B&B 201905 by Sdu Brand & Brandweer

MEI 2019

• Met basisvaardigheden levens redden • De lessen van een ademluchtongeval

5 JAARGANG 43

• Complexe redding op hoogte uit neergestort vliegtuig vakblad voor brandweer, hulpverlening en rampenbestrijding

Plotselinge branduitbreiding bij papierrecyclingbedrijf Dordrecht

B&B Brand&Brandweer

www.brandenbrandweer.nl

UW SCBA-PLATFORM VOOR DE TOEKOMST De nieuwe M1 is MSA’s meest geavanceerde, ergonomische en modulaire SCBA. Ontworpen met u in gedachten, biedt de M1 u: Grotere modulariteit Upgrade in het veld mogelijk Verbeterde hygiëne Verbeterde ergonomische eigenschappen Lagere exploitatiekosten Ultramoderne communicatie

INTERESSE IN EEN DEMO? Ga naar MSAsafety.com/M1 Bezoek ons op facebook.com/MSAsafetyFire om altijd op de hoogte te zijn van onze laatste product vernieuwingen.

ANTIE AR

A 10 JA

TOGETHER AS ONE

ANTIE AR

INHOUD

nummer 5 mei 2019

COVERSTORY

26 De winnaars van de rookmelders:

breed, toepasbaar en speels 22 Plotselinge branduitbreiding bij papierrecyclingbedrijf Dordrecht Brandweerlieden uit Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid staan 1 april voor een grote uitdaging als brand uitbreekt in een hal van een papierrecycling bedrijf in Dordrecht. Er wordt snel opgeschaald, maar een plotselinge branduitbreiding is niet te voorkomen. Bij het bedrijf ligt in totaal 2500 ton papier opgeslagen.

ARTIKELEN

Tijdens de Expertdag kregen Leefsamen Achterhoek, Gamification en het lesprogramma Brandveilig Leven met een brandweer-bot de Gouden, Zilveren of Bronzen Rookmelder uitgereikt. Wat houden deze projecten in? 30 Complexe redding na noodlanding

vliegtuigje in boomtop 10 Meer inzicht in effectieve brandbestrijding in wegtunnels Welke strategie en tactiek kun je toepassen bij brandbestrijding in een wegtunnel? Welke factoren spelen daarbij een rol? En wat is de meest effectieve aanpak? De Brandweeracademie heeft hier onderzoek naar gedaan en komt nog voor de zomer met een handelingsperspectief gebaseerd op de onderzoeksresultaten. 12 De lessen van een ademluchtongeval Draai de afsluiter helemaal open en nooit een kwartslag terug. Dat is een van de belangrijkste conclusies uit een onderzoek naar een incident op een oefencentrum waar een brandweerman in ademnood komt. Wat is er precies gebeurd? 14 Brandweerman In Nood: met basisvaardigheden levens redden Weet jij wat je moet doen als je tijdens een binnenaanval vast komt te zitten? Of als één van je collega’s in de problemen komt? Met het programma Brandweerman In Nood leren Belgische brandweerlieden vaardigheden om zichzelf en hun collega’s in noodsituaties te redden.

Brandweerlieden staan begin april voor een grote uitdaging als twee inzittenden moeten worden gered uit een eenmotorig vliegtuigje dat een noodlanding heeft moeten maken in de boomtoppen. Het vliegtuig ligt instabiel en er lekt brandstof in de cockpit. 34 Sneller ter plaatse met Talking Traffic? Wat zijn de effecten als verkeersregelinstallaties al vroegtijdig weten dat er een voorrangsvoertuig aankomt? In de test Talking Traffic van Veiligheidsregio IJsselland wordt het antwoord onderzocht.

RUBRIEKEN 5 Van de redactie 6 Actueel 33 Oproep vakantiefoto’s

18 Snelle brandverspreiding door dode natuur op Laapersheide Door de droogte zijn de eerste grote natuurbranden van dit jaar een feit. Eén ervan was op de Laapersheide waarbij de brand zich aanvankelijk snel uitbreidde. 20 Wat is de brandweerzorg waard? Burgers en bestuurders kennen vooral waarde toe aan een parate brandweer en een gegarandeerde uitruk. Dat blijkt uit een promotieonderzoek van Ron de Wit naar de waardering van brandweerzorg. Op de cover: De brand in een hal bij een papierrecyclingbedrijf in Dordrecht slaat 1 april al snel over naar de papieropslag op het middenterrein. Fotografie: Fotopersbureau Busink Brand&Brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

vakblad voor brandweer, hulpverlening en rampenbestrijding

Ook online en op smartphone

Backeye®360° Camerasystemen Backeye®360 systemen zijn intelligente camera-/monitorsystemen als ondersteuning bij het manoeuvreren op lage snelheid, door de bestuurder in real time een overzicht van de volledige omgeving van het voertuig te geven in één enkel beeld.

• Elimineert dode hoeken, verbetert de veiligheid • Uitgebreid overzicht van de omgeving in één beeld • Reduceert kans op botsingen met personen en objecten

+31 541 53 18 01 brigade-electronics.nl

VAN DE REDACTI E

Snel als het kan, rustig als het moet

ns vak kent veel verrassingen, zoals bijzondere meldingen, uitdagende vraagstukken of onverwachte bedankjes. Hoe snel de ontwikkelingen in ons vakgebied ook gaan, deze verrassingen zijn een constante factor van het brandweerwerk van voorkomen en bestrijden. Dat de ontwikkelingen in ons vakgebied snel gaan is zeker. Drones, specialisaties, nieuwe voertuigconcepten, vernieuwende kijk op brandbestrijding en een analyse van tien jaar fatale woningbranden komen in dit vakblad voorbij. Allemaal kleine en grote stappen om de brandweerzorg actueel te houden. In het maartnummer van dit vakblad stonden drie leerzame en interessante verslagen van incidenten op een rij: de instorting van een woning, brand in een papieropslag en brand in een portiekflat. Drie incidenten met een eigen verrassing en een eigen dynamiek. Het verslag van de Haagse instorting geeft een mooie kijk op waar we staan in de landelijke samenwerking zoals het Specialisme Technische Hulpverlening. Onze krachten letterlijk gebundeld bij een ingewikkelde en langdurige klus met een succesvolle bevrijding. De brand in Tilburg bevatte een verrassende situatie en kende een langdurig karakter. Snelle acties voorkwamen erger. Ligt het trouwens aan mij of zie ik een toename aan branden in afval en papier? Het afgelopen jaar heb ik er aardig wat in deze categorie voorbij zien komen. Ik weet het niet zeker, maar ben nu al nieuwsgierig naar de cijfers van het Verbond van Verzekeraars. Zij hebben hier vast een beeld van.

explosief brandverloop met een rol voor EPS. Klassiekers die we niet moeten vergeten. Het knappe speurwerk tijdens en na de brand in Vlaardingen leerde dat het EPS ook bij deze brand weer een rol lijkt te spelen. Verrassend dat de aannemer na afloop ook verrast was over het gedrag van EPS bij brand. Over de incidenten met een stuk speurwerk lees ik graag. De incidenten die in de theorie van de situationele commandovoering worden ingedeeld als complexe incidenten. Samengevat als ‘we weten niet precies wat er aan de hand is en we weten (dus) ook niet gelijk wat eraan te doen is.’ Dit zijn de branden die een maximaal beroep doen op ons vakmanschap en improvisatievermogen. Eerst ontdekken hoe het zit en vervolgens bestrijden. De pilot situationele commandovoering wordt op dit moment geanalyseerd. In vier regio’s is het optreden van de Officier van Dienst bij intensieve klussen onderzocht. De eerst ervaringen leren dat de mens een grotere invloed heeft op het succes van incidentbestrijding dan eerder verondersteld. De mate waarin afstand wordt genomen en bewust wordt gekeken naar de situatie doet ertoe. Brandweerwerk is en blijft dus mensenwerk. De complexe incidenten vragen om speurwerk en om een omschakeling in het werken en denken van alle brandweercollega’s. Afstand nemen, tempo verlagen. Van routine naar bewust, van snel aanpakken naar uitzoeken en improviseren. Snel als het kan, rustig als het moet. Situationele incidentbestrijding voor de klassieke en moderne uitdagingen van vandaag. Lucas de Lange

Veel aandacht gaat deze dagen uit naar de technische verrassingen van de nieuwe vormen van energieproductie en energieopslag. Buurtbatterijen, waterstofauto’s, accupacks en zonnepanelen blijven ons uitdagen en soms verrassen. We krijgen er steeds meer grip op dankzij de inspanning van velen. Maar verliezen we in al die moderne uitdagingen onze klassiekers niet uit het oog? Juist daarom werd mijn aandacht in het maartnummer getrokken door het derde verslag. Vlaardingen, nieuwsjaarsnacht, brand in een portiekwoning. Het is donker, een oude woning met een nieuwe gevel, isolatie achter deze gevel en zonnepanelen op het dak. De collega’s vallen van de ene verbazing in de andere verbazing door de constructie en toegepaste materialen. Het meest opvallend was EPS, ofwel geëxpandeerd polystyreen, meestal aangeduid als piepschuim of tempex. Het was als isolatiemateriaal in de gevels toegepast. Kennen we EPS nog? De brand aan de Flevoweg in Leiden (2005) waar een rookgasexplosie twee collega’s verwondde? De brand in een bedrijfsverzamelgebouw aan de Westvlietweg in Den Haag (2011) met eveneens een rookgasexplosie die net goed ging? Branden met een treffende overeenkomst, een onverwachts en

Brand&Brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

ACTU E EL

Lesmateriaal Uit de brand! voor mbo-studenten Het nieuwe lespakket Uit de brand! maakt jongeren bewust van de gevaren en gevolgen van brand in hun directe omgeving en vergroot daarmee hun zelfredzaamheid. De interactieve lessen stimuleren jongeren na te denken over brandveiligheid en het thema bespreekbaar te maken. Het lespakket is in samenwerking met Brandweer Nederland ontwikkeld door Codename Future en gefinancieerd door het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Studenten van de opleiding Laboratorium van het Summa college in Eindhoven zijn al met het lespakket aan de slag gegaan. In verschillende workshops werden casussen onder de loep genomen, gingen ze in gesprek met brandwondenslachtoffers en moesten ze met een VR-bril zien te ontsnappen uit een met rook gevulde container. ‘Ik ga thuis vertellen wat ik heb geleerd, zodat mijn huisgenoten ook veiliger zijn’, reageerde een van de jongeren na afloop van de lessen.

Vernieuwde striping op brandweervoertuigen

Hulpverleningsvoertuigen van de overheid krijgen vanaf 16 april een nieuw uiterlijk. De striping openbare orde en veiligheid (OOV-striping) van brandweer, politie en ambulance worden vernieuwd. Daardoor zijn de strepen ’s nachts nog duidelijker te zien. Het huidige ontwerp van de OOV-striping dateert uit 1993. Inmiddels zijn er folies die het licht vooral ‘s nachts beter reflecteren waardoor de strepen in het donker nog duidelijker zichtbaar zijn. De strepen worden daarnaast tweemaal zo breed en wat hoger geplaatst. Dit sluit beter aan bij het ontwerp van de moderne

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

voertuigen, die ronder en breder van vorm zijn dan oudere modellen. Verder zijn twee kleuren verhelderd. De roodoranje streep van politie en Marechaussee wordt rood, net als van de ambulance, en de Marechaussee krijgt een iets aangepaste tint blauw. Om de kosten zo laag mogelijk te houden, is afgesproken dat voertuigen bij vervanging de nieuwe strepen krijgen. Het verbeterde ontwerp wordt daardoor geleidelijk zichtbaar in het straatbeeld. Het ontwerp is beschermd. Het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) is namens de minister van Justitie en Veiligheid aangewezen om het gebruik te reguleren en controleren.

Brand&Brandweer

ACTU EEL

Jeroen Dijsselbloem nieuwe voorzitter Onderzoeksraad Jeroen Dijsselbloem wordt de nieuwe voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, dat heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid bekendgemaakt. Dijsselbloem wordt op 1 mei benoemd voor een periode van vier jaar. Hij volgt daarmee Tjibbe Joustra op, die sinds 2011 voorzitter was van de Onderzoeksraad. De Onderzoeksraad onderzoekt zowel grote ongevallen en rampen als bredere veiligheidsvraagstukken en onveilige situaties die geleidelijk ontstaan.

Onder leiding van Joustra heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid grote onderzoeken uitgevoerd, waaronder die naar het neerhalen van de MH17. Dijsselbloem was van 2012 tot 2017 minister van Financiën. In die periode was hij ook voorzitter van de Eurogroep.

Campagne Maak van je roze wolk geen rookwolk succesvol Met het thema Maak van je roze wolk geen rookwolk is vorig jaar voor het eerst in het hele land dezelfde campagne gevoerd tijdens de Brandpreventieweken. En dat was succesvol, blijkt uit een steekproef de Brandwondenstichting en Brandweer Nederland. Met een online steekproef zijn duizend respondenten ondervraagd over hun bekendheid met de campagne. 33% van de respondenten heeft daarbij aangegeven dat ze de campagneslogan Hé doe de deur dicht heeft gezien. Zestien procent was bekend met de slogan Maak van je roze wolk geen rookwolk en twintig procent

Brand&Brandweer

kent de slogan van de online videotest Overleef jij een brand. Daar komt bij dat zestig procent van de ondervraagden daadwerkelijk brandveiligheidsmaatregelen genomen naar aanleiding van de campagne. Zij testen hun rookmelder, sluiten de binnendeuren voor het slapengaan of oefenen een vluchtplan. Met de focus op de doelgroep jonge gezinnen is vorig jaar een aanzet gegeven tot het formuleren van de langetermijnvisie voor de Brandpreventieweken: de brandveilige generatie. Het doel is dat kinderen opgroeien met het idee dat brandpreventie vanzelfsprekend is, zodat het een normaal onderdeel van het hele leven wordt.

