قىيَىص جاّە ّاٍىص (قاضەُ اۋبامىر )
قىيَىص جاّە ّاٍىص (پوۆەضىت) ٍاحاببات جوق جەردە ۇرپاق ازادى . ٍۇحاٍَەت1 قۇداٍبەرگەّدى جەرىەگەُ جۇرت قىرىق ادىٌ ۇزاپ مەتنەُ ضوڭ ،ضۇراقػي ٍۇڭنىر ّ-اڭنىر مەىەدى دە،ضۇراعىِ باضتاٍدى. _مىَْىڭ قۇىىطىڭ؟ _ّاٍىطتىڭ قۇىىَىِ . ٍۇڭنىر ّ-اڭنىردىڭ جەتي قابات جەر اضتىْا مىرگىسەتىِ ءتىطي ورضَىپ مەىە جاتادى .وّىڭ جاّارىْاُ ّۇر غاغىپ ،ازۋ تىطنە ءوزىِ توضادى .وّاُ ارى وٍالۋعا باتىيدىق ەتە اىَادىٌ . 2 قوىجازباٍا
ءۇڭىيىپ
وتىرٍىِ .
ءۇً
ءىػي
ضەٍىس
ءۇّطىسدىننە غوٍىيعاُ << .غاٍىڭدى ءىع ،تۇضنە دەٍىِ اىدىڭا داضتارقاُ جاٍَاً >> دەگەُ غەغەٍْىڭ مەٍىطتي داۋىطىَەُ بەتي مىيەگەٍيەّىپ قاىعاُ اققۇٍرىق غاٍدى جۇتا ضاىدىٌ دا، بوىدىٌ دەپ داضتارقاّْاُ غەگىْدىٌ << .ضاعاُ قاتا تَگەُ بە، اۋزىڭا ءداُ ضاىَادىڭ -عوً>>دەدى غەغەً . وتنەُ ءتۇّي قۇداٍبەرگەُ ءبىر قۇٍىرا اراق اىعاُ ،ضوداُ اۋىس تَگەُ ەدىٌ .قاّىٌ مەۋىپ،اضقازاّىٌ قۋىرىال قاىىپتي. بوٍىَدا ءبىر تۇرىي جاٍطىسدىق بار .ضىرتتاُ تاضىرالعاُ ات تۇٍاعي ەضىل موزىْە مەىگەّدەً بوىدى <<.بۇه مىٌ،اتىِ اعاغقا باٍالٍاً ەضىل موزىْە تاضىرالتىپ >>...غەغەً مەٌٍ ضوٍيەپ ضىرتقا غىعىپ مەتتي .قۇالعىَا << ٍوىداّىڭ >>...دەگەّْەُ باضقا ءضوز اّىق ەضتىيَەً گۇڭگىرگە اٍْاىدى .مەىگەُ اداً ءۇٍدىڭ اىدىْداعي وزەّػەّي جاعاالپ غابا جوّەىدى .غەغەً ۇٍگە مىرگەّدە ءوڭي بوپ -بوز ەدى ،ەرّي جىبىر -جىبىر ەتىپ اۋزى ضوزگە ارەڭ مەىدى . _قۇداٍبەرگەّْىڭ ىرىسدىعي تاۋضىيىپتي . _جوعا... _قازاق جاش ءوىىَدى وتىرىل اٍتپاٍدى -دەدى غەغەً .جۇگىرىپ تىطقا غىقتىٌ ٍ .وىداّىڭ ءۇٍىْىڭ قاضىْدا اداٍدار غوعىرى ٍوالڭ، ءدات ەتىپ قاراپ تۇرۋعا غاٍاً مەىَەً ۇٍگە مىردىٌ .غەغەً مۇرضىْە ضوٍيەدى: _اجاه اٍتىپ مەىَەٍدى ،مەغە -عاّا قوىىَْاُ ءداً تاتىپ ەدى،
بۇگىِ جوق_...غەغەً ءضوز ضوڭىِ غىعارٍاً بىردەً وتىرىپ بارىپ _ ،تۇّدە قاٍدا باردىڭدار؟ _دەدى. _قاٍداۋعا باردىق- ،داۋىطىَدا بەرەمە جوق. _اراق ىػتىڭدەرٍە؟ _ غەغەٍْىڭ قوڭىرقاً جاّارىْا گۇٍاُ قوّاقتاپ اىعاُ. _از ىػتىل !_وضي ٍىڭگىرىٌ غىعا غەغەً قوپاقتاپ مەتتي ٍ .ەُ ۇّدەگەً جوق .غەغەً اراى -بەرى بۇرقىيداپ اىىپ : _بوالر ءىص بوىدى ،دوضىڭ ەدى -عوً ،قابىرىِ قازىصٍ ،ەُ باش مورضەتىپ موڭىو اٍتىپ مەىەٍىِ- ،دەدى. ٍەُ مَىْىپ ضىرتقا غىقتىٌ .داال اپپاق قار .تاڭەرتەڭگىيىل جاٍاۋ بوراضىِ گۋىەپ تۇر .مۇُ موزى ەتەمنە ءاىي تۇضە قوٍَاعاُ ،حابار تىَگەُ اقطاقاىدار ٍەُ مومطاقاىدار اتتىيي -جاٍاۋ غۇبىرىپ جاتىر .قۇداٍبەرگەُ موز اىدىَدا ،قاغاّدا وً غوگىپ تۇراتىِ بوتاىي جاّارى ،قوٍۋ قارا قاضي ،قىطقا قىپ اىدىرىپ االتىِ قاٍراتتي موٍىر قارا غاغي ،اق ضارى ءوڭي ءبارى -ءبارى جاّارىَا وغپەضتەً بوىىپ ضىڭىپ قاىعاُ .قوىىَدا مۇرەك قابىرىىققا قاراً ءىيبٌ باضتىٌ .قۇداٍبەرگەُ ەٍەش ،باضقا بىرەۋدىڭ قابىرىِ قازعاىي بارا قاتقاُ ضَاقتىَىِ .وّىڭ ءتىرى ەىەضي موز اىدىَدا . * * * قىطقا اڭگىَەّىڭ تەزٍطىِ جازىپ بوىىپ تەٍەمي تارتىپ وتىرٍىِ .تەٍەمىْىڭ مومػىو ءتۇتىْي ەىەمتىر غىراعىْىڭ اضتىْدا موك توىقىْداّىپ باٍاۋ قاىقَدى .ەضىل غَىق ەتىپ
اغىيدى دا قۇداٍبەرگەُ مىردى. _ پا ،غََاٍحاّاڭ ٍورعا اٍْاىىپتي -عوً-،دەپ جاّاپ ءوتىپ قاضىَداعي جۇٍطاق ورىْدىققا قۇٍرىعىِ قوٍدى .دەّەضىْەُ بە،دەٍىْەُ بە اراق ءٍىطي بۇرق ەتە ءتۇضتي .ءوڭي مۇرەڭىتىپ، اراقتىڭ ضوڭعي االۋى تەپػىْدەپ تۇر. _ جەڭگەٍَەُ مەزىگىپ موڭىيدى وراىعاُ غىعارضىس؟ ٍاعاُ جاىت قاراعاُ وّىڭ بوتاىي جاّارىْدا رەّىع جاتقاّداً قاباعي تۇٍىيىپ ،تەرەڭ مۇرضىْىپ <<:ضورىىَىِ >> دەدى. داۋىطىْدا ءدىرىو بار ،ضوّاُ قاىتاضىْاُ تەٍەمي اىىپ تۇتاتىپ ءبىر قىدىرۋعا دەٍىِ ءۇّطىس وتىردى دا: _ باضقاّي قوٍػي ،قىسىو غاقا تۋىْدىڭدى وقي ،مىْدىل غەغەضي بوىعىٌ مەىىپ وتىر - ،دەدى. اڭگىَە وقىيىپ بوىعاُ ضوڭ قۇداٍبەرگەُ : _ اڭگىَەڭدە قاتارالضقاُ ەمي وً بار .ءارى قاراپاٍىٌ ،ءارى مۇردەىي ،تۋى اٍقىِ ،تىيىْەُ وٍي مۇغتي ،دەگەَّەُ ءاىي دە غىڭداىۋ مەرەك .اٍتاىىق ،غَْجَاڭ قازاق ادەبَەتىْدە وٍارعازىْىڭ ورّي بوىەك .پروزاىىق غىعارٍاالرىْىڭ وزىْدە ضەزىٌ ٍەُ وً جاه -جاه توىقىِ بوىىپ جۇرەگىڭدى جارىپ قۇٍىالدى .اضىرەضە پورترەت ضۋرەتتەۋى ،ضوه ضۋرەتتەۋدەُ وً تۋدىرۋى قاّداً عاجاپ- ،دەپ تاٍطاّىپ وتىرىپ بارىپ _ ،تارٍحتاُ مەىە جاتقاُ پوەزٍا اىىپتارىْىڭ ىػىْدە بۇگىْگي ٍۇحتار غاحاُ ءبىر تۇىعا عوً ،ءوٍىردى تۇضىْبەضەڭ ٍۇحتار جىرىِ تۇضىْەً دەپ داٍەتپە،
وعاُ ۇىنەُ ضاّا مەرەك .باۋىرىٌ ،ەمەۋٍىس ادەبَەت اۋەضنەرى عاّاٍىس -عوً ،وٍالغي ،ءوٍىردى تەرەڭدەپ تۇضىْگەُ ادەبَەت اداٍدارىْىڭ تاعدىرى ٍۇىدە تۇضىْبەضتىنپەُ وتەدى .ءبىر مەزدە ٍۇقاعاىٌ ضىَاقتي : << ءضابٌ بوىعىٌ مەىەدى ،ءضابٌ بوىعىٌ، بۇه دۇَّەدەُ حابارضىس جاڭا تۋعاُ>> دەپ ،پەّدەغىيىل دۇَّەضىْدە تۇرىپ ،پەرىػتە غاقتي اڭطاٍتىِ دا غىعارٍىس . ءوٍىردى تۇضىْطەڭ ٍۇڭ ٍەُ جاىعىسدىق قاّا جوىداضىڭ .وضي جاىعىسدىق ىػىْەُ ٍاحابباتتيّ ،اٍىطتي ،اداٍگەرغىيىنتي ىسدەٍطىڭ ،ىسدەٍطىڭ دە تابا اىَاٍطىڭ .تابا اىَاٍطىڭ دا جىالٍطىڭ .ضەُ ضۇراۋىڭ ٍۇٍنىِ ٍاحابباتتىڭ ەڭ باقىتتي غاعي قاً مەز دەپ ،وّي دا اٍتىپ قوٍاٍىِ ،مۇىيي اداً باالضي دۇَّەگە اقىْدىق موزبەُ قاراعاُ مەزى ،وه داۋرەُ قاغاُ مەىەتىْي ءاىي جۇٍباق ...اٍْاالڭا قاراغي ،ءبارى تۇرٍىطتىڭ قۇىي .ەڭ باقىتتي، ضاّاىي دەٍتىِ ازاٍاتتاردىڭ ءوزى ىػنەُ اراعي ٍەُ ضوٍيەضنەُ قىسىْاُ ارى بارا اىَاٍدى .ضوّدىقتاُ وٍالّۋ مەرەك .وٍالّۋ اىدىَەُ ءوزىڭدى ،ضوّاُ ضوڭ بۇمىو ۇىتتي ،اداٍساتتي وٍاتادى . ٍىْاّي ەضىڭە ضاقتاّ ،ە ءۇغىِ دەگەُ ضۇراق قوٍا بىيَەٍتىِ اداٍداردىڭ ءبارى ّاداُ _ ،وّىڭ ضاۋضاعىْىڭ اراضىْداعي تەٍەمي وزدىگىْەُ جاّىپ ،اق مۇه ٍىرىيە قۇالپ ،ضارى تۇقىيعا مەىىپ ءضوّىپ قاىدى ،قۇداٍبەرگەُ بىيگەُ جوق ،تۇقىيدى قۇر ضوردى دا القتىرىپ جىبەرىپ ،تاعي ءبىردى تاٍىسدى .ضوضىِ قوبىسدىڭ
قوڭىر داۋىطىْداً مۇڭگىرىەپ _ ،اٍْاالڭ توىىپ جاتقاُ تاقىرىپ، اقػاعا ،اتاق -داڭىققا ضاتىيعاُ ٍاحاببات ،ىرىَػىنتەً ىرىگەُ دوضتىق ،ءوزى ءۇغىِ وزەىەّگەُ تىرىىل ،ءبارىِ اٍتا بەۋگە بوالدى .تەك غىْدىقتي اٍتۋداُ قورقۋغي بوىَا .ءوزىَدى اٍتطاً مىتاپ قۇٍارٍىِ .ءوٍىردى تۇضىْەتىِ ضَاقتىَىِ ،بىراق تىيگە غورقاقپىِ .ضەزىَدى قارا باٍىر تىيَەُ جەتنىسۋگە بوىَاٍدى، ضوّدىقتاُ مۇّدەىىل جازۋداُ ارى اضا اىَادىٌ _ ،وه ءبىر ءضات وتىرىپ بارىپ ،ءضوزىِ قاٍتا جاىعادى _ ،دوضجاُ ،ەمەۋٍىسدى تابىطتىرعاُ مىتاپ قۇٍارىىق ەدى ،ءبىراق ءاىي ءتىو تابىطا اىَاً مەىەٍىس ٍ .ۇّىڭ ءوزى _تۇضىْبەضتىل ٍ .ەّىڭ اعىَْاُ جارىيعىٌ مەىەدى ،ضەُ تارتىْا بەرەضىڭ .باىنىٌ ،بۇه دا تۇضىْبەضتىل غىعار. ٍەُ قۇالق ٍوىداضي بوىىپ وتىرٍىِ .وه ءبىر ءضات مىدىرىپ بارىپ ٍاعاُ ضۇراق قوٍدى .غاٍاضي ٍەّي ضوزگە جەتەىەۋ ضَاقتي. _ ٍاحاببات دەگەُ ّە؟ _ غىِ ضۇٍۋ . _غىِ ضۇٍۋ _ ،وه ٍىرش ەتىپ مۇىدى دە _،وضي جاتتاّدى ءضوزدى قاغاُ قوٍاٍىس؟ ! ٍاحاببات دەگەُ ەرمىْدىل پەُ ءبىيىٌ، وه اداٍْىڭ قوش جاّارى ضَاقتي .وضي ەمەۋى ضاۋ بوىطا ّاعىس باقىتتىڭ گۇىىِ مورە االضىڭ _ ،وه تەٍەمىطىِ ءجَي -ءجَي ضورىپ القتىرىپ جىبەردى دە ،تاعي ضوٍيەدىٍ _ ،ىْاۋ ۇىتىَىسداعي
