Nowy kamieniarz nr 96 by Nowy Kamieniarz

Znikający Brąz Królewski

LIPIEC / SIERPIEŃ 4 (95)/2017 EGZEMPLARZ BEZPŁATNY NAKŁAD 4030 egz. ISSN 1899-3419

Renowacja placu Mariackiego w Krakowie Kamień kamieniowi nierówny

www.nowykamieniarz.pl

Linki coraz cieńsze s. 84

LIPIEC / SIERPIEŃ 4 (96) / 2017

www.rogala.com.pl

Hurtownie dla najlepszych kamieniarzy rogala.com.pl/magazyn

J. Kiszkiel & M. Jastrząb Spółka Jawna ul. Chotomowska 35, 05-110 Jabłonna k. Warszawy Marek Jastrząb tel: 692 791 533 www.hurtowniaimpalicb.pl, info@hurtowniaimpalicb.pl

Znajdziesz nas...

Jabłonna

k. Warszawy

Kurowice k. Łodzi

Kraczkowa k. Rzeszowa

województwo mazowieckie:

województwo podkarpackie:

województwo łódzkie:

Jabłonna ul. Chotomowska 35 tel: +48 793 383 323

Kraczkowa ul. Kraczkowa 1475a tel. +48 794 635 426

Kurowice ul. Rządowa 63a tel. +48 512 152 112

www.rogala.com.pl

Hurtownie dla najlepszych kamieniarzy

Największy wybór kamienia. Od ręki.

Jesteśmy na facebooku.

PRZYŁĘK 17 227 71 22 info@rogala.com.pl

WARSZAWA (Bukówka Stara) 46 857 89 00 warszawa@rogala.com.pl

GDAŃSK (Wocławy) 58 325 58 58 gdansk@rogala.com.pl

NAJWIĘKSZE MAGAZYNY KAMIENIA W POLSCE.

PIŃCZÓW 606 621 543 pinczow@rogala.com.pl

HURTOWNIA PŁYT GRANITOWYCH I NAGROBKÓW

CIĘTE W POLSCE. DOSTĘPNA KAŻDA GRUBOŚĆ PŁYT

EXT

L ZIE

EŃ!

ZE A C R T EX

Baltic Green

Tokowski

Jet Black

450zł

790zł

450zł

Bengal Black

Sahara

600zł

Impala

Impala Dark

430zł

RŃ!

440zł

EKSTRA OFERTA POZOSTAŁE KOLORY PŁYT GRANITOWYCH: Elita  Kuru Grey  Kuppian Green  New Balmolar Viscont White  Hassan Green  Strzegom  Orion Biuro: +48 531 889 002 Albert: +48 722 271 965

SKŁAD Niezdów 208 24-300 Opole Lubelskie

kontakt@alkam.info www.alkam.info

REALIZUJEMY INDYWIDUALNE ZAMÓWIENIA KONTENEROWE

agglomarmur, agglocement

WŁOSKA TECHNOLOGIA NAJWYŻSZA JAKOŚĆ

NOWOŚĆ: BIANCO ISLANDIA, NORDIC BLACK, BALTIC GREY, GRIGIO LONDRA, MISTY WHITE

SZEROKA GAMA KOLORYSTYCZNA AGGLOMARMURU I AGGLOCEMENTU. SLABY W DOWOLNYCH GRUBOŚCIACH. PŁYTKA Łącząc pasję z wieloletnim doświadczeniem MARMI SCALA stworzyła wyjątkowy produkt. Jesteśmy jednym z najbardziej znanych producentów agglomarmuru i agglocementu. Posiadamy nowoczesną i profesjonalną linię do produkcji bloków oraz obróbki kamienia. MARMI SCALA to idealny partner dla ciebie. Razem sprostamy wyzwaniom współczesnego designu i architektury.

MARMI SCALA S.R.L. 37023 Stallavena (VR) - Italy - Via Prealpi, 21 Tel. +38 045 907190 - Fax +39 045 907988 info@marmiscala.com - www.marmiscala.com

Przedstawiciel w Polsce Dorota Żyluk e-mail: dorota@marmiscala.com tel. +48 508 192 112, tel./fax: +48 81 744 14 30 Małgorzata Fac e-mail: malgorzata@marmiscala.com tel. +48 694 674 799, tel./fax: +48 81 744 14 30

MC DIAM - Wasz kompetentny PARTNER w technologii obróbki twardych materiałów Nasi Nasi partnerzy partnerzy

Firma z 25 letnim doświadczeniem Dzięki Dzięki współpracy współpracy zz renomowanymi, renomowanymi, światowej światowej klasy klasy producentami producentami oraz oraz produkcji produkcji własnej oferujemy produkty wysokiej, sprawdzonej jakości, najnowocześniejsze własnej oferujemy produkty wysokiej, sprawdzonej jakości, najnowocześniejsze rozwiązania, rozwiązania, wiedzę wiedzę ii doświadczenie: doświadczenie: Maszyny Maszyny do do wydobycia wydobycia ii obróbki obróbki kamienia: kamienia: wiertnice, wiertnice, urządzenia urządzenia dźwigowe, dźwigowe, traki wahadłowe, traki linowe, traki tarczowe, kompletne linie traki wahadłowe, traki linowe, traki tarczowe, kompletne linie produkcyjne, produkcyjne, polerki, polerki, pilarki tarczowe, maszyny wielofunkcyjne, centra obróbcze CNC pilarki tarczowe, maszyny wielofunkcyjne, centra obróbcze CNC Narzędzia Narzędzia do do obróbki obróbki kamienia: kamienia: liny liny diamentowe, diamentowe, tarcze tarcze ii segmenty segmenty do do tarcz tarcz diamentowych, frezy, wiertła, śrut staliwny i piły trakowe, narzędzia polerskie. diamentowych, frezy, wiertła, śrut staliwny i piły trakowe, narzędzia polerskie. Środki Środki chemiczne chemiczne do do utwardzania, utwardzania, impregnowania, impregnowania, konserwacji konserwacji ii utrzymania utrzymania popowierzchni wierzchni kamiennych. kamiennych.

MC MC DIAM DIAM Sp. Sp. zz o.o. o.o. 02-668 Warszawa 02-668 Warszawa Al. 12 Al. Lotników Lotników 12 tel. +48 22 843 tel. +48 22 843 48 48 47 47 fax +48 22 847 81 fax +48 22 847 81 31 31 mcdiam@mcdiam.com.pl mcdiam@mcdiam.com.pl

Oddział Oddział Sandomierz Sandomierz 27-600 27-600 Sandomierz Sandomierz ul. ul. Trześniowska Trześniowska 99 tel. tel. +48 +48 15 15 832 832 97 97 54-55 54-55 fax +48 15 832 17 fax +48 15 832 17 25 25 sandomierz@mcdiam.com.pl sandomierz@mcdiam.com.pl

www.mcdiam.com.pl

Oddział Oddział Strzegom Strzegom 58-150 58-150 Strzegom Strzegom ul. ul. Jeleniogórska Jeleniogórska 66 tel. tel. +48 +48 74 74 856 856 13 13 50-52 50-52 fax +48 74 855 55 fax +48 74 855 55 40 40 strzegom@mcdiam.com.pl strzegom@mcdiam.com.pl

OD REDAKCJI

y Polacy (niezły początek) mamy kompleksy (j.w.). Różne, ale ja tu chciałem tylko o jednym. Ale za to takim głęboko zakorzenionym i dobrze utrwalonym. Który to, że zakończenie wplotę we wstęp, lżeje i wygląda na to, że się całkowicie rozwadnia. Nowożytnej historii Polski nie muszę nikomu przypominać. NajMaciej Brzeski pierw byli kapitan Kloss, Franek Dolas i Szarik. Potem „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Następnie mieliśmy „Czterdziestolatka” z kobietą pracującą i Maliniakiem, a potem Ryszarda Ochódzkiego – prezesa klubu Tęcza. „Zachód ma co prawda swoje plusy, ale pamiętajcie tylko, żeby wam te plusy nie przysłoniły minusów…” – tak powiedział prezes, który wraz ze swoimi podopiecznymi przekraczał granicę. Na Zachód patrzyliśmy od prawie zawsze (a właściwie od czasów powojennych) jak na inną planetę. Krainę wiecznych neonów, uginających się półek, marek niemieckich, wolności, swobód i misiów Haribo. Zachód był tam, a my tu. Tam było lepsze, większe, porządniejsze, bogatsze. I nadal jest, ale nie aż tak bardzo, i nie aż tak wszędzie… Ale spokojnie, wróćmy na ziemię, bo po wstępie należy się rozwinięcie. Nowy Kamieniarz, oprócz swojego flagowego wydawnictwa, wydaje też okresowo wydawnictwa przeznaczone dla naszych firm zainteresowanych eksportem – tak towarów, jak i usług. Idea do tej pory była taka: ogłaszamy, że robimy wydawnictwo informacyjne przeznaczone na dany rynek. Najczęściej dwa do czterech wydań – w zależności od potrzeby. Ci reklamodawcy, którzy znajdą w danych krajach partnerów – to znajdą, a ci, którzy nie znajdą, będą wiedzieli, że na ich produkty czy serwis zapotrzebowania (w danej chwili) nie ma. Pierwsze wydania zaplanowaliśmy w 2005 r. Zrobiliśmy czasopisma reklamowe na Litwie, potem na Słowacji,

w Czechach, Niemczech. Cena ogłoszenia w każdym z tych wydawnictw była bardzo zbliżona. Wszędzie się sprzedało na pniu, ale nie w Niemczech… Dużo chętniej chcieliśmy sprzedawać w krajach, w których łącznie zamieszkuje niespełna 20 mln ludzi, niż w kraju z populacją 80-milionową (i wypchanymi portfelami). Bez sensu… Sytuacja powtórzyła się w 2011 r., kiedy to przeprowadziliśmy podobną akcję. I znów Litwa, Słowacja i Czechy sprzedały się na pniu (ogłoszenia), a Niemcy – słabo. Długo się nad tym zastanawiałem. Jedyne, co przychodziło mi do głowy, to obarczenie tego rynku mitami („oj, jak tam trudno”), czy też kompleksami („gdzie ja tam”). Potwierdzenie uzyskałem przypadkiem, kiedy przysłuchiwałem się (a nie podsłuchiwałem!) rozmowie właściciela sporej wielkości firmy posiadającej skład płyt na Zachodzie, który to na pytanie rozmówcy „a czy nastawiasz się na Niemcy?” odpowiedział – „a w sumie o tym nie pomyślałem. Choć nawet nie wiem czemu”. No właśnie… A puenta? Jesteśmy świeżo po wydaniu kolejnego wydawnictwa ogłoszeniowego na rynek niemiecki. Planowaliśmy je na wrzesień, ale reklamodawcy naciskali nas, żeby było to jak najwcześniej. Rozmawialiśmy też o ich planach reklamowych na innych rynkach, ale usłyszeliśmy „to też, może później, ale najpierw Niemcy, bo to większy rynek…”. Zwrot o 180 stopni. Skąd tak zmiana? Z porównania. Dużo podróżujemy i dużo porównujemy. Patrzymy i widzimy, że „tu spartaczone, tu fajans, tam lipa, a tego to inspektorat nam by nie odebrał, a inwestor to by mi się w twarz zaśmiał, jak by coś takiego zobaczył”. Rynek polski jest bardzo trudny. Bo klient jest bardzo wymagający i niezbyt zasobny, a nawet jak zasobny, to „nie taki frajer, żeby przepłacać”. Ma być tanio, szybko i dobrze (bardzo dobrze). I nie ma, że się nie da. Ma się dać. Przez lata działania na takim rynku, w którym usługi kamieniarskie nie są wyjątkiem, byliśmy zmuszeni (!!!) dogonić Zachód. I to niepostrzeżenie. Co więcej, w wielu aspektach jesteśmy lepsi, a do tego o niebo tańsi. Zachód też podróżuje i też widzi. Że zaczyna być porządnie, a gdzieniegdzie już jest. I nadal jest tanio. Miłej lektury!

WYDAWCA I REDAKTOR NACZELNY: Maciej Brzeski SEKRETARZ REDAKCJI: Bogdan Lewicki WSPÓŁPRACA: prof. Jan Bromowicz, prof. Marek Lorenc, prof. Jacek Rajchel, dr Paweł P. Zagożdżon, Katarzyna D. Zagożdżon, Sławomir Mazurek, Wacław Chrząszczewski, Jarosław Rocławski, Magda Rocławska-Harań, Marcin Kaczorowski, Dorota Paruch, Paul Daniel, Henryk Walendowski KOREKTA: Ewa Wozowska SKŁAD I OPRAWA: Skivak Press PROJEKT GRAFICZNY: Katarzyna Jurgielewicz

„Nowy Kamieniarz” jest bezpłatnym dwumiesięcznikiem poświęconym branży kamieniarskiej. Jest on rozsyłany bezpośrednio do zakładów kamieniarskich, firm architektonicznych, firm branży budowlanej, dystrybutorów bloków, narzędzi oraz chemii kamieniarskiej. Skivak Press jest członkiem Związku Kontroli Dystrybucji Prasy. Nowy Kamieniarz” ma kontrolowany nakład 4030 egzemplarzy.

Kontakt z redakcją: Skivak Press ul. Mazowiecka 21/1, 60-617 Poznań tel. +48 61 662 98 70 e-mail: redakcja@nowykamieniarz.pl, www.NowyKamieniarz.pl

Our official representative in Italy: Marco Selmo, tel. +39 045 6888510, mob. +39 335 5786001 Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń płatnych. Nie zwraca materiałów niezamówionych.

Druk: Drukarnia Kolumb, ul. Budowlana 15, 41-100 Siemianowice Śląskie

SPIS REKLAM ALINA ALKAM ALMADEX ALTI-TECH AN WANG B-CHEM POLSKA BETIMO BRETON CAGGIATI CARRIÈRES PLO CEMADIAM CHATECH DIAMANT-AS EUROARSS FOTOCERAMIKA FUNDACJA BAZALT

115, 117 4 11 98,99 8 81 115 83 118 51 109 61 79, 111 89 85 115

FURMANEK TRADING GMM GOLDEN LEAF GRANIRO GRANIT DULNIAK GRANITEX GRANITY KISIEL GRAWIS H.M. TARN GRANIT HURTOWNIA IMPALI CB ITALDIAMANT POLAND H.E.D K&K AUTOMATIC MACHINES KAMIENIARSTWO SIEDLECKI KOLOR GRANIT KRZEMEX M.E.J.A. BUGANIUK

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

5 87 45 71 15 57 53 36,37 33 2 81 111 21 41 101 59

27 MAGMA 113 MANULIK 43, 77 MARABU STONE 6, 7 MARMI CORRADINI 9 MARMI SCALA 113 MARMO MECCANICA 14 MARMUR- PŁYTKI JACEK ŁATA 10, 41, 57 MC DIAM 103 MEGA-STONE 95 MEKANIKA 105 METIKAM STONE 75 MONOLIT 49 OLGRAN 19, 20 OPAL 61 OPPOLD POLSKA 116 PAMIR 27 PILLA 67 PROMASZ

REAL VOTIVA 61 114 RODLEW QMD 1, 3 ROGALA 33 SILKAM 12, 13 STENEKO 106 TARGI MARMOMACC WERONA 110 TARGI STONE FAIR XIAMEN 97 TARGI STONE POZNAŃ (MTP) 91, 93 TECHNISTONE 112 TOPAZ 108 VESTE 72,73 WEHA POLSKA 107 WIDUTO 47 WITZIGMANN WOŁKIEWICZ ZAKŁAD OBRÓKI 23 KAMIENIA ZAKŁAD KAMIENIARSKI M. GAŁAMON 112 114 ZAKO

SPIS TREŚCI

Znikający Brąz

Z KRAJU Kamieniarska agora Biegli sądowi i biegli ad hoc Wydarzenia Renowacja placu Mariackiego w Krakowie

18 22 24

ZE ŚWIATA 40 42 70

FOT. STONEADD.COM

Wydarzenia Znikający Brąz Corradini optymalizuje linię produkcyjną

FIRMA Diament w służbie kamieniarstwa – wywiad z Andrzejem Bukalskim Pokoleniowa zmiana warty – wywiad z Jackiem Kiszkielem i Markiem Jastrzębiem

Pod koniec 2016 r. w Chinach zamknięto kolejny kamieniołom. Tym razem wydobywać przestała kopalnia dostarczająca na rynek granit G664. Sprawdziliśmy, dlaczego chiński rząd zamyka kolejne kopalnie i czy to może mieć wpływ na polską branżę kamieniarską, bo Brąz Królewski, jak G664 określany jest w naszym kraju, to jeden z najbardziej popularnych u nas chińskich granitów.

Słownik geologiczny – lazulit, lazuryt, lądolód Czy wiek skał może być bezwzględny? Historyczne kamieniołomy w południowej Anglii Trawertyny, alabastry i skały węglanowe nieprzyjmujące poleru Maltańskie wapienie

46 48 54

56 68

FOT. STONEADD.COM

KAMIEŃ NATURALNY 48

Czy wiek skał może być bezwzględny? – rozważania geologiczno-filozoficzne W latach 60. XX wieku wprowadzono w literaturze określenie „wiek bezwzględny” dla rozróżnienia pomiędzy wiekiem stratygraficznym a tym obliczanym i podawanym w latach. Jednakże wartości wieku uzyskanego w wyniku badań izotopowych nie mają w sobie nic absolutnego.

ARCHITEKTURA 62

TECHNOLOGIE Kamień, kamieniowi nierówny 74 Cieńsze nie zawsze najlepsze 84 Technistone wyprzedza trendy 90 Najnowszy Kodiak Evolution 100

FELIETON Mazurek: Jakość firmy Rocławski: Ogólnopolski Strajk Branży Kamieniarskiej

102 104

Piaskowce w rezydencji króla Jana III Sobieskiego 62

FOT. MICHAŁ RUSZKOWSKI

Piaskowce w rezydencji króla Jana III Sobieskiego

Kompleks pałacowo-ogrodowy w Wilanowie jest najcenniejszym klejnotem w koronie zabytków Warszawy. Pałac to symbol dziedzictwa kulturowego i artystycznego króla Jana III Sobieskiego oraz jego następców. Artyści pozostawili wiele rzeźb i elementów architektonicznych wykonanych z piaskowców świętokrzyskich.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIENIARSKA AGORA 10 LAT TEMU W NK

10 SZYBKICH PYTAŃ

Krzysztof Piotrowski

wiązany z branżą kamieniarską od około 15 lat. Przed 4 laty rozpoczął współpracę z czeską firmą Technistone, producentem konglomeratów kwarcowych. Aktualnie jest jej przedstawicielem handlowym na Polskę.

„NOWY KAMIENIARZ” 5 (28) / 2007

a okładce 28. numeru NK znalazło się zdjęcie gigantycznej wiertnicy przebijającej się pod przełęczą św. Gottharda w Alpach Lepontyńskich podczas budowy tunelu. W artykule przybliżono historię powstania i prowadzenia prac nad tym gigantycznym i niezwykle trudnym przedsięwzięciem. Okazuje się, że także tam pracowali Polacy. W kierownictwie budowy, a może i wykonawstwie można było spotkać polsko brzmiące nazwiska a jeden z nich pochwalił się, że jego ojciec pochodził z Katowic. Na stronach tego wydania NK znalazł się także artykuł poświęcony Stonehenge, w którym autor oprócz zaprezentowania kilku teorii próbujących odpowiedzieć na pytanie: Czemu służyło Stonehenge? Skupił się na kamieniarskim aspekcie tej przedwiecznej budowli, np. opisując, z jakiego kamienia zbudowany jest Kamień Ofiarny. Z numerze znajdziemy ponadto materiał poświęcony firmie RR Granity, w którym opisany został kolejny okres rozwoju firmy, w którym właściciele zainteresowali się produkcją na rzecz budownictwa. Włodarze firmy, pytani wówczas o opinię na temat budowlanego segmentu rynku kamieniarskiego, ocenili go dobrze. Stwierdzili, że ich zdaniem powoli zaczyna się zmieniać podejście klientów do kamienia, jako do materiału luksusowego. Czy ta opinia się potwierdziła? (B. L.) 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

Lubię... daleko podróżować. Nie lubię... bezczynności. Kiedy mam wolny czas... a co to takiego? Chociaż raz w życiu chciałbym... odpocząć bez telefonu i komputera. Gdybym nie pracował w kamieniu to... nie mam pomysłu. Kamień jest dla mnie... pasją, hobby i sposobem realizacji marzeń o podróżach. Mój ulubiony kamień to... ten, którego jeszcze nie znaleziono. Lubię w branży... zmienność i ciągłe poszukiwania nowych materiałów. Najbardziej cenię w swojej firmie... innowacje i ciągły rozwój. Najważniejszą rzeczą, którą zmieniłabym w firmie... kierunek, z jakim kojarzy się Technistone sprzed kilkunastu lat.

PRZEGLĄD PRASY ZAGRANICZNEJ

zerwcowy numer szwedzkiego czasopisma „Sten” to wydanie specjalne, któremu przyświeca hasło „Kamień i Kościół”. Poświęcono je kamieniowi w architekturze sakralnej i nagrobkarstwie. Jak pisze we wstępniaku zatytułowanym „Na początku był kamień” Kai Marklin, redaktor naczelny, w tym szczególnym wydaniu starają się opisać rolę Kościoła nie tylko, jako nośnika tradycji, ale również nowych trendów. W numerze znajdziemy m.in. wywiad z Annik Petersson zajmującej się tworzeniem, oczywiście przy pomocy tradycyjnych narzędzi, czyli młotka i dłuta, niepowtarzalnych napisów na kamiennych nagrobkach. Jak mówi na początku rola twórcy napisu (niezależnie od tego, gdzie on się będzie znajdował) jest bardzo ważna, bo przecież te słowa będą „żyć” przez wiele pokoleń, dając niejako świadectwo minionych czasów. Artystka opowiada m.in. o naj-

mniejszym nagrobku, który wykonała. Dzieło wielkości przycisku do papieru, miało być nagrobkiem, który zawsze przy sobie miał mieć syn-podróżnik zleceniodawczyni. Annik Petersson podejmuje także wątek nauki i pracy w Wielkiej Brytanii w Cardozo Kindersley Workshop. W czerwcowym numerze „Naturstein” znajdziemy m.in. obszerny artykuł redaktor naczelnej Bärbel Holländer „Znaki ciszy” dedykowany Friedrichowi Meyerowi, uznanemu w Niemczech rzeźbiarzowi, autorowi niepowtarzalnych nagrobków. Prace bohatera artykułu wykonane w twardych materiałach jak gabro, czarny bazalt można zobaczyć m.in. w Düsseldorfie na cmentarzu Itter. Jak można przeczytać w artykule mistrz Meyer od początku swojej pracy twórczej był przeciwnikiem anonimowości i traktowaniu nagrobków jak „wyrobów masowych”, po które klient przychodzi i wybiera jak ze sklepowej półki. (B. L.) 

tel. +48 600 211 126 tel. +48 604 514 834

Kamieniarstwo Siedlecki s.c. 46-250 Wołczyn, ul. Szymonowska 8 tel./fax.: +48 77 418 96 84 kontakt@KamieniarstwoSiedlecki.pl

dla

kamieniarzy

do 15% upustu od cen na granitowo.pl

Produkcja nowoczesna i niestandardowa! Hurtowa sprzedaż nagrobków Hurtowa sprzedaż płyt granitowych Płyty chińskie Płyty indyjskie

dla

kamieniarzy

do 35% upustu od cen na grachin.pl

Hurtowa sprzedaż nagrobków chińskich Brąz królewski G664, Różowy srebrzysty G623, Cheer pink G684 Wszystkie rozmiary Płyty chińskie

GotoweNagrobki.pl

dla

kamieniarzy

do 28% upustu od cen na akcesorium.pl

Hurtowa dystrybucja akcesoriów nagrobkowych Stal nierdzewna, Mosiądz, Brąz, Brąz oksydowany Caggiati, Lasef, Rodlew, AMV i inni

Z KRAJU PRAWO

Biegli sądowi i biegli ad hoc Zakwestionowanie przez przedsiębiorcę prawidłowości wykonania robót kamieniarskich i „groźba” odmowy zapłaty, niestety, nie należą do rzadkości. Zaangażowanie biegłego sądowego może temu zaradzić. Jeden z przedsiębiorców kwestionuje jakość wykonanej usługi i w konsekwencji odmawia zapłaty. Jedną z możliwości rozwiązania sporu jest droga polubowna. Przedsiębiorcy, najlepiej każdy z osobna, mogą zlecić biegłemu z dziedziny kamieniarstwa wykonanie opinii, której przedmiotem jest ocena poprawności wykonania zakwestionowanych prac. Ważne, aby w sposób precyzyjny i dokładny określić biegłemu zakres problemu, który powinien zbadać. Często bywa tak, że do wydania opinii przez biegłego z dziedziny kamieniarstwa potrzebna jest współpraca z innym biegłym, najczęściej z dziedziny budownictwa. Jeśli opinia lub opinie biegłych nie rozwiążą problemu i przedsiębiorcy nie rozliczą się, sprawa znajdzie finał w sądzie. Patrząc na problem i instytucję biegłego z perspektywy powoda, czyli przedsiębiorcy, który zdecyduje się na złożenie pozwu i rozwiązanie problemu na drodze sądowej, podkreślamy, że aby udowodnić swoje racje, może on wykorzystać opinię wykonaną przez biegłego przed wdaniem się w proces, wskazując ją jako dowód. Pomimo, że opinię wykonywał biegły znajdujący się na liście biegłych sądowych, załączona do pozwu opinia będzie miała charakter ekspertyzy (dokumentu) prywatnej i nie będzie miała charakteru dowodu z opinii biegłych. Takie ekspertyzy opracowane na zlecenie strony procesu przed jego wszczęciem lub w trakcie procesu są wyjaśnieniem z uwzględnieniem wiadomości specjalistycznych ich stanowiska zaprezentowanego w sprawie. Prywatna ekspertyza może stanowić wskazówkę dla sądu, iż w danej sprawie zachodzi konieczność dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii biegłego innego niż ten,

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

który sporządzał prywatną ekspertyzę na zlecenie którejkolwiek ze stron procesu. Jeśli po zbadaniu materiału zgromadzonego w sprawie (z reguły przesłuchaniu zawnioskowanych przez strony świadków, zbadaniu przedłożonych dokumentów) sąd dojdzie do wniosku, iż pojawiło się zagadnienie, do wyjaśnienia którego potrzebne są wiadomości specjalistyczne, zdecyduje się na przeprowadzenie dowodu w sprawie z opinii biegłego lub biegłych. W tym celu sąd wyda postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego i powoła go w celu wydania opinii. Z reguły jest ona zlecana biegłemu z listy prowadzonej przez prezesa sądu okręgowego, który ustanawia biegłych sądowych i prowadzi ich listy. Biegłym może być również osoba wyznaczona spoza takiej listy, tzw. biegły ad hoc. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 8.06.1987 r. w sprawie biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych biegłym jest osoba odpowiadająca wymaganiom wymienionym w cytowanym rozporządzeniu. Powinien on posiadać teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalistyczne z danej dziedziny rzemiosła. Do jego zadań należy ocena stanu lub właściwości rzeczy albo wyjaśnienie przyczyn określonych zdarzeń i określenia ich skutków. Biegły z reguły wykonuje opinię w formie pisemnej i przekazuje ją do sądu, który doręcza ją stronom lub pełnomocnikom. Często strona niezadowolona z wniosków końcowych opinii kwestionuje ją i sąd na na jej wniosek wzywa biegłego na rozprawę w celu ustnego uzupełnienia opinii pisemnej. W praktyce sprowadza się to do tego, iż biegłemu zadaje się szereg pytań w celu wyjaśnienia niejasności,

Edyta Iacovone I&S Iacovone Adwokaci www.ioslegal.pl

wątpliwości lub sprzeczności treści opinii z wnioskami końcowymi. Biegłemu sądowemu przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków niezbędnych do wydania opinii. Reguluje to rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 518). W praktyce koszty opinii biegłego to średnio od ok. 2 tys. zł do 10 tys. zł. Opinie biegłych stanowią dowód o szczególnym znaczeniu dla wyniku postępowania sądowego. Wskazać należy, że choć przepisy prawa nie precyzują, że przy wyrokowaniu sąd powinien kierować się zawartymi w nich wnioskami, to jednak ocena przydatności dowodu należy do sądu, który często wobec braku innych niezbitych dowodów bierze je za podstawę orzekania. Wynika to przede wszystkim z natury postępowania w sprawach, w których sąd musi ocenić poprawność wykonania zlecenia lub oszacować, na ile wada wykonanego zlecenia ma wpływ na ustaloną pomiędzy stronami cenę. *** Ze względu na wagę dowodu z opinii biegłego w sprawie istnieje żywa dyskusja w środowisku prawniczym, jak usprawnić proces powoływania i weryfikacji kompetencji kandydatów na biegłych, a także instrumenty kontroli nad ich pracą. Problematyka ta jest niezwykle ważna z punktu widzenia interesów społeczeństwa, a w szczególności z perspektywy prawa strony do rzetelnego procesu i rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. 

