Nowy kamieniarz nr 27 by Nowy Kamieniarz

NUM ER

LIPEC/SIERPIEŃ (NR 27) 4/2007

NAJWIĘKSZA INWESTYCJA W POLSKIM KAMIENIARSTWIE PO TR AWER TYN D O IRA NU

ŁUPK I DAC HÓW KOWE BEZPŁATNY - NAKŁAD 5500 Dwumiesięcznik kamieniarski www.nowykamieniarz.pl

Najwyższej jakości zdjęcia na porcelanie i krysztale - kolorowe oraz czarno - białe. Ekskluzywna jakość ceniona na całym świecie. ZDJĘCIA NA KRYSZTALE

Nowość linia ELIX

www.ceramicarte.it

DODAJ PRESTIŻU SWOIM NAGROBKOM PRZEDSTAWICIEL W POLSCE Małgorzata Subocz ul. Słowiańska 1/6, 58-200 Dzierżoniów, tel. kom.: 604 105 874, 607 744 984 , e-mail: subocz@xl.wp.pl

PPHU Gremal

ul. Długa 21, 20-346 Lublin, tel./ fax: 081 743 93 18, tel. kom.: 501 612 530, e-mail: info@gremal.lublin.pl, www.gremal.lublin.pl

ZDJĘCIA NA KRYSZTALE

CY CMY

www.ilsegno.it

Ekskluzywna jakoĤă, ceniona na caõym Ĥwiecie od 1935 roku

precyzyjne szczotkowanie mosiħdzu przed naôoĩeniem lakieru zapewnia wyjħtkowy poôysk i dokôadnoĢĂ wykonania odlewów 4 warstwy lakierów bezbarwnych stosowanych przez najbardziej prestiĩowych producentów samochodów gwarantujħ wyjħtkowħ odpornoĢĂ na korozjĽ wysokiej jakoĢci mosiħdz z dodatkiem aluminium, manganu, antymonu oraz innych pierwiastków w odpowiednich proporcjach dodatkowo chroni odlewy przed korozjħ oraz pozwala uzyskaĂ niespotykanħ dotħd w branĩy kolorystykĽ standaryzacja odlewów zapewnia zawsze jednakowħ barwĽ poszczególnych liter i innych wyrobów

Szybki termin realizacji zamówieŁ

Obsôuga klientów w Polsce: PILLA POLSKA SP. Z O.O. ul. Cmentarna 1 - 96-200 Rawa Mazowiecka tel./fax 046 814 30 23 pillapolska@pilla.com

Zamów bezpãatny katalog i cennik

PPHU KAM-DIAM ul. Piastowska 56, 58-240 Piôawa Górna tel./fax. 074 8371292 kamdiam@pro.onet.pl

PPHU GREMAL ul. Dôuga 21 - 20-346 Lublin tel./fax. 081 7439318 info@gremal.lublin.pl

Próbki wyrobów przebadane w laboratorium Polskiej Akademii Nauk. Wyniki badania dostĽpne na polskiej PILLA s.r.l. - Carrè (Vi) Italy - Tel. 0039.0445.890200 - Fax 0039.0445.891988 - www.pilla.com - info@pilla.com stronie www.pilla.com

OD REDAKCJI

# REDAKTOR NACZELNY

# REDAKCJA

Maciej Brzeski

# Nowy Kamieniarz jest bezpłatnym dwumiesięcznikiem poświęconym branży kamieniarskiej. Cały nakład jest bezpłatnie rozsyłany bezpośrednio do zakładów kamieniarskich, firm architektonicznych, firm branży budowlanej, dystrybutorów bloków, narzędzi oraz chemii kamieniarskiej.

Damian Nowak Agnieszka Środoń Dariusz Wawrzynkiewicz

# Współpraca

Wacław Chrząszczewski Jarosław Mirowski Patrycja Surzyn Mariusz Domaradzki Krzysztof Piotrowski Ryszard Kryza Joanna Tysler Paul Daniel

# KOREKTA Ewa Wozowska

# ADRES REDAKCJI

”nowy Kamieniarz” Krośnieńska 9 60-162 Poznań +48 061 66 29 870 +48 061 66 29 871 +48 061 66 29 870 www.nowykamieniarz.pl redakcja@nowykamieniarz.pl

# WYDAWCA YDAWCA

SKI&VAK PRESSHOUSE Krośnieńska 9 60-162 Poznań +48 061 66 29 870 +48 061 66 29 871 +48 061 66 29 870 www.skivak.com office@skivak.com # DRUK I OPRAWA

DRUKARNIA KAMIENIARSKA www.drukarnia-kamieniarska.pl druk@drukarnia-kamieniarska.pl

# SKŁAD I OPRAWA GRAFICZNA

# Redakcja nie ponosi odpowiedzialności

za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń płatnych. Nie zwraca materiałów nie zamówionych.

Jakub Kuczma Szymon Paź

Nasza historia jest pełna zwrotów i przeciwieństw. Trudno w niej znaleźć element łączący pewne wydarzenia w dłuższej perspektywie czasowej. Dotyczy to zarówno historii naszego kraju, jak i najnowszej historii, jaką tworzy branża kamieniarska. Lata komunizmu to oczywiście czas niedoborów i właściwie całkowitego przestoju rzemiosła w wydaniu indywidualnym. Początek lat dziewięćdziesiątych to okres żywiołowego kształtowania się branży. Firmy zmuszone były wykonać ogromny skok cywilizacyjny. Polskie kamieniarstwo czerpało garściami z Zachodu, głównie z Włoch, skąd wielu przedsiębiorców zaczęło przywozić materiał, narzędzia, wiedzę oraz pomysły na organizowanie interesów. Od tego momentu, czyli mniej więcej od połowy lat dziewięćdziesiątych, mieliśmy w polskim kamieniarstwie okres ciągłego rozwoju. Co do tempa tego rozwoju i jego aspektów jakościowych można by dyskutować, i zdań na ten temat byłoby wiele. Jednak bez wątpienia okres ostatniej dekady charakteryzował się na rynku znaczną przewagą podaży nad popytem. Nie było choćby przejściowych problemów z materiałem, surowcem blocznym czy slabami. Narzędziowcy narzekali na zbyt dużą konkurencję, która zaniżając ceny niszczy rynek. Od lat rozwijały owocnie swoją działalność firmy importujące bloki i slaby – wszyscy znają przykłady dynamicznego zwiększania tonaży kamienia, jaki co roku trafiał do Polski. Jednak w końcu nadszedł rok i sezon w branży, gdzie sytuacja uległa diametralnej zmianie. Do naszej redakcji dochodzą sygnały od przedsiębiorców narzekających na długie terminy dostaw sprzętu, narzędzi – a przede wszystkim kamienia, ze wskazaniem na materiał bloczny barwy ciemnej, który w dobrym gatunku i po dobrej cenie właściwie przestał występować w Polsce. Pędząca gospodarka, i to nie tylko krajowa czy europejska, ale także światowa – generuje zapotrzebowanie na surowce w takiej ilości, iż dotychczasowy system wydobycia i sprzedaży nie zaspakaja tego popytu. Odbija się to na naszym rynku, który korzystając z okresu stagnacji, szczególnie w Europie w latach 20002004 został nieco rozpieszczony przez światowych potentatów w dostawach kamienia blocznego. Czas pokaże jak nasi przedsiębiorcy poradzą sobie z niedoborami surowca i z rosnącym popytem konsumenckim. Nowy Kamieniarz z uwagą śledzi te procesy i stara się je przybliżać Czytelnikom. Numer letni, wakacyjny, nie niesie wytchnienia i odpoczynku. Publikujemy dużo ciekawych tekstów. W końcu na łamy naszego pisma trafił opis inwestycji, o której ostatnio wiele się mówiło. Jan Pawlik rzeczywiście nie poszedł na skróty i dokonał rzeczy imponującej, stawiając od podstaw, w ciągu roku, jeden z największych w Polsce zakładów produkujących na potrzeby budownictwa. Z pewnością pod kątem wyposażenia jest to w tej chwili najnowocześniejszy zakład w naszej branży. Ciekawe informacje przywozi z Hiszpanii Dariusz Wawrzynkiewicz, który dokładnie opisuje arkany działalności regionalnej organizacji wspierającej przedsiębiorców. Czekamy na takie instytucje w naszym kraju. Wspomniany tu problem surowcowy dotyka wielu branż, a w obliczu Euro 2012 także drogowców. Zagadnienie to w ciekawym tekście porusza Agnieszka Środoń. O problemach i radzeniu sobie z nimi w egzotycznych okolicznościach traktuje tekst Sławomira Hardego, debiutanta na naszych łamach. Pan Sławomir wybrał się do Iranu, gdzie poszukiwał słynnych trawertynów. W artykule pokazuje wprawne pióro, mamy więc nadzieję na kolejne relacje z wypraw po kamień. Bieżący numer to dobra lektura dla branżystów, nawet podczas opalania się na plaży. Mamy nadzieję, że pogoda ulegnie poprawie i wszyscy, choćby przez chwilę, wygrzeją się na słońcu. Następna okazja do poczytania naszych tekstów już we wrześniu, do czego gorąco zachęcamy. Z letnimi pozdrowieniami Redakcja nK

Alfabetyczny spis reklamodawców

NAKŁAD KONRTOLOWANY 5500 EGZ.

# NAZWA FIRMY

# STRONA

Daxstone

124

Abra-Marmi

Deks

133

Alina F.H.

135

Diamant AS

135

ALV Granit

123

Diamant Boart

78, 79

ArtStone

115

Diplomat Poland

ArtStone PHU W-wa

Drebszok

124

Atrium Wojciech Czech

EcoPerfekt

129

Banasiak

130

Edan

137

Beltrami

50, 66

Elmar Service

134

Biondan

EuroArss

138

Brachot-Hermant

Euro - Granit

125

Breton

Euro Granit Adamus

Caggiati

4, 5

Federchemicals

115

Caro

Filomat

138

Ceramic’Arte

Finnstone

Chin - Ka

Fracarolli&Balzan

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

SPIS TREŚCI

RYNEK BUDOWLANY

FIRMY KAMIENIARSKIE

Nowinki z rynku inwestycyjnego . . . . . . . . . . . . . . . 12

WYDARZENIA

WYWIAD

Nowinki z rynku kamieniarskiego . . . . . . . . . . . . . . 16

TARGI Jak nie robić targów - Kielce i Lublin . Targi Stone+tec . . . . . . . . . . . . Perspektywiczny rynek rosyjski. . . . Być liderem w 2010 roku . . . . . . .

Nowa inwestycja w firmie JP Granit . . . . . . . . . . . . . 70 Nowe możliwości w dobie globalizacji . . . . . . . . . . . 76

ARCHITEKTURA . . . .

. . . .

. 17 . 20 . 22 . 24

FIRMA Zmiany w ogólnych przepisach BHP . . . . . . . . . . . . . 92

Z KRAJU Dar górników dla górników . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Z czego zbudujemy drogi na Euro 2012? . . . . . . . . . . 34

ZE ŚWIATA Piaskowiec z Hiszpanii . . . . . . . . . . . . . . EXCAL - międzynarodowa promocja regionu . Trawertyn z Iranu bliżej Polski . . . . . . . . . Kamień - wielkie bogactwo Czech . . . . . . .

Psychologia w kamieniarstwie budowlanym . . . . . . . . 82 Kościół Miłosierdzia Bożego w Krakowie - Łagiewnikach . 86

. . . .

. 38 . 42 . 48 . 64

KAMIEŃ NATURALNY Granitowe bogactwa Fennoskandii . . . . . . . . . . . . . 52 Kamień na dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

TECHNOLOGIE Obróbka ostrzowa i ścierna . Krótki film o montażu . . . . Cięcie granitu wodą . . . . . Impregnacja kamienia . . . .

. . . .

. . 96 . 104 . 106 . 110

PRODUCENCI Uszyta na miarę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Idee przybierają kształty . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

FELIETON Polski kamieniarz w IV RP . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Zrazić klienta: coca-cola na cmentarzu . . . . . . . . . . 118

Alfabetyczny spis reklamodawców FraSi

Polstar

123

Gestra

Promasz

GMM

Promech

132

Granit

107

Prussiani

Granity Błyskal

127

R&R Granity

91, 139

Granmar Kraków

131

Rabiega

127

Grawis

Ravelli

Grein

Rex Granit

Gruszecki

Righetti

132

Inbra AG

Rodlew

136

Indiastone

126

Rogala

Ingemar Group

140

Sancho Stone

Interstone

26, 27

Santa Margherita

Italdiamant Poland HED

134

Sears Enterprises

Jędrychowski

Sever

JP Granit

Silkam

Kamieniarstwo Jan Hybiak

129

Skalimex Grantin

125

Kluczbud

137

Syntech

Kowmar

128

Targi „Obróbka Kamienia”

122

Krzemex

109

Targi KAMIEŃ 2007 Wrocław

120

Lauda Metalplast

Targi Xiamen

121

Łata Marmury

126

Tenax

117

Marmi Corradini

Tepark

137

MC Diam

85,131

Thibaut

Mec

Topaz

137

Monchera

133

Vezzani

Monolit

War-Mechan

108

Monument

130

Warsob

136

MP Steneko

Weha Polska

111

Natural Stone 2007 Stanbuł

Wena

Opal

139

Widuto

102, 103, 113

Piaskowiec Polski

Wołkiewicz

128

Pilla

Wrimar

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

RYNEK BUDOWLANY

Nowinki z rynku inwestycyjnego WAR SZ AWA: PRZEBUDOWA DWORCA CENTRALNEGO

remontu wzmocnić fundamenty, by w przyszłości postawić tam nowy budynek. Ma go wznieść prywatny inwestor. Pod jednym dachem oprócz części kolejowej znalazłaby ak wygląda warszawski Dworzec Centralsię też część komercyjna z hotelem i biurowny, wszyscy wiedzą. Obiekt jest w opłakacem. Te inwestycje na Dworcu Centralnym nym stanie. Jednak już niedługo przejdzie zaplanowano dopiero po 2012 roku. generalny, bardzo kosztowny remont. To Ile będzie kosztował remont dworca? wszystko przed rozpoczęciem Euro 2012. Wszystko zależy od tego, ile pieniędzy na Ponadtrzydziestoletnia stacja będzie metra pod ulicą Słomińskiego na perony i remont znajdzie PKP. Jest także szansa na zmodernizowana. Okazją do rozpoczęcia Żoliborz. pieniądze z Unii Europejskiej. Szacuje się, że prac będzie remont drugiej części tunelu PKP liczy na to, że dużą część robót na generalny remont Centralnego pochłonie średnicowego pod Śródmieściem - tej, którą Dworcu Centralnym uda się wykonać właśnie około 40 mln euro. jeżdżą pociągi dalekobieżne. Prace tam za- w czasie jego zamknięcia. Wtedy można by Za to przed mistrzostwami Europy rozgryplanowano na 2009 rok. Potrwają trzy, cztery wyremontować kondygnacje podziemne wanymi w Warszawie mają powstać całkiem miesiące. W tym czasie zamknięty Dworzec z peronami i przejściami. Konieczna jest nowe dworce Zachodni i Wschodni. Tu od Centralny będą omijać wszystkie pociągi. także wymiana instalacji podziemnych, początku inwestorem będzie prywatna firWiększość pojedzie przez Dworzec Gdański, wyszlifowanie kamiennych peronów i po- ma wybrana podczas negocjacji. źródło: „Gazeta Wyborcza Stołeczna” gdzie w 2008 roku mają być przebudowane prawienie wystroju. Zmodernizowana zoszdjęcie: EPSTEIN sp. z o.o. tory i przebite przejście podziemne ze stacji tanie także hala główna. PKP chce w czasie

GDAŃSK: BIGBOYBUILDING

a Pomorzu powstanie apartamentowiec, który należeć będzie do czołówki polskich wysokościowców. Inwestorem jest Grupa Inwestycyjna Hossa. Spółka przeznaczy prawie 300 mln zł na wybudowanie kolosa. Apartamentowiec będzie miał aż 202 metry i przynajmniej w Trójmieście i w Polsce Północnej będzie najwyższym budynkiem. Stanie na osiedlu Marina Primore, w rejonie ulic Dąbrowszczaków, Obrońców Wybrzeża i Czarnego Dworu. Wcześniej deweloper planował tam jedynie 16-piętrowy wieżowiec o nazwie Galeon. Kolos będzie miał 51 pięter i 42 600 metrów kwadratowych powierzchni. Projekt budynku wykonało biuro Hermanowicz MWH-Architekci, znane m.in. z warszaw-

skiego Warsaw Trade Tower. Plan wysokościowca zakłada bardzo prostą i nawiązującą do morza formę o szklanej elewacji. Smukła, wąska linia obiektu zakończona zostanie

na górze spiczastym dachem z niewielką iglicą. Pod nim znajdować się będzie hotel z restauracją. Inwestor zapewnia mieszkańcom klimatyzację, całodobową portiernię, specjalne systemy bezpieczeństwa i wiele innych luksusów. 51-kondygnacyjny wieżowiec będzie miał pięć szybkobieżnych wind, nowoczesny system przeciwpożarowy oraz podziemną halę parkingową. Prace budowlane ruszą w ciągu najbliższych miesięcy. Budowa podobnych obiektów trwa około dwóch, trzech lat. Deweloper szuka na razie operatora obiektu. Mieszkanie w BigBoyBuilding obecnie wyceniane jest na 20 tys. zł za mkw. Ostatecznie cena zależeć będzie od sytuacji na rynku nieruchomości w chwili oddania budynku do użytku. źródło: „Gazeta Wyborcza Trójmiasto” Zdjęcie: Grupa Inwestycyjna Hossa SA

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

RYNEK BUDOWLANY

BY TOM: GALERIA HANDLOWA NA PLACU KOŚCIUSZKI

Kompleks na placu Kościuszki składać się będzie z kilku budynków połączonych wspólnym dachem. Po zachodniej stronie placu powstanie przeszklona elewacja z elementaładze Bytomia wydały pozwolenie na mi stali i szlachetnych tynków. Część po strobudowę nowoczesnej galerii handlonie wschodniej będzie miała z kolei wygląd wo-rozrywkowej w centrum miasta. Inwebardziej solidny i masywny, do jej budowy storem obiektu na placu Kościuszki będzie zostaną bowiem użyte okładziny kamienne. duński deweloper Braaten + Pedersen plus Wysokość budynku dostosowano do sąsiedPartners. nich budowli, do okolicznych obiektów naPod koniec maja 2007 roku deweloper nowe kino oraz salę widowiskową. Nowy wiązywać też będzie zwieńczenie. otrzymał oficjalną zgodę na budowę kom- obiekt będzie miał także powierzchnie biuInwestycja w Bytomiu jest drugim, po pleksu budynków handlowo-usługowych. rowe. Powierzchnia pod wynajem sklepów centrum rozrywkowym Forum w Gliwicach, Prace przygotowawcze ruszą na początku została ograniczona do 1200 mkw, co wy- projektem realizowanym przez BPP na Górlata, a na jesieni wyłoniony zostanie gene- klucza obecność hipermarketu. Spółka zanym Śląsku. Deweloper zainwestuje w plac ralny wykonawca. Duńczycy wykupili dział- dbała również o zaprojektowanie przestrze- Kościuszki około 80 mln euro. Zakończenie kę o powierzchni 10 000 mkw za 15 mln zł. ni zielonych. Powstaną letnie tarasy i ogród budowy planowane jest w 2009 roku. źródło: PRIME Communications SC Postawią na niej galerię, która zawierać zimowy, w którym znajdzie się miejsce dla zdjęcie: PRIME Communications SC będzie sklepy, punkty usługowe, wieloekra- egzotycznych roślin.

WROCŁ AW: WYSOKOŚCIOWIEC ODRA TOWER

rzy moście Sikorskiego, bezpośrednio przy bulwarze Nadodrzańskim powstanie 30-kondygnacyjny apartamentowiec Odra Tower. Budynek będzie miał około 120 metrów wysokości. Będzie najwyższym obiektem w mieście do czasu budowy Sky Tower. Inwestorem jest firma Odra Tower sp. z o.o., która zapowiada, że każda kondygnacja będzie miała 500 metrów kwadratowych powierzchni. Zmieści się na niej od czterech do sześciu apartamentów. Projekt przewiduje też część dla biur i handlu. Pierwsze piętro zajmą powierzchnie biurowe, a na parterze znajdzie się część usługowo-handlowa z kawiarnią, delikatesami, bankiem, punktami usługowymi. Budowa wysokościowca rozpocznie się pod koniec 2007 roku. źródło: „Gazeta Wyborcza Wrocław” zdjęcie: RE Investment

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

RYNEK BUDOWLANY

SZC ZECIN: KONKURS NA PROJEKT FILHARMONII ROZSTRZYGNIĘTY

(35 tys. zł) zdobyło NOW Biuro Architektoniczne z Łodzi, trzecią (25 tys. zł) Studio A4 ze Szczecina. Pięć równorzędnych wyróżnień zdobyły: Budopol BPBO SA z Warszawy, czerwca ogłoszono wyniki konkursu Pracowania Projektowa Wojciech Kolesiński na projekt filharmonii, jaka powstaz Poznania, Bulanda Mucha Architekci z nie w Szczecinie. Zwycięzcą okazała się praWarszawy, Biuro Projektowe Plik-Lech ze cownia Estudio Barozzi Veiga z Barcelony, Szczecina i HS99 Herman i Śmierzewski z której strzelisty, szklany budynek wzbudził Koszalina. Wszystkie prace można oglądać uznanie wśród jury. w holu sali sesyjnej Rady Miasta. Na konkurs nadesłano aż 44 prace z Estudio Barozzi Veiga powstało pięć lat Filharmonia powstanie w miejscu dawcałego świata. Jury pod kierownictwem kra- temu. Członkiem głównego zespołu jest Ag- nego Koncerthausu przy ul. Małopolskiej. kowskiego architekta Marka Dunikowskiego nieszka Sansel z Opola, która nie kryje zado- Koszt budowy wyniesie około 80-100 mln wybrało projekt, który przedstawia organy wolenia z podjętej decyzji. Potwierdza też, zł. Część sumy na tę realizację miasto zalub postrzępioną górę lodową. Wykonana że strzelistość licznych wieżyczek w mieście mierza zdobyć z funduszy unijnych. Jeśli ze szkła fasada będzie składała się z wielu przełożyła się na projekt filharmonii. Dzięki wszystko pójdzie z planem, to po dziewięciu strzelistych elementów. Według osób, które temu nowy budynek nie będzie odbiegał od miesiącach prac budowlanych w 2010 roku oceniały zgłoszone prace, właśnie ta śmiała klimatu miasta. powstanie filharmonia o wyjątkowym, nieco forma oddaje atmosferę i artyzm obiektu. Nagrodą główną jest 40 tys. zł i wykonanie futurystycznym kształcie. źródło: „Gazeta Wyborcza Szczecin” Dzięki temu filharmonia może stać się nową projektu budowlanego obiektu (koszt to ok. zdjęcie: www.szczecin.sarp.org.pl ikoną miasta. 3-4 proc. wartości budowy). Drugą nagrodę

STR ZELIN: NOWA SIEDZIBA FIRMY TECE

WAR SZ AWA: AMBASADA ARABII SAUDYJSKIEJ

kwietnia 2007 ruszyła budowa nowej siedziby TECE pod Strzelinem koło Wrocławia. Inwestycja podyktowana dynamicznym rozwojem przedsiębiorstwa ma umocnić pozycję TECE na rynku instalacji. Grupa TECE jest czołowym producentem i dystrybutorem innowacyjnych produktów w zakresie techniki sanitarnej i grzewczej. Na dwuhektarowej działce pod Strzelinem firma zbuduje halę magazynową wysokiego składowania i obiekt biurowo-szkoleniowy o łącznej powierzchni 2 700 mkw. Dotychczasowa siedziba zakładu zostanie całkowicie przeznaczona na cele produkcyjne. Przedsięwzięcie pozwoli na poprawę warunków pracy obsługi biurowej i marketingowej i znacząco zwiększy możliwości magazynowe firmy TECE. Nieznacznie wzrośnie także zatrudnienie. Do końca roku powstanie niezwykle nowoczesny moduł szkoleniowy oraz odpowiedni do rosnącej sprzedaży magazyn z możliwością czterokrotnego zwiększenia jego powierzchni w bardzo krótkim czasie. Na całej powierzchni nowych obiektów wykorzystane zostaną m.in. systemy rurowe TECE flex, TECE quickpipe i system zabudowy przedściennej żródło i zdjęcie: TECE TECE profil.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

basadora. Skromny, ale nowoczesny gmach obłożony będzie płytami z jasnego kamienia. warszawskim Wilanowie, u zbiegu ulic W budynku umieszczone zostaną m.in. Wiertniczej i Obornickiej, powstanie biura, konsulat i duża sala wielofunkcyjna, ambasada Królestwa Arabii Saudyjskiej. Pla- w której będą organizowane konferencje, cówka zacznie działać w pierwszym kwarta- okolicznościowe przyjęcia i wystawy. Znajle 2009 roku. dzie się tam także miejsce na salę modlitw. Projekt budynku powstał w pracowni Pod budynkiem zaplanowano podziemny xystudio. Architekci: Ewa Sibińska, Dorota garaż. Inwestycję zrealizuje firma Polimex Sibińska, Marta Nowosielska i Filip Domasz- Mostostal SA. Dokumentacja budynku jest czyński zaprojektowali dwupiętrowy obiekt, już gotowa. Budowa zacznie się, gdy Ratusz który podzielony będzie na dwie części. Od wyda pozwolenie. źródło: „Gazeta Wyborcza Stołeczna” strony ulicy Wiertniczej ulokowana będzie Zdjęcie: xystudio ambasada, a z tyłu za nią - rezydencja am-

PÓŁMASKA OCHRONNA Z DANII

Posiada europejski certyfikat CE

ZALETY: • znikomy opór przy oddychaniu, dzięki ogromnej powierzchni filtrującej • bardzo tanie wymienne filtry w połączeniu z ich długą żywotnością czynią maskę najtańszą w użyciu • idealnie dopasowuje się do twarzy • lekkie i wytrzymałe tworzywo • żadna inna półmaska nie daje takiego komfortu użytkownikowi

SZUKAMY NOWYCH DYSTRYBUTORÓW

ZASTOSOWANIE W KAMIENIARSTWIE • polerowanie i szlifowanie • praca w zapyleniu • malowanie, lakierowanie • uciążliwe zapachy • kontakt z alergenami

Wyłączny importer do Polski: Diplomat-Poland Sp z o.o. 61-655 Poznań; ul Gronowa 85 tel/fax: 061 826 77 25 gsm: 0602 610 618 www.diplomat.com.pl e-mail: info@diplomat.com.pl

DLA WSZYSTKICH, KTÓRZY MYŚLĄ O WYGODZIE, A PRZEDEWSZYSTKIM O BEZPIECZEŃSTWIE www.nowykamieniarz.pl

WYDARZENIA

Nowinki z rynku kamieniarskiego NOWY SKŁAD BLOKÓW Z UKRAINY

SPROSTOWANIE

Do polskiego rynku bloków granitowych przymierza się kolejna firma. Nowo powstała ALV Granit zlokalizowana na Lubelszczyźnie będzie sprowadzać i sprzedać bloki z Ukrainy. Nowy skład mieści się w gminie Bełżyce, 25 kilometrów od Lublina. Na ofertę ALV Granit składają m.in.: Leopard (jasny i ciemny) Karmin, Labradoryt Black Ice, Labradoryt Volga, Tansky, Carpazi Tok, Rosso Toledo, Ukrainian Autumn, Withered, Brown Skif. Właściciele firmy będą także sprowadzać bloki o ciekawym układzie przerostów, które wg nich nie są wadą, lecz zaletą. W O

dalszej perspektywie działalności właściciele nastawiają się na uruchomienie produkcji i sprzedaż półproduktów. Oferowanie materiały można obejrzeć na stronie: www. alvgranit.pl. #

Chcielibyśmy przeprosić Pana Purshottam Sharma z firmy Sears za błędne wydrukowanie jego nazwiska w artykule o firmie po tytułem „Materiał prosto z Indii” jaki ukazał się w poprzednim 26 numerze Nowego Kamieniarza (str. 108). Prawidłowo, prezes firmy nazywa się Purshottam Sharma.

Prezes firmy Purshottam Sharma i jej wiceprezes - Arun Sharma

SZANOWNI KLIENCI, W ciągu ostatnich miesięcy nastąpiły znaczące zmiany w naszej organizacji. Aby zagwarantować w przyszłości lepszą jakość usług, chcielibyśmy przedstawić Państwu zakres obowiązków i odpowiedzialności naszych managerów Paula van den Boogaard i Zoltana Verschuere. Zoltan Verschuere będzie się zajmował w szczególności relacjami handlowymi. We współpracy z naszymi przedstawicielami handlowymi będzie utrzymywał kontakty z klientami i je pogłębiał. Mogą się Państwo z nim skontaktować pod następującym numerem komórkowym: 664 769 786. Paul van den Boogaard będzie się koncentrować natomiast na ogólnym zarządzaniu i kierownictwie. Mogą się Państwo z nim skontaktować pod numerem: 509 174 775. Jesteśmy przekonani, że powyższe zmiany wyjdą na dobre naszym kontaktom z Państwem. Z wyrazami szacunku, Dirk Van Overberghe

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TARGI

Jak nie robić targów Kielce i Lublin

Interkamień i Kamień w Architekturze

iedy pierwszy raz usłyszałem o pomyśle przeniesienia targów Interkamień z wiosny na czerwiec i skojarzeniu ich z targami Necro-Expo, uważałem, że to błąd. Po pierwsze sens istnienia targów kieleckich opierał się na założeniu, że to targi wiosenne związane z początkiem sezonu. Niestety kilkuletnie próby przekonania branży o sensie tych targów okazały się mało skuteczne. Do Kielc przyjeżdżało niezbyt wielu wystawców, a i zwiedzających nie było dużo. Trzeba wystawić organizatorowi słabą ocenę z marketingu. Jeśli są jakieś założenia, a realizacja nie przynosi skutków, to w pierwszej kolejności należy ocenić sposób realizacji założonego celu – a dopiero później same założenia. Kielecki organizator chyba tej lekcji marketingu nie odrobił, bo przystąpił do rewolucji w założeniach. Dalsze decyzje to już tylko błąd za błędem. Po pierwsze termin. Wybrano czerwiec. W tym miesiącu sezon już jest dość zaawansowany i firmy branży mają sporo pracy, więc z wyjazdu na targi część z nich rezygnuje. Ponadto minimum wiedzy o branży kamieniarskiej wystarcza, żeby zdać sobie sprawę, że ogromna rzesza kamieniarzy odwiedza targi w Norymberdze. Pomysł robienia targów w cztery dni po targach w Norymberdze to w zasadzie pomysł konkurowania z jedną z dwóch największych imprez w Europie – a to już paranoja. Ilu z tych, którzy wrócili w sobotę z Norymbergi, pojedzie w czwartek do Kielc? Drugi element, być może nawet bardziej bulwersujący uczestników Interkamień, to połączenie tych targów z targami Necroexpo. Zwykle zestawianie ze sobą imprez różnych branż ma na celu zwiększenie targów w zakresie ilości wystawców przy założeniu, że dla zwiedzających targi branże te mają jakiś wspólny mianownik. Nie trzeba wielkiej

NOWOCZESNE, ALE UTRZYMANE W POLSKIEJ STYLISTYCE NAGROBKI FIRMY TRYKACZ

wiedzy o branży, żeby wiedzieć, że ostatnimi laty tym, co kamieniarska brać chce propagować na targach, jest kamieniarstwo budowlane. Dlatego poprzednia koncepcja targów zestawianych z targami budowlanymi i ogrodem była w tym zakresie słuszna. Rozumowanie typu: kamieniarz – nagrobki – cmentarz – pochówek to gra skojarzeń nie marketingowca, tylko absolutnego laika. I tak chętni do zwiedzenia targów kamienia po wejściu na halę trafiali na stoiska z trumnami, karawanami, workami na zwłoki itd. Oczywiście zwiedzających było bardzo mało. Branżystów z powodu wcześniejszych targów w Norymberdze, a osób prywatnych jeszcze mniej (kto mógłby być zainteresowany targami, gdzie wystawiane są trumny?). Przyjęcie nowych założeń i szukanie błędu w poprzednich koncepcjach, a nie w ich realizacji, spowodowało, że sposób pozyskiwania klientów chyba się nie zmienił. Nie udało się namówić większej, niż w poprzednich latach, liczby wystawców do uczestnictwa. Ci, co byli - narzekali na małą liczbę zwiedzających i towarzystwo trumniarskie. Żeby był komplet braku profesjonalizmu

wśród polskich organizatorów targów kamieniarskich, w następnym tygodniu odbyły się targi w Lublinie – „Kamień w architekturze”. Tu wprawdzie nie było karawanów, ale pozostałe błędy zostały powtórzone. W rezultacie 25 wystawców i znikoma liczba zwiedzających. Mam nadzieję, że w końcu organizatorzy targów zaprzestaną forsowania na siłę swoich koncepcji i dopasują się do wymogów rynku i firm, bo to w końcu dla nich targi organizują. Żal że hale z prawdziwego zdarzenia – i te w Kielcach, i ta w Lublinie, doczekają się organizacji targów kamieniarskich z prawdziwego zdarzenia – w odpowiednim terminie, z odpowiednią liczbą wystawców i zwiedzających. Chociaż tak naprawdę to sensu organizacji więcej niż dwóch imprez targowych kamieniarskich rocznie chyba nikt nie widzi. Logika podpowiada, że organizatorzy targów w Lublinie i Kielcach powinni połączyć siły i zorganizować na wiosnę jedną konkretną imprezę. Dalsze konkurowanie doprowadzi tylko do likwidacji obu tych imprez. Dariusz Wawrzynkiewicz

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

NAGROBKARSTWO

W numerze min.: - Polisa na cmentarzu - Z płyty czy z bloku? - Jak zwiększyć sprzedaż nagrobków? - Nagrobki z importu - Cmentarze i nagrobki- co zdecydowało o ich dzisiejszym kształcie?