بۇزۋعا ءتَىطت غەڭبەردى بۇزىپ تاضتا ،قورعاۋعا ءتَىطتي قاضَەتىَىسدى قاراغىعىڭداً قورعاّ ،اٍىطىڭدى موتەرىپ اراال ٍىْاۋ ۋ -غۋ دۇَّەّي ّ .اٍىطىڭدى موتەرىپ اىىپ مەت ٍىْاۋ دۇَّەدەُّ .اٍىطىڭدى موتەرە اىطاڭ ەرىىل پەُ ٍاحابباتتي موتەرە االضىڭٍ .احاببات دەگەُ ّاٍىص .ءبىسدىڭ اداٍداردىڭ موبىْدە وضي جوق ،باۋىرىٌ ،وضي قاضَەتىَىسدى جوعاىتىپ اىَا ... _دوضجاُ ،غاً ءغىپ اىىڭدار _ ،دەگەُ غەغەٍْىڭ داۋىطي قۇداٍبەرگەّْىڭ ءضوزىِ ءبوىىپ جىبەردى. قۇداٍبەرگەُ ەڭنەٍىپ غىْي اىعاّدا ،غەغەً جەڭىو تىجىرىْدى دا: _ قۇداٍبەرگەُ مەىىْدى ەرتىپ مەىەدى دەپ وتىر ەدى-عوً تاتەڭ؟ _ دەدى غەغەً . _ اىَاٍتىِ بوىىپ اٍْىپ غىقتىٌ. راش اىَاٍطىڭ با دەگەّدەً غەغەٍْىڭ تىنػىيدەۋ جاّارى قۇداٍبەرگەّگە قاداىدى . _ راش _،دەپ قۇداٍبەرگەُ ءضوزىِ قاٍتاالدى . _ بۇگىِ جاڭا مەىگەُ قۇداالردى قاٍتەضىڭدەر؟ _ تاڭەرتەڭ ءجوّىِ اٍتىپ اتتاّدىراتىِ غىعار . وضىداُ ارى اڭگىَە بوىعاُ جوق .قۇداٍبەرگەُ تۇّەرىپ اىعاُ .غەغەً اڭ -تاڭ .غاٍداُ ضوڭ تىطقا غىقتىق ،قىطتىڭ قورعاضىِ تۇضتەش بۇىڭعىر اضپاّي غىتىْاپ تۇر .اق قارٍەُ جىيََعاُ تۇّگي داال مىرىەگەُ دامىدەً بوزعىيتتاّادى .ىَىرت
بوال تاۋداُ ضوعاتىِ قارا جەه ءجَي -ءجَي بەتتي غىَػىالٍدى . قۇداٍبەرگەُ ەمەۋٍىس مۇتىل قاردى ضىقىرالتا باضىپ ٍاگازٍىْگە مەىدىل . ٍاگازٍْدى ضەرىل اغتي .وه ءبىر قۇٍىرا اراقتي قارىسعا قازدىرىپ اىدى دا: _ رۋٍناڭدى امەه _ دەدى ضەرىننە . _ ٍاگازٍْدە ىػۋگە بوىَاٍدى ،ىػطەڭدەر توغاال ۇٍگە بارىپ ىػىڭدەر _ دەدى ضەرىل . توغاال ۇٍگە مىرگەُ ضوڭ ،قۇداٍبەرگەُ اراقتىڭ اۋزىِ اغتي .اراقتىڭ اۋزى اغىيىطىَەُ ضەرىل اراق ىػپەٍتىِ بوىىپ غىقتي .روٍنا مەزەگي مەىگەّدە ٍەُ : _ بوالغاق جەڭگەٍىسبەُ ٍاڭگي باٍاّدى تۇرٍىص مەغىرۋىڭىسدى تىيەٍَىِ !_ دەپ توضىتتي موتەرىپ تاضتادىٌ . _ ە ،اۋىس ،گۇه توگەضىڭ ،اىتىْدى دا توگەضىڭ ،دۇَّەدە اۋىسداُ غىققاُ ضوزدەً وڭاً ّارضە بارٍا ەدى دەغي_ ، قۇداٍبەرگەُ وضىْي اٍتتي دا اۋىر مۇرضىْدى. ٍەُ ءۇظ روٍنا ىػنەّْەُ مەٍىِ رۋٍناّي قوىىَا اىَادىٌ، ارى -بەرى جاىىْعاُ قۇداٍبەرگەُ : _ ىػپەضەڭ قىطاٍادىٌ ،ضەُ دە ٍەّي تۇضىْبەدىڭ ٍ .ەُ ءبار ّارضەدەُ ءالززات االٍىِ ،ءبار ّارضەگە مەمتەّەٍىِ .باىنىٌ ضەّدەر ٍەّي اراقتي اضقازاّىْا ىػپەً ٍَىْا ءىػتي دەرضىڭدەر . بىراق ٍاىدىڭ دا ضوالً قورەمتەّەتىْىِ ءاىي وٍالعاُ
جوقطىڭدار _ ،وّىڭ ضۇىۋ وڭي اقطۇرالّىپ ،بوتاىي جاّارى مىرتَە قاىىپتي. _ وٍ ،احاببات ،قىس جىبەك جوق ،قورالُ جوق. _ اتتەڭ دۇَّە ،قورجىِ -قورجىِ اىتىِ موتەرگەُ قاٍىرغي مەتىپ بارادى _...دەپ رۋٍناالردى ارت -ارتىْاُ موتەرىپ جىبەردى .رۋٍنا بوىعاّدا اق مەضە ،ضوه اق مەضەٍەُ توالر - توىَاش ەتىپ ءىػىپ جاتىر .وه ەڭ ضوڭىْدا قۇٍىراّىڭ تۇبىِ ضارقىپ وتىرىپ ورتا غىْي اراق قۇٍدى دا_ ،اىتىِ تاۋىپ اىعاُ قاٍىرغىالردىڭ قۇرٍەتي ءۇغىِ _ ،دەپ باضىْا موتەردى .اراقتىڭ اغتي ءزارى ٍە ،موڭىيدىڭ غەرى ٍە ،جاّارىْا جاش غىپىرالپ قاىعاُ .ورّىْاُ تەڭطەىە تۇرىپ _ ،دوضجاُ ،ءجۇرغي ٍەّىَەُ بىرگە _ ،دەدى. _ ٍاعاُ حات جازىپ بەر _،دەدى ضەرىل ٍەّي جىبەرگىطي مەىَەً .وّطىس دا ىيەضنىٌ مەىَەً وتىرعاُ ٍەُ دە ضەرىنتىڭ ءضوزىِ قوضتادىٌ. _ ٍاعاُ قۇراُ وقىپ تۇرىڭدار _ ،دەگەّدە ،وّىڭ جاّارىْاُ جاش توگىيىپ مەتتي .ءبىس ضەرىنتەردىنىْە مىرگەّدە ،وه باعدارضىس ءجۇرىپ قاراڭعىعا ءضىڭىپ بارا جاتتي . قۇداٍبەرگەّْىڭ تۋ ضىرتي مورىْىپ ،ەربەڭدەپ ەضىنتەُ غىعىپ بارا جاتقاّي تاعي ءبىر ەىەش بەرىپ ءوتتي .وّىڭ جىالعاّي دا موز اىدىَدا ٍ .اش بوىعاُ ضوڭ جىالدى -عوً دەپ وٍالعاٍىِ .
ۇٍتنەّي اراقنەغتەردىڭ جىالپ جاتقاّىِ ضاُ رەت مورگەٍىِ . ٍەّىڭ دە ءبىر ومىْىػىٌ ىػىَدە ،ەگەر وعاُ ىيەضىپ غىققاُ بوىطاً وه ءتىرى قاالر ٍا ەدى؟! بَىيعي قۋاڭػىيىقتاُ با ،جەر اضتىْا تەرەڭدەپ توڭ جۇرٍەپتي .مۇرەك بوٍي اىىْعاُ ضوڭ توپىراعي جۇٍطاردى دا مەتتي .قابىر باضىْا ضەرىل تە مەىىپتي ،ومىْىػىَىسدى جاّارىَىسبەُ عاّا اٍتىطتىق .قۇداٍبەرگەّْىڭ قۇالعىِ قابىر باضىْا جَْاىعاُ جىگىت جەىەڭدەردىڭ ءوزى غۋالتتي . جىگتتىڭ ضاراضي ەدى ،ءوىىَي ءبىر قۇالظ جىپتەُ بوىدى -عوً.ٍارحۇً مىتاپجاّدى ەدى ،ءوزىِ وقۋ ضوققاُ ضَاقتي ،ضوزىْەُضۇراعي موپ بوالتىِ . مىػپەٍىو -اق ەدى << ،جاقطي گۇه ۇزاق اغىيَاٍدى >>.ءاً وضي اراقتىڭ مەضەىي ،قۇّىعىپ ىػۋغي ەدى.قۇداٍبەرگەُ تۋراىي وضىْداً اڭگىَە ءبىر قىدىرۋعا دەٍىِ اٍتىيدى .قابىردىڭ قۇدىعي مۇُ جاٍباضقا قۇالپ بارا جاتقاّدا قازىيىپ بوىدى .جاّاقىَدى ەرتەڭگي جاّازا ّاٍازىْا دەٍىِ قازباق بوىىپ ضۋىق ضورىپ تاراضتىق ... ءدىْدار اداٍداردىڭ اٍتۋىْػا ەمي ّاٍازعا ءوىىَي تۋرا مەىگەّدەرگە ۇجىَاقتىڭ ەضىگي اغىق بوالدى ەمەُ ٍ-ىص . قۇداٍبەرگەّگە دە جاّازا ّاٍازى ٍەُ جۇٍا ّاٍازى قاتار مەىدى . قوش ّاٍازدىڭ قۇدىرەتي ٍە ،ۋاىَوىال ٍوىالّىڭ بەدەىي ٍە ،جاّازا ّاٍازىْا جَْاىعاُ اداً قارا تەڭىس .قابىرعاىي ءۇٍدەُ توالضطىس
موتەرىيگەُ مورىص ضاً ضۇٍەگىڭدى ضىرقىراتادى . ءتۇش اىەتىْدە ضۇٍەمتي جۋىْدىراتىِ بوىدىٍ .ەُ ضۇٍەك جۋعاُ ضۋدى تاضىپ بەردىٌ .ەمىْػي قىطتاقتىڭ ٍوىالضىْىڭ قوڭىر ٍاقاٍي ٍۇڭيي دا مۇٍيي بوىىپ غاىىْادى قۇالققا .مَگىس ءۇٍدىڭ وڭ جاق ىرگەضىْەُ اداً قۇٍىْدىرعاُ ضۋ جىيىپ اعا باضتادى .قۇداٍبەرگەّْىڭ مۇّاضي ٍا ،موز جاضي ٍا بەىگطىس . ءداۋىر جۇرگىسگەُ ضوڭ ءٍاٍت ٍَاُ مَگىسگە وراىدى . ۋاىَوىال ٍوىال جۇرتػىيىق جاّازاعا تۇرۋدىڭ اىدىْدا موپػىيىننەٍ <<:اٍىتنە جاّازا وقىيَاٍدى ،ضۇٍەك قوٍىيعاُ ضوڭ جۇٍا ّاٍازىِ ٍەغىتنە بارىپ وقََىس >> دەدى .ۇضتىْە قوڭىر پاىتو جاٍىيىپ ،جاضىو پۇىىطپەُ تىطتاعاُ تۇىني تىَاقتي باضا مَىپتي .موز جَەمتەرى قىسارا دوٍبىعىپ ءىطىپ مەتنەُ . ءبىر ّارضەگە قاتتي بەمىْگەُ ءتۇرى بار .ضوّىڭ اراضىْدا << ٍوىدا ەمەڭ ّە دەٍدى>> دەگەُ گۇبىر -ضىبىر قاپتاپ مەتتي .ەىدىڭ ضىبىرىِ ٍوىداّىڭ قۇالعي غاىىپ قاىدى ٍا: غارٍعاتتا اراق ءىػىپ وىگەّدەر ٍەُ بۋىْىپ وىگەّدەر اراًوىىََەُ وىگەّدەر ،والرعا جاّازا بۇٍىرٍاٍدى .ءبىس قۇراّْىڭ وضي حۇمىَىِ اتقارٍاضاق مۇّاعا باتاٍىس .وّىڭ ۇضتىْە قاجىعا بارعاىي ءجۇرٍىِ ،اىالّىڭ ضوزىْە قَاّات ەتە اىَاٍَىِ !-ءضوز وضىالً اٍتىيىپ تىْدى .ءبىر توپ جىگىت جاٍْاٍاز جاپقاُ اعاظ تابىتتي قاۋٍاالً موتەرىپ قابىرىىققا بەتتەدى .اٍەىدەر جاعىْىڭ غۋ ەتنەُ زارىي داۋىطي ارت جاقتا قاال بەردى.