PŁYTY GRANITOWE Z NAJLEPSZYCH KOPALŃ ŚWIATA NOWE MATERIAŁY w grubościach 3 cm, 5 cm, 6 cm, 7 cm, 8 cm, 10 cm. (Madurai Gold, Golden Lava)

PŁYTKI GRANITOWE Absolute Black, Star Galaxy, Star Ruby, Ivory Brown oraz wiele innych

NOWE KOLORY

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY 05-320 MROZY

WARSZAWA MROZY

OBOK MIŃSKA MAZOWIECKIEGO

tel. 504 046 145 602 459 290

ul.Tartaczna 8 www.wgranit.pl

POSIADAMY WŁASNY TRANSPORT

Z KRAJU WYDARZENIA

FOT. STREZGOMSKA DWUNASTKA

REKORDOWA „STRZEGOMSKA DWUNASTKA”

Rekordowa liczba 450 biegaczy zameldowała się na starcie tegorocznej edycji „Strzegomskiej Dwunastki”. W biegu głównym na dystansie 12 km na wystrzał startera czekało 295 zawodników, którzy wyruszyli na trasę wytyczoną w pobliżu siedmiu dolnośląskich kamieniołomów. 100 z nich pobiegło na krótszym, 6. kilometrowym dystansie, pozostali pokonali dwa pełne okrążenia. W ramach Biegu rozegrano IV Ogólnopolskie Mistrzostwa Branży Kamieniarskiej. Ponadto prowadzo-

ne były klasyfikacje w kategoriach wiekowych, co 10 lat, kategoria małżeństw (łączny czas żony i męża w biegu głównym 12 km), klasyfikacja gminy Strzegom. W tym roku o tytuł najszybszych kamieniarzy walczyło 16 zawodników w tym 4 panie. Podobnie jak przed rokiem najszybciej trasę pokonał Przemysław Gibiec, drugi na mecie zameldował się Piotr Kłosowski, a brąz wybiegał Mirosław Hołubek. Wśród kobiet, również jak w 2016 roku, wygrała Joanna Trąbka, jednak w tym

LINIA ECO OD TECHNISTONE Firma Technistone wzbogaciła linię konglomeratów kwarcytowych Essential Collection o trzy nowe produkty: Elegance Eco Nev, Elegance Eco Zen i Elegance Eco Ash. Slaby dostępne są w trzech najbardziej pożądanych kolorach: bieli, beżu i szarości. Produkty wytwarzane są z selekcjonowanych piasków kwarcowych i krzemionkowych, sprowadzanych wyłącznie z najlepszych światowych złóż oraz szkła i kwarcu, pochodzących z Czech. Wysoka jakość produktu idzie w parze z bardzo atrakcyjną ceną – linia ECO wyróżnia się takimi samymi parametrami technicznymi jak slaby z innych kolekcji, jest jednak o wiele tańsza. Do największych zalet konglomeratów Eco należą wodoodporność, niepodatność na zaplamienia i wysoka odporność na zarysowania. Dodatkowo konglomeraty kwarcytowe nie wymagają impregnacji oraz nie odbarwiają się pod wpływem środków czystości i promieni UV. Wszystkie produkty obejmuje 10-letnia gwarancja Producenta. Produkty z kolekcji Eco są dostępne w płytach o wymiarach 305 x 142,5 cm i grubościach 12, 20 oraz 30 mm. Na specjalne życzenie istnieje możliwość wyprodukowania produktów o innych wymiarach. Produkty z kolekcji Eco dostępne są w bardzo atrakcyjnych cenach m.in. w nowym magazynie, mieszczącym się w firmie Carrara przy ulicy Miętowej 14 a w Poznaniu. (mat. Technistone) 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

roku nie była już jedyną reprezentantką płci pięknej w kamieniarskiej rywalizacji. Na mecie każdy z uczestników otrzymał pamiątkowy medal. Najlepsi biegacze wyjechali ze Strzegomia z dodatkowym trofeum w postaci kamiennych statuetek. „Strzegomska Dwunastka” z roku na rok przyciąga coraz więcej amatorów aktywnego spędzania czasu. W tym roku podobnie jak w ubiegłym urozmaicona trasa z niełatwymi podbiegami i szybkimi zbiegami poprowadzona została po 6 kilometrowej pętli. Przed biegiem głównym odbyły się biegi towarzyszące dla dzieci i młodzieży na krótszych dystansach, a wszystkie pociechy otrzymały taki sam medal jak dorośli. W tym roku „Strzegomska Dwunastka” nie była połączona ze Świętem Strzegomskiego Granitu. Ta impreza odbędzie się wyjątkowo w dniach 17-20 sierpnia na hipodromie w Morawie. Władze Strzegomia zdecydowały o tym ponieważ połączono je z Mistrzostwami Europy we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego. (B. L.) 

MINISTERSTWO DO RENOWACJI Firma Furmanek Renewal przeprowadzi renowację kompleksu budynków Ministerstwa Finansów w Warszawie. Obiekt z lat 50-tych XX wieku to przykład stylu socrealistycznego wpisany w 2012 r. na listę zabytków. Zakres prac obejmuje m.in.: oczyszczenie, naprawę i zabezpieczenie przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych elewacji oraz gzymsów i cokołów przyściennych elewacji budynku, wymianę mocowań obróbek blacharskich gzymsów i ścian attykowych, wymianę pokrycia ryzalitu, remont schodów zewnętrznych budynku. Przewidywany termin zakończenia robót to koniec lipca 2017. (red.) 

OGŁOSZENIA

SPRZEDAM GOLDMAN

PIASKARKA BEZPYŁOWA

18 000 zł brutto

Tel. 509 809 410

SPRZEDAM

Korpusy KRUSZAREK 7,5 KW i 15 KW w komplecie z silnikiem

od 17 000 zł brutto Tel. 509 809 410

Syndyk Masy Upadłości spółki BUDO STONE sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z/s w Ostrowcu Świętokrzyskim wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000058388 (dawniej JP GRANIT sp. z o.o.), niniejszym

zaprasza do rokowań w przedmiocie możliwości zakupu całości majątku upadłego bądź jego dzierżawy.

Potencjalni oferenci zobligowani są do nadesłania na adres biura Syndyka: Kochanowski i wspólnicy sp.k. ul. Wojska Polskiego 7/5 25 – 364 Kielce Zgłoszenia chęci przystąpienia do negocjacji w terminie 1 miesiąca od daty emisji niniejszego ogłoszenia. Wszelkie dodatkowe informacje udzielane są

pod nr. telefonu: 507-284-908

SPRZEDAM

MASZYNA DIAKERS PEŁNA DOKUMENTACJA info: 601 933 423, 697 966 530

FALCON 920 (15 lin) w pełni sprawny, pracujący

ŁUPIARKA KUZIK 50 rok produkcji 2009 super stan ZPH GRANEX S.C. Nowa Wieś 4 22-417 Stary Zamość tel.: 605 162 001 605 162 005

STRZEGOM

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

Z KRAJU WYDARZENIA V EDYCJA SZKOŁY GÓRNICTWA ODKRYWKOWEGO

ciele Związku Pracodawców Branży Kamieniarskiej, Prezes ZPBK Krzysztof Skolak wygłosił odczyt o budowaniu marki granitu strzegomskiego, jako produktu lokalnego, a Michał Firlej przybliżył temat anizotropii granitu strzegomskiego. Podczas otwarcia konferencji wręczono również nominacje do uczestnictwa w pracach zespołu w Sekcji Technologii Górniczych Komitetu Górnictwa Polskiej Akademii Nauk. Otrzymali je: dr inż. Tomasz Będkowski oraz Krzysztof Skolak. V edycja Szkoły Górnictwa Odkrywkowego była okazją do spotkania się środowiska naukowego z największymi i najważniejszymi przedstawicielami tego sektora rynku. WKG aktywnie wspiera tę największą konferencję branżową Polsce, występując na niej nie tylko, jako jeden ze sponsorów konferencji, ale również, jako ekspert w zakresie wydobycia surowca wapiennego oraz przetwarzania bloków trawertynowych. (o-red) 

„CALACATTA” OD PAMIRU

NOWI WICEPREZESI ZPBK

Firma Pamir, rozpoczęła sprzedaż swojej ofertowej nowości – konglomeratu kwarcowego Calacatta. Podobnie jak pozostałe wyroby, także Calacatta jest dostępna w sieci 12 dystrybutorów, prestiżowych hurtowni kamieniarskich z wieloletnim doświadczeniem. Jak podkreśla Peweł Bereza, właściciel Pamiru, nowy konglomerat nie przypadkowo nawiązuje nazwą do swojego kararyjskiego wzoru czyli marmuru Calacatta. – Delikatnie i niepowtarzalne użylenie uzyskane przez producenta doskonale odwzorowują ten unikatowy marmur. Dotychczas producenci konglomeratów kwarcowych nie oferowali takiego wyrobu – zapewnia P. Bereza. Pamir specjalizuje się w sprzedaży konglomeratów kwarcowych, w tym Max White prezentowanego jako „najbielszy z dostępnych na rynku”. W ofercie firmy znajdują się także materiały w odcieniach szarości i Pure black czyli doskonała czerń. (B. L. ) 

Jan Łobodziec i Jacek Łata od 9 czerwca br. pełnią funkcję wiceprezesów Związku Pracodawców Branży Kamieniarskiej. Wybory odbyły się podczas XXI Walnego Zjazdu ZPBK, który zorganizowano we Wrocławiu. Wcześniej uczestnicy zjazdu w głosowaniu uzupełnili też skład zarządu Związku, do którego weszli Jacek Łata i Dariusz Duda. Dotychczasowi wiceprezesi: Jan Ziętek i Marian Sroka zrezygnowali z tych funkcji z powodów osobistych. J. Ziętek podczas XX Walnego Zjazdu ZPBK, który odbył się 21 kwietnia w Radziejowicach, a M. Sroka kilka dni po zjeździe. W trakcie spotkania przedstawiono również zarys pomocy prawnej, którą uzyskać mogą członkowie związku. Zaprezentował ją przedstawiciel Kancelarii Radców Prawnych Daćków i Chwastyk. Obecnie porady znajdziemy już na stronie internetowej ZPBK w zakładce „vademecum” – porady. (B. L.) 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. ZPBK

Najlepsze metody urabiania skał na bloki, możliwości nowoczesnego sprzętu w przygotowaniu materiału, budowanie marki granitu strzegomskiego, jako produktu lokalnego oraz anizotropia granitu strzegomskiego – to tematy, które zaprezentowali przedstawiciele branży kamieniarskiej podczas V edycji „Szkoły Górnictwa Odkrywkowego”, która odbyła się w dniach 11-14 czerwca br. w Zakopanem. Jej organizatorami byli: Katedra Górnictwa Odkrywkowego przy Wydziale Górnictwa i Geoinżynierii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Fundacja „Nauka i Tradycje Górnicze”. V edycja „Szkoły Górnictwa Odkrywkowego” to jedno z najważniejszych wydarzeń branżowych w naszym kraju. Prezes MMG, Zbigniew Rybakiewicz oraz prezes WKG, Tomasz Będkowski zaprezentowali innowacyjne technologie wydobycia i obróbki bloków skalnych na przykładzie trawertynu z Raciszyna. W trakcie prezentacji goście mogli między innymi zobaczyć, zastosowanie linki diamentowej w urabianiu bloku, efektywne używanie pił z łańcuchem tnącym oraz poznać inne metody obróbki. Wszystkich techniki zostały przedstawione na przykładzie wydobycia trawertynu z Raciszyna. – Cieszymy się, że mogliśmy pokazać potencjał naszego parku maszynowego oraz podzielić się unikalną wiedzą z zakresu wydobycia i obróbki kamienia. Przez ostatnie lata zbudowaliśmy wyjątkowy zespół profesjonalistów, który może pracować na nowoczesnym sprzęcie. Dzięki temu wyjątkowemu połączeniu możemy zaoferować naszym klientom usługi od A do Z – podsumował Zbigniew Rybakiewicz, Prezes MMG. Podczas SGO prezentacje mieli także inni przedstawi-

50 000 m 2 kamienia

AMBA WHITE

MAGMA Hurtownia Kamienia ul. Obywatelska 128/152 94-104 Łódź

GOLD ANTIQUE

tel. 42 259 29 99 biuro@magma.net.pl

SNOWFLAKE

WWW.MAGMA.NET.PL WW facebook.com/Hurtownia.Kamienia

PRADA GOLD

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY

Renowacja placu Mariackiego w Krakowie dr inż. Mirosław Szczerek

FOT. GABRIEL WOJCIESZEK

Krakowski Plac Mariacki, pośrodku którego stoi bazylika Mariacka, jest jednym z najpiękniejszych fragmentów Starego Miasta. Wyłożony białą kostką podkrakowskiego, jurajskiego wapienia, uległ jednak zniszczeniu ze względu na bardzo duży ruch turystyczny oraz warunki klimatyczne. W tym roku plac przeszedł gruntowną restauracje i dzisiaj ponownie zachwyca wszystkich swoim niepowtarzalnym pięknem.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY

FOT. SŁAWOMIR SZAREK

ościół Mariacki należy do najbardziej znanych zabytków Krakowa i Polski. Przez wieki kościół otoczony był opieką bogatych rodzin mieszczańskich, dzięki czemu dziś budowla ta należy do grona najznakomitszych obiektów architektury sakralnej w Polsce. Z zewnątrz najbardziej charakterystycznym elementem bazyliki Mariackiej są dwie, nierównej wielkości wieże. Według legendy budowa wież powierzona została dwóm braciom, a każdy z nich pragnął stworzyć obiekt wyższy i piękniejszy. Rywalizacja doprowadziła do tego, że starszy brat zabił młodszego, a następnie z powodu dręczących go wyrzutów sumienia sam popełnił samobójstwo. Nóż, który był narzędziem zbrodni, do dziś wisi pod jedną z arkad Sukiennic. Wieża wyższa, zwana Hejnalicą, ma 82 metry wysokości. To właśnie z niej, z wysokości 54 metrów, grany jest co godzinę na cztery strony świata hejnał mariacki, który w południe rozlega się przez rozgłośnię radiową na całą Polskę. Sygnał za każdym razem urywa się, ponieważ według krakowskiej legendy w średniowieczu, w czasie jednego z najazdów tatarskich, czuwający na wieży strażnik zagrał hejnał, który miał ostrzec mieszkańców przed zbliżającym się wrogiem. Jeden z Tatarów dostrzegł strażnika i zabił go strzałą wypuszczoną z łuku. Choć legenda ta została wymyślona dopiero w latach 30. XX wieku przez amerykańską Polonię, to i tak została ona entuzjastycznie przyjęta przez krakowian i jest przez nich chętnie opowiadana. Wieża niższa, wysokości 69 metrów, przeznaczona jest na dzwonnicę kościelną. W wieży tej znajdują się cztery dzwony liturgiczne, które stanowią jeden z największych i najstarszych zespołów dzwonów średniowiecznych w Polsce. Ołtarz główny, dedykowany Maryi, zdobi wielkie późnogotyckie retabulum, wykonane w latach 1477-89 przez Wita Stwosza. Ołtarz ma wy-

) Białą kostką na placu Mariackim uległa zniszczeniu ze względu na bardzo duży ruch turystyczny oraz warunki klimatyczne (na zdjęciu fragment starej i odrestaurowanej nawierzchni placu).

miary 13 m na 11 m i liczy sobie blisko 200 figur, które zostały wyrzeźbione z drewna dębowego. Sceny umieszczone na ołtarzu przedstawiają rolę Matki Boskiej w dziele zbawienia. Ołtarz ten jest prawdziwym skarbem kościoła Mariackiego. Jest to największy gotycki ołtarz w Europie. Nawa główna ma wysokość 28 metrów i przykryta jest sklepieniem naśladującym gwiaździste niebo nocą. Projekt i ozdoby wykonane zostały przez Jana Matejkę w 1891 roku. Bazylika Mariacka stoi pośrodku placu, na Starym Mieście, sąsiadując z Rynkiem Głównym. Plac powstał po roku 1802, na miejscu zlikwidowanego cmentarza parafialnego przy kościele Mariackim. Plac Mariacki jest jednym z najpiękniejszych fragmentów Krakowa, wyłożony białą kostką, uległ zniszczeniu ze względu na bardzo duży ruch turystyczny oraz warunki klimatyczne. W POSZUKIWANIU BIAŁEGO WAPIENIA Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie, na polece-

nie władz miasta, zobowiązany został do wymiany wyeksploatowanej kostki na nową. Dyrektor Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, dr inż. architekt Jan Janczykowski zalecił wymianę starej kostki wapiennej na nową, również wapienną, ale o jak najlepszych parametrach fizykomechanicznych, gwarantujących jej długie użytkowanie. Ważnym wymogiem był również charakterystyczny biały kolor kostki, który miał respektować tradycję historyczną, ponieważ plac bazyliki Mariackiej nigdy nie był częścią Rynku i zawsze odróżniał się od niego charakterystycznym, białym kolorem nawierzchni. Na bazie wytycznych Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków inwestor, czyli Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie poszukiwał przez kilka lat w kopalniach polskich i europejskich odpowiedniego wapienia, który spełniłby wymagania Konserwatora Zabytków w Krakowie.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. MIROSŁAW SZCZEREK

KAMIEŃ NATURALNY

Skład bloków w kopalni wapieni Hauteville.

Odspajanie bloku z calizny.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

: Kontrola składu bloków w kopalni we Francji (od lewej) Bruno Charvet - dyrektor produkcji w kopalni Hauteville Stanisław Sater - Prezes Zarządu RDM Śródmiescie Andrzej Olewicz - z-ca dyrektora ZiKiT Krzysztof Pieniążek - dyrektor d.s. technicznych RDM Śródmiescie

FOT. MIROSŁAW SZCZEREK

Zastępca dyrektora ds. realizacji Andrzej Olewicz postawił jednak warunek, że badania wapienia pochodzącego z różnych kopalni muszą być przeprowadzone w jednym z akredytowanych laboratoriów, tak by wyeliminować ewentualne błędy i odchylenia, które mogłyby się pojawić podczas przeprowadzania wymaganych analiz w różnych ośrodkach badawczych. Dlatego wytypował do przeprowadzenia badań akredytowane Laboratorium Badania Własności Skał i Wyrobów Kamieniarskich Katedry Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, którym kieruje Anna Wilk. Po przeprowadzeniu analiz właściwości fizykomechanicznych wraz z oceną zachodzących zjawisk i procesów stwierdzonych podczas oceny petrograficznej uznano, że najlepszymi parametrami, w porównaniu z innymi wapieniami, które były w zasięgu zainteresowania inwestora, charakteryzował się wapień Hauteville z Alp francuskich. Opinia ta nie była jednak wystarczająca, ponieważ oprócz najlepszych parametrów fizykomechanicznych należało sprawdzić, czy technika wydobycia wapienia nie narusza jego wewnętrznej struktury przez zastosowanie, przykładowo, materiałów wybuchowych, co automatycznie wyeliminowałoby go z przewidywanej renowacji. Dyrektor Andrzej Olewicz postawił dodatkowo następujące wymagania: 1. Wydobycie i paserowanie bloków w kopalni powinno odbywać się wyłącznie za pomocą lin diamentowych; 2. Skład bloków w kopalni musiał zapewnić odpowiednią ilość sezonowanego wapienia do produkcji kostki, z uwzględnieniem bardzo ostrej selekcji dotyczącej obecności spękań, ponieważ były one niedopuszczalne, w produkcie końcowym; 3. Wybrane bloki miały być białe. Dopiero spełnienie tych wszystkich bardzo ostrych wymogów pozwoliło na podjęcie decyzji o dopuszczeniu wapienia z Alp francuskich na renowację placu Mariackiego z tego materiału.

FOT. MIROSŁAW SZCZEREK

: Jarosław Cybuch - Prezes Zakładu Kamieniarskiego Skamet Christian Laurent - właściciel kopalni i zakladu Euromarbles we Francji

FOT. SŁAWOMIR SZAREK

FOT. MIROSŁAW SZCZEREK

KAMIEŃ NATURALNY

Prace wykończeniowe przy układaniu kostki.

Wykonawcą prac był RDM Śródmieście w Krakowie.

BEZ ODCISKÓW MUSZLI Importerem bloków wapiennych z Francji oraz producentem kostki, według projektu Firmy Inżynieryjnej Techma z Krakowa, była firma kamieniarska Skamet ze Strzegomia. Najtrudniejszym zadaniem dla prezesa Jarosława Cybucha i załogi Skametu był wybór z dostarczonych bloków takich części, które w gotowej kostce, przygotowanej do położenia, zapewniały budulec bez mikropęknięć, ten sam jednolity biały kolor, bez odcisków muszli skorupiaków, które gdyby się pojawiały, zmieniłyby estetykę położonej płyty. W przypadku wapienia spełnienie tych kryteriów oraz dostosowanie się do terminowych dostaw było nie lada wyzwaniem, dającym się wykonać tylko dzięki dużym możliwościom produkcyjnym zakładu Skamet oraz sumienności pracowników, którzy z wielką skrupulatnością dbali o jakość dostarczanej kostki. Wielka odpowiedzialność spoczywała na prezesie Stanisławie Saterze z firmy RDM Śródmieście i jego pracownikach, którzy odpowiedzialni byli za położenie kostki podczas renowacji placu Mariackiego. Ich precyzyjna praca, w tym dbałość o wszystkie szczegóły wykończeniowe, dają efekt godny największego uznania zarówno mieszkańców Krakowa, jak i turystów w całego świata spacerujących po tak pięknym placu. Wapień Hauteville dzięki swej estetyce ma wieloletnią, udokumentowaną i bezsprzeczną, światową reputację w budownictwie oraz rzeźbie, przede wszystkim dzięki bardzo dobrej mrozoodporności, bardzo niskiej nasiąkliwości i twardości pozwalającej mu znosić trudne warunki klimatyczne, a jednocześnie odporności na uszkodzenia mechaniczne. Dlatego jest stosowany zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz wszelkich budów. Wapień ten może mieć różne odcienie, ale biały jest najpiękniejszy. O estetyce wapienia Hauteville z Alp francuskich świadczą sławne, światowe realizacje architektoniczne na różnych kontynentach: w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Argentynie, Algierii, Szwajcarii, Belgii, Hiszpanii, oczywiście we Francji, a teraz również w Polsce na placu Mariackim w Krakowie, położonym w centrum Królewskiego Miasta Polski, które jako jeden z pierwszych 12 obiektów na świecie znalazło się na pierwszej Liście światowego dziedzictwa UNESCO. 

FOT. SŁAWOMIR SZAREK

: Prace brukarskie na placu Mariackim wzbudzały duże zainteresowanie turystów.

Spis realizatorów renowacji placu Mariackiego Wybór materiału: Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie – dyrektor dr inż. architekt Jan Janczykowski. Projektant: Firma Inżynieryjna „Techma” Kraków, dyrektor Marta Mardyła. Inwestor: Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie (ZIKiT ) – zastępca dyrektora ds. realizacji Andrzej Olewicz. Wykonawca: RDM Śródmieście w Krakowie – prezes Stanisław Sater. Importer i producent kostki brukowej: „Skamet” Kamieniarstwo, Strzegom – prezes Jarosław Cybuch. Koordynator i dostawca wapienia: Mirexport France, dyrektor dr inż. Mirosław Szczerek. Badanie właściwości wapienia: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – Laboratorium Badania Własności Skał i Wyrobów Kamieniarskich – kierownik mgr inż. Anna Wilk.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

: Wapień Hauteville charakteryzuje się przede wszystkim bardzo dobrą mrozoodpornością, bardzo niską nasiąkliwością i dużą twardością. ) Do budowy Emipre State Building w Nowym Jorku użyto znacznych ilości wapieni z Hauteville.

Prace związane z restauracją placu Mariackiego zakończono w czerwcu 2017 roku.

FOT. WIKIPEDIA

;

FOT. GABRIEL WOJCIESZEK

1. Wieżowiec The Empire State Building w Nowym Jorku w Stanach Zjednoczonych. Jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli nie tylko miasta, ale także całego kraju. American Society of Civil Engineers (ASCE) zaliczyło go do 7 cudów współczesnego świata. Wśród najwyższych wieżowców świata zajmuje obecnie 9. pozycję, a w Stanach Zjednoczonych 2. Jest symbolem Nowego Jorku, celebrowanym podobnie jak paryska Wieża Eiffla. Znajdują się tu pomieszczenia biurowe dla 15 tysięcy ludzi, a windy mogą przewozić 10 tysięcy osób na godzinę. Poza biurami znajdują tu także banki, restauracje i sklepy. 27 871 mkw. wapienia Hauteville z Alp francuskich i Rocheron zastosowano do wyłożenia ścian na korytarzach wieżowca, w windach i wykończeniowych pracach na pierwszym piętrze. 2. Kapitol Stanów Zjednoczonych – budynek położony na Wzgórzu Kapitolińskim w Waszyngtonie, pełniący funkcję siedziby Kongresu Stanów Zjednoczonych (amerykańskiego parlamentu). 3. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w Nowym Jorku – (Guaranty Trust Co. in New York). 4. Sąd Najwyższy obejmujący wszystkie sądy stanu Nowy Jork – (New York Country Courthouse). 5. Departamentalna Poczta Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie (US Post Office Department, Washington). 6. Terminal autobusowy w Nowym Jorku (New-York Bus Terminal). 7. Memoriał Lincolna w San Francisco – Kalifornia, Stany Zjednoczone. 8. Instytut Bernasconi w Buenos Aires – Argentyna. 9. Berneńskie Muzeum Historyczne – jedno z najbardziej interesujących muzeów w Szwajcarii, a może i w całej Europie. 10. Bank Kantonalny Vaudoise w Lozannie – Szwajcaria. 11. Pałac Cesarski w Tokio (Meiji Imperial Palace, Tokio). 12. Królewski Pałac Eskorial w Hiszpanii – dawna rezydencja króla Hiszpanii, wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1984 roku. 13. Kasyno Blackenberge w Belgii. 14. Urząd Miasta w Algierze. 15. Ambasada Stanów Zjednoczonych w Paryżu. 16. Biblioteka Narodowa Francji w Paryżu – jest to największa biblioteka we Francji i jedna z największych na świecie. 17. Narodowy Pomnik Deportacji – Natzweiler-Struthof – Francja, postawiony w byłym niemieckim obozie koncentracyjnym położonym niedaleko miasteczka Natzweiler w Alzacji. Pomnik wysokości 41 metrów, wykonany z betonu, pokryty został białym wapieniem Hauteville. Symbolizuje on „płomień pamięci deportacji, który nie wygasa”. Pomnik został odsłonięty 23 lipca 1960 przez generała de Gaulle’a. 18. Poczta w Lyonie – Francja. 19. Izba Handlowa w Chambery – Francja (Chambre de Commerce de Chambery). 20. Amerykański cmentarz i pomnik Rhone (Rhone American Cemetery and Memorial) – znajdujący się w Draguignan w południowo-wschodniej Francji, upamiętnia inwazję aliantów 15 sierpnia 1944 roku (Operacja Anvil Dragoon). Na ścianie znajdują się nazwiska poległych 294 Amerykanów, których ciała nie zostały odnalezione lub zidentyfikowane po inwazji aliantów. 21. Budynek Forda na Bulwarach Paryskich. 22. Monumentalne schody w Białym Domu w Waszyngtonie... i wiele innych.

