جادً غامەُ ۇىىْىڭ غىعارٍاالرىْاُ قۋعىِ
(اڭگىَە ) – ةً ،اىالھ ،ءبىر عاّا حىيتگىٌ بار .ضتُ اعاٍىْدىالردى قىرقىطخىرۋدى اداً احاداُ -اق ءوزىڭ باضخادىڭ .ضوه ءۇغىِ دة اداً احاّىڭ ۇىنتُ ۇىي قابىو ءىْىطي ابىيدى ءوىخىردى . ضوه جاۋىسدىق جتر بتحىْدة ءاىي جاىعاضىپ متىتدى .ضتُ والرعا وٍالّۋعا ۋاقىج بترٍتدىڭ .مۇّاضىْتُ حَىيۋعا وراً جاراحپادىڭ . ةگتر حىيتگىَدى قابىيداپ ،ۋاقىخخي مترى غتگترضتڭ ،والر قاحتضىِ حاّىپ ،حۇزةىتر ةدى ،جتر بتحي جاۋىسدىقخاُ حَىالر ةدى ! بۇه اداً احاّىڭ غوپػتمخترىْىڭ ءوحىْىػي ةدى . عاضىر ءوز بۇٍداضىِ قاّػا جىو مترى حارحخي ،وّي ةغنىٌ اڭعارٍادى .اىال اداً اۋىتحىْىڭ حىيتگىِ ٍاقۇىداعاُ بوالحىِ . قابىو اۋةىگىطىْدةً جتر جىرحىپ ،ةگىِ ضاىطا ،ابىو ٍاه باعاحىِ .وه ءىْىطي ابىيدىڭ حىرى جۇرگتّىْت قاٍراُ قاىدى .ءارى وّىڭ قارىْداضىْا باٍاعىداً عاغىقخىعىِ مورگتّدة اقىيىِ اغۋعا جتڭدىردى .اۋةىگي ءضوزىِ قاٍخاالپ :
– ضتّىڭ ٍتّىڭ قارىْداضىَدى اىىپ باقىخقا متّتىۋىڭدى ،ءوزىَْىڭ ازاپقا قاىۋىَدى قاالٍاٍَىِ .ضتّي ءضوزءضىس ءوىخىرةٍىِ – دةدى .ابىو دة بۇرىْعي ءضوزىِ قاٍخاالدى : – اعا ،ءوٍخىپ مۇّاھار بوىَاڭىس ،راٍىڭىسداُ قاٍخىڭىس، اىالداُ متغىرىٌ ضۇراڭىس .والً بوىَاعاّدا مورةضىڭىسدى مورىپ، حوزاقخىڭ وحىْا مۇٍتضىس .اراٍدىق احاۋىي جازاضىس قاىعاُ ةٍتش! – ةگىسدىڭ ضىڭارى بوىطا دا اضقاُ ضىَباحخي اٍاۋىي قارىْداضىَدى ءوزىٌ اىَاً ضاعاُ بترىپ بۇه دۇَّتدة ورحتّگتّىَْتُ و دۇَّتدة ورحتّگتّىَْىڭ ءوزى جاقطي! – وضىْي اٍخقاُ قابىو ابىيگت حاپ بتردى . اٍاىي حاۋضىيعاُ ابىو باٍاعىداً وىىَگت باضىِ ۇضىْباً، حۇرا قاغخي ٍ .ۇٍنىِ قابىيدىڭ حاۋباضي ةضىْت حۇضطت راٍىْاُ قاٍخار دةپ ۇٍىخختّدى .ءارى اداٍساث دۇَّتضىْىڭ متٍىْگي ٍىطاىىِ مورضتحپتمنت قابىرىتر ءۇضخىَتُ ۇغخي « .روٍتو ٍتُ جۋىتحخا» « ،الٍيي ٍتُ ءٍاجِءۇُ » « ،قوزى مورپتظ پتُ باٍاُ ضۇىۋ» « ،قىس جىبتك پتُ حوىتگتُ » « ،ةڭيىل پتُ متبتك » متضتّتىترىْىڭ قاضىْاُ دا ءوحخي . ضاعىٌ دۇَّت جتردىڭ بتحىْتُ ّتغت اۋّادى . ابىو قاغىپ متىتدى .قاغىپ متىتدى . . .اعاضىْاُ ءاىي دة مۇدةر ۇزبتدى . قابىو بوىطا ضوڭىْاُ ءبىر قاالحىِ ةٍتش .موزىْت
ابىيدةُ وزگت ةغختڭت مورىْبتٍدى .وه ءىْىطىِ ءوىخىرةحىْدىگىْت ضتّىَدى ةدى .
جاضىو جاڭبىر
(اڭگىَە ) جاضىو حتمػتّىڭ حۇٍارغا ءحوضىِ حۇٍاّْىڭ جۇقا غۇٍنتضي وراپ حۇرعاُ . ضۇرعىيج اضپاُ ةّدى ۇضاق -ۇضاق ضۋىق حاٍػىالرىِ بۇرمت باضخادى .جاالڭاظ بىيتگىَت ضوعىيعاُ جارحي ءبَداٍداً جاڭبىر حاٍػىالرى جاپ -جاضىو ةمتُ .اضپاّعا ،اٍْاالٍا عاجاپخاّا قارادىٌ .دۇَّتّىڭ ءبارى جاضىو بۋعا وراّىپ ،جاضىو دةٍي بۇرقىراٍدى .جاضىو اىتٍگت قاراً -قاراً قارىىققاُ بوالر دةپ موزىَدى ۋقاالپ جىبترىپ قاٍخا قارادىٌ .حاعي دا ضوه – جاضىو اىتٍگت جاضىو ٍارجاّدار غاغىيىپ جاحىر .حابَعاحخىڭ حاّا ٍوّػاقخارىْداً جاضىو جۇرةمختردةُ جاضىو قاُ اعىپ حۇر . ةحتمنت ،ضاً حاعاّىْا قاراعاّىََتُ ،حاباّىَْىڭ اضخىْدا غۇباال موغنتُ بوزعىيج حۇٍاّْاُ باضقا داّتڭت مورىْبتٍدى .وداُ
حتضنتُ حۇٍاّدى ضاٍىرضىْداردىڭ قاراعاً، بترى ضاۋمتىتّىنىْدةً ضۇٍىرغت جاضىو حوبتىترى عاّا بۇىدىراٍدى . جاڭبىرٍتُ بىرگت جتردىڭ باىعىٍِ ،اڭگي قارحاٍَاٍخىِ باالۋضا ءٍىطي ٍۇڭنَدى . متّتث ،قارضي اىدىَداعي اىَا اعاغىْىڭ بۇحاعي ءضاه حتربتىگتّدةً بوىدى دا ،حىنطىْت قارادىٌ .جۇزىِ جاضىو حاٍػىالر اٍعىسداعاُ ادةٍي اققۇباغا قىس اىَا اعاغىْىڭ اضخىْاُ ةپپتُ غىعىپ متىتدى .ۇضخىْدة موه ضۋىْاُ جاضاىعاّداً موگىيدىر موٍيتك .بوحاّىنىْدةً دوڭگتىتّگتُ ءٍوىدىر ،غاراىي جاّارى ٍاعاُ حتضىيت جاۋدىراٍدى . حاباّىَْاُ موحترىيگتُ ىطخىق اعىِ حۇحاش دةّتٍدى غارپىپ جۇرةگىٌ غىَىرالپ متحخي . ءضوزدى – ضاىتٍتثءضىس ،قارىْداش ،ءضىس – . . . وضىالً باضخاپ وعاُ حاٍادىٌ .ضاٍاٍىْا حاىداّا قۇالپ ،ضۋعا غىالّعاُ قوڭىرقاً غاغخارىِ ارىق ةثءضىس ضاۋضاقخارىَتُ مۇُ مورىْتحىْدةً جۇقا قۇالعىْاُ اضىرا ارحىْا قاٍىرعاُ وّىڭ بوزارا دىرىيدةگتُ ةرىْدةرىْىڭ ار جاعىْاُ اپپاق حىطخترى مورىْدى . – ضاىتٍتثءضىس ،اعا – ،دةپ جاضقاّا ءحىو قاحخي . – ءضىس . .؟ – اعا ،قورىقپاڭىس . – ءجوُ ضۇراضاق اٍىپ بوىَاش . – احىٌ اٍَاُ .ءجوّىَدى اٍخار بوىطاً وه ۇزاق
اڭگىَت .قىس جۇزىْت حۇٍاُ ۇٍىعاّداً حۇّجىراً قاىدى .قاپ -قارا ۇزىِ مىرپىنخترى جَي -جَي قاعىيىپ ،جترگت قاداىدى دا ،اۋىر دةٍىْتُ بوىَاغي اپپاق بۋ موحترىيدى .بتىىْت وراىعاُ بىيتمختً بۇرىَىِ اىدىْا اىىپ ،ۇغىِ غۇقىالً ءورىپ: – ٍتّي ضىسگت جوىىقخىرعاُ اىالھخىڭ ءاٍىرى غىعار– ، قىس حاعي مۇرضىْدى – .ءبىر ۇٍدىڭ ةرمت غوىجاڭ جاىعىس ضتحترى ةدىٌ ،اۋىيىَىس اّاۋ حاۋدىڭ ار جاعىْدا – ،وه جۇقا ٍتگىِ ضوزا موحترىپ ،بوزعىيج حۇٍاُ جاپقاُ قارضي بتحنت ٍۇڭداّا قارادى . – امتً ءوز داۋءىرىْىڭ غاىقىعاُ باٍي ةدىّ ،ت ىػتًّ ،ت مَتً دةضتً بتحىَْتُ قاقپادى .ءبىراق وحت قاحاه بوالحىِ .ءوز حىيىْدة ضوٍيتٍتً وزگت حىيدة ضوٍيتٍدى .ةمىْىڭ بىرىْدة ةضت ضوٍيتپ: – ٍتُ ّتگت قازاق بوپ حۋدىٌ ةمتُ ،وٍىردةگي ةڭ ۇىنتُ ومىْىػىٌ دة وضي! – دةٍخىِ .قاّداضخارىِ وىتردةً جتك مورةحىِ .مىطي جاىداپ حاالٍىْىڭ ضورىِ قاٍْاحقاّىِ ضىرحخاً ضتزةحىَْىِ .اجتٍْىڭ اىدٍىَتُ ،اۋىو قۇغاعىْدا بتضىل جىرىَتُ ةضتٍگتُ ٍتُ وضي جاعىْاُ وّىَتُ جۇىدىسىٌ جاراضپادى .وه بوىطا امتىىنخىڭ دوٍىر ومختٍدىگىِ مورضتحىپٍ ،تّي وزىْدةً باً وزگت ۇىج جىگىخىْت احاضخىرٍاق بوىدى .وّىَتُ قوٍَاً اراق-غاراپ اراالضقاُ جىِ -غاٍخاّداردىڭ داضخارحاّىْا حارحا باضخادى .احاٍْىڭ جاٍْاٍازىْا جاعاالضىپ وضنتّدىگىَْتُ والرداُ
جاّىٌ ءحۇرغىگىپ ،پترىػختً غوغىْدى .اقىرى ،حتٍىر حتگتۋرىْىِ ضاىَاق بوىعاُ امت غتڭگتىىْتُ جاىعىس -اق مۇّدة قاغىپ غىقخىٌ .ضوداُ بترى حاۋداٍىِ .حاۋ جتٍىطىِ ضىَالٍدى . قارا مۇپىيي قاراعاٍالر اعا بوىىپ ىطخىق باۋىرىْا باضطا ،اق جاعاىي قاٍىڭدار جتڭگت بوىىپ ضىبىرالٍدى .اداٍدار جاۋ ضاّاعاُ موكءبورىيتردىڭ ءوزى قۇٍرىعىِ بۇىعاپ ةرمتىتٍدى . بۇىبۇىداردى جۇرةگىَت ۇٍاالحىپ ،اق موگترغىْدةردى االقاّىَْاُ ۇغىراٍىِ .قاراغي ،ءبارى دة جاپ -جاضىو! – قاّطىس قاىخىراعاُ ضاۋضاقخارىِ ٍاٍىطا بۇگىپ ،جاضىو جاپىراقخاردى اٍاالً ضىالعاُ وّىڭ اقػىو جۇزىْت مۇىني جۇگىرىپٍَ ،ىعىْدا حوىقىِ دىرىيي حۇردى . – قاراغي ،اعا ،ءبارى دة جۇرةگىِ جاٍىپ حۇر .بۇالردىڭ جۇزى قاالً بوىطا ،جۇرةگي دة ضوالً .جۇرةگي قاالً جاضىو بوىطا، قاّي ٍتُ جاّي دا ضوالً جاضىو .بۇالر ةغنىَدى اىداٍاٍدى . مۇىگتّدة بۇمىو داالّىڭ جتىتگي جتىبىرةپ ،غاحخاّا ىرعاالدى . جىالعاّدا ةحتگي جاضقا حوىىپ ةڭىرةٍدى .متٍدة اّاٍا ۇقطاٍدى، – وه وضىعاُ متىگتّدة بۋىىعىپ قاىدى ٍ .تُ وّىڭ مىرپىگىْتُ ءبىرىِ-ءبىرى قۋاالً ءۇزىيگتُ جاش حاٍػىالرىِ مورىپ حۇردىٌ . حوق حاٍاعىْىڭ بۇىنىيدةۋىْتُ اغػي حاٍػىْي ارى قاراً جۇحقاّي بىيىْتدى ٍ – .تُ جتحىگت متىگتّدة اّاً موىىل اپاحىْاُ قازا حاپقاُ ،وضي حاۋدىڭ بومخترىْدة جاحىر .وّىڭ قابىرىِ دة حۋرا وضىْداً جاضىو غوپختر جاپقاُ .قازىر وه جتر جاً عاّا
حوبتغىل .امتً باضىْا مۇٍبتز ورّاحۋعا ۇىگترٍتضختُ حاعي بىرةۋٍتُ ۇٍيتّىپ متحنتُ .اّاٍْىڭ قازىرگي ضترىگي دة وضي جاضىو پترىػختىتر .مومختٍدة وه ٍاڭدى قاىىڭ قىسعاىداق جابادى ٍ .تُ اىعاظ قاغىپ غىققاّدا ضوه قىسعاىداقخاردى جاضخاّىپ ،اّاٍْىڭ قابىرىْت حۇّتٍخىَْىِ .اّاٍْاُ اىدةّت داٍتحىپ، قارا جترگت قۇالعىَدى حوضتپ جاحۋغي ةدىٌ .حوپىراقخىڭ اضخي بۇىل-بۇىل ةحىپ ،وّىڭ جۇرةگىْىڭ هءۇپىيي ةضخىيتحىِ . قۇالعىَا ضىبىرالپ « :قۇىىْىٌ ،حۇرا عوً ،موز جاضىْاُ پاٍدا جوق» دةپ جۇباحاحىِ .اه ،قازىر بوىطا ءبارى -بارىْتُ اىىطخاپ متحخىٌ . وّاُ بترى قاّػا زاٍاُ وحنتّىِ دة بىيَتٍَىِ – ،قىس حاعي جىالدى .بۇه غاقخا بۇمىو داال قىسعا قوضىيىپ بىرگت جىالپ حۇر ةدى . – قازىر وّدا ّتگت بارٍاٍطىڭ؟ . . – اعاٍ ،اعاُ ضتّىڭىسغيٍ ،تُ اداٍساحخاُ اىعاظ رةث ءضىسدى جوىىقخىرىپ وحىرٍىِ ٍ – .ىْت ،جاڭبىر باضىالٍىِ دةدى . حۇٍاّدار دا ءحۇرىيىپ متىتدى .وّىڭ قىر ٍۇرىْدارى قۋضىرىيىپ، دةٍي ضىعىيىپ ،ءۇّىْت دىرىو اراالضخي . – قارىْداش . . . غىْىْدا جاڭبىر حاٍػىالرى ضَرةپ ،حۇٍاّدار ءحۇٍدةگي حاۋ اىقىَىْا جىيىطخاپ بارادى ةمتُ . – اعا ،قوظ ،قوظ ةّدىٍ ،تّي جاضىو جاڭبىر جاۋعاّدا مۇحىڭىس ،قاىعاّىِ ضوّدا اٍخاٍىِ .حۇٍاّعا بتحختگتُ بتٍخاّىص
قىسدىڭ ،بتٍخاّىص ةٍتش -اۋ ،اٍَاّْىڭ مومػىو موٍيتگي موىبىرةپ ،بۇراڭ بتىدى ّازىل حۇىعاضي ةپپتُ اىىطخاپ بارادى . – قارىْداش! وه ارحىْا بۇرىيىپ قاراٍاعاُ مۇٍىْػت بوز حۇٍاّعا ضىڭىپ متحخي . ٍتُ جاضىو حتمػتّىڭ جۇرةمػت حاضىْاُ ضتمىرىپ ءحۇضىپ ،بتحتگتىي بتحنت قاراً حىرٍىطخىٌ . – قا-رىِ-داش! بوحا ٍوٍىْداّعاُ متزةڭْىڭ ورمتغىْت ىيىْگتّىَدة، مۇُ غاٍداً اغىيىپ متحخي .حتك موز اىدىَدا ءبىر غومىٌ حۇٍاُ عاّا اضپاّداعي قازباۋىر بۇٍرا بۇىخخارٍتُ قاّاحخاضىپ ،ارى اۋىپ بارا جاحخي . ضوّاُ بترى االحاۋدا احخاً جتىىپ اىخي جىو وحت غىقخي . ضوّاُ بترى ءار جاڭبىر جاۋعاُ ضاٍىِ اضپاّعا االقاّىَدى حوضاٍىِ .جتردىڭ ٍَىِ غىعارىپ ،جتحي مۇُ ،جتحي ءحۇُ ّوضتر قۇٍطا دا ،جاضىو جاڭبىر ءاىي جاۋعاُ جوق . غىرمىِ ،جاضىو جاڭبىر قاغاُ جاۋار ةمتُ دةغي . . . < ضتُ اٍخػي ،جاضىو اىتً ،جا -ضىو جاڭ -بىر قا-غاُ جا-ۋا-دى؟> – ٍتُ جاضىو حتمػتّىڭ حۇٍارغاضىْدا حۇرىپ داه وضىالً اٍعاٍالعىٌ متىدى .
ةرحىص قىسى اّت ،اّت ،حاعي دا غىقخي - ،دةپ امتً موزىٌ ةّدىىيىْت بترگتّدة غىْخاعىَتُ اقىرىِ ءحۇرحىپ وٍاحخي . حاٍقازاُ قاۋىَداضخىعىْىڭ پىػتُ جۇٍىطىْدا بوالحىْبىس . غاحىردىڭ ضىرحىْدا ٍاضا بۋىپ حۇر .وقخا -حتمخت غتگىرحنتىتردىڭ اغػي غىرىيي ةضخىيتدى ،وداُ ارى باقاّىڭ ءۇّي .ضوّىڭ ءبارىِ باضىپ حوعاٍدىڭ ارعي حۇمپىرىْتُ ،ةرحىص بوٍىْاُ ضىبىسعي داۋىطي حاىىپ جتحتدى . امت ،وه ّت؟ ةرحىص قىسى ،ةرحىص قىسى ضىبىسعي حارحىپ جاحىر،غاقىرىپ جاحىر . . . ةرحىص قىسى دةگتُ مىٌ ،مىَدى غاقىرىپ جاحىر؟ حوقخا ،حوقخاً حۇر .امتً غاحىر ىػىْدة باضىِ موحترىپ اىىپخي ،اىدةّتگت ةىتگىسة قۇالق حۇرةدى . حوقخا ،اقىرىِ ،دىبىطىڭدى غىعارٍا ،حتز مَىِ ،جۇرةّدةغت . اىدىَتُ مَىْگتُ امتً غاحىردىڭ ةحتگىِ ةپپتُ موحترىپ ،بۇمػتڭدةً ضىرحقا غىقخي .اضىعىص -ءۇضىگىص مَىْىپ ،اٍۋدىڭ قوّجىعىْداً حوٍپاڭداً ةردىٌ ارحىْاُ .داالّىڭ
بۇمىو ٍاضاضي ءبىسدى مۇحىپ حۇرىپخي " .غاحىرعا حىعىيىپ اىىپ غىقپاً قوٍىپ ةدىڭدةر ،باىتً ،ةّدى غىقخىڭدار ٍا؟ " — دةگتّدةً ،باضىڭ -موزىڭ دةٍتً ءحوپتىتً جوّتىدى .حوعاٍدىڭ قىر جاق غتحىْدة احخاردىڭ پىطقىرىْىپ جتر حارپىعاّي، وگىسدةردىڭ ٍاضاعا بۋىىعىپ ىڭىراّا ومىرگتّي ةضخىيتدى . مورغي قوضخاُ بىرةۋ مۇرش -مۇرش جوحتىتدى ٍ .اٍاغي ءادىيبتك اعاٍدىڭ ءۇّي .حتٍتمىْي اٍاٍاً حارحاحىِ مىطي . امتٍْىڭ ضوه جاق ضۇق ضاۋضاعىْاُ حاش قىيىپ ۇضخاپ دةدةمختپ متىتٍىِ ٍ .اڭاٍداُ غابىيعاُ پىػتّْىڭ جاعىَدى ءٍىطي اڭقَدى . بۇه متز ٍاضاالردىڭ ءوىىٌ اۋىسىْدا ارپاىىطقاُ اقىرعي مۇّدةرى بوىعاّدىقخاُ ،والر وحت ۋىخخي .حوعاٍداُ ضۋىرىيىپ، وزةُ قىرعاعىْداعي ٍاىخا حاضخي قىراحقا ىيىْگتّدة بارىپ ازاٍا بتردى .اعىْعا قارضي ضوققاُ باٍاۋ جته جاڭاعي حىَىرضىق بۋضاّخقاُ دةّتٍدى ةپپتُ جتىپٌ باضخادى . جىيقىْىڭ قۇٍرىعىْاُ ىطختىگتُ قىو جتىپۋىػىِ ٍاعاُ بترگتُ امتً مۇالپاراضىْىڭ قۇالعىِ ءحۇرىپ ،ۇضاق غاعىو حاضخي قۇٍدى دوڭتضنت قۇٍرىعىِ قوٍىپ وحىردى . جاعاّي ضىيپ -ضىيپ ۇرعاُ ةرحىص حوىقىْي حۇّگي اضپاّدى غاّاعىْدا غاٍقاپ ،باٍاۋ غىَىرالپ جاحىر .غىرىگتُ اعاغخىڭ ضىس ءٍىطي ،باىىق ءٍىطي بىيىْتدى .قاراۋىخقاُ ضۋدىڭ ارعي جَتگىْدة ضىبىسعي ضىڭطَدى .