*
*
* موزدى اغىپ جۇٍعاّػا قۇداٍبەرگەّْىڭ جەتىطي دە وتە غىقتي .وه ٍەّەُ اٍعا جۋىق بۇرىِ ءبىر قاّػا مىتاپتار اىعاُ ەدى .ضوه مىتاپتاردى اىَاقػي بوىىپ ۇٍيەرىْە باردىٌ .باعجاٍاه غەغەً اق بۇٍرا ٍاٍاۋزاّىڭ ( ٍيەّگەُ ءتۇبىتتي ەغني تەرىطي ) ۇضتىْدە بۇك ءتۇضىپ جاتىر ،ۋاىَوىال ٍوىال موزىيدىرىگىِ ٍۇرّىْا قوّدىرىپ قۇراُ مارىَدى وقىپ وتىر ٍ .ەّىڭ اٍاّدىعىَْاُ ضوڭ ەمەۋى دە باضىِ موتەردى .باعجاٍاه غەغەً موز جاضىِ موىدەتە وتىرىپ وتىرىپ : قۇداٍعا ّە جازىعىَىس بار ەمەُ ،قىسىعىِ دا مورضەتپەًاراٍىسداُ ەرتە امەتتي .ۇىىَداً موزىَە ىطتىق مورىْىپ مەتتىڭ -عوً ،ءوزىِ جازىٌ ەتەدى دەپ وٍالعاً جوق .قۇداالر مەىگەُ مۇّي وه قىسدى اىَاٍَىِ دەگەُ ضوڭ ۇرىطقاٍىِ .اغۋ ۇضتىْدە ءتىيىٌ دە ءتَىپ مەتتي ،مورغىْىنىْە جات دەپ ەضىنتەُ غىعارىپ ەدىٌ ،اٍالّىپ تۇپني ۇٍگە مىرىپ جىالپ وتىرعاُ .مىطىيەرگە ءغاً جوّدەپ قۇٍىپ ،تۇپني ۇٍگە مىرضەً جوق- ،ءضوز ضوڭىِ جۇتىپ جاۋىىعىْىڭ ۇغىَەُ موزىِ ءضۇرتتي . ّە دەپ جۇباتۋ اٍتارىَدى بىيَەً قَْاىىپ بارىپ ٍ <<:احاببات ەرمىِ ءوز قوىىْا بەرضەڭىسدەر بوالدى ەمەُ>> دەدىٌ .والً اٍتۋداعي ضەبەبىٌ ،قۇداٍبەرگەُ << ٍاحابباتتاُ تاٍاق جەگەً، ٍەّي تۇضىْەر مىٌ بار >>...دەپ ەمي ءضوزىْىڭ بىرىْدە اٍتاتىِ .
وّداً بوالرىِ قاٍداُ بىيەٍىل ،ضەّدەرگە ۇّاعاُ قىسٍ ،اعاُ داۇّاٍدى دەگەُ ضوڭ ،جاقىْىٌ باعادى دەپ ءضىڭيىَْىڭ قىسىْا اجاىىْا ۇىىَْىڭ تاالق ضوه تاققاٍىِ، ۇمي مورىْىپتي -عوً-،دەدى مومىرەگي قارش اٍىرىيىپ مۇرضىْگەُ باعجاٍاه . اپاً قاٍعىرٍاڭىس ،ەّدى تىيەمتىڭ تىيەۋىِ تىيەڭىس .تىيەگىٌ ەه قاتارىي ازاٍات بوىعاّػا -...ءضوز ضوڭىِ اٍتا اىَاًبۋىىعىپ قاىدى .وتىرا بەرضەً وّطىسدا بورداً ۇگىيىپ وتىرعاُ اّا جۇرەگىِ ءتىپتي دە قَْاً تۇضەتىِ بوىعاُ ضوڭ ،مەىگەُ بۇٍىَتاٍىَدى اٍتتىٌ . ە ،قاراعىٌ اال -عوًٍ ،ارحۇٍدا مىتاپ موپ ،ءبارىِ اه ،ەّدىءبىسدىڭ مىَىَىس وقَدى ،تىيەك بوىطا ءوز ضاباعىْىڭ بەتىِ اغپاٍدى- ،باعجاٍاه غەغەً ضوٍيەً ءجۇرىپ ،مىتاپ ضورەضىِ اغىپ بەردى .وىەڭ ،پوۆەضىت ،اڭگىَە ،روٍاُ ،ضىِ ،زەرتتەۋ جَْاقتارى توىىپ تۇر ،بارىىعىِ رەتتەپ بوىعاّىَدا ەڭ ضوڭىْدا موّە توز قاتَرە قاىدى .جازىپ جۇرگەُ ەضتەىىگىڭ داۋدە بوىطا وضي بوالر دەپ وّي دا اىىپ اىدىٌ .قۇداٍبەرگەّْىڭ مىتابىِ وقىپ جىْداّطاً جىْداّاٍىِ دەگەُ تاۋەمەىَەُ مەىەٍىِ . * * * ٍەُ وضىْاۋ ەضتەىىل داپتەردى پاراقتاعاّىَدا اىۋاُ تاعدىرىي اداٍداردىڭ ءبىر -ءبىرىِ وٍىْػىق ەتىپ جۇرگەّىِ اڭعاردىٌ .ەً
اداٍدار ،ضەّدەر ءبىر -بىرىەرىڭدى ّەىىنتەُ تۇضىْبەٍطىڭدەر؟ تۇضىْطەڭدەرغي ،اٍاڭدارغي ،تىٌ قۇرىطا وزدەرىڭدى ...دەپ اٍعاً ضاىعىٌ مەىدى .بىراق ءۇّىٌ ءبىتىپ ٍَىٌ تۇٍاّداّىپ مەتتي .ضوضىِ قۇداٍبەرگەّْىڭ ەضتەىىگىِ قاٍتاالً وقٌ باضتادىٌ ،غىرمىٍِ ،ەّىَەُ جۇرەك توعىطتىرىپ وقَتىِ اداً بارٍا ەمەُ ءا ؟! قۇداٍبەرگەُ داپتەرىْەُ ) قارا موك اضپاُ ٍوىدىرەپ تۇر .مۇّْىڭ قىسۋى ءاىي ضىْباعاُ، مومتەٍگي رەڭي توزىپ ضارعاٍعاُ داالّىڭ بەتىِ ،مۇزدىڭ ضەرى ضاٍاىي اۋىق -اۋىق ضَپاپ وتەدى . توىىقطىس ورت ٍەمتەپ قۇرضاً اۋىيىْدا بوىعاّدىقتاُ تاۋ اضىپ مەىىپ جاتاققا جاتقاّىَىسعا اً بوىدى .بوتەُ اۋىيدىڭ تىرىىگي دە ،اداٍي داٍ ،اىي دا بوتەُ .قۇرضاً اۋىيىْىڭ باالالرىَەُ توىىق ۇٍىرىەضىپ مەتە اىَادىق .ەمي اۋىيدىڭ باالالرىْدا تەك موز تاّىطتىق عاّا بار . مىالضىَىسدا ەمي مۇىنىػي قىس بار ،ضوالردىڭ اىدىْدا اۋى اغىق ضىٌ مَىپ جۇرگەّدەً ۇٍاالضىڭ .قاباعي اغىق قىسداُ جىگىت قاغاٍا ،موپ وتپەً ۇه باالالر جاعي والرٍەُ ءۇٍىر -اٍقاش
بوال باضتادى .اۋەىي دەّە تاربَە ٍۇعاىىَىَىس ضوه ەمي قىسدى جاعاتتاپ جۇرەدى << .بىالً تۇر ،والً تۇر ّەٍەضە ّەگە مۇىەضىڭ>> دەپ ەمي قىسدىڭ بۇٍىرىْە ،ءتىپتي مەۋدەضىْە قوه ضاالدى .اه والر ٍۇعاىىٌ قىتىقتاپ اىعاّداً وّاُ ارى ەزۋى جَىيَاً مەتەدى .مەٍدە وٍالٍطىڭ << وضي ەرمەمتەر اىباضتي ضَاقتي مىرپىننە قاراً باضاتىِ دەپ>> .دەّە تاربَە ٍۇعاىىَي دا ضوه اىباضتي -عوً .اٍتپەضە ،ۇٍاىي ءۇٍي ،اٍاۋىي جارى ،بازارىي باالضي بار مىطىْىڭ وقۋغىطىْا قىرىْداعاّي قاً جاقطىيىق . وضىداُ بەش مۇُ بۇرىِ وضي اۋىيدا توً بوىدى ،مۇّدىسگي توٍدا وقۋدا بوىدىق تا ،تۇّگي توٍدا جەتىپ باردىق .ءبىر ٍەزەتتەُ مەٍىِ داالعا غىققاّىَدا ،اىدە مىَدەردىڭ داۋىطي ەضتىيدى. داۋىطتارىْاُ تاّىدىٌ ،ءبىرى ءبىسدىڭ دەّە تاربَە ٍۇعاىىٌ دا، ەّدى ءبىرى مۇىنىػي ضاباقتاضىَىس ٍ .ەُ ەغْارضە ضەزبەگەّدەً قاضتارىْاُ ءوتتىٌ .ەمەۋى ٍەّي تاٌّ قوٍدى دا ،قۇباغىقپەُ ورىەً جوّەىدى ،قاٍتىپ تۇّگي وٍىِ تاراعاّػا ەمەۋىِ مورٍەدىٌ .ەرتەضي مىالضنوً مۇىنىػي ضاباقتاضىَىس اۋىرىپ قاىدى دەدى .وعاُ بىرەۋىەر ىطتىق ءوتىپتي دەضە ،بىرەۋىە ضۋىق ءوتىپتي دەٍدى ٍ .ەّػە ەمەۋى دە جوق ەٍەش .مۇىنىػي قىس قاٍتا وراىعاّدا ،وعاُ اىگي ءتۇّدى جاعاالتاٍىِ ،وه ضوه مەزدە وً تۇضنەُ اداٍداً توٍپىَىپ ءۇّطىس وتىرىپ قاالدىٍ .الٍىٌ، وعاُ وً تۇضطە ەمەُ ،وً تۇضنەُ اداٍدار وٍىردە موپ قاتە باضا قوٍَاٍدى .
- 1986جىو - 10اٍدىڭ - 23مۇّي *
*
* اضپاُ قورعاضىِ تۇضتەش ،مۇُ غىڭىيتىر ضۋىق ،قارا جەه قار بەتىِ ۇٍىرە ضوعادى .جاباٍي تەرەمتەر االقاُ جاپىراعىْاُ اٍىرىيىپ ،ضوراٍعاُ بۇتاقتارى اق ضۇڭگىگە وراّىپ باٍاۋ دىرىيدەٍدى .بارىىق دۋٍاّدى تىرغىيىل قاھارىي قىطتاُ ىعىپ قاىعاّداً تىٌ -تىرىص .قورا -قوپطىْىڭ ٍاڭي توڭ ضَراقتاّىپ بەىي اضپاّعا مەتنەُ ضَىر تۇىىگي ،ءار قوراّىڭ توبەضىْدە بۇٍىرى وٍىيعاُ ضارعىع ءغوپ ٍاٍاالرى ،گۇربَىپ مَىْىپ ٍاىعا ءغوپ -غاالڭ ضاىىپ جۇرگەُ بىرەُ -ضاراُ اداً عاّا موزگە غاىىْادى .اۋىيدىڭ قىطقي تىرغىيىگىْە ءوڭ بەرىپ تۇرعاُ تەك وضىالر عاّا ضَاقتي . قىطقي ماَّنوىعا تاراعاىي دا ءبىر جەتىدەُ اضتي .امەً ٍاه وتارىْا ازىق اىىپ مەتنەُ .ۇٍدە ءىْىٌ ،اپەمەً ،غەغەً تورتەۋٍىس عاّاٍىس .ءبىسدىڭ ۇٍدە تەك اپەمەٍدە ءاٍىر جوق .وتىسعا تارتا ضَىردىڭ تاڭەرتەڭگي ءغوبي ،بورالعاُ ۇضاق ٍاىدىڭ جەٍي ءبارى دە اپەمەٍْىڭ ٍوٍْىْدا .اه قوىي بوضاً قاىطا غەغەٍە قوىعابىص ەتىپ ضىرٍاق تىگەدى ٍ .ەّىڭ بار ٍىْدەتىٌ -ضَىردىڭ
جاپاضىِ اىۋ -عاّا. تاڭەرتەڭگي جۇٍىص اٍاقتاپ ،غەغەً ٍەُ اپەمەً ءبىرى ضىرٍاقتىڭ ورتاضىِ ،ءبىرى غەتىِ اىىپ ،ابىطىْدى اداٍداً غۇڭنىيدەضىپ تىگىپ وتىرعاُ ٍ .ەُ مىتاپ وقىپ جاتقاٍىِ . موزىَە ۇٍقي تىعىال بەرگەُ ضوڭ جاضتىققا باش قوٍعاّىٌ ضوه ەدى ،بىرەۋ ضاڭعىرالً ضوٍيەپ ۇٍگە مىردى .