FOT. MIROSŁAW SZCZEREK

Wykaz wybranych realizacji architektonicznych na świecie, wykonanych z wapienia Hauteville z Alp francuskich

bloki granitowe

FRANCJA TARN drobne i grube ziarno TARN ciemny i royal KANADA CAMBRIAN black

INDIE PREMIUM ABSOLUTE BLACK

BRAZYLIA YELLOW CARACAS

VERDE UBATUBA

ROSA TUPIN

BLO DOS KI TÄ&#x2DC; W PO PNE R SZCZ CIE ECIN

KONTAKT: Hanna Mickiewicz tel.: +33 662 96 39 54, mail: hm.tarngranit@orange.fr

NOWY KAMIENIARZ (95) 2017 NOWY NOWYKAMIENIARZ KAMIENIARZ 234(94) (96)///2017 2017

53 59 33

Z KRAJU FIRMY KAMIENIARSKIE

Diament w służbie kamieniarstwa Firma MC Diam świętuje ćwierćwiecze działalności. Od początku jej specjalnością są narzędzia diamentowe do obróbki kamieni. O produkcji i planach na najbliższy okres z Andrzejem Bukalskim rozmawiał Bogdan Lewicki

Sześć lat temu, w ramach projektu „Produkcja bezpiecznych narzędzi diamentowych”, MC Diam kupiła m.in. automat do laserowego spawania. Jak z perspektywy lat ocenia pan tę inwestycję? Urządzenie jest wykorzystywane przy montażu segmentów diamentowych do dysku piły. Jak wiadomo, są dwie najbardziej popularne metody łączenia spieku z korpusem – lutowanie srebrem i spawanie laserem – obie wykorzystywane w naszym zakładzie. Wadą lutowania srebrem jest oczywiście temperatura topnienia tego metalu. W przypadku pił pracujących na mokro nie stanowi

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. ARCHIWUM NK

MC Diam uzyskał już kilka dotacji unijnych. Czy staracie się o kolejne? Dotychczas trzykrotnie uzyskiwaliśmy dofinansowania na rozwój produkcji narzędzi diamentowych. Teraz będziemy aplikować o środki na inwestycje „prośrodowiskowe” związane z modernizacją procesów produkcyjnych. Mam na myśli lepszy system odpylania, a także system odzysku ciepła technologicznego na potrzeby ogrzewania. W Sandomierzu w procesie spiekania używamy pieców elektrycznych dużej mocy, wytwarzających duże ilości ciepła. W znacznej części, szczególnie latem, jest ono bezpowrotnie tracone. Inwestycja, na którą zamierzamy uzyskać dofinansowanie, pozwoli na odzyskanie tego ciepła i wykorzystanie na potrzeby produkcji i ogrzewania. : W Sandomierzu produkujemy m.in. kompletne liny diamentowe - mówi Andrzej Bukalski.

to problemu, ponieważ tarcza jest ciągle chłodzona. Jednak przy pracy na sucho czy półsucho trzeba uważać na temperaturę. Spawanie eliminuje ten problem. W naszej firmie wykorzystujemy laser do produkcji narzędzi przeznaczonych do pracy na sucho lub półsucho, cięcia betonu, asfaltu. Obecnie powstaje tak około 1/3 tarcz, a to chyba najlepsze podsumowanie trafności zakupu. To szybka i tańsza metoda, oczywiście mająca swoje plusy i minusy. Wadą, a właściwie specyfiką tej metody jest to, że po przyspawaniu nie można

już wymienić segmentu. Tarcze, które mogą być regenerowane, muszą być więc lutowane srebrem. Dotyczy to pił o średnicach powyżej 600 mm. MC Diam produkuje diamentowe segmenty od 10 lat. Czy w tym okresie modyfikowaliście swoją produkcję? Skład segmentu diamentowego jest wypadkową olbrzymiej liczby zmiennych, począwszy od samych syntetycznych diamentów, których jest co najmniej kilkanaście gatunków, dodatkowo mogą być powlekane, aby lepiej wiązały się ze spoiwem. Spoiwo

Z KRAJU

(

FOT. ARCHIWUM NK

Automat do laserowego spawania. zakupiliśmy w ramach projektu „Produkcja bezpiecznych narzędzi diamentowych”. Urządzenie znakomicie sprawdziło się w montażu diamentowych segmentów do dysku piły - mówi A. Bukalski.

otwiera jeszcze większe pole manewru, a podkreślam, musi ono być perfekcyjnie dobrane do warunków pracy. W związku z tym można powiedzieć, że modyfikacja produkcji to chleb powszedni. Mamy oczywiście swoje laboratorium, ale przed kilku laty nawiązaliśmy ścisłą współpracę z Instytutem Metalurgii Proszków Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Razem z pracownikami naukowymi tej uczelni przygotowujemy nowe rodzaje segmentów wykorzystywanych także w naszej produkcji. AGH wykonuje badanie, które wykorzystujemy w produkcji. Kiedyś diament stanowił ok. 40% wartości narzędzi, dzisiaj to już tylko ok. 10%. Przez to duży udział mają proszki metali wykorzystywane jako spoiwa. Najlepszym metalem jest kobalt, który jest jednak drogi. Dlatego wciąż poszukiwane są surowce mogące go zastąpić. Poza tym kobalt jest toksyczny i prawo europejskie nakłada szereg restrykcyjnych wymogów, które trzeba spełnić podczas produkcji wykorzystującej ten pierwiastek (oczywiście w Chinach nie przejmują się tym problemem, co m.in. przekłada się na niższe ceny narzędzi). W naszym laboratorium, także we współpracy z AGH, sami przygotowujemy mieszanki, w których już

praktycznie nie używamy kobaltu, zastępując go w głównej mierze mieszankami żelaza, miedzi, cynku. Jakie segmenty są najpopularniejsze w Polsce? Wiadomo, że obecnie w Polsce najbardziej popularny jest granit. Marmur i piaskowiec stanowią dużo mniejszy udział. Dużo rodzimych zakładów przerabia wiele rodzajów granitu. Dla nich mamy narzędzia uniwersalne. Jeśli jednak ktoś tnie tylko jeden rodzaj, możemy zrobić segmenty tylko dla niego, pod jego specyficzny kamień i jego indywidualne potrzeby. Przecież jeden kamieniarz chce ciąć szybko, a jakość cięcia jest kwestią drugorzędną, bo np. produkuje krawężniki, a drugi odwrotnie – może wolniej, ale dokładniej. Współpraca z AGH pozwala nam na opracowanie właśnie takich indywidualnych narzędzi. Mamy np. klienta, który tnie trakami linowymi specyficzny rodzaj piaskowca. Dzięki współpracy z AGH uzyskaliśmy takie parametry liny, które biją na głowę inne. Nasza produkcja nie jest jednak na tyle duża, żeby zaspokoić potrzeby nawet naszych klientów, bo polski rynek jest całkiem spory. Dlatego w obrocie MC Diam narzędzia własnej produkcji stanowią ok. 20%, reszta to wyroby innych firm.

MC Diam jest jedyną polską firmą produkującą od podstaw kompletne liny diamentowe używane do cięcia trakami linowymi. Czy także w tym segmencie firma będzie miała do zaoferowania jakieś nowości? Diamant Boart (obecnie grupa Husqvarna) jest prekursorem zastosowania liny diamentowej, a my od 1991 ściśle współpracujemy z tą firmą. Siłą rzeczy musiały więc pojawić się w tej współpracy liny. Od początku ekspansji traków linowych, m.in. ze względu na współpracę z Diamant Boart, propagowaliśmy w kraju ten sposób przecierania kamienia – obecnie najbardziej popularny. Z biegiem lat Polska stała się poważnym odbiorcą lin diamentowych i traków linowych, dlatego w 2011 r. postanowiliśmy uruchomić ich produkcję. Aktualnie produkujemy liny plastyfikowane o średnicach koralików 9 i 10 mm dla monolinek i 8,3 mm dla wielolin. W zakładzie w Sandomierzu kończymy właśnie testy naszego nowego urządzenia, zaprojektowanego i wykonanego we własnym zakresie, wykorzystywanego do produkcji lin diamentowych. Jest to system do tzw. ostrzenia linek, czyli odkrywania w koralikach diamentowych ziaren. Dzięki temu zabiegowi lina jest gotowa do użycia bezpośrednio po założeniu na bębny traka. Wcześniej kamieniarz musiał sam „naostrzyć” linę, co zabierało mu czas. Jakie plany na najbliższe miesiące ma MC Diam? Jak wiadomo, nasz rynek cechuje się sezonowością. Zimą traki najczęściej nie tną, bo często są montowane na zewnątrz. Dlatego szukamy rozwiązania na minimalizację tej sezonowości. Stąd próba zwiększenia naszej obecności na rynkach Rosji, Białorusi, Słowacji. Na to też chcemy pozyskać jakieś środki zewnętrzne. Korzystając z okazji, chcę poinformować naszych dotychczasowych i potencjalnych klientów, że podczas poznańskich Targów Stone 2017 zaznaczymy nasz jubileusz, ale szczegółów jeszcze nie będę zdradzał. 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

Z KRAJU FIRMY KAMIENIARSKIE

Pokoleniowa zmiana warty Nazwiska Kiszkiel i Jastrząb na warszawskim rynku kamieniarskim są znane od dziesięcioleci. Właśnie nastąpiła tam zmiana pokoleniowa. O działalności Hurtowni Impali CB z jej właścicielami Markiem Jastrzębiem i Jackiem Kiszkielem rozmawiał Bogdan Lewicki. ( Marek Jastrząb i Jacek Kiszkiel w najbliższych miesiącach zamierzają zmienić lokalizację głównej siedziby. W nowym miejscu postawiona zostanie też hala z suwnicą. Oprócz grubej płyty, w ofercie będą też płyty cieńsze.

FOT. ARCHIWUM NK

bo musieliśmy dawnych klientów odzyskać – niejako „odbić” z rąk konkurencji, a z drugiej strony myślę, że to także był pewien handikap, bo jednak byli to nasi klienci sprzed lat, którzy nas znali. Zaczęliśmy od rynku warszawskiego, chociaż to bardzo specyficzny rynek.

Hurtownia Impali CB działa w Jabłonnie koło Warszawy od czterech lat. Jednak historia współpracy rodzin Kiszkielów i Jastrzębiów w zakresie handlu kamieniem naturalnym jest w tym rejonie starsza. Mogliby panowie przypomnieć, kiedy to się zaczęło? Jacek Kiszkiel: Faktycznie historia działalności ma już sporo lat, bo nasi ojcowie zaczęli prowadzić sprzedaż na warszawskim rynku już na początku lat 90. ubiegłego wieku. Uruchomili wtedy hurtownię kamienia naturalnego w Warszawie przy ul. Mehoffera, czyli około 7 km od Jabłonny. Hurtownia działała bardzo prężnie, zdobywając wielu klientów, aż do czasu, kiedy do Polski zaczęto sprowadzać olbrzymie ilości gotowych nagrobków z Chin. Wtedy postanowili zawiesić działalność hurtowni, oczywiście samemu pozostając przy swojej dotychczasowej

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

działalności w branży kamieniarskiej. Marek Jastrząb: Jednak taki stan nie trwał zbyt długo, bo w 2011 przyjechał do mnie Jacek z pomysłem reaktywacji hurtowni. Pomysł trafił na podatny grunt i w 2012 roku wystartowała Hurtownia Impali CB. Dzisiaj żartujemy, że to po prostu była naturalna zmiana pokolenia, bo rodziny zostały przecież te same.

Dlaczego zdaniem panów jest on taki specyficzny? M.J.: Po pierwsze jego specyfika polega na tym, że każdy na nim chce działać i w związku z tym swoje hurtownie czy przedstawicieli mają tu firmy z całego kraju, a nawet firmy zagraniczne, a to, wiadomo, oznacza dużą konkurencję. Kiedy my wróciliśmy na ten rynek, to też uszczknęliśmy kawałek tego tortu, a klientów za bardzo nie przybyło.

Po pięciu latach można żartować, ale nie mieli panowie obaw, że „reaktywacja” hurtowni może się nie udać? Przecież dawni klienci mieli już nowe firmy, w których się zaopatrywali. M.J.: Oczywiście, że mieli, ale wielu do nas jednak wróciło, a to chyba o czymś świadczy. Oczywiście nikt by nie wrócił, gdybyśmy nie mieli atrakcyjnej oferty. W tej kwestii na sentymenty nie ma co liczyć. Z jednej strony mieliśmy trudniej,

Dlaczego rozmowy o wznowieniu działalności hurtowni rozpoczęły się akurat w 2011 roku? J. K.: Nie jest żadną tajemnicą, że było to nierozerwalnie związane z uruchomieniem wydobycia impali CB w Republice Południowej Afryki, w kamieniołomie leżącym w pobliżu stolicy Pretorii, należącym do Zenona Kiszkiela. Poczynione tam inwestycje pozwoliły na zapewnienie stałych dostaw Impali CB, co z kolei pozwoliło na ponowne uruchomie-

Z KRAJU

Jak wyglądał powrót na warszawski rynek? M.J.: Już pierwszy rok działalności przyniósł bardzo dobre rezultaty. Od razu wiedzieliśmy, że to był przysłowiowy strzał w dziesiątkę. Wtedy zaczęliśmy myśleć o kolejnym punkcie i tak powstał skład w Kraczkowie. Z roku na rok się rozwija i jesteśmy zadowoleni z niego, ale sprzedajemy na terenie całej Polski, bo auta wyjeżdżają na cały kraj. Kraczkowa to drugi kraniec Polski. Nie można sprzedawać bliżej? J. K.: Kraczkowa koło Rzeszowa, to lokalizacja wybrana z innego powodu. Ten skład handluje niemal w 90 procentach kamieniem pochodzącym z kopalni ojca, chociaż nie tylko, bo w ofercie we wszystkich składach mamy też granitowe slaby ze Skandynawii, Brazylii, Indii. A on ma także kamieniołomy na Ukrainie. Dlatego ze względu na bliskość Ukrainy wybraliśmy na lokalizację hurtowni okolice Rzeszowa. Na razie plac jest przygotowany pod slaby, ale mamy rezerwę terenu i jeśli będzie możliwe ściąganie tam bloków, to przygotuje-

mamy slaby w grubościach od 6 do 15 cm. To ważne, bo kiedyś taki slab klient musiał zamawiać, czekać i do końca nie wiedział, co dostanie. Teraz przychodzi, wybiera i już ma. Poza tym na rynku południowo-wschodnim jest zdecydowanie mniej kamieniarzy. To zrozumiałe chociażby ze względu na wielkość miast – Rzeszów jest kilka razy mniejszy od Warszawy.

FOT. ARCHIWUM NK

nie hurtowni w okolicach Warszawy i nie tylko. Dzisiaj można powiedzieć, że łapiemy stabilizację zarówno z ilością wydobycia, jak i jego jakością. Jeszcze 3-4 lata temu brakowało po prostu materiału. Poza tym sprowadzaliśmy z RPA bloki niepaserowane, a to skutkowało tym, że po przetarciu okazywało się, że jakiś procent miał wady. Teraz zostało to już opanowane, ponieważ w afrykańskiej kopalni pracują trzy monolinki – zresztą produkcji strzegomskiego ZREMB-u, którego właścicielem jest ojciec. Przy paserowaniu można wyłapać wadliwe bloki, bo po odcięciu na mokrym kamieniu dużo więcej widać, więc o kolejny procent zmniejszamy wadliwość. W kopalni pracują głównie pracownicy z ościennych krajów: Zimbabwe, Botswany. Z RPA tylko kilku. Mamy tam taki sam sprzęt jak na kopalni Graniczna. Niedługo ruszy tam wielolinka także produkcji ZREMB-u.

: –Hurtownia Impala CB w Jabłonnie sprzedaje dużo „grubych” płyt – 6, 8, 10 a nawet 12 cm – mówią Marek Jastrząb i Jacek Kiszkiel.

my teren pod bloki i ruszymy. Działka czeka, ale na razie nie wiadomo, co będzie za rok czy dwa lata. Czy rynek warszawski różni się od południowo-wschodniego? M.J.: Oczywiście, i to radykalnie. Po pierwsze w okolicach Warszawy i na terenach południowo-wschodnich jest zapotrzebowanie na inne grubości płyt. W Jabłonnie podstawową grubością jest „szóstka”, ale również sprzedajemy dużo płyt o grubościach 8, 10 a nawet 12 cm, podczas gdy na innych rynkach w Polsce jest to niespotykane. Na Podkarpaciu sporadycznie sprzedajemy płyty grubsze niż 6 cm, a największym powodzeniem cieszą się „piątki”. Oprócz tego w Warszawie nagrobki są większe gabarytowo, widać to także na starych cmentarzach. Tych dwóch rynków nie można porównywać, bo każdy jest inny i nic na to się nie poradzi. Tego się nie zmieni z roku na rok. J. K.: My od momentu uruchomienia hurtowni propagujemy grubą płytę. Teraz klienci wiedzą, że u nas od ręki dostaną taką płytę, bo na składzie

A trzecia hurtownia pod Łodzią? J. K.: Ona działa na zasadzie franczyzy. To pan Waldemar Cieplucha, właściciel firmy kamieniarskiej Mastaba z Kurowic, nas znalazł, przyjechał i zaproponował taką formę współpracy. Przedtem zrobił kawał dobrej roboty, bo dobrze rozeznał tamtejszy rynek, przygotował plac i działa. Oni skupili się nie na samej Łodzi, a bardziej na jej okolicach. Także tam wszystko rozwija się we właściwym kierunku, stopniowo przynosząc oczekiwane efekty. Jednak nie wszędzie jest tak różowo, bo np. w Sosnowcu musieliśmy hurtownię zamknąć. Czy na przestrzeni kilku lat coś się zmieniło? M.J.: Na szczęście rynek warszawski, a może nawet więcej niż tylko warszawski, odchodzi od gotowych wyrobów. Klienci są coraz bardziej świadomi wyboru, poszukują oryginalnych pomników, nie chcą kupować „gotowca”. Pomału się to zmienia i doskonale wpisuje w nasze działania propagujące grubą płytę, bo ona pozwala na takie rozwiązania. Jakie plany na najbliższy okres? J.K., M.J.: Chcemy zmienić lokalizację naszej głównej siedziby, bo po prostu zaczyna brakować miejsca. Działka ma tylko 1500 mkw. i już się nie mieścimy. Jesteśmy na etapie uzgodnień. Jednak w nowym miejscu – mamy na myśli okolice Jabłonny – postawimy halę z suwnicą, czyli wskoczymy na wyższy poziom. Tam oprócz grubej płyty będą też w ofercie płyty cieńsze. 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

ZE ŚWIATA WYDARZENIA

FOT. VITORIASTONEFAIR

VITÓRIA STONE 2017 – PÓŹNIEJ ALE Z SUKCESEM

43. edycja targów Vitória Stone Fair Marmomacc Latin America za nami. W tym roku targi odbyły się nie, jak zazwyczaj w lutym, ale trwały od 6 do 9 czerwca. Powodem zamiany daty imprezy był strajk policji i zamieszki panujące w lutym br. w całym stanie Espirito Santo oraz jego stolicy Vitórii. Targi Vitória Stone to jedne z najważniejszych targów branży kamieniarskiej na świecie, skupiających przedsiębiorców, dostawców, odbiorców lokalnych i międzynarodowych.

Z pewnością zmiana terminu wpłynęła też na frekwencję – w tym roku wystawiło się około 300 wystawców, zdecydowana większość z Brazylii. Drugą pod względem liczby nacją byli Włosi. W tym roku po raz pierwszy na targach pojawili się kupcy z Wietnamu, Rosji i Belgii. Swoje stoiska miały m.in. takie firmy jak: Breton, GMM, Donatoni, BM, Pedrini. W ubiegłym roku zgromadziły 300 brazylijskich wystawców oraz 120 spoza tego kraju. Tegoroczną targową nowością był

projekt Stone Square, który został zaprojektowany przez architekta Viviana Cosera i przedstawiał różne formy zastosowania kamienia jako płyt podłogowych oraz na blaty. Oczywiście podczas targów odbyło się wiele paneli dyskusyjnych i prezentacji, z zakresu architektury, handlu i marketingu. Vitoria Stone organizowane są w kooperacji z Grupą Veronafiere, organizatorami targów Marmomacc w Weronie. (o-red) 

KAMIENNY KWIAT

Firma Kamieniarstwo Kiszkiel zakończyła montaż trzech traków jednolinowych „made in ZREMB” ze Strzegomia w swoim kamieniołomie Brits, w Republice Południowej Afryki. Traki będą wykorzystywane przede wszystkim do paserowania wydobywanych tam bloków granitu Impala CB. Proces służy oczywiście optymalizacji transportu. Montaż traków to kolejna inwestycja firmy Zenona Kiszkiela w afrykańskim kamieniołomie. W ubiegłym roku zamontowano tam suwnicę o udźwigu 35 ton, z dodatkowym wciągnikiem o nośności 5 ton. To właśnie to urządzenie będzie załadowywało i rozładowywało materiał bloczny na wózki zamontowanych właśnie trzech traków jednolinowych. Montaż suwnicy i traków linowych to kolejny etap rozwoju firmy Zeno-

„Fiore di Pietra” (kamienny kwiat) to najnowsze dzieło znanego architekta Mario Botta. Wznoszący się w wysokości 1.704 m npm na Monte Generoso, na granicy między Włochami a Szwajcarią, sferyczny kształt budynku niewątpliwie można skojarzyć z nierozwiniętym jeszcze, pąkiem kwiatu. (o-red) 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

na Kiszkiela w Afryce. Przedsiębiorca zamierza również postawić w pobliżu kamieniołomu halę, w której będą przecierane płyty. Obecnie do Polski sprowadzane są bowiem całe, nieprzetarte bloki. (B. L.) 

FOT. ENRICO CANO

FOT. ARCHIWUM J. KISZKIEL

POLSKIE TRAKI LINOWE W AFRYCE

KOLOR GRANIT SPRZEDAŻ PŁYT

Krzysztof Trybuszek (tel. 501 215 200) Leszek Trybuszek (tel. 601 223 497) ul. Armii Krajowej 53, 58-150 Strzegom

info@kolor-granit.com.pl, www.kolor-granit.com.pl ! NA

C ER

KAPUŚCIŃSKI

STRZEGOM KOŚMIN SZWED UKRAIŃSKI TOŁKOWSKI BOHUS RED

5 cm: 250 zł/m2 brutto

BIANCO PEARL 5 cm: 220 zł/m2 brutto

LABRADOR

5 cm: 300 zł/m2 brutto

USŁUGA CIĘCIA LINKAMI 50 zł/m2

NARZĘDZIA DO MASZYN CNC

TARCZE DO CIĘCIA

NARZĘDZIA DO MASZYN RĘCZNYCH

PRZENOŚNE MASZYNY ELEKTRYCZNE

FREZY PALCOWE

FREZY PROFILOWE LINIA 20

FREZY Z PIERŚCIENIEM OPOROWYM

PEŁNA GAMA NARZEDZI DIAMENTOWYCH, MASZYN RĘCZNYCH DO OBRÓBKI KAMIENIA - NAJWYŻSZA JAKOŚĆ W ATRAKCYJNEJ CENIE! * Promocja wiosenna od kwietnia do czerwca: - 25% od cen cennikowych

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY WYDOBYCIE

Znikający Brąz Królewski Pod koniec 2016 r. w Chinach zamknięto kolejny kamieniołom. Tym razem wydobywać przestała kopalnia dostarczająca na rynek granit G 664. Sprawdziliśmy, dlaczego chiński rząd zamyka kolejne kopalnie i czy to może mieć wpływ na polską branże kamieniarską, bo Brąz Królewski, jak G664 określany jest w naszym kraju, to jeden z najbardziej popularnych u nas chińskich granitów. Bogdan Lewicki

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. STONEADD.COM

opalnia G664 nie jest oczywiście pierwszą i ostatnią, którą zamknięto w Państwie Środka w minionych latach. Pierwszy był kamieniołom G603 w Jinjiang, zlikwidowany przez rząd na początku 2009 roku. Wydobycie granitu G687 zostanie wstrzymane w tym roku, a w 2018 do zamknięcia planowany jest kamieniołom G654 oraz kilka kopalń z Shandong. Dane, opisujące ten proces dla wielu polskich przedsiębiorców mogą być szokujące, jednak na chińczykach nie robią chyba większego wrażenia, o czym świadczyć może chociażby wypowiedź, o którą poprosiliśmy Tinę-Tian Jing z China Stone Material Association. – Według przybliżonych danych statystycznych od 2011 roku w prowincji Fujian zamknięto około 1000 kamieniołomów oraz 2000 zakładów kamieniarskich. Większość z nich pracowała bez wymaganych licencji. Były to zakłady małe i słabo wyposażone, które poważnie zanieczyszczały środowisko. Lokalne zasoby kamienia w Fujianie nie są jednak słynne czy wysoko cenione, najczęściej wykorzystywane są do produkcji kostki brukowej. Wydobycie w Fujianie stanowi małą część obrotu branży kamieniarskiej tego regionu, a zamknięcia kamieniołomów wydobywających granity: G603, G623, G633, G664, nie ma znaczącego wpływu na podaż marketingową wszystkich granitów –

: Zrzut ekranowy jednej z internetowych wyszukiwarek kamieniołomów, w której widnieje kopalnia w której wydobywano granit G664.

istnieją ich zamienniki w innych częściach Chin.– wyjaśnia Tina-Tian Jing. EKOLOGICZNY ZWROT? Dlaczegóż nagle Chiny zaczęły tak bardzo przejmować się zanieczyszczeniem środowiska i to przez firmy branży kamieniarskiej – jakby nie było bardziej szkodliwych. Jeśli cofniemy się do roku 2013 i spojrzymy na wypowiedzi Zou Chuansheng, przewodniczącego China Stone Material Association, działania

rządu już nie będą tak bardzo zadziwiające. Cóż takiego powiedział pan Chuansheng? Otóż w wywiadzie udzielonym Peterowi Beckerowi z portalu Stone-Ideas.com w 2013 r. stwierdził on, że zgodnie z wytycznymi, rządzącej niepodzielnie Chinami Partii Komunistycznej, omawianymi podczas 3 sesji plenarnej 18 krajowego (grudzień 2013 r.) zjazdu tejże partii, jednym z głównych celów Chin na najbliższe lata jest odpowiedzialniejsze

KAMIEŃ NATURALNY

( G664 to granit występujący również pod nazwami: Majestic Mauve, Luna Pearl Granite, Luoyuan Bainbrook Brown, Black Spots Brown Granite, Coffee Grani i oczywiście Brąz Królowski.

FOT. ARCHIWUM NK

Wytrzymałość na ściskanie: 128,5 MPa Wytrzymałość na ugięcie: 12,8 Mpa Ciężar właściwy: 2610 kg/m3 Nasiąkliwość: 0,31 %

wykorzystanie zasobów naturalnych, ulepszanie planowania kopalnictwa, aktualizacja technologii, zmniejszenie zużycia energii i zmniejszenie zanieczyszczeń. Chińscy prominenci stwierdzili po prostu, że ich społeczeństwem powinno bardziej dbać o ekologię, a sektor kamieniarski także musi wpisać się w ścieżkę tego rozwoju. Działania te mają iść w parze ze stymulowaniem konsumpcji w sektorze wyposażenia domu, w tym oczywiście, w elementy z kamienia naturalnego. W innym z wywiadów z tego okresu pan Z. Chuansheng stwierdził, że ochrona środowiska stała się głównym tematem rozwoju gospodarczego Chin, a przemysł kamieniarski obejmujący wszystkie dziedziny górnictwa, przetwarzania i stosowania musi dostosować się do tej tendencji. Właśnie dlatego wszystkie przedsiębiorstwa tego sektora muszą przystosować się do spełnienia nowych ostrzejszych wymogów, a ci którzy nie są w stanie im sprostać... po prostu wypadają z gry. – Wraz ze zmianą orientacji rozwojowej samorządów, rosnącymi presjami ekologicznymi i środowiskowymi oraz apelami na rzecz poprawy życia ludzi, chińska branża kamieniarska, zwłaszcza kopalnie i zakłady obróbcze, musiała przyspieszyć proces modernizacji i przekształceń. W celu

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

osiągnięcia dobrych efektów gospodarczych, wszystkie przedsiębiorstwa wzmacniają zarządzanie, inwestują w „czystą” i bezpieczną produkcję, podnoszą jakość, zwiększają produkty o wysokiej wartości dodanej i podejmują drogę rozwoju marki. Idea nowoczesnego przemysłu kamiennego, zainicjowana i popierana przez Stone Association, jest opisana, jako zaawansowana technologicznie, oszczędzająca zasoby i przyjazna dla środowiska – dodaje Tina-Tian Jing z China Stone Material Association. ZROBILI ZAPASY Oczywiście w tym roku poważniejszych kłopotów z nabyciem Brązu Królewskiego jeszcze nie ma. Wszyscy poważni gracze wiedzieli, co się święci i zrobili spore zapas – zarówno chińscy jak i polscy. Przygotowując ten materiał na stronie internetowej jednego ze znaczących dostawców G664 znaleźliśmy informację, że po informacji o zamknięciu kopalni uzupełniła z należytą pieczą swoje składy magazynowe. Chiński eksporter informował tam również, iż w okresie od grudnia 2016 r. do marca 2017 r. otrzymał zamówienia na 2000 kontenerów G664. Jak powiedział nam Jan Hybiak, który ma swój zakład kamieniarski w Chinach proces zamykania kamieniołomów trwa od lat.