— اّت ،اّت . . . ٍتُ امتٍْىڭ قوىخىعىْا جابىطىپ ،بۇعا بتردىٌ، ةرحىطخىڭ ۇٍىطا بىخنتُ حاه -حترةگىْىڭ باۋىرىْا حىعىيعاُ قارا موىتڭنتىتر جۇىدىسدار ضاعىَىَتُ حوىقىپ ،بَيتپ جۇرگتُ ضتمىيدى . ضۋدىڭ ضىيدىرىْا ،جتىدىڭ ضىبىرىْا قوضىيعاُ ٍۇڭيي ءبىر ءۇُ ضۋ بتحىْتُ قاىقىپ ،حوعاٍعا قاراً ضۇعىْا ۇغادى . متٍدة قاّاحي حاىىپ ،قاحخي ضترپۋگت متىَتگتُ غتٍىرغتك حوپػي ٍاٍىطىپ ،ضۋعا قۇالۋعا اٍْاالدى .قۇالضا بوىدى غىٌ -غىٌ باحىپ جوق بوالحىْىِ ضتزىپ ،قاۋىرضىْىْىڭ ۇغي عاّا حوىقىْدارعا جۇٍطاق ۇرىيىپ ،قاٍخاداُ ضاداق جاقخاۋىْداً ٍىيت موحترىيىپ، باٍاۋ قاىىقخاٍدى .ورٍاُ بتىدةۋىْتُ موحترىيگتّدة ،باحىطخىڭ قوڭىر ضاٍاىي ءحوضىِ ضوعادى دا ،وداُ ارى اضپاّعا قاراً غاىقٌ جوّتىتدى .متّتث ،بتًءٍاىىٌ جتبتّىڭ ىطقىرىعي ةضخىيتدى دة، حوپػىطي ضارث ةحىپ ءۇزىيتدى .ةّدى بۇمىو دۇَّت زىو -زاال مۇً متغتدى .وزةُ جاّارىْدا ٍوّػاقخي اضپاُ غىر اٍْاال دوڭگتىتٍدى .اضپاُ اضخىڭدا حوىقىْدار قازاّعا قاٍْاحقاُ قۇرحخاً ضاپىرىالدى .موك بۇٍرا جتىنت جۇّدةرى جاىبىراعاُ ضۋ ضترمتىترى ضارث -ضۇرث ضۇزىطىپ غاىقاضىْاُ قۇالٍدى . ةرحىطنت غۇٍىيت قۇالعاُ ءۇُ اٍدىِ حترةڭىْت احقاُ وقخاً باحىپ متحخي .ضىبىسعي داۋىطي غورث ءۇزىيدى . — اھ . . .
امتً مومىرةگىِ اٍىرا مۇرضىْدى . ٍتُ قوىىَْىڭ قاىخىراعاّىِ بىيدىرٍتۋگت حىرىطىپ، ٍاڭىَدى ٍازاضىسداّا جتىپٌ بتردىٌ . — امت ،امت ،مىٌ وه؟ — دةپ ازةر ضۇرادىٌ . — وه ةرحىص قىسى . — ةرحىص قىسى دةگتُ مىٌ؟ — وه ٍا . . . امتً اٍخقىطي متىَتگتّدةً جتىنتضىِ ٍاعىْاضىس قاضىپ ،از حۇردى دا ،دةٍىِ ىػىْت حارحىپ ،اۋىر حىْىطخادى .باضىِ متگجَخت ،موزىِ ورٍاّْاُ اضىرا اضپاّعا قاداپ ضوٍيتپ متحخي . — ةرحت ،ةرحت ،ةرحتدة اضقاُ ضىبىسعىػي ءبىر جىگىج بوىىپخي .وه باال مۇّىْتُ قوً جاٍىپ جۇرىپ -اق بۇمىو داالّىڭ قۋراٍىْا جاُ بىخىرةدى ةمتُ .مۇّدةردىڭ مۇّىْدة باٍدىڭ جىيقىطىْا ۇرمتك دةرحي حَىپ ،قاٍىرۋ بترٍتً دۇرمىرةً قاغقاّدا جىگىج وّي ضىبىسعىَتُ حوقخاحادى ةمتُ . ضىبىسعي ءحىيىِ بىيتحىِ باٍدىڭ قىسى ٍۇّي ءوز موزىَتُ مورىپ، ةث قۇالعىَتُ ةشءحىپخي .ضوه مۇّْتُ باضخاپ جىگىخنت عاغىق بوىىپخي .ءبىراق ،جىگىج وه متزدة اىدةقاغاُ ءۇٍيي -باراّدى بوىعاُ متز ةمتُ .قىس ءار مۇّي ةرحىطخىڭ جاعاضىْا متىىپ موڭىو -مۇٍىِ ضىبىسعىَتُ جتحنىسةحىِ بوىىپخي .ارعي جاعادا جۇرىپ ٍۇّي حىڭداعاُ جىگىج وعاُ ضىبىسعىَتُ جاۋاپ بترةدى ةمتُ .بۇرىْْاُ احاضخىرۋٍتُ اىعاُ جارىْا موڭىيي حوىَاٍخىِ وه
غاباُ اث ،وحپتش پىػاقخي مۇٍگت قوضىپ حوىعاٍخىِ بوىعاُ . وضىالٍػا ضىبىسعىَتُ عاّا ضىرالضقاُ قىس بتُ جىگىخخىڭ ءبىر-بىرىْت دةگتُ ىْخىسارىىعي مۇُ ضاٍىِ ارحا بترىپخي ،ارحا بترىپخي . مۇّدةردىڭ مۇّىْدة قىس جتڭگتىترى ارقىيي امتضىْت ءوحىْىع اٍخىپ ،جىگىخنت حۇرٍىطقا غىقطاً دةگتُ حىيتگىِ بىيدىرةدى . جىگىخخىڭ متدةٍيىگىِ بىالً قوٍعاّدا ءۇٍيي -باراّدى جاٍىِ بتش ضاۋضاعىْداً بىيتحىِ باً حىل غاپػىپخي .ضوه مۇّْتُ باضخاپ قىسىِ احخاپ غىعارٍاٍخىِ بوىىپخي دا ،ءبىر باٍدىڭ ٍىرزاضىْا قاىىڭ ٍاىعا بترۋگت متىىطىپخي . اه ضىبىسعىػي جىگىخخي اٍػىيىق اىىطقا جىيقي وحارالحۋعا جىبترىپخي . موز جاضىِ موه قىيعاُ قىس ةظ اٍاىي قاىَاً ،حۇّدة ءۇٍىْتُ ۇرالّىپ غىعىپ ،ةرحىطنت متىىپ جىالپخي .وّىڭ زارّ-االضىْا قوضىيعاُ حوىقىْدار بىرگت ةگىيىپخي .ضوه مۇّْتُ باضخاپ قىس ءۇٍىْت قاٍخپاپخي .ةّدىگي جتردة وه باٍدىڭ قىسى ةٍتش ،ةرحىطخىڭ قىسىْا اٍْاىىپخي .ءبىراق وّىڭ قاراضىِ ةّدىگءارى ةغنىٌ مورة اىَاٍخىِ بوىىپخي . اه ،وه حارحقاُ ضىبىسعي ءۇّي مۇّي بۇگىْگت دةٍىِ ةضخىيىپ حۇرادى ةمتُ . امتً ةمتۋىَىس ۇّجىرعاٍىس ءحۇضىپ ،قوضقا موڭىيطىس
قاٍخخىق ٍ .تُ ۇزاق ءحۇضخىڭ اٍاعىْا جتحت اىَاً ابدةُ دىڭنتىتپ، قاحىپ قاىىپپىِ . امتً « :ةرحىص قىسى غاقىرادى » دةپ ٍتّي ءحۇرحىپ وٍاحىپ جاحقاّداً ةدى ،وّىٌ بتمتر بوىدى ،احتغختً قوقىيداپ ازاّْاُ وٍاحاحىِ ءٍاۋىج احخي پىػتّػىيتر باضخىعىْىڭ اٍعاٍي ةمتُ . ٍتُ غوٍتىتّي باضىپ جاحطاً دا ،وگىسگت ٍىْىپ غاّاٍتُ غوپ حاضىطاً دا ةرحىص قىسىِ ۇٍىخا اىَاً دىڭنتىتۋٍتُ بوىدىٌ . ضوه مۇّدةردىڭ بىرىْدة ءحۇضني دةٍاىىص بوىىپ، غاّاٍىسدى جاپا -حارٍاعاً دوعارىپ ،قوضقا متىت جاحىپ ،ضىبىسعي ءۇّىِ ةضخىپ قاىدىق .ةىتڭ ةحت ءحۇضخىٌ . و ،حاۋبا ،باٍاعي ةرحىص قىسىْىڭ ضىبىسعىطي .قوضقا جۇگىرة جتحخىٌ .قاىىڭ پىػتّػىيتر ضىبىسعي غىققاُ جتردى قاۋٍاالپ اىىپخي .جۇرحخىڭ اراضىْاُ مََتىتً بارىپ ٍوٍىِ ضوزدىٌ .ورحادا دوڭگتىتك جۇزدى ،قىسىو غىراٍيي ،قوٍۋ قارا ضاقاه ٍ-ۇرحي بار، حىعىرغىقخاً غاه متڭىردةگىِ متّتپ اىىپ ،حاٍاعىْاُ ضىبىسعي ءۇّىِ حوىقىخىپ وحىر . — مىٌ ،مىٌ بۇه؟ — دةدىٌ ٍتُ جتڭىص دةگتُ غاّاغي دوضىَْىڭ غىْخاعىْاُ حارحىپ . — زةٍْوىال ،زةٍْوىال دةگتُ ضىبىسعىػي غاه ةمتُ، غىبتحي جاقخاُ متىىپخي ! — دةپ مۇءبىر ةحخي وه حاٍپىع حاّاۋىِ
مۇش قوىىْىڭ ضىرحىَتُ ضۇرحىپ حۇرىپ . ٍتُ غاىعا وڭدى -ضوىدى مورىٌ -اق قارادىٌ ،قوىىْدا ضىبىسعي حۇگىو داّتڭت جوق .اّدا-ضاّدا ءبوبتجىگىِ اقىرىِ-اقىرىِ قاعىپ قوٍادى .ضىبىسعي ءۇّي قۇبىيىپ غىعاّداً جوّتىتدى .وّاُ حوٍتُ ضورعاالٍدى . . . ٍتُ ةّدى امتٍدى ىسدةدىٌ .امتً قوضخا غاىقاضىْاُ ءحۇضىپ جاحىر ةمتُ .ءبَداٍىقخىڭ وزةگىِ حىطىْت ضاىىپ، قىرث -قىرث ۇزةدى .ۇزةدى دة بۇرمىپ جىبترةدى ،قاٍخا ضوٍختدى . — امت ،امتٍ ،ىْا غاه . . . — ٍا ،وه غاه؟ — وه ةرحىص قىسىْىڭ ضىبىسعىطىِ غاىىپ جاحىر عوً . — ٍا ،وه ةرحىص قىسىِ غاقىرادى ،ةرحىص قىسى وّي غاقىرادى . ٍتُ امتٍْىڭ ضوزىْت حۇضىْت اىَاً ،بتحىْت حتضىيت قارادىٌ .وه حۇك دةٍتضختُ ءبَداٍىق وزةگىِ قىرث -قىرث غاٍْاٍدى ٍ .تُ قاٍخاداُ حوپقا جۇگىردىٌ .حىَاعىِ جاّىْا قوٍعاُ زةٍْوىال اق غىج حارحقاُ غاقػاداً باضىِ غاٍقاپ -غاٍقاپ قوٍىپ ،ضىبىسعي ءۇّىِ ضۇڭقىيداحا حوىعاٍدى . پىػتّْىڭ ٍاىىِ باعاحىِ زاموُ غاه مىر -قوجاالق وراٍاىىَتُ ٍاڭداً حترى ٍتُ موز جاضىِ متزةك ضۇرحىپ، ٍۇرىْىِ قورش -قورش حارحىپ جىالپ وحىر .
ءضوٍخىپ ،جۇٍباقخىڭ باٍىبىْا بارعاّػا دةٍاىىطىَدى اٍاقخاپ ،وقۋعا باراحىِ متزىٌ بوىدى .پىػتّػىيترگت قوظ اٍخىپ قاالعا حارحخىٌ . ٍتُ متىتضي جىيدىڭ پىػتّىْت وراال اىَادىٌ .ضتبتبي امتً . . .امتً ٍتُ زةٍْوىال ٍتّي حاضخاپ ،اىىطقا ،ا-ه-ى -ش ءبىر جاققا متحىپخي . ةرحىص قىسى حۋراىي ةرحتگىْي ةمىْػىيتً جاُ باالضىْاُ ةضخىگتُ ةٍتضپىِ .
قابىر باضىْدا مۇزدىڭ جاٍَاغۋاق مۇّي ةٍىرةّت ءوپنتُ ضارى بتىدى ٍاٍىطخىرىپ قاىىڭ ٍوال حۇر . عۇٍىر بوٍي باالپاّي ءۇغىِ غىرىيداپ وحنتُ عازٍس اّاّىڭ ىطخىق حاّي قارا جتردىڭ ضۋىق قوٍْىْا ٍ ،تٍىرىٌءضىس ٍتغنتً دۇَّتگت جۇحىيىپ بارادى . اّا قازاضي -اداً قازاضي! وعاُ قارا جتردىڭ قابىرعاضي دا قاٍىطار .ءبىراق ،اىالّىڭ بۇٍرىعىْاُ اضپاق جوق .جتر ةمتظ جترىڭىس وُ ضتگىس ٍىڭ عاالٍْىڭ بىرةۋى عاّا .قاراڭىسغي . . . اىال قارا جترگت اٍخخي:
ٍىْاۋ عۇٍىرداُ قاٍخقاُ پتّدةىتردى ءوز قوٍْىڭاحاپطىرضاً دةٍَىِ . جتر اٍخخي: ةً ،اىال ،وٍىرگت امتىگتُ پتّدةڭْىڭ ءبارى پترىػختةٍتش .وّىڭ حاپ-حازا باىعىِ حاّىْت االقاّىَدى حوضىپ االقاٍالپ ةدىٌ .ةّدى الش-بىالحىپ ةحىپ ،مومىرةگىِ اراٍدىقخىڭ ۇٍاضىْا اٍْاىدىرىپ ٍاعاُ حابىطخاعاّىڭا موّت قوٍَاضپىِ -اۋ . اىال اٍخخي: قارا جتر ،ضتُ ةضىڭت اىػيٍ ،تُ وّي ضتّىڭحوپىراعىڭْاُ اىىپ ،باىػىققا اٍْاىدىرىپ ،جاُ ضاىىپ ةدىٌ .ءوز حوپىراعىڭدى ءوزىڭت قاٍخارضاً وّي ّتگت اىَاٍطىڭ؟! جتر اٍخخي: جاراحۋغي اىالً ،ءضىس ،ضوه حوپىراقخي ٍتّىڭ بوٍىَْاُاىعاّدا وه مىرءضىس ،ۇىپا ةدى .اضپاّْىڭ اق قارىِ عاّا ضىَىرگتُ حازا مۇٍىْدة بوالحىِ .ةّدى وّي غاٍخاّْىڭ ارباضىْا ٍىْگىسىپ، جاٍاّدىق احاۋىىْي جاپطىرىپ ،داٍراق موىػىگىْت ٍاحىرىپٍ ،اعاُ بترگتّىڭىس قاالً؟ اىال اٍخخي: ضتُ وحت دۇرىص اٍخخىڭ ٍ .تُ وّي ضتّىڭ موگتّىڭْتُحازا مۇٍىْػت بوضاحىپ اىعاُ ةدىٌ .ةّدى اۋزىْا ٍَاّىِ ضاىىپ، جۋىْدىرىپ-غاٍىْدىرىپ ،وزدةرى بىيگتُ حازاىىعىَتُ ءوزىڭت جوّتىخىپ وحىرٍىِ .ةّدةغت ،ضۋ حازارحا اىَاعاُ دۇَّتّي ضتُ
حازارحاضىڭ .ءوز حوپىراعىڭدى ءوزىڭ حازاالۋ ضتّىڭ عاّا قوىىڭْاُ متىتدى . جتر اٍخخي: اىال ،ءاٍىرىڭت قۇىدىق .دةّتٍْتُ وٍىپ اىعاُبوىػتمختردى وزىَت قاٍخارعاّىڭىسعا ٍىڭ اىعىص .والردى اۋةىگي بوضخىعىْا جاٍاٍَىِ .حوپىراق پتّدةىتردى حوپىراققا عاّا اٍْاىدىرىپ حازارحۋ حابَعاث حاعىيىَي ٍتُ داال زاڭىْا دا قاٍػي ةٍتش .بۇگىْگي حىرى پتّدةىتردىڭ بارىىعي دا متغت قاالً حوپىراق بوىطا ةرحتڭدة ضوّداً حوپىراق . . . مۇبىرىتگتُ بۇه ءۇّدى بىرةۋ ةضخىدى ،بىرةۋ ةضخىَتدى . ءۇُ اضپاُ ٍتُ جتردىڭ اراضىِ متزىپ قاّػا عاضىر جۇردى – وّي دا ةغنىٌ بىيَتٍدى . اّاّىڭ ،جتر بتحىْدةگي ةڭ اضىو جاّْىڭ ٍۇردةضي حاش حابىخخاُ ضىرعىپ ،ضۇپ -ضۋىق قابىردىڭ حۇڭعَىق اراّىْا ضۇڭگىپ بارادى .وراۋداعي اق مَىس اعىخىيىپ ،اپپاق متبىْگت وراّعاُ اٍاۋىي حاُ ۇضخاۋغىالرىْىڭ قارىَىِ حاىدىرىپ ،جاّاقىَعا ضۇعىْىپ بارادى . اق ۋىسىِ ةٍگتّْتُ موز جازباً وضنتُ موپ اۋىتث جارىق دۇَّتدةُ ءبىرجوال احخاّعاُ قوّاق -عۇٍىردىڭ حوپىراققا موٍىيتحىْىْت ضتّتر ةٍتش . -غتغت ،غتغتً ٍتّىڭ . . .اّاً ٍتّىڭ ،حوپىراققا قاالً
قََاً ضتّي؟ ! قورعاضىْداً حاٍػىالر ۇىپا حوپىراقخي حتضتردةً حىرىص-حىرىص حاٍادى .والر وٍىرگت امتىگتُ اّاالرىِ ءوز قوىدارىَتُ ،اّاالرى حۇزبتُ جۋىپٍ ،اٍَتُ ضىالپ وضىرگتُ ضوً قوىدارىَتُ قارا جترگت موٍبتمػي . . . قاحىگتزدىننت ۇٍرةّگتُ پتّدةىتر حوپىراق ضاال باضخادى . اّاّي موٍىپ جاحىرّ < ،تحنتُ جاۋىسدىق !> .اّاداُ حۋعاُ ةمي اٍاقخي ٍاقۇىىقخار اّا قابىرىْا اضىعىص حوپىراق حاضخاۋدا . <حوقخاڭدار ،حوقخاحىڭدار !> ءبىراق ،بۇه ءضوزدى ةغنىٌ اٍخا اىَادى . دوڭ باضىْدا ،ضاعىَدار اراضىْدا قۋراً باضىِ ٍاٍىطخىرا قوّعاُ بوزحورعاً ءاىطىس غىرىيدادى .ةمي موزى حوپىراققا اۋّاعاُ پتّدةىتر وّي ةىتگتُ جوق . جۇرث اىدىْا غىققاُ اق ضاىدةىي ٍَاً قوش ٍىعىِ قوٍداً ضوٍيتپ حۇر .وّي وضي جۇرحخىڭ ءبارى بىيتدى ٍ .تغىج ضاىعاُ، ٍتدرةضت اغقاُ .قازاق داالضي ةىدىگىِ قاٍخا اىعاُ جىيدارى ٍۇضىيَاّدىققا ٍۇرىْدىق بوىعاُ ٍْاباحخي اداً .ضوّدىعىْاُ بوالر، وضي ٍاڭداعي حورقاىي حوً ،حوپىراقخي ءوىىٌ وه مىطىْي ضوقپاً وحپتٍدى . قابىر باضىْداعىالر ٍَاٍدى ٍۇىگىپ حىڭداۋدا ،حتك، <مۇٍپ -مۇٍپ> حاضخاىعاُ حوپىراق ءۇّي ةضخىيتدى . -باالپاُ باضىْا ،حۇرىَخاً حۇضىْا حارحىپ ،جتردى دوداعا
ضاىعاّىِ ءبارىڭىس بىيتضىسدةر .ضوه حۇضخا امىَدةردىڭ ةضىگىِ حوزدىرىپ حۋالقػا بوىىْگتُ جتردةُ وضي االقاّداً حوبتّي اىعاّبىس .بىرةۋدىڭ اّاضي ،بىرةۋدىڭ ٍىْاضي دةگتّدةً ٍارقۇً بوىعاّدارعا ضوڭعي ٍتمتُ بوىدى .جتر اىخىْعا اٍْاىعاُ ٍىْا مۇّدة ةغنىَْتُ اقي داٍتحپتدىل . جۇرث ىػىْدة ۇضاق مۇبىرىتر غىقخي . راش-اۋ ،جاىعىس باضىِ بىرةضت وّدا ،بىرةضت ٍۇّداضۇٍرةپ حاالً جاّْىڭ ضاۋابىِ اىدى . ةگتر بۇه مىطي بوىَاعاّدا جاّازا غىعارعاّدى قوٍىپ،غاراپقا ضىيقَا حوٍىپ ،ءاىي حاالٍدى متبىْطىس موٍتر ةدىل . ة ،اىالحاعاال ضاۋابىْا جازضىِ . . .ٍَاً حاٍاعىِ متّتپ ،جۇرحخىڭ حوبتضىْتُ اضىرا موز حاضخاپ ،ءضوزىِ جاىعادى : قازىر زاٍاُ وزگتردى .ءبىسدىڭ قوىىَىسدا قۇراُاۋدارىپٍ ،تغىج قاراپ وحىرعاُ بتش -اىخي باال بار .والردىڭ مَتر مَىَي ،ىػتر حاٍاعي بار دةگتّدةً .اىدا قۇرباُ اٍج متىت جاحىر . قۇرباّعا ٍاه غاىطاڭدار بىرةۋىِ ءبىسدىڭ ٍتغىخنت بترىڭىسدةر، اىالّىڭ ضاۋابىِ االضىسدار - ،جۇرث اۋزى اڭقََا ،ۇغقاُ غىبىِ ءۇّي جاقىْْاُ بترى ةضخىيتردةً ءۇّطىسدىننت موغنتُ - : جىگىخخترىَىس قابىر قازىپ غاً -غاالڭىِ اٍىرىپ جۇر .بۇداُ متٍىِ قابىر قازدىرۋ مترةك بوىعاّدا ٍتغىخىَىسگت حابارالضىڭىسدار .قابىرىىل جتردىڭ باعاضي دا اضا قىَباث
ةٍتش . . . ّتگت ةمتّىِ مىٌ ءبىيطىِ ،وضىداُ متٍىِ جۇرحخىڭ قۇالعي حارش بىخىپ قاىدى .قاش -قاققاّػا اضپاّدى بۇىج حورالپ، اٍْاال غاڭىج -حۋٍاّعا وراراىدى . والر بۋاىدىر دۇَّتّىڭ ىػىْتُ ٍَاٍْىڭ اۋىق-اۋىق جىبىرالعاُ اۋزىِ عاّا مورىپ حۇردى .اقطَعاُ حىطخترىْىڭ اراضىْاُ قىپ -قىسىو ضۇٍىر ءحىو جىيخىڭ -جىيخىڭ ةحتدى .وداُ جوعارى ضتمطتۋىيدىنىْدةً ةمي غوق حۇٍاّدى حتضىپ حۇر . جۇرث قابىر باضىْاُ اۋىر جۇك ارقاالپ ،ةڭطتضىِ موحترة اىَاً قاٍخخي . ارحخا والردىڭ قََاش جاّدارى قاىدى . ارحخاعىالردىڭ بارىىعي حوبت باضىْا جَىيىپ ،وزدةرىْتُ اىىطخاپ بارا جاحقاُ حىرىيتر حوبىِ ءۇّطىس ۇزاحۋدا .جتر بتحىْدةگي حىرىيتر قارا جتردىڭ قۇغاعىْا ةّگتّدة عاّا ءبىر-بىرىَتُ حتڭتضتدى .پاحػاعا دا قارا قۇىعادا بۇٍىرارى ءبىر ۋىص حوپىراق .قازىر والردىڭ موزىِ غته باضقاُ .اىىطخي مورة اىَاٍدى .ءبىراق ،والردى متغىرۋگت حۋرا متىتدى .وحنتّي، وزدةرى دة متغت حىرى بوىعاُ .حىرىيترگت قاراعاّدا ءوىىيتر ٍتٍىرىَدى متىتدى .اداٍداردا جاىعىس عاّا ٍتمتُ بار .وه – قارا جتر .قارا جتردىڭ قۇغاعي قاغاّدا ىطخىق .بۇه وىگتّدةردىڭ ۋاجي . ةمي دۇَّت ءۇغىِ حابَعاث قاّا ٍاڭگىيىل .وه ضوه
ٍىْتزىِ حاعي ءبىر ٍارحت حاّىخقىطي متىىپ حۇك ضتزبتگتّدةً ضارى جوّدى ،ضارى جوّداعي ۇىنتّدى -مىػىيي ٍوالالردى باٍاعداً ٍاۋجىراً ضۇٍۋدة .اه حوپىراعي ضۋىپ ۇىگترٍتگتُ ةمتۋدىڭ غىبىِ جاّي حورعاٍعا اٍْاىىپ ،وىگتّدةر ٍتُ حىرىيتردىڭ اراضىْدا غىرىيداً ۇغىپ جۇردى . والردىڭ ءبىرى – اّا ،ءبىرى – ٍَاً ةدى .