جىگىت زىڭگىتتەً بە؟ قۇداٍبەرگەُ ٍىْاۋبوىىپتي-عوً!-ضوٍيەً مەىىپ ضىپىعا غىقتي .اپەمەً تاقتاً ضىپىْي ضىقىرالتىپ جەرگە تۇضىپ ٍەغنە غاۋگىٌ قوٍدى . قىدىرٍاغي مەىە ضاال اڭگىَە ءوربىتتي .اّدا ٍ-ۇّدا اڭگىَەىەرىْە اپەمەً دە مىرىطىپ مەتەدى .ءبىر مەزدە قىدىرٍاغي ضىبىرعا جاقىِ ۇَّەُ : ەضتىدىڭدەر ٍە ،ءغارىپتىڭ قىسى ەمىقابات بوىىپ قاىىپتي -دەدى.مىَْەُ؟ -دەدى غەغەً .-مىٌ دەرىڭ بارٍا ،ءغارىپتىڭ ءىْىطي ءاىىپتىڭ ۇىىْاُ .
قوٍػي ارى ،اّداعي ءضوزىڭدى ەه ەضتىَەضىِ ،اعاٍىْدىاداٍداردىڭ باالضي جاٍاّدىق وتنىسە ٍە ،باضقا بىرەۋدەُ بوىعاُ غىعار- ،دەپ غەغەً ضەّبەدى. اۋەىي باالضىِ تۇضىرەٍىس دەپ ،قىسىِ قاالعا امەتتي .ءتاۋبا ،ءتاۋبا ،قازىرگي جاضتارىَىسدا مومەمتىڭ ٍَىْداً ٌٍقاىَادى- ،دەدى غەغەً. ٍەُ دە تاڭ بوىىپ جاتىرٍىِ ،اعاىي -قارىْداضتىڭ ءبىرىِ -ءبىرى قۇغاقتاۋعا قاٍتىپ باتىيي جەتتي ەمەُ ٍ .اه ەمەظ ٍاه دا قاّىْا غاپپاٍدى -عوً ،غىرمىِ اداٍْىڭ قىَبات مەزى، ضەُ ّەگە اداٍداردىڭ عۇٍىرىَەُ بىرگە جاضاٍاٍطىڭ؟ ! ّە ەضتىپ جاتىرٍىِ ٍەُ؟ ! ٍىْا بەٍباقتىڭ اعاضىْا رەّجَطىڭ بە، اىدە قارىْداضىْا رەّجَطىڭ بە ،اىدە ءبارىِ بەرىپ ٌٍ بەرٍەً قوٍعاُ قۇداٍعا رەّجَطىڭ بە؟ جاۋابي جوق دوٍاالق ضۇراق ،ءبىس وضىعاُ جاۋاپ بەرٍەضەك قىيَىطقا باتاٍىس . اپەمەً اٍتادى << :جىگىتتىڭ اتي جىگىت ،تۇگي مەتپەٍدى .اٍەىدىڭ جوىي جىڭىػنە ،گۇىباققا وباه بوىدى>> دەپ .بىيگەُ مىطىگە اپەمەٍْىڭ بۇه ءضوزى جوىطىسداۋ ،ەر ٍەُ اٍەىدىڭ جوىي تەڭ بوىۋ مەرەك ،ءبىس ّەگە اٍەه زاتىِ قىو
موپىردەُ وتنىسۋگە اۋەضپىس؟ ! ٍۇٍنىِ بۇه زاڭ دا تۋرا غىعار، اٍەه زاتي ءوزىِ ۇضتاً اىَاعاّدىقتاُ باباالرىَىس قىيداُ جىڭىػنە جوه ضاىعاُ غىعار .ۇٍتنەّي ،باباالرىَىس ّاٍىطپەُ وٍىرگە مەىىپّ ،اٍىطپەُ وٍىردەُ قاٍتقاُ ەمەُ -عوً. - 1987جىيي - 1اٍدىڭ - 29مۇّي *
*
* ءبىسدىڭ ۇٍگە تاعي ءبىر قىدىرٍاغي مەىدى .بۇه االقاپ ٍەُ وتىر دەگەُ جوق ،جَْاپ -تەرگەّىِ توگە ضاىدى . عاپپار اٍەىىَەُ اجىراضاٍىِ دەپ زاڭعا مەتىپتي .قاً ضاٍتاُ وت جاعىپتي؟ -دەدى غەغەً .قاتىْي بىرەۋٍەُ قوٍىْداضىپ جۇمتي بوىىپ قاىىپتي.ّەغە باالّىڭ اّاضي بوىعاُ قاتىْدارعا ّە داۋا- ،دەدى مۇٍىپمەتنەُ غەغەً .
اغىق اۋىس تاعي اٍتادى : تۋىص -تۋعاّدارى<<اجىراضقاّىڭَەُ قاتىِ اال اىَاٍطىڭ ،غَنيومپەىەردى غۋىيداتپا >> دەگەُ ەمەُ قاراٍاپتي . تاۋبەً -اۋ ،دەٍَىِ ،عاپپار ءبىر توعا جۋاش جاُ ،اىدە جۋاضتىقتىڭ دا ضەزىَگە اضەرى بارٍا؟ ! عاپپاردىڭ اٍەىي موك موز ضارى غەگىر ،ءوزى ضارتىيداق جاُ ،اه ازەزىو بوىعاُ مَىَدى غاٍتاّْىڭ ّە ضَقىرىىعي بار؟ اٍەه باالضي ەرمەمتىڭ ّەضىِ جاقطي مورەدى؟! تاعي دا جۇٍباق .ەرمەمتي ضۇىۋ دەٍىل، ءبىراق ضار غەگىر مۇٍەۋ تاڭداپ وتىرعاُ قىس ەٍەش -قوً .ضوّدا ضار غەگىردى ەمپەتىْەُ تۇضىرگەُ اىگي ەرمەمتە ّە ەرەمػەىىل بار؟! ٍەّػە ،مەٍػىيىل ضار غەگىردە .ەگەر وه ارّ-اٍطىِ ،اق ّەمەضىِ ،اٍاۋىي جارىِ ضَالضا پەّدە ەٍەش پەرىػتەّي دە جەه جاعىْا جۋىتپاش .اپىر -اً ،قوعاً جاڭارعاُ ضاٍىِ اداٍْىڭ مىرىەً بەرگەّي ٍەٍ ،ۇٍنىِ اٍەىدەردىڭ دەّي باضىَي جاٍاّدىققا قۇٍار غىعار .ضوه قۇٍارىىعىْىڭ اۋرەضي بوىطىِ دەپ ،باالّي اٍەىدەرگە تاپتىردى ەمەُ -عوً اقىيدى ءتاڭىر .اٍەىدى ّازىل دەضە ،باالّي ەرمەمتە تاباتىِ ەدى-عوً. (وُ ضەگىسٍىڭ عاالٍدى جاراتقاُ اىالّىڭ ەرمەمتەرگە باال تاپتىرۋعا قابىيەتي جەتپەدى دەٍطىس بە؟ ) جاراتقاُ والردىڭ وضي ەضطىس قۇٍارىىعىْا بەرگەُ ەڭ ۇىي تارتۋى ٍا ەمەُ؟ ! << ٍاً
تىيەضەڭ ٍىْە قۇٍرىق >> دەپ ،باقىتتي دا ،ازاپتي دا بىرگە بوىىطتىرگەُ اٍاۋىي اق ّەمە ،ضەُ دە جوعاىىپ تىْارٍا ەمەّطىڭ مۇّدەردىڭ بىرىْدە . - 1987جىيي - 7اٍدىڭ - 15مۇّي مورٍەگەُ جەردىڭ مۇرەضىْي -تاڭطىق>> دەپ بازا اراالپ ضاۋىيداپ ءجۇرٍىس .موغەدە ەٍتَحاُ بەرگەىي مەىگەُ وقۋغىالر موپ -اق ەمەُ .قاالّىڭ قىرىق تەضىگىِ مورىپ ،تاباُ اۋىرعاّدا بارىپ جاتاققا وراىدىق .جاتاققا تاعي وتىرا اىَادىق ،اٍتەۋىر ەىەگىسۋ بار ،قاراپ وتىرىپ ءىػىڭ پىطادى . قۇّاً ،تۇّگي بازاردى اٍالّىپ مەىَەٍَىس بە؟ -دەدى ءوٍىرقاُ .ءبىس ضاباقتاضتارىَىسداُ ءبوىىْىپ قاىىپ ،ءتورت موغەگە مەتىپ جاتقاُ ٍاً جوىَەُ تارتىپ بەردىل . تۇّگي بازاردا اداٍدار قاراضي ٍوالڭ ،ءبىس غەتنەرىيەۋ دوڭگەىەك ۇضتەىگە جاٍعاضتىق .وتىرار -وتىرٍاضتاُ ءوٍىرقاُ بۇٍىرىَْەُ ّۇقىدى : اّە ،ءبىر ّەغە باال وتىر- ،ءوٍىرقاّْىڭ قىراعي جاّارىْاُ قاعىصقاىَاعاُ ەمەُ .ءبىسدىڭ قَىص تۇضىَىسدا ءۇظ قىس ،ەمي جىگىت وتىر .ءبارى دە ءۇرىپ اۋىسعا ضاىعاّداً . بوجىَاعا قىسعاُ ضوڭ ،ءوٍىرقاُ ەمەۋٍىس اىگىيەردىڭ قاضىْا باردىق .ءبىس بارعاّدا والر ىعىطىپ ورىِ بەردى .قاضتارىْا بارارىِ
بارىپ اىطاق تا ءضوزدى ّەدەُ باضتارىَىسدى بىيَەً، ءبىر -بىرىَىسگە قاراً بەردىل .ءوٍىرقاُ ءوزىْىڭ تاۋەمەىىْە باضتي .ەمي جىگىتنە تەٍەمي ۇضىْىپ جاتىپ : تاّىطا وتىراٍىق- ،دەدى.وتىرعاُ جىگىتتىڭ ءبىرىْىڭ اتي ضەرىل ،ءبىرىْىڭ اتي ەربوىطىِ ەمەُ ،ەمي ضۇىۋ قىسدىڭ قىرىقپا غاغتىطي اٍْا ەمەُ دە ،بىيەمتەً قارا بۇرىَي توبىعىْا تۇضنەّي اىَا ەمەُ .اه ،اّاۋ قارا تورىطىْىڭ اتي ضارا ەمەُ ٍ .ەّىڭ اتىٌ والرعا ەرضي ەضتىيدى بىيەً ،ءبىر -بىرىْە قاراپ جىََا ەزۋ تارتىپ قوٍدى .تاّىطتىقتاُ ضوڭٍ ،باٍىسدىڭ بەتي اغىيىپ قاىعاّداً بوىدى .قىسداردىڭ اىدىْدا ءبىسدىڭ دە جوٍارتتىعىَىس ۇضتاپ ،ۇضتەىدى تاعي ءبىر جاڭاالپ تاضتادىق .اٍْا ٍەُ اىَاّىڭ ضۇىۋىىعي دا بوىەك ،بوىەك . اٍاه ّە ،اراٍىسداعي اڭگىَە <<ءضىس >>دەُ اتتاٍادى دا ،ضوڭىْدا ضىپاٍي تاّىطىپ ،ضىيدىر قوغتاضىپ تاراضتىق ... تاڭەرتەڭ ەرتە وٍاّدىٌ .ضاباقتاضتارىٌ بىرداً ۇٍقىدا .جاتاق ءىػىِ غۋاظ ءٍطي جاۋالپ اىعاُ .ەضىل -تەرەزەّي اڭىراٍتىپ اغىپ اۋا اىَاضتىرعاُ ضوڭ ،قاٍْاق ضۋ قۇٍىپ ءىػتىٌ .وضي مەزدە ٍۇعاىىٌ مەىىپ <<ضاباق قاراڭدار !>> دەپ ۇٍقىدا جاتقاُ وقۋغىالردىڭ ءبارىِ وٍاتىپ جىبەردى. تاٍاقتاُ ضوڭ ەٍتَحاُ ٍاٍداّىْا مەىدىل .تاعدىردىڭ قَىطتىرۋى ٍا ،اٍْا ەمەۋٍىس ءبىر مىالضتا ەمەّبىس .ءتىپتيٍ ،ەّىڭ اىدىَداعي ورىِ ضوّىني بوىىپ غىقتي .