– Zamykają różne kamieniołomy. Brąz Królewski jest w Polsce popularny, więc najprawdopodobniej zastąpią go innym. Wszystko zależy od ceny i jakości – przypuszcza J. Hybiak. Podobnego zdania jest Wojciech Rogala. – Mieliśmy wcześniej informacje o zamknięciu kamieniołomów wydobywających G664, nie wnikałem jednak w powody. Wiedząc, że wydobycie zostanie wstrzymane zdołaliśmy się do tego należycie przygotować, ponieważ ten granit cieszy się w naszym kraju bardzo dużym powodzeniem, głównie ze względu na swoje dobre parametry. Dlatego w zeszłym roku zamówiliśmy więcej G664. Teraz mamy zapas i jestem przekonany, że do końca tego roku ten granit będzie bez problemów dostępny w naszej ofercie. Co będzie później trudno teraz powiedzieć. Jedno jest pewne: przyroda nie lubi próżni, więc jestem niemal pewny, że kiedy tylko w Chinach skończą się zapasy tego surowca – znajdzie się jego zamiennik, najprawdopodobniej z innego kamieniołomu działającego w prowincji Fujian, a może z innego rejonu. Taka sytuacja miała już miejsce i właśnie tak to się skończyło. W lukę wszedł inny rodzaj granitu – wyjaśnia W. Rogala. Z nieco innej perspektywy na zamykanie chińskich kamieniołomów patrzy Grzegorz Siedlecki z firmy Kamieniarstwo Siedlecki. Jego zdaniem, ze zniknięcia Brązu Królewskiego, a właściwie gotowych wyrobów z tego kamienia powinny być zadowolone polskie zakłady kamieniarskie, w tym oczywiście jego. – To oznaczałoby, że to, co sprowadzamy musimy wyprodukować u nas na miejscu, a to oznacza więcej pracy. Mówię oczywiście o „obrobionym” kamieniu i gotowych nagrobkach z tego materiału. Wolałbym sprowadzać Brąz Królewski w blokach albo slabach, bo to naprawdę dobry materiał. Teraz na imporcie zarabiają Chińczycy, przewoźnicy zagraniczni, i oczywiście nasz rząd, bo płacimy od tego podatki.– stwierdza G. Siedlecki. 

KAMIEŃ NATURALNY STEGOS 68 mgr Katarzyna D. Zagożdżon dr Paweł P. Zagożdżon

Laz-Ląd Lazulit – minerał z grupy fosforanów – o wzorze (Mg,Fe2+)Al₂(PO₄)₂(OH)₂, o pięknej, niebieskiej barwie, wizualnie zbliżony do (¦) lazurytu (¦ lapis lazuli) i często z nim mylony; twardość 5–6° w skali (¦) Mohsa, dość wysoka gęstość (3,1 g/cm sześc.), szklisty połysk, kruchy, rzadko tworzy dobrze wykształcone kryształy, zazwyczaj występuje w ziemistych skupieniach, często z cętkami, wpryśnięciami i smugami; minerał powstający w warunkach (¦) pegmatytowych i (¦) hydrotermalnych – w żyłach kwarcowych, występuje również w wysokokrzemianowych skałach wysokiego stopnia (¦) metamorfizmu; znajdowany m.in. w Austrii k. Salzburga, Brazylii (stan Minas Gerais), Indiach i na Madagaskarze; ceniony minerał kolekcjonerski, surowiec do wyrobu drobnej galanterii, rzeźb, ozdób, a nawet biżuterii; nazwa wywodzona z arab. azul – niebo; pers. lazhward – niebieski lub łac. lazulum – błękit oraz gr. lithos – kamień. Lazuryt – minerał o barwie lazurowoniebieskiej do zielonkawoniebieskiej, glinokrzemian Na i Ca o wzorze (Na, Ca)₈(SO₄, S, Cl)₂(AlSiO₄)₆ (zaliczany do ¦ skaleniowców), o szklistym połysku i twardości ok. 5,5° w skali (¦) Mohsa; wizualnie zbliżony i mylony z (¦) azurytem, (¦) lazulitem; tworzy zazwyczaj skupienia drobnokrystaliczne, występuje w różnych odcieniach, często zawiera wpryśnięcia pirytu podnoszące jego walory estetyczne, tworzy tzw. kryształy mieszane z innymi minerałami (sodalit, haüyn), często przerastany (¦) kalcytem, (¦) piroksenem; minerał (¦) skałotwórczy skały zwanej (¦) lapis lazuli; powstaje w warunkach (¦) metamorfizmu kontaktowego, w strefach

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

( Paleta minerałów lazurowych, od lewej: lazulit z USA, afgański lazuryt (lapis lazuli) z pirytami i na dokładkę azuryt z Syberii.

) Przekrój przykładowego lądolodu – antarktyczna czasza lodowa pomiędzy Morzem Bellinghausena i Morzem Rossa.

kontaktu magm granitoidowych i skał węglanowych (wapienie, marmury); wydobywany (od ok. 4000 lat p.n.e.) w Badachszanie (Afganistan), znany z okolic Bajkału, Chile, Birmy; bardzo ceniony już w starożytności, stosowany już wtedy w zdobnictwie (liczne znaleziska w grobowcach faraonów – broszki, naszyjniki, ponadto mozaiki), a także do produkcji niebieskiej farby (ultramaryny); nazwa prawdopodobnie z pers. lazhward – niebieski. Lądolód – in. lodowiec kontynentalny, rozległa (miliony km kw.) i gruba (miejscami blisko 5 km) pokrywa lodu o formie lekko wypukłej tarczy; powstaje w wyniku stopniowego gromadzenia się wielkich mas śniegu, jego przekształcenia w lód lodowcowy, a następnie plastycznego płynięcia („postępowania”), „rozpływania się” lodu na boki (niezależnie od rzeźby podłoża); obecnie na Ziemi l. występują na Antarktydzie i Grenlandii, podczas (¦) zlodowacenia plejstoceńskiego rozległe l. półkuli północnej obejmowały północną i środkową Europę wraz z zachodnią

Syberią oraz Kanadę i część USA (co dokumentują np. ślady ruchu l. na skałach w Central Parku w Nowym Jorku); nastąpił wówczas szereg zlodowaceń, glacjałów (okresów rozwoju l.) oraz interglacjałów (okresy cofania się l.); ruch l., ich stagnacja oraz stopniowe wytapianie są przyczyną powstawania różnorodnych struktur: erozyjnych (tzw. rynny polodowcowe, jeziora rynnowe), sedymentacyjnych (formowanie się różnych moren – np. czołowych jak Wzgórza Trzebnickie, powstawanie ozów i kemów – wydłużonych wałów dziś często eksploatowanych jako złoża piasków, gromadzenie się głazów narzutowych) oraz tektonicznych (tzw. deformacje glacitektoniczne np. złóż węgli brunatnych w woj. lubuskim); różnorodne zjawiska zachodzą przed czołami l. w fazie ich stagnacji (powstawanie tzw. pradolin, gromadzenie się różnorodnych osadów, np. stożków sandrowych (obecnie – liczne złoża piasków i żwirów w północnej Polsce) czy iłów zastoiskowych w jeziorach przedlodowcowych (kopalnie glin do produkcji ceramiki budowlanej). 

N a t u r s t e i n h a n d e l G W A R A N C J A

G m b H

N I E M I E C K I E J

J A K O Ś C I

Bloki granitowe z całego świata Lipiec

nowe dostawy bloków

INDIE:

Viscount White Orion VR Bengal Black(G20) K-Black Indian Black Jet Black Shivakashi Kuppam Green Star Ruby

BRAZYLIA: Uba Tuba Caipi Gold Zulu Black Natura Black

AFRYKA: Impala Olive Green Belfast Black

P R Z E D S T A W I C I E L S T W O N A P O L S K I M R Y N K U

Krzysztof Rudnicki m: 504 124 850 @: krzja@poczta.onet.pl

Artur Sobieraj m: 609 919 007 @: artur.sobieraj@interia.eu

Z KRAJU NAUKA

Czy wiek skał i minerałów może być bezwzględny? Rozważania geologiczno-filozoficzne

prof. nadzw. PIG-PIB Katarzyna Jarmołowicz-Szulc

(

FOT. WIKIPEDIA

Wiek skał i minerałów, wyrażany w milionach czy tysiącach lat nie jest i nie może być uważany za „bezwzględny”.

skałach obecnych na kuli ziemskiej występują różnorodne pierwiastki, w tym pierwiastki promieniotwórcze. Ich właściwości – rozpad promieniotwórczy – stanowią podstawę badań na polu geologii, a w szczególności mineralogii, petrografii i geochemii. W ślad za odkryciem zjawiska promieniotwórczości w naukach przyrodniczych nastąpił olbrzymi rozwój metod badawczych opartych na tym zjawisku. W latach 60. XX wieku wprowadzono w literaturze określenie „wiek bezwzględny” dla rozróżnienia pomiędzy wiekiem stratygraficznym a tym obliczanym i podawanym w latach. Jednakże wartości wieku uzyskanego w wyniku badań izotopowych nie mają w sobie nic absolutnego. Dla udowodnienia tej tezy przedstawiono i przedyskutowano wybrane przykłady. Uzyskane wartości wieku w latach są wynikiem

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

przeliczeń stosunków izotopowych lub zawartości poszczególnych pierwiastków promieniotwórczych w poszczególnych minerałach lub skałach i pozostają pod wpływem różnorodnych czynników zewnętrznych. Wnioski wyciągnięte wskazują na całkowity brak bezwzględności w geochronologii i sugerują wnikliwe i rozważne interpretowanie i określanie danych. WSTĘP W końcu XIX wieku – w roku 1896 francuski fizyk Henri Becquerel odkrył zjawisko promieniotwórczości. Radioaktywność (promieniotwórczość) to zdolność jąder atomowych do rozpadu najczęściej związanego z emisją cząstek alfa, cząstek beta oraz promieniowaniem gamma. Szczególnym jego rodzajem jest rozszczepienie jądra atomowego, podczas którego radioaktywne jądro roz-

pada się na dwa fragmenty i emituje liczne cząstki (np. neutrony), które mogą indukować kolejne rozszczepienia. Taka reakcja łańcuchowa jest wykorzystana w elektrowniach jądrowych oraz w broni jądrowej. Źródłami radioaktywności są niestabilne izotopy pierwiastków, zarówno te, które występują naturalnie, jak i wytworzone przez człowieka. Najbardziej znaczącymi izotopami pierwiastków promieniotwórczych są: • wodór ³H (wytwarzany w wyniku reakcji jądrowych zachodzących w atmosferze oraz eksperymentów termojądrowych), • węgiel 14C (stale produkowany przez promieniowanie kosmiczne w górnych warstwach atmosfery i obecny we wszystkich organizmach żywych), • potas 40K, obecny m.in. w minerałach i kościach, • radon 222Rn, krótko żyjący element tzw. szeregów promieniotwórczych,

Zapraszamy do NOWEGO ODDZIAŁU w Łodzi ul. Jadzi Andrzejewskiej 1 tel. +42 641 80 36, 605 896 096

! y n e c e n j y c k a r t A

dawniej Firma Kamieniarska Krawczyk sp. z o.o.

Kamień naturalny, od lat i na lata...

Asortyment: granit, marmur, trawertyn, aglomarmur, onyx, piaskowiec

BIURO@OLGRAN.PL

WWW.OLGRAN.PL

@OLGRAN.KAMIENNATURALNY

SIEDZIBA GŁÓWNA: Łubna Jakusy 41 98-235 Błaszki tel. 43 829 26 70, 43 829 13 39 fax. 43 829 00 04

Wyszki 7c 63-220 Kotlin Tel. +48 62 740 55 75 Fax +48 62 740 54 02

Nowa Wieś ul. Kopalniana 21 42-262 Poczesna Tel. +48 34 321 66 22 Fax +48 34 364 52 36

Smardzów 27b 56-400 Oleśnica Tel./Fax +48 71 399 27 03 Tel. kom. +48 607 199 059

Z KRAJU

(

• rad 226Ra, pierwiastek występujący w szeregach promieniotwórczych, • tor 232Th, obecny w niektórych minerałach i w glebie, • uran 238U i 235U oraz sztucznie uzyskany 233U, • pluton 239Pu. Radioaktywność wymienionych izotopów i szeregu innych ma obecnie zastosowanie w medycynie (diagnostyka, terapia nowotworów), archeologii i geologii (datowanie izotopowe), technice oraz badaniach naukowych, którym poświęcony jest niniejszy materiał. METODY BADAŃ W ślad za odkryciem Becquerela zaczęły się rozwijać w naukach geologicznych i archeologicznych metody badania próbek oparte na zjawisku rozpadu promieniotwórczego (np. Jäger, Hunziker, 1977). Intensywny rozwój tych badań w naukach przyrodniczych nastąpił w połowie XX stulecia. Do metod datowania izotopowego zalicza się m.in. – datowanie radiowęglowe; – datowanie uranowo-torowe; – datowanie potasowo-argonowe (potas-40 i argon-40); – datowanie rubidowo-strontowe (rubid-87 i stront-87); – datowanie ołowiowe; – datowanie renowo-osmowe (ren-187 i osm-187) - (Jäger, Hunziker, 1977). W latach sześćdziesiątych wprowadzono termin „wiek bezwzględny” (absolute age) dla odróżnienia go od „względnego” (relative age) stosowanego w stratygrafii. O ile tę „absolutną” terminologię można zrozumieć w początkowym okresie rozwoju geochronologii, jako wywodzącą się z potrzeby zróżnicowania wartości (np. Burchart, 1971), o tyle w chwili obecnej użycie tego określenia jest całkowicie błędne. Zwracano już na to uwagę w latach dziewięćdziesiątych (Burchart, 1986), jak i na początku nowego stulecia (JarmołowiczSzulc, 2000). A jednak szeroki ogół geologów, tak polskich, jak i zagranicznych, stosując coraz to nowsze i bardziej skomplikowane metody

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

Mapa rozkładu wyników oznaczeń geochronologicznych apatytu.

Legenda: granit karkonoski łupki łyszczykowe, częściowo hornfelsy granitognejsy izerskie wyniki datowania danej próbki (wiek w mln lat) pozostałe datowane próbki

geochronologiczne, permanentnie uważa wiek materiału geologicznego za „absolutny”. Znajduje to niestety również wyraz w publikacjach. Toteż celem niniejszych rozważań jest uprzytomnienie badaczom skał i minerałów, że wiek wyrażany w milionach czy tysiącach lat nie jest i nie może być „bezwzględny” (Jarmołowicz-Szulc, 2017). KILKA SŁÓW O DATOWANIACH IZOTOPOWYCH Każdy pierwiastek promieniotwórczy w przyrodzie rozpada się w stałym, charakterystycznym dla niego, tempie. Stałe takiego procesu rozpadu są znane, toteż mierząc proporcje izotopów pierwotnych (parent) i wtórnych (daughter) w danym minerale, można obliczyć, kiedy powstały badane utwory. Wiek (T) badanych próbek obliczyć można z ogólnego wzoru: T = 1/λP ln [ D/P +1] lat, gdzie λP – stała rozpadu danego izotopu promieniotwórczego, D – izotop radiogeniczny, P – izotop radioaktywny. Podstawą metod badawczych jest więc określanie proporcji pomiędzy pierwotną zawartością danego izotopu promieniotwórczego a obecną zawartością tego izotopu w próbce. Toteż analityka i praktyka polegają w tym zakresie na określaniu zawar-

tości i stosunków poszczególnych izotopów w minerałach oraz przeliczaniu tych wartości analitycznych według odpowiednich formuł, co prowadzi dalej do estymacji okresu podawanego w latach (o metodach datowania izotopowego pisałam wcześniej). Różny materiał geologiczny datujemy za pomocą różnych metod izotopowych, uzyskując wynik finalny na ogół z wykorzystaniem podanego powyżej wzoru. Z uwagi na różne stałe rozpadu, różne izotopy są używane do szacowania różnego zakresu wieku i w zróżnicowanym co do charakteru materiale. I tak np. rozpad izotopu potasu 40 jest podstawą datowania skał starszych niż 20 000 lat, podczas gdy rozpad uranu U238 czy Rb87 – wykorzystywany jest do datowania skał starszych niż milion lat. Natomiast datowanie radiowęglowe obejmuje również skały młodsze – maksymalnie do 60 000 lat. Z kolei metodami trakowymi datować można skały młode i stare. CO DATUJEMY ZA POMOCĄ METOD IZOTOPOWYCH? Podstawą wszystkich metod izotopowych i geochronologii jest istnienie układu zamkniętego dla danego systemu/pierwiastka/izotopu w czasie geologicznym. Znaczy to, że

CARRIÈRES PLO Bloki granitowe

TARN SILVERSTAR

Zamówienia i logistyka „ATRIUM” P.U.H Wojciech Czech tel. kom. 605 358 648

e-mail: wojtek@czech.pl

www.czech.pl

Z KRAJU

układ pierwiastek promieniotwórczy – pierwiastek radiogeniczny w historii geologicznej danego minerału powinien ulegać tylko przemianie promieniotwórczej, bez wpływu jakichkolwiek innych czynników. Temperatura ma bardzo duże znaczenie dla datowań izotopowych. Podwyższenie temperatury powyżej pewnej charakterystycznej wartości powoduje bowiem otwarcie systemu, którym np. w przypadku metody K-Ar jest ucieczka radiogenicznego argonu, a w metodzie trakowej zanik śladów w układzie uran-trak. Tę charakterystyczną wartość temperatury – różną dla różnych układów – nazwać można za Dodsonem (1973, fide: Jarmołowicz-Szulc, 1984) mianem temperatury efektywnego zamknięcia. Jest to temperatura układu w czasie reprezentowanym przez jego wiek pozorny (apparent age). Wartość ta zależy od rodzaju substancji i historii oziębiania danego układu. Jest także zależna od innych czynników, jak np. od tempa ochładzania się skały (Naeser, 1979). Jako przykład datowania izotopowego i pełnej względności wartości wieku uzyskiwanego dla skał posłużyć mogą wyniki badań na obszarze Sudetów w regionie na północ od Szklarskiej Poręby. Badania prowadzono dla minerałów występujących w granitoidach karkonoskich i w skałach tzw. metamorficznej osłony granitu Karkonoszy (Jarmołowicz-Szulc, 1984). Okazuje się, że w starych pod względem stratygraficznym skałach – metamorficznych granitoidach przedgórza Karkonoszy wartości wieku izotopowego uzyskane metodą trakową dla różnych minerałów są bardzo zróżnicowane. I tak dla apatytu wykazują zmienność pomiędzy 63 a 121 mln lat (średnio 94 mln), dla cyrkonu pomiędzy 311 a 469 mln lat, a dla tytanitu pomiędzy 328 a 489 mln lat (Jarmołowicz-Szulc, 1984). Są to wartości uzyskane dla tych samych skał, a wykazują zmienność nie tylko w odniesieniu do różnych minerałów, lecz także w obrębie tej samej grupy.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

Izotopy promieniotwórcze w minerałach stanowią wspaniały zegar izotopowy. Problemem jest – czy potrafimy odczytać, kiedy zaczął on chodzić, czy od swojego startu nie miał jakichś przerw (zaburzeń ciągłości chodzenia) i czym jest czas, który ten zegar pokazuje obecnie. Zróżnicowane wartości wieku izotopowego cytowane powyżej można tłumaczyć wpływem czynników zewnętrznych w historii geologicznej obszaru. Wartości w latach na obszarze leżącym najbardziej na północ to „wiek oziębiania”, to znaczy daty odpowiadające czasowi, jaki upłynął od ochłodzenia się skały poniżej 250°C i 200°C (przejścia przez odpowiednią izotermę dla cyrkonu i tytanitu). Wartości pośrednie pomiędzy 300 a 400 mln lat to tzw. „reset age”– wiek pozorny, mieszany – czas cofnięty niecałkowicie wskutek oddziaływania granitu Karkonoszy podścielające-

Literatura: Burchart J., 1971 – Wiek bezwzględny skał polskich (katalog oznaczeń geochronologicznych). Rocznik PTG 41. Burchart J., 1986 – „Oznaczanie wieku bezwzględnego” – trzy słowa, trzy nieprawdy. Prz. Geol. 34(5): 238-239. Jarmołowicz-Szulc K., 1985 – Geochronologiczne studium części północnej osłony granitu Karkonoszy za pomocą metod trakowych. Archiwum Mineralogiczne 39 (2):139-188. Jarmołowicz-Szulc K., 2000 – Czy wiek może być absolutny? V Ogólnopolska Sesja Naukowa „Datowanie minerałów i skał”. Kraków 10-11.02.2000. Abstrakty: 29-30. Jarmołowicz-Szulc K., 2017 – Geological and phylosophic considerations: is the age of minerals and rocks absolute? Mineralogia – Special Papers. 46: 26. Jäger E., Hunziker J.C. (red.), 1977 – Lectures in isotope geology. Springer Verlag. Naeser C.W., 1979 – Thermal history of sedimentary basins: Fission track ages of accessory minerals from granitic rocks of the Central Nevada Batholith, California. Geol. Soc. Am. Bull. 80.

go swą północną osłonę pomiędzy Szklarską Porębą a Starą Kamienicą. Wartości ok. 300 mln czy to w obrębie granitu Karkonoskiego, czy też bardziej na północ odpowiadają wiekowi izotopowemu tego masywu. Natomiast bardzo niskie „wieki” apatytu nie mogą już być wytłumaczone wpływem granitu karkonoskiego, a „cofnięciem zegara” związanym z innymi czynnikami, przede wszystkim temperaturą. Te kwestie interpretacyjne wiążą się z faktem, iż temperatura zamknięcia układu trakowego (uran) dla apatytu obejmuje przedział 60-110°C, podczas gdy dla cyrkonu jest to 150200°C, a dla tytanitu 200-250°C. PODSUMOWANIE I WNIOSKI W Encyklopedii PWN można znaleźć następuje hasła: Absolutyzm (filozof.) – idealistyczny pogląd, według którego wartości mają charakter absolutny, obiektywny, niczym nie uwarunkowany, to znaczy są niezmienne, wieczne lub przynajmniej niezależne. Absolutny (przymiotnik) – bezwzględny, od niczego niezależny, nieograniczony, zupełny. Dla udowodnienia tezy o nieprawidłowości określania wieku w latach skał i minerałów mianem „wieku bezwzględnego” przedstawiony został wybrany przykład wyników datowania trakowego minerałów z północnej osłony metamorficznej Karkonoszy. Jak widać, można uzyskać wiele różniących się od siebie wartości dat, gdyż wiek w latach stanowi wynik przeliczeń stosunków izotopowych lub zawartości poszczególnych pierwiastków promieniotwórczych w poszczególnych minerałach lub skałach i zależy od wpływu różnorodnych czynników zewnętrznych oddziałujących na skałę bądź minerał w czasie geologicznym. Zaprezentowane fakty prowadzą do jednoznacznych wniosków wskazujących na całkowity brak bezwzględności w geochronologii i sugerują wnikliwe i rozważne określanie i interpretowanie danych. 

WAKACYJNE ZASTOSOWANIE KAMIENIA KASHMIR GOLD VISCONT WHITE WSZYSTKIE GRUBOÅ&#x161;CI!

www.granitykisiel.pl tel. 602 280 690, tel. 600 369 697

KAMIEŃ NATURALNY GEOTURYSTYKA prof. Marek W. Lorenc

Historyczne kamieniołomy w południowej Anglii

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. M. W. LORENC (2)

iałe, wapienne klify to element krajobrazu powszechnie kojarzony z Wielką Brytanią. Jakkolwiek najbardziej znane, opisywane w literaturze podróżniczej i turystycznej oraz w poezji i muzyce są klify okolic Dover na wschodnim wybrzeżu dużej wyspy, to jednak nie mniej fascynujące białe skały można podziwiać też na wybrzeżu południowym. Ponad 150 km długości tej części wybrzeża objęte jest ochroną i zostało wpisane na listę UNESCO pod nazwą Jurassic Coast. Administracyjnie obszar ten w przewadze należy do hrabstwa Dorset oraz częściowo do wschodniego rejonu sąsiadującego z nim hrabstwa Devon. Główną atrakcję wybrzeża stanowią jurajskie wapienie, które na całej jego długości występują wraz z pakietem starszych, czerwonych piaskowców triasowych pochodzenia lądowego oraz młodszych, jasnych piaskowców morskich okresu kredowego. Szczególnym miejscem „Jurajskiego Wybrzeża” są okolice Durdle Door, gdzie w dalekiej panoramie rozpościera się widok na śnieżnobiałe, wysokie skalne ściany zbudowane z czystej kredy, ciągnące się na odcinku wielu kilometrów. Fenomenem morfologicznym jest natomiast wapienna skała, wystająca w morze z klifowego brzegu. Posiada ona formę wysokiego na kilkadziesiąt metrów grzbietu, w którym morskie fale, trafiając na tak znaczną przeszkodę, z czasem wydrążyły wielki otwór, nazwany właśnie „Drzwiami Durdle”. Po drugiej stronie tego swoistego falochronu ukryta jest malownicza zatoka, w okresie ciepłym chętnie odwiedzana przez

: Widok na historyczny kamieniołom Winspit.

) Ściana kamieniołomu Winspit z podziemnymi wyrobiskami.

zwolenników plażowania i morskiej kąpieli. Jest to teren prywatny, w całości udostępniony dla turystów, których każdego roku przybywa około 200 tys. Jako że tablica informacyjna przy jedynym na ten teren wejściu zakazuje wykorzystywania własnych fotografii do celów publikacyjnych, pomimo posiadania własnych zdjęć, do obejrzenia tego miejsca odsyłam na stronę internetową właściciela terenu. Jurajskie wapienie hrabstwa Dorset były eksploatowane od bardzo dawnych czasów, o czym świadczy obecność licznych starych kamieniołomów, oficjalnie uznanych już za

obiekty historyczne. Zależnie od charakteru złoża wydobywany tu kamień miewał też różne przeznaczenie. Złoża surowca mało blocznego na skalę przemysłową wykorzystywano do produkcji cementu i tylko lokalnie jako materiał do budowy małych domów i wznoszenia bardzo charakterystycznych dla Wielkiej Brytanii śródpolnych, kamiennych murów. Kamienie bloczne występujące w innych złożach lub w innych poziomach stanowiły (i nadal stanowią) cenny materiał dekoracyjny. W połowie długości „Jurajskiego Wybrzeża” znajduje się wyspa

FOT. E. BACZYŃSKA

FOT. M. W. LORENC

KAMIEŃ NATURALNY

Mur i budownictwo z lokalnego wapienia w okolicach Worth Matravers.

Historyczny kamieniołom Shepherd’s Dinner na wyspie Portland.

FOT. M. W. LORENC

(

FOT. E. BACZYŃSKA

Wnętrze podziemnych wyrobisk kamieniołomu Winspit.