مۇٍىص مىطت
– بۇه مىطتّىڭ قاغاُ ،قاً جتردة جاضاىعاّىِ بىيَتٍَىِ ،اٍختۋىر ارعي زاٍاّْىڭ ٍۇراضي ةمتّي راش .قاراغي، قۇٍَا مۇٍىطىْىڭ ءورّتگي ٍتُ اۋىرىىعىْا ! – قارث وضىْي اٍخىپ حىسةرىتً حۇرىپ مترةگت باضىْداعي مىطتّي ةپپتُ اىىپ ،ضۇٍتمخي ضاۋضاقخارىَتُ اٍاالً ضَپادى .ءحورث ةىىدةً جاىپاقٍ ،وه مۇٍىص ءورّتمخي موّت مىطت قوىىَدى ٍاٍىطخىرىپ ،بىيتگىَْىڭ قارىَىِ حاىدىرىپ بارادى ٍ .تّىڭ قوىىَا موپ حۇرعىسۋدى قََاعاّداً ورّىْاُ جتڭىو حۇرعاُ قارحىٌ وّي اۋةىگي ورّىْا قاٍخا ىيدى .جاضاۋراعاُ غۇڭعىو موزدةرىِ اغىق ةضىنختُ قارضىداعي جاضىو بتحنتٍگت قاداعاُ قارحخىڭ غوقػا ضاقاىي ءضاه دىر ةحىپ،
قوٍۋ ٍۇرحىْىڭ اضخىْداعي ةحي قاىىڭ ةرىْدةرى جىبىرالپ متحخي . قارث ضوٍيتپ وحىر: – ءحىيػي ةمتّطىڭ ،ءبارىِ بىيطتً دةگتّىڭ ءجوُ عوً .بۇه ءبىر ۇزاق اڭگىَت . قارث ةحىگىْىڭ قوّىػىْا قوىىِ جۇگىرحىپٍ ،ۇٍىس غاقػاضىِ ضۋىرىپ اىىپ ،ضوه قوىىْىڭ االقاّىْا ةپپتُ قاعىپ قارا موك ّاضىباً ضاىدى .غتگىرحنتّىڭ حوبتضىْدةً عاّا غاعىِ ءۇٍَتّىڭ جَتگىِ جَىطخىرا وحىرىپ ،اۋزىْا قاراً ضاق ةحنىسدى . ءحىو اضخىْا باضىيعاُ ّاضىباً ضوىىِ حوگىپ اىَاٍىِ دةگتّدةً اضخىڭعي ةرّىِ جىَقىرىپ ءبىرحاالً وحىردى .وداُ وڭ قوىىْىڭ ضاۋضاعي مومقۇحاّْىڭ ٍوٍْىْػا ٍىيىپ بارىپ ،اضخىڭعي ةرىْدى جاعاالً اۋىسعا ىىپ ةحىپ مىردى دة ،قارٍاعىْا ىيىْگتُ غاٍىْدى ّاضىباً ّىيىِ ضۇٍرةپ غىقخي .ۇٍدىڭ ىرگتضىْدةگي ضىرٍاق غتحىِ موحترگتُ قارث ضاۋضاعىِ ضوالً قاراً ءبىر ضىيىنخي دة ةڭنتٍىپ بارىپ غىرث حۇمىرىْدى . – ضوّاُ بترى حۇپ -حۋرا ةىۋ جىو ءوحخيٍ ،ا ضوالً ،ةىۋ جىيدىڭ اىدى بوالحىِ .داه وضي جۇرحخا وحىرعاّبىس .ةمىْخي ٍتُ اقػاٍْىڭ اراضىْدا حۇٍتگت ٍىْگتضنتُ ءبىر حوپ باال ضاۋ ةحت ءحۇضخي .باال دةٍَىِ -اۋ ،ءوڭنتً ضاٍدىڭ حاضىْداً ءورىَدةً جاش جىگىخختر ةمتُ .وّدا ٍتّىڭ وحىسعا ةّدى عاّا ىيىْگتُ غاعىٌ بوالحىِ .قازاقخىڭ قاٍَاعي بۇزىيَاعاُ قارا ُءوپىر داضخارحاّي جاٍىيىپٍ ،اه ضوٍىيىپ ،قىَىس قۇٍىيدى .جىگىخختر
حۇّىَتُ ءاُ ضاىدى .پاً ،پاً ،اّدةرى قاّداً عاجاپ ةدى ! اۋىيدىڭ ۇىنتّدةرىْتُ جىالٍاعاّي جوق .ةضىَدة قاىۋىْػا، بىرةۋى: جاىعىس غتغتً بار ةدى، ءوزى اۋرۋ مارى ةدى . وضىْاۋ اّگت ضاىدىرعاُ، وُ اىخىْىڭ زارى ةدى – ،دةپ ضوىقىيداحطا ،ةّدى بىرةۋى: اىخاٍدا وضنتُ باالٍىس، اىىطقا متحىپ باراٍىس . اجاه جتحىپ ءبىس وىطتك، قاً جترىتردة قاالٍىس – ،دةپ زارالّادى . ءجوُ ۇعىططاق ،بۇالردىڭ امتىترى ورىص جترىْدةگي قىسىو ۇمىَتحختُ ءور اىخاٍعا قاغىپ متىگتُ ةمتُ . جوىبارىطخىڭ اۋزىْاُ قۇحىيىپ ،ارىطخاّْىڭ اپاّىْا ءحۇضخىٌ دةگتّدةً والردىڭ ۇىدارى ةّدى ۇىج-ازاحخىعي قوزعاىىطىِ جاّىػخاۋ ٍاقطاحىْداعي قىخاً ارٍََاضىْىڭ احخي اضنترىتر پوىنىْا اپارىال جاحىپخي .مۇءبىر-ضىبىرالرىْا قاراعاّدا قازاققا قازاقخي ضاالحىِ ضََاقخي دةپ قاُ جىالپ بارا جاحقاُ ءحۇرىترى بار . ءضوٍخىپ ،حاڭعا جاقىِ موز ىيگتُ موپ باالّىڭ بىرةۋى
قاحخي-قاحخي جوحتىىپ ٍازاضىسداّا باضخادى .ضتمطتّگت متىگتُ امتً بار ةدى ،حاٍاعىَتُ ءحۇرحىپٍ ،تّي ىََتُ غاقىردى . متغتضىْدة ضوٍىيعاُ قىسىو قوٍدىڭ وغاقخاً قۇٍرىعىْىڭ جارحىطىِ حۋراحقىسىپ ٍاً داٍىْداحخي .ضوضىِ اىگي جوحتىىپ جاحقاُ جىگىخخي دة حاٍاعىَتُ ءحۇرحىپ وٍاحخي .ىطخىق ٍاٍدى اعاظ حتگتّتگت قۇٍعىسىپ ،وّىڭ اىدىْا قوٍدى .جىگىج ۇرحخار ۇرحخاٍاضخاُ حىجىرىْا باضخاپ ةدى ،امتً حاٍاعىِ اىدى دا وّىڭ باضىْا جتڭىو ءبىر حىق ةحنىسىپ: – ىع ،اٍخپتضت ،حاٍاق جتٍطىڭ ! – دةپ گۇر ةحت ءحۇضخي . جىگىج وزىْت ءحوّىپ حۇرعاُ اٍۋداً غاىدىڭ اٍباحىْاُ جاضقاّدى ٍا ،اىدة ضىَالدى ٍا ءضاه جىََدى دا حتگتّتّي ءبىر -اق موحتردى .امتً جىگىخخي مورپتٍتُ بۇرمتپ ۇٍىقخاحىپ حاضخادى . جوحتىي دىٌ باضىيىپ ،مۇُ قىسا قىسارا ءبورحىپ ارةڭ حۇرعاُ جىگىج امتٍت موپ راحَتث اٍخخي .ضوڭىْدا : – احا ،اىىص جوىعا متحىپ باراٍىس ،باحاڭىسدى بترىڭىس، اٍاُ -ةضتُ قاٍخا وراىطاق ،ضىسگت ضاىتً بترةحىِ بوالٍىس . ءضوزىَْىڭ اٍعاعي بوىطىِ ،بتىىَدةگي مىطتّي اٍاّاث رةحىْدة ضىسگت قاىدىراٍىِ ،ارعي احاالرىَىسداُ قاىعاُ ةدى .موّتّىڭ موزى ،بتىىڭدى بتمتً بۋىپ جۇر دةپ اجتً ضىَالعاُ بوالحىِ– ، دةپ ،حۇٍت جۇُ مۇپىطىِ بۋىْعاُ مۇٍىص مىطتّي امتٍت ۇضىْدى .
ٍىْت ،ضوه مىطتّي امتً ٍارقۇً وىترىْدة: – بۇه بىرةۋدىڭ اٍاّاحي .ىقىيىٌ زاٍاّْاُ اٍاّاحقا قََاّاث جاضاٍاعاُ ةىَىس .حىرى بوىطا ءبىر متىترٍ ،تضىْت حابىطخاڭدار ! – دةپ ٍاعاُ حاپطىرعاُ .ضوّاُ بترى ةىۋ جىو وحىپخي .وً، جاىعاُ -اً دةغي ّ .تبىر ضاٍاضٌ حوىقىْداردى باضخاُ متغىردىل . ۇىخػىيدارعا قارضي مۇرةش ،موّتّىڭ موزىِ جوٍۋ ،باً غارۋاالردى قۇرحۋ ،حاىىق جاۋالرىِ االضخاۋ ،جاىعاُ ٍادةٌّ ءحوڭنترىص ضتمىيدى ۇر دا جىق ۇراّدار موحترىيىپ ،حاالٍدىڭ ٍاىىِ اىدى، جاّىِ اىدى .اىخىِ -مۇٍىطىِ حوّاپ ،اضىيدارىِ وحقا جاقخي . غاىداردىڭ ضاقاىىِ مۇزةپ ،قىس -قاحىْْىڭ بۇرىَىِ متضخي .اه، ءبىسدىڭ اٍاّاث حاضخاعاُ اىخاٍيىق ازاٍاحىَىس ءاىي وراىَادى .ءبىس وّىڭ اٍاّاحىِ ءورحنت دة ،دةرحنت دة بترٍتً اٍاُ اىىپ قاىدىق . قَىِ مۇّدةردة امتً قۇرىٌ مَىسگت وراپٍ ،ارقۇً غتغتٍْىڭ قابىرىْت جاضىردى .ةه ٍۇراضي اقخاال باضخاعاُ بۇگىْگي مۇّدة عاّا حىعۋىي ورّىْاُ اىىپ غىقخىق .باٍاعىداً قاز -قاىپىْدا ةمتُ . وضي مۇٍىص مىطتگت موزىٌ حۇضنتُ ضاٍىِ وضىداُ ةىۋ جىيدىڭ اىدىْداعي اىخاٍيىق جىگىخخىڭ : اىخاٍدا وضنتُ باالٍىس، اىىطقا متحىپ باراٍىس . اجاه جتحىپ ءبىس وىطتك، قاً جترىتردة قاالٍىس– ،
دةگتُ ءاّي مۇّي
متغتگىدةً جاڭعىرىعىپ حۇرادى .ءوىىپ قاىدى ٍا دةپ وٍالً بترةٍىِ .حىرى بوىطا ءبىر ضوعار ةدى -اۋ .ة ،جاىعاُ -اً ،مىٌ ءبىيطىِ؟! باالً ،ءحىيػي ةمتّطىڭٍ ،ۇّىڭ ءبارىِ جازارضىڭ، ٍۇٍنىِ جازعاّىڭدى ةه مورضت ،بىرةۋدةُ بىرةۋ دةگتّدةً مىطتّىڭ ٍتضي حابىيىپ قاالر ،حابىيىپ جاحطا اٍاّىْدا اٍاّاحىِ دا االر .ءبىسدىڭ موزىَىس جۇٍىيىپ متحطت متٍىْگي جاضخار ّت بىيتر دةٍطىڭ . . . غۇڭىرةك موزدةرىْىڭ جَتگىْدةگي جَي اجىَدةرى ضۋالّا قاىعاُ قارث ءضوزىِ اۋىر مۇرضىْىطپتُ اٍاقخاپّ ،اضىباً غاقػاضىْا قوه ضاىدى ٍ .تُ ضوّدا عاّا باٍقاپپىِ ،قارحخىڭ ّاضىباً غاقػاضي دا مۇٍىطپتُ زةرىتّگتُ ةمتُ .مۇٍىص مىطتّىڭ ءورّتگىْتُ اۋٍاٍدى . حاڭداّىطىَدى جاضىرا اىَاً مترةگت باضىْداعي مىطتگت قاٍىرىال قاٍخا قارادىٌ .غاڭىراقخاُ غاغىيعاُ مۇّْىڭ ضاۋىتضىْت غاعىيىطقاُ بتدةرىي مۇٍىطخترى جارقىراً ّۇر غاغىپ حۇر . ٍتّىڭ ةضىَت امتً ٍارقۇً ءحۇضخي .قىسىو ارٍََا قاحارىْدا بوىعاُ وه اۋىر جاراالّىپ ،ضوّىڭ حاقطىرةحىْتُ ٍتُ ةش بىيت موز جۇٍعاُ ةدى .امتٍدى ةضنت اىعاُ ضاٍىِ وّىڭ ٍتّي اىدىْا اىىپ وحىرىپ ،ىڭىيداپ اٍخاحىِ ءاّي قۇالعىَا ةٍىص -ةٍىص ةضخىيگتّدةً بوىدى . – اه-حاً-دا ءوش -متُ با -ال ٍ-ىس، ا -ىىص -قا مت -حىپ با -راٍ-ىس . . .
امتً ةضىَت حۇضنتُ ضاٍىِ وزةگىَت ءورث متحنتّدةً بوىىپ ،موز اىدىٌ حۇٍاّداپ متحخي ٍ .تُ قاىىڭ حۇٍاّْىڭ اراضىْاُ امتٍدى موردىٌ . وّىڭ بتىىْدة جارقىراعاُ مۇٍىص مىطتضي بار ةمتُ . – امت . . .
ءبىس ۇغتۋ ةدىل ءبىس ۇغتۋ ةدىل .وُ ضتگىس ،وُ حوعىس ،جَىرٍا .بۇعاُ قاراٍاً ضتّدةر ٍتّي اعا موردىڭدةر .وه ضتّىَتُ بىرگت ةضىنختُ مىرگتّدة ةمي قاىخاضي حوٍپاٍىپ حۇراحىِ .اىدىَتُ ضوه جاعىْداعي قاىخاضىِ جاضقاّا ضَپاالۋغي ةدى .قۇٍىرا مورىْتحىِ ٍ .تُ مۇىگتُ ضوڭ ضۋىرىپ االحىِ .قۇٍاحىِ، ىػتحىِءبىس .قۇٍىرا ضارقىال بترة وه حاعي دا قاىخاضىْا جاضقاّا قوه ضاالحىِ .وّىطي وىتڭ ةدى .ةّدى اعاىي -باۋىرىىعىَىس ازاٍىپ قوىخىقخاضىپ متحت باراحىْبىس .اۋىيدىڭ ضىرحىْداعي قۇً حوبتدةُ مورىْۋغي ةدىل .ةجتىگي ضاقخاردىڭ ٍوالضىْداً قاداۋ -قاداۋ قۇً حوبتىتر « اٍعاً قۇً» « ،ضَقىرىي قۇً»ٍ « ،وٍىِ قۇً» « ،موغپتىي قۇً» — بارىىعي وضي ءوڭىردةُ حابىالدى ،حاڭداً -حاڭداً، بۇپ -بۇٍرا قۇً حوبتىتردة ضتمطتۋىو ،جىڭعىو ،دۇزگتُ ،قاراعاُ
وضتدى .بۇزاۋباش متضىرحنتىتر قۇً اراضىْاُ جىيخىڭ -جىيخىڭ ةحتدى .مومػىو ّتٍتضت جاضىو ءحۇضخي قوڭىسدار دا موپ .قۇً حوبتىترىْىڭ باۋىرىْدا ةبتىتك حت بار .قاراعاّْىڭ ءبَداً ءوڭدى جتز قوڭىراۋالرى ٍاٍىطقاق ضاٍاىَتُ ضىيدىر -ضىيدىر مۇً غترحتدى .وعاُ قۋىص قۋراٍالر ضىبىسعي ءۇّىِ قوضادى .ءبىس وىتڭ وقََىس .ةرحتگي ،ةرحتگي عۇٍىر ! ةرحتگي دةٍتمػي ،ةرحتگي اٍخادى :اۋىيدىڭ حوپ باالضي ۇّتٍي ءبىر حوبتگت متىىپ وٍْاٍدى .ءبىرى ءبٌ ،ءبىرى داۋگتر . ءبىر قىسعا ةمي امت حاالضىپخي .ءادىو قازى غتغت اىَاعاُ حاالضقا ةظ ءبَدىڭ بَيىگي جۇرٍتپخي .ءضوٍخىپ والر حوبتگت متىىپ وٍْاٍخىِ باال بَگت جۇگىْىپخي .باال ءبٌ: قاّت ،ةمتۋىڭ ةمي قوىىْاُ مترىپ حۇرىڭدارٍ ،تُةمتۋىڭت ءبوىىپ بترةٍىِ — ،دةپ قىيىػىِ اىىپ حاپ بترگتّدة غىِ امت قوىىِ بوضاحا ضاىىپخي .باال ءبٌ قوٍا بترگتّْىڭ قىس امتضي ةمتّىِ حاّىپ ،ءادىو بَيىل اٍخقاُ ةمتُ .ضوٍخطت ضوه حوبتّىڭ اضخىْدا ةجتىگي ءادىو پاحػاّىڭ اىخىِ حاعي بار بوىىپ، باالعا بَيىل اٍخقىسعاُ ضوّىڭ قاضَتحي ةمتُ .متٍىِ وٍالٍَىِ، اىخاٍدى بوىگتُ اال ضىسىقخىڭ ٍتىترىْت مومختُ قاٍطا ءحۇضىپ، جتردةُ ٍادى غىعىپ حاپ بترضت قاٍختر ةدى . . .ءبىس وحىرعاُ حوبتّي قازضا . . . ءبىراق ٍتُ حىٌ جىراقخا جۇرىپ ،متظ وٍالعاُ ةدىٌ . ءبىس ۇغتۋ ةدىل .موز اىدىَىسداعي دۇَّتّىڭ ءبارى
وىتڭ .وىتڭ حوالضخاعاُ ءبىر ضاحخت قوً موزدةرىَتُ باحار مۇّگت ٍۇڭاٍا قاراپ وه اٍخاحىِ: ضتّدةر باقىخخىطىڭدار ،ءوز امتىترىڭْىڭ احىِ غىعارىپجۇرضىڭدةر - ،دةپ . ةرحىطخىڭ قاىىڭ ورٍاّىْا بتحىَدى بترىپ ٍتُ اٍخاٍىِ : ضتّدةر باقىخخىطىڭدار ،باضخارىڭ بوش ،ةرىنخترىڭقوىدارىڭدا — ،دةپ . غََتُ جتر غۇقىالپ ضتُ اٍخاحىْطىڭ : ضتّدةر باقىخخىطىڭدارٍ ،تُ ضََاقخي جاىعىس ةٍتشاعا-باۋىرالرىڭ بار—،دةپ . وه اٍخاحىِ: قوً ىػتىىل ،حىرى جۇرگتّْىڭ ءبارى باقىج! — دةپ .ءۇظ بۇرىػخاىىپ قاراٍا -قارضي وحىرعاُ ۇغتۋٍىس وغاقخىڭ ءۇظ بۇحىْاُ اۋٍاش ةدىل .ورحادا جىر قازاّي قاٍْاٍدى .قۋراٍدى دوٍبىرا ةحىپ وىتڭ قۇراٍَىس .اۋىسغاعا متىگتّدة وه ۇحقىر ةدى . حوگىپ -حوگىپ حاضخاٍخىِ .حوبت باضىْدا قىپ -قىسىو جاىىِ غاىقَدى .اٍْاالدا دۇَّتّىڭ ءبارىِ جاىَاعاُ وحخىڭ قىسىو ءحىيي اضپاّداعي ٍاقخا بۇىخخارعا ىيىْتدى .وه دا الپ ةحتدى دة ،بۇمىو اضپاُ قىپ -قىسىو غوققا اٍْاالدى .ورحتّىپ بىخنتُ دۇَّت غاً قاٍْاحىَْاُ متٍىِ قارا موٍىرىتّت باضخاٍدى ،حتك جتىدىڭ ءۇرىتشءىْىَتُ ضتمطتۋىيدىنىْدةً غوقخاردىڭ حۇٍطىعي جىيج-جىيج ةحتدى .