ەٍتَحاّدا موٍەمتەضەرضىس !قوىىَْاُ مەىطە .قوڭىراۋ غىر ەتتي .مىالش ءغي ابىر -ضابىر ،ءبىر -بىرىْە ىٌ قاققاُ باال ،جۇرەگىَْىڭ ءدۇرش -ءدۇرش ضوققاّي قۇالعىَا ەضتىيىپ تۇر .وقۋغىالر دەٍىِ ىػىْە تارتىپ ،ەٍتَحاُ قاعازىْا جاۋدىراپ وتىر .مىالضتاُ تىرش ەتنەُ دىبىص غىقپاٍدى . ەٍتَحاُ قاعاز قوىىَا تَگەضىِ ،ءبىر غوىىپ قاراعاّدا موبىِ بىيەتىِ بوىىپ غىقتىٌ ،ضوّاُ موڭىيىٌ ضاىدە بوىطا ورّىعىپ جازا باضتادىٌ . جازىپ بوىدىڭ با؟ -دەپ ضىبىرالدى اٍْا.ٍا- ،دەپ ضىبىرالدىٌ ٍەُ دە .ەمەۋٍىس وقۋغىالردىڭ اىدى بوىىپمىالضتاُ غىقتىق . ەٍتَحاّدى ەرەمػە جاقطي بەردىٌ- ،دەدى اٍْا .وّىڭ قۋاّعاّىِەرمەىىگي جاضىرٍاً تۇر .مىػىيەۋ قوڭىر موزى وّاُ ارٍاُ مۇىىپ تۇرعاّداً ٍ .ەُ مەتۋگە ىڭعاٍالّىپ ەدىٌ - ،قۇداٍبەرگەُ توقتاً تۇر ،ءاىَاّي توضاٍىق ،ۇغەۋٍىس ضۋرەتنە تۇضىپ االٍىق- ،دەگەُ ضوڭ توضىپ قاىدىٌ << .اتىڭ ضاعاُ جاراضپاٍدى ەمەُ>> دەٍەضي بارٍا اٍْاّىڭٍ ،ەّىڭ موڭىيىَە مەىەدى دەپ وٍالٍتىِ ەٍەش . وّدا ٍەّي قۇّاً دەپ غاقىر .ەمەۋٍىسدى توضتىرعاُ ءاىَا دا غىقتي .ۇغەۋٍىس موغەگە بەتتەدىل ،ءاىَاّىڭ بوٍي ٍەّەُ دە بَىنتەۋ ەمەُ ،توقپاقتاً قارا
بۇرىَي تىرضەگىْە ضوعىيىپ بۇىعاق قاعادى .ۇغەۋٍىس ضۋرەتنە تۇضنەّْەُ مەٍىِ تاٍاقتاّدىق .بۇه ەمي قىسدىڭ ضوزىْەُ ّازى موپ اق ۇمي جاّدار ەمەُ ّ .ازى دا تابَعٌ ،جاضاّدىيىق ،ءوزىِ مورضەتۋغىيىل جوق .ەٍتَحاُ اٍاقتاپ اۋىيعا قاٍتقاّػا ەمەۋىَەُ بىرگە بوىىپ ،بىرگە جۇردىٌ .غىْىَدى اٍتطاً ەمەۋىْە ارباىىپ قاىعاّداٍَىِ .وه ەمەۋى بىرەۋى جاقطىيىعىڭدى ،بىرەۋى جاٍاّدىعىڭدى جازاتىِ پەرىػتە ضَاقتي .ءوٍىر دەگەّْىڭ ءوزى توزاق ،وّىڭ وتي ٍۇٍنىِ ٍاحاببات غىعار ،ەٍتَحاُ اٍاقتاپ قاٍتاردا ەمەۋىَەُ قََاً قوغتاضتىٌ. ءبىسدىڭ ضاٍىِ ٍەمەُ جاز باالضي جاپىراق جاٍىيىپ ،ضىس دەٍىِ غاغىپ جاتادى .وزەّىِ تەرەگي بۇرمەگەُ اڭعارىي ضاٍدىڭ ەمي مەٍەرى جاعاالً ضاىىْعاُ اقػاعاال ءۇً ،جاضىو ٍاضاتي داالّىڭ بەتىْە قۇالً تۇضنەُ اً ضىْىعي ضَاقتي . ٍەُ مىتاپ وقىعاّْاُ ،امەً قۇراُ مارىَدى اۋدارعاّْاُ، غەغەً ٍەُ اپەمەً ضىرٍاق تىننەّْەُ ،ءىْىٌ ۇٍقتاعاّْاُ جاىىقپاٍدى .ۇٍتنەّي ،امەً ٍوىال ،اه اپەمەٍْىڭ اٍاعىِ غىرٍاپ قوٍعاّبىس ،غەغەٍدەردىڭ مۇٍبەڭي باٍاعي جاضاۋدىڭ داٍىْدىعي، اه تىيەك بوىطا ءضۇت مەّجە ەرمەٍ ،ەُ بوىطاً مىتاپ قۇٍار جاَّىِ .اۋىو اٍەىدەرى قىدىرىپ مەىگەّدە امەً اڭگىَەگە ورتاق بوىىپ والردىڭ اڭگىَەىەرىْە ورتاق بوىَاٍدى .اىدە پەّدەىىنتىڭ ءضوزىِ ضوٍيەپ مۇّاعا قاالٍىِ دەً ٍەّ ،ەٍەضە اٍەىدەردىڭ ءبىر غاۋگىٌ ءغاٍىِ اڭدىعاّداً بوالٍىِ دەً ٍە،
ۇٍدەُ ضىتىيىپ غىعىپّ ،اٍاز ۋاعىْا دەٍىِ ۇضاق مۇٍبەڭدەرٍەُ ،بوىَاضا مورغي قوالڭداردىنىْە مەتىپ قاالدى. ٍەُ بوىطاً مىتابىَدى وقىپ وتىرا بەرەٍىِ .ءبىسدىڭ ۇٍگە مەىگەُ قىدىرٍاغىالردىڭ بىرەۋدىڭ جاقطىيىعىِ اضىرىپ مەڭەضىپ جاتقاّىِ ەضتىگەُ ەٍەضپىِ .قاٍداُ ءبىيىپ االتىْىِ ءتاڭىر ءبىيطىِ ،جاٍاّدىقتارىِ اٍتىپ غىقىيداپ،ءتاۋباالپ جاتادى .اىدە جاقطىيىق ،اداٍدىق دەگەُ ّارضەىەر ەضەٍگەُ ضاٍىِ اداً بوٍىْاُ ۇرمە باضتاً ٍا؟ والً دا ەٍەش غىعارٍ ،ىْا دۇَّە ،اداٍدار ٍاحابباتتي بىيَەگەّدىنتەُ وٍراُ بوىىپ بارادى . ۇٍتنەّي ،اداٍدار وٍىردەُ موپتەگەُ ّارضەىەرىِ جوعاىتقاُ .وه جوعاىعاُ ّارضەىەر ّ-اٍىص ،ەرىىل ،وٍىرگە موزعاراش ،اداٍدىق جاّە ٍاحاببات . - 1989جىيي - 7اٍدىڭ - 20مۇّي * * * * اۋداّدىق - 3ورتا ٍەمتەپنە جاقطي ّاتَجەٍەُ وتطەً دە، غەغەً وقۋىَا قوضىال قوٍَادى .ءبىسدىڭ ءۇٍدىڭ ارقا تىرەگي بوىىپ وتىرعاُ اپەمەٍدى مەىەر جىيي قۇتتي ورّىْا قوّدىرٍاق . اپەمەً مەتطە ،غەغەً قوىعاّاتطىس قاالدى .غەغەٍْىڭ وٍي ٍەّي وقۋعا جىبەرٍەً اٍاعىَدى غىرٍاپ مەىىِ تۇضىرىپ اىۋ .ءبىسدىڭ ءۇٍدىڭ باٍيىعي ٍاعاُ 5- 4اٍەه اىىپ بەرضە دە جەتەدى . غەغەٍْىڭ غىرەّەتىْي وضي .ضوه قاىىڭ ٍاىدىڭ ءبارىِ ۇزاتقاُ ءتورت اپەمەً باعىپ -قاعىپ جاتىر .
امەً ٍەُ جاقتا << .وقىطىِ ،قارتاٍىپ وتىرعاُ جوقطىڭ، بىرّەغە اداٍْىڭ تاٍاعي ضەّىڭ دە قوىىڭْاُ مەىەدى>> دەدى. اقىرى امەً جەڭىپ- 3 ،ورتا ٍەمتەپنە اتتاّدىٌٍ ،ەمتەپ موغەدەُ بۇرىطتاۋ پارەىيەه ضاىىْعاُ ۇزىِ ۇٍيەر ەمەُ . جۇپىْي بوىطا دا بوالغاعىْاُ ءۇٍىت مورگەُ ضَاقتاّاً . ٍەمتەپنە وقۋغىالر ءاىي توىىق جَْاال قوٍَاپتي ٍ .ەُ مەىگەُ مەزدە ءاىَادا مەىىپ اىىپتي .وه- 1جىيدىق- 2مىالضقا ءبوىىْىپتي .ەمي مۇّْەُ ضوڭ اٍْا مەىدى .وه ءبىسدىڭ مىالضقا ءبوىىْدى .ضاباق باضتاىىپ مەتتي ،ءار اۋىيداُ ىيعٌ جاڭا مەىگەُ وقۋغىالر بوىعاّدىقتاُ ءبارى دە قازىرغە توٍپاڭ اۋىس ەدى .ءبىس وقۋغىيىقتىڭ ءبىر ضىدىرعي تۇرٍىطىْا قاٍتا تۇضتىل. ءارمىٌ ءوز ورّىْدا وتىرىپ ضاباق پىطىقتاٍدى ّ .ەٍەضە مۇبىر -ضىبىر اڭگىَەگە موغەدىٍ .ەّىڭ موڭىيىَە ءاىَا اق اىتىْداً غوگىپ بارادى .وه ۇٍاڭدىققا وراّعاُ ضۇىۋىىعىَەُ ٍەّي باۋراپ مەتتي .وّي ءار مەز موڭىو ەمراّىَْاُ غىعارا اىَادىٌ .ەمي اً ضابىرىىيىققا جەڭدىردىٌ .ءبىراق ، ضابىرىىيىقتىڭ بەىي بوضاً باضتادى .وزىْە اٍتۋعا باتىيىٌ بارٍادى .اقىرى قىطقاالۋ ءبىر حات جازىپ ءاىَاعا تابىص ەت دەپ اٍْاعا بەردىٌ .حات بەرگەُ ضوڭ ءتىپتي ٍازاً مەتتي ،اّدا ٍ -ۇّدا ءاىَاعا ۇغىراضىپ قاالٍىِ .ءبىراق ،وه تۇك ضەزدىرٍەٍدىّ ،ە جاۋاپ حات جازباٍدى .اتتەڭ ءارى قۋ ،ءارى ۇٍاڭ جاّطىڭ -اۋ دەپ وٍالٍَىِ .تەك اٍْاّي قىطاً بەرەٍىِ ،وه دا بۇرىْعىداً ەٍەش،
ٍەّىَەُ اغىيىپ مەڭەضپەٍدى .اقىرى ءبىر مۇّي تىيدەً قاعازعا جازىيعاُ جاۋاپ حات مەىدى . << قۇّاً ،رەّجىَە ،جاقطي دوضتارداُ بوىىپ وتەٍىل .ورتا ٍەمتەپ بىتىرگەّػە ەظ جاَّەُ ٍاحاببات باٍالٍاٍَىِ .بۇه تۋراىي بۇداُ ضوڭ اۋىسعا اىۋغي بوىَا>>. اٍتارعا بوىَاضا موڭىيطىسدەّىپ قاىدىٌ .موبىْدە وّي ضىرتتاً مۇزەتەٍىِ .وه ءاىي ضوه قاىپي .مەزىنطەك جۇٍطاق قاّا مۇىەدى دە ءجاً اڭگىَەدەُ اضپاٍدى .اّدا ٍ -ۇّدا قاضىَا اٍْا مەىەدى - ،قۇّاً ضەُ ّەگە ضاىعىرت بوىىپ مەتتىڭ، موغەگە غىعىپ ،ضىرالضىپ قاٍتطاق قاٍتەدى؟! -باٍقۇش دوضىٌ ٍەّىڭ موڭىيىَدى جۇباتپاقطىڭ -اۋ دەپ وٍالٍَىِ ٍ .ەُ باالىىق غاعىَدى ەّدى عاّا ضاعىْا باضتادىٌ .جۇرەمتەگي ٍۇڭْىڭ قاّداً بوالتىْىِ ەّدى تۇضىْدىٌ .دۇَّەدەگي ازاپ اتاۋىىْىڭ ءبارى ٍاحابباتتاُ باضتاالتىِ ضَاقتي .اىَاٍەُ بەتپە -بەت مەزىننىٌ مەىدى .وضىالً جۇرگەّدە ضاباقتاضىَىس ٍۇرات تۋىيعاُ مۇّىْە غاقىردى .اپتاىىق دەٍاىىطقا تۋراالّعاُ تۋعاُ مۇُ وتىرىطىْا ضاباقتاضتارىَىسدىڭ موبي مەىە اىَاپتي .ءاىَا بار ەمەُ ،ضوعاُ قۋاّدىٌ . وتىرىص باضتاىىپ بىردەٍْەُ مەٍىِ باالالر قىسۋ قََىيداپ بَگە غىقتي .ەه قىسىعي بَگە اۋعاُ مەزدە ءاىَاّي غاقىردىٌ . ٍەّي وڭاغاالپ اىىپ وضەك اٍتاضىڭ با؟-جوق ٍەّي ّەغە اً بوٍي ازاپتاعاّىڭدى اٍتاٍىِ .
