Nowy kamieniarz nr 43 by Nowy Kamieniarz

Kamień

Stoneman

CZASOPISMO PROFESJONALISTÓW

Listopad/Grudzień (nr 43) 7/2009

w architekturze s. 64

Spacerem

spod Konina s. 40

po Poznaniu s. 30

bezpłatny

nakład - 5500 egz.

ISSN 1899-3419

Niezwykły

Centrum Marqués de Riscal w hiszpańskim El Ciego s. 58 R

projekt A

Wyłączny dystrybutor produktów włoskiej firmy Abrasivi Adria S.R.L.

Narzędzia polerskie Adrialux Narzędzia do antykowania

Narzędzia magnezytowe Narzędzia diamentowe

Chemia kamieniarska

Głowice polerskie Cemar

ADRIA POLSKA SP. Z O.O. , ul. Jasienicka 23, 72 - 015 Police tel.: 0693 638 998, tel./fax: 091 317 65 46 Sprzedaż na terenie województw: - dolnośląskiego, opolskiego: tel. 0605 426 882 - małopolskiego, śląskiego: tel. 0791 777 708 e-mail: info@adriapolska.pl, www.abrasiviadria.com

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 68

Narzฤ dzia diamentowe

Centrum Kamieniarskie CHIN-KA - 6tr]eJRm ย uO NieSRGOeJรกRฤ Fi teO - ย teO Ia[ - ZZZ JranirR SO ย e-maiO FKinka#JranirR SO

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 21

Sztuka mistrzĂłw

www.caggiati.it Juzi wkrotce premiera nowej strony internetowej

ADV Kamien web site.indd 2

21/08/09 10:05

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 15A

Dragon Michał Dulniak Hurtowa sprzedaż nagrobków z CHIN oraz IN DII, Szeroki wybór wzorów i kolorów, atrakcyjne ceny

obków: r g a n y r a i wym 110x220, 0x200, 90x190, 10 x250 5x250, 230 2 1 , 0 5 2 x 0 12

Posiadamy transport z HDS

-P p dziernika ź a p 6 2 d o Już wa posezono !

waru o t ż a d e z r p wy

Posiadamy ponad 50 wzorów tablic bki gro na na w itó an gr jów za rod 20 d na po my da sia Po

Realizujemy zlecenia kontenerowe Adres: ul. Droga Męczenników Majdanka 71, 20-325 Lublin (przy głównej bramie cmentarza, wjazd obok myjni samochodowej)

tel.: 0608 505 036, 0501 281 811 fax: 081 745 54 26, e-mail: info@granit.lublin.pl www.dulniak.pl

©nK

5% Rabaty do 2

-G -P -E

©nK

Zakład Kamieniarski

Już od 26 p aździe p o s e z o n o rnika wa

wyprzedaż towaru! Rabaty do 2 5% Posiadamy certyfikat ISO 9001:2008 z zakresu „Produkcja i sprzedaż wyrobów z kamienia naturalnego” - Płyty granitowe oraz marmurowe polerowane i surowe

©nK

obki

- Grubości budowlane i nagrobkowe - Płytki granitowe - Elementy wykonywane na indywidualne zamówienie klienta - Himalaya Blue - Orion - Indian Aurora - Hassan Green - Multicolor Green - Multicolor Red - New Marikana Dark - Skalisty - Brąz Królewski - Monte Pink - Biały Piękny - Star Ruby - Indian Black - Szwed - Vanga - Lablador i wiele innych granitów w płytach Adres: ul. Droga Męczenników Majdanka 71, 20-325 Lublin (przy głównej bramie cmentarza, wjazd obok myjni samochodowej)

tel.: 0608 505 036, 0501 281 811 fax: 081 745 54 26, e-mail: info@granit.lublin.pl www.granit.lublin.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

teren otwarty, stoisko: 1

Instruments of Excellence for Professionals

Stoisko 15 - Hala 3A Dellas S.p.A. - Via Pernisa, 12 - 37023 - Lugo di Grezzana (VR) - Italy - Tel. +39 045 8801522 - Fax +39 045 8801302 - www.dellas.it - e-mail: info@dellas.it

Z.P.H. Granex s.c Krzysztof Goch & Andrzej Goch Nowa Wieś 4, 22-417 Stary Zamość tel. 084 616 33 63, fax 084 616 39 59 e-mail: poczta@zphgranex.pl Hurtowy punkt sprzedaży płyt Wola Rafałowska 13 05-320 Wola Rafałowska tel. 0603 528 191

Płyty granitowe surowe i polerowane

Hurtowy punkt sprzedaży płyt ul. Czysta 6d, 33-101 Tarnów tel. 014 625 81 73, tel. 0600 031 982 fax 014 625 63 60

Absolut Black, Balmoral Dark, Baltic Green, Baltic Green Dark, Blues Night, Bohus Red, Impala Blue, Kashmir Gold, Labrador, Madura Gold, Maricana, Nero Santa Lucia, Orion, Star Ruby, Steel Grey, Tarn Silverstar, Tokowski, Vanga, Verde Savana/Verde San Francisco

Usługowe cięcie bloków

www.zphgranex.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 32

OD REDAKCJI Nie wszyscy lubimy zmiany. Nawet te „na lepsze” wiążą się zawsze z ryzykiem, niewiadomą efektu i z większym nakładem pracy. Zmiany dopadły także naszą branżę. Targi odbędą się w Poznaniu, mieście do targów przygotowanym świetnie, lecz dla branżystów prawie nieznanym. Tymczasem należy przygotować całą imprezę: zabudowę stoiska, nocleg, wyżywienie, rozrywkę… We WroMaciej Brzeski cławiu wszystko było proste. Jedna firma co roku budowała takie same stoiska, ci sami ludzie nocowali w tych samych hotelach, jedli i bawili się w tych samych miejscach. Targi się nie rozwijały, ale przynajmniej był spokój. Wystarczyło zarezerwować pokoje, a organizatorom powiedzieć sakramentalne „Tak. Jak w zeszłym roku”. Wiele firm jest zaskoczonych jak dużym i czasochłonnym przedsięwzięciem jest przygotowanie targów od początku. Część otwarcie stwierdza, że to przerosło ich siły i do targów nie będą przygotowane, tak jak by sobie tego życzyły. Odwiedzający też nie będą mieli łatwego życia. Hale MTP w Poznaniu trudno przegapić, ale co dalej? Potrzeba będzie kilku edycji, aby wszystko okrzepło, a ludzie oswoili się z nowym miejscem. Do targowego numeru „Nowego Kamieniarza” dołączamy przygotowaną przez organizatorów broszurę, która ma pomóc w poruszaniu się po targach i Poznaniu. Natomiast ze swojej strony krótki przewodnik geoturystyczny po Poznaniu autorstwa Henryka Walendowskiego. Zmiany dotknęły także Nowego Kamieniarza. Postanowiliśmy zrobić nowe otwarcie. Mamy nadzieję, że nowe logo oraz szata graficzna przypadną Państwu do gustu. Zapraszamy do lektury!

Spis reklamodawców ABRA IRIDE ABRA MARMI ADRIA ALV GRANIT ART FOLL ART-KAM ARTSTONE W-WA ATRIUM CZECH AVA BAGNARA BARED BARWAŁD KAMIENIOŁOM BELTRAMI BINGER BIONDAN CAGGIATI CARO CARRARA CHINESE STONE CHIN-KA COMANDULLI DEKS DELLAS DIABUE DIAMANT AS DIAMENT RABUS, KOŁODZIEJ EASTERN GRANIT EDAN EKO PERFECT EUROARSS EURO-GRANIT GORZÓW WLKP. FAVORITA

NK 43 (7/2009)

143 131 2 163 165 167 36 107 101 75 173 164 20, 120 105 5 1, 3 6, 7 174 165 SKRZYDŁO II 102, 103 173 11 171 117, 167 155 25 176 99 141 163 61

FEI YAN FINNSTONE FRACCAROLI&BALZAN GEO PRODUCTS GESTRA GLOBGRANIT GMM GRANEX GOCH GRANIT DULNIAK GRANIT PASTERNAK GRANIT STRZEGOM SA GRANIT WORLD GRANITUS GRANITY BŁYSKAL GRANMAR KRAKÓW GRANSTONE GRAWIS GREIN GRUPA EGA HEIN SUWIK INBRA INGEMAR GROUP INTERSTONE IRGRADEX ITALDIAMANT POLAND H.E.D JP GRANIT JTS-DIAMOND JUMIZ K&K AUTOMATIC MACHINES KAMIENIARSTWO BANASIAK KAMIENIARSTWO HYBIAK KAMSKAL KEELEY GRANITE

135 37 80

INSERT 168 51 113 12 8, 9 45 4 29 97 89 169 35 67 43 69 117 21 180 13 170 147 73 129 87 170 166 90, 91 82A 136

Wydawca: Ski&Vak Presshouse, redaktor naczelny: Maciej Brzeski, redakcja: Agnieszka Chmielińska, Wacław Chrząszczewski, Krzysztof Lesiak, Daniel Młynarczyk, Damian Nowak, Henryk Walendowski, Dariusz Wawrzynkiewicz, współpraca: Peter Becker, Paul Daniel, Scott Engering, prof. Ryszard Kryza, prof. Jacek Rajchel, dr hab. Marek Lorenc, dr Paweł P. Zagożdżon, Katarzyna D. Zagożdżon, Mariusz Domaradzki, Sławomir Mazurek, Krzysztof Piotrowski, skład i oprawa: Jakub Kuczma, Szymon Paź, korekta: Ewa Wozowska Kontakt z redakcją: ul. Krośnieńska 9, 60-162 Poznań, tel. +48 61 662 98 70, e-mail: redakcja@nowykamieniarz.pl, www.rynekkamienia.pl Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń płatnych. Nie zwraca materiałów niezamówionych. „Nowy Kamieniarz” jest bezpłatnym dwumiesięcznikiem poświęconym branży kamieniarskiej. Jest on bezpłatnie rozsyłany bezpośrednio do zakładów kamieniarskich, firm architektonicznych, firm branży budowlanej, dystrybutorów bloków, narzędzi oraz chemii kamieniarskiej. SKI&VAK PRESSHOUSE jest członkiem Związku Kontroli Dystrybucji Prasy. „Nowy Kamieniarz” ma kontrolowany nakład 5500 egzemplarzy.

“Nowy Kamieniarz” magazine is a platform of contacts with Polish stone industry. High level of journalism and a great collection of the latest business offers receives general recognition of our readers in more than 5000 stone works.We participate in the biggest branch fairs of the world every year. The list of our official foreign representatives: Brazil and Germany: Peter Becker Publisher of on-line stone-magazine www.BusinessStone.com E-mail: peter@businessstone.com or pebecker@snafu.de tel. +49 / (0)30 / 2167944

Italy: Marco Selmo Ski&Vak Presshouse „Nowy Kamieniarz” Magazine Italian Advertising Representative tel. +39 045 6888510 mob. +39 335 5786001 www.rynekkamienia.pl

China: Sheng Ya Tai (Xiamen) Business Show & Consult Co., China Publisher of Chinese Stones Yellow Pages and www.stonebtb.com tel. +86-592-5588644 fax +86-592-5588649 E-mail: service@stonebtb.com

Ukraine and Russia: Oleg Majewski Editor in Chief “KAMIHb” Magazine tel. +38 044 567 2897 mob. +38 050 668 8815 o.majewski@kamien.com.ua www.kamin.com.ua

177 KLUCZBUD 171 KONTIN 137 KREMER INSERT KRZEMEX LAUDA METALPLAST 129 49 LEVANTINA 116 LOEFFLER 17 M.E.J.A. BUGANIUK M+Q SKRZYDŁO I 57 MARMI 149 MARMO MECCANICA S.P.A. 79 MARMURY JACEK ŁATA 153 MAXIEM 138, 139, INSERT MC DIAM MEC 80 127 MEKANIKA 39 MINERALS MINING GROUP SA 93 MONOLIT 10 MONUMENT 53 MORSTONE O.M.G.M. 125 166 OCEAN STONE 177 OZON 85 P&S GRANIT 71 PAMIR 119 PEDRINI 47 PIASKOWIEC 177 PIASMAR 109 PROMASZ 123 PRUSSIANI 23 R.E.D. GRANITI POLAND 174 RABIEGA 111 RAVELLI

RODLEW RR GRANITY SCANDOLA SEVER SILKAM SIMEC SKALEŃ STENEKO STONE BTB STONE CONNECTION STONE DEPOT STONEBROKERS STRASSACKER SYNTECH TAKAM TARGI INTERKAMIEŃ KIELCE TARGI KAMIEŃ-STONE POZNAŃ TARGI MARBLE IZMIR TARGI STONE FAIR BRASIL VITÓRIA TARGI STONE FAIR XIAMEN TENAX TEPARK TERZAGO MACCHINE TOP TOPAZ VALSAN VERDE VETRO WAR-MECHAN WARSOB WEHA POLSKA WIDUTO WRIMAR

172 179 151 175 101 145 95 33 112 SKRZYDŁO I 164 142 19 80, 81 121 176 156, INSERT 162 158 160 81 177 115 100 176 77 172 175 129 168 INSERT 133 55

www.RynekKamienia.pl

WYDARZENIA Z KRAJU Są chętni na kieleckie kopalnie ż dziewięciu inwestorów będzie negocjować warunki nabycia akcji kieleckiej spółki Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych. Kupnem kopalni zainteresowane są przedsiębiorstwa już prowadzące działalność wydobywczą, jak: Kopalnie Granitu „Kamienna Góra”, Polskie Górnictwo Skalne z siedzibą w Piekoszowie, sandomierska Kopalnia Dolomitu oraz Kopalnia Wapienia Morawica. Do negocjacji zgłosiły się także firmy związane z drogownictwem. Przedmiotem negocjacji będzie nie tylko cena za nabywany pakiet akcji, ale także program rozwoju spółki, obejmujący m.in. zobowiązanie do podwyższenia kapitału lub inne zobowiązania inwestycyjne, zobowiązania w zakresie ochrony środowiska czy ochrony interesów pracowników. W skład KOSD wchodzą kopalnie wapieni dewońskich w Górkach Szczukowskich, Kostomłotach, wapieni i dolomitów dewońskich w Józefce i wapienia jurajskiego w Głuchowcu. Podstawowymi produktami firmy są kruszywa granulowane zwykłe stosowane w budownictwie drogowym i ogólnym, pyły wapienne przeciwwybuchowe, które stosowane są w kopalniach węgla kamiennego, mączka wapienna (wypełniacz do mas bitumicznych) oraz wapno nawozowe mające zastosowanie w rolnictwie. Przedsiębiorstwo produkuje obecnie około 1 mln ton produktów rocznie. z

Kopalnia dolomitu ponownie do kupienia

esort skarbu państwa kolejny raz wystawia na sprzedaż akcje Kopalni i Prażalni Dolomitu „Żelatowa” z Chrzanowa. Cena akcji poszła nieznacznie w dół. Poprzednia aukcja nie doszła do skutku z powodu braku zainteresowanych. Licytowana spółka jest zakładem wydobywczo - przetwórczym zajmującym się wydobyciem i przetwórstwem dolomitu. Zasobność należących do niej złóż dolomitów i wapieni przy obecnym poziomie wydobycia szacowana jest na około 20 lat. Przedmiotem aukcji są akcje zwykłe imienne serii A w liczbie 867 tys. dla jednego nabywcy, o wartości nominalnej 10 złotych każda, stanowiące 85 proc. kapitału zakładowego spółki. Cena wywoławcza pakietu 867 tys. akcji wynosi

NK 43 (7/2009)

FOT. D. NOWAK

Świętokrzyscy kamieniarze

w „Złotej Setce”

milionów złotych przychodu netto „wystarczyło”, aby załapać się do setki największych świętokrzyskich przedsiębiorstw. Z branży kamienia czterem firmom udało się osiągnąć ten wynik. Ranking już po raz drugi zorganizowała redakcja gazety „Echo Dnia”. Jako najważniejsze kryterium klasyfikacji przyjęto przychody ze sprzedaży netto za rok ubiegły. - Wyszliśmy z założenia, że to wysoka sprzedaż towarów, produktów i usług świadczy o tym, czy firma jest duża, czy nie, czy zdobywa nowe rynki, czy jej produkty bądź usługi znajdują szerokie grono nabywców – tłumaczą organizatorzy.

”

Najwyżej w rankingu, na miejscu 51. znalazły się Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych z przychodem ponad 82 mln zł.

Najwyżej w rankingu, na miejscu 51. znalazły się Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych z przychodem ponad 82 mln zł. Kolejno na 82. pozycji ulokowała się firma JP Granit z Ostrowca Świętokrzyskiego, osiągając przychód ponad 47,6 mln zł. Dwie lokaty za nią uplasowała się Kopalnia Wapienia Morawica (46 mln zł) oraz na miejscu 97. Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych SA (ponad 32 mln zł). W porównaniu z ubiegłoroczną edycją konkursu na obecnej liście rankingowej pojawiły się spore przetasowania. Tylko jedna firma, Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych, awansowała w klasyfikacji z pozycji 56. na 51. O osiem punktów spadła natomiast pozycja firmy JP Granit i aż o 14 punktów Kopalni Wapienia Morawica. (ACH) z

www.RynekKamienia.pl

FOT. ARCHIWUM PRACOWNI MOZAIKI ANTYCZNEJ

WYDARZENIA Z KRAJU

niecałe 30,5 mln zł. Cena wywoławcza za jedną akcję – 35,16 zł. Minimalną wartość przystąpienia za cały pakiet 867 tys. akcji określa się na 250 tys. zł. z

Jubileusz warszawskiego Pamiru

Targi konserwatorskie

z mozaikami w tle

odczas zakończonych 17 października toruńskich targów konserwatorskich kapituła konkursowa nagrodziła niepowtarzalną mozaikę z kamieni naturalnych wykonaną metodami antycznymi, autorstwa Waldemara Miłka. Czternasta edycja targów Konserwacje 2009 odbywała się równolegle z targami Kościoły 2009. Połączone ekspozycje uczyniły z imprezy największe i najważniejsze tego typu wydarzenie w Polsce. Targi zgromadziły około 100 wystawców z całego kraju. Wśród nich prezentowały się firmy zajmujące się ochroną i konserwacją zabytków, których lwią część stanowią zabytki sakralne. Nagrodzony Waldemar Miłek, właściciel Pracowni Mozaiki Antycznej jest również autorem felietonów w czasopiśmie „Nowy Kamieniarz”. Pokaz jego artystycznych umiejętności będzie można zobaczyć podczas poznańskich targów Kamień-Stone. (ACH) z

września odbyły się oficjalne obchody 30-lecia firmy Pamir. Uroczystość odbyła się w Domu Bankietowym „Królewska” w podwarszawskiej Jabłonnie. Na imprezie zgromadzili się nie tylko ludzie, którzy na przestrzeni lat mieli wpływ na działalność Pamiru – inwestorzy, architekci, kamieniarze współpracujący z Pamirem, ale również przyjaciele. Znakomite menu oraz występy artystyczne zespołu tanecznego pod kierownictwem pani Tatiany Filus były niewątpliwą atrakcją dla uczestników imprezy. Od strony muzycznej oprawę zapewnił znakomity zespół jazzu tradycyjnego Dixie Warsaw Jazzman. Spore zainteresowanie wzbudziła prezentacja na dużym ekranie starych zdjęć Pawła Berezy i efektów jego działalności. Kulminacyjnym punktem uroczystości był ogromny tort. z

EMOCJE W

ERNST STRASSACKER GMBH & CO. KG

Poznan ´ Stone 2009 a Kamienopad od 4 do 7 List ns Pa ´ two s na Znajdziecie 3A w Pawilonie: 20 : ko is ow Stan ´ twa Pans na y am ek Cz

ODLEWNIA ARTYSTYCZNA STAUFENECKER STR. 19 · 73079 SUESSEN FON 00 49 7162 /16-228 · FAX 00 49 7162/16-375 www.strassacker.de · mail@strassacker.de

www.RynekKamienia.pl

NK 43 (7/2009)

Połaczona siła dwóch swiatów Piękno marmuru

Crema Marfil

Dr inż. Franco Perissinotto 1938-2009

Trwalość ceramiki Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 68A

Materiał ten, grubości 1,2 cm, składa się z dwóch warstw, górnej grubości 4 mm z kamienia naturalnego i dolnej będącej ceramiczną podstawą. Krawędzie płytek są lekko ścięte.

IMPORTER I HURTOWNIA KAMIENIA NATURALNEGO POSIADAMY SZEROKI ASORTYMENT KAMIENIA marmury granity bazalty piaskowce łupki wapienie konglomeraty

PROPONUJEMY MATERIAŁ w płytach w płytkach

Ul. Jana Olbrachta 94 a, 01-102 Warszawa, Polska Tel. : 022-836 13 14 - Fax : 022-836 10 63 e-mail : info@beltrami.pl

2www.beltrami.pl 0 NK 43 (7/2009)

dniu 23 października 2009 w Mediolanie, po kilku latach zmagań z chorobą, zmarł dr inż. Franco Perissinotto, znany włoski przemysłowiec, społecznik i filantrop. Setki ludzi z całego świata przybyło, aby pożegnać wielkiego człowieka i przyjaciela. Branża kamieniarska zawdzięcza mu bardzo wiele – podobnie jak przemysł ceramiczny, chemiczny i wiele innych.Wraz ze swym bratem Giannim przejął po ojcu Antonio Perissinotto, wynalazcy pompy ogumowanej, zakład mechaniczny, który zamienił w wielką fabrykę pomp Pemo. Pompy te zasilają w całym świecie setki traków do cięcia granitu, oczyszczalnie, zakłady ceramiczne, chemiczne i metalurgiczne. Pozostawił wspaniały dorobek inżynierski i wielkie zadanie kontynuacji dla córki Diletty i syna Tommaso. W pamięci kamieniarzy pozostanie na zawsze jako współzałożyciel i wielki entuzjasta ACIMM (Włoskiego Stowarzyszenia Producentów Maszyn Kamieniarskich) – w latach 70. i 80. XX wieku to jego wizja doprowadziła do wspaniałego technicznego rozwoju tego przemysłu. Brał udział w wielu gremiach, imprezach i targach na całym świecie, zyskując nie tylko nowych klientów, ale i przyjaciół. Setki ludzi zawdzięczało mu pracę i start życiowy, gdyż potrafił bardzo dyskretnie pomagać potrzebującym. W związku z pierwszymi kontraktami na podawacze trakowe przyjechał do Polski i tak, zrządzeniem losu, w 1974 roku rozpoczęła się nasza wspaniała przyjaźń i współpraca. 35 pięknych lat… Polubił Polskę i Polaków – ciekawiła go nasza historia i kultura. Odwiedzał nie tylko nasze zakłady kamieniarskie i ceramiczne, ale także teatry, sale operowe i galerie sztuki. Z ostatniej Jego wizyty zapamiętałem skupienie w dniu 1 sierpnia 2004 w Muzeum Powstania Warszawskiego… Był człowiekiem wielkiej pogody ducha i na pewno sam chciałby zakończyć pogodnie to wspomnienie – bo praca to nie wszystko! Zapalony kibic piłki nożnej i ukochanego klubu AC Milan, ofiarujący pracownikom i przyjaciołom przeloty i bilety na mecze... Wielki znawca opery klasycznej, od wielu lat zawsze na tym samym fotelu w La Scali… Miłośnik malarstwa, grafiki i literatury, kolekcjoner i erudyta. Ale przede wszystkim dobry człowiek i niezawodny przyjaciel. Żegnaj, Franco, będziemy Cię w Polsce zawsze wspominać. z dr inż. Jerzy Panek

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 14

RYNEK BUDOWLANY

Inwestycja ma zapoczątkować modernizację ul. Dworcowej. W połowie października wmurowano kamień węgielny pod budowę nowoczesnego kompleksu mieszkaniowego pod nr 13. Inwestorzy zapewniają, że lokalizacja kompleksu jest wyjątkowa. Pod trzynastką staną dwa budynki, będą enklawą spokoju i bezpieczeństwa. Od frontu pięciokondygnacyjny, drugi będzie miał trzy piętra. Mieszkania będą klimatyzowane, ich wysokość może sięgać nawet trzech metrów. W środku powstanie elegancki, wewnętrzny dziedziniec z zielenią i niewielkim wodospadem. Każdy z mieszkańców będzie miał własne miejsce parkingowe, na parterze obiektu przewidziano minicentrum usługowo-handlowe. Autorką projektu jest Danuta Jaroszewska. Za metr kwadratowy lokalu przy ul. Dworcowej 13 trzeba zapłacić od 5490 zł brutto. z Źródło: Gazeta Wyborcza Bydgoszcz

Wrocław Wybudują na rondzie Powstańców Śląskich Spółka Eiffage Budownictwo Mitex wybuduje za 35 mln zł netto Thespian - nowy budynek przy pl. Powstańców Śląskich, który powstanie w miejscu dawnego sklepu spożywczego Rondo. Będą w nim apartamenty, biura i lokale usługowe. Inwestorem jest ING Real Estate Development. To pierwsza inwestycja tej firmy we Wrocławiu. Projekt pracowni Maćków został nagrodzony na VII Narodowym Festiwalu Architektury Mińsk 2009. z Źródło: Gazeta Wyborcza Wrocław

Włocławek Nowy Focus Park Firma Parkridge zaplanowała powstanie kolejnego parku handlowego. Tym razem we Włocławku. Nowy Focus Park będzie miał 6,5 tys. mkw. powierzchni handlowej. Inwestor planuje tam pięć unitów do wynajęcia. Firma Parkridge Retail Poland zajmuje się planowaniem i budową galerii rozrywkowohandlowych Focus Mall. Jednak wprowadziła też inną markę pod nazwą Focus Park - tzw. parki handlowe, inwestycje usytuowane w miastach liczących powyżej 50 tys. mieszkańców. Pierwsze centrum tego typu

NK 43 (7/2009)

Concept Tower w Warszawie

FOT. CONCEPT DEVELOPMENT

Bydgoszcz Nowe apartamentowce odmienią ul. Dworcową

Nowy sposób

na inwestycje

usza budowa Concept Tower, budynku biurowego klasy A+, którego deweloperem jest firma Concept Development. Biurowiec powstanie przy ulicy Grzybowskiej 87 w Warszawie. Wraz z tym projektem w Polsce pojawi się nowa możliwość inwestycyjna - zakup indywidualny najwyższej klasy powierzchni biurowej w budynku mieszczącym się w centrum stolicy. Deweloper zamierza ją sprzedać wybranym podmiotom na warunkach, które umożliwiają rozpatrywanie tej transakcji w kategorii bardzo korzystnej inwestycji długoterminowej. Najmniejsza powierzchnia, w posiadanie której może wejść inwestor, to już ok. 90 mkw. Rozpoczęcie prac nad budową obiektu

”

Wraz z tym projektem w Polsce pojawi się nowa możliwość inwestycyjna - zakup indywidualny najwyższej klasy powierzchni biurowej w budynku mieszczącym się w centrum stolicy. Deweloper zamierza ją sprzedać wybranym podmiotom na warunkach, które umożliwiają rozpatrywanie tej transakcji w kategorii bardzo korzystnej inwestycji długoterminowej.

planowane jest na IV kwartał 2009 r. Realizacja projektu potrwa ok. 18 miesięcy. Mechanizm działania jest bardzo prosty: inwestor kupuje powierzchnię biurową w Concept Tower poprzez spółkę (spółka celowa) zarejestrowaną przez inwestora samodzielnie lub ze swoimi wspólnikami. Dzięki zaangażowaniu instytucji finansowych, które zaoferowały sfinansowanie zakupu biur w Concet Tower, transakcja może odbyć się przy stosunkowo niskim zaangażowaniu środków własnych - ok. 20 proc. wartości nieruchomości, pozostałe środki mogą zaś pochodzić z kredytu. Następnie dotychczasowa spółka będąca własnością lub współwłasnością inwestora wynajmuje tę powierzchnię od spółki celowej w cenie dla przykładu 25 euro za metr kwadratowy miesięcznie. z Źródło: Concept Development, Muratorplus.pl

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 6

powstało już w Świdnicy w 2008 roku. Nowy Focus Park we Włocławku będzie miał 6,5 tys. mkw. powierzchni handlowej. Inwestor planuje tam pięć jednostek do wynajęcia. Inwestycja położona będzie pomiędzy ulicami: Chopina, Witosa i Komunalną, w drodze do centrum miasta. Jest to główna trasa łącząca Włocławek z Toruniem i Bydgoszczą. Inwestycja Parkridge ma uzupełnić branże sąsiadujących obiektów, tworząc wspólnie miejsce handlu dla mieszkańców miasta i regionu. Inwestor informuje, że aktualnie trwają procedury przygotowawcze zmierzające do uzyskania pozwolenia na budowę. Parkridge Retail planuje otwarcie obiektu w IV kwartale 2010 roku. z Źródło: Parkridge Retail Poland, Muratorplus.pl

Warszawa Plac Grzybowski zmieni się nie do poznania Oczko wodne, ponad tysiąc roślin, nowe chodniki i latarnie. To wszystko na pl. Grzybowskim, który za dwa lata będzie nowoczesny i otwarty dla mieszkańców. Remont ma się zacząć jeszcze w tym roku. Niedawno śródmiejski Zarząd Terenów Publicznych ogłosił przetarg na wykonawcę rewitalizacji placu. Wcześniej były pełne emocji konsultacje z mieszkańcami, konkurs na koncepcję modernizacji, no i przygotowanie projektu. Zaczęło się od sadzawki, czyli Dotleniacza. Dotleniacz urządziła na pl. Grzybowskim artystka Joanna Rajkowska dwa lata temu. Był atrakcją sezonową, którą mieszkańcy pokochali. Wtedy pojawił się pomysł rewitalizacji placu. Urzędnicy zapewniają, że słuchali głosu warszawiaków. Dlatego będzie więcej zieleni i obowiązkowa woda. Oczko wodne będzie wydłużone, w kształcie włoskiego buta, z kaskadą wodną. Będzie można przy nim odpoczywać na ławkach. Ciekawostką jest to, że ławki będą zamocowane na szynach, tak by podczas imprez można było je zsunąć w róg placu. Dzięki modernizacji zieleniec zyska większą powierzchnię kosztem ulicy, chodniki i jezdnia będą pokryte płytami z granitu, pojawią się nowe latarnie w nowoczesnym kształcie. Plac ma żyć także nocą. Przechodniów będzie przyciągać światło. Nie tylko to z latarni. Będzie też oświetlenie listwowe, które podświetli ławy. Modernizacja placu pochłonie 8 mln zł. z Źródło: Gazeta Wyborcza Stołeczna

NK 43 (7/2009)

FOT. KONIOR STUDIO

RYNEK BUDOWLANY

Nowa siedziba Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

Sala koncertowa

jak familok

o dziewięciu miesiącach od rozstrzygnięcia konkursu na nową siedzibę NOSPR Tomasz Konior zaprezentował rozwinięcie zwycięskiej koncepcji. Zamknął usta wszystkim, którzy narzekali na zbyt stonowaną architekturę propozycji jego studia. Katowice mają szansę na prawdziwą ikonę miasta i salę koncertową, którą będzie można chwalić się na świecie. W grudniu sędziowie konkursu na nową siedzibę Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia przyznali pierwszą nagrodę pracowni Konior Studio. Zachwycili się akustyką sali koncertowej i konstrukcją budynku. Zespół Tomasza Koniora zaproponował umieszczenie wielkiej sali koncertowej wewnątrz budynku jako nadwieszonej bryły o miękkich krawędziach i otoczenie jej dwoma pierścieniami. Zewnętrzny, najbliższy ruchliwej al. Roździeńskiego, ma służyć jako przestrzeń dla muzyków. Wewnętrzny będzie monumentalnym, czterokondygnacyjnym atrium z przeszklonym dachem. Budynek pomieści salę kameralną, przedszkole muzyczne i klub jazzowy. Od północy i wschodu ma być otoczony parkiem, od zachodu będzie otwierał się na obszerny plac wejściowy. Projektanci jeszcze mocniej związali budynek z otoczeniem, łącząc go kładką z Międzynarodowym Centrum Kongresowym i prowadząc wewnątrz budynku aleję połączoną z zewnętrznymi ciągami komunikacyjnymi. Prosta bryła przyszłej siedziby NOSPR zyskała zupełnie nową elewację. Zewnętrzny korpus gmachu będzie zbudowany z cegły i szkła. Głównym motywem elewacji będą monumentalne, nieregularne, głębokie, pionowe nacięcia. Nisze, które utworzą, zostaną pomalowane na czerwono, jak w oknie familoka. Szczegóły projektu nadal są dopracowywane. Budowa siedziby NOSPR ma kosztować 163 mln zł. Unijne dotacje wyniosą 120 mln zł, resztę obiecało dołożyć miasto. Budynek ma być gotowy w 2013 roku. z Źródło: Gazeta Wyborcza Katowice

www.RynekKamienia.pl

TARGI

Zapraszamy

do Poznania

Kamień-Stone 2009 Targi Branży Kamieniarskiej Kamień-Stone 4-7 listopada 2009, Poznań Teren Międzynarodowych Targów Poznańskich FOT. MTP

Poznań, ul. Głogowska 14 W godzinach od 10.00 do 18.00

Firma Geoservice-Christi z Wrocławia oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie zapraszają na Targi Branży Kamieniarskiej Kamień–Stone 2009, które odbędą się w dniach 4-7 listopada w Poznaniu.

ydarzenie zorganizowane w trzech nowoczesnych halach targowych, na niemal 15 000 m2 powierzchni wystawienniczej, skupi blisko 300 czołowych firm branży kamieniarskiej. Połączenie znanej międzynarodowej wrocławskiej imprezy - Targów Kamień i debiutujących w zeszłym roku poznańskich targów Stone zaowocowało organizacją spotkania w jednym terminie i miejscu. Według organizatorów Targi Branży Kamieniarskiej Kamień–Stone 2009 są okazją do zapoznania się z dostępnymi technologiami, materiałami i usługami znajdującymi się w ofercie ponad 250 wystawców z 20 krajów. Uzupełnieniem ciekawej i różnorodnej ekspozycji jest przygotowany wspólnie z partnerami interesujący program wydarzeń oraz pokazy i wystawy. Kurs na innowacyjne technologie W centrum zainteresowania zwiedzających targi profesjonalistów będą nowe pomysły na usprawnienie produkcji,

NK 43 (7/2009)

Wejście i rejestracja - hol wschodni od ulicy Głogowskiej oraz wejście zachodnie od ulicy Śniadeckich Parking płatny przy ulicy Matejki – na tereny targowe kursuje bezpłatny Shuttle Bus Ceny biletów: Normalny - 20 zł Dla zarejestrowanych zwiedzających - 10 zł Organizatorzy: Międzynarodowe Targi Poznańskie Geoservice-Christi

redukcję kosztów czy też podwyższanie jakości wyrobów końcowych. Dlatego organizatorzy zapraszają na seminaria dotyczące m.in. zastosowania fototechnologii w obróbce kamienia i trendów we współczesnym kamieniarstwie nagrobkowym pod kątem projektowania, liternictwa oraz zastosowanego materiału. Ważne dla architektów Dla gości związanych zawodowo z architekturą i budownictwem organizatorzy i partnerzy targów Kamień–Stone 2009 przygotowali seminarium pt. „Kamieniarstwo budowlane – zagadnienia praktyczne”, gdzie zaproszeni specjaliści mówić będą m.in. o błędach związanych z wy-

www.RynekKamienia.pl

TARGI

Wpływ wahań kursów walut na zarządzanie przedsiębiorstwem Funkcjonowanie firm branży kamieniarskiej jest mocno uzależnione od sytuacji na rynku walutowym. Wahania kursów w ciągu ostatnich 12 miesięcy spowodowały spory chaos u importerów surowców i produktów kamieniarskich. Uczestnicy panelu podejmą próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są prognozy kursu na 2010 rok i czy wahania będą tak znaczne jak w 2009 roku? Jak powinien zachowywać się importer i eksporter w sytuacji wahań kursowych? Jakie są sygnały ekonomiczne, na które należy zwrócić uwagę, bo mogą świadczyć o przyszłej gwałtownej zmiany kursów? Jakie kroki można podjąć, by zminimalizować ryzyko kursowe? Warto zobaczyć z bliska Organizatorzy targów wspólnie ze swoimi partnerami przygotowali również ciekawe wystawy i prezentacje. Podczas czterech dni targowych będzie można zobaczyć m.in. najciekawsze reklamy kamieniarskie. Wystawa ma na celu ukazanie dorobku wydawnictw oraz firm związanych z branżą, sięgając 50 lat wstecz, a kończąc na 1989 r. Poprzez tę ekspozycję organizator chce pokazać zmieniające się trendy w prezentowaniu produktów. Wizyta na targach będzie także okazją do przyjrzenia się pracy dra Wita Pichurskiego, który metodą tradycyjną wykona w marmurze rzeźbę przedstawiającą głowę kobiety. Artysta ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie

www.RynekKamienia.pl

”

FOT. M. KUSZELA/ MTP

Mają pomysły na promowanie kamienia „Pomysły na marketing kamienia – pytania i odpowiedzi” to tytuł ciekawego panelu seminaryjnego dla przedsiębiorców myślących o rozwoju swoich firm. Wykład będzie miał na celu zaprezentowanie pomysłów z całego świata na promocję kamienia budowlanego. Rzuci światło na nowatorskie idee rodem z Włoch, Francji i Niemiec. Prowadzący odniesie się także do kwestii promowania kamienia pod hasłem jego długowieczności i elitarności.

oraz studia doktoranckie na tamtejszej ASP. Na swoim koncie ma liczne udziały w wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych. Podczas wizyty w Poznaniu warto również przyjrzeć się pokazom układania mozaiki w wykonaniu Waldemara Miłka, który sztuki tej uczył się w Tunezji i we Włoszech. Wykona on mozaikę antyczną przedstawiającą fauna. Pokaz ma na celu ukazanie dzieła kreacji w dziedzinach

W celu umożliwienia zakupu tańszego biletu wstępu organizatorzy zapraszają zwiedzających do rejestracji on-line za pośrednictwem strony internetowej www.stone.mtp.pl lub na miejscu w punktach rejestracyjnych MTP.

FOT. M. KUSZELA/ MTP

korzystaniem kamienia w architekturze. Nieznajomość właściwości kamienia budowlanego wśród projektantów i wykonawców bardzo często prowadzi do nieodpowiedniego wykorzystania tego materiału. Wykład będzie miał na celu wskazanie takich przypadków wraz z wyjaśnieniem, jakie błędy zostały popełnione i jak ich unikać. „Kamień dla architekta” to kolejne warte uwagi seminarium, które ma na celu przede wszystkim zapoznanie architektów i studentów architektury z kamieniem jako materiałem projektowym. Zaproszeni architekci zaprezentują swoje projekty, w których użyli kamienia: w obiektach użyteczności publicznej, biurowcach oraz budownictwie jedno- i wielorodzinnym. Możliwość przeanalizowania znanych realizacji pod kątem zastosowania w nich kamienia może ułatwić kolejnym projektantom pracę z tym materiałem.

sztuki, które od wieków towarzyszą kamieniarstwu. Przez cały czas trwania targów artysta będzie tworzyć swoje dzieło. Efekt końcowy tej pracy będziemy mogli obejrzeć w ostatnim dniu targów. Organizatorzy polecają również pokazy pracy wózków widłowych marki Hyundai do załadunku i rozładunku płyt kamiennych. Pokazy zaczynać się będą o każdej pełnej godzinie i będą prowadzone przez dwóch operatorów na terenach zewnętrznych targów. W trakcie imprezy będzie można również odbyć jazdę próbną wózkiem widłowym.

NK 43 (7/2009)

TARGI

Targi Kamień–Stone 2009 w Poznaniu powinien odwiedzić każdy, kto myśli o rozwoju własnej firmy kamieniarskiej, niezależnie od jej wielkości. W celu umożliwienia zakupu tańszego biletu wstępu organizatorzy zapraszają zwiedzających do rejestracji on-line za pośrednictwem strony internetowej www.stone.mtp.pl lub na miejscu w punktach rejestracyjnych MTP (hol wschodni od ulicy Głogowskiej oraz wejście zachodnie od ulicy Śniadeckich). z

Targi odbędą się w trzech nowoczesnych halach, na niemal 15 000 m2 powierzchni wystawienniczej. Impreza skupi blisko 300 czołowych firm branży kamieniarskiej.

Więcej informacji: www.stone.mtp.pl, www.targikamien.pl

Program wydarzeń odbywających się podczas targów Kamień-Stone WYSTAWY I POKAZY 4 - 7 LISTOPADA Warsztat Rzeźbiarza

Pawilon 4

Pokaz Układania Mozaiki na Żywo

Pawilon 4

Organizator: „nowy Kamieniarz” oraz organizatorzy targów Kamień - Stone Organizator: „nowy Kamieniarz” oraz organizatorzy targów Kamień - Stone

Najciekawsze reklamy kamieniarskie ze świata 1956-1989 Organizator: „nowy Kamieniarz”

Pawilon 3, stoisko 29

Wystawa minerałów i kamieni szlachetnych

Pawilon 4

Pokazy pracy wózków widłowych marki Hyundai do załadunku i rozładunku płyt kamiennych Organizator: Toolmex Truck

Teren przed pawilonem 3

4.11 - ŚRODA 11.00 – 13.30 11.00 – 12.10 12.20 – 13.00

Marketing i ekonomia – nowe wyzwania dla branży kamieniarskiej Wpływ wahań kursów walut na zarządzanie przedsiębiorstwem Pomysły na marketing kamienia – pytania i odpowiedzi Peter Becker, redaktor naczelny BusinessStone.com

Pawilon 4, salka konferencyjna

Organizatorzy panelu: „nowy Kamieniarz” oraz organizatorzy targów Kamień - Stone

14.00 - 15.00

Wymagania techniczne dla wyrobów budowlanych z kamieni naturalnych w świetle norm PN-EN, Inż. Stanisław Sitarz – rzeczoznawca SITMB Organizator: Związek Pracodawców Branży Kamieniarskiej

16.00

Uroczystość wręczenia nagród w finale VII edycji konkursu czasopisma „Świat Kamienia”

Zwycięzcy otrzymują statuetkę Kariatydy, wręczaną w trzech kategoriach: Kamień w architekturze, Pomnik nagrobny, Rzeźba. Do tegorocznego konkursu zgłoszono 39 prac.