)

Portland, która z terytorium dużej wyspy połączona jest sztucznie usypaną groblą. To właśnie stąd pochodzi wapień, z którego produkowany jest powszechnie znany doskonałej jakości cement portlandzki. Jako materiał budowlany wapień ten stosowano już w czasach rzymskich, a sporadycznie i okazjonalnie również w średniowieczu. Na wielką skalę zaczęto go wydobywać w XVII wieku, gdyż właśnie wtedy zyskał dużą popularność. Stanowił surowiec do budowy wielu ważnych londyńskich obiektów, takich jak Pałac Westminster, katedra Św. Pawła, Brytyjskie Muzeum czy Biblioteka Starego Uniwersytetu. Na wyspie Portland znajduje się ponad 80 nieczynnych, historycznych kamieniołomów. Jednym z nich jest kamieniołom Tout, z którego kamień, pochodzący z poziomu Tophill, wydobywano przez prawie 200 lat (1785-1982). Wyrobisko to ma powierzchnię ok. 170 tys. m kw. i granicząc od wschodu z Kanałem La Manche stanowi dużą atrakcję turystyczną. To właśnie z tego kamieniołomu pochodził materiał użyty do odbudowy m.in. katedry Św. Pawła oraz budowy Pałacu Buckingham w Londynie. Po przeciwnej stronie wyspy znajduje się inny historyczny kamieniołom Shepherd’s Dinner Quarry. Ma on powierzchnię ok. 110 tys. m kw., a strome ściany niezbyt wysokie. Część pobliskiego klifu uległa obsunięciu do morza, w związku z czym po tej stronie istnieje względnie łagodny stok. Również ten kamieniołom objęty jest całkowitą ochroną przez National Trust, ale równocześnie dostępny jest też dla publiczności, w tym dla treningów wspinaczkowych. Niezwykle ciekawe historyczne kamieniołomy występują w hrabstwie Dorset także na terenie Winspit. Wapienie podobne do portlandzkich wydobywano tu z dwóch pokładów formacji Freestone. Pokłady te od góry ograniczone są

Historyczny kamieniołom Tout na wyspie Portland.

przez warstwy wapienia z amonitami, a od dołu warstwami bogatymi w konkrecje krzemienne. Prace eksploatacyjne prowadzono tu od XIX do połowy XX wieku w wyrobiskach położonych na wysokim klifie, tuż nad kanałem La Manche. Od czasu jurajskiej sedymentacji pokłady wapienia nie zostały poddane żadnym deformacjom tektonicznym, więc do dziś zalegają poziomo. Kamień eksploatowano najpierw ze ścian kamieniołomu, a następnie z wyrobisk podziemnych, sięgających w głąb górotworu. Tym sposobem pozyskiwany był najlepszy jakościowo kamień zarówno z dolnego, jak i z górnego poziomu. W wielkich, podziemnych komorach zachowały się filary ochronne podpierające strop i gwarantujące w ten sposób stabilność aż do teraz przynajmniej niektórych wyrobisk. Mimo to z upływem czasu te specyficzne komory sukcesywnie ulegają naturalnemu niszczeniu i powolnemu zawalaniu. W ostatnich latach nieczynne kamieniołomy stopniowo obejmowane są oficjalną ochroną przez National Trust. Te z nich, które nie stanowią zagrożenia dla ludzi, przyjmują nową, wtórną funkcję i przeznaczane są na cele wystawiennicze, dydaktyczne, rekreacyjne itp. Wiele pozostałych wyrobisk, ze względu na swą lokalizację, względnie konfigurację i niestabilność ścian, stanowi jednak duże niebezpieczeństwo. Mimo to są one chętnie odwiedzane przez turystów i amatorów skalnej wspinaczki, ale też przez osoby niemające z żadną z tych grup nic wspólnego. Niestety, zdarza się, że ryzykowne eksploracje podziemnych wyrobisk oraz skalnych ścian i półek na krawędzi klifu kończą się tragicznie. 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY ZŁOŻA EUROPY prof. Jan Bromowicz

Trawertyny, alabastry i skały węglanowe nieprzyjmujące poleru Kamienie architektoniczne w złożach Polski i Europy, część XVI

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. WIKIPEDIA

rzyjmujące poler zwięzłe odmiany martwic wapiennych zwane trawertynami również należą do skał zaliczanych w kamieniarskim podziale do marmurów. Ich cechą charakterystyczną jest obecność makroporów, które nieco obniżają ich gęstość pozorną (zwykle poniżej 2,50 g/cm3), nie wpływając na nasiąkliwość, która nie przekracza 1%, przy wytrzymałości na ściskanie zwykle powyżej 100 MPa. Spośród krajów europejskich największa ilość odmian trawertynów znana jest we Włoszech, mniejsza w Hiszpanii, a także w Niemczech, Macedonii, na Węgrzech i Słowacji. Mają one głównie różne odcienie barwy brązowej i żółtej, rzadziej są szare, czerwone i białe. We Włoszech od czasów antycznych były wydobywane plejstoceńskie trawertyny pod Rzymem w Tivoli (np. Travertino Tivoli), w Toskanii w okolicy Sieny (np. Siena Silver Travertine) oraz po wschodniej stronie Półwyspu Apenińskiego w pobliżu miejscowości Ascoli Piceno (np. Acquasanta Grigio Travertine). W Hiszpanii trawertyny pozyskiwane są w Górach Betyckich w pobliżu andaluzyjskich miast Huelwa, Alhambra i Albox. Ich piękne czerwone odmiany znane są jako Rojo Huelva, Rojo Alhambra i Travertino Madrea Rojo. Trawertyny niemieckie są wydobywane na południu w Wirtembergii na obrzeżach Jury Szwabskiej (np. Gauingen Travertine), a także w środkowej części kraju − Turyngii na południe od

: Katedra Notre Dame w Paryżu wzniesiona z zastosowaniem wapieni eoceńskich wydobywanych do dziś w departamencie Oise na północ od miasta.

Weimaru (np. Travertin Thuringen). Macedońskie trawertyny występują głównie w okolicy Skopje (np. Dalmatina Gold Travertine), węgierskie − na północy w regionie Komárom-Esztergom (np. Sutto Classic Travertine), słowackie zaś głównie w północnej, karpackiej części kraju (np. Spisske Travertine). Napotkać również można trawer-

tyny, szczególnie dekoracyjne, o fakturze zbliżonej do drewna, w formie płytek wycinanych z fragmentów plejstoceńskich nacieków jaskiniowych. Są one znane pod nazwami Stalattite del Carso oraz Onice del Carso i pochodzą z opisywanego już Słoweńskiego Krasu w pobliżu Triestu. Alabastry, które są bardzo drobnokrystalicznymi gipsami, też przyj-

GRANITEX

Wiesław Trybuszek

SPRZEDAŻ PŁYT GRANICZNA STRZEGOM IMPALA KURU TOKOWSKI ELITA I WIELE INNYCH Granitex ul. Armii Krajowej 55 58-150 Strzegom

Wiesław: 601 933 423 Anna: 697 966 530 granitex@autograf.pl

USŁUGI CIĘCIA LINKAMI

NARZĘDZIA DIAMENTOWE NAJWYŻSZEJ ŚWIATOWEJ JAKOŚCI Perfekcyjne tarcze diamentowe do wszelkich materiałów ceramicznych i spieków. Cięcie materiałów o grubości od 3 do 30mm

MC Diam sp. z o.o., 02-668 Warszawa, Al. Lotników 12; tel: +48 22 843 48 47, fax +48 22 847 81 31; mcdiam@mcdiam.com.pl Oddział Strzegom, 58-150 Strzegom; ul. Jeleniogórska 6; tel.: +48 74 856 13 50; fax: +48 74 855 55 40; strzegom@mcdiam.com.pl Oddział Sandomierz, 27-600 Sandomierz; ul. Trześnikowska 9; tel.: +48 15 832 97 54-55; fax: +48 15 832 17 25; sandomierz@mcdiam.com.pl

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

mują polerowaną fakturę. Ta ich własność, a także jasna kolorystyka jest powodem częstego przypisywania im nazwy marmurów, od których prócz składu mineralnego różnią się znacznie mniejszą twardością. Ich wytrzymałość na ściskanie zawarta jest w granicach 10 - 30 MPa, gęstość pozorna w pobliżu 2,30-2,40 t/m3, a nasiąkliwość wagowa zwykle jest poniżej 0,5%. W obróbce poddają się narzędziom snycerskim, dając możliwość wykonania skomplikowanych reliefów, a ich cienkie płytki przepuszczają światło. Przeważają kolory białe, żółte i szare, sporadycznie są czerwone, brązowe, zielone i niebieskie. Są one zarówno jednorodne, jak i wzorzyste o liniowym lub chmurkowym rysunku. Alabastry były używane już w starożytności do wykonywania naczyń, urn i dekoracji architektonicznych ścian, w średniowieczu wypełniano nimi otwory okienne i wykonywano dekoracje ołtarzowe we Włoszech, w Anglii i Niderlandach, gdzie szczególnie rozwinęły się warsztaty w Antwerpii i Mechelen. Od połowy XVI wieku alabastry na większą skalę znalazły zastosowanie jako materiał rzeźbiarski, często stanowiąc surogat trudno dostępnych białych marmurów. W Europie głównie trzeciorzędowe ich wystąpienia znane były z Włoch, Anglii, Niemiec, Hiszpanii i Polski. Najstarsza polska alabastrowa rzeźba − Madonna Jackowa (ok. 1400 r.) z kościoła Dominikanów w Krakowie, pochodzi zapewne z Niemiec. We Włoszech najbardziej znane są wydobywane w Toskanii, od antyku do dziś, alabastry w pobliżu miejscowości Volterra koło Pizy (np. czerwony Alabastro Volterra Agata lub biały Alabastro di Volterra). Interesujący jest też niebieski alabaster z Sardynii (Alabastro di Narcao). W Anglii okolice Nottingham i Rochester były miejscem pozyskiwania alabastrów od w. XIII. Niemieckie alabastry były wydobywane w Turyngii, hiszpańskie zaś w północno-wschodniej części kraju koło Saragossy. Przeważają wśród nich białe alabastry (np. Alabastro

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. WIKIPEDIA

KAMIEŃ NATURALNY

: Najstarsza polska alabastrowa rzeźba − Madonna Jackowa (ok. 1400 r.) z kościoła Dominikanów w Krakowie, pochodzi zapewne z Niemiec.

Blanco Opaco), rzadkie są szare (Ebro Alabaster) i żółte (Alabastro Lechoso). W Polsce alabastry były wydobywane w pobliżu Lwowa w Żórawnie, Kąkolnikach i Wasiuczynie, dziś należących do Ukrainy. Przykłady ich zastosowania znaleźć można w licznych budowlach Polski i Zachodniej Ukrainy, m.in. w Krakowie w kościele Karmelitów, przy ul. Rakowickiej i przedwojennym gmachu Biblioteki Jagiellońskiej. Alabastry wydobywane niegdyś w podziemnej kopalni w Łopuszce Wielkiej koło Kańczugi pozyskiwano w niewielkich bryłach o małych możliwościach wykorzystania architektonicznego. Węglanowe skały nieprzyjmujące poleru, wśród oferowanych na rynku europejskim odmian, reprezentowane są głównie przez wapienie, rzadko dolomity, sporadycznie opoki i trawertyny. Najczęściej są żół-

te, dość dużo jest szarych, białych i brązowych, a tylko pojedyncze są czerwone, różowe, zielone, czarne i niebieskie. W większości są one jednorodne, o niewielkim udziale odmian wzorzystych. Charakteryzują się zwykle słabym stopniem lityfikacji, znaczną porowatością, niewielką wytrzymałością na ściskanie i często słabą mrozoodpornością, ale są przy tym łatwo obrabialne i często z czasem twardnieją, podnosząc wytrzymałość na ściskanie aż o 100%. Ich zaletą jest też niewielki ciężar, który sprawia, że sześcienny blok silnie porowatego wapienia jest o ponad pół tony lżejszy od jego zwartego odpowiednika. W przypadku wznoszenia murów pomieszczeń mieszkalnych ważna jest też ich słaba przepuszczalność ciepła. Wiele takich skał należy do najstarszych kamiennych materiałów stosowanych w budownictwie, często też są wykorzystywane jako materiały rzeźbiarskie. Do nich należą kamienie zastosowane między innymi w budowlach Londynu, Paryża, Wiednia, Budapesztu i Pragi. Miano „miejscowego kamienia” w Londynie posiada jeden z najbardziej lubianych brytyjskich kamieni budowlanych – wapień portlandzki wieku jurajskiego. Wydobywany jest on na połączonej z lądem wyspie Portland u południowych brzegów Anglii. Wapień ten jest składnikiem formacji kamienia portlandzkiego, sytuując się w obrębie ogniwa o nazwie Freeston. Ma ono miąższość około 10 m i dzielone jest na warstwy, które są źródłem różnych odmian wapieni portlandzkich, o nazwach takich jak: Basebed, Curf, Whitebed i Roach. Są to wapienie detrytyczne barwy białej z różną zawartością ooidów i skamieniałości ślimaków, małży oraz amonitów. Łatwo się obrabiają przy gęstości pozornej w granicach 2,20-2,30 t/m3, porowatości poniżej 20% i wytrzymałości na ściskanie poniżej 50 MPa. Były one eksploatowane od czasów antycznych, kiedy to produkowano, jak się wydaje na skalę przemysłową, z pojedynczych bloków sarkofagi z nakrywami. W czasach nowożytnych

HURTOWA SPRZEDAŻ TECHNOLOGIE NAGROBKÓW Z CHIN ORAZ NAGROBKÓW WŁASNEJ PRODUKCJI PŁYT GRANITOWYCH POLEROWANYCH Nagrobki granitowe Chiny: 190 x 90 cm 250 x 120 cm Brąz Królewski Mountain Pink (srebrzysty) Ponadto w ofercie płyty: Angola Blue (Blues in the Night) Aurora Azul Noche Balmoral Baltic Green Blue Mon Bohus Grey Bohus Red Bonacord Brazylia Gold Brąz Królewski Crema Julia Eagle Blue Eagle Red

Giallo Vitoria Gneys Hasan Green Impala Indian Black Kuppam Green Kuru Grey Lablador Angola Lablador Blue Lablador Emerald Lablador Ocean Maricana Multicolor Red Nero Assoluto Oliv Green

Orion Paradiso Star Galaxy Strzegom Strzelin Szwed Szwed Zielony Tarn Tarn Royal Tołkowski Vanga Verde Bahia Verde Green Verde san Francisco Wiscont White

Zapewniamy transport

NOWY KAMIENIARZ 1 (79) / 2015

MEJA BUGANIUK FIRMA KAMIENIARSKA 57-200 Ząbkowice Śląskie, ul. Cukrownicza 1r tel. 74 8157 857, 601 463 075, 609 787 847 tel. 609 787 846, fax: 74 8100 354 e-mail: meja.buganiuk@neostrada.pl, www.mejabuganiuk.pl

KAMIEŃ NATURALNY

) Barwy i wzorzystość skał węglanowych nieprzyjmujących poleru oferowanych na rynku Unii Europejskiej.

160 140

wapienie te zostały użyte zapewne już w XI w. do budowy chroniącego wyspę Zamku Rufus. W Londynie wapienie portlandzkie zostały użyte w XIV w. do budowy Pałacu Westminster, twierdzy Tower i najstarszego mostu. Zbudowano z nich również kościół katedralny św. Piotra w Exeter oraz najdłuższy angielski kościół parafialny Christchurch Priory w hrabstwie Dorset. Na dużą skalę wapienia tego użyto do odbudowy katedry św. Pawła i wielu innych mniejszych kościołów po wielkim pożarze Londynu w 1666 roku. Wykorzystano wówczas stare kamieniołomy położone nad brzegiem morza i transport Tamizą. Po kolejnych wojnach światowych na dużą skalę wapieni tych użyto przy budowie wojskowych cmentarzy. Ciągle czynne są kamieniołomy opisywanych wapieni. Ostatnio powrócono do zaniechanej przed wielu laty podziemnej eksploatacji. Dostępne są wapienie o przykładowych nazwach: Coombefield Roach Limestone, Grove Whitbed Limestone, Bowers Roach Limestone, Portland Stone. Podstawowym materiałem budowlanym zastosowanym w paryskich budowlach były wapienie eoceńskie wydobywane do dziś w departamencie Oise na północ od miasta. Są to trzeciorzędowe wapienie detrytyczne o różnym uziarnieniu, z dużą ilością otwornic (numulity) i żółtawych barwach. Ich gęstości pozorne często nie przekraczają 2,00 t/m3, porowatości sięgają 35%, a wytrzymałości na ściskanie zawarte są w granicach 10 - 60 MPa. Zostały z nich wzniesione mury bazyliki Saint Denis, katedry Notre Dame i Luwru, place de la Concorde i Les Invalides, materiał ten też został wykorzystany przy przebudowie Paryża w latach 1852-1870. Współcześnie jest eksploatowany w kamieniołomach Saint-Maximin i Saint-Vaast w odległości około 60 km na północ od Paryża. W Wiedniu wykorzystywane były

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

WZORZYSTE JEDNORODNE

120 100 80 60 40 20 0

mioceńskie wapienie pochodzące z Gór Litawskich (niem. Leithagebirge, potocznie Leithberge). Są nimi wyłożone ściany katedry św. Szczepana (niem. Domkirche St. Stephan), gmachu Opery i kościoła Wotywnego oraz schody w pałacu Schönbrunn. Posłużyły również do wykonania wielu ozdób tego pałacu. Wapienie te zbudowane są głównie z pokruszonych szczątków organicznych z charakterystyczną obecnością nagromadzeń glonów − Lithothamnium. Są prawie białe, jasnożółtawe do żółtych. Mają gęstość pozorną około 2,00 t/ m3, a ich wytrzymałość na ściskanie sięga 30 MPa. Były one wydobywane od czasów rzymskich w jednym z większych europejskich kamieniołomów. W jego fragmencie odbywa się coroczny festiwal operowy Margarethen, w części zaś są pozyskiwane wapienie o nazwie St. Margarethener Kalksandstein. Na Węgrzech podobne wapienie były na dużą skalę wykorzystane w położonym przy granicy z Austrią mieście Sopron i jego okolicy. Zastosowano je w dobrze do dziś zachowanym romańskim kościele we wsi Ják u zachodnich granic państwa i później wzniesionych zamkach i pałacach. Liczne budowle Budapesztu wzniesiono z podobnych wapieni wydobywanych do końca wieku XIX w miejscowości Köbánya, dziś X dzielnicy położonej u wschodnich granic miasta. Wapienie takie zastosowano też w budowlach zespołu pałacowo-

-parkowego Lednice-Valtice położonego w Czechach niedaleko granicy z Austrią i Słowacją. Pochodziły one z trzech kamieniołomów w posiadłościach znanego, osiadłego na Morawach rodu Lichtensteinów, właścicieli pałaców. Opisane wapienie należą do osadów powstałych w podobnych warunkach na przedpolu alpejskiego orogenu i charakteryzują się zbliżonymi właściwościami dającymi możliwości stosowania w budownictwie. Są odpowiednikiem wapieni pińczowskich również znanych w literaturze jako Leithkalk (wapienie litawskie). Pierwsze kamienne budowle Pragi, najpierw romańskie a później gotyckie, zostały wzniesione z miejscowych, węglanowych skał zwanych złotą opoką. Są to kredowe wapienie formacji białogórskiej, barwy białej, żółtej i złocistej o charakterystycznym dużym udziale igieł gąbek krzemionkowych. Ich obecność zapewnia stosunkowo znaczną wytrzymałość na ściskanie sięgającą 70 MPa, przy znacznej porowatości rzędu 25% i gęstości pozornej około 2,00 t/m3. Opoki te służyły również jako materiał rzeźbiarski. Posłużyły one do wykonania znanych czternastowiecznych figur św. Piotra i Pięknej Madonny z Czeskiego Krużlowa. Materiał ten jest eksploatowany do dziś u północnych granic Pragi w kamieniołomie Přední Kopanina pod nazwą kopaninská opuka, głównie dla renowacji zabytkowych budowli stolicy Czech. 

ODLEWNIA ARTYSTYCZNA OTTOSEAL S70

Silikon Premium do Kamienia błyszczący, matowy i strukturalny Dostępnych 46 kolorów

kontakt w j.polskim

export@realvotiva.com 0039 328.11.62.478 73040 Melissano (LE) - Italy www.realvotiva.pl www.realvotiva.com

OPPOLD POLSKA, ul. Budowlanych 6, 45-005 Opole Tel. (77) 457 01 01, kom. 602 215 426 oppold@oppold.pl, www.oppold.pl sklep internetowy: www.otto-kleje.pl

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY ARCHITEKTURA

Piaskowce w rezydencji króla Jana III Sobieskiego Kompleks pałacowo-ogrodowy w Wilanowie już od trzech stuleci jest najcenniejszym klejnotem w koronie zabytków Warszawy. Pałac to symbol dziedzictwa kulturowego i artystycznego króla Jana III Sobieskiego oraz jego następców. Artyści pozostawili wiele rzeźb i elementów architektonicznych wykonanych z piaskowców świętokrzyskich.

FOT. ARCHIWUM AUTORA

Michał Ruszkowski

istoria Wilanowa jest równie skomplikowana i interesująca, co historia życia jego twórcy króla Jan III Sobieskiego. Po uzyskaniu korony król, zmęczony gwarem ciasno zabudowanego miasta, jakim była Warszawa w XVII w., zapragnął posiadać siedzibę w stylu wiejskim o cechach nowoczesnej barokowej rezydencji. W roku 1680 ukończono pierwszy dwór, który przebudowano i przekształcono w roku 1682 w okazałą siedzibę barokową. Po śmierci króla pałac podupadł w wyniku podziału dóbr między spadkobierców. Po wielu latach pałac wraz z majątkiem został wykupiony przez hetmanową Elżbietę Sieniawską, córkę wielkiego mecenasa sztuki Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Dzięki jej energii i wiedzy przekazanej przez ojca odnowiła ona zabudowania pałacowe oraz rozbudowała je do znanej nam dziś formy. W późniejszych latach majątek Wilanów

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

stał się rezydencją króla Augusta II Mocnego. Po śmierci króla rozpoczęła się długa droga przechodzenia majątku z rąk do rąk znamienitych rodów magnackich Czartoryskich, Lubomirskich, Potockich i Branickich. Wszyscy właściciele dbali o pałac, dodając do niego nowe elementy wraz ze zmieniającą się modą i stylami w architekturze. W roku 1945 pałac w Wilanowie stał się własnością państwa i jednym z oddziałów Muzeum Narodowego Warszawie. Od roku 2008 na terenie kompleksu są prowadzone intensywne prace konserwatorskie mające na celu przywrócenie go do stanu z okresu jego największego rozkwitu w XVII w. Przy budowie i dekorowaniu pałacu w Wilanowie i jego ogrodów w XVII wieku pracowało wielu wybitnych rzeźbiarzy, architektów i kamieniarzy, m.in. Augustyn Locci, Andrzej Schlüter i Józef Belloti. Ich praca przypominała

KAMIEŃ NATURALNY

( Mauzoleum Stanisława Kostki i Aleksandry Potockich z piaskowca szydłowieckiego.

;

FOT. ARCHIWUM AUTORA

(2)

Ławki wykonano z żółtej odmiany piaskowca z czerwonymi smugami. Kolor smug spowodowany jest obecnością związków żelaza trójwartościowego.

pracę artystów i rzeźbiarzy okresu antycznego. Pracowali na rzecz chwały króla, który jak zwycięski antyczny cesarz eksponował swój majestat. Jan III poprzez swoją rezydencję pragnął pokazać obywatelom Rzeczpospolitej oraz gościom z zagranicy swoją wielkość i znaczenie swoich czynów dla Europy. Jak marmury dla antycznych kamieniarzy, tak piaskowce dla barokowych artystów stały się materiałem wyrazu woli władcy. Piaskowce należą do skał osadowych powstałych w wyniku cementacji i późniejszej kompakcji piasków i żwirów. Są one najważniejszą grupą skał okruchowych. Tak duże zróżnicowanie ich barw wynika ze składu frakcyjnego, charakteru i form spoiwa, barwy ziaren szkieletu ziarnowego, wewnętrznej struktury ławic. Genezy tak dużej zmienności należy szukać w różnym charakterze środowisk ich powstawania. Piaskowce eoliczne będą posiadały inną formę struktur sedymentacyjnych od piaskowców powstałych w środowisku morskim lub przybrzeżnym. Na skład mineralny piaskowców i rodzaj spoiwa wpływają również szybkość pogrążania się skał oraz panujące w tym czasie warunki klimatyczne. Najlepszymi kamieniami blocznymi, okładzinowymi, materiałami na detale architektoniczne, są piaskowce drobnoziarniste lub średnioziarniste, dobrze wysortowane, zawierające wyłącznie ziarna kwarcu, niewykazujące lub posiadające nie-

wielkie warstwowanie i laminację, tworzące grube (bez spękań) ławice zapewniające możliwość uzyskiwania dużych bloków. Najlepszym spoiwem dla przemysłu kamieniarskiego jest spoiwo krzemionkowo-ilaste, nadające skale dużą spójność, a jednocześnie ułatwiające obróbkę. Piaskowce o spoiwie węglanowym są nietrwałe w warunkach częstych obecnie kwaśnych deszczy i mgieł. Skały o spoiwie ilastym rozmakają w wodzie i nie są odporne na działanie mrozu. Spoiwo żelaziste i żelazisto-krzemionkowe nadaje piaskowcom barwy czerwone i żółte w różnych odcieniach. W skałach tych częste są nagromadzenia związków żelaza i manganu, mogące osłabiać strukturę obiektu. Pod względem surowcowym największe znaczenie mają piaskowce o spoiwie krzemionkowym. W Polsce występują różne odmiany piaskowców posiadające ten rodzaj spoiwa: szarobiałe świętokrzyskie

wieku jurajskiego, kremowobiałe dolnośląskie piaskowce wieku kredowego, czerwone piaskowce wąchockie wieku triasowego, szare i zielone piaskowce karpackie wieku kredowego i trzeciorzędowego, permskie czerwone piaskowce dolnośląskie (okolice Nowej Rudy), trzeciorzędowe piaskowce okolic Brzeźna i piaskowce karbońskie. Tak duża dostępność wielu odmian sprawiała, że artyści w XVII w. mieli dużo materiału rzeźbiarskiego o doskonałej jakości. Po wielkim pożarze Warszawy 1607 r. piaskowce świętokrzyskie stały się bardzo popularnymi materiałami wykorzystywanymi do odbudowy zniszczonych kamienic i pałaców oraz budowli sakralnych. W tym okresie ugruntowały swoją pozycję piaskowce szydłowieckie i kunowskie z Gór Świętokrzyskich, z których wykonywano portale, obramowania okien, stopnie, nadproża, gzymsy, kolumny, balustrady scho-

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY

)

FOT. ARCHIWUM AUTORA

(4)

Cokoły bramy wykonane są z odmiany żółto-kremowej piaskowca szydłowieckiego.

(

;

Na lewo tuż za bramą znajduje się źródełko wykonane z piaskowca szydłowieckiego.

Ciekawostkę kamieniarską stanowią znajdujące się przed wejściem do lewego skrzydła „kule” osłonowe wykonane z różanki świętokrzyskiej.

Uwagę zwracają dwie czerwone latarnie wykonane z piaskowca suchedniowskiego.

dów, płyty posadzkowe i inne detale, jak rzeźby figuralne w fasadzie domów. Po okresie odbudowy moda na piaskowce utrzymywała się z różną intensywnością do końca XIX wieku. Wchodząc na teren kompleksu Wilanowskiego, już w obszarze przedpałacowym napotykamy na unikatowe dzieło sztuki, jakim jest Mauzoleum Stanisława Kostki i Aleksandry Potockich. Jest to główny akcent architektoniczno-rzeźbiarski obszaru przedpałacowego. Mauzoleum powstało w 1836 r. na zamówienie ich syna Aleksandra. Obiekt został stworzony przez Konstantego Hegla i Jakuba Tatarkiewicza. Cała konstrukcja wykonana jest z piaskowca szydłowieckiego. Jest to jurajski piaskowiec o barwie białej z subtelnym odcieniem żółto-kremowym. Należy on do drobnoziarnistych piaskowców kwarcowych o spoiwie krzemionkowym lub krzemionkowo-ilastym. Powstał prawdopodobnie w środowisku sedymentacji płytkiego przybrzeża i plaży. Jest on odporny na działanie czynników atmosferycznych, jednak znaczna nasiąkliwość i ścieralność ogranicza jego zastosowanie jako posadzki. Bezpośrednio po wydobyciu jest miękki i łatwy w obróbce, z biegiem czasu twardnieje, pokrywając się patyną i staje się odporny na wietrzenie. Średnia wytrzymałość tego piaskowca na ściskanie wynosi od 2535 MPa. Występuje on m.in. w okolicach Szydłowca, Końskich, Śmiłowa i Skarżyska. Na zbiegu głównej alei z małymi alejkami bocznymi przed wejściem na dziedziniec pałacu wilanowskiego znajduje się brama wraz z mostem nad suchą fosą. Monumentalna brama zwieńczona jest dwoma posągami Pax i Marsa Sarmackiego. Jak widać na zdjęciu, jest to obiekt zbudowany z wielu odmian piaskowca. Cokoły bramy wykonane są z odmiany żółto-kremowej piaskowca

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY

(

FOT. ARCHIWUM AUTORA

(4)

W ostatnich latach uwagę odwiedzających park przyciągają rokokowe rzeźby amorów na balustradzie muru oporowego wykonane w śnieżno białym piaskowcu kunowskim.