ٍاش بوىىپ قاىىپطىڭ ،حاتىڭ قوىىَا بۇگىِ تَطە ،ضەّي ّەغەاً بوٍي قاالً ازاپتاٍَىِ؟ ! وتىرىل .راش -دەپ ءاىَا قاىتاضىْاُ حاتتي اىىپ بەردى .جازۋ اٍْاّىنيەمەُ . وضىداُ ءبىر اً بۇرىِ ٍاعاُ ٍاقۇه بوىَاٍَىِ دەپ جاۋاپ حاتجازعاّىڭ قاٍدا؟ ءاىَا تاڭ -تاٍاغا بوىىپ وتىرىپ قاىدى . وتنەُ ءىص ءوتتي ،وه جاعىِ اٍتپاً -اق قوٍاٍىقٍ ،اعاٍُاڭگىيىل دەپ قوه بەرە االضىڭ با؟ وه ءبىر قىدىرۋعا دەٍىِ ءۇّطىس وتىرىپ بارىپ : ٍۇعاىىٌ ءبىيىپ قوٍطا قاٍتەٍىس؟ -دەدى.ءبىسدىڭ ٍاحابباتىَىسدى ٍۇعاىىَدى قوٍىپ اىال بىيەدى .اقىرى ەمەۋٍىس ٍاڭگىيىننە قوه اىىطتىق .ىەپىرگەُ موڭىيَەُ بىرّەغە ٍاٍداُ ءبٌ بَيەگەُ ضوڭ ،جۇٍطاق ورىْدىققا غاىقاٍىپ وتىرعاُ بەتي ۇٍقىعا مەتىپپىِ .تاڭەرتەڭ بىراق وٍاّدىٌ .ورّىَْاُ تۇرعاُ قاىپي ىڭىيداپ ءاُ ضاىىپ جاتاعىَا بەتتەدىٌ. اٍْا ٍەّەُ بوٍىِ اۋالققا ضاال باضتادى .جازعاُ حاتىَدى دەر مەزىْدە بەرٍەگەّدىنتەُ ۇٍاىىپ جۇرگەُ بوالرضىڭ دەپ اٍْاعا وه جاعىْاُ اۋىس اغپادىٌٍ .ىْە قىطتىق دەٍاىىطتا مەىىپ جەتتي . ضاباقتاضتارىَىسبەُ قوغتاضىپ جاتىرٍىس .قورتىْدى جىَىْدا اٍْا بار
بوالتىِ ،جَىِ تاراً ضاىىپ جوق بوىىپ مەتتي . ٍەمتەپتەُ غىعىپ قاتىْاش بەمەتىْە بەتتەدىل .قاضىَدا ءاىَا ،وعاُ <<:وت جاعاتىِ جەرىڭدى مورىپ ،وٍْاپ قاٍت>> دەٍَىِ ٍ .ەّىڭ ءارى قۋ ءارى ۇٍاڭ ءاىَاً جىََىپ مۇىىپ قوٍادى. ٍاغىَْا بەمەتىْدەگي قاٍػاىىطقاُ قاىىڭ اداٍْىڭ باضىَي دەٍاىىطقا تاراعاُ وقۋغىالر . قۇّاً ،بىسگە قوغتاضپاً قاٍتقاىي تۇرضىڭ با؟ -دەگەُ داۋىطتاُجاىت قاراضاً ،ضاباقتاضىٌ اٍْۇر ەمەُ . اه وّدا اٍاُ بار ،امە -غەغەڭْىڭ از غىْطىِ مەتىپتاضتاٍا- ،دەدىٌ قاىجىڭداپ . ضەُ غىْي اىىپ بەرٍەً -اق قوً.اٍْاّي موردىڭ بە؟جوق-.وه قاىتاضىْاُ ءبىر پارغا حات اىىپ بەردى.بۇه ّە؟وقىطاڭ بىيەضىڭ- ،وضىداُ ارى ءضوز بوىعاُ جوق ،اٍْۇر اداٍدارىەگىْە قوضىيىپ مەتتي . اۆتوبوزعا غىعىپ جاٍالّعاُ ضوڭ ،حاتتي اىىپ اغىپ جىبەردىٌ ،حاتتي اٍْا جازىپتي : << قۇّاًٍ ،ەُ حات جازادى دەپ وٍالٍاۋىڭ ٍۇٍنىِ . ضوالً ،وٍالٍاٍطىڭ دا ،ۇٍتنەّي وضىْي جازۋداعي وً توىعاعىَدى بىيَەٍطىڭ -عوً ،اقىرى اٍتاٍىِ .جازعاُ حاتىڭدىءاىَاعا بەرٍەً ضەّي اً بوٍي قَْاپ قوٍدىٌ ،ءبىراقٍ ،ەُ ضەّەُ بەتەر
قَْاىدىٌ .وزىڭە ّەغە دۇرمىِ ءىطتىڭ غىِ ضىرىِ اٍتىپ مەغىرىٌ ضۇراٍىِ دەپ ەدىٌ ،غاقىرعاُ جەرىَە بارٍادىڭ ٍ .ەُ ضەّي ۇّاتىپ قاىعاُ ەدىٌ ،ضوّدىقتاُ ضاعاُ قَاّات جاضادىٌ . قَاّاتىَدى مەغىرەرضىڭ .اداً ارٍاَّەُ جاضاپ ،ارٍاَّەُ وىەدى. ضاعاُ اٍتىپ جاتقاّىٌ ٍەّىڭ ىػىَە ضََاعاُ ءبىر ارٍاّىٌ . قازاق <<:جىگىت ضۇٍطە االدى ،قىس ضۇٍطە پاىەگە قاالدى>> دەپ غىِ اٍتقاُ ەمەُ .ضەُ ارٍاّىڭا جەتتىڭ ٍ .ەُ غيٍ ،اڭگىيىل اىىطتاٍىِ ٍ .ۇٍنىِ ،وضي ءضوزدى ٍەُ ضَاقتي ضورىي قىسدىڭ ءبىرى اٍتقاُ غىعار .ضەُ ەضەڭگىرەتىپ مەتتىڭ -عوً ٍەّي. بۇه حاتتي اراالرىڭا ضىسات تۇضىرۋ ءۇغىِ جازىپ وتىرعاٍىِ جوق، جۇرەمتەگي ٍۇڭىَدى اٍتىپ جەڭىيدەپ قاىۋ ءۇغىِ جازىپ وتىرٍىِ ّ .ەتنەُ مۇردەىي ءوٍىر دەغي ،اٍْاالضي ۇغەۋٍىسدى ءبىر -بىرىَىسگە غىرٍاپ تاضتاعاُ .اٍاۋىي قۇّاًٍ ،ەّىڭ اتىٌ اٍْا، ضەُ بىيَەٍطىڭٍ ،ەُ ضەّەُ قاىعاُ قىرىق پارغا ضىْىق اٍْاٍىِ . ٍەّىڭ قاٍتا بۇتىْدەىۋىٌ ٍۇٍنىِ ەٍەشٍ ،ەّي مىَدە -مىٌ اىعاَّەُ ءوزىْىڭ ٍاحابباتىِ توىىق مورە اىَاٍدى . ارتىق ضوٍيەپ مەتنەّدەً بوىدىٌ ،ارتىعي بوىطا مەغىر . ٍەُ ضەّدەردىڭ باقىتتارىڭا تىيەۋىەضپىِ .ضوڭىْدا قىطتىق دەٍاىىطىڭدى موڭىيدى وتنىس .تۇضىڭدە جىالپ تۇرعاُ اٍْاّي مورضەڭ ،ءاىَاداُ قورعاّباً جۇباتا ضاه ،قاٍىر -حوظ! قۇرٍەتپەُ :اٍْا ٍۇڭيي اٍدىڭ موڭىيطىس مۇّي
حاتتىڭ موپ جەرى وغىرىيگەُ .وّىڭ قاّػاىىقتي ازاپتاّعاّىِ وضي موك غََاٍداُ مورۋگە بوالر ەدىٍ .ەُ اۋىر مۇرضىْىپ جىبەردىٌّ .ەگە مۇرضىْگەّىَدى ءوزىٌ دە بىيَەٍَىِ . - 1990جىيي - 1اٍدىڭ - 25مۇّي دوضجاُ،دوضجاُ- ،دەپ داۋىطتاعاُ غەغەٍْىڭ داۋىطي وٍىَدىءبوىىپ جىبەردى .ەضتەىىنتي جاۋىپ ۇضتەىگە قوٍدىٌ دا اش ۇٍگە مىرىپ ەدىٌٍ ،اه وتارىْداعي جەڭگەً اٍْا اق ءتۇبىت ءغاىىطىِ غەغىپ جەڭىيدەّىپ جاتىر ەمەُ .غەغەً پەظ بۇٍىرىْدە ۇٍقىداعي روزاّي مەۋدەضىْە باضىپ قۇغاقتاپ وتىر . باالً ،ات تەرىەپ مەىگەُ ضَاقتي ،قوراعا باٍال ،تەرى قۇرعاعاُضوڭ جەً ىيە ضاه . ٍەُ اتتي جاٍعاضتىرىپ قاٍتا وراىعاّدا اٍْا ءغاٍدىڭ قاٍىْدا ەدى ،غەغەً ٍاه مۇٍىِ ضۇراپ جاتىر ،اٍْا قىطقا قاٍىرىپ جاۋاپ بەرەدى .روزا ىڭىرضىپ جىالپ وٍاّدى . روزا ،قاٍدا مەىدىڭ ،اپاڭا قاراغي -دەدى اٍْا.غاال ۇٍقي روزا غەغەضىْە قاراً تىربىْىپ جىالدى . ۇٍقىطي اغىيطىِ- ،دەپ غەغەً تەرى بوضتەگتەگىْەُ ضىرعىپ،ضىپىداُ ءتۇضىپ ،ماىوغىِ مَىپ ،ءغاً قاٍىْا قاٍداّىپ ەدى، اٍْا: -اپا ،بوىدى وتىرا بەرىڭىس ،ءوزىٌ قاٍْاتاٍىِ- ،دەدى.