Pawilon 4, salka konferencyjna

Pawilon 10

Organizator: „Świat Kamienia”

5.11 - CZWARTEK 11.00 – 13.30 11.00 – 12.10 12.20 – 13.00

Kamieniarstwo budowlane – zagadnienia praktyczne Błędy związane z użyciem kamienia w architekturze Montaż elewacji wentylowanych – aspekty praktyczne Sławomir Mazurek, wieloletni praktyk i współautor książki „Wykorzystać kamień”

Pawilon 4, salka konferencyjna

Organizatorzy panelu: „nowy Kamieniarz” oraz organizatorzy targów Kamień - Stone

14.00 – 15.30

Trendy we współczesnym nagrobkarstwie: projektowanie, materiał, liternictwo Joanna Skiba, architekt

Pawilon 4, salka konferencyjna

Fototechnologia w obróbce kamienia: nowoczesne technologie przenoszenia zdjęć na kamień, Zbigniew Waligórski, ABRA

Pawilon 4, salka konferencyjna

Organizatorzy: „Świat Kamienia” oraz Organizatorzy targów Kamień – Stone

16.00 – 17.00

Organizatorzy: ABRA, „Świat Kamienia” oraz organizatorzy targów Kamień – Stone

6.11 - PIĄTEK 11.00 – 14.30

Seminarium FTA „Kamień dla Architekta” Kamień w budynkach użyteczności publicznej, biurowcach Kamień w domu i mieszkaniu

Pawilon 4, salka konferencyjna

Organizator: Fundacja Twórców Architektury

NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 4

Z KRAJU

Spacerem po

Poznaniu Targi Kamień-Stone w Poznaniu są doskonałą okazją, by zwiedzić miasto, a zwłaszcza jego kamienne zabytki. Niniejszy tekst szczególnie dedykujemy gościom targowym i wystawcom interesującym się kamieniem w architekturze sakralnej, monumentalnej oraz kamiennymi nawierzchniami ulic i placów. Długość proponowanej trasy geoturystycznej wynosi 2,8 km, a punktem wyjściowym jest Ostrów Tumski z poznańską katedrą pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła. Spacer zakończymy na placu Wolności.

aki ni

Ostrów Tumski W podziemiach katedry (które można zwiedzić za niewielką opłatą) można zobaczyć fragmenty prac prakamieniarzy sprzed dziesięciu wieków – Polan. Są to zachowane elementy architektoniczne – szczątki murów z okresów kolejnych faz przebudowy świątyni. Po roku 968 katedrę zbudowano w stylu preromańskim. Jej mury zawierają różnej wielkości częściowo obrobione głazy polodowcowe, w tym gnejsy, granity, kwarcyty. Są też resztki baptysterium, czyli fragmenty węglanowej misy chrzcielnej, w której przeprowadzano pierwsze masowe obrzędy chrztu dworu i otoczenia księcia Mieszka. Powiększona, przebudowana katedra w XIV i XV wieku otrzymała formę gotycką, do której nawiązano w czasie gruntownej rekonstrukcji po zniszczeniach i pożarze w roku 1945. Opis wystroju kamiennego katedry i jej wieńca kaplic nie jest możliwy w ramach niniejszego artykułu, niemniej pouczające będzie wyliczenie choćby części materiałów kamiennych obecnych w jej wnętrzu. Są to granity strzegomskie i karkonoskie, granodioryty z Kośmina, mar-

NK 43 nK 43 (7/2009) (7/2009)

mury włoskie: Carrara, Paonazzo, Bardiglio, Calacatta, Siena, wapienie z Walonii: Belge Noir, Royal, z Turyngii: Saalburg, z Węgier: Tardosz, z Grecji: Pentelikon, Tinos, ze Szwecji wapienie olandzkie, z Anglii: alabastry. Skały węglanowe z Polski to Morawica, Bolechowice, Pińczów, Dębnik, Libiąż, Biała Marianna, Zygmuntówka. W filarach blisko kruchty możemy zauważyć elementy wykonane z piaskowców kwarcytowych pochodzących z prastarego kamieniołomu w Brzeźnie koło Konina. Po drodze: Niedawno gruntownie przebrukowany plac przed katedrą pokryty jest kostką kamienną z szarych, czerwonych i złocistych granitów oraz czarnych bazaltów. Bezpośrednio przed głównym portalem katedry wykonano rozetę średnicy 10 metrów z motywem krzyża i kluczy. Obok znajdują się dwie ławy z granitu strzegomskiego z płaskorzeźbami (projekt K. Bieńkowskiego). Przedstawiają one poczet królów polskich, chrzest Mieszka I i zaślubiny z Dąbrówką. Opodal znajduje się pomnik Sługi Bożego Jana Pawła II. Figurę z brązu oparto na cokole z indyjskiego migmatytu Shivakashi. Pomiędzy kościołem NMP a psałterią zwraca uwagę statua Matki Boskiej na prawie 5-metrowej, jednoelementowej kolumnie z 1886 roku. Użyte materiały: piaskowce i szarogłazy sugerują, że zamówienie fundatora kanonika Michała Sibilskiego realizowano w dawnych Prusach. Z Ostrowa Tumskiego przechodzimy przejściem podziemnym, mostem Bolesława Chrobrego, ulicami Chwaliszewo i Wielką do Starego Rynku. Przechodząc przez zasypane koryto Warty, widzimy z oddali dach z łupków naturalnych dawniejszego zboru, obecnie kościoła Wszystkich Świę-

www.RynekKamienia.pl

FOT. J. KUCZMA

Z KRAJU

”

Bezpośrednio przed głównym portalem katedry wykonano rozetę średnicy 10 metrów z motywem krzyża i kluczy. Obok znajdują się dwie ławy z granitu strzegomskiego z płaskorzeźbami. Przedstawiają one poczet królów polskich, chrzest Mieszka I i zaślubiny z Dąbrówką.

tych przy ul. Grobla. Skrzyżowanie ulic Garbary i Wielkiej jest przykładem zastosowania współczesnej oferty kamieni budowlanych z całego świata. Galeria Handlowa Simex ma wejście z okładziną niezwykle dekoracyjnego indyjskiego migmatytu Paradiso Classico. Parterowe pomieszczenia czterech banków przy ul. Garbary 71 mają okładziny z indyjskiego granulitu Kashmir White i granitu Rosa Beta z włoskiej Sardynii. Wyższe kondygnacje ubrano kredowymi piaskowcami bolesławieckimi.

Ostrów Tumski 1 3

plac Wolności

25 26

wzgórze Przemysława 18 17

14 15 16

12 9 11 10 13

6 5 4

Stary Rynek

Orientacyjna trasa geoturystycznego spaceru po Poznaniu 1. KATEDRA 2. POMNIK JANA PAWŁA II 3. KOLUMNA MARYJNA 4. KOŚCIÓŁ PW. WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH 5. GH SIMEX 6. GARBARY 71

www.RynekKamienia.pl

7. WIELKA 13 8. WIELKA 7 9. RATUSZ 10. PRĘGIERZ 11. FONTANNA PROZERPINY 12. POMNIK BAMBERKI 13. FIGURA ŚW. JANA NEPOMUCENA

14. KOŚCIÓŁ PW. ŚW. ANTONIEGO 15. POMNIK 15 PUŁKU UŁANÓW POZNAŃSKICH 16. PADEREWSKIEGO 10 17. HOTEL BAZAR 18. MUZEUM NARODOWE 19. GMACH POCZTY

20. HOTEL RZYMSKI 21. PL. WOLNOŚCI 3 22. ARKADIA 23. PL. WOLNOŚCI 15 24. PL. WOLNOŚCI 16 25. BIBLIOTEKA RACZYŃSKICH 26. POMNIK HYGEI

NK 43 (7/2009)

Z KRAJU

Stary Rynek W loggiach renesansowego ratusza i głównym wejściu zachowały się jednołokciowe (44 x 44 cm) płyty ordowickich wapieni ortocerasowych z Olandii. Przed ratuszem stoi piaskowcowy pręgierz - replika starego pręgierza z roku 1535, a obok fontanna Prozerpiny wykonana w piaskowcu w latach 1758-1766. Pozostałe trzy fontanny zrekonstruowano kilka lat temu. Surowcami są polskie granity i piaskowce, m.in. Śmiłów. Elementem kamiennym unikalnego pomnika Bamberki jest misa, wykuta w wapieniu muszlowym z nieznanego kamieniołomu niemieckiego. U wylotu ul. Wrocławskiej znajduje się piaskowcowa figura św. Jana Nepomucena z roku 1724. Stary Rynek jest wybrukowany niesegregowaną kolorystycznie kostką rzędową. Niektóre fragmenty mają nawierzchnię z kostki średniej (granity, wapienie) lub drobnej, mozaikowej (granity, wapienie, bazalty). Ulicą Franciszkańską przechodzimy na Wzgórze Przemysława.

FOT. PATNAC/ WIKIMEDIA COMMONS/ GNU

Kościół pw. Wszystkich Świętych (4), którego dach wykonano z łupków fyllitowych

NK 43 (7/2009)

FOT. RADOMIL/ WIKIMEDIA COMMONS/ GNU

W wejściu do salonu urody Lafayette (ul. Wielka 13) widzimy ukraiński granit Kapustinski znany także pod nazwą Santiago Red. Charakterystyczne czerwone kryształy skaleni mają długość do 7 cm. Nieco dalej (ul. Wielka 7) cokół i stopień sklepu wykonano z gabronorytu Impala ze złóż południowoafrykańskich. Ulica Kramarska i odcinek ulicy Wielkiej dochodzący do Starego Rynku są przykładami eleganckiego jednokolorowego brukowania. Za czasów pruskich czasem decydowano, by importowane ze Szwecji granity i gnejsy w kolorze czerwonym zastosować na wybranych, na ogół prestiżowych ulicach.

Unikatowy pomnik Bamberki (12) na Starym Rynku Wzgórze Przemysława Barokowy kościół św. Antoniego (oo. Franciszkanów) przeszedł ostatnio renowację w znacznym zakresie. W robotach kamieniarskich nie ustrzeżono się, niestety, wielu błędów. Obciążają one zarówno inwestora, jak i nadzór konserwatorski. Trzystuletnią jednołokciową posadzkę „wazowską” z ordowickich wapieni ortocerasowych poddano dziwnej obróbce: maszynowo obcinano boki zabytkowych płyt do mniejszych wymiarów: np. 40 x 40 cm, 40 x 35 cm, 35 x 35 cm, 30 x 30 cm, 20 x 20 cm (pierwszy błąd konserwatorski). Wyszlifowane butami wielu pokoleń powierzchnie nie wiadomo dlaczego polerowano (drugi błąd konserwatorski). Co więcej, by „zaoszczędzić”, rozcinano grubsze płyty na dwie cienkie, by starczyło na wymianę uszkodzonych powierzchni. Ponieważ metodą tą jednak nie uzyskano żądanej powierzchni (co było do przewidzenia!), brakujące miejsca „zalepiano” bez ładu i składu bądź to nieoryginalnym wapieniem Bolechowice, bądź to Zygmuntówką (trzeci błąd konserwatorski). Czwartym błędem było bezceremonialne wyrzucenie niezwykle rzadkich w Polsce, a jedynych w Poznaniu pięknych płyt posadzkowych Różanki zelejowskiej, które kiedyś ubierały część posadzki przed cudownym obrazem Pani Poznania. Rażącym błędem jest także stosowanie płyt w kształcie prostokątnym i mieszanie ich z klasycznymi płytami kwadratowymi. Rezultatem złych decyzji jest cięta maszynowo, niejednolita, bo sztukowana byle czym i byle gdzie, obecna posadzka. Daleko odbiega ona od oryginalnej sprzed wieków, regularnej szachownicowej posadzki jednołokciowej. Po odnowieniu posadzki otrzymaliśmy polerowany bałagan, psujący dobre efekty renowacji pozostałych elementów wnętrza.

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 15

Po tych smutnych refleksjach przechodzimy ulicą Ludgardy przed pomnik 15 Pułku Ułanów Poznańskich, zwany popularnie pomnikiem Ułana. Stanął on po raz pierwszy w tym miejscu w roku 1927, upamiętniając udział tego pułku w obronie niepodległości Polski i wyprawę kijowską w roku 1920. Plac wokół pomnika wyłożono jasnoszarą kostką wapienną przywożoną z kamieniołomów w okolicach Bernburga, na południe od Magdeburga. Niemcy nazywają tę skałę Bernburger Rogenkalk. Pomnik Ułana sąsiaduje z budynkiem Agend Miejskich (ul. Paderewskiego 10, róg Sierocej). Warto się zatrzymać przy tym ciekawym gmachu choćby ze względu na bogaty wystrój kamienny elewacji i także wnętrz. Do przetargu w roku 1910 stanęło wiele firm, przy czym pruski magistrat wybrał firmę Carla Paeschke z Wrocławia. Cokół budynku został obłożony granitem karkonoskim, a ściany z głęboko rzeźbionymi elementami nadokiennymi, gzymsami, konsolami, kolumnami, balustradami i herbem Poznania nad paradnym wejściem od ulicy Sierocej – wykonano z kredowego piaskowca Czaple. Dekoracja kamienna klatki schodowej z podwójnymi kolumnami i okładzinami pilastrów została wykonana z nadłabskiego, kredowego piaskowca Cotta. Niecodzienne wrażenie robi sala na piętrze z dziewięcioma polerowanymi kolumnami granitowymi wysokości 4 m każda. Jednoelementowe trzony kolumn wykonano z granitu karkonoskiego. Na elewację gmachu firma C. Paeschke zużyła 242,8 m3 piaskowca, czyli ładunek 12 wagonów (lub TIR-ów) 20tonowych. Na parterze funkcjonuje restauracja, której wejście wyłożono płytkami czarnego gabra. Do sąsiednich sklepów wchodzimy po płytach chińskiego granitu Gold. Plac Wolności Ten reprezentacyjny plac otoczony jest gmachami, których kamienne elewacje dokumentują czasy zaboru pruskiego, II Rzeczypospolitej, okupacji niemieckiej, PRL-u i III RP.

FOT. RADOMIL/ WIKIMEDIA COMMONS/ GNU

Gmach Muzeum Narodowego (18)

NK 43 (7/2009)

Pomnik ułanów (15)

FOT. RADOMIL/ WIKIMEDIA COMMONS/ GNU

Z KRAJU

Masywny słup pod figurą składa się z kilku bębnów piaskowca szydłowieckiego. Pozostałe materiały kamienne pozyskano wówczas z pruskich pomników pozostawionych przez zaborcę. Są to m.in. ciosy drobnoziarnistych granitów łużyckich z połyskującymi w słońcu muskowitami. Figurę ułana zrzucili Niemcy w 1939 roku, a nową rzeźbę udało się odtworzyć dopiero w roku 1982 (młodym czytelnikom należy się wyjaśnienie, że temat walki z bolszewikami i wyprawy kijowskiej był w PRL-u objęty ścisłą cenzurą z sankcjami często bardzo dotkliwymi) Na zdjęciu w tle kościół pw. św. Antoniego Hotel Bazar - na zachodniej elewacji gmach ma dekorację piaskowcową oraz w cokole granity strzegomskie. Wewnątrz trwa remont m.in. paradnej klatki schodowej z marmurowymi stopniami (Carrara). Muzeum Narodowe - gmach muzeum z roku 1904 posiada bardzo urzeźbione elewacje piaskowcowe (Radków) i mozaikowe. Cokół, wejście i efektowne neobarokowe schody wewnętrzne wykonano z granitów strzegomskich. Hotel Rzymski - kamienny wystrój holu hotelowego z zastosowaniem trawertynów dokumentuje przebudowę z lat II wojny światowej w „stylu hitlerowskim” Alberta Speera. Bank PKO (pl. Wolności 3) - oddany w 1937 roku gmach jest ewidentnym świadkiem pomyślności gospodarczej państwa polskiego w okresie II Rzeczypospolitej. Dokumentuje także patriotyczne zachowania inwestora i projektantów, niemających najmniejszej wątpliwości, że gmach tej rangi musi pokazać piękno polskiego kamienia. Samo zamawianie rodzimego kamienia ożywiało gospodarczo zaniedbane tereny Kielecczyzny i Wołynia. Elewację północną wykonano w piaskowcach dolskich (Doły Biskupie koło Starachowic). Cokół, trójuskokowe ościeże wejścia głównego oraz ściany wiatrołapu to brązowo-różowoczarny granit wołyński z okolic Klesowa koło Sarn. Przed-

www.RynekKamienia.pl

MULTISTONE GRANITE AG

MARIKANA EAGLE BLUE IMPALA NERO ASSOLUTO NEW BELFAST FINE GRAIN

Biuro w Szczecinie Granstone sp. z o.o. info@granstone.pl Tel: 0048/914887916 Biuro w Liechtensteinie Tel: 00423/2397464 Fax: 00423/2397469 office@multistonegranite.com

Poczta (19)

Na magazynie ponad 40 000 m2 w formie slabów, płytek, mozaiki oraz misy umywalki, wanny, kominki i nagrobki. Do wyboru ponad 100 gatunków kamienia - marmur, granit, konglomeraty, trawertyn, piaskowiec, wapień, onyks, łupek kwarcytowy. Firma ARTSTONE zajmuje się sprzedażą hurtową oraz detaliczną kamieni naturalnych z całego świata. Wykonujemy blaty, parapety, schody, elewacje, kominki, posadzki i inne elementy architektoniczne z kamienia naturalnego.

Skład Warszawa Macierzysz ul. Sochaczewska 79, Macierzysz 05-850 Ożarów Mazowiecki tel./fax 022 721 17 58, 722 40 25 tel. kom. 501 056 448, 507 049 424 info@artstone.com.pl www.artstone.com.pl

Salon Warszawa ul. Kleszczowa 9, 02-485 Warszawa tel. 022 863 64 76 fax 022 863 85 05 tel. kom. 668 436 141 abakam@wp.pl www.abakam.pl

NK 43 (7/2009)

Stojąc przy wejściu do starego gmachu Muzeum Narodowego w oddali widzimy gmach poczty przy ul. 23 Lutego róg alei K. Marcinkowskiego. Obecny wygląd budynku zawdzięcza poczta gruntownej przebudowie przeprowadzonej w czasie II wojny światowej przez niemieckie władze okupacyjne. Okładzinę kamienną ścian, obramienia okienne, gzymsy, attykę i cztery potężne kanelowane kolumny wykonano z trawertynu sprowadzonego z Bad Cannstadt (obecnie dzielnica Stuttgartu). Kolumny te, zmontowane z bębnów, nie zdobiły frontonu długo. W lutym 1945 roku szturm dywizji generała Glebowa na niemiecki węzeł obrony gmachu poczty spowodował ogromne zniszczenie, w tym zawalenie dwóch i uszkodzenie pozostałych dwóch kolumn. Przy odbudowie gmachu zdecydowano się na odtworzenie kolumn z betonu i tynku. Uszkodzone gzymsy i okładziny wymieniono dopiero kilka lat temu, tym razem z podobnego kolorem, rodzimego trawertynu Zalesiaki. sionek i hol wejściowy wyłożono wapieniami Barwinek, Zelejowa oraz dewońskim wapieniem z Zagórza (dzielnica Kielc). W klatce schodowej zachowały się dwa rodzaje wapieni kieleckich (Bolechowice, Morawica) oraz podkrakowski Dębnik. Prace kamieniarskie z lat 1966-98 dodały do wymienionych poprzednio: szare granity strzeblowskie, czarne gabronoryty z Gorbulewska (okolice Żytomierza na Ukrainie), doleryty Zimbabwe Black i marmury Seyitgazi z Turcji. Elewację następnego gmachu (Bank Handlowy - pl. Wolności 4) wykonano ze sztucznego kamienia imitującego czarne gabro. Arkadia - zachodnią powierzchnię placu Wolności zajmuje dawny teatr pruski, wielokrotnie przebudowywany i dziś nazywany Arkadią. Od strony południowej i wschodniej zwracają uwagę piaskowcowe kolumny, częściowo podwójne. Każdą kolumnę złożono z trzech bębnów po 1,5 m. Dekoracja gmachu jest bogata, są kamienne gzymsy, gazony, balustrady. Surowcem są kredowe piaskowce nadłabskie z okolic Drezna i Pirny. Bank WBK (pl. Wolności 15) - jest to majestatyczny gmach dawniejszego OstBanku z roku 1911, obecnie Banku Zachodniego WBK. Kamienna dekoracja przyziemia i parteru budynku to w większości ciosy wapieni muszlowych z terenu Niemiec. Okładziny wyższych kondygnacji wykonano z tufów wulkanicznych Ettringen (Góry Eifel – Nadrenia). Dwie czterometrowe sterczyny wyrzeźbiono w wapieniu muszlowym. Wejście do banku i hol kasowy wyłożono granitem typu rapakiwi Baltic Brown oraz wapieniem Morawica. Efektownie prezentują się schody wewnętrzne. W dobrym stanie zachowały się stopnice z Carrary, natomiast nowym kamieniem podestów i policzków są dewońskie Bolechowice.

Konstancin Jeziorna tel. 022 423 47 58 www.RynekKamienia.pl

FOT. Z. PNIEWSKI

Z KRAJU

Plac Wolności 16 – to również budynek bankowy, tym razem z okładziną z żółtokremowych piaskowców bolesławieckich. W wejściu ułożono płyty z granitów strzegomskich, diabazów Neuensalz i sjenitów Przedborowa. Wewnątrz w holu znajduje się posadzka z Bolechowic, a na ścianach (tu niespodzianka!) okładziny z szaroczarnych, smugowatych alabastrów podlwowskich (Żurawno nad Dniestrem). Alabastry te były szeroko stosowane w dwudziestoleciu międzywojennym w budownictwie sakralnym, rzeźbie, a także w budownictwie monumentalnym. Posadzka holu kasowego to płyty Morawicy, a lady i część okładzin pionowych to grecki marmur Karnazeiko.

FOT. H. WALENDOWSKI

”

Nie są znane przyczyny, dla których latach 70. w Poznaniu „ulepszono” krakowski projekt nawierzchni placu Wolności i zamiast kostki zastosowano cienkie paski ze sjenitu Przedborowa. Montowano je bezspoinowo, „by było ładniej”. Przyszły dni upalne i... całe powierzchnie granitowego placu zaczęły się wypiętrzać, a płyty pękały z hukiem.

Biblioteka Raczyńskich - na uwagę zasługuje cokół budynku z kolorowymi łupanymi głazami narzutowymi. Kolumnada wykonana jest z żeliwa i pomalowana. Przed Biblioteką ustawiono niedawno zabytkowy pomnik Hygei na starym cokole z nadłabskiego piaskowca Cotta i na nowych stopniach z piaskowca śmiłowskiego. Płyta placu Wolności - po ostatnio przeprowadzonej budowie podziemnego parkingu płytę placu pokryto żółtawym sztucznym brukiem. W części wschodniej i zachodniej możemy zauważyć pewne powierzchnie z granitów strzegomskich, czerwonego ortognejsu Vanga, a także murki z prawie białego jurajskiego piaskowca Śmiłów i ciemnoczerwonego triasowego Kopulaka. Na chodniku przy Arkadii pozostawiono fragment poprzed-

NK 43 (7/2009)

niej modułowej płyty placu złożonej z granitów strzegomskich i sjenitów Przedborowa. Niezwykle pouczająca jest historia tej całkowicie nieudanej i kompromitującej wielu ludzi inwestycji z lat 70. Krakowski poprawny projekt zakładał ułożenie pól o powierzchni 40 m2 z płyt granitowych oddzielonych paskami kostki granitowej. Paski te miały za zadanie przejmowanie naprężeń termicznych. Nie są znane przyczyny, dla których w Poznaniu „ulepszono” projekt i zamiast kostki zastosowano cienkie paski ze sjenitu Przedborowa. Montowano je bezspoinowo, „by było ładniej”. Przyszły dni upalne... i zaczęło się! Całe powierzchnie granitowego placu zaczęły się wypiętrzać, a płyty pękały z hukiem. Nie pomogło wymyślone na poczekaniu

Pierzeja północna Placu Wolności i fragment nowej płyty placu. W oddali po lewej widać budynki bankowe pod numerami 15, 16 (nr 23, 24 na naszej mapie), fragment fasady Bibliolteki Raczyńskich (25) i pomnik Hygei (26) schładzanie kamieni przez polewanie wodą. Było już za późno. Nie wiem, czy znaleziono winnych „ulepszenia” projektu. Morał z tej opowieści jest jasny: jak nie wiesz, to nie zabieraj głosu. Zakończenie spaceru na placu Wolności winno być optymistyczne, dlatego nie denerwując się niepotrzebnie, zacytujmy słowa Seneki: Calamitas virtutis occasio est (klęska bywa sposobnością do cnoty). z Henryk Walendowski

www.RynekKamienia.pl

Z KRAJU

dajność minutowa) – w porozumieniu z inwestorem zrezygnowaliśmy z kolejnej próby rozcinania na traku linowym. W tym przypadku obawiałem się zachowania giętkiej liny diamentowej przy zacinaniu na obłych powierzchniach głazu i płaskości uzyskiwanych płyt. Koncepcja W międzyczasie inwestor znalazł i zabezpieczył miejsce do lokalizacji przyszłego zakładu w Strzałkowie koło Konina. Mając w ręku w miarę dokładne technologiczne dane wyjściowe oraz lokalizację, mogłem opracować koncepcję technologiczno-kosztową nowego zakładu w wybranej lokalizacji. W koncepcji tej założyłem zastosowanie dwóch pił tarczowych: 1600 mm do głazów mniejszych i 3000 mm dla głazów większych (do 1,2 m wysokości). Park maszynowy oddziału obróbki uzupełniały szlifierka do płaszczyzn, mostowa piła tarczowa oraz oczyszczalnia ścieków. Przewidziałem również oddział elementów łupanych z łupiarkami formaków i kostki. Zapotrzebowanie surowca dla tych urządzeń zostało określona na ok. 1800 m3 głazów rocznie. Koncepcję zakończyłem i przekazałem inwestorowi w październiku 2006 r. Potem były spotkania z wykonawcami projektu budowlanego, którym przekazałem szcze-

Głazy Polgranitu Poddawane obróbce głazy narzutowe pochodzą z nadkładu jednej z kopalni węgla brunatnego w okolicach Konina. Zostały przeniesione ze Skandynawii na teren Polski przez skandynawski lodowiec w czwartorzędowym okresie zlodowaceń. Ostatnie zlodowacenie (tzw. Północnopolskie), którego zasięg w kierunku południowym sięgał Konina, ustąpiło zaledwie 10 tysięcy lat temu, pozostawiając na polskich ziemiach ciekawy zestaw skandynawskich głazów. Głazy te najczęściej i w największej ilości występują w północnej, północno-wschodniej i centralnej Polsce. Na zdjęciu Przemysław Przywarty przy składzie na obrzeżach kopalni.

NK 43 (7/2009)

gółowe uwagi związane z instalowanymi urządzeniami do obróbki kamienia. I na tym zakończyła się moja rola jako projektanta. Przez kolejne trzy lata wymienialiśmy telefonicznie podstawowe informacje i tylko dzięki temu orientowałem się, co się dzieje w Strzałkowie. Samo życie A działo się sporo. Przemysław Przywarty (dla mnie Przemek) nie zasypiał gruszek w popiele. Wobec utrudnień w pierwotnej lokalizacji zakładu znalazł w niewielkiej odległości niezbyt elegancki, ale bezpieczny obiekt, który umożliwił ustawienie dwóch traków tarczowych z oczyszczalnią ścieków oraz łupiarki. Zlokalizowany w Ostrowie Kościelnym pierwszy dwupiłowy zakład ruszył w 2007 r. Ruszyła produkcja, wyprodukowane płyty umożliwiły rozpoczęcie sprzedaży i normalnego marketingu było nie było niecodziennego produktu. Rozpoczęło się normalne wchodzenie na rynek z jego plusami i minusami. W tym czasie Przemek wprowadził płomieniowane powierzchni płyt za pomocą niezawodnych płomieniówek z firmy p. Kalinowskiego. W poszukiwaniu sposobu utrzymania intensywności koloru płyt po rozcięciu udało się odnaleźć na rynku krajowym odpowiednie impregnaty (po wielu próbach zastosowano duński olej do kamienia firmy Voca). Po pokryciu tym środkiem różnokolorowe płyty uzyskują głęboki ton koloru i połysk powierzchni. Na początek zakład dwupiłowy Z końcem września br. wprosiłem się na wizytę w Koninie. Chciałem na własne oczy zobaczyć to, o czym tylko słyszałem. Oprowadzany przez Przemka odwiedziłem pracujący „dwupiłowy” zakład w Ostrowie Kościelnym. Obie piły 1600 i 2200 mm pracują na trzy zmiany, łupiarka na jedną lub dwie zmiany w zależności od potrzeb. Średnia wydajność zakładu to ok. 30 m2 płyt na dobę. Produkowane są płyty o fakturze maszynowej i płomieniowanej, grubości 2 lub 4 cm. W trakcie wizyty składowisko wyrobów gotowych ziało pustką; resztki pozostałych płyt rozbierali indywidualni klienci wyszukujący ciekawsze kolorystycznie elementy. Podstawową produkcję zestawianą w postaci jednostek paletowych wcześniej odebrały samochody większych klientów. Jak się okazało, zapotrzebowanie ze strony miejscowych klientów okazało się znacznie wyższe od produkcji. Zakład w Babinie Olędrach Ale prawdziwą niespodzianką było to, co zobaczyłem w Babinie Olędrach położonych niedaleko Strzałkowa. Spoza hałdy głazów narzutowych (zawierającej prawie 12 tysięcy ton surowca!) wyłoniła się nowa hala produkcyjna firmy Polgranit. Porządnie ogrodzona działka o powierzchni prawie 2 ha zlokalizowana na równym, płaskim terenie, z nową halą produkcyjną, wytyczonymi trasami

www.RynekKamienia.pl

Z KRAJU W mojej praktyce projektanta zakładów przemysłu budowlanego zdarzały się różne sytuacje miłe i te mniej sympatyczne. Dlatego ze szczególnym sentymentem pragnę opisać historię ostatniego (już 31 w mojej prywatnej numeracji) zakładu, w którego powstaniu miałem przyjemność uczestniczyć - pisze Wacław Chrząszczewski o zakładzie obróbki głazów narzutowych

końcem 2006 roku, jeszcze w ciepłej części jesieni, odbieram telefon: „Dzwonię z Konina, mam dla pana ciekawy temat do projektowania”. Temat rzeczywiście był tak ciekawy, że na jego temat nie można znaleźć zbyt wiele informacji. Przypomniały mi się informacje z lat siedemdziesiątych o próbach cięcia głazów wydobywanych podczas eksploatacji zakładu kruszyw w Sobolewie na Białostocczyźnie. Słyszałem o nieudanych próbach piłowania na trakach wahadłowych. Materiał był bardzo

Stoneman Przemysław Przywarty

spod Konina trudny w obróbce, zwłaszcza bloki wysuszone po kilku latach pobytu na świeżym powietrzu. Bloki świeżo wydobyte podobno łatwiej poddawały się obróbce. Temat rzeczywiście był ciekawy, tym bardziej gdy okazało się, że do dyspozycji jest ogromna ilość tego materiału – była mowa o 40 tysiącach ton w ciągu roku (!). Gra była warta świeczki, więc szybko spakowałem manatki i zjawiłem się w Koninie.

Właściciel firmy Polgranit i zakładu obróbki głazów narzutowych w Babinie Olędrach. Zaliczył cztery maratony, a najbardziej cieszy go ukończenie triatlonu na dystansie Ironman (pływanie 3,8 km, bieg kolarski 180 km, bieg 42 km) - 226 km w jednym ciągu. Na kilka dni przed rozpoczęciem tegorocznych targów poznańskich - w dniu 1 listopada 2009 r. wystartuje w nowojorskim maratonie na olimpijskiej trasie 42,195 km.

NK 43 (7/2009)

Inwestor W czasie pierwszych rozmów z przyszłym inwestorem i właścicielem projektowanego zakładu Przemysławem Przywartym dowiedziałem się ze zdziwieniem, że w branży kamieniarskiej jest absolutnym amatorem. Również w jego rodzinie nie było nikogo, kto z kamieniarstwem miałby coś wspólnego. Natomiast z przyjemnością obserwowałem, w jaki sposób wspierała go rodzina. Rodzice –finansujący przedsięwzięcie, właściciele nowoczesnej, dobrze zarządzanej ubojni trzody chlewnej oraz brat, który prowadząc własną firmę, był równocześnie głównym organizatorem i nadzorcą robót budowlanych. Oczywiście bardzo ważne było wsparcie psychiczne i zabezpie-

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 41

Z KRAJU

nicy szybko opanowali obsługę i sposób programowania obrabiarki na pierwszej tarczy diamentowej przeznaczonej do cięcia granitu. Korzystając ze swoich znajomości, uzyskałem pozwolenie na przeprowadzenie prób cięcia głazów. Dosłownie na drugi dzień do Barwałdu przyjechała półciężarówka z czterema głazami z Konina. Pierwszy blok granitowy był rozcinany prostopadle do jego długości, metodą cięcia skokowego. Rozcinany blok został ustawiony na stole wózka i podbity klinami drewnianymi. Z niepokojem obserwowaliśmy pierwsze cięcia, zachowanie piły i stabilność głazu podczas cięcia. Na szczęście obyło się bez niespodzianek i po kilkunastu minutach mogliśmy oglądać pierwszą płytę. Kolorystyka tej

Z niepokojem obserwowaliśmy pierwsze cięcia, zachowanie piły i stabilność głazu podczas cięcia. Na szczęście obyło się bez niespodzianek i po kilkunastu minutach mogliśmy oglądać pierwszą płytę. czenie finansowe z ich strony, ale sam zainteresowany już wcześniej rozpoczął samodzielną działalność handlowousługową w branży instalacyjno-grzewczej. W tej sytuacji odbyliśmy kilka wyjazdów szkoleniowych m.in. do Barwałdu, Piławy i Strzegomia, gdzie przyszły właściciel zakładu mógł zapoznać się z teorią (w moim wykonaniu) i praktyką zakładów obróbczych. Przy okazji nawiązaliśmy pierwsze kontakty z producentami maszyn obróbczych. Z przyjemnością zaobserwowałem biegłość w wykorzystaniu elektronicznych środków (telefonia, Internet, grafika). Od strony fizycznej oceniłem go jako typowego przedstawiciela młodego pokolenia, średnio zainteresowanego wysiłkiem fizycznym. Jaka technologia Przystępując do projektu, zdawałem sobie sprawę z trudności, jakie wynikają z nietypowego surowca mieszczącego się w obszernej grupie granitoidów. Obserwowane głazy o odsłoniętych przekrojach były średnio- lub wielkoziarniste, rzadko o strukturze równomiernej, częściej szybko zmiennej. Najciekawsze było bogate użylenie, a zwłaszcza kolorystyka, które decydują o handlowej przydatności i atrakcyjności produktu. Po wstępnym wyeliminowaniu technologii piłowej (traki wahadłowe i diamentowe) do wyboru pozostała technologia cięcia tarczami diamentowymi lub piłowania na trakach linowych. W październiku 2006 r. w zakładzie obróbki piaskowca Barwałd, który projektowałem, zmontowano i uruchomiono nową piłę tarczową 1600 mm firmy Monstal. Pracow-

www.RynekKamienia.pl

i następnych płyt szczególnie podobała się pracownikom Barwałdu, skazanych na oglądanie jednolicie popielatych elementów z ich rodzimego piaskowca. W ten sam sposób rozcięto do końca ten i kolejne głazy. Drugi głaz miał wyjątkowo piękny zielony kolor. Wobec pozytywnego wyniku prób - w czasie których ustaliłem parametry cięcia (wielkość skoku zagłębienia, wy-

Pierwsza płyta z głazu, która wyszła spod piły goszczącego Polgranit zakładu obróbki piaskowca w Barwałdzie

NK 43 (7/2009)

Z KRAJU

dojazdowymi, składowiskami utwardzonymi łamanym kamieniem, sprawia bardzo dobre wrażenie. Hala o rozpiętości 12 m i długości 84 m jest na etapie końcowych prac wykończeniowych. Wydzielona część hali mieści biuro firmy, salon wystawowy i pomieszczenia marketingowe. W części produkcyjnej wydzielono sześć segmentów połączonych korytarzem transportowym. Każda z pił tarczowych mieści się w jednym segmencie oddzielonym od sąsiedniej ścianką działową. Przewidziano zainstalowanie czterech pił 1600, jednej 2200 i jednej 3000 mm. W segmentach czekają gotowe fundamenty pił przygotowane do ich zamontowania. W skład zestawu pił wchodzą dwie przeniesione ze starego zakładu. Kolejną część hali stanowią stanowiska płomieniowania z siecią połączoną ze zbiornikiem propanu zlokalizowanym poza halą. W końcowej części hali przewidziano miejsce na szlifierkę mostową, szlifierkę kolankową (najkorzystniejszą przy obróbce płyt owalnych) oraz piłę tarczową 600 mm. Obok hali przygotowane są stanowiska dla łupiarki kostki. Moją uwagę zwróciło niezwykle staranne wykończenie pomieszczeń (m.in. flizowanie stanowisk pił), starannie prowadzone sieci elektryczne, wodociągowe i gazowe; widać w nich fachowe przyzwyczajenia, dokładność inwestorów i budowlańców. Obiekt będzie wyposażony w sieć kamer przemysłowych. Zgodnie ze swoimi doświadczeniami zawodowymi Przemysław Przywarty zastosował najnowszą technologię ogrzewania obiektu w postaci promienników gazowych. W części biurowej i socjalnej zainstalowano ogrzewanie podłogowe wodne zasilane z gazowego kotła kondensacyjnego.

”

Przemysław Przywarty w krótkim czasie opanował i udoskonalił technologię produkcji płyt owalnych. Wprowadził z powodzeniem technologię płomieniowania, dobrał optymalne środki do impregnacji i utrwalania koloru rozcinanych płyt.

Ze Strzałkowa do... Nowego Jorku Muszę przyznać, że zaimponował mi sposób i efekty działania rodziny państwa Przywartych. W ciągu niespełna trzech lat wykonali dobrą robotę. Znaleźli niecodzienne źródło surowców, mieli pomysł na jego wykorzystanie, nawiązali kontakty z dostawcami, zorganizowali odbiór i transport głazów. Przemek w krótkim czasie opanował i udoskonalił technologię produkcji płyt owalnych. Wprowadził z powodzeniem technologię płomieniowania, dobrał optymalne środki do impregnacji i utrwalania koloru rozcinanych płyt. Wobec pewnych kłopotów w uzyskaniu odpowiedniej wydajności przy produkcji kostki

NK 43 (7/2009)

Na styczniowe otwarcie nowego zakładu Polgranitu w Babinie Olędrach czeka blisko 12 tys. ton głazów. brukowej z własnych płyt głazowych uruchomił wymianę barterową tychże na formaki granitowe i z nich produkuje kostkę brukową. Po uruchomieniu produkcji na dwóch trakach tarczowych wszedł na rynek z nowym asortymentem o specjalnym zastosowaniu i rozpoczął akcję marketingową. Dzięki współpracy całej rodziny ziścił się cel, jakim było stworzenie zakładu obróbki głazów z prawdziwego zdarzenia. Ale nie stało się to samo. Znaczną część nakładów (prawie 60 proc. nakładów na wyposażenie technologiczne) udało się uzyskać z funduszy europejskich 1550 tys. na przewidywane 1900 tys. zł - uzyskując wysokie punktacje za innowacyjność produktową w regionie i w skali kraju, poprzez wykorzystanie odpadowych głazów zalegających na terenie wyrobisk kopalnianych węgla brunatnego. Oglądany przeze mnie zakład przygotowany do zainstalowania maszyn świadczy o tym dobitnie. Ale ostatecznie zaskoczyło mnie co innego: oto szanowny inwestor p. Przemysław Przywarty, którego w czasie poprzednich spotkań nie podejrzewałem o uprawianie sportu wysokiego lotu, równocześnie ze startem do obróbki głazów wystartował do wyczynowej działalności sportowej. Zaliczył już cztery maratony, a najbardziej cieszy go ukończenie triathlonu na dystansie Ironman. Na kilka dni przed rozpoczęciem tegorocznych targów poznańskich - w dniu 1 listopada 2009 r. wystartuje w nowojorskim maratonie na olimpijskiej trasie 42,195 km. Nie chodzi tutaj o zdobycie czołowego miejsca, lecz udział w światowej imprezie dobrze świadczy o ambicji i sprawności fizycznej naszego „głazowego kamieniarza”, a może raczej stonemana. z Wacław Chrząszczewski, wastone@op.pl

www.RynekKamienia.pl

GRANIT-PASTERNAK

Caledonia Cambrian Black Picasso Laurentian Green Newton Brown Violetta Canadian Valley Gold Vein

Płyty granitowe Marmury (Daino Reale) Aglomarmur Nagrobki gotowe

Jesteśmy przedstawicielem największej kompanii kanadyjskiej na Polskę i Europę Wschodnią Mariusz Pasternak, ul. Samsonowicza 15, 27-400 Ostrowiec Śwętokrzyski, tel. /fax: 041-2474746, mobile: 0501 773 750, e-mail: wiola30p@interia.pl Skład Bloków Firma Skamet (Jarosław Cybuch), ul. Strzelnicza12, 58-150 Strzegom Kontakt Kanada (Mark Fulara), tel.: 0015 196 887 654, fax: 0015 196 887 812, e-mail: markfulara@hotmail.com

FOT. J. KORZENIOWSKI

ZE ŚWIATA

W poświęconym pamięci żołnierzy, którzy zginęli podczas konfliktów w XX w., brytyjskim National Memorial Arboretum (Narodowym Parku Pamięci) brakowało do niedawna pomnika upamiętniającego bohaterstwo Polaków walczących na frontach II wojny światowej. 19 września odsłonięto pomnik Polskiego Czynu Zbrojnego na Zachodzie wykonany przez rzeźbiarza Roberta Sobocińskiego przy współpracy Mirosława Grysia i firmy Granit-Mar z Kościana.