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

ACTU E EL

Belang scheepsincidentbestrijding onderstreept Als vervolgstap na de sessie gaat het IFV, in samenwerking met de regio’s, een verdiepingsslag maken om de grootte van het probleem nog beter in kaart te brengen. Daarnaast gaan de betrokkenen zich buigen over de vraag of de bestaande basisbrandweerzorg voldoende is voorbereid op scheepsincidenten, wat de rol van de brandweer hierin is en of er mogelijkheden liggen voor verbetering. Fotografie Noordernieuws

Een goede organisatie op het gebied van de bestrijding van scheepsincidenten wordt steeds belangrijker. Dat was de boodschap van een 24-uurs sessie die eind maart in Enkhuizen is georganiseerd. Ondersteund vanuit het project Grootschalig Brandweeroptreden en Specialistisch Optreden (GBO-SO) zijn vertegenwoordigers van vijftien regio’s in gesprek gegaan over de huidige en toekomstige ontwikkelingen op dit gebied.

Brandweeracademie start groot onderzoek naar rookverspreiding Rookverspreiding is tegenwoordig het grootste probleem bij brand in gebouwen, stelt lector Brandpreventie René Hagen. ‘We weten nog onvoldoende hoe de rook zich verspreidt en hoe dit kan worden beperkt.’ De Brandweeracademie start daarom een grootschalig praktijkonderzoek naar rookverspreiding. Het onderzoek start eind juni in een voormalig woon-zorgcentrum in Oudewater. De rijksoverheid en de brandweer hebben als ambitie om slachtoffers bij brand zo veel mogelijk te voorkomen en te beperken en de 8

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

impact van branden terug te dringen. ‘Vanuit deze ambitie willen Brandweer Nederland en de Brandweeracademie weten hoe de rook zich precies verspreidt en welke inzet van de brandweer het meest effectief is. Met het praktijkonderzoek hopen we hierin meer inzicht te krijgen, zodat we antwoord kunnen geven op vragen over rookscheidingen, vluchtmogelijkheden, overlevingskansen, ‘stay-in-place’-adviezen en inzettactieken’, aldus Lieuwe de Witte, deelprojectleider onderzoek.

Brand&Brandweer

ACTU EEL

Twee brandweervraagstukken bij Odyssey Hackathon Tijdens de Odyssey Hackathon hebben honderd teams met deelnemers van 29 nationaliteiten gewerkt aan twintig vraagstukken, waaronder twee van Brandweer Nederland. Het eerste vraagstuk ging over het stimuleren van het delen van informatie over gevaarlijke stoffen. Het tweede richtte zich op het tijdens een crisis co-creĂŤren van gevalideerde data die vervolgens op een veilige betrouwbare manier kan worden gedeeld. De eerst oplossing heeft team Edgica gevonden in de blokchain technologie. Via sensortechnologie en Internet of Things verbindingen in voertuigen die gevaarlijke stoffen vervoeren kan voortdurend data worden verzameld. Op het moment dat het misgaat registreren die systemen dat en kan via de blockchain

Brand&Brandweer

technologie de data beschikbaar worden gesteld aan de meldkamer en de vervoerder die vervolgens direct de hulpdiensten kunnen alarmeren. De oplossing op het tweede vraagstuk is bedacht door het Team Future Firefighters. Zij bedachten AIDA: Artificial Intelligence Disaster Assistent. AIDA gaat zelf op zoek naar relevante data, bijvoorbeeld informatie uit eerdere incidenten, weersvoorspellingen en verkeersinformatie, filtert deze en stelt de data aan de brandweer beschikbaar. Op basis van die data kan AIDA concrete aanwijzingen geven die gebruikt kunnen worden bij de inzet. Het systeem is zelflerend, waardoor de aanwijzingen steeds Ânauwkeuriger worden.

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

ON DERZOEK

Meer inzicht in effectieve brandbestrijding in wegtunnels Welke strategie en tactiek kun je toepassen bij brandbestrijding in een wegtunnel? Welke factoren spelen daarbij een rol? En wat is de meest effectieve aanpak? Tot op heden waren er nog geen landelijke richtlijnen voor een effectieve, efficiënte en veilige tunnelbrandbestrijding. De Brandweeracademie heeft hier onderzoek naar gedaan en komt nog voor de zomer met een handelingsperspectief gebaseerd op de onderzoeksresultaten. DOOR JILDOU VISSER FOTOGRAFIE: RIJKSWATERSTAAT

e aanleiding voor het onderzoek was volgens Nils Rosmuller, lector Transportveiligheid, tweeledig. ‘We zien in het land variaties in de technieken en tactieken bij de brandweer als het gaat om brandbestrijding in wegtunnels. Dat leidde bij ons tot de vraag of er één beste manier is om tunnelbranden te bestrijden. En waar zijn de huidige inzetmethodes op gebaseerd? Met de bevindingen uit dit onderzoek willen we straks een eenduidige inzetmethodiek ontwikkelen, zodat alle regio’s op een zoveel mogelijk uniforme wijze kunnen handelen volgens een tactiek die zo efficiënt en veilig mogelijk is.’ 10

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

VEILIGHEIDSVOORZIENINGEN Rosmuller noemt het een goede zaak dat Nederlandse wegtunnels vaak zijn uitgerust met veel veiligheidsvoorzieningen. ‘De eisen en het bijbehorende voorzieningenniveau bij ons zijn over het algemeen hoger dan in andere landen. Zo is het in Nederland ondenkbaar dat je twee rijrichtingen in één tunnelbuis hebt’, vertelt Rosmuller. ‘Doordat je altijd twee tunnelbuizen hebt, heb je ook altijd een ondersteunende tunnelbuis om in aan te rijden. Daarnaast kennen de Nederlandse tunnels goede ventilatiesystemen, vluchtwegen, contourverlichting, spraaksturing en goede informatiesystemen. Dat helpt aanzienlijk bij de incidentbestrijding.’

Brand&Brandweer

ON DERZOEK

BELEMMERENDE FACTOREN Hoewel de veiligheidssystemen in Nederlandse tunnels in de meeste gevallen van hoog niveau zijn, blijken uit het literatuuronderzoek van de Brandweeracademie ook een aantal factoren die de incidentbestrijding kunnen belemmeren. Eén van die belemmerende factoren kan het voortbewegen in de rook zijn. ‘Het zicht en de dichtheid van de rook zijn van invloed op de snelheid waarmee je voortbeweegt’, aldus Rosmuller. Daarnaast spelen volgens het literatuuronderzoek ook fysieke beperkingen een rol. Om de brand met een straalpijp te kunnen bereiken, dienen brandweerlieden de brand te naderen tot een afstand van circa twintig meter. Rosmuller: ‘De optimale worpafstand hangt ook erg af van de grootte van de brand, de hoogte van de tunnel en de hittestraling. Wat bij welke brand optimaal is kunnen we op basis van de literatuur niet zeggen, daar is aanvullend onderzoek voor nodig.’ Voor een effectieve en veilige inzet is volgens het literatuuronderzoek ook de plaatselijke bekendheid van brandweerlieden met de veiligheidssystemen, de constructie en het ontwerp in de tunnel belangrijk. ‘Maar ook de ventilatiesystemen en de tunnelbeheerder spelen een cruciale rol in de mogelijkheden van de inzet’, aldus Rosmuller. ‘In de Nederlandse tunnels is een inzet bovenwinds vrij goed te doen, doordat de meeste tunnels beschikken over goede ventilatie.’ ZAKKAART De inzichten die in het literatuuronderzoek zijn opgedaan, gaat de Brandweeracademie verwerken in een handelingsperspectief.

Brand&Brandweer

‘We willen een hele concrete zakkaart maken voor bevelvoerders waarop ze aan de hand van een soort schemaatje kunnen zien hoe ze het beste kunnen inzetten. Dat betekent nog wel dat we de kennis uit het literatuuronderzoek en de Nederlandse praktijk moeten omzetten naar praktische en concrete inzetmogelijkheden. Daar zijn we nu met een aantal bevelvoerders en Officieren van Dienst mee bezig. We willen het zo simpel mogelijk houden, zodat het direct toegepast kan worden.’ ALTERNATIEF AANGEDREVEN VOERTUIGEN Voertuigen op nieuwe brandstoffen (zoals waterstof, elektrisch, LNG) of met een alternatieve aandrijving zijn niet specifiek meegenomen in het literatuuronderzoek. ‘Dat is nogal nieuw, daar zijn in combinatie met tunnelbrandbestrijdingsmogelijkheden nog geen goede wetenschappelijke onderzoeken naar gedaan en is dus nog geen literatuur over. We weten dat alternatief aangedreven voertuigen zich bij brand anders kunnen gedragen dan voertuigen met traditionele brandstoffen. Het brandvermogen kan vergelijkbaar zijn, maar het brandgedrag en de rookontwikkeling kunnen wezenlijk verschillen en daarmee van invloed zijn op brandbestrijding in wegtunnels’, vertelt de lector Transportveiligheid. ‘Wat de precieze effecten zijn, weten we niet. Daar moet nog verder onderzoek naar worden gedaan. Die kunnen we dus ook nog niet meenemen in het handelingsperspectief. Voor alle branden, zowel in wegtunnels als daarbuiten, geldt dat brandweerlieden erop bedacht moeten zijn dat het kan gaan om een voertuig met een alternatieve brandstof.’ ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

materi eel

De lessen van een ademluchtongeval een ademluchttoestel waar plotseling geen lucht meer uitkomt, het is de nachtmerrie van iedere brandweerman of -vrouw. Het overkomt een brandweerman uit Veiligheidsregio NoordHolland Noord als hij met zijn ploeg op een oefencentrum in Wijster een oefening kelderbrandbestrijding doet. Hij raakt buiten bewustzijn. Wat is er precies gebeurd? Waar is het misgegaan? en welke lessen kunnen hieruit worden getrokken?

DOOR Jildou Visser FOTOGRAFIE JeFFreY Koper

‘W

at er precies is gebeurd, zullen we nooit met honderd procent zekerheid kunnen zeggen’, begint Elleke van Lingen, teamcommandant van de regio Alkmaar en projectleider van het onderzoek naar het ongeval. Uit de reconstructie en het onderzoek zijn twee mogelijke oorzaken van het stokken van de ademlucht gekomen, namelijk bevriezing van het reduceerventiel of het dichtlopen van de cilinder tijdens de oefening, waarbij de laatste volgens Van Lingen de meest waarschijnlijke is. Daarnaast levert het onderzoek de nodige leerpunten op. Het eerste leerpunt is om nooit het ademluchttoestel klaar te hangen voor een volgende inzet of oefening. Van Lingen: ‘Volg

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

altijd de normale procedure. Draai de fles dus nooit alvast open, omdat je deze later toch nodig hebt. Bij een normale inzet doe je dat immers ook niet. Hierdoor voorkom je dat je een open fles weer dichtdraait.’ buddYCheCK Een tweede leerpunt is volgens de projectleider dat het controleren van de ademlucht ook in de buddycheck meegenomen zou moeten worden. ‘Duikers controleren dit standaard bij elkaar, maar zodra we uitrukken voor brand wordt het opendraaien van de ademluchtfles niet meegenomen in de buddycheck. Dat is eigenlijk best vreemd, want een goed werkend ademluchttoestel is voor beide taken van de brandweer van levensbelang.’ Bovendien zou volgens het onderzoek de buddycheck ook bij de veiligheidsfunctionaris moeten worden uitgevoerd.

Brand&Brandweer

materi eel

Reconstructie De eerste oefening van de dag wordt zonder problemen gedraaid waarna de ademluchtcilinders zijn verwisseld. Brandweerman 112 heeft daarbij de cilinder alvast open gedraaid met een kwartslag terug, zo blijkt uit de reconstructie. Tijdens de uitruk naar de tweede oefening geeft de bevelvoerder de opdracht om de ademlucht om te hangen waarna de ploeg de cilinder opendraait en een kwartslag terug. Brandweerman 112 doet dit ook, doordat zijn cilinder al open was, draait hij deze dicht en een kwartslag open. Vervolgens gaan ze via de boveningang naar binnen. Eenmaal binnen, moeten ze met een straal lage druk door een kleine ruimte de trap af. Beneden controleren ze de flesdruk nog een keer, die staat dan op 150 bar. In de brandruimte gaat de fluit van het ademluchttoestel van 112 af. De instructeur opent de dichtstbijzijnde deur, maar 112 en de bevelvoerder lopen terug naar de trap. Daar stopt de fluit en stopt de luchttoevoer. 112 raakt bewusteloos. De bevelvoerder en instructeur slepen hem mee naar de dichtstbijzijnde deur en tillen hem naar buiten. Daar doen ze het gelaatsstuk af. Even later komt de brandweerman weer bij.