;

W centralnej części kompleksu parkowego znajduje się piękna kolekcja rzeźb bogów greckich.

W ostatnich latach rzeźby zostały oczyszczone z patyny.

szydłowieckiego. Rzeźby wykonane są z odmiany biało-kremowej. Ławki wykonano z żółtej odmiany piaskowca z czerwonymi smugami. Kolor smug spowodowany jest obecnością związków żelaza trójwartościowego. Uwagę zwracają dwie czerwone latarnie wykonane z piaskowca wąchockiego. Piaskowce suchedniowskie wieku triasowego dzieli się na trzy odmiany barwne. Czerwoną ze złoża Kopulak, beżowo-różową ze złoża Parszów lub bladoróżową z miejscowości Włochy. Odmiana piaskowców ze złoża Kopulak koło Suchedniowa wykorzystywana jest współcześnie głównie do produkcji płyt okładzinowych. Skały te posiadają spoiwo krzemionkowo-żelazisto-ilaste. W obrębie skały występują kieszenie z podwyższoną ilością materiałów ilastych. Wytrzymałość na ściskanie tych piaskowców wynosi średnio 45-58 MPa. Na lewo tuż za bramą znajduje się źródełko wykonane z piaskowca szydłowieckiego. Znajdują się na nim fragmenty zdobień wykonane z wapieni świętokrzyskich. Wchodząc na dziedziniec, skupiamy wzrok na bogato zdobionej fasadzie pałacu. Obecnie widoczne rzeźby muz, alegorii i bogów greckich naturalnej wielkości wykonane są z importowanych do Polski w XVII wieku piaskowców holenderskich i skandynawskich, najprawdopodobniej szarych piaskowców gotlandzkich. Pozostałe kopie wykonano z białej odmiany piaskowca szydłowieckiego. Schody przed wejściem głównym zbudowane są z odmiany biało-kremowej. Ciekawostkę kamieniarską stanowią znajdujące się przed wejściem do lewego skrzydła „kule” osłonowe wykonane z różanki świętokrzyskiej. W ogrodach pałacowych dominują dzieła sztuki okresu baroku. Miejscem przykuwającym uwagę jest tak zwany Gaj Akademosa, przed którego wejściem znajdują się dwa pomniki: Jana Kochanowskiego i Franciszka Karpińskiego. Rzeźby wieszczów wykonane są z białej odmiany piaskowców szydłowieckich. Za pomnikami znajduje się ława główna wraz z reliefami wykonana z odmiany kre-

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. ARCHIWUM AUTORA

(3)

KAMIEŃ NATURALNY

: Piaskowce są dominującymi skałami w kompleksie pałacowo-parkowym Wilanowa. Tak liczne ich zastosowanie podyktowane było ich łatwą dostępnością oraz wielością odmian barwnych.

mowej piaskowca szydłowieckiego. Miejscami na elementach konstrukcyjnych widoczne są niewielkie przebarwienia podkreślające struktury sedymentacyjne. W centralnej części kompleksu parkowego znajduje się piękna kolekcja rzeźb bogów greckich. Są to dzieła w całości wykonane z biało-kremowej odmiany piaskowców szydłowieckich. W ostatnich latach rzeźby te zostały oczyszczone z patyny. Ujawniło to dobrze widoczne relacje między spoiwem krzemionkowo-ilastym a poszczególnymi ziarnami szkieletu ziarnowego. W ostatnich latach uwagę odwiedzających park przyciągają rokokowe rzeźby amorów na balustradzie muru oporowego. Są one wykonane w śnieżnobiałym piaskowcu kunowskim. Eksploatacja piaskowców w rejonie Kunowa rozpoczęła się wcześniej niż szydłowieckich, stąd też w Warszawie były pospolitsze w XVIII wieku od tych ostatnich. Przyczyną tego stanu rzeczy było położenie kamieniołomów na włościach biskupów krakowskich oraz łatwy spław rzeką Kamienną do Wisły w kierunku Warszawy. Piaskowce kunowskie mają dobre właściwości techniczne oraz dużą odporność na czynniki atmosferyczne. Wykonana współcześnie rewaloryzacja parku dzięki licznym programom konserwatorskim sprawiła, że zarówno na tarasach, alejkach i wokół pałacu zastosowano wiele płyt z gładzonych piaskowców szydłowieckich i czerwonych piaskowców suchedniowskich. Wybór tych skał był oczywistym wyborem. Dzięki takim zabiegom udało się uniknąć częstej przypadłości odnowionych zabytków, jaką jest zły dobór kolorów kamieni dekoracyjnych. Piaskowce są dominującymi skałami w kompleksie pałacowo-parkowym Wilanowa. Tak liczne ich zastosowanie podyktowane było ich łatwą dostępnością oraz wielością odmian barwnych. Tradycja ich stosowania przetrwała w Warszawie do dziś i stanowią one bardzo popularny kamień okładzinowy stosowany we spółczesnym budownictwie. 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

;

Brama wraz z mostem nad suchą fosą.

Gaj Akademosa.

Literatura: Sygietyńska H. „Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy”, PWN, Warszawa 1978. Heflik W. „Kamienie ozdobne Polski”, WG, Warszawa 1989. Sylwestrzak H., Kachnic J. „Kamienne Towarzystwo Sztuki”, Wyd. Nauk. UMK, Toruń 2010. Fijałkowski W. „Vademecum Wilanowa”, Muz. Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie, 2014.

PASJA TWORZENIA

NOWE MASZYNY NOWE PERSPEKTYWY ZPU Promasz WiesÅ&#x201A;aw Berezicki ul. Piskorzowska 2, 58 - 250 Pieszyce, tel. +48 74 836 52 06, fax +48 74 836 72 02 e-mail: zpupromasz@zpupromasz.pl, www.zpupromasz.pl

KAMIEŃ NATURALNY GEOTURYSTYKA prof. Janina Wiszniewska Państwowy Instytut Geologiczny

Maltańskie wapienie WAPIENNE BUDOWLE FORTYFIKACYJNE MALTY W roku 1530, dzięki cesarzowi hiszpańskiemu Karolowi V, na Malcie pojawili się rycerze zakonu Joannitów (zwani później Kawalerami Maltańskimi). Zbudowali oni na Malcie warownię, port i szpital. Stworzyli tu państwo zakonne. Walczyli skutecznie z państwem osmańskim. Wtedy też przyjęli nazwę Kawalerów Maltańskich, która jest używana do dziś. W roku 1566 rozpoczęli budowę obronnego miasta portowego, które po starej Mdinie stało się stolicą Malty. Na cześć wielkiego mistrza Jeana de la Valette miasto nazwano Valetta. W skład wybudowanych fortyfikacji Malty wchodzi kilka warownych miast, przybrzeżne cytadele, forty, wieże, baterie, reduty, obwarowania i bunkry. Wszystkie do dziś istniejące fortyfikacje budowane były przez setki lat, od około 1450 roku p.n.e. aż do połowy XX w., i były one rezultatem strategicznej pozycji i naturalnego położenia portów Malty. Najstarszymi znanymi fortyfikacjami na Malcie są mury obronne, budowane wokół osad z epoki brązu. Niewiele murów obronnych wokół osad pozostało z okresu rzymskiego i bizantyjskiego. W późnym Średniowieczu główne fortyfikacje na Malcie posiadały miasta Mdina oraz Cittadella na Gozo. Przetrwało też kilka wież i strażnic obserwacyjnych na wybrzeżu. Duże zmiany i modyfikacje fortyfikacji Malty nastąpiły w okresie 1530-1798, kiedy wyspami zarządzali Joannici. Zbudowali oni nowe mury obronne wzmocnione bastionami,

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. JANINA WISZNIEWSKA

Wapienie globigerynowe – największe bogactwo naturalne Malty – cz. 2

: Zajazd kastylijski Rycerzy Maltańskich z widoczną poprzecznie biało-czerwoną flagą Malty, obecnie Kancelaria Premiera państwa w Valetcie.

np. w Birgu i Valetcie. W XVIII w. Malta posiadała zewnętrzne fortyfikacje dookoła Wielkiego Portu, jak również nadbrzeżny system obronny składający się z wież, baterii, redut i szańców. W ostatnim trzydziestoleciu XIX w. (1870-1900) wzdłuż maltańskiego wybrzeża zostało zbudowanych szereg fortów poligonalnych i baterii. W latach 30. i 40. XX wieku został zbudowany przez Anglików Fort Campbell oraz szereg bunkrów i baterii przeciwlotniczych. Były to ostatnie fortyfikacje zbudowane na Malcie. Potężne, wapienne fortyfikacje Malty uznawane są za jedne z najlepszych przykładów architektury militarnej na świecie.

BUDOWNICTWO SAKRALNE MALTY I GOZO Malta – jako kraj wybitnie katolicki – słynie z tego, że na jej wyspach znajduje się bardzo dużo kościołów, katedr i bazylik. Według różnych źródeł podaje się, że jest ich co najmniej 359. Katedry i bazyliki oraz zwykle wiejskie kościoły zbudowane są wapienia maltańskiego (zarówno globigerynowego, jak i koralowego), a wystrój każdego z nich jest bardzo bogaty, przypominający budownictwo sakralne Włoch. Na uwagę zasługują piękne budowle sakralne Valetty: katedra św. Jana, kościół Naszej Pani z Góry Karmel, kościół Rozbitka św. Pawła i anglikańska prokatedra św. Pawła, a także w innych miastach Malty i Gozo, np. katedra św. Pawła i św. Agaty w Mdinie, kościół św. Pawła w Rabacie, kościół

KAMIEŃ NATURALNY

Matki Boskiej Zwycięskiej w Melieha, kościół-rotunda Wniebowzięcia NMP w Mosta, katedra św. Marii w Victorii oraz sanktuarium Ta Pinu na Gozo. Maltańskie budynki sakralne są przykładem pięknego zastosowania i wykorzystania właściwości wapieni globigerynowych i koralowych w zewnętrznych elementach katedr i bazylik w formie kolumn, kapiteli i portyków, jak i wewnętrznym wystroju naw ołtarzowych, rzeźb i posągów.

proces wietrzeniowy, odpowiedzialny za pogorszenie zabytków kraju. Aby uzyskać więcej informacji na temat procesów odpornościowych związanych z materiałem wapiennym, przeprowadza się szczegółowe analizy kamienia i procesów deterioracyjnych. Próbki wapieni

DETERIORACJA WAPIENI BUDOWLANYCH I METODY PRZECIWDZIAŁANIA Wapień maltański jest bardzo wrażliwy na oddziaływanie atmosferyczne, a szczególnie działanie soli obecnej w powietrzu nadmorskim. Degradacja kamienia na powierzchniach postępuje szybko i widać to zwłaszcza na opuszczonych budynkach, które rozsypują się jak domki z piasku. Krystalizacja soli w przestrzeniach porowych kamienia została uznana za główny : Katedra Świętego Pawła w Mdinie.

( Widok na fort Św. Anioła w Birgu z fortu Św. Elma w Valetcie.

FOT. JANINA WISZNIEWSKA (3)

( Kościół Wniebowzięcia Matki Bożej, znany jako Rotunda w Moście, Malta. Posiada on dziewiątą co do wielkości niepodpartą kopułę na świecie i trzecią co do wielkości w Europie.

globigerynowych bada się metodami petrograficznymi, geochemicznymi i fizycznymi. Obejmują one porowatość, rozkład promienia porów i wytrzymałość na rozciąganie, a także właściwości transportu wodnego i wilgotnościowego. Badania przeprowadzone pod kątem krystalizacji soli na próbkach z kilku kamieniołomów wzmocniły pogląd, że stopień nasycania solą zależy od rodzaju i stężenia soli oraz od właściwości porowych kamienia. Widoczne uszkodzenia spowodowane czynnikami atmosferycznymi rejestrowano i oceniano dla reprezentatywnych obiektów przez okres 9 lat (1995-2004). Zjawisko wietrzenia solnego stanowi główny proces niszczący wapieni globigerynowych na Malcie. PROBLEMY Z ZABEZPIECZENIEM WAPIENNYCH OBIEKTÓW ARCHEOLOGICZNYCH Malta ma trzy miejsca dziedzictwa światowego UNESCO, które wymagają stałej ochrony. Generalnie lepiej jest zachować oryginalny materiał budowlany, niż go zastąpić czymś nowym. Metoda konserwacji zwanej konsolidacją pozwoli na polepszenie wyglądu i jakości materiału kamiennego na powierzchni i utrzymanie go na zdrowym kamieniu. Jak dotąd, niewiele preparatów konsolidacyjnych zostało przetestowanych na lokalnym wapieniu globigerynowym. Obecnie stosuje się kleje z grupy silikożeli, ale nie znaleziono jeszcze najlepszego konsolidatora kamienia maltańskiego. Idealny konsolidator powinien mieć dobrą penetrację i dobre właściwości odpornościowe na warunki atmosferyczne, które zachowają oryginalny wygląd kamienia. Powinno to umożliwić „oddychalność” i być odwracalne. Aktualne techniki konsolidacji kamienia są nieodwracalne, ponieważ trwale wprowadzają nowy materiał do kamienia. Są więc do zaakceptowania tylko dlatego, że konsolidacja jest ostatnią próbą uchronienia kamienia przed całkowitą wymianą. 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ NATURALNY FIRMY KAMIENIARSKIE

Corradini optymalizuje linię produkcyjną

ałożona w 1972 r. włoska spółka Marmi Corradini Group s.p.a., z siedzibą w Rivoli Veronese - Verona, systematycznie reaguje na intensywne zmiany na rynku, wprowadzając w swojej produkcji wiele modyfikacji i udoskonaleń. Wdrażając innowacje technologiczne i grupując w tym samym zakładzie wszystkie etapy produkcji od przyjęcia surowego bloku do wysyłki gotowego produktu, spółka wykonała kolejny krok do przodu, optymalizując swój proces produkcyjny – wszystko zgodnie z firmową dewizą „Zmieniać, aby ulepszać”. – Nasi klienci będą mogli liczyć na kontrolę jakości na najwyższym poziomie i na jeszcze bardziej sprawną pracę działu obsługi klienta – mówi Francesco Corradini prezes spółki. Taką właśnie obietnicę składa firma będąca od wielu lat liderem na rynku europejskim. W kwietniu rozpoczęto w zakładzie Cavaion Veronese budowę nowej hali, która zwiększy powierzchnię produkcyjną o około 3.500 m kw. We wrześniu wszystkie prace zostaną zakończone i hala zostanie oddana do użytku. W ciągu wszystkich lat pracy swojej firmy, prezes spółki Francesco Corradini, konsekwentnie inwestował w nowy sprzęt i przede wszystkim w wykwalifikowany personel. Dlatego jego firma wyróżnia się wysokim stopniem integracji pracowników. Spółka produkuje nie tylko płyty, podłogi i lastryko, ale również elementy wykończeniowe, takie jak okładziny elewacyjne budynków. Marmi Corradini Group s.p.a jest jednym z największych producentów swojej branży i uczestniczy w wielu międzynarodowych projektach, a produkcja elementów wykończeniowych było zawsze niezwykle ważną częścią jej działalności. 

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

: Francesco Corradini

:) Marmi Corradini jest m.in. producentem slabów oraz okładzin elewacyjnych.

Folia do piaskowania blaster - grubość folii 0,40 mm, szerokość 635 mm, długość 20 m

NOWA DOSTAWA ALE JAKOŚĆ ZAWSZE TA SAMA!

TO POJĘCIE WZGLĘDNE.

A JAK NIE? TO NIECH SIĘ PRZEKONA.

*Zadzwoń do siedziby ﬁrmy bądź bezpośrednio do Twojego opiekuna handlowego!

WEHA sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 31, 58-150 Strzegom tel. 74 855 32 51, 662 332 912 www.weha.pl

BO JAK TRANSPORTOWAĆ I SKŁADOWAĆ TWÓJ WARTOŚCIOWY TOWAR TO MY WIEMY

STOJAK DWUSTRONNY BUGGY

BISON

MULTI

KOLEBA

STÓŁ UCHYLNY

AMIGO

Światowa jakość w rozsądnej cenie. PARTNERZY HANDLOWI: Abus, Achilli, Akemi, BM, Cobalm, Flex, Lantania, Lupato, Toolstar.

KAMIEŃ NATURALNY TECHNOLOGIA

Kamień kamieniowi nierówny

Sławomir Mazurek

Jaki kamień? Gdzie zastosować? – cz. 2.

KAMIEŃ PRZY KOMINKU Nieodzownym elementem współczesnych domów, a często także dużych mieszkań są kominki. Nierzadko są to bardzo indywidualne, niepowtarzalne, architektoniczne dzieła sztuki. Aktualnie zdecydowana większość stawianych kominków to tzw. kominki z wkładem kominkowym zamykanym szklanymi drzwiczkami – nie ma wtedy problemu z utrzymaniem odpowiedniego, wymuszonego ciągu kominowego, więc dobrze i bezpiecznie się w nich pali. Konstruowane są najczęściej w taki sposób, że obudowy kamienne nie są narażone na działanie wysokich temperatur. Inaczej to wygląda przy kominkach tradycyjnych. W nich elementy kamienne zamontowane bezpośrednio po bokach, a szczególnie nad paleniskiem, mogą nagrzewać się do

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. SŁAWOMIR MAZUREK (3)

ontynuujemy rozpoczęte w poprzednim numerze omawianie zasad, którymi należy kierować się przy doborze kamienia do okreś-lonych celów i miejsca jego zastosowania. Planując zastosowanie naturalnego kamienia – zarówno w celach użytkowych, jak i dekoracyjnych – należy posiąść minimum wiedzy na temat zależności między cechami danej skały a przydatnością do konkretnego celu i możliwością pełnienia wymaganych funkcji. Ważna w tym przypadku jest także znajomość właściwości skał wynikających z ich składu mineralnego, czyli chemicznego.

temperatury nawet kilkuset stopni. Wtedy wybór kamienia jest bardzo istotny. Dobrze znoszą tak duże różnice temperatur granity, większość gnejsów i marmurów, jednorodne wapienie i piaskowce. Nieprzewidywalne, a więc mogące pękać, są łupki, brekcje oraz wapienie niejednorodne i z wyraźnym uwarstwieniem sedymentacyjnym. Należy również pamiętać, że pod wpływem wysokiej temperatury niektóre kamienie mogą zmieniać barwę, np. piaskowiec z Długopola na Dolnym Śląsku z żółtego zmienia się na różowoczerwony.

: Kominek tradycyjny z otwartym paleniskiem.

: Przykład okładziny kamiennej ściany niskiej przytwierdzonej na zaprawie klejowej.

: Przykład okładziny kamiennej ściany wysokiej mocowanej na kotwach ze stali nierdzewnej.

KAMIENNE OKŁADZINY ŚCIAN WEWNĘTRZNYCH Tu mamy pełną dowolność w stosowaniu kamienia. Nic nas nie ogranicza. Jeśli do przyjęcia jest stosowanie na posadzkach fazowanych płytek o grubości 1 cm (chociaż mamy narzucony przez producenta format takiej płytki), to nieporozumieniem staje się używanie ich na okładziny ścian. Należy pamiętać, że zawsze będzie to płytka i tylko wprawne oko fachowca zauważy, że jest zbudowana z naturalnego kamienia. Każdy przeciętny człowiek, nieznający się na kamieniu, będzie przekonany, że patrzy na trochę lepszą ceramikę. W kamiennym asortymencie grubości 2 cm mamy do dyspozycji duże slaby, z których wycina się elementy idealnie pasujące do wymiarów ściany. Stosując odpowiedni podział slabów, można zachować piękny i niepowtarzalny rysunek skały, a o to

KAMIEŃ NATURALNY

(

FOT. SŁAWOMIR MAZUREK (2)

Blaty kuchenne z indyjskiego gnejsu.

( Marmurowe wykończenie łazienki.

głównie chodzi w owej zabawie z kamieniem. Okładziny ścian niskich (do 2,0 m wysokości) przytwierdza się do podłoża, przeznaczonymi dla kamienia naturalnego, elastycznymi zaprawami klejowymi i dodatkowo zabezpiecza, kotwiąc do ściany haczykami ze stali nierdzewnej. Zaprawy należy dobierać zarówno ze względu na montowany kamień (jasny kamień jest bardziej wrażliwy na różnego rodzaju przebarwienia niż kamień o ciemnych barwach), jak też ze względu na miejsce, w którym będą zastosowane (inne kleje stosuje się do łazienek, inne na okładziny ścian suchych, a jeszcze inne na okładziny kominka). Okładziny ścian wysokich (ponad 2,0 m wysokości) wykonuje się z płyt grubości 3 cm, montując je do ścian na kotwach ze stali nierdzewnej w taki sposób, aby ciężar każdej płyty przenoszony był przez jedną parę kotw (każda z płyt zawieszona jest niezależnie).

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

KAMIEŃ W KUCHNI Kuchnia to miejsce, gdzie kamień zastosowany na blaty szafek poddawany jest bardzo różnorodnym czynnikom zewnętrznym. To jest miejsce, gdzie wbrew pozorom kamień naturalny jest bardzo intensywnie eksploatowany i musi być odporny na uszkodzenia mechaniczne i działanie różnych kolorowych płynów, zasad i kwasów, tłuszczów, wysokiej temperatury etc. Są to blaty robocze i na ich przyszły wygląd będzie miał wpływ rozlany gorący czerwony barszczyk, pryskający z patelni tłuszcz, wyciśnięty sok z cytryny, kropla octu, coca-cola, a nawet zwykła woda gazowana, może być zabrudzony przez keczup, musztardę lub majonez, po tym blacie przesuwane będą garnki, na nim krojony będzie chleb, ser czy warzywa, będzie zagniatane ciasto na pizzę itp., itd. Na to wszystko blaty kuchenne muszą być odporne, jeśli mają w przyszłości zawsze wyglądać estetycznie i cieszyć oko nie tylko

domowników, ale również odwiedzających ich gości. W kuchni problem będą sprawiać marmury, wapienie, a nawet luźniejsze gnejsy zaliczane przecież do handlowej grupy granitów. Powiecie, że przecież są odpowiednie środki, którymi można takie blaty zaimpregnować. Tak, tylko żadna impregnacja nie jest wieczna, więc co jakiś czas trzeba ją odnawiać, a czas jej działania jest różny i zależny od bardzo wielu czynników. Najgorsze i brzemienne w skutkach jest to, że impregnacja przestaje działać niespodziewanie i nagle, bez żadnych wcześniejszych ostrzeżeń czy sygnałów. A gdy zorientujemy się, że przestała działać, to jest za późno na jej odnawianie, bo szkody powstałe w kamieniu najczęściej są już nieodwracalne. KAMIEŃ W ŁAZIENCE Takich problemów eksploatacyjnych nie musimy obawiać się, wykonując blaty pod umywalki, obudowę wanny, posadzki czy okładzinę ścian w łazience. Jedynie ze względów estetycznych (widać każdą wyschniętą kroplę wody) sugeruje się ostrożne stosowanie czarnych granitów i marmurów. W celu poprawienia funkcji użytkowych zastosowanych w łazienkach kamieni mamy szereg preparatów chemicznych impregnujących kamień i ułatwiających jego czyszczenie. Dlatego w tych miejscach łazienek można stosować każdy rodzaj kamienia. Nieco bardziej skomplikowanie przedstawia się sytuacja kamienia użytego na okładzinę kabiny prysznicowej. Każda woda jest mniej lub bardziej „twarda” a to oznacza, że zawiera w sobie mniej lub więcej rozpuszczonych węglanów wapnia będącego jednocześnie podstawowym budulcem skał wapiennych i marmurowych. Każdy zna zjawisko wytrącania się kamienia z wody. Zachodzi ono również na ścianach i posadzkach kabin prysznicowych. Do usuwania kamienia wytrąconego z wody stosuje się preparaty chemiczne roz-

SOUTH AFRICA GREEN B L O K I O L I W K O W E Z A F RY K I EXTRA VERGINE

z pierwszego tłoczenia

zielone

soczyste

100 % organic

LISTY BLOKÓW: jarek@marabustone.pl TELEFON: 507 802 029

KAMIEŃ NATURALNY

) Podświetlone sufity podwieszane z onyksu.

STÓŁ Z KAMIENIA Ponieważ slaby kamienne mogą mieć nawet 340 cm długości i 180 cm szerokości, są idealnym materiałem do wykonania eleganckiego i niepowtarzalnego blatu stołu. Wystarczy nadać odpowiedni kształt, wyprofilować boki i ułożyć na przygotowanej wcześniej konstrukcji, np. ze stali nierdzewnej. Taki stół robi wrażenie, nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych, a jednocześnie

; Blaty kamienne stolika do kawy

FOT. SŁAWOMIR MAZUREK (2)

puszczające związki wapnia, więc oprócz usuwania tego kamienia będą one uszkadzały również marmury i wapienie. Nie da się tego odseparować i nie pomoże tu najlepsza impregnacja. Jeśli jeszcze w domu, przy wyjątkowej samodyscyplinie po każdym prysznicu, jakoś możemy sobie z tym zjawiskiem poradzić, to już w obiektach hotelowych nie ma na to najmniejszej szansy. A chemia? Jak już wcześniej zostało wspomniane, każda chemia zastosowana na okładziny kamienne ma ograniczony czas działania – nie jest wieczna! bardzo trudno go przestawić. Ale kamień to również doskonały i elegancki materiał na pomniejsze blaty stolików i szafek. Pięknie prezentują się wykonane z kamienia ławy i stoliki do kawy. Wykonane z kamienia biurko można zawsze idealnie dopasować do wymiarów gabinetu. Przy takim zastosowaniu nie mamy żadnych ograniczeń co do użytego kamienia, jednak najlepiej sprawdzają się tu gładkie faktury powierzchni, zwłaszcza polerowana. Ciekawym kamieniem w aranżacjach wnętrz jest onyks, zwłaszcza onyks alabastrowy. Ponieważ onyks jest kamieniem prześwitującym, to piękne efekty uzyskuje się przez podświetlenie płyt onyksowych od tyłu. Wykorzystuje się go na okładziny ścian, lad recepcyjnych, różnego rodzaju blatów (nie kuchennych!), a nawet na świecące sufity. KAMIEŃ W OGRODZIE Kamień zawsze stanowił naturalny surowiec dekoracyjny i użytkowy bardzo chętnie stosowany w ogrodach. Wszystko, co kamienne, od drobnego żwirku, przez pojedyncze kamienie czy grupę skalną, aż po kamienne rzeźby, pięknie komponuje się z zielenią.