Blask orła P

omysł pomnika powstał z inspiracji polskich stowarzyszeń byłych żołnierzy biorących udział w walkach w II wojnie światowej, którzy po jej zakończeniu wybrali życie na emigracji. Źródłem projektu była figurka wykonana przez dra Andrzeja Meeson-Kielanowskiego, deputowanego angielskiego parlamentu, wykonana z czterech ołowianych żołnierzy stojących tyłem do siebie. Siłą napędową był komitet budowy pomnika, któremu przewodniczył dr Marek Stella-Sawicki. To właśnie komitet był autorem szerszej koncepcji pomnika. Ustalono, że każda z czterech figur przedstawiać będzie inny rodzaj Polskich Sił Zbrojnych walczących wraz z zachodnimi aliantami przeciwko nazistom. Nad postaciami lotnika Dywizjonu 303, marynarza niszczyciela ORP Błyskawica, piechura II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa i łączniczki Armii Krajowej z okresu Powstania Warszaw-

NK 43 (7/2009)

skiego symbolizującej jednostki walczące w kraju pod komendą emigracyjnego rządu polskiego w Londynie wzbija się w niebo orzeł. Komitet zaprosił do konkursu na pomnik kilkunastu artystów, którzy dla siebie pozostali anonimowi. Przez parę miesięcy trwały rozmowy z artystami nad ich koncepcjami pomnika. Ostatecznie w czerwcu 2008 r. komitet zaprosił do współpracy poznańskiego rzeźbiarza Roberta Sobocińskiego. Przedstawiona przez niego koncepcja nawiązywała kształtem do tradycyjnego w kulturze brytyjskiej kamiennego kręgu. W centrum kręgu o średnicy 18 m zaplanowano blisko 5-metrowy pomnik z brązu stojący na kamiennym cokole. Krąg ogranicza 16 kamiennych tablic, na których w języku angielskim upamiętniono najważniejsze polskie jednostki na frontach II wojny światowej oraz miejsca ważniejszych bitew. Arboretum nie jest wyłącznie miejscem upamiętnienia poległych, ale także ważnym elementem edukacji historycznej Brytyjczyków. W ubiegłym roku odwiedziło je ponad 500 tys. ludzi. To jedno z nielicznych miejsc, gdzie

National Memorial Arboretum w Lichfield w Staffordshire (ok. 200 km na północny zachód od Londynu) to 150-akrowy (60 ha) park w stylu angielskim, w którym znajduje się ponad 150 pomników upamiętniających żołnierzy i członków służb cywilnych z całego świata biorących udział w walkach w XX w. pod dowództwem brytyjskim. W centrum parku znajduje się imponujący memoriał poświęcony blisko 16 tys. brytyjskich żołnierzy i cywilów, którzy zginęli w konfliktach i zamachach terrorystycznych po zakończeniu II wojny światowej. Idea Arboretum narodziła się w 1988 r., a oficjalne otwarcie nastąpiło 16 maja 2001 r.

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 12

ZE ŚWIATA

Podczas gdy w pracowni Roberta Sobocińskiego trwały prace nad pełnowymiarowym modelem głównej figury pomnika oraz jego brązowym odlewem, w zakładzie w Kościanie trwały intensywne prace nad kamieniarką. Projekt pomnika uwzględniał anglosaską tradycję, w któ-

FOT. J. KORZENIOWSKI

Największym wyzwaniem w pracy rzeźbiarza było połączenie czterech obróconych do siebie plecami figur w taki sposób, by dla obchodzącego rzeźbę widza figura była cały czas dynamiczna.

NK 43 (7/2009)

FOT. S. PAŹ

regularnie spotkać można członków brytyjskiej rodziny królewskiej, co jest dodatkową atrakcją dla wielu mieszkańców Wysp. Niewielu z nich zdaje sobie sprawę z faktu, że Polacy byli czwartą najliczniejszą grupą narodowościową biorącą udział w walkach po stronie aliantów – stąd tablice informujące o licznym i ważnym udziale Polaków w zwycięstwie nad hitlerowcami. Inicjatorzy pomnika liczą też na to, że będzie on magnesem także dla licznej Polonii, szczególnie młodszej, pochodzącej z ostatniej fali emigracji. Po stronie brytyjskiej komitet zlecił prace budowlane firmie Soarbond Ltd. Robert Sobociński otrzymał zaś wolną rękę w kwestii wyboru kooperujących z nim firm w Polsce, ponosząc jednocześnie odpowiedzialność za jakość wykonanych prac i całość realizacji projektu. Artysta postanowił, że prace kamieniarskie zleci znanej mu od lat i zaufanej firmie Granit-Mar z Kościana, należącej do Mirosława Grysia. Wykonaną z brązu główną figurę odlano w należącej do artysty pracowni w wielkopolskim Szymanowie koło Śremu. Oba zakłady przed rozpoczęciem prac odwiedzili jeszcze i zaakceptowali przedstawiciele komitetu budowy pomnika.

Pracownicy Granit-Maru wykuli w granicie ponad 8000 liter. Ze względu na ciągłe zmiany tekstu niektóre tablice musiały być zdzierane. rej podobne prace realizowano zazwyczaj przy użyciu szarego granitu. Wybór, ze względu na jakość, atrakcyjną cenę i niemal identyczny z szarymi granitami brytyjskimi wygląd, padł na pochodzący z południa Francji, znany dobrze na polskim rynku Tarn Silverstar. Mimo że popularność tego materiału, konkurującego w Polsce z rodzimymi granitami z Dolnego Śląska, powoduje, że czeka się na niego stosunkowo długo, tym razem sprowadzająca go z Francji firma Atrium należąca do Wojciecha Czecha stanęła na wysokości zadania. Tiry z blokami wjechały na plac zakładu już kilka dni po zamówieniu. Łącznie do Kościana przyjechało ok. 150 ton francuskiego granitu. Prace kamieniarskie, rozpoczęte w lutym 2009 r., obejmowały przygotowanie cokołu pomnika, tablic go okalających i kamiennej posadzki. Łączna powierzchnia memoriału wynosi ponad 250 mkw. Ilość składowych elementów zmusiła Mirosława Grysia do rozrysowania na placu projektu pomnika w skali 1:1. Cokół pomnika, którego rdzeń na prośbę Brytyjczyków również wykonano z 6-tonowego bloku granitu, składał się z czterech elementów narożnych i czterech granitowych tablic. By zapewnić właściwe spasowanie poszczególnych większych elementów, wykonano ze stali wymyślne kątowniki. By ułatwić obróbkę każdej powierzchni, przygotowano urządzenie obracające bloki w powietrzu, na gumowych linach. Jednak nie te elementy sprawiły kamieniarzom największe problemy. Po tym, jak projekt przestał być ideą, komitet „wyrwał”

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 30

Serdecznie zapraszamy na nasze stoisko nr 30 na targach KAMIEĹ&#x192; - STONE 2009

brytyjskiej policji eksponowane miejsce w Arboretum, a pomnik zaczął nabierać realnych kształtów, znacznie wzrosła liczba osób zaangażowanych w jego powstanie (dołączył m.in. ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie Ryszard Kaczorowski). Na specjalnej konferencji prasowej, cieszącej się dużym zainteresowaniem polonijnej prasy, ogłoszono treść napisów, jakie miały znaleźć się na pomniku. Gdy do dyskusji nad nimi włączyli się uznani historycy (m.in. znany i popularny w Polsce Walijczyk prof. Norman Davies, autor m.in. historii Polski pt. „Boże Igrzysko”, historii Wrocławia – „Mikrokosmosu” i historii Powstania – „Powstanie 44” oraz prof. Jan Ciechanowski, powstaniec od ponad 60 lat mieszkający i pracujący w Wielkiej Brytanii), czterech pracowników z Granit-Maru kuło już ponad 8 tys. znaków, jakie znaleźć się miały na granicie. Zawiłość historii, mnogość interpretacji, brak wymiernych danych powodowały, że dyskusje historyków przedłużały się, a napisy wciąż ulegały zmianom. To ten okres prac Mirosław Gryś i Robert Sobociński wspominają najgorzej. Część napisów z tablic zdzierano; ostateczna liczba poprawek sięgnęła kilkunastu. Kucie przeciągnęło się do połowy czerwca, prace nad pomnikiem trwały do początku lipca. O opóźnieniu w dostarczeniu ponad 100 ton gotowych elementów pomnika nie mogło być mowy. Zbliżająca się wizyta w Arboretum jednego z członków rodziny królewskiej zastopowałaby prace montażowe na kilka dni. Prace nadzorowane osobiście przez Roberta Sobocińskiego prowadziło dwóch pracowników Granit-Maru i dwóch Soarbond Ltd. (by uniknąć problemów językowych, oddelegowano do tego zadania Polaków). Odsłonięcie zaplanowano na 19 września.

NK 43 (7/2009)

FOT. S. PAŹ

Robert Sobociński podczas załadunku gotowych elementów i Mirosław Gryś obracający jedną z tablic napisowych

FOT. ARCHIWUM

ZE ŚWIATA

Historia pewnej znajomości

Zaufanie, jakim Robert Sobociński obdarzył zakład kamieniarski Mirosława Grysia, nie jest niczym zaskakującym, jeśli spojrzymy na to przez pryzmat doskonałej współpracy ojców obu panów. Po raz pierwszy Jerzy Sobociński spotkał Henryka Grysia w pierwszej połowie lat 80. Spiritus movens tego spotkania był znany i szanowany poznański kamieniarz Bernard Pawłowicz. Jerzy Sobociński, który pracował właśnie nad rekonstrukcją pomnika Bolesława Chrobrego przed katedrą gnieźnieńską, stojąc w obliczu braku kamienia, poszukiwał osoby, która miała dostęp do materiału blocznego. Bernard Pawłowicz przedstawił mu mistrza kamieniarskiego Henryka Grysia z odległego o 40 km od Poznania Kościana. W ten sposób rozpoczęła się wieloletnia współpraca seniorów, a także znajomość Roberta i Mirosława, którzy podążyli śladami swoich ojców. Ich współpraca zaowocowała już wieloma realizacjami w całej Polsce. Na zdjęciu powyżej obaj panowie z rodzinami po uroczystości odsłonięcia pomnika.

W uroczystości wzięło udział blisko 1500 osób – weteranów, ich rodzin i przyjaciół, a także Edward książę Kentu (tradycyjnie odpowiadający w rodzinie królewskiej za sprawy polskie), ambasador RP w Londynie Barbara Krystyna Tuge-Erecińska oraz przedstawiciele władz i wojska obu krajów. Byli także obecni Robert Sobociński i Mirosław Gryś wraz z rodzinami. Obecnie pracują już nad swoim kolejnym wspólnym projektem, ale szczegółów nie chcą na razie ujawniać. z Szymon Paź

www.RynekKamienia.pl

Najpiękniejsze kamienie z najdalszych zakątków Globu.

Zapraszamy do odwiedzenia stoiska nr 10 na targach

KAMIEŃ - STONE 2009 4 - 7 listopad

Promocja! Wyprzedaż stanów magazynowych 2009 w atrakcyjnych cenach. Zapraszamy do naszych magazynów:

GLOBGRANIT II Marek Sadek

Magazyn - Kraków

ul. Spacerowa 3; 58-241 Piława Dolna; tel. (74) 837 01 29; fax (74) 837 00 46; Płyty - tel. kom. 510 266 430; Pomniki - tel. kom. 510 266 431 e-mail: biuro@globgranit.pl ul. Conrada 55c; 31-357 Kraków; tel. kom. 501 973 020; e-mail: krakow@globgranit.pl

Magazyn - Kędzierzyn-Koźle

ul. Wandy 16; 47-206, Kędzierzyn - Koźle; tel. (77) 482 13 54; tel. kom. 602 464 258 e-mail: kk@globgranit.pl

GLOBGRANIT Nowa Ruda Sp. z o.o.

ul. Obozowa 1c; 57-400 Nowa Ruda; tel. (74) 872 57 77; (74) 872 57 78; fax (74) 872 57 79; tel. kom. 504 164 040 e-mail: nowaruda@globgranit.pl

GLOBGRANIT Strzegom Sp. z o.o. (Kopalnia)

Żółkiewka 64; 58-150 Strzegom; tel. (74) 855 13 95; fax (74) 855 13 95; e-mail: strzegom@globgranit.pl

Dołącz do naszych partnerów handlowych.

www.globgranit.pl

ZE ŚWIATA

Nieodkryte

zasoby

aki ni

koło 6000 lat p.n.e. niedaleko leżącego nad Dunajem miejsca zwanego teraz Lepenskim Virem koczownicze plemię zdecydowało się założyć osadę. Nie tak dawno archeologowie prowadzący tam prace badawcze odkryli dwie prehistoryczne rzeźby – popiersia. To prawdopodobnie pierwsze duże artystyczne przedstawienie człowieka w historii. Obecnie Lepenski Vir leży na terytorium Republiki Serbii. Nie wiemy zbyt wiele o tajemniczym plemieniu, które kilka tysięcy lat temu osiadło nad Dunajem. Wiemy natomiast, że serbscy Słowianie, którzy stanowią większość populacji republiki, dotarli na Bałkany ok. VII w. z terenów Łużyc (leżących na pograniczu Czech, Niemiec i Polski, głównie po stronie niemieckiej). Będąc pod wpływem kultury bizantyjskiej, przyjęli chrześcijaństwo, co skutkowało budową licznych kościołów i klasztorów (monasterów). Historia obecnego państwa zaczęła się jednak dopiero w 1918 roku wraz z powstaniem Królestwa Serbii, Chorwacji i Słowenii (SHS), które w 1929 r. przemianowano na Jugosławię. Jak mówią Serbowie, cała reszta jest historią. Nie zmienia to faktu, że na całym terenie byłej Jugosławii kamień w celach budowniczych i dekoracyjnych stosowany był od wieków. Wedug Zorana Ðajicia, przewodniczącego branżowego związku Kamen Srbije, obecnie z branżą kamienia związanych jest około 1200 firm – od sklepów i hurtowni kamieniarskich, przez firmy geologiczne, wydobywcze, po zakłady obróbcze kamienia rodzimego i importowanego. Do najbardziej znanych materiałów wydobywanych w Serbii należą marmury Venčac Beli, Venčac Roze, Plavi

NK 43 (7/2009)

FOT. ARCHIWUM KAMEN SRBIJE

Republika Serbii ma ograniczone zasoby kamienia budowlanego. O obecnym stanie branży i zasobach kamienia naturalnego opowiedzieli Paulowi Danielowi wydawca magazynu „Kamen” Žika Milovanović i przewodniczący serbskiego związku branży kamieniarskiej Zoran Ðajić

Beli Venčac Biały marmur Venčac wyfobywany jest w Zabrezje koło Arandjelovaca, na północnych zboczach gór Venčac. Do kamieniołomu prowadzi wygodna, asfaltowa droga z Arandjelovaca. W okolicach wsi Zabrezje skałom pochodzącym z paleozoiku towarzyszą serpentynity, pokłady kredowe i warstwy czwartorzędowe. Marmur występuje na dużym terenie w postaci różnej wielkości soczewek ułożonych w długi łuk rozciągający się od północnego wschodu na południowy wschód. Złoża marmuru pochylone są zazwyczaj 40 stopni. Kamień jest zazwyczaj biały, z pasmami szarości w tonacji od jasnej do ciemnej. W rejonach wydobycia soczewki marmuru mają miąższość od 40 do 110 m. Zasoby obliczane są na blisko 360 tys. m3. Tok; granity Bukolik, Slavkovica, Brajkovac, Radali, Jošanica, Senokos; wapienie Sirogojno, Skržuti, Portowo, Slivovac, Žagubica, Koral; piaskowce Bele Vode, Brajkovac, Ljig, Dragacevo, Temska, brekcje Ariljska Ruža, Ropočevo, Grab i marmury onyksowe (onyksy) Sijerinska Banja i Lozovik. Bloki i większe fragmenty urobku z serbskich kamieniołomów są poddawane obróbce w miejscowych zakładach, a produkty z nich wykonane sprzedawane są praktycznie wyłącznie na krajowym rynku. Miejscowa branża kamieniarska opiera się jednak w znacznej mierze na materiałach pochodzących z importu – od bloków po gotowe produkty. Mimo że Serbia liczy zaledwie ok. 10 mln mieszkańców, nie jest to nic nieznaczący rynek. Na jeden kamieniołom przypada około stu zakładów kamieniar-

www.RynekKamienia.pl

FOT. ARCHIWUM KAMEN SRBIJE

ZE ŚWIATA

FOT. FOT. ARCHIWUM KAMEN SRBIJE

Kamieniołom szarego granitu w Brajkovacu

Od lewej: niepolerowany wapień Sirogojno, znany także w Polsce wapień Portoro i różowawy granit Slavkovica skich. Według Ðajicia w ostatnich latach wzrasta zainteresowanie otwieraniem nowych kopalni. Na rynku pojawiły się zachodnie firmy, które przywiozły ze sobą najnowsze metody wydobycia i know-how. Geologicznie największe perspektywy mają formacje z okresów mezozoiku i karbonu. Paleta barw skał węglanowych rozciąga się od szarych, przez żółte, ochrowe, czerwone po zupełnie czarne. Już w niewielkiej odległości od centrum stolicy kraju – Belgradu znajdziemy wiekowe ślady kamieniarskich tradycji Serbii. W górach Venčac wydobycie marmuru prowadzone jest od 1881 r. Firma Venčac z siedzibą w Arandjelovacu została założona w 1894 r. i tak jak cały region, ma bardzo zawiłą i burzliwą historię. Sprywatyzowana w 2003 r., a następnie ponownie upaństwowiona, zajmuje się obecnie produkcją kruszyw na potrzeby drogownictwa. Dziś serbska branża kamieniarska skupiona jest w dwóch okręgach – Arandjelovacu i Krusevacu. Do wyróżniających się zakładów obróbki kamienia należą rodzinna firma Timotijevič, Sumadija Granit, Hydro-Stone, Napredak i Majdan. Firma Timotijevič została założona w 1983 r. i obecnie posiada w swojej ofercie produkty z ponad 60 typów granitów. Jej firma córka – Bukulja Granit – działa od 2000 roku.

NK 43 (7/2009)

Według Žiki Milovanovicia, wydawcy branżowego magazynu „Kamen”, w ostatnim czasie otwarto lub wkrótce zostanie otwarte kilka nowych kamieniołomów należących do prywatnych właścicieli. Tradycyjnie eksploatowane są: Niebieski marmur Venčac (Plavi) w Tresnjicy niedaleko wsi Tvrdici, 18 km na zachód od Pozegi. Złoże eksploatowane jest od 1966 r. Większość skał w tym regionie pochodzi z paleozoiku, triasu i czwartorzędu. Soczewce niebieskawego marmuru towarzyszą łupki. Złoże ma długość 300 – 350 m i szerokość 150 – 200 m, średnia miąższość wynosi 35 m. W złożu znajdują się dwa rodzaje marmuru – brekcjowy i jednorodny. Kolorystyka jednorodnego, kalcytowego marmuru jest szara (tonacja od jasnej do ciemnej) z niebieskawymi smugami. Zasoby szacuje się na 31 tys. m3. Granit Ploce na północnych zboczach gór Venčac, na wschód od Arandjelovaca. Wychodnie pokładów granitów znajdują się na przestrzeni 45 km kw. Materiał jest białoszary, szary i szaro-zielony, w większości drobnoziarnisty i jednolity. Cios, ukierunkowany na osi wschód-zachód, umożliwia pozyskiwanie materiału tradycyjnymi metodami. Zasoby obliczane są na ponad 1,7 mln m3. Największym problemem jest brak infrastruktury energetycznej, ale planowane inwestycje w tym zakresie powinny umożliwić zwiększenie eksploatacji w przyszłości. Wapień Slivovac na południowo-wschodnich zboczach góry Rtanj, 12 km od zakładu obróbki firmy Timok w Boljevacu. W złożu znajduje się materiał w kolorach szarym, szaro-fioletowym, fioletowym i czerwonym. Zasoby szacuje się na 70 tys. m3. bloków. Obecnie eksploatacja prowa-

”

Dziś serbska branża kamieniarska skupiona jest w dwóch okręgach – Arandjelovacu i Krusevacu. Do wyróżniających się zakładów obróbki kamienia należą rodzinna firma Timotijevič, Sumadija Granit, HydroStone, Napredak i Majdan.

dzona jest na poziomie 300 m3. bloków i 5000 mkw. płyt i płytek rocznie. Moce wydobywcze i przeróbcze mogłyby zostać znacząco zwiększone dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii. Piaskowce z rejonu Ljig, 100 km na południowy zachód od Belgradu. Od wieków były materiałem budowlanym, z którego wykonano wiele budynków w stolicy kraju. W rejonie znajdują się także niewielkie złoża granitu, czarnych wapieni i tufu. W szczytowym okresie wydobycia pracowało tu blisko 70 kamieniołomów. Niestety, z powodu nieefektywnej dawnej eksploatacji i braku nowoczesnych technologii, ciągłego wydobycia piaskowca w tym rejonie zaniechano.

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 42A

ZE ŚWIATA

Dacyt Ljuta Stena (dacyt – skała magmowa, wylewna lub subwulkaniczna, o porfirowej strukturze, której plutonicznym odpowiednikiem jest granodioryt). W skład mineralny dacytu wchodzą plagioklaz, piroksen, kwarc i biotyt. Występuje na południu Europy i w basenie Oceanu Spokojnego) w okolicy wsi Slavkovic, 10 km na południe od Ljig. Ta rzadka skała ma barwę jasną (do białej), jest drobnoziarnista i jednorodna. W oficjalnej terminologii Ljuta Stena jest dacytem biotytowym. Jest odporna na wysokie temperatury, mróz i zanieczyszczenia atmosferyczne. Relatywnie łatwa w obróbce, a jej krawędzie nie tracą z upływem czasu ostrości. W Serbii chętnie wykorzystywana jako kamień murowy i kostka brukowa, może też być cięta na płytki podłogowe. Jej złoża zostały dokładnie zbadane, a zasoby liczy się w milionach metrów sześciennych. Dekoracyjne kamienie z rejonu Novego Pazaru. Wydobycie kamienia z terenów rozciągających się pomiędzy Kraljevem i Cacakiem na północy oraz Kosowską Mitrowicą i Berane znajduje się pod administracją IMRG Ukras. Formacje paleozoiczne i neogeniczne obfitują w wiele skał mających zastosowanie w architekturze. Część z nich stała się znana dzięki swojej niezwykłej urodzie. Dotyczy to w szczególności marmurów Kristlino i Bela Studenica ze Studenicy, Roze z Novi Pazar i Bela Ruže z Tutina. Andezyt Trachit na szczycie góry Vinik (1245 m n.p.m.), 18 km na północny zachód od Novi Pazar. W rzeczywistości to czerwony porfir. Choć błędną nazwę handlową nadano mu w połowie lat 50., dzięki wielkiej popularności, jaką cieszy się ten kamień, przetrwała ona do dziś. Jego wykorzystanie w budownictwie ma wielkie tradycje, znaleźć go można na ścianach najstarszego w Serbii, powstałego w VII w. kościoła św. Piotra i Pawła. Był także wykorzystywany do budowy innych kościołów, klasztorów i meczetów w okolicach Novego Pazaru. Najwspa-

FOT. ARCHIWUM KAMEN SRBIJE

Zoran Ðajić, szef stowarzyszenia Kamen Srbije

NK 43 (7/2009)

nialszym przykładem jest tu pochodzący z XV w. minaret Vitko w meczecie Altun Alem. Brekcje marmurowe z Grab, na południowych zboczach góry Jelica, 10 km na południowy wschód od miasta Guca. Zasoby szacowane są na 800 tys. m3. Marmury z rejonu Užic to jedne z najbardziej interesujących kamieni pochodzących z Serbii. Złoża marmurów Plavi Tok, Venčac Plavi i Portowo znajdują się na południowy wschód od miasta Užice, pomiędzy Požegą i Kosjericem. Plavi Tok to brekcja, której grube, jasne fragmenty otoczone są ciemnymi konkrecjami i żyłkami kalcytu. Złoże, znajdujące się w pobliżu wsi Kalenic, 11 km na południowy zachód od Požegi, szacowane jest na blisko 270 tys. m3. Wapień Sirogojno, 30 km na południe od Užic. Pochodzący ze środkowego triasu czerwony, a miejscami jasnoszary wapień jest zazwyczaj cięty na płytki i stosowany we

”

Mimo że Serbia liczy zaledwie ok. 10 mln mieszkańców, nie jest to nic nieznaczący rynek. Na jeden kamieniołom przypada około stu zakładów kamieniarskich.

wnętrzach. W złożu znajduje się ok. 69 tys. m3. materiału jakości handlowej. Wapień Skržuti, z wsi Skrupi, leżącej 22 km na południe od Užic. Beżowy (miejscami żółtawy lub czerwonawy) wapień z widocznymi białymi lub szarymi skamieniałościami. Dodatkowego uroku nadają mu czerwone przeżylenia kalcytowe. Złoże szacuje się na 53 tys. m3. Według informacji, jakie otrzymaliśmy od firmy DP PGM Mermer w rejonie Zagubicy, gdzie siedzibę ma ta firma, trwają badania dotyczące możliwości wydobycia gabra w Crnej Rece i krystalicznego wapienia w Djuli. Do tej pory w rejonie Zagubicy prowadzono jedynie eksploatację wapienia Tisnica. Kamieniołom tego kamienia znajduje się w odległości 1 km od centrum miasta, przy drodze Zagubica – Bor. Wydobycie czerwonego i beżowego wapienia trwa tam od 25 lat. Zasoby są szacowane na 46 tys. m3. 20 km dalej, w pobliżu szczytu Velika Glavica (697 m n.p.m.) odkryto niedawno złoża gabra, nie są one jednak jeszcze eksploatowane. Na koniec należałoby jeszcze wspomnieć o marmurowych brekcjach wydobywanych w okolicach wsi Ropočevo, niedaleko Sopotu, 40 km na południe od Belgradu. Rozmiar i wielkość ziaren tych skał jest różna, kolor konkrecji bywa biały, szary, rzadziej beżowy, a nawet czerwony. Zasoby złoża szacuje się na 50 tys. m3. Materiał ten jest zazwyczaj wykorzystywany na posadzki i inne okładziny we wnętrzach. z Žika Milovanović, Zoran Ðajić tłumaczenie z języka angielskiego Szymon Paź

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 28

ARCHITEKTURA Miasto Wina - kompleks hotelowy Marqués de Riscal w hiszpańskim El Ciego

FOT. ARCHIWUM MARQUÉS DE RISCAL

Château XXI wieku M

amy nadzieję, że prezentowanie na łamach „nowego Kamieniarza” nowatorskich rozwiązań architektonicznych z wykorzystaniem kamienia pobudza rodzimych architektów do projektowania równie interesujących obiektów i korzystania z bogatej oferty kamienia i nowoczesnych możliwości jego obróbki. Ale to tylko jeden aspekt takich prezentacji. Dość często w realizacji robót kamieniarskich na prywatnych obiektach zleceniodawca w zakresie wykończenia rezygnuje z pomocy projektanta, zdając się na własną inwencję i pomoc wykonawcy. Mamy nadzieję, że prezentując pomysły i koncepcje światowych liderów architektury, pomożemy znajdować nietypowe rozwiązania, możliwe do zastosowania na takich budowach. Zrealizowanie takich inwestycji powoduje, że ewentualni inwestorzy zaczynają dostrzegać, że kamień przy wsparciu nowoczesnych technologii obróbki i montażu pozwala na znacznie więcej niż typowe pokrycie ścian i posadzki płytkami modularnymi. Tym razem przedstawiamy Hotel Marqués de Riscal – Miasto Wina.

NK 43 (7/2009)

Obiekt jest umiejscowiony w El Ciego (Hiszpania) w regionie Roja, na terenie starej winnicy, która została założona w 1858 roku, a rozbudowana w 1883. Aktualna przebudowa zakończyła się w 2006 roku. W piwnicach tej winnicy spoczywa kolekcja 180 000 butelek wina. Decyzja o nadaniu nowej formy starym obiektom i przebudowie winnicy zapadła ponad 10 lat przed otwarciem

”

Roboty kamieniarskie obejmowały 2000 m2 rekonstrukcji oraz 6940 m2 nowych elementów.

nowego obiektu. Decyzją właścicieli winnicy nowy obiekt miał zostać wybudowany na oryginalnych starych fundamentach i piwnicach. Zadanie było trudne, gdyż oczekiwano przy tym bardzo nowoczesnej architektury. Zaprojektowanie obiektu powierzono jednemu z największych architektów świata Frankowi O. Gehry’emu. Uznał on, że wino to przyjemność, więc nowe obiekty muszą tworzyć

www.RynekKamienia.pl

ARCHITEKTURA

FOT. WIKIMEDIA COMMONS

Frank O. Gehry

specjalną atmosferę. Koszty realizacji całej inwestycji wyniosły niebagatelną kwotę 77 mln dolarów. Po uroczystym otwarciu obiekt został uznany przez winiarzy za „Château XXI wieku”. To dość specyficzny budynek spełniający wielorakie funkcje. Kompleks obejmuje hotel należący do sieci Luxury Collection (prowadzonej przez firmę Starwood, do której należy m.in. sieć Sheraton) oraz spa Vinotherapie, prowadzone przez firmę Claudalie. W kompleksie mieszczą się również ekskluzywna restauracja, centra konferencyjne, częściowo ulokowane w oryginalnych piwnicach winnicy. Dachy obiektów wykonane z blachy tytanowej w kolorach, które znajdujemy w piwnicach winnicy. Różowy kolor reprezentuje barwę czerwonego wina, złoty kolor symbolizuje drut siatki obejmującej butelki, a srebro odzwierciedla kapsuły butelek. Od strony kamieniarskiej roboty wykonywała firma Areniscas z Hiszpanii (której oddział Piaskowiec Polski działa z powodzeniem w Polsce).

www.RynekKamienia.pl

Urodzony 28 lutego 1929 w Toronto amerykański architekt pochodzący z kanadyjskiej rodziny polsko-żydowskiej. Jako projektant słynie na świecie z projektów form przemysłowych. Jest jednym z głównych przedstawicieli dekonstruktywizmu. Za swoje dokonania został nagrodzony Nagrodą Pritzkera w 1989 roku. Od 1962 roku prowadzi własne biuro architektoniczne w Los Angeles - Gehry Partners. Jego budynki posiadają charakter kolażu złożonego z powyginanych brył o powierzchni wykonanej z różnych i w tradycyjnej architekturze nieprzystających do siebie materiałów (tytan, beton, kamień, tynk, siatka druciana itd.). Gehry zaskakuje też niekonwencjonalnymi zestawieniami barw. Jego architektura jest zorientowana przede wszystkim na efekt zewnętrzny, świadomie wywołując szok poprzez kontrast z tradycyjną przestrzenią miejską. Charakterystyczne i łatwo kojarzone z architektem są silnie przechylone ściany i pofalowane płaszczyzny. Do najbardziej znanych w Polsce projektów Gehry’ego należą: biurowiec Chiat/Day/Mojo w Venice w Kalifornii, 1975-1991 (z Coosje van Bruggenem i Claesem Oldeburgiem), Muzeum Guggenheima w Bilbao, 1991-1997, Tańczący Dom w Pradze, 1995, budynek DZ Bank przy Pariser Platz w Berlinie, 2001. Obecnie Gehry pracuje m.in. nad Camerimage Center w Łodzi. Ciekawostką jest, że pracownia architekta zaprojektowała również butelkę wódki Wyborowa Exquisite.

NK 43 (7/2009)

ARCHITEKTURA

Roboty kamieniarskie obejmowały 2000 m2 rekonstrukcji oraz 6940 m2 nowych elementów. Jak widać na zdjęciach, jednym z trudniejszych zadań było ułożenie elewacji na pochyłych konstrukcjach. Łączna powierzchnia tych pochyłych elewacji to 330 m2, ułożonych z płyt w formacie 80 x 60 x 3 jako elewacja wentylowana z regulacją punktu mocowania. Całość robót wykonano z piaskowca Beige Pinar o bardzo wysokiej zawartości kwarcu (96%). Jego skład to kalcyt, kwarc, dolomit i skaleń. Komponenty te są powiązane za pomocą gazowanej matrycy, która zapewnia silną spójność i wysokie zagęszczenie. Piaskowiec ten o kolorze złocistym i średnim uziarnieniu pochodzi ze złoża firmy Areniscas. Na polskim rynku sprzedawany jest pod nazwą Piaskowiec Jantar. z

FOT. ARCHIWUM ARENISCAS

Z Javierem Barinagarimenteria dyrektorem Areniscas, wykonawcy robót kamieniarskich rozmawiał Dariusz Wawrzynkiewicz

Cenne doświadczenie Dariusz Wawrzynkiewicz: Według danych zamieszczonych na waszej stronie obiekt był realizowany od kwietnia 2003 roku do lata 2006 – to dość długo. Obiekt ma dość skomplikowaną architekturę i jak myślę, na budowie pojawiło się pewnie sporo problemów. Co było największym wyzwaniem w zakresie robót kamieniarskich? Javier Barinagarimenteria: Całkowity czas trwania instalacji kamienia na budynku Marqués de Riscal to (z przerwami) marzec 2004 - połowa 2006. W trakcie montażu na krótki czas wstrzymano prace. Podczas tej realizacji najważniejszą kwestią było przede wszystkim zachowanie najlepszej jakości montażu, a nie powierzchnia przeznaczona do obłożenia kamieniem. Jeden z najbardziej skomplikowanych elementów konstrukcyjnych, z jakimi musieliśmy sobie poradzić, to metalowe słupy ustawione pod ostrym kątem u podstawy budynku. Należało je odpowiednio pogrubić oraz obłożyć płytami z piaskowca montowanymi na stelażu pod kątem, przy jednoczesnym zachowaniu formatów narzuconych przez Franka Gehry’ego. Jak przebiegała realizacja? Czy w trakcie budowy były wprowadzane jakieś zmiany inwestorskie lub projektowe? Nie wprowadzono żadnych zmian w formatach płyt ani

NK 43 (7/2009)

wyglądzie zewnętrznym. To, co musieliśmy modyfikować i na bieżąco opracowywać, to specjalne, niekonwencjonalne rozwiązania kotwienia, które często nie były wcześniej przewidziane. Areniscas proponowała dane rozwiązanie, generalny wykonawca – firma Idom, sprawdzał ich działanie, a Gehry akceptował. Czy autor projektu prowadził nadzór autorski? Nie w stu procentach. Firma, która objęła pieczę nad realizacją, to Idom, a osobą bezpośrednio odpowiedzialną za przebieg prac był Cesar Caicoya. Frank O. Gehry to jeden z czołowych architektów świata. Wiadomo, że budynek jego projektu będzie prezentowany w wielu miejscach. Czy w związku z tym czuliście jakąś specjalną konieczność dbałości o jakość wykonania? Areniscas Stone została wybrana spośród innych firm ze względu na swoje doświadczenie i jakość dotychczas wykonanych obiektów. Jako producent oraz wykonawca stawiamy przede wszystkim na najwyższą jakość, inaczej nie umiemy. Czy w wyniku współpracy i powstania obiektu odczuliście efekt promocyjny związany z budową tego obiektu? Nie, chociaż dzięki tej realizacji zdobyliśmy cenne doświadczenie głównie w zakresie poszukiwania nowych rozwiązań dla niespotykanych elementów konstrukcyjnych. Nauczyliśmy się również, jak zrozumieć i interpretować wymagania takiego architekta jak Gehry.

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 35

poleca portal internetowy

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 29

Codziennie nowa porcja informacji

Szukasz: BLOKÓW, NARZĘDZI, NAGROBKÓW, GALANTERII ???

29 zł netto

49 zł netto

Najbardziej aktualna baza teleadresowa branży kamieniarskiej Zamówienia: www.rynekkamienia.pl e-mail: redakcja@nowykamieniarz.pl tel./fax: 061 66 29 870 Wpłaty: SKI&VAK PRESSHOUSE, KROŚNIEŃSKA 9, POZNAŃ Bank DnB Nord: 04 1370 1385 0000 1701 5000 1200 W tytule przelewu należy podać dokładny adres na który ma zostać dostarczona przesyłka.