ءبىس ءاىي ۇغتۋ ةدىل .متظ مىرىپ ضاً جاٍىراً باضخاعاّدا ورّىَىسداُ حتڭطتىت قوزعاالٍىس ،اضپاّعا اڭىرا قاراعاُ وه: اعا جۇىدىسدار ّتگت اعادى؟ — دةٍدى وقىطخاُ .ءبىسجاۋاپ قاٍخارا اىَاٍَىس .ءحۇُ قۇغاعىْا ءۇظ موىتڭنت ضىڭىپ بارا جاحاٍىس .وه مۇبىرىتپ بارا جاحادى . ةرحتگي! ةرحت ،ةرحت ،ةرحتدة ءبىسدىڭ اۋىيدا داه وضىالً بوىعاُ .جىيدار ۋاقىج دوڭعاالعىِ حاالً اٍْاىدىردى .ةمتۋٍىس اۋىيداُ متحخىل .وه قاىدى . قاىدى دةٍتمػي ،ضوڭعي رةث اۆحوبۋضقا غىعىپ بارا جاحقاّىَدا وه ارحىَْاُ جۇگىرة جتحىپ: — اعا ،ءضاه اٍاىداڭىسغي — ،دةدى .اۆحوبۋش قوزعاىۋعا غاق حۇر — .موىىل موپ قوً ،ةرحتڭ متحطتڭىس بوىَاش پا؟ — قاّداً بۇٍىَخاً؟ — وّداً بۇٍىَخاً جوق ،ءاّػتٍىِ ،ضىسبتُ ضىرالضاٍىِ دةپ ةدىٌ — ،ازداپ ءىػىپ اىعاّي بىيىْتدى .پتّدةغىيىل وً : «قاٍختضىڭ ،ءىػىپ اىىپخي ،ةرحتڭ جۇٍىطقا غىعۋىڭ مترةك، جوىىڭْاُ قاىَا» دةٍدى . ضوضىِ پتّدةغىيىننت بتٍىٌ اداٍدار ادةحىَتُ : — ءىْىٌ-اۋ ،جوىداضىڭدى جوىىْاُ قاىدىرٍا دةگتُ، ةرحتڭ قىسٍتث بار ،حاعي مورىطترٍىس — ،دةدىٌ .اۆحوبۋش قوزعاىىپ متحخي .وه الً ٌٍَ-دةٍتضختُ اّػتٍىْدةگي قىسىيطارى
ءوڭي حتزةك قوالٍخاضىْداً بوزارىپ وڭ قوىىِ موحترگتُ مۇٍي قاال بتردى . " ّت اٍخپاق ةمتُ دةغي؟" . ءبىس ۇغتۋ ةدىل .وه قاىدى ٍ .اڭگىيىننت قاىدى . باٍاعي جىر وقَخىِ مومخوبتّي مۇزةحىپ پءاٌّ جىرىِ باقَعا جاىعادى . ءحۇش موردىٌ :اضخىْا اقبوز اث ٍىْگتُ وه ،ءبىسدىڭ ۇٍدىڭ ةضىل اىدىْدا حۇر ةمتُ .بىردةڭت اٍخپاق بوىىپ حوضاڭطىپ اٍخا اىَاٍدى .ضوضىِ ارقاضىْا اضقاُ دوٍبىراضىِ قوىىْا اىىپ "قارا حورعاٍدى " بتبتۋىتحتدى .قۇالعىَا : " . . .اضخىْا قاّاحىْىڭ ٍارجاُ حاعىپ " — دةگتُ جوىدار اپ-اٍقىِ ةضخىيگتّدةً بوالدى .احىْاُ ءحۇضىپ ٍاعاُ اىدةّتّي اٍخپاققا وقخاالدى .ءبىراق وضقىرىْعاُ اقبوز اث ءۇرمىپ اال قاغخي .بوز ٍۇّارعا وراّعاُ قۇً حوبتىتردىڭ اراضىْا ضىڭىپ جوق بوىدى . — وه ّت اٍخپاق ةمتُ دةغي؟ ّۇرالُ ،اداً حاعدىرى دةگتُ ضوه غىعار .وه اۋىيدا مومخوبتدة ،ضتُ اىخاٍداٍ ،تُ االحاۋدا .داً اٍداپ مومػتحاۋدا دا بوىدىٌ .اقاُ حۋراىي اڭىس قوزعاعاُ اۋىيداش قارٍاضي بىردة "قاراحورعاً" — دةپ غىرقادى .باٍاعي ءحۇضىٌ ةضىَت ءحۇضىپ: "اضخىْا قاّاحىْىڭ ٍارجاُ حاعىپ" — دةگتُ جوىداردىڭ ءٍاّىطىِ ضۇرادىٌ .مۇرضىْگتُ قارث:
— ة ،زاٍاُ -اً ،اىَاقػي بوىعاُ قاىىڭدىعىِ اال اىَاعاُ ٍۇڭيىق ،وّىڭ جۇمخي متحنتّىِ اٍخقاّي عوً — ،دةدى . و ،حاۋبت ،وضىْداً دا ۇقطاضخىق بوال ٍا؟ وّىڭ قاىىڭدىعىْىڭ جۇمخي قاىعاّىِ ،متٍىِ ءبىر ۇىدى بوىعاّىِ ةضخىگتُ ةدىٌ ،راش پا ةمتُ دةغي . . .ةرحتگي! ةرحتگي عۇٍىر وضىالً بوال ٍا؟ ! ءبىس ۇغتۋ ةدىلّ ،ۇرالُ بىيتضىڭ بت ،ءبىس ءاىي ۇغتۋٍىس .وحىس ،جَىرٍا حوعىس . . . ءبىس قاغاُ جىر وقََىس ،باٍاعي حوبت ورّىْدا ٍا ةمتُ دةغي؟ . .اّت ،االحاۋ اضپاّىْدا ءبىر جۇىدىس اعىپ بارادى . — جۇىدىسدار ّتگت اعادى ،ا؟
امتٍْىڭ دارىگترى االضا بوٍيي دةٍبتىػت ،قاضقاالّعاُ قازاُ باضخي ،ۇزىِ قارا قاضخي ،ورحا جاضخارداعي مىطي ةضىنختُ ضاىتً بترة مىرگتّدة، امتً ٍتُ غتغتً قاحارىْاُ قۇراق ۇغاحىِ . اٍاُ -ضاىتً اراضىْدا اىگي مىطي ءوز ضاّىِ ءوزى غاپاالقخاپ ،ءازىو اٍخىپ قارقىيداپ حۇرىپ مۇىتحىِ .ءبىسدىڭ قاراغا ءۇٍىَىسدى قۋاّىع مۇىنىطي مترّتٍخىِ . اّػتٍىْدة " بتىىٌ ،بتىىٌ " دةپ جۇرةحىِ غتغتٍْىڭ ءوزى ءحور
اىدىْا جتڭىو غىعىپ ،ضىرٍاق ضاىىپ ،قۋحىڭداپ قاالدى .وعاُ اىگي مىطي: — " متٍپىرىٌ " ،جاعداٍىڭ قاالً؟ — دةپ ءبىر ضوقخىعىپ وحتدى .غتغتً دة قارىَخاضىِ جىبترگىطي متىَتً : ضتّىڭ غۇٍنت باضىڭا قاراعاّدا احقا ٍىْگتّدةٍَىِ— ،دةپ جاحادى . اىدارىْا داضخارحاُ متىىطىَتُ اڭگىَت حَتگي اعىخىيىپ، ءازىو-قاىجىڭ ءارى قاراً غاىقَدى . باٍاعىدا ضتّىڭ ٍىْا غاىىڭْىڭ جاش متزى ،ضوداُمورغي اۋىيدىڭ بىرىْت حارحخىق قوً ٍ .اعاُ اث ۇضخاحىپ قوٍىپ، ءوزى جوعاىىپ متحخي .اه متىطتغي ٍ .تُ احخىڭ مورپتىىگىِ اىىپ ةحپتحختپ جاحىپ موزىٌ ىيىْىپ متحنتُ ةمتُ ،ءبىر زاٍاّدا ٍج غۋالحىپ . . . اڭگىَت وضىالً وٍىطقاّدا امتً ورحا جوىداُ غتغتٍت ىٌ قاعادى ،امتٍْىڭ ىَىِ قاباعىْاُ حۇضىْگتُ غتغتً بتش قۇدىقخىق مىرپىع ٍتغخىڭ ىرگتضىْتُ ءبىر قۇٍىرا ضۋىرىپ امتىتدى دة ،غاً حاقخاٍدىڭ اضخىْا قوٍادى . اۋىسى ضوزدة بوىعاّىَتُ ،موزى " حۇىنىْي " غاىعاُ قوّاعىَىس ۇغاحىِ قىراّػا قوٍداّا قۋحىڭداٍدى ،ةّدىگي اڭگىَتّي غتغتً ۇزةدى : — ءجا ،قابىالغىٌ ،باضقاّي قوٍا حۇر ،ةش-اقىيىڭ دۇرىص متزىڭدة حاٍىرىَىسدى ۇضخاپ بتر .
قوّاقخىڭ احي قابىالغىٌ ةدى .وه بار ىجداعاحپتُ قىطقا، دوعاه ضاۋضاقخارىَتُ امتً ٍتُ غتغتٍْىڭ بىيتزىل حاٍىرىِ متزةك -متزةك ۇضخاٍدى .حاٍىر ۇضخاعاّدا ٍاّاعي ءازىيدى بتٍْتضىْتُ ٍۇىدةً وزگترىپ ،موزىِ جاۋىپ حۇراحىِ ۇزىِ قاضخارىِ ءبىر ءحۇضىرىپ ،ءبىر موحترىپ ،حترةڭدة جاحقاُ جاّارىْاُ بتىگىطىس ۇغقىْدار غاغىراٍدى .ضوضىِ متّتث جادىراپ: — حۇك ةحپتٍدى — ،دةپ قارقىيداً مۇىتدى دة، قورجىْباش قىپ بىيعارىداُ حىگىيگتُ دارىگترىىل ضۋٍناضىْا قوه ضاالدى . ّاضىباً غاقػاداً قوڭىر قۇٍىراالرداُ اىىپ غىققاُ ءحۇٍَتغختً -ءحۇٍَتغختً دارىيترىِ مىخاپ بتحخترىِ جىرحىپ وراٍدى " .بىالً دا بىالً ىع" دةپ حۇضىْدىرةدى . ةّدىگي جتردة داضخارحاّعا وٍىطقاُ والر اڭگىَتّي ۇرمتر اۋعاّػا جاىعاٍدى .ۇرحخاعاُ ضاٍىِ جادىراپ ،اڭگىَتضي قىسا حۇضتحىِ قاباڭ ءبىر مۇىگتّدة ضاّىِ غاپاالقخاپ حۇرىپ ،باضىْدا قارقىيداپ، اٍاعىْدا ىطىيداپ -غَقىيداپ ۇزاق مۇىتدى .ءبىراق ةغقاّداً ٍاضاڭدىق بىيدىرٍتً ،متحترىْدة متىگتّدةگىطىْتُ دة ارحىق ضترگتك احخاّار ةدى . ةرحتضىْدة اىگي " مَتىي دارىْي" ىػنتُ امتً دة ،غتغتً دة اۋرۋىْاُ ادا اٍىعىپ ،ضاۋىعىپ متحتدى . — وً ،غىرمىِ -اً ،قاباڭْىڭ دارىطىِ ءىػىپ جازىيىپ
قاىعاّىَىسدى قاراغي — ،دةپ وحىرادى . قاباڭْىڭ حوبتضي اً غاٍاضي مورىْبتضت ،والر ةىتڭدةً باضخاٍدى ٍ .وٍىْدارىِ جوه جاققا ضوزادى " .قابىالغىَْىڭ دارىطي حاۋضىيىپ قاىىپ ةدى " — ،دةپ مۇبىرىتضىپ جۇرةدى . اه ٍۇبادا وّىڭ حوبتضي مورىْىپ قاىطا ،قىدىر متىگتّدةً قىسىو اال غاپقىِ قاٍخا باضخاالدى ٍ .اڭداٍالرى قۇرىطىپ ،ارةدىل ۇضاق ۇرىطخارى جَىيتً باضخاعاُ امتً ٍتُ غتغتً ةّدى باٍاعي مومختً مۇّدةرىِ قاٍخا حاۋىپ االدى . ٍتُ وٍالٍَىِ " :قابىالغىَْىڭ دارىطي قاّداً دارى ةمتُ؟ " دةپ .ارادا موپ جىو ءوحخي ٍ .تُ وقۋ ،قىسٍتث قۋىپ ضىرث جترىتردة بوىدىٌ . ۇٍگت متىگتُ ءبىر جوىي جَي اۋىرعىػخاپ جۇرگتُ امتٍْتُ ءازىو-غىْي اراالش . — ءوزىڭىسدىڭ دارىگترىڭىس قاٍدا؟ — دةپ ضۇرادىٌ .امتً جاّارى جاضاۋراً ٍۇڭاٍىپ : — وه ٍاڭگىيىننت متحنتُ - ،دةپ مۇرضىْدى .امتً اۋرۋ ٍتڭدةحىپ اه ۇضخىْدة جاحقاّدا ،جوعارى دارةجتىي ةٍحاّاّىڭ دارىگترىترىِ جاقاحپاً ،موڭىو ضۇراً متىۋغىيترگت : — باٍاعىدا قابىالغىٌ مىر قوجاالق قاعازدارىْا وراعاُ ءۇظ-ءحورث حاه دارى بترضت بوىدى جازىيىپ متحۋغي ةدىٌ— ، دةگتّدى ۇّتٍي اٍخىپ ،ءوز دارىگترىِ ارٍاّداپ جاحخي .موز
جۇٍارىْدا ضاّدىراقخاعاُ امتً وّىڭ احىِ احاپ قاىىپ حا جۇردى . ةمي ضاّىِ غاپاالقخاپ ،ۇزاق مۇىتحىِ ،ۇزىِ قاضخارى موزىِ جاۋىپ حۇراحىِ دارىگترى اقىرى امتٍدى ءوز قاضىْا غاقىرىپ امتحخي . بۇرىِ " قابىالغىَْىڭ دارىطي قاّداً دارى ةمتُ؟ " - دةگتّدى موپ وٍالۋغي ةدىٌ .ةّدى ٍتّىڭ دارىگترىٌ قاٍداُ حابىالر ةمتُ؟ — دةگتّدى وٍالً باضخادىٌ .
جاپپاش
ءبىسدىڭ جاقخىڭ حاٍقازاُ احاالحىِ قاۋىَداضخىعي حۇضىْدا اۋىيدىڭ جتحىدةگي باالضىْاُ جتحپىطختگي غاىىْا دةٍىْگي ةرمتك مىْدىنخىطي پىػتّگت احخاّاحىْبىس . وقۋداعي ءبىسدىڭ جازعي دةٍاىىطىَىسدا ضوعاُ حۋراالّىپ غاّاّىڭ قۇالعىْا ٍىْتٍىس " .بۇگىِ جاٍالۋداُ وگىس حۇضتدى" دةگتّدة بىسدة ۇٍقي بوىَاٍدى .جترگت جارىق حۇضت-اق اۋىيدىڭ ضىرحىْداعي ةضني قىرٍاّعا جۇگىرةٍىس .ءضوٍخىپ ،پىطىقخارىَىس ءارى جۇٍرىل ،ءارى مۇغخي دةگتُ ٍىقخي وگىسدةرگت اىدىَتُ قوه جتحنىسةحىِءبىس .وگىسگت قوه جتحنىسگتُ ضوڭ اعاغػي اعاٍعا
جۇگىرةٍىس .وّدا جاضاىعاُ موپ ضۇٍرةحني غاّا جاحادى .ضوّىڭ ادةٍىطىِ اىدىَتُ ٍتىتّگتّىَىس حاعي ۇحاٍىس .ءۇغىْػي قاداٍدا ارقاٍُ ،وٍىْاعاظ ،بتىدىل ،ىڭىرغاق ،بتضباقاّدارىَىس حۇگتىدةّتدى .وضىالٍػا "بتش قارۋىَىس" ضاً بوىعاُ ضوڭ اٍبىَْتُ غاّاغىالر ىتگىْت قوضىالٍىس . ةرحىص بوٍىْىڭ ءوزىَىسدىڭ اۋىيدارعا قاراضخي غاپپاىىعىِ حوىىق حۇگتّدةپ غىعاٍىس .وّدا جۇٍىص جاعداٍىْا قاراً ۇّتٍي داالدا موغپتىي قوضپتُ جۇرةحىِءبىس . ءبىسدىڭ اراٍىسدا جاپپاش ،قاپپاش احخي اعاٍىْدى جىگىخختر بوىدى . ّتگت ةمتّىِ بىيَتٍَىِ بارىىق باال جاپپاضقا ءۇٍىرٍىس . اق جاڭبىر ضىرمىرةپ حۇرىپ اىطا ءبىسدىڭ باعىَىس جاّادى .جۇٍىطخي دوعارىپ قوضقا جَْاىىپ اىىپ اڭگىَت غترحىطتٍىس ،مارحا وٍْاٍَىس .وّداٍدا ءبىس جاپپاضخىڭ اٍْاالضىْاُ حابىالٍىس .ضوٍيتگتّدة ةمي ةزۋى موپىرغىپ ،دوڭگتىتّت قىسارعاُ موزدةرىْتُ وث غاغىپ ،قوٍۋ قارا قاضخي ،قىسىو غىراٍيي ءوڭىِ ءوڭَتّىڭت قاداپ ،اٍعاٍالً ضوٍيتۋغي ةدى . ضتّدةردةً متزىَىسدة غاىداردى اڭدٍخىِ ةدىل، متٍپىرى ةرحت ءوىىپ قاىعاُ باىپاڭ دةگتُ ةغني-الق باعاحىِ غاه بوىدى .ءبىر مۇّي اىگي غاىدىڭ ةغنىيترىِ قوراعا قاٍاپ اىىپ ءوزى دة ىػىْت مىرگتّىِ موردىل .قوراّىڭ ىػي قاراڭعي ةدى . حتك غاىدىڭ اىدةّتگت ارضىو-گۇرضىو بوىىپ پىطىيداپ جاحقاّىِ ةضخىدىل ٍ . . .اضقارا-اً! ضترمتّىڭ ءبىرى ةضىنخي قۇالحىپ
جىبتردى .ءبىس حۇرا قاغخىق .غاه بوقخىقخي بۇرقىراحىپ جاحىر ةغنىيتر حۇگته داالعا غىعىپ متحخي .بۇمػتڭ قاققاُ غاىدى اىىطخاُ اّدىپ ءبىس جۇرٍىس .بىردةٍتضىِ ىسدةپ قوراعا قاٍخا مىردى .ءبىس قوراّىڭ ارحقي حتضىگىْتُ ضىعاالدىق .بۇرىػقا بۇمػتڭدةگتُ غاه : اق ةغنىْىڭ جاحقاُ جترى ٍىْاۋ ،حىسةّىڭ باحقاُ جترى ٍىْاۋ ،ضوّدا غاقػاً قاٍدا قاىدى؟ -دةپ مۇبىرىتپ جۇر ةمتُ ،اڭگىَت وضي اراعا متىگتّدة اراٍىسداعي ةرةضتك باالالردىڭ ءبىرى : وً جاپىنت ،ضوّدا ضوه ةغنىْىڭ ةحىِ ءبىس جتٍَىسبت ؟ -دةپ قاىدى . جاپىنتڭ بتث-اۋزى بۇىل ةحپتضختُ مىرپىگىِ قاقپاً ،موزىِ باجىراٍخا قاداپ ءحۇرىپ : جوق وّي غاه قىخاٍالر ٍتُ ضارحخارعا ضاحىپ جىبترةدى — دةدى . ءبىس قىراُ مۇىني بوالٍىس . جاپىنت ،ءوز باضىڭىسداُ وحنتُ وقَعاالردى اٍخىڭىس - ،دةٍخىِ قۋغىنتظ ءحۇٍْتمختردىڭ ءبىرى حۇىتُ ءحۇرحنتّدةً قۋحىڭداپ . ءوز باضىَْاُ وحنتّي ٍت ،موپ قوً ،قاٍطي ءبىرىِ اٍخاً .وضىْدا الۋچۇً دةگتُ قىخاٍدى بىيتضىڭدةر - ،دةپ باضخاٍخىِ وه قىخاٍالر حۇراحىِ قىطخاقخي ٍتگىَتُ ّۇضقاپ - .