BUDOWNICTWO

W numerze min.: - Kamień naturalny w budownictwie - Dostawcy slabów budowlanych - Dlaczego stosować kamień naturalny? - Stosowanie kamieni we wnętrzach - Produkować na potrzeby budowlanki

Już dostępne w prenumeracie !!! w przygotowaniu

NOWOCZESNY ZAKŁAD

TARGI

Targi

Stone+tec Norymberga 2007

iemieckie kamieniarstwo już od kilku ładnych lat niema zbyt dobrego okresu. Jak by na to nie patrzeć, to wynik wielu złożonych procesów. Chyba pierwszym elementem, który zapoczątkował okres problemów, było bagatelizowanie rozwijającego się kamieniarstwa włoskiego i przekonanie, że Niemcy są tak silne gospodarczo, iż żaden kamieniarski „Fiat” nie może mu zagrozić. Potem zadziałały procesy związane z rozdmuchanym do granic możliwości systemem socjalnym, olbrzymimi kosztami połączenia z wschodnimi landami i w konsekwencji zdecydowany spadek gospodarczy. Najdłużej w kamieniarstwie niemieckim broniły się targi w Norymberdze. Powód był prosty – rynek niemiecki jest największy w Europie i poziom jego zapotrzebowania na produkcję kamieniarską ogromny. Stąd pomimo upadku wielu niemieckich firm kamieniarskich (lub przynajmniej znacznej redukcji produkcji) targi w Norymberdze miały swoją niepodważalną pozycję w Eu- sposób utrzymania pozycji targów był oparropie, konkurując z targami w Weronie. Ale ty na zwiększaniu udziałów firm włoskich i chińskich wśród wystawców. Co do wystawców z Chin to zagadnienie jest dość skomplikowane i było już wielokrotnie omawiane, więc nie będę kolejny raz go opisywał. Bardziej interesująca jest sprawa firm włoskich. W momencie zaistnienia problemów firm niemieckich ofertę wystawienniczą w Norymberdze mocno wzmocniły firmy włoskie, doceniające niemieckich klientów. Pierwsze symptomy zmian miały miejsce cztery lata temu, gdy nagle firmy włoskie pod pretekstem epidemii SARS w Chinach masowo rezygnowały z udziału w targach w Norymberdze. Tak naprawdę to wątpię, żeby

chodziło o epidemię. To raczej była metoda na osłabienie znaczenia targów StoneTec i zaproszenie włoskich klientów do Werony. Częściowo pomysł zadziałał. Wiele włoskich firm już nie wróciło do Norymbergi. Inna sprawa, że samym Włochom już nie jest tak łatwo na rynkach światowych – odkąd Hindusi i Brazylijczycy starają się handlować na rynkach światowych bez włoskich pośredników. Na tegorocznym StoneTec było to również zauważalne. Pamiętam sześć, osiem lat temu na Norymberdze wszystkie hale był zajęte – w tym roku dwie stały puste. Brakowało wielu ważnych firm włoskich, a sporo z tych, które były, nie zaangażowały takich

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TARGI

środków na ekspozycję, jak w Weronie. Zagadnienie włoskiej polityki wystawienniczej polecam uwadze organizatora targów we Wrocławiu – on też siłę wrocławskich targów od kilku lat opiera na włoskich firmach. Tyle że jeśli Włosi zrobią w Polsce to, co we Włoszech, to targi we Wrocławiu można będzie na powrót przenieść do Wałbrzycha. Czy zatem nie warto było odwiedzić niemieckich targów? Mimo wszystko warto. Choćby ze względu na spory udział firm hinduskich, brazylijskich czy tureckich szukających bezpośrednich kontaktów z rynkiem europejskim. Nadal niestety marnie wyglądał udział firm polskich. To dziwne, coraz więcej polskich firm kamieniarskich eksportuje bowiem swoje wyroby do Niemiec i naturalne wydawało się, że swoją obecność na tym rynku będą chciały wesprzeć udziałem w targach. Ci którzy, byli (Piasmar, Kalinowski, Kopalnie Piaskowca Bolesławiec, Kopalnie Piaskowca Wartowice III, Opal, Silkam, Z&Z Stein), nie mieli powodów do narzekań. Poza czysto handlowymi sprawami na targach zawsze zwracamy uwagę na ciekawostki i wybitnie zrealizowane stoiska. Tradycyjnie szukający poparcia swojej wielkości Antolini Luigi w prezentacji wyrobów z pogranicza sztuki i prezentacji wyrobów skrajnie ekskluzywnych zaprezentował na stoisku materiały budzące podziw. Również sposób ich prezentacji w postaci galerii sztuki był genialny. Ale ten kierunek wspierania swojego handlu zaczyna również prezentować inna włoska firma – Grein. O ile Antolini prezentuje pewnego rodzaju

konglomeraty kamieni w zasadzie półszlachetnych, o tyle Grein stworzył oddział Grein-Tech szukający nowych technologii kamieniarskich w obróbce i tworzeniu z kamienia rzeczy niemożliwych. Już podczas zeszłorocznej edycji targów w Weronie (również we Wocławiu) zaprezentował kamień klejony do szkła i polerowany do grubości rzędu 1 mm – co powoduje przezroczystość każdego granitu. Można wtedy było obejrzeć próbki realizowane tą samą metodą, ale przyklejone do miękkiego podłoża (chyba rodzaj gumy) i spolerowane do 0,1 mm! – ale były to tylko próbki. W Norymberdze firma

zaprezentowała przykład tego, co można z takiego materiału zrealizować. Przykłady był dwa: fortepian oraz kask motocyklowy, pokryte labradorytem Blue Pearl. Kask miałem w rękach – nie ważył więcej niż normalny! Tyle o tegorocznej edycji StoneTec – mam nadzieję, że za dwa lata w Norymberdze będę mógł odwiedzić więcej polskich stoisk, bo Niemcy to wielki rynek, na którym polskie firmy coraz częściej potrafią się odnaleźć. Dariusz Wawrzynkiewicz fot. Nurnbermesse i D.Wawrzynkiewicz

GRAIN ITALIA - Kamień Blue Perla

Okleina kamienna grubości 0,1 mm GRAIN ITALIA - Kamień Blue Perla

Stoisko Luigi Antolini

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

TARGI

Perspektywiczny

rynek rosyjski Targi Expokamień

oskiewskie Targi Expokamień, które co roku tradycyjnie odbywają się w ostatni tydzień czerwca, kilka lat z rzędu odnotowują wzrost: powierzchnia ekspozycji oraz liczba wystawców zwiększyła się o 20 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Na tegorocznej edycji już zabrakło powierzchni parteru i po raz pierwszy w historii Targów część z ponad 300 firm wystawców rozmieściła się na antresoli hali głównej 69 pawilonu WWC (Rosyjskie Centrum Wystawiennicze). Dzisiejsza Rosja staje bardzo atrakcyjnym rynkiem dla światowej branży motoryzacyjnej, finansowej. Nie dziwi więc rozwój rynku budownictwa i materiałów budowlanych. Statystyka pokazuje, że zastosowanie kamienia naturalnego w rosyjskiej budowlance zwiększa się co roku o 8-10 proc., a w nagrobkarstwie wzrasta co roku o 15 proc. To wszystko powoduje spore zainteresowanie rynkiem rosyjskim ze strony światowego kamieniarstwa. Mimo, że na Expokamień pojawili się wystawcy z 19 krajów, dominują tu tak naprawdę tylko trzy: Włochy (65 wystawców), Chiny (73 wystawców) i oczywiście Rosja (130 wystawców łącznie z mediami i instytucjami branżowymi). Włoska reprezentacja w Moskwie to przeważnie najwięksi gracze na rynku maszyn i narzędzi kamieniarskich. W zeszłym roku Włosi wyeksportowali do Rosji maszyny do wydobycia i obróbki kamienia za sumę ponad 22,5 mln euro. Producenci z Półwyspu Apenińskiego starają się o powtórzenie tego sukcesu i w tym roku. Jednocześnie na targach nie brakowało kamienia z włoskich firm. W całej ofercie naturalnych materiałów budowlanych na Expokamień 2007 prym wiódł trawertyn. Prawdopodobnie do Rosji doszła już światowa moda na ten materiał. Jeśli jeszcze nie

zainteresowaniem cieszyły się również oferty dwóch polskich producentów maszyn kamieniarskich: Promaszu, który miał własne skromne stoisko i Promechu – reprezentowanego przez rosyjskiego przedstawiciela. Sporo do powiedzenia na rodzimych targach miały też firmy rosyjskie, które w miarę swych możliwości starają się rozwijać wydobycie i produkcję kamienia. Liderem w branży są kamieniarze Uralu, gdzie zwiększa się wydobycie marmurów. Trudne warunki klimatyczne i brak odpowiedniej infrastruktury nie pozwalają jednak na szybki wzrost w sektorze wydobycia rosyjskiego kamienia. Po raz pierwszy w Moskwie był prezentowany unikatowy marmur dolomityczny (nazwa handlowa: Radunit) ze złoża Nadieżda w Jakucji, nad rzeką Olokną, dopływem Leny. Kamień o intensywnym, jasnoczerwonym zabarwieniu z pięknymi przeżyleniami ma ogromny potencjał dekoracyjny. Gama jego doszła, to niebawem dojdzie, bo włoskie i barw obejmuje czerwienie od czerwonej tureckie firmy dziś aktywnie sondują rynek pomarańczy do koloru łososiowego. Poza rosyjski co do sprzedaży wielkich ilości tra- tym Radunit Nadieżda ma doskonałe właściwertynu. Oferta tego kamienia obejmuje wości fizyczno-mechaniczne. Kopalnie tego całą gamę półfabrykatów i wyrobów wy- materiału eksploatuje firma Ałmazy Anabakończeniowych: płyty i płytki szpachlowa- ra. Jak powiedział jej przedstawiciel, główne, polerowane, szlifowane czy postarzane. nym problemem dzisiaj jest brak bocznicy Poza Włochami i Turcją podaż trawertynu kolejowej. Wydobycie odbywa się latem, na rynek Rosji zwiększają także dwie duże natomiast transport bloków prowadzi się w firmy z Armenii, które ostatnio zbudowały zimie. Nawet wtedy pojawiają się problemy, u siebie nowoczesne, wyposażone we wło- ponieważ Jakucja jest najzimniejszym miejskie maszyny fabryki i oferują świetny i kon- scem na świecie. Jednak ten kamień wart kurencyjny materiał. jest tych wysiłków. Przykład z Włochów wzięli Chińczycy. Rosyjski rynek kamienia naturalnego nie Poza kamieniem i narzędziami diamento- stoi w miejscu. Na razie nic nie wskazuje na wymi eksportują do Rosji również maszyny i możliwość spadku popytu, a nawet nasylinie produkcyjne. Na razie nie wiadomo, ja- cenia rynku. Dlatego rosyjscy i zagraniczni kim powodzeniem cieszą się maszyny z Da- eksperci prognozują stały rozwój rosyjskielekiego Wschodu na rynku rosyjskim, ale na go kamieniarstwa i dobre perspektywy na chińskich stoiskach z maszynami nikt nie na- kolejne lata. Oleg Majewski rzekał na brak zainteresowania. Podobnym

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TARGI

Być liderem w 2010 roku

Targi Kamień Naturalny 2007 w Stanbule

urcja – kraj posiadający znaczny udział w światowych zasobach kamienia naturalnego, to potężny i mało znany rynek z ogromnym, niewykorzystanym potencjałem. Aby przedstawić międzynarodowym firmom branży kamieniarskiej produkty tureckiego kamieniarstwa i możliwości rozwoju po raz czwarty, w dniach 6–9 września w Stambule odbędą się Targi Kamienia Naturalnego.

ZOSTAĆ ŚWIATOWYM LIDEREM W 2010 Kamień Naturalny 2007 jest organizowany we współpracy z istambulskim Stowarzyszeniem Eksporterów Surowców Mineralnych (IMIB), Istambulskim Stowarzyszeniem Marmuru (IMD), podsekretariatem stanu Ministerstwa Handlu Zagranicznego (DTM) i Associazione Italiana Marmomacchine. Głównym celem targów jest wyprowadzenie tureckiego kamieniarstwa na pozycje globalnego lidera eksportu w roku 2010. Pozostałymi celami wystawy są: wykreowanie nowych tureckich marek i wprowadzenie najbardziej zaawansowanych technologii do przedsiębiorstw wydobywczych i kamieniołomów, które cierpią na ich brak. Sektor marmuru i kamienia naturalnego, jedno z najważniejszych źródeł przychodów tureckiej gospodarki, do 2010 roku będzie jednym ze światowych liderów eksportu. Już w zeszłym roku wartość tureckiego eksportu branży kamieniarskiej sięgnęła 1 mld dolarów. W 2010 r. ma to być 2,5 mld. Wystawa ma za zadanie zapewnić tureckiemu rynkowi, rozwój, industrializację i kontakty międzynarodowe.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TARGI

OFERTA Targi Kamienia Budowlanego, zrzeszone w Globar Association of Exhibition Industry, mają przedstawić nowinki technologiczne i trendy w disignie tureckiego kamieniarstwa na rynku międzynarodowym. Zgromadzenie całej branży pod jednym dachem zapewni przedstawienie całej gamy produktów z kamienia, takiego jak marmur, trawertyn, granit, onyks i łupek w blokach, płytach i innych. Około 290 różnych produktów z kamieniołomów w Afyon, Elaziğ, Denizli, Bursa, Balikesir i Diyarbakir, a także innych rejonów kraju, zostanie zaprezentowanych podczas targów. Dodatkowo odwiedzający będą mieli szanse zobaczyć najnowsze narzędzia i maszyny do obróbki kamienia, maszyny dla budownictwa i kamieniołomów oraz chemię kamieniarską.

TARGI W LICZBACH W ubiegłorocznej edycji wzięło udział 19 tys. zwiedzających z Turcji i 2500 z krajów Unii Europejskiej, USA, Chin, Indii, Grecji, Rosji, Północnej Afryki, Bliskiego Wschodu i Azji Centralnej. 467 wystawców pochodziło z Turcji, 45 to firmy zagraniczne. Ekspozycja zajęła powierzchnię 25 tys. mkw. w sześciu halach i na placach targowych. W tym roku planowana liczba odwiedzających to 30 tys. profesjonalistów z krajów Unii Europejskiej, USA, Chin, Indii, Grecji, Rosji, Północnej Afryki, Bliskiego Wschodu i Azji Centralnej. Ekspozycje przedstawi blisko 600 firm, a zajmie ona ok. 27 tys. mkw. Centrum targowe CNR EXPO dysponuje 150 tys. mkw. zadaszonej powierzchni i 120 tys. mkw. powierzchni otwartej.

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

Z KRAJU

Dar górników

dla górników Pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego

iękny zawód górnika nie zawsze jest doceniany przez społeczeństwo. Kojarzy się z umorusanym węglem człowiekiem z kilofem w ręku. Mało kto potrafi odrzucić ten stereotyp, niewielu widzi, że dzisiaj górnictwo wygląda inaczej, a jeszcze rzadziej zastanawia się nad jego tradycjami. Tymczasem są one zarówno piękne, jak i stare. Pokazują, jak szlachetny i wymagający poświęceń jest zawód górnika oraz jak kiedyś był szanowany. Profesor Bolesław Krupiński powiedział: „Górnik zawsze był, jest i będzie człowiekiem postępu zarówno technicznego, jak i społecznego, gdyż tylko postęp, bezustanne doskonalenie społecznych i technicznych warunków pracy, pozwala górnikowi coraz głębiej poznawać tajemnice ziemi, odkrywać jej skarby, zdobywać je ku pożytkowi powszechnemu, odkrywać niebezpieczeństwa, którymi grozi przyroda, wyposażyć kraj w siłę tejże przyrody”. Jak wiemy, górnictwo polskie to nie wyblakłe karty historii, to prowadzona współcześnie w nowoczesnych kopalniach eksploatacja surowców energetycznych - węgla kamiennego i brunatnego, gazu ziemnego i ropy naftowej, surowców metalicznych - rud miedzi i srebra, cynku i ołowiu, surowców chemicznych - soli kamiennej i siarki, surowców skalnych - kamieni drogowych i budowlanych, kruszyw naturalnych, piasków, surowców ilastych, kaolinowych, glin, gipsów i anhydrytów oraz wielu innych, wreszcie wód leczniczych, mineralnych i termalnych. Niekorzystny oraz w znacznym stopniu nieprawdziwy obraz sytuacji współczesnego polskiego górnictwa kształtują przede wszystkim media. Górnictwo przedstawiane jest wyłącznie jako podziemna eksploatacja węgla kamiennego, przeżywająca obecnie, ze względu na intensywny rozwój w okre-

sie PRL-u i nadmierną podaż tej kopaliny na rynku, poważne problemy. Osoby, które interesują się polskim górnictwem i śledzą jego historię, wiedzą, że eksploatacja węgla kamiennego w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym trwała do końca XX wieku, choć już w 1990 podjęto decyzję o zamknięciu i likwidacji Zagłębia Węglowego. Ostatnią kopalnię w regionie zamknięto w 2000 roku w Nowej Rudzie. Jednakże mimo zamknięcia kopalń byli górnicy Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego co roku pamiętają o swoim święcie, o dniu imienin ich patronki świętej Barbary. Pomimo likwidacji stanowisk pracy, górnicze tradycje są obecne w sercach osób związanych z tym wspaniałym, choć ciężkim zawodem. I jak wspomniałam wcześniej, górnik to nie tylko osoba pracująca w podziemnych wyrobiskach, to także pracownik odkrywkowych zakładów górniczych. I jak okaże się w dalszej części tego artykułu, my górnicy wszystkich grup potrafimy jednoczyć się dla wspólnej sprawy. Sprawą, która dziś połączyła górników podziemnych, jak i odkrywkowych jest pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego, który niebawem stanie przy alei Wyzwolenia, tuż przy wejściu do parku Sobieskiego w Wałbrzychu. A jak to się zaczęło? Stowarzyszenie budowy pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego powstało w 2003 roku; na jego czele stanął Grzegorz Zalewski – sztygar górniczy byłej kopalni węgla kamiennego „Wałbrzych”, działacz społeczny i entuzjasta tradycji górniczych. Patronat nad budową pomnika objął Prezydent Miasta Wałbrzycha Piotr Kruczkowski, natomiast mecenat zgodzili się pełnić: artystyczny – rektor Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu Zbigniew Horbowy, menedżerski – kanclerz Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości

JEDNA Z POSTACI MONUMENTU POMNIKA PAMIĘCI GÓRNICTWA WAŁBRZYSKIEGO. SENATOR ROMAN LUDWICZAK DOKONUJE OSTATNICH POPRAWEK (FOT. PAWEŁ LACKI)

Henryk Placek. Utworzony został Komitet Honorowy, skupiający wybitnych polityków, przedsiębiorców, duchownych i działaczy regionu Wałbrzycha i nie tylko. Doradztwo techniczno-ekonomiczne prowadzi Wałbrzyska Rada Federacji Stowarzyszeń NaukowoTechnicznych NOT. Ponadto Stowarzyszenie utrzymuje na bieżąco kontakty m.in. z Konsulatem Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu, Stowarzyszeniem Kulturalnym Niemców w Wałbrzychu oraz środowiskiem byłych wałbrzyskich górników.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Z KRAJU

ROZMOWA Z GRZEGORZEM ZALEWSKIM na kopalni współorganizatorem karczm chodzi taka potrzeba. PREZESEM STOWARZYSZENIA BUDOWY POMNIKA piwnych, zaproponowałem powołanie gruPAMIĘCI GÓRNICTWA WAŁBRZYSKIEGO. py Górnicza Pamięć, która istnieje od 1992 Skąd pomysł, dlaczego tak bardzo zależy nowy Kamieniarz: Kiedy powstało Stowarzyszenie i dlaczego? Grzegorz Zalewski: Już wiele, wiele lat temu pomyśleliśmy o tym, aby wybudować pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Kiedy to zaczęliśmy razem z kolegami górnikami chodzić masowo na pogrzeby naszych przyjaciół, pomyślałem, że musimy się częściej spotykać, by móc razem wspominać dawne, wspaniałe czasy. Ponieważ byłem

roku. Wspólnie z kolegami z grupy zorganizowaliśmy pierwszą majówkę, na której ustaliliśmy, że w styczniu 2003 r. powołamy Stowarzyszenie Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. I tak się stało.

panu na powstaniu tego Pomnika? Odpowiem na to wierszem Krystyna Hassa: Górniczy los jednaki zawsze był, Gdy nawet pięćset lat cofniemy się do tyłu, Nie ważne dziś, czy zawsze w piersi go, Rodzime polskie, czy nie polskie serce biło.

Ilu liczy członków Stowarzyszenie? Na początku było nas bardzo wielu. Na dzień dzisiejszy Stowarzyszenie liczy 16 aktywnie I nad tym wszystkim dzisiaj gród nasz stoi, działających członków. Spotykamy się raz w Nad tą Pompeją, tym swoistym wotum, tygodniu w muzeum, jak również gdy za- Pozostawionym gdzieś tam w głębi skał, Popiołem zsypanym – ludzkim potem.

WAŻNIEJSZE DATY ZWIĄZANE Z BUDOWĄ POMNIKA PAMIĘCI GÓRNICTWA WAŁBRZYSKIEGO

Październik 2002 r.

Rada Miasta Wałbrzycha zaakceptowała inicjatywę budowy pomnika Uchwałą nr LVII/156/02 i wyraziła zgodę na jego lokalizację na skwerze przy alei Wyzwolenia (działka nr 51).

Wiosna 2003 r.

Nawiązanie kontaktu z Akademią Sztuk Pięknych we Wrocławiu w celu wypracowania koncepcji artystycznej pomnika i wyłonienia autora jego projektu.

Lipiec 2003 r.

Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną poprzez wpis do Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KSR 0000164141 w dniu 10 lipca 2003 r. Następnie zgodnie z obowiązującymi wymogami uzyskuje NIP, REGON i zakłada konto bankowe.

Sierpień 2003 r.

Dla spopularyzowania idei budowy pomnika wydany zostaje kolorowy folder. Następnie w lutym 2004 r. wydana zostaje niemieckojęzyczna wersja folderu.

Jesień 2003 r. - wiosna 2004 r.

Powołany zostaje Komitet Honorowy Budowy Pomnika z udziałem władz samorządowych Wałbrzycha i powiatu wałbrzyskiego, posłów i senatorów z naszego regionu, rektorów wyższych uczelni technicznych, przedstawicieli duchowieństwa.

Styczeń 2004 r.

Podpisano umowę na wykonanie projektu pomnika ze znanym wrocławskim artystą rzeźbiarzem prof. Alojzym Grytem – dziekanem Wydziału Rzeźby ASP we Wrocławiu, twórcą wielu znanych i cenionych prac rzeźbiarskich (m.in. fontanny na Rynku Wrocławskim).

Luty 2004 r.

Uzyskano zgodę Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na prowadzenie zbiórki publicznej, przyjmowanie darowizn gotówkowych i materiałowych oraz wyemitowano cegiełki wartościowe o nominałach 5, 10, 20 zł na łączną kwotę 115 tys. zł.

Grudzień 2004 r. Barbórka

W miejscu lokalizacji pomnika odbyło się uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego.

Maj 2005 r.

Autor prof. Alojzy Gryt dostarczył projekt pomnika.

Lipiec 2005 r.

Wydział administracji architektoniczno-budowlanej Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu zatwierdził projekt budowlany pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego i udzielił pozwolenia na jego budowę.

Luty 2006 r.

Zorganizowanie przetargu na dostawę materiału (kamień) do budowy pomnika i wykonanie prac budowlanych.

Czerwiec 2006 r.

Udział Stowarzyszenia w tradycyjnej Górniczej Paradzie organizowanej we Freibergu (Saksonia, RFN) – promocja tradycji górniczych Wałbrzycha i idei budowy pomnika, nawiązanie kontaktów z rządem landu Saksonia w sprawie współfinansowania budowy. Działalność grupy jest dalej rejestrowana i dokumentowana.

Musimy kropkę więc nad „i” postawić dziś, By za sto lat wyjmując z biurka piórnik Nie musiał prawnuk pytać ojca: tato, No powiedz wreszcie, co to było górnik. Bo powinnością naszą jest By było słychać wszędzie: Że nie: był tu górniczy Wałbrzych, Lecz był i jest i będzie!!! W jaki sposób organizowane były środki finansowe na budowę pomnika? Idea powstania pomnika była taka, że będzie on w całości wybudowany ze składek społecznych. Na początku wyemitowaliśmy cegiełki wartościowe o nominałach 5, 10, 20 zł na łączną kwotę 115 tys. zł. Dostaliśmy wiele darowizn od osób z kraju i z zagranicy. Cała dokumentacja jest prowadzona księgowo, gdyż nie przyjmujemy żadnych pieniędzy „w rękę”. Chciałbym przy okazji złożyć serdeczne podziękowania pani Wiolettcie Straszewskiej, która bezinteresownie podjęła się prowadzenia całej księgowości naszego Stowarzyszenia. Spotkaliśmy się również z wielką sympatią księdza biskupa Ignacego Deca, który nam wiele pomógł. Jak to się stało, że w przedsięwzięcie włączył się senator RP Roman Ludwiczuk? Pan senator Roman Ludwiczuk jest motorem napędowym tego przedsięwzięcia, za co jesteśmy mu bardzo wdzięczni. Zainicjował spotkania ze wszystkimi wykonawcami, kooperantami poszczególnych prac przy budowie pomnika.

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

Z KRAJU

Proszę powiedzieć, jakie czynności, prace wchodzą w skład budowy pomnika. Roboty przy budowie pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego będą prowadzone zgodnie z harmonogramem. Po pracach geodezyjnych, usunięciu starej nawierzchni i ziemi, przystąpimy do wykopów fundamentowych. Następnie przeprowadzimy meliorację gruntu i instalację sieci elektrycznej. Po tym przygotujemy szalunek i zbrojenia pod fundamenty poszczególnych elementów pomnika (płyty głównej, cokołów, postaci i znicza). Wreszcie nastąpi wylanie fundamentów, płyty głównej i cokołu. Po zasypaniu wykopów niesortem, klińcem i miałem melioracyjnym, ułożymy płyty okładzinowe monumentu i słupów podporowych. Wreszcie zamontujemy płyty granitowe na monumencie, umieścimy postacie, słupy i znicz, i ułożymy wokół płytki granitowe i kostkę bazaltową. Na koniec KONFERENCJA PRASOWA Z DNIA 23 MAJA 2007 R. NA TERENIE ZAKŁADU KAMIENIARSKIEGO ZENONA KISZKIELA W STRZEGOMIU PRZY UL. WOJSKA POLSKIEGO 46 zamontujemy oświetlenie, a teren wokół ZORGANIZOWANA PRZEZ SENATORA ROMANA LUDWICZUKA (FOT. PAWEŁ LACKI) uporządkujemy - zadbamy o zieleń i ławki. Dodam, że większości prace zostaną wykonane przez firmy wykonawcze gratis, za co wałbrzyskich. Nazwy kopalń zostaną zapisa- pomnika. Jestem pełen podziwu i zawsze jesteśmy im ogromnie wdzięczni i z całego ne w języku polskim i w języku niemieckim będzie we mnie dług wdzięczności za to, chronologicznie od początku ich istnienia że ludzie, też górnicy – skalnicy, jednakże z serca składamy podziękowania. do zakończenia eksploatacji. Pomnik skła- innego miasta, otworzyli przed nami serce i Dlaczego został wybrany projekt profesora da się również z siedmiu wyrzeźbionych dali nam to, co potrzebne. Są oni zarówno Gryta, czy było więcej projektów, czy był postaci oraz znicza, symbolizującego trud i siłą napędową, jak i siłą sprawczą budowy ogłoszony konkurs na projekt pomnika? nadzieję. Na pomniku zostanie umieszczony pomnika. Otworzyli nam oczy na kamień Zanim podjęliśmy decyzję, kto zaprojektuje następujący napis: „1434 – 2000; W hołdzie i obróbkę kamienia naturalnego, za co pomnik, rozmawialiśmy z wieloma ludźmi Górnikom synom Ziemi Wałbrzyskiej i przy- serdecznie im dziękujemy. Ich inicjatywa, sztuki. Zdecydowaliśmy się na projekt pro- byszom przygnanym tu wiatrami historii, spojrzenie na pomnik spowodowały, że w fesora Gryta, ponieważ profesor zapropono- którzy przez kilkaset lat ciężką i ofiarną pra- tej chwili trwają prace nad rzeźbami. Teraz wał pomnik nie dla górników, tylko właśnie cą narażając życie, tworzyli nasz wspólny wierzę, że pomnik stanie, a miałem momenpomnik pamięci górnictwa, który daje wiele dorobek materialny i kulturalny. Oddajmy ty zwątpienia. do myślenia. Dzieło musi być kontrowersyj- im cześć. Mieszkańcy ziemi wałbrzyskiej”. ROZMOWA Z PIOTREM EKIEM ne, musi zmuszać do wypowiedzi i przemyśleń. Figury zaproponowane przez profeso- Gdzie będzie zlokalizowany pomnik Pamięci WŁAŚCICIELEM FIRMY GRUPA EK’S POLSKA nowy Kamieniarz: Dlaczego pan włączył się ra są obłe, niewyraźne – i taki był właśnie Górnictwa Wałbrzyskiego? górnik pod ziemią – zmęczony, pochylony, Pomnik stanie przy alei Wyzwolenia przy w koordynację spraw związanych z budową niewyraźny, ze opuszczonymi narzędziami. wejściu do parku Sobieskiego, na działce o pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiepowierzchni 2160 m2, we wspaniałym oto- go? Piotr Ek: Ponieważ jestem z wykształcenia czeniu drzew i krzewów. Z jakich elementów składa się pomnik? górnikiem i przepracowałem w wałbrzyGłównym elementem założenia projektowego jest unosząca się z terenu płyta W jednej ze swojej wypowiedzi wspomniał skich kopalniach 11 lat, od szczebla nadgórkamienna wsparta na skalnych słupach. pan o wdzięczności dla kamieniarzy strze- nika po kierownika działu BHP i szkolenia. W miarę oddalenia od płyty słupy kolejno gomskich. Czy moglibyśmy dowiedzieć się W trakcie pracy miałem poważny wypadek. Praca w kopalni, przeżycia, których tam zaprzekształcają się w formy postaci, całość coś więcej? założenia zamyka wysoki element słupa. Pan Zenon Kiszkiel zorganizował spotkanie znałem, powodują, że nadal czuję się górniNa całość pomnika składają się dwa słupy z kamieniarzami ziemi strzegomskiej, na kiem. informacyjne wysokości 2,20 m, na których którym kamieniarze zadeklarowali się, że będą wypisane historyczne nazwy kopalń otrzymamy od nich surowiec na wykonanie Proszę opowiedzieć o początkach współ-

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Z KRAJU

pracy. W lutym tego roku zostałem zaproszony na spotkanie członków Stowarzyszenia Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Na spotkaniu było ok. 20 osób. Stowarzyszeniu udało się zgromadzić pewne środki finansowe, które niestety były zbyt małe, aby rozpocząć budowę pomnika. Pomyślałem, że mając kontakty z osobami zarządzającymi w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających granit, zdołam w jakiś sposób pomóc Stowarzyszeniu. Przyszło mi to do głowy, gdy zobaczyłem projekt pomnika, który składał się m.in. z wyrzeźbionych postaci granitowych. W jaki sposób nawiązał pan kontakt z właścicielami kopalń granitu? Czy pana pomysł odbił się pozytywnym echem? Na spotkaniu Stowarzyszenia Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego przyszedł mi na myśl Zenon Kiszkiel. Pana Kiszkiela widziałem osobiście dwa razy, ale dużo dobrego o nim słyszałem. Skontaktowałem się z nim telefonicznie i umówiłem na spotkanie, gdzie przedstawiłem problem, z jakim boryka się Stowarzyszenie Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Pan Zenon ma duszę artysty i myślę, że to spowodowało, że postanowił zaangażować się w to przedsięwzięcie. Od naszego spotkania praktycznie całością spraw zajął się już pan Kiszkiel. Ja spowodowałem jeszcze to, że członkowie Stowarzyszenia Stowarzyszenia Budowy Pomnika wraz z senatorem Romanem Ludwiczukiem przyjechali do Strzegomia na spotkanie ze Związkiem Kamieniarzy Ziemi Strzegomskiej, którego prezesem jest również Zenon Kiszkiel. Po spotkaniu, które odbiło się pozytywnym echem wśród strzegomskich kamieniarzy, całością koordynacji, mnóstwem spraw organizacyjnych związanych z udostępnieniem placu, poszukaniem rzeźbiarzy, przewiezieniem materiału granitowego na plac zajął się pan Kiszkiel, który to zrobił społecznie, wręcz ideowo. Użyczył również gościny rzeźbiarzom. Jest to coś niespotykanego, że ludzie w dzisiejszych czasach mogą zrobić coś dobrego tak po prostu, bezinteresownie. Cieszę się, że udało mi się zapalić iskierkę i będzie pomnik na wieczność! Górnictwo jest ciężkim zawodem, wielu ludzi w tym za-

wodzie zginęło i należy im się za to cześć, a idea tego pomnika jest wspaniała! Z powyższych wypowiedzi dowiedzieli się Państwo o trudzie, jaki podjęło Stowarzyszenie Budowy Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Zakończenie budowy, które zawdzięczamy również hojności strzegomskich kamieniarzy, zbliża się ku końcowi. 23 maja 2007 r. na terenie Zakładu Kamieniarskiego Zenona Kiszkiela w Strzegomiu przy ul. Wojska Polskiego 46 senator RP Roman Ludwiczuk zorganizował konferencję, na której omawiane były etapy budowy pomnika oraz prezentacja aktualnych prac rzeźbiarzy - Wiesława Rokity, Jan Krzeszowca i Tadeusza Idzika. Konferencja ukazała zainteresowanym, że strzegomscy kamieniarze naprawdę włączyli się w temat. Od kwietnia w Zakładzie Kamieniarskim Zenona Kiszkiela powstają najważniejsze fragmenty monumentu, który w grudniu stanie przy al. Wyzwolenia. 23 maja br. gotowe były trzy postacie spośród siedmiu, z których składał się będzie pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Ofiarodawcami strzegomskich bloków granitowych są: Zenon Kiszkiel – właściciel firmy Kamieniarstwo Zenon Kiszkiel i prezes Stowarzyszenia Kamieniarzy Ziemi Strzegomskiej, T. Kaliciński & R. Lema – Ted-Rob SC Kopalnia Granitu „Barcz I”, Ryszard Baszczyk – prezes Borowskich Kopalni Granitu sp. z o.o., Marek Ciepaj – prezes Granit Strzegom SA, Piotr Ludwiński – prezes Morstone Quarrying, Artur Sularz – prezes Grabinex sp. z o.o., Zdzisław Trybuszek – Granimex, Bogdan Solima – prezes Kopalni Piramida sp. z o.o.. Kiedy padło pytanie dlaczego kamieniarze strzegomscy tak ochoczo wsparli budowę Pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego otrzymaliśmy następujące wypowiedzi: Ryszard Baszczyk – prezes Borowskich Kopalni Granitu powiedział: „że jest Mu bardzo miło, iż mógł uczestniczyć w tak ważnym przedsięwzięciu i wnieść swoją cegiełkę w budowę pomnika poświęconego górnikom wałbrzyskim”. Zenon Kiszkiel – właściciel firmy Kamieniarstwo Zenon Kiszkiel i prezes Stowarzyszenia Kamieniarzy Ziemi Strzegomskiej powiedział: „Chwyciliśmy ten pomysł, ponieważ chcieliśmy pomóc wałbrzyskim górnikom. My też jesteśmy górnikami, żyjemy z tego co wy-

dobywamy z ziemi, dlatego doskonale rozumiemy trud pracy górniczej”. Piotr Ludwiński – prezes Morstone Quarrying powiedział: „Ponieważ zawód górnika w tragiczny sposób zaginął w tym rejonie a pamięć o górnikach wałbrzyskich zanika w zastraszający sposób. Próbuje się zapomnieć o górnikach wałbrzyskich, tak jakby nigdy nie istnieli. Większość z nich w tej chwili zmuszona jest kraść aby przeżyć”. Jako mieszkanka Strzegomia, górnik z wykształcenia, jestem dumna, że koledzy z branży kamieniarskiej wnieśli wkład w tak szczytny cel, jakim jest budowa pomnika Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego. Jestem dumna ze wszystkich osób, wszystkich firm, które przyczyniły się do tego, że niebawem oddamy hołd i podziękowanie górnikom pracującym w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym. Pamiętajmy, że współcześnie eksploatacja górnicza jest nadal podstawowym źródłem surowców umożliwiających funkcjonowanie większości dziedzin światowej produkcji i przemysłu. Bez surowców energetycznych, metalicznych, chemicznych i skalnych nie byłoby współczesnej cywilizacji. Dlatego wszyscy ludzie, którzy mogą wesprzeć budowę pomnika, powinni dołożyć swoją cegiełkę. Do ukończenia prac brakuje jeszcze sporej kwoty. Apeluję więc, aby wszyscy, którzy mogą, wpłacili nawet symboliczną kwotę na niżej podane konto. Jesteśmy winni to dolnośląskim górnikom, przodkom, wspaniałym ludziom pracy, by: „za sto lat wyjmując z biurka piórnik, nie musiał prawnuk pytać ojca: tato, no powiedz wreszcie, co to było górnik”. Podaję numer konta: Stowarzyszenie Budowy Pomnika Górnictwa Wałbrzyskiego 33109022710000000101453051 z dopiskiem: budowa pomnika pamięci górnictwa wałbrzyskiego. Rozmowa i tekst Patrycja Hałdys Źródła: Pryzmat nr 165, dr inż. Maciej Madziarz – Górnik, zawód niezwykły http://www.nww.pl Karol Martin - Górnik ci ja górnik, połowa szlachcica....

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Z KRAJU

Z czego zbudujemy

drogi na EURO 2012? Kamień pod autostrady

ie ma wątpliwości, że przyznane Polsce prawo do organizacji mistrzostw Europy w piłce nożnej przyspieszy działania inwestycyjne dla infrastruktury drogowej. Jednak euforia po ogłoszeniu wyników ogarnęła nie tylko kibiców, ale także polityków, którzy zadeklarowali, że w ciągu pięciu lat powstanie blisko 960 km autostrad i ponad 2 tys. km dróg ekspresowych. A to oznacza tempo nieznane dotąd w historii polskiego drogownictwa. Dlatego wielu ekspertów powątpiewa, czy racjonalnie przekalkulowano siły na zamiary?

DROGI BĘDĄ DROGIE Optymistyczne są dwie kwestie. Wiadomo już, że przesądzona jest sprawa budowy całej nitki A4 – od granicy zachodniej do przejścia granicznego z Ukrainą oraz A2 od granicy z Niemcami do Warszawy. Po drugie, pojawiła się szansa, że zmotywowane terminami władze centralne i samorządowe przyłożą się do realizacji programu rozwoju infrastruktury komunikacyjnej i zaczną w pełni korzystać z funduszy unijnych. Pozostałe wiadomości są już mniej optymistyczne. Przede wszystkim będzie drożej. Rosną ceny materiałów budowlanych, płace robotników, koszty usług transportu. Coraz mocniej odczuwa się również odpływ z rynku pracy fachowców, z kolei ci, którzy pozostali, windują swoje zarobki średnio o 30 - 40 proc. Zaczyna też brakować materiałów budowlanych - cementu, cegieł, ale przede wszystkim niezbędnego do budowy kruszywa. Bez materiałów nie ruszy żadna budowa, drogowcy płacą więc ceny, jakie dyktują im dostawcy. Ceny kruszyw według różnych źródeł poszły od 15 nawet do 100 proc. w

KAMIENIOŁOM FIRMY JP GRANIT W STRZELINIE. NADKŁAD PRZEZNACZANY JEST M.IN. NA KRUSZYWO

górę, z kolei asfalt kosztuje o 30 proc. więcej. Naiwnie byłoby sądzić, że nie odbije się to na cenie kilometra gotowej drogi. Na realizację inwestycji drogowych związanych z Euro 2012 bardziej optymistycznie patrzy Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). Według niej plany budów są możliwe do zrealizowania. Praktyka pokazuje coś zgoła innego. Problemy pojawiają się już na poziomie przetargów, a główną przyczyną ich unieważniania są rozbieżności pomiędzy kosztorysem, jaki założyła dyrekcja a cenami, których żądają wykonawcy. Według nich dyrekcja posługuje się przestarzałymi stawkami, które mają się nijak do aktualnych cen rynkowych, dlatego domagają się 30-procentowych dopłat do kosztorysów inwestorskich. Z rządowego planu budowy dróg i autostrad wynika, że całkowita wartość inwestycji związanych z Euro 2012 wyniesie ok. 41 mld zł, a wartość przyspieszonych zadań infrastruktury drogowej w ramach przygo-

towań do mistrzostw oszacowano na 22,5 mld zł. Ministerstwo Transportu wyliczyło, że koszt budowy 1 km autostrady wyniesie średnio ok. 6,2 mln euro. Drogowcy twierdzą jednak coś innego. Według ich szacunków już teraz zbudowanie kilometra autostrady kosztuje średnio 8 mln euro, a drogi ekspresowej – 6 mln euro. Wprawdzie resort założył w planach 30-procentową rezerwę, jednak może się ona okazać niewystarczająca.

KRUSZYWO POTRZEBNE OD ZARAZ Problemy z kruszywem mogą znacznie pokrzyżować ambitne plany GDDKiA. Ich udział w budowach drogowych sięga 90 proc. (kruszywa łamane i mineralne). Do budowy nawierzchni preferuje się kruszywa bazaltowe, spore wzięcie mają również kruszywa łamane produkowane z innych skał pochodzenia magmowego, takich jak: melafir, porfir, granit, diabaz. Odpowiednio

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Z KRAJU

śród kruszyw używanych w drogownictwie istotną rolę odgrywają kruszywa łamane z bazaltów, melafirów, porfirów, granitów, gabr, amfibolitów, piaskowców, wapieni, marmurów i dolomitów. Często kruszywa te mają lepsze parametry jakościowe niż naturalne kruszywa. Złoża kamieni drogowych i budowlanych reprezentowane są przez różne litologiczne typy skał magmowych, metamorficznych i osadowych. Największe zasoby dotyczą skał osadowych i magmowych, a zasoby skał metamorficznych stanowią mniej niż 10% ogólnej ilości. W podobnym stosunku przedstawia się udział tych skał w wydobyciu. Wśród skał magmowych najwięcej wydobywa się bazaltów, porfirów i melafirów oraz granitów i gabr. W obrębie skał osadowych dominujące znaczenie mają wapienie i piaskowce. W wydobywanych skałach metamorficznych zdecydowanie przeważają marmury, a kolejno za nimi plasują się gnejsy i amfibolity. Wydobycie krajowe kamieni drogowych i budowlanych wynoszące w 2005 r. prawie 33,8 milionów ton nie pokrywa zapotrzebowania na ten surowiec na polskim rynku. Świadczy o tym wielkość importu (2077 tys. t) w stosunku do eksportu (1 268 tys. t). Głównym odbiorcą polskich kamieni drogowych i budowlanych są Niemcy, co stanowi prawie 98% całego eksportu. Obok kruszyw łamanych w drogownictwie niezbędne jest kruszywo naturalne. Wykorzystywane jest głównie jako materiał konstrukcyjny nasypów drogowych i składnik nawierzchni Kruszywa piaszczysto-żwirowe dzielą się na dwie zasadnicze grupy: kruszywa grube - obejmujące żwiry i pospółki oraz kruszywa drobne – piaski. Szczególnie poszukiwane kruszywo naturalne grube rozmieszczone jest w kraju nierównomiernie. Województwa centralne odczuwają jego niedostatek. Rozmieszczenie złóż piasków na obszarze Polski jest natomiast dość równomierne i jedynie w województwach południowych może zaznaczać się ich niedobór. Jakość kopaliny, a szczególnie jednorodność złóż zależą w znacznym stopniu od genetycznego typu złoża. W południowej części kraju, w strefie karpacko-sudeckiej, podstawową rolę odgrywają złoża genezy rzecznej. W części sudeckiej przeważają złoża piaszczysto-żwirowe wyższych tarasów plejstoceńskich, w których dominują skały krystaliczne i piaskowce. W obszarze karpackim główną bazę surowcową stanowią złoża żwirowe i piaszczysto-żwirowe występujące w obrębie niskich tarasów zalewowych i nadzalewowych, a w ich składzie dominują skały fliszowe, głównie piaskowce i łupki. Wyjątek stanowi dolina Dunajca, gdzie występują znaczne ilości tatrzańskich skał krystalicznych. W Polsce północnej i centralnej - na Niżu Polskim najważniejsze są złoża o genezie lodowcowej (akumulacyjne moreny czołowe) i wodnolodowcowej (sandry, ozy) oraz rzecznej. W północnej i centralnej części tego obszaru są to złoża żwirowo-piaszczyste zawierające głównie skały skandynawskie - utwory krystaliczne i wapienie z domieszką kwarcu i piaskowców. W części południowej znaczny udział w utworach wodno-lodowcowych mają osady piaszczyste zawierające duże ilości skał lokalnych. Wydobycie kruszyw naturalnych ze złóż w 2005 r. wzrosło w stosunku do poprzedniego roku o 23% i wyniosło 99 966 tys. ton, a w okresie poprzednich 10 lat wahało się od ok. 55 do 88 mln t. Eksploatacją piasków i żwirów zajmuje się w kraju ponad 1800 podmiotów gospodarczych, ale największe ilości produkują duże przedsiębiorstwa działające regionalnie, takie jak Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych, Białostockie Kopalnie Surowców Mineralnych czy Wielkopolskie Kopalnie Surowców Mineralnych. Największa ilość złóż znajduje się w obecnych województwach: mazowieckim (713), wielkopolskim (680), lubelskim (592), łódzkim (449) i podkarpackim (372). Największa ilość zasobów rozpoznanych jest natomiast w województwach: dolnośląskim (1 885 mln t), małopolskim (1 636 mln t), opolskim (1 359 mln t), podlaskim (1 106 mln t) i podkarpackim (1 055 mln t). Kruszywa naturalne są surowcem „krótkiego transportu”, ich eksport do Niemiec (93% całości) w 2005 r. wyniósł 199,7 tys., co stanowiło zaledwie kilka procent sprzedaży z pierwszej połowy lat 90., sięgającej 4 mln ton. W roku tym sprowadzono do Polski 109,28 tys. ton kruszyw naturalnych pochodzących z Ukrainy i Niemiec. Na podst. opracowania Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie 2005.