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 29

ARCHITEKTURA

Warunki obróbki kamienia i możliwości jego aplikacji architektonicznej w decydującej mierze zależą od właściwości skały. By uniknąć niespodziewanych kłopotów, warto znać podstawowe cechy znajdujących się na rynku odmian kamienia. Istnieją bowiem zasadnicze różnice pomiędzy poszczególnymi grupami czy odmianami skał dotyczące ich budowy – tytułowej „architektury”, czyli np. składu mineralnego, cech zwanych strukturą i teksturą, a co z tego wynika – właściwości fizycznych i mechanicznych. Dr Paweł P. Zagożdzon przedstawia krótki poradnik jak dobrać właściwy.

a „architektura” kamienia

ewne ogólne zasady w tych kwestiach najlepiej wyprowadzić z klasyfikacji skał. Trzeba jednak pamiętać, że istnieją duże rozbieżności pomiędzy podziałem skał (kamienia) stosowanym powszechnie w środowisku kamieniarskim a klasyfikacją geologiczną (petrograficzną). W środowisku osób zajmujących się obróbką kamienia niezliczone jego odmiany tradycyjnie łączone są zasadniczo w trzy grupy: granitów, marmurów i piaskowców, choć funkcjonują (coraz szerzej) również nazwy takie jak wapień, onyks, bazalt, łupek, trawertyn... Określenia te bywają jednak stosowane nieprecyzyjnie, zamiennie, często odnoszone są do skał całkowicie od siebie różnych. Z drugiej strony trudno oczywiście oczekiwać przyjęcia przez środowisko producentów i odbiorców kamienia klasyfikacji oraz nomenklatury petrograficznej, która jako całość jest okrutnie nieprzejrzysta również dla wielu geologów. Jak więc logicznie i przystępnie wiązać ze sobą dostępne na rynku tysiące odmian skalnych? „Granity” Nazwą tą określana jest w środowisku kamieniarskim grupa skał o największym chyba zróżnicowaniu petrograficznym. Z jednej strony zaliczymy tu skały również wśród

NK 43 (7/2009)

geologów zwane granitami – np. strzelińskie, strzegomskie i karkonoskie, odmiany Bohus, Rosa Porrino albo Balmoral. W grupie tej znajdujemy też jednak magmowe, ale wyraźnie ciemniejsze skały – granodioryty (np. Kośmin), monzonity i sjenity (Silver Pearl), dioryty i gabra (m.in. Swedish Black, Zhangpu Black, Nero Zimbabwe), a nawet tzw. skały ultrazasadowe (choćby szereg pięknych labradorytów – Blue Pearl, Arctic Blue i in.). Na tym jednak nie koniec, do grupy „granitów” zaliczane bywają również wulkaniczne bazalty, a nawet grupa skał o jeszcze odmiennej genezie – metamorficznych granulitów (White Galaxy, Kashmir White), gnejsów i migmatytów (Multicolor Red, Juparana, Himalaya Blue), amfibolitów, kwarcytów (Azul Macaubas, Emerald Quartzite) i metazlepieńców (Verde Marinace, Black Masaic, Jurassic Green), co jest już istną geologiczną herezją. Skąd więc pomysł połączenia tak różnych skał? Otóż posiadają one zespół istotnych wspólnych cech. Po pierwsze wszystkie są zbudowane w zdecydowanej większości z minerałów krzemianowych – tych, w których formułach chemicznych pojawia się SiO2. Jest to największa grupa minerałów, obejmująca i kwarc, i skalenie czy łyszczyki, ale też pirokseny i oliwiny lub rzadziej występujące

www.RynekKamienia.pl

FOT. ARCHIWUM

Kamień w architekturze

ARCHITEKTURA Jak klasyfikować kamień? Tradycyjny i rozszerzony (przedstawiony w tekście) podział kamieniarski w odniesieniu do petrograficznych grup skał.

www.RynekKamienia.pl

„granity” jasne (kwarcowe)

kwarcyty metazlepieńce (np. labradoryt)

charnockity gabra doleryty noryty marmury wapienie krystaliczne serpentynity „m. osadowe”

„granity” ciemne (zazwyczaj bezkwarcowe)

marmury

(polerowalne)

dolomity onyksy wapienie trawertyny

piaskowce

Do jakich zastosowań nadaje się kamień zaliczany do tej grupy? Cóż, w przypadku „granitów” zdecydowanie szybciej można powiedzieć, do czego się NIE nadają, a i to – głównie milcząc. To właśnie „granity” łączą w sobie najbardziej zazwyczaj pożądane, tradycyjne, a nawet wręcz przysłowiowe cechy kamienia: twardość, odporność, niezwykłą, ponadczasową trwałość wykonywanych wyrobów. „Granity” stosować możemy zarówno w wystroju wnętrz (parapety, blaty kuchenne, schody), jak i np. przy aranżacji ogrodów (ogródki skalne, oczka wodne, galanteria, łamane kruszywa ozdobne itd.). Kamień taki jest powszechnie stosowany do wytwarzania pomników i płyt nagrobnych oraz, na wielką skalę, przy wykładaniu zwykłych i ozdobnych nawierzchni chodnikowych oraz drogowych (płyty, kostka brukowa, krawężniki). Mniej znaczące jest zastosowanie „granitów” w rzeźbiarstwie, choć w ostatnim czasie, dzięki ogromnemu postępowi technicznemu w zakresie mechanicznej obróbki kamienia, z twardych skał krzemianowych można już wykonać bez mała wszystko. Problemem pozostaje jedynie cena wyrobów „granitowych”, wynikająca z konieczności poniesienia większych nakładów podczas obróbki kamienia. A więc niekiedy właśnie ta wspominana już „twardość” skał określanych jako granity okazuje się przeszkodą.

gnejsy migmatyty granulity

anortozyty

marmury

„Granity”

granity aplity pegmatyty granodioryty sjenity

granity

granaty. Dla zdecydowanej większości tych minerałów charakterystyczna jest co najmniej średnia, a często wysoka twardość. I właśnie ta cecha musiała zadecydować o utworzeniu w nomenklaturze skalniczej wspólnej grupy skał krzemianowych – twardych, której nazwę nadano od skał najpopularniejszych i najczęściej stosowanych granitów. Ich inne wspólne cechy są konsekwencją poniekąd podobnych warunków powstawania. Są to bowiem z jednej strony skały magmowe, tworzące się w wysokich temperaturach i ciśnieniach, a z drugiej – metamorficzne, które formowały się dzięki oddziaływaniu nieco tylko niższych temperatur, ale niekiedy znacznie wyższych ciśnień. Można się spodziewać, że każdy kamień, który powstał w tak ciężkich warunkach, będzie wykazywać wysoką „odporność”. Jakie jednak konkretnie cechy i parametry na tą „odporność” się składają? Jedną z podstawowych jest niska porowatość, decydująca z kolei o niskiej nasiąkliwości. Co za tym idzie (i co bardzo ważne w naszych warunkach klimatycznych), „granity” wykazują wysoką mrozoodporność – niewielka ilość przyjmowanej przez nie wody nie rozsadza ich przy spadku temperatury poniżej 0ºC. Skały krzemianowe wykazują też z reguły wysokie wartości wytrzymałości (na ściskanie, rozciąganie,

piaskowce p. zlepieńcowate

wapienie

piaskowce

łupki krystaliczne łupki mułowcowe piaskowce

łupki

bazalty andezyty trachity porfiry

„lawy”

tufy ignimbryty

tufy

NK 43 (7/2009)

miażdżenie, uderzenia itd.) i bardzo niską ścieralność. Te tak różne skały, włączane do grupy tzw. „granitów”, posiadają też jednak szereg cech swoistych – nietypowych. Występują pomiędzy nimi pewne zasadnicze różnice, które mogą sprawić niespodziewane kłopoty przy traktowaniu wszystkich „granitów” jako identyczne. Po pierwsze skały te wykazują zróżnicowany skład mineralny. Co prawda niemal wszystkie budujące je minerały to krzemiany lub glinokrzemiany, ale minerały te różnią się bardzo. Typowe granity zawierają sporą ilość bardzo twardego kwarcu, który natomiast absolutnie nie występuje w gabrach, czy labradorytach. Obecność dużej ilości ułożonych równolegle łyszczyków (in. mik) powoduje czasem ułatwione dzielenie się skały wzdłuż pewnych płaszczyzn. Cecha ta niekiedy jest pożądana (niektóre kierunki ciosu gnejsów i granitów), ale w innych sytuacjach może powodować znaczące utrudnienia zarówno na etapie obróbki kamienia, jak i jego aplikacji (łatwiejsze pękanie wyrobów w niektórych kierunkach). Wreszcie skały bogate w kwarc i skalenie z reguły są jasne, zaś te zbudowane głównie z piroksenów, amfiboli czy oliwinów – ciemne czy wręcz czarne. Minerały ciemne wykazują też wyraźnie wyższą

FOT. ARCHIWUM

„Granity”, a w nomenklaturze geologicznej: granit Rosa Porino, migmatyt Spectrus, metazlepieniec Black Mosaic i labradoryt Emerald Pearl

NK 43 (7/2009)

FOT. ARCHIWUM

ARCHITEKTURA

Granity są materiałami wyjątkowo uniwersalnymi. Na zdjęciu łazienka w trzech rodzajach tego materiału. Na pierwszej stronie biurowiec, którego elewacja skomponowana została m.in. z brązowego granitu gęstość, stąd wyroby z ciemnych skał magmowych mogą być wyczuwalnie cięższe od wyrobów ze skał jasnych. Bardzo różnorodna jest struktura „granitów” – niektóre z nich zbudowane są z drobnych ziaren mineralnych, inne z dużych, niektóre z kryształów tej samej wielkości, inne – z większych kryształów otoczonych drobnokrystalicznym tłem. Różnice dotyczą też cechy zwanej teksturą, opisującej sposób uporządkowania minerałów (tekstury kierunkowe albo bezładne) czy stopień wypełnienia przestrzeni przez składniki mineralne (tekstury masywne lub porowate). Wśród „granitów” spodziewać się więc można zarówno skał niezwykle jednorodnych, jak i wykazujących silne wewnętrzne zróżnicowanie. Można powiedzieć, że im bardziej jednorodna skała, tym łatwiejsza jest jej obróbka, często jednak im bardziej jest niejednorodna – tym silniej przyciąga wzrok odbiorcy. Rzadko wymienianą cechą skał (a wyjątkowo istotną w przypadku „granitów”) jest abrazywność, czyli ich właściwość polegająca na niszczeniu urządzeń urabiających i obrabiających. Wartość i tego parametru rośnie znacząco w przypadku kamienia niejednorodnego, co ciekawe, niejednorodnością tą może być również porowatość. „Marmury” Również druga duża klasa skał w utylitarnym podziale kamieniarskim jest, z petrograficznego punktu widzenia, dość niejednorodna. Do grupy „marmurów” zaliczane są bowiem faktyczne marmury i wapienie krystaliczne (skały metamorficzne), tzw. marmury osadowe, ale czasem też zwykłe wapienie i trawertyny (coraz częściej wydzielane jednak jako oddzielne grupy), a nawet serpentynity. Tak więc i tu dusza rasowego geologa jęczy... Zdecydowaną większość tych skał łączy wspólna cecha – są zbudowane z minerałów węglanowych, głównie kalcytu (z reguły tej wyłamują się jedynie serpentynity, będące skałami krzemianowymi, choć składającymi się z minerałów o niskiej twardości). Podstawowa cecha skał tej grupy wynika z ich składu mi-

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 42

ARCHITEKTURA

trzeba jednak dodać, że onyks w sensie geologicznym to ciekawa, czarno-biała, pasiasta odmiana chalcedonu, używanego w jubilerstwie ozdobnego minerału krzemionkowego o twardości 6–7° w skali Mohsa. By komplikacja terminologiczna była jeszcze większa, niektóre odmiany kamienia noszą nazwy takie, jak Alabaster czy Alabastrino. Minerał o tej nazwie jest odmianą gipsu, natomiast w nomenklaturze skalniczej alabastry to zbite, często pastelowo zielone odmiany kalcytu lub wapienia. W powszechnym odbiorze „marmury” uchodzą za „cieplejsze” od tzw. granitów, choć oczywiście nie chodzi tu o temperaturę wyrobu, a o subiektywne odczucie klienta. Wynika ono zapewne z jednorodnej, „skrytoziarnistej” struktury tych skał, które w porównaniu z gruboziarnistymi, często wykazującymi wyraźnie szklisty połysk „granitami” mogą sprawiać wrażenie „miękkich i puszystych”. Jak wspomniano, „marmury” (skały węglanowe) są przede wszystkim mniej twarde, co bezpośrednio rzutuje na łatwość obróbki i cenę wyrobów. Niższa jest ich mrozoodporność i wytrzymałość, wyższa zaś ścieralność. Te negatywne cechy znacznie silniej uwidaczniają się w skałach, które przyjęliśmy nazywać wapieniami. Nasiąkliwość niektórych z nich sięga bowiem kilkunastu, a porowatość nawet kilkudziesięciu procent. Co ciekawe, takie wartości parametrów nie przeszkadzają w ich wykorzystaniu, choć oczywiście w bardziej ograniczonym zakresie.

FOT. ARCHIWUM ARENISCAS, P. ZAGOŻDŻON

Piaskowce Piaskowce w ciepłej i suchej Hiszpanii chętnie stosowane są m.in. do brukowania ulic. W naszym klimacie mogą podlegać eksfoliacji (zdjęcie w ramce przedstawia piaskowce ułożone we Wrocławiu w 2003 r.)

NK 43 (7/2009)

W odróżnieniu od poprzednich klas kamieniarski termin „piaskowce” w zasadzie odpowiada petrograficznemu. Mowa tu oczywiście o charakterystycznych skałach o chropowatej powierzchni – przez wielu utożsamianej z powierzchnią kamienia w ogóle. Piaskowce wykazują dość bogatą kolorystykę, ponadto zmienna bywa ich zwięzłość – w zależności od szeregu cech geologicznych: składu mineralnego ziaren piasku i spoiwa, rodzaju pigmentu oraz stopnia zaawansowania zmian wietrzeniowych. Większość piaskowców stosowanych jako kamień bloczny to skały o kwarcowym szkielecie ziarnowym (zbudowane z ziarenek kwarcowego piasku). Dla porządku dodać trzeba, że wykorzystywane bywają też tzw. piaskowce szarogłazowe (dość ciemne, w których ziarna mineralne są fragmentami starszych skał), a rzadziej arkozowe (piasek skaleniowy). Drugim składnikiem, bez którego piaskowiec obejść się nie może, jest spoiwo – substancja łącząca ziarna mineralne, decydująca o zwięzłości skały. Spoiwa bywają bardzo różne pod względem mineralnym i chemicznym: krzemionkowe (wiążące bardzo silnie), węglanowe czy ilaste lub żelaziste (z reguły bardzo słabe). Ze względów praktycznych za ideał uznać więc możemy piaskowiec kwarcowy o spoiwie krzemionkowym. „Czyste” piaskowce są białe, szare lub kremowe (np. Hohenzollern Park, Ebenheid grau, Dolphur White Sand, Pietra Serena), jednak wiele odmian tych skał wykazuje zabarwienie żółte (Wartowice, Amarelo de Negrais), brązowe czy rude (m

Piaskowce

Szereg piaskowców ma parametry pozwalające na stosowanie ich jako atrakcyjny kamień elewacyjny, murowy czy chodnikowy, choć niekiedy można popełnić fatalny błąd. Piaskowiec może bowiem ulec zaskakująco szybkiemu rozpadowi, znajdując się w bardziej niesprzyjających warunkach, zastosowany jako okładzina cokołów budynków, czy płyty chodnikowe. Kiedy indziej skała ta zachowuje co prawda wysokie parametry mechaniczne, ale traci walory estetyczne. Zazwyczaj wykorzystywane są elementy o powierzchniach szlifowanych (nie polerowanych), a niekiedy łupanych, ukazujących ziarnistą strukturę kamienia. Ze względu na swoją jednorodność i izotropowość piaskowce są tradycyjnym materiałem rzeźbiarskim, od starożytności powszechnie wykorzystywanym również do wykonywania rozmaitych, niekiedy bardzo finezyjnych architektonicznych elementów wykończeniowych (balustrady, tympanony, maszkarony, zdobienia...). Jako kamień wnętrzarski piaskowiec raczej nie sprawdza się w charakterze posadzek – istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że będzie ulegał ścieraniu, a na podłodze gromadzić się będzie uciążliwy piasek – rzecz zdecydowanie w domu niepożądana. Natomiast różne odmiany piaskowców doskonale sprawdzają się jako materiał do aranżacji wystroju kominków.

www.RynekKamienia.pl

ARCHITEKTURA

FOT. ARCHIWUM AUTORA

Barwy, żyłkowania, skamieniałości tzw. marmurów – skały metamorficzne Statuario cremo i swojska Biała Marianna oraz „marmury osadowe” – Nero Portoro i Fossil Brown.

NK 43 (7/2009)

„Marmury” „Marmury” są doskonałym kamiennym materiałem wnętrzarskim. Ze względu na wspomniane „ciepło” i piękną kolorystykę są chętnie stosowane np. w realizacjach wystroju łazienek (ściany, podłogi – a w ostatnich latach też armatura) czy aranżacji kominków. To marmurowe posadzki – synonim bogactwa – zdobią hole banków, salony hoteli i pałaców. Jest to oczywiście również klasyczny materiał rzeźbiarski, z którego tworzono przecież najpiękniejsze dzieła antyku czy renesansu. Znaczną czujność trzeba natomiast zachować, decydując się na wykorzystanie tych skał na otwartej przestrzeni, gdzie ich polerowane powierzchnie, narażone na wpływ czynników atmosferycznych, mogą szybko ulegać matowieniu. Dlatego kamień ten nie jest wykorzystywany do produkcji parapetów zewnętrznych, czy nagrobków. Powierzchnie wyrobów „marmurowych” nie powinny być też narażane na intensywne oddziaływanie mechaniczne, a więc należy odradzać stosowanie ich jako zewnętrzne elementy posadzkowe, czy schody, a także np. blaty kuchenne. z reguły pocięte nieregularną siecią białych lub szarych żyłek mineralnych – w nomenklaturze geologicznej nazywane serpentynitami. Choć pod względem technicznym (twardość, łatwość obróbki) jest to kamień zbliżony do „marmurów”, to od strony mineralogicznej nie ma z nimi nic wspólnego, tworzą go bowiem minerały grupy serpentynu – głównie antygoryt i chryzotyl. Minerały te występują niekiedy w postaci tzw. azbestu, trzeba jednak wyraźnie podkreślić, że w elementach polerowanych nie stanowi on żadnego zagrożenia. Jak wspomniano, w omawianą grupę włączane są czasem „zwyczajne” wapienie – skały najczęściej białe (np. Blanco Paloma) szare, kremowe (Molianos, Botticino, Crema Nova i in.), beżowe (Jura Beige, Solnhofen Stone) czy żółte (Calica Zarci Rosa, Giallo Cleopatra), często bardzo porowate i nienadające się do polerowania. Cóż, i one, i „marmury” są węglanowe, zbudowane z tego samego minerału. Możliwości ich obróbki i aplikacji są jednak na tyle różne, że wskazane jest oddzielenie ich od siebie w postaci dwóch odrębnych klas. Również węglanowe, bardzo porowate, trawertyny wypada zaliczyć raczej do wapieni, a pozyskiwane niekiedy dolomity mogą kwalifikować się zarówno do „marmurów”, jak i do wapieni, w zależności od cech konkretnej odmiany skalnej. Tzw. onyksy, których część to zwarte nagromadzenia grubokrystalicznego kalcytu, np. polew jaskiniowych – to kamień, pod względem cech użytkowych i składu, odpowiadający naszym „marmurom”. Porządkując terminologię,

www.RynekKamienia.pl

FOT. ARCHIWUM

neralnego – absolutna dominacja kalcytu (wykazującego zaledwie trzeci stopień w 10-stopniowej, powszechnie stosowanej skali twardości Mohsa) powoduje, że są one znacznie mniej twarde od „granitów”, tworzonych w przewadze przez skalenie i kwarc (6–7º w skali Mohsa). Co więcej, minerały węglanowe wykazują również znacznie mniejszą odporność na działanie kwasów i czynników atmosferycznych. Skały, które nadal będziemy tu nazywać „marmurami” (metamorficzne, oraz zwięzłe osadowe – przyjmujące poler), przedstawiają gamę zupełnie odmiennych niż „granity” struktur. Pod tym względem są one zazwyczaj bardzo jednorodne, a ziarna mineralne są prawie lub zupełnie niewidoczne. Olbrzymie jest barwne zróżnicowanie tych skał – od odmian śnieżnobiałych (klasyczna Carrara – Statuario Venato, Blanco Alejandra, Alabama White, Crystal White), przez szare (Sławniowice, Bianco Perlino, Bianco Real), niebieskie (Azul Cielo, Blue Sky), żółte (Jura Gelb, Crema), różowe (Marianna, Rosso Alicante, Rosso Marfilia, Kalkstein Red) i brązowe (Marron Emerador, Bolechowice ciemne), do czarnych (Dębnik, Nero Marquina). Co więcej, bardzo często mamy do czynienia z silną zmiennością kolorystyczną – różnobarwne są poszczególne laminy (w typowych marmurach – metamorficznych) lub warstwy (w skałach osadowych). Wyjątkowe są różnorodne żyłkowania – formy, których nie znajdziemy w innych skałach. Dodatkowym atutem „marmurów” o genezie osadowej bywają struktury organiczne i czasem powalające swym pięknem skamieniałości – niespotykane rzecz jasna w „granitach”. Wyjątkowo na tym tle prezentują się ciemnozielone skały

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 56

ARCHITEKTURA

in. Długopole, Maulbronn, African Sun) – jest ono wynikiem obecności pigmentu w postaci związków żelaza na różnych stopniach utlenienia. Jako ciekawostkę można podać, że rzadko spotykane zabarwienie zielone jest wynikiem obecności minerału glaukonitu, wskazującego na morskie pochodzenie skały. Zabarwienie tych skał często bywa bardzo zmienne – podobnie jak w przypadku niektórych „marmurów” różnobarwne bywają naprzemienne warstwy, kiedy indziej w piaskowcach, w wyniku wietrzenia, powstają zespoły barwnych smug (np. Woodstone, Teakwood, Pure Wave), wytrącają się tzw. dendryty (Shellstone). Trzeba zaznaczyć, że w geologii dość płynna bywa granica pomiędzy osadowymi piaskowcami (niekiedy bardzo zwięzłymi – nazywanymi piaskowcami kwarcytowymi, jak kamień z Wiśniówki koło Kielc) a już metamorficznymi kwarcytami. Natomiast w przyjętej nomenklaturze skalniczej podział jest tu bardzo ostry: piaskowce stanowią odrębną grupę, kwarcyty zaś zaliczane są do „granitów”. Rzucającą się w oczy cechą piaskowców, jako grupy kamienia, jest bardzo duża zmienność porowatości i nasiąkliwości, a także wytrzymałości na ściskanie i ścieralności. Jest to oczywiście konsekwencja zróżnicowania składu szkieletu ziarnowego i spoiwa. Tak różny kamień jest oczywiście różnie obrabiany i stosowany.

FOT. ARCHIWUM THÜRINGER SCHIEFER

Najwyższej klasy łupek, o doskonałej płaskorównoległej oddzielności, stosowany jest do dziś (w ostatnich latach coraz chętniej) jako dachówka.

NK 43 (7/2009)

Poza przedstawionymi powyżej, najliczniejszymi i najważniejszymi, grupami kamienia w słowniku skalniczym funkcjonuje (pojawia się) coraz szersza gama nazw skał innych, takich jak łupki, bazalty, tufy, brekcje, czy bluestone... Czym są i jakie mają cechy? Jako element wystroju architektonicznego są też wykorzystywane tzw. łupki. I tu termin skalniczy odpowiada w zasadzie geologicznemu, choć trzeba zaznaczyć, że poza skałami o genezie metamorficznej (łupki łyszczykowe, kwarcytowe, a czasem delikatnie tylko dotknięte takimi zmianami fyllity) i niekiedy osadowej (bardziej zwięzłe łupki mułowcowe), w skalniczej grupie „łupków” pojawiają się też słabiej zwięzłe piaskowce z doskonale wykształconymi, gęstymi powierzchniami oddzielności. Łupki zazwyczaj mają barwy (ciemno-) szare, z odcieniem niebieskim lub zielonym, rzadziej są brązowe, rude, żółtawe, białe, zaś obecność dużej ilości łyszczyków decyduje o charakterystycznym tzw. perłowym połysku. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest oczywiście obecność gładkich powierzchni oddzielności łupkowej. Pozwala ona na otrzymywanie cienkich „plastrów” kamienia, pozwalających na wytwarzanie specyficznych wyrobów, np. nieregularnych płyt (tzw. dzikówki), powszechnie stosowanych w aranżacjach ogrodów, ale też kominków czy cokołów budynków. Najwyższej klasy kamień, o doskonałej płaskorównoległej oddzielności, stosowany jest do dziś (w ostatnich latach coraz chętniej) jako łupek dachówkowy. Coraz częściej w ofercie kamienia naturalnego pojawia się bazalt – produkt działalności wulkanicznej, rezultat zastygania najczęściej na Ziemi występującego rodzaju lawy. Skała ta ma ciemnoszarą, często niemal czarną barwę, z reguły też wykazuje bardzo niską porowatość oraz często fantastyczne wprost wartości wytrzymałości na ściskanie i ścieralności. Złoża tej skały cechuje zazwyczaj niska bloczność, w związku z tym uzyskiwane z niej wyroby mają stosunkowo niewielkie rozmiary – dotyczy to zarówno kostki brukowej, jak i płyt szlifowanych (elewacyjnych, ściennych i podłogowych). W mniejszej skali w użyciu znajduje się też szereg skał „na oko” odmiennych, a jednak mających taką samą genezę, wykazujących zbliżone parametry i podobnie stosowanych – trachitów, andezytów, porfirów. Być może za jakiś czas wskazane więc będzie wprowadzenie jeszcze jednej klasy kamienia – lawy (nawiązując do pojawiających się na zachodzie określeń „lava stone”). Skałami odmiennymi, choć o pokrewnej genezie są tufy. Powstały one również w wyniku działalności wulkanicznej, ale o nieco innym charakterze – gwałtowne wybuchy powodowały wyrzuty popiołu, drobnych kamieni (tzw. lapilli), a nawet bomb wulkanicznych, które później opadały, tworząc warstwy dość porowatego, ale niekiedy zwięzłego, spieczonego kamienia. Odmiany takie jak Ettringer tuff, Peperino Soriano, czy rodzimy tuf filipowicki to skały o ciepłych barwach – wiśniowych, różowych, brązowych.

www.RynekKamienia.pl

ARCHITEKTURA

Gęstość poz. [g/cm3]

0,06 – 0,22

100 – 217

0,20 – 1,50

1,5 –2,0

2,66 – 2,68

2,57 – 2,65

granity

0,12 – 0,39

90 – 250

0,03 – 0,37

0,25 – 1,00

2,77 – 2,82

2,75 – 2,81

sjenity

0,05 – 0,26

69 – 106

0,23 – 0,58

1,5 – 3,3

2,65 – 2,74

2,58 – 2,65

gnejsy

0,17 – 0,51

20 – 165

0,10 – 0,30

0,01 – 0,03

2,65 – 2,97

2,63 – 2,90

migmatyty

0,17 – 0,27

83 – 120

0,11 – 0,29

0,70 – 2,4

2,93 – 3,05

2,88 – 3,02

gabra

–

107 – 260

0,08 – 0,35

–

2,71 – 2,99

–

anortozyty

0,48 – 1,01

40 – 124

0,10 – 0,27

0,70 – 1,30

2,71 – 2,85

2,68 – 2,82

marmury

0,35 – 0,64

87 – 126

0,08 – 1,54

0,04 – 1,25

2,71 – 2,85

2,69 – 2,84

„m.” osadowe

0,16 – 0,62

65 – 145

0,05 – 2,78

0,70 – 7,70

2,61 – 3,05

2,58 – 3,03

serpentynity

0,46 – 10,40

5,6 – 121

0,40 – 16,06

2,20 – 37,38

2,66 – 2,78

1,70 – 2,72

wapienie

0,07 – 2,75

22 – 204

0,45 – 9,31

0,01 – 26,40

2,24 – 2,72

1,92 – 2,65

p. kwarcowe

0,20 – 0,50

62 – 160

0,29 – 1,43

1,10 – 2,50

2,60 – 2,70

2,50 – 2,60

p. szarogłazowe

0,06 – 0,29

116 – 267

0,11 – 0,49

0,97 – 2,90

2,98 – 3,14

2,95 – 3,11

bazalty

0,30 – 0,98

75 – 132

0,72 – 1,94

4,10 – 7,07

2,72 – 2,82

2,58 – 2,66

andezyty

0,21 – 0,49

82 – 209

0,56 – 1,76

0,05 – 4,90

2,64 –2,74

2,40 – 2,59

porfiry

Parametry

„granity” jasne „granity” ciemne „marmury” piaskowce „lawy”

NK 43 (7/2009)

Gęstość [g/cm3]

Porowatość [%]

Warto chyba posługiwać się nieco szerszym niż tradycyjny (granity – marmury – piaskowce) podziałem kamienia, gdyż w takim układzie nazwy te często nie informują, a wręcz mogą wprowadzać w błąd co do cech (właściwości) danej skały. W przypadku „granitów” pewnym minimum wydaje się oddzielanie skał jasnych (granity sensu stricte, pegmatyty, aplity, sjenity, gnejsy, granulity, kwarcyty) – zasobnych w kwarc, od ciemnych, w zasadzie bezkwarcowych (gabra, anortozyty - labradoryty i in.). Dobrze też pamiętać, że niektóre z „granitów” – skały metamorficzne – wykazują wyraźną kierunkowość, która może wpływać na warunki ich obróbki i stosowania. Wyraźnie odmienne od siebie są porowate, miękkie wapienie oraz znacznie odporniejsze „marmury”, ze względu na odmienną paletę barwną i skład mineralny warto też wyróżniać serpentynity (które nota bene często występują w postaci brekcji). Oczywiste jest stosowanie nazw „piaskowce”, „łupki” i „tufy”, przyszłość pokaże zaś, czy przyjęta zostanie wspólna grupa magmowych skał wulkanicznych. z Paweł P. Zagożdżon

Nasiąkl. [%]

– kamień ten sklasyfikujemy w zależności od tego, czy zniszczeniu uległa skała węglanowa, czy krzemianowa. Na koniec – bluestone, skała omawiana już na łamach „Nowego Kamieniarza” (cykl Stegos). Ta nazwa nie ma żadnego odniesienia geologicznego – w zależności od położenia geograficznego dotyczy bowiem do piaskowców (USA), wapieni (USA, Belgia), bazaltu (Australia), dolerytu (Wielka Brytania)...

Wytrz. na sciskanie [Mpa]

”

Właściwości fizykomechaniczne kamienia Ścieralność (na tarczy Boehmego)

Nie nadają się one do polerowania i są wykorzystywane w postaci bloczków albo ciętych czy szlifowanych płyt, nadających aranżacjom „rustykalny” charakter. Atutem tych skał jest bardzo łatwa obróbka. Znajdujące się w ofercie niektórych przedsiębiorstw brekcje to w sensie geologicznym starsze skały pokruszone na ostrokrawędziste fragmenty i wtórnie spojone jakąś substancją mineralną. W zależności od tego, jaka skała uległa pokruszeniu (marmury, wapienie, serpentynity, skały magmowe), brekcja będzie wykazywała parametry charakterystyczne albo dla „marmurów”, albo dla „granitów” i odpowiednio będzie stosowana. Jako ciekawostkę podać można, że na rynku pojawiła się też inna skała o podobnej genezie, mylonit – rezultat kompletnego roztarcia skały pierwotnej. I tu sytuacja jest jednak podobna

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 17C

STEGOS SŁOWNIK TERMINÓW GEOLOGICZNYCH DLA SKALNIKÓW

Cieszynity Cieszynity – grupa bezkwarcowych magmowych skał głębinowych, występujących w postaci ( ) dajek, ( ) sillów i pni; po raz pierwszy opisane w okolicach Cieszyna – stąd nazwa, znane wystąpienia również w Szkocji; powstają z magm gabrowych (na skutek ich ( ) dyferencjacji); zbudowane gównie z ( ) amfboli, ( ) piroksenów, ( ) skaleni i ( ) oliwinów; jeszcze przed kilkudziesięcioma laty były wydobywane na Pogórzu Cieszyńskim dla potrzeb drogownictwa, obecnie nie eksploatowane. Ciężar – zależność między masą ciała a przyspieszeniem grawitacyjnym Ziemi – siła, z jaką Ziemia przyciąga dane ciało, jeden z podstawowych parametrów fizycznych; dla materiałów skalnych określa się m.in. c. właściwy (c. jednostki objętości skały litej, czyli bez uwzględnienia porów; in. gęstość), c. objętościowy (c. jednostki objętości materiału skalnego wraz z za-

wartymi w nim porami, szczelinami; in. gęstość pozorna), c. nasypowy (c. jednostki objętości materiałów sypkich w stanie luźnym); w skałach magmowych i metamorficznych wartości c. właściwego i objętościowego niewiele różnią się od siebie, natomiast w skałach osadowych c. objętościowy jest znacząco mniejszy, co spowodowane jest dużą ich porowatością. Cios – 1. zbiór wielu uporządkowanych geometrycznie ( ) spękań występujących na pewnym obszarze lub w pewnej skale; spękania te występują zazwyczaj w zespołach (spękania o tym samym kierunku) i systemach (kilka zespołów spękań o stałej wzajemnej orientacji); 2. zdolność skały do dzielenia się (pękania) wzdłuż jednego lub kilku zespołów powierzchni widocznych (c. jawny lub otwarty) albo niewidocznych (c. ukryty), zazwyczaj odległych od siebie o więcej niż kilka cm; wyróżnia się szereg rodzajów c. w zależności od

NK 43 (7/2009)

FOT. MIREK FOT. P. ZAGOŻDŻON

Najbardziej znany i najczęściej potykany jest c. granitowy i bazaltowy; pierwszy z nich, typowy w ( ) plutonach granitowych, to system trzech zespołów c.: pionowego podłużnego (równoległego do kierunku wydłużenia masywu granitowego, rezultatu jego „rozłażenia się na boki” w końcowej fazie zastygania, pod wpływem nacisku tektonicznego), pionowego poprzecznego (c. odprężeniowy, tworzący się po zaniku wspomnianego nacisku tektonicznego) i zbliżonego do poziomego (pokładowego – odciążeniowego) ( spękania Q, S, L); c. bazaltowy (in. słupowy), jest wynikiem krzepnięcia lawy bazaltowej (ale występuje też w przypadku innych skał wulkanicznych – diabazów, melafirów, porfirów) i powstawania przylegających do siebie słupów o przekroju sześcio-, pięcio- lub czworobocznym (c. termiczny), osie słupów ustawione są zawsze prostopadle do powierzchni chłodzenia, stąd w potokach lawowych c. ten jest pionowy, zaś w strefach kominów wulkanicznych – poziomy lub mający postać tzw. róż bazaltowych (np. rez. przyrody nieożywionej w Wilczej Górze)

256/ WIKIMEDIA COMMONS/ GNU

Cios

Cios w bazalcie - dawny kamieniołom Panská Skalá w górach České Středohoří, poniżej cios w granicie – jeden z kamieniołomów rejonu Strzegomia

FOT. ARCHIWUM AUTORA

- ciśnienie Przepiękny Cipolino Ondulato geometrii spękań (prostokątny, diagonalny, czyli skośny), genezy (m.in. termiczny – wynik krzepnięcia lawy, kompresyjny – związany z naciskami, tensyjny – wynikający z rozciągania skały, odprężeniowy – powstający po zaniku siły ściskającej górotwór, odciążeniowy – rezultat stopniowego wypiętrzania danej skały i odciążania związanego z ( ) erozją skał nadległych itd.) czy skały, w której występuje (c. bazaltowy, granitowy). Ciosowy piaskowiec – piaskowiec o doskonale wykształconym ( ) ciosie, zazwyczaj płytowym. Cipolino – marmur z laminami łyszczyków i talku, powstały z przeobrażenia wapieni i dolomitów, często sąsiaduje z łupkami łyszczykowymi i jest skałą pośrednią między nimi a czystymi marmurami; c. eksploatowane były już w starożytnej Grecji – najsłynniejsze kamieniołomy znajdowały się na wyspie Eubea, blisko miasta Karystos; c. można podziwiać w katedrze Westminster czy na uniwersytecie w Salonikach; wśród c. można wymienić kilka odmian handlowych, np.: Mandorlato Verde, Mandorlato Rosso, Cipollino Marino. Ciśnienie – parametr charakteryzujący stan napięcia ośrodka w danym punkcie; bardzo istotny w ewolucji skał ( ) magmowych, ( ) metamorficznych ( metamorfizm) i ( ) osadowych; ze względu na źródło i skutki działania wyróżnia się m.in.: c. statyczne (tzw. litostatyczne, analogiczne do hydrostatycznego, działające w głębszych partiach skorupy z jednakową siłą we wszystkich kierunkach) – spowodowane ciężarem nadległych warstw skalnych, c. kierunkowe (tzw. stress), zaznacza się w skałach zwięzłych, przede wszystkim w górnej partii skorupy ziemskiej, jest wywołane procesami tektonicznymi. Paweł P. Zagożdżon, Katzarzyna D. Zagożdzon

www.RynekKamienia.pl

Rodzinna firma od 1957r.

KAMIENIE POLSKIE MINIMONOGRAFIE POLSKICH KAMIENI BUDOWLANYCH

Piaskowiec

ze Szczytnej Śląskiej

FOT. RADOMIL/WIKIMEDIA COMMONS/ GNU

Wydział Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (dawny budynek KW PZPR), którego elewacja wykonana została z piaskowca ze Szczytnej

Cechy fizyczne Gęstość Wytrzymałość na ściskanie Wytrzymałość na zginanie Ścieralność metodą Boehmego Nasiąkliwość wagowa Mrozoodporność Polerowanie

NK 43 (7/2009)

2,31 g/cm3 140 Mpa 7,9 Mpa 0,71 cm 3,02% całkowita możliwe

zachodniej części malowniczej Kotliny Kłodzkiej, tzw. Obniżenia Dusznickiego znajduje się niewielka miejscowość Szczytna Śląska (przed rokiem 1945 – Rückers), znana m.in. dzięki hucie szkła i ...doskonałemu piaskowcowi. Piaskowce te zostały osadzone w górnej kredzie (piętro górnego turonu) w depresji śródsudeckiej. W granicach Polski występują one w środkowej części niecki Krzeszowa, a w górach Stołowych budują Szczeliniec, główny grzbiet tych gór i wzniesienia występujące pomiędzy Szczytną Śląską a Polanicą Zdrojem. Nazywane są piaskowcami ciosowymi i od dawna są stosowane jako cenny surowiec budowlany, rzeźbiarski i kamień łamany. Dobre właściwości fizykomechaniczne, znaczna twardość, jednorodność, dobre wysortowanie, drobne ziarno (czasem średnie), krzemionkowe spoiwo – to cechy piaskowców ze Szczytnej Śląskiej. Przeważają kolory białokremowy, jasnożółty i biały. Piaskowce są materiałem kwasoodpornym, a duża zawartość kwarcu (90-95 proc. objętości) pozwala na wykonywanie tarcz szlifierskich. Źródła historyczne podają, że już w XVII wieku wykonywano z piaskowców szczytnieńskich kamienie młyńskie. W czasach współczesnych stosuje się te piaskowce na fasady, gzymsy, rzeźby, płyty chodnikowe i kostkę brukową. Kamieniołom Szczytna-Zamek, zakupiony stosunkowo niedawno przez Kopalnie Piaskowca Radków sp. z o.o. nie jest na razie eksploatowany. Średnia miąższość złoża wynosi 25,4 m, powierzchnia 5,2 ha, a zasoby 2845 tys. ton. W latach 60. ubiegłego wieku roczne wydobycie bloków wynosiło ok. 800 m sześc. Toczydła przemysłowe i toczaki eksportowane były do wielu krajów Europy i na Bliski Wschód: dawniejszej Czechosłowacji, Niemiec Zachodnich, Austrii, Szwajcarii, Libanu, Syrii. Lista referencyjna obejmuje wiele prestiżowych obiektów. Oto niektóre z nich: w Warszawie: Zamek Królewski, Pałac Prezydencki, dawne Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Komunikacji, kandelabry na placu Konstytucji, Stadion Dziesięciolecia, w Krakowie: zamek na Wawelu, w Poznaniu: Collegium Historicum UAM (dawn. Komitet Wojewódzki PZPR), pałac Działyńskich, dawny dom kultury MO, w Berlinie i Koszycach – katedry. Wiele obiektów w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej wykonano z piaskowców szczytnieńskich; m.in. w Kudowie Zdroju, Polanicy Zdroju i Karłowie (PZU) przy czym eksploatacja rozpoczęła się w latach 60. ub. wieku. z Henryk Walendowski

www.RynekKamienia.pl

w w w.marmur-plytki.pl

Sprawimy, że postawisz na swoim Kamień naturalny z Polski i z Chin

Podłęże 48, 28-400 Pińczów, tel./fax (041) 357 61 46, (041) 358 91 89, tel. kom. 0604 086 867, 0602 443 674

Mini - kruszarka do łamania (kruszenia) kamienia naturalnego (marmur, granit, piaskowiec)

Materiał wejściowy max. 15 x 25 cm Wydajność do 5t/h Produkt końcowy - kruszywo 0 - 40 mm

Wyłączny przedstawiciel w Polsce

w w w.mecs.it

Niezawodne łupiarki sprawdzone na polskim rynku

Wyłączny przedstawiciel w Polsce

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 12

Profesjonalne oczyszczalnie wody dla zakładów kamieniarskich DYSTRYBUTOR NA POLSKĘ - SYNTECH 28-400 BUSKO ZDRÓJ, ul. Bohaterów Warszawy 97b tel./fax: +48 41 379 82 12, kom. +48 602 705 711 tel.: +48 41 379 82 28, e-mail: lupiarki@interia.pl

FILIA W STRZEGOMIU 58-150 STRZEGOM, ul. Kasztelańska 10a tel./ fax +48 74 855 10 27, kom. +48 666 520 269

PRACUJ Z NAMI - ATRAKCYJNE WARUNKI UZNANA MARKA - NIEZAWODNE PRODUKTY

PRODUKTY SPECJALNE - Impregnaty (również do piaskowca) - Preparaty do eliminacji defektów powierzchniowych - Środki do nadania efektu postarzania oraz mokrego kamienia - Produkty do ożywiania poleru i koloru - Woski - Antygraffiti

KLEJE - Poliestrowe kleje, szpachle używane do każdego rodzaju kamienia. W ofercie posiadamy kleje o różnej gęstości i kolorystyce. - Epoksydowe, mrozoodporne o wysokiej wytrzymałości.

JESIEN N WYPRZ A EDAŻ

super cena na szpachlę

14,99

od za puszkę 1 kg

FINEGRAIN Najnowszej generacji, niezawodne narzędzia syntetyczno-diamentowe do szlifowania i polerowania granitu i marmuru. Nowość na rynku - wagony finegrain przeznaczone do bardzo twardych granitów oferujące bardzo dobrą jakość poleru.