of driekwart open is. Uit het onderzoek zijn twee scenario’s naar voren gekomen waardoor de ademluchttoevoer is gestopt. ‘In de simulaties die we hebben gedaan blijkt dat de afsluiter door stoten relatief makkelijk kan verdraaien. Op het moment dat de fles volledig of driekwart open is, is dat geen probleem en merk je dat niet. Doordat de fles nu slechts een klein stukje open stond, zou het zo kunnen zijn dat net dat stukje is dichtgelopen of dat een slang die langs de afsluiter is gegleden de fles heeft dichtgedraaid.’ De tweede mogelijkheid volgens Van Lingen is bevriezing van de uitstroomopening. ‘Het kan, maar is niet erg waarschijnlijk. Uit de praktijktesten van Mythburners blijkt dat de afsluiter alleen kan bevriezen wanneer deze maar een klein stukje is opengedraaid en er sprake is van een zware oefening met zware arbeid. Dat komt doordat het verschil in luchtdruk dan te groot wordt.’ Gelaatsstuk ophouden Hoewel brandweerman 112 in paniek en in nood was, heeft hij zijn ademluchtmasker opgehouden. Een goede beslissing, volgens Van Lingen. ‘Daar verdient hij een compliment voor. Doordat hij zijn masker heeft opgehouden, heeft hij geen warme rookgassen ingeademd en daarmee veel longschade voorkomen. Dit zorgde voor een sneller herstel. Sterker nog ’s middags heeft hij, op eigen verzoek, weer een oefening meegedraaid.’ Kwartslag terug Waar in de les- en leerstof en alle instructies is opgenomen dat de fles na het openen een kwartslag moet worden teruggedraaid, pleit dit onderzoek er volgens Van Lingen voor om dat niet te doen. ‘De instructie om de cilinder een kwartslag terug te draaien is ooit ontstaan als voorzorgsmaatregel. Op het moment dat je de cilinder volledig open hebt en je wilt deze verder opendraaien, dan draai je de wartel kapot. Als je de cilinder altijd een kwartslag terugdraait, houd je speling. Op basis van dit ongeval en het onderzoek adviseren wij om de cilinder nooit meer een kwartslag terug te draaien.’ De projectleider legt uit dat je, als de ademluchtcilinder slechts een kwartslag is opengedraaid, voldoende lucht krijgt. Het gevaar schuilt er volgens haar in dat je hierdoor, als de fles al open hing, je niet kunt inschatten of deze een kwart

Brand&Brandweer

Noodsituatie bespreken Tot slot is het volgens het onderzoek belangrijk om voordat een oefening wordt gedraaid, noodsituaties met de instructeurs en de veiligheidsfunctionaris te bespreken. ‘Tijdens dit ongeval stond de veiligheidsfunctionaris buiten, omdat hij problemen had met zijn helm en nekflap. De instructeurs hebben zijn taken en verantwoordelijkheden op dat moment overgenomen, maar hierdoor was de veiligheid niet voldoende geborgd. Eén van onze aanbevelingen is dat zodra dit gebeurt, een oefening moet worden stilgelegd’, vertelt Van Lingen. ‘Bovendien is het goed om vooraf, op het moment dat je oefendagen inkoopt, afspraken te maken over noodvoorzieningen. In een programma van eisen bij een aanbesteding kun je al scherper letten op veiligheid.’ ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Vakbekwaamh ei d

Brandweerman In Nood: met basisvaardigheden levens redden Weet jij wat je moet doen als je tijdens een binnenaanval vast komt te zitten? Of als één van je collega’s in de problemen komt? Met het programma Brandweerman In Nood leren Belgische brandweerlieden vaardigheden om zichzelf en hun collega’s in noodsituaties te redden. Het programma vindt ook een weg naar Nederland. Brandweer Amsterdam-Amstelland heeft al enkele instructeurs opgeleid. Haaglanden is ermee bezig en enkele brandweerlieden uit ZuidLimburg volgen de training op eigen initiatief.

Door JILDOU VISSER

P Fotografie: Pieter Maes

ieter Maes heeft het programma tien jaar geleden samen met enkele collega’s opgezet. ‘Ik was het zat. In België kwam tot 2014 gemiddeld één collega per jaar om en er waren meerdere ernstige ongevallen per jaar. We moesten letterlijk improviseren als een collega in nood raakte, want wat we op zo’n moment moeten doen kregen we niet aangeleerd.’ Maes gaat samen met enkele collega’s op zoek naar oplossingen en belandt daarbij in Amerika. ‘Zij hebben veel ervaring met het

redden en bijstaan van collega’s in nood. Ze werken met Rapid Intervention Teams (RIT), snelle eenheden die zijn opgeleid om collega’s te redden.’ Terug in België stuiten de brandweerlieden op veel weerstand als zij ook met RIT willen gaan werken. Ze worden gewezen op het onderzoek Rapid Intervention isn’t Rapid van Steve Kreis die concludeert dat een gemiddelde redoperatie volgens de RIT-strategie 21 minuten duurt. Bovendien zijn voor één redoperatie gemiddeld twaalf brandweerlieden nodig. ‘Het idee was goed, maar dit was niet realistisch. Je kunt je situaties indenken waar deze manier van werken gewoon zelfmoord is.’

Tijdens de basistraining Fire Ground Survival leren brandweerlieden ontsnappen uit moeilijke situaties.

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Brand&Brandweer

Fotografie: Pieter Maes

Vakbekwaamh ei d

Met bandlussen leren de brandweerlieden om met handschoenen aan een eenvoudig harnas te maken rondom een slachtoffer.

Basisvaardigheden Nadat RIT in België niet doorging, zijn Maes en zijn collega’s zelf het programma Brandweerman In Nood gaan ontwikkelen. In het programma staan twee onderdelen centraal. ‘In de eerste plaats leren we brandweerlieden basisvaardigheden waarmee ze zichzelf in veiligheid kunnen brengen. Denk bijvoorbeeld aan het laag bij de grond blijven tijdens een binnenaanval. Door blind lopen, wat we in de opleiding geleerd kregen, zijn echt mensen in de problemen gekomen. Het tweede element dat centraal staat in de training is het leren om hulp te vragen. In de opleidingen hebben we nooit geleerd gekregen om in geval van nood hulp in te schakelen.’ Die twee elementen komen in Brandweerman In Nood uitgebreid aan bod. Het programma bestaat uit vier modules: Fire Ground Survival, Forcible Entry, Progressie en Extractie. De basistraining Fire Ground Survival bestaat volgens Maes uit het versterken van individuele basisvaardigheden en het vergroten van de stressbestendigheid. ‘De training begint met het aanleren van basisvaardigheden. Het zijn stuk voor stuk hele simpele, maar essentiële dingen. Denk bijvoorbeeld aan het aan- en uitdoen van je ademluchttoestel op verschillende manieren, het opzetten van je masker met handschoenen aan, het ontsnappen uit moeilijke situaties, omgaan met ademstress en het inschakelen van hulp.’ Zodra de cursisten die vaardigheden beheersen, leren ze die in noodsituaties toe te passen. ‘Op de oefenbaan stellen we mensen bloot aan fysiek en mentaal uitdagende situaties. Ze leren er om in die stressvolle situatie functioneel te blijven denken. Wat kan ik

Brand&Brandweer

doen om mijzelf en mijn collega in veiligheid te brengen? Hoe kan ik dit oplossen? We laten iedereen vanaf zijn of haar eigen niveau vertrekken en vanaf dat punt ga je stappen maken. De training is echt maatwerk. Teams leren voor elkaar zorgen zoals ze dat nog nooit eerder hebben gedaan.’ In de vervolgtraining, forcible entry, leren de brandweerlieden een gebouw binnen te breken. Maes: ‘Als iemand in nood is, moet het niet zo zijn dat je vijf of tien minuten nodig hebt om een gebouw binnen te komen. Hier bestaan goede tools voor, die leren we ze. Denk bijvoorbeeld aan de Halligan tool. Hiermee kun je 75% van alle deuren, ongeacht hoeveel sloten ze hebben, snel open.’ De derde trainingsmodule gaat met name in op het binnentreden en vorderen terwijl je laag bij de grond blijft. ‘We hebben meerdere ongevallen gezien waarbij mensen door blind lopen in de

Zelf BINnen Brandweerman In Nood wil het programma zoveel mogelijk toegankelijk maken voor alle brandweerlieden. Maes: ‘Voor brandweerlieden die direct zelf aan de slag willen, hebben we het programma Zelf BINnen ontwikkeld. Iedereen kan zich hiervoor aanmelden. Online kun je dan twee oefenmodules bekijken en bouwtekeningen vinden, zodat je zelf aan de slag kunt gaan.’ Het programma Zelf BINnen is te vinden via: www.brandweermaninnood.nl.

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Vakbekwaamh ei d

problemen komen. Bij brand moeten we juist zorgen dat we zo laag mogelijk bij de grond blijven en dat we terug moeten als het niet meer gaat. Binnen dringen met een slang hebben we vaak al wel geleerd, maar met diezelfde slang achteruit vorderen, defensief terugtrekken, is een stuk moeilijker zeker als je ook nog laag bij de grond moet blijven. Probeer het maar eens’, aldus Maes. ‘Dat leren we de collega’s in dit deel van de training: efficiënt en veilig zowel offensief als defensief verplaatsen, laag bij de grond, terwijl je een slang of slachtoffer meetrekt.’ Het laatste onderdeel, extractie, gaat met name in op het snel en veilig verplaatsen van een slachtoffer. ‘In de opleiding kregen we de Rautekgreep aangeleerd, maar daarbij moet je rechtop lopen terwijl dat juist is wat we niet moeten doen bij brand. Met bandlussen leren we de brandweerlieden om met je handschoenen aan en zonder zicht een eenvoudig harnas te maken rondom een slachtoffer. Met dat harnas kan een slachtoffer efficiënt worden verplaatst.’

Uitrol Nederland Vanuit verschillende landen is interesse voor het programma Brandweerman In Nood, zo ook uit Nederland. Brandweer Amsterdam-Amstelland heeft net een aantal instructeurs opgeleid. In Haaglanden wordt gewerkt aan de introductie en vanuit Zuid-Limburg volgde een enkele brandweerman op eigen initiatief de training. Ralph van Daal heeft de training vier jaar geleden gevolgd en is de contactpersoon voor alle Nederlandse korpsen die met Brandweerman In Nood aan de slag willen. ‘Ik heb zelf twee bijna-ongevallen meegemaakt. Ik was er bijna niet meer geweest. Na een van die incidenten ben ik in gesprek gegaan met de bevelvoerder en heb hem gevraagd wat hij zou doen als er daadwerkelijk een ongeluk was gebeurd en een noodprocedure moest worden gestart. Hij gaf aan dat dit niet geoefend was en dat hiervoor voor manschappen geen opleiding was. Dat heeft mij de ogen doen openen dat we moeten kijken hoe we veiliger en bewuster kunnen werken’, aldus Van Daal. ‘Vier jaar geleden ben ik de training gaan volgen. Ik had direct een wauw-gevoel. Hier was ik naar op zoek. Het programma leert brandweerlieden op een goede en vertrouwde basis samenwerken en met enkele vaardigheden ongevallen proberen te voorkomen. Het werpt z’n vruchten af. We merken ook dat steeds meer regio’s interesse tonen voor het programma.’

Fotografie: Pieter Maes

Bottom-up Brandweerman In Nood is bewust gestart als een initiatief vanaf de werkvloer, laat Maes weten. Sinds 2015 is de training verplicht. ‘We wilden dat de collega’s uit de repressieve dienst het zouden ervaren. Dat is gebeurd. Nu is het tijd voor de volgende stap.’ Eind april publiceert Brandweerman In Nood Operationele richtlijnen bij een mayday situatie. Het is een richtlijn die organisaties en leidinggevenden handvatten biedt wat zij moeten doen op het moment dat een brandweerman om hulp vraagt. ‘Daar staat bijvoorbeeld in dat ze snel moeten opschalen. We weten immers uit onderzoek dat we twaalf mensen nodig hebben om een collega

te redden. En als je eerlijk bent dan moet je bij iedere inzet ter plaatse een TS standby hebben staan die kan ondersteunen in een noodsituatie of bij een onvoorziene branduitbreiding. Ik vind het onaanvaardbaar en ik denk zelfs wel aanklaagbaar dat dat niet gebeurt.’

Ralph van Daal (links) en Pieter Maes (rechts).

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Brand&Brandweer

Fotografie: Veiligheidsregio Haaglanden

Vakbekwaamh ei d

In de oefenkelder van kazerne Stadshart hebben Gert Toet en Patrick Mens zelf met bouwtekeningen van Brandweerman In Nood een mini-training opgezet.