.
ءوزى مارى بوىعاّىَتُ ۋىيجىعاُ جاپ-جاش اق ضازاّداً قاحىْي بار .وعاُ قۇرثٍ-اً اپارىپ بترىپ حۇردىٌ ،ءبىر مۇّي . . . قوٍػي اٍختۋىر ،جاپىنتڭْىڭ ةّدىگي اڭگىَتىترى ءوزىْىڭ "ةرىىنخترىْت" موپ وٍىطادى .ءبىسدىڭ ٍاٍراعاً دا حاٍراعاً بوىعاُ حوپاُ مۇىنىَىسگت ةرةضتمختر دة جَْاال باضخاٍخىِ .ةّدى بىردة وُ جىو وحاضطا دا ءاىي مۇّگت پۇغپاعي قاّاٍاعاُ اٍتىي حۋراىي ءوزى قۇراىىپخاضخار ادةٍي ءضوز باضخاٍخىِ : وً ،جاپتمت ،اٍتىىڭت وزاحخىڭ بارعاّي راضپا؟ — دةٍدى .اه ،جاپىنتڭ ةظ ىرمىيَتضختُ : راش ،راش بوىعاّدا قاّداً ضوه وزاحخىني ضَىردىڭ وقىراضىْداً عاّا بىردةٍت ةمتُ-اۋ ،بارعاّدا وّىطي ىػتمختً بوىبىراپ ىطنت جاراٍاً قاىعاّىِ حوضتمخىڭ اضخىْدا جاحىپ مورىپ حۇردىٌ ةٍتش پت — دةٍدى .دۋ مۇىني موحترىيتحىِ . ضوٍيتگتُ ضاٍىِ ةمي ةزۋى جاراعاُ بۋراداً موبىنختّگتُ جاپىنتڭدى ةّدى ةغنىٌ حوقخاحا اىَاش ةدى .پىػتُ جۇٍىطىْىڭ ّتبىر اۋىر متزةڭدةرىْدة جۇرث رۋحىِ موحترىپ جۇرةحىِ جاىعىس جاپىنتڭ . ءبىس ءار جىيي پىػتُ اٍاعي جَىال بترة-اق وقۋىَىسعا متحتٍىس .وقۋداُ متىگتُ اراىىق دةٍاىىطخاردا جاپپاضخىڭ اٍتىىْىڭ اجىراضىپ ،باضقا مۇٍتۋگت غىعىپ متحنتّىِ ةضخىگتُ ةدىٌ . متىتضي جىيعي پىػتُ متزىْدة ۇٍگت متىگتّىَدة غتغتً ٍتُ مورغي اٍته ءضاىََا ةمتۋى اىدةمىَدى اڭگىَت
قىيىپ وحىر ةمتُ . وُ جىو بوٍي حۋ قاحىِ بوىىپ - . . . جۇرىپخي-اۋ . بارا ضاىىپ ضاڭعىخىپخي عوًٍ ،اضتىت بَتدةُ ةٍتش اٍعىرداُ بوىعاّي دا . بتحىٌ-اۋ ،ضوّدا اّا جاپپاش . . . اڭگىَت ضوه باٍاعي جاپىنتڭْىڭ ۇضخىْدة ةمتُ . ّتگت ةمتّىِ مىٌ ءبىيطىِ ضوداُ باضخاپ جاپپاش بىسدةُ قاغقاقخاٍخىِ بوىدى .باضقاالر دا وعاُ بۇرىْعىػا ٍازاضىس ضۇراقخار قوٍَاٍخىِ ةدى .وه ٍۇىدةً وزگترىپ باضقا بىرةۋگت اٍْاىدى .ءبىس باٍاعي جاپپاضخي ضاعىْاحىِ ةدىل ،ةضتضىْت ٍىْا جاپپاش حتز قارحاٍىپ بارا جاحخي . ة ،قاٍراُ ،جاپپاش-اً! -
ةضنتمطىس قاٍىق
ةرحىص ضاباضىْاُ اضىپ -حوگىيىپ جاحىر .حاڭترحتڭ ةرحت وگىس ٍىْىپ بترى وحنتّدة وحنتىدةُ ءوحىپ ةدىل ٍ .ۇٍنىِ متغت
اىخاٍدىڭ جوُ حاۋالرىْا جاۋىِ جاۋعاُ بوالرّ ،ت بوىَاضا ،مۇُ قاحخي ىطىعاُ دا غىعار .ضوّاُ جوُ -جوحاالردىڭ قارى ةرىپ، ةحتمنت ضارقىيىپ ،ةرحىص حاضَخىِ داعدىطي بار . مۇُ متغنىرىپ بارادى . — وحنته قاً جاقخا قاىدىٍ ،ىْا ضۋ حترةڭ بت ةمتُ ،ا؟ — دةدىٌ امتٍت .امتً ٍىرش ةحىپ مۇىدى دة: — ة ،وحنتىدىڭ قاٍدا ةمتّىِ ءبىر قۇداٍىٌ بىيتر .حتك ۇٍرةمختردىڭ قابىرعاضىْاُ عاّا متىىپ ارى -بترى ءوحىپ جۇر عوً، — دةدى .ءضاه اڭىرعاُ ٍتُ ءازىو ةمتّىِ ارحىْاُ ءحۇضىْىپ ةزۋ حارحخىٌ . امتً ةمتۋىَىس وزةّدى جاعاالپ ةدىل ،حاىدىڭ حاٍاعىْدا قاٍىق حۇر ةمتُ .ةضنتمطىس قاٍىق ،جترگىيىنخي اۋىو اداٍدارىْىڭ قاٍىقخي اىباحي اداٍداردىڭ اٍداپ متحپتۋى ءۇغىِ ةضنتگىِ حىعىپ حاضخاٍخىِ ادةحي .قۇٍعا موٍىپ ضۋ اعىسىپ متحنتُ دة بوىۋى ٍۇٍنىِ .امتً ارى -بترى قاراپ ةدى ،ةضنتمخي حابا اىَادى . — امت ،قاالً وحتٍىس؟ — باالً ،ةضنتمخي ةّدى حابا اىَاٍَىس ،اىالّىڭ باضقا ضاىعاّىِ مورةٍىس ،قورىقپا .حاۋةمته ءحۇبي — قاٍىق ،وحتضىڭ دة متحتضىڭ دةگتُ . ضوٍخنتُ امتً اىگىْدة وگىسگت ءوڭگترىپ امتىگتُ ةضىنخىڭ ةمي بوضاعاىىعىِ ضۋىرىپ اىدى ،ضوّاُ ضوڭ قوڭىر وگىسدىڭ بۇٍداضىِ باضىْا ءحۇرىپ ضۋعا ضاىىپ جىبتردى .باضي ضۋ بتحىْدة
قاىقاقخاعاُ زةڭگي باباّىڭ ۇرقي ورغتىتّت جۇزةدى .پىص -پىص ةحىپ قاٍقاٍا جۇزىپ قارضي جاعاالۋعا حارحىپ بارادى . ىيت-غاال امتً ةضىنخىڭ بوضاعاىىعىِ ةضنتك ةحىپ قاٍىقخي ارقاّْاُ بوضاحخي .داۋ حوىقىْدار ءبىسدى غاپخىعا ۇرىپ غاىقاضىْاُ قۇالٍدى ،ىسىْػت حۋرا ضوّداً وداُ دا داۋ ءبىر حوىقىِ حاعي ۇرادى .اه امتً ةمي بوضاعاىىقخي جاّخاالضا ةضىپ ،ضۋ ٍتضي ضۇىتٍَتّگت ضَىْىپ ،ةرحىطخىڭ ورحاضىْا قاراً حارحخي ٍ .تُ باضىَدى حوٍتُ ضاىىپ بۇعىپ وحىرٍىِ .غارىيداعاُ ضۋ، ىطىيداعاُ حوىقىْدار اّدا ٍ-ۇّدا قاٍىق ىػىْت ٍترۋةرحخترىِ القخىرادى . ارحقي جاعاالۋ بۇىدىراپ قاىىپ بارادى .اعاظ باضخارىْدا قىسىو ضاۋىتىتر وٍْاٍدى . جاّۋار زةڭگي باباّىڭ ۇرقي ءبىس اقىرى ءوحخىل . ضىينىْىپ -ضىينىْىپ قوٍىپ ،جاعادا جاٍىيىپ ،ءبىسدى مۇحىپ حۇر . اراعا غَرةك عاضىر ضاىىپ حاعدىر ءبىسدى ارقا ءحوضىْدةگي ةضىيدىڭ جاعاضىْا امتىدى .االش ۇرىپ اعاحىِ ءور اىخاٍداعي حتّختك ةرحىطختً ةٍتش ،ةضىو باٍاۋ غىَىرالپ ،مىينىپ اعاحىِ وزةُ ةمتُ .جاعادا ةضنتمطىس قاٍىق حۇر . باالً ضۇرادى: — امت ،قاالً وحتٍىس؟ — دةپ . — قاالً وحطتك ةمتُ ،ا؟! — ٍتُ اٍْاالٍا قارادىٌ .
حورعاً ۇغىپ بارادى
حاۋ ىػىِ وق دارىطىْىڭ مۇىىَطي ٍطي مترّتپ حۇر .ءۇًءىرىْتُ اداضقاُ ورىص جاۋىْگترىْىڭ حۋ ضىرحىْاُ چتچتُ جىگىخىْىڭ ٍىيخىعي متزةىدى . — حوقخا ،قوزعاىَا ،قارۋىڭدى حاضخا ! اعاظ اراضىْاُ غىققاُ راحَاُ احا جاۋىْىڭ جاۋىرىِ حۇضىْا قارۋىِ متزةپ حۇرىپ ،ءوُ بوٍىِ حىْخىپ غىقخي .قارۋضىسداّعاُ جاۋىْگتردىڭ ۇمىْىڭ باالپاّىْداً ءۇرپَگتُ جتىنت غاغىْا جاۋىعا قاراپ حۇرعاُ وه وضي ءبىر ضاپ -ضارى ،ءبىراق ،حوحىعا مۇرةڭىخنتُ جۇٍىر جتىنتّي قاّجارىَتُ جاىعىس -اق وضىپ جىبترگىطي متىدى . «جوق ،جوقٍ ،ۇّداً ٍخخىڭ باالضىْا ارزاُ ءوىىٌ جاراضپاٍدى، از-ازداُ متضنىيتپٍ ،تٍىيىْػت ازاپخاپ ءوىخىرۋ مترةك .اىدىَتُ قۇالعىِ متضىپ قۇّخَخىپٍ ،ۇرّىِ متضىپ غۇّخَخىپ ،ضوضىِ ءحىيىِ متضىپ ،جاّىِ قَْاپ ءوىخىرگتّدة عاّا ٍۇّىڭ قاضىقخاً قاّي چتچتّْىڭ غوٍىػختپ حوگىيگتُ قاّي ءۇغىِ از دا بوىطا غترىَدى حارقاحادى » .ارحىْا ةمي ادىٌ غتگىْگتُ راحَاُ جاۋىْا : — بترى قارا! — دةپ زىرك ةحخي .
اّاۋ بوىطا ةمي قوىىِ حوبتضىْت قوٍعاُ مۇٍىْػت قورباڭداً ارحىْا بۇرىيدى .قاُ -ضوىطىس ضۇرالّعاُ ورىص جىگىخىْىڭ ۇرةً ۇٍاالعاُ غتگىر موزدةرىْدة ضۇپ -ضۋىق اجاه موىتڭنتضي ۇٍىپ حۇر .ءبىراق ،بۇه راحَاُ ءبىر جتردةُ مورگتُ جاّار . «اما-اۋ ،بۇه قاالًٍ ،اٍ ،ا ،داه ءوزى ،داه ءوزى » ،وه متزدة ةمتۋى دة متڭتش ارٍََاضي قۇراٍىْدا اۋعاُ ضوعىطىْدا بوىعاُ .باقىر داٍىِ بىرگت حاحىپ ،قاّدى غىيبىردى بىرگت ءورگتُ ۇزةڭگىيتش دوضي ،اجاه اۋزىْدا ورحاق مۇرةضنتُ جاۋىْگتر ضترىگي . راحَاُ ءبىر ضاث ّت بوىعاّىِ ضتزبتً اڭىرىپ قاىدى دا ،ىسىْػت: اىتمطاّدر! -دةپ قاىدى .بۇه قارضىداعىعا حارش ةحنتُ ٍىيخىق ءۇّىْتُ قاحخي حَطت مترةك، ضتىل ةحت ءحۇضخي .وّىڭ اىدىْدا قاپطاعاً دةّتىي ،قابا ضاقاىدى، قوٍۋ قارا ٍۇرحي قاپ -قارا چتچتُ جىگىخي وضىالً دةپ غاقىرىپ حۇر ةدى . اىتمطاّدر .اجاه ةىتضىْت غىرٍاىعاُ ءوىي جاّاردا ءۇٍىج ۇغقىْي جىيخىرادى . قاداال قاراپ حۇرعاُ ٍوٍىيداً قاپ -قارا وحخي جاّار حترةڭىْت باحىرىپ بارادى .زورعا حاّىدى . راحَاُ!قوىىِ ءحۇضىرىپ ،وزىْت قۇغاق جاٍَاقػي بوىعاُ ورىص جاۋىْگترىْىڭ ءۇّىْتُ متٍىِ راحَاُ ضتىج ةحت ءحۇضخي دة، اىگىْدة عاّا حۇضىرگتُ قارۋىِ قاٍخا وقخادى .
دوضخىٌ ،حاۋ اٍالّباٍدى ،حاش اٍالّادى دةگتُ وضي غىعار ،ءبىسقاً جتردة متزىگىپ حۇرٍىس؟ چتچتُ جترىْدة ،چتچتُ حاۋالرىْدا ٍۇّدا ّتگت متىدىڭ؟ بۇىىنخي حىْىػخاڭدىرۋ ءۇغىِ . بۇىىل! حا ،حا ،حا .چتچتُ جىگىخخىڭ قاپ -قارا ٍۇرحخارى ءحۇرىيت موحترىيىپ ،حۇحاش دةّتضي ضتىنىيدةپ متحخي .حاۋ -جوحاالر ءۇّىِ قاٍخاالپ جاحخي . «بۇىىل ،حا ،حا ،حا!» دوضخىٌٍ ،ارجاُ حىطختردىڭ اراضىْاُ ىسبارىي ءۇُ غىقخي — .ٍتُ ءوز جترىَدى ،ءوز حوپىراعىَدى باضىپ حۇرٍىِ .اه ضتُ غاپقىْػي ،وحارالۋغي ةىدىڭ اٍخاعىْدا جۇرضىڭ .ءوز ةىي ءۇغىِ، ءوز جترى ءۇغىِ ءوز ةىىْىڭ ّاٍىطي ءۇغىِ جۇرگىسىيگتُ ضوعىص قاغاّدا ءادىيتحخي ضوعىص ! ٍتُ قوىىْدا ءاٍىرى جوق ضوىداحپىِ عوً ! بۇه دۇَّتدة اىدىيتر ءاىطىسدةردى ،ۇىنتّدةر مىػىيتردىقاقپاقىيػا قاعىپ وٍْاپ ،زورىىق ،ۇضختٍدىل غوٍىِ حاباّىَتُ جاھاڭدى جاىپاعىْاُ جاّػَدى .ىپىرقىراپ جىالعاّداردىڭ موز جاضىِ ةغنىٌ دة مورٍتٍدى .امتً ٍتُ غتغتً ،اعا -باۋىر، قارىْداضخارىٌ حۇگتىىَتُ ضتّدةردىڭ وقخارىڭْاُ ءوىدى .ءبارى دة قىپ-قىسىو قاّعا غىالّىپ باقَعا احخاّدى .ضتّىڭ امت -غتغتڭ
بوىطا اق ضاراٍىْدا ءبىسدى حتىتۆٍسورداُ قىسىقخاٍدى .اه ضوىداث دةگتُ وزگتّىڭ ٍىيخىعىْىڭ ءوڭتغىْدةگي وق ،مىَگت وقخاىطا ضوّي جۇحادى .ءبىراق ،والر وزدةرىْىڭ قاُ جۇحىپ جاحقاّىِ، بتٍۋاز حاىىقخىڭ قاّىِ ضۋداً غاغىپ مۇّاعا بتىػتدةُ باحىپ جۇرگتّدةرىِ بىيَتٍدى .بىيطت وعاُ ءوزىِ -ءوزى ءوىخىرۋ ابساه بوالر ةدى .ضاعاُ مترةگي ضوه ! متغىر ٍتّي ،ءوىىَدى ءوزىڭ حاڭدا! وزةگىْت قاُ متپختىگتّدةً بۋىىعا بارىپ حوقخاعاُ راحَاُ ،جۇرةك حۇمپىرىْدةگي اٍاۋغىيىقخي ازةر حتجتپ حۇردى . قازىر جاۋ بوىطاق حا ءبىر متزدةرى دوش ةدىل قوً .ضوهدوضخىق ءۇغىِ بوىطادا جاّىَدى قََا مور! جاُ! جاُ دةگتُ ّت؟ ٍتُ جاّدى اىدةقاغاُ ۇٍىخقاَّىِ .قاضىقخاً قاّىٌ قاىعاّػا ۇىخاراقخاً جترىٌ ءۇغىِ مۇرةضتٍىِ . ٍتّىڭ جاّىٌ حۋعاُ داالٍْىڭ قۇضىْىڭ اۋزىْدا ،غوبىْىڭ ّىيىْدة، حاش قاٍْارىْىڭ حاٍػىطىْدا . . . غاڭق ةحنتُ ٍىيخىق ءۇّىَتُ بىرگت چتچتُ جاۋىْگترى متۋدةضىِ قوىىَتُ باضىپ قۇالپ بارا جاحخي .اداضقاُ ورىص جاۋىْگتردىڭ ضاپخاضخارىْاُ احىيعاُ ٍىرىع وّىڭ ءحوضىِ ءحۇٍرةپ وحنتُ ةدى . راحَاّْىڭ ءضوّىپ بارا جاحقاُ حۇڭعَىق جاّارىْدا چتچتُ حاۋالرى ۇرغىقػا ٍىرىيىپ ،جارىق مۇّْىڭ قىسىو ضاۋىتضي قاراۋىخىپ بارا جاحخي .داالضىِ قۇغاقخاً جىعىيىپ ،موك غىَدى اقىرعي رةث
ٍىطنتپ قىبىرضىس قاىدى .حاۋ غاحقاىىْىڭ ٍج حۇٍطىعي وحپتٍخىِ قاىىڭ بۇحاضىْىڭ حۇمپىرىْدةگي حاش ۇڭگىردةُ غىققاُ جتحي جاضار ۇىىْىڭ « امتىتگتُ » ءۇّىِ ةضخٌ اىَاعاُ مۇٍىْدة موز جۇٍدى .جىيىطخاً ضىرعىعاُ قاُ قاپ -قارا ٍاً حوپىراققا باٍاۋ ضىڭىپ ،ۇٌٍ دىرىيدةٍدى . چتچتُ داالضىْىڭ حۇٍاّدى اضپاّىْدا ءاىطىس قاّاحخارىِ حىْىَطىس ضاباالپ ،غىر -غىر ةحنتُ داال حورعاٍي ۇغىپ بارا جاحخي .اىگىْدة عاّا وق ءۇزگتُ اعاظ بۇحاعي وّىڭ ۇٍاضىِ حاىقاّداپ متحنتُ ةدى .
ةمي دۇَّت
قۇداً قَاحاّْىڭ رۋحىْا راك!وضي ءبىر احي جاٍاُ متضته اىقىَىْا جابىطقاُ قادىر اجاىدىڭ اىىص ةٍتضخىگىِ ضتزگتّدة جۇرةگي ٍۇزداپ ضاال بترةحىِ . متزةك -متزةك موڭىو ضۇراعاُ موپ اداٍْىڭ ىػىْت قاّػاٍا موز ضاىطا دا ،ءوزىْىڭ اٍاۋىي قىسى جاّار جوق ٍ .ا ،جاّار . . .