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

* cena netto razem z utwardzaczem, promocja trwa do wyczerpania zapasów SYNTETYK 28-100 Busko Zdrój, ul. Bohaterów Warszawy 97b tel. +48 41 379 82 28, tel./fax +48 41 379 82 12 e-mail: tenax@interia.pl, www.syntetyk.eu

pawilon: 3, stoisko: 12 Filia Strzegom 58-150 Strzegom, ul. Kasztelańska 10A tel./fax +48 74 855 10 27, kom. +48 666 520 269

KAMIEŃ NATURALNY

Anortozyt

Kamień nie tylko księżycowy

FOT. ARCHIWUM AUTORA

ewis Ashwal w 1993 roku w swojej znakomitej monografii dotyczącej anortozytów przedstawia sześć głównych typów wystąpień skał anortozytowych: 1) archaiczne plutony anortozytowe, obejmujące 4 mld lat historii Ziemi, 2) proterozoiczne plutony typu masywowego o wieku 2,5-0,6 mld lat, 3) anortozyty w maficznych intruzjach warstwowanych (warstewki od 1cm do 100 metrów), 4) cienkie warstewki anortozytów w ofiolitowej skorupie oceanicznej, 5) małe inkluzje w innych skałach (ksenolity lub inkluzje pokrewne), 6) anortozyty z wyżyn księżycowych, przypuszczalnie też z Merkurego, oraz spotykane w niektórych meteorytach. Największe wystąpienia anortozytów ziemskich notuje się na obszarach o wieku archaicznym i proterozoicznym,

aki ni

Anortozyty są pięknymi skałami magmowymi, zbudowanymi niemal wyłącznie z jednego minerału skałotwórczego – plagioklazu, tj. glinokrzemianu wapniowo-sodowego, z niewielkimi tylko wtrąceniami piroksenu i tlenków żelaza i tytanu. Skały te występują na Ziemi przeważnie w obrębie starych prekambryjskich kratonów krystalicznych, np. kratonu wschodnioeuropejskiego, który stanowi podłoże rozległego obszaru północno-wschodniej Polski. Jednakże anortozyty to nie tylko skały ziemskie. Mało kto wie, że budują one około 85 proc. powierzchni naszego najbliższego naturalnego satelity – Księżyca. Termin anortozyt wprowadzony został przez Hunta w 1862 roku jako synonim plagioklazytu i pochodzi od trójskośnej (anorthose) budowy krystalograficznej skaleni sodowo-wapniowych. Na zdjęciu: charakterystyczne zonalnie iryzujące kryształy labradoru w skałach z masywu Korosteń na Ukrainie

NK 43 (7/2009)

”

Poszczególne ciała anortozytowe w kanadyjskiej prowincji Grenvill mają od 1 km2 do 17 tys. km2. Wiek skał obejmuje późny archaik aż do późnego proterozoiku, ale przytłaczająca większość masywów powstawała pomiędzy 950-1550 mln lat, a więc ten wieloetapowy, pulsacyjny magmatyzm obejmował okres ok. 600 mln lat.

które zajmują obecnie zaledwie 20 proc. ogólnej odsłoniętej powierzchni skorupy ziemskiej. Jednakże najlepiej poznane są intruzje proterozoicznych anortozytów typu masywowego lub typu Alard Lake. Występują one na powierzchni, na dużych obszarach Kanady, głównie w rejonie półwyspu Labrador, na Grenlandii i w Norwegii (prowincja Rogaland). Kanadyjska prowincja Grenville jest kopalnią wiedzy o anortozytach masywowych na świecie. Cała prowincja obejmuje ok. 64 tys. km2, a nagromadzenie intruzji anortozytowo-norytowych jest tam imponujące. Poszczególne ciała anortozytowe mają od 1 km2 do 17 tys. km2 (np. masyw Lac St Jean). Wiek skał w prowincji Grenville

www.RynekKamienia.pl

KAMIEŃ NATURALNY

obejmuje późny archaik aż do późnego proterozoiku, ale przytłaczająca większość masywów powstawała pomiędzy 950-1550 mln lat, a więc ten wieloetapowy, pulsacyjny magmatyzm obejmował okres ok. 600 mln lat. Linearny maficzny magmatyzm grenvilski, o przebiegu NE-SW, jest związany z olbrzymią strefą tektoniczną o charakterze akrecyjno-kolizyjnym. Podobną, rozległą prowincję proterozoiczną obserwuje się na tarczy bałtyckiej. Cały region Fennoskandynawii, zarówno na terenie Rosji, Finlandii, Szwecji i Norwegii, bogaty jest w wystąpienia anortozytów i skał magmowych związanych z anortozytami – tzw. facją skał magmowych AMCG (składa się z anortozytów, mangetrytów, czarnockitów, granitów). Największe wystąpienia anortozytów na powierzchni Skandynawii w wieku 0,9 mld lat znajdują się w prowincji Rogaland w Norwegii. Są one w wielu miejscach stowarzyszone i związane genetycznie z dużymi złożami rud tytanu i żelaza, jak między innymi złoże ilmenitu Tellnes. We wschodniej Skandynawii charakterystyczną cechą wystąpień facji skał AMCG jest obfitość ostatniego członu tej facji, a więc granitów rapakiwi. Towarzyszące granitom masywy anortozytowe znajdują się głęboko pod powierzchnią Ziemi i zostały zidentyfikowane za pomocą metod geofizycznych. Wiek magmatyzmu AMCG w Skandynawii obejmuje okres od 1,67 (Wyborg – Finlandia) do 0,9 mld lat (Rogaland – Norwegia). Na obszarze podłoża krystalicznego północno-wschodniej Polski, należącego również do Fennoskandynawii, w rejonie Mazur i Suwalszczyzny, występuje wielka proterozoiczna prowincja anortozytowo-granitowa typu AMCG o wieku ok. 1,55 - 1,5 mld lat. Jest to linearna struktura magmowa o przebiegu E-W, zbudowana z granitów typu rapakiwi, charnockitów, mangetrytów, diorytoidów i maficznych kompleksów anortozytowych. Najlepiej poznano masyw suwalski, zalegający na głębokości 800 m pod powierzchnią Ziemi, w NE narożu Polski. Masyw suwalski został dobrze zbadany ze względu na obecność w nim bogatych rud Fe-Ti-V (żelazo, tytan, wanad), których eksploatację górniczą przygotowywano jeszcze w latach sie-

FOT. ARCHIWUM AUTORA

Kamieniołom labradorytów w masywie Korosten na Wołyniu, Ukraina

www.RynekKamienia.pl

Anortozyty w Polsce Suwalski masyw anortozytowy, o owalnym zarysie w obrazie geofizycznym, zajmuje obszar 250 km2 i składa się z centralnie położonych anortozytów, zajmujących ok. 140 km2 powierzchni, otoczonych pierścieniem norytów i gabronorytów (ok. 110 km2), które przechodzą marginalnie w odmiany skał typu gabr, leukogabr i diorytoidów. Anortozyty suwalskie są ciemnoszarymi skałami grubokrystalicznymi, niekiedy zawierają bardzo duże kryształy iryzującego zwykle na niebiesko labradoru, ale obecne są też odmiany zielone i czerwone. Na zdjęciu: kryształy błękitnego labradoru w anortozycie suwalskim. Fragment rdzenia wiertniczego z głębokości 2117,0 m w polu rudnym Jeleniewo IG-4 demdziesiątych. Kopalnia rud żelaza i tytanu w Krzemiance jednak nie powstała. Zatrzymały ją protesty ekologów oraz niesprzyjająca inwestycjom sytuacja ekonomicznopolityczna w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku. W obrębie anortozytów i norytów występują w kilku miejscach bogate rudy ilmenitowo-magnetytowe, z podrzędną mineralizacją siarczkami żelaza, miedzi, niklu i kobaltu. Geolodzy udokumentowali trzy pola rudne w masywie suwalskim. Są to złoża: Krzemianka, Udryń i Jeleniewo. Rudy w nich występujące charakteryzują się wysoką zawartością żelaza, tytanu z niewielką domieszką wanadu i stanowią ukrytą pod nadkładem skał osadowych rezerwę tych metali dla przyszłych pokoleń. Najstarsze skały anortozytowe w Europie, o wieku 1,8 – 1,7 mld lat, występują na tarczy ukraińskiej w masywie Korosteń-Korsuń, reprezentując pełny inwentarz facji skał AMCG. Odsłaniają się one na powierzchni w wielu kamieniołomach na Wołyniu. Anortozyty ukraińskie są charakterystyczne i łatwo rozpoznawalne po ich bardzo ciemnej barwie i dużych, zonalnych, iryzujących kryształach szafirowoniebieskiego plagioklazu-labradoru i dlatego są nazywane labradorytami. Jest to znakomity i cenny kamień okładzinowy, o dużej twardości i odporności na ścieranie, stosowany nie tylko jako okładzina elewacyjna ścian, schodów i reprezentacyjnych placów (charakterystyczne „pawie oczka” labradorytowe na placu przed Operą Narodową we Lwowie), ale także jako kamień dekoracyjny, chętnie używany na Ukrainie do budowy postumentów pomnikowych, a także fragmentów znanych

NK 43 (7/2009)

KAMIEŃ NATURALNY

pomników na świecie, np. znakomitego pomnika Bernarda Shaw w Dublinie. Anortozyty i labradoryty ukraińskie, a także skandynawskie są chętnie sprowadzane do Polski i używane głównie do dekoracji wnętrz budynków użyteczności publicznej oraz jako wykładzina elewacyjna ścian reprezentacyjnych gmachów, banków, biurowców, oraz jako materiał do produkcji nagrobków. Przykładem takich zastosowań może być międzynarodowe centrum biznesowe przy rondzie Jazdy Polskiej koło Politechniki Warszawskiej lub znany budynek Zeptera (tzw. czajnik) na warszawskim Mokotowie, obłożony wypolerowanym i połyskującym ciemnym labradorytem z Norwegii. Wśród labradorytów fińskich znana jest także grubokrystaliczna odmiana, o niezwykłej, tęczowej iryzacji, której nadano nazwę spektrolit ze względu na jej barwne spek-

Norwegian Moonstone, Blue Pearl Granite, Blue Granite, Blue Antique, Blue Pearl, Blue Pearl Fjord, Emerald Pearl, Labradorite, Larvik Granite, Marina Blue Star, Norwegian Pearl Granite, Norwegian Moonstone i Royal Blue Pearl Granite. Niestety, określenie takie jak granit jest całkowicie błędne i zupełnie niezgodne ze składem petrograficznym skały. Chociaż niektóre anortozyty przypominają larvikit i mogą być używane w zastępstwie tego ostatniego, to anortozyt nigdy nie był szlachetną skałą, jaką stał się norweski larvikit. Bywa on używany nie tylko jako cenny kamień elewacyjny czy okładzinowy, ale także jako kamień używany w jubilerstwie w formie kaboszonów, zawieszek, brosz i innej pięknej biżuterii. Modele geologiczne powstawania anortozytów masywowych Znanych jest wiele teorii dotyczących powstawania anortozytów, m.in. teoria Bowena z 1917 roku, Morse’a z 1968, Emsliego z 1978. Generalnie dyskusja toczy się wokół źródeł pochodzenia substancji macierzystej dla anortozytów. Wymienieni badacze uważali, że magma o składzie

”

FOT. ARCHIWUM AUTORA

Najstarsze skały anortozytowe w Europie, o wieku 1,8 – 1,7 mld lat, występują na tarczy ukraińskiej w masywie Korosteń-Korsuń. Odsłaniają się one na powierzchni w wielu kamieniołomach na Wołyniu.

Pomnik Bernarda Shaw w Dublinie, Irlandia. Spodnie poety zostały wykonane z labradorytu norweskiego tra. Spektrolity są wykorzystywane lokalnie w Finlandii jako kamień półszlachetny, z którego wykonuje się piękną biżuterię i cenne użytkowe przedmioty dekoracyjne. Z kolei w Norwegii, w okolicy Oslo, występuje także piękna, jasnoniebieska odmiana magmowej dekoracyjnej skały skaleniowej, nienależącej do grupy anortozytów, lecz bardzo je przypominająca – larvikit, od miejsca występowania - Larvik w zapadlisku Oslo. Jest to skała stosunkowo grubokrystaliczna, w 90 proc. złożona z jednoskośnego skalenia potasowo-sodowego (anortoklazu), z submikroskopowymi przerostami plagioklazu i skalenia potasowego. W ostatnim stuleciu norweski larvikit stał się szeroko stosowanym na świecie kamieniem dekoracyjnym i elewacyjnym. Jego nazwy handlowe są bardzo różnorodne, np. Birds Eye Granite, Black Moonstone, Blue

NK 43 (7/2009)

bazaltu mogła się tworzyć w górnym płaszczu ziemskim, a następnie wznosiła się i spiętrzała na granicy skorupy i płaszcza, tworząc rozległą komorę magmową, gdzie dochodziło do rozdzielenia na składniki lżejsze i cięższe i ich iniekcje w wyższe partie skorupy ziemskiej. W latach dziewięćdziesiątych pojawiły się nowe koncepcje, m.in. Ashwala, 1995, oraz Duchesne, 1999. Ten ostatni i jego współpracownicy uważają, że źródło magmy macierzystej dla anortozytów znajdowało się w dolnej skorupie ziemskiej, co potwierdziły badania eksperymentalne i izotopowe, przeprowadzone w ostatnim okresie na wielu próbkach skał anortozytowych na świecie. Skąd pochodzą anortozyty na Księżycu Księżyc od dawna był obiektem obserwacji i szczegółowych badań w celu poznania jego budowy, składu skalnego i mineralnego oraz jego genezy i ewolucji. Niektóre części powierzchni Księżyca są prawie takie same, jakimi były 4,5 mld lat temu. Sekrety Księżyca są zachowane w pyle, skałach, kraterach, równinach i górzystych wyniesieniach. Te właśnie sekrety powoli są odkrywane dzięki skałom i osadom zebranym przez misje Apollo. Wiele naukowych odkryć i potwierdzeń zostało dokonanych na podstawie badań próbek z Księżyca,

www.RynekKamienia.pl

włącznie ze stwierdzeniem, że Ziemia i Księżyc są prawie tego samego wieku, tj. mają ok. 4,5 mld lat, oraz że system Ziemia - Księżyc zbudowany jest z podobnego materiału, ale o innym składzie i że Księżyc ma znacznie mniejszą gęstość w porównaniu z Ziemią. Księżyc znajduje się na synchronicznej orbicie okołoziemskiej i zawsze ukazuje tylko swoją jedną stronę, zwaną bliską stroną, która ma cieńszą skorupę, wynoszącą średnio około 60 km, w porównaniu ze 100-kilometrową po stronie dalszej. Na bliższej stronie znajduje się więcej basenów bazaltowych, podczas gdy strona dalsza jest pokryta wyżynami i górzystymi łańcuchami o wysokości ponad 5 km, zbudowanymi z brekcji anortozytowej. Wszystkie lądowania statków Apollo, ze względu na ich bezpieczeństwo i możliwość kontaktowania, były na bliższej stronie Księżyca. Skały odkryte podczas misji Apollo to: brekcje księżycowe złożone z kanciastych fragmentów starszych skał zarówno z wyżyn, jak i mórz księżycowych, które powstawały w wyniku uderzeń niezliczonej ilości meteorytów przez długi okres historii Księżyca. Temperatura i ciśnienie wywołane impaktem powodowały topienie małych fragmentów skał i łączenie większych w nowe skały. Drugim typem skał jest tzw. regolit księżycowy, od łacińskiego wyrazu regolite oznaczającego „kamienny koc” – bardzo gruba okrywa sypkiego, pylasto-żwirowego materiału skalnego o barwie węglistoszarej, powstałego w wyniku ubijania i mieszania rozdrobnionych skał przez deszcz spadających meteorytów w okresie milionów lat. Ten kamienny koc przykrywa powierzchnię Księżyca na głębokość 1 km na obszarze mórz księżycowych i ponad 20 km w niektórych obszarach wyżyn. Chemiczny skład regolitu jest zmienny w zależności od lokalizacji. Regolit z wyżyn jest wzbogacony w Al i Ca, w pobliżu mórz zaś jest wzbogacony w Mg i Fe. Oczywiście jest wiele miejsc, gdzie materiał jest zupełnie wymieszany. Słoneczny wiatr implantował do składu regolitu pewne ilości gazów szlachetnych, takich jak: hel, neon wodór i węgiel. Badając składy izotopowe tych składników, naukowcy mogli dowiedzieć się wiele o Słońcu i całym układzie słonecznym.

FOT. ARCHIWUM AUTORA

Spektrolit (półszlachetna odmiana labradorytu z Finlandii używanego do produkcji biżuterii i innych przedmiotów dekoracyjnych) w kamieniołomie w Ylämaa, nieopodal Wyborgu

NK 43 (7/2009)

FOT. ARCHIWUM AUTORA

KAMIEŃ NATURALNY

Centrum biznesowe na rondzie Jazdy Polskiej w Warszawie z elewacją z ciemnego, palonego anortozytu Na podstawie badań izotopów tlenu wiemy, że Ziemia i Księżyc koegzystowały od początku powstania układu słonecznego. Większość pierwiastków obecnych na Ziemi spotkano także na Księżycu. Są to krzemiany: piroksen, plagioklaz i oliwin, minerały z grupy krzemionki: kwarc, trydymit, krystobalit oraz inne krzemiany: cyrkon, pyroferroit (Mn,Fe)SiO3, granat, tranquillit, tlenki: ilmenit, spinel, armalcolit (od nazwisk pierwszych kosmonautów) i składzie (Fe,Mg)Ti2O5, chromit, ulvöspinel, siarczki żelaza: troilit i metale rodzime: żelazo rodzime, nikiel rodzimy i inne. Obecne są też minerały pochodzenia meteorytowego: szreibersyt (Fe,Ni)3P, cohenit Fe3C, niningeryt (Mg,Fe,Mn)S, lawrencyt, oldhamit (Ca,Mn)S, kamacyt (α-żelazo + 6% Ni), taenit (γ-żelazo +(27-60% Ni), plessit (przerosty kamaitu z taenitem). Ewolucja Księżyca Przypuszcza się, że Księżyc przechodził sześć oddzielnych stadiów rozwoju, zanim osiągnął stan, w jakim widzimy go obecnie. Zgodnie z pracą Haskina i in. (1999) około 4,6 mld lat temu Księżyc był całkowicie stopionym ciałem. Stopiony materiał rozdzielał się na odrębne warstwy złożone ze związków o różnej gęstości. W pierwszym etapie powstało niewielkie jądro, dolny i górny płaszcz księżycowy. W drugim etapie (Pre-Nectarian) - ok. 4,3 mld lat temu, rozpoczęło się formowanie księżycowej skorupy. Ponieważ górna warstwa oceanu magmowego oziębiała się, zaczęły krystalizować tylko minerały bogate w Fe i Mg, i z powodu swojej gęstości

www.RynekKamienia.pl

KAMIEŃ NATURALNY

opadały na dno oceanu magmowego. Skład rezydualnej magmy zmieniał się, kolejno krystalizowały ilmenit, piroksen, bogate w wapń i glin skalenie (anortozyty). Skalenie o mniejszej gęstości w porównaniu z magmą rezydualną pływały po jej powierzchni, tworząc zaczątki pierwotnej skorupy. Ostatnie składniki magmy rezydualnej zostały poniżej skorupy skaleniowej i były wzbogacone w pierwiastki śladowe KREEP (skrót od pierwiastków: potasu, pierwiastków ziem rzadkich i fosforu). Nieco później przetapianie głęboko zdeponowanych minerałów Fe-Mg utworzyło świeżą magmę bazaltową, która wzniosła się, tworząc lawę mórz księżycowych. A więc skorupa utworzona została z najlżejszego materiału, takiego jak: krzemiany i glinokrzemiany, które były obecne w górnym płaszczu. Nowa skorupa szybko się oziębiła i unosiła na wierzchu znacznie bardziej gęstego oceanu magmowego. Pod nową skorupą cięższe pierwiastki i minerały, takie jak oliwin i piroksen, opadały głębiej do magmy górnego płaszcza i zgodnie z opinią Haskina, wypy-

FOT. ARCHIWUM AUTORA

chały lżejszy materiał w wyższe części magmy. Ten proces spowodował mieszanie się obu typów magm i późniejszą dyferencjację tego materiału. W tym samym czasie Księżyc przechodził ogromnie intensywne bombardowania materiałem kosmicznym. W trzecim etapie (Nectarian) około 3,92 - 3,85 mld lat temu, zakończyło się formowanie wyżyn księżycowych. Jednakże przechodziły one ciągle intensywne bombardowanie meteorytami, w wyniku których ogromne baseny i doliny zostały pokryte kraterami. Dodatkowo w tym okresie wewnętrzna temperatura pod powierzchnią skorupy wzrosła. Był to rezultat radiacji i braku ujścia temperatury na zewnątrz zestalonej już skorupy. W końcu wewnętrzna temperatura wzrosła do tego stopnia, że górny płaszcz i dolna skorupa zaczęły się przetapiać. Czwarty etap (Imbrian) - to okres 3,85 - 3,15 mld lat. Wiele wielkich kraterów impaktowych, mających cienką i spękaną skorupę na swoim dnie, zaczęło się wypełniać poprzez

NK 43 (7/2009)

”

Na bliższej Ziemi stronie Księżyca znajduje się więcej basenów bazaltowych, podczas gdy strona dalsza jest pokryta wyżynami i górzystymi łańcuchami o wysokości ponad 5 km, zbudowanymi z brekcji anortozytowej.

Księżycowa brekcja anortozytowa, przywieziona przez kosmonautów z misji Apollo

głębokie szczeliny lawą bazaltową bogatą w Fe i Ti pochodzącą z przetopienia. Ten proces nazwano wulkanizmem ekstruzywnym. Skały plutoniczne budujące wyżyny księżycowe wzbogacone są w wapń, glin i pierwiastki śladowe (KREEP), a bazalty mórz księżycowych, pochodzące z płaszcza, są wzbogacone w żelazo i tytan, co ujawnia się również w zabarwieniu tych podstawowych struktur morfologicznych Księżyca. Piąty etap (Eratosthenian) to okres od 3,15 do 1,0 mld lat. Księżyc jest już zestalony z niewielkimi lub też nieobecnymi procesami magmowymi (nie ma wylewów magmy ani ruchu skorupy). Rozwijają się mniejsze kratery na wyżynach księżycowych. Szósty etap (Copernican) trwa od 1,0 mld lat do dziś. Na Księżycu powstają impaktowe kratery promieniste. Litosfera księżycowa zalegająca pod skorupą ma około 800 km grubości i jest prawie całkowicie zestalona. Następną warstwą jest astenosfera, grubości 1400 km, która jest przypuszczalnie na wpół plastyczna. Ostatnim wewnętrznym komponentem Księżyca jest jego małe metaliczne jądro średnicy ok. 700 km. Składa się ono z ciężkich metali żelaza i niklu. Według Kaufmanna jądro Księżyca nie jest

całkiem centryczne, lecz przemieszczone o kilkanaście km od prawdziwego centrum tego ciała. Archaiczne anortozyty ziemskie i anortozyty księżycowe wykazują wiele podobieństw: zbudowane są z wapniowego członu plagioklazów - anortytu. Są to anortozyty właściwe. Asocjacja anortozytów księżycowych z bogatymi w Ti bazaltami mórz księżycowych oraz ich negatywnymi anomaliami Eu skierowała uwagę badaczy raczej w stronę podobieństw do anortozytów masywowych, które współwystępują z odmianami skał bogatymi w Ti, włącznie z ilmenitonośnymi ferrogabrami. Odmienna historia ewolucji Księżyca i Ziemi spowodowała zatarcie istniejących podobieństw pierwotnych anortozytów ziemskich i księżycowych, ale na podstawie badań materiału księżycowego zdajemy sobie sprawę, że skały te na Ziemi stanowią dla naukowców rodzaj „okien petrologicznych” do poznania pierwotnych etapów rozwoju naszej planety. z dr Janina Wiszniewska, Państwowy Instytut Geologiczny, janina.wiszniewska@pgi.gov.pl

www.RynekKamienia.pl

GRANITY BŁYSKAL JANUSZ BŁYSKAL

NOWO OTWARTA HALA PRODUKCYJNA

USŁUGOWE CIĘCIE BLOKÓW GRANITOWYCH DO 35 TON (TRAK GASPARI MENOTTI JM450) USŁUGOWE POLEROWANIE PŁYT NA NAJDŁUŻSZEJ W POLSCE LINII POLERSKIEJ (25 GŁOWIC SIMEC) GRANITY BŁYSKAL JANUSZ BŁYSKAL PARCELE ŁOMSKIE 17 06-500 MŁAWA Tel./fax (023) 6546011; 6546669; 6546670

www.granity-blys kal.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 33

FIRMY KAMIENIARSKIE

Barwy

trydenckiej jesieni

Euro Porfidi

ednymi z bardziej znanych na świecie porfirów są porfiry trydenckie. To właśnie w rejonie Trento odkryto złoża porfiru warstwowego – piętrowe, naturalne ułożenie płaszczyzn w kamieniołomie, co miało miejsce nie tak dawno, bo w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku. Pod koniec XIX wieku robotnicy skandynawscy, przyzwyczajeni do ręcznego wycinania granitowej kostki, rozpoczęli prace w kamieniołomach Trento. Tak zainicjowano produkcję kostki drogowej. Wcześniej porfir warstwowy był używany wyłącznie do wykonywania pokryć dachowych i jako kamień murowy. Porfir trydencki jest popularny i używany od dawna w całej Europie. Odgrywa również niebagatelną rolę przy pracach restauratorskich europejskich centrów miast, placów i ulic. Dzięki dwóm naturalnym piętrom do produkcji kostki i płytek posadzkowych tnie się tylko cztery powierzchnie czołowe zamiast sześciu. Dodatkowo powierzchnia, mimo że nie jest łupana, jest naturalnie szorstka. Ta właśnie skała stała się powodem powstania firmy Euro Porfidi Spa. Firma powstała w 1977 roku, założyli ją trzej wspólnicy: Augusto Caresia, który zajął się kamieniołomami porfiru w regionie Trento (złoża: Cembra i Lona-Lases), Carlo Marchesini odpowiedzialny za zakład w Weronie (Sega di Cavaion) oraz Lino Allegri, którego zadaniem

NK 43 (7/2009)

Porfir

To potoczna nazwa stosowana do określenia magmowych skał wulkanicznych lub żyłowych, posiadających strukturę porfirową (w skrytokrystalicznym lub drobnoziarnistym cieście skalnym tkwią widoczne gołym okiem pojedyncze prakryształy) lub afanitową (skrytokrystaliczną). Używana jest najczęściej przy wstępnym (terenowym) oznaczaniu skały, gdyż dokładne sklasyfikowanie porfiru wymaga przeprowadzenia analizy chemicznej jego składu. Wyróżnia się porfiry: kwarcowe - należące do grupy skał kwaśnych, charakteryzujące się występowaniem jasnych prakryształów kwarcu (np. ryolit, dacyt) oraz bezkwarcowe - należące do grupy skał obojętnych, zawierające prakryształy skaleni, piroksenów i amfiboli (np. trachit, latyt, andezyt).

była strona administracyjna i handlowa firmy w Sega di Cavaion. Pomysł na utworzenie głównej siedziby firmy w rejonie Werony był w owym czasie nowatorski. Wcześniej firmy wydobywające porfir w rejonie Trento tam miały swoje siedziby. Stworzenie siedziby w Sega di Cavaion pozwoliło zaopatrywać w porfir małe firmy kamieniarskie i indywidualnych odbiorców w rejonie Werony bezpośrednio w firmie właściciela kamieniołomów. Przedtem firmy te pracowały wyłącznie z granitami i marmurami.

www.RynekKamienia.pl

FIRMY KAMIENIARSKIE

mi włoskimi producentami kuchni. Wprowadziła do swojej oferty kolejny produkt - blaty kuchenne (w 2008 roku wyprodukowano ponad 1000 blatów porfirowych) oraz inne elementy wystroju wnętrz (również łazienek), realizowane na zamówienie architektów i designerów. Zaproponowała nowy sposób użycia porfiru, wykorzystujący jego właściwości chromatyczne i niezliczone możliwości komponowania go z innymi materiałami, takimi jak drewno czy metal. Kolor i faktura porfiru świetnie nadaje się do wykorzystania przy realizacji nowoczesnych, minimalistycznych i eleganckich wnętrz. Obecne Euro Porfidi działa na pograniczu tradycyjnych producentów porfiru i producentów granitów i marmurów. Oprócz tradycyjnego porfiru trydenckiego wprowadzono do oferty także inne materiały, których wspólną cechą jest wysoka mrozoodporność. Taki kierunek podyktował rynek europejski, do którego kierowana była oferta firmy. W tej chwili w ofercie firmy, poza porfirem, występują łupki włoskie i brazylijskie, kwarcyty, piaskowce i beole.

”

Ideą przewodnia firmy jest ciągłe poszukiwanie nowych, wyjątkowych, niepospolitych kamieni naturalnych i eksperymentowanie z nowymi rodzajami ich obróbki oraz zastosowaniami. Od lat uznawana jest za nowatora w branży i przyciąga zawsze uwagę architektów i projektantów. Przykładowo podczas tegorocznych targów Marmomacc zaprezentowano cztery nowe elementy. 1. Zastosowanie porfiru (Porfido Marrone) na ścianie pionowej połączonej z posadzką specjalnie wymodelowanym elementem, w innowacyjnych formatach i obróbkach (leather: szlif + szczotka, płomień + szczotka). 2. Porfir naturalny/łupany - antykowany, różne elementy z porfiru łupanego (stosowanego wyłącznie na zewnątrz), które po wybębnowaniu zmieniają nieco fakturę oraz kształt i dzięki temu nadają się do wnętrz. 3. Porfir Kimberly - materiał bardzo wytrzymały o ciekawej fakturze i kolorze; przeznaczony głównie na posadzki i ściany elewacyjne zewnętrzne; został poddany dwóm rodzajom obróbki, które wydobyły jego walory i zaprezentowany we wnętrzu świetnie zdał egzamin. 4. Nowy typ kamiennego zlewu - w kształcie ściętego

NK 43 (7/2009)

Objety patentem kamienny zlew zaprojektowany dla Euro Porfidi przez Nicolę Marchesiniego. Łatwiejszy w montażu i lżejszy od tradycyjnych zlewów kamiennych stożka (pomysł Nicola Marchesini). Produkt ten został juz objęty patentem. Jest dużo lżejszy od tradycyjnych zlewów kamiennych, zbudowany jest bowiem z elementów dwu- zamiast trzycentymetrowych. Jest dużo łatwiejszy w montażu - nakłada się go od góry (sam się blokuje); nachylenie ścięcia to 9 stopni lub 4 i 5 stopni - w zależności od tego, czy klient chce zlew równo z powierzchnią blatu kuchennego, czy powyżej tej powierzchni. Mimo poszukiwania i wprowadzania nowinek firma pozostaje wierna produkcji i sprzedaży tradycyjnych materiałów pochodzących z kamieniołomu (kostka brukowa, płyty, łupanka, materiały boniowane itp.). Również w Polsce można zobaczyć kamienie z Euro Porfidi. Do dzisiaj firma dostarczyła na rynek polski ok. 780 ton kostki w różnych formatach, ok. 1900 m2 płytek i wiele elementów uzupełniających. Aktualnie dostarczany jest porfir na budowę placu Szczepańskiego w Krakowie. Euro Porfidi jest zainteresowane rynkiem polskim. Chciałaby stworzyć w Polsce sieć sprzedaży swoich produktów, przybliżając polskim architektom i inwestorom uroki trydenckiego porfiru. z Dariusz Wawrzynkiewicz

www.RynekKamienia.pl

FIRMY KAMIENIARSKIE

Wydobycie Euro Porfidi ma miejsce w kamieniołomach: – Cembra - kamieniołom będący prywatną własnością, nazywany kamieniołomem Tegnuda; położony na wysokości 1000 m n.p.m. – Lona-Lases – koncesja publiczna pod nazwą „działka 7”; położona na wysokości 600 m n.p.m. Wydobycie odbywa się na stopniach liczących od 10 do 30 metrów wysokości. Wykorzystuje się tzw. technikę płaskich min. Układa się je równolegle względem siebie i prostopadle w stosunku do frontu stopnia. Ich zadaniem jest podcięcie podstawy płyty i oderwanie jej od ściany stopnia. Otrzymany w ten sposób materiał dzieli się na odpady (ziemia i zniszczony porfir) oraz materiał nadający się do dalszej obróbki, selekcjonowany na podstawie jakości, grubości i wielkości elementów. Z najcieńszych płyt otrzymywane są płytki i nieregularne slaby. Z płyt średniej grubości - kostkę brukową. Z najgrubszych - różne rodzaje krawężników, stopni itp. Dodatkowym produktem tej segregacji jest tzw. lastrame - nieregularne płyty różnych rozmiarów i grubości, używane do tworzenia posadzek i opus incertum.

Opus incertum sposób układania kamieni zewnętrznej warstwy w murach wykonananych techniką opus caementicum. Rzeczona warstwa składała się z kamieni ociosanych tylko z jednej strony, ułozonych w nieregularny wzór, skąd też pochodzi nazwa. Sposób ten powstał w II wieku p.n.e.

Kamieniołom Cembra w 1988 r. Realizacja we włoskim Lazise z profiru wydobytego przez Euro Porfidi. poniżej remont placu Grzybowskiego w Krakowie, gdzie dawną porfirową kostkę z podkrakowskiej Miękini zastępuje się kostką z Włoch

Fakt posiadania dwóch kamieniołomów daje możliwość pozyskiwania niepowtarzalnych kolorów. Kolory z oferty firmy są w skali od szarego po brązowy, poprzez czerwonawy, ochrę i fiolet. Euro Porfidi nazywa je „doskonałymi barwami trydenckiej jesieni”. Dwa kamieniołomy dają rocznie ok. 30 tys. m3 surowej skały, z której pozyskuje się ok. 100 tys. m2 gotowych produktów wykorzystywanych na placach, drogach i budownictwie na całym świecie. W firmie pracują łącznie 34 osoby. Trzy lata temu nastąpiła wymiana pokoleń. Dzieci zajęły miejsca ojców - założycieli firmy (objęły te same funkcje). Istotne było zaufanie, którym cieszyli się młodzi. Od razu mieli pełną swobodę w podejmowaniu decyzji i wprowadzaniu nowych pomysłów. Ojcowie całkowicie im zaufali i pozwolili działać. Teraz każde z nich zajmuje się poszczególnymi działami firmy (handlowy - Germana Allegri, zakład przetwórczy - Nicola Marchesini, kamieniołomy - Simone i Walter Caresia), realizując wspólną strategię. Tajemnica sukcesów firmy to wzajemne zaufanie i dobrze zorganizowany przepływ informacji. Ale najważniejsze jest to, że oprócz wspólnej pracy łączy ich po prostu przyjaźń. W 2003 roku Euro Porfidi rozpoczęła współpracę z duży-

NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

SKALEŃ HURTOWNIA NAGROBKÓW ul. Legnicka 45, 59-500 Złotoryja tel. biuro: (076) 87 82 007 fax: (076) 87 82 397 tel. kom. 0602 517 121

SZEROKA GAMA

PRODUKTÓW

- kilkadziesiąt modeli nagrobków - elementy pomników

Nagrobki w wymiarach zamówionych przez Klienta Odbiorcy z całej Polski

Stawiamy na wzajemne zaufanie i to się opłaca

www.ska len .p l

FIRMY KAMIENIARSKIE

Od kilku lat z podziwem przyglądamy się firmie Euro-Granit Adamus (Grupa EGA). To nie jest firma córka jakiejś potężnej firmy światowej czy europejskiej - to czysto polska firma handlowo-produkcyjna, która na przestrzeni lat urosła do roli potentata na polskim rynku dystrybucji kamienia naturalnego.

Inwestować

FOT. MAXIEM

w logi(sty)kę

ie jest łatwo konkurować i wygrywać rywalizację z największymi. Dwa lata temu, kiedy w listopadzie pokazaliśmy zamierzenia firmy w zakresie rozwoju (magazyn w Goleniowie), zrobił się w branży spory szum. Minęły dwa lata i odwiedziłem firmę, chcąc się dowiedzieć, jak przebiega realizacja planów.

”

Utrzymując wysokie stany magazynowe, Grupa EGA może zapewnić stały dostęp do wielu materiałów, co sprawdza się w przypadku, gdy klient nie może oczekiwać trzy lub cztery miesiące na sprowadzenie towaru.

Po zrealizowaniu pierwszej części inwestycji (hala 3 tys. mkw.) nastąpił trudny okres zapełniania magazynu materiałami. W tym momencie na magazynie znajduje się ok. 5 tys. mkw. płyt i płytek. EGA zdecydowała się również na zakup dwóch spółek: Kam-Sjenit w Piławie Górnej (magazyn bloków i płyt) oraz zakładu produkcyjnego Granitex w Bielawie. Dzięki tym inwestycjom EGA jest w stanie zapewnić nie tylko wysoką jakość materiałów, ale również ich atrakcyjną cenę, jak

NK 43 (7/2009)

i łatwą dostępność. Ze względu na rozbudowaną strukturę i wiele lokalizacji EGA to już dziś Grupa EGA. W Polsce pojawiło się ostatnio bardzo wielu handlowców usiłujących sprzedawać kamień naturalny pod różnymi postaciami. Zwykle działają na polskim rynku, docierając bezpośrednio do kamieniarza. Pytałem właściciela firmy o taką formę konkurencji. Pan Grzegorz Adamus z lekkim uśmiechem powiedział: „To trudne zagadnienie, taki akwizytor niewiele jest w stanie zaoferować klientom, oczywiście poza niskimi cenami za materiał znajdujący się gdzieś tam na końcu świata. My również stosujemy taki sposób sprzedaży - na zamówienie i uważam, że w większości przypadków gwarantujemy dużo lepsze warunki, ceny oraz obsługę logistyczną dzięki własnym magazynom na terenie Polski”. Utrzymując wysokie stany magazynowe, Grupa EGA może zapewnić stały dostęp do wielu materiałów, co sprawdza się w przypadku, gdy klient nie może oczekiwać trzy lub cztery miesiące na sprowadzenie towaru. EGA nie chce konkurować z przygodnymi handlarzami, dlatego skupia się na klientach, którzy oczekują wysokiej jakości, dobrego serwisu i stałej dostępności towaru. Takich klientów ma już kilkuset. W planach na przyszły rok jest dodatkowe wspieranie najlepszych klientów. Przykładowo, już zimą firma w Strobicach uruchomi nowo kupioną obrabiarkę CNC OMAG, umożliwiając swoim klientom

www.RynekKamienia.pl

FIRMY KAMIENIARSKIE

FOT. ARCHIWUM EGA

możliwość usługowego wykonania skomplikowanej obróbki kamieniarskiej, co ułatwi im pozyskiwanie zleceń, których nie mogli się podjąć lub ich realizacja była w warunkach posiadanego potencjału maszynowego utrudniona. Zresztą EGA sama stara się o pozyskanie zleceń na realizacje budowlane. Oczywiście jest tylko dostawcą materiału - same realizacje pozostawia do wykonania swoim klientom. Dzięki tym staraniom powstało już wiele

FOT. MAXIEM

Hurtownia EGA w Goleniowie po rozbudowie będzie największym składem płyt w Polsce

ciekawych obiektów, w ostatnim czasie np. Galeria Handlowa w Jaśle, obrzeża galerii handlowej Solaris w Opolu oraz przebudowa deptaku w Malborku. W planach na najbliższy rok jest przede wszystkim rozbudowa składu w Goleniowie. Dobudowana zostanie następna część hali, co spowoduje, że łączna wielkość magazynu w Goleniowie wzrośnie do 5,5 tys. mkw. Po tej rozbudowie skład w Goleniowie stanie się największym składem płyt i płytek granitowych w Polsce. Ale nie rzecz w wielkości. Głównym celem jest rozwijanie firmy w takim kierunku, żeby oferowane materiały były dostępne w Polsce w ilościach umożliwiających zakup i dostawę w krótkim czasie. Doposażony zostanie również skład w Piławie - w „linkę” do formatowania bloków. Grupa EGA chce się nadal rozwijać, budując system logistyczny i ekspozycyjny pozwalający zaprezentować kamień inwestorom i dostarczyć go szybko na budowę. Obserwując kierunek rozwoju firmy, szczerze kibicujemy jej powodzeniu. Sposób rozwoju, kierunek i chęć budowania organizacji wzorowanej na innym niż kamieniarska codzienność systemie, to szansa rozwoju branży i to na bazie polskiej firmy i polskiego potencjału. W następnym numerze zdradzimy nowe, ale jeszcze ukrywane pomysły Grupy EGA. z Dariusz Wawrzynkiewicz

Najwyższej jakości narzędzia diamentowe

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 52 TOP DIAMOND TOOLS Mirosław Czemierowski 21-500 Biała Podlaska, ul. Kolejowa 5 tel. 083 343 55 48, 0507 114 443

100 NK 43 (7/2009)

Realizujemy zamówienia wysyłkowe Dostawa w cenie Zapraszamy do współpracy

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 22D

www.RynekKamienia.pl

101

NK 43 (7/2009)

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 25

WYWIAD

Wywiad z Ciro Sorrentino, foreign development managerem firmy Caggiati

na klienta

nowy Kamieniarz: W zeszłym roku we Wrocławiu, gdy mieliśmy jeszcze do czynienia z dwoma jesiennymi imprezami kamieniarskimi w Polsce, Caggiati wykazało duże zainteresowanie wzięciem udziału w targach w Poznaniu. Co się stało, że waszej firmy nie ma na liście wystawców ? Ciro Sorrentino: W porozumieniu z naszymi dystrybutorami zdecydowaliśmy jednak zaistnieć w Poznaniu z inną inicjatywą. Rynek polski jest dla naszej firmy szczególnie ważny. Nie mogliśmy ryzykować, że we współzawodnictwie pomiędzy targami we Wrocławiu i w Poznaniu miałoby nie dojść do tak oczekiwanego spotkania. Podjęliśmy decyzję o uczestnictwie w targach poznańskich w momencie, kiedy nie było jeszcze jasne, czy odbędą się jednocześnie dwie imprezy targowe we Wrocławiu i w Poznaniu, czy tylko jedna. Dla klientów byłoby bardzo uciążliwe odwiedzenie obydwu wystaw, w dwóch różnych miastach. Obietnice i zapewnienia ze strony organizatorów nie były dla nas przekonywające. W naszej grupie na pierwszym miejscu stawiamy zawsze klienta. Z tego względu, by wyjść cało z tak niepewnej sytuacji, zdecydowaliśmy się zorganizować zupełnie inne wydarzenie. I tak od 4 do 7 listopada w sali konferencyjnej Concordia hotelu Sheraton w Poznaniu (znajdującego się tuż przy kompleksie targowym MTP) zostanie zorganizowany showroom firmy Caggiati. Dystrybutorzy firmy wspólnie z managementem będą mieli okazję przyjąć gości w iście rodzinnej atmosferze. Jak pokrótce można opisać waszą imprezę? Jak będzie ona zorganizowana? Sala, którą mamy do dyspozycji, będzie przygotowana do prezentacji naszych produktów. Będziemy mieli możliwość porozmawiania z naszymi gośćmi w spokoju przy kawie i deserze lub czymś innym.

104 NK 43 (7/2009)

FOT. M. BRZESKI

Ukierunkowani

W jaki sposób zamierzacie ściągnąć na swoją imprezę klientów i zwiedzających targi? Dystrybutorzy poinformowali klientów o naszym zamierzeniu. Nasz udział w wystawach i targach nie jest nigdy przypadkowy, robimy to tylko i wyłącznie wtedy, jeśli istnieją przesłanki do spotkania w lepszych warunkach z klientami. Jak wielu gości spodziewacie się podczas trwania swojej imprezy? Zgodnie z informacjami, które mamy od swoich dystrybutorów, spodziewamy się dużej ilości gości. Wielu z nich doceniło naszą inicjatywę. Naturalnie dokładną ich liczbę poznamy dopiero na zakończenie czterodniowej wystawy.

”

Od 4 do 7 listopada w sali konferencyjnej Concordia hotelu Sheraton w Poznaniu zostanie zorganizowany showroom firmy Caggiati. Dystrybutorzy firmy wspólnie z managementem będą mieli okazję przyjąć gości w iście rodzinnej atmosferze.