Haaglanden Wat nou als het echt misgaat? Die vraag komt bijna drie jaar geleden bij manschap Patrick Mens op. ‘We hebben veel mooie procedures, maar iets als de noodprocedure oefenen we nooit. Een antwoord op mijn vraag was er dus ook niet.’ Samen met ploegchef Gert Toet gaat hij op zoek naar mogelijkheden om noodsituaties te oefenen. Ze komen bij het Belgische programma Brandweerman In Nood uit. ‘We hebben daarmee de interesse van de ploeg gewekt en zijn met het teamhoofd gaan kijken wat we konden doen. We beschikken over een grote kazerne met een eigen oefenkelder en hebben vanuit de regio wat budget gekregen om zelf aan de slag te gaan met Zelf BINnen. We hebben de bouwtekeningen gedownload en daarmee een mini-training opgezet, onze eigen 1.0 versie’, vertelt Toet. ‘De ploegen die we uitnodigden reageerden erg enthousiast.’ Terwijl de twee brandweerlieden in Haaglanden hiermee bezig zijn, komen ze ook in contact met Amsterdam-Amstelland. In die regio wordt na de incidenten aan de Marnixstraat en het Hoofddorpplein waarbij brandweerlieden gewond raken, ook met interesse gekeken naar Brandweerman In Nood. Toet en Mens kunnen met hen mee als zij een derde groep de training in België laten volgen. ‘Het is een echte eye-opener. Binnen de brandweer heerst een machocultuur. Wij lossen het wel op. Daardoor schromen collega’s hulp te vragen op het moment dat ze dat nodig hebben. Deze training haalt die schroom weg en laat je echt kijken naar wat stress met je doet. Ze brengen je naar je grens, laten je dat moment herkennen en leren je hoe je dan moet handelen. Zeer waardevol’, aldus Toet. ‘In een warme ruimte moet je bijvoorbeeld geblindeerd met je pak aan door een

Brand&Brandweer

houten bouwwerk klimmen. Daarin kom je vast te zitten, want met je pak en ademluchttoestel blijf je overal achter hangen. Je ziet niks. Hoewel je weet dat het veilig is, ontstaat een echt stressvolle situatie waarin je moet proberen jezelf te bevrijden’, vult Mens aan. De beide brandweerlieden zijn met name erg te spreken over de simpele tips en trucs die ze er hebben geleerd en waarmee ze slachtoffers kunnen redden. Toet: ‘Voorheen oefenden we met een oefenpop, maar dat is compleet iets anders dan het moeten redden van een volwassene van tachtig kilo met twintig kilo bepakking. We hebben legio technieken geleerd waarmee je simpel iemand kunt verplaatsen.’ Na de training krijgen de twee brandweerlieden uit Haaglanden groen licht om de licentie voor Brandweerman In Nood aan te schaffen en het programma in de regio uit te rollen. ‘Wij noemen het trouwens Brandweercollega In Nood, dat is iets inclusiever. We zijn nu de volledige oefenbaan aan het bouwen. Zodra die klaar is laten we instructeurs op onze eigen baan in Haaglanden opleiden door de BIN-instructeurs uit België, zodat we daarmee straks oefendagen kunnen organiseren. Ons doel is om vermissing eigen personeel te borgen in ons regionaal vakbekwaamheidsprogramma’, vertelt Mens. ‘Wij willen dat collega’s die tijdens een uitruk voor de zware taak komen te staan dat ze een collega of zichzelf moeten redden, daar goed op voorbereid zijn. Het is immers best vreemd dat we duikers wel goed voorbereiden op dit soort situaties, maar het bij brandbestrijding niet aan bod komt.’ De oefenbaan in Haaglanden moet op 12 juni klaar zijn. Dan organiseren ze een oefendag waarbij ook brandweerlieden uit andere regio’s kunnen komen kijken. ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Repressi e

Snelle brandverspreiding door droge en dode natuur op Laapersheide In eerste instantie is het even zoeken voordat de eenheden ter plaatse kunnen komen bij een zeer grote natuurbrand op de Laapersheide op 8 april. De brand breidt zich door de dode en te droge natuur snel uit. Vanwege de brand en de veiligheid van brandweerlieden wordt ook het treinverkeer door het natuurgebied stilgelegd. Door JILDOU VISSER Fotografie: Ginopress

erste bevelvoerder Johan Oelen wordt die avond rond half 8 gealarmeerd voor een natuurbrand. ‘De locatie was nog onbekend. We zouden die kant oprijden en in het natuurgebied worden opgevangen door de melder. Ter plaatse was die nergens te bekennen. In eerste instantie zagen we zelfs geen rook’, begint Oele. ‘We hebben de TS gedraaid en zagen toen aan de andere kant een enorme rookkolom opstijgen. De kleur varieerde van licht naar donker.’ De TS rijdt via het bospad naar de brand. Vanaf het bospad proberen de brandweerlieden de grootste vlammen binnen bereik van de worplengte van de straal eraf te halen. ‘Met onze TS kunnen we de natuur niet in, we hebben geen terreinwaardig voertuig.’ Dan komt ook Officier van Dienst (OvD) Caroline van der Kroon ter plaatse. ‘In eerste instantie dacht ik “het zal wel meevallen”, maar aanrijdend zag ik al een grote rookkolom. In de zestien jaar dat ik OvD ben, heb ik niet vaak van dit soort grote natuurbranden gehad.’ Direct nadat Van der Kroon ter plaatse is, start ze met de beeldvorming en het maken van een circulatieplan. ‘Ik kwam de boswachter tegen en heb in overleg met hem een inrij- en uitrijpunt uit het natuurgebied bepaald, die hij vervolgens toegankelijk heeft gemaakt. Daarnaast heb ik opgeschaald naar zeer grote brand.’

Stilleggen treinverkeer Als Overkamp ter plaatse komt, stemt hij kort de situatie af met Van der Kroon. ‘De opschaling, het bluswater en de inzet had ze al goed geregeld. We hebben toen afgesproken dat ik me zou concentreren op de coördinatie met de andere diensten.’ Eén van de eerste dingen die daarin naar voren komt is het uitschakelen van de bovenleiding. ‘De OvD van ProRail was ook ter plaatse. Hij liet

Snelle uitbreiding Tijdens de verkenning ziet Van der Kroon een groot vlamfront dat door de droogte en de harde wind snel uitbreidt. ‘De brand trok snel richting het spoor en de bomen. Twee plaatsen waar je de brand absoluut niet wilt hebben. Ik heb daarop het treinverkeer stil laten leggen en de bovenleiding laten uitschakelen. Daarnaast wilde ik zo snel mogelijk de brand vanaf alle kanten insluiten en heb daarom nog een extra peloton uit Utrecht en een tweede OvD voor de waterwinning ter plaatse laten komen. ‘Ik wilde de TS’en laten pendelen naar enkele brandkranen, omdat het afleggen van het groot watertransport te lang zou duren en bovendien ver weg was.’ Terwijl Van der Kroon druk bezig is met de eerste inzet, is Hoofdofficier van Dienst Arthur Overkamp aanrijdend op zoek naar de exacte locatie. ‘De locatie was onduidelijk en doordat het natuurgebied ook niet van alle kanten met de auto toegankelijk is, was het echt zoeken. Ik ben meerdere keren verkeerd gereden. Ik heb zelf ook geen MDT in de auto, bovendien begreep ik dat dat systeem een storing had’, aldus Overkamp. 18

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Brand&Brandweer

Repressi e

mij weten dat doordat ze de bovenleiding hadden uitgeschakeld, een veel groter gebied was getroffen. Een deel van het station van Hilversum lag plat, waardoor ook de spoorlijn van Amsterdam naar Amersfoort eruit lag. Zij wilden dat graag weer opstarten’, aldus Overkamp. Hij zoekt contact met Van der Kroon of de uitschakeling nog noodzakelijk is. Dat blijkt niet het geval. ‘Aanvankelijk vreesde ze dat de brand sneller zou uitbreiden en dat de bovenleiding door de hitte kon knappen. Op het moment dat daar spanning op staat, levert dat gevaarlijke situaties op. Bovendien wilde ze zorgen dat de eenheden een veilige blus-inzet bij het spoor konden doen. Omdat het vuurfront toen al een stuk was teruggedrongen was dat niet langer nodig.’ In overleg met de OvD van ProRail besluit Overkamp dat de spanning op de bovenleiding weer kan worden opgestart. Het treinverkeer kan bovendien met aangepaste snelheid door het gebied rijden. ‘Het circulatieplan van alle voertuigen liep over het spoor, daarom wilden we wel dat de treinen er met aangepaste snelheid zouden blijven rijden.’ Al snel nadat alle eenheden ter plaatse zijn, ziet Van der Kroon dat haar inzetplan effect heeft. ‘Hoewel het hard waaide en de heide dood en droog was, konden we de brand goed insluiten en langzaamaan terugdringen. Dat ging sneller dan verwacht. Het snel opschalen heeft daarbij een grote rol gespeeld. Of ik het extra

Brand&Brandweer

peloton uit Utrecht echt nodig had, weet ik niet. Bij dit soort branden ben ik er liever mee verlegen dan om verlegen. Bovendien wil je in tijd tempo de brand liever voor blijven en voorkomen dat het onbeheersbaar wordt.’ Rond 22.30 uur is de brand dusdanig geblust dat kan worden afgeschaald. Overkamp: ‘We hebben in de nablusfase de politiehelikopter nog laten komen. Met infrarood konden zij de hete plekken in de heide goed in kaart brengen, zodat wij daar gericht konden nablussen. Dat werkt veel sneller, want in het donker heb je niet altijd goed zicht op alle hotspots.’ Leerpunten Overkamp en Van der Kroon zijn tevreden dat ze de brand zo snel hebben kunnen beperken en blussen. Toch hebben ze wel enkele leerpunten. ‘Tijdens de inzet wees de OvD uit Utrecht me erop dat niet alle TS’en een manschap voor het voertuig hadden lopen. Ik had daar niet bij stilgestaan, maar het was een goede tip. Door voor het voertuig te lopen, weet je beter waar je rijdt en kun je schade aan het voertuig voorkomen’, aldus Van der Kroon. ‘Daarnaast zou ik een volgende keer het natuurbrandbestrijdingsvoertuig een andere plek geven, dichterbij het deel waar de meeste branduitbreiding is willen inzetten, zodat die voertuigen het snelst kunnen bijvullen.’ ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Bestuu r & Organ isati e

Wat is de brandweerzorg waard? Burgers en bestuurders kennen vooral waarde toe aan een parate brandweer en een gegarandeerde uitruk. Dat blijkt uit een promotieonderzoek van Ron de Wit naar de waardering van brandweerzorg. In zijn onderzoek gaat hij in op de waarde die burgers en bestuurders toekennen aan een mensenleven, opkomsttijd en paraatheid, brandveilig leven en een openbaar brandmeldysteem. Ook verkent hij de invloed die zo’n waardering heeft op keuzes door burgemeesters.

Door JILDOU VISSER

gen te maken en keuzes te onderbouwen.’

Fotografie: Ginopress

on de Wit werkt al lange tijd bij Brandweer Twente. ‘In de loop der jaren is bij mij interesse ontstaan naar hoe besluiten bij en over de brandweer worden genomen en waar ze op gebaseerd zijn. Ten opzichte van andere thema’s, zoals verkeersveiligheid, is er weinig over bekend. Wetenschappelijk onderzoek is maar beperkt voorhanden. Ik vind dat we dat wel verdienen, daarom ben ik tien jaar geleden met dit onderzoek gestart. Dat begon klein met een kosten-baten studie naar het openbaar meldsysteem in mijn eigen veiligheidsregio maar leidde tot vervolgvragen gerelateerd aan wat de brandweer nu precies oplevert, wat de kosten zijn en welke keuzes daarin worden gemaakt. Ik ontdekte dat economische waarderingsmethodes toepasbaar zijn op effecten van brandweerzorg en daar ben ik op vijf thema’s verder mee gegaan. De gebruikte technieken en resultaten die eruit komen, kunnen worden gebruikt om afwegin-

Mensenleven Op de vraag hoeveel het voorkomen van een dodelijk slachtoffer of een gered mensenleven bij brand in termen van geld waard is, is geen eenduidig antwoord te geven. De VOSL, of ‘value of a statistical life’ representeert het bedrag dat de samenleving bereid is te betalen voor een verlaging van een overlijdenkans. Dit wordt uitgedrukt in een bedrag per gered mensenleven. De hoogte hangt van een aantal factoren af waaronder de aard van het risico. In zijn onderzoek heeft De Wit respondenten gevraagd te kiezen tussen te redden mensenlevens bij brand en te redden mensenlevens in het verkeer. De antwoorden laten onder andere zien dat een groot deel van de respondenten liever niet wil kiezen. ‘De mensen die wel een keuze hebben gemaakt, bleken een voorkeur te hebben voor verkeersveiligheid. Dat is ook te verklaren’, aldus De Wit. ‘Mensen schatten de kans op een verkeersongeval groter in dan brand, dat is ook in lijn met de werkelijkheid.’ Paraatheid Een andere uitkomst ziet De Wit als het gaat om de paraatheid van de brandweer. Dat wordt door burgers belangrijk gevonden. ‘In het onderzoek heb ik paraatheid gewaardeerd aan de hand van een snellere opkomsttijd, want dat is voor burgers herkenbaar en te begrijpen.’ In zijn onderzoek laat De Wit zien dat burgers bereid zijn om tien tot twintig euro meer belasting te betalen als de brandweer een minuut sneller ter plaatse komt. ‘Een inwoner betaalde in 2016 ongeveer 65 euro voor de hele brandweerzorg. Als je dat afzet tegen de tien tot twintig euro die ze bereid zijn meer te betalen voor een brandweer die een minuut sneller is, dan zie je dat ze daar een dusdanig groot belang aan hechten dat ze ook bereid zijn er fors voor te betalen. Natuurlijk zijn deze schattingen uitkomsten van een specifiek keuze-experiment uit een beperkte steekproef en geen absolute waarden. Daarbij zijn er ook vanuit wetenschappelijk perspectief nog de nodige vragen te stellen.’ Brandveilig leven Ook voor brandpreventieprogramma’s zijn burgers desgevraagd bereid in de buidel te tasten, blijkt uit het onderzoek van De Wit. De betalingsbereidheid voor een programma brandveilig leven wordt geschat tussen de € 25,- en € 36 per huishouden per jaar. Dat is in de context van Twente zeven keer meer dan dat het programma op dit moment kost. ‘Toch betekent dit niet dat we er hierdoor ineens zeven keer zoveel geld aan kunnen uitgeven. In

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Brand&Brandweer

Bestuu r & Organ isati e

het onderzoek gaan we namelijk uit van effecten van de preventieprogramma’s die hypothetisch zijn. We weten niet of die kloppen, want die gegevens hebben we niet. Ook voor wat betreft de toegepaste methode, contingente waardering (een bepaalde economische waarderingstechniek), was dit een eerste toepassing. De uitkomst geeft echter wel duidelijk aan dat burgers bereid zijn meer te betalen voor minder branden, minder slachtoffers en minder schade.’ Openbaar brandmeldsysteem Het proefschrift bevat ook een maatschappelijke kosten-baten analyse van het openbaar meldsysteem. Hiermee is geprobeerd om de maatschappelijke waarde van een automatische doormelding in beeld te brengen. Inhoudelijk blijkt volgens het rapport van De Wit dat het openbaar meldsysteem vanuit een kosten-batenperspectief veel meer kost dan het de samenleving aan veiligheidsopbrengst oplevert. Een analyse van 560 Twentse uitrukken naar automatische meldingen in de periode 2008 – 2013 liet zien dat er in 3 gevallen geassisteerd is bij een ontruiming. In verreweg de meeste gevallen (74%) betrof het slechts nacontrole of ventileren. ‘Daarbij is het lastig om te bepalen wat nu precies de veiligheidsopbrengt is en om die te kwantificeren’, laat De Wit weten. ‘Voor het vaststellen van de opbrengst, heb je eigenlijk de doelstelling van een maatregel zo scherp mogelijk nodig. Dat is bij de automatische doormelding