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

Planując architekturę ogrodu, należy wybrany teren potraktować przede wszystkim jako fragment środowiska naturalnego, które zamierzamy do pewnego stopnia zmodyfikować. Inny materiał użyty zostanie do budowy dróg, ścieżek i podjazdów, inny zaś na cele budownictwa naziemnego. Coraz popularniejsze w ogrodach stają się najrozmaitsze konstrukcje i ozdoby z naturalnego kamienia. Często buduje się domki, altany, pergole oraz obramowania zbiorników wodnych (baseny, fontanny, oczka wodne itp.), do których odnoszą się ogólne zasady stosowane w budownictwie tego typu obiektów. Bardzo popularnym elementem dekoracyjnym są ogródki skalne, aczkolwiek tworząc je, nie wszyscy zwracają uwagę na rodzaj użytego surowca. Błąd ten daje o sobie znać dopiero wtedy, kiedy niektóre gatunki typowo skalnych roślin, pomimo wielokrotnych prób nasadzeń, absolutnie nie chcą się zaadaptować. Zasady obowiązujące w tym względzie dla wszystkich kamiennych konstrukcji ogrodowych są takie same i wynikają z naturalnej zależności rodzaju szaty roślinnej od składu chemicznego podłoża. Szczególną, typowo ogrodową

Nasze rekordowe cięcia 4681 m² = 18,43 m²/mb

Zakład Kamieniarski Edward Badecki Koziniec Trak 10 linowy, Ø 8,2 m, 10x25,4 m

2173 m² = 20,7 m2/mb Wyroby Granitowe Wołczyk Kamień Pomorski Trak 5 linowy, Ø 8,2 m, 5x21,0 m

1947 m² = 18,54 m2/mb

Zakład Kamieniarski M.E.J.A. Buganiuk Ząbkowice Śl. Trak 5 linowy, Ø 8,2 m, 5x21,0 m

497 m² = 22,39 m2/mb

Zakład Kamieniarski Edward Badecki Koziniec Jednolina, Ø 9,0 mm, 22,2 m

462 m² = 24,06 m2/mb Granitex Wiesław Trybuszek Strzegom Jednolina, Ø 9,0 mm, 19,2 m

365 m² = 20,86 m2/mb Granit-Styl Dariusz Bujczyk Łożnica, k. Goleniowa Jednolina, Ø 9,0 mm, 17,5 m

Sprawdź nas! ul. Promienista 48a, 60-289 Poznań tel. +48 61 868 33 95 kom. +48 602 767 993 a.suwik@diamantas.pl biuro@diamantas.pl

konstrukcją jest kamienny mur, stanowiący bądź praktyczny element ogrodzeniowy, bądź wyłącznie podłoże dla ozdobnej roślinności. Jednym z wariantów takiej budowli może być wznoszony bez użycia zapraw spajających tzw. suchy mur. Zakładając, że suchy mur ma pełnić rolę podłoża dla szaty roślinnej, przy projektowaniu nasadzeń należy uwzględnić zależność egzystencji niektórych gatunków od konkretnych warunków środowiskowych. Innego typu szata roślinna pokryje podłoże granitowe, a inna wapienne, inne rośliny zasiedlą skały porowate, a inne skały ścisłe, krystaliczne. Uwzględniając różne wymagania środowiskowe roślin, należy także z rozmysłem dokonać wyboru odpowiedniego materiału na budowę muru. Szczególnie zaleca się jednak wykorzystanie fragmentów skał o naturalnych, nierównych powierzchniach, najlepiej porowatych i łatwo wietrzejących. Najczęściej używa się w tym celu piaskowców, wapieni, tufów i niektórych łupków, ale nie oznacza to, że nie wolno użyć granitów lub marmurów. Mimo niezwykle szerokiej gamy możliwych do wykorzystania w ogrodach skał, dobór odpowiedniego materiału do konkretnego miejsca i konkretnego przeznaczenia nie jest wcale sprawą łatwą i warto w tej kwestii zasięgnąć rady i opinii botanika oraz geologa. Projektując ogrody, trzeba wziąć pod uwagę wymagania środowiskowe roślin i przygotować zespół roślinny odpowiedni dla wybranego podłoża. Inne gatunki rosną wszak na terenach suchych, a inne na podmokłych, inne w miejscach zacienionych niż na stanowiskach słonecznych, inne na porowatych skałach wapiennych, a inne na pozbawionych wapnia nienasiąkliwych kwarcytach. Trzeba pamiętać, że skały wapienne i marmury potrafią zmieniać odczyn gleby z kwaśnego na zasadowy. Widać to wyraźnie, gdy na ścieżkach lub pod roślinami rozsypiemy grys wapienny lub marmurowy. Rośliny

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. SŁAWOMIR MAZUREK (3)

KAMIEŃ NATURALNY

: Ogród skalny z porowatych skał wapiennych.

) Suchy mur jako ogrodzenie

; Płukany żwir rzeczny lub fluwioglacjalny jest obojętny dla roślin.

PROFESJONALNA CHEMIA DO KAMIENIA

kleje szpachle żywice impregnaty czyszczenie pielęgnacja narzędzia Kleje/Szpachle:  Kleje oraz szpachle MARMOLIT wykonane z żywic poliestrowych. Zalecane szczególnie gdy trzeba pewnie skleić lub naprawić każdy rodzaj kamienia naturalnego MARMOLIT dostępny jest w różnych gęstościach i kolorystyce  Kleje oraz żywice epoksydowe, mrozoodporne o bardzo wysokiej wytrzymałości, gęstości oraz kolorystyce

ŻS NI

A AR CENY W G NA

J NC

NOWOŚĆ

Produkty do pielęgnacji:  Preparaty do mycia kamienia o neutralnym PH, odrdzewiacze  Woski w płynie i gęste o różnej kolorystyce  Pasty barwiące  Krystalizatory

Produkty do zabezpieczenia:  Impregnaty neutralne dla kamienia nie pozostawiające śladu  Impregnaty do piaskowca  Impregnaty do nadania efektu mokrego kamienia, bardzo mocne  Lakiery  Antygrafﬁti

Znajdź nas na facebook.com/bchempolska

EFEKT ANTYCZNY

www.b-chem.pl

info@b-chem.pl, tel.: 22 371 40 37

Proponujemy najwyższej jakości piły, frezy, wiertła do materiałów ceramicznych typu: Lapitec, Laminam, Dekton i pochodne.

Italdiamant-Poland HED 11500 ul.Dworska 5a, Giżycko tel.: 87 428 57 01, 602 760 968 email: italdipl@pro.onet.pl

NOWY KAMIENIARZ KAMIENIARZ 3 3 (95) (95) // 2017 2017 NOWY 4 (96)

49 71 81

FOT. SŁAWOMIR MAZUREK (3)

KAMIEŃ NATURALNY

: Przykład zmiany kolorystycznej piaskowca Brenna – zaledwie po 12 latach.

kwasolubne, jak iglaki, azalie czy rododendrony, nie chcą wtedy rosnąć i chorują. Obojętnym dla odczynu gleby jest płukany żwir rzeczny. W jego sąsiedztwie wszystkie rośliny rosną dobrze. ELEWACJE KAMIENNE Stosowanie okładzin kamiennych na elewacjach budynków jest praktyką spotykaną na całym świecie od bardzo dawna. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, w naszym klimacie i środowisku na zewnętrzne okładziny kamienne nie należy stosować marmurów i większości wapieni. Na wszelkiego rodzaju okładziny zewnętrzne preferuje się zatem granity, łupki, piaskowce i tylko niektóre wapienie. Nowoczesne metody dopuszczają na elewacjach mocowanie kamiennych płyt jedynie za pomocą specjalnych kotw, z uwzględnieniem wszelkich parametrów fizycznych kamienia i jego zachowania się w odpowiednich warunkach klimatycznych. Są to tzw. elewacje wentylowane. Za płytą kamienną, a przed wełną mineralną ocieplającą budynek, tworzy się 3-4-centymetrową wentylacyjną pustkę powietrzną, zapewniającą doskonałe przewietrzenie płyt kamiennych i wełny mineralnej ze zbędnej wilgoci. Same płyty kamienne naj-

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

częściej zawieszane są na kotwach poprzez bolce osadzone w otworach wywierconych w krawędziach bocznych tych płyt. Jednak od kilkunastu lat coraz częściej możemy spotkać się z zawieszaniem płyt kamiennych na kotwach osadzonych w otworach wywierconych w tylnej powierzchni płyty. Przy niektórych kamieniach, np. łupkach, jest to praktycznie jedyny pewny sposób zawieszenia elewacji kamiennej. Elewację kamienną tworzą płyty grubości najczęściej 3 cm (piaskowce i trawertyn – 4 cm). Bardzo istotne obciążenie elewacji, ze względu na dobór kamienia i jego grubość, stanowią siły wywołane parciem i ssaniem wiatru. Parcie powodowane jest uderzeniem wiatru o płaszczyznę zewnętrzną płyty kamiennej, ssanie zaś to skutek ruchu powietrza w pustce wentylacyjnej. Siły te sumują się. Siły obciążenia wiatrem są również bardzo istotne dla określenia wytrzymałości płyty kamiennej na wyrywanie bolca kotwy. Montaż elewacji kamiennej wentylowanej, która spełni wszystkie nakładane na taką elewację parametry jakościowe i techniczne oraz zachowuje warunki bezpieczeństwa dla przyszłych użytkowników w różnych sytuacjach pogodowych, klimatycznych a nawet katastroficznych, musi

być powierzony profesjonalnym i sprawdzonym wykonawcom. Podstawą wykonania takiej elewacji zawsze jest dobrze sporządzony projekt. Przy wybieraniu kamienia bardzo istotnym czynnikiem jest jego wzorzystość i kolorystyka, a także wielkość zasobów w tej konkretnie wybranej kolorystyce. Ładnie dobraną kolorystycznie elewację o powierzchni tylko 30 m kwadratowych można wykonać praktycznie z każdego, nawet najbardziej wzorzystego kamienia. Ale przy konieczności ułożenia 3000 m kwadratowych kamienia na elewacji nie każdy kamień spełni oczekiwania inwestora i projektanta. W takich przypadkach najbardziej widać, jak wizja projektanta i inwestora musi absolutnie dostosować się do tego, co stworzyła natura. Warto wtedy zobaczyć istniejącą elewację, wykonaną wcześniej z wybranego kamienia. I warto dowiedzieć się, jak ten konkretny kamień będzie wyglądał za kilka czy kilkanaście lat. Starzejąc się, kamienie potrafią zmieniać kolory. Na przykład czarne lub zielone wapienie i marmury pod wpływem promieni UV robią się szare, natomiast szary margiel z czasem robi się żółty. Nawet w tak obszernym omówieniu zasad, jakimi powinniśmy kierować się przy doborze kamienia, nie jesteśmy w stanie poruszyć wszystkich przypadków i zależności, z jakimi w praktyce przyjdzie spotkać się architektom, inwestorom czy użytkownikom. Dobór odpowiedniego kamienia do konkretnego miejsca i konkretnego przeznaczenia często jest procesem skomplikowanym, uwzględniającym ogromną ilość czynników zewnętrznych wpływających na trwałość okładzin kamiennych. Niekiedy naprawdę warto w tej kwestii zasięgnąć rady i opinii eksperta z dziedziny geologii i kamieniarstwa. Summa summarum okaże się to jedynym pewnym, a i najtańszym rozwiązaniem niż liczenie na łut szczęścia przy eksperymentowaniu z kamieniami. 

Bellani for Breton Szeroka gama Boczkarek

Smartcut s/NC 800 Optima Mostowa piła sterowana CNC w 6-ciu osiach z obrotową głowicą dla pracy dyskiem i frezami

ContourBreton NC 300 EVO Cyfrowe centra numeryczne do obróbki granitu, materiałów mineralnych i kompozytowych

Combicut DJ/NC 550 Dwie maszyny w jednej : piła mostowa i waterjet sterowane CNC w 5-ciu osiach Easywire

Maszyna do Kalibrowania bloków pojedyńczą liną diamentową oraz do cięcia slabów

Tomasz Kopka 02-828 Warszawa - ul. Roztoki 12 tel.kom.: +48664460455 e-mail: tomasz@breton.pl www.breton.pl

GoldBreton 2100

Wieloliny diamentowe do cięcia bloków granitowych i marmurowych

via Garibaldi 27, 31030 Castello di Godego (TV), Włochy tel. +39 0423 7691 - fax. +39 0423 7600 e-mail: info@breton.it www.breton.it

KAMIEŃ NATURALNY TECHNOLOGIA Grzegorz Okoński

Cieńsze nie zawsze najlepsze Przecieranie kamiennych bloków trakami linowymi to dziś najpopularniejsza metoda dzielenia kamieni na płyty.

(

FOT. MARCIN KAMIŃSKI

Do cięcia bardziej „pospolitych” gatunków kamieni używa się najczęściej grubszych linek, najcieńszymi przeciera się materiały bardziej ekskluzywne.

konomiczniejsze od traków wahadłowych i diakersów, niezanieczyszczające materiału drobinkami stali, wydajniejsze, zużywające mniej energii elektrycznej i wody, a przy tym dające większą oszczędność materiału – zdominowały rynek kamieniarski. Traki linowe są także wygodniejsze w obsłudze, cichsze i nie wymagają gigantycznych fundamentów. Nie można zapominać, że diamentowa lina jest także stosowana w kamieniołomach do wydobycia i paserowania bloków. W Polsce apogeum użycia traków wahadłowych przypada na koniec XX wieku. Mniej więcej w tym okresie jednocześnie prognozowano, że więcej już ich nie będzie przybywać,

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

bo lada chwila wyprą je stopniowo traki linowe, które właśnie wtedy rozpoczynały podbój branży kamieniarskiej. Prototyp takiej maszyny ma niewiele dłuższą historię, bo japońska firma Yamana Seisakusho uruchomiła swoją maszynę w 1994 roku. Należy przy tym pamiętać, że linę stalową z „koralikami” wynaleziono w 1968 roku. W 1997 roku spółka CO.FI. PLAST & Wires Engineering z Lessolo we Włoszech wprowadziła 10-linowy trak z koralikami o średnicy 8 mm. Trzy lata później firma Bideseimpianti przedstawiła monstrualny jak na owe czasy trak z połową setki lin! Pierwsze w Polsce wielolinki zamontowano na początku XXI w. w firmie Zenona Kiszkiela i Kas-Kam.

GRUBYCH JEST WIĘCEJ Dziś za maszynę wielolinową uważa się trak pracujący w oparciu o co najmniej dwie liny z „diamentowymi” koralikami, przeważnie jednak spotyka się traki w przedziale 5-40 lin. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie wszystkim firmom opłaca się inwestować w wielolinkę, a lepszym wyborem dla wielu będzie trak jednolinowy. W Polsce większość zakładów wykorzystujących liny diamentowe do cięcia bloków kamiennych stosuje właśnie takie traki jednolinowe, a co za tym idzie – wykorzystujące grubszą linę, przeważnie o średnicy między 8 a 9 mm. – Tych używa się najczęściej, można ocenić, że u nas w kraju pracuje

około trzystu maszyn tego typu. Mniej jest maszyn wielolinowych, tnących przy użyciu od pięciu do dziesięciu lin, grubości np. 8,3 mm, a najmniej – dużych wielolin, wykorzystujących ponad dziesięć lin, za to o najmniejszej średnicy: 7,3 mm – 6,3 mm. Tych ostatnich jest około pięciu, sześciu w Polsce – mówi Andrzej Bukalski z MC Diam, jedynego polskiego producenta lin diamentowych. Liny diamentowe do cięcia granitu, piaskowca (a także betonu) występują w średnicach 5,3, 5,5, 6,3, 7,3; 8; 8,3; 8,5; 9; 10,5 i 11,5 mm, przy czym najczęściej w zestawieniach rynkowych propozycji spotykamy liny 9 mm, 10,5 i 11,5 mm. Producenci linek nie ograniczają się jednak do oferowania linek grubszych, jakie królowały jeszcze dwa-trzy lata temu, i dlatego na każdych nowych targach kamieniarskich zaskakują zmniejszaniem ich średnicy. Rok temu w Weronie Pellegrini zaprezentował trak z linami o średnicy 5,5 mm, a w tym roku w ofercie pojawiły się liny o średnicy 5,3, czyli niemal o połowę cieńsze od linek 10-milimetrowych. KTÓRA OPTYMALNA – NIE WIADOMO Mimo tendencji do schodzenie ze średnicą nie można jednoznacznie rozsądzić, że cieńsza linka jest lekarstwem na całe zło. Każdy właściciel firmy kamieniarskiej musi sam policzyć, czego i w jakiej cenie potrzebuje. Ekonomia w zakładzie kamieniarskim nie ogranicza się bowiem tylko do linek, niezależnie od ich średnicy. Dlatego, mimo że na targach branżowych demonstrowane są liny o coraz mniejszej średnicy, producenci i użytkownicy lin większych nie mają powodów do obaw. – Nie można powiedzieć, że lin o większych średnicach, takich jak 10 czy 11,5 mm się nie używa, albo że są rzadko spotykane. Takie linki mają największą żywotność i jednocześnie najniższy wpływ na koszt cięcia. Ale z drugiej strony na koszty produkcji wpływają także straty w materiale, a im ten materiał jest droższy, tym

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. ARCHIWUM NK

KAMIEŃ NATURALNY

: Na trakch jednolinowych stosuje się z reguły grubsze linki.

– Nie ma złotego środka, reguły, która mówi, że taka lina jest najlepsza i w związku z tym tylko takiej trzeba użyć w zakładzie prowadzącym cięcie. Każdorazowo trzeba analizować zamówienie i w stosunku do tego, ile materiału, w jakiej cenie trzeba ciąć, trzeba ustalić optymalny parametr liny – mówi Andrzej Bukalski.

bardziej trzeba patrzeć na relację grubości linki do wartości ciętej płyty. Dlatego linki większej średnicy, choć tańsze jednostkowo, wcale nie generują mniejszych kosztów produkcji – mówi Andrzej Bukalski. Rachunek przedstawia się tu tak: im lina jest cieńsza, tym koszt jej wykorzystania może być wyższy od liny grubszej, zakładając tę samą powierzchnię przeciętej płyty, i biorąc pod uwagę tylko żywotność lin. Po

prostu koszt wyprodukowania liny cienkiej i grubej jest zbliżony, jednak trwałość lin cienkich jest mniejsza. Przykładowo, jeśli lina o średnicy 10 mm ucina około 20 metrów kwadratowych średniego granitu, to lina o grubości 8 mm utnie 15 metrów, lina 7 mm – 8 metrów, a lina 6 mm – tylko 5 metrów kwadratowych. Przy obliczaniu kosztów, zakładając ilość materiału, jaką trzeba przeciąć, i biorąc pod uwagę grubość lin, trzeba uwzględniać różną, zależną od grubości żywotność lin, a więc konieczność sięgania lub nie po kolejne sztuki. Teraz czas dołożyć do rachunku kolejną wartość: przy wyborze liny trzeba brać pod uwagę także koszty związane z materiałem, jaki ma ona ciąć. – Cienkie liny wykorzystuje się przy droższych materiałach, bo powodują mniejsze straty na rzazie. Załóżmy, że wycinamy cienką płytę o grubości 20 mm: zmniejszając średnicę liny, czyli biorąc linę 6 mm zamiast 10 mm, uzyskujemy 4 mm oszczędności materiału przy jednej płycie. Jeśli więc tniemy w sumie pięć płyt, to uzyskujemy jedną płytę ekstra. Albo z bloku o szerokości 1,40 m wycinamy linką 6

gl3

Chcesz ciąć SZYBCIEJ? Teraz możesz.

Chcesz ciąć WIĘCEJ? Teraz możesz.

Chcesz ZWIĘKSZYĆ WYDAJNOŚĆ? Teraz możesz.

TRE Zwycięski wybór! Brio 35CN2 STEROWANA NUMERYCZNIE MONOBLOCZNA PIŁA MOSTOWA

• maksymalna standartowa tarcza Ø / otwór tarczy Ø z centralnym podajnikiem wody 625/50 (60) mm • maksymalny przesuw podłużny (oś X) / maksymalny ruch mostu (oś Y) 3500/2100 mm • maksymalny pionowy przesuw tarczy (oś Y) 320mm • średnica blokady ﬂanszy / maksymalna głębokość cięcia 213/205 • maksymalna orientacja tarczy (oś W) ° 0 ÷ 370 • wymiary stołu uchylnego (0 ÷ 85°) 2000 x 3400 mm • silnik tarczy kW13 (S6) • zmienna prędkość tarczy 800 ÷ 4300 • standardowe wymiary instalacji (szerokość x głębokość x wysokość) 6150 x 4380 x 2950h mm

Costa 84

PŁASKA AUTOMATYCZNA WIELOWRZECIONOWA BOCZKARKA DO BOKÓW PROSTYCH • • • • • • • • • • • •

grubość robocza 100 mm maksymalna szerokość robocza 120 mm ekran dotykowy istnieje możliwość zaprogramowania każdej głowicy osobno lub wykonywanie pracy częściowej automatyczne pozycjonowanie wszystkich jednostek mikro oscylacja nr 1 mechaniczna jednostka kalibrująca – 5 KM nr 8 wrzeciona płaskich boków 16 KM nr 2 wrzeciona stożkowe 2 KM nr 1 kroplowe urządzenie tnące góra/dół całkowita zainstalowana moc KM (kW) 38 (28) standardowe wymiary instalacji (szerokość x głębokość x wysokość) 6140 x 2100 x 2000h mm

Sirio TS AUTOMAT POLERSKI

• maks. szerokość polerowania (oś Y) 2100 mm • maks. długość polerowania ze standardowymi prowadnicami (oś X) 4000 mm Wysoko wydajne zautomatyzowane centrum tnące nawet w 13• osiach. długość standardowych ścieżek 6 m • na życzenie tor o różnych długościach (wielokrotności 3 m) 9/12 m Cięcie wieloma piłami na wymiar od 140 do 2000 mm. Centralna tarczaruch wykonująca także cięcia pod kątem. • pionowy głowicy polerskiej (oś Z) 300 mm • moc silnika głowicy kW 18 rzyssawki do przemieszczania ciętych elementów. • prędkość ruchu na torach (oś X) 0 ÷ 18 m / min utomatyczne zagnieżdżanie ciętych elementów. • prędkość ruchu suwaka uchwytu głowicy (oś Y) 0 ÷ 16 m / min • pneumatycznie regulowane ciśnienie robocze bar 0 ÷ 6 bar ompaktowa linia do cięcia, gdy maszyna wyposażona jest w taśmowy podajnik i urządzenie załadowcze. • regulowana prędkość obrotowa głowicy przez falownik

Wysoka produktywność do 490 m2/8h. Gmm S .p.A. Via Nuova, 155 28883 Gravellona Toce (VB) Italy e-mail: gmm@gmm.it web site: www.gmm.it

IS O 9001:2008 - Certificato N°IT234871

mm, dającą nam oszczędność w stosunku do poprzednio zastosowanej linki np. 2,3 mm – ile zaoszczędzimy, wykonując np. czterdzieści cięć, można łatwo obliczyć – wyjaśnia Andrzej Suwik z firmy Diamant AS. Trzeba jednak zadać pytanie o ten punkt graniczny: kiedy, to jest przy jakiej grubości i jakim rodzaju płyty opłaci się zastosować linę o takiej, a nie innej żywotności, a więc kiedy grubszą, a kiedy cieńszą. Czyli – kiedy koszt lin będzie porównywalny obliczeniowo z wartością uzyskiwanych oszczędności materiałowych. – Nie ma złotego środka, reguły, która mówi, że taka lina jest najlepsza i w związku z tym tylko takiej trzeba użyć w zakładzie prowadzącym cięcie. Każdorazowo trzeba analizować zamówienie i w stosunku do tego, ile materiału, w jakiej cenie trzeba ciąć, trzeba ustalić optymalny parametr liny – mówi Andrzej Bukalski. Im droższy materiał, tym bardziej opłaca się sięgnąć po cieńszą linę. Ale może się okazać przy niewielkim zleceniu, pojedynczej płycie, że oszczędności rzędu 3-4 milimetrów nie dadzą spodziewanego zysku, a koszt cięcia wzrośnie trzykrotnie. Dlatego do tańszych kamieni nie używa się szybciej zużywających się cienkich lin, a wykorzystuje te grubsze. TRAK TEŻ MA ZNACZENIE Sama lina i blok kamienny to jednak nie wszystko. Chodzi oczywiście o trak. On jest kolejną wartością, którą trzeba dodać do naszego rachunku w pojedynku na grubość liny i koszty cięcia. – Jeśli chcielibyśmy zmienić linki na cieńsze, by uzyskać z bloku dodatkową płytę, to niewiele zyskamy na zmianie linek na tej samej maszynie, którą dotąd tniemy. Dlatego zmniejszając średnicę linek – czyli wybierając do pracy linki o mniejszej średnicy – musimy zmienić ich rozstaw. Założenie samej linki 6,3 mm na maszynie pracującej z linkami szerszymi niewiele da, a jeszcze może pogorszyć, jeśli dojdzie do szybszego

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

FOT. ARCHIWUM NK

KAMIEŃ NATURALNY

: Aby linka dobrze służyła trzeba ją prawidłowo eksploatować.

zużycia i zerwania linki. Do uzyskania właściwego efektu oprócz zmiany średnicy linki konieczny jest także inny rozstaw rowków na okładzinie bębna albo bęben przystosowany do pracy z kilkoma rozstawami – zaznacza Artur Stanek, dyrektor techniczny z WKG sp. z o.o. Zatem o ile na początku planujemy zmniejszenie kosztów tylko poprzez zakup linki mniejszej średnicy i uzyskanie przez to oszczędności na ciętym materiale, to może okazać się, że nie uwzględnimy możliwości szybszego „końca” linki i kolejnego kosztu związanego z zakupem nowej. Pomysł zatem uruchomienia linki 6,3 na maszynie na miejscu dotychczasowej 7,3 może zakończyć się nie dodatkową płytą wyciętą z bloku, lecz zerwaną przedwcześnie linką... – Linka małej średnicy na maszynie wielolinowej zaawansowanej technicznie, bardzo wysokiej jakości, ma znaczenie. Obok oszczędności przy cięciu bloku na dużym traku wielolinowym cienką linką, taką jak 6,3 mm, sięgających nawet dwóch slabów na bloku, otrzymujemy jeszcze atut w postaci jakości pozyskiwanych płyt, co z kolei pociąga za sobą niższe koszty poleru, ważne przy dużym przerobie – dodaje Artur Stanek.

DOPASOWAĆ I KONTROLOWAĆ Trudno przesądzić, że jedna linka nadaje się do wszystkich zastosowań przy cięciu kamienia. Grubość nie przesądza o niższych lub wyższych kosztach produkcji, bo przy wydajności trzeba brać pod uwagę także prędkość zużycia linki, rodzaj ciętego materiału, oszczędności na materiale, czy konieczność skoordynowania z grubością ustawień na traku. Każdy producent musi zatem dopasować optymalną dla siebie grubość do warunków zamówienia, do posiadanych maszyn i surowca. Warto pamiętać także o tym, że nie każda linka będzie zachowywać się dokładnie według opisu producenta, książkowo – jej konstrukcja nie toleruje istotnych błędów wynikających z obsługi lub zastosowania na niewłaściwej maszynie, co przełoży się na pogorszenie wyników pracy, szybsze zużywanie czy wprost zerwanie. By pracowała jak najdłużej, powinna być prawidłowo eksploatowana i regularnie kontrolowana pod kątem zużycia, wibracji, chłodzenia wodą, obracania się względem własnej osi oraz oczywiście niesłychanie ważnego odpowiedniego dla siebie napięcia, zgodnie z parametrami maszyny i w stosunku do ciętego materiału. 

Najlepsze w swojej klasie

58-150 Strzegom ul. Koszarowa 7 www.euroarss.pl

email: biuro@euroarss.pl tel. 603 891 257, 604 078 731 tel./fax. 74 855 03 93

TECHNOLOGIE ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Technistone wyprzedza trendy Technistone, wiodący producent konglomeratu kwarcytowego, w odpowiedzi na oczekiwania klientów poszukujących materiałów wykończeniowych w takich kolorach, jak biel, czerń i szarość, oferuje najnowsze produkty inspirowane dekoracyjnością marmurów.