Czy spodziewacie się także klientów z zagranicy: Czech, Litwy, Ukrainy, Niemiec? W tym roku otrzymaliśmy zapytania o zaproszenia od klientów, których mamy w tych krajach, a także z Białorusi i Estonii. Myślę, że odwiedzi nas również wielu klientów z Niemiec. W lipcu niemiecka firma Rottenecker stała się częścią grupy Matthews i mamy informacje, że wielu niemieckich klientów skorzysta z okazji, żeby odwiedzić nasz showroom w Poznaniu i spędzić tydzień w Polsce.

www.RynekKamienia.pl

HURTOWNIA NAGROBKÓW

rok założenia 1974

Szeroka oferta nagrobków importowanych i własnej produkcji Sprzedaż płyt granitowych

ul. ks. Jagałły 1c, 10-371 Kieźliny, mobile: 0509 04 04 96, e -mail: binger_aro@o2.pl

WYWIAD

FOT. D. WAWRZYNKIEWICZ

50 - lecie Caggiati

Jakie atrakcje czekać będą na waszych klientów? To będzie miła niespodzianka dla wszystkich naszych klientów. Ale właśnie z tego powodu, że jest to niespodzianka, nie mogę nic więcej powiedzieć. W tym roku nasz firma obchodzi 50-lecie i chcielibyśmy przygotować wszystko w taki sposób, żeby klienci wspominali z przyjemnością to wydarzenie. Czy wierzycie w sukces takiej formy prezentacji firmy i jej produktów? W innych sektorach zarówno we Włoszech, jak i w innych częściach świata tego typu rozwiązanie jest bardzo doceniane. Czy Caggiati organizowała już wcześniej tego typu imprezy? Jesteśmy pionierem w organizacji tego typu wydarzeń. Bycie liderem wśród firm oznacza również posiadanie odwagi do wprowadzania zmian! Rozmawiali Maciej Brzeski i Szymon Paź

106 NK 43 (7/2009)

Podczas targów Marmomacc w Weronie swoje 50- lecie obchodziła włoska firma Caggiati – producent brązów nagrobnych oraz innych elementów dekoracyjnych i okolicznościowych. Caggiati jest częścią notowanego na nowojorskiej giełdzie koncernu Matthews International SpA, właściciela takich znaków towarowych, jak Caggiano i GEM. Obroty koncernu w ubiegłym roku osiągnęły wysokość ponad 810 milionów dolarów. Włoska firma jest światowym liderem w badaniach, rozwoju i w produkcji elementów okolicznościowych i dekoracyjnych, a także w globalnej identyfikacji marki w branży. Tak we Włoszech, jak i w Europie Matthews trzyma się linii swoich tradycyjnych wartości, jakości usług, badań, projektowania i eksperymentowania, co pozwoliło na wprowadzenie na szeroki rynek produktu, który jeszcze kilka lat temu był elitarny. - Rok 2009 wiele dla nas znaczy - wyjaśniają w firmie. - Znak firmowy obchodzi 50. urodziny i wybraliśmy ten czas wielkiej niepewności, aby dać wyraźny pozytywny i konkretny sygnał wszystkim naszym partnerom gospodarczym i przemysłowym. Zdecydowaliśmy, żeby dużą część naszych inwestycji skoncentrować w trudnym 2009 roku. W strategicznych dziedzinach, skupiając wysiłki w kierunku konsolidacji i rozwoju wszystkich naszych zasobów, zamierzamy przyczynić się w znaczący sposób do rozwoju strukturalnego naszej grupy oraz ludzi w niej pracujących. W Europie odegraliśmy pierwszoplanową rolę w wielu strategicznych przejęciach, np. niemieckiej firmy Rottenecker, które pozwolą na znaczące wzmocnienie naszej obecności na rynku, istotny rozwój zasobów ekonomicznych oraz na wejście w krótkim czasie na rynek niemiecki i północnoeuropejski, które do niedawna wydawały nam się dalekie. Przywiązujemy wielką uwagę również do wschodu Europy, w szczególności do Polski, która jest dla nas bardzo ważnym krajem i drugim w Europie odbiorcą produktów naszej grupy. Zdecydowaliśmy się inwestować w tak ważny proces, jakim jest modernizacja firmy, aby wzbudzić zaufanie wśród wszystkich tych, którzy nas otaczają i dać wyraźny sygnał naszym klientom, generując tym samym znaczący punkt zwrotny dla przyszłości i pracy przyszłych pokoleń.

www.RynekKamienia.pl

REGENERACJA TRAKI

LINY

I PRODUKCJA LIN DIAMENTOWYCH W POLSCE

LINOWE

DIAMENTOWE

MASZ M AS Z YN W POLSCE POLS CE

WOJCIECH CZECH „ATRIUM” P.U.H. TEL/FAX: (022) 773 29 35, KOM 0605 358 648

NOWA GENERACJA NARZĘDZI DIAMENTOWYCH Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 40

TARN SILVERSTAR

BLOKI GRANITOWE

FIRMA

Jak co roku, przed jesiennymi targami kamieniarskimi przychodzi trochę luźniejszy czas, dobry do spokojnych przemyśleń. Dobrze jest obejrzeć się za siebie, podsumować zyski i straty z kończącego się roku, przymierzyć się do planów na bliższą i dalszą przyszłość. Perspektywy rozwojowe łatwiej będzie określić również po obejrzeniu nowości na targach kamieniarskich.

Produkować

na potrzeby FOT. S. PAŹ

budowlanki

ostatnim czasie można zaobserwować powstawanie nowych zakładów kamieniarskich bazujących na prostej technologii, wykorzystujących kupowane w hurtowniach płyty. Wykorzystując najczęściej używane obrabiarki, produkują kamienne elementy od nagrobkowych do typowych elementów budowlanych. Zatrudniając od kilku do kilkunastu pracowników, produkują tyle, żeby wystarczyło na płace i ubezpieczenia pracowników, pokrycie kosztów wynajmu, opłat za prąd i gaz. W nomenklaturze przemysłowej i unijnej są określane jako MSP (małe i średnie przedsiębiorstwa). Przy tak prowadzonej działalności zysk nieznacznie przewyższa koszty, co najczęściej uniemożliwia odłożenie środków na rozwój i inwestycje. Nawet dla niezbyt spostrzegawczego obserwatora widoczny jest intensywny rozwój budownictwa indywidualnego i wzrastające zapotrzebowanie na elementy kamienne, podnoszące wyraźnie wartość obiektów i prestiż ich właścicieli. Opanowanie technologii cięcia, szlifowania i polerowania kamienia umożliwia przejście na coraz dokładniejsze i produkowane seryjnie kamiennych elementów budowlanych: płyt elewacyjnych, parapetów, stopni,

108 NK 43 (7/2009)

podstopni oraz mis i blatów stolikowych, kuchennych lub łazienkowych. Dalsza egzystencja zakładu bazująca na sposobach obróbki opanowanych np. podczas produkcji elementów nagrobkowych będzie wymagała rozbudowy i/lub unowocześnienia parku maszynowego oraz dostosowania infrastruktury istniejącego zakładu (prąd, woda, ścieki) do nowo instalowanych urządzeń. Wprowadzenie nowych urządzeń będzie wymagało zatrudnienia nowych lub przeszkolenia własnych pracowników Możliwości pracowników chętnych do podnoszenia swych kwalifikacji zostaną zwiększone podczas szkolenia prowadzonego przez monterów dostawców obrabiarek. Co dalej, oto jest pytanie Po tym wstępie proponuję odpowiedzieć sobie na podstawowe pytania, które ułatwią podejmowanie ważnych decyzji inwestycyjnych: - jaki asortyment elementów kamiennych daje ci obecnie najwięcej satysfakcji finansowej? - czy widzisz inne wyroby, które możesz produkować na posiadanych obrabiarkach i z własną załogą?

www.RynekKamienia.pl

Polskie maszyny - rozsądne ceny pawilon: 3, stoisko: 47

Automat szlifierski AS 01.1

Piła jednosuportowa typu PW1TK600 Twist z pneumatycznie obracanym suportem

Boczkarka profilowa B1PK2000.2 servo

O NOW

ŚĆ

Piła jednosuportowa typu PW1TK600 Compact o jednoczęściowej konstrukcji stalowej

ZPU PROMASZ- Produkcja maszyn do obróbki kamienia o najwyższym standardzie, przyjaznych dla użytkownika i środowiska naturalnego.

Zakład Produkcyjno Usługowy PROMASZ, ul. Piskorzowska 2, 58-250 Pieszyce tel.: +48 74 836 52 06, fax: +48 74 836 72 02, e-mail: zpupromasz@zpupromasz.pl, www.zpupromasz.pl ©nK

Sprawdź ofer tę produkc yjną w w w.zpupromasz.pl

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

ŚĆ OWO

FIRMA

Sterowana numerycznie piła z obrotowym stołem włoskiej firmy Pedrini. - jakie nowe obrabiarki musisz zainstalować, żeby produkować elementy w nowym asortymencie? - skąd zdobędziesz środki na zakup nowych urządzeń (środki własne, kredyt, leasing, środki pomocowe Unii Europejskiej i in.) - czy rozbudowa parku maszynowego zmieści się na dotychczasowym terenie zakładu? - czy wystarczy ci energii elektrycznej i wody technologicznej z istniejących źródeł zasilania? Oczywiście pytań jest dużo więcej, tym więcej, im bardziej zagłębiamy się w temat. Celem zmian jest zwiększenie wartości produkcji przez wprowadzenie na rynek większej ilości wyrobów o dobrej jakości, znajdujących chętnych nabywców na przykład w dużych centrach handlowych. Z założenia cel ten winien być zrealizowany przy użyciu minimalnej ilości środków własnych lub kredytów bankowych. Przejście mniejszego zakładu do kolejnego etapu rozwoju może polegać na: • uzupełnieniu istniejącego parku maszynowego o nowe obrabiarki z adaptacją infrastruktury (pomieszczenia, prąd, woda, ścieki) • częściowej wymianie urządzeń produkcyjnych w istniejących pomieszczeniach z adaptacją infrastruktury • budowie nowych pomieszczeń (budynek, hala) z nowymi maszynami i infrastrukturą. Przewidując istotne zmiany w strukturze istniejącego zakładu, dobrze jest zasięgnąć opinii konsultanta lub projektanta branżowego, który pomoże skoordynować i uściślić koncepcję modernizacji lub rozbudowy zakładu. Aby nieco ułatwić odpowiedzi na postawione powyżej pytania, podaję podstawowe dane techniczno-kosztowe obrabiarek realizujących podstawowe operacje: cięcia, szlifowania i polerowania oraz kształtowej obróbki specjalnej.

110 NK 43 (7/2009)

Podstawą produkcji elementów budowlanych jest dokładna i sprawna mostowa piła tarczowa 300-500 mm z obrotowym stołem. Umożliwia cięcie z dokładnością mierzoną w dziesiątych częściach milimetra. Zastosowanie programatora umożliwia otrzymanie serii płyt o dowolnych wymiarach, praktycznie bez udziału obsługi (po zaprogramowaniu).

Obcinanie i rozcinanie płyt Do rozcinania i obcinania płyt potrzebne są formatowe piły tarczowe 300-500 mm, najlepiej mostowe, ze stołem obrotowym 3000 x 1500 mm. Piły te muszą gwarantować wysoką dokładność cięcia liczoną już w dziesiątych częściach milimetra. Wydajność tarczy diamentowej zainstalowanej na „starej” i nowoczesnej przecinarce nie różni się istotnie, natomiast znaczne przyspieszenie uzyskuje się na operacjach pomocniczych (ustawianie, programowanie cięć powtarzalnych). Ma to istotne znaczenie ze względu na fakt, że wymiary kupowanych hurtowo płyt to najczęściej 2,5-3 m długości i 1,5-2 m szerokości. Dla małych płyt krotność cięcia (czyli ilość mb cięć przypadających na jeden metr kwadratowy powierzchni) wynosi k = 5-7, dla płyt większych i parapetów k = 2-3 mb/m2. Moc zainstalowana piły 500 mm to 20-25 kW, zapotrzebowanie wody 20 l/min. Aktualnie średniej jakości piłę formatową produkcji krajowej można zakupić za 40-50 tys. zł.

FOT. ARCHIWUM PROMASZ

FOT. ARCHIWUM PEDRINI

Obcinanie i rozcinanie płyt

Jednosuportowa piła produkcji firmy Promasz o jednoczęściowej konstrukcji stalowej.

www.RynekKamienia.pl

FOT. ARCHIWUM GRANITY MARMURY JĘDRYCHOWSKI

FIRMA

Szlifowanie i polerowanie

Automatyczna polerka mostowa firmy Breton. U góry centrum polerskie firmy Thibaut w zakładzie w Jędrzejowie

FOT. ARCHIWUM BRETON

Szlifowanie i polerowanie płyt Szlifowanie i polerowanie płyt o podanych wyżej wymiarach na szlifierkach kolankowych raczej nie wchodzi w grę. Płyty najczęściej poddawane są obróbce fakturalnej (szlifowanie i polerowanie) w całości i dopiero wtedy rozcinane na wymagane wymiary. Z tego względu przy modernizacji zakładu należy pomyśleć o zakupie automatycznej szlifierki pomostowej ze stołem minimum 3 x 2 m lub z długim stołem jak na fotografii. Posiadane szlifierki kolankowe zawsze znajdą zastosowanie do operacji pomocniczych Wydajność szlifierki automatycznej jest znacznie wyższa od wydajności szlifierki kolankowej (patrz tabela). Moc zainstalowana silników szlifierki mieści się w zakresie 17-25 kW, zapotrzebowanie wody do chłodzenia głowicy 20-30 l/min. Średnia cena krajowych szlifierek automatycznych wynosi 45-60 tys. zł, natomiast nowe szlifierki produkcji włoskiej lub francuskiej kosztują powyżej 120 tys. euro. Ceny szlifierek używanych są o 30-80 proc. niższe od cen szlifierek krajowych.

Wysoką jakość i dużą wydajność zapewniają mostowe szlifierki automatyczne, korzystnie wyposażone w magazyn głowic szlifierskich i polerskich. Po zaprogramowaniu ruchu głowicy w obrysie płyty obróbka odbywa się automatycznie, konieczna jest tylko wymiana ściernic zgodnie z ustalonym cyklem obróbki.

Porównanie wydajności szlifowania/polerowania na szlifierkach kolankowych i automatycznych obrabiany materiał

112 NK 43 (7/2009)

Wydajność zmianowa (m2/8h) szlif. kolankowa

szlif. automatyczna

granit

2-3

8 - 16

marmur

2-8

24 - 32

piaskowiec

8 - 16

40 - 64

uwagi

szlifowanie

www.RynekKamienia.pl

3000 przecinarek na świecie sprawdzona jakość

Rozwój pił mostowych

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 37

Cięcie automatyczne Konstrukcja zwarta Obrotowa głowica (1800) Średnica piły 625 mm Stół przechyłowy oś przesuwna

Automatyczna frezarka kształtowa Konstrukcja zwarta Obrotowa głowica (3700) Tarcza wychylna o 900 Średnica piły do 725 mm oś przesuwna

Cięcie automatyczne Konstrukcja zwarta Obrotowa głowica (3700) Tarcza wychylna o 900 Średnica piły: 625 ÷ 1100 mm oś przesuwna

Gravellona Macchine Marmo S.p.A. Via Nuova, 155 28883 Gravellona Toce (VB) Italy e-mail: gmm@gmm.it, www.gmm.it

58-150 Strzegom, ul. Koszarowa 7, tel. 0603 891 257, 0604 07 87 31, tel./fax: 074 855 03 93, e-mail: biuro@euroarss.pl, www.euroarss.pl

Obróbka specjalna Rozszerzenie asortymentu produkcji o elementy o profilowanych krawędziach (parapety, blaty, stoliki) wymaga zastosowania boczkarek profilujących (fot.). Przy produkcji jednostkowej i małoseryjnej ich zastosowanie jest najbardziej ekonomiczne: są stosunkowo niedrogie, nie wymagają fundamentów ani wydzielonych stanowisk, zużywają mało energii i wody. Zestaw frezów profilowych umożliwia wykonanie nawet najbardziej skomplikowanych profili. Seryjną produkcję blatów kuchennych, mis i płyt stolikowych umożliwiają bardziej lub mniej skomplikowane centra obróbcze (patrz fot.). Ich szersze omówienie - patrz „nK” 40/4/2009. Nie należą do urządzeń tanich, wymagają znacznych powierzchni, dużych ilości wody (średnio 60 l/min) i energii (10-15 kW mocy zainstalowanej). Mimo to znajdują coraz szersze zastosowanie w polskich zakładach kamieniarskich, tym bardziej że są również produkowane w kraju.

”

Obróbka specjalna Wykonanie elementów o obrysie krzywoliniowym (okrągłe, eliptyczne, nieregularne) lub o profilowanych krawędziach wymaga zastosowania obrabiarek specjalnych. Przy produkcji płyt krzywoliniowych stosowane są centra obróbcze o konstrukcji opartej na konstrukcji szlifierek kolankowych. Napęd wrzeciona umieszczony jest na dwuprzegubowym ramieniu, prowadzenie frezu zapewnia pracownik. Do obróbki krawędzi profilowanych przydatne są ręczne boczkarki profilowe.

FOT. ARCHIWUM RAVELLI

FIRMA

FOT. ARCHIWUM DENVER

Rozszerzenie asortymentu produkcji o elementy o profilowanych krawędziach (parapety, blaty, stoliki) wymaga zastosowania boczkarek profilujących

Wielogłowicowe boczkarki przelotowe o dużej wydajności wymagają dużych nakładów inwestycyjnych, dużych powierzchni oraz zmian w infrastrukturze zakładu – i powinny być przez MSP traktowane jako cel możliwy do zrealizowania po uzyskaniu przez firmę odpowiedniej pozycji na rynku. Składowiska płyt Wymiana obrabiarek na wydajniejsze powoduje konieczność istotnego powiększenia składowisk płyt surowych i wyrobów gotowych. Projektując składowiska płyt i wyrobów gotowych, można przyjąć powierzchnię stojaka płyt 3,5 x 1,5 m oraz obciążenie 3-4 t/m2. W zależności od powierzchni oraz stosowanych urządzeń proponuję zastosowanie: • żurawi słupowych o udźwigu 1-2 t i długości ramienia 3-4 m krajowych i dostępnych w kraju (m.in. Demag), które można zakupić za 14-18 tys. zł • monorelsów (szyna jezdna w postaci dwuteownika, po której porusza się wciągnik przejezdny) korzystnie o udźwigu 0,5-2 t • suwnic bramowych o udźwigu 5-8 t i rozpiętości 15-28 m, np. krajowych typu SB, które można czasem zakupić w nieczynnych lub likwidowanych zakładach • wózków widłowych o udźwigu 1,5 do 2,5 tony • wózków paletowych o udźwigu jw. Uwaga! Wszystkie podane powyżej urządzenia podlegają dozorowi technicznemu.

114 NK 43 (7/2009)

Kompaktowe automatyczne centrum obróbcze włoskiej firmy Denver. Na zdjęciu u góry półautomatyczne centrum obróbcze firmy Ravelli o konstrukcji bazującej na szlifierce kolankowej. Infrastruktura zakładu Po wymianie lub uzupełnieniu parku maszynowego konieczne będzie dokonanie zmian w zasilaniu energią elektryczną, wodą technologiczną oraz rozwiązaniu gospodarki ściekowej. Zwłaszcza ten ostatni element wymuszony restrykcyjnymi przepisami dotyczącymi gospodarki odpadami (z koniecznością rozliczenia się z ilości i sposobu składowania docelowego) wymusza zastosowanie nowych oczyszczalni ścieków. Aktualnie stosowane są oczyszczalnie ze zbiornikami pionowymi, zajmujące mało miejsca (średnica 2-2,5 m), lecz o wysokości 5-6 m. Ze względu na nasze warunki klimatyczne zbiorniki te winny być umieszczone wewnątrz hal lub pomieszczeń ogrzewanych. Nabycie kompletnej mniejszej oczyszczalni to wydatek 40-60 tys. zł. z Wacław Chrząszczewski, wastone@op.pl

www.RynekKamienia.pl

MACHINERY FOR STONE PROCESSING AND COMPLETE LINES

Piła Mostowa CN OMEGA

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 33A

Falownik do zmiany obrotów tarczy Elektrowrzeciono z mocowaniem ISO40 Monitor graficzny LCD Program do wycinania profili Maszyny do ciecia bloków - Automaty polerskie - Piły mostowe , boczkarki , Centra obróbcze CNC - Serwis i sprzedaz maszyn uzywanych Nasz przedstawiciel i serwis w Polsce - PPHU GUZDEK -Władysław Guzdek 34-123 Chocznia +48606314158 e-mail guzdek1@tlen.pl 24060 SOLTO COLLINA (BG) Via S.Rocco - www.terzago.it

E-mail: terzago@terzago.it

Piły mostowe Boczkarki Maszyny sterowane cnc V- grooving (wycinarki kątowe) Piły do cięcia bloków Piły linowe PIŁA MOSTOWA SERIA TB Automaty polerskie Możliwość rozbudowy Automaty do wiercenia Perfekcyjnie dopracowane i dopasowane Kompletne linie produkcyjne komponenty Linie obróbcze Wymiarowanie płyt za pomocą kamery Oprogramowania sterujące Współpraca CAD/CAM Podciśnieniowy system do Poznań, 04 - 07 listopada 2009 przemieszczania elementów obrabianych pawilon: 3A, stoisko: 9 Zaawansowana technika Loffler posiada duże doświadczenie w budowaniu pił mostowych i kompletnych linii obróbczych, różnego zastosowania zarówno dla kamienia naturalnego jak i sztucznego. Dzięki bardzo szerokiej gamie oferowanych maszyn jesteśmy w stanie zrealizować każde indywidualne zamówienie klienta.

BOCZKARKI Z KSL 100 MG Do wszystkich kamieni naturalnych i sztucznych Wysokość obrabianego boku od 10 do 250 mm Możliwość rozbudowy Łatwa w obsłudze Perfekcyjne dopasowanie wszystkich elementów obróbczych maszyny Bezawaryjność

Dzięki ponad 40 letniemu doświadczeniu, nasze boczkarki są idealne w obróbce krawędzi bocznych. W każdym zakładzie, niezależnie od jego wielkości, nasze boczkarki mogą znaleźć efektywne zastosowanie. Przedstawiciel handlowy:

Suwik- Diamant AS Andrzej Suwik ul. Sowińskiego 9 60-282 Poznań tel.: +48 61 868 3395 fax. +48 61 865 1635

email: biuro@diamantas.p

Hein Suwik ®

SUWIK DIAMANT AS Andrzej Suwik, ul. Sowińskiego 9, 60-282 Poznań, tel. +48 61 868 33 95, email: biuro@diamantas.pl

SEGMENTY METALOWO-DIAMENTOWE NA PIŁĘ 3000 MM

SUWIK DIAMANT AS Andrzej Suwik, ul. Sowińskiego 9, 60-282 Poznań, tel. +48 61 868 33 95, email: biuro@diamantas.pl

HEIN SAW

gwarantem najwyższej jakości Bazą wysokiej jakości są maszyny i technologia sprowadzona z Niemiec. Hartowanie kwasowe jest gwarancją długiej żywotności tarcz. Hein to po prostu jakość!

- WYSOKOŚĆ SEGMENTU 25 MM - TYP MULTI - DOSKONAŁA JAKOŚĆ CIĘCIA - 700 DO 800 M2 GRANITÓW O ZRÓŻNICOWANYCH TWARDOŚCIACH

- WYSOKOŚĆ SEGMENTU 20 MM - TYP SANDWICH - DOSKONAŁA JAKOŚĆ CIĘCIA - 750 DO 850 M2 GRANITÓW O ZRÓŻNICOWANYCH TWARDOŚCIACH

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 9

PIŁY DO CIĘCIA GRANITU O ŚREDNICACH OD 115 DO 3500 MM

Promocja tarcz Ø 3000 mm Zadzwoń dowiedz się szczegółów: mobile: +48 602 76 79 93

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 26

TARGI

Polacy

najlepszymi

gośćmi

Do najciekawszych nowych maszyn zaprezentowanych w Weronie były nowe traki linowe. Na zdjęciach MW 2000 firmy Gaspari Menotti i Jupiter 2500 firmy Pedrini

FOT. D. WAWRZYNKIEWICZ

Planem organizatorów Marmomacc było powtórzenie wyników targów z zeszłego roku. Kryzys jednak okazał się silniejszy niż ambitne założenia. Co prawda wg danych organizatora targi odwiedziło 53 tysiące gości – więc tylko o 1000 mniej niż w roku 2008, lecz większość wystawców (w tym i my) mieliśmy wrażenie, jakby zwiedzających było 20-30 proc. mniej niż roku ubiegłym.

FOT. K. LESIAK

118 NK 43 (7/2009)

armomacc zgromadził ponad 1500 wystawców, z czego prawie połowa (49 proc.) to wystawcy spoza Włoch. Wystawcy zagraniczni reprezentowali 54 kraje. Cała wystawa rozlokowana była na łącznej powierzchni 75 tys. mkw. Nowością wśród wystawców były firmy z Afganistanu, Algierii, Słowenii, Syrii i Tunezji. W czasie targów zorganizowano pięć warsztatów szkoleniowych, dotyczących wykorzystania kamienia we współczesnej architekturze, przeznaczonych dla młodych, międzynarodowych projektantów zainteresowanych poszukiwaniem nowych materiałów do swoich realizacji. Nowością w organizacji targów była zmiana dni – zamiast od czwartku do niedzieli targi odbywały się od środy do soboty. Wydłużono również czas otwarcia targów na od 9 rano do 18 (pewnie dla poprawy statystyk zwiedzających). Nastroje panujące na stoiskach nie były za dobre. Włosi swój optymizm utrzymują dzięki stwierdzeniu, że gorzej już być nie może, a skoro udało się przetrwać ten rok, to

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 38

FOT. K. LESIAK

TARGI

90 000

80 000

1600

70 000

1400

60 000

1200

50 000

1000

40 000

800

30 000

600

20 000

400

10 000

200

RYS. S. PAŹ

Stone+tec

Xiamen Stone Fair

Marble Izmir

Dane organizatorów największych tegorocznych targów kamieniarskich, mogą świadczyć, że kamieniarski środek świata przesuwa się z Werony do chińskiego Xiamen.

122 NK 43 (7/2009)

Marmomacc

blatów kuchennych. Zaprezentowała też bardzo sprytne rozwiązanie osadzenia umywalki kamiennej. Firma na to rozwiązanie uzyskała patent. Nowością również było zaprezentowanie przez firmę Grein Italia znanej już co prawda od jakiegoś czasu technologii kamienia na szkle (każdy kamień w wersji transparentnej), ale tym razem w opracowanej wspólnie z firmą Birdgestone wersji, umożliwiającej montaż takich elementów na zewnątrz. Tradycyjnie firmy w godzinach wieczornych zapraszały swoich klientów na uroczyste kolacje. Mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w dwóch takich uroczystościach. Firma Grein Italia tradycyjnie zaprosiła na kolację w swojej siedzibie. Świetne menu, doskonała atmosfera, a to wszystko w otoczeniu najpiękniejszych płyt kamiennych, stały się znakiem rozpoznawczym dorocznego spotkania kamieniarzy z całego świata w Greinie. Kolacja odbywała się pod hasłem lat 80., dlatego gości bawił zespół grający muzykę z tego okresu. Podobny charakter miała uroczystość zorganizowana przez włoskiego producenta slabów firmę Bagnara. Równie wykwintne menu serwowane we wspaniałej restauracji uzupełnił rewelacyjny pokaz sztucznych ogni oraz nowatorski spektakl, w którym siedem palników gazowych wybuchało ogniem o wysokości kilku metrów w rytm muzyki. Trzeba przyznać, że zrobiło to na nas ogromne wrażenie, a Włosi po raz kolejny udowodnili, że interesy można robić „po godzinach”, godząc to z wyśmienitą zabawą. I to pomimo światowego kryzysu… z Dariusz Wawrzynkiewicz

www.RynekKamienia.pl

FOT. D. WAWRZYNKIEWICZ

TARGI

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 68A

Oriental Basalt

IMPORTER I HURTOWNIA KAMIENIA NATURALNEGO POSIADAMY SZEROKI ASORTYMENT KAMIENIA marmury granity bazalty piaskowce łupki wapienie konglomeraty

PROPONUJEMY MATERIAŁ w płytach w płytkach

Ul. Jana Olbrachta 94 a, 01-102 Warszawa, Polska Tel. : 022-836 13 14 - Fax : 022-836 10 63 e-mail : info@beltrami.pl

www.beltrami.pl 120 NK 43 (7/2009)

zapewne uda się i następny. Wymiernym skutkiem światowego kryzysu była także mniejsza liczba wystawców z Hiszpanii. W kontekście problemów firm europejskich polscy zwiedzający byli przyjmowani znacznie lepiej niż jeszcze kilka lat temu. Informacja, że jest się z Polski, powodowała znaczne zainteresowanie personelu stoisk. Jak się okazało, nie bez powodu. Sporo przedstawicieli polskich firm przyjechało na targi w Italii w poszukiwaniu maszyn. Dobrze wykalkulowali, że jeśli na rynku jest źle, to i oferujący maszyny będą bardziej skłonni do upustów i obniżania ceny. Wiadomo nam o co najmniej kilku takich kontraktach zawartych podczas Marmomacc. Z rozmów z tamtejszymi firmami wynikało, że stosunkowo dobra kondycja firm z Polski zmotywowała je do wystawienia się w Poznaniu – więc zdaje się na targach listopadowych będziemy mieli okazję zobaczyć kilku wystawców, którzy nie gościli jeszcze na targach kamieniarskich w Polsce. Po okresowych modach (kule, materiały transparentne czy polerowanie „na książkę”) zauważalny był nowy trend – związany z obróbką powierzchni kamienia. Tar-

”

Wiele firm wprowadza zupełnie nowe formy obróbki powierzchni płaskich, chcąc uzyskać jeszcze ciekawsze efekty.

gi są w tym względzie odzwierciedleniem panującej we wnętrzarstwie mody. Na wielu stoiskach prezentowano materiały w obróbkach powierzchni innych niż poler. Do tradycyjnych satynowania, piaskowania czy płomieniowania doszły nowe, np. obróbka watejetem. Wiele firm wprowadza także zupełnie nowe formy obróbki powierzchni płaskich, chcąc uzyskać jeszcze ciekawsze efekty. Jedna z firm, która wprowadziła dosyć skomplikowany mechanizm obróbki, napotkała wydawałoby się prozaiczny problem nazwy dla tej technologii. Jest oczywiste, że im prostsza nazwa, tym lepiej zapada ona w pamięć. Tymczasem producent używa (w dosłownym tłumaczeniu) dość paradoksalnie brzmiącej nazwy - płomieniowanie wodą lub trawienie wodą. Życie pokaże, jaka nazwa się przyjmie. Co do nowinek sprzętowych to warto odnotować dalszy rozwój technologii cięcia linką. Firma Simec prezentowała maszynę 70-linową. Również Gaspari Menotti pokazał ogromną wielolinkę. Po raz pierwszy wielolinową maszynę prezentowała firma Pedrini. Uwagę na targach przyciągała też wielkogabarytowa obrabiarka CNC do rzeźb i kolumn Bretona. I to właśnie urządzenia sterowanie numerycznie były najczęściej prezentowane na stoiskach producentów maszyn. Widać w tym względzie naprawdę duży postęp, który dokonał się w ostatnich latach. Z ciekawych stoisk warto wspomnieć o ekspozycji firmy Euro Porfidi. Firma jest właścicielem kopalń porfiru i wydobywa ten materiał nie tylko dla realizacji drogowych. Udaje się jej pozyskiwać płyty, więc możliwe jest wykonywanie z porfiru np.

www.RynekKamienia.pl

...klienci mówią, że „PRUSSIANI” to maszyny, które nigdy się nie zatrzymują.

Ruch bez końca kuli Newtona.

www.prussiani.com

Centrum obróbcze o sterowaniu numerycznym do obróbki granitu i marmuru. Prussiani Engineering Bergamo - Italy Przedstawiciel w Polsce: www.tgr.pl

TARGI TEKST SPONSOROWANY

Rekordowa wielkości ekspozycji, ogromna frekwencja oraz liczna międzynarodowa delegacja Targi Xiamen Stone Fair 2010 zwiększają wielkość powierzchni wystawowej do 90 tys. mkw. Wypełni ją 1300 wystawców pochodzących z Chin, Turcji, Włoch, Hiszpanii, Iranu, Brazylii, Indii, Australii, Portugalii, Francji, RPA, Egiptu, Izraela, Szwecji, Norwegii, Pakistanu, Polski, Niemiec, Finlandii, Japonii, Palestyny, Wietnamu, Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Tajlandii, Armenii, Libanu, Rosji. Wystawcy z Belgii, Omanu, Malezji i USA zaprezentują po raz pierwszy swoje najlepsze produkty na specjalnych wystawach. Jedną z głównych atrakcji Xiamen Stone Fair 2010 będą efektownie udekorowane pawilony narodowe. Wszystkie najważniejsze państwa - producenci kamienia naturalnego, przygotowują ogromne pawilony, aby zaprezentować bogactwo swojej oferty. Obecność licznych pawilonów narodowych będzie stanowić dużą, dodatkową wartość dodaną wystawy. Międzynarodowe Porozumienie Mediów Kamieniarskich Komitet organizacyjny targów przygotował szczegółowe plany i konkretne rozwiązania w celu promocji imprezy na targach Coverings (USA), DesignBuild (Australia), Stone+Tec (Niemcy), ExpoStone (Moskwa), Marmomacc (Włochy), StoneExpo (USA), Marbre Expo (Tunezja), Big 5 (Zjednoczone Emiraty Arabskie) i wielu innych. Mamy także duże wsparcie ze strony profesjonalnych mediów kamieniarskich. Na bieżąco śledzić będą imprezę i przedstawiać raporty z jej przebiegu dziennikarze z ponad 40 krajów. Dodatkowe atrakcje Targi Xiamen Stone Fair, odbywające się w kamieniarskim centrum Chin, mają naturalną atrakcję w postaci regionalnych, największych w kraju zasobów kamienia. Dla zwiedzających i wystawców planujemy w trakcie targów wizyty w ważnych firmach kamieniarskich i zakładach w Xiamen. Ta podróż z pewnością przyniesie zwiedzającym nowe kamieniarskie doświadczenia.

124 NK 43 (7/2009)

Zapraszamy na wizytę w kamieniarskiej stolicy świata. Już 6 marca rozpoczynają się targi Xiamen Stone Fair 2010

Rekordowe Xiamen

FOT. ARCHIWUM TARGÓW W XIAMEN

odczas 10. edycji Międzynarodowych Targów Kamieniarskich Xiamen Stone Fair 2010, w leżącym nad Morzem Południowochińskim Xiamen, zostanie zaprezentowana największa i najciekawsza kolekcja kamienia naturalnego, jaka kiedykolwiek została zgromadzona pod jednym dachem. Do końca września 95 proc. stoisk zostało zarezerwowanych. Komitet targów Xiamen Stone Fair wciąż pracuje z pełnym zaangażowaniem, skupiając się w coraz większym stopniu na zastosowaniu i wykorzystaniu kamienia w nowoczesnej architekturze i wyposażeniu wnętrz, potwierdzając tym samym znaczenie tego materiału na rynku materiałów budowlanych. Targi Xiamen Stone Fair 2010 przyciągną większą uwagę z kilku nowych powodów.

Podczas przyszłorocznych targów w Xiamen odbędzie się II Światowy Kongres Kamieniarski Kluczowe wydarzenie targów Xiamen Stone Fair 2010 - Światowy Kongres Kamieniarski 2010 odbędzie się 6 marca. Głos na temat „Zrównoważony rozwój światowego przemysłu kamieniarskiego” zabiorą znani przedstawiciele związków kamieniarskich i wybitni eksperci z całego świata. Kongres odbywać się będzie corocznie w trakcie trwania targów, a poruszane na nim będą bieżące tematy związane z naszą branżą. z Zespół Xiamen Stone Fair czeka na Państwa podczas zbliżających się targów 6 - 9 marca 2010 r. Wszelkie pytania prosimy przesyłać pod adresem e-mail: info@stonefair.org.cn lub prosimy dzwonić pod numer 0086-592 5959616. Informacje o targach dostępne są też na stronie internetowej: www.stonefair.org.cn.

www.RynekKamienia.pl

TECHNOLOGIE

Materiały

wybuchowe

W poprzednim numerze „NK” omówiliśmy zagadnienie wykorzystywania w kopalniach kamienia najbardziej zaawansowanej technologii strzelań, czyli strzelania lontem detonacyjnym. Chcieliśmy w trzech artykułach omówić zagadnienie strzelań, jednak tematyka jest bardzo rozbudowana i warto potraktować ją bardziej systematycznie. Dlatego w drugim artykule cofamy się do zagadnień podstawowych. Myślimy, że dzięki temu łatwiej będzie wiedzę w tej dziedzinie usystematyzować.

ieszaniny wybuchowe można podzielić na dwie zasadnicze grupy: mieszaniny wybuchowe, w których przynajmniej jeden ze składników jest materiałem wybuchowym. Przykładem może być mieszanina nadchloranu amonowego i parafiny. W składzie mieszaniny wybuchowej może wystąpić również więcej składników wybuchowych. Takimi mieszaninami są górnicze materiały wybuchowe, oraz mieszaniny, w których żaden ze składników nie jest materiałem wybuchowym. Do tej grupy należy proch czarny i jemu podobne mieszaniny oraz duża grupa mieszanin pirotechnicznych.

”

Niektóre materiały wybuchowe zdolne są do wybuchu od niezmiernie słabego impulsu, jak na przykład jodek azotu, który wybucha od dotknięcia ptasiego pióra, natomiast inne, jak azotan amonu, wymagają bardzo silnego bodźca w postaci wybuchu kilkudziesięciu, a nawet kilkuset gramów trotylu.

Podział materiałów wybuchowych ze względu na przeznaczenie: Materiały wybuchowe kruszące. Główną przemianą wybuchową jest detonacja. Ta grupa materiałów wybuchowych jest stosowana do napełniania różnorodnej amunicji (pociski, bomby, granaty, miny) oraz wykonywania prac strzałowych w górnictwie. Materiały wybuchowe inicjujące. Głównym ich zastosowaniem jest

126 NK 43 (7/2009)

FOT. D. WAWRYZNKIEWICZ

w służbie kamienia

Podział materiałów wybuchowych - Kruszące - Inicjujące - Miotające MW wolnodziałające (miotające) wybuchają z prędkością poniżej 1000 m/sek. MW szybkodziałające (kruszące) mają prędkość detonacji powyżej 1000 m/sek.

produkcja wszelkiego rodzaju spłonek detonujących i zapalających służących do pobudzania kruszących materiałów wybuchowych. Materiały wybuchowe miotające (prochy). Podstawową formą przemiany wybuchowej jest spalanie wybuchowe (deflagracja). Materiały wybuchowe kruszące pod względem fizycznym dzieli się na sypkie, topliwe, półtopliwe i plastyczne. Materiały wybuchowe miotające na podstawie składu i przeznaczenia użytkowego można podzielić na nitrocelulozowe, nitroglicerynowe (prochy bezbłyskowe, bezdymne) i proch czarny (dymny) oraz paliwa rakietowe ciekle i stale. Podział materiałów wybuchowych inicjujących polega na zaliczeniu do grupy tych, które służą do napełniania spłonek pobudzających (detonujących) i spłonek zapalających. Wrażliwość materiałów wybuchowych Każdy materiał wybuchowy ma w określonych warunkach granicę odporności na bodźce zewnętrzne, po przekroczeniu której rozpoczyna się reakcja wybuchowa. Im niższa jest ta granica, tym wrażliwszy

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 14

TECHNOLOGIE

FOT. D. WAWRYZNKIEWICZ

Podział wg składu chemicznego

jest materiał na działanie bodźców zewnętrznych. Łatwość ulegania przekształceniu wybuchowemu pod wpływem czynnika zewnętrznego nazywamy wrażliwością materiałów wybuchowych. Układ wybuchowy w znaczeniu technicznym jest tym bardziej wrażliwy, im mniej energii (bez względu na jej postać) wymagane jest do rozpoczęcia reakcji wybuchowej. Niektóre materiały wybuchowe zdolne są do wybuchu od niezmiernie słabego impulsu, jak na przykład jodek azotu, który wybucha od dotknięcia ptasiego pióra, natomiast inne, jak azotan amonu, wymagają bardzo silnego bodźca w postaci wybuchu kilkudziesięciu, a nawet kilkuset gramów trotylu. Dla urzeczywistnienia reakcji chemicznej pomiędzy cząsteczkami związków chemicznych potrzebne jest zetknięcie tych cząsteczek - jest to warunek konieczny, ale niedostateczny. Liczba zderzeń wielokrotnie przewyższa liczbę przereagowanych cząsteczek, co oznacza, że nie każde zderzenie cząsteczek powoduje ich reakcję. Reakcja powstaje jedynie od zderzenia cząsteczek zdolnych do reakcji, czyli cząsteczek aktywnych. Aktywne są tylko cząsteczki mające zapas energii, której wielkość nie powinna być mniejsza od pewnej wielkości minimalnej. Ta minimalna ilość energii, której należy udzielić cząsteczkom do urzeczywistnienia reakcji pomiędzy nimi, nosi nazwę energii aktywacji. Oczywiście im większa jest liczba aktywnych cząsteczek w porównaniu z ich ogólną liczbą, tym większa jest szybkość reakcji. Cząsteczka materiału wybuchowego może być stosunkowo mało trwała, jednak jeśli przy jej przemianie chemicznej nie wydziela się ciepło lub wydziela się ilość ciepła niedostateczna do aktywowania nowych cząsteczek, wówczas reakcje nie postępują samorzutnie i wybuch nie następuje. Taka substancja jest niewrażliwa. Przeciwnie - cząsteczka może być trwała, ale jeśli przy jej przekształceniu chemicznym wydziela się ilość ciepła dostateczna do aktywacji nowej, większej ilości cząsteczek, wówczas reakcja rozprzestrzenia się sama i następuje wybuch. Takie materiały są wrażliwe. Miarą wrażliwości cząsteczek może być oczywiście ilość energii potrzebna do rozkładu cząsteczki, tj. energia aktywacji. Rodzaje impulsu początkowego Do wywołania wybuchu materiału wybuchowego niezbędne jest udzielenie mu pewnej ilości energii zewnętrznej. Ta energia zewnętrzna nazywa się impulsem początkowym, sam zaś proces wywołania wybuchu materiału wybuchowego - inicjowaniem. Jako impuls początkowy mogą służyć rozmaite postacie energii, mianowicie: 1) cieplna – ogrzanie, wtrysk płomienia, 2) mechaniczna - uderzenie, tarcia, nakłucia, 3) elektryczna - prąd, wyładowanie elektryczne, 4) energia innego materiału wybuchowego (detonacja tego materiału) Dariusz Wawrzynkiewicz

128 NK 43 (7/2009)

1) estry kwasu azotowego: a) estry kwasu azotowego i węglowodanów, - bawełna strzelnicza, b) estry kwasu azotowego i alkoholi, - nitrogliceryna - dwunitrogliceryna, - nitroglikol, 2) nitrozwiązki: - nitrobenzen, - dwunitrobenzen, - trójnitrobenzen, - nitrotoluen, - dwunitrotoluen, - trotyl, - ksylil, - heksyl, - nitronaftalen, - dwunitronaftalen, - trojnitronaftalen, - dwunitrofenol, - kwas pikrynowy - pikrynian amonu 3) nitroaminy: - nitroguanidyna 4) mieszaniny: a) prochy, b) nitroglicerynowe - dynamity, - dynamity z nitrogliceryną w postaci czystej, - dynamity z nitrogliceryną w postaci żelatynowej, - żelatyna wybuchowa, - dynamity żelatynowe - barbaryty powietrzne c) amonowo-saletrzane, - saletra amonowa, - żelatynowane materiały wybuchowe amonowo-saletrzane, - nieżelatynowane materiały wybuchowe amonowo-saletrzane, amonity, karbonity, metanity, metanity specjalne, dynamony, d) chloranowe, - chloranity, e) nadchloranowe, - nadchloranity, f) wapniowo-saletrzane, g) oksylikwity, - powietrze ciekłe.

www.RynekKamienia.pl

-najwyższa światowa jakość narzędzi -indywidualne podejście do każdego klienta -segmenty idealnie dostosowane do warunków pracy i pro prolu lu produkcji -bardzo konkurencyjne ceny w stosunku do wydajności narzędzi -PRODUKT POLSKI

POSTAWILIŚMY NA JAKOŚĆ DLATEGO PRODUKUJEMY SAMI JTS DIAMOND ŚWIEBODZICE /K.STRZEGOMIA TEL. 0604 088 107, 0602 375 922 FAX. 074 846 91 88

www.RynekKamienia.pl

129

NK 43 (7/2009)

TECHNOLOGIE

Technologia obróbki, część 18.