Brand&Brandweer

in de loop der tijd weleens veranderd. Op dit moment is volgens de wetgeving het doel ‘Het assisteren bij een ontruiming’. Dat zou je dan verder door moeten vertalen in het aantal extra geredde mensenlevens ten opzichte van de situatie zonder automatische doormelding. Gelet op de maatschappelijke kosten die we in Twente maken gecombineerd met de eerder berekende VOSL waarde zou je per jaar ongeveer anderhalf mensenleven moeten redden als gevolg van de snellere alarmering door de automatische doormelding.’ Burgemeesters Om te onderzoeken hoe burgemeesters kijken naar keuzes over brandweerzorg en hoe ze informatie over waardering gebruiken heeft De Wit een survey-experiment ontworpen waarbij verschillende beleidsvoorstellen over brandweerzorg zijn voorgelegd aan burgemeesters. Daarbij is ook gekeken wat het effect is van de publieke opinie bij een besluit en wat het effect is van het toevoegen van een kosten-batenanalyse. ‘Die uitkomst vond ik verrassend’, vertelt De Wit. ‘Bestuurders zeggen vooraf dat ze een kosten-batenanalyse erg belangrijk vinden en zullen meenemen in de besluitvorming, maar uit dit onderzoek blijkt dat ze dat helemaal niet doen. Hun beoordeling van de beleidsvoorstellen wordt daarentegen wel door andere factoren bepaald, bijvoorbeeld door de mening van het publiek. Ook dat is verrassend, want vooraf geven ze juist aan dat naar hun idee burgers niet

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

bran d van de maan d

Plotselinge branduitbreiding bij papierrecyclingbedrijf dordrecht

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

brand&brandweer

bran d van de maan d

Fotografie: Fotopersbureau Busink

brandweerlieden uit veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid staan 1 april voor een grote uitdaging als brand uitbreekt in een hal van een papierrecycling bedrijf in dordrecht. er wordt snel opgeschaald, maar een plotselinge branduitbreiding is niet te voorkomen. Lange tijd dreigt verdere uitbreiding naar andere loodsen op het terrein. bij het bedrijf ligt in totaal 2500 ton papier opgeslagen. bij de brand komt veel rook vrij. In het effectgebied ligt onder andere een gevangenis die bij verdere uitbreiding mogelijk moet worden ontruimd.

brand&brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Fotografie: Fotopersbureau Busink

bran d van de maan d

Door Jildou Visser

fficier van Dienst (OvD) Guido Hoenselaar wordt die avond rond 19.45 uur gealarmeerd voor een middelbrand industrie. Als hij contact zoekt met de meld kamer blijkt al snel dat een hal ter grootte van een half voetbalveld in brand staat. ‘Ik ben plaatselijk goed bekend en ken het bedrijf. Ze maken van oud papier grote samengeperste balen papier. Toen ik de deur uitstapte en een rookkolom zag opstijgen, heb ik opgeschaald naar grote brand.’ Ter plaatse ziet Hoenselaar meerdere grote loodsen op het terrein. De linker loods staat volledig in brand. De eerste eenheden zijn dan al bezig met een defensieve inzet op die loods. Op het middenterrein liggen veel grote balen papier opgestapeld tot ongeveer tien tot twaalf meter hoog. Hij schaalt verder op naar zeer grote brand en GRIP1. Dan komt ook Hoofdofficier van Dienst (HOvD) Peter Schot ter plaatse. ‘We hebben samen een ronde over het terrein gemaakt. Het waaide behoorlijk. We zagen dat de papierbalen op het middenterrein werden aangestraald.’ Dan slaat de brand over naar die papierbalen. Hoenselaar: ‘De brand breidde zich toen plotseling snel uit. We liepen eigenlijk door een soort zee van rook, vliegvuur en as. Het ging zo snel.’ De OvD en HOvD besluiten de hoogwerker te verplaatsen naar de papierbalen op het middenterrein. ‘De loods aan de linkerkant was niet meer te redden. We wilden verdere branduitbreiding voorkomen door in te zetten op de brandende papierbalen op het terrein en de loodsen aan de rechterkant af te schermen’, vertelt 24

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Hoenselaar. Tussen de brand en de loodsen aan de rechterkant van het terrein zit ongeveer vijftig meter. De eerste TS wordt ingezet op het voorkomen van brandoverslag aan de achterkant van de brandende hal. De tweede TS en derde TS worden ingezet op het afschermen van de brand naar de rechter hallen. Hoenselaar: ‘Daarnaast hebben we ook de blusboot laten komen. Aan de linkerkant van de brandende hal stonden aan de waterkant gasflessen opgeslagen. De blusboot heeft die gedurende de hele inzet gekoeld.’ Hoenselaar laat weten dat met name de commandovoering op het terrein een uitdaging is. ‘Ik heb me meerdere keren met een auto laten vervoeren om alle eenheden mee te nemen in hetzelfde beeld, maar het terrein was erg groot en ik had veel eenheden in mijn vak. Dat was een uitdaging. Eenheden hebben hierdoor veel vrijheid gekregen in hun inzet. Of een andere vakverdeling beter was geweest, weet ik niet. We moeten de inzet nog evalueren.’ Effectgebied Doordat bij de brand veel rook vrijkomt en het hard waait, is er sprake van een groot effectgebied. Daarin ligt ook PI Dordrecht, de gevangenis. ‘De kans op overslag naar de hallen aan de rechterkant van het terrein was groot. We wisten dat als dat zou gebeuren, we de rondweg van Dordrecht moesten afsluiten en de gevangenis moesten ontruimen. Ze hadden daarin de ventilatie al uitgeschakeld en meetploegen zijn binnen geweest om de situatie in de gaten te houden’, aldus Schot. Vanwege dit scenario schaalt

Brand&Brandweer

Fotografie: Thymen Stolk

bran d van de maan d

de Leider CoPI op naar GRIP2. De gevolgen voor het effectgebied worden daarmee weggezet in het actiecentrum van het ROT. blusseN Met scHuiM Tijdens de inzet vraagt een van de bevelvoerders aan Hoenselaar of blussen met schuim niet effectiever is. Hij heeft ervaring met blussen met schuim in strobalen en heeft het idee dat schuim een beter doordringend vermogen heeft. Het idee wordt in het CoPI besproken en er wordt besloten alleen met water te blijven blussen. Schot: ‘Er zijn verschillende aspecten die hebben meegewogen in de beslissing. In de eerste plaats hebben we natuurlijk gekeken naar de effectiviteit. Wij geloven niet dat schuim effectiever is dan water. Daarnaast hebben we ook gesproken over de milieu-effecten en de kosten. Alles bij elkaar genomen hebben we besloten geen schuim te gebruiken.’

Er worden drie kranen besteld en zodra die ter plaatse zijn wordt gestart met het uit elkaar trekken en blussen van de papierbalen. Vanuit het actiecentrum worden vanaf dat moment ook alle eenheden, de OvD en HOvD afgelost. De volgende ochtend worden ook zij afgelost en komt Hoenselaar in de loop van de middag ook weer ter plaatse. Rond 10.00 uur is Schot weer ter plaatse en voert diverse gesprekken met het bedrijf en de verzekering. Hierbij wordt de afspraak gemaakt dat de brandweer gaat afbouwen en zij een bedrijf inschakelen voor het laatste stukje. De brandweer is tot 16.30 uur bezig geweest met nablussen, daarna zijn deze werkzaamheden overgenomen door het bedrijf wat door de verzekering is ingehuurd. ■

NAblusseN In de loop van de avond wordt het effect van de inzet steeds zichtbaarder. Rond 23.00 uur wordt het sein brand meester gegeven en wordt in het CoPI besproken hoe de nablusfase wordt vormgegeven. ‘Er waren twee mogelijkheden’, laat Schot weten. ‘We konden het nablussen ’s nachts starten of daarmee wachten tot de volgende ochtend. Uiteindelijk hebben we besloten er direct mee te beginnen. Het bedrijf wilde zo snel mogelijk de productie weer voortzetten en het middenterrein met de brandende balen papier waren een soort slagader voor het bedrijf. Bovendien wilden we niet het risico lopen dat de brand in de loop van de nacht weer zou oplaaien.’

brand&brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Risicobeh eersi ng

De winnaars van de rookmelders: breed, toepasbaar en speels Met een brede blik kijken naar de behoeften en wensen van de doelgroep en op een speelse manier leren, om gedragsverandering te bereiken. Dat zijn belangrijke succesfactoren in projecten op het gebied van Brandveilig Leven. Drie projecten, genomineerd door de Adviescommissie Nationale Brandpreventieweken, kregen in april door stemming tijdens de Expertdag de Gouden, Zilveren en Bronzen Rookmelder uitgereikt.

Door Ellen Schat

Goud: (brand)veilig thuis blijven wonen Het project Leefsamen Achterhoek zorgt ervoor dat minder zelfredzame mensen veilig en verantwoord thuis kunnen wonen. De brede toepassing en haalbaarheid is de kracht van het project, dat de Gouden Rookmelder won. Het begon in 2017 met een vraag vanuit het buitengebied in Winterswijk, weet coördinator Brandveilig Leven Jimmy Korswagen van de Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland nog. ‘Deze mensen waren zich bewust van de brandrisico’s in het buitengebied en vroegen de brandweer om hulp. Op het moment dat ik ging in gesprek ging met de buurt en we spraken over slimme melders, bleek de vraag eigenlijk veel breder: wat als ik val, er wordt ingebroken of brand uitbreekt? Oftewel: hoe kan ik veilig thuis wonen?’ Twee pilots, een in Winterswijk en een in Oost Gelre, volgden. Tientallen kwetsbare ouderen kregen sensoren bij deuren en ramen, een paniekknop, inactiviteitsmelders en rookmelders geïnstalleerd. Deze slimme sensoren alarmeren het sociale netwerk van buren of familie in geval van nood. Het bleek een groot succes. De ouderen in de pilotgebieden voelen zich veiliger, meer verbonden met hun mantelzorgers en ervaren de melders niet als inbreuk op hun privacy. Duizend ouderen Vanaf april krijgen daarom duizend ouderen in de gemeenten Aalten, Berkelland, Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk kosteloos slimme sensoren geïnstalleerd. Bij een melding via een van de sensoren wordt eerst 26

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

De installatie van de eerste slimme rookmelders door burgemeester Besselink van de gemeente Bronckhorst.

Brand&Brandweer

Risicobeh eersi ng

de bewoner zelf om bevestiging gevraagd. Als hij of zij niet reageert, wordt een mantelzorger gealarmeerd en daarna eventueel een lokale (zorg)meldkamer. Mantelzorgers krijgen voorlichting en een training aangeboden om te zorgen dat zij weten hoe zij kunnen handelen bij een calamiteit. ‘Het is de bedoeling dat geverifieerde meldingen uiteindelijk bij de regionale alarmcentrale terecht komen’, stelt Korswagen. Na een jaar kunnen de deelnemers aan het project zelf beslissen of ze de dienstverlening voort willen zetten. Dat is dan niet meer kosteloos, maar misschien is een financiële tegemoetkoming via de Wmo of bijvoorbeeld een korting op een verzekering mogelijk. Meer dan brandveiligheid Het winnen van de Gouden Rookmelder zorgt volgens Korswagen voor meer aandacht voor kwetsbare doelgroepen. De breedte en toepasbaarheid in heel Nederland is de reden dat Leefsamen Achterhoek de prijs won, denkt hij. ‘Er is veel belangstelling voor het project. Wij zijn de eerste die op zo’n grote schaal slimme melders inzet voor veiligheid op een breed niveau. Over een paar jaar is dit heel gewoon.’ Het meest trots is Korswagen op de samenwerking tussen zoveel partijen. Onder andere de vereniging Dorpshuizen en Kleine Kernen (DKK) Gelderland, AltijdThuis, Stage.nu, Kruiswerk Achterhoek en Liemers en de GGD namen deel aan het project. ‘Het installeren van de melders is eigenlijk het eenvoudigst in het hele verhaal. Een goede samenwerking vraagt dat je als organisatie eerlijk bent over je belang en tegelijk samen naar de gemene deler zoekt. Het belangrijkste is breed te kijken en luisteren naar behoeften van je doelgroep.’