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

Z KRAJU

Bardziej równomiernie są rozlokowane zasoby kruszyw mineralnych. Pomimo stosunkowo dużej bazy surowcowej stawiane przez odbiorców wymagania ilościowe i jakościowe spowodują konieczność sprowadzania materiału z zagranicy. Wśród importerów wymienia się: Szwecję, Norwegię, Wielką Brytanię oraz Ukrainę. Ze względu na geograficzne położenie trzech pierwszych krajów kruszywa te mogą być sprowadzone do Polski drogą morską, często jako balast. MINISTER JERZY POLACZEK NA BUDOWIE A1, FOT: MIN. TRANSPORTU Taki typ transportu kruszyw mineralnych w rejonach nadmorskich daje im sporą przewysokie właściwości fizykochemiczne i me- wagę nad kruszywami krajowymi. chaniczne tych skał spełniają w większości Poza kruszywem z importu uzupełniewymagania normatywne pierwszej, ewen- niem produkcji krajowych materiałów minetualnie drugiej klasy kruszyw drogowych. ralnych są kruszywa sztuczne, produkowaMimo że jesteśmy krajem stosunkowo ne z surowców odpadowych np. zalegające bogatym w surowce do produkcji kruszyw hałdy górnicze. łamanych, istnieją ograniczenia w ich użyciu. Po pierwsze baza surowcowa jest roz- DROGOWCY KUPUJĄ KOPALNIE Jak firmy drogowe radzą sobie z obecną mieszczona nierównomiernie. Większość zasobów znajduje się w na południu Polski. sytuacją na rynku kruszyw? Kupują kopalPoza tym złoża skał magmowych, tradycyjnie i same wydobywają materiał. Tak zrobinie uważane za lepsze, występują głównie ło Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych „Fart” w Kielcach, które dotąd znane było na Dolnym Śląsku. Nierównomierny dostęp do złóż powodu- tylko z budowy dróg. Teraz będzie także je konieczność stosunkowo dużych przewo- wydobywać kamień i przerabiać go na kruzów i kolejne koszty. To nie jedyny problem. szywo drogowe. Własną kopalnię wapienia Pojawiają się sygnały, że brakuje wagonów uruchamia w Skrzelczycach. Wydobycie podo transportu kruszywa. Już pod koniec winno ruszyć jeszcze w tym roku. Za jego ubiegłego roku popyt na tego typu usługi przykładem podążają kolejni przedsiębiortransportowe wzrósł do tego poziomu, że cy. Drogowcy mający dość wstrzymywania krajowi przewoźnicy nie mogli nadążyć z robót z powodu braku surowca coraz chętrealizacją zamówień firm budowlanych i niej ustawiają się w kolejce do uzyskania kopalń. Obecny boom w drogownictwie za- koncesji na uruchomienie działalności wyostrzy problem, wywinduje stawki przewo- dobywczej. Jeszcze pięć lat i okaże się, czy przyznanie zowe i wpłynie na terminowość dostaw. Niewiadomą jest też kwestia importu kruszyw Polsce prawa do organizacji Euro 2012 było z Ukrainy. Nasi sąsiedzi również będą ich strzałem w dziesiątkę, czy może golem sapotrzebować na realizację inwestycji zwią- mobójczym. O ile wcześniej UFEA nie pokazanych z Euro 2012. Pomimo ogromnych za- że nam czerwonej kartki. sobów surowcowych mogą mieć problemy Agnieszka Środoń z przełożeniem ich na moce przerobowe. KOPALNIA FIRMY GRANIT STRZEGOM – PRODUCENTA KRUSZYW Z DOLNEGO ŚLĄSKA

ZAŁOŻENIA PROGRAMU BUDOWY DRÓG KRAJOWYCH NA LATA 2007- 2015 Wydatki na przygotowanie (wykup gruntów, projekty budowlane, itp.), budowę oraz utrzymanie istniejącej i nowopowstającej sieci dróg w latach 2007 – 2015 szacowane są na poziomie ok. 164 mld zł, w tym 22,5 mld zł na zadania dodatkowe wynikające z decyzji o przyznaniu EURO 2012. Wydatki na budowę i przebudowę szacuje się na poziomie ok. 131,5 mld zł, a na remonty i utrzymanie – na 32,5 mld zł. Priorytety inwestycyjne: • budowa autostrady A-1 oraz A-4 na całym przebiegu zostanie zakończona • budowa autostrady A-2 na przebiegu od granicy z Niemcami do Siedlec zostanie zakończona • planuje się budowę drogi ekspresowej S-19 oraz S-3 na całym przebiegu • wykonane zostaną kluczowe inwestycje związane z organizacją Euro 2012 Zbudowanych zostanie łącznie: • 770 km autostrad w systemie tradycyjnym • 375 km autostrad w systemie koncesyjnym • 2 817 km dróg ekspresowych • 487 km obwodnic (62 obwodnice) Zmodernizowanych zostanie 1 990 km dróg krajowych Zapewnione zostaną środki na utrzymanie i remonty w wysokości niezbędnej do usunięcia zaległości W ramach przygotowań infrastruktury drogowej do Euro 2012, resort transportu opracował suplement „Potrzeby inwestycyjne związane z organizacją Euro 2012”, który jest załącznikiem do projektu „Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2007 – 2015”. Łączna wartość przyspieszonych zadań infrastruktury drogowej w ramach przygotowań do Euro 2012 wynosi około 22,5 mld zł. Całkowita wartość inwestycji związanych z EURO 2012 wynosi ok. 41 mld zł. Projekty priorytetowe ze względu na organizację EURO 2012: Autostrady: A-1 Gdańsk - Gorzyczki A-2 Świecko - Warszawa A-4 Zgorzelec - Korczowa Drogi ekspresowe: S-1 połączenie A-4 - Cieszyn S-3 Legnica – Lubawka S-5 Nowe Marzy - Żnin S-5 Gniezno - Poznań S-7 Gdańsk – Rabka S-8 Warszawa - Wrocław S-17 Warszawa – Piaski S-19 połączenie z A-4 - Barwinek S-69 Bielsko Biała - Żywiec - Zwardoń Do realizacji w miarę dostępności środków finansowych: S-5 Poznań – Wrocław S-7 Rabka – Chyżne S-7 granica woj. małopolskiego - Kraków S-12 Piaski – Dorohusk S-17 Piaski – Hrebenne Źródło: Ministerstwo Transportu

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

Piaskowiec z Hiszpanii Areniscas

dwiedzając różne kraje i miasta, zwykle szybko można zorientować się, jakie materiały są bogactwem naturalnym tego regionu. Przykładowo w Polsce w rejonie Kielc, zwłaszcza w starych budynkach, jako podstawowy budulec przeważa piaskowiec. W słynącej z lasów Szwecji powszechnie widoczne jest charakterystyczne budownictwo drewniane. W tureckiej prowincji Kapadocja większość budynków, również współczesnych, wykonana jest z tufu ciętego do wymiarów cegieł. Nie inaczej jest w odwiedzonej przeze mnie ostatnio Hiszpanii, w rejonie miejscowości Burgos (Kastylia Leon). Tu powszechnie stosowanym materiałem nie tylko w historycznych obiektach, ale i we współczesnej architekturze jest piaskowiec. Cóż, w WYDOBYCIE LINĄ DIAMENTOWĄ regionie są spore złoża tego kamienia i jego stosowanie jest oczywistością. To jeszcze Sprawa mentalności nie jest bez znajeden element, w którym Polska i Hiszpania mają coś wspólnego. Inny to podobna men- czenia również w biznesie, co najbardziej talność – otwartość, serdeczność i towarzy- odczuwają te osoby, które swoje interesy opierają na współpracy z krajami o bardzo skość. odległej nam kulturze, jak Chiny czy Indie. PŁYTY CHODNIKOWE Z PIASKOWCA Z ciekawostek zaobserwowałem sporo fasad nawet wysokich, w których elewacja kamienna układana była na klej. Druga ciekawostka to fakt, że hiszpańskie normy pozwalają na wykonywanie elewacji z piaskowca grubości 3 cm. Również interesujące jest stosowanie piaskowca na chodnikach. Złoża piaskowca z tego regionu pochodzą sprzed 120 mln lat. Zawartość kwarcu w wynosi od 90 do 98%. Widząc tak wiele obiektów wykonanych współcześnie z piaskowca, z ciekawością czekałem na możliwość odwiedzenia jakiejś firmy eksploatującej jego złoża. Firmą, którą odwiedziłem, była Areniscas. Już pierwsze

spotkanie z jej pracownikami potwierdziło łatwość kontaktów z Hiszpanami. Areniscas ma siedzibę w Burgos – są to w zasadzie dwa biura, z których jedno to zarząd firmy, dział handlowy i księgowość, a drugie zajmuje się przygotowaniem produkcji. Firma powstała w 1999 roku jako małe regionalne przedsiębiorstwo, ale rozwijała się dynamicznie i już cztery lata później zatrudniała 35 pracowników. Aby rozwijać działalność, konieczne było nie tylko oferowanie wysokiej jakości produkcji, ale posiadanie certyfikatu, który to potwierdza. W tym celu w 2003 roku wdrożono certyfikaty jakościowe ISO 9001 i ISO 14001. Firma stopniowo rozszerzyła działalność nie tylko na całą Hiszpanię, ale również na inne kraje europejskie. Stały rozwój to oczywiście rozbudowa zakładu i kupno kolejnych złóż. Obecnie firma zatrudnia 150 pracowników

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

POZIOMY WYDOBYCIA I PRODUKCJA Wielkość rocznego wydobycia w poszczególnych kopalniach przedstawia się następująco: Reina VI: 10 000 m3 Las Copas: 2600 m3 Las Cuerdas: 2500 m3 Z wydobywanego materiału zakład produkuje rocznie elementów płytowych i slabów o grubościach do 5 cm – 150 000 m2, w grubościach ponad 5 cm – 15 000 m2. Produkcję uzupełniają elementy inne realizowane na specjalne zamówienia w ilości ok. 3200m3. HALE PRODUKCYJNE ARENISCAS

WŁAŚCIWOŚCI TECHNICZNE PIASKOWCÓW Z ARENISCAS

DORADA URBIÓN

ARENISCA REGUMIEL

CIĘŻAR WŁAŚCIWY [KG/M3]

2140

NASIĄKLIWOŚĆ [%]

5,7

ODPORNOŚĆ NA ŚCISKANIE [MPA]

ODPORNOŚĆ NA ZGINANIE [MPA]

3,5

2,8

ŚCIERALNOŚĆ [MM]

SIŁA ZRYWAJĄCA [N]

700

550

i posiada duży, dobrze wyposażony zakład, zdolny do zrealizowania każdego zamówienia. Niektóre z maszyn zostały przez producentów przekonstruowane stosownie do wymogów firmy i obrabianego kamienia. Aby zabezpieczyć produkcję odpowiednią ilość materiału, firma prowadzi badania na obszarze 1500 ha. Eksploatowany obecnie obszar to łącznie 25 ha. Areniscas aktualnie posiada trzy złoża: Reina VI – gdzie wydobywany jest Dorada Urbion i Gris Pinares; Las Copas – piaskowce Arenisca Regumiel i Dorada de los Pinares; Las Cuerdas - z piaskowcem Arenisca Reina. Stale trwają prace nad otwarciem nowych wyrobisk.

DORADA DE LOS PINARES

ARENISCA REINA

GRIS PINARES

2120

2090

2180

piaskowca do Polski. Pozornie wydaje się to absurdalne, bo wiadomo, że w kraju mamy sporo eksploatowanych złóż piaskowca. 5,4 6,8 5,7 Jednak argumentacja marketingowców 37 26 48 Areniscas jest dość interesująca. Otóż przewidują oni, że w kontekście ogromnych 1,8 1 2,6 inwestycji, jakie czekają nasz kraj w najbliższych latach (związanych m.in. z organizacją 35 39 32 Euro 2012), zapotrzebowanie na piaskowiec 500 400 750 będzie tak duże, że nasi producenci nie będą w stanie mu podołać. Z drugiej strony materiały oferowane przez Hiszpanów Wydobycie w kopalniach realizowane jest pod względem kolorystycznym są zbliżone technologią cięcia liną diamentową, co podo polskich, więc mogą świetnie uzupełnić zwala na otrzymywanie dużych bloków. zapotrzebowanie na piaskowiec w Polsce. Wymogi jakościowe, jakie postawiła przed Zainteresowanie polskim rynkiem w firmie sobą firma, zmuszają do stałego badania jest tak duże, że przedstawiciele firmy już wydobywanego kamienia. Na terenie zakła- kilkakrotnie odwiedzali nasz kraj, a jeden z du produkcyjnego stworzono laboratorium nich nawet rozpoczął naukę języka polskiestale monitorujące parametry obrabianego go. Starają się nie tylko pozyskać firmy chętpiaskowca. ne do współpracy, ale również zrozumieć Należy również w firmie docenić dbałość specyfikę polskiego rynku. o środowisko. To właśnie dzięki pracom reNajbliższa okazja do kontaktu z firmą bękultywacyjnym prowadzonym stale na te- dzie oczywiście podczas targów we Wrocłarenach wydobycia firma uzyskała certyfikat wiu. Sympatyczni przedstawiciele Areniscas ISO 14001. Areniscas posiada również włas- zapraszają do współpracy. ne brygady montażowe. Dariusz Wawrzynkiewicz Dowiedziałem się, że firma bardzo intensywnie działa w kierunku eksportu swojego

FAKTURY PIASKOWCÓW Z ARENISCAS. OD LEWEJ: ARENISCA REGUMIEL, ARENISCA REINA, DORADA DE LOS PINARES, DORADA URBION I GRIS PINARES

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

EXCAL międzynarodowa promocja regionu Jak to robią inni

uż od dość dawna obserwuję regionalne próby działań na rzecz promowania regionu w takich kluczowych dla kamieniarstwa regionach, jak Strzegom czy Piława. Co jakiś czas powstaje kolejne stowarzyszenie lub związek, które jako swój podstawowy cel działalności wskazuje promocję regionalnych firm kamieniarskich w Polsce, a czasem w założeniach nawet poza granicami kraju. Samym koncepcjom przyklaskują zwykle lokalne urzędy, niestety kończy się to zwykle na niczym. Działania te w zasadzie należy ocenić jako absolutnie amatorskie, nie wsparte w jakikolwiek sposób wiedzą o marketingu szeroko rozumianym. Zastanawiam się, jak to jest, skoro w Europie istnieją już sprawdzone sposoby realizacji takich celów. Przykładem wartym przeanalizowania jest działalność EXCAL z Hiszpanii, a dokładnie z rejonu Kastylia León. Kiedy Hiszpania wstąpiła do Unii Europejskiej w 1986 roku, istotny stał się jak najszybszy rozwój kraju, co dzięki wsparciu Unii niewątpliwie było łatwiejsze – ale i tak wymagało wiele pracy. Poza działaniami krajowymi do pracy włączyły się również regiony. Bardzo szybko zrozumiano, że prawdziwe szanse dla regionów to rozwój eksportu. Konieczna była promocja firm regionalnych na rynkach zewnętrznych. Rozumiały to firmy, rozumiały i

władze regionalne. Region, o którym piszę, chcąc realizować takie działania, w 1989 roku powołał do życia współpracującą z lokalną administracją instytucję: Exportaciones de Castilla y León, SA. (EXCAL). Placówka ta miała za zadanie wprowadzać lokalne przedsiębiorstwa na rynki międzynarodowe oraz wspomagać ich rozwój poprzez poszerzanie ich pola działania o działalność zagraniczną. W 2006 roku organizacja zmieniła nazwę i zakres pomocy dla przedsiębiorstw regionu. Obecna nazwa to Ade Internacional EXCAL SA. Zgodnie z nowymi założeniami poszczególne departamenty Ade Internacional EXCAL SA zapewniają przedsiębiorcom dostęp do pełnego systemu usług, który obejmuje

instrumenty finansowe (Ade Financiación), doradztwo w zakresie kooperacji, badań, rozwoju i innowacji realizowane przez AD Europa oraz wspomaganie przedsiębiorczości poprzez działalność Ade Inversiones y Servicios. Od strony formalnej organizacja jest spółką, w której główne udziały należą do Autonomicznej Wspólnoty Kastylii Leon, finansującej działalność spółki poprzez Agencję Rozwoju i Usług. Swoje udziały w spółce mają również inne instytucje regionalne. Aktualny rozdział udziałów jest następujący: Wspólnota Kastylii Leon 46% Przedsiębiorstwa finansowe 36,2% Regionalna Rada Izb Handlowych 10% Inne instytucje lokalne 7,8%. Działalność Ade Internacional EXCAL obejmuje usługi w zakresie informacji i doradztwa, szkolenie w dziedzinie handlu zagranicznego oraz aktywną promocję eksportu, a realizacja tych zadań odbywa się przy ścisłej współpracy z firmami z regionu. W ramach dodatkowej działalności firmy funkcjonuje również specjalny dział handlo-

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

INDIAN AURORA

ORION

BALTIC BROWN

PŁYTY PROMOCYJNE W ODDZIALE W SWARZĘDZU

160PLN 200PLN

2cm 3cm

270PLN 350PLN

2cm 3cm 5cm 6cm

82/106PLN 110/141PLN 169/212PLN 200/250PLN

2cm 3cm 5cm 6cm

210PLN 276PLN 385PLN 442PLN

2cm 3cm

130PLN 180PLN

2cm 3cm 5cm 6cm

120PLN 160PLN 220PLN 290PLN

WSZYSTKIE CENY NETTO

200PLN 270PLN 370PLN 420PLN 520PLN

5cm 6cm

310PLN 360PLN

HIMALAYA BLUE

2cm 3cm 5cm 6cm 7cm

RUSTENBUILD MEDIUM

TARN MOYEN FONCE

MOUNTAIN PINK

MADURA GOLD

PERLATO OLIMPO

2cm 3cm

2cm 3cm 5cm 6cm

184PLN 229PLN 296PLN 330PLN

OFERTA WAŻNA DO 31 LIPCA

BRACHOT-HERMANT POLSKA Sp. z o.o., ul. Poznańska 49, 62-020 Swarzędz tel: 061/818 72 90; 818 72 91; fax: 061/818 19 73; e-mail: brachot.swarzedz@brachot.com

ZE ŚWIATA

wy mający na celu wdrażanie planów pomocy przedsiębiorcom otwierającym się na zewnętrzne rynki. Zajmuje się on głównie bezpośrednimi, indywidualnymi kontaktami z firmami z regionu Kastylia Leon w celu poznania ich najważniejszych potrzeb. Aby zagwarantować dostęp do wszystkich wymienionych usług, Ade Internacional EXCAL dysponuje doświadczoną kadrą pracowniczą, wykwalifikowaną w dziedzinie handlu zagranicznego i systemów międzynarodowej dystrybucji. Posiada także do dyspozycji przedsiębiorców szeroko rozwiniętą sieć centrów biznesu o zasięgu zarówno krajowym, jak i międzynarodowym.

prawodawstwa, polityki celnej oraz innych aspektów stanowiących przedmiot zainteresowania przedsiębiorców. Informacje statystyczne: opracowania statystyczne oraz analiza danych na temat importu i eksportu to kolejne aspekty działalności prowadzonej przez pracowników tego działu. Baza danych: Ade Internacional EXCAL dysponuje szeroką i regularnie aktualizowaną bazą danych, zawierającą ponad 3000 firm o potencjale eksportowym z regionu Kastylia Leon. www.excal.es: za pośrednictwem tej strony internetowej zainteresowane firmy docierają do aktualnych informacji na temat AKCJE INFORMACYJNE branży eksportowej, dostępnych w postaci Wejście przedsiębiorstw na zagraniczny kalendarza akcji promocyjnych, listy usług rynek wiąże się z określonymi potrzebami Ade Internacional EXCAL, zestawienia daw zakresie informacji i doradztwa, których nych dotyczących instytucji współpracujązaspokajaniem zajmuje się dział informacji cych z Excal EXCELLENCE, nowości itd. odpowiadający na wszelkie pytania pojaDoradztwo: specjaliści firmy rozstrzygawiające się w procesie ekspansji na rynki ją w sposób bezpośredni lub za pośrednizagraniczne. Sekcja ta, funkcjonująca na ctwem strony internetowej wątpliwości z bazie najnowocześniejszych technologii in- zakresu prawa, międzynarodowych transformacji i komunikacji, ma także za zadanie akcji handlowych oraz programów opracopoznać dogłębnie ofertę eksportową firm wywanych przez instytucje wielostronne. W regionu Kastylia Leon, tak aby dostosować tym ostatnim przypadku celem jest dostęp usługi Ade Internacional EXCAL do potrzeb firm lokalnych do informacji na temat wszelprzedsiębiorców regionalnych. Jej celem kich możliwości inwestycyjnych. jest również opracowanie pełnej informacji Seminaria informacyjne: spotkania organiezbędnej do rozwoju firmy na rynkach nizowane z udziałem specjalistów, mające zagranicznych, na podstawie danych zebra- na celu udostępnienie wszelkiej informacji nych bezpośrednio w krajach docelowych potrzebnej przy wkraczaniu na wybrany poprzez sieć promotorów. rynek. Elektroniczny Biuletyn Informacyjny: bezNA CO MOGĄ LICZYĆ FIRMY płatny informator dla przedsiębiorców z Badania rynkowe: prowadzone są przez regionu Kastylia Leon, informujący o możlianalityków Ade Internacional EXCAL i doty- wościach rynkowych i zawierający użyteczczą zarówno samych krajów będących ce- ne dane związane z procesem rozwoju firm lem eksportu, jak i konkretnych rynków, ich na rynkach zagranicznych. EXCAL Excellence: Ade Internacional EXCAL podpisała umowy o współpracy z licznymi instytucjami, oferując korzystne warunki i upusty na swoje produkty i usługi dla firm eksportowych. Książki: Ade Internacional EXCAL publikuje także książki dotyczące różnych aspektów rozwoju przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych i będące użytecznym narzędziem zarówno dla firm już eksportujących, jak i dla tych, które taką działalność chcą rozpocząć. W branży kamieniarskie przykładowo wydano bardzo profesjonalnie opracowany

katalog kamieni. Akcje promocyjne: to główny filar działalności, organizowany przez dział promocji. Dział ten, przede wszystkim, realizuje zadania w zakresie ogólnego doradztwa dla firm, a poprzez indywidualny kontakt z przedsiębiorcami także w zakresie planowania, organizacji i przeprowadzania akcji promocyjnych. Do realizacji zadań promocyjnych firma udziela przedsiębiorcom tak pomocy finansowej, jak i wsparcia w postaci zasobów technicznych i ludzkich, zapewniając ekipy profesjonalistów, które zajmują się przygotowaniem określonej akcji promocyjnej. Firmy z regionu mogą także liczyć na pomoc międzynarodowej sieci promotorów oraz centrów biznesu.

SZKOLENIA Aby opisane działania mogły być przeprowadzone, konieczna jest wykwalifikowana kadra własna oraz w przedsiębiorstwach. Zapewnienie jej jest kluczem do sukcesu. Z tego powodu Excel prowadzi rozbudowany system szkoleń. Jednym z podstawowych jest szkolenie kadr pracowniczych w zakresie handlu zagranicznego. Dział szkoleń realizuje kompletny program przygotowania specjalistów, którzy wchodzą w skład sieci promotorów handlu zagranicznego. Po przejściu odpowiedniego szkolenia promotorzy uzyskują podyplomowy tytuł międzynarodowego specjalisty ds. promocji handlu zagranicznego EXCAL-ESIC i wielu z nich dołącza do programu „Kastylia Leon eksportuje”, pracując na rzecz regionalnych firm o aspiracjach eksportowych w celu prowadzenia sprzedaży ich produktów i usług za granicą. Pozostała grupa profesjonalistów przechodzi do zagranicznej sieci EXCAL, rozpoczynając pracę w działach informacji i promocji, zdobywając w ten sposób doświadczenie, praktykę oraz głęboką znajomość poszczególnych rynków. Ostatnim etapem praktycznego przygotowania ekipy Ade Internacional EXCAL jest wprowadzenie wyszkolonej kadry do firm przy jednoczesnym finansowaniu części wynagrodzenia pracowników w ciągu jednego roku. Program szkolenia obejmuje także kursy

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

i seminaria, organizowane samodzielnie lub we współpracy z innymi instytucjami, opracowane w kierunku zapewnienia przedsiębiorcom odpowiedniej wiedzy, niezbędnej do wejścia na rynki zagraniczne.

SIEĆ ZAGRANICZNA Trudno mówić o promocji firmy w konkretnym kraju bez bezpośredniego kontaktu z danym krajem. Excel posiada własną sieć zagraniczną, w postaci międzynarodowej sieci promotorów. Oferuje również firmom infrastrukturę ośrodków biurowych i centrów biznesu działających w kraju docelowym. Promotorzy to pracownicy wykwalifikowani specjalnie pod kątem misji zagranicznych, którzy pracują w takich miejscach, jak Warszawa (Polska), Nowy Jork i Miami (USA), Budapeszt (Węgry), Bruksela (Belgia), Düsseldorf (Niemcy), Paryż (Francja), Londyn (Wielka Brytania), Meksyk D.F. (Meksyk), Chile i Madryt. Ekipy te przeprowadzają analizy rynkowe w krajach docelowych, śledzą możliwości inwestycyjne oraz biorą czynny udział w organizacji akcji promocyjnych i inwestycyjnych na rzecz regionu Kastylia Leon, organizowanych przez Ade Internacional EXCAL. Poza tym stanowią istotny element wsparcia dla firm w każdej kwestii, która wymagałaby ich interwencji na danym terenie. Kolejną formą pomocy Ade Internacional EXCAL na rzecz rozwoju działalności firm jest tworzenie zagranicznej sieci biur oraz centrów biznesu Kastylii Leon. Usytuowane w strategicznych miejscach delegatury te oferują przedsiębiorcom z regionu nie tylko usługi doradcze i profesjonalny personel techniczny, ale także możliwość dysponowania własną przestrzenią do pracy, spotkań, wystaw oraz innych działań mających na celu utrwalenie obecności firmy na danym rynku. Działalność sieci została zainaugurowana w roku 2004, kiedy to powstało Centrum Biznesu Kastylii Leon w Warszawie (Polska), który służy jako punkt oparcia dla przedsiębiorców zarówno na tym tak ważnym rynku, jak i w pozostałych nowo przyjętych do Unii Europejskiej krajach. Poza Polską centra biznesu ulokowane są również w Brukseli, Budapeszcie, Düsseldorfie, Londynie, Bukareszcie, Sztokholmie, Nowym Jorku i Miami. Poza tym Centrum Biznesu w Madrycie, usytuowane w Centrum Wspierania Przedsiębiorczości im. Juana Carlosa I, tuż przy pawilonach targowych Feria de Madrid i w pobliżu lotniska Barajas, stanowi doskonały punkt dla działalności firm z regionu Kastylia Leon w samym centrum kraju. Opisany przykład to organizacja bardzo rozbudowana, pracująca z wieloma branżami. Ale wiele idei i zasad powinno dać do myślenia tym, którym marzy się promocja regionu w jednej branży. Przecież podobne działania można przeprowadzać przy promocji kamieniarstwa regionalnego, np. strzegomskiego, w innych regionach kraju. Same chęci nie wystarczą – trzeba zacząć działać, opierając się na wysoko kwalifikowanej kadrze i zdrowych zasadach. Dariusz Wawrzynkiewcz

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

Trawertyn z Iranu bliżej Polski

Nie taki Iran straszny

bliża się jesień 2006 roku. Na rynku widać pierwsze oznaki braku trawertynów irańskich – zwłaszcza rosso persiano oraz marron persiano (walnut). Dostawy z Iranu zawodzą, a we Włoszech bardzo trudno o ładny trawertyn w dobrych cenach. Pojawia się myśl, aby pojechać do Iranu, dotrzeć do właścicieli kamieniołomów i nie być zależnym od niepewnych źródeł. Podpisać kontrakt na dostawy na najbliższy rok, aby nasi klienci byli pewni, że zagwarantujemy im ciągłość dobrego materiału po niskich cenach. Ale do głosu dochodzą także wątpliwości: co z bezpieczeństwem? czy ta podróż to dobry pomysł? W telewizji ciągle straszą ewentualnym embargiem na Iran (ryzyko handlowe), terroryzmem, agresją Irańczyków wobec ludzi z zachodu. Co powie żona, kiedy dowie się, że jadę do Iranu? Ryzyko duże! Wówczas biorę telefon i komputer. Wysyłam pierwszą korespondencję do ambasady w Teheranie z zapytaniem o ryzyko pobytu w Iranie. Czytam dokładniej doniesienia prasowe, komunikaty amerykańskie i UE w sprawie Iranu i ewentualnego embarga. Czekam na odpowiedzi. Adrenalina rośnie. Z jednej strony potrzeba zaspokojenia potrzeb naszych klientów, z drugiej strony

kwestia mojego bezpieczeństwa i ryzyka utraty kilkuset tysięcy złotych (w razie embarga). A pośrednio ciekawość – jak faktycznie jest w tym kraju? Czy Irańczycy chodzą z zakrytymi głowami? Czy faktycznie nie wolno pić tam alkoholu? Jakie naprawdę jest nastawienie wobec Europejczyków? Po wielu nudnych i monotonnych podró-

żach służbowych powrócił dreszczyk emocji. Emocji związanych z nieprzewidywalnością. W kwietniu 2007 roku podczas dni otwartych w firmie przeprowadziłem szczegółowe rozmowy z naszymi klientami. Na pytanie, jakich materiałów im najbardziej brakuje w Interstone, powiedzieli, że trawertynów irańskich, a przede wszystkim rosso persiano. Przyszła odpowiedź z ambasady - piszą, że śmiało mogę jechać. Czas na ostateczną decyzję! Lecę za 2 tygodnie! Szybkie formalności związane z wizą, kupno biletów i porządnego ubezpieczenia na niezłą sumkę – tak na wszelki wypadek. Pod koniec kwietnia lecę już samolotem i podniecony zaczynam pisać niniejszy artykuł. Żonie powiedziałem, że lecę to Turcji, a o

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

Oriental Basalt

Êcienne i pod∏ogowe kalibrowane paski z kamienia naturalnego Odkryj nieskoƒczenie proste mo˝liwoÊci BELTRALINEA©. Nie ma ˝adnych granic dla Twojej wyobraêni, spoÊród idealnie skalibrowanych pasków mo˝esz dowolnie dobieraç wymiary oraz materia∏. Ponadto, nie musisz si´ martwiç, dostarczymy ka˝dà, nawet najmniejszà iloÊç w ciàgu 10 dni. Nowy produkt

moim pobycie w Iranie dowiedziała się dopiero po powrocie. Pierwsze wrażenie po przylocie było całkiem pozytywne. Na początku zauważyłem, że nie jest tam aż tak gorąco, jak myślałem. Teheran położony jest u podstaw pasma górskiego dochodzącego miejscami do 6000 m n.p.m. Wysoko w górach można jeszcze jeździć na nartach. Ludzie bardzo mili i uprzejmi, serdecznie witają obcokrajowców. Miasto czyste, zadbane. Litr benzyny kosztuje zaledwie 30 groszy (0,3 PLN!!) Ale coś za coś - benzyna tania, więc każdy ma auto i korki gorsze niż w Warszawie. Na przykładzie Iranu stwierdziłem, że to, co mówią w telewizji, nawet w demokratycznych krajach – nie ma w ogóle odniesienia do rzeczywistości. Jedna wielka farsa! Zobaczyłem na własne oczy, że po ulicach nie biegają terroryści i że wśród mieszkańców tego kraju nie panują antyeuropejskie nastroje. Wydawało się w miarę bezpiecznie. A islam w Iranie ma się tak, jak system komunistyczny w Polsce – czyli nijak. Podczas rozmów z samymi Irańczykami dowiaduję się, że państwo islamskie zostało im narzucone podczas rewolucji w 1989 roku. Przed tym rokiem Irańczycy cieszyli się większą swobodą niż Polacy w tym okresie. A teraz? Około 60 procent Irańczyków nie wierzy w nic lub wierzy słabo, kilkanaście procent wierzy, ale nie praktykuje – i jest tylko kilka procent fundamentalistów, o których słyszymy każdego dnia w telewizji. Demonstracje antyamerykańskie? Powiedzcie mi, czy jak zapłaciłby wam ktoś 1000 dolarów za parę okrzyków antyeuropejskich dla TV, to odmówilibyście? Przypuszczam, że nie – tak jak Irańczycy. Ale przechodzę do biznesu. Tutaj mam niestety inne nieco zdanie – nie tak pochlebne jak o samych Irańczykach. Chęci do współpracy to oni mają – ale niestety możliwości produkcyjne tylko nieliczni. Proszę

mi wierzyć, w firmach irańskich nie ma z kim rozmawiać! O cenach nie chcą mówić podczas spotkań. Nawet prezesi ich nie znają lub udają, że nie znają. Nie spotkałem tam nikogo z export departament, kto by znał nazwy wszystkich materiałów, którymi handluje! Dla mnie to nie do pomyślenia. Towarów w magazynie nie zobaczysz – jak już, to jakieś resztki z poprzednich zamówień lub towar III gatunku. Obiecywali wszystko i po każdej cenie, jaką im zaproponowałem – do czasu następnego spotkania na kolacji. Tam już niestety ustalenia są znacznie inne niż parę godzin wcześniej. Po kilku dniach pobytu (w sumie trzy dni) i wielu poważnych spotkaniach w fabrykach połączonych z odwiedzeniem kamieniołomów zostały podjęte pierwsze decyzje. Ustalenia zostały skonsultowane z naszymi kluczowymi klientami, aby spełnić ich oczekiwania co do jakości i cen. To przecież dla nich kupujemy towar. Opinia klienta jest w przypadku wprowadzania nowego towaru priorytetowa. Finalnie podpisałem kontrakty na pierwsze 10 kontenerów w najbliższych miesiącach. Trzech kontenerów doglądałem osobiście. Przygotowania do załadunków ruszają pełną parą. Pierwszy kontener będzie dostępny w sprzedaży pod koniec lipca, dwa z początkiem sierpnia, czwarty, piąty i szósty pod koniec sierpnia 2007. Oczywiście pod warunkiem, że ONZ nie nałoży w międzyczasie embarga handlowego na Iran. Wówczas zainwestowane pieniądze utkną gdzieś w irańskim porcie. Takie jest niestety ryzyko handlu z Iranem. Miejmy nadzieję, że nic takiego się nie stanie – a towar przyjedzie cały. Sławomir Hardy dyrektor ds. handlowych Interstone

Ul. Jana Olbrachta 94 a, 01-102 Warszawa, Polska Tel. : 022-836 13 14 - Fax : 022-836 10 63 e-mail : info@beltrami.pl

www.beltrami.pl 50

nowy Kamieniarz

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

KAMIEŃ NATURALNY

Granitowe bogactwa

Fennoskandii

Norwegia – Szwecja – Finlandia – Karelia

ajwiększy z półwyspów Europy, czyli Fennoskandzki, składa się z nasady zwanej Międzymorzem Fińsko-Karelskim oraz z odgałęziających się od niej dwóch półwyspów: Skandynawskiego i Kolskiego. Międzymorze Fińsko-Karelskie położone jest między Zatoką Fińską i Botnicką Morza Bałtyckiego a Zatokami Oneską i Kandałakszą Morza Białego.

NIECO O GEOLOGII FENNOSKANDII Tarcza bałtycka, stanowiąca najstarsze jądro Europy, któremu fiński geolog Wilhelm Ramsay nadał w 1898 r. nazwę „Fennoskandia”, jest składową wielkiej wschodnioeuropejskiej prekambryjskiej platformy krystalicznej, tzw. Fennosarmacji, pokrytej na znacznych przestrzeniach poziomo zalegającymi utworami płytowymi pochodzącymi z osadów późniejszych płytkich zalewów morskich. Półwysep Fennoskandzki składa się z dwóch elementów: tarczy bałtyckiej oraz gór systemu kaledońskiego, zajmujących zachodnią, brzeżną część półwyspu. Tarcza bałtycka zbudowana jest ze skał najdawniejszych er Ziemi: archaicznej, proterozoicznej i paleozoicznej. W jej budowie przeważają granity, gnejsy i łupki krystaliczne. Występują też kwarcyty, wapienie, piaskowce, a ze skał wylewnych – porfiry. W ułożeniu skał tego regionu obserwuje się duże zaburzenia. Wskazuje to na ruchy górotwórcze w geologicznej przeszłości. W erze proterozoicznej sfałdowały się i wypiętrzyły sfekofenidy i karelidy, a w starszych okresach ery paleozoicznej – kaledonidy. O ile sfekofenidy i karelidy uległy silnemu zniszczeniu i zostały zrównane, to kaledonidy po okresie zrównania uległy ponownemu wypiętrzeniu i two-

rzą wraz z podniesionymi partiami tarczy bałtyckiej Góry Skandynawskie. Mimo różnego rodzaju skał i rozmaitego ich ułożenia powierzchnia morfologiczna na obszarze tarczy bałtyckiej jest stosunkowo równa i nie odzwierciedla wewnętrznych struktur. Nawet odmłodzonym przez wydźwignięcie kaledonidom istotne piętno nadają stare powierzchnie zrównań, które zostały porozcinane erozyjnie i dzięki temu tworzą formy płaskowyżów i stoliw górskich. Te zrównane, wysoko położone powierzchnie (powyżej 1000 m n.p.m.) noszą nazwę fieldów i są w Górach Skandynawskich formami panującymi. Rzadko tylko ponad fieldami wznoszą się pojedyncze kopulaste grzbiety, które istnienie swoje zawdzięczają większej odporności skał. Zrównania fieldowe urozmaicone są głęboko wcinającymi się dolinami pierwotnie pochodzenia erozyjnego, a następnie w plejstocenie przeobrażonymi przez lodowce. Doliny te o kształcie koryt rozwinęły się na liniach spękań tek-

tonicznych, a po zalaniu wodami Atlantyku przekształcone zostały w zatoki morskie wkraczające głęboko w ląd (fiordy). Nieco mniej rozczłonkowane są wybrzeża Półwyspu Skandynawskiego od strony Bałtyku. Najbardziej południowy cypel Półwyspu Skandynawskiego – Skania oraz wyspy Olandia i Gotlandia nie należą już do tarczy bałtyckiej. Obszary te budują skały osadowe dolnopaleozoiczne i późniejsze.