Waterjet Woda twardsza od granitu

Cięcie hydrodynamiczne Cięcie hydrodynamiczne (ang. Water Jet Cutting) jest unikalną metodą cięcia elementów płaskich, trudnych do rozcięcia za pomocą urządzeń i narzędzi mechanicznych. W moim poradniku pozwoliłem sobie nazwać tę metodę obróbką hydrodynamiczną i obrabiarkę -

”

Waterjety o dużej mocy i zasięgu są stosowane do wycinania bloków kamiennych ze złoża w kamieniołomach granitu i piaskowca w USA, Niemczech i Włoszech

przecinarką hydrodynamiczną. Chociaż te określenia w moim przekonaniu najlepiej oddają istotę problemu, jest ona za długa i zbyt skomplikowana, by mogła się przyjąć poza literaturą fachową. Stosowane w terminologii przemysłu metalowego pojęcie „obróbka hydrościerna” dotyczy tylko obróbki z wykorzystaniem ścierniwa. Zgodnie z cytowaną normą narzędziem stosowanym w tej metodzie jest cienki strumień wody średnicy 0,8 do 1,2 mm, który pod ciśnieniem 2000-4200 bar, przy szybkości odpowiadającej blisko trzem szybkościom dzwięku (pow. 900 m/s) potrafi przeciąć każdy nawet bardzo trudno obrabialny materiał. W zależności od zastosowanego ciśnienia może łatwo rozciąć arkusze miękkiej gumy piankowej, stosy tkanin lub folii w zakładach odzieżowych, skóry w zakładach obuwniczych, wykładziny, zamrożone tusze ryb. Przy wyższych wartościach ciśnienia lub po dodaniu do wody ścierniwa umożliwia wycinanie dowolnych kształtów w płytach szkła, twardych plastików, blachach aluminiowych czy tytanowych oraz w najbardziej nas interesujących płytach granitowych lub marmurowych.

i b-

130 NK 43 (7/2009)

FOT. ARCHIWUM TEKNIKA

ngielska nazwa urządzenia waterjet (czyt. ło:ter:dżet) przyjęła się wśród kamieniarskiej braci i na razie nie pojawiły się jej polskie odpowiedniki. Nowa norma PN-EN 12670 Kamień naturalny. Technologia podaje definicję tego urządzenia: „2. 3. 55 Urządzenie do cięcia wodą. Urządzenie tnące składające się z dyszy wyrzucającej pod wysokim ciśnieniem cienki strumień wody zmieszanej z proszkiem ściernym”. Definicja jest zrozumiała, lecz nazwa za długa, by mogła się przyjąć w warunkach przemysłowych. Tym bardziej że nazwa waterjet przyjęła się i weszła w międzynarodowy obieg handlowy i branżowy.

Waterjet Primus produkcji firmy Intermac podczas pracy Energia strumienia tryskającego z dyszy stopniowo traci na wartości w miarę oddalania, co powoduje ograniczenie grubości rozcinanych elementów do 2 -10 cm. Uwaga ta dotyczy tylko stacjonarnych obrabiarek: waterjety dużej mocy i takim zasięgu są już stosowane do wycinania bloków kamiennych ze złoża w kamieniołomach granitu i piaskowca w USA, Niemczech i Włoszech (więcej na ten temat w 27. nr „nK” w artykule pt. „Cięcie granitu wodą”). Cienki strumień wody pod wysokim ciśnieniem pracuje jak metalowy przebijak, a nie jak wiertło wkręcające się gładko w materiał. Z tego względu np. przy rozcinaniu płyt szklanych lub cienkich płyt kamiennych przy pełnym ciśnieniu może dojść do ich pęknięcia. Stosowane są dwie główne odmiany tej metody: cięcie czystą wodą (water jet – WJ) oraz cięcie wodą z dodatkiem ścierniwa (abrasive water jet – AWJ). Podstawową zaletą tej metody jest wyeliminowanie drogich narzędzi diamentowych z ich problemami (dobór, ostrzenie, zużycie), możliwość seryjnego wykonania dowolnych, krzywoliniowych elementów o czystej powierzchni przecięcia, przy minimalnym zapotrzebowaniu wody technologicznej. Z drugiej strony obrabiarki wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych (koszt maszyny) oraz eksploatacyjnych (koszt szybko zużywających się części – dysze, miksery).

www.RynekKamienia.pl

TECHNOLOGIE

pompy wysokiego ciśnienia

Wysokociśnieniowy zespół pompowy amerykańskiej firmy AccuStream stosowany nawet w chińskich waterjetach

Ponad 500 metrowa posadzka z marmurów w ośrodku konferencyjnym w rosyjskiej Samarze wykonana przy użyciu waterjetów przez litewską firmę AKMI Kaunas Samara

FOT. ARCHIWUM AUTORA

FOT. ARCHIWUM AKMI KAUNAS

Przecinarki waterjet Przecinarki waterjet (handlowo nazywane wprost waterjetami) są obrabiarkami, w których ruchem głównym jest ruch strumienia cieczy pod wysokim ciśnieniem, a ruchem pomocniczym przemieszczanie strumienia w płaszczyźnie cięcia (XY). Kinematycznie waterjet jest odpowiednikiem mostowej piły lub szlifierki do kamienia z ograniczonym przesuwem pionowym (Z). Elementami decydującymi o jakości obrabiarki są: Zespół pompowy umożliwiający uzyskanie wysokiego ciśnienia wody. Zespół taki najczęściej składa się z wysokociśnieniowej pompy lub zestawu pomp oraz multiplikatora (lub multiplikatorów) podnoszących ciśnienie wody do wartości 2000-4200 bar. Wydajność pompowa 3-5 l/min. Moc silników napędowych pomp mieści się w granicach 22-50 kW, wyjątkowo 100 kW.

Głowica przecinarki hydrodynamicznej (waterjet) Suport przemieszczający się na prowadnicach mostu (X), utrzymujący dysze robocze ewentualnie dozowniki i mieszalniki ścierniwa. Ostateczny kształt i parametry strumienia formuje dysza wykonana z szafiru lub diamentu. Suport wyposażony jest w zespół przesuwu umożliwiający wysokościową (Z) regulację ustawienia dyszy. Dla wytłumienia hałasu stosowane są różne formy osłon lub osłon wodnych.

132 NK 43 nK 43 (7/2009) (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

FOT. ARCHIWUM ACCUSTREAM

zespół multiplikatorów

Strumień cieczy o szybkości naddźwiękowej zachowuje się jak strumień spalin z silnika odrzutowego i powoduje hałas wielokrotnie przekraczający dopuszczalne wartości. Jak pokazuje praktyka ostatnich lat, stopniowe obniżanie kosztu zakupu tych urządzeń oraz udogodnienia serwisowe powodują coraz szersze ich stosowanie w polskich zakładach obróbki kamienia. Sprzyja temu również uruchomienie produkcji waterjetów w Polsce.

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 79

FOT. D. WAWRZYNKIEWICZ

TECHNOLOGIE

Posadzka w Urzędzie Masta Oborniki Wlkp. wykonana waterjetem przez firmę Wrimar Materiał

Grubość cm

Ciśnienie bar

aluminium 0,5 - 10

kevlar marmur

Posuw roboczy dla płyt g (cm) m/min

0,8 – 1,6

tytan szkło

Dysza mm

2000 -3000

0,8 – 1,2 1,2

0,75

2,5

0,75

0,56

2,5

0,5

3,8

”

Stół roboczy – na którym umieszczane są rozcinane elementy. Dostępne na rynku są waterjety ze stołami od 1,5 x 1,5 m przez 1,5 x 3 m do 2 x 4 m. Stół najczęściej ustawiony na zbiorniku, który zbiera zanieczyszczoną wodę spływającą z rozcinanego elementu. Woda ta jest kierowana do oczyszczania (ewentualnie z odzyskiem ścierniwa) i do odpływu. Górna powierzchnia stołu najbardziej narażona na działanie strumienia roboczego wycinana jest z arkusza blachy lub wykonywana w postaci rusztu z płaskowników wymienianych w przypadku nadmiernego zużycia. Konstrukcja nośna – najczęściej typu mostowego. Składa się z mostu oraz dwóch pobocznic poruszających się na szynach obejmujących stół roboczy. Suport poruszający się po moście i wraz z nim przesuwany w kierunku do niego prostopadłym może przemieścić się w obrysie pola obróbki (XY). Najczęściej długość mostu jest znacznie większa od długości pobocznic. Dla utrzymania równoległości przesuwu mostu musi być zastosowany dwustronny, dokładnie synchronizowany napęd posuwu każdej z pobocznic w kierunku (Y). Takie rozwiązanie zabezpiecza przed kątowym skręcaniem ramy. Wartość przesuwu w kierunkach (XY) regulowana jest bezstopniowo i najczęściej realizowana za pomocą silników krokowych. W niektórych waterjetach stosowane są konstrukcje nośne typu ramieniowego; ze względu na mniejszą sztywność mogą nie zapewniać wystarczającej dokładności cięcia. Podane powyżej zespoły i elementy konstrukcji stanowią mechaniczną strukturę obrabiarki. Biorąc pod uwagę podstawowe przeznaczenie, istotnym, a może najistotniejszym elementem obrabiarki jest sposób jej programowania i sterowania ruchem suportu.

Orientacyjne wydajności rozcinania różnych materiałów

Stosowane są różne systemy programowania ruchu suportu i dyszy wodnej. Najczęściej stosowane jest programowanie nadające suportowi prędkość i dwukierunkowe współrzędne każdego kroku. Bardziej zaawansowane systemy wektorowe ze sprzężeniem zwrotnym nadają dodatkowo prędkość i przyspieszenie tego punktu. y

x Rysunek techniczny pojedynczego elementu kamiennego z wykorzystaniem krzywych Beziera

NK 43 (7/2009)

Software, czyli oprogramowanie Podstawowym zadaniem obrabiarki jest kształtowe przecinanie lub rozcinanie płaskiego elementu, w naszym przypadku płyty kamiennej - dla nadania jej wymaganego, geometrycznie i wymiarowo kształtu. Jeśli jest to element pojedynczy, niezwiązany konstrukcyjnie z otoczeniem (blat stolika, podstawka itp.), dokładność odtworzenia jest mniej istotna. Zupełnie inaczej wyglądają sprawy, kiedy np. wycinane są złożone kształtowo zestawy dokładnie spasowanych elementów ozdobnej mozaiki średnicy ponad 24 metrów (pokazanej na fotografii). Szczeliny pomiędzy elementami (fugi) nie przekraczają dziesiątych części milimetra (!). W takich warunkach technologia wycinania hydrodynamicznego jest niezastąpiona. Przykład na rysunku pokazuje problemy wycinania skomplikowanych kształtów, przykłady na zdjęciach - problemy z uzyskaniem wysokiej dokładności odtworzenia kształtu i wymiaru. Programowanie linii cięcia Cięcie pokazanego na rysunku elementu o obwodzie złożonym z zestawu linii prostych i krzywych wymaga ustalenia funkcji f (x, y) dla każdego z odcinków linii. Punkt zetknięcia strumienia wody z rozcinaną płytą prowadzony zgodnie z tymi funkcjami wykona wymagany obrys. Prędkość przesuwania suportu wzdłuż obrysu musi być regulowana, zgodnie z ustalonymi praktycznie wydajnościami (tabela), podobnie jak przy doborze warunków cięcia tarczami diamentowymi. Prędkość ta jest fizycznie realizowana przez przesunięcia suportu (x) i mostu (y).

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 123

TECHNOLOGIE

FOT. D. WAWRZYNKIEWICZ

w zgodzie z naturą

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

Waterjet konstrukcji mostowej produkcji polskiej firmy Kimla

pawilon: 3A, stoisko: 37A

W przypadku pokazanym na rysunku do ustalenia trajektorii wykorzystano sposób formowania linii łukowych za pomocą krzywych Beziera (na rysunku pokazane są prowadnice Beziera). Stosowane są różne systemy programowania ruchu suportu i dyszy wodnej. Najczęściej stosowane jest programowanie nadające suportowi prędkość i dwukierunkowe współrzędne każdego kroku. Bardziej zaawansowane systemy wektorowe ze sprzężeniem zwrotnym nadają dodatkowo prędkość i przyspieszenie tego punktu.

BONACORD® ORYGINALNY TYLKO Z NASZEJ KOPALN

KEELEY GRANITE (PTY) LTD 52 HOMESTEAD AVENUE BRYANSTON, SOUTH AFRICA WWW.KEELEYGRANITE.COM PRZEDSTAWICIEL W POLSCE: MARIUSZ DOMARADZKI MARIUSZ@KEELEYGRANITE.PL TEL: +48 664 623 771

136 NK 43 (7/2009)

Perspektywy Wprowadzona do praktyki przemysłowej w 1960 r. technologia cięcia hydrodynamicznego rozwija się i jest stosowana nie tylko w przemyśle metalowym, lotniczym, stoczniowym, samochodowym, ale również w przemyśle odzieżowym a nawet... spożywczym. Do skokowego rozwoju konstrukcji niewątpliwie przyczyniło się dopracowanie wysokociśnieniowych zespołów pompowych m.in. przez firmę AccuStream. Metoda ta dotarła również do branży kamienia budowlanego i od blisko dwóch lat w Polsce można zaobserwować wysyp firm oferujących swoje usługi w tej technologii. Ilość realizacji skomplikowanych obiektów kamiennych wymagających stosowania technologii waterjet nie jest imponująca. Sytuację ratuje fakt, że obrabiarki te mogą rozcinać inne, bardziej masowo występujące materiały. Metoda jest niezastąpiona przy wycinaniu złożonych kształtów na płaskich elementach. Miałem przyjemność brać udział w wykonaniu skomplikowanego koła zębatego (z uzębieniem wewnętrznym i zewnętrznym) z blachy stalowej grubości 4 mm. Byłem zdumiony gładkością powierzchni kół ewolwentowych. Taką gładkość uzyskuje się również w kamieniu. Można oczekiwać stopniowego udoskonalania waterjetów do płytowego kamienia oraz obniżenia cen tych urządzeń w warunkach rynkowej konkurencji. Jeśli udadzą się prowadzone już obecnie badania i próby przemysłowe, waterjetami zaczniemy wycinać bloki ze złoża i ciąć bloki na płyty. z mgr inż. Wacław Chrzaszczewski, wastone@op.pl Wykorzystane materiały - AccuStream Pomp Tour, Intermacc, Kimla - www.waterjet.org.pl - „Obróbka mechaniczna i obrabiarki do kamienia” wyd. hG Braune (2004)

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 25F

MC DIAM to wyspecjalizowana firma zajmująca się dostawami maszyn, urządzeń technologicznych, narzędzi i innych środków produkcji. Firma reprezentuje na polskim rynku ponad dwudziestu producentów z różnych krajów, oferując produkty wysokiej, sprawdzonej jakości, najnowocześniejsze rozwiązania, wiedzę i doświadczenie…

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 23, 37

www.mcdiam.com.pl

Nasza oferta: - narzędzia diamentowe w pełnym zakresie - pełny zakres kamieni polerskich - śrut staliwny i piły trakowe do cięcia granitu - sprzęt do wydobycia kamienia naturalnego - pełny zakres maszyn do obróbki kamienia naturalnego - urządzenia dźwigowe - systemy oczyszczania wody - profesjonalny serwis maszyn i narzędzi

FOT. ARCHIWUM SIMEC

PRODUCENCI

Targowe nowości z Werony w ofercie MC Diam

egoroczna edycja targów w Weronie przyciągnęła jak co roku wielu wystawców i gości z całego świata. Jeśli chodzi o widoczne trendy w dziedzinie maszyn do obróbki kamienia, to widać szerokie zainteresowanie użyciem liny diamentowej do cięcia slabów (traki wielolinowe) oraz coraz szerszym zastosowaniem sterowania CNC (numeryczne centra obróbcze oraz piły mostowe). Na wielu stoiskach uwagę zwracały mniej lub bardziej udziwnione olbrzymie konstrukcje traków linowych. Nasze zainteresowanie wzbudziła nowa propozycja firmy Simec. Dwa lata temu ta włoska firma zaprezentowała olbrzymi trak 70-linowy, umożliwiający rozcięcie całego bloku na płyty w jednym cyklu cięcia. W tym roku zaprezentowana została nieco mniejsza odmiana posiadająca 35 lin. Trak Simec wire 35 posiada wiele rozwiązań zaczerpniętych od większego poprzednika – Simec wire 70 (system napinania lin diamentowych, zakładania lin na maszynę, łatwa zmiana grubości ciętych płyt – wszystkie te rozwiązania techniczne są opatentowane przez Simec). Uwagę zwraca także stabilna i zwarta budowa maszyny, znacząco różniąca się od udziwnionych maszyn innych producentów. Konstrukcja, zawieszona na dwóch podłużnych kolumnach umieszczonych centralnie po obu stronach, zapewnia minimalne drgania maszyny i prawidłowe warunki pracy dla lin diamentowych. Całość posiada wygodną drabinkę i podesty inspekcyjne zapewniające bezpieczną pracę operatorowi.

NK 43 (7/2009)

Simec Wire 35, czyli mniejszy i młodszy brat zaprezentowanego przed dwoma laty 70- linowego traka Simec Wire 70

Na stoisku Simec zauważyliśmy także ciekawe rozwiązanie w zakresie żywicowania płyt. Maszyna Genius, bo o niej mowa, jest idealnym rozwiązaniem dla firm, które chciałyby osiągnąć dużą wydajność żywicowania płyt czy pasów granitu lub marmuru przy niewielkich kosztach inwestycji, a co ważne - bez potrzeby budowania dużych i skomplikowanych linii technologicznych (wymiary maszyny jedynie 9300 x 3400 x 3700 lub 5400 mm). Maszyna posiada zewnętrzny podajnik, na którym następuje ręczne aplikowanie żywicy oraz komorę suszarni z 10 lub 20 poziomami na płyty. Suszarnia może być ogrzewana elektrycznie lub gazowo. Naszym zdaniem takie stanowisko żywicowania płyt może być bardzo intere-

FOT. ARCHIWUM SIMEC

są trendy

FOT. MAXIEM

Liny i CNC

Maszyna do żywicowania Genius

www.RynekKamienia.pl

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 37

PROFESJONALNE WŁOSKIE NARZĘDZIA

OFICJALNY PRZEDSTAWICIEL

58-150 Strzegom, ul. Koszarowa 7, tel. 0603 891 257, 0604 07 87 31 tel./fax 074 855 03 93, e-mail: biuro@euroarss.pl, www.euroarss.pl

FOT. K. LESIAK

sujące na polskim rynku, gdzie zabezpieczanie powierzchni płyt jest wciąż operacją niebyt popularną. Ewidentny przykład rozwoju sterowania CNC spostrzegliśmy na jak zwykle zatłoczonym stoisku francuskiej firmy Thibaut, która znana jest z wielu imprez targowych na świecie oraz w Polsce. Uwagę zwracały dwie nowe maszyny prezentowane po raz pierwszy w Weronie. Centrum obróbcze T812 V2 jest najnowszą wersją znanej już od kilku lat maszyny Thibaut T 812. W stosunku do poprzedniej wersji uwagę zwraca nowy magazyn obrotowy na 36 narzędzi z bardzo łatwym dostępem (możliwość dostępu nawet podczas pracy maszyny) oraz szeroko otwierane, wygodne, rozsuwane drzwi. T812 V2 posiada duży zasięg roboczy – 3000 x 1500 mm (z narzędziem 80 mm) oraz sterowanie w czterech osiach. Ciekawostką jest prezentowane na targach jedynie przez Thibaut (patent) zastosowanie przekładni kątowej umożliwiającej polerowanie krawędzi wewnętrznych otworów prostokątnych aż do samych naroży. Wymiana narzędzi w takiej przekładni odbywa się również w pełni automatycznie. Dodatkowo T 812 V2, jako jedna z niewielu maszyn CNC, posiada docisk pneumatyczny wrzeciona (rozwiązanie znane z automatów polerskich), dzięki czemu można na niej uzyskiwać doskonałą jakość poleru powierzchni za pomocą głowic segmentowych B3 (patent).

Sporym zainteresowaniem na stoisku francuskiej firmy cieszyła się druga generacja centrów obróbczych T812

FOT. ARCHIWUM THIBAUT

PRODUCENCI

Thibuat zaprezentował m.in. czwartą generację piły TC650 Inną nowością prezentowaną przez Thibaut była piła numeryczna TC650. Ta solidna maszyna (waga aż 8 ton!), posiadająca sterowanie numeryczne w pięciu osiach, obrotową głowicę oraz tarczę do 650 mm, umożliwia wykonywanie bardzo różnorodnych i skomplikowanych prac (elementy dekoracyjne, budowlane, mała architektura itp.). Wyjątkowo duży zasięg roboczy piły 3600 x 2200 mm oraz ruch w pionie 450 mm umożliwiają wykonanie nawet dużych projektów. Co jest istotne – dla pełnego i łatwiejszego wykorzystania możliwości maszyn Thibaut proponuje jednakowy pakiet oprogramowania

”

Jedną z nowości prezentowanych przez Thibaut była piła numeryczna TC650. Ta solidna maszyna (waga aż 8 ton!), posiadająca sterowanie numeryczne w pięciu osiach, obrotową głowicę oraz tarczę do 650 mm, umożliwia wykonywanie bardzo różnorodnych i skomplikowanych prac.

dla tradycyjnych centrów CNC oraz dla pił numerycznych z gotowymi szablonami prac (operacji) charakterystycznymi dla poszczególnych maszyn. Dzięki temu przygotowujemy jeden projekt zarówno dla piły, jak i centrum CNC, jego przygotowanie zaś jest wyjątkowo szybkie. Jak podkreśla firma Thibaut, wszystkie produkowanie przez nią maszyny numeryczne są zaprojektowane ściśle pod obróbkę kamienia naturalnego, co odróżnia je od niektórych maszyn konkurencji, które są adaptacją centrów do szkła lub wręcz do drewna! Stąd u Thibaut znajdziemy duże, solidne konstrukcje posiadające granitowy stół roboczy oraz wyposażone w najlepszej jakości komponenty mechaniczne i elektryczne, zapewniające precyzyjną obróbkę i wieloletnią bezawaryjną pracę w wyjątkowo ciężkich warunkach, jakie panują w zakładach kamieniarskich. z Grzegorz Gryzło, MC Diam

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 25E

142 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

ABRASIVES FOR MARBLE AND GRANITE

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 37

Przedstawiciel na Polskę: 58-150 Strzegom, ul. Koszarowa 7 TEL. 0603 891 257, 0604 07 87 31 TEL./FAX 074 855 03 93 e-mail: biuro@euroarss.pl, www.euroarss.pl

Abra Iride Srl, Via E. Minato 28, RISE PIO X (TV)- ITALIA TEL. +39 0423 453737 FAX +39 0423 453745 www.abrairide.it, info@abrairide.com

breton

Nowa oferta oryginalnych segmentów ITALDIAMANT Piły ø 2500- 3500 mm H20- MAGNUM, H25- MASTER, H33- MAXXUM

z maszynami breton zawsze krok przed konkurencją

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 21

Levibreton ONE

Mała Polernia

Średnia Polernia

KLG02TF

1400/2T

KG3000 ULTRIX

Duża Polernia

Duży Robot

Rodzina

10 produktów Platinium EDGE CTB

breton

Innowacyjne maszyny o najwyższej jakości wykonania w przystępnej cenie dla polskiego rynku. Smart-Cut S/NC 500 do 800B

Combicut DJ/NC

Najbardziej innowacyjna maszyna na światowym rynku obróbki kamienia

ContourFive NC 700

ITALDIAMANT-POLAND H.E.D. ul. Dworska 5, 11-500 Giżycko tel.: (087) 428 57 01, fax: (087) 428 52 28, gsm: 0602 760 968 e-mail: italdipl@pro.onet.pl

www.pily-hed.pl

PRODUCENCI

Nieustanna dbałość o klienta

FOT. SIMEC

Simec SpA, jedna z najważniejszych firm w szeregu producentów maszyn i linii produkcyjnych do obróbki kamienia, świętuje w tym roku 40-lecie działalności.

ałożona w roku 1969 w Castello di Godego, we włoskiej prowincji Treviso, firma została zbudowana na intuicji i doświadczeniu pana Ampelio Stangherlina, obecnie prezydenta Grupy Simec. Ogromne poświęcenie właściciela, determinacja i wielki talent w projektowaniu znakomitych maszyn do obróbki kamienia szybko doprowadziły firmę do sukcesu. Z zatrudnieniem ok. 190 osób, powierzchnią 28 tys. mkw. hal produkcyjnych i przychodami 60 mln euro rocznie, Grupa Simec może pochwalić się bardzo wysokim poziomem produkcji, gwarantowanym przez posługiwanie się wyłącznie własnym zespołem pracowników wyspecjalizowanych w projektowaniu, wytwarzaniu i obsłudze serwisowej własnych produktów. W branży kamienia naturalnego Simec reprezentuje obecnie międzynarodowy punkt odniesienia. Pozycję tę firma zawdzięcza doświadczeniu i nabytej specjalizacji, uzyskanym w ciągu wielu lat

tam dalekowzroczni przedsiębiorcy wolą wybierać produkty, które gwarantują rozsądne koszty produkcji i wysoką wydajność niż tylko maszyny charakteryzujące się najniższym kosztem nabycia. Na ostatnich targach Marmomacc w Weronie Simec zaprezentował także wiele nowych maszyn, wzbudzając wielkie zainteresowanie wśród licznych osób odwiedzających jego stoisko. Spośród najbardziej znaczących nowości pokazywanych na targach Marmomacc wymienić należy nowy 35-linowy trak diamentowy Simecwire 35. Ta naprawdę bardzo interesująca maszyna, biorąc pod uwagę jej wydajność i cenę, została stworzona na bazie doświadczeń z użytkowania większego modelu traka wielolinowego Simecwire 70. Inne maszyny były reprezentowane przez model Genius, kompaktowy, 10-poziomowy system do suszenia i katalizy płyt żywicowanych, a także nowy model pilarki mostowej Fast 500. Te nowe typy maszyn zaprojektowano, by sprostać obecnym oczekiwaniom rynku na produkty o szerszym zastosowaniu i rozsądnej cenie, jednak nie rezygnując nigdy z tradycyjnej jakości firmy Simec. Firma ta bowiem opiera swą filozofię działalności na jakości, co zawsze nagradzane jest wynikami.

prowadzenia działalności, dzięki szerokiej gamie najwyższej jakości maszyn i linii produkcyjnych, które mogą być stosowane do wszystkich faz obróbki kamienia naturalnego. Simec posiada także szeroką i dobrze zorganizowaną sieć sprzedaży, co sprawiło obecność maszyn tej firmy w 56 krajach. Na najważniejszych rynkach firma posiada własny serwis posprzedażny prowadzony przez wykwalifikowanych techników. Firma Simec dobrze reaguje na trudne momenty na rynkach światowych. Wszystko to dzięki godnej pozazdroszczenia kondycji finansowej oraz zdolności otwierania się na nowe potrzeby rynku, tam gdzie nagradzana jest raczej jakość niż cena. Wystarczy wyobrazić sobie, że w tak trudnym roku 2009 Simec sprzedał duże linie produkcyjne nawet do Chin, gdzie produkty włoskiego przemysłu maszynowego zdają się nie mieć żadnych szans. Oczywiste jest, że także

Na tych targach zaprezentowano także trak diamentowy wielolinowy Simecwire 70, maszynę do polerowania płyt marmuru o bardzo wysokiej wydajności NPM 2200 RX oraz kilka ultracienkich płyt marmurowych wykonanych nową technologią opracowaną przez firmę Simec. Wszystkie te nowe produkty Simec zaprezentował wcześniej swoim przedstawicielom handlowym z całego świata podczas spotkania 28 września, które odbyło się w Castelfranco Veneto. Na spotkaniu tym omówiono także obecną sytuację i strategię działań na rzecz dalszego wzrostu w przyszłości. Dni Techniki 2009 były także okazją do uczczenia 40. rocznicy założenia firmy, bardzo ważnego wydarzenia, zakończonego uroczystą kolacją i krojeniem tortu przez prezydenta firmy Ampelio Stangherlina. z

FOT. SIMEC

144 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 23

Polerka do granitu mod. NP 2200 RX/18 Maszyna do polerowania płyt granitowych w komplecie z robotem załadunkowym i wyładunkowym RAPID, automatycznym urządzeniem do nakładania wosku i automatycznym systemem układania przekładek z folii.

SIMEC STONE PROCESSING PLANTS www.simec.it

Polerka NP 2200 RX SIMEC, jakość wzbudzająca zachwyt Obserwowanie pracy polerki do płyt granitowych SIMEC NP 2200 RX, jest doprawdy niepowtarzalnym przeżyciem. Cicha praca, płynność ruchów, prędkość, składają się w sumie na jedyną w swoim rodzaju jakość, która umożliwia osiągnięcie maksymalnej wydajności przy najwyższej jakości polerowania oczekiwanej dziś na rynku. Produkowana jest ona w kilku wersjach – z jednym mostem i 20 głowicami czy też z dwoma mostami i 18 do 26 głowicami. Jest to maszyna, która wyznacza autentyczny punkt odniesienia pod względem niezawodności i trwałości. Każdy zaprojektowany detal, każdy zastosowany w konstrukcji element, to wynik starannie dokonanego wyboru. To konieczność zapewnienia ciągłego trybu pracy maszyny NP 2200 RX w długim okresie eksploatacji. Konstrukcja maszyny ze stalowym łożem o wysokiej wytrzymałości, specjalnymi prowadnicami, napędem każdego mostu za pomocą 2 silników sterowanych falownikami; regulacja nacisku roboczego indywidualna dla każdego wrzeciona. Dostępna jest wersja maszyny wyposażonej w pulpit sterowniczy z ekranem dotykowym (opcja), co umożliwia pełniejsze wykorzystanie potężnej elektroniki stanowiącej system sterowania urządzenia. Te cechy to jedynie kilka z całego szeregu, składających się na przysłowiową jakość wyrobów SIMEC. Zestawienie tej maszyny w linię produkcyjną z innymi maszynami SIMEC, przykładowo z automatycznymi maszynami do nakładania wosku i układania przekładek z folii, czy też urządzeniami do załadowywania i wyładowywania płyt RAPID, umożliwia uzyskanie niezwykle szybkiego rytmu przemieszczania płyt i eliminuje wszelkie przestoje. MC DIAM sp. z o.o. Al. Lotnikow 12, 02-668 WARSZAWA tel. +48.22.843.48.47, fax +48.22.847.81.31 www.mcdiam.com.pl – email: mcdiam@mcdiam.com.pl

Stworzony by przewodzić SIMECWIRE/35 to nowy typ traka linowego SIMEC o mocnej ramowej konstrukcji, który dzięki bębnom o szerokości 1000 mm umożliwia pracę z max 35 linami diamentowymi i przecięcie całego bloku w dwóch cyklach, w rekordowym czasie

The Quality Star Via E. Fermi, 4 - 31030 Castello di Godego (TV) ITALY Tel. 0423/7351 R.A.- Fax 0423/735256 Web site: www.simec.it E-mail: info@simec.it

TECHNOLOGIE TEKST SPONSOROWANY

Boczkarka do krawędzi obłych i płaskich w rozmiarach od 1 do 10 cm

FOT. MARMO MECCANICA

LTH od Marmo Meccaniki

TH jest maszyną polerującą do obłych i płaskich krawędzi grubości do 10 cm – poziomo, prostoliniowo i w trybie ciągłym. Kształtowanie krągłych krawędzi, dla wszystkich zakrzywiających się miejsc i dla materiałów różnej grubości, odbywa się przy użyciu dwóch diamentowych tarcz szlifierskich średnicy 150 mm. To powoduje, że LTH jest jedną z najszybszych i najczęściej używanych maszyn polerujących w swojej kategorii. Pośród jej zadziwiających cech należy też wymienić mikrodrgające trzpienie, których używać można zarówno do krawędzi płaskich, jak i do płaskich fragmentów obłych krawędzi (np. pomiędzy dwoma zaokrąglonymi rogami), automatyczne pozycjonowanie obu automatycznie kształtujących, wklęsłych tarcz diamentowych oraz elektroniczne sterowanie działaniem pneumatycznych trzpieni (PLC - programujący zestaw rozpoczynania i kończenia pracy, oddzielne wyprzedzenia i opóźnienia dla każdego trzpienia). Standardowy model LTH składa się z jednego tnącego na mokro trzpienia kalibrującego, dwóch ścinających krawędzie trzpieni nachylonych pod kątem 45 stopni (z mechanicznym zatrzymywaniem) oraz siedmiu drgających trzpieni polerujących dla tarcz średnicy 150 milimetrów (pierwsze dwa z mechanicznym zatrzymywaniem

148 NK 43 (7/2009)

dla automatycznie kształtujących wklęsłych tarcz diamentowych). Na żądanie klienta istnieje możliwość dostarczenia nowych modeli z dodatkowymi lub innymi trzpieniami. z

”

Kształtowanie krawędzi odbywa się przy użyciu dwóch diamentowych tarcz szlifierskich średnicy 150 mm. To powoduje, że LTH jest jedną z najszybszych i najczęściej używanych maszyn polerujących w swojej kategorii. Wyłączny przedstawiciel w Polsce Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „TAKAM” Tomasz Wojna ul. Górnicza 1 26-220 Stąporków

tel/fax +48 41 374 03 84 gsm +48 600 420 738 / +48 660 435 434 e-mail: biuro@takam.pl www.takam.pl

www.RynekKamienia.pl

PRODUCENCI

Pedrini:

Medal FOT. ARCHIWUM PEDRINI

za innowacje

czerwca 2009, w czasie Międzynarodowego Kongresu Chemii Ciała Stałego (International Congress on the Chemistry of the Organic Solid State “ICCOSS XIX”) , który odbywał się w Sestri Levante (Włochy), w obecności grona wybitnych naukowców z całego świata, Unia Uniwersytetów dla Badań i Technologii Materiałowej (Universities Union for Science and Technology of the Materials) nagrodziła Luigiego Pedrini, prezesa Pedrini SpA z Carrobio degli Angeli (Bergamo, Włochy) Medalem Innowacyjności.

XIX Kongres ICCOSS chlubi się dwudziestoletnią tradycją badań chemii ciała stałego materiałów organicznych, hybrydowych oraz nanomateriałów. Nagroda została przyznana Luigiemu Pedrini w uznaniu wielu lat działalności poświęconej badaniom nad nowymi technologiami cięcia i wzmacniania materiałów bazujących na kamieniu naturalnym. Pierwsza instalacja, wykorzystująca technologię wzmacniania materiałów opracowana i wdrożona przez Luigiego Pedrini pracuje od dłuższego czasu w Szwajcarii (firma Truffer AG), osiągając znakomite rezultaty.

”

FOT. ARCHIWUM PEDRINI

Technologia polega na nasączaniu kamieni naturalnych, w szczególności kruchych, porowatych itp. substancją chemiczną rozpuszczalną w wodzie, która po wypełnieniu i stwardnieniu daje istotny (nawet do 11 razy!) wzrost modułu sprężystości materiału.

146 146 NK 43 (7/2009)

Polscy klienci znaleźli być może pod koniec września w swoich skrzynkach korespondencję z firmy Pedrini pod zbiorczym mottem HiTech-Pedrini opisującą nową technologię SoundStone. W skrócie mówiąc, technologia polega na nasączaniu kamieni naturalnych, w szczególności kruchych, porowatych etc. substancją chemiczną rozpuszczalną w wodzie, która po wypełnieniu i stwardnieniu daje istotny (nawet do 11 razy!) wzrost modułu sprężystości materiału bazowego. Wzmocnione materiały lepiej się polerują i mają wyższą odporność na warunki atmosferyczne. Technologia jest przyjazna środowisku. z Tomasz Rogala, TGR

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 26

TECHNOLOGIE TEKST SPONSOROWANY

Dellas gotowy na wyzwania światowego rynku

Sztuka marmuru

FOT. DELLAS

cięcia

FOT. DELLAS FOT. DELLAS

150 150 NK 43 (7/2009)

FOT. DELLAS

ajwiększy w historii wzrost liczby nowych produktów dostosowanych do potrzeb klienta, możliwość realizacji międzynarodowych zamówień w bardzo krótkim czasie i najwyższa jakość usług. Co więcej, firma Dellas inwestuje w badania naukowe, jest obecna w 28 krajach i z powodu swojej różnorodnej działalności cechuje się odpornością na globalny kryzys finansowy. Dellas, spółka Lugo di Grezzana, wzięła udział w odbywających się w Weronie targach Marmomacc. Mająca ponad 35 lat doświadczeń firma założona przez Isidoro Ferrariego dziś prowadzona jest przez jego dzieci Daniele i Elisę. Nabyła w tym czasie nieporównywalną z nikim innym wiedzę o rynku kamienia. Jedną z technologicznych nowości wprowadzonych przez Dellas są liny i multiliny do cięcia, które ze względu na swoją innowacyjność zwane są klejnotami wśród urządzeń do cięcia marmuru. Nie licząc tych osiągnięć, Dellas ma także w swojej ofercie narzędzia do maszyny CNC i narzędzia szlifierskie. - Zawsze podnosimy poziom naszych możliwości, jeśli chodzi o obsługę klienta i staramy się dostarczać mu jeszcze efektywniejsze produkty, zwłaszcza pod kątem stosunku ceny do jakości. Rynek międzynarodowy jest opanowany przez narzędzia do cięcia granitu pochodzące z Chin, Indii i innych firm o zasięgu międzynarodowym. Jesteśmy jedną z pięciu największych firm na rynku światowym, co zawdzięczamy kilku potężnym argumentom w walce o klienta: wysokiej jakości wartej swojej ceny, obsłudze klienta i poszukiwaniu materiałów - wyjaśnia Daniele Ferrari, wiceprezes Dellas.

”

Połowa naszych obrotów związana jest z krajami, w których międzynarodowi analitycy przewidują wzrost gospodarczy rzędu 4-6 procent w 2009 roku.