Zilver: meer dan een leuk spelletje Gedragsverandering bereiken door middel van een spel via Facebook. Dat is de regio’s Noord-Holland Noord, Midden- en West-Brabant en Utrecht gelukt met het project Gamification. Het kreeg de Zilveren Rookmelder. Het lijkt misschien een tegenstelling, maar juist door het spelen van een spel wordt eerder gedragsverandering bereikt dan door het louter informeren over risico’s. Het spel Brandweermannen geven hints is hiervan een goed voorbeeld. Het spel gebruikt ook het autoriteitsprincipe, we nemen graag iets aan van een autoriteit. In een video beeldt een brandweerman een voorwerp, zoals een accu of een stopcontact uit en de kijker mag raden welk voorwerp dat is. Tegelijkertijd krijgt hij bij dat voorwerp veiligheidstips. ‘De eerste keer dat we de game op Facebook hebben ingezet, is het meer dan 30.000 keer gespeeld’, vertelt communicatieadviseur Mischa de Bruijn van Veiligheidsregio Noord-Holland Noord. ‘Het mooie van Facebook is dat je direct feedback krijgt, via de reacties onder de advertentie. Die waren erg positief.’ Effect heeft de video ook, zo bleek uit een enquête, waarbij mensen een rookmelder konden winnen als ze meededen. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat maar liefst een kwart van de kijkers de telefoon voortaan van de accu haalt als het toestel is opgeladen. Brandveiligheid leuk maken Noord-Holland Noord ontwikkelde het spel samen met de regio’s Utrecht en Midden- en West-Brabant. Hierdoor was er meer

Brand&Brandweer

Gamification: juist het spelelement kan voor gedragsverandering zorgen.

budget, konden kennis en ervaring worden gebundeld en kon ook meer impact worden bereikt. Het spel is een vervolg op de campagne die Noord-Holland Noord eerder startte op Facebook. De achterliggende gedachte daarvan was: je beseft pas hoe groot de impact van brand is als het je zelf overkomt. Na een brand in de regio maakte de regio zo snel mogelijk een advertentie voor Facebook, gericht op omwonenden, die vast en zeker iets hadden meegekregen van de brand. Op de landingspagina achter de advertentie kregen de bewoners tips om brand te voorkomen. Een dergelijke brandveiligheidscampagne met video en gamification op Facebook is volgens De Bruijn niet eerder op deze schaal gedaan. ‘Belangrijk is dat je niet met een opgeheven vinger de les gaat lezen. Dat werkt niet. Preventie is gewoon niet sexy. Het is dus best uitdagend om iets leuks en interessants te maken, zodat je ook daadwerkelijk een brandveiliger omgeving bereikt. Ik ben trots dat dit is gelukt.’

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

DOWNLOADT CHECKLIST

GEBRUIKT STAPPENPLAN

KRIJGT OVERZICHT VAN WETGEVING MET COMMENTAREN ZOEKT BINNEN ALLE ARBO INFORMATIEBLADEN

PRINT GEVONDEN INFORMATIE

BEDENKT OPLOSSING EN BORGT DEZE IN DE ORGANISATIE

GAAT NAAR HSE.SDU.NL

WIL DAT IEDEREEN ’S AVONDS WEER VEILIG THUIS IS

ANALYSEERT SITUATIE EN RISICO’S

WIL DAT ALLE MEDEWERKERS VEILIG KUNNEN WERKEN

Als het om ondersteuning van de HSE expert draait Met behulp van Sdu HSE beantwoordt u vragen vanaf de werkvloer én vanuit het management snel en accuraat. U speelt makkelijk in op veranderende omstandigheden en weet zeker wat de volgende stap is. Met Sdu HSE heeft u altijd en overal toegang tot alle noodzakelijke bronnen. En kunt u aan de slag met innovatieve tools voor de praktijk.

Neem een proefabonnement en ervaar Sdu HSE zelf. Ga naar hse.sdu.nl

 Arbo Informatiebladen  Safety! Magazine artikelen  Arbocatalogi  Wetgeving met toelichting

en commentaar  Jurisprudentie  Updates over regelgeving  Tools voor de dagelijkse praktijk (checklists, vragenlijsten en stappenplannen)

Risicobeh eersi ng

Met de brandweer-bot kunnen allerlei spellen worden gedaan om kinderen te leren over brandveiligheid. Onder het transparante matje kunnen andere afbeeldingen worden gelegd.

Brons: de brandweer-bot Met behulp van een eenvoudige robot leren basisschoolkinderen alles over programmeren én over brandveilig leven. De regio Drenthe won de Bronzen Rookmelder met deze leshulp. Brandweer Drenthe zocht een manier om brandveiligheid te laten aansluiten bij het in 2020 in te voeren onderwijsprogramma Technologie en Wetenschap op basisscholen. ‘Mijn collega Annet Hulshof kwam op het idee van een brandweerbot’, vertelt hoofd risicobeheersing Gert-Jan Ruesink van Brandweer Drenthe. Een bot is een kleine robot dat scholen in allerlei uitvoeringen en voor verschillende leergangen gebruiken om de kinderen te leren programmeren, vaak in combinatie met andere leerdoelen. Samen met twee pabo-studenten van NHL Stenden in Emmen ontwikkelde Drenthe de brandweer-bot, met een rood brandweerschild natuurlijk. Vervolgens testten de studenten de bot op een aantal Drentse scholen. ‘Dat was een succes. Je kunt veel kanten op met de bot en de bijbehorende transparante mat waaronder je steeds andere spellen kunt leggen. Lessen over taal of topografie combineren kennis en bewustwording over brandveilig leven en programmeren.’

Rookmelder heeft opgeleverd. Eerder viel de regio ook al in de prijzen. ‘Vier van de vijf keer dat de Rookmelders zijn uitgereikt sinds de regionalisering van de brandweer in 2014. We zijn best een beetje trots.’ B-Bot.nl heeft de brandweer-bot in haar aanbod voor scholen opgenomen en heeft ook bij de andere bots uit hun aanbod aandacht voor brandveiligheid, bijvoorbeeld in een spel over taal. Scholen kunnen dus zelf kiezen of en hoe ze brandveilig leven invullen. In Drenthe zullen de brandweerdocenten de bot sowieso op scholen gebruiken in aanvulling op het landelijke lespakket dat in ontwikkeling is. ■

Geen extra capaciteit De kracht van de brandweer-bot is volgens Ruesink dat deze aansluit bij de natuurlijke manier van leren. ‘Vakgebieden vloeien steeds meer in elkaar over en dus is het makkelijker brandveilig leven te integreren in bijvoorbeeld taal of topografie. Een bot komt ook tegemoet aan het ontwikkelen van de zogenaamde 21-eeuwste vaardigheden, zoals kritisch en creatief denken. Een voordeel voor de brandweer is dat het ons geen capaciteit hoeft te kosten.’ Ruesink vermoed dat de combinatie van bovenstaande de Bronzen

Brand&Brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

repressi e

Complexe redding na noodlanding vliegtuigje in boomtop Als een eenmotorig vliegtuig met twee inzittenden noodgedwongen een noodlanding moet maken, eindigen ze in de boomtoppen op een defensieterrein in Hilversum. Het vliegtuig ligt instabiel en er lekt brandstof in de cockpit. Brandweerlieden staan ter plaatse voor een complexe reddingsinzet.

Twisk, manschap van de hoogwerker. Boven bekijken de beide brandweerlieden eerst de status van de slachtoffers. ‘Ze waren er nog goed aan toe, maar moesten er wel zo snel mogelijk uit. De leerling was doordrenkt met benzine. Verder zagen we dat het vliegtuig redelijk stabiel op de boomtoppen lag. Het was de vraag in hoeverre dat zo zou blijven zodra er tijdens de redding beweging in zou komen.’

Verkenning Ruisendaal en Van de Kroon besluiten dat ze de bemanning van de hoogwerker een eerste verkenning willen laten doen. ‘We hebben zoveel mogelijk materiaal meegenomen dat we mogelijk nodig zouden kunnen hebben, zodat we na de verkenning niet weer naar beneden hoefden. Samen met de manschap die ook beroepsvlieger is, ben ik in het bakje naar boven gegaan. Heel voorzichtig zijn we tussen alle takken door stukje voor stukje naar boven gegaan. Mijn collega hield de zijkant goed in de gaten, want eigenlijk mochten we geen takken aanraken. We waren bang dat als we dat wel zouden doen het vliegtuig door de beweging naar beneden zou vallen. Het naar boven gaan was denk ik wel het spannendste deel van de hele inzet’, vertelt Mark

De redding Twisk en zijn collega bedenken vanuit het redvoertuig een plan waarmee ze beide inzittenden kunnen redden. Dat communiceren ze met de eenheden op de grond. ‘We wilden niet opnieuw naar beneden en hebben ons plan dus via de porto met de OvD gedeeld.’ Als het plan wordt goedgekeurd, starten de brandweerlieden met de inzet. Die begint met het zekeren van het vliegtuig. ‘Met een vier ton spanband wilden we het vliegtuig aan de boom vastmaken. Een vliegtuig heeft eigenlijk net als een auto een kooiconstructie. De voorruit van het vliegtuig lang eruit. Daardoorheen hebben we de spanband gegeven aan de inzittenden. Zij hebben het vastgemaakt aan de A-stijl, waarna wij de band om de boomstam hebben bevestigd. Onze inschatting was dat dat voldoende zou zijn om het vliegtuig op z’n plaats te kunnen houden.’ Vervolgens wordt ook de ladderwagen in stelling gebracht. Deze wordt schuin boven het vliegtuig en de hoogwerker geplaatst en heeft één taak: de veiligheid tijdens de inzet in de gaten houden. De ladderwagen beschikt ook over een straal blusschuim. Mocht brand uitbreken, dan kan hiermee direct worden geblust. Twisk: ‘Wij hebben de hesjes die we tijdens het werken op hoogte gebruiken, aan de inzittenden gegeven. In het vliegtuig hebben ze die aangetrokken. Daarmee hebben we ze aangelijnd aan de ladderwagen. Mochten ze een misstap maken, dan zaten ze in ieder geval goed vast. Vervolgens hebben we eerst de leerling aan de linkerkant laten uitstappen. Vanuit de deur moest hij door het A-frame onder de vleugel kruipen. Vervolgens konden wij hem beetpakken en in het bakje van de hoogwerker trekken.’ Tijdens de redding houdt de bemanning van de ladderwagen continu goed in de gaten of het vliegtuig beweegt. ‘Zij hebben steeds gelet op de veiligheid, zodat wij ons konden concentreren op de redding. Nadat de leerling veilig in onze hoogwerker zat, hebben we de instructeur op dezelfde manier laten uitstappen.’ Twisk legt uit dat het een bewuste keuze was om beide inzittenden aan de linkerkant te laten uitstappen. ‘We weten dat aan de rechterkant een parachute zit. Die was nog ingeklapt. Je kunt dat vergelijken met een soort grote airbag. We vonden het daarom te gevaarlijk om de redding via de rechterkant uit te voeren.’

Door JILDOU VISSER

et is rond 12.50 uur die middag als Jacques Ruisendaal, Officier van Dienst (OvD) in opleiding, wordt gealarmeerd voor een ongeval luchtvaart. ‘Ik weet dat vliegveld Hilversum in de buurt is, dus dan ga je uit van een klein vliegtuig. Ik ben ingestapt bij Caroline van der Kroon, de OvD en samen zijn we naar het terrein van D efensie gereden. Daar stond het personeel ons gelukkig op cruciale punten op te wachten om ons de weg te wijzen.’ Ter plaatse ziet Ruisendaal dat het vliegtuig kaarsrecht op de boomtop is geland, op een hoogte van ongeveer tien tot twaalf meter. ‘Alsof het er zo was neergelegd, maar hij lag wel instabiel. Nog even schoot door m’n hoofd dat het ging om een oefening. We hebben een collega in de regio die altijd de meest extreme scenario’s bedenkt. Dit was typisch zo’n scenario. Dit keer was het echt. Vanaf dat moment heb je eigenlijk drie grote vragen en zorgen. Hoe is het met de slachtoffers? Hoe stabiel ligt het vliegtuig, valt het straks niet alsnog uit de boom? En hoe groot is het risico dat brand uitbreekt?’ Van de Kroon en Ruisendaal willen zo snel mogelijk contact met de inzittenden zoeken, maar dat blijkt nog niet zo makkelijk. ‘Eén van de manschappen die ter plaatse was is beroepsvlieger. Hij vertelde dat de piloot bij een noodlanding of crash alle systemen uitzet. Contact via het vliegtuig was dus niet mogelijk. Dan bedenk je van alles, tot een megafoon aan toe. Gelukkig was er iemand ter plaatse die het telefoonnummer van de piloot had en dus konden we hem bellen. Hij liet weten dat ze beide lichtgewond waren en er brandstof de cockpit in lekte. De leerling zat onder de benzine, liet hij weten. Omdat het inademen van de brandstofdampen niet alleen slecht is voor de gezondheid, maar je er ook brandwonden van kunt krijgen, zat er de nodige tijdsdruk op.’