OJ, NAROZRABIAŁ TEN LODOWIEC! Należy podkreślić, że w kształtowaniu powierzchni Półwyspu Fennoskandzkiego niezmiernie doniosłą rolę odegrały co najmniej cztery zlodowacenia plejstoceńskie. Ponieważ tu znajdowały się ich ośrodki, przeważają zatem formy erozji lodowcowej, gdyż spływające masy lądolodu zdzierały materiał zwietrzelinowy, obnażając i modelując podłoże skalne. W obszarach górskich powstały cyrki lodowcowe i doliny o kształcie koryt. W niższych regionach wytworzyły się

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

KAMIEŃ NATURALNY

miejscami rozległe powierzchnie wygładzone przez lodowiec i usiane niekiedy bochenkowatymi pagórkami skalnymi zwanymi mutonami. Poza tym występują tam szerokie, lecz płytkie obniżenia dolinne, którymi posuwały się bardziej aktywne strumienie lodu. U schyłku epoki lodowej topniejący lądolód pozostawił tu transportowany przez siebie materiał, co w efekcie końcowym dało formy akumulacji lodowcowej i rzecznolodowcowej: wały moren czołowych, równiny moreny dennej, pola drumlinowe, sandry, ozy i kemy. Zespoły tych form są jednak nieciągłe, niszcząca praca lądolodu przeważała bowiem nad działalnością budującą (akumulacją). Niemniej są to formy bardzo świeże i stanowią niewątpliwy walor krajobrazowy Fennoskandii. Lodowiec pozostawił na terenie Skandynawii ogromną ilość jezior, w samej Finlandii jest ich ponad 55 000. Obszar tarczy bałtyckiej zajmują obecnie trzy kraje skandynawskie i fragment Rosji na północ od Newy (Karelia). Kamienne bogactwo jest z powodzeniem wykorzystywane zarówno na potrzeby własne poszczególnych krajów, jak i na eksport. Przypatrzmy się, jak poszczególne kraje eksploatują i promują swoje złoża.

NORWEGIA Katalogi firm norweskich eksponują przede wszystkim unikalne, niezwykle dekoracyjne labradoryty. Są one znane na świecie, a także w Polsce co najmniej od stu lat, kiedy zamontowano na wieży klasztoru jasnogórskiego cztery duże polerowane kolumny z labradorytu norweskiego. Od miejscowości Narvik (na północ od Oslo), gdzie występuje, labradoryt norweski nazywany jest też larvikitem. Gama oferowanych kamieni budowlanych Norwegii jest urozmaicona, zwłaszcza dotyczy to skał twardych. Obecnie eksploatuje się labradoryty i anortozyty w wielu dużych kamieniołomach. Wydobywa się także sjenity, granity, tonality, gnejsy. Są też kamieniołomy marmurów krystalicznych (Norvegian Rose), kamienia mydlanego, piaskowców, kwarcytów. W wielu miejscach eksploatuje się kwarcyty i łupki używane jako materiał na posadzki lub mury, a wyjątkowo jako łupki dachówkowe (Alta w północnej Norwegii oraz Oppdal i Otta w południowej części kraju).

Największy wydobywca labradorytów i anortozytów - firma Lundhs Labrador AS kontroluje 70 proc. produkcji i sprzedaje w różnych odmianach handlowych: Blue Pearl, Royal Blue, Marina Blue Star, Marina Pearl, Blue Pearl Fjord, Emerald Pearl, Oscuro, Vert. Bardzo duży kamieniołom eksploatuje gruboziarnistą, piękną odmianę Silver Pearl. Inny, czynny od 1973 roku kamieniołom odmiany Blue Pearl SP daje produkcję ok. 3000 m3/rok. Jeszcze inna firma sprzedaje anortozyt pod nazwą handlową Labrador Antico. Labradoryty charakteryzują się obecnością skaleni, biotytu, augitu i metalicznie błyszczących minerałów kruszcowych. Efekt iryzacji powstaje przez załamanie i odbicie padającego światła na anortoklazowe kryształy. Eksport kamieni budowlanych z Norwegii do Polski w roku 2005 wynosił 2100 ton. Pozycją numer jeden jest oczywiście labradoryt.

SZWECJA Historia eksploatacji kamieni budowlanych w Szwecji sięga zamierzchłych czasów. Dość wspomnieć o 1000-letnim kamieniołomie wapieni ortocerasowych na wyspie Olandii (czynnym do dziś!). Podobnie sędziwe łomy na Gotlandii czy w południowej Szwecji są świadkami dawnej działalności ludzi kamienia. „Lapis sueticus” znany jest polskim historykom sztuki, geologom, a także proboszczom i opatom, gdyż importy wapieni przez Gdańsk trwały nieprzerwanie od XV do XVIII wieku. Nie jest trudne odszukanie szwedzkiej wapiennej posadzki w kościołach, kaplicach czy klasztorach północnej czy środkowej Polski (patrz „NK” nr 6/2004). Kilku pokoleniom kamieniarzy w Polsce bardzo dobrze znane są kamienie o skrótowej nazwie „czarny Szwed” lub (niesłusznie!) czarny granit szwedzki. Pod względem petrograficznym skałę tę określa się jako diabaz hiperytowy. Ma wspaniałą cechę, wyróżniającą go spośród innych: głęboką czerń po spolerowaniu. W Polsce, Niemczech i innych krajach europejskich nie da się zliczyć wytwornych, pięknych i trwałych nagrobków wykonanych z tego materiału. Obecnie występuje w handlu światowym pod nazwą Absolute Black i o ile mi wiadomo, jest sprzedawany w ograniczonych ilościach. Pod nazwą Standard Black sprze-

dawany jest bazalt. Oferta innych twardych kamieni szwedzkich jest szeroka. Wymieńmy tylko najważniejsze: gnejs Hallandia, ciemnoczerwony ortognejs Vanga, Mahogany (Quimbra) w różnych odmianach, granit alkaliczny Tranas o intensywnej czerwonej barwie, granity Bohus Red, Bohus Grey, Salmon Pink, Kulla, Norland Gold, Gotic Red, Napoleon Red. W handlu są obecne również: ortognejs Kasinge i bardzo dekoracyjny migmatyt Halmstad. Import kamieni budowlanych ze Szwecji do Polski trwa nieprzerwanie i stabilizuje się na poziomie ok. 36 000 t rocznie (2005 r.). Pod względem wartości jest to suma prawie 17 mln zł, co plasuje Szwecję jako piąty kraj polskiego importu w tej dziedzinie.

FINLANDIA Wydobycie i przerób kamieni budowlanych to ważna dziedzina gospodarcza Finlandii. Niemal cała powierzchnia kraju posiada stosunkowo płytko geologicznie bardzo stare skalne podłoże. Są to granity, granodioryty, dioryty kwarcowe, gruboziarniste granity typu rapakiwi, łupki krystaliczne, porfiry, kwarcyty, amfibolity i

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

KAMIEŃ NATURALNY

cała gama innych skał. Na rynek światowy Finlandia oferuje interesującą kolekcję chętnie kupowanych kamieni budowlanych, a wśród nich: - Amadeus – ciemny gnejs, odpowiedni na pomniki, płytki, blaty stołów, - Arctic Brown – granit, - Aurora – drobnoziarnisty, ciemnoczerwony gnejs, nadający się do wyrobu nagrobków i wszystkich rodzajów elementów budowlanych, - Balmoral – czerwony, równoziarnisty granit, wykorzystywany we wszystkich obszarach zastosowań, - Baltic Brown, Baltic Greek, Carmen Red – granity typu rapakiwi w różnych barwach, odpowiednie dla elementów budowlanych i nagrobków, - Crystal Rose, Eagle Red, Kuru Grey, Kuru Red-Brown, Lappia Blue, Lieto Red (Omega) – to granity o szerokim zastosowaniu, - Spektrolit – unikalna skała ozdobna (anortozyt) z kamieniołomu położonego koło Kuopio. W roku 2005 Polska sprowadziła z Finlandii 26 000 ton kamienia budowlanego o wartości prawie 11,5 mln zł. Daje to nam dziewiąte miejsce wśród krajów zakupu.

Przeważają złoża granitów, przy czym złoża karelskie są jakby przedłużeniem złóż fińskich w kierunku wschodnim. Wymieńmy najważniejsze z nich: - Kovantsari (ros. Wozrożdienje) koło Wyborga eksploatuje granity typu rapakiwi, różowoszare, powszechnie stosowane od lat w architekturze Sankt Petersburga. - Kamiennogorskie koło Wyborga z szarymi granitami (częściowo szaroróżowymi), drobno- i średnioziarnistymi. Eksploatację rozpoczęto już w XIX wieku, a kamień stosowano w architekturze Sankt Petersburga i okolic. - Lubimowskoje koło Wyborga. Wydobywa się tu różowe, porfirowate granity drobnoi średnioziarniste. - Ilinskoje koło Wyborga. Eksploatuje się tu szaroróżowe granity, drobno- i średnioziarniste. - Ala-Noskua koło Wyborga. Wydobywa się tu jasnobrązowe i różowoszare trachitowe granity typu rapakiwi. - Kaarlachtinskoje (ros. Kuzniecznoje przy zachodnim brzegu jez. Ładoga). Wydobywa się tu granit o strukturze porfirowej, gruboziarnisty, wielobarwny (brązowy, różowy, szary). Przeważa ciepła tonacja w różowych kolorach. ROSJA - KARELIA - Kaszina Gora na wschód od jez. Onega. Wschodnia część tarczy bałtyckiej składa Grubo- i średnioziarnisty granit dekoracyjsię z czterech mniejszych jednostek tekto- ny, wydobywany od końca XIX wieku i stonicznych – bloków: kolskiego, białomor- sowany w architekturze m.in. Sankt Petersskiego, karelskiego i ładożskiego. Wszystkie burga i Moskwy. mają w podłożu prekambryjskie skały. Roz- - Wyspa Germana na jeziorze Ładoga (Sjupoznano wiele bogatych złóż kamienia bu- skiujansari). Są tu piękne granity i granitodowlanego, z których pewna część była lub gnejsy w kolorach różu i czerwieni, średniojest eksploatowana. ziarniste. Były wydobywane od końca XIX

wieku i stanowiły przed rewolucją własność klasztoru Waałamskiego. - Ukkomjaki (Mursuła) przy północnym brzegu jez. Ładoga. Od roku 1978 eksploatuje się tu granitognejsy i amfibolity różowe z ciemnymi smugami i pegmatytowymi żyłami. - Motorinskoje na wschód od jez. Onega. Występują tu różnoziarniste granity o barwach szarych, różowoszarych i szaroczerwonych, - Mustawara przy północnym brzegu jez. Ładoga. Są tu różnoziarniste granity typu rapakiwi, szaroróżowe, bardzo dekoracyjne. - Uksunlahti, położone przy północnym brzegu jez. Ładoga. Wydobywa się tu średnioziarniste granitognejsy z agregatami dużych kryształów mikroklinu i kwarcu dymnego. Jest to kamień o niespotykanej dekoracyjności. - Kuzreczenskoje w południowej części półwyspu Kola nad zatoką Kandałakszy. Granity porfirowate, szaroróżowe, bardzo dekoracyjne. Oprócz wymienionych powyżej Karelia posiada złoża diorytów (Szonguj koło Murmańska), sjenitów (Ajkuajwenczorr i Elizowskoje na południe od Murmańska), gabrodiabazów (Rozpruczejskoje przy jez. Onega), gabronorytów (Czornaja Salma nad Morzem Białym, Ostrowskoje koło Wyborga), gabra (Monczetundra koło Murmańska), piroksenitów, kwarcytów (słynne czerwone kwarcyty Szokszinskie zastosowane w mauzoleum Lenina w Moskwie). Do powyższej listy kamieni karelskich należy jeszcze dopisać złoża marmurów, wapieni i dolomitów. Zasoby kamieni budowlanych Karelii są ogromne i choć w przeszłości były lata tłuste dla wielu kamieniołomów, to nadchodzące czasy mogą również być okresem jeszcze znaczniejszego rozwoju. Henryk Walendowski

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

KAMIEŃ NATURALNY

Kamień

na dachu Łupki dachówkowe

odczas wizyty w Hiszpanii miałem okazję poznania pewnego specyficznego segmentu rynku kamieniarskiego, który w Polsce istnieje w zupełnie śladowym wymiarze. Miałem okazję porozmawiać podczas tego pobytu z producentem hiszpańskim, montażystami i użytkownikami takiego łupku. Ale na początek kilka słów o samym materiale, czyli łupku. Łupek to pojęcie opisujące grupę skał metamorficznych o zróżnicowanym składzie i charakterystycznej teksturze łupkowej. Powstają zasadniczo w płytszych strefach metamorfizmu. Zwykle przeważa w nich jeden składnik, który nadaje danemu rodzajowi łupku swoje charakterystyczne cechy.

RODZAJE ŁUPKU ŁUPEK KRYSTALICZNY To łupek metamorficzny, przeobrażone skały osadowe (ziarna kwarcu, węglanów i in.) bogate w substancje węgliste i bitumiczne. Łupki krystaliczne stanowią obszerną grupę skał metamorficznych, o różnym składzie mineralnym i wyraźnie zaznaczonej teksturze łupkowej. Mają doskonałą łupkowatość, czyli podzielność płasko-równoległą, wzdłuż której dzielą się na bardzo cienkie laminy grubości 1-10 mm. Według definicji opartej na składzie mineralogicznym łupkiem krystalicznym nazywa się skałę złożoną ze skaleni (do 20%), kwarcu (do 80%), węglanów (do 50%), a przede wszystkim łyszczyków, amfiboli, epidotu. Częstokroć w ich składzie dominuje jeden minerał, decydujący o ich właściwościach i nadający im nazwę, np. łupek grafitowy, serycytowy, talkowy, chlorytowy, mikowy i inne. Właści-

KOPALNIA ŁUPKA FRANVISA

wości pochodzące od dominującego skład- taiłowiec lub metamułowiec. Stanowi skałę nika są jednak często maskowane przez przejściową do utworów osadowych. Jest obecność innych minerałów, np. kwarcu. bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony. Właściwości łupków serycytowych ŁUPEK KWARCOWY pochodzą od dominującego składnika, któTo skała metamorficzna o wyraźnie zazna- rym jest serycyt, jednak często maskowaczonej laminacji, złożona głównie z drob- ny przez obecność innych minerałów, np. nych blastów kwarcu. Innymi składnikami kwarcu, chlorytu, czasami skaleni. skały są drobno wykształcone łyszczyki oraz Struktura: drobnoziarnista i drobnoblaszkonielicznie występują chloryty. Skała twarda wata, i odporna na wietrzenie. W masywach zbu- Tekstura: łupkowa, wyraźnie zaznaczona, dowanych ze skał metamorficznych często Skład: kwarc, krzemiany i dodatkowe mineskałki są zbudowane z łupków kwarcowych. rały, jak muskowit, amfibol, chloryt w składzie dominuje serycyt lub kwarc, ŁUPEK SERYCYTOWY Barwa: jasnopopielata, jasnosrebrzysta, To skała powstała z przeobrażenia łupku Twardość w skali Mohsa: 2-3, ilastego bądź mułowca w warunkach niskich Miejsca występowania: USA (Pensylwania, temperatur (200–400°C). Ze względu na po- Vermont, Maine, Wirginia, Północna Karochodzenie często można spotkać nazwy me- lina), Kanada, Brazylia, Urugwaj, Hiszpania,

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

KAMIEŃ NATURALNY

ŁUPEK ŁYSZCZYKOWY To skała metamorficzna, w skład której wchodzą przede wszystkim kwarc, skalenie i łyszczyki. Skalenie są zwykle reprezentowane przez plagioklazy, najczęściej albit lub oligoklaz. Łyszczyki to przede wszystkim muskowit, rzadziej biotyt lub oba razem. Podrzędnie, w zmiennych ilościach mogą występować: chloryt, chlorytoid, staurolit, granat, sylimanit, czasami epidot lub kalcyt i in. Minerały akcesoryczne to turmalin, cyrkon, apatyt, monacyt. Łupki łyszczykowe cechują się wyraźną foliacją. Często są zafałdowane. Pospolite są w nich żyłki i soczewki kwarcowe, często zafałdowane. Mają barwy szare, ciemnoszare, czasem zielonkawe, zwykle ze srebrzystym połyskiem. Minerały poboczne mogą tworzyć charakterystyczne guzki na powierzchniach foliacji. Występują w starych masywach metamorPRÓBNE WIERCENIA ficznych. W Polsce w Tatrach Zachodnich i Sudetach (Góry i Pogórze Izerskie, KarkonoPortugalia, Francja, Belgia, Niemcy, Czechy, sze, Rudawy Janowickie, Góry Sowie, Góry Wielka Brytania, Polska (Góry Kaczawskie, Orlickie, Góry Bystrzyckie, Kotlina Kłodzka, Góry Opawskie, Karpaty), Republika Połu- Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie, Góry Złote, dniowej Afryki, Zimbabwe, Suazi, Indie, Ro- Jeseniki, Góry Opawskie, Wzgórza Niemsja, Chiny i Japonia, czańsko-Strzelińskie). Wykorzystywane były Zastosowanie: używany jako materiał do w lokalnym budownictwie, obecnie używapokrywania dachów, zmielony – do wyrobu ne przy urządzaniu ogrodów. płyt elektrycznych, stołów laboratoryjnych, tablic szkolnych. Ma zastosowanie jako kru- ŁUPEK GRAFITOWY To łupki metamorficzne, głównie łupki szywo i wypełniacz, nośnik do farb, dawniej kwarcowe, zawierające duże ilości grafitu. również nośnik do DDT. PRZYKŁADOWE SPOSOBY UKŁADANIA UPKA DACHOWEGO: OD GÓRY OD LEWEJ: DEKORACYJNE PLASTRY MIODU, FRANCUSKI, KARPIÓWKA, OŚMIOKĄTNY, NIEMIECKI, RYBIA ŁUSKA

PRZEGLĄD NAJWAŻNIEJSZYCH HISZPAŃSKICH ZŁÓŻ ŁUPKÓW: 1. VALDEORRAS (ODENSE) Najbardziej znane złoże, eksploatowane przez największe firmy. Wydobywa się tu łupki czarne z poziomu formacji skalnych Luarca (środkowy ordowik – ok. 450 mln lat temu) oraz niebieskoszare z formacji Aqueira (górny ordowik). Złoże jest bardzo zasobne i przyszłościowe. W układzie warstw orientuje załączony przekrój geologiczny. 2. LA CABRERA (LEON) Złoże sąsiaduje z wymienionym powyżej i eksploatuje łupki z tych samych poziomów stratygraficznych co złoże Valdeorras. Dalsze złoża są rozpoznawane. Wadą jest ich położenie w terenach górskich, niemniej wyniki badań geologicznych są zachęcające. 3. EL CAUREL (STYK REGIONÓW LUGO, ODENSE I LEON) Bogate, korzystnie usytuowane złoża formacji Luarca. Możliwość rozwinięcia i zwiększenia wydobycia i produkcji w przyszłości. 4. A TERRA CHA (LEON) Złoże kambryjskich łupków szarozielonych w korzystnie położonym, prawie płaskim terenie. Złoże łatwo dostępne na wychodniach skały. Zasoby znaczne. 5. MONTE RANDE (LA CORUÑA) Eksploatuje się łupki z formacji Luarca. Część złóż ma warstwy ułożone pionowo lub prawie pionowo. Można wydobywać slaby w dużych rozmiarach (np. na stoły bilardowe). 6. ALTO BIERZO (LEON) Wydobycie prowadzi się w formacji Luarca. Charakterystyczne są asymetryczne fałdy, część z nich wychodzi na powierzchnię. Miejscami są uskoki tektoniczne. Zasoby są znaczne i pozwalają na zakładanie nowych miejsc wydobycia. 7. LOS OSCOS (GRANICA MIĘDZY REGIONAMI LUGO W GALICJI I OVIEDO W ASTURII) Jest tu jeden duży kamieniołom w Vilarchao, pozostałe nie mają większego znaczenia. Eksploatuje się łupki z formacji Luarca. Zasoby ograniczone. 8. ALISTE (ZACH. CZĘŚĆ REGIONU ZAMORA) W wielu kamieniołomach eksploatuje się łupki szare i czarne z naprzemianległych warstw środkowego i górnego ordowiku. Złoże uważane jest za przyszłościowe. lecz wymaga dalszego rozpoznania geologiczno-surowcowego. 9. SEGOVIA Od dawna eksploatowane złoże położone jest w centralnej Hiszpanii. Warstwy szarogłazów i łupków kambryjskich zalegają horyzontalnie, a tylko część złoża nadaje się do krycia dachów. W przeszłości przykryto tym łupkiem wiele znanych budowli, m.in. El Escorial. 10. VILLAR DEL ROY (BADAJOS) Synklinalny układ warstw łupków (dolny i środkowy ordowik) jest korzystny dla wydobycia czarnego surowca. Rezerwy są ograniczone, a wydobycie łupków o większych powierzchniach niemożliwe. Zasoby są jednak wystarczające dla istniejących kopalni na wiele lat.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

anzeige_PL.qxd

27.02.2007

14:53 Uhr

Seite 1

Nie wa˝ne gdzie w Polsce znajduje si´ wasz zak∏ad, do

jest tak blisko, jak do waszego telefonu! +49 33844-5470

Dostarczymy Wam wyselekcjonowany granit z ca∏ego Êwiata, w wielu kolorach, w Êwietnej jakoÊci, po partnerskiej cenie. Szczególnie, je˝eli cenicie wysokiej jakoÊci poler. Nasz zak∏ad znajduje si´ w okolicy Berlina.

Nasza specjalna propozycja:

LABRADOR NORDIC-PEARL REX POLER 1 mkw l 3cm za 73,– l 5cm za 105,– EURO

REXGRANIT GMBH Gregor-von Brück-Ring 5 l D-14822 Brück l Telefon +49 33844-5470 l Telefax +49 33844-54711

KAMIEŃ NATURALNY

PROCES PRODUKCJI ŁUPKÓW DACHÓWKOWYCH: 1. PROCES ŁUPANIA 2. FORMATOWANIE PŁYT 3. WIERCENIE OTWÓRÓW 4. PAKOWANIE 5. GOTOWY PRODUKT CZEKA NA TRANSPORT NA PLACU FIRMY FRANVISA

4. Czasem ich złoża są eksploatowane. W Polsce występują m.in. w Sudetach i w niewielkiej ilości w Tatrach.

ŁUPEK OGNIOTRWAŁY To łupki krystaliczne, kaolinitowe skały nieplastyczne pochodzenia metamorficznego, w których dominującym minerałem jest kaolinit. Powstały w górnym karbonie w czasie orogenezy waryscyjskiej. Łupki ogniotrwałe występują jako przerosty w pokładach węgla kamiennego lub w ich sąsiedztwie. W Polsce występują: na Dolnym Śląsku w okolicach Nowej Rudy i w niektórych kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

ŁUPKI HISZPAŃSKIE Większość złóż łupków w Hiszpanii jest rezultatem hercyńskich ruchów górotwórczych, które sfałdowały dolnopaleozoiczne utwory ordowiku. Prawie wszystkie złoża położone są w północno-zachodniej części kraju (prowincja Galicja) w obrębie województw (dystryktów) Lugo, Odense i Leon. Hiszpania jest dobrym miejscem na zapoznanie się z wykorzystaniem łupku jako

materiału budowlanego, a szczególnie dachówkowego, gdyż to właśnie Hiszpania jest obecnie czołowym producentem łupku w świecie. Najwięcej łupku wydobywa się w Galicji, na drugim miejscu lokuje się region Castilla y Leon. Będąc właśnie w tym regionie, miałem okazję zobaczenia kopalni i zakładu produkcyjnego największego w regionie producenta - firmy Franvisa. O jej wielkości świadczy wielkość rocznej produkcji – 500 000 ton. Firma eksploatuje własne złoża. Koncesje na wydobycie opiewają na 300 ha! Aktualnie eksploatacja prowadzona jest na obszarze 28 ha. Wydobycie odbywa się w dość trudnych warunkach. Złoża położone są w dość wysokich górach Cordillera Cantabrica, gdzie dość często zdarza się, że pułap chmur znajduje się poniżej szczytów i wyrobiska znajdują się w gęstej mgle. Problemem jest również przewóz urobku do zakładu zlokalizowanego w okolicy wyrobisk, do którego prowadzą dość wąskie, trudne do poruszania się górskie drogi. Poza eksploatowanymi metodą odkrywkową wyrobiskami stale prowadzone są wiercenia w celu wyłonienia obszaru o jak najlepszej jakości materiału do eksploatacji.

5. Kamień do produkcji przywożony jest w bryłach. Zakład składa się z dwóch zasadniczych części, w których symetrycznie uruchomione są dwa ciągi produkcyjne. Pierwszym etapem produkcji jest cięcie piłami przywiezionych brył na bloczki, w których dwa wymiary podyktowane są aktualnie produkowanym rozmiarem płytek. Typowym (najczęściej stosowanym rozmiarem) jest rozmiar 30 x 60 cm. Trzeci wymiar bloczków (grubość) to około 30 cm. Po pocięciu bloczki przesuwane są na rolkach do drugiego pomieszczenia, gdzie odbywa się zasadnicza produkcja. W pierwszym etapie bloczki są łupane ręcznie na płytki grubości 4-6 mm. Co ciekawe, obserwując produkcję, zauważyłem bardzo małą ilość odpadów z tytułu pęknięcia łupanej płytki. To niewątpliwie świadczy o jakości materiału. Kolejny krok w produkcji to kalibrowanie płytek do dokładnie oczekiwanego rozmiaru. Pozostaje tylko sortowanie (jakościowe i kolorystyczne), wiercenie otworów do montażu na dachu i pakowanie do skrzyń. W tym miejscu na produkcji pracują kobiety. W rezultacie w skrzyni przygotowanej do sprzedaży znajduje się 420 do 460 płytek,

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

KAMIEŃ NATURALNY

czyli około 80 m2. Waga skrzyni to 1200– 1400 kg.

HANDEL

NOWOCZESNE BUDOWNICTWO MIESZKALNE KRYTE ŁUKPIEM W HISZPANII HAMBURG, DACH KRYTY ŁUPKIEM. (FOT. ARCHIUM THÜRINGER SCHIEFER)

Tyle o produkcji, a co ze sprzedażą? Oczywiście duże ilości sprzedawane są na miejscu, co łatwo zauważyć, oglądając budynki Ponfferady. Praktycznie wszystkie, włącznie z wysokimi, posiadają dachy wykonane z łupku. Jednak głównym kierunkiem sprzedaży jest eksport do Francji i Niemiec. To kraje, w których krycie dachów łupkiem ma wieloletnią tradycję podtrzymywaną do dziś. Montaż łupku na dachach to jednak nie tylko tradycja – to przede wszystkim trwałość i uroda dachów nim pokrytych. Zasadniczo przyjmuje się, że jeśli dach kryty łupkiem jest dobrze wykonany, to jego trwałość przekracza 300 lat (chociaż znane są budowle dużo starsze). Oczywiście dachy kryte łupkiem mają swoje wady. Do pokrycia dachu łupkiem wymagane jest jego pełne deskowanie i krycie papą, co zwiększa koszt takiego pokrycia. Mimo to trwałość i estetyka jest dla wielu klientów ważniejsza i decydują się na łupek. Dodatkową zaletą łupku są znacznie mniejsze problemy (w stosunku do dachówki) z kryciem dachów o skomplikowanych kształtach. Długa historia dachów krytych łupkiem zaowocowała zróżnicowaniem regionalnym w technice układania łupku. W Wielkiej Brytanii najczęściej stosowane są szablony prostokątne układane w łuskę, a we Francji prostokątne oraz w kształcie karpiówki, układane tak jak w Wielkiej Brytanii. Największa różnorodność cechuje jednak rozwiązania niemieckie. Stosowane techniki krycia są ściśle powiązane z kształtem szablonu. Możemy wyróżnić szablon: łukowy, prostokątny, łuskowy, octogones, coguettes, rybia łuska. Tak więc możemy wyróżnić trzy podstawowe techniki krycia: staroniemiecki (Altdeutschedeckung), łukowy (Bogendeckung) i w łuskę (Schuppendeckung). Na nowo powraca również technika krycia „na dziko”, tzn. że obróbka szablonu odbywa się na dachu przez dekarza, bezpośrednio przed przybiciem i dopasowaniem każdego szablonu osobno. Taki dach ze względu na nieregularność ma ogromny urok. Moje zainteresowanie łupkiem dachówkowym wynika z faktu, że uważam go za dość przyszłościowy segment działalności

PONFERRADA, DACHY KRYTE ŁUPKIEM

kamieniarskiej również w Polsce. Wprawdzie znajomi architekci mówili mi, że nie ma większych szans ze względu na brak tradycji, ale myślę, że to nie do końca prawda. Po pierwsze, pewne tradycje istniały. W Polsce łupek był używany na terenach dawnych Prus i zaboru pruskiego. Do dziś można spotkać stare budynki kryte łupkiem jeszcze do 1945 roku, w rejonie Jeleniej Góry i południowej części województwa opolskiego, gdzie jeszcze krótko po wojnie go wydobywano. Po drugie, współczesność tylko w pewnym stopniu warunkowana jest historią i tradycją. Przecież tradycji okien plastikowych nie było, a to obecnie największy segment w produkcji okien. Nie obchodziliśmy walentynek, a obecnie sprzedaż upominków i kartek z tej okazji to spory biznes. Przykłady można mnożyć. Jeśli w polskim budownictwie coraz częściej sięga się po rozwiązania droższe, ale zapewniające trwałość i jakość, to i miejsce na dachy z łupku też powinno się znaleźć. Szczególnie, że w Polsce jest kilka lub kilkanaście firm handlujących łupkiem dachówkowym. Przykryto nim dziesiątki dachów (m.in. w Warszawie, na Mazowszu, w Krakowie, Częstochowie i Poznaniu). Pracują polscy dekarze (częściowo przeszkoleni w niemieckiej firmie Ratschek Schiefer) i kryją dachy łupkiem cały czas. Dariusz Wawrzynkiewicz współpraca: Henryk Walendowski

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

Kamień wielkie bogactwo Czech Praktyka studentów Kamieniarstwa AGH w Czechach i Niemczech

bszar Republiki Czeskiej, ze względu na swoją skomplikowaną budowę geologiczną i położenie w obrębie wielu starych struktur, obfituje w wystąpienia licznych nagromadzeń surowców skalnych, w tym także dekoracyjnego kamienia budowlanego. Na terenie tego niewielkiego kraju znajduje się wiele złóż kamieni budowlanych i drogowych, należących do szerokiego wachlarza odmian, wyróżnianych ze względu na ich genezę, właściwości fizyko-mechaniczne czy walory dekoracyjne. Szlakiem wybranych złóż czeskich wyruszyli na początku czerwca tego roku studenci stosunkowo nowej specjalności kamień i kamieniarstwo w architekturze i budownictwie (KKA), prowadzonej na dwóch Wydziałach AGH w Krakowie: Geologii, Geofi-

zyki i Ochrony Środowiska oraz Górnictwa i Geoinżynierii. Młodzi geolodzy – adepci sztuki kamieniarskiej odbywali w ten sposób praktykę terenową z zakresu geologii i eksploatacji złóż pod opieką autorek niniejszego artykułu. Ich starsi koledzy zaznajomili się w poprzednich latach ze złożami Czech, Słowacji, Ukrainy i oczywiście Polski. Zagraniczny wyjazd połączony z wizytą na Targach Stone+tec 2007 w Norymberdze miał na celu zapoznanie studentów z nowoczesnymi technologiami stosowanymi w kamieniarstwie oraz z geologią złóż surowców skalnych naszych południowych sąsiadów.

SUDETY I NEOWULKANITY PÓŁNOCNYCH CZECH Pierwszego dnia praktyki po przekroczeniu polskiej granicy w Głuchołazach grupa znalazła się w czeskiej miejscowości Miku-

lovice, gdzie w zakładzie kamieniarskim firmy Slezský kámen a. s. studenci mogli prześledzić drogę granitu i marmuru od kilkumetrowej bryły surowca dostarczonego z kamieniołomu do produktów finalnych w postaci płyt okładzinowych, parapetów, krawężników itp. Miejsca eksploatacji tych kopalin na terenie Sudetów Wschodnich były kolejnymi punktami odwiedzanymi tego dnia. Na przykładzie kamieniołomu Černá Voda przedstawiono budowę geologiczną złóż granodiorytów (slezská žula) waryscyjskiego masywu Žulova. W złożu tym reprezentowane są one przez średnioziarnistą, biotytową odmianę o jasnoszarej barwie. Wyraźny system spękań ciosowych pozwala na eksploatację materiału blocznego i wykorzystanie w tym kierunku dużej części zasobów złoża.

TRASA PRAKTYKI TERENOWEJ STUDENTÓW SPECJALNOŚCI KKA – CZERWIEC 2007 1. ZAKŁAD KAMIENIARSKI – MIKULOVICE. 2. MARMURY – SUPÍKOVICE I HORNÍ LIPOVÉ. 3. GRANODIORYT – ČERNÁ VODA. 4. GRANIT – ČERNA STUDNICE. 5. GRANITY – RUPRECHTICE-LEDNICE, WAGNER I I WAGNER II. 6. TRACHIT – DUBIČNÁ. 7. TARGI STONE+TEC W NORYMBERDZE. 8. DEUTSCHE NATURSTEIN – ARCHIV. 9. TUF – OTMÍČSKÁ HORA. 10. TUF – LIŠTICE. 11. WAPIEŃ – VELKÁ AMERIKA. 12. DIABAZ – KARLIK. 13. PIASKOWIEC – DOKSY. 14. PRAGA. 15. „ZŁOTEJ OPOKA” – PŘEDNÍ KOPANINA. 16. BAZALT – BILCICE. 17. MUZEUM BŘIDLICE – BUDIŠOV. 18. ŁUPKI DACHÓWKOWE – LHOTKA. 19. PIASKOWIEC– ŘEKA.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ZE ŚWIATA

W Polsce granit o podobnej genezie i parametrach występuje w Strzelinie i należy do najczęściej stosowanych w budownictwie. Skały metamorficznej osłony granitowego masywu reprezentowane są m.in. przez marmury, których budowę geologiczną i problemy związane z ich eksploatacją omówiono na przykładzie złóż Supíkovice (supíkovický mramor) i Horní Lipové (lipovský mramor). Średnio- lub gruboziarnisty marmur supikowicki ze względu na swoją jasną barwę określany jest czasem jako „śląska Carrara” i należy do najbardziej dekoracyjnych czeskich kamieni. Marmur lipowski swoje czasem bardzo ciemne zabarwienie zawdzięcza obecności rozproszonego grafitu i wraz z marmurem supikowickim jest często łączony we wspólnych kompozycjach. Wysoka twardość obu odmian sprawia, że stosowane są popularnie jako kamień chodnikowy np. w historycznym centrum Pragi. Ich polskim odpowiednikiem jest marmur ze złoża Sławniowice. Wizyta w opisanych miejscach dała możliwość otarcia się o wielowiekową tradycję kamieniarstwa, która w rejonie Jesenika jest bardzo długa, bo pierwsze pisemne dokumenty świadczą o jego istnieniu już na początku XV wieku, a przykłady użycia granitów z masywu Žulovej znane są nawet z drugiej połowy XIII wieku. Kolejnym etapem praktyki było zapoznanie się z budową geologiczną i zapleczem surowcowym karkonoskiego, waryscyjskiego masywu granitoidowego, którego 60% powierzchni znajduje się w Czechach, a pozostała część w Polsce. Dominującą i najbardziej typową odmianą jest tu różowy lub różowo-szary karkonoski granit porfirowy

PRZYKŁADY KAMIENI DEKORACYJNYCH POLSKI I CZECH W DEUTSCHE NATURSTEIN-ARCHIV

STUDENCI SPECJALNOŚCI KKA PRZED WEJŚCIEM NA TARGI STONE+TEC 2007

(liberecká žula), którego złoża Ruprechtice – Lednice, Wagner I i Wagner II nasi studenci mogli zobaczyć dzięki przychylności właściciela – firmy Ligranit a.s. Charakterystyczne duże kryształy skaleni potasowych (do kilku cm) na tle masy kwarcowo-skaleniowej znane są również z polskich złóż Czerwony Potok, Michałowice, Wiciarka oraz jedynego obecnie czynnego Szklarska Poręba – Huta. Szczególnym typem jest granit železnobrodski (tanvaldská žula), średnio- i grubokrystaliczny, o barwie żółtawej do beżowej, którego ciepły odcień od dawna uważany jest za cenny walor dekoracyjny. W Polsce ta odmiana kolorystyczna nie występuje, za to w Czechach, w okolicach miejscowości Tanvald działało kiedyś wiele kamieniołomów tego surowca. Obecnie jedyne czynne złoże Černa Studnice eksploatuje firma Ligranit, posiadająca także własny zakład przeróbki, który nasi studenci mieli okazję obejrzeć. Na zachód od Liberca ciągnie się pas trzeciorzędowych wylewów wulkanicznych kompleksu Pogórza Czeskiego (České středohoří), przynależnych do środkowoeuropejskiej prowincji wulkanicznej. W ramach praktyki studenci zapoznali się ze złożem Dubičná, gdzie firma CS Kámen plus s.r.o. eksploatuje tefryt nefelinowy. Ze względu na dobrze wykształcony w złożu cios słupowy, o średnicy nawet do 1,5 m i płytkowy skała wykorzystywana jest zarówno na kostkę brukową różnej wielkości, jak i na płyty chodnikowe lub okładzinowe. Jest to przykład nietypowego zastosowania skał typu bazaltu jako materiału dekoracyjnego.

WIZYTA W NIEMCZECH Kolejna część praktyki odbyła się w Bawarii (Niemcy), gdzie głównym celem odwiedzin były targi Stone+tec 2007 (15.

Międzynarodowe Branżowe Targi Kamienia Naturalnego i Obróbki Kamienia Naturalnego), odbywające się co dwa lata w Norymberdze. Studenci mogli zapoznać się tu z szeroką gamą kamienia dekoracyjnego, możliwościami jego wykorzystania i zastosowania, z najnowszymi technologiami obróbki kamienia i nowoczesnym sprzętem. Można było również przyjrzeć się najnowszym metodom rekonstrukcji i renowacji kamiennych zabytków. Ta cykliczna międzynarodowa impreza, zrzeszająca ponad 1000 wystawców, dała młodym adeptom KKA wspaniałą szansę zapoznania się z możliwościami, jakie niesie ze sobą branża kamieniarska. Jeżeli tylko warunki finansowe pozwolą, udział w Targach Stone+tec stanie się stałym punktem naszych praktyk zagranicznych. Podczas wizyty w Niemczech studenci odwiedzili również Deutsche Naturstein-Archiv w miejscowości Wunsiedel na północy Bawarii. Znajduje się tam Państwowa Zawodowa Szkoła Kamieniarska oraz niemieckie archiwum kamienia dekoracyjnego, stworzone w latach 50. XX wieku. W archiwum gromadzone są próbki kamieni dekoracyjnych z całego świata w postaci wypolerowanych płytek o wymiarach 24 x 15 x 2 cm, podzielone na trzy kategorie: skały obecnie eksploatowane, skały o znaczeniu historycznym, których eksploatacji już zaprzestano oraz skały nigdy nie stosowane w budownictwie, ale interesujące dla geologów. Obecnie archiwum posiada około 5700 próbek zgromadzonych w trzech salach przyporządkowanych odpowiednio Niemcom, innym państwom Europy oraz pozostałym kontynentom. Archiwum jest swoistym centrum informacji o kamieniu dekoracyjnym i wraz z dodatkowymi ekspozycjami: minera-

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

ZE ŚWIATA

logiczną i petrograficzną stanowi doskonałe zaplecze naukowo-badawcze dla szkoły kamieniarskiej.