جوق ،باالً ،روزا دا جەتەر -جەتنەّػە ەمي بىيەگىڭدى ۇزگەُغىعار- ،دەپ ضاٍبىرالً ضوٍيەپ ،ءتاتتي -ءداٍدىطىِ داضتارقاّعا توگە باضتادى . غەغەً اٍْاداُ ەظ ّارضەضىِ اٍاٍاٍدى ،ءبىسدىڭ اۋىيدىڭ اتاقتي مەىىْي دەپ ٍاقتاپ وتىرادى .اٍْا تۇضنەىي ەمي جىو بوىطادا غەغەٍە دە ،اعاٍادا (مۇٍەۋى ) قاراپ قاباعىِ غتقاُ ەٍەش .غەغەً ۇّەٍي << :امەىەرىڭْەُ ەرتە اٍىرىيىپ ،جەضىرىىل تارتىپ ،ضەّدەردى وضي مۇّگە جەتنىسگەّدە ،ضەّدەر دە اق ضۇتىَدى مومنە ضاۋعىسباً جاقطي قارادىڭدار ،مەىىِ دە وڭىَْاُ تۋعاُ باال بوىدى .ضەّدەرگە رازىَىِ .ەّدى ٍىْا جىرغىْىڭ قىسىعىِ مورضەً>> -دەپ وتىرادى . غاً قۇٍىيدى .ەمي تاتتىگە اىداّعاُ روزا غەغەٍْىڭ اىدىِ ٍەىەپ اىدى. اپا ،قۇّاً ّە بوىىپ قاٍتىص بوىىپ مەتتي؟ -دەدى اٍْا.غەغەً مۇرضىْىپ اىدى دا: باٍقۇش جاراىَاعاُ جاقطي باال ەدى ،بۋىْىپ ءوىدى .اىگياتاضتىرعاُ قىسدى ەرتىپ مەىەً دەپ مەتنەُ ەدى ،مەىدى دە ءوىدى. اٍْا اۋىر مۇرضىْىپ جىبەردى .مىػىيەۋ وتتي جاّارىْا جاش ۇٍىرىيگەّدەً بوىدى .قاداىىپ قاراپ وتىرعاُ ٍەّەُ قۋىطتاّىپ قَپاقتاً بەردى .ءبىر غىْي غاً ءىػپ ،غەگىْػەمتەگەُ اٍْا : -اپا،ءضىس ىػە بەرىڭىسٍ ،ەّىڭ باضىَْاُ ضۋىق ءوتىپ مەتنەُ
ضَاقتي ،ءبىراز قَطاٍىپ دەً االٍىِ -دەدى. ضۇٍتە-عوً ،قارعاً ،بَىيعي ضارى اٍازدى اٍتپا ،ضۇٍەگىڭْەُوتەدى. ٍەُ جەڭگەٍدى قۇداٍبەرگەّْىڭ ەضتەىىل قاتَرەضىْدەگي اٍْا بوىَاضىِ دەپ گۇٍاّداّا باضتادىٌ .ءغاً ءىػىيىپ بوىعاُ ضوڭ ءوز بوىَەٍە مەىىپ ،ەضتەىىنتي قاٍتا قوىىَا اىدىٌ. *
*
* ءتۇّْىڭ ءبىر ۋعي بوىطا دا ۇٍقىٌ مەىەر ەٍەش ،غَىرغىق اتىپ دوڭبەمػىپ جاتىرٍىِ .قۇالعىَدا ضاباقتاضتارىَْىڭ ضاڭقىيداعاُ داۋىطي <<:اٍْا وقۋداُ غىعىپ مەتىپتي>>، اتتەگەُ -اً،اتتەگەُ -اً ،بەٍباقتي ۇزاعىْاُ ضۇٍىْدىرضە ەمەُ ... ٍۇٍنىِ بىرەۋىەر اٍتار << جۇرەمنە ءاٍىر جۇرٍەٍدى >> دەپ ،وه قۇٍداً وتىرىل ٍ .احاببات ضىرتقي دۇَّەدەُ مەىەتىِ ّارضە ەٍەش ،قاٍتا ىػني ضەزىَْەُ تۋىالدى .اه ضەزىَْىڭ ءوزى -قۇٍارتۋ ضەزىَي جاّە جَرەّۋ ضەزىَي بوىىپ بوىىْەدى. اداٍْىڭ مۇىيي تاعدىرى دا ،مۇىيي قاضَەتي دە وضي ضەزىَدە جاتىر .ەگەر غوغقا ەتىِ جەغي دەٍىل بىرەۋگە ،وه جَىرمەّطە جەٍەٍدى ٍ .احاببات تا وضي .اٍْاّىڭ وقۋداُ قوه ءۇزۋى ءبىر ٍەزەتتىل ضەزىَدىل بۇىقىْىص قاّا .تاضىپ -تاضىپ باضىيعاُ وزەُ
ضَاقتي ،وه دا ءبىر مۇُ ارّاضىْا قاٍتار ،ضوه غاقتا اٍْاّي دا ءبىر باقىت قۇغاعىْا االر. - 1990جىيي - 6اٍدىڭ - 13مۇّي تاۋدىڭ غىبىْطىس جازى جاّْاتتاُ مەً ەٍەش ،ءبىسدىڭ اۋىو جوىبارىص جوّدى ،اعارى مەڭ دە ،ءىَرىَدى اق وزەّي جىو وُ ەمي اً غاغاىىپ مۇىەتىِ ،قوڭىر مۇزدىڭ ضوڭىْا دەٍىِ موك غاىعىْعا وراّىپ توضىْەُ موبەىەمتەُ وزگە ّاضَنوً ۇغىرٍاٍتىِ مەڭ اىقاپ ەدى. ءبىسدىڭ جەردىڭ توٍي مۇزدە باضتاالتىِ ٍ .ەُ جىگىت ضاّاتىْا قوضىيعاّْاُ بەرى اۋىيىَىسداُ جازدا مورگەُ توٍىٌ وضي -عاّا .وضي اۋىيدىڭ اٍدارىي ۇىي بوىطاً دا ،اداٍدارىْىڭ موبىِ تاّىَاۋغي ەدىٌ .باضتاۋىع ٍەمتەپتي بىتىرگەّْەُ مەٍىِ -اق ،ورتاالۋدى ضىرت اۋىيدارداُ وقىدىٌ .وقۋداُ قوه ءۇزىپ وضي مەزدە وضي مەزدە قوعاٍدا جۇرگەُ ضاباقتاضتارىََەُ عاّا اراالضتىعىٌ بار .ۇىدارىَىس اۋىيدىڭ ٍىقتىالرى ،قىسدارىَىسدىڭ جۇرگەّي ءجۇر دە ،توً جاضاعاّي توً جاضاپ مەتتي .قازىر غىيدە اٍي بوىطادا ،ءبىسدىڭ اۋىو قوڭىر ضاىقىِ ەدى .وزەّگە مۇُ موزى جاٍىال ،جۇرتػىيىق تاٍيي -تاٍاعىَەُ توٍيي اۋىيعا اتتاّدى . ٍەُ مەىگەّدە اۋىيدىڭ قىس -جىگىتي ۇٍدەُ اۋاغاراق جاضىو ٍاضاتي ۇضتىْدە بَگە باضىپ جاتىر ەمەُ .غەتتەپ مەىىپ، ىرمىيىپ تۇرىپ قاىدىٌ .قىس -جىگىتتەردىڭ اراضىْدا ءتۇش
تاّىطتارىٌ موپ بوىطا دا ،ءتوش ضوعىطتىراتىِ دوضتارىٌ جوق ەدى. ـ ەً ،قۇّاً،ـ دەگەُ داۋىص اٍاق جاعىَداعي تەرەمتەردىڭ اراضىْاُ غىقتي .ضوالً بۇرىيعاّىَدا ،جارتي دەّەضي مورىْىپ، ءوٍىرقاُ قوىىِ بۇىعاپ تۇر ەمەُ .وّدا وتىرعاّداردىڭ ءبارى دە وضي اۋىيدىڭ ضورپا بەتىْە غىعار اضپاّدى قاىپاق ،جەردى باٍپاق ەتىپ جۇرگەّدەرى .ورتاالرىْدا ەمي قۇٍىرا اراعي بار ،بىرەۋى ورتاالپ قاىىپتي .وضي وتىرعاّْىڭ ىػىْدە بەزەۋ بەت ،قىسىو ضارى عاّا ءتۇش تاّىص ەمەُ ٍ .ەُ وتىرار -وتىرٍاضتاُ قىسىو ضارى ورتا غىْي اراق قۇٍىپٍ،اعاُ ۇضىْدى . ـ بۇرىِ ەمەۋٍىسدىڭ اراالضتىعىَىس جوق .بىراقٍ ،ىْا رۋٍناّي اعاٍىْدىق موڭىيَەُ ۇضىْىپ وتىرٍىِ .بۇداُ بىالً جاقطي اراالضىپ وتەٍىل .بىرەۋ بەتىڭە قاراضا ،ضىرمەغە ضىعاٍىِ . ـ قۇّاً ،اقتي موپ تەىَىرتپەۋغي ەدىڭ -عوً،ـ دەپ ءبىر جاعىْاُ ءوٍىرقاُ دا قىطادى .ۋداً اغتي اراقتي دەً اىَاً جۇتا ضاىدىٌ . وڭەغىَْەُ تىنەُ ضۇٍرەگەّدەً بوىىپ مەتتي . ـ راحىَەت قۇّاً ،دوضتىق قوىىِ ۇضىْىپ قوٍاٍىق- ،دەپ بەزەۋ بەت اٍدىِ قوىىِ ۇضىْدى .ۇضىْىپ تۇرىپ ،جاڭاعي ءضوزىِ تاعي قاٍتاالدى. ەمي قۇٍىرا اغتي اراق تاۋضىيعاّدا ،ءبارىَىس دە مۇرەڭىتىپ جەىپىْىپ اىىپپىس. ـ ەّدى ٍاٍداّدى قوق قىالٍىق- ،دەو بىرەۋى ورّىْاُ تۇردى.
ءبارىَىس غاىقٌ باضىپ باً -پاتػاالرداً وٍىِ ٍاٍداّىْا مەىە جاتىرٍىس .ءوٍىرقاُ قۇالعاىَا ضىبىرالپ: _ ضاۋىەّىڭ قاضىْدا ءبىر بوتەُ قىس ءجۇر ،ەّػىڭدى ەرتەرەك تاۋىپ اه! -دەدى .قىسداردى تىْتنەُ بوتا جاّارىٌ اقىرى ضاۋىەّي تاۋىپ اىدى .ضاۋىە ەمەۋٍىس ضاباقتاش ،وّىڭ ۇضتىْە رۋالش بوىعاّدىقتاُ ،وه ٍەّي جاقىِ تارتىپ جۇرەدىٍ .ەُ قاضتارىْا بارعاّدا ەمەۋى دە جَىيىپ وتىردى . ـ وتىرىپ قاىىپطىڭدار -عوً! ـ جىگىت قاراٍاً- ،دەپ ضاۋىە ضىڭعىر -ضىڭعىر مۇىدى .اه قاضىْداعي قىس جىَىَپ قوٍدى . ـقۇّاً تاّىطىپ اهٍ ،ەّىڭ ّاعاغىٌ بوالدى ،اتي ٍاٍرا -.وّاُ ضوڭ ٍەّي تاّىطتىردى .وّىڭ بەٍْەضىْەُ وقۋغي ەمەّدىگي مورىْىپ تۇر. ـ قاٍطي ٍەمتەپتە وقَطىس؟ ـ وقۋ -اعارتۋ ٍْىطتَتۋتىْدا . وضىداُ ضوڭ ءضوزىٌ ءۇزىيىپ قاىدى ،اّدا ٍ-ۇّدا غۇقىالپ اڭگىَە اٍتطاً قىطقا عاّا قاٍىرىپ جاۋاپ بەرگەّْەُ اضپاٍدى . تاٍاق ىػىيگەُ ضوڭ بارىىق ەه قوبىراپ ،مەٍبىرەۋىەرى مومبار تارتقاّدار ٍەُ باىۋاّعا تۇضنەّدەردىڭ قىسىعىِ موردى. اه مەٍبىرەۋىەر ۇٍيەرىْە قاٍتا باضتادى .ەّدىگي جَىيىص تۇّگي توً. ءوٍىرقاُ ٍەُ اٍدىْدى ەرتىپ توً جاضاعاُ ۇٍگە تاٍاۋدا
وتىرعاُ اپەمەٍْىڭ ۇٍىْە بارىپ ،اضقازاّعا جۇٍطاق ،موجە جاضاۋدى بۇٍىردىٌ دا ،ۇٍقىعا مەتتىل .ءبىر مەزدە اپەمەٍْىڭ تەربەۋىَەُ وٍاّدىق .ۇٍگە غاً جاعىپ قوٍىپتي .قارا ضَىردىڭ جابۋىِ اىدىرعاُ ىطتىق موجەدەُ بۋ بۇرقىراٍدى .ۇغەۋٍىس تاٍاققا توٍعاُ ضوڭ ،تۇّگي توٍعا بەتتەدىل . مَگىس ۇٍگە تاٍاً بەرگەّدە ءۇُ اىعىػتىڭ داۋىطي ەضتىيدى .ءۇً ءىػي ّىعاىعاُ اداً ،قوىىْدا ءبىر قۇالغتاً تاٍاعي بارٍ ،اٍداّدا بەمەظ تۇر. ـ ەمي اداً عاّا بَيەٍطىڭدەر ! ءۇً ءىػي الٍپي جارىعىَەُ قوڭىر بارقىِ .ضىْا بوپ ضىعىيىطقاُ قىس بەُ جىگىت .مَگىس ءۇٍدىڭ ءىػي موك غۋالُ ءتۇتىِ ،وعاُ قوضىيعاُ اراق ءىَطي قوىقاّي قابادى . ٍاٍرادا ،ضاۋىە دە قاىىڭ اداٍْىڭ اراضىْدا قىطىيىپ وتىرعاّي بەضەّەدەُ بەىگىيي ،ءبىر -ەمي ٍاضاڭداۋ جىگىت باضي ارتىق ضوزبەُ ٍاٍراّي اۋرەىەۋدە. ـ اٍدىِ ٍاعاُ ورىِ اىىپ بەر،ـدەدىٌ . ـ قاً جەرگە؟ -دەدى ٍاٍداّدا دوڭىس اٍباتىِ ضىرتىْا ضاىىپ، تەمە موزدەّىپ تۇرعاُ اٍدىِ . ـ ضاۋىەّىڭ قاضىْا . بەمەغتىڭ قوىىْداعي توقپاق ،ەّدى اٍدىْْىڭ قوىىْا وتنەُ . ـ تۇر ەً ،امەڭْىڭ -...دەدى ضاۋىەّىڭ قاضىْداعي غاال ٍاش جىگىتتەرگە .ءبارى دە ورّىْاُ تۇرىپ ضىتىال جوّەىدى .ەّدى