قىس باال قىسىو اال موبتىتك ضََاقگي .موز اىدىْدا جۇرضت ضۇٍنىَدى – مومختٍىڭْىڭ ءضاّي .اّت ،وه " امتىتپ" جۇگىرىپ متىتدى ،جۇگىرىپ متىتدى . . .احختگتُ -اً ،ضۇرىْىپ متحخي " .امت!" " .باالً!" امتضي حۇرا جۇگىرٍتك ةدى ،دارٍتّي جتحپتدى . قادىر ،قادىر . .ضاعاُ ّت بوىدى؟ وه وزىْت قاداىعاُ جارىْىڭٍازاضىس ،ۇرةٍيي ،جۇدةۋ متضنىْىِ موردى ،موزى ضاحنت ىيىْىپ متحنتُ ةمتُ .قادىر ءضابٌ قىسدىڭ ةىتضىِ ۇٍىخا اىَاً ،قَْاال مۇرضىْدى . مىطىيتر متىت جاحىر . ا-ا ،مىٌ ،مىٌ دةدىڭدةر ،جاّار ٍا؟قادىر حاعي دا باضىِ موحترىپ ،ةحي ضوىىڭقي حارحقاُ ،وحطىس جاّارىِ ةضىننت قادادى ،اۋىو اداٍدارى ةمتُ . جاّار بوٍجتحىپ ،قۇداالر جاعي ضارجاٍالۋدا ءضوز ضاال متىگتّدة، قادىر قىسىْىڭ ٍۇّػاٍا حتز ةضتٍگتّىْت ضتّگىطي متىَتگتُ . اۋةىدة " وٍباً-اۋ ،وه ءاىي باال عوً " دةپ ضاىعاُ .غاً قۇٍىپ حىسةرىتضت وحىرعاُ متٍپىرى ضاّىِ غىَػىپ اىعاُ ضوڭ عاّا ازةر ةضىْت متىىپ ،بارٍاعىْىڭ باضىِ ضاّاۋعا مىرىطنتُ " ءبىر . . . وُ . . .وُ . . .بتش . . .وُ ضتگىس !" ٍا ،وه وُ ضتگىسگت حوىىپخي ،ءوزى دة بىرةۋدىڭ قىسىِ وُ جتحىطىْدة جتحتىتپ متحنتُ .بتۋ دۇَّت -اً دةغي .بۇه بۇه ٍا ،امتگت اۋىر حَگتّي قىسىْىڭ ۇزاحىيعاُ مۇّي بوىدى .
قََادىٌ ،اّا ،قََادىٌ،موزىَْىخص جاضىِ حََادىٌ . ىػىڭت ضىَگاُ باالڭ ةً، ضىرحىڭا قاالً ضىََادىٌ . قوظ ةّدى ،امت ،قوظ ةّدى، موڭىيىٌ ّتحنتُ بوش ةدى . قىس ةٍتش ۇىىڭ ٍتُ ةدىٌ، ٍتّدةً بوپ مىَىڭ وضتدى؟ ! بۇه اّاٍتُ ،امتٍتُ قوغخاضۋ ةٍتش ،والردىڭ ءبىر -ءبىر قابىرعاضىِ ضۋىرىپ امتحىپ بارا جاحقاَّتُ بىردةً بوىدى . ءوزىِ قاّػاٍا قاٍراحخي ۇضخاٍىِ دةضت دة ،بۇگىيىپ متحخي، ةگىيىپ متحگي .باٍاعىدا جاّىبتك باحىردىڭ قىسى ۇزاحىيعاّدا قوىىْا قارۋ -جاراعىِ اىىپ ،ضوڭىْاُ قۋعاُ اڭىسىْا ةّدى بۇحىْدةً ضتّدى .ضوه جوىي مۇٍتۋ باال غَگت غاپاّىِ جاۋىپ متحپتگتّدة ّت بوالر ةدى .غَدى ّاٍساالعاُ ّار باحىر " :ءۇھ ،قىس امتحنتُ - جاۋ غاپقاّْاُ جاٍاُ ةمتُ عوً " دةپ حىسةضىِ قۇغىپ ،ةگىيىپ وحىرىپ قاىعاُ ةدى -اۋ . جاّارىٌ ٍتّىڭ . . .قىس غتغتضي – اٍعاّىٌ قادىردى حاعي دا جۇباحا باضخادى . امتّىڭ ،اۋرۋ ٍتُ ضاعىْىع قاحارىْاُ ٍتّدةحنتُ امتّىڭ وزگتدةُ جاضىرعاُ موز جاضىِ ضاقاىعا جتحنىسبتً وراٍاىَتُ
جتڭىو ضۇرحىپ اىدى . ۇزاحىيعاُ قىس اّدا-ضاّدا ءحورمىْدةپ متىطت ،باٍاعي قابىرعاڭْىڭ جىرحىعي جاٍاىعاّداً ،جاز مۇّدةرىڭ جادىراً قاالدى ةمتُ . موپ مۇّْىڭ وىقىطىِ از مۇّدىل اىداّىػپتُ حوىخىرىپ جۇرگتّدة ،قادىرعا حاعي دا ءبىر ضارى ۋاٍىٌ جابىطخي .ةىگت "قازاقطخاُ" دةگتُ اۋرۋ حَدى . وٍباً ،ءور اىخاٍدىڭ جارحىطي قازاقطخاّعا موغىپ متحىپخي . امىَباٍدىني ءحوىقۇجاث جاضاحىپ جاحىر ةمتُ . جَتّقۇىدىڭ ءۇظ بىردةً باالضي اىَاحىعا وقۋعا متحىپخي . اً ،قاحىِ ،قازاقطخاُ ،قازاقطخاُ دةپ وحىرعاّدا بۇزاۋىڭ ةٍىپقوٍدى .جۇگىر اّت . . . ٍاضقارا ،جاّطاۋىتٍْىڭ مۇٍتۋى ٍاش بوىعاُ ضاٍىِ وّيۇرىپ-ضوعىپ " ،ضتّي حاضخاپ قازاقطخاّعا بارىپ جاش قاحىِ االٍىِ" دةٍخىِ مورىْتدى .ةّدى ّت بتحىَدى اٍخخىٌ . ةرمىْْىڭ اٍتىي قازاقطخاّي قۇرىطىِ دةپ وحىرۋغي ةدى ،ةمىْػيباالضي دا قىس بوىعاُ ضوڭ ،جوضپارىي حۋىخخاُ قاغىپ ةّدى قازاقطخاّعا باراٍىِ ،ضوّدا بارىپ ۇه حاۋىپ بترةٍىِ دةً قاىىپخي . حا-حا-حا ،قَق -قَق! مىٌ بىيتدى ،وّداعىالر ورىطػا ضوٍيتٍدى دةٍدى ،دوڭىسدىڭةحىِ جتٍدى دةٍدى باالالرىَىس ماپىر بوىىپ متحپتضت بوىدى عوً . ّ -ت بوىطا وه بوىطىِ غاڭىراق قازاقخىني عوً ،حاباّي حَطت
بوىدى .قىخاٍدىڭ قىطپاعىْا قاراعاّدا جترى متڭ عوً . "قازاقطخاُ ،قازاقطخاُ !" قازاق ةىي ةرمىْدىل اىعاىي غتحختگي قازاقخىڭ اڭگىَتضي وضىالً باضخاالحىِ . مۇٍتۋ ٍتُ قىس دا بۇه "اۋرۋٍتُ " اۋىرعاىي ءبىراز بوىدى " .جاّار ةّدى اىىطقا -قۇالق ةضخىپ ،موز مورٍتٍخىِ باضقا ةىگت ،جاث جترگت متحتحىِ بوىدى" . بۇه جوىي قادىردىڭ قابىرعاضي بىالً حۇرضىِ ،بۇمىو قوىقا جۇرةگىَتُ ضۋىرىيىپ بارادى .ةرحتگىيتردة ٍىطخاُ متٍپىرّ ،ت جاىَاۋىس بىرةۋدىڭ جاىعىسىِ حارحىپ االدى ّتٍتضت ضاٍۇرىق قۇش باالّي ىيىپ اىىپ ،اىخي قاباث اضپاّْىڭ ار جاعىْا اىىپ ۇغادى، امتضي اداضىپ قاالدى . ضاّدىراقخاعاُ امت جاّار ،جاّار ،جاّارىٌ ٍتّىڭ . . .ضاٍۇرىقخىڭ ارحىْاُ قوه ضوزادى . قادىر ،ضاعاُ حاعي ّت بوىدى؟بۇه اٍعاّىَْىڭ ءۇّي .جاّي جارىْىڭ ۇضخىْدةگي اّا وزةگىِ ٍىطىق حىرٍاالپ ،ءبورى جۇىقىالپ جاحطا دا ،بىيدىرٍتۋگت حىرىطادى .جاۋىىعىْىڭ ۇغىِ قاٍىرعاُ بوىىپ موز جاضىِ وپ -وڭاً ضۇرحىپ االدى " .بوحاً قاً جتردة جۇر ةمتُ دةغي!" امت ،ءبىس قازاقطخاّعا موغتحىِ بوىدىق .قىسى وضي ءضوزدى ّتگت اٍخخي ةمتُ؟ جاّار راش اٍخىپخي ،موغىپ متحخي! امتضىَتُ ،قارحاٍعاُ ،قاجىعاُ ،قىسىو ءوڭتظ جاراضىِ جاُ باالضىْا ضتزدىرگىطي متىَتگتُ قاً موڭىو امتضىَتُ حاعي
دا قوغخاضخي " .امت ،االڭداٍاڭىس ،ءوزىَىس بارىپ ورّىعىپ اىعاُ ضوڭ ،ضىسدةردى دة موغىرىپ االٍىس" -بۇه قىسىْىڭ ضوڭعي ءضوزى " .مىٌ بىيتدى؟ !" موٍتٍىْت متپختىگتُ ءضوز ،موز غاراضىْا حىعىيعاُ جاش حوىقىِ احىپ حۇر .اضاۋ حوىقىْدار متۋدةّي ،متٍتردى بار مۇغىَتُ ۇرادى .وقخاىدى ،اٍخپادى . حوىقىدى ،حوگىيَتدى -مىٌ بىيتدى؟ اىىص ،ءبارى دة اىىص . . . جاّار ،حوقخاغي ،حوقخاً حۇرغي . . .امتضي قىسىْىڭ ٍاڭداٍىْاُ ٍىطنتدى .باال مۇّگي مۇڭطىگتُ حتر ءٍىطىِ ،اّا ضۇحىْىڭ ارىيىپ بوىَاعاُ ۋىس ءٍىطىِ ىسدةپ، ٍتٍىرى قاّباً ،قۇغاعىْاُ غىعارعىطي متىَتً ۇزاق حۇردى . جاّار ،جاّار ّ .تگت متحتضىڭ ضتُ؟ ! -بۇه اٍخپاۋعا ءحَىطخيءضوز ةدى ،ءبارىبىر اٍخۋعا دارٍتّي جتحپتدى - .ضتُ قاٍخا اٍْاىىپ متىگتّػت . . .مىٌ بىيتدى . . .جاٍاُ امتڭ . .اىدة قاٍدا . . .اىىص ،اىىص . . .حىٌ اىىص ،بىيَتٍَىِ ،ضوقىر حۇٍاُ، قاىىڭ ورٍاُ ،موزىٌ بۇىدىراپ حۇر . . .جاّار ،جاّارىٌ ٍتّىڭ، متحپتغي! جاّار . . . قادىر ،قادىر . . .ا-اۋ اٍعاّىَطىڭ با ،موزىٌ حاعي ىيىْىپ بارادى ةمتُ عوً ،ىيعٌجاٍاُ ءحۇش مورةً . -متٍپىر ،غىْىڭدى اٍخػي ،جاّار متىت اال ٍا ،اً ،قاٍداً ،جتر
ءحۇبي عوً ،جتردىڭ ءحۇبي . . . متىتدى ،متىتدى ءاىي! " غىرمىِ-اۋ ،قاراحورعاٍىٌ ۇغىپ متىتقاىطا ،قاّداً جاقطي بوالر ةدى" اٍعاّىٌ ضوڭعي ءضوزدى ىػىْتُ مۇبىرىتدى . اٍعاّىٌ ،اۋ ،اٍعاّىٌ ،بارضىڭ با؟ ضتُ موز غىرىَىِ اىىپ،ۇٍىقخاپ اىػي ،ضتّىڭ دة ٍازاڭدى اىىپ بىخخىٌ -اۋ .حاڭترحتڭ ةرحت جۇىدىس ءضوّبتً ٍتّي ضىرحقا غىعارىڭدارغي . قارا جتردىڭ بتحىْت قوّاقخاعاُ اٍيي ءحۇّْىڭ اضخىْدا ،قىراُ وزةّىْىڭ بوىَاغي ضىڭعىرىْا ٍۇىگىپ ،ضَرةك وضنتُ اق حترةمختردىڭ اراضىْدا جۇپىْي عاّا ٍاىػي ءۇٍي حۇر ٍ .اىػي ءۇٍىْىڭ مۇڭگىرث غىراعىْىڭ ضارعىع ضاۋىتضىْىڭ اضخىڭدا حاىىقطىپ ،قاحخي ۇٍقىدا اّا جاحىر .حاٍاعىْاُ اش وحپتگتىي اپخا بوىعاُ ،ءوڭ ٍتُ ءحۇضخىڭ اراضىْدا اۋرۋ ٍتڭدةحنتُ امتّىڭ ءاىطىس جاّارى حترةزةدةُ جارىق ضاۋىتّي اڭطاپ ءبىر جۇٍىيىپ، ءبىر اغىالدى .اۋرۋدىڭ ءحورمىْىِ جاٍاّعا جورىپ دارىگترگت بارعاّدا وٍىْداعىطي غىِ بوىدى .اه ،ةٍدةۋ قۇّىْا جۇز حۇٍاق قوٍدىڭ اقػاضي دا جتحپتٍخىِ ةدى " .ةٍدةىگتَّتُ جازىيىپ متحطتً جاقطي ،رامخىڭ ةٍي جوق ،ءبىر جاراّي ضىيىپ حاضخاعاَّتُ ،ةمىْػىطي جاّت مومختضت ءبارىبىر جازىيَاٍَىِ" - بۇه وّىڭ اقىرعي جۇباّىػي .ءبىراق اّاۋ حترةزةدةُ ۇڭىيگتُ قاپ -قارا حاٍۇق دۇَّتّىڭ ضۇضي ّتحنتُ ضۋىق ٍ .ىْاۋ غىراق بوىَاعاّدا . . .غىراعىٌ ءضوّبتضت ةمتُ .غىرمىِ ،جارىق
دۇَّت! . . غاه-اۋ ،غاه ،وٍاۋضىڭ با ،غوىپاُ حۋىپخي . ا-ا ،غوىپاُ . . .ٍا ،غوىپاُ غوقخاً قىسارعاُ غاقخا "ىڭا -ىڭا" دةگتُ باىعىِ ءۇُ ءوزىِ امت بوىۋ قۋاّىػىْا بوىتگتُ .جارىق دۇَّتّىڭ جاّارى وٍاّعاُ غاق ،جۇرةگىَْىڭ جۇىدىسى ،موزىَْىڭ ّۇرى -جاّار، جاّار ،جاّار! ضابَىْىڭ ةضىَىِ جاّار قوٍعاُ . قىراُ بوٍىِ قۋاالً ضوعاحىِ ضاٍاه ،ءوزىْىڭ حۋىپ وضنتُ داالضىْىڭ ءحوضىْتُ جۇگىرىپ وحنتُ جۇپار ىتپ قادىردىڭ مومىرةگىِ حوىخىرىپ ضترگىخىپ جىبتردى .دارةث اىىپ ،جۇزىِ قۇبىالعا بترىپ ،اٍعاّىَْىڭ ضۇٍتٍتىىَتُ حىسةرىتً وحىردى . ةثءضىس ارىق قوش قوىىِ جوعارى موحترىپ ،االقاّىِ جاٍىپ اىالداُ حىيتك حىيتدى : ةً ،اىال ،ءبىيىپ جاّت بىيَتً ىطختگتُ مۇّاالرىَدى متغتمور ٍ .ىْاۋ جارىق دۇَّتٍتُ قوغخاضار ءضاحىَدة جاىعىس قىسىٌ - جاّارىَدى مورۋگت قۋاث بترة مور .جاّارىَدى حتزىرةك جتحنىسة مور! اىال ،قىسىَدى مورىپٍ ،اڭداٍىْاُ ءبىر ٍىطنتپ ،غىبىِ جاّىٌ ۇغىپ متحطت ارٍاّىٌ بوىَاش ةدى .جاراحقاُ -اۋ، حىيتگىَدى بترة مور ! جاپىراقخاردىڭ بوىَاغي ضىبدىرىْا قوضىيىپ ،جارىقػاقخاّا غىققاُ ءاىطىس مۇءبىر مۇَّتُ ءحۇّْىڭ ءوالراضىْداعي بۋالّا غَراحىيعاُ دىَقىو قاراڭعىيىققا جۇحىيىپ جاحخي .ضىس ،ضىس ةٍتش -اۋ
جىپ-جىيي جتر ءحوضىْت اىپىص جىو مۇّگت مۇٍىپ مۇرةڭىخت حوحىققاُ ٍاڭداٍىِ قوٍعاُ امتّىڭ ٍىْاجاحي ۇزاققا ضوزىيدى . قادىر وضي مۇّي جاقطي ۇٍىقخادى " .قىسىٌ متىتدى ،اّت ،متىت جاحىر" دةپ موڭىيدى مۇبىرىتۋٍتُ بوىدى ،ءارى ضوالً ضتّدى . جاّار متىتدى .متىختمتٍگت ةڭنتٍتحىِ قىراحخىڭ جوىىِجاضاپ قوٍىڭدار .حوعاّْىڭ ضۋى جاٍاُ بوىۋغي ةدى ،موپىرى قۇالپ قاىَاضىِ .متٍپىر ،قۇرث ٍ-اٍىڭدى داٍىْداً بتر . اٍخپاقػي ،قىسىڭ حارىْي جاقطي مورۋغي ةدى عوً . . .باۋىرضاق پىطىرىپ قوٍىڭدار " .جاّارىٌ ،جاّارىٌ ٍتّىڭ " . . . متىتضي حاڭدا . . .متىتضي غوىپاُ حۋعاّدا اٍعاّىٌ قادىردى وٍاحۋعا باحپادى .وّىڭ ضاىقىٍِ ،تٍىرگت حوىي ،ءضاه جىََىطخي بتث -اىپتحىْتُ قىسىِ ءحۇضىْدة مورىپ جاحقاّىِ بىيدى .ءبىراق وه مۇٍتۋىْىڭ ةزۋىْدةگي ةڭ ضوڭعي مۇءبىرىْىڭ " جاّار" ةمتّىِ اڭعارا اىعاُ جوق . *** امت ،امتً ٍتّىڭٍ ،تّىڭ امتً اۋىر حاه ۇضخىْدة جاحىر ةمتُ .ٍاعاُ قىخاٍعا بارىپ متىتحىِ ۆٍسا بترىڭىسغي؟ – بۇه اىَاحىداعي جاّاردىڭ ءوحىْىػي ةدى . ٍاٍيي جۇزى جىيخىراعاُ ضتٍىس ضارى باۋىرضاق ٍۇرّىْا قوٍعاُ ءٍوىدىر موزىيدىرىگىْىڭ ۇضخىْتُ ضۇزة قارادى : ٍتُ ضىسگت قازاقػا اٍخىپ وحىرٍىِ عوً ،ءبىرىْػىدةُموغي-قوُ بَيتحىڭ جوق ،ةمىْػىدةُ ازاٍاحخىققا قۇجاث
حاپطىرعاُ جوقطىڭ ،ءبىر اٍخخىٌ بىخخي .ضاعاُ ۆٍسا جوق! -دةپ قاالً قىطخىرعاُ دوٍباه ضاۋضاعىَتُ ۇضختىدى حىقىيداحخي . امتً ،امتً ٍتّىڭ – . . .جاّار قىطخىعا جىالدى .وّىڭ بوزارادىرىيدةگتُ جۇقا ةرىْدةرىْت ،جۇحىْا بۇىنىيدةگتُ حوق حاٍاعىْا موز اٍىرٍاً قاراپ وحىرعاُ باضخىق جىبىدى : وّدا امتڭ اۋرۋ دةگتُ حتىتگراٍَا اىدىر .غىعۋ ۆٍساضىِ عاّااغاٍىس . حتىتگراٍَا متً دةگتّدة ءۇظ مۇّدة متىتدى عوً .غىعۋۆٍساضىِ عاّا اغقاَّتٍُ ،ۇّدا باال-غاعاً بار ،قاٍخا اٍْاىىپ مىرة اىَاً قاالٍىِ عوً . باضخىق االقاّىِ جاٍىپٍ ،ىعىِ قَقاڭ ةحنىسدى .قاضخارى ٍۇرىْْىڭ حوبتضىْت ةڭنتٍت ءحۇٍىيىپ ،موزىيدىرىنخىڭ اضخىْاُ موزىْىڭ اعي ٍوىىراق مورىْدى . ٍاعاُ ّت قىو دةٍطىڭ؟! وه ٍتّىڭ غارۋاً ةٍتش . اعا ،ءبارىَىس قازاقپىس عوً ،جاّىڭىس اغىَاً ٍا؟ قازاق ،قازاق! وضىالر قىسىق ،ىيعٌ قازاق ،قازاق دةٍدى .قازاق-قازاق ،زاڭ-زاڭ! متىتضي مىٌ ،ماّت ،مىر بترى ،حاعي دا قازاق پا . . .حتبتُ ٍۇرحخارى ةزۋىْت قاراً جاٍىال قاىعاُ باضخىق ٍىطقىيَتُ مۇىدى ،جاّار جىالدى .مىرپىگىْتُ حاٍػىالر ىرغىپ متحخي . امت ،اٍْاالٍىِ ،امتً -اۋ ،ضتّي حىرى مورة االً با ،جوق پا؟باضىڭىسداُ ضۇٍتپ ،قوىىَْاُ ءبىر غىْي جىيي ضۋ بترة االٍىِ با،
جوق پا؟! *** اۋىيىْا اىخي مۇُ دةگتّدة ازةر جتحنتُ جاّار ءۇً ضىرحىْداعي قاىىڭ اداٍْىڭ حابىج موحترىپ ،زٍراحقا بتحختپ بارا جاحقاّىِ موردى . امت ،ا -مت-ة . .قاٍراُ امتً . . .قىراُ بوٍىْدا قاىىقخاعاُ حورعاٍدىڭ غىرىيىْداً زارىي ءۇّگت قاراىي حوپ حوقخاعاُ جوق .وّي حوقخاحۋ ةغنىَْىڭ قوىىْاُ متىَتش ةدى .وٍخنتّي ،پتّدةىتر ءوىىَدى حوقخاحا اىَاضىِ ،ۋاقىخخي حوقگاحا اىَاضىِ بىيتدى .ءبىراق وزدةرىْىڭ قاً مۇُ ،قاً ضاعاحخا ضوه جوىَتُ اٍاقطىس احخاّىپ بارا جاحارىِ بىيَتٍدى . اداٍداردىڭ اقىرعي جاُ اٍقاٍي – ضاعىْىع قاّا .اّت ،اّت . . . ةمي دۇَّتّىڭ اراضىْدا حورعىِ جتىدى دىرىيدةحنتُ ءاىطىس عاّا ءۇُ: -امت ،ا -مت-ةة!