ZŁOŻA MASYWU CZESKIEGO I JEGO POKRYWY OSADOWEJ

Oyster

W drodze powrotnej do Polski zaplanowano zapoznanie studentów z wybranymi złożami surowców skalnych kolejnych, po Sudetach, jednostek geologicznych. Największą z nich jest Masyw Czeski, obejmujący zasięgiem centralną i zachodnią część kraju. Ze względu na ograniczony czas praktyki skupiono się na realizacji tego zadania głównie na obszarze pomiędzy Pilznem a Pragą. Wyjątkowo ciekawą skałę – diabasový tuf – oglądano w nieczynnych kamieniołomach: Otmíčská hora i Lištice. Pierwszy z nich stanowi dzisiaj pomnik przyrody. Oryginalna ciemnozielona barwa skały z białymi żyłkami kalcytu, który wykrystalizował w spękaniach, przyczyniła się do utrwalenia jego popularnej nazwy „žabák”. Produkty podmorskich wylewów bazaltowych powstały w czasie ordowickiego i sylurskiego wulkanizmu niecki praskiej. Stosowane były od wielu wieków w architekturze Pragi. Jednak ze względu na niewielką bloczność do rzadkości należą przykłady pozyskania kilkumetrowych elementów architektonicznych. Uzysk większych bloków możliwy był jeszcze prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku. Podobnej genezy i wieku jest diabaz z nieczynnego złoża Karlik, różniący się od tufów przede wszystkim barwą i bardziej zbitą strukturą. Dawniej używany był głównie jako kamień brukowy. Przegląd surowców starszych kompleksów Masywu Czeskiego zakończono w złożu Velká Amerika w pobliżu miejscowości „ŽEHROVÁK” – HISTORYCZNE ZŁOŻE PIASKOWCA W MIEJSCOWOŚCI DOKSY

Ul. Jana Olbrachta 94 a, 01-102 Warszawa, Polska Tel. : 022-836 13 14 - Fax : 022-836 10 63 e-mail : info@beltrami.pl

POMNIK PRZYRODY OTMÍČSKÁ HORA – NIECZYNNE ZŁOŻE TUFU DIABAZOWEGO

Mořina. W aktualnie nieczynnym i zatopionym kamieniołomie prowadzona była eksploatacja wapieni dolnodewońskich (slivenecký vápenec), które ze względu na swoją zwięzłość określane są czasem techniczną nazwą marmurów. Wydobycie surowca wapiennego w tym rejonie odbywało się już od XIV wieku. Bardzo wysoka zawartość węglanu wapnia i mała bloczność sprawiły, że tylko stosunkowo niewielka część zasobów wykorzystywana była jako atrakcyjny, czerwony materiał dekoracyjny i rzeźbiarski. Większość surowca przeznaczona była na potrzeby przemysłu wapienniczego, hutniczego i cukrowniczego. Obecnie wydobycie prowadzi się w niedalekim sąsiedztwie kamieniołomu Velká Amerika. Kontynuując geologiczną podróż przez utwory paleozoiku Masywu Czeskiego, udano się w obszar jego permokarbońskiej pokrywy osadowej. W nieczynnym kamieniołomie Doksy w pobliżu miejscowości Kamenné Žehrovice zapoznano się z wykształceniem piaskowców karbońskich – žehrovický pískovec. Skała, popularnie nazywana „žehrovák” o średnio- i gruboziarnistej teksturze oraz żółtawej lub różowawej barwie jest jednym z najważniejszych kamiennych materiałów budowlanych historycznej części Pragi. Brak współcześnie eksploatowanych złóż tej kopaliny jest dużym problemem przy renowacji i konserwacji praskich zabytków, których stan niejednokrotnie wymaga natychmiastowych działań. Studenci KKA mogli się o tym przekonać podczas realizacji kolejnego etapu praktyki, którym było zapoznanie się ze sposobami wykorzystania kamieni dekoracyjnych w ar-

www.beltrami.pl 66

nowy Kamieniarz

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

www.denver.sm

Oferujemy kompletną gamę

SLOT

SKEMA LOGIC UNIKA - BASIC - MAXI - PLUS

Dbamy o naszych klientów Idealne wyposażenie waszej pracowni - Bez potrzeby wykonywania prac

murarskich (struktura monoblokowa) - Od cięcia do wykończenia

UNIKA 5

CIĘCIE

- Prosta i intuicyjna obsługa Dostawa większej ilości maszyn od jednego dostawcy oznacza:

VISION

Obniżenie kosztów zakupu i najlepszy serwis

QUASAR TECH

POLEROWANIE JOB JOB QUOTA QUOTA TECH

CNC

61-415 Poznań, ul. Sempołowskiej 18 tel. (061) 830-75-91 fax (061) 830-76-29 e-mail: office@abra-marmi.com 92-412 Łódź, ul. Rokicińska 144 tel. (042) 675-32-37 fax (042) 675 32 39 www.abra-marmi.com

ZE ŚWIATA

chitekturze stolicy Czech. Efektem kilkugodzinnych zajęć w centrum Pragi było odnalezienie w zabudowie Starego Miasta i we wnętrzach historycznych budynków materiałów pochodzących z poznanych złóż. Podczas zwiedzania zwrócono również uwagę na sposoby niszczenia kamienia w architekturze oraz na możliwości jego renowacji. Wizyta w Pradze zakończyła się zwiedzeniem niewielkiego kamieniołomu „złotej opoki” (kopaninská opuka) położonego na północno-zachodnich obrzeżach miasta. Pozyskiwana tu skała górnokredowego wieku ma ciepłą, słoneczną barwę i już od wczesnego średniowiecza była uważana za interesujący materiał dekoracyjny, a ówcześni budowniczy masowo wykorzystywali ją w romańskiej architekturze. Obecnie kamień ze złoża w miejscowości Přední Kopanina wykorzystuje się głównie do odnowy zabytków.

STRUKTURA ŚLĄSKO-MORAWSKA Łupki fyllitowe, zwane dachówkowymi (břidlice moravského kulmu), występujące w obrębie kulmu śląsko-morawskiego były tematem ostatniego dnia praktyk. Pod koniec XIX wieku w rejonie północnych Moraw były one eksploatowane w przeszło stu miejscach. Obecnie czynna jest jedna kopalnia tego surowca – Břidlicový důl Lhotka, własność firmy Completinvest s.r.o., a głównymi produktami są różnego kształtu dachówki, płyty okładzinowe, kostka brukowa itp. W okolicy znajduje się także muzeum historii i eksploatacji tego surowca (Muzeum Břidlice, Budišov). Po polskiej stronie znajdują się dwa udokumentowane złoża: czynne Dewon-Pokrzywna oraz Chomiąża, gdzie eksploatacji zaniechano w 1989 roku. Niegdyś łupki powszechnie wykorzystywano jako pokrycia dolnośląskich budowli. Dziś używane są głównie w produkcji środków ochrony roślin. Na obszarze struktury śląsko-morawskiej doszło do trzeciorzędowych wylewów wulkanicznych i pochodzące z tego okresu bazalty eksploatowane są w kamieniołomie Bilcice na zachód od Opawy. Firma Kamenolomy ČR s.r.o., właściciel kamieniołomu, produkuje głównie kamień łamany i kruszywo różnych frakcji, a ciekawostką jest wykorzystywanie do produkcji kruszywa partii złoża

KAMIENIOŁOM TEFRYTU DUBIČNÁ W PÓŁNOCNYCH CZECHACH (FOT. E. M. WELC)

objętych tzw. zgorzelą słoneczną, które w ze strony czeskich i niemieckich firm kamiePolsce uważane są za materiał nieprzydat- niarskich oraz nawiązane podczas Targów Stone+tec kontakty dają nadzieję na realizany. cję kolejnych wspólnych projektów. W roku KARPATY ZACHODNIE 2008 planowana jest praktyka o podobnej W drodze powrotnej do Polski grupa tematyce na terenie Polski. Wykładowcy i wjechała w obręb czeskiej części Karpat ze- studenci KKA (www.geol.agh.edu.pl/zzss) z wnętrznych na obszar Beskidu Morawsko- Akademii Górniczo-Hutniczej – miło zaskoŚląskiego. W niewielkiej odległości (około 10 czeni pozytywnym odzewem zagranicznych km) od granicy w miejscowości Řeka nada- firm – liczą na równie owocną chęć współrzyła się sposobność zapoznania z wykształ- pracy w przyszłym roku ze strony polskich ceniem kredowych piaskowców godulskich przedsiębiorców. (těšínský pískovec), których polskim odpoBeata Figarska-Warchoł wiednikiem są kopaliny m.in. złoża Głębiec Ewa Welc w Beskidzie Śląskim. Specyfikę budowy i www.geol.agh.edu.pl/zzss/ eksploatacji złóż skał osadowych, odmienną Zakład Geologii Złożowej i Górniczej niż złóż magmowych, można było zobaczyć Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony dzięki ponownej uprzejmości firmy Slezský Środowiska kámen a. s. Zielona barwa pochodząca od Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie rozproszonego glaukonitu czyni omawiany surowiec jednym z najbardziej atrakcyjnych kamieni dekoracyjnych wśród piaskowców. ŹRÓDŁA: Możliwość uzysku dużych bloków spowo- Bilans Zasobów Kopalin i Wód Podziemnych w dowana jest tu m.in. obecnością grubych Polsce wg stanu na 31.12.2005. PIG. Warszawa ławic. Bloczność całego złoża pomniejsza 2006. oczywiście występowanie przeławiceń skał Kozłowski S., Surowce skalne Polski. Wyd. Geol. Warszawa 1986. płonych. Mizerski W., Geologia regionalna kontynenPODSUMOWANIE tów. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa 2004. Trwająca osiem dni praktyka pozwoliła Kužvart M. (red.), Ložiska nerudních surovin studentom KKA na zapoznanie się z budową ČSR. Univerzita Karlova. Praha 1983. geologiczną kraju naszych południowych Rybařik V., Ušlechtilé stavební a sochařské kasąsiadów oraz na zaznajomienie się i porów- meny České republiky. Nadace Střední průmysnanie z polskimi realiami wybranych cze- lové školy kamenické a sochařské v Hořicích v skich złóż kamieni budowlanych (głównie Podkrkonoší, 210; 1994. dekoracyjnych). Zdobyta w czasie praktyki Svoboda J. (red.), Regionální geologie ČSSR. wiedza o sposobach eksploatacji i później- Český Masív. Ústřední ústav geologický. Praha szej przeróbki surowców skalnych, pogłę- 1964. biona dalszymi studiami, posłużyć ma im w http://nts5.cgu.cz/website/dekor_kamen_an/ przyszłej pracy zawodowej. Ciepłe przyjęcie - Czeska Służba Geologiczna

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

WOJCIECH CZECH "ATRIUM" P.U.H.

TARN SILVERSTAR

REGENERACJA LIN DIAMENTOWYCH W POLSCE TRAKI LINOWE

20 MASZYN W POLSCE !!!

NARZÄ&#x2DC;DZIA DIAMENTOWE

LINY DIAMENTOWE

TEL. / FAX: (022) 773 29 35, KOM. 0605 358 648

FIRMY KAMIENIARSKIE

Nowa inwestycja

w firmie JP Granit Ostrowiec Świętokrzyski

rzedsiębiorstwo Jana Pawlika jest znane zapewne większości kamieniarzy w Polsce. Jest to firma, którą często przywołuje się jako przykład, mówiąc o zmianach, jakie zaszły w naszej branży w ostatnich kilkunastu latach. Tempo rozwoju, rozmach oraz skuteczność w działaniu firmy JP Granit imponuje wielu ludziom i stanowi pewien punkt odniesienia. Jest to zjawisko naturalne w biznesie nawet w państwach, w których gospodarka funkcjonuje na wyższym poziomie. Co prawda w Polsce, może częściej niż gdzie indziej, te porównania mają nieco intencjonalny i negatywny charakter, jednak ogólnie rzecz biorąc firma JP Granit postrzegana jest pozytywnie. Jej obecność na rynku i dynamiczny rozwój dowodzi, iż w Polsce, tak jak swego czasu we Włoszech, Hiszpanii czy w Niemczech też mogą powstać rodzime firmy, które dzięki pomysłom i konsekwencji ludzi nimi kierujących, mogą stać się ważnymi graczami na rynku europejskim. Im więcej takich firm i przykładów na to, że Polacy jednak potrafią funkcjonować w realiach gospodarki wolnorynkowej, tym lepiej dla całej naszej branży. W ostatnim czasie sporo mówiono o firmie JP w kontekście inwestycji. Rzeczywiście

zakres i rozmiar inwestycji był wyjątkowy jak na realia polskiego rynku kamieniarskiego. Zbudowano od podstaw hale produkcyjne o powierzchni ok.4300 mkw i wyposażono je w najnowocześniejszy na rynku sprzęt.

Przy okazji wizyty w zakładzie udało nam się zebrać nieco szczegółów na temat tego przedsięwzięcia i skompletować ciekawy materiał zdjęciowy, który prezentujemy w tym artykule.

Rozmowa z Janem Pawlikiem - właścicielem JP Granit

JAN PAWLIK

Jaki był główny cel podjęcia realizacji tak dużej inwestycji? Mamy bardzo dużo kamienia i postanowiliśmy to wykorzystać jak najlepiej. Ten zakład oznacza wejście w nowy segment związany z produkcją pod drogi, autostrady, chodniki, place. Interesują nas duże inwestycje miejskie i gminne, myślę, że teraz jest dobry czas dla tego typu produkcję. Nastawiamy się na duże, ciężkie elementy zewnętrzne, głównie krawężniki i płyty o fakturze surowej lub śrutowanej. Tego typu produkcja pozwala wykorzystać walory materiału ze Strzelina, jego mrozoodporność i twardość, a także jasny

kolor, co również określa zakres jego zastosowań. Czy budowa nowego zakładu to realizacja pewnego dłuższego planu, czy może reakcja na to, co dzieje się w firmie i na rynku? Zdecydowanie jest to decyzja podjęta po zakupie kamieniołomu w Strzelinie. W pewnym momencie udało nam się stworzyć największą w Polsce firmę przerabiającą kamień. Produkowaliśmy slaby nagrobne i w wyniku zawirowań na rynku dostaw surowca, pojawiło się zagrożenie, że jeżeli nie będziemy mieli pewnego, najlepiej własnego źródła kamienia, to może

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

FIRMY KAMIENIARSKIE

Decyzja o inwestycji i jej profilu zapadła w chwili, gdy okazało się, że kopalnia strzelińskiego granitu, której właścicielem w 2004 r. stał się Jan Pawlik, może produkować pokaźne ilości granitu o wysokich parametrach jakościowych. Szczególnie walory użytkowe tego materiału jako budulca chodników i placów są wręcz niespotykane. Jasna regularna barwa oraz świetne właściwości fizyko-chemiczne pozwalają produkować ze strzelińskiego granitu szeroki asortyment krawężników, obrzeży, płyt drogowych, chodnikowych, posadzkowych i elewacyjnych. Kopalnia w Strzelinie wydobywa dziennie ok. 8 tys. ton materiału blocznego, czyli ok. 100 tys. ton rocznie. Połowa tego surowca wykorzystywana jest na produkcję nagrobkową, która trafia do kamieniarzy w postaci slabów. Część drugiej połowy firma chce przeznaczyć na produkcję elementów budowlanych. Trzeba w tym miejscu powiedzieć, iż nie stanowi to 100 proc. możliwości produkcyjnych kopalni ani zakładu. Rok i 3 miesiące po rozpoczęciu inwestycji, do dnia dzisiejszego zakład przerabia na elementy budowlane ok. 800 do 1000 ton surowca tygodniowo. Jednak jest to dopiero początek,

ponieważ produkcja cały czas jest dostrajana do specyfiki obróbki, jakiej wymaga granit strzeliński oraz jest realizowana pod konkretne zamówienia. Trudno określić jakie ilości docelowo może przerabiać zakład, ponieważ musi być to poparte konkretnymi zamówieniami i siecią sprzedaży, którą firma organizuje we współpracy z architektami oraz inwestorami. Rozwój gospodarczy Polski oraz inwestycje w infrastrukturę związane z organizacją EURO 2012 na pewno są sprzymierzeńcami firmy. Dzięki temu nie powinno być prob-

go nam w pewnym momencie zabraknąć. Wtedy pojawiła się okazja zakupu kopalni w Strzelinie, który zapewnia nam stabilny i niemal nieograniczony dostęp do własnego surowca.

nie staramy się wydobywać wymiarowych bloków według norm światowych. Dla nas najważniejsze jest ilość materiału i koszt jego pozyskania. Pod te specyficzne cechy Strzelina opracowaliśmy produkcję w nowym zakładzie. Materiał jest selekcjonowany już Czy Strzelin był tym wymarzonym kamienio- na kopalni, i z stamtąd koleją trafia bezpołomem, czy to może przypadek, że kupił Pan średnio do zakładu. Nie paserujemy ani nie właśnie ten? obrabiamy bloków – kształt nie ma dla nas Właściwie to myślałem o nim od dawna, ale znaczenia, to tylko zwiększyłoby koszty. W jeżeli nie byłoby okazji do jego zakupu to przypadku innego kamienia produkcję nalewybralibyśmy każdy inny bloczny kamienio- żałoby zorganizować zupełnie inaczej, przy łom, który pozwoliłby zaspokoić potrzeby wykorzystaniu innych środków i narzędzi. naszej produkcji. Tak się nie stało i kupiliśmy Strzelin, z czego jestem bardzo zadowolony. Ze Strzelina wydobywać można również Są tam zasoby kamienia ok. 1 mln ton, co kruszywo – czy wykorzystujecie ten rodzaj starczyłoby na 1000 – 1500 lat produkcji dla produktu? naszej firmy! Początkowo chcieliśmy sprzedać cześć kopalni pod kruszywa, ale oferty nie były inW jaki sposób wykorzystujecie zasoby Strze- teresujące. W tej chwili sami rozpoczynamy lina, przecież wydobycie to nie tylko bloki? produkcję grysów, co pozwoli nam w ciągu Bloki nadające się do obróbki to końcowy 10 lat odkryć złoże. Usunięcie nadkładu poefekt pracy, która trzeba wykonać w kopal- zwoli łatwiej i taniej wydobywać tonę kani. mienia oraz pozwoli firmie wyprodukować Strzeliński granit to niepowtarzalny kształt ok. 20 mln ton grysów, które w tej chwili dobloku, ziarno, sposób pozyskania bloku. My brze się sprzedają ze względu na duże inwe-

SKŁAD CIENKICH PŁYT; SKŁAD PŁYT ZE STRZELINA NA PLACU ZAKLADOWYM; OCZYSZCZALNIA FIRMY FRACAROLLI & BALZAN

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

FIRMY KAMIENIARSKIE

PIŁA PEDRINI 3500; TRAK WIELOLINOWY PELEGRINI; TRAKOWNIA

lemu ze zbytem i zwiększaniem produkcji. Opiera się ona na specyficznych rozwiązaniach organizacyjnych i technicznych. Maszyny pracujące w nowym zakładzie są sterowane komputerowo, a część z nich jest monitorowana przez internet z central produkcyjnych rozmieszczonych w Europie. Wykorzystanie nowoczesnych technologii w procesie produkcji ma na celu maksymalizację wydajności i dostosowanie sposobu produkcji do potrzeb rynku. Rynek na produkty budowlane, które oferuje firma różni się nieco od tego, jaki występuje w kamieniarstwie. Zatem jest to czas zbierania nowych doświadczeń dla firmy JP Granit, która wystawiała się na ostatnich targach „Autostrada” w Kielcach - największej imprezie w kraju dla firm dostarczających sprzęt, surowiec i technologie do budowy dróg i autostrad. Tam przecinają się drogi inwestorów publicznych i wykonawców robót, jedni i drudzy są potencjalnymi klientami ostrowieckiej firmy. Inwestycja, która pozwoli firmie wejść na rynek kamiennych elementów budowlanych, przeprowadzona została z prawdziwym rozmachem i w szybkim tempie. Łagodna zima pozwoliła na niemal całkowite dokończenie procesu budowlanego przed planowanym terminem. Hale produkcyjne mieszczą urządzenia i maszyny przeznaczone do przecierania i wykańczania kamie-

stycje drogowe. Jaki był największy problem z nową inwestyJakie największe wyzwania stoją teraz przed cją, czy może nie było żadnych? Problemy są głownie z technologią. Stosufirmą? Najwięcej do zrobienia jest w sferze pro- jemy nowoczesne i niepowtarzalne rozwiądukcji nowego zakładu i jej optymalizacji. zania, chcemy je jak najlepiej dopasować do Musimy w ten sposób zbierać i klasyfikować właściwości naszego granitu. To powoduje zamówienia od klientów, aby płynnie i wy- pewne problemy z technologią obróbki, a dajnie produkować, a to nie jest takie proste. Jednak myślę, że sobie poradzimy i w niedługim czasie zakład będzie produkował z wykorzystaniem swoich dużych mocy przerobowych. Poza tym ciągle dużo pracy jest w Strzelinie – to ogromna kopalnia i duża powierzchnia do zagospodarowania. Problemy w kopalni generowane są przez czynnik ludzki i wymaga to sporo uwagi i pracy z mojej strony, aby wszystko działało poprawnie. Udaje się do tej pory rozwiązywać wszystkie HELIKOPTER SŁUŻBOWY FIRMY JP GRANIT problemy i myślę, że będzie ich coraz mniej.

HISTORIA FIRMY Firma powstała w 1988 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim i zajmuje się cięciem bloków granitowych oraz polerowaniem wielkogabarytowych płyt granitowych o różnych grubościach jako półprodukt dla zakładów kamieniarskich. Lata konsekwentnej polityki rozwoju doprowadziły do jej przekształcenia z małego zakładu do czołowej w Polsce firmy tej branży. Dynamiczny rozwój spowodowało wybudowanie w 2000 roku zakładu nr 2 z nowoczesną halą traków. Od roku 2002 firma została przekształcona w spółkę prawa handlowego pod aktualną nazwą JP Granit Sp. z o.o.. W marcu 2004 roku zakupiono kopalnię granitu w Strzelinie, która zapewni dostęp do surowca na wiele lat. Rozległa sieć hurtowni płyt, którą rozwinęła i utrzymuje firma daje jej pozycję lidera w handlu płytą nagrobną dla zakładów kamieniarskich. Zwiększając produkcję firma nieustannie inwestuje w nowoczesne maszyny i urządzenia, a w tym roku uruchomiono nowy zakład w sąsiedztwie trakowni przeznaczony do obróbki i wytwarzania elementów budowlanych z granitu strzelińskiego. Inwestycja ta jest największym jak do tej pory przedsięwzięciem produkcyjnym w rodzimej branży kamieniarskiej.

właściwie mają je sami producenci. Jesteśmy z nimi w stałym kontakcie. Na bieżąco monitorują prace maszyn i jesteśmy na dobrej drodze do wypracowania niezawodnych procedur pracy, wykorzystujących w pełni duże możliwości tej technologii. Czy jest Pan zadowolony z wyboru maszyn produkcyjnych? Muszę powiedzieć, że są to nowe, bardzo drogie maszyny, ale zakupów dokonywaliśmy świadomie i po dłuższym zastanowieniu. Generalnie jestem bardzo zadowolony z włoskich maszyn, myślę, że firma Pedrini to w tej chwili numer jeden w produkcji maszyn. Traki linowe również się sprawdzają. Jest trochę problemów z linią do krawężników, ale wprowadzamy tam zmiany, głównie w oprogramowaniu, które nie do końca jest na miarę naszych potrzeb.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Najszersza gama maszyn sterowanych numerycznie do profilowania i cięcia. Na pewno mamy odpowiednią maszynę także dla Ciebie!

Contourbreton NC 400

Shapemill

Contourbreton NC 260K18

Contourbreton NC 260K37

Goldenedge CTX

Contourbreton NC 260K15 Contourbreton NC 399

Contourbreton NC 260K23

Easyedge V7

GoldenGroove CTV3

The widest range of numerical controlled contouring machines and bridge saws. No doubt thereʼs the right machine for you! Easycut FE 800

Speedycut FK/NC 1100 Speedycut FK/NC 1400 Speedycut FK/NC Optima

Speedycut FK/NC 800

Easycut FE 600

Joycut FS/NC 500

Contoursaw FR/NC

Breton S.p.A. - via Garibaldi, 27 31030 Castello di Godego (TV) Italy tel. +39 0423 7691 - fax +39 0423 769600 e-mail: info@breton.it

BRT 2004708 pp Fab Shop - Nowy.i1 1

5-07-2007 10:40:07

FIRMY KAMIENIARSKIE

WIELOPIŁA PEDRINI; LINIA BURGHARDT; PIŁA GMM; LINIA PEDRINI

Żeby rozwijać firmę i podejmować nowe wyzwania trzeba mieć zespół sprawdzonych ludzi. Jak Pan sobie radzi z doborem współpracowników? Nie jest to rzecz prosta. Czynnik ludzki najczęściej zawodzi w działaniu. Brakuje zawsze ludzi nowych, którzy szybko stają się samodzielni i myślą - naprawdę trudno o tego typu menedżerów. Nasza produkcja z granitów to nowość w tym rejonie, to nowa firma, nowy produkt, nowe myślenie. Ludzie muszą się tego nauczyć. Po roku, od momentu rozpoczęcia budowy zakładu wypracowaliśmy sobie pewien sprawdzony zespół, na którym można polegać.

nia bocznego. Trzy traki wielolinowe firmy Pelegrinii oraz dwie piły blokowe Ф3500 firmy Pedrini pozwalają na szybkie i elastyczne ciecie nieforemnych bloków, jakie najłatwiej wydobywa się z kopalni w Strzelinie. Dwa traki wielotarczowe – Φ1200mm firmy Pedrini pracują przy wycinaniu pasów granitowych o grubości 1-4 cm i szerokości do 45 cm. Cztery piły tarczowe Φ600 firmy Burkhardt służą do wycinania kształtowych, wymiarowych krawężników i obrzeży. Firma Pedrini zamontowała również na terenie hali linię automatyczną do rozcinania pasów na płytkę modularną. W zakładzie pracuje też unikatowa w skali kraju śrutownica włoskiej firmy COGEIM, która nadaje równą, szorstką fakturę elementom budowlanym. Dwie piły mostowe firmy GMM dopełniają zestaw

sposoby rozliczeń i sprzedaży. Firma od początku wykazywała dochody i płaciła podatki. Taka transparentna polityka opłaciła się w kontaktach z bankami. Dzięki stosowaniu tych zasad mieliśmy dostęp do dobrych ofert kredytowych i inwestycyjnych. Umiejętne finansowanie zewnętrzne pozwala na szybkie realizowane pomysłów pod warunkiem, że się sprawdzają.

maszyn na hali produkcyjnej, która nie jest wykorzystywana w pełni i daje jeszcze szerokie możliwości rozbudowy parku maszynowego. Jednak to nastąpi tylko w momencie realnego zapotrzebowania ze strony rynku. Jak podkreślają zarządzający firmą, tylko pełne wykorzystanie mocy przerobowych i perspektywa zwiększenia produkcji otwiera możliwości dalszego inwestowania. Jak na nowoczesny zakład przystało jest on wyposażony w oczyszczalnię wody firmy Fracarolli&Balzan. Urządzenie ma gigantyczne wymiary i jest największym tego typu w kraju. Oczyszczalnia pracuje w pełni automatycznie i niemal nie potrzebuje obsługi ze strony człowieka. Zakład Jana Pawlika na terenach starej huty w Ostrowcu Świętokrzyskim robi duże wrażenie. Przywraca ład i porządek w tej nieco zaniedbanej okolicy miasta. Inwestycja na skalę niespotykaną dotychczas w polskim kamieniarstwie, potwierdza duże możliwości, jakie oferuje branża oraz pokazuje, że można szybko odrobić czas, jaki dzieli nas od Zachodu. Wymaga to ciężkiej i solidnej pracy. Tekst i rozmowa: Damian Nowak

Na koniec chciałem zapytać o najnowszy środek lokomocji? Fakt zakupu helikoptera wywołał spore zainteresowanie w branży? Mogę powiedzieć, że nie jest to wymysł biznesmena, który chce dzięki temu zaistnieć. Dla mnie jest to środek szybkiego transportu. Przez 1,5 roku nie odbyłem nim żadnej prywatnej wycieczki. Służy mi głównie do podróży między Ostrowcem i Strzelinem. W pewnym momencie musiałem jeździć do Strzelina dwa razy w tygodniu, a podróż samochodem zajmuje 6 godzin. Teraz zajmuje to 1,5 godziny i jest o wiele bezpieczniejsza. Nie sposób porównać statystyk wypadków obu środków lokomocji. Rozumiem, że helikopter kojarzy się z luksusem, ale dla obrotów firmy nie jest to ogromne obciążenie i w perspektywie 10-20 lat jest tańszy w eksploatacji niż dobrej klasy samochód. Tylko w zeszłym roku dzięki tej formie lokomocji do Strzelina zaoszczędziłem ok. tysiąca godzin. Bardzo to odczuwam „in plus” i dzięki temu poprawiło się moje funkcjonowanie.

Jest Pan również właścicielem drugiego złoża granitu… Złoże Michałowice niedaleko Szklarskiej Poręby. Mamy tam problem z „Naturą 2000” co wydłuża proces koncesyjny, który powoli dobiega już końca. Myślę, że wkrótce uda nam się uruchomić ten kamieniołom. Tamtejszy Pańska firma zrobiła ogromny skok w ciągu granit i jego kolor są znane i brakuje go w kilkunastu lat przekształcając się z małego tej chwili na rynku. Wydobycie chcemy przezakładu w największą w kraju firmę produ- znaczyć głównie pod produkcję budowlaną. kująca wyroby z granitu? Czy jest prosta re- W produkcji płyt nagrobnych nie planujemy cepta na taki rozwój? raczej większych zmian. Jest to stabilna proKluczowa była zastosowana w odpowiednim dukcja z surowca importowanego i Strzelina momencie dźwignia finansowa. W naszej fir- – z przewagą surowca importowanego. mie zawsze obowiązywały jasne i oficjalne Dziękuje za rozmowę.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

WYWIAD

Nowe możliwości

w dobie globalizacji Zmiany organizacyjne w Diamant Boart

iamant Boart był jedną z pierwszych firm na naszym rynku, która oferowała kamieniarzom profejonalne, trwałe narzędzia diamentowe do obróbki kamienia. Marka, przez lata działalności firmy, na stałe zagościla w świadomości wielu kamieniarzy. W większości przypadków są to skojarzenia pozytywne. Taki stan rzeczy to niewątpliwy kapitał dla firmy produkujacej narzędzia diamentowe i można ten kapitał znakomicie wykorzystać. Od roku 2007 firma tworzy w Polsce własne struktury organizacyjne i stara się wrócić na fotel jednego z liderów w sprzedaży narzędzi dimentowych. O opowiedzenie o tej sytuacji poprosiliśmy najważniejsze osoby w firmie odpowiedzialne za rynek polski.

MICHAEL J. STOREY, AREA MANAGER HUSQVARNA CONSTRUCTION PRODUCTS BELGIA

SIEDZIBA HUSQVARNA CONSTRUCTION PRODUCTS W BELGII

Ale ma pan rację, twierdząc, że nasze związki z polskim przemysłem kamieniarskim mają długą i owocną historię. I jestem nowy Kamieniarz: Firma Diamant-Boart przekonany, że wraz ze wzrostem w pewtworzy w polskim kamieniarstwie dość dłu- nych sektorach gospodarki nasza pozycja gą i bogatą historię… będzie się konsekwentnie umacniała, jako Michael J. Storey: Nie tylko w polskim, ale że mamy kilka nowych propozycji dla polw większości krajów na całym świecie. Pro- skiego rynku kamieniarskiego. Z tego też szę nie zapominać, że nie tylko świętujemy powodu postanowiliśmy stworzyć zespół w 2007 roku 70-lecie firmy, ale też najbar- własnych pracowników w Polsce, jak rówdziej powszechne narzędzia kamieniarskie nież rozwijać współpracę, szczególnie w zai obecnie stosowane sposoby obróbki ka- kresie pewnych produktów, z naszym wielomienia są w dużej mierze efektem badań i letnim dystrybutorem – firmą MCDiam. doświadczeń firmy Diamant-Boart. Dla przykładu podajmy tutaj m.in. linę diamentową W jaki sposób firma reaguje na zmieniające zastosowaną już ponad 30 lat temu w cięciu się warunki na rynku polskim i jakie znamarmuru i konsekwentnie unowocześnia- czenie ma dla globalnej korporacji rynek ną, rozszerzając jej zastosowanie do cięcia wschodnioeuropejski? wszelkich materiałów kamiennych i beto- Nie tylko zaczęliśmy tworzyć własny zespół nowych, czy też wprowadzone w 1955 roku złożony z osób zatrudnionych bezpośrednio diamentowe piły trakowe do cięcia marmu- w Polsce, ale rozbudowaliśmy w Belgii zespół techników dających szczególne wsparru.

cie dla gwałtownie rozwijającego się sektora maszyn wielolinowych, a w przyszłości dla całego rynku lin diamentowych w Polsce. Diamant-Boart zawsze wierzył, że przyszłość cięcia kamienia będzie wyznaczana przez linę diamentową, a w ostatnich dwóch latach można zauważyć bardzo wysoki poziom inwestycji, szczególnie w sektorze maszyn wielolinowych. Ta metoda staje się coraz bardziej opłacalna w porównaniu z bardziej tradycyjnymi metodami cięcia granitu, jak na przykłd cięcie trakami śrutowymi. Wiele czynników przyczyniło się do tego wzrostu, włączając w to m.in. gwałtowny wzrost cen stali, który w dużym stopniu uderzył w użytkowników wielkich traków śrutowych. Ale chyba najważniejszym czynnikiem wpływającym na rozwój technologii cięcia liną diamentową był znaczący wzrost jakości liny pozwalający na zwiększenie wydajności, a tym samym znaczące obniżenie kosztów cięcia i umożliwiający o wiele więk-

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

WYWIAD

szą elastyczność w produkcji, szczególnie w przypadku pewnych rodzajów elementów budowlanych. Jednakże, jak wszyscy wiemy, cięcie wstępne na trakach, wielolinach czy wielkich piłach jest tylko pierwszym krokiem na drodze obróbki kamienia. Diamant-Boart ma w ofercie pełny zakres narzędzi diamentowych – od wydobycia w kamieniołomie do obróbki wykańczającej kamienia. W szczególności musimy się tutaj pochwalić nową serią pił tarczowych S10Cut, jak również wszelkich materiałów szlifierskich – od narzędzi ręcznych po „wagony” diamentowe do linii polerskich. Jesteśmy przekonani, że w zakresie tych nowych produktów możemy konkurować z dowolnymi firmami obecnymi na rynku, już nie tylko wysoką jakością, z której firma Diamant-Boart była znana od lat, ale też i atrakcyjną ceną. Żeby być bliżej polskiego klienta i mieć możliwość przedstawienia mu bezpośrednio zalet naszych najnowszych propozycji, postanowiliśmy budować nasz własny zespół w Polsce. Jeden bardzo ważny fakt, który zauważamy po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, to dążenie wielu klientów do bliższej i bardziej bezpośredniej współpracy z producentami maszyn, narzędzi, akcesoriów itp. Następuje znaczący wzrost zamówień składanych bezpośrednio w firmach realizowanych na zasadzie wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Stąd też i tradycyjna rola dystrybutorów trochę się zmienia. Dokładamy wysiłków, żeby dostosować się, wraz naszymi partnerami, do nowych warunków wymaganych przez rynki.

towej w Polsce, a szczególnie ich doświadczenia zarówno w zakresie narzędzi, jak i obsługi maszyn firmy Pellegrini. W zakresie innych narzędzi, jak piły tarczowe i segmenty, narzędzia wykańczające itp. poszliśmy w różnych kierunkach i stąd decyzja o tworzeniu własnego zespołu w Polsce do obsługi i rozwoju tego segmentu rynku. Pamiętajmy, że MCDiam w zeszłym roku rozpoczął produkcję własnych pił i segmentów. Jednakże chcielibyśmy podkreślić, że firma MCDiam jest przez cały czas naszym strategicznym partnerem na terenie Polski i nasza współpraca opiera się na kilkunastoletnim wspólnym i niezwykle owocnym doświadczeniu w promowaniu marki DiamantBoart na polskim rynku.

Jaką strategię i kierunek rozwoju przyjmuje obecnie Diamant-Boart? Diamant-Boart ma długą i bogatą tradycję w projektowaniu narzędzi i rozwoju nowych technologii. Od czasu wejścia w skład grupy Husqvarna w 2002 roku nasza pozycja umocniła się na poziomie sprzedaży 3,3 miliarda euro rocznie. Jesteśmy światowym liderem w zakresie pewnych produktów, na przykład liny diamentowej. Te segmenty cieszą się obecnie niebywałym wręcz wzrostem. Nasze prognozy mówią, że ten wzrost nie tylko będzie trwał, ale wręcz przyspieszał. Inne segmenty rynku narzędzi, szczególnie segment pił tarczowych, znalazły się w szczególnym zainteresowaniu naszego działu badawczo-rozwojowego. Poczynione badania, inwestycje i zmiany produkcyjne zaowocowały całkiem nowymi seriami Przez lata reprezentantem firmy Diament- narzędzi, które okazały się idealne dla tak Boart w Polsce była firma MCDiam – w świa- wymagających rynków, jak np. Polska. domości wielu kamieniarzy te firmy tworzą Naszym celem jest nie tylko umocnienie synonim i stosuje się ich nazwy zamiennie. naszej pozycji jako rynkowego lidera, ale w Czy rzeczywistość jest nieco inna? przyszłości również rozszerzanie tej pozycji Rzeczywistość jest inna tylko w znaczeniu, w zakresie wszelkich narzędzi diamentoże jesteśmy dwiema całkiem różnymi firma- wych do obróbki kamienia. mi, każda ze swoimi własnymi celami i straNasza strategia jest w stu procentach tegiami. W zakresie pewnych tematów, jak nastawiona na osiągnięcie tych celów. Cały np. lina diamentowa czy piły trakowe, ma czas trwa rozwój i unowocześnianie naszych miejsce ścisła współpraca. MCDiam pozo- produktów, sprzedaż stale rośnie, przyszłość staje naszym wyłącznym przedstawicielem wygląda różowo... . w zakresie lin diamentowych i możemy się pochwalić tutaj wieloma wspólnymi sukce- Co by pan powiedział na tezę, która funkcjosami. Nie sposób w tym miejscu nie wspo- nuje wśród kamieniarzy, że „obecnie to namnieć i nie podkreślić olbrzymiego wkładu wet Diamant-Boart produkuje w Chinach”? MCDiam w rozwój technologii liny diamen- W zakresie narzędzi do wydobycia i obróbki

STOISKO DIAMANT BOART NA TARGACH STONE+TEC 2007

kamienia mamy fabryki w Europie – w Belgii, Hiszpanii, Grecji, Portugalii, Francji, Hiszpanii i Szwecji, w Stanach Zjednoczonych, w Australii, w Indiach i w Chinach. Wszystkie mają jedną rzecz wspólną – kierownictwo. Technologia, definicja produktów, jakość wyrobów są określane i kontrolowane z naszej centrali w Belgii. Tutaj też się znajdują nasz dział badawczo-rozwojowy i laboratoria produktowe. Obecnie nasza produkcja dla potrzeb kamieniarstwa z fabryki w Chinach stanowi mniej niż 1% ogółu sprzedawanych narzędzi do obróbki kamienia. Większość produkcji fabryki w Chinach jest przeznaczona na rynek narzędzi budowlanych, do obróbki betonu i asfaltu, oraz ręcznych narzędzi wykańczających do kamienia. Zmieniała się organizacja wewnętrzna firmy, zmieniła się sytuacja na rynku polskim. Można powiedzieć, że mamy do czynienia z „nowym otwarciem” w wykonaniu starego Diamant-Boarta. Jak by pan zachęcił „starych nowych” klientów do współpracy z firmą?