ضاۋىەّىڭ قاضىْا وتىرعاّىٌ ضوه ەدى ،توردە اراق ءىػىپ وتىرعاّدار ضاتىر -ضۇتىر توبەىەضتي دە ،قىسدار ەضىننە ەضىننە قاالً قوتارىيدى .وضىْىڭ اراضىْدا اىدە مىٌ غاٍدى ضوّدىرە ضاىدى .مَىگىسءۇً تاش قاراڭعي بوىطادا ضاتىر -ضۇتىر تاٍاق ضاٍابىرالعاُ جوق ،مىَدى -مىٌ ضاباپ جاتقاّي بەىگىطىس ٍ .اٍرا ٍەُ ضاۋىە ٍاعاُ تاضنەّەدەً جابىطىپ اىىپتي. قىطىيىپ -قىَتىرىيىپ ءجۇرىپ ،ەضىنتەُ غىعىپ ،قاراڭعىيىققا ضۇڭگٌ بەردىل . اىدىَىسداُ << قوٍػي ،جاعاالضپاغي !>> دەگەُ قىسدىڭ جاىىْىػتي داۋىطي ەّدى جىالۋعا اۋىطتي دا ،اىدىَىسدا مەتىپ بارا جاتقاُ ەمي -ءۇظ قىس ىرمىيە بەردى .ءبىسدىڭ دە ادىَىَىس ۇضاقتاً باضتادى .ارتىَىسداُ تاپىرالپ جۇگىرگەُ توپتي اداٍْىڭ اٍاق دىبىطي ەضتىيدى ٍ .اٍرا ٍاعاُ تىعىال ءتۇضتي .اىتي -جەتي جىگىت ءبىسدى قۋىپ جەتىپ ،ءبىر -ءبىر ۇڭىيدى دە اىدىعا ءوتىپ اىگي ءۇظ قىسدى ۇضتاپ اىدى .قىسداردى ضۇٍرەپ -ضۇٍرەپ ۇىنەُ مۇرە قوىداُ بۇرىيىپ مەتتي . قاراڭعي ءتۇُ تىٌ -تىرىص .باعاّاعي قىسدىڭ جىالعاُ داۋىطي وغنەُ .تەك اىگىْدەگي قىسدىڭ ءبىرىْىڭ << قوٍىڭىسغي !>> دەگەُ ءاىطىس داۋىطي ەضتىيىپ قاىدى . ءّاُ تەرەمتەر تۇّدە ءتىپتي ۇىنەٍىپ ،اربَىپ -اربَىپ مورىْەدى .ۇغەۋٍىسدە ۇٍگە جەتۋگە اضىققاّداً ادىَداپ مەىەٍىس .ضاۋىەّىڭ ءۇٍىْىڭ تۇضىْا مەىگەّدە ،ضاۋىە قۇالعىَا
ضىبىرالپ: ـ ىػني ۇٍدە ٍاٍرا ەمەۋٍىس عاّا جاتاٍىس ،بىسدىنىْە جاتا ضاه- ،دەدى .ضاۋىەگە راحىَەتىَدى اٍتىپ ٍاٍراعا قوغتاضىپ قاراڭعي تۇّگە تاعي ضۇڭگىدىٌ . قاپ -قاراڭعي ٍەڭىرەۋ ءتۇُ ،جاىعىس مەىەٍىِ .قۇالق تۇبىَْەُ قىس باٍقۇضتاردىڭ داۋىطي جاڭعىرادى .قاپ -قاراڭعي جىالُ ءتۇُ جاڭاعي ۋ -غۋدى جۇتىپ قوٍعاُ ،تىْىع تا قىبىرضىس ەدى .ءبىسدىڭ جەردىڭ ءتۇّي تۇك بوىَاعاّداً ءوضتىپ تىٌ-تىرىص وتەدى . - 1990جىيي- 7اٍدىڭ - 14مۇّي. تاۋ بومتەرى قىطتا ىسعارىي مەىەدى .ءبىسدىڭ قىطتاق تاۋ بومتەرىْدەگي داڭعاراداً وزەّدە بوىعاّدىقتاُ قارا ضۋىقتىڭ قوّاق ءۇٍي ەدى. قىطتىق دەٍاىىطقا تاراپ مەىگەّْەُ بەرى وزەّگە مۇُ موزى جاٍىيَاً ،ضىرتقا غىقپاٍَىِ .ۇٍگە وٍاىىپ اىىپ مىتاپ وقََىِ .امەً ٍەغىتنە بەش رەت بارىپ ،بەش رەت مەىەدى. بارىىق غارۋا اپەمەٍْىڭ ٍوٍْىْدا .بَىو مۇزدە اپەمەٍدى ۇزاتطاق قاراُ قاالتىْىَىس بەپ -بەىگىيي. قىص باالضي ضَىر تۇىىگي قوىعا قاراٍتىْدىقتاُ اپەمەٍدە ٍۇرضا جوق .تاڭ بوزىْاُ تۇرىپ ضَىرالرعا ءغوپ غاغادى ،وّاُ
ضوڭ گۇرپىيدەتىپ ضاۋعاّعا تۇرادىٍ .ەُ ضَىردىڭ جاتىِ ورّىِ جۇٍطاقتاٍَىِ .وّي بىتىرگەُ ضوڭ جۋرّاىداُ جاق ءجۇّي ۇرپَگەُ وىەڭدەر وقََىِ .مۇّدەىىل تىرغىيىل وضىالً ءوتىپ جاتادى. ىَىرتتا قارا دوٍاالق ۇه مەىىپ وتىرىطقا غاقىردى .قارا دوٍاالق غىعىپ مەتنەُ ضوڭ غەغەً : _ ضەُ وقۋغىطىڭ ،قوعاٍداعىالردىڭ ۋ -غۋىْدا ّەڭ بار .ءغىپ اىىپ قىراُ جاپقاّداً توبەىەضەدى- ،دەدى جىبەرگىطي مەىَەً . _ وٍبوً اپاٍ ،ەّي بىرەۋ جەپ قوٍادى دەٍطىس بە ،قوعاٍْىڭ ءوزى ۇىنەُ ءوٍىر -عوً _،دەدىٌ .وضىداُ ارى اڭگىَە بوىعاُ جوق .تاٍاق ءىػىيىپ بوىعاّػا قاراڭعىيىق تا غوگىپ بوىعاُ ەدى .قار ضاۋىەضىَەُ تۇتاش اتىراپ بوپ -بوزعىيت .تاۋداُ ەضنەُ تۇّگي ىسعىرىق تىْىَطىس غىَػىالٍدى .مۇرتىل قاردى مۇتىرىەتە باضىپ وتىرىص بوىعاُ ۇٍگە جەتتىٌ .ءۇً توىي قىس -جىگىت ،وتىرىطتىڭ وتاعاضي مۇالً جىگي -جاپار .اٍاز ضورىپ مەىگەُ ٍەُ ٍەظ قاضىْا تاٍاُ مەىىپ تۇرىپ قىسدارعا موز ضاىىپ ءوتتىٌ ،قاىىڭ قىسدىڭ اراضىْدا ،ضەٍىسغە ەمي قارا قىس وتىر ٍ .ىْا وتىرىص ضوالرعا جاضاىعاُ ضٌ -قۇرٍەت ضَاقتي . وضىْدا وتىرعاُ جىگىت جەىەڭدەردىڭ بارىىعي ازىرغە جۋاش ،والردىڭ وّەرىِ اراق ىػىيگەُ ضوڭ مورەضىڭٍ ،ۇّي وضىْدا وتىرعاّداردىڭ ءبارى بىيەدى. بىرّەغە ٍاٍداُ بَدەُ ضوڭ داضتارقاُ جاٍىيدى .مۇالً
قىس -جىگىتتەردى اراالضتىرىپ وتىرعىسدى .داضتارقاّعا ءبىر قاّػا ءتۇرىي قۋىرٍاظ تا ،اغتي اراق تا ،قوڭىر ضاىقىِ ضىرا دا مەىدى . قىسدارعا ضىرا قۇٍۋ ٍىْدەتي ٍاعاُ جۇمتەىدى دە ،اغتي اراق ءوٍىرقاّعا جۇمتەىدى .ارمىٌ ءوز رۋٍنا مەزەگىْدە توضىت اٍتىپ ضىيتەپ جاتىر .ىَرٍنا دا ،مۇىدىرگي دە ،ءاُ دە اٍتىيىپ جاتىر . رۋٍنا مەزەگي ەمي قارا قۇداغاّىڭ ٍەىجەٍدىرەگىْە مەىدى . _اه ،قۇداغا ،توضىت اٍتىپ موتەرىڭىس .ضۋىپ قاىطا تاٍاق بوىَاٍدى _ ،دەدى ءوٍىرقاُ . داضتارقاّْىڭ غەتىِ ارى -بەرى غۇقىالعاُ قارا قۇداغا ءۇّطىس عاّا ضىراّي ضىَىرە ضاىدى . _ باه غوىدەپ وتىر ەمەُ -عوً -،دەپ اىدە مىٌ ٍىرش ەتتي، وّاُ ضوڭ رۋٍنا مەزەگي ّازٍالّعا مەىدى .ءبىسدىڭ قىطتاقتىڭ ەّدىگي بەتنە باضار ضۇىۋى ،بىراق تا وُ اىتي جاضقا مەىَەً جاتىپ مىٌ مورىْگەُ ضۇٍرەً جوّەىەتىِ << غاّاعا>> اٍْاىعاُ .اۋەىي غاباعي دا تاالً ضىْعاُ دەٍدى ضىرىِ بىيەتىِ جىگىتتەر .ضوه ّازٍالُ اعاً توقاُ وتىر دەگەُ جوق ،ضىراّي ضىيپ ەتنىسدى .مەزەك تاعي ءبىر قارا قۇداغاعا مەىدى .وه دا اىدىڭعىالردىڭ قاىپاعىِ ٍَيىقتاتا مَىپتي .ەمي قۇداغاّي جەر غارى ەٍەش باضقا ءبىر اىەٍْەُ مەىدى دەضە بوالتىْداً، وزدەرىْػە جىيتىراپ مَىْگەُ ەمەُ ،وّىطي جاراضىپ تۇرعاُ جوق .بەتىْە قۇرعاق داالپ جاققاُ ەمەُ ،اقتاڭداقتاّىپ قارا ضۇرالّىپ مورىْەدى.
قىسىپ اىعاُ قىس -جىگىتتەر داضتارقاُ جَىال ءبىر -بىرىْە ەضە بەرٍەً تاڭطاعا ءتۇضتي .جحگىتتەردىڭ موبي باعىتتي قوش قۇداغاعا قاراتقاُ ،تىپىر -تىپىر ءبٌ ءتۇُ ورتاضي بوىعاّدا ضاٍابىرالدى .ءبارى دە غارغاپ قاىعاُ ضَاقتي ،وتىرىص وزدىگىْەُ تاراً باضتادى .توپپەُ بىرگە ٍەُ دە داالعا غىققاّىَدا ،بەمەظ پەُ ءوٍىرقاُ باضتاعاُ ءۇظ -تورتەۋ توقاّْىڭ قارىْداضي ّازٍالّعا تاالضىپ تۇر ەمەُ . _ مەتىڭىس ءبىس تاڭ اتقاّػا وٍْاٍَىس .قارىْداضىڭدى جەپ قوٍادى دەٍطىڭ بە؟ _ جوق ،قاٍتاٍىس ... والردا غارۋاً جوق ،ءۇٍدى اٍْاال بەرگەّىَدە << قوً، ۇرٍاڭدارغي >> دەگەُ ّازٍالّْىڭ داۋىطي ەضتىيدى .جۇگىرە باضىپ جەتطەً ،ءوٍىرقاّدار توقاّدى ورتاعا اىىپ تەپنىيەپ جاتىر . << ّە بوىدى ءوٍىرقاُ ضەّدەرگە؟ >>ٍ .ەّىڭ داۋىطىَْاُ ءبارى دە ىرمىيىپ قاىدى .وضي وراٍدا توقاُ اتىپ تۇرىپ عاٍىپ بوىدى .قارىْداضي ّازٍالُ ءۇّطىس قاراپ تۇر <<.بوً ضۋىتطاڭ بىسگە ىيەش>> دەدى ءوٍىرقاُ قۇالعىَا ضىبىرالپ .وّىڭ مەۋدەضىْەُ ٍتەرىپ تاضتاپّ ،ازٍالّعا << :مەت !>> دەپ اقىردىٌ .وه تۇرعاّدارعا ءبىرٍ ،اعاُ ءبىر قاراپ جاپاقتاٍدى . غاپاالقپەُ ءبىر تارتىپ ۇغىرىپ جىبەرگەّىَدى ءوزىٌ دە بىيَەٍَىِ ّ <<.ە بوىدى ،قۇّاً؟>> دەپ ءوٍىرقاُ ۇضتاً اىدى <<.قۇّاً ٍاش ەمەُ >> دەپ ضىبىرالضىپ جاتتي قاىعاّي .
والرعا قاراعاٍىِ جوق ،تەڭطەىە باضىپ وتىرىص قىيعاُ ۇٍگە مىردىٌ .ۇٍدەگي قوّاقتار تۇگەه جاتىپ اىىپتي .قارا قۇداغاالردىڭ قاٍدا جاتقاّي بەىگىطىس ،ءۇً توىي اداً ٍ .ەُ جاتقاُ ضوڭ ،مۇالً غاٍدى ءوغىردى . ءتۇّْىڭ بەرەمەضي بۇزىال باضتادى .مۇبىر -ضىبىر داۋىص،وعاُ قوضىيعاُ مورپە ضىبدىرى . ءتۇّْىڭ بەرەمەضي بۇزىيىپ مەتتي .قىطتىعا دەپ اىعاّدار ّەٍەضە جَي قاٍتاالّعاُ ەّتىل . ءتۇّْىڭ بەرەمەضي بۇزىيىپ جاتىر ٍ .ۇرّىْاُ تىْىص اىعاّدار، ۇٍقتاً االر ەٍەضپىِ . ءتۇّْىڭ بەرەمەضي بۇزىيىپ جاتىر .جوق ،ار -ۇٍاتىَىسدىڭ، مۇىيي اداٍدىق قاضَەتىَىسدىڭ بەرەمەضي بۇزىيىپ جاتىر . اضاّقاٍعي ٍاعاٍُ ،ەُ اضاّقاٍعىعا جەتە اىَاعاُ ءبىر مۇٍدەٍىِ ... - 1991جىيي- 2اٍدىڭ - 8مۇّي