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Brand&Brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

repressi e

Zodra beide inzittenden veilig in het bakje van de hoogwerker zitten, manoeuvreren Twisk en zijn collega het bakje voorzichtig onder het vliegtuig vandaan en vervolgens door de bomen naar beneden. Daar worden beide slachtoffers overgedragen aan de ambulanceverpleegkundigen en worden ze ontsmet en afgespoeld. Na de inzet mag Twisk nog eenmaal met de hoogwerker omhoog. ‘De luchtvaartpolitie wilde voor hun onderzoek nog enkele foto’s maken van het vliegtuig en dus heb ik ze nog even mee naar boven genomen.’ Daarna zit de inzet erop en wordt het vliegtuig door een berger uit de boom gehaald. Leerpunten Ruisendaal kijkt terug op een bijzondere, maar ook zeer leerzame inzet. ‘In de eerste plaats, omdat we te maken hadden met partners waar we normaal gesproken nooit mee werken, denk aan 32

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

de luchtvaartautoriteiten, Defensie en het hoogtereddingsteam uit Veiligheidsregio Utrecht. We hebben dit team uit voorzorg gealarmeerd, maar uiteindelijk niet ingezet. Toch was het fijn dat ze er waren, want op een paar momenten hebben we wel met ze kunnen overleggen. Zij hebben toch meer kennis van reddingen op hoogte. En de vliegtuigkennis van de manschap die beroepsvlieger is, kwam goed van pas. Zonder hem hadden we niet geweten dat zo’n vliegtuig inclusief brandstof en bemensing ongeveer 472 kilo weegt. Die informatie hadden we wel nodig bij het zekeren van het vliegtuig.’ Het leerpunt voor Twisk is vooral om met veel geduld en voorzichtigheid het bakje van de hoogwerker door de bomen naar boven te manoeuvreren. ‘Verder heeft deze inzet vooral veel indruk gemaakt. Het is de meest uitzonderlijke inzet die ik ooit heb gehad. Dit vliegtuigje lag zo kaarsrecht op de boomtoppen, als je het bewust zo zou willen doen, zou je het niet voor elkaar krijgen. Echt bizar.’ ■

Brand&Brandweer

Oproep vakanti efoto’s

Stuur jouw brandweer vakantiefoto’s in Waar je ook naartoe gaat deze zomer, de kans bestaat dat je tijdens je vakantie de brandweer tegenkomt. Of je nou op een citytrip bent, de natuur in trekt of geniet van een vakantie op een tropisch eiland, de brandweer is altijd dichtbij. Breng je een bezoek aan een kazerne of een brandweermuseum in het buitenland, zie je bijzondere brandweervoertuigen, beland je

Brand&Brandweer

bij een oefening of zie je een inzet van dichtbij? Leg het vast. In het septembernummer van Brand&Brandweer publiceren we weer de leukste en meest bijzondere brandweervakantiefoto’s. Foto’s van minimaal 500 kb kun je onder vermelding van de locatie waar de foto’s zijn gemaakt, tot 14 augustus sturen naar b&b@sdu.nl. ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

REPRESSI E

Sneller ter plaatse met Talking Traffic? Wat zijn de effecten als verkeersregelinstallaties al vroegtijdig weten dat er een voorrangsvoertuig aankomt? Kun je dan sneller ter plaatse komen? Of heb je dan juist hinder van drukker verkeer doordat weggebruikers die voor je rijden ook groen licht hebben? Het zijn enkele vragen die aan bod komen in de test Talking Traffic van Veiligheidsregio IJsselland. DOOR JILDOU VISSER FOTOGRAFIE: GINOPRESS

n Deventer leefde bij de gemeente al langer de wens om iets te doen met intelligente verkeerssystemen, laat Ramón Hakvoort van Veiligheidsregio IJsselland weten. ‘Zij zijn in gesprek gegaan met het partnerschap Talking Traffic. Het partnerschap was op hun beurt op zoek naar gemeenten waar ze hun systeem konden testen. Dat was al snel een match. Daarna is de gemeente bij ons gekomen of wij daaraan mee wilden werken.’ PRIORITERING In Deventer zijn vorig jaar al een aantal verkeersregelinstallaties slim gemaakt. Dat wil zeggen dat ze zijn voorzien van sensoren die kunnen communiceren met sensoren die op voertuigen

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

kunnen worden toegepast. Ook de voorrangsvoertuigen hebben deze sensoren. ‘Wij werkten al langer met het KAR-systeem. Dat zijn ook sensoren die kunnen communiceren met verkeersregelinstallaties, maar toch zijn er verschillen tussen beide’, aldus Hakvoort. ‘Talking Traffic heeft wat ons betreft een aantal voordelen. In de eerste plaats laat het de verkeersregelinstallaties niet alleen weten dat ze op groen moeten springen wanneer we eraan komen. Het laat de installaties ook weten dat we van de brandweer zijn. Op het moment dat je bijvoorbeeld ook vrachtwagens met gevaarlijke stoffen en openbaar vervoer gaat uitrusten met sensoren heeft dit een voordeel. De verkeersregelinstallaties kunnen, zodra er meerdere voertuigen met zo’n sensor aankomen, prioriteiten stellen. Die kun je zo afstellen dat voorrangsvoertuigen altijd de hoogste prioriteit hebben en dat wij dus ook altijd groen licht krijgen.’

Brand&Brandweer

REPRESSI E

om er iets zinnigs over te zeggen. Soms heb je twee of drie uitrukken per week, maar vaak wel met wisselende chauffeurs. Ons idee is trouwens wel dat het vlotter doorrijdt. Doordat de lichten al eerder op groen springen, heb je niet te maken met opgehoopt verkeer dat net begint te rijden, waardoor je moet afremmen.’ FLITSMEISTER Daarnaast kent Talking Traffic volgens Hakvoort nog een voordeel ten opzichte van het KAR-systeem. ‘Talking Traffic communiceert ook met Flitsmeister. Het laat andere weggebruikers die die app gebruiken op tijd weten dat ze aan de kant moeten gaan omdat er een voorrangsvoertuig aankomt. Medeweggebruikers kunnen dus eerder op onze komst anticiperen’, aldus Hakvoort. ‘In principe krijg je die melding bij zowel voorrangsvoertuigen die op dezelfde weghelft rijden als bij tegenliggende voorrangsvoertuigen die je naderen. Die melding kun je trouwens niet missen, het is een behoorlijk lawaai zodra het afgaat.’ Door weggebruikers in Deventer is ook positief gereageerd op de melding van Flitsmeister. ‘We hebben een aantal reacties gekregen van weggebruikers die het fijn vonden, omdat ze door die vroegtijdige melding in een eerder stadium aan de kant konden gaan. Het wordt er veiliger van.’ ERVARINGEN In hoeverre brandweervoertuigen in Deventer daadwerkelijk sneller ter plaatse zijn, doordat ze bij verkeersregelinstallaties kunnen doorrijden en doordat medeweggebruikers eerder aan de kant gaan, durft Hakvoort nog niet te zeggen. ‘De test is in december gestart. We hebben sindsdien nog niet genoeg uitrukken gehad

Brand&Brandweer

KOPPELING CITYGIS In Veiligheidsregio IJsselland wordt momenteel gekeken naar de volgende stap. Hakvoort laat weten dat het een wens is dat Talking Traffic ook kan communiceren met CityGIS. ‘Het zou een groot voordeel zijn als, zodra onze route wordt ingeladen in CityGIS, Talking Traffic ook precies onze route weet. Op die manier kunnen ze nog eerder en slimmer zorgen dat we zo weinig mogelijk verkeer tegenkomen op de weg en dat we de hele route groen licht hebben.’ Of die mogelijkheid er komt, weet Hakvoort nog niet. Hij heeft de wens bij Talking Traffic neergelegd. Zij zijn op dit moment in gesprek met CityGIS om de mogelijkheden te verkennen. GEMEENTE In hoeverre andere regio’s ook gebruik kunnen maken van Talking Traffic is volgens Hakvoort afhankelijk van de gemeente. ‘Zij moeten ervoor zorgen dat verkeersregelinstallaties worden voorzien van sensoren. Daarnaast is het verstandig om te kijken op welke route je het gaat doen. Op het moment dat je in je verzorgingsgebied veel drukke routes hebt met veel verkeersregelinstallaties, dan raden wij het zeker aan.’ ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

pocket editie 2019

Teksten Wet Natuurbescherming c.a.

Teksten We t natuurbesc c.a. herming

De opzet van dit boekje volgt grotend het wettelij eels de opz k stelsel. et van De wet staa t voorop, daa rna volgen besluit en het uitvoeri de ministe ngsriële regeling aanvullen. die de wet Omdat de tekst wet uitvoeri aantal Euro ng geeft aan pese en inte een rnationale regelingen natuurbesche zijn ook dez rmingse opgenomen de relevan te bijlagen in de bundel, . met

• Inclusief relevante Europese en inter nationale natuurbeschermingsregelingen. De bundel vormt een goede aan Natuurbesch vulling op ermingsrech het boek t en het Tijd Natuurbesch schrift ermingsrech t.

Boerema

• De wet, het uitvoeringsbesluit en de ministeriële regeling die de wettekst aanvullen.

Teksten We t natuurbe scherming c.a.

Teksten Wet Natuurbesch erming bev nationale rege at de teksten lgeving ter van de beschermin gebieden, g van natu dieren plan urtensoorten zoals die geld en houtops t per 1 janu tanden ari 2019. Om actueel te houden wor de uitgave dt deze jaar lijks geactua liseerd. De Wet natu urbeschermin g is een kad wettelijke bes er voor de cherming van natuurge houtopstand bieden, en, planten en dieren. wordt bere Deze besche ikt door het rming opnemen verbods- en van een aan gebodsbep tal alingen. Teve mogelijkheid ns bevat de tot het verl wet de enen van verg ontheffing unningen, of vrijstelli ng van dez bepalingen e verbods. Aanvullend en gebods zijn regels Besluit natu gesteld in urbeschermin het g en de Reg beschermin eling natuurg.

sdu.nl

-- 64,27 incl. btw prijs: C isbn: 978 90 12 40387 0

Bestellen: sdu.nl

Teksten W natuurbescet herming c.a.

Editie 2019

ISBN ISBN978 97890 901 1239 240950 3870

EDITIE 2019

Luuk Boere ma

On derzoek

Roken nog steeds grootste oorzaak fatale woningbranden Bij dertig woningbranden zijn vorig jaar 33 dodelijke slachtoffers gevallen. De meeste branden, 33 procent, zijn ontstaan door onvoorzichtigheid bij het roken. In dertig procent van de branden is een technisch defect of verkeerd gebruik van elektrische apparatuur de oorzaak van de brand. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van de Brandweeracademie naar fatale woningbranden. De cijfers van vorig jaar zijn in lijn met die van de jaren ervoor. Fotografie IFV

Al in 2011 zijn sigaretten in Nederland zelfdovend geworden. Toch is dit nog de voornaamste oorzaak van fatale woningbranden. Dat is volgens lector Brandpreventie René Hagen niet vreemd. Uit eerder onderzoek van de Brandweeracademie is gebleken dat de testmethode voor de zelfdovendheid van sigaretten onvoldoende is om brand te voorkomen. ‘Wij pleiten daarom al enige tijd voor het aanpassen van de testmethode.’ Brandbaarheid meubilair Uit het jaaroverzicht fatale woningbranden blijkt dat bijna de helft van de dodelijke slachtoffers 61 jaar of ouder is. Bovendien is 56 procent van de slachtoffers beperkt of niet zelfredzaam. Daar komt bij dat in 83 procent van de fatale woningbranden er een factor was die de brand versnelde. ‘Dan gaat het bijvoorbeeld om schuimrubber in banken, stoelen en matrassen. Bij maar liefst 56 procent van de fatale woningbranden speelde dat een rol.

Brand&Brandweer

Daarnaast was bij twaalf procent van de fatale branden een hoge vuurlast aanwezig en bij twaalf procent brandbare vloeistoffen of dampen. De vergrijzing en de brandbaarheid van banken en matrassen zijn onze grootste zorg’, aldus Hagen. Rookmelders Daarnaast noemt de lector brandpreventie het verontrustend dat bij slechts 43 procent van de dodelijke woningbranden een rookmelder aanwezig was. Hagen: ‘Wij vragen al een aantal jaar om de kwaliteit en de locatie van rookmelders in de wetgeving aan te passen.’ De helft van de branden is binnen vijftien minuten na het ontstaan van de brand gemeld. 23 procent is zelfs binnen vijf minuten gemeld. Bij bijna een kwart van de fatale woningbranden vorig jaar is de opkomsttijd niet bekend. Bij de overige fatale woningbranden varieert de opkomsttijd tussen vijf en 21 minuten. De gemiddelde opkomsttijd is 8,6 minuten. Bij 61 procent arriveerde de brandweer binnen acht minuten na de melding. ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Energietransitie in Uitvoering

donderdag 20 juni 2019 | hotel van der valk veenendaal

Energietransitie visie omzetten naar concrete stappen Gemeenten spelen een hoofdrol in het Klimaatakkoord. Waarschijnlijk besteedt uw gemeente ook volop aandacht aan de energietransitie. En worden er plannen gesmeed over de opwekking van duurzame energie, het aardgasvrij maken van wijken, het verduurzamen van eigen vastgoed en over stimuleren van elektrisch rijden. In hoeverre zijn de plannen haalbaar en betaalbaar? Laat u tijdens dit congres informeren over landelijke ontwikkelingen en weet facts van fabels te onderscheiden als het gaat om mogelijkheden om energieneutraal te worden. Voorkom dat iedereen zelf het wiel uit gaat vinden en leer van de praktijkervaringen van andere gemeenten.