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

ZAWSZE W CZOŁÓWCE DIAMANT-BOART od chwili powstania firmy w 1937 roku pozostaje niezmiennie prekursorem nowych technologii stosowanych w kamieniarstwie.

wiercenie szlifowanie, aż po obróbkę wykańczającą elementów kamiennych. Globalne doświadczenie, współpraca z klientami z ca-

DIAMANT-BOART produkuje i sprzedaje pełen zakres

łego świata, obróbka kamieni występujących we wszystkich za-

narzędzi diamentowych do obróbki kamienia, począwszy od wy-

kątkach globu, na maszynach wszelkiej produkcji, pozwala nam

dobycia w kamieniołomach, poprzez cięcie bloków, profilowanie,

sprostać potrzebom najbardziej wymagających klientów. Nasze

do każdej piły 400mm piła turbo 230mm gratis lokalne zespoły pracujące w wielu krajach na całym świecie pozwalają nam na bardzo bliski kontakt z klientami, na wsłuchiwanie się w potrzeby klientów i dostarczanie im sprawdzonych, wydajnych i niezawodnych rozwiązań potrzebnych w ich ciężkiej pracy. Z DIAMANT -BOART jesteś zawsze w czołówce...

Husqvarna Poland sp. z o.o. ul.Wysockiego 15 B, 03-371 Warszawa tel. 0516 058 558, fax: 022 330 96 35 www.diamant-boart.com

WYWIAD

Nasze przesłanie branżowe „Benefits of Commitment” można przetłumaczyć jako korzyści z zaangażowania, z uczestnictwa… Są to korzyści dla obecnych, jak i potencjalnych klientów (wolimy w tym przypadku używać słowa „partnerzy”) mających przyjemność współpracy z naszą firmą. Każde zastosowanie poszczególnego narzędzia jest swoistym wyzwaniem, lecz jestem przekonany, że kiedy następuje dialog między partnerami, otwarcie na potrzeby i zrozumienie możliwości, wyzwanie zostaje podjęte i można znaleźć korzystne rozwiązania zarówno na poziomie handlowym, jak i technicznym. Diamant-Boart stara się być zawsze blisko swoich partnerów i wsłuchiwać się w ich poprzednich firmę Diamant-Boart i z tą marką trzeby. Dziękuje za rozmowe. mają dobre doświadczenia. Ważną grupą są też kamieniarze młodszego pokolenia, którzy może nie są tak sentyROZMOWA Z TOMASZEM CHOMKO mentalnie związani z marką, ale chciałbym SALES MANAGEREM HUSQVARNA POLAND przekonać ich, że 70 letnia tradycja marki zobowiązuje – że mogą liczyć na najwyższą nowy Kamieniarz: Od tego roku jest Pan jakość narzędzi, która jest wynikiem doreprezentantem Diamant-Boarta w Pol- świadczenia….nawet jeśli inni są tańsi.

sce. W jaki sposób chce Pan wykorzystać swoje doświadczenie na rynku narzędzi diamentowych w pracy z nową firmą? Tomasz Chomko: Nawet nie reprezentantem, ale członkiem zespołu, dla którego rynek polski jest rynkiem bardzo ważnym, uważanym za bardzo dynamicznie się rozwijający. Moje doświadczenie w zakresie narzędzi diamentowych prawdopodobnie jest atutem, tym bardziej, że właściwie całe moje życie zawodowe jest związane z różnego rodzaju narzędziami diamentowymi, a diament jest moją pasją. Ale myślę, że najważniejsze są tutaj dobre relacje z klientami, a takie dotychczas chyba w większości miałem. I mam nadzieję również takie dobre, bliskie relacje rozwijać z tymi, którzy niekoniecznie musieli mnie poznać dotychczas, ale którzy znają bardzo dobrze z lat po-

banków. I tak też firma Diamant-Boart w 2002 przyłączyła się do- żeby było jeszcze bardziej skomplikowanie- koncernu globalnego jakim jest Electrolux, a jego częścią HUSQVARNA. Bodajże 2 lata temu wydzielono z tego koncernu grupę Husqvarny jako samodzielną grupę firm zajmującą się narzędziami i urządzeniami przemysłowymi, zarówno we wspomnianym segmencie lasu i ogrodu, jak i w segmencie narzędzi do obJest Pan zatrudniony w HUSQVARNA PO- róbki kamienia, asfaltu, betonu. W tej grupie LAND, ale reprezentuje Pan Diamant-Bo- oprócz Diamant-Boarta znalazły się też m.in. arta. Jak należy rozumieć ten związek obu takie marki jak Partner i Dimas. I tak jak w firm, które w świadomości klientów funkcjo- przemyśle samochodowym, tak też w tym nują jako producenci zupełnie innych asor- wypadku, włączenie się w struktury koncertymentów? nu globalnego pozwoliło firmie nie tylko na Rzeczywiście, HUSQVARNA jest w Polsce ekspansję na nowe rynki, ale też pomogło w kojarzona z zupełnie innymi narzędziami gwałtownym rozwoju badań i nowych tech– ogólnie mówiąc produktami do stosowa- nologii. Jednak jest to wciąż ten sam stary, nia w lesie i w ogrodzie. Jeżdżąc po Polsce dobry Diamant-Boart, znany od wielu, wielu widzę jak bardzo jest to popularna marka lat polskim kamieniarzom – znany przede w tym segmencie rynku – reklamy i punkty wszystkim z wysokiej jakości narzędzi, ich serwisowe widoczne są w wielu, nawet nie- niezawodności i wydajności. Są to ci sami zbyt dużych miejscowościach. ludzie, te same idee, ta sama misja – bycia Żyjemy w dobie wielkich fuzji firm, glo- blisko swoich klientów, zaangażowania w balizacji marek. Nie dziwi nas już , że Jaguar rozwiązywaniu ich problemów w zakresie jest w grupie Forda, a Saab w grupie GM. Na obróbki kamienia, dostarczania im najlepnaszym podwórku ekscytujemy się fuzjami szych, sprawdzonych rozwiązań.

TOMASZ CHOMKO Po szkole średniej pracował jako szlifierz diamentów w fabryce wyrobów precyzyjnych „vis” w Warszawie; W 1991 roku obronił dyplom w Politechnice Warszawskiej, Wydział Mechaniczny Technologii i Automatyzacji, z zakresu „toczenia stopów aluminium narzędziami z diamentu polikrystalicznego” Po skończeniu studiów pracował jako technolog w firmie

„Technodiament” produkującej ciągadła diamentowe. W tym okresie przeszedł też staż inżynierski w firmie De Beers Industrial Diamond Division w Anglii - lidera w produkcji proszków diamentowych, w narzędziach diamentowych stosowanych we wszelkich dziedzinach przemysłu od toczenia metali, obróbki drewna, w cięciu kamienia, betonu i asfaltu, w geologii i górnictwie, po cięcie szkła i narzędzia używane w medycynie.

Od 1993 roku prowadził firmę Diamant-d Poland - oddział włoskiego producenta narzędzi do obróbki kamienia. W 1996 ukończył w Szkole Głównej Handlowej podyplomowe studia menedżerskie z zakresu zarządzania, a w 2005 podyplomowe studium zarządzania zasobami ludzkimi. Od 2007 roku jest zatrudniony jako menager w firmie Husqvarna Polska, gdzie odpowiada za sprzedaż narzędzi diamentowych Diamant-Boart na rynku kamieniarskim.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

litox

Ewolucja żeliwnych pił mostowych - Żeliwna piła mostowa nowej generacji Głowica obrotowa 3600 Głowica uchylna 900

Gravellona Macchine Marmo S.p.A. Via Nuova, 155 28883 Gravellona Toce (VB) Italy e-mail: gmm@gmm.it; www.gmm.it

58-150 Strzegom, ul. Koszarowa 7, tel. 0603 891 257, 0604 07 87 31, tel./fax: 074 855 03 93; e-mail: euroarss@epf.pl

ARCHITEKTURA

Psychologia w kamieniarstwie budowlanym Okiem architekta

ydaje się, że psychologia, fizjologia czy też socjologia niewiele mają wspólnego z szeroko pojętym budownictwem. Nic bardziej mylnego. Otoczenie czy też społeczeństwo, w którym przebywamy, oddziałuje na nas, wywołując odpowiednie zachowania oraz ingerując w tryb naszego życia, zmienia wygląd naszego wnętrza oraz samego budynku. W zależności od panujących warunków zewnętrznych, zakorzenionych w kulturze skojarzeń, trybu naszego życia etc. wybieramy odpowiednie rozwiązania. Od kilku lat klienci są zasypywani projektami domów, mieszkań oraz materiałami wykończeniowymi i produktami do dekoracji wnętrz. Nie tylko naturalnymi, ale także prefabrykowanymi. Mając do wyboru od kilku do nawet kilku tysięcy rozwiązań, klienci często idą z modą, lecz poszukują przede wszystkim zrozumienia swoich potrzeb. Jak więc dobrać materiał, aby stworzyć dzieło idealne? Wnętrze nie tylko piękne, ale także funkcjonalne, „szyte na miarę”? Po trosze trzeba być psychologiem. Pracując z kamieniem, znamy jego właściwości techniczne, wiemy, na ile możemy sobie pozwolić, by nie zniszczyć materiału. Czy podobnie jest z wiedzą o człowieku? Wiedząc, czego klient poszukuje, co lubi, jak żyje etc. jesteśmy w stanie zaspokoić wszystkie jego potrzeby. Wykorzystując tę wiedzę, możemy kierować klientem, wykańczać wnętrza znanymi od lat materiałami czy też wprowadzać innowacyjne projekty cieszące się powszechnym uznaniem. Kamień naturalny powracając do wnętrz cieszy się ogromnym powodzeniem, lecz nawet „najlepszy” kamień niedopasowany

do klienta nie wywoła zachwytu. Dlatego warto poznać potrzeby i możliwości. Zazwyczaj dużą rolę w doborze odpowiedniego materiału ma dla klienta barwa oraz rodzaj kamienia, np. marmur, piaskowiec, granit. Klienci rzadko kiedy wnikają we właściwości materiału, niekiedy nawet jest to dla nich mało istotne. Dlaczego? Obecnie w dużej grupie osób największym powodzeniem cieszy się wygląd – efekt oraz własne odczucia temu towarzyszące (pamiętajmy, że barwa także oddziałuje na człowieka). Człowiek intuicyjnie, podświadomie bardzo często dokonuje wyborów. Na przykład marmur od lat kojarzony był z bardzo ekskluzywnymi wnętrzami i zamożnością. Na pewno większość naszego społeczeństwa nie miałaby nic przeciwko posiadaniu posadzki

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Mini - kruszarka do łamania ( kruszenia ) kamiania naturalnego ( marmur, granit, piaskowiec )

Materiał wejściowy max. 15 x 25 cm Wydajność do 5t/h Produkt końcowy - kruszywo 0 - 40 mm S Y NTE NTECH 2 8 - 40 28 4 0 0 P iiń ń c z ó w, u l . Nowo ul Nowowiejska 52 t e l . / fax tel f a x + 4 8 4 1 3 5 7 7 4 56 t e l . +4 tel +48 41 357 61 54 e - m ai e-m a i l: l : t e n a x @ i n t e r i a . pl w w w. te tenax.info.pl

Via Ospedaletto, 113 37026 Pescantina (Verona) - Włochy tel. (39) 045 67 67 309 fax. (39) 045 67 67 410 info@fraccarolibalzan.it

Dystrybucja i serwis w Polsce: SYNTECH 28-400 Pińczów, ul. Nowowiejska 52 tel./fax +48 41 357 74 56, tel. +48 41 357 61 54 e-mail: tenax@interia.pl www.tenax.info.pl

Profesionalne oczyszczalnie wody dla zakładów kamieniarskich

ARCHITEKTURA

z tego materiału. Wraz z powszechnieniem na naszym rynku marmuru producenci czy też importerzy zaczynali prześcigać się w ofertach, by zyskać klientów z najwyższej półki i tworzyć nowe możliwości dla rosnących wymagań. Mniej zamożnym zaczęto oferować tańszy i niższej jakości kamień lub imitujące ten materiał wyroby prefabrykowane. Moda na posiadanie we wnętrzu mar-

murowej posadzki, łazienki czy też blatów spowodowała, że wiele osób zleciło wykonanie takich elementów wnętrza. Dla tej grupy osób pochodzenie materiału nie jest aż tak ważne, bardziej liczy się efekt i cena. Pionierzy poszukują natomiast nowych, czasem intrygujących rozwiązań, czy też egzotycznych kamieni z najbardziej skrytych zakątków świata, bez względu na koszty np. Verde Luana czy któryś z produktów Antoliniego Luigiego. Właśnie ta grupa klientów jest najbardziej otwarta na propozycje, na nowatorskie rozwiązania, dzięki czemu można pokazać swoje umiejętności i puścić wodze fantazji, a także sprowokować pozostałych klientów do tego typu rozwiązań. Niekiedy nowatorskie rozwiązanie, np. kamienny sufit, może nie tylko być wspaniałym dekorem, ale także dużym problemem dla osób odwiedzających to miejsce.

materiału we wnętrzu. Posadzki są łatwe do utrzymania w czystości, blaty kuchenne efektowne i odporne na zniszczenia. Ściana wykładana kamieniem czy inny dekor na stałe zdobi wnętrze i nie potrzebuje dodatkowych elementów ozdobnych. Jest to dla niektórych osób bardzo prosty sposób, by jednym materiałem nadać wnętrzu klimat, jednocześnie podnosząc funkcjonalność. Psychologia jako nauka oraz pochodna od niej – psychofizjologia pozwalają nam zrozumieć wiele zachowań ludzkich. Pomogą nam także przy doborze odpowiedniego materiału dla klienta oraz w wyborze miejsca, w którym ma się on znaleźć. Zapoznanie się z psychofizjologią widzenia pozwoli nam na małe oszustwa optyczne – powiększanie, zmniejszanie wnętrza czy też skrócenie bądź wydłużenie holu etc. Warto też kierować się intuicją, odczuciami, dlatego że nasz mózg często podpowiada odpowiednie dla nas rozwiązania. Katarzyna Bereda

Niektórzy mogą odnieść wrażenie, że ten kamień za chwilę spadnie, co wywołuje lekki niepokój. Czemu? Kamień kojarzony jest z bardzo ciężkim materiałem i nawet najcieńsza płyta nie wykorzeni tego odczucia. Dodatkowo gdyby kamień był ciemny, a pozostałe elementy wnętrza jasne, złudzenie optyczne powodowałoby wrażenie przytłaczającego obniżenia sufitu. Ze względu na funkcjonalność kamienia – trwałość, łatwość w użytkowaniu etc. klienci decydują się na wykorzystanie tego

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ARCHITEKTURA

Kościół Miłosierdzia Bożego

w Krakowie - Łagiewnikach Nowe elementy kamiennego wystroju

obec stale rozszerzającego się kultu św. Faustyny i idącej w ślad za nim rozbudowy sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie – Łagiewnikach, warto wrócić do tego tematu. Był on już poruszany na łamach czasopisma „Świat Kamienia” (rok 2002, nr 18/5, str. 2833 i rok 2002, nr 19/6, str. 28-31), ale wówczas zakończone były tylko prace nad wystrojem kamiennym tak zwanego „górnego” kościoła, a trwały jeszcze prace wykończeniowe na jego krużgankach i w najbliższym otoczeniu. Obecny stan zaawansowania tej inwestycji wymaga koniecznie uzupełnień w omówieniu nowych dekoracyjnych surowców kamiennych zastosowanych w sanktuarium. W obliczu wzrastającej liczby pielgrzymów, nie tylko z Polski, ale i z całego świata, chciałbym ponownie zaproponować, obok duchowej kontemplacji w tym niezwykłym miejscu, również niewielkie, estetyczne przeżycie, jakie mogą nam dać piękne surowce kamienne zastosowane dla podniesienia splendoru sanktuarium.

KOŚCIÓŁ MIŁOSIERDZIA BOŻEGO I KAPLICA WIECZYSTEJ ADORACJI NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU. FASADA KOŚCIOŁA Z TURECKIEGO WAPIENIA ROSALIA.

Warto przypomnieć, że autorem projektu bazyliki sanktuarium jest znany i ceniony krakowski architekt – prof. Witold Cęckiewicz. Wnętrze zaprojektowanej z rozmachem bryły kościoła jest w stanie pomieścić ponad 5 tysięcy wiernych, jego kubatura

PO LEWEJ - SCHEMAT ROZMIESZCZENIA ELEMENTÓW KAMIENNEJ POSADZKI W KAPLICY WIECZYSTEJ ADORACJI NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU W KOŚCIELE BOŻEGO MIŁOSIERDZIA W KRAKOWIE – ŁAGIEWNIKACH: 1. WAPIEŃ ROSALIA VEL LOTUS BEIGE; 2. GRANIT ROSSO NEFERTITE; 3. GRANIT ANTIQUA YELLOW (BALI). PO PRAWEJ - SCHEMAT ROZMIESZCZENIA ELEMENTÓW KAMIENNEJ POSADZKI W KAPLICY ŚW. SIOSTRY FAUSTYNY W KOŚCIELE BOŻEGO MIŁOSIERDZIA W KRAKOWIE – ŁAGIEWNIKACH: 1. WAPIEŃ ROSALIA VEL LOTUS BEIGE; 2. GRANIT ROSSO NEFERTITE; 3. GRANIT ROSA PORRINO.

wynosi 42 000 m3, powierzchnia nawy głównej 2160 m2, a chóru 400 m2. Wolno stojąca wysmukła dzwonnica ma ponad 80 metrów wysokości i oszklony balkon, na który możemy wjechać windą. Nikt nie pozostanie obojętny na roztaczający się z niej widok na Kraków, Beskidy, a nawet Tatry.

SUROWCE „GÓRNEGO” KOŚCIOŁA Radialna kompozycja mozaiki posadzki bazyliki i jej krużganka jest celowym nawiązaniem do promieni miłosierdzia bożego z umieszczonego w ołtarzu cudownego obrazu Pana Jezusa Miłosiernego. Promienie mozaiki kościoła zostały ułożone z różowego, indyjskiego migmatytu Multicolor Red, przedzielone polami popielatego tureckiego wapienia Rosalia. Centralny promień wzbogacony jest obrzeżem ze szwedzkiego granitoidu Rosso Vanga. Również szwedzki granit Bohus stanowi eliptyczny pas wzdłuż kolumnady bazyliki, podczas gdy w przed-

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

w w w.mecs.it

N IEZ AWODNE ŁUPIAR KI S PR AWDZONE NA POLS KIM RYNKU

irma “MEC” jest czołowym przedsiębiorstwem zajmującym się projektowaniem, produkcją, serwisem technicznym maszyn, instalacji i linii, również automatycznych, do rozłupywania kamienia naturalnego oraz betonu. Firma MEC produkuje maszyny całkowicie we własnym zakresie przy zastosowaniu najwyższej jakości maszyn i urządzeń, co wpływa na ciągły wzrost sprzedaży produktów w ponad 30 krajach. Ekipa techniczna przywiązuje szczególną uwagę do wymagań klientów, profesjonalnie i szybko rozwiązuje wszelkie problemy i udziela odpowiedzi na pytania.

bezpieczeństwo i ochronę środowiska. Oferowana jest pełna gama produktów cenionych za swoją solidność i wytrzymałość. MEC to profesjonalizm i wydajność do Państwa dyspozycji w bezpośrednim rozwiązywaniu wszelkich problemów związanych z rozłupywaniem kamienia.

C E M

szystkie maszyny firmy Mec odznaczają się wysoką jakością, niezawodnością i wydajnością przede wszystkim dzięki zastosowaniu filozofii przemysłowej, która całkowicie nastawiona jest na jakość,

KRÓTKI CZAS REALIZACJI MEC snc SCURELLE (TN) ITALIA - Loc. ENSEGUA, 7 Z.I. Tel: 0039 0461780166 Fax:0039 0461780164-782774 e-mail: mecsnc@trentino.net www.mecs.it

DYSTRYBUTOR NA POLSKĘ SYNTECH 28-400 PIŃCZÓW ul. Nowowiejska 52 Tel/Fax: +48 41 357 74 56 Tel: +48 41 357 61 54 e-mail: lupiarki@interia.pl tel. Kom +48 602 705 711

ARCHITEKTURA

WYBRANE KAMIENIE DEKORACYJNE Z SANKTUARIUM W ŁAGIEWNIKACH Krótka geologiczna informacja o wybranych kamiennych surowcach zastosowanych dotychczas architektonicznie w sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie – Łagiewnikach:

PO LEWEJ: WNĘTRZE KAPLICY ŚW. SIOSTRY FAUSTYNY. POSADZKA Z GRANITU ROSSO NEFERTITE, ROSA PORINO I WAPIENIA ROSALIA PO PRAWEJ: FRAGMENT ŚCIANY W KAPLICY ŚW. SIOSTRY FAUSTYNY Z PŁYT PIASKOWCA Z WŁOSZCZOWEJ

sionku zastosowano chiński granit Surabaya. Tworzywem ołtarzowego podwyższenia i wystroju chóru jest wspomniany turecki wapień; on też stanowi wystrój fasady kościoła. Najważniejsze elementy wystroju wnętrza – mensa, a także podstawa tabernakulum, ambona i cokół stojącego obok krzyża wykonane są z białego włoskiego marmuru Bianco Carrara. Na koniec nie można nie wspomnieć o permanentnie obleganej tablicy erekcyjnej, znajdującej się w przedsionku kościoła. Zawiera ona – chroniony przezroczystą szklaną kopułą – niewielki biały okruch skalny pochodzący z Golgoty w Ziemi Świętej, poświęcony i przekazany w darze przez Ojca Świętego Jana Pawła II, jako kamień węgielny tej świątyni. Otaczający bazylikę krużganek został wyłożony różowawym hiszpańskim granitem Rosa Porrino, z szeregiem – kontynuujących się z wnętrza świątyni – promienistych pasów z granitu Nowodaniłowskiego z Ukrainy OŁTARZ W KAPLICY WĘGIERSKIEJ Z WAPIENIA ROSALIA NA POSTUMENCIE Z GRANITU ROSA PORRINO

oraz dolnośląskim granitem strzegomskim. Płyty tych skał posiadają celowo matową i szorstką fakturę powierzchni, uzyskaną w wyniku zabiegu płomieniowania. Niestety w trakcie realizacji inwestycji został zmieniony pierwotny projekt, zakładający obecność niewielkiej kolistej sadzawki z „żywą” wodą, usytuowanej na tarasie na wprost wejścia do bazyliki. Pozostałością tego niezrealizowanego pomysłu jest tylko kolisty zarys posadzki, wyróżniający się innym deseniem ułożonych płyt.

KAMIENNY WYSTRÓJ POZOSTAŁEJ CZĘŚCI BAZYLIKI Nową częścią łagiewnickiego sanktuarium jest kaplica Wieczystej Adoracji Najświętszego Sakramentu obok górnej części bazyliki. Nieco dalej znajduje się, będąca w końcowej fazie aranżowania kamiennego wystroju, aula Jana Pawła II. Tak zwany „dolny” kościół, usytuowany w podziemiach „górnego” kościoła, składa się z centralnej kaplicy, poświęconej św. Siostrze Faustynie i czterech „różnojęzycznych”, bocznych kaplic, rozmieszczonych symetrycznie po obu jej stronach. Kaplice te poprzedzone są ogromnym holem. Powierzchnia „dolnego” kościoła odpowiada mniej więcej powierzchni kościoła „górnego”. Kaplica Wieczystej Adoracji Najświętszego Sakramentu usytuowana jest przy północnej ścianie bazyliki na planie koła o promieniu wnętrza 8,85 m. Układ kamiennych płyt posadzki nawiązuje do promienistej kompozycji wnętrza bazyliki. Przez środek kaplicy przebiega rozszerzający się w kierunku wejścia pas granitu Rosso Nefertite; z niego też wykonana jest okrągła podstawa

Bianco Carrara to drobnokrystaliczny biały lub biało-szary jurajski marmur ze zróżnicowaną ilością nieregularnych ciemniejszych smug. W zależności od odcienia, czystości i jednorodności barwy wyróżniane jest szereg odmian, z których najczęściej spotykane to: Bianco Carrara C – odmiana jasna, Bianco Carrara D – odmiana ciemna i Bianco Carrara CD – odmiana pośrednia. Ponadto na rynku kamieniarskim znanych jest co najmniej kilkanaście innych odmian tej skały. Marmur ten eksploatowany jest od starożytności we włoskich Apeninach, w regionie Carrara, prowincji di Massa; Bohus vel Bohusgranit to drobno- lub średniokrystaliczny, czerwony lub szary, prekambryjski granit. W jego składzie mineralnym występuje: ortoklaz 25-50%, plagioklaz 20-40%, biotyt 5-10%, oraz akcesorycznie: apatyt, epidot, magnetyt, muskowit i turmalin. Wydobywany jest w Szwecji w prowincji Bohus Laen; Granit strzegomski jest skałą z pogranicza późnego karbonu i wczesnego permu, występującą w rejonie Strzegomia-Sobótki na Dolnym Śląsku. Podstawowa, hornblendowo-biotytowa odmiana tego granitu jest barwy popielatej, nieco niebieskawej; zawiera ziarna białego ortoklazu i oligoklazu, popielatego lub dymnego kwarcu i blaszki czarnego biotytu, a lokalnie hornblendy. Przeważnie jest skałą o teksturze średnio-, a rzadziej grubokrystalicznej, a wówczas ziarna skaleni dochodzą do kilkunastu milimetrów średnicy. Multicolor Red to różowy prekambryjski migmatyt, o gnejsowej strukturze, stąd często określany jako gnejs. Zbudowany jest z naprzemianległych lamin i soczewkowatych warstw barwy różowo-czerwonej i popielato-czarnej. Te pierwsze złożone są głównie z ortoklazu i kwarcu, te drugie – z plagioklazu, kwarcu i biotytu. Ponadto zawiera on pojedyncze ziarna epidotu, chlorytu oraz granatu. Wydobywany jest w Indiach w stanie Karnataka niedaleko Bangalore.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Zakład produkcyjno usługowy tel: +48 74 836 52 06 ul. Sienkiewicza 2 fax: +48 74 836 72 02 58-250 PIESZYCE e-mail: zpupromasz@zpupromasz.pl www.zpupromasz.pl info@zpupromasz.pl

Lider produkcji maszyn kamieniarskich w Polsce

PIERWSZA NAGRODA

Wrocáawskich targów KAMIEē 2006 w kategorii

MASZYNY KAMIENIARSKIE

ARCHITEKTURA

Rosa Porino, ponownie Rosso Nefertite i w końcu z tureckiego wapienia Rosalia. Dwie pozostałe półkoliste połacie posadzki to również ten turecki wapień. Półkoliste w kształcie podwyższenie części ołtarzowej kaplicy wykonano także z Rosso Nefertite z cokolikiem z wapienia tureckiego. W centrum ołtarza, na tylnej ścianie kaplicy, znajduje się obraz św. siostry Faustyny. Jego najbardziej symboliczną częścią jest alegoria słynnego „Dzienniczka”, w kształcie wykutej z tureckiego wapienia Rosalia Cream wielkiej, rozwartej księgi. Mensa ołtarza to wielki blok tureckiego wapienia, wsparty na wykonanej z tego samego surowca walcowatej podstawie symbolizującej pień drzewa. Tam też, w szklanej kapsule, znajdują się relikwie św. siostry Faustyny, na postumencie z tureckiego wapienia Rosalia Pink. Na walcowatej w kształcie ścianie kaplicy umieszczono pionowo płyty wysokości 4,07 m, szerokości 0,5 m i grubości 7 cm. Zostały one wykonane z białoróżowego piaskowca z Włoszczowy OŁTARZ I ALEGORIA „DZIENNICZKA” Z WAPIENIA ROSALIA W KAPLICY ŚW. SIOSTRY FAUSTYNY, NA COKOLE Z GRANITU ROSSO NEFERTITE w ciemniejsze, nieregularne smugi, o przebiegu zgodnym z wydłużeniem płyty. Ich postumentu, gdzie umieszczony jest Naj- czołowe powierzchnie są bardzo głęboko, świętszy Sakrament oraz wewnętrzny, wąski nieregularnie urzeźbione, co nadaje im wypierścień posadzki. Podwyższenie dla po- gląd naturalnej powierzchni skalnej. Zostały stumentu, a także szeroki, kolisty pas przy- zamontowane w stanie powietrzno-suchym ścienny to granit Antiqua Yellow (Bali). Coko- na nierdzewnych kotwach z izolacją z wełny lik obiegający ściany kaplicy i podwyższenia mineralnej. Faktura powierzchni, jak i syto granit Rosso Nefertite. Dwa półksiężyco- stem montażu wpłynęły korzystnie na akuwate pola posadzki pomiędzy centralnym stykę tego pomieszczenia. Całość kamienpromieniem a kolistymi pasami wypełnia turecki wapień Rosalia Cream. WNĘTRZE KAPLICY WĘGIERSKIEJ. WIDOCZNY FRAGMENT POSADZKI Z WAPIENIA ROSALIA Kaplica św. siostry Faustyny usytuowana centralnie w „dolnym” kościele zbudowana jest na planie koła o promieniu 7,16 m. I tu również, wzorem posadzki „górnego” kościoła, zastosowano promienisty, ale nieco odmienny układ posadzki. Osią tej kompozycji jest jeden wielki promień biegnący od ołtarza we wnętrzu kaplicy, poprzez wspomniany hol, do głównego wejścia. Promień ten, mający u stopnia komunijnego nieco ponad 0,6 m szerokości, rozszerza się w kierunku wejścia do „dolnego” kościoła, zajmując całą jego szerokość, czyli ponad 5,7 m. Osiowa, najszersza część promienia wykonana jest z granitu Rosso Nefertite, po bokach biegną wąskie pasy z granitu Rosa Porrino. Wokół ścian kaplicy rozpościerają się w kierunku jej centrum cztery koliste pasy, kolejno: najszerszy – Rosso Nefertite,

Nowodaniłowski lub Withered to drobnokrystaliczny szaro-czerwony granit z wielkimi, czerwonymi kryształami ortoklazu, których ilość sięga 30-40%. Ponadto zawiera 25-30% plagioklazu, 15-30% kwarcu i 5-15 % biotytu. Pochodzi z Ukrainy z rejonu Nikołajewska. Rosa Porrino vel Spanish Pink to różowy, karboński, średnio- lub grubokrystaliczny granit. W składzie mineralnym występują: kwarc, ortoklaz, plagioklaz, oraz minerały akcesoryczne – cyrkon, apatyt, biotyt, serycyt i chloryt. Wydobywany jest w miejscowości Porrino w hiszpańskiej Galicji w prowincji Ponteverda, nieopodal granicy z Portugalią; Rosalia vel Lotus Beige lub Turkish Beige to beżowo-brunatny, beżowo-różowy lub prawie biały wapień. Powszechnie zawiera stylolitowe szwy, często czerwonej barwy, a także białe lub różowe, nieregularnie rozmieszczone kalcytowe żyłki, a wyjątkowo – skamieniałości. Z uwagi na duże zróżnicowanie kolorystyczne posiada szereg odmian o różnych nazwach, takich jak: Rosalia Light, Rosalia Dark, Rosalia Cream, Ararat Rosa czy Rosalia Pink. Wydobywany jest w Turcji w rejonie Bilecik; Rosso Nefertite vel Nefertiti to prekambryjski, średniokrystaliczny, czerwony, egipski granit z prowincji Aswan; Rosso Vanga lub Vanga to czerwony ortognejs, określany także jako granitoid lub granit, wieku sylurskiego, z charakterystycznymi, wydłużonymi ziarnami czarnego biotytu. Wydobywany jest w szwedzkiej prowincji Skania; Tokovskij, vel Rosso Carpazi, ale najczęściej Kalinka, to ukraiński, średniokrystaliczny, ciemnoczerwony lub brązowoczerwony, karboński granit, pochodzący z rejonu Dniepropietrowska. Skład mineralny to: mikroklin 35%, plagioklaz 35%, kwarc 25%, biotyt 4% i około 1% minerały akcesoryczne: apatyt, tytanit i magnetyt; Złoty Raciszyn to złocisto-kremowy górnojurajski wapień z licznymi skamieniałymi gąbkami. Skała ta pochodzi z okolic Raciszyna koło Działoszyna. Niektóre jego odmiany są silnie, nieregularnie porowate lub kawerniaste, stąd nazywane są potocznie, ale nieprawidłowo, trawertynem.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

ARCHITEKTURA

WNĘTRZE KAPLICY WIECZYSTEJ ADORACJI NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU; POSADZKA Z GRANITU ROSSO NEFERTITE I WAPIENIA ROSALIA OKRĄGŁA PODSTAWA POSTUMENTU DLA NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU Z GRANITU ROSSO NEFERTITE NA COKOLE Z GRANIT ANTIQUA YELLOW (BALI)

nego wystroju kaplicy sprawia korzystne wrażenie, ogniskując spojrzenie i myśli na wyłaniającym się z otwartego „Dzienniczka” postaci św. siostry Faustyny. Po prawej stronie kaplicy św. siostry Faustyny znajduje się tzw. kaplica Węgierska, z lewej św. Krzyża, a za nimi dwie następne kaplice – dopiero urządzane. Dla wszystkich tych czterech kaplic zaprojektowano jeden typ kamiennego wystroju posadzki z tureckiego wapienia Rosalia i granitu Rosa Porrino. Zachowano także promienisty deseń posadzki, ukształtowany wspólnie dla całego kościoła „dolnego”. Całkowicie wykończona kaplica Węgierska posiada ołtarz z tureckiego wapienia Rosalia Cream na ZEWNĘTRZNE SCHODY Z GRANITU STRZEGOMSKIEGO PROWADZĄCE Z „DOLNEGO” DO „GÓRNEGO” KOŚCIOŁA

podwyższeniu z granitu Rosa Porrino. Tak jak w innych ołtarzach sanktuarium i tu znajduje się odpowiednia relikwia św. Stefana na cylindrycznym postumencie z tureckiego wapienia Rosalia. Prowadzący do kaplic dolnego kościoła wielki hol posiada centralnie usytuowany, rozszerzający się w kierunku wejścia promień posadzki z czerwonego granitu Rosso Nefertite. Wzdłuż jego boków biegną dwa węższe pasy z granitu Rosa Porino i ciemnoczerwonego, ukraińskiego granitu Tokovskij. Pozostała powierzchnia posadzki wyłożona jest granitem strzegomskim z Borowa. Prowadzący do sanktuarium od strony parkingu pasaż, część chodników, zewnętrzne schody i balustrady w pobliżu polowego ołtarza wykonano z granitu strzegomskiego. Usytuowana po północnej stronie bazyliki aula Jana Pawła II również posiada kamienny wystrój posadzki z tureckiego wapienia Rosalia i szwedzkiego granitu Bohus. Ciekawym kamiennym elementem sanktuarium są także niewielkie tabliczki z nazwiskami osób i instytucji wspierających finansowo budowę sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, umieszczone na murze otaczającym przyklasztorny ogród. Zostały one wykonane z wapienia znanego pod handlową nazwą Złoty Raciszyn. tekst i zdjęcia: Jacek Rajchel e-mail: jrajchel@geol.agh.edu.p

Opracowanie wykonano w Zakładzie Geologii Podstawowej i Ochrony Środowiska Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w ramach grantu dziekańskiego nr 10.10.140.324.

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

FIRMA

Zmiany

w ogólnych przepisach

bezpieczeństwa i higieny pracy Prawo pracy

czerwca 2007 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 49, poz. 330). Celem zmian było dostosowanie prawa polskiego do wymogów unijnych. Zmiana polega na wdrożeniu postanowień dwóch dyrektyw unijnych: 1. nr 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy; 2. nr 89/654/ EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy. Oto dziesięć najważniejszych zmian w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy: 1. W sposób jednoznaczny określono szczególny obowiązek pracodawcy w zakresie zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązek ten realizowany ma być poprzez ograniczenie ryzyka zawodowego przez właściwą organizację pracy i stosowanie koniecznych środków profilaktycznych, informowanie i szkolenia pracowników (§ 39 ust. 1). 2. Określono również zakres działań, aby można było realizować ww. zadania: - Przeprowadzenie ocen ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy; - Stosowanie nowych rozwiązań technicznych; - Stosowanie zasady zastępowania w odniesieniu do niebezpiecznych procesów, urządzeń, substancji i innych materiałów; - Dostosowanie procesów i warunków pracy do możliwości i potrzeb pracownika; - Priorytet środków ochrony zbiorowej

przed środkami ochrony indywidualnej (§ 39 ust. 2). 3. Podczas oceny ryzyka zawodowego powin-

no się uwzględniać wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach i sposoby wykonywania prac (§ 39a ust. 1). 4. Przyjęto zasady, że stosowane w następstwie oceny ryzyka zawodowego środki profilaktyczne, metody i organizacja pracy powinny: - zapewniać zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, - być zintegrowane z działalnością prowadzoną przez pracodawcę na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej zakładu pracy (§ 39a ust. 2). 5. Wprowadzono obowiązek i zakres prowadzenia dokumentacji oceny ryzyka zawodowego oraz jej ramową zawartość (§ 39a ust. 3). 6. Przyjęto zasady bezpiecznej pracy z drabinami określone w przepisach w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (§ 50). 7. Wymagania dotyczące ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych przy pracach związanych z narażeniem na hałas, określonym w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne, nabierają miano przepisów ogólnych (§ 79 ust. 2). 8. Wprowadzono obowiązek dla pracodawcy zapewnienia dostępu do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych jedynie osobom upoważnionym i odpowiednio przeszkolonym (§ 81 ust. 2). 9. Za materiały niebezpieczne w rozumieniu znowelizowanego rozporządzenia uznano takie materiały, które zawierają szkodliwe czynniki biologiczne zakwalifikowane do 3 lub 4 grupy zagrożenia zgodnie z przepisami w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (§ 91). 10. Zgromadzono w rozdziale 6 załącznika nr 3

do znowelizowanego rozporządzenia przepisy określające wymagania wobec pomieszczeń do wypoczynku, uchylając jednocześnie dotychczasowy § 114. Szczególną uwagę należy zwrócić na zmiany dotyczące oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Należy pamiętać, aby ocena przeprowadzona była zgodnie z wymaganiami znowelizowanego zarządzenia. W dniu 1 lipca 2007 r. weszła w życie w życie nowa ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589). Zastępuje ona starą ustawę z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU z 2001 r. nr 124, poz. 1362 z późn. zm.), wielokrotnie uzupełnianą i zmienianą. Ustawa dostosowuje do obecnej sytuacji zakres i formy działania Państwowej Inspekcji Pracy. W świetle nowej ustawy pracodawca łamiący przepisy bhp może zapłacić grzywnę w wysokości nawet 200 000 zł. Pracodawca niewykonujący nakazu po kontroli inspektora pracy może zapłacić grzyw¬nę do 10 000 zł, a jeżeli jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej – 50 000 zł. W przypadku recydywy – wielokrotnego nakładania grzywny, nowe kwoty to odpowiednio 50 000 i 200 000 zł. Górna granica wysokości grzywny za naruszenie prawa pracy, w tym przepisów i zasad bhp, została podwyższona do kwoty 30 000 zł. Bardzo znacznemu pod¬wyższeniu (z 20 zł) uległa też dolna granica grzywny, która od l lipca 2007 r. wyniesie 1000 zł. Jeżeli inspektor pracy nie zdecyduje się na złożenie wniosku o ukaranie do sądu grodzkiego, będzie mógł – tak jak do tej pory - zastosować mandat karny. W takim przypadku trzeba liczyć się z wydatkiem do 2000 zł, a w razie recydywy – 5000 zł.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

1-09-2006

17:39

Pagina 1

www.progress.bg.it

Pag_pubb_XB_06_polacco.qxd

Teorema

wygodnie • prosto • szybko: Teorema XE Wasz nowy sposób pracy. Gama maszyn CNC Ravelli bezustannie ewoluuje. Obecnie

dostępne są modele do każdego typu obróbki i dostosowane do każdej planowanej przez Was inwestycji. Prosty w Teorema B 4 osie

obsłudze panel sterowania w maszynach serii Teorema umożliwia pełne wykorzystanie możliwości oferowanych przez najbardziej zaawansowane technologie obróbki marmuru, granitu i kamienia. Bezwzględna precyzja, pełna

Teorema B 5 osie

Teorema B 6 osie

niezawodność i niskie koszty użytkowania całkowicie zmienią Waszą pracę. Na lepsze, oczywiście. Robert Walczak biuro: ul.Antenowa 8 p.5, 04-656 Warszawa - tel./fax 022 6133911 tel.kom. 0606 624354 - Robert Walczak, tel.kom. 0500 103273 - Daniel Pampuch e-mail:indiampol@poczta.onet.pl 24060 Entratico (Bg) Italia - Viale E. Mattei, 17 Te l . + 3 9 0 3 5 9 4 3 4 0 1 - F a x . + 3 9 0 3 5 9 4 4 1 5 1

i n f o @ r a v e l l i . i t - w w w. r a v e l l i . i t

obróbka marmuru, kamienia, granitu.