- Dellas – mówi Marco Pasquotti, dyrektor finansowy i administracyjny firmy - mierzy zwłaszcza w rozwój na nowo powstających rynkach. Połowa naszych obrotów związana jest z krajami, w których międzynarodowi analitycy przewidują wzrost gospodarczy rzędu 4-6 procent w 2009 roku. Ta strategia „globalnego zasięgu’’ powinna zmniejszyć ujemny włoski bilans handlowy w tym sektorze. Należy dodać, że Dellas ma również świetną sytuację finansową, z zyskiem EBITA na poziomie 20 proc. sprzedaży, solidną wartością netto i bardzo niskim wskaźnikiem zadłużenia. - Poczyniliśmy decydujący krok wobec międzynarodowej konkurencji - wyjaśnia Elisa Ferrari, kierownik ds. marketingu i zasobów ludzkich. – Wskutek aktualizacji systemu IT i reorganizacji spółki osiągnęliśmy zaawansowaną specjalizację pracowników i wyższy poziom profesjonalizmu. - Wprowadziliśmy nowy sposób realizacji zamówień - twierdzi Daniele Ferrari. - Pozwala on radykalnie skrócić czas dostarczenia produktu do klienta, co jest w branży kluczowe. z

www.RynekKamienia.pl

PRODUCENCI TEKST SPONSOROWANY

Nowa marka na rynku maszyn do cięcia wodą

Waterjet

Maxiem W

152 NK 43 (7/2009)

Zalety Maxiem FOT. MAXIEM

ieloletnie doświadczenie w produkcji i sprzedaży centrów obróbczych Omax sprawiło, że ta amerykańska firma dostrzegła nową potrzebę rynku i zaprojektowała innowacyjne maszyny waterjet. „Tworząc nową linię maszyn Maxiem, spełniamy to zapotrzebowanie, jeśli chodzi o zróżnicowane wymagania użytkowników z całego świata. To wszystko, w połączeniu z obecną sytuacją ekonomiczną sprawia, że nastał najlepszy moment na wprowadzenie maszyny tego typu na rynek” - mówi dr John Cheung, prezes Korporacji Omax. Produkty Maxiem Waterjet spełniają podstawowe wymagania użytkowników, którym zależy na prędkości oraz wydajności cięcia. Dla tych, którzy chcą po prostu uzupełnić swój park maszynowy o urządzenie waterjet do prostego cięcia wodą, mogą w tej chwili nabyć je za bardzo rozsądną cenę. Urządzenia Maxiem są idealne dla firm, które aktualnie wykonują cięcie na kilku różnych urządzeniach i chciałyby zastąpić je jednym procesem, tak samo precyzyjnym jak dotychczas. Łatwe w obsłudze oprogramowanie Intelli-Max® Basic sprawia, że cięcie wodą jest jeszcze szybsze i łatwiejsze niż do tej pory. Maxiem Waterjets to maszyny do cięcia strumieniem wodnym z obróbką ścierną. Każda maszyna posiada stół X-Y z technologią napędu trakcyjnego Intelli-Trax oraz zmotoryzowaną oś Z. Omax dużo inwestuje w badania i rozwój. Efektem pracy inżynierów jest m.in. stworzenie Intelli-Trax™ – systemu trakcyjnego, opracowanego specjalnie dla środowiska pracy waterjet. Urządzenia Maxiem wyposażone są właśnie w ten innowacyjny system prowadnic. W maszynach Maxiem Waterjets zastosowano wysokociśnieniową pompę o zmiennej prędkości, dostępnej w dwóch wersjach: 20 KM i 30 KM. System Maxiem jest idealnym narzędziem dla każdego, kto poszukuje wyjątkowych rozwiązań dla architektury wewnętrznej i zewnętrznej. Wystarczy wprowadzić projekt do komputera, a zostanie on szybko przetworzony w gotowe dzieło lub w elementy składowe. Dodatkowo przed uruchomieniem produkcji można oszacować całość kosztów, czas obróbki każdego elementu, co pozwala w pełni kontrolować cały proces. Wszystkie tradycyjne materiały wykorzy-

- Obsługa urządzenia jest bardzo przyjazna dla użytkownika; - Nie wymaga wymiany oprzyrządowania przy zmianie materiału; - Możliwość doboru czcionki użytej przy grawerowaniu liter lub wytrawianiu numerów części; - Projekty najbardziej skomplikowanych mozaik mogą być wykonane szybko i precyzyjnie; - Z dużą prędkością można ciąć każdy materiał do grubości 200 mm; - Ogromna dokładność w odwzorowaniu kształtów; - Prosty sposób załadunku materiału; - Idealna gładkość, gładka krawędź, dowolne kształty.

stywane w architekturze wewnętrznej i zewnętrznej mogą być z łatwością obrabiane przez Maxiem. Granit, trawertyn, sodalit, wapień, większość metali czystych oraz stopów, szkło, ceramika i tworzywa sztuczne dają nieograniczone możliwości twórcze. Dzięki przyjaznemu oprogramowaniu projektanci mogą łączyć najróżniejsze materiały w wyjątkowe wzory. Maxiem daje całkowitą dowolność tworzenia. Korzyści wynikające z użytkowania systemu Maxiem: Prosty i szybki sposób pozycjonowania materiału; Precyzyjny system mechanizmu przesuwu po osiach X-Y; Cały proces obróbki jest prosty - począwszy od cięcia, poprzez ruch głowicy, a skończywszy na wyjęciu gotowego elementu. Technologia cięcia wykorzystywana w maszynach Maxiem charakteryzuje się brakiem obciążeń termicznych, mechanicznych i chemicznych obrabianego materiału, jest też przyjazna dla środowiska naturalnego. Doskonale nadaje się do obróbki materiałów trudnoobrabialnych, produkcji jednostkowej lub krótkoseryjnej. Powierzchnia (przekrój) cięcia dla większości przypadków nie wymaga dalszej obróbki. Kamień trudno obrabiać w sposób konwencjonalny, lecz precyzyjny waterjet Maxiem jest w stanie wycinać bardzo skomplikowane kształty, stosując funkcjonalność wycinania niskociśnieniowego. z

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 53

TECHNOLOGIE TEKST SPONSOROWANY

Nowy kierunek, nowe wymagania Oprogramowanie na rynku kamieniarskim

Maszyny CNC

a dalej...

RYS. EKALTECH

Polsce rozwiązania wspomagające sterowanie maszynami CNC to wciąż wąski zakres aplikacji. Większość z dostępnych to coraz bardziej zaawansowane technologicznie systemy sterowania z zakresu automatyki. Ich zdolność do kontrolo-

Ekaltech wraz z partnerskim Beckhoff Automation sp. z o.o. pracuje nad pilotażowym projektem inteligentnej maszyny CNC. Jest to w Polsce nowy kierunek rozwoju także pod względem prac mechanicznych. Rozwiązania dla montażu silników liniowych, montażu przekładni czy posuwu będą równie nowatorskie. Fundamentalnym elementem w technologii sterowania ruchem firmy Beckhoff jest system czasu rzeczywistego, co zostanie wykorzystane w pracach. Tym bardziej że Beckhoff przyjął całą koncepcję integracji algorytmu sterowania napędami i innymi urządzeniami wchodzącymi w skład maszyny, czy też linii produkcyjnej, na bazie nadrzędnego sterownika. Środowiskiem programistycznym jest Stone Aplications dla kompatybilnego TwinCAT CNC. Prototyp nowatorskiego sterowania wdrożono w maszynach CNC produkcji Promasz.

wania wszystkich parametrów całego układu: maszyny CNC i układu sterowania jest nadal niewystarczająca. Jest to widoczne przy próbie włączania kolejnych zaawansowanych elementów. Zazwyczaj aplikacja jest gotowym dedykowanym produktem dla danego typu rozwiązania, nie „uniwersalnym” narzędziem. Celem firmy Ekaltech było stworzenie aplikacji „elastycznej”, innowacyjnej, pozwalającej już na szybką, precyzyjną i wysoce niezawodną pracę w kamieniu. Produkt Stone Application jest właśnie tego typu rozwiązaniem - systemem sterowania dla maszyn i obrabiarek CNC. Oprogramowanie jest utworzone w oparciu o najnowsze standardy i rozwiązania w dziedzinie automatyki. Bazuje na produktach firmy Beckhoff: sterowniki z zaimplementowanymi interpreterami ISO (G-code), w pełni kompatybilnymi z maszynami numerycznymi. Cały system to wbudowane układy sterowania procesem, od najprostszych cięć do najbardziej złożonych profilowań. Zawarty w maszynie interfejs człowiek - maszyna umożliwia proste i szybkie ustawienie jej do pracy. Wszystko odbywa się za pomocą dotykowych paneli operatorskich. Operator steruje całym procesem na panelu, zadając odpowiednie komendy, mając do dyspozycji bogate w funkcje obiekty ekranowe i dynamiczne oraz obszerną bibliotekę symboli. Ma do dyspozycji również wielopoziomowy system ochrony dla aplikacji i dostęp do pomocy w danym kontekście. Łącza komunikacyjne Ethernet, USB i bezprzewodowe zapewniają możliwość łączenia się z nadrzędnymi systemami aktualizacji oprogramowania, jak i teleserwisu. Bezproblemowo integruje się z pakietami CadCam, TwinCat NCI, TwinCat CNC - wielofunkcyjnym oprogramowaniem systemowym przekształcającym komputery PC w wielozadaniowe sterowniki czasu rzeczywistego.

154 NK 43 (7/2009)

Z uwagi na technologię pracy w kamieniu zapewnia synchronizację pozycjonowania względem osi. Ponadto w celu kontroli prędkości napędów w układzie za pomocą enkoderów inkrementalnych oraz absolutnych wykorzystuje pętlę sprzężenia zwrotnego. Stone Application to również możliwość utrzymania prędkości ruchu ustawczego na najwyższym poziomie oraz prowadzenia na maszynie CNC obróbki elementów z zadaną prędkością cięcia, a co ważne, przy zachowaniu standardowych dla danego materiału parametrów posuwu i głębokości cięcia. To również zwiększenie wydajności cięcia poprzez możliwość dokładnej nastawy posuwów oraz skrócenia całkowitego czasu obróbki dzięki zapewnieniu szybkich ruchów ustawczych narzędzia. Stone Application synchronizuje pracę serwosilników rotacyjnych serii AM3000 serwowzmacniaczy cyfrowych na magistrali fastethernet AX2500, interfejsu EtherCAT – AX5000. z EKALTECH Biuro Inżynierii Systemowej ul. S.Kunickiego 10a/II, 54-608 Wrocław tel +48 071 789 08 81, fax +48 071 789 08 91 e-mail: ekaltech@ekaltech.pl, http://www.ekaltech.pl,

www.RynekKamienia.pl

TARGI BRANŻY KAMIENIARSKIEJ

Poznań, 04 - 07.11.2009 Godziny otwarcia: 10.00 - 18.00

Zarejestruj się on-line i kup tańszy bilet wstępu! www.stone.mtp.pl

Ponad 200 firm - dostawców dla branży kamieniarskiej z 16 krajów świata Około 10.000 m2 ekspozycji wystawienniczej Nowoczesne technologie obróbki Unikalne wzory surowca

ORGANIZATORZY

Ciekawe wydarzenia i wystawy Międzynarodowe Targi Poznańskie sp. z o.o. ul. Głogowska 14, 60-734 Poznań, Poland tel.: +48 61 869 24 85, fax: +48 61 869 29 54 e-mail: stone@mtp.pl, www.stone.mtp.pl

www.stone.mtp.pl www.targikamien.pl Geoservice Christi sp. z o.o. ul. Piłsudskiego 41/7, 50-032 Wrocław, Poland tel.: +48 71 343 21 04, fax: +48 71 372 44 19 e-mail: info@geoservice.pl, www.geoservice.pl

FELIETON WALDEMAR „MOZAJACZ” MIŁEK

Kamieniem malowane M

ozaiki – dowód kunsztu i cierpliwości mistrzów od lat zdobią mury świątyń, „wrastając” w ściany, posadzki, zadziwiając odbiciem światła w nawach bocznych. Tendencje w nowoczesnej architekturze sakralnej spowodowały, że wielu projektantów zapomniało o możliwości korzystania z owych kamiennych obrazów, które od lat towarzyszą człowiekowi w codziennym życiu, jak i w chwilach ważkich, pomagają skupić się, wyciszyć, dla wielu są wręcz wizualizacją Stwórcy... Chcąc stworzyć właściwe warunki wiernym do rozmowy z Bogiem, twórcy zdobili świątynie mozaiką już od IV wieku przed narodzeniem Chrystusa. Szczególnie na obszarach, gdzie rozwijała się starożytna cywilizacja (Grecja, Rzym i całe ówczesne Bizancjum), mozaika święciła tryumfy. Albowiem umiejętność wykonania obrazu w kamieniu zawsze była postrzegana jak sztuka niezwykle trudna, ale zarazem i trwała, zatem w mozaice utrwalano obrazy ze Starego i Nowego Testamentu. Zapewne pod wpływem „sponsoringu” władców w mozaice opiewano także wielkie bitwy, a również życie codzienne szczęśliwych poddanych. W czasach wczesnochrześcijańskich kamienna mozaika stała się głównym tworzywem do wykonywania obrazów. Z czasem jednak sztuka ta uległa zapomnieniu, aby powrócić tryumfalnie w okresie średniowiecza. Po kilkusetletnim odwróceniu się od mozaiki wróciła ona do łask dopiero w XIX w. „To właśnie w sztuce chrześcijańskiej mamy do czynienia z pewnym bardzo istotnym przełomem w traktowaniu mozaiki: przestała ona być jedynie dekoracją podłogi, wymyślną i kunsztowną zarazem. Zaczęto w ten sposób zdobić także ściany. Zauważmy, że elementy chrześcijańskiej ikonografii pojawiły się w tak znanych świątyniach, jak bazyliki Santa Maria Maggiore i Santa Prudentia w Rzymie czy mauzoleum Galli Placydii w Rawennie”*. Innym razem napiszę wam drodzy czytelnicy o współczesnym renesansie mozaiki, a teraz kila słów o moich doświadczeniach z mozaiką sakralną Pewnego razu ks. Szymon zaprosił mnie do swojej parafii w Suwałkach,

www.RynekKamienia.pl

aby pokazać miejsce, gdzie widziałby mozaikę. Okazało się, że jest to półkoliste zwieńczenie nad głównym wejściem do kościoła na wysokości ok. 4 m nad ziemią. Ksiądz pokazał mi też reprodukcję ikony Anastazis wielkości... znaczka pocztowego i powiedział, że chciałby mozaikę z fragmentu tej ikony. Usilne poszukiwania w Internecie „czegoś na temat” dało mierny skutek. Trochę musieliśmy poimprowizować. Jak już postać Jezusa w geście wyciągniętej ręki i tło było wykonane, ksiądz przyjechał do Torunia, wszystko „klepnął”, po czym wrócił do Suwałk i zaczął wymyślać. A to napis na całej obwiedni mozaiki (musiałem skracać Jezusa), a to jedną gałązkę winnego krzewu albo lepiej dwie... Jakbym to malował farbkami, a nie w wykonał

”

Po szczęśliwym poskładaniu całości „na sucho” w Toruniu pojechaliśmy śladem św. Wojciecha szerzyć wiarę na wschód.

w kamieniu. Musiałem jednak zgodnie z zasadą „klient nasz pan” pozdejmować część tła i dorabiać dodatkowe elementy. Po szczęśliwym poskładaniu całości „na sucho” w Toruniu pojechaliśmy śladem św. Wojciecha szerzyć wiarę na wschód. Kościół okazał się okazałą budowlą, a my dostaliśmy zakwaterowanie w budynku, który ongiś był siedzibą carskiego generała, a obecnie stanowi własność parafii i jest diecezjalnym ośrodkiem ruchu oazowego. Ksiądz Szymon przyjął nas gościnnie, osobiście nadzorując przebieg prac montażowych, które trwały pięć dni. Udało nam się przez ten czas uczestniczyć w kilkunastu Mszach Świętych i poznać wiele parafianek, które tytułowały nas „panowie artyści”, bo tak zostaliśmy wyczytani przez ks. Szymona. Cieszę się, że dołączyłem do grona artystów biorących udział od wieków w dziele dekorowania miejsc kultu. z * Wielki powrót mozaiki, „Ecclesia” nr 3/2009

157

NK 43 (7/2009)

w w w . v i t o r i a s t o n e f a i r . c o m . b r

DISPLAY YOUR PRODUCT IN THE GLOBAL SHOWCASE OF BRAZILIAN STONE

. s here t e e orld m pace. The w rve your s 600 Rese 7 3434.0 .com.br +55 2 stonefair om.br ia efair.c .vitor www vitoriaston info@

Representative in Europe Phone: 39 0585 70214 email: info@tcetsrl.com

FELIETON MARIUSZ DOMARADZKI

Wojna

sprzedawców N

ajwiększa kamieniarska impreza targowa w Europie ukazała stan, w jakim znajduje się większość firm operujących w naszym sektorze gospodarki. Po pierwsze jak na dłoni widoczne były cięcia w stosunku do budżetów zeszłorocznych. W niektórych przypadkach zauważalna była wspólna prezentacja kilku firm na jednym stoisku wystawowym. To wszystko pozwala postawić tezę, że kryzys światowej gospodarki nie pozostawił kamieniarstwa na uboczu. W szczególności największe problemy mają przedsiębiorstwa z terenu Hiszpanii oraz Włoch, które wręcz - kolokwialnie mówiąc - „siedzą” na materiale i czekają na lepsze czasy. W niektórych przypadkach takie siedzenie może okazać się zgubne dla samego przedsiębiorstwa, jak i dla ludzi w nim zatrudnionych. W niektórych przypadkach zatrzymanie toku produkcyjnego może wywołać większe konsekwencje niż jego kontynuowanie. Wiele z osób, z którymi udało mi się porozmawiać, dość mocno i ciepło myśli o rynku w Polsce. Oznacza to ni mniej, ni więcej, jak rozpoczęcie walki o udział w naszym rynku. Według analiz Polska w dalszym ciągu posiada ogromny potencjał nabywczy, który do tej pory nie został w pełni wykorzystany. Niektóre firmy już teraz z pełną świadomością wysyłają do rynku i jego uczestników klarowny sygnał o rozpoczęciu walki, która inne przedsiębiorstwa, szczególnie z małym kapitałem obrotowym, może wpędzić w poważne problemy finansowe. Te firmy, wykorzystując pewne działania dumpingowe, doprowadzą do sytuacji blokowania innych dostawców, co z kolei może przyczynić się do ich wycofania z rynku. Dążenie do monopolizacji i przejęcia rynku nie jest niczym nowym i w każdej gospodarce wolnorynkowej takie działania mają miejsce. Należy jednak pamiętać, że umożliwienie dostawcy realizacji takiego celu to największy z błędów, jaki mogą popełnić nabywcy. Eliminacja konkurentów doprowadzi do podwyższenia cen oraz pogorszenia jakości dostarczanych surowców. W skali makroekonomicznej Polacy powinni wspierać nasz krajowy przemysł, zostawiając środki obrotowe w kraju. Jednakże przy małej różnorodności rodzimych kamieni to dość trudne zdanie. Ta wojna, o której niektórzy dostawcy kamienia w Polsce

www.RynekKamienia.pl

mówią, najprawdopodobniej będzie wyczerpująca dla wszystkich, a przez pewien okres bardzo korzystna dla nabywców. W tej całej sytuacji są i tacy, którzy nie mają chęci ani celu uczestniczenia w wyścigu o jak najniższą cenę. Trzeba pamiętać, że pewne koszty, jakie ponosi kopalnia w związku z wydobyciem, są stałe i nie da się ich w żaden sposób zmniejszyć. Również dla wszystkich podobne są koszty transportu. Tak więc zmniejszając cenę, można tylko obniżyć jakość oferowanych produktów w długim okresie. Kilka firm, w związku z informacjami o nadchodzącej konfrontacji dużych dostawców na terenie Polski, ma zamiar skoncentrować się na dostarczaniu bardzo wysokiej jakości materiałów,

”

Wiele osób, z którymi udało mi się porozmawiać, dość mocno i ciepło myśli o rynku w Polsce. Oznacza to ni mniej, ni więcej, jak rozpoczęcie walki o udział w naszym rynku.

dzięki którym chcą utrzymać obecną liczbę nabywców. Trzeba pamiętać, że nawet w czasach kryzysu sprzedają się Rolls Royce, a ich cena nie uległa zmianie. Firmy, które nie chcą brać udziału w konfrontacji cenowej, muszą przyjąć za priorytet dostarczanie materiałów o nienagannej jakości. Dla tych firm niezwykle ważna w przyszłym sezonie okaże się wysoka jakość obsługi klienta zarówno w procesie sprzedaży, jak i po sprzedaży. Na koniec chciałbym podzielić się moim wrażeniem, jakie odniosłem podczas prezentacji nowej maszyny do cięcia kamienia firmy Gaspari Menotti. Uważam ten projekt za absolutny hit i bez mrugnięcia okiem stwierdzam, że nowa maszyna jest Mercedesem w naszej branży. W czasie kryzysu firma otrzymała sześć zleceń na produkcję tej wieloliny, każda wartości 650 tys. euro. Być może świadczy to o przełamywaniu się złej koniunktury w naszej branży.

159

NK 43 (7/2009)

SPIS TREŚCI Z KRAJU

Targi Kamień-Stone w Poznaniu są doskonałą okazją, by zwiedzić miasto, a zwłaszcza jego kamienne zabytki.

Wydarzenia z kraju Rynek budowlany Spacerem po Poznaniu Stoneman spod Konina

ZE ŚWIATA

Wydarzenia ze świata Blask orła Nieodkryte zasoby Serbii

ARCHITEKTURA

Spacerem po

Poznaniu

Wydarzenia ze świata architektury Châteaux XXI w. Kamień w architekturze, a architektura kamienia

SŁOWNIK GEOLOGICZNY Cie–Ciś – Cios

KAMIEŃ NATURALNY

Piaskowiec ze Szczytnej Śląskiej Anortozyt Kamień nie tylko księżycowy

18 22 30 40

20 46 52 16 58 64 76 78 82

FIRMY KAMIENIARSKIE

Barwy trydenckiej jesieni - EURO PORFIDI Inwestować w logi(sty)kę - GRUPA EGA

92 98

WYWIAD

Ukierunkowani na klienta - CAGGIATI

FIRMA

Produkować na potrzeby budowlanki

104 108

TARGI

Polacy najlepszymi gośćmi - Werona Marmomacc Rekordowe Xiamen - Xiamen Stone Fair 2010

Stoneman spod Konina s. 40 Z końcem 2006 roku, jeszcze w ciepłej części jesieni, odbieram telefon: „Dzwonię z Konina, mam dla pana ciekawy temat do projektowania”. Temat rzeczywiście był ciekawy, tym bardziej gdy okazało się, że do dyspozycji jest ogromna ilość materiału – była mowa o 40 tysiącach ton w ciągu roku. Gra była warta świeczki, więc szybko spakowałem manatki i zjawiłem się w Koninie pisze Wacław Chrząszczewski

124

TECHNOLOGIE

Materiały wybuchowe w służbie kamienia (cz. 2) 126 Wartejet. Woda twardsza od granitu 130 Maszyny CNC a dalej… EKALTECH 154

PRODUCENCI

Liny i CNC są trendy Nieustanna dbałość o klienta – SIMEC Medal za innowacje – PEDRINI LTH od MARMO MECCANIKI Sztuka cięcia marmuru - DELLAS Waterjet MAXIEM

FELIETONY

Kamieniem malowane Wojna sprzedawców Euro-święci

www.RynekKamienia.pl

118

140 144 146 148 150 152 157 159 161

NK 43 (7/2009)

WYDARZENIA ZE ŚWIATA

NK 43 (7/2009)

Na zdjęciach od lewej: szkoła w Philim, Uniwersytet Bocconi i Alfa Rome Caefeteria

FOT. CINO ZUCCHI/ VINCENZO PAVAN

Nagrody nie tylko dla Opery w Oslo

FOT. VINCENZO PAVAN

Przyznano nagrody w 11. edycji konkursu International Stone Architecture Award

FOT. RYOICHI TAKAOKA/ AAF

rzyznawana podczas targów Marmomacc International Stone Architecture Award od 25 lat wyróżnia budowle, w które w wyjątkowy, ale uniwersalny sposób wkomponowano kamień naturalny. Po raz kolejny przewodniczącym jury był Vincenzo Pavan z Uniwersytetu Ferrary, w komisji zasiedli również Francesco Cellini, Fulvio Irace, Juan Joséa Lahuerta i Werner Oechslin. W tym roku przyznano pięć nagród i dwa wyróżnienia specjalne: „Ku pamięci“, czyli pośmiertne uhonorowanie architektów, którzy w swych pracach chętnie i w wyjątkowy sposób korzystali z kamienia oraz w kategorii „Architektura ludowa“. Laureatami 11. edycji odbywającego się co dwa lata konkursu zostali architekci z Japonii, Norwegii, Irlandii, Hiszpanii i Włoch. W konkursie wzięło udział 30 budowli z 16 krajów. Uroczyste wręczenie nagród odbyło się 3 października w Museo di Castelvecchio w Weronie. Jury uznało za najlepsze projekty: Kompleks szkolny w Philim w Nepalu (wybudowany w 2007 r.) autorstwa wolontariuszy skupionych w Azjatyckim Towarzystwie Architektonicznym z siedzibą w Osace, złożonym głównie z architektów firmy budowlanej Takenaka. Do budowy szkoły wykorzystano miejscowy kamień i łupek. W komentarzach jury podkreślano m.in. zachowanie przez projektantów tradycyjnych dla regionu stylu, metod budowlanych i materiałów. Renowację placu del Torico w Teruel w Hiszpanii (2007) przygotowaną przez Fer-

mina Vázqueza z barcelońskiej pracowni b720 Arquitectos. Głównym materiałem użytym do budowy był bazalt. W komentarzach jury wskazywano na przywrócenie społeczności lokalnej ważnej dla niej przestrzeni publicznej i oryginalne sposoby iluminacji placu. Przebudowę budynku Alfa Rome Caefeteria na biurowiec (Mediolan, Włochy, 2007) przygotowaną przez studio Cino Zucchi Architetti z Mediolanu z zastosowaniem piaskowca Cardoso. Jury podkreślało zachowanie przez architekta podstawowych elementów konstrukcji dawnego budynku przy jednoczesnej daleko posuniętej modernizacji i modyfikacji jego wyglądu. Nowy budynek Uniwersytetu Luigiego Bocconi w Mediolanie (2008) wykonany z użyciem włoskiej brekcji granitowej Ceppo, zaprojektowany przez Grafton Architects z Dublina w Irlandii. Jury dostrzegło umiejętne wpasowanie go w trudną przestrzeń publiczną i zastosowanie charakterystycznego dla Mediolanu materiału elewacyjnego. Operahouse w Oslo w Norwegii (2008) autorstwa pracowni Snøhetta, w której jako materiał elewacyjny wykorzystano marmur karraryjski. Budynek opisywaliśmy w nr. 40 (lipiec 2009) „NK”. Wyróżnienie „Ku pamięci” przyznano Alejandro de la Sota, zmarłemu w 1996 r. madryckiemu architektowi, autorowi m.in. budynków samorządowych w hiszpańskiej Tarragonie. Wyróżnienia w kategorii „Architektura ludowa” otrzymały kamienne spichlerze Espigueros (hiszpańska Galicja) i Horreos (Portugalia). z Peter Becker, BusinessStone.com

www.RynekKamienia.pl

FELIETON DARIUSZ WAWRZYNKIEWICZ

Euro-święci K

iedy Polska spełni już wszystkie normy Unii Europejskiej, to gdy w sklepie mięsnym klient poprosi o kilo kaszanki, usłyszy od ekspedientki: – A z jaką grupą krwi? Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że bynajmniej nie jestem wrogiem Unii Europejskiej – raczej jej zwolennikiem. Tyle że jej konstrukcja to w zasadzie twór obarczony wadą, jaką mają wszystkie kraje świata w różnym nasileniu, czyli biurokracją, ale ze względu na wielkość Unii – gigantyczną. Trudno się zresztą dziwić. Jeśli powstaje organizm, który dysponuje sporym budżetem, to natychmiast jest sporo zainteresowanych czerpaniem dochodów z tego portfela. W ten sposób w takim organizmie tworzone są stanowiska, etaty i koncepcje rozwijające administrację. Armia etatowych pracowników musi coś robić i z tego powodu powstaje taka ilość dyrektyw i norm, przy których przeciętny człowiek zaczyna się zastanawiać, czy świat zwariował, czy on. Wszyscy to wiedzą, więc ci bardziej doświadczeni członkowie Unii owe absurdalne dyrektywy i normy, które „wyprodukowali” znudzeni unijni biurokraci, zaczynają traktować tak jak na to zasługują – czyli z przymrużeniem oka. Zupełnie inaczej jest u nas. Jako młody członek unijnej braci staramy się dokładnie spełniać unijne dyrektywy. Ot, staliśmy się tacy euro-święci. Ciekawe, że w „starych” krajach Unii takiej euro-świętości jest zdecydowanie mniej. W swoim czasie będąc we Włoszech, zatankowałem paliwo na stacji benzynowej uznanego koncernu. Stacja była co prawda mała, ale myślałem, że marka koncernu zobowiązuje. Po zatankowaniu zażyczyłem sobie faktury. Personel stacji bez zastanowienia wydarł kartkę w kratkę z zeszytu i napisał: dane firmy, które mu podałem, paliwo, kwota tyle a tyle euro i postawił zamaszysty podpis i pieczątkę. Bez ilości paliwa, ceny jednostkowej, wyliczenia VAT, NIP-ów itp. Gdy księgowa w redakcji zobaczyła ten „dokument”, była na granicy zawału. Dopóki euro-świętość jest tylko problemem pokonania urzędników i gąszczy przepisów, to można się z tym pogodzić (chociaż trudno). Gorzej, gdy cała sprawa ma aspekty ekonomiczne. W naszych portach trwa stała wojna o oznakowania CE pomiędzy importerami kamienia i celnikami. To nic, że importer ma sterty dokumentów, badań i zaświadczeń – brak znaczka oznacza często za-

www.RynekKamienia.pl

trzymanie kontenera. I wtedy zaczyna się bieganie i załatwianie formalności, często wypakowywanie kontenera i ponowne pakowanie. To dodatkowe koszty. Jeszcze bardziej dotkliwe jest to wtedy, gdy towar jest pilnie potrzebny na budowie. Importer narażony jest nie tylko na dodatkowe koszty, ale opóźnienie może doprowadzić do kar umownych – a to już znacznie większe straty. Ciekawe, że spora część importerów już wymyśliła, jak cały problem pokonać. Otóż kontenery wozi się nie do portu w Polsce, a do naszych zachodnich sąsiadów. Tam często nawet nie wymagają określonych dokumentów w oryginałach – wystarczą kserokopie. Jedyne co jest dla nich tak naprawdę ważne, to zapłacenie za odprawę (tracą polskie porty) no i oczywiście opłaty celne (te zamiast do polskiego budżetu trafiają do kasy niemieckiej). W ten sposób euro-świętość powoduje straty kraju.

”

Szczęściem dyrektywa o krzywiźnie bananów, szypułkach w jabłkach i innych podobnych absurdach ma być naprawiona, ale bogactwo twórczości w Brukseli jest tak ogromne, że spodziewać się można wielu innych paranoicznych norm.

Niedawno był spory szum dotyczący dostosowania polskiego kodeksu pracy do norm unijnych. Po analizie nowego prawa okazało się, że w każdej nawet najmniejszej firmie musi być zatrudniony strażak lub pracownik przeszkolony na inspektora ochrony przeciwpożarowej. W praktyce wymagałoby to przeszkolenia ponad miliona osób! Oczywiście w krajach „starej Unii” nikt do takich absurdów nie doprowadził – znowu ktoś w naszych władzach chciał być euro-świętym. Szczęściem dyrektywa o krzywiźnie bananów, szypułkach w jabłkach i innych podobnych absurdach ma być naprawiona (bo i tak nikt jej nie przestrzega), ale bogactwo twórczości w Brukseli jest tak ogromne, że spodziewać się można wielu innych paranoicznych norm. Niestety najgorsze jest to, że władze krajowe walczą o euro-świętość i nie wiem, czy w naszych ministerstwach nie rodzą się nowe przepisy, które doprowadzą nas z jednej strony do śmiechu, z drugiej do rozpaczy. z

161

NK 43 (7/2009)

oferta specjalna bloki granitowe Leopard 1990zł brutto 1/m3 Rodzaje granitów: .: Leopard (jasny i ciemny) .: Karmin .: Labladoryt Black Ice .: Labradoryt Volga .: Tansky .: Carpazi Tok .: Rosso Toledo .: Ukrainian Autumn .: Withered .: Brown Skif

Płyty surow ei

polerowane w dobrej ce nie !!!

Bazalt z Ukrainy Malinowszczyzna 16, gm. Bełżyce k/Lublina telefax: 0048 81 723-80-14 tel. kom.: 0608097880, tel. kom.: 0603770139 e-mail: biuro@alvgranit.pl, www.alvgranit.pl

www.RynekKamienia.pl

nowość

płytka bazaltowa 1cm

163

NK 43 (7/2009)

Kamieniołom Barwałd Sp. z o.o. 34-124 Klecza Dolna Barwałd Dolny 310 tel.: 033 876 67 94, 0606 973 828 e-mail: kamieniolom@barwald.pl www.barwald.pl

Kamienieniołom Barwałd Sp. z o.o. to firma z Małopolski (okolice Wadowic) zajmująca się wydobyciem i obróbką kamienia z własnego złoża. Oferujemy piaskowiec w kolorze stalowo-szarym oraz beżowym stanowiący idealny surowiec do produkcji elementów budowlanych. W naszej ofercie znajdziecie Państwo : • Slaby • Płyty elewacyjne • Schody • Parapety • Kamień murowy • Boniówkę • Kamień okładzinowy dziki • Kamień ogrodowy • Półfabrykaty dla zakładów kamieniarskich • Kominki • Elementy rzeźbione wg projektów indywidualnych

Teraz nowe, niższe ceny. Serdecznie zapraszamy do współpracy!

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 4, stoisko: 9

164 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

- Folie przeciwsłoneczne (tam, gdzie przeszkadza słońce) - Termoizolacyjne (obniżają temperaturę w pomieszczeniu) - Matowe (prywatność i estetyka) - Antywłamaniowe i lustrzane

o kraju !!! g łe a c ie n e r e t Montaż na

oddziały: Gdańsk ul.Krzemienickiej 9a, tel. 602322059, Giżycko ul.Kościuszki 25e, tel. 508193773, 603067452 e-mail: autofoliegizycko@wp.pl www: www.artfoll.pl

www.RynekKamienia.pl

165

NK 43 (7/2009)

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 39

166 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 50

SYNTECH SUWIK DIAMANT AS Andrzej Suwik, ul. Sowińskiego 9, 60-282 Poznań, tel. +48 61 868 33 95, email: biuro@diamantas.pl Maciej Kachel, tel. 696 428 855

SYNTECH, ul. Bohaterów Warszawy 97B, 28-100 Busko Zdrój tel./fax +48 41 379 82 12, tel. +48 41 379 82 28, tel. 602 705 711 e-mail: kruszarki@interia.pl

nowoś

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 9

7000 zł netto www.RynekKamienia.pl

6000 zł netto 167

NK 43 (7/2009)

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

teren otwarty, stoisko: 4

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 75

168 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 16C

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 16C

www.RynekKamienia.pl

169

NK 43 (7/2009)

HURTOWA SPRZEDAŻ NAGROBKÓW Z CHIN I INDII PŁYT GRANITOWYCH POLEROWANYCH Promocja: - Nagrobek chiński komplet 190 X 90 - 900 zł - Nagrobek Gneys komplet 190 X 90 - 1900 zł - Nagrobek Bohus Red komplet 190 X 90 - 1800 zł - Płyty granitowe gr. 5 cm: - Vanga 460 zł - Gneys 400 zł - Bohus 340 zł - Impala 440 zł

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 33

Produkcja: - nagrobków - 30 rodzajów granitu - Realizujemy zamówienia kontenerowe MEJA BUGANIUK FIRMA KAMIENIARSKA 57-200 Ząbkowice Śląskie, ul. Cukrownicza 1r - Zapewniamy transport tel.: 074 8157 857, 0605 638 323, fax: 074 8100 354 e-mail: meja.buganiuk@neostrada.pl, www.mejabuganiuk.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 4, stoisko: 2

170 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 69

www.RynekKamienia.pl

171

NK 43 (7/2009)

Wrocław

Poznań, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 32

172 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

DEKS

www.RynekKamienia.pl

Zduny, ul. Sulmierzycka 38a, tel. /fax: 062 721 57 63, GSM: 604 439 150 e-mail: smdeks@wp.pl

173

NK 43 (7/2009)

174 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 79

www.RynekKamienia.pl

175

NK 43 (7/2009)

176 NK 43 (7/2009)

www.RynekKamienia.pl

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 4, stoisko: 45

www.RynekKamienia.pl

177

NK 43 (7/2009)

SPIS REKLAMODAWCÓW

AKCESORIA

CAGGIATI BARED BIONDAN DEKS EDAN KRZEMEX KRZEMEX LAUDA METALPLAST RODLEW SEVER STRASSACKER TOPAZ VETRO WAR-MECHAN WARSOB WIDUTO

BLOKI

ALV GRANIT ATRIUM CZECH EASTERN GRANIT EURO-GRANIT GORZÓW WLKP. FINNSTONE GRANIT STRZEGOM SA GRANIT WORLD GRANSTONE INBRA INGEMAR GROUP KEELEY GRANITE M+Q R.E.D. GRANITI POLAND STENEKO VALSAN

CHEMIA

ABRA MARMI ADRIA KONTIN SYNTECH TAKAM TENAX WIDUTO

ELEMENTY GOTOWE

ARTSTONE W-WA CARRARA CHINESE STONE DIAMENT RABUS, KOŁODZIEJ GRANIT STRZEGOM SA MORSTONE PAMIR PIASKOWIEC PIASMAR RABIEGA SCANDOLA WRIMAR

HURTOWIE NAGROBKÓW

ART-KAM BINGER CARO CHINESE STONE EKO PERFECT GRANIT DULNIAK GRANITUS KAMIENIARSTWO BANASIAK KAMIENIARSTWO HYBIAK KAMSKAL M.E.J.A. BUGANIUK MONOLIT

178 NK 43 (7/2009)

PŁYTKI

1, 3 173 5 173 176

INSERT INSERT 129 172 175 19 176 175 129 168 133 163 107 25 163 37 4 29 35 21 180 136 SKRZYDŁO I 23 33 77 131 2 171 80 121 81 133 36 174 165 155 4 53 71 47 177 174 151 55 167 105 6, 7 165 99 8, 9 97 166 90, 91 INSERT 17 93

MONUMENT OCEAN STONE SKALEŃ

KOPALNIE

BARWAŁD KAMIENIOŁOM GRANIT STRZEGOM SA JP GRANIT MINERALS MINING GROUP SA MORSTONE PIASMAR VALSAN

MASZYNY

ABRA MARMI ATRIUM CZECH AVA COMANDULLI FRACCAROLI & BALZAN GEO PRODUCTS GESTRA GMM GRANMAR KRAKÓW IRGRADEX JUMIZ K&K AUTOMATIC MACHINES LöFFLER MARMI MARMO MECCANICA MAXIEM MC DIAM MEC MEKANIKA O.M.G.M. PEDRINI PROMASZ PRUSSIANI RAVELLI SILKAM SIMEC TAKAM TEPARK TERZAGO MACCHINE WARSOB WEHA POLSKA

NARZĘDZIA

ABRA IRIDE ABRA MARMI ADRIA ATRIUM CZECH CHIN-KA DEKS DELLAS DIABü DIAMANT AS EUROARSS FEI YAN HEIN ITALDIAMANT POLAND H.E.D JTS-DIAMOND KREMER KRZEMEX MARMI MC DIAM OZON SYNTECH TAKAM TOP WIDUTO

10 166 95 164 4 73 39 53 177 77 131 107 101 102, 103 80 INSERT 168 113 169 170 87 170 116 57 149 153 138, 139, INSERT 80 127 125 119 109 123 111 101 145 121 177 115 168 INSERT 143 131 2 107 SKRZYDŁO II 173 11 171 117, 167 141 135 117 147 129 137 INSERT 57 138, 139, INSERT 177 167 121 100 133

BELTRAMI GLOBGRANIT GRANITUS GREIN GRUPA EGA LEVANTINA P&S GRANIT STONE CONNECTION

20, 120 51 97 43 69 49 85 SKRZYDŁO I

PŁYTY

ALV GRANIT ARTSTONE W-WA BAGNARA BELTRAMI BINGER CHINESE STONE EASTERN GRANIT EKO PERFECT FAVORITA GEO PRODUCTS GLOBGRANIT GRANEX GOCH GRANIT DULNIAK GRANIT PASTERNAK GRANIT STRZEGOM SA GRANSTONE GRAWIS GREIN GRUPA EGA INGEMAR GROUP INTERSTONE JP GRANIT KAMSKAL KLUCZBUD LEVANTINA M.E.J.A. BUGANIUK MARMI MARMURY JACEK ŁATA MORSTONE PAMIR PIASKOWIEC RR GRANITY SCANDOLA STONE CONNECTION STONE DEPOT STONEBROKERS VALSAN VERDE WRIMAR

TARGI

163 36 75 20, 120 105 165 25 99 61 INSERT 51 12 8 45 4 35 67 43 69 180 13 73 82A 177 49 17 57 79 53 71 47 179 151 SKRZYDŁO I 164 142 77 172 55

TARGI INTERKAMIEŃ KIELCE TARGI KAMIEŃ-STONE POZNAŃ TARGI MARBLE IZMIR TARGI STONE FAIR BRASIL VITÓRIA TARGI STONE FAIR XIAMEN

USŁUGI

ART FOLL CARRARA GRANEX GOCH GRANITY BŁYSKAL GRAWIS JUMIZ MORSTONE OZON PAMIR RABIEGA STONE BTB VETRO WRIMAR

176 156, INSERT 162 158 160 165 174 12 89 67 87 53 177 71 174 112 175 55

www.RynekKamienia.pl

Nowy Kamieniarz

Listopad / GrudzieĹ&#x201E; 2009 / NR 43

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3A, stoisko: 19

PoznaĹ&#x201E;, 04 - 07 listopada 2009

pawilon: 3, stoisko: 24