Meer informatie vindt u op www.gemeente.nu/events

In-dak zonnepaneelsystemen brandgevaarlijker dan op-dak Er zijn relatief veel branden bij zonnepanelen met een in-dak systeem ten opzichte van een op-dak systeem. Dat blijkt uit een inventarisatie van een aantal incidenten met brand bij zonnepanelen door TNO in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). TNO heeft in totaal 27 branden uit mediaberichten bekeken aan de hand van openbare bronnen, een beperkte literatuurstudie gedaan en informatie verkregen van schade-experts, verzekeraars en de brandweer. Fotografie: Ginopress

an de 27 branden waren er 23 bij particulieren en vier bij bedrijven. Twaalf van de 27 branden waren in indak systemen. Schade-experts schatten echter in dat tachtig tot negentig procent van de branden in zonnepaneelsystemen plaatsvinden in in-dak systemen. Een mogelijke verklaring voor dit verschil zou volgens TNO kunnen zijn dat niet alle branden die bij schade-experts bekend zijn terechtkomen in de media. In-dak Uit de literatuur is bekend dat de temperaturen onder zonnepanelen van in-dak systemen makkelijk op kunnen lopen tot 50 ˚C of zelfs 83 ˚C. De meeste brandincidenten zijn volgens de inventarisatie in het voorjaar en de zomer vorig jaar geweest bij relatief hoge temperaturen buiten, hoge instralingen en een zwakke wind. Dit leidt tot hoge zonnepaneeltemperaturen. Bovendien leiden hoge instralingen tot hoge elektrische stromen in de kabels van de PV-systemen. Deze combinatie van omstandigheden speelt volgens TNO een belangrijke rol bij het ontstaan van brand. Toch is dit niet bij alle branden het geval. Connectoren Uit de literatuur blijkt dat ondeugdelijke verbindingen met connectoren een veel voorkomende oorzaak van brand zijn. Schadeexperts hebben TNO laten weten dat de brandoorzaak voor tachtig tot 99 procent te wijten is aan problemen met connectoren. De

Brand&Brandweer

verdenking is dat problemen ontstaan wanneer een stekker van het ene merk wordt verbonden met een contrastekker van een ander merk. Dit kan leiden tot overgangsweerstanden, interne vlambogen, warmteontwikkeling en uiteindelijk brand. Folies TNO verwacht dat ontstekingsbronnen bij op-dak systemen niet per se leiden tot brand vanwege de brandwerende werking van dakpannen. Bij in-dak systemen zit het paneel dichtbij andere meer brandbare materialen, zoals folies en isolatiematerialen. Het Bouwbesluit 2012 stelt wel eisen aan de brandwerendheid van de totale dakopbouw, maar niet aan de brandwerendheid van materialen die onder de buitenste daklaag zitten. Aan folies die worden gebruikt bij in-dak systemen worden dus geen eisen gesteld. Volgens een schade-expert zijn veel folies eenvoudig aan het branden te krijgen. Voorlichting en aanscherping eisen Op basis van de inventarisatie adviseert TNO onder andere dat installateurs voorlichting moeten krijgen over de noodzaak van deugdelijke connectorverbindingen en dat de certificatie van installateurs moet worden geëvalueerd en mogelijk aangescherpt. Daarnaast adviseert TNO RVO een multidisciplinaire commissie te laten samenstellen die op korte termijn adviseert over de constructie en materiaalbrandbaarheidseisen van in-dak zonnepaneelsystemen en over normen of richtlijnen om foute verbindingen met connectoren te voorkomen. Deze maatregelen moeten volgens TNO leiden tot minder branden in zonnepaneelsystemen. ■

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

“De practice notes en AI-bladen triggeren mij om het nog beter te doen.” Eric van der Steen

Arbo-coördinator Port of Amsterdam

Startpunt voor HSE

Als het om HSE draait Eric van der Steen is Arbo-coördinator bij Port of Amsterdam. Als veiligheidsadviseur is hij getraind in het opsporen en voorkomen van onveilige werksituaties. De actuele regels en normen die worden gesteld aan werkgevers raadpleegt hij graag in de practice notes en AI-bladen van Sdu: “Over ieder denkbaar onderwerp is een uitgebreide practice note of AI-blad beschikbaar. Daardoor kom ik makkelijk nieuwe aanknopingspunten op het spoor en raak ik getriggerd om het nóg beter te doen. Alle informatie is praktisch en helder geschreven. De kern haal je er zo uit. Dat helpt me enorm iedereen te laten inzien dat we de regels moeten volgen zodat we veilig werken.”

Sdu HSE uitproberen? Kijk op sdu.nl/hse

B&B REGISTER

B&B Brand&Brandweer

vakblad voor brandweer, hulpverlening en rampenbestrijding

Vaste adverteerders (contracthouders) worden gratis in één rubriek opgenomen voor een heel jaar. Heeft u ook interesse, stuur dan uw gegevens naar het aangegeven adres, zie bon.

Alarmeringsystemen

Brandveiligheid

P2000 Alarmeringsystemen B.V. De Waterlaat 15 5571 MZ Bergeijk Postbus 15 5563 ZG Westerhoven Tel. 013 2134104 / 0497 712170 Fax 013 7113018 info@p2000shop.nl www.p2000shop.nl

P&G Safety Rondgang 26 5311 PB Gameren Tel. 0418 561761 info@pengsafety.nl www.PenGsafety.nl

Bedrijfskleding HAIX-Schuhe Produktionsund Vertriebs GmbH Auhofstrasse 10 84048 Mainburg Deutschland Tel. +49 (0) 8751 / 8625-0 Fax +49 (0) 8751 / 8625-25 info@haix.de www.haix.de

MSA Nederland B.V. De Factorij 33 1689 AK Zwaag Tel. 0229 25030 info.nl@msasafety.com www.nl.msasafety.com

Detachering RegioSafe Fire & Rescue B.V. Nieuwe Schaft 9/B 3991 AS Houten Tel. 030 6704815 info@regiosafe.nl

Waar kunt u terecht voor producten en diensten? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Advertentieverkoop: I.S.-acquisitie, tel. 06-23700323, www.is-acquisitie.com

Droogkasten & reinigingsmachines

Hulpverleningsgereedschappen

Laundry b.v. Industrieweg 10 Postbus 7015 3286 ZG Klaaswaal Tel. 0186 572900 Fax 0186 573210 laundry@laundry.nl www.laundry.nl

Brigade Electronics bv Ambachtstraat 8 7587 BW De Lutte Tel. 0541 53 18 01 info@brigade-electronics.nl brigade-electronics.com/nl

Geboorde brandputten Raaijmakers Bronbemaling Erfstraat 8 5408 SJ Volkel-Uden Tel. 0413 273065 Fax 0413 274190 info@raaijmakersbronbemaling.nl www.raaijmakersbronbemaling.nl

Stickerservice

Aerialtronics DV B.V. Wassenaarseweg 75 1e Mientlaan 2223 LA Katwijk Tel. 070 322 3224 www.aerialtronics.com sales@aerialtronics.com

Letas Stickerservice Charles Frehenstraat 53 6374 EK Landgraaf Tel. 045 5312580 Fax 045 5691700 info@letas.nl www.letas.nl

Verhuur brandweermaterialen RegioSafe Fire & Rescue B.V. Nieuwe Schaft 9/B 3991 AS Houten Tel. 030 6704815 info@regiosafe.nl

Ook wij willen opgenomen worden als bedrijf! Stuurt u mij vrijblijvend informatie over hoe mijn product of dienstverlening vermeld kan worden in deze rubriek. Bedrijf/organisatie Postadres Postcode/woonplaats Telefoonnummer Faxnummer Gewenste rubrieken

o per rubriek, per uitgave € 45,o per rubriek heel jaar (10 uitgaven) € 355,Prijzen exclusief BTW Datum

Handtekening

B&B Brand&Brandweer

U kunt deze bon inscannen en mailen naar: info@is-acquisitie.com. Voor deze en andere advertentiemogelijkheden in B&B, Ambulancezorg, Brandweer-, GHOR- en Veiligheidsregio-almanak e.a.: I.S.-Acquisitie, tel. 06-23700323, www.is-acquisitie.com

Brand&Brandweer

Sdu Uitgevers - nummer 5 mei 2019

Staande ovatie voor brandweer Uitrukken voor toneelrook en worden bedankt met een ovatie, dat overkomt de brandweer niet dagelijks. Brandweerlieden uit Hoorn werden eind maart gealarmeerd voor een automatisch brandalarm in de stadsschouwburg. Edwin Evers stond daar op het punt zijn show te beginnen. Na een uitgebreide verkenning kon na twee uur de voorstelling starten, maar niet voordat de brandweer werd bedankt. Op het toneel kregen ze een staande ovatie. Bron: rtlnieuws.nl

Brandweer stuit op modder vlak voor incident

BRAND&BRANDWEER Brand&Brandweer is het vakblad voor brandweer, hulpverlening en rampenbestrijding, en het communicatiemagazine van Brandweer Nederland. mei 2019 - nummer 5 jaargang 43 REDACTIE-ADRES

Brand&Brandweer t.a.v. redactiesecretariaat Brand&Brandweer, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag, tel. (058) 2160862, e-mail: brand&brandweer@sdu.nl REDACTIE

Ing. Stephan J.M. Wevers, commandant brandweer Twente (voorzitter redactie) Drs. Albert-Jan van Maren, brandweer Gelderland-Midden Frans van der Veen, brandweer Gooi en Vechtstreek Hildemarie Schippers, Brandweer Flevoland Frank Huizinga, woordvoerder Brandweer Nederland Lucas de Lange, Vernieuwde repressie Veiligheidsregio Haaglanden Gerard Bouwmeester, vrijwilliger Veiligheidsregio Utrecht EINDREDACTIE

Jildou Visser e-mail: info@jildouvisser.nl AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

Brandweerlieden uit het Russische Kirov kenden half april wel een erg frustrerende uitruk. Twintig meter voordat ze bij een brandend appartement arriveerden, bleven ze in de modder steken.

Lucas de Lange, Patrick van Gerner, Fotopersbureau Busink, Noordernieuws, Rijkswaterstaat, Jeffrey Koper, Pieter Maes, Veiligheidsregio Haaglanden, Ginopress, Thymen Stolk, Ellen Schat, IFV. ONTWERP EN OPMAAK

Imago Mediabuilders, Amersfoort

Terwijl de brandweerlieden vergeefs probeerden de TS met mankracht los te duwen, zagen ze het vuur bezit nemen van het gebouw. Uiteindelijk is de brand door andere korpsen geblust, maar de schade was behoorlijk. Bron: waarmaarraar.nl

DRUK

Wilco BV - Amersfoort UITGEVER

Sdu Uitgevers: Elise Dokter Postbus 20025, 2500 EA Den Haag, e-mail: e.dokter@sdu.nl BLADMANAGEMENT

Karel Frijters Postbus 20025, 2500 EA Den Haag, e-mail: k.frijters@sdu.nl ADVERTENTIE-ACQUISITIE

Lijst van adverteerders Brigade Electronics BV 4 Laundry BV 4 Letas Stickerservice 4 MSA The Safety Company C2 Raaijmakers en Zn Bronbemaling BV 4 SDU 28, 38, 40, C3, C4

Tarieven, reserverings- en sluitingsdata voor (combinatie)advertenties in B&B, Ambulancezorg, Brandweer-, GHOR- en Veiligheidsregio-almanak e.a. op aanvraag beschikbaar bij: I.S.-Acquisitie, tel. 06-23700323, e-mail: info@is-acquisistie.com www. is-acquisistie.com Aanlevering van advertentiemateriaal bij loap@sdu.nl TERMIJN VAN ANNULERING:

6 weken voor verschijningsdatum Termijn van inzending:

ABONNEMENTEN

Opgave van abonnementen en adres-wijzigingen: Sdu Klantenservice, Postbus 20025, 2500 EA Den Haag, tel. (070) 378 98 80, fax (070) 378 97 83, e-mail: sdu@sdu.nl, www.sdu.nl/brandweer Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu uit van een zakelijke overeenkomst; deze overeenkomst valt onder het algemene verbintenissenrecht. Het abonnement op Brand&Brandweer Het abonnement op Brand&Brandweer (10 nummers, prijspeil 2019) kost 101 euro excl. BTW (110,09 euro incl. BTW). Deze prijs is inclusief verzendkosten. Prijs los nummer: 12 euro (incl. BTW). Een abonnement op B&B geeft tevens toegang tot B&B-digitaal en het archief van B&B via www.brandenbrandweer.nl. Inlogcodes worden schriftelijk aan abonnees verstrekt. Prijs online-abonnement los: 84 euro excl. BTW (101,64 euro incl. BTW). Een abonnement geldt voor een jaar en wordt automatisch met een jaar verlengd, tenzij uiterlijk twee maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar schriftelijk wordt opgezegd bij Sdu Klantenservice (zie adres hierboven). Wilt u reageren op een artikel, of een onderwerp/artikel aandragen voor publicatie in B&B, neem dan contact op met de redactie via brand&brandweer@sdu.nl. De redactie houdt zich het recht voor artikelen in te korten dan wel journalistiek aan te passen. © Sdu Uitgevers 2019 Alle rechten voorbehouden. Alle auteurs rechten en databankrechten ten aanzien van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Sdu Uitgevers bv. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Op al onze producten zijn onze leveringsvoorwaarden van toepassing. Zie hiervoor onze website www.sdu.nl Persoonsgegevens worden bewerkt voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst en om u van informatie te voorzien over Sdu Uitgevers bv en andere zorgvuldig geselecteerde bedrijven. Indien u geen prijs stelt op deze informatie, kunt u dit schriftelijk melden bij Sdu Klantenservice. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden auteurs, redacteuren en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolkomenheden.

3 weken voor verschijningsdatum ISSN 01656-4675

nummer 5 mei 2019 - Sdu Uitgevers

Brand&Brandweer

nieuwe editie

ai-blad 44: De preventiemedewerker ai-blad 10: Bedrijfshulpverlening en noodorganisatie

Een onmisbaar naslagwerk voor iedereen die voorbereid wil zijn op noodsituaties! Met het AI-Blad 44: De preventiemedewerker heeft u een uitstekend hulpmiddel om uw preventiebeleid effectief en efficiĂŤnt te organiseren. Het biedt een duidelijk overzicht van de functie, taken en positie van de preventiemedewerker. Deze uitgave besteedt uitgebreid aandacht aan de arbocatalogus, de branchegerichte risico-inventarisatie en -evaluatie-instrumenten en de nieuwe richtlijnen voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Het AI-Blad 10: Bedrijfshulpverlening en noodorganisatie stelt u in staat, afhankelijk van de risicoâ&#x20AC;&#x2122;s en processen in het bedrijf of de organisatie, te beslissen welk niveau van bhv- of noodorganisatie nodig is. In dit AI-blad vindt u diverse checklisten, stappenplannen en voorbeelden waarmee u zelf aan de slag kunt gaan.

Meer informatie en bestellen op www.sdu.nl/preventie-en-hulpverlening

Nieuwe inzichten in brandbestrijding?

Lees het

editie 2018

Handboek Brandverloop. Elke bevelvoerder zou ‘de brand moeten kunnen lezen’. Daar is kennis voor nodig. In de nieuwe editie van Handboek Brandverloop behandelen Karel Lambert, brandweerinstructeur in België, en Siemco Baaij, bevelvoerder in Utrecht, alle aspecten van brandverloop. Nieuw in deze editie: • Hernieuwde inzichten in brandbestrijding • Veranderingen in, aan en op gebouwen • Resultaten uit nieuwe (internationale) onderzoeken • Betere aansluiting op de praktijk van instructie en opleiding met extra voorbeelden isbn: 978 90 12 40267 5

Kijk voor meer informatie en bestellen op www.sdu.nl/brandverloop2018