FIRMA

KATALOG PRZEWINIEŃ, ZA KTÓRE PRACODAWCA MOŻE ZOSTAĆ UKARANY GRZYWNĄ, JEST NASTĘPUJĄCY: Wykroczenia dotyczące ogólnych zasad zatrudniania (art. 281 kodeksu pracy): - zawieranie umów cywilnych w warunkach, gdy należało zawrzeć umowę o pracę; - niepotwierdzenie na piśmie umowy o pracę; - rażące naruszenie przepisów o wypowiadaniu lub rozwiązywaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia; - stosowanie innych kar niż przewidziane w przepisach o odpowiedzialności porządkowej pracowników; - naruszanie przepisów o czasie pracy oraz o uprawnieniach rodzicielskich pracowników i zatrudnianiu młodocianych; - nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy i akt osobowych pracowników. Wykroczenia odnoszące się do świadczeń i uprawnień pracowniczych (art. 282 kodeksu pracy): - niewypłacanie w ustalonym terminie wynagrodzenia lub innego świad¬czenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi jego rodziny, ich obniżanie lub dokonywanie z nich bezpodstawnych potrąceń; - nieudzielanie urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawne obniżanie jego wymiaru; - niewydanie pracownikowi świadectwa pracy; - niewykonanie orzeczenia sądu lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem. Wykroczenia związane i bezpieczeństwem i higieną pracy (art. 283 kodeksu pracy): - nieprzestrzeganie przepisów lub zasad bhp; - niezawiadomienie inspektorów pracy i sanitarnego o miejscu rozpoczę¬cia działalności czy zmianie technologii; - niezapewnienie, by budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, została wyko¬nana z uwzględnieniem wymagań bhp pozytywnie zaopiniowanych przez rzeczoznawców; - wyposażanie stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne niespełniające wymagań dotyczących oceny zgodności; - dostarczanie pracownikom środków ochrony indywidualnej niespełniających wymagań dotyczących oceny zgodności; - stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i

bez podję¬cia odpowiednich środków profilaktycznych; substancji i preparatów chemicznych nieoznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację itd.; - niezawiadomienie inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą; - niezgłoszenie choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nieujawnienie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo przedstawienie niezgodnych z prawdą informacji, dowodów lub dokumen¬tów o takich wypadkach czy chorobach; - niewykonanie w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu na¬kazu organu Państwowej Inspekcji Pracy; - utrudnianie działalności organu Państwowej Inspekcji Pracy, w tym uniemożliwienie prowadzenia wizytacji zakładu pracy lub nieudzielenie in¬formacji niezbędnych do wykonywania jej zadań; - dopuszczenie dziecka do 16 lat bez zezwolenia inspektora pracy do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych. Wykroczenia dotyczące legalności zatrudnienia z ustawy o promocji zatrudnienia i innych instytucjach rynku pracy: - powierzenie zatrudnienia lub powierzanie innej pracy zarobkowej bezro¬botnemu, nie zawiadamiając o tym właściwego powiatowego urzędu pracy; - powierzenie pracy cudzoziemcowi niemającemu zezwolenia na pracę, o którym mowa w art. 88 ustawy, lub na innym stanowisku albo na innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę;

- prowadzenie agencji zatrudnienia bez wpisu do rejestru agencji; - pobieranie niedozwolonych dodatkowych opłat przez agencję zatrudnienia od osoby, dla której agencja poszukuje zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub której udziela pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia; - prowadzenie agencji zatrudnienia bez przestrzegania zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową; - nieopłacanie składek na Fundusz Pracy lub nieopłacanie ich w przewi¬dzianym przepisami terminie; - niezgłaszanie wymaganych danych mających wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy lub zgłaszanie nieprawdziwych bądź też udzielanie w tym zakresie nieprawdziwych wyjaśnień albo odmowa ich udzielenia; - odmowa zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową. WAŻNE! Od lipca 2007 r. niewykonanie orzeczenia sądu nakazującego wypłatę wynagrodzenia lub innych świadczeń wynikają¬cych ze stosunku pracy traktowane jest jak przestępstwo. Za to grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do lat 3. Bogusław Wąsik

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Prussiani Engineering PRODUCENT CENTRÓW OBRÓBCZYCH I MASZYN DO CIĘCIA WODĄ

Upewnij się, że Twoje nowe Centrum Obróbcze będzie miało odpowiednie rozwiązania techniczne

Wrzeciono robocze z napędem pośrednim przez pasek: szczególnie przydatne przy pracy w granicie

GOLDEN GOL

ENERGIA B SCONTORNATA Precyzyjne prowadnice linearne i śruby kulkowe na wszystkich osiach

RIO PLUS Elementy wycięte na RIO PLUS

PRUSSIANI ENGINEERING Via Serio, 34 24021 Albino Bergamo (BG), Italia tel: 0039 035 77 39 91 fax: 0039 035 77 43 34

Wyłącznym przedstawicielem PRUSSIANI ENGINEERING w Polsce jest Tomasz Rogala TGR sp. z o.o. ul.Wałbrzyska 38, 58-160 Świebodzice tel. 0746666654, fax 074 6666656 info@tgr.pl www.tgr.pl

TECHNOLOGIE

Obróbka ostrzowa i ścierna Obróbka trakowa cz. 2

pierwszym odcinku cyklu (NK nr 26/3/2007 str. 94-100) został omówiony cel cyklu, jakim jest podawanie usystematyzowanych informacji dotyczących metod obróbki kamienia, stosowanych obrabiarek, narzędzi i wyposażenia. Zdefiniowano pojęcie „obróbki trakowej” jako operacji uzyskiwania płyt z bloków. Omówiono podział traków na piłowe, tarczowe i cięgnowe (linowe, łańcuchowe, pasowe) oraz sposób działania piłowych traków wahadłowych. Opisano rodzaje pił trakowych (gładkich) oraz sposób ich napinania.

CZYM DZIELIĆ KAMIEŃ - NARZĘDZIA OSTRZOWE Kamień jest najczęściej twardy (jak granit) i/lub ścierny (jak piaskowiec) i te dwa czynniki decydują o sposobie jego obróbki. Ziarnista lub krystaliczna struktura kamienia umożliwia łatwe oddzielanie drobnych fragmentów przy zastosowaniu narzędzi o określonym kształcie ostrza. W zamierzchłych czasach narzędziem tym mógł być ostry odłamek rogu jelenia, innej twardej skały (np. krzemienia). Współcześnie korzystamy z narzędzi metalowych. Ale zarówno te najstarsze, jak i najnowsze narzędzia w zetknięciu z kamieniem podlegają zużyciu, czyli stępieniu krawędzi tnących. Narzędzia ostrzowe - mimo stosowania

coraz doskonalszych materiałów narzędziowych - w obróbce kamienia znalazły zastosowanie tylko do takich operacji, w których można zatrzymać narzędzie na czas jego ostrzenia i bez problemów powrócić do miejsca zatrzymania. Z tych względów narzędzia ostrzowe znalazły zastosowanie między innymi do toczenia walców papierniczych, kolumn, tralek, galanterii kamiennej (wazy, naczynia czy coraz popularniejsze urny), strugania długich elementów (obramowania okienne, kolumny). Przykładowe rodzaje noży tokarskich do

kamienia pokazano na rys. 2. Do narzędzi ostrzowych należą również noże łupiarek do kamienia, wiertła widiowe oraz poczciwe groszkowniki do groszkowania powierzchni. Wymienione powyżej narzędzia mogą być wielokrotnie ostrzone i ponownie użytkowane. Niestety do pił trakowych narzędzia ostrzowe się nie nadają (z wyjątkiem piłowania miękkich kamieni o własnościach wapienia pińczowskiego) - właśnie z powodu zużywania się ostrzy podczas zagłębiania pił w blok i trudności z ponownym wprowa-

RYS. 2. NOŻE TOKARSKIE STOSOWANE PRZY OBRÓBCE KAMIENIA (PRZYKŁADY) - STRZAŁKAMI OZNACZONO KIERUNKI ICH PRZEMIESZCZANIA PODCZAS OBRÓBKI

OBRABIANY ELEMENT

OSTRZE

TRZONEK

dzenia pił w pozycję zatrzymania.

RYS. 1. PRZEKRÓJ OSTRZA NOŻA TOKARSKIEGO I KRAWĘDZI TNĄCEJ PODLEGAJĄCEJ NAJSZYBSZEMU STĘPIENIU. PO NAOSTRZENIU NARZĘDZIE ODZYSKUJE ZDOLNOŚCI SKRAWNE.

JAK NIE OSTRZEM, TO CZYM? POWIERZCHNIA NATARCIA

γ β POWIERCHNIA PRZYŁOŻENIA

α TRZONEK NOŻA

Rozwiązaniem okazało się zastosowanie obróbki ściernej, której istotą jest obserwowane w praktyce zjawisko, że materiał twardszy ściera materiał o mniejszej twardości. Przy tym założeniu wiedeński mineralog Friedrich Mohs stworzył skalę twardości minerałów, nazwaną jego imieniem. W skali Mohsa poz. 1 zajmuje talk, który może być zarysowany każdym innym minerałem. Z interesujących nas minerałów kolejne miejsca zajmują: 7 - kwarc, 8 - topaz, 9 - ko-

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

T500

TC04 Numeric

T818 Access

T108S V4

www.thibaut.fr

MC DIAM sp. z o.o. PL 02-668 WARSZAWA, Al. Lotnikow 12 e-mail : a.bukalski@mcdiam.com.pl fax : (+48.15) 832.17.25 mobile : +48.601.944.227

Machines & solutions pour profiler, découper et polir tous matériaux Machines & solutions for stone processing Avenue de Bischwiller - B.P.88000 - 14508 VIRE CEDEX - FRANCE Tél. : + 33 (0) 231 666 800 - Fax : + 33 (0) 231 677 528 - E-mail : thibaut@thibaut.fr

TECHNOLOGIE

miejsca zajmują: 7 - kwarc, 8 - topaz, 9 - korund. Skalę zamyka najtwardszy minerał występujący w stanie naturalnym 10 - diament, znajdujący obecnie szerokie zastosowanie w obróbce kamienia (i nie tylko).

piłowania (piaskiem stalowym lub segmen- piłach trakowych. tami metalowo-diamentowymi) przez obcinanie tarczami diamentowymi do szlifowa- ŚCIERNIWO Jeszcze do lat sześćdziesiątych XX w. w nia na liniach przelotowych. Oprócz przedstawionej na rys. 3 obróbki Polsce do piłowania jasnych marmurów i ścierniwem luźnym szeroko stosowana jest wapieni stosowany był piasek kwarcowy (w odmiana tej metody – obróbka ścierniwem skali Mohsa kwarc ma nr 7). Polskie normy z OBRÓBKA ŚCIERNA związanym. W tej odmianie ziarna ścierne tego okresu przewidywały zużycie od 40 do W przeciwieństwie do obróbki ostrzowej umieszczane są w segmentach metalowo- 100 kg piasku na 1 m2 płyt (!). Można sobie obróbka ścierna polega na ścieraniu ka- diamentowych lub karborundowych seg- przeliczyć, ile ton piasku musiał przerzucić mienia przez ziarniste materiały ścierne, mentach szlifierskich. Dzięki zastosowaniu ówczesny trakowy traka wielopiłowego i często określane jako ścierniwo. Najczęś- spoiw, w których równomiernie rozmiesz- jak długo był piłowany blok, bo uzyskiwaciej są to materiały z górnej części skali Moh- czone są ziarna, eliminuje się ich wzajemne no opad 2-5 cm/h. Nie muszę dodawać, że sa: kwarc, korund i diament, a z materiałów ścieranie, jak to ma miejsce np. przy piłowa- wtedy nie było automatycznych podawaczy sztucznych karborund. Do tej grupy należy niu ścierniwem luźnym. Tę odmianę obrób- masy trącej. również piasek stalowy. W identyczny sposób piłowano w średki omówię dokładniej przy diamentowych Obróbka ścierna polega na przesuwaniu i równoczesnym dociskaniu ziaren ściernych o różnym kształcie i nieokreślonej NARZĘDZI (NP. PIŁA) ściśle ilości do obrabianej powierzchni, jak pokazano na rys. 3. Dociskanie i przesuŚCIERNIWO (NP. PIASEK STALOWY) wanie ścierniwa powoduje narzędzie, jakim może być piła trakowa lub tarcza zdziernicy do wyrównywania surowych płyt granitoOBRABIANY MATERIAŁ wych. Obróbka ścierna stosowana jest we RYS. 3. ZASADA OBRÓBKI ŚCIERNEJ ZA POMOCĄ ŚCIERNIWA LUŹNEGO wszystkich etapach obróbki kamienia: od niowieczu greckie i włoskie marmury z Carrary, wykorzystując ostrokrawędziste piaski morskie lub lądowe, często wzbogacane ziarnami korundu lub innych minerałów z górnej części skali Mohsa. Takie sposoby piłowania kamienia przywieźli do Polski włoscy kamieniarze, sprowadzeni m.in. do przez królową Bonę w XV wieku. O ile piłowanie miękkich marmurów czy wapieni za pomocą piasku kwarcowego było korzystne ze względu na wystarczającą wydajność oraz zabezpieczenie koloru, o tyle piłowanie granitów było wyjątkowo pracochłonne i mało wydajne. Przełom nastąpił w latach dwudziestych, kiedy w Szkocji do piłowania granitu zastosowano piasek stalowy. Od tego czasu datuje się istotne zwiększenie wydajności piłowania skał magmowych.

PIASEK STALOWY Piasek stalowy (żeliwny lub staliwny), przez Włochów dźwięcznie nazywany graniglia metallica, to ziarnisty materiał ścierny, stosowany m.in. do piłowania bloków granitowych i piaskowcowych, zdzierania (niwelacji) nierówno przepiłowanych lub uszorstnianych płyt surowych. Piasek (śrut) stalowy stosowany jest również (a może głównie) w przemyśle stoczniowym do czyszczenia blach okrętowych oraz w zakładach produkcji konstrukcji stalowych. Piasek stalowy wytwarzany jest przez rozpylenie płynnej surówki w strumieniu wody lub pary. Ziarna powstające w wyniku rozprysku metalu, okrągłe lub owalne, wpadają do

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

PRZE

STKO ZY

Y M W E I S N T

TECHNOLOGIE

zbiornika wodnego granulatora, gdzie są schładzane. Surowe ziarna piasku często poddawane są obróbce cieplnej, co znacznie podnosi ich własności ścierne i trwałość. Ziarna piasku w formie pierwotnej lub kruszone są rozsiewane i dzielone na frakcje w zależności od wielkości. Piasek stalowy sprzedawany jest jako jednofrakcyjny lub w postaci gotowych mieszanek określonego rodzaju, o różnych proporcjach ziaren okrągłych i łamanych oraz różnych wielkościach ziaren. Przykładowe, kompleksowe dane fizykomechaniczne gotowych mieszanek piasku stalowego oferowanych przez jedną z firm włoskich podaję poniżej.

wane w wyniku kompleksowych, przemysłowych prób piłowania granitu zorganizowanych w roku 1987 roku w największych centrach obróbczych Włoch rejonu Carrary i Werony. Wcześniej tym problemem zajmowali się Niemcy i wynikiem ich prac jest między innymi krzywa Wanningera pokazana na fig. 4. Pokazuje ona zależność pomiędzy ziarnistością piasku stalowego a wydajnością piłowania

FIG.4. KRZYWA WANNINGERA POKAZUJE, W JAKI SPOSÓB ZMIENIA SIĘ OPAD PIŁY PRZY STOSOWANIU ŚCIERNIWA

TAB.1..DANE TECHNICZNE PIASKU STALOWEGO WŁOSKIEJ FIRMY POMETON S. A.

PIASEK STALIWNY GRANTAG-ITALIA (WYBRANE MIESZANKI - OZNACZENIA PRZYKŁADOWE)

WYSZCZEGÓLNIENIE A

CIĘŻAR NASYPOWY KG/L

3,95 DO 4,0

3,04 DO 4,09

TWARDOŚĆ HRC

750 DO 900

760 DO 940

SKŁAD CHEMICZNY

C – 0,95% SI – 0,85% MN – 0,75

STRUKTURA PIASEK %

SKŁAD GRANULOMETRYCZNY ZIAREN (MM)

DROBNA MARTENZYTYCZNA

ŁAMANY

100

OKRĄGŁY

+ 1,4

1,4-1,2

1,2-1,0

(10)

1,0-0,7

0,7-0,5

nie piasku grubego ( +1,2 mm) powoduje zmniejszenie wydajności przecierania, poszerzenie szczeliny piłowej i pogorszenie jakości powierzchni. W technologii ostrzowej podstawowym problemem było tępienie krawędzi tnących. Przy piłowaniu metodą ścierniwa luźnego problemem jest sposób usuwania zużytych (również stępionych) ziaren piasku stalowego oraz podawania nowych, umożliwiający kontynuowanie procesu piłowania bloku na całej jego wysokości. Zapewnienie równomierności dostarczania piasku pod piły jest warunkiem poprawnej pracy traka: brak ostrego piasku pod jedną z pił może zatrzymać wszystkie piły i jeszcze uszkodzić piłowany blok.

AUTOMATYCZNE PODAWACZE MASY TRĄCEJ

Podawacz automatyczny jest zamkniętym obiegiem masy trącej składającej się z -0,5 ziaren piasku stalowego, wapna, startego kamienia i wody przetłaczanej przez układ -0,4 50 35 60 30 28 WSPÓŁCZ. pompowy. * ZUŻYCIA -0,6 150 80 160 60 55 Istnieje wiele rozwiązań tego układu, lecz * - UMOWNY WSPÓŁCZYNNIK JAKOŚCI PIASKU STALOWEGO OKREŚLONY METODĄ FISCHERA. IM MNIEJSZA JEST WARTOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA,TYM LEPSZE WŁASNOŚCI wszystkie bazują na schemacie pokazanym ŚCIERNE POSIADA MIESZANKA na rys. 5. Na rys. 6 pokazany jest współczesny W wyniku analizy wyników produkcyj- granitu. nych oraz doświadczeń prowadzonych Jak widać, najwyższe postępy piłowania układ podawacza, który zawiera liczne przez firmy produkujące traki i materiały w porównywalnych warunkach (ten sam ulepszenia poszczególnych elementów, ścierne zostały wypracowane ogólne za- materiał, trak, piły i ich liczba) uzyskano lecz zachowuje sposób pracy podawacza sady doboru ścierniwa do piłowania gra- przy zastosowaniu piasku o ziarnistości podstawowego. Schemat obiegu jest prosty i nie wymaga dodatkowych wyjaśnień. nitów i twardych piaskowców (materiały 0,8 do 1,2 mm. mniej ścierne piłowane są obecnie tylko piStosowanie ścierniwa drobniejszego Pragnę zwrócić uwagę na mniej widoczne, łami diamentowymi). (-0,8 mm) powoduje zmniejszenie opadu, lecz bardzo istotne elementy. Z pokazanej Między innymi parametry piasku stalo- natomiast może zapewnić lepszą jakość na rys. 5 rury tłocznej ściek był okresowo wego podane w tabeli 1. zostały wypraco- powierzchni płyt. Natomiast zastosowa- przepuszczany do płuczki (7), gdzie były

100

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TECHNOLOGIE

RYS.5.SCHEMAT PODSTAWOWY AUTOMATYCZNEGO PODAWACZA MASY TRĄCEJ AKTUALNIE KAŻDY TRAK WIELOPIŁOWY DO PIŁOWANIA METODĄ SCIERNIWA LUŹNEGO WYPOSAŻONY JEST W AUTOMATYCZNY PODAWACZ MASY.MIMO WPROWADZANIA KOLEJNYCH ULEPSZEŃ NIE ZMIENIA SIĘ GENERALNA ZASADA JEGO DZIAŁANIA POKAZANA NA SCHEMACIE. OZNACZENIA : 1.ZBIORNIK PIASKU Z DOZOWNIKIEM 2.ZBIORNIK WAPNA 3.STUDNIA ZBIORCZA 4.ZESPÓŁ POMPOWY Z NAPĘDEM 5.ROZDZIELACZ MASY NAD BLOKIEM (RYS.6) 6 RUR SPŁYWOWA ŚCIEKU (RYS.5) 7.PŁUCZKA 8.ZBIORNIK MAGAZYNOWY 9.ZESPÓL POMIAROWY-SERCE UKŁADU STERUJACEGO ,ANALIZUJACEGO SKŁAD MASY TRĄCEJ I STERUJĄCEJ DOZOWNIKAMI.

5. ROZDZIELACZ

PULPIT STEROWNICZY

9. ZESPÓŁ POMIAROWY RURA TŁOCZNA

6. RURA SPŁYWOWA

4. ZESPÓŁ POMPOWY Z MIESZACZEM

RYS.6.WIDOK KOMPLETNEGO UKŁADU PODAWACZA MASY TRĄCEJ NA TRAK WIELOPILOWY FIRMY SIMEC

od producenta) bada skład masy (gęstość, skład ziarnowy) i w zależności od wyników dokonuje jej korekty. Po drugiej stronie rury tłocznej i płuczki umieszczony jest zbiornik magazynowy (8), do którego odprowadzana jest masa trąca po zakończeniu cięcia bloku. Proces utworzenia masy trącej o optymalnym składzie wymaga wiele czasu i rozpo-

częcie piłowania następnego bloku lepiej jest rozpoczynać z wykorzystaniem „starej” masy. Na rys. 6 zbiornik ten umieszczony jest pod trakiem.

piasku stalowego z wykorzystaniem automatycznego podawacza masy trącej na wielopiłowy trak wahadłowy (TPw). mgr inż. Wacław Chrząszczewski wastone@op. pl

W tym odcinku cyklu poznaliśmy pojęcia: obróbka ostrzowa i obróbka ścierna ścierniwem luźnym oraz praktyczne zastosowanie

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

101

TECHNOLOGIE

Krótki film o montażu Czyli montaż traka Diamond 15

ontaż nowego urządzenia to zdarzenie wyjątkowe dla producenta, zespołu montującego, projektanta i właściciela zakładu. Montaż poprzedza normalnie batalia o finansowanie zakupu i procedury związane z wyborem producenta, zwłaszcza jeśli w grę wchodzi import. Z tych względów moment, w którym do zakładu wjeżdża TIR wiozący urządzenie, stanowi uwieńczenie pierwszego etapu inwestycji i równocześnie początek drugiego – polegającego na zmontowaniu i uruchomieniu urządzenia. Od przeszło 40 lat zajmuję się projektowaniem zakładów obróbki kamienia i przeżyłem wiele takich wydarzeń, a mimo to montaż każdej maszyny wywołuje u mnie spore emocje. Każda projektowana przeze mnie inwestycja była fotografowana i zdjęcia te najczęściej stawały się zaczątkiem zakładowej kroniki fotograficznej (i nie tylko). Przyjemnie było oglądać te zdjęcia po latach, wspominać warunki i sytuacje, raz śmieszne, czasem dramatyczne. Podobne emocje przeżywałem ostatnio przy montażu 15-piłowego traka diamentowego Diamond 15 zakupionego we włoskiej firmie B. M. Zwiększenie moich prywatnych emocji powodował fakt zmiany aparatu fotograficznego, z używanego przeze mnie analogowego na cyfrowy. Trak był montowany nie wewnątrz hali, lecz na świeżym powietrzu, co umożliwiło łatwiejszą rejestrację, tym bardziej że podczas montażu pogoda dopisała (co widać na zdjęciach). W efekcie powstała prawie filmowa rejestracja procesu montażu traka, która może zainteresować przyszłych inwestorów. Dane techniczne traka: maksymalne wymiary piłowanego bloku 3,2 x H 1,9 m, szerokość strefy piłowania 1000 mm. Maksymalna ilość pił 15 szt. Skok ramy 500 mm przy częstotliwości 100 sk/min, co daje średnią szybkość piły 1,66 m/s. Silnik główny 44 kW, mechanizmu podnoszenia 3,7 kW. Masa traka 16 ton. Montaż konstrukcji traka przebiegał sprawnie i po odliczeniu przerw organi-

104

Fot. 1. Przegląd i odbiór fundamentu. Fundament o długości 14,3 i szerokości 3,2 m, zagłębiony pod poziom do 2 m. Mocno zbrojony zwłaszcza w części napędowej (rejon mocowania wału korbowego, silnika oraz podpory przesuwników Watta). Monter fabryczny został zaproszony po 20-to dniowym okresie wiązania i dojrzewania betonu. Na fotografii widoczna podpora jednego z prowadników z charaterystycznymi nacięciami umożliwiajacymi ustawienie śrub fundamentowych. Fot. 2. Przygotowanie pola montażu. Operator żurawia samochodowego wybiera stanowisko robocze, wysuwa i stabilizuje podpory. Zgodnie z zaleceniami montera w zasięgu żurawia umieszcza zespoły i części traka w przewidywanej kolejności ich montowania.

Fot. 3. Montaż zespołu przystawki korbowej. Na zmontowany wał korbowy z łożyskowaniem i podstawami łożysk nakładane są i skręcane dwie połowy koła zamachowego. Tak przygotowany zespół na zawiesiach pasowych przenoszony jest i ustawiany na fundamencie. Powierzchnie robocze koła zamachowego są chronione warstwą plastikowej wykładziny.

Fot. 4. Kompletowanie zespołu napędowego na fundamencie. Na fundamencie ustawiono już silnik z przekładnią pośrednią. Zmontowany zespół koła zamachowego wędruje drogą powietrzną na swoje miejsce na fundamencie.

Fot. 5. Zespół wału korbowego z kołem zamachowym ustawiany jest w wyjęciach fundamentu. Na szczęście wszystko pasuje.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TECHNOLOGIE

zacyjnych trwał zaledwie trzy dni robocze. Należy zaznaczyć, że monter fabryczny i pracownicy inwestora pracowali w tym czasie do późnego wieczora, z tradycyjną włoską sjestą w godzinach południowych. A montaż odbywał się przy temperaturach około 30oC. Zdjęcia przedstawiają montaż traka na uprzednio wykonanym fundamencie do momentu zakończenia montażu pionowej ramy piłowej. Do zakończenia pozostało jedynie ustawienie końcowych części torowiska wózka trakowego, zalanie wszystkich śrub fundamentowych, wylanie płyty wózka trakowego oraz przeprowadzenie ostatecznej kosmetyki fundamentu. Od prawie dwóch lat w zakładzie były prowadzone próby na jednopiłowym traku firmy ALPE (widocznym na fot. 2), mające na celu dobór optymalnych segmentów. Wypróbowano cztery rodzaje segmentów od dwóch producentów - z pełną rejestracją zużycia pił diamentowych. Dzięki sympatycznej współpracy m.in. z MCDiam z Sandomierza udało się dobrać segmenty do piłowania unikalnego piaskowca krośnieńskiego, uzyskując przeszło dwukrotnie wyższe trwałości niż w segmentach z pierwszych prób. Nowy trak wyposażony będzie już w nowe piły uzbrojone wypróbowanymi uprzednio segmentami diamentowymi. O wynikach pracy traka – niedługo. mgr inż. Wacław Chrząszczewski

Fot. 6. Zespół napędowy na swoim miejscu. Pozostaje tylko regulacja usytuowania, założenie i ustawienie śrub fundamentowych. Widoczny główny silnik napędowy, pośrednie koło pasowe oraz pas napędowy opasujący małe koło pasowe i koło zamachowe. Dobrze widoczne są sanie naciągowe do przesuwania podstawy silnika głównego przy napinaniu pasa napędowego.

Fot. 7. Montaż ramy głównej. Po ustawieniu i podparciu dolnej (poziomej) części ramy do jej czoła przykręcana jest część pionowa z podwójnymi prowadnicami suportu piłowego. Dzięki zastosowaniu bolców i gniazd montażowych montaż przebiega sprawnie. Fot. 8. Montaż drugiej kolumny ramy. W podobny sposób ustawiana jest druga część pionowych słupów ramy. U dołu widoczny suport piłowy z hydraulicznym napinaczem pił. Wzdłuż kolumn widać śruby pociągowe zespołu podnoszenia i opuszczania ramy. Na bocznych powierzchniach kolumn widoczne wsporniki do mocowania prowadników ramy. Na pierwszym planie widoczny fundament (jeden z czterech) do mocowania prowadników. Fot. 9. Mocowanie górnej ramy usztywniającej ostatecznie zamyka i usztywnia pionową ramę piłową. Zamontowanie tego elementu umożliwia połączenie wszystkich elementów zespołu podnoszenia i opuszczania ramy (silnik z przekładnią, wałki pędniane, stożkowe przekładnie zębate i cztery śruby pociągowe). Widoczne czołowe powierzchnie stykowe z nawierconymi otworami. Fot. 10. Montaż zespołu napędowego oraz ramy piłowej zakończony. Brakuje tylko zawieszenia ramy w postaci czterech prowadników rozmieszczonych po obu stronach ramy. Na zdjęciu na prawym słupie kolumny widoczna jest obsada jednego ze sworzni łączącego ramę z prowadnikiem. Fot. 11. Prowadniki Watta umożliwiające poziome przesuwanie ramy. Cztery prowadniki ustawione na podstawach fundamentu i połączone z ramą piłową za pomocą mocnych sworzni zapewniają płynny prostoliniowy ruch posuwisto-zwrotny ramy piłowej. Wewnątrz osłon widoczne elementy prowadnika oraz torowisko wózka trakowego przebiegające wewnątrz ramy. Fot. 12. Widok zmontowanego traka ze strony przeciwnej – stan przed zalaniem betonem śrub fundamentowych. Widoczny kompletny zespół napędowy: silnik główny – przekładnia pasowa - koło zamachowe - wał korbowy – korbowód - rama piłowa.

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

105

TECHNOLOGIE

Cięcie granitu wodą Waterjet

Do wydobycia wszystkich rodzajów kamienia dekoracyjnego od lat używa się liny diamentowej. Czasami, zazwyczaj z powodów naprężeń w masach skalnych, lina może utknąć. Alternatywą jest cięcie wysokociśnieniowym strumieniem wody. Niestety, rynek nieprędko zaakceptuje to rozwiązanie, twierdzi Paul Daniel.

„S

ilne i ciche strumienie wody, zero kurzu – maszyna tnie granit” – tak rozpoczynał się raport opublikowany dawno temu w Stanach Zjednoczonych. Dotyczył tego, jak w 1989 roku Peter Watt, prezes firmy NED Corp. z Worcester w stanie Massachusetts pracował nad NEDJet – maszyną do cięcia granitu za pomocą strumieni wody pod wysokim ciśnieniem. Według raportu NED-Jet ciął z prędkością 2 mkw. na godzinę na głębokość dochodzącą do 4,5 m. Szerokość szczeliny wynosiła 4,5 - 7,5 cm. Licencję na produkcję i sprzedaż maszyn poza granicami USA kupiła włoska firma Pellegrini Meccanica. Do realizacji umowy jednak nigdy nie doszło. James Gobbet z Pellegrini tłumaczył to następująco: „Zabrakło odpowiedzi rynku japońskiego i południowokoreańskiego. Zresztą wkrótce wydobycie kamienia w tych krajach zanikło, nie wytrzymało konkurencji ze strony Chin. Nasza umowa z NED Corp. została zawieszona”. Brad Wyatt i jego młodszy brat przejęli NED w grudniu 2005 roku, gdy Peter Wyatt zdecydował się przejść na emeryturę ze względów zdrowotnych. W styczniu 2006 r. Brad Wyatt ogłosił, że firma zawiesza wszystkie badania nad systemem cięcia za pomocą wody. Przy ograniczonych zasobach zdecydowano się pracować nad ostrzami diamentowymi i wiertłami. Jako powód zakończenia badań podano wysokie ceny paliwa, na którym pracował NED-Jet, przez co

106

technologia stała się zbyt kosztowna. Wyatt mówił: „Są miejsca, gdzie system ten jest efektywny, ale naszej firmie nie przynosi on zysków”. W lutym 2007 roku NED potwierdziło, że maszynę do cięcia wodą sprzedano firmie North Carolina Granite. NED-Jet Corp. została rozwiązana.

WCZESNA EUFORIA Salvatore Fiore, właściciel kamieniołomu granitu w rejonie Buddoso na Sardynii, był zachwycony systemem NED-Jet, gdy na początku lat 90. XX w. przeprowadzał w swojej kopalni testy maszyny. Przez lata stosował materiały wybuchowe, wiercenie, klinowanie, wypalanie i cięcie linami diamentowymi, aby oddzielić bloki od masy skalnej. Myślał, że z czasem wszystkie te techniki zostaną zastąpione cięciem wysokociśnieniowymi strumieniami wody ze względu na jego walory - brak uszkodzeń bloków, brak kurzu, a w dalszej perspektywie ekonomiczność i ekologiczność tego rozwiązania. Po prezentacji technologii na konferencji w Pradze w 2004 r. jeden z uczestników, Włoch, przywołał swoje doświadczenia zawodowe. Ze względu na popękaną strukturę kamienia w kopalni, w której pracował, zdarzało się, że lina diamentowa blokowała się w skale. Uwolnienie jej było często niemożliwe, więc ją porzucano. Producent tracił zarówno linę, jak i czas potrzebny na otwarcie nowego cięcia. Było to dość kosztowne. Najwidoczniej nieświadomy testów sprzed 10 lat na Sardynii, Włoch upatrywał rozwiązania jego kłopotów właśnie w technologii cięcia wodą.

QUARRY SHARK FIRMY SPIELVOGEL W KAMIENIOŁOMIE PIASKOWCA ROTHBACH

produkcji wkrótce po przejściu Francuza na emeryturę. Firma zaprojektowała pełny zestaw do cięcia wodą i nazwała go Quarry Shark. Zestaw zawierał pompy wysokociśnieniowe, zbiornik na wodę wyposażony w pompę i filtr, wózek torowy z masztem, wysięgnik, opatentowaną dyszę wodną i stację kontrolną. Próby przeprowadzono w piaskowcu, wapieniu, marmurze i granicie. W kopalni Rothbach osiągnięto prędkości cięcia dochodzące do 8 mkw. na godzinę. Zdjęcia z tych testów, na których możemy zobaczyć nawet pionowe i poziome szczeliny cięcia, są dostępne na stronie www.spielvogel-germany.de. Prędkości cięcia w granitach Grigio Sardo i Balmoral Red szacowano na 3 mkw. na godzinę. Szczelina cięcia miała szerokość 4,5 cm. W styczniu 2006 roku ogłoszono, że zestaw wyposażono w nowy system wysokoSUKCES W PIASKOWCU ciśnieniowy, który pozwala na cięcie pod Francuski inżynier rozwinął dyszę wodną ciśnieniem 3500 barów. Jeszcze w 2006 r. tew maszynie na potrzeby wydobycia bloków sty zostały przeprowadzone w niemieckich piaskowca w kamieniołomie Rothbach w kopalniach granitu. Zestaw Quarry Shark okolicach Strasburga we Francji. Niemiecka wciąż znajduje się w ofercie produktów firma Spielvogel przejęła patent i prawa do Spielvogel.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

P.W.P.U.H. “GRANIT” Adam Grabowski ul. Unii Europejskiej 17, 86-050 Solec Kujawski tel.: +48 52 387 64 10, fax: +48 52 387 64 11 e-mail: granit@granit.pl, www.granit.pl

TECHNOLOGIE

BADANIA W CZECHACH Projekt “Rozwój nowych technologii wydobycia i cięcia kamieni ozdobnych” był trzyletnim (2003 – 2005) programem badań sponsorowanym przez Czeską Agencję Grantów. Zgodnie z niepisanymi zasadami rządzącymi Agencją wsparcia finansowego udziela się tym projektom, których wyniki nie mają bezpośredniego zastosowania w praktyce przemysłowej. Według lidera programu, dr. Jozefa Foldyny, „Celem projektu było kompleksowe rozwiązanie problemów związanych z generowaniem i rozchodzeniem się pulsacji ciśnienia w systemach wysokociśnieniowych i wykorzystaniem wyników do stworzenia pulsujących strumieni wodnych”. Testy systemu pulsujących strumieni wodnych, które odbywały się w kamieniołomie granodiorytu, były tylko niewielką częścią programu. Przeprowadzający testy nie starali się zoptymalizować cięcia. Używając pojedynczej dyszy średnicy 1,75 mm, osiągnięto prędkość 0,5 - 0,7 mkw. na

QUARRYJET FIRMY WATERJET WYCINA TUNEL W ZŁOŻU GRANITU

godzinę przy zastosowaniu strumieni pulsujących, w porównaniu z 0,3 – 0,4 mkw. na godzinę przy strumieniach ciągłych. Aby kontynuować pracę nad kamieniarskim zastosowaniem pulsujących strumieni wodnych, dr Foldyna potrzebuje finansowego wsparcia od partnera branżowego. Można się z nim skontaktować pod adresem: josef.foldyna@iex.cz.