حاضباۋىر
(راحٌَ اعساٍۇىىْىڭ رۋحىْا )
ضتُ ّتحنتُ حاضباۋىر ةدىڭ ،وّي ّتگت حاضخاپ قتحخىڭ؟ اعا ،ءضىس ءوزىڭىس اٍخۋغي ةدىڭىس عوً « دۇَّتدة ّاعىس ٍاحابباث،حتڭدىل ،ءادىيدىل دةگتُ ّارضت جوق ،وه اداٍداردىڭ اىعي مۇّگت ءۇٍىخپتُ قاراۋى ءۇغىِ جاىعاّْاُ جاضاپ اىعاُ قََاه بَىگي » دةپ . ٍتُ جاۋاپ قاٍخارا اىَاٍَىِ .قوىىَداعي متضتگت قاراٍَىِ .متضت بوىعاّدا ءٍوىدىرةگتُ غاراپ حوىي متضت .جتحىطۋىىقخار قۇٍاحىِ غاٍداُ دا موبىرةك .دىرىيدةگتُ قوىدارىٌ متضت بتحىْدة ۇضاق حوىقىْدار حۋدىرىپ ،ءحۇٍَتدةً -ءحۇٍَتدةً حوعىص جاضاپ جاحادى . ضوه حوىقىْدار متّتحختُ موحترىيىپ قىپ -قىسىو ءوڭتغنت ،جوق، قىسىو ءوڭتظ ةٍتش ،قاپ -قارا حاٍۇق ۇڭگىرىْت -ءحۇپطىس اراّعا جۇحىيىپ متحتدى .حاعي حوىقىپ ،ۇضاق قاُ ارّاالرى ارقىيي غاپقىالً جوّتىتدى . اعا ،بىيتضىس بت ،وٍىردة جاۋاپطىس ضۇراقخار موپ بوالدى .حاعي ضوه باٍاعي ۇضاق ءٍوىدىر حوىقىْدار حىْىَطىس حوىقَدى . ةّيىگىطي قوغقار ٍۇٍىسدةّىپ جاعاالۋدىڭ جارحاضخارىِ حتڭطتىخت ضۇزگىيتٍدى . ضتُ دة ءبىر ضخاماُ اىىپ قوً .بۇه جوىي جاّارىَْىڭ اىدىْدا موىدةّتڭدةپ غومنتُ ّارداً موگىيدىر حۇٍاُ ةغختڭتّي مورضتحپتدى .ءبىراق ،وّىڭ ۇٍقىداعي
ءضابَدةً بوىَاغي حىْىص اىعاّي اپ -اّىق ةضخىيىپ حۇردى . ءوزىڭىس ىپػت دةپ ۇٍرةحنتّطىس . ىػپتضتڭ ءوزىٌ -اق ىػتٍىِ ،ءۇھٍ ،تُ ضتّىڭ حاضخاپ متحنتُقاىىڭدىعىڭدى موردىٌ . اعا ،غىِ اٍخاضىس با ،وه ّت دةٍدى؟ ّت دةۋغي ةدى ،ضتّي حاضباۋىر ةمتُ دةٍدى . غىْىِ اٍخىڭىسغي ،وه ٍتُ حۋراىي بىردةڭت اٍخخي ٍا؟ٍا .ّت دةٍدى؟ ّت دةۋغي ةدى .جاڭا اٍخخىٌ عوً .وّىڭ ۇزدىننتُ داۋىطي جاىىْىػقا جاقىِ غىقخي : اعا؟ . . ةضىڭدة ٍت ،ءبىر جوىي ضتُ وّىڭ ضۋرةحىِ مورضتحنتّطىڭ .حوىىقػا دةّتىي ،ةمي بتحي اىَاداً ،حوٍپَعاُ عاّا قىس ةدى عوً . اهٍ ،تُ ضوڭعي رةث مورگتّدة ضۇزةمختُ حۇرعاّداً قۇر ضۇىدةرى عاّا قاىىپخي ٍ .تّي مورىپ جىالدى .وّىڭ بوحاّىنىْدةً جاۋدىرةگتُ جاّارىْاُ ٍتُ « اعا ،ىْىڭىس ٍتّي حاضخاپ متحخي » دةگتُ ضوزدةردى وقىدىٌ .ءبىراق ضوڭعي جاعي حاعي دا بۋاىدىرالّىپ متحخي .وّىڭ حۇپ -حۇّىق جاّارىْاُ ًءوپ-ءٍوىدىر حاٍػىالر قاٍْاپ غىقخي .مىرپىنخترىْىڭ ۇغىْاُ ءۇزىيگتُ ۇضاق ٍۇز حتمخي ٍارجاّدار قورعاضىْداً ضاىَاقپتُ قارا
جترگت دوٍاالپ جاحخي .وه ةّدى جاّارىِ وقىخا اىَاضىِ ءبىيىپ، ومطىگي ةزۋىْت حارحقاُ جۇقا ةرىْدةرىِ ءوز ءاٍىرىْت ارةڭ موّدىرىپٍ ،ىْاالردى اٍخخي « :ىْىڭىسبتُ حاّىطخىق ،حابىطخىق، ءضوز باٍالضخىق .ءبىر مۇّي وه ٍاعاُ متىىپ ٍ« :تُ قارىسدارٍىِ، قارىسىَدى وحتۋ ءۇغىِ ءبىراز وراً بتر .از ۋاقىج ضتّي مورة اىَاٍخىِ غىعارٍىِ » -دةدى دة ،ىطخىق دةٍي بتحىَدى غارپىپ، ضۇٍۋگت دة دارٍتّي جتحپتدى ،مترى بۇرىيدى .وه متحنتّدة موگىيدىر مومختً بوالحىِ ،وّاُ ارى جادىراپ جاز متىدى ٍ .تُ غتغتك احقاُ داال گۇىدةرىْىڭ اراضىْاُ ىسدةدىٌ ،وه متىَتدى . مۇرةڭىخنتُ مۇز متىدى .اضپاّدا ۇغقاُ اىخي قازعا ضاىتً اٍخخىٌ، وه متىَتدى .قىيىػىِ ضۇٍرةحىپ قىخىَىر قىص متىدى .قىراۋىي حترةزةدةُ ةىتضىِ ىسدةدىٌ ،حاپپادىٌ ٍ .ىْت ،حاعي دا مومختً متىدى ،قۇش ةمتظ قۇضخار دا وراىىپ جاحىر ،وه ّتگت متىَتٍدى، ٍتّي ّتگت اىداٍدى ،حىٌ قۇرىطا ءجوّىِ اٍخىپ متحطت وڭ بوالر ةدى عوً؟ !» -وّىڭ اٍخقاّي وضي .اه ،مىٌ حاضباۋىر ةمتُ . اعا ،وّدا ٍتُ غىْىْدا قارىس وحتۋگت متحنتُ بوالحىَْىِ . قارىس؟ ٍا ،قارىسٍ ،تُ اّاّىڭ اق ضۇحىْت ،امتّىڭ اٍاۋىي االقاّىْا قارىسداربوالحىَْىِ . ءىْىٌ-اۋ ،قارىس قاغاُ وحتىۋغي ةدى ،ءبىس ءوٍىردىڭ وزىْت دةقارىسدارٍىس عوً . -اعاٍ ،تُ باضقا قارىسدى قۋىپ غارغاپ جۇرگتّدة قارا جتردىڭ
قارىسى بارىْتُ اۋىر ةمتّىِ بىيَتپپىِ . ّتگت؟ اداً احاٍىس قارا جتردىڭ حوپىراعىْاُ جاراىعاُ .دةٍتك ،ءبىس قاراجتردىڭ ءبىر متضتك باىػىعىِ اىىپ ،وّىَتُ ءوز حاّىَىسدى جاٍاعاّبىس .ةّدةغت ،ءوزىَىس وٍىپ اىعاُ ضوه بوضخىقخي ٍاڭگي حوىخىرا االٍىس با ،جوق! حوىخىرا اىَاٍَىس .دةگتَّتُ متٍدة جتر جىرحىعىِ جاٍاۋعا مترةمپىس . ضتُ حىٌ جاضطىڭ عوً . موپ جاضاپ جتر بتحىِ مۇّاعا حوىخىرعاّػا ،وپاضىس جاىعاّْاُةرحت متحنتُ دة باقىج ضََاقخي . احا-اّاڭدى قاُ جىالحىپ متحخىڭ عوً . ٍۇٍنىِ ٍتُ حىرى جۇرضتً ،والردى وداُ دا موپ جىالحاحىِغىعارٍىِ .اداً عۇٍىرى ارٍاَّتُ باضخاىىپ ،ارٍاَّتُ اٍاقخاىىپ متحطت ،جتر ۇضخىْدةگىيترگت دة ،جتر اضخىْداعىالرعا دا قادىرىي بوالضىڭ .اه ،جتر بتحىِ بىيعاپ جۇزگت متىطتڭ دة ،العىْتحختُ باضقا االرىڭ جوق! جىالۋعا متىطتك ،وه حاعدىردىڭ ىطي! جوق ،جوق! والً ةٍتش !!!ٍتُ اىَاحىْىڭ حۇٍاّدى موغتضىْت جۇگىرىپ غىعىپ ،بار داۋضىََتُ وضىالً دةپ اٍقاٍالدىٌ . ٍۇىدة ٍ . . .ۇىدة والً ةٍتش ،ة ٍ-تش!اىىپ جارحاضخاً اىَاحىْىڭ ضۇپ -ضۇرى قاباث ۇٍيترى حۇك
بىيَتگتّدةً حىَطىراٍىپ ،ضىسداّا قاراٍدى .اه ،باٍقۇش حاىدار ضاقاىىْاُ ضۋ اعا ضتىنىيدةٍدى .جاپىراقخار جاّازاعا جىعىيعاّداً ءۇّطىس باش غۇىعَدى . وه متڭ ٍىقخي ،ةرحختگتُ ارعىَاقخاً ضىْدارىي حۇىعاضىِ حىپ-حىل ۇضخاعاُ قاىپىْدا موغت بوٍىَتُ ارى قاراً اضىعا ادىَداپ متحىپ بارا جاحىر ةمتُ . راحٌَ ،راحٌَ ،حوقخاغي . . .اضىققاُ پتّدةىتر قاغاُ حوقخاۋغي ةدى .ءبىربتحنتً ،وراىَاٍخىِ ۋاقىج حىيىْدةً وه دا ارحىْا قاٍىرىيعاُ جوق .اىَاحىْىڭ ضۋىق حۇٍاّىْا جۇحىيىپ متحخي . ٍتُ حاضباۋىر حاعدىردى قارعاپ ،ةرحت ٍت ،متظ پت اداٍدارعا بترگتُ قارىسىِ اٍاٍاً قاٍخارىپ االحىِ حاضباۋىر قارا جترگت وحىرا متحخىٌ . ءبىس جتردىڭ بۇًءىرىِ حتپنىيتپ ،قاّػاٍا جاۋىس احاّطاق حا، جۇرةگىَىس حاش ةٍتش ،ةحختُ جاراىعاّىِ ٍوٍىْداٍَىس .اه ،قارا جتردىڭ باۋىرى قاّْاُ ةٍتش ،حاضخاُ جاراىعاّدىقخاُ وه ءبىسدى ىقىيىٌ زاٍاّْاُ بترى جۇحىپ متىت جاحطا دا ،حوٍعاُ جوق . جاّارىَْاُ دوٍاالعاُ جىپ -جىيي حاٍػىالر حاعي دا ضوه قارا جترگت ،حاضباۋىر قارا جترگت حاٍا باضخادى .جتر بوىطا ٍوپ ٍ-وٍاقاُ قاىپىْدا جاڭبىر ضۋىْا قوضىيعاُ ٍتّىڭ موز جاضىَدى ءۇّطىس جۇحىپ جاحخي .
قاز قاّاحىْا جازىيعاُ حاحخار
قارا موزدةُ ٍوىدىرةپ جاش متىتدى قارىْداضىٌ ،بۇگىِ ضتّىڭ ۇٍيتّۋ حوٍىڭ ،اٍاه ّت بارا اىَادىٌ . ضتُ اىخاٍداضىڭٍ ،تُ االحاۋداٍىِ . قارىْداضىٌ ،ضتُ بىيَتٍطىڭ . ضتُ وٍىرگت متىۋدةُ بۇرىِ ٍاعاُ ىْي ،ضاعاُ اعا ّازاربتك دةگتُ ءبوبتك بار ةدى « .باً ٍاىػىْىڭ ۇرپاعي » دةپ ضوٍىو ءۇٍىرگتُ قارا قۇٍىِ مۇّدةردة امتً ٍتُ غتغتً اىخاٍدىڭ " ٍج جتمنتّىْت " اٍداىىپ متحخي ٍ .تُ مورىْگتّْىڭ بوضاعاضىْدا قاىدىٌ .غَتحختً ّازاربتمخي امتٍْىڭ جتڭگتضي اضىراپ اىدى . اۋىر مۇّدةردىڭ اجاه قارٍاعي اىدىَتُ وضي ءضابَگت ىيىْدى . ٍتُ ىْىطىس قاىدىٌ .باضقا باالالردىڭ ارحىْاُ حوٍپاڭداپ جۇگىرگتُ ىْىيترىِ مورگتّدة وزةگىَت ءورث ىيىْدى ٍ .تُ ءۇغىِ اىعاغقي ءوىىٌ .ءوزىٌ اۋزىَا ضاىىپ غاٍْاۋعا ءۇٍىر مترىع حوپىراقخي قارا جتر باىعىِ جۇرةگىَت ضۇپ -ضۋىق ٍۇزىِ باضخي . حوٍپاٍعاُ حوپىراقخي مورضتً حۇال بوٍىٌ ءحۇرغىگىپ متحتحىِ بوىدى .قارا جتردى جتك موردىٌ .باالالر قوىىَتُ حوپىراق ءۇٍىپ وٍْاضاٍ ،تُ وّي غاغىپ جىبترىپ حۇرا قاغاحىِ ةدىٌ ،جىالٍخىِ
ةدىٌ .موز جاضىْا قوضىيعاُ اّا ضۇحي ،امتّىڭ باحپاُ مۇرشءىْىطي مومىرةگىَت غتر غتٍتّىِ باٍالدى . قارىْداضىٌ ،ضتُ بىيَتٍطىڭ . ضتُ مومختٍدة حۋىيدىڭ .بۇمىو داال جۋضاُ ءٍىطىِ بۇرمىپ، حورعاٍالر ءاُ ضاال باضخاعاُ .اىعاظ اغىيعاُ حاۋ گۇىي - غۇعىْىقخي امتً جاقطي مورةحىِ .ضتّىڭ احىڭدى حاۋگۇه قوٍدى ٍ .تّىڭ قۋاّىػىَدا غتك جوق .اٍْاال جۇگىردىٌ، مورغىيتردةُ ضۇٍىْػي ضۇرادىٌ . ٍتّىڭ باۋىرىٌ بارٍ ،تّىڭ قارىْداضىٌ بار! ٍت ّ-ىڭ قا -رىِ -دا-ضىٌ بار .حاۋ -جوحاالر بىرگت ضۇٍىْػيضۇرادى . بار . . .بار . . .بار . . .امتً اٍخاحىِ ةرحتگىيتردةگي ضََاقخي اىدةءبىر اىىطخاُ متىگتُ ضاٍۇرىق ضتّي ىيىپ اال قاغاحىْداً جاُ احاۋىىداُ قىسعاّدىٌ . اٍْاىىپ ،ءۇًءىرىيىپ بتضىگىڭْىڭ قاضىْاُ متحپتٍخىَْىِ . بتضىنختُ غتغىيگتّدة اىخي جاضخاعي غاٍاٍا قاراٍاً حاىخىرةمختً موحترىپ " بترٍتٍَىِ ،بترٍتٍَىِ !" دةپ قۇغاقخاً قاغۋغي ةدىٌ ٍ .ۇّي بىيگتُ اۋىيداعىالر قىسىق غىعارٍاققا ٍتّي ادةٍي ىسدةپ متىتحىِ بوىىپخي . قارىْداضىڭدى بىسگت بترغي . . .ءوحىْىػخىڭ اٍاعي ضوعىطقا ضوزىيىپٍ ،تُ والردى ضوٍىو اال قۋاٍىِ .ضتّي موحترىپ اال قاغاٍىِ .والر قۋعاُ بوالدى ،جتحت
اىَاعاُ بوالدى . اپىر-اًٍ ،ىْا باحىردىڭ قارىْداضىِ بترٍتً قوٍعاّىِ قاراغي- ،دةپ الجطىسدىق حاّىخقاُ بوالدى .متٍدة داۋةُ اعاً ومختٍدىل مورضتحىپ ضوً قوىدارىِ ضوزىپ ،ضاعاُ حتگتۋءىرىِ ضاال باضخاٍدى ٍ .تُ غىرىيداپ قوٍا بترةٍىِ .غتغتٍْتُ اراغا ضۇراٍَىِ . حاٍج ءارى - ،دةٍدى غتغتً - ،ءبىر باۋىرىِ بترگتُ ،ةّدىحاۋگۇىدى ةغنىَگت بترٍتٍدى وه ،ثءٍىطىپ مورىڭدةرغي قاّت!؟ ٍتُ موز جاضىَدى قۇرعاحىپ ،ةرىتّت قاالٍىِ . قارىْداضىٌ ،والر اقىرى اٍخقاّىْا جتحخي .اراعا غَرةك عاضىر ضاىىپ، ٍتُ جوق وراٍدى پاٍداالّىپ ضتّي اىىپ متحخي -اۋ . قارىْداضىٌ ،موحترىپ اىىپ قۇغاعىْاُ غىعارٍاً قوٍاحىِ اعاڭ جوق .جتحىَطىرةدىڭ-اۋ ،مورىص اٍخىپ بوضاعاٍتُ قوغخاضاحىِ ءبىسدىڭ اۋىيدىڭ ضاىخىِ قاالً وحنتردىڭ ةمتُ .اىدىڭدا مورىطتحىِ امتڭ جوق ،وه اّاۋٍ ،تُ جتك مورگتُ قارا جتردىڭ قوٍْىْا جاحىپ اىىپ ،ضتّىڭ زارىڭدى حىڭداً اىدى ٍا ةمتُ دةغي . . . قارىْداضىٌ ،مورىطىپ اٍىرىالحىِ اعاڭ اىىطخا ،اڭىرادىڭ-اۋ، ةڭىرةدىڭ-اۋ ،قارعاً ،قاٍختٍىِ؟ ! ءحور اىدىْدا غوغاٍعاُ اّاڭ ضتّىَتُ قوغخاضىپ ،قاالً ةگىيدى دةغي . . .وه " :حاٍج ءارى، اعاضي حۇرعاّدا حاۋگۇىدى ةغنىَگت بترٍتٍدى " دةۋغي ةدى عوً . اعاضي قاٍدا . . .
قاراحاۋدىڭ باضىْاُ موظ متىتدى، موغنتُ ضاٍىِ ءبىر حاٍالق بوش متىتدى . قارىْداضخاُ اٍىرىيعاُ قَىِ ةمتُ، قارا موزدةُ ٍوىدىرةپ جاش متىتدى -دةگتُ ءاّدى االحاۋ بومخترىْدة وحىرىپ اٍخقاُ ٍتّىڭ دة موزىَْتُ ٍوىدىرةپ جاش متىتدى . قوظ ،قوظ ،قارعاً ،قوظ ةّدى ،باقىخخي بوه !