WATERJET SP. Z O.O. Ta włoska firma (z oddziałami w USA, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Arabii Saudyjskiej, Indiach i Rosji) została zaprezentowana w 2005 roku na targach Stone+tec w Norymberdze. Jej oferta zawiera różne rodzaje wysokociśnieniowych maszyn wodnych do cięcia, obróbki i wydobycia. Nie ma sygnałów, by w ostatnim czasie doszło do sprzedaży maszyn serii QuarryJet lub EdilJet. Maszyny QuarryJet pracują pod ciśnieniem 4130 barów. Strumień wody wystrzeliwany jest z trzykrotną prędkością dźwięku. Cięcie może być prowadzone w poziomie i pionie. Jego głębokość dochodzi do 7 m, a szczelina ma szerokość ok. 6 cm. System EdilJet został zaprojektowany do pracy na galeriach wysokości do 5 m. Przy otwieraniu galerii i tuneli w kamieniołomach granitu możliwe jest wydobycie dokładnie wymierzonych bloków. By zoptymalizować wyniki cięcia, system wyposażono również w liny diamentowe i wiertła. Przy zastosowaniu samych strumieni wodnych prędkość cięcia w granicie wynosi ok. 1 mkw. na godzinę. W październiku 2006 r., w kamieniołomie granitu na północ od Domodossoli we Włoszech odbyły się pokazy pracy QuarryJeta zorganizowane przez AssoGraniti. Prezes Waterjet srl. dr Massimo Russo, pytany w lutym tego roku, mówił: „QuarryJet pracuje i radzi sobie bardzo dobrze. W listopadzie zeszłego roku zademonstrowaliśmy wycięcie tunelu w kamieniołomie granitu. Teraz czekamy na oferty od właścicieli kopalni i innych zainteresowanych”. Jego adres e-mail to massimo.russo@waterjet.it. Paul Daniel tłumaczenie i opracowanie Szymon Paź

108

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

TECHNOLOGIE

Impregnacja

kamienia Antygraffiti

mpregnacja kamienia jest coraz bardziej popularna nie tylko w zakładach kamieniarskich, ale również potrzeba ta jest dostrzegana przez użytkowników indywidualnych oraz inwestorów i zarządców budynków. Stąd też chciałbym zacząć od chyba najistotniejszego problemu, który można rozwiązać impregnacją – graffiti. Młodzież dysponuje świetnymi farbami i flamastrami, które dość łatwo usunąć z gładkich powierzchni, takich jak szkło czy płytki ceramiczne, ale w przypadku kamienia elewacyjnego, który jest chłonny i porowaty, usunięcie zaczyna sprawiać problemy. Cokolwiek nie zostałoby zrobione, na niezabezpieczonym kamieniu pozostaną ślady po usuwaniu farby, mechaniczne czyszczenie nie zawsze przynosi pożądany efekt, a czasami jest po prostu niemożliwe. Dlatego ważne jest, aby już w momencie budowania lub remontowania podjąć odpowiednie kroki w celu zabezpieczenia kamienia. Należy jednak zauważyć, że dostępne na rynku środki antygraffiti działają w różny sposób i nie zawsze sprawdzają się na powierzchniach kamiennych. Dlatego też trzeba wiedzieć, że zabezpieczenia antygraffiti można podzielić na trzy grupy:

Zazwyczaj są to środki żywiczne oparte na epoksydach lub poliuretanach. Są odporne na działania chemiczne i mechaniczne, co powoduje łatwe usunięcie farb bez uszkodzenia powierzchni zabezpieczanej. Niestety pozostawiona powłoka jest widoczna, pomimo że na rynku dostępne są również powłoki dające matową powierzchnię. Dodatkowo produkty żywiczne są narażone zmianę koloru pod wpływem promieni UV. Stosowane raczej w przypadku pokrywania łupków lub piaskowców wapiennych.

położeniem powłoki traconej można położyć najpierw powłokę trwałą lub impregnat. Choć wspaniale zabezpieczają, środki antygraffiti mają też swoje minusy. Impregnaty po wielokrotnym myciu zostaną wreszcie wypłukane, więc trzeba pamiętać o okresowym impregnowaniu zabezpieczonego kamienia. Środki dające trwałe powłoki znacznie ograniczają paroprzepuszczalność, co może skutkować mokrymi plamami na powierzchni kamienia, jeśli od spodu będzie miał kontakt z wilgocią. Środki dające POWŁOKI TRACONE tracone powłoki po trzech, czterech latach Środki te działają na zasadzie pozostawie- wymagają powtórnego nałożenia. nia powłoki, którą w momencie naniesienia Problemem jest zabezpieczanie zabytIMPREGNATY farby można zmyć wodą lub odpowiednim ków. Konserwator zabytków może obawiać Są to środki zabezpieczające na zasadzie środkiem, pozostawiając powierzchnię ka- się, czy stosowany przez nas środek nie nasączenia powierzchniowych warstw, co mienia w nienaruszonym stanie. Po zmyciu wpłynie na barwę kamienia lub po czasie uniemożliwia wnikanie farby w głąb mate- można powtórnie nanieść powłokę, by ka- nie wpłynie szkodliwie na obiekt. Dlatego riału. Środki te nie pozostawiają żadnego mień zabezpieczyć. System taki świetnie też przed przystąpieniem do prac zabezpieśladu, dlatego że nie tworzą powłoki ze- sprawdza się na wszelkiego rodzaju pia- czających należy konsultować wszystkie zawnętrznej. Można je zastosować w materia- skowcach oraz niepolerowanych granitach biegi oraz środki z konserwatorem, a nawet łach mało chłonnych, takich jak granit czy lub marmurach. W przypadku poleru war- wymagane jest zatwierdzenie programu bazalt – również polerowanych. Jednakże stwa zabezpieczająca będzie widoczna, prac konserwatorskich oraz uzyskanie zew przypadku piaskowca bądź trawertynu gdyż najczęściej są to środki oparte na wo- zwolenia urzędu konserwatora.. system ten może nie zadziałać. skach lub parafinie. Radosław Szymański W przypadku, gdy chcemy mieć większą POWŁOKI TRWAŁE NOVOL sp. z o.o. pewność zabezpieczenia kamienia, przed

110

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

WEHA Sp. z o.o. , 58 -150 Strzegom ul.Armii Krajowej 31 tel. 074/8553251 fax 074/8554691 www.weha.pl weha@weha.pl

Wszystko do obróbki kamienia

Do budowlanki Papiery szlifierskie HERMES ▲ 125 mm, na rzep ziarno 40, 60 - 1,35 brutto od 80 do 1200 - 1,10 brutto przy 2500 sztuk - RABAT 10% !!! 5000 sztuk - RABAT 13% !!!

Listwy wzmacniające do blatów ▲ 30 mb (1 x 30 mb) - 218 zł ▲ 150 mb (5 x 30 mb) - 175 zł ▲ 300 mb (10 x 30 mb) - 145 zł

Podciśnieniowa łapa do przenoszenia płytek przy montażu PORTER ▲ średnica 200 mm ▲ ciężar 1,4 kg cena 500 zł brutto

Możliwość przenoszenia blatów o różnych kształtach POLYP KĄT ▲ dł. 214 cm, ▲ ciężar 18 kg cena 2480 zł brutto

System przenoszenia wyciętych blatów POLYP ▲ dł 214 cm ▲ ciężar 18 kg cena 1400 zł brutto

Do nagrobków Segmenty magnezytowe 100 mm SF (jaskółczy ogon) ▲ wysokość 39 mm ▲ ziarno: od 24 do: 220 – 7 zł brutto 320 – 8 zł brutto 4/600, 5/1000 – 10,50 zł brutto poler GR – 28 zł brutto

Dla literników WSH 116 znakomity, sprawdzony młotek ▲ zasilany powietrzem, zarówno do kucia liter jak i groszkowania, rzeźbienia, ryflowania do każdego zakupionego młotka cena 1401 zł brutto 5 sztuk dłut bezpośrednich (4, 6, 8, 10, 12)

ZŁOTO 23 ¾ karat ▲ 1 paczka (12 książeczek) - 76 zł za książkę ▲ 3 paczki (36 książeczek) - 70 zł za książeczkę ▲ 5 paczek (60 książeczek) - 63 zł za książeczkę

Folia do piaskowania APRATEC ▲ szerokość - 620 mm ▲ długość w rolce - 25 mb ▲ grubość - 0,30 mm 1 rolka - 305 zł brutto 5 rolek - 268 zł brutto 10 rolek - 250 zł brutto

Oferta ważna przy zamówieniu do końca lipca 2007!!!

PRODUCENCI

Uszyta na miarę Linia do żywicowania płyt firmy Pedrini

ajnowsza linia do żywicowania płyt firmy Pedrini została tak zaprojektowana, by spełniać tzw. średnią wymagań klienta, gwarantując jednocześnie w pełni automatyczny proces produkcyjny. Jest to nowe rozwiązanie ze zredukowanymi wymiarami całkowitymi maszyny pomimo „przewymiarowanej” konstrukcji wewnętrznej. To propozycja w konkurencyjnej cenie, spełniająca wymagania firm, które potrzebują żywicowania, ale nie chcą angażować się w produkcję na dużą skalę. Linia ta została zakupiona przez firmę Marmi Montebaldo do fabryki w Volargne (prowincja Werona). Będzie wykorzystywana do obróbki płyt marmurowych i granitowych przy zatrudnieniu jednego operatora, z maksymalną wydajnością 15 płyt na godzinę. Linia do żywicowania płyt firmy Pedrini odpowiada najnowszym koncepcjom, ma zredukowane ogólne wymiary, przy zachowaniu wzmocnionej konstrukcji i została zaprojektowana do obróbki płyt o wymiarach 3,6 m x 2,2 m i grubości do 40 mm. Pojedynczy, wyposażony w przyssawki robot Butterfly M416 CS ładuje i rozładowuje płyty, wykorzystując dwa obracane automatycznie stojaki na płyty oraz obrotowy stół podawczy. Pozwala to na obróbkę metodą lustrzanego odbicia i obracanie płyt w celu założenia siatki zbrojeniowej.

112

Robot jest sterowany za pomocą PLC w siedmiu niezależnych osiach. Podczas załadunku robot porusza się po górnej prowadnicy i układa płyty na solidnych, zbrojonych podstawach (stalowych ramach), które nie ulegają odkształceniu dzięki cienkiej siatce, zespawanej na górnej powierzchni, zapobiegającej spadaniu fragmentów wzdłuż linii lub do środka pieca. System transportujący, w postaci napędzanych wałków znajdujących się na dwóch zachodzących na siebie płaszczyznach, pozwala na układanie obciążonych płytami podstawek na różnych stanowiskach oraz zabieranie pustych z powrotem do miejsca załadunku. Pionowy piec, składający się z 10-warstwowej części dolnej do rozgrzewania płyt oraz 30-warstwowej części górnej do przeprowadzenia procesu wiązania/dojrzewania żywicy, wyposażony jest w specjalny przewód rozprowadzający powietrze optymalnie na górną i dolną powierzchnię każdej podstawy. Zapewnia to najwyższą jakość procesu i oszczędność energii. Co więcej,

dwie części pieca są wyposażone w oddzielne przewody i źródła ciepła, w celu zapewnienia optymalnej temperatury do każdego typu obróbki. Szybki podnośnik z pionowym posuwem prowadzonym na czterech kolumnach i wyposażony w zespół popychacz-zabierak wkłada i wyciąga podstawy z płytami z różnych części pieca. System jest wyposażony również w specjalny obsługiwany ręcznie dystrybutor żywicy (z mieszalnikiem) i panel sterujący z PLC pozwalającym na programowanie i sterowanie całością procesu. Szybkość cyklu produkcyjnego na poziomie 4 min/płytę pozwala na poświęcenie 40 minut na podgrzanie płyt oraz 120 minut na proces żywicowania. Płyta pozostaje w miejscu żywicowania mniej niż 4 minuty, co pozwala operatorowi na precyzyjne i spokojne przeprowadzenie operacji. Podsumowując, technologiczna odpowiedź firmy Pedrini pozwala spełnić indywidualne wymagania każdego klienta.

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

C E N T R U M Z A O PA T R Z E N I A K A M I E N I A R S T W A Firma "Widuto" Spółka Jawna Witold, Arkadiusz, Krzysztof Widuto ul. Toruńska 43a 86-050 Solec Kujawski tel.: 052 387 83 97, 052 387 52 15 fax: 052 387 52 17 e-mail: widuto@post.pl

www.widuto.pl

Ø 400 GRANIT + Ø230 GRATIS CICHA - 450 NETTO GŁOŚNA - 360 NETTO

S I T

LETNIE PROMOCJE !!! KOMPLET DO OBRÓBKI RĘCZNEJ Ø230 turbo + FREZ = 250 NETTO Ø125 turbo

PRODUCENCI

Idee przybierają kształty Boczkarka Flying Flat

radycyjnie pokazujemy na łamach „nowego Kamieniarza” maszyny, które wydają się interesujące. Tym razem jest to maszyna firmy Sassomecanica – Flying Flat. Ta boczkarka jest bardziej urozmaicona od wcześniejszej maszyny GF, oprócz modernistycznego designu charakteryzuje się również nowoczesnymi rozwiązaniami – wśród nich zastosowaniem pierwszy raz ruchu obrotowego w maszynie do obróbki elementów w pionie. Cechy charakterystyczne maszyny umożliwiają jej zastosowanie zwłaszcza w obróbce płaskich boczków marmuru i granitu, tym samym jest ona idealnym rozwiązaniem tak w warsztatach jeszcze niewyposażonych, jak również do wzbogacenia maszyn przeznaczonych do obróbki profili pierścieniowych. Maszyna ta wykonana jest z elementów z tworzywa wzmocnionego włóknem szklanym w celu wykluczenia korozji. Jednocześnie włókno szklane pozwoliło na stworzenie bardzo nowoczesnego designu. Flying Flat wzorowana jest na wcześniej-

szym modelu GF i ma wszystkie jego zalety: nieduże zużycie energii elektrycznej, zredukowanie zajmowanego miejsca i przystępną cenę. Doświadczenie z wcześniejszą maszyną GF zostało przełożone nie tylko w zastosowaniu obudowanych wrzecion, bezpiecznie zamontowanych, czy wielofunkcyjnego urządzenia umocowanego na wejściu i nastawnego od 0° do 90°, ale również i przede wszystkim w zastosowaniu obrotowego systemu, który zapewnia perfekcyjne polerowanie nawet najtwardszych materiałów z porównywalną prędkością posuwu jak w

DANE MASZYNY (MODEL FF) Taśma transportowa poruszana jest przez reduktor uruchamiany mechanicznym motowariatorem. Taśma transportowa sterowana jest tak ze stołu, jak również na ciągniętych rolkach tak, aby uniknąć poruszenia elementu, które spowoduje oddalenie od linii pracy.

maszynach poziomych wyposażonych w większą ilość wrzecion. Zespół chowanych docisków upraszcza dostęp do czynności wymiany narzędzi, pneumatyczne sterowanie intuicyjne i ergonomiczne, zintegrowany panel sterowniczy, świecące diody sygnalizujące, ułatwione otwarcie obudowy, to wszystko elementy prezentowanej maszyny. Maszyna Flying Flat została zaprojektowana zgodnie z normami zawartymi w „Dyrektywie Maszyn” i odpowiada obowiązującym wymaganiom bezpieczeństwa, a zatem ma oznakowanie CE.

DANE TECHNICZNE Pionowe taśmowe polerowanie płaskich brzegów wrzeciono wielofunkcyjne odchylne 0°-45°-90° - 3 KW 5 wrzeciona brzegu - 7,5 W całkowite 2 wrzeciona ścięcia skośnego - 1,5 KW każde Całkowita moc zainstalowana - 14,6 KW Zapotrzebowanie sprężonego powietrza - 50 l/min Zapotrzebowanie wody - 80 l/min

MOŻLIWOŚCI OBRÓBCZE DANE ROBOCZE Maszyna normalnie wyposażona jest w system obrotowy do polerowania płaskich brzegów różnej grubości. Możliwe jest zamontowanie profilowanych tarcz na wrzecionie kalibrującym/ frezującym do wykonywania obróbki profilowej (np. OG). Cięcie frezujące następuje w górnej części elementu, pozycjonując stronę błyszczącą do taśmy.

114

Grubość min.-maks. polerowana - 1-6 cm Minimalna długość robocza - 8 cm

WYMIARY I CIĘŻAR 2,4 x 1,20x1,5 m, 1500 kg

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

z o.o.. - 25128 BRESCIA - Włochy, Siedziba admin.: Palazzo Glendale Federchemicals sp.Federchemicals z o.o.. - 25128sp. BRESCIA - Włochy, Siedziba admin.: Palazzo Glendale Via Oberdan, 24 - angolo Via G.Borsi, 2, Tel. 0039.030.3385578 r.a. - Fax 0039.030.3385580 Via Oberdan, 24 - angolo Via G.Borsi, 2, Tel. 0039.030.3385578 r.a. - Fax 0039.030.3385580 www.federchemicals.com - info@federchemicals.com

KLEJE, WOSKI, SZPACHLE, IMPREGNATY I ŚRODKI PIELĘGNACYJNE DO KAMIENIA

58-150 Strzegom, ul. Koszarowa 5, tel. 0603 891 257, 0604 07 87 31, fax: 074 855 03 93 e-mail: euroarss@epf.pl

FELIETON

Polski kamieniarz w IV RP

statnio będąc świadkiem nietuzinkowej rozmowy pomiędzy dwoma przedstawicielami naszej braci kamieniarskiej, stwierdziłem, że w przypływie emocji podzielę się moimi odczuciami osoby skądinąd młodej, zaliczanej do tak zwanego pokolenia JPII. Otóż pewnego dnia w pewnym biurze spotkali się dwaj kamieniarze o skrajnie różnych poglądach. Jeden z nich pod niebiosa wychwalał byłego prezydenta III RP, a drugi obecnego ojca dyrektora (wszyscy wiemy, o kogo chodzi). Sprawa rozbiła się jak zawsze o nic (tylko nie pasowało mi, że byli trzeźwi), ale owi mili panowie prawie się za łby nie potargali. Pierwszy z nich, skrajnie lewicowy, stwierdził, że rząd braci K. absolutnie nic nie robi poza zwiększaniem podatków, natomiast drugi, że byłe komuchy to tylko kraść potrafili. Od słowa do słowa wymiana zdań pomiędzy przemiłymi panami stawała się nie do wytrzymania. Mógłbym co prawda opuścić salę, ale niestety nie dałem rady, bo panowie postanowili swoje poglądy na różne tematy przemycić w sposób mało kulturalny do mojej głowy. Oto dwaj rośli mężczyźni jak małe dzieci zaczęli przekonywać mnie, który z nich jest mądrzejszy i dlaczego każdy z nich ma rację. Z pewnością i jeden, i drugi się nie mylił, ale popadanie w skrajności nigdy nie przynosi pozytywnego skutku. Jedyną metodą na obiektywne postrzeganie rzeczywistości jest wypośrodkowanie pewnych zjawisk i wyciągnięcie po dokładnej analizie wszystkich czynników, wspólnej średniej arytmetycznej. Nigdy bowiem się nie zdarza, żeby przy skrajnie odmiennych poglądach nie występował efekt zakłamania. Nikt przecież ze skrajnych prawicowców nie przyzna się, że popiera elementy lewicowe, chociażby były one słuszne, i na odwrót. Podobnie jest i w naszej branży. Jedni uważają, że gotowe nagrobki z Chin to zbawienie dla ich zakładów, inni natomiast, że to gwóźdź do trumny. Co prawda trumna jest poniekąd związana z przemysłem nagrobkarskim, ale przecież w innym kontekście w tym felietonie występuje. Przykłady tych kontrastów można mnożyć bez końca. A to, że kamieniarstwo w Polsce nie rozwija się tak jak powinno, albo że nasi związkowcy powinni coś dla branży zrobić, aby jeszcze bardziej ją wypromować i tak dalej, i tak dalej. Wielu jest również takich, którzy bezgranicznie wierzą w naszą wszechobecną władzę IV RP i w to, że władza coś dla nich załatwi. Otóż chcę

wyraźnie odciąć się od takiego rodzaju poglądów. Być może stare przyzwyczajenia Polaków są nie do wyzbycia, ale ci, którzy zrozumieli zasady wolnorynkowe, na pewno są dzisiaj w innym miejscu niż ich rówieśnicy, którzy z rozrzewnieniem przypominają sobie dobre stare powiedzenie „Czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy”. Tak, tak, kiedyś to były czasy. A teraz co? A teraz coraz większe podatki, jak u Robin Hooda tylko trochę inaczej. Mówi się nam, że nasz rząd jest skrajnie prawicowy, a tymczasem jego program jest typowo lewicowy, bo socjalny. I takich kontrastów jest o wiele więcej. Szkoda tylko, że przedstawiciele braci kamieniarskiej wciąż uważają, że wszystko się za nich załatwi samo, a któregoś pięknego dnia się obudzą i „nie będzie niczego” jak głosił kandydat na prezydenta Białegostoku Sz. P. Kononowicz. Młodzi ludzie z pewnością już wzięli sprawy w swoje ręce i duża ich część wyemigrowała. Czy na stałe? Ciężko określić, ale te najwybitniejsze jednostki z pewnością tak. A emerytów przybywa. Dlatego przestańmy wierzyć, że ktoś załatwi cokolwiek za nas. Nikt niczego nam nie da, a jak trzeba, to i nogę podłoży. Niech przykładem będzie jeden z moich serdecznych przyjaciół – kamieniarz z Warszawy, który od niespełna 2002 roku zrobił niesamowitą karierę, tworząc przedsiębiorstwo oparte na jakości i solidności, a także przedsiębiorczości. Człowiek, który nigdy nic wcześniej z kamieniem nie miał wspólnego, a teraz... długo by opisywać. Ale tak to jest, kiedy zamiast słuchać populistów na Wiejskiej, wyłącza się telewizor i „bierze sprawy w swoje ręce”. Zamiast narzekać, działajmy. Jeden pan z naszego związku branży kamieniarskiej w rozmowie przy kawie powiedział mi, że aby cokolwiek zmienić, potrzebna jest chęć i wola działania. Aby zmienić i oczyścić (jak niektórzy się tego domagają) związek, wystarczy do niego wstąpić i na walnym zgromadzeniu czy zjeździe zgłosić wniosek o odwołanie zarządu i już. Później wybrać nowy i rozpocząć pracę. Tylko sprawny menedżer potrafi scalić skłóconych ludzi po to, aby zwiększyć udział kamienia naturalnego w budownictwie i po to, aby dementować niczym nieuzasadnione tezy głoszone przy każdej nadarzającej się okazji (a szczególnie na Budmie), że kamień jest be. Życzę więcej optymizmu i chęci oraz woli walki. Miłych i udanych wakacji.

Mariusz Domaradzki 116

nowy Kamieniarz Lipeic/Sierpień | NR 27 | 7/2007

www.nowykamieniarz.pl

SYNTETYK 28-400 Pińczów, ul. Nowowiejska 52 tel./fax +48 41 357 74 56, tel. +48 41 357 61 54 e-mail: tenax@interia.pl www.tenax.info.pl

KLEJE - Poliestrowe kleje, szpachle używane do każdego rodzaju kamienia. W ofercie posiadamy kleje o różnej gęstości i kolorystyce. - Epoksydowe, mrozoodporne o wysokiej wytrzymałości

PRODUKTY SPECJALNE - Impregnaty (również do piaskowca) - Preparaty do eliminacji defektów powierzchniowych - Środki do nadania efektu postarzania oraz mokrego kamienia - Produkty do ożywiania poleru i koloru - Woski - Antygraffiti

FINEGRAIN Najnowszej generacji, niezawodne narzędzia syntetyczno-diamentowe do szlifowania i polerowania granitu i marmuru. Nowość na rynku - wagony finegrain przeznaczone do bardzo twardych granitów oferują bardzo dobrą jakość poleru.

UZNANA MARKA - NIEZAWODNE PRODUKTY

FELIETON

Zrazić klienta: coca-cola na cmentarzu

ój znajomy miał w swoim czasie nieźle prosperujący sklep z częściami motoryzacyjnymi. Interes szedł dobrze, więc w ramach rozwoju w sklepie przybywało personelu. Chcąc zapewnić wysoką jakość obsługi klienta i lepsze obroty, znajomy wymyślił, że pracownicy będą mieli premię zależną od indywidualnych efektów sprzedaży. Ponieważ były to czasy, w których wszyscy uczyliśmy się gospodarki rynkowej, system wydawał się dobry. Wyglądało, że jest OK. W pierwszych kilku dniach obroty wzrosły. Jednak po tygodniu zaczęły z dnia na dzień spadać. Zdziwiony właściciel poprosił mnie, żebym przyszedł do jego sklepu jako zwykły klient i zobaczył, co się dzieje. No i wybrałem się na zakupy. Po wejściu do sklepu zostałem natychmiast zaatakowany przez trzech sprzedawców, którzy usilnie starali się nie tylko zrealizować moje potrzeby, ale również wywołać nowe. Poczułem się nieswojo. Przyszedłem z hasłem, że potrzebuję komplet żarówek i apteczkę, a aktywni sprzedawcy roztaczali przede mną jako właścicielem auta coraz czarniejsze scenariusze. Najpierw usłyszałem, że na drodze wszystko się może zdarzyć, więc powinienem kupić linkę holowniczą. Potem wróżono mi awarię z tytułu niewymienionych świec, roztoczono perspektywę stania na drodze z brakiem możliwości zrobienia czegokolwiek, gdyż nie mam świetnego kompletu narzędzi. Następnie sprzedawano mi: klocki hamulcowe (na pewno już są do wymiany), akumulator (bo jeśli ma cztery lata, to za chwilę padnie) i nowego typu podnośnik (jak pan wymieni koło, jeśli okaże się, że korozja uszkodziła uchwyty na podnośnik fabryczny). Kolejne czarne przygody drogowe roztaczane były przede mną przez 15 minut. To była wizyta testowa, a mimo to poczułem się nieswojo. W rezultacie dwa dni później pojechałem do mechanika, żeby sprawdził auto. Oczywiście w przyszłości salon omijałem dużym łukiem. I tak wyszła na jaw prawda o tym, jak zrazić klientów za pomocą zbyt agresywnej sprzedaży. Ta historyjka ma swoje odniesienia do codzienności kamieniarskiej. Tu też mamy pogoń za sprzedażą, i też możemy zrazić klientów. Nie wszyscy są odporni na agresywną sprzedaż – jeśli klient szuka konkretnego materiału, bo aktualnie ma zrobić z niego schody, to warto pokazać mu inne materiały, dać próbki, ale nie wciskać dwóch slabów z Brazylii po supercenie, kolejnych dwóch – „bo co prawda mają małe sztychy, ale cena jest rewelacyjna”. W rezultacie podatny klient wyjedzie z czterema slabami więcej, ale wzbogacą

one jego stan magazynowy i ograniczą płynność finansową, więc komuś ten klient za coś nie zapłaci. A na to wszyscy narzekają. Zagadnienie walki rynkowej w kamieniarstwie to jednak głównie relacje z klientem końcowym. Naturalnie chcąc konkurować na rynku, musimy wzbogacać ofertę. Niestety w polskim kamieniarstwie przybiera to dość wynaturzone kształty. Myślę tu o ogólnie pojętym wzornictwie nagrobkowym. Chcąc przekonać klienta, że w naszym zakładzie ma ogromny wybór, prezentuje mu się włoskie katalogi nagrobków. Te nagrobki niestety zupełnie nie przystają do polskiej tradycji. Bardzo niewiele zakładów tworzy własne projekty – oparte na polskiej tradycji i stylistyce. Dziwne to, gdyż widziałem wiele współcześnie zrealizowanych nagrobków – nowoczesnych, ale zarazem świetnie oddających polską tradycję. Myślę, że prezentowanie tych włoskich wzorów podyktowane jest głównie tym, że owe włoskie katalogi to zwykle przepięknie i luksusowo wydane albumy, których pokazanie „poprawia” wizerunek zakładu. Następnym krokiem w kierunku pozyskania klienta jest pokazywanie mu tysięcy czcionek do wykonania napisów. Najgorsze, że czcionki te stworzone zostały głównie na potrzeby reklamy. W rezultacie na cmentarzu możemy zobaczyć nagrobki z napisami realizowanymi czcionkami, które znamy z reklam piwa czy proszku do prania. Czekam na napis, który będzie miał liternictwo coca-coli. Wiadomo, że tradycyjne polskie liternictwo nagrobkowe to sztuka kucia liter, którą potrafią wykonać nieliczni i musi to kosztować. Ale czemu wśród tych tysięcy czcionek nie znaleźć kilkunastu wzorów odpowiednich do opisania nagrobków i tylko takie oferować klientowi? Na koniec w ramach ogromnej oferty zakładu sprzedaje się wazon z importu nie pasujący w żaden sposób do całości – ale również prezentując przepiękny kolorowy katalog. I tak tworzymy discopolowe cmentarze krok po kroku. Kiedy widzę jakieś indywidualne nowoczesne wzornictwo realizowane w oparciu o polską tradycję, to żal mi, że zakłady te muszą zmagać się (niestety również cenowo) z konkurencją tworzącą cmentarne potworki. A klienci – mam nadzieję, że podobnie jak w sklepie mojego znajomego w końcu zauważą, że ktoś im po prostu coś wciska i zaczną omijać takie zakłady. PS Pozdrawiam serdecznie firmę Trykacz z Lubartowa, która na targach w Kielcach pokazała, że można tworzyć nagrobki nowoczesne, stylowe i oparte na polskiej stylistyce – duże uznanie.

DAREK WAWRZYNKIEWICZ 118

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Organizator: Współpraca:

Izba Handlowo-Przemysłowa Ukrainy Interexpo Exhibitions s.r.l. Korporacja “Ukrbudmaterialy” Wsparcie: Ministerstwo Polityki Przemysłowej Ukrainy

OBRÓBKA I WYDOBYCIE KAMIENIA KAMIEN W ARCHITEKTURZE I Międzynarodowe Targi Specjalizowane IV Międzynarodowe Targi Kamieniarskie

23 - 25 Października 2007 Międzynarodowe Centrum Targowe Browarski Prospekt 15 Kijów, UKRAINA

Generalny partner medialny:

Partnerzy informacyjni:

Kontakt: Izba Handlowo-Przemysłowa Ukrainy Departament targów międzynarodowych ul. W. Zytomierska 33 Kijów 01601 UKRAINA tel: +38 044 230 81 05 +38 044 272 28 05 fax: +38 044 568 57 51 e-mail: expo@ucci.org.ua

Nowy skład bloków granitowych z Ukrainy Rodzaje granitów:

.: Leopard (jasny i ciemny) .: Karmin .: Labladoryt Black Ice .: Labradoryt Volga .: Tansky .: Carpazi Tok .: Rosso Toledo .: Ukrainian Autumn .: Withered .: Brown Skif

Dobr SPRA e ceny!! ! WDŹ NAS !!!

Adres: Malinowszczyzna 16 gm. Bełżyce k/Lublina Telefax: 0048 81 723-80-14 Tel. kom.: 0608097880 Tel. kom.: 0603770139 e-mail: biuro@alvgranit.pl, www.alvgranit.pl

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

123

DAXSTONE - KRZYSZTOF KOPYCZYŃSKI 513 086 376 daxstone@wp.pl

AD ÓW W

124

SKŁAD BLOKÓW W HRUBIESZOWIE

SKŁAD BLOKÓW W PSZCZÓŁKACH

TOKOWSKI ELITA PRZEDSTAWICIEL HANDLOWY KAPUŚCIŃSKI 665 140 680 KARMIN ORZECHOWSKI MULTICOLOR GREY QUEEN TOKOWSKI (budowlanka)

BALTIC GREEN VANGA AURORA EVELL BLACK HIBINITIS PRZEDSTAWICIEL MAHOGANY

SKŁ BLOK

HANDLOWY 513 086 376

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Odział Żabów 1c 74-200 Przyrzyce tel. +48 91 563 06 37 fax +48 91 563 02 81 nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

125

PODŁĘŻE 48, 28-400 PIŃCZÓW TEL./FAX (041) 357 61 46 (041) 358 91 89 TEL. KOM. 0604 086 867 0602 443 674

POLSKI I CHIŃSKI K AMIEŃ Bianco Cristal

Morawica

Yellow Pink Tiger Skin

POSIADAMY DUŻY WYBÓR CHIŃSKICH GRANITÓW

Bolechowice Dębnik

SPECJALIZUJEMY SIĘ W POLSKIM KAMIENIU

w w w.marmur-plytk i.pl 126

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

GRANITY BŁYSKAL JANUSZ BàYSKAL

Tniemy kamień

«z sercem»

NOWA JAKOŚĆ! NOWE MOŻLIWOŚCI! Nowe kształty i formy w materiałach kamiennych i innych, łączenie materiałów – kamień, drewno, metal, szkło. Szerokie możliwości z wykorzystaniem ćwierćwałków, półwałków przy produkcji blatów, schodów, parapetów, kominków i wielu innych.

NOWE MASZYNY; WATERJET; CENTRUM NUMERYCZNE CNC GRANITY BŁYSKAL: 06-500 Mława, Parcele Łomskie 17 - tel.fax: 023 654 60 11, 654 66 69 Punkty Handlowe: www.granity-blyskal.pl Bydgoszcz - ul. Grunwaldzka 229 - tel/fax: 052 581 23 53 biuro@ granity-blyskal.pl Elbląg ul.Dębowa 1C, tel/fax: 055 235 35 11

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

127

128

nowy Kamieniarz Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

129

130

nowy Kamieniarz Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

131

Wyłączny dystrybutor w Polsce: TGR sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 38 58-160 Świebodzice tel. (48) 74 666 66-54, fax -56 info@tgr.pl, www.tgr.pl

Chwytaki podciśnieniowe RIGHETTI do transportu wewnętrznego kamienia, szczególnie zalecane do cienkich płyt z granitu i marmuru.

Zasilane elektrycznie lub sprężonym powietrzem. Udźwig od 125 do 2000 kg.

132

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

UZNANA MARKA LATA DOŚWIADCZEŃ NA ŚWIATOWYCH RYNKACH

MEC snc SCURELLE (TN), ITALIA - Loc. ENSEGUA, 7 Z.I. Tel: 0039 0461780166, Fax:0039 0461780164-782774 e-mail: mecsnc@trentino.net; www.mecs.it

Dystrybutor: SYNTECH, 28-400 PIŃCZÓW, ul. Nowowiejska 52 Tel/Fax: +48 41 357 74 56, Tel: +48 41 357 61 54 Tel. Kom +48 602 705 711

P E R F O R A T O R Y D L A KO PA L N I K A M I E N I A BEZPOŚREDNI IMPORTER NARZĘDZI DIAMENTOWYCH RZEPY: 50, 100, 200, 400, 800, 1500, 3000, BUFF

Rzep do szlifowania - cena szt. 16,- ZŁ - komplet. 130,- ZŁ

W SPRZEDAŻY POSIADAMY TAKŻE: - FREZY - SEGMENTY ŚCIERNE - WIERTŁA - CHEMIA - MATERIAŁY Z BRĄZU FIRMY „LORENZI” - ELEKTRONARZĘDZIA

PIŁA 400 CICHA H 15 - 451,- ZŁ H 18 - 533,- ZŁ

PIŁA 230 TURBO

82,- ZŁ

DEKS POWYĩSZE CENY SĄ CENAMI NETTO I NIE ZAWIERAJĄ PODATKU VAT

Zduny, ul. Sulmierzycka 38a tel/fax: 062 721 57 63 GSM: 604 439 150

Leszno, ul. Pankiewicza 1 tel: 065 520 26 78 GSM: 601 575 579 nowy Kamieniarz

www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

133

Wszystkie ceny zawierają podatek VAT 22%. Zastrzegamy sobie prawo zmiany asortymentu oraz cen.

Autoryzowany serwis pogwarancyjny i przedstawiciel handlowy BIURO: ELMAR SERWIS Mariusz Wojtyra ul. Zielińskiego 66/34, 53-534 Wrocław

Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 12. 13. 15. 16. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 26. 27. 28. 29. 32. 34. 35. 36. 37. 40. 42. 43. 44. 45. 50. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58.

NAZWA C-10454 Korpus silnika PRAw 130 C-43021 Szczotkotrzymacz PRAw C-20545/2 Stojan kpl. PRAw 130 C-20544 Wirnik kpl. PRAw 130A 1119-110-059 Szczotka 190255A 0652-620-460 Sprężyna 6x0,25 C-31953 Koło zębate stożkowe DW 77.92 1260-000-060 Pokrywa PRAw 130 1362-215-076 Rękojeść zespół 1115-293-138 Łącznik 1362-215-267 Odgiętka 12x120 C-44963/2 Sznur przyłączeniowy 6m 1362-215-011 Odciążka 1158-119-002 Wkładka rękojeści II 1362-215-061 Wkładka rękojeści C-42899 Pokrywa łożyska C-42888 Podkładka 40/25x0,6 C-31999 Wrzeciono PRAw 130 2026-430-044 Uszczelka C-42915 C-20395 Korpus łożyska C-10533 Głowica PRAw 130 C-43967 Łożysko ślizgowe 10/16x16 1373-121-021 Pierścień elastyczny 1260-000-061 Przesłona C-42903 C-42816 Uszczelka zespół PRAw C-42906 Podkładka dystansowa 82x0,1 0656-190-010 Płytka 8x13 1373-121-028 Kaptur łożyska C-43831 Podkładka 28/22x1 1373-113-046 Simering 22x32x7 0656-190-011 Obejma przewodu C-20401 Pokrywa z króćcem C-42905 Pierścień labiryntowy C-43004 Pierścień sprężynujący Łożysko kulkowe 6203 2RS NSK C-42907 Podkładka dystansowa 82x0,2 Łożysko kulkowe 6000 2RSC3 NSK 0653-331-020 Wkręt M4x8 0653-340-138 Wkręt do tworzyw 4x19 0653-340-139 Wkręt do tworzyw 4x32 0653-331-044 Wkręt M5x14 0653-321-002 Nakrętka M4

CENA/SZT.

35,00 12,50 116,00 199,00 2,00 2,00 76,00 1,50 15,00 44,00 2,00 35,00 1,00 1,00 2,00 7,00 1,50 26,00 2,00 21,50 73,50 3,50 1,50 2,50 4,70 2,00 0,75 1,50 1,00 2,50 2,00 18,50 10,00 2,50 10,00 2,00 7,50 0,25 0,50 0,50 0,50 0,25

59. 60. 63. 65. 66. 67. 68. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 650.

0653-340-160 Wkręt do tworzyw 4,8x61 0653-340-117 Wkręt do tworzyw 5x22 0653-340-162 Wkręt do tworzyw 4,8x85 C-42644 Podkładka 4,2x0,5 0653-340-122 Wkręt do tworzyw 4x16 0653-331-049 Wkręt M5x25 0653-340-014 Wkręt do tworzyw 3,5x13 Łożysko kulkowe 6202 2RSC3 NSK C-42891 Podkładka 20/15x0,05 C-42890 Podkładka 20/15x0,1 C-42889 Podkładka 20/15x0,2 C-45029 Śruba M14x16 C-46021 Podkładka dystansowa 82x0,5 1362-215-067 Rękojeść dodatkowa Przewód zasilający do szlifierki 1 mb Smar przekładniowy EPS-0 70g. Gniazdo do transformatora 110V~ Wtyczka do szlifierki 110V~

1,50 1,00 2,00 1,00 0,50 0,50 0,50 9,50 1,50 1,50 1,50 5,00 2,00 6,00 4,00 4,00 15,00 12,00

Szlifierki CELMA do pracy na mokro zasilane przez transformator separacyjny: PRAw 130 A 1100 W 110V 1950 obr./min cena 760,PRAw 130 FR 1450 W 230V 2050 obr./min cena 820,Szlifierki do pracy na mokro zasilane bezpośrednio z sieci z wyłącznikiem ochronnym: PRAw 130 CR 1450 W 230V 2050 obr./min cena 980,PRAw 130 DE 1800 W 230V 2050 obr./min cena 1150,Posiadamy w ofercie inne modele szlifierek Celma do polerowania i cięcia na sucho, oraz pełny asortyment części zamiennych do szlifierek CELMA „do pracy na mokro” Prowadzimy również serwis i sprzedaż elektronarzędzi, części zamiennych, osprzętu firm: BOSCH, MAKITA, METABO, HITACHI Bezpłatna wysyłka zamówionego towaru przy zakupie powyżej 250 PLN Transformatory separacyjne: 1300VA 230/110V cena 670,1600VA 230/110V cena 820,1300VA 230/230V cena 700,1600VA 230/230V cena 860,-

NOWE SEGMENTY ITALDIAMANT TOWER DO SZYBKIEGO CIĘCIA

134

nowy Kamieniarz Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

Narzędzia doskonałe

N o segmwe ce n e y n Now tów!! e piły ! !!!

ul. Sowińskiego 9 60-282 Poznań www.diamantas.pl tel./ fax: +48 61 868 33 95 gsm: +48 602 767 993 e-mail: a.sumik@diamantas.pl

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/Sierpień | NR 27 | 4/2007

135

136

nowy Kamieniarz Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

nowy Kamieniarz www.nowykamieniarz.pl

Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

137

138

nowy Kamieniarz Lipiec/SierpieĹ&#x201E; | NR 27 | 4/2007

www.nowykamieniarz.pl

nowy Kamieniarz

Lipiec/SierpieĹ&#x201E; 2007

WYDANIE

STRONA 18

Lipiec/Sierpień 2007

SPECJALNE

NAGROBKARSTWO

BUDOWNICTWO

NOWECZESNY ZAKŁAD

INWESTYCJE

STRONA 18

nowy Kamieniarz

WYDANIE

SPECJALNE