ءبىس ءحىرىَىس
امت ،ءضىس وىگتّطىس ،ءبىس حىرىَىس .ءضىس حۋعاُ جتردىڭ حورقاداً حوپىراعىِ جاٍىيىپ حىپ -حىْىع ۇٍىقخاپ جاحىرضىس ،ءبىس حىرىيتر قارا جتردىڭ قاقپىع بوىعاُ قارا حۋالعىِ غاڭداحا قاعىپ جۇرٍىس . امت ،وضىداُ وُ ةمي جىيدىڭ اىدىْدا ٍتُ ضىسگت: متىىْىڭىسبتُ جاراضپاً جۇرٍىِ ،ةمي ءبوىىْىپ حىْاحىِضََاقخىَىس - ،دةپ ةدىٌ .ءضىس جاّارىڭىسعا ىرمىيگتُ جاضخي حتجتپ: -باالً ،قازاق :جاٍاُ قاحىِ ،جاش باالّىڭ موز جاضي ٍتُ ٍۇرىِ
بوعىْا قاىَا -دةٍدى ،ةگىس قوزىداً وضنتُ ةمي ّتٍترةٍْىڭ ةمي جتردة جاۋحاڭداپ جۇرگتّىِ مورگتّْتُ مورگت مىرگتُ وڭاً ةٍتش پت؟! -دةدىڭىس .قاّػا قاٍراحخاّطاڭىس دا غتغتً ةمتۋىڭىسدىڭ جاّارالرىڭىس غاراضىِ جۋىپ اىدى ٍ .تُ ءضىسدىڭ اىدىڭىسدا ةمىْػي رةث اۋىس اغقاُ ةٍتضپىِ . امت ،اجاه اٍخىپ متىَتٍدى .ءبىر مۇّدة -اق ءضىسدى قاعىپ ءحۇضخي .اىخاٍدىڭ بومخترىْدة دوڭ باضىْدا قاىقَعاُ ٍازارىىق حۇردى .اۋىيداُ قاالعا متىىپ وقۋعا مىرگتُ ضاٍىِ متىىْىڭىسبتُ ( ءوز غتغتضي بوىطا دا) غىعىطا اىَادى ٍ .تُ احا جۇرحخي اڭطاپ قازاق داالضىْا حارحقاّدا ،وه ءبىر-اق مۇّدة اۋىيعا قاغىپخي .قاالدا وقَخىِ مالضخاضىْاُ جوىدىق اقػا اىىپ ،قىسىيخاش اۋىيىْا جتحىپخي دة ،بومختر حاۋدى جاٍاۋ ءورىتپ جاٍالۋعا بتث اىىپخي .جوه بوٍىْدا ءضىسدىڭ ٍازارىڭىسعا قاراپ ۇزاق جىالپخي، جاّىْا باراٍىِ دةضت ،ارادا جاحقاُ وزةّػتدةُ وحت اىَاپخي .ءضىس جۇرگتُ جتردىڭ جۋضاّىِ جۇىىپ زار ةڭىرةپخي .موز جاضىِ قۇرعاحقاُ وه مومختۋىىننت متىطت ،ةه اىدةقاغاُ ورحا جاٍالۋعا موغىپ متحىپخي .جتر قورۋغىْىڭ ءۇٍىْتُ ءجوُ ضۇراپ ،غاً ءىػىپ اىعاُ ضتگىس جاضار وه ةّدى ورحا جاٍالۋعا حارحىپخي .امت، ارۋاق دةگتُ ّارضت غىِ غىعار ٍ .ۇٍنىِ "اۋزىڭىسداُ " حۇضنتُ ۇىىڭىسدىڭ قاغىپ بارا جاحقاّىِ ضتزدىڭىس -اۋ .غىبىِ جاّىڭىس غىرقىراپ بىرگت ۇغىپ جۇرگتُ غىعار .ءضىسدىڭ اٍاُ بترۋىڭىسدىڭ ارقاضي بوالر ،اعاضي جاٍْاحبتك ورحا جاٍالۋداُ بومختر
حاۋعا اغػي اىۋعا متىت جاحادى عوً ،جوه بوٍي اىدىْاُ وزىْت قارضي متىت جاحقاُ ضاٍىْدى متزدةضخىرةدى . امت ،ءبىس حۋعاُ جتر قۇغاعىْاُ اٍىرىالر ضاحخت ّتٍترةىترىڭىسدى ةرحىپ ٍازارىڭىسبتُ قوغخاضخىق .بوز جۋضاُ جاپقاُ جاه حوپىراقخي ضَپاپ موز جاضىَىسدى موىدةحىپ اىىطخاً بتردىل . امتدةُ ءوىىدةً ،غتغت ٍتُ قاضَتحخي داالٍىسداُ حىرىدةً اٍىرىيدىق .ارحىَىسدا اىخىِ اىخاً ٍتُ امت قابىرى قاىدى ،اىدىَىسدا اڭىس بوىعاُ احا -جۇرث پتُ بتىگىطىس حاعدىر حۇردى . ّتٍترةىترىڭىس متٍدة االحاۋعا غىعىپ : امت ،اىخاً مورىْت ٍت؟ -دةپ اىىطقا ،موگىيدىر ضاعىَدار اراضىْا،اضپاُ جَتگىْت ضۇزىيت قاراٍدى .ةّدى بىردة : امت ،ارۋاق بوال ٍا ،احاً ءحۇضىَت مىرىپخي - ،دةٍدى ٍترةً ،قۇراُجاحخاپ ،ضىسگت باعىػخاپ اٍاث وقىپ جۇرةدى .امت ،وپاضىس ۇىىڭىس ءضىسدىڭ ءضوزىڭىسگت قََاّاث جاضادى .ءضىس ةُ ضاىعاُ ةمي ةگىس قوزى ،ةمي جتردة ٍاڭىراپ جۇر .وّي ٍىْا قاّىپتزةر ۇىىڭىس ءوز قوىىَتُ اٍىردى . "ةمتۋىْىڭ ةمي جتردة جاۋحاڭداپ جۇرگتّىِ قاالً مورىپ جۇرةٍىِ" دةگتُ ءضوزىڭىس قاٍخاداُ جاڭعىرىپ ،ۇزاق جىالدىٌ . امت ،ءضىس بىسگت امتىىل پارىسىڭىسدى حوىىق ادا ةحىپ ورىْدادىڭىس .اه ٍتُ غي . . .ورىْداً اىَادىٌ . ةگتر ٍتّىڭ ءۇّىٌ جتر اضخىْداعي ٍۇردةڭىسگت ٍا اضپاّداعي رۋحىڭىسعا جتحتر بوىطا ،ضىسدةُ :
متغىرىڭىس ،امت ،متغىرىڭىس . . .دةپ جۇز قاٍخارا ءوحىْترةدىٌ . امت ،بىسدةر وضىالٍػا حىرىَىس ،حىرىيتر جتر بتحىِ غاڭداحىپ جۇرٍىس .وىىيتر . . .
ضتُ قاٍداضىڭ
ضتُ قاٍداضىڭ؟ ةرحىطخىڭ اق بوراّي ۇرعىالعاُ داالداضىڭ -اۋ .باق زاٍاّعي ٍج حۇٍطىعي وحپتٍخىِ ّۋ ورٍاّْىڭ قاداۋ -قاداۋ قاىعاُ از اعاغىْىڭ اراضىْا ضۋىق حۇٍطىعىِ ضۇققاُ قاّػىق اٍاز ضتّىڭ قاضىڭْاُ قىڭطىالً جۇگىرىپ ،قوعا باضخارىِ قوزعاپ ،قاٍىص ۇمىطىِ ضىيدىراحىپٍ ،ۇزداردى ضىقىرالحىپ وحنتّدة ضتُ ءحۇرغىگىپ متحتحىِ غىعارضىڭ . باال مۇّىڭدة -ءضابٌ ءضاحىڭدة مىرپىنػتغتّْتُ قورقاحىِ ضتُ قوٍاّْىڭ موجتگىْتُ دة قاغۋغي ةدىڭ عوً . اىعاغقي اقػا قاردا جتّختمختىگتُ اق قاردى ءاىىَىسغت احقىالۋغي ةدىل .ضتُ قارداُ قاال جاضاٍخىْطىڭ ً .ءارًءار حاضخاُ قوٍىيعاُ
ضاۋىتحخي قۇرىيىطخار قاحارالضا بوً موحترةحىِ .متّتث اىدةمىَدةر جاعىْاُ حاضخاىعاُ اۋىر بوٍبا غاعىِ قاالغىقخي حاىقاّداپ متحتحىِ .ضتُ جىالٍخىْطىڭ ٍ .تُ قاغاحىَْىِ .ضتُ احقىالعاُ وقخاردىڭ موبي دارىَاٍخىِ .ضوه اق قار جاٍىيعاُ داال بۇگىْدة ضتّي جاحىرقاٍاً مۇٍىص ّۇمختىترىَتُ قىسىقخىرىپ، مۇىيي جاُ -جاّۋاردىڭ ةڭ ادةٍي ىسىِ ءوزىْىڭ اقػا بتحىْت ًءور قىپ باضىپ ،اضتٍدىنخىڭ اىخىِ بتضىگىْدة حتربتحتحىِ غىعار . ضتُ قاٍداضىڭ؟ غَيي ءحۇبتمختگي وحاۋالّعاُ قۇً حوبتىتردىڭ اراضىْدا ءورىَدةً قىسىو غىيىنخىڭ ورحاضىْدا موگىيجىٌ ءحۇحىْي اضپاّعا بۇٍداالّعاُ ةضني قىطخاۋ ضاعاُ اىىص ةٍتش غىعار .قورا حۇمپىرىْدة ىڭىراّعاُ قوً ،غوپ غارباقخا مۇرث -مۇرث جوڭىػقا غاٍْاعاُ جىيقيٍ ،ۇرّي پىص -پىص ةحىپ اّدا-ضاّدا ةرّىِ ضىيپ ةحنىسىپ باضىِ ضىينىپ قوٍاحىِ وٍطىو قاراّىڭ حۇقىَي – ءبارى دة حاّىص ةدى -اۋ .قىطخىڭ قىطقا مۇّىْدة ورٍاّعا ٍتگىِ ةرحت ضۇٍتٍخىِ ضارعىع مۇُ موىتڭنتضىِ موبتٍخىپ ىَىرث حتز ءۇًءىرىيتحىِ . وقۋداُ قاٍخقاّدا قاراڭعىيىق پتردةضي حارحىال باضخاۋغي ةدى . جاعاالرىَىس اق قىراۋعا وراّىپ ،قاراعاُ ،ءحۇزگتّدةر جَي وضنتُ قۇً حوبتىتردىڭ باۋىرىْدا قاضاث قاردىڭ ءۇضخىَتُ جۇگىرةحىِ ةدىل .قاضاحخىڭ جۇقا بتحي وٍىيىپ ءحۇضىپ ضتُ جىعىالحىْطىڭ . ضۋٍناڭ ءبىر جاقخاٍ ،وٍىِ ظءارپىڭ ءبىر جاققا ۇغىپ متحىپ جىالٍخىِ ةدىڭ ٍ .تُ جۇگىرىپ متىىپ قوىخىعىڭْاُ دةٍتپ
مَىَىڭْىڭ قارىِ قاعىپ جۇباحۋغي ةدىٌ .ضتُ موز جاضىڭدى ىتزدة قۇرعاحىپ حاعي دا جۇگىرةحىِ ةدىڭ .حتك اىدىَىسداُ ضتّدةردىڭ ۇٍيترىڭْىڭ اال ٍوٍْاعي ءۇرىپ غىققاّدا عاّا ٍتُ متٍىِ قاٍخۋغي ةدىٌ .ضتُ ضوه قارىي داالدا ءاىي جۇرضىڭ بت؟ ضتُ قاٍداضىڭ؟ اۋىو اىىطخادى .اراٍىس اىىطخادى .ورحا ٍتمختپخت ةمتۋىَىس مالضخاش رةحىْدة ضىَالضىپ جۇردىل .ضتڭدةر قىسدار مالضي ،ءبىس ۇىدار مالضي ةدىل .ءوزىَىس قاحارىي ۇه -قىسدار حاث اىىطىپ ،حاث بترىطىپ جۇردى .ضتّي قاّػا جاقطي مورضتً دة ،اٍخۋعا اۋزىٌ بارٍادى .حاث جازۋعا قوىىٌ دىرىيدةدى .حتك ضىرحىڭْاُ قاراپ جۇرۋ باقىج ضََاقخي ةدى .ضتُ حۇىىَي جتىبىرةگتُ قىس ةٍتش، بوٍجتحنتُ ةدىڭ .اقىرى ورحا ٍتمختپخي بىخىرىپ اٍىرىيىطار ٍَْۋحخار متىىپ جتحخي ٍ .تُ اىىطقا وقۋعا احخاّعاىي اۆحوبۋش باضپاىداعىْا موحترىيدىٌ .ضتُ قىس دوضخارىڭَتُ ٍتّي ۇزاحا غىقخىڭ .اقخىق رةث ،اقخىق رةث ةٍتش -اۋ ،اىعاغقي رةث ٍتُ ضتّىڭ قوىىڭا بۇمختىگتُ حاث ۇضخاحا بتردىٌ .ضتُ غتحي غىيخترىتّگتُ قىسىو قوه وراٍاه ضىَالدىڭ .ورحاضىْا جۇرةك ضۋرةحي ءحۇضىرىيگتّىِ متٍىِ موردىٌ . ضتُ اۋىيدا قاىدىڭ .ضتُ ٍتّىڭ حاحىَدى وقٌ اىدىڭ با؟ بتمتر جازعاُ غىعارٍىِ .ضتّىڭ جۇرةگىڭدى جاراالپ اىعاُ جوقپىِ با؟ ٍۇٍنىِ ضتُ ضوه حاحخي وقىَاً -اق پارة-پارةضىِ غىعارىپ القخىرىپ حاضخاعاُ بوىطاڭ قاّداً جاقطي بوالر ةدى .
ٍتُ وقۋداُ ۇىنتُ قاالعا جۇٍىطقا ورّاالضخىٌ .وداُ غتث ةىگت متحخىٌ .ضتُ حۋعاُ اۋىيدا قاىدىڭ .ءوزىڭْىڭ اٍاۋىي اّاڭ ،اٍاۋىي امتڭ قاضىْاُ ۇزاحقىطي متىَتدى بىيتً .اۋىو ضتّىڭ ٍاڭگىيىل ٍاقخاّىػىڭٍ ،اڭگىيىل ءاّىڭ بوىىپ ،بۇگىْدة اۋىيدىڭ اضتً اّىْت قۇالق قۇرىػىڭدى قاّدىراحىِ غىعارضىڭ .ةرحىطخىڭ مومجاه حوىقىْدارى ضتّي حاحخي مۇٍىَتُ حتربتحتحىِ بوالر .ضتُ بۇمىو باقىخخىڭ حتك حۋعاُ اۋىيدا عاّا ةمتّىِ قاٍداُ بىيدىڭ؟! اۋىيداُ باضخاىعاُ ءاُ اۋىيداُ عاّا اقىرالضاحىِ ضاقارا زاڭىِ ضتُ عاّا جاحخاً بىيدىڭ .اۋىيداُ اىىطخاعاُ بىسدةر باقىخخاُ دا اىىطخاً بتردىل پت بىيَتٍَىِ .مترىطىْػت قاٍػىيىعي ٍتُ قاقخىعىطي موپ قَىِ حاعدىرالر ءبىسدى جَي مۇحتحىِ بوىدى .ضتُ بارىْتُ دة اداضىڭ .بارىْتُ دة قۇالُ حازا مۇٍىڭدة اۋىيدىڭ اق جارقىِ قۇغاعىْدا قاىدىڭ . ضتُ قاٍداضىڭ؟ اىىطخا ،حىٌ اىىطخا ٍ .تُ ءحۇش موردىٌ . باٍاعي باال مۇّگي ةىتضختر .ةرحىطخىڭ جاعاضي .ضتُ ءۇضخىڭت قارا موٍيتك مَىپ ٍۇز ۇضخىْدة ضىرعاّاق حتۋىپ جۇرضىڭ .ضتّي ۇضخاٍىِ دةضتً قوىىٌ جتحپتٍدى .اٍاعىڭداعي موّنٌ حتز ضىرعاّاٍدى .متّتث ٍۇزدار وٍىيىپ وزةُ بتحي وٍدىٌ-وٍدىٌ ضتڭدةرگت حوىدى .ۇٍدىڭ ورّىْداً متضتك ٍۇز ۇضخىْدة ضتُ اىىطخاپ باراضىڭ .اىىطخاً بتردىڭ .قوظ دةگتّدةً قارا ظءارپىڭدى بۇىعاپ قاىدىڭ .
ضتُ قاً -دا متث -حىڭ؟غوغىپ وٍاّعاُ ٍتّىڭ موز اىدىَا قابىرىڭْىڭ ۇضخىْت قۇالپ بارا جاحقاُ جاىعىس جاپىراق ةىتضختدى . -ضتُ قاً -دا-ضىڭ؟
جاىعىس جاپىراق
جاىعىس جاپىراق ٍتُ ضتّي جاز بوٍي قاالً باٍقاٍاعاَّىِ . باىنىٌ ،باٍقاعاُ دا غىعارٍىِ .وّدا ضتُ جاىعىس ةٍتشٍ ،ىڭ ضاُ جاضىو جاپىراقخاردىڭ اراضىْدا جاً عاّا ضىعاالپ حۇرعاُ بوالرضىڭ ،اىدة ،ضتُ حترةزةٍْتُ ۇڭىيىپ ٍتّي مورگتُ غىعارضىڭ .اضىرةضت ،جازدىڭ اٍيي متغخترىْدةٍ ،ۇىگىگتُ حىْىػخىقخىڭ باۋىرىْدا ضىرحقا ،ضوّاۋ موگىيدىر اضپاّْىڭ مورمتً ءحورىْت – بوزاٍىق اٍعا ،جىپىرالعاُ جۇىدىسدارعا حتىَىرگتُ غاعىَدى ضاُ ٍارحت باٍقاعاُ بوالرضىڭ .وّدا اٍدىڭ ضۇث ضاۋىتضىْت قاّػاٍا غوٍىيطاً دا ءبارىبىر ضتّي مورة اىَاٍخىِ ةدىٌ عوً . اه ةّدى ضتُ جاىعىس قاىعاىي اضپاُ اىقاالرىَتُ بىرگت
مومنجَتمنت قۇالعاُ جاّارىٌ جاضىْداً اعىپ متىىپ ضاعاُ قوّاقخاٍدى .ضتّىڭ ٍۇڭيي ،جۇدةۋ متضنىْىڭ ،ضارعىع ةٍتش، مۇرةڭىخنتُ بتٍْتڭ بوىَاغي دىرىيَتُ قاىخىراپ ،بۇحاققا اضىيعاُ جارقاّاحخاً قاراۋىخادى . جازدىڭ قىسىعىْا حوٍىپ بوىىپ ،قوڭىر مۇزدىڭ اٍاعىْداعي باقخاردى متزگتُ ضۋٍاقي جته ضتّىڭ جاّىڭا اىدةقاّداً ۇرةً امتىت ٍت قاالً؟ ءجوُ -اۋ ،حاه باضىْداعي بۇحاقػاالردىڭ حۇٍطىعي بۇرغىنختً بۋازداّعاُ ضاحخت ٍاۋجىراعاُ مۇّْىڭ جىيۋى حىرىىننت اضىقخىرعاّي ضوّػا جاپ -جاضىو ءۇغنىو حۇٍطىعىڭ اىدىَتُ مورىْىپ ،جارىق دۇَّتّي جادىراً ضۇٍگتّطىڭ .ضتّىَتُ بىرگت مۇغىنختگتُ ضاُ بۇرغىل بۇمىو اضپاّدى بۇرمتپ ،جاضىو اىتً جاضاعاُ ةدىڭدةر -اۋ .ضوّىڭ ءبارى ضاعاعىْاُ جاىعىس – اق مۇّدة ءۇزىيىپ ءحوڭنترىيت قۇالپ ،قارا جتردىڭ ٍۇزداً حاّىِ قۇغقاّىِ قاالً غىداپ موردىڭ ةمتُ ٍ .ۇٍنىِ ،اّاۋ ،جۇزىڭْتُ ضىرعىپ ءۇزىيۋگت غاق حۇرعاُ جاىعىس حاٍػي ،ضوه قاضىرةحىڭْتُ قاىعاُ داق غىعار .جتحىٌ حاٍػىْىڭ اٍدىڭ ّۇرىْا غاعىيعاُ ءاىطىس ضاۋىتضىِ مترةڭ حىرىىل جاىَاۋىس غۇڭتحىْت وپ -وڭاً جۇحىپ قوٍطا دا ،ءبارىبىر ضاعاُ قۋاث بترةحىِ غىعار .وه ءۇزىيىپ متحطت قاٍختر ةدىڭ؟ ! ٍتُ ضتّي اٍاىي االقاّىَْىڭ غۋاعىَتُ جىيىخقىٌ متىطت دة باحىيىٌ جتحپتٍدى .اباٍطىسدا ضاۋضاقخارىٌ حَتر حََتضخت -اق ،جاُ ارقاۋىْداً ىيىْىپ حۇرعاُ جاىعىس حاٍػي قۇالپ متحطت . . .وه بار پارٍتّىَتُ اداٍدار قوىىَتُ جاضاىعاُ
قاحىگتز قارا حاضقا ءحۇضىپ ،بىج -غىج بوىطا قاٍختٍىس؟ ! وعاُ ضىڭگتُ اٍدىڭ اىخىِ ضاۋىتىترى بىرگت ضىْىپ ،حىرىىنخىڭ اقىرعي ءاّي حوٍىَطىس حوپىراققا جۇحىيىپ متحپتً ٍت؟ ! قوڭىر مۇزدىڭ قاراغاعا ۇالضقاُ قاحقىو ءحۇّي بوىَاعاّدا ضوه ءبىر حاٍػي اىدةقاٍدا ةرىپ ،حاعدىرىِ حاۋىطار ةدى عوً .ضتُ ةرحتڭگي غىعار مۇّْتُ قورىقپاٍطىڭ با .وّىڭ وحنىر ضاۋىتىترى حۇك حاپپاعاّداً حوعاٍدىڭ ىػىِ حىَىطنىيتپ جاىعىس حاٍػىعا ضۇعىِ قاداٍاضىْا مىٌ متپىو؟ ! قارا جتردةُ قاٍىر مۇحت اىَاعاُ بتٍباق حاٍػي بۋعا اٍْاىىپ اداٍداردىڭ قوىي جتحپتٍخىِ موك زةڭگىرگت ،اجىٌءضىس اضپاّعا ۇغا جوّتىطت ّت غارا؟! وّداٍدا ضتّىڭ جۇزىڭدةگي جۇباّىع ّۇرى بىرگت ۇغىپ متحپتً ٍت!؟ ضاعاُ غۋاقخي مۇّْتُ قاحىگتز قىص جاقطي بوالرٍ ،ۇبادا ،مومختً متىت قاىطاغي ،ضوه مومختٍي قۇرعىرى متىَتً حۇرا حۇرضىْػي . . . جاىعىس جاپىراق ،ضتُ ءبارىِ ءۇّطىس حىڭداٍطىڭ .ءبىراق، حترةزةدةُ حتىَىرگتُ ٍتّىڭ جۇزىَدة ّت بارىِ اٍخپاٍطىڭ .ةگتر اٍخا قاىطاڭ ٍتُ قورقاٍىِ .ضوه ءۇغىِ دة ضتُ ءوزىڭ عاّا جىالٍطىڭ ،ءوزىڭ جىالپ حۇرىپ ضورا-ضورا جاضخاُ جۇزىڭت قاحقاُ ضۇٍنىَدى حاٍػىڭْىڭ متپپتۋىِ حىيتٍطىڭ .وٍخنتّي ضتّىڭ جاّىڭ دارقاُ داالّىڭ ًءوپ -ءٍوىدىر اضپاّىْاُ اپپاق غۋاق ةٍىپ، ضاٍاىدىڭ ضاۋٍاىىَتُ ٍارقاٍعاُ . جاىعىس جاپىراق ،ضتُ ءۇزىيت مورٍتغي .ضتُ ءۇزىيطتڭ ،جۇرث
ضتّي ٍتّىڭ متۋدةٍْىڭ قۋىطىْاُ ىسدةٍدى .والر جاپىراقخىڭ ٍۇردةضي جاحقاُ جتردى مورگىطي متىتدى .ءبىراق متظ بوالر ةدى . جاىعىس جاپىراق ،جۇرث قىسىق قوً ،ضتُ ٍتّي اٍاغي . . .