)

FOT. ARCHIWUM TECHNISTONE

W tym sezonie najmodniejsze stają się slaby o niejednolitym rysunku, na powierzchni których występują użylenia charakterystyczne dla najbardziej pożądanych marmurów. Taki własnie jest Noble Areti Bianco.

bserwując obowiązujące kierunki w projektowaniu wnętrz, dostrzec można, że w sektorze blatów kuchennych, parapetów, posadzek czy okładzin kominkowych dominują stonowane odcienie. Nie są to już jednak gładkie, jednolite płaszczyzny. W nadchodzącym sezonie najpopularniejsze staną się powierzchnie o urozmaiconym rysunku, do złudzenia przypominające marmur. Firma Technistone, wyprzedzając najnowsze trendy, wprowadziła na rynek konglomeraty kwarcytowe, nawiązujące swoim wyglądem do najbardziej poszukiwanych marmurów. Co więcej, wyroby czeskiego przedsiębiorstwa, produkowane od ponad 25 lat według włoskiej technologii Breton, są bezkonkurencyjne w swoim sektorze pod wzglę-

NOWY KAMIENIARZ 3 (95) / 2017

dem jakości oraz wytrzymałości. Bogate doświadczenie we współpracy z klientami oraz najwyższa jakość obsługi sprawiły, że firma Technistone zyskała uznanie na arenie międzynarodowej, pozostawiając daleko w tyle producentów oferujących niesprawdzone materiały sprowadzane z Dalekiego Wschodu. Na przestrzeni lat asortyment czeskiego przedsiębiorstwa znacznie się wzbogacił, linie produkcyjne zaś uległy modernizacji, przez co proces produkcyjny został przeorganizowany zarówno od strony technicznej, logistycznej, jak i estetycznej. Dziś firma Technistone jest liderem w branży kamienia syntetycznego, produkując slaby potrafiące sprostać oczekiwaniom nawet najbardziej wymagających klientów.

www.technistone.pl

everlasting beauty

Noble Silver Notte

Noble Argos Nero

Noble Perlato Luna

Noble Lusso Champagne

Noble Areti Bianco

TechniStone

WŁOSKIE WZORNICTWO,

EUROPEJSKA JAKOŚĆ

TECHNOLOGIE

JAKOŚĆ Z NAJWYŻSZEJ PÓŁKI Powierzchnie wykonane z konglomeratów kwarcytowych Technistone w odcieniach bieli, szarości oraz czerni z powodzeniem znajdują zastosowanie we wszystkich pomieszczeniach współczesnych domów: kuchniach, łazienkach, korytarzach, a nawet salonach i sypialniach. Mogą one zostać wykorzystane do wykonania blatów oraz fartuchów kuchennych, wyłożenia ścian, po-

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

: Noble Carrara – slaby o subtelnym rysunku i jasnej barwie, idealnie naśladujące najpopularniejsze marmury kararyjskie o białym i popielatym odcieniu. FOT. ARCHIWUM TECHNISTONE

NAJPOPULARNIEJSZE KOLORY Obecnie w sektorze kamieniarskim najbardziej poszukiwanymi kolorami wciąż są biele, jednak trend ten ustępuje miejsca kolejnemu, który oprócz koloru białego wprowadza szarość oraz czerń. Co więcej, najmodniejsze stają się slaby o niejednolitym rysunku, na powierzchni których występują użylenia charakterystyczne dla najbardziej pożądanych marmurów. Takie właśnie konglomeraty oferuje w tym sezonie Technistone. Znajdują się wśród nich Noble Areti Bianco oraz Noble Carrara – slaby o subtelnym rysunku i jasnej barwie, idealnie naśladujące najpopularniejsze marmury kararyjskie o białym i popielatym odcieniu. Towarzyszą im Noble Lusso Champagne o delikatnym beżowym kolorze i Noble Supreme White – odpowiednik eleganckiego włoskiego marmuru statuario, pochodzącego z okolic Carrary, charakteryzującego się białoszarym tłem oraz bogatym przeżyleniem. W ofercie firmy Technistone znajdują się też propozycje utrzymane w tonacjach czerni, a wśród nich produkty cieszące się największym zainteresowaniem: Noble Silver Notte - urozmaicone srebrzystymi użyleniami, Gobi Black o gładkiej, satynowej powierzchni oraz Brilliant Black z zanurzonymi drobinkami szkła i zwierciadeł. Natomiast amatorom loftowych aranżacji wykończonych surowymi materiałami szczególnie przypadnie do gustu konglomerat kwarcytowy Noble Concrete Grey, przywodzący na myśl nowoczesny beton architektoniczny.

FOT. ARCHIWUM TECHNISTONE

PODTYTUŁ

) Noble Silver Notte - charakteryzuje się urozmaiconym srebrzystym użyleniem.

sadzek, schodów, obłożenia kominków, a nawet do zrealizowania takich projektów jak niecki zlewów w niestandardowym kształcie. Materiał Technistone wyróżnia się bardzo dobrymi parametrami technicznymi oraz użytkowymi. Wśród jego walorów można wymienić: • nienasiąkliwość, • podwyższoną odporność na zarysowania i uszkodzenia mechaniczne, • antyseptyczność, • łatwość obróbki, umożliwiającą docinanie płyt do dowolnego rozmiaru i kształtu. Niewątpliwą zaletą slabów Technistone jest też powtarzalność wzoru, co ułatwia tworzenie zintegrowanych, jednolitych powierzchni. Warto podkreślić także, że wzór w konglomeratach kwarcytowych w przeci-

wieństwie do tradycyjnych spieków ceramicznych nie jest nadrukowywany, natomiast przechodzi na wskroś slabu i jest widoczny także na jego czole oraz w przekroju. Dzięki temu konglomerat kwarcytowy plasuje się najbliżej naturalnego kamienia. Firma Technistone może poszczycić się również bardzo konkurencyjnymi cenami oraz 10-letnią gwarancją udzielaną na wszystkie produkty. W odpowiedzi na zapotrzebowanie użytkowników, związane ze stale rosnącym zainteresowaniem konglomeratem kwarcytowym, firma Technistone otworzyła w Poznaniu nowy magazyn, mieszczący ponad 2000 mkw. materiału. Znajduje się on przy ulicy Miętowej 14 w firmie Carrara i czynny jest w dni powszednie od 8.00 do 16.00 oraz w soboty od 9.00 do 13.00. 

TechniStone Oryginalne Piękno z serca Europy NOWY MAGAZYN!

CARRARA

ul. Miętowa 14a, Poznań

| +48 604-204-610

Technistone a.s. | Bratri Stefanu 1070 | 500 03 Hradec Kralove | Czech Republic

everlasting beauty

TECHNOLOGIE ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Na co zwrócić uwagę kupując CNC do kamienia?

FOT. ARCHIWUM MEKANIKA

Maszyny sterowane numerycznie są bez wątpienia lekarstwem na problemy z dokładnością i jakością obróbki kamienia. Ale czy magiczne słowo CNC w przypadku każdej maszyny oznacza to samo? Sprawdzimy na przykładzie centrum ZENIT marki Donatoni.

aszyny sterowane numerycznie to zazwyczaj wielozadaniowe centra i to jest ich duża zaleta, choć kiedyś mówiło się, że jak coś jest do wszystkiego, to jest do niczego. Doprawdy? ZENIT marki Donatoni jest maszyną, zdolną do formatowania płyt kamiennych, kalibracji, szlifowania, polerowania i szczotkowania, a także wiercenia i grawerowania (opcjonalnie). Ruchy narzędzi odbywają się nie tylko po prostej, ale także w ruchu krzywoliniowym. Kontrolowanie numeryczne oznacza tu sterowanie wieloma zadaniami, wieloma narzędziami, działającymi w wielu płaszczyznach. Podstawą musi być więc świetny „silnik” – łatwy w obsłudze program do wprowadzania danych obróbczych oraz wydajny system operacyjny, który będzie w stanie w szybkim czasie owe dane przetworzyć. Ale nie tylko. Cel, jakim jest dokładność i precyzja obróbki kamienia nie zostanie osiągnięty jedynie poprzez zastosowanie

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

: ZENIT wyposażony jest w silniki indukcyjne z falownikiem, dzięki czemu pracuje ciszej i jest bardziej ekonomiczny i żywotny

kilku układów scalonych czy wydawanie komend maszynie przez komputer. Owszem, dzięki komputerom mamy możliwość doskonałego planowania, wymiarowania z bardzo wysoką dokładnością, tworzenia na ich podstawie rysunków, przekształcania ich w pliki CAM i wysyłania do maszyny. Co dalej stanie się jednak w starciu narzędzia, osadzonego na sterowanej numerycznie osi z niezwykle twardym i wymagającym materiałem, jakim jest kamień – zależy od wielu innych czynników. MOCNE PODSTAWY Pierwszym z nich jest sama konstrukcja maszyny. W ostatnich latach inżynierowie doskonalą właśnie ten aspekt maszyn CNC. Konstrukcja urządzenia, jego bryła, kształt, sposób usadowie-

nia i montowania do podłoża hali – te wszystkie szczegóły wpływają na parametry techniczne i niezawodność maszyny. Cieszy oko dobry design, dobrze pracuje się na kolorowym, dotykowym ekranie. Ale to, co najważniejsze, może kryć się nawet w sposobie spawania elementów maszyny, albo zastosowanych stopach metali użytych w stworzeniu ramy obrabiarki. Widziałem wiele tego typu maszyn na licznych targach na świecie. Niestety zdarzali się producenci, którzy próbowali odchudzić konstrukcję maszyny z (nie da się ukryć) kosztownych kilogramów. Konstruktorzy maszyny ZENIT w trakcie wielu lat eksperymentów doszli do wniosku, że gwarancję dokładności cięcia zapewni jedynie monolityczna konstrukcja stołu roboczego wykonana ze stopów metali o najwyższych parametrach. Zapewnia to stabilność przez wiele lat użytkowania, niemal całkowitą redukcję drgań oraz ochroną przed mikropęknięciami i korozją. Newralgicznymi punktami takich konstrukcji są łączenia. Dlatego przyjrzeliśmy się się bliżej maszynie ZENIT – pod lupę wzięliśmy masywny profil stalowy, z jakiego została wykonana rama, zwróciliśmy uwagę na dokładne piaskowanie, i idealnie położona powłokę malarską (trzy warstwy). Opcjonalnie stół roboczy (o imponującym rozmiarze 3500 x 2000) może zostać pokryty powłoką aluminiową, co jeszcze zwiększa żywotność. Precyzja przekonuje i zachwyca, a waga – blisko 4 tony – nie budzi żadnych wątpliwości, że mamy do czynienia z profesjo-

INTERMAC - CORAZ WIĘCEJ MŻLIWOŚCI

www.youtube.com/mekanika

Oferta INTERMAC została poszerzona o nowoczesne pilarki do kamienia DONATONI, dzięki czemu ten ceniony na całym świecie, włoski lider centrów obróbczych CNC uczynił swoją ofertę jeszcze bardziej kompleksową i zwiększył potencjał serwisowy.

GENERALNY PRZEDSTAWICIEL INTERMAC

SPRINTER 725 CNC

MASZYNY

PRIMUS 322

ul. Krakowska 42 38-300 Gorlice tel. +48 18 353 06 69 fax +48 18 353 51 48 e-mail. biuro@mekanika.pl

NARZĘDZIA

MASTER 45

OPROGRAMOWANIE

USŁUGI

SERWISOWE

W W W. ME K A N I K A. P L

TECHNOLOGIE

(

FOT. ARCHIWUM MEKANIKA

Gwarancję dokładności cięcia, stabilność przez wiele lat użytkowania, niemal całkowitą redukcję drgań oraz ochroną przed mikropęknięciami i korozją zapewnia w ZENICIE monolityczna konstrukcja stołu roboczego ze stopów metali o najwyższych parametrach.

nalnym urządzeniem dla najbardziej wymagających. PROWADZENIE BEZ DRGAŃ Jeśli liczymy na dokładność obróbki numerycznej maszyny, zwróćmy uwagę także na elementy dynamiczne konstrukcji, i to nie tylko głowicę i wrzeciona bezpośrednio odpowiedzialne za ruch osiowy narzędzi, ale także np. belkę – jej budowę i sposób poruszania się. W ZENICIE belka ma napęd realizowany przez sterowane cyfrowo, z bardzo wysoką dokładnością, silniki bezszczotkowe. O zalecie takiego rozwiązania nie trzeba wiele mówić: brak szczotek węglowych w silniku to przede wszystkich mniejsze ryzyko awarii, mniejsze koszty eksploatacji i brak niepotrzebnych przestojów na wymianę tych szybko zużywających się elementów. Silnik bezszczotkowy w ZENICIE współpracuje z przekładnią. Belka pozioma porusza się na cichych i mocnych prowadnicach kulkowych (zalety takich prowadnic widzimy na co dzień w dobrej jakości szufladach), które zapewniają dokładny, prostoliniowy ruch. Wszystkie elementy ślizgowe są chronione przez specjalne osłony, ograniczające ich ścieranie, a tym samym gwarantujące tak samo dokładny ruch bez przeskoków i drgań przez cały okres użytkowania. Także w przypadku wrzeciona dla ruchu osi pionowych (Z) zastosowano ten sam bezszczotkowy, sterowany cyfrowo silnik oraz ślizg na prowadnicach kulkowych. PRECYZJA W TRZECH OSIACH Automat polerski ZENIT jest wyposa-

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

żony w trzy osie interpolowane: X, Y, Z o długościach odpowiednio: 3600, 2650 oraz 370 mm. Maksymalna prędkość posuwu w osi X wynosi nawet 35 m/min, a osi Y 25 m/min. Dopuszczalne jest uwolnienie osi Z od sterowania mechanicznego i zarządzanie jej ruchem poprzez układ pneumatyczny, co pozwala np. zlecić maszynie zadanie polerowania. Na jakość obróbki CNC wpływ ma także sposób montowania i wymiany narzędzi. Automatyczny magazynek jest nie tylko wygodny i skraca czas przezbrojenia maszyny, ale ma również wpływ na eksploatację samych narzędzi, a w konsekwencji precyzję ich działania. Ręczna wymiana narzędzi zawsze wiąże się z ryzykiem czynnika ludzkiego – nie zachowania odpowiedniej dbałości, pojawienia się zanieczyszczeń, pomylenie granulacji, odkładania narzędzia w nieodpowiednie miejsce przez operatora – a w konsekwencji jego zagubienie czy zniszczenie. W maszynie ZENIT 10-pozycyjna zmieniarka narzędzi jest automatyczna i posiada pneumatyczny system blokowania i odblokowywania uchwytów (ISO40). Czujniki laserowe „sprawdzą” czy narzędzie jest poprawnie zamontowane, maszyna nie rozpocznie pracy, jeśli w uchwycie nie znajduje się poprawnie zamontowane i odpowiednio dobrane do zadania narzędzie. W kontekście „dbałości” trzeba wspomnieć o układzie chłodzącym i czyszczącym narzędzia. Woda dystrybuowana jest zarówno do wewnątrz jak i na zewnątrz wrzeciona, co pozwala na korzystanie z różnego typu narzędzi.

Analizując różne oferty maszyn CNC warto także zwrócić uwagę na silnik elektrowrzeciona. Zazwyczaj w urządzeniach mamy do czynienia z silnikami indukcyjnymi lub też – nowego typu – z falownikiem. Ten drugi typ, wykorzystywany w maszynach Donatoni, m.in. właśnie w modelu ZENIT, nie tylko pracuje znacznie ciszej, ale też jest bardziej ekonomiczny i żywotny. Dla jakości obróbki ważne jest także to, że falownik gwarantuje mniejsze drgania niż tradycyjny silnik. CZUJNIKI, CZYLI FEEDBACK I na koniec godny rekomendacji system bezpieczeństwa, który powinien być montowany w każdej maszynie. Donatoni zainstalował w modelu ZENIT system dwóch rzędów fotokomórek na froncie maszyny. W przypadku, gdy światło pomiędzy nimi zostanie przerwane, maszyna automatycznie przełącza się na system „slow” spowalniając ruch osi oraz blokując obrót narzędzia. Dlaczego piszę o czujnikach w kontekście jakości obróbki? Bo to jest właśnie doskonały przykład „zaradności” systemów CNC. Poprzez tego typu rozwiązania, nie tylko wydajemy komendy, wprowadzamy interesujący nas program obróbczy, ale również możemy oczekiwać informacji zwrotnych od maszyny. Do tego służą właśnie czujniki bezpieczeństwa, ale też czujniki pozwalające korygować parametry obróbcze zgodnie z rzeczywistymi parametrami ułożonego na maszynie kamienia. „Inteligencja” automatu ZENIT objawia się właśnie w doskonalej komunikacji czujników wykrywających parametry płyty kamiennej (jej rzeczywiste wymiary, ewentualne defekty z dokładnością co do milimetra). Wykryte różnice są natychmiast komunikowane operatorowi maszyny, który może zatwierdzić aktualizację parametrów pracy. 

MEKANIKA ul. Krakowska 42, 38-300 Gorlice www.mekanika.pl e-mail.biuro@mekanika.pl

Dołącz do liderów!

Zapraszamy do kontaktu: Małgorzata Nowak-Sowińska Tel. +48 869 26 91 e-mail: malgorzata.nowak@mtp.pl

210 190

210 190 30.07.2017

od 18,000

TECHNOLOGIE OFERTA PRODUCENTÓW

Najnowszy Kodiak Evolution

ajnowszy model traka wielolinowego Kodiak Evolution firmy BM jest przystosowany do pracy z 15-18 linami. W nowym modelu Kodiak Evolution zastosowano wiele innowacji i rozwiązań technicznych mających na celu zminimalizowanie kosztów cięcia i eksploatacji, np. opatentowany przez BM, jednolity, niezależny system napinający, podpierający linkę tylko w trzech miejscach. W rezultacie otrzymujemy optymalne warunki pracy liny, polepszające jej żywotność oraz zmniejszające koszty cięcia. Projektanci BM przywiązują również bardzo dużą wagę do łatwości obsługi ich maszyn. W przypadku najnowszego modelu Kodiak Evolution jego mocnym akcentem jest również łatwość zmiany grubości ciętych płyt. – Wystarczy przełożyć liny na odpowiednie rowki w gumowych okładzinach bębnów, co zajmuje około 20-30 min – mówi Marek Iwen z firmy Weha, mającej w ofercie traki BM. Prawie wszystkie okładziny gumowe są wymienne, oprócz tych na bębnie napędowym. W tym przypadku w razie jego uszkodzenia firma stosuje reperaturki do naprawy. Aby zminimalizować koszty eksploatacji w Kodiaku Evolution zastosowano typowe łożyska dostępne w każdym sklepie: w kołach naciągowych są to typowe łożyska o numerze 61824, których koszt zakupu to tylko około 500 zł brutto. Trak charakteryzuje się również mocną, zwartą konstrukcją, natomiast dwa bębny prowadzące liny, które znajdują się po obu stronach ciętego materiału mają gwarantować wysoką kulturę pracy oraz dokładność cięcia.

100

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

: Najnowszy model traka wielolinowego Kodiak Evolution przed dwoma miesiącami rozpoczął pracę w firmie Granite Von Striegau w Kostrzy, koło Strzegomia.

Dane techniczne Kodiak Evolution: rozmiar cięcia – dł. 3,7 m; szerokość 0,72 mm; wysokość 2,2 m. moc silnika głównego – 75 kW moc silnika pomocniczego – 5,5 kW długość linki – 23,7 m min. grubość płyty 2 cm maksymalna grubość płyty 70 cm

Przez konstrukcyjnie zespolenie z sobą dwóch suportów, otrzymano gwarancję stabilnej pracy i pewność, że maszyna nie straci geometrii cięcia podczas wieloletniego użytkowania. Koła prowadzące, naciągowe oraz osłony na słupach są wykonane z stali kwasoodpornej. Układ sterujący elektryczny jak i hydrauliczny znajduje się poza maszyną, co zapobiega narażeniu ich na ekstremalne warunki panujące podczas cięcia (wilgoć, kurz). Od około dwóch miesięcy taki model Kodiaka Evolution pracuje w fir-

mie Granite Von Striegau w Kostrzy, koło Strzegomia. – To nasz drugi trak wielolinowy. Pierwsza maszyna jest innego producenta. Na Kodiaka zdecydowaliśmy się między innymi, dlatego, że w przypadku specyfiki naszej produkcji bardzo zależało nam na zminimalizowaniu czasu niezbędnego do zmiany grubości ciętych płyt. W tym traku wystarczy przełożyć linki na inne rowki, co bardzo ułatwia ten proces. Tniemy już tym trakiem dwa miesiące i to się sprawdza – mówi Kamil Lemański, członek zarządu Granite Von Striegau. 

WEHA sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 31, 58-150 Strzegom tel. 74 855 32 51, kom. 662 332 912

FELIETON SŁAWOMIR MAZUREK

Jakość firmy

iedyś, żeby upiec chleb, piekarz musiał napalić drewnem w kamiennym piecu chlebowym, a to, czy piec ma już odpowiednią temperaturę, sprawdzał, sypiąc do niego garstkę mąki. Po zachowaniu się tej mąki wiedział, czy temperatura jest za niska, za wysoka, czy w sam raz. Dzisiaj piekarze mają piece sterowane elektrycznie, w których nastawia się temperaturę i czas pieczenia. Do tego nie potrzeba żmudnych, długich lat terminowania u mistrza zawodu. Kiedyś, żeby wyrzeźbić coś w kamieniu czy choćby wykuć litery, kamieniarz musiał umieć posługiwać się dłutem i drewnianym knyplem czy pucką. Dzisiaj ma do dyspozycji automaty sterowane elektronicznie, które rzeźbią w kamieniu według zadanych im parametrów. Dzisiaj kamieniarz nie potrzebuje doświadczenia i umiejętności zdobywanych przez długie lata u mistrza. Bardziej przydatna jest mu wiedza programowania maszyn i obsługi komputerów. To wszystko dowodzi, że postępu nie zatrzymamy i nie ma już powrotu do przeszłości, chyba że w celach wyłącznie hobbystycznych. Jak ktoś chce i lubi zaimponować innym umiejętnościami sprzed lat, to nauczy się wypiekania chleba w tradycyjnym, kamiennym piecu chlebowym lub wykuje litery w kamiennej płycie z użyciem dłuta i knypla. Wydaje się, że najmniejszym zmianom na przestrzeni lat uległ system zarządzania firmami. W tej dziedzinie zawsze obowiązywała i obowiązuje ciągle ustalona hierarchia. Na samym szczycie jest zawsze właściciel – jeśli

102

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

sam zarządza firmą – lub postawiony przez właściciela lub właścicieli prezes i zarząd firmy. Dalej w dół mamy dyrektorów generalnych, dyrektorów, kierowników, specjalistów, mistrzów, brygadzistów i dopiero na samym końcu szarego pracownika. Jedyne, co w tej hierarchii uległo zmianom, to kompetencje, jakie posiadali pracownicy poszczególnych szczebli zarządzania. Dawniej szło się do mistrza i wszystko można było z nim uzgodnić, a on nie zawracał głowy drobiaz– gami swoim przełożonym. Dzisiaj obserwuje się zjawisko „to nie ze mną, tylko z moim szefem proszę uzgadniać”. A gdy idziesz do tego „szefa”, znów słyszysz: to nie ze mną, tylko z moim szefem. I tak coraz wyżej, aż o przycięciu jednej kamiennej płytki musi zdecydować sam Wielki Prezes. Są tacy prezesi, którzy osobiście i bezpośrednio lubią zarządzać swoimi pracownikami każdego szczebla i dokładnie wiedzieć, co, gdzie i kiedy dzieje się w ich firmie. Do takich zaliczany był np. Steve Jobs, współzałożyciel i przez wiele lat prezes zarządu firmy Apple. A ja pamiętam, jak kiedyś, dawno, dawno temu, mój szef na pytanie, jakie będę miał kompetencje, powiedział mi: takie, jakie sobie wywalczysz trafnymi decyzjami. Najczęściej jednak to nie jakość pracy prezesów czy pracowników najwyższego szczebla zarządzania świadczy o jakości firmy. Klient postrzega jakość firmy przez pryzmat pracowników, z którymi ma najczęstszy kontakt. Jeśli u mnie w domu przez cały miesiąc prace kamieniar-

skie wykonuje trzech pracowników jakiejś firmy, to ich zachowanie, ich punktualność, ich obowiązkowość, ich precyzja wykonania, ich czystość pozostawionych narzędzi i placu działania, ich schludne i zadbane ubranie, nawet ich słownictwo, świadczą o jakości firmy, która ich przysłała. Wrocław to duże miasto i na tym rynku działa też sporo firm kamieniarskich zajmujących się dostawami kamienia dla budownictwa i jego montażem. Znajomi, którzy wiedzą, że kiedyś aktywnie działałem w tej branży i prowadziłem firmę zajmującą się między innymi usługami kamieniarskimi dla budownictwa, często pytają, jaką dobrą firmę kamieniarską mógłbym im polecić do zrobienia na przykład blatów kamiennych w kuchni. Niezmiennie odpowiadam im tak samo: wymienić mógłbym wiele, ale gwarancji jakości nie dam za żadną, bo o jakości firmy zawsze decydują jej pracownicy, a ja nie mam przecież wpływu na to, jakich ludzi przyśle ta czy inna firma do ciebie. Jeśli nawet rok temu mieli znakomitych fachowców, nie jest powiedziane, że ci ludzie jeszcze tam pracują. A najsmutniejsze w tym wszystkim jest to, że cena i jakość w tej branży nie mają ze sobą żadnej korelacji. Umiejętność zarządzania firmą to trudna sztuka. Skoro w tej materii, inaczej niż u piekarzy czy rzeźbiarzy, na przestrzeni lat stosunkowo niewiele się zmieniło, to może Wielcy Prezesi powinni przechodzić okres terminowania u jakichś mistrzów zawodu? Tylko konia z rzędem temu, kto im wskaże tych mistrzów. 

FELIETON JAROSŁAW ROCŁAWSKI

Ogólnopolski Strajk Branży Kamieniarskiej

trajkują taksówkarze w Warszawie przeciw Uberowi, że zabiera im miejsca pracy. Strajkują ratownicy medyczni, bo im za mało płacą. Za chwilę będą strajkować górnicy, leśnicy, policjanci i złodzieje. Związek Zawodowy Pocztowców już negocjuje z rządem warunki likwidacji e-maili, bo jest to nieuczciwa konkurencja dla listów. Nie bądźmy gorsi. Czas najwyższy zacząć strajk! Tylko przeciwko komu? Czemu? Ano proste – za mało ludzi umiera, więc jest mały popyt na nagrobki – niech rząd coś z tym zrobi! ZUS za mało płaci emerytom (to akurat prawda), więc ceny nagrobków są za niskie. Zlikwidować krematoria! Bo to nieuczciwa konkurencja, a poza tym nie po chrześcijańsku. Wprowadzić obowiązek posiadania dwóch kuchni – wzrośnie popyt na blaty, o meblach nie wspomnę. Nałożyć obowiązek kładzenia kamiennych posadzek – dywany i wykładziny gromadzą kurz i są źródłem chorobotwórczych ustrojów. A generalnie to czas najwyższy, aby rząd zapewnił nam gwarantowane ceny na nasze wyroby – tak jak rolnikom, i do tego jakieś minimalne wynagrodzenie – skoro premier Morawiecki, kiedy pracował w banku i zatrudniał np. 1000 osób, zarabiał 10 baniek miesięcznie, to gdy ja mam 100 osób, powinienem zarabiać minimum 1 mln (zwróćcie uwagę, że mówimy o zarobku – nie o dochodzie

104

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

firmy) itd. Długo tak mógłby wymyślać postulaty, ale to już było. Niejaki Frederic Bastiat już 200 lat temu w swoim pamflecie skierowanym do króla Francji postulował, aby nakazać w całej Francji zasłanianie okien w dzień. Chodziło mu o zwiększenie zapotrzebowania na sukno zasłonowe. Dodatkowo więcej pracy mieliby chemicy, farbiarze i producenci wosku oraz stearyny – o producentach knotów i ekspedientkach nie wspomnę. Zlikwidowano by bezrobocie, czyli biedę, a w związku ze zwięk-

W Polsce za mało ludzi umiera, więc jest mały popyt na nagrobki – niech rząd coś z tym zrobi! ZUS za mało płaci emerytom (to akurat prawda), więc ceny nagrobków są za niskie. Zlikwidować krematoria! Bo to nieuczciwa konkurencja, a poza tym nie po chrześcijańsku.

szonym zapotrzebowaniem i wzrostem produkcji wzrosłyby „wpływy budżetowe” z podatków i zapanował powszechny dobrobyt. I nie byłoby bezrobocia. Jest tylko jeden mały problem. Ci wszyscy „uzdrowiciele” nie wiedzą, że celem gospodarki nie jest tworzenie nowych miejsc pracy. Celem nadrzędnym każdego biznesu (gospodarki) jest likwidacja miejsc pracy: jeśli rowy kopano ręcznie, to nie po to wynaleziono koparki, aby wzrosło zatrudnienie, tylko aby zlikwidować stanowiska łopaciarzy. Idąc trybem socjalistów – zlikwidujmy koparki, to przybędzie nam miejsc pracy. Mało tego, śmiem twierdzić, że idąc tym tropem, gdybyśmy się zwrócili do Niemiec o odszkodowanie za zniszczenia wojenne, odpowiedziano by nam, że wojna była dla naszego dobra – przecież stworzono nam tym sposobem mnóstwo miejsc pracy przy odbudowie kraju, dzięki wojnie przez cały okres PRL nie było bezrobocia! Zastanówcie się więc, gdy jakiś polityk obiecuje wam stworzenie miejsc pracy – komu on je będzie tworzył i czyim kosztem. Tak swoją drogą byłem niedawno w Meksyku i jakież było moje zdziwienie, że tam słońca w cholerę i ciut, ciut, a instalacji fotowoltaicznych i solarów prawie nie ma. Myślę, że urzędnicy unijni jeszcze tam nie byli... 

Producent urządzeń transportowych dla branży kamieniarskiej: wysięgniki, chwytaki, trawersy, stojaki do transportu i składowania kamienia, stoły obróbcze, kontenery, wózki transportowe, wózki widłowe, pługi do odśnieżania i wiele innych urządzeń, które ułatwią Państwu pracę podczas obróbki kamienia.

Odwiedź nasz sklep internetowy

www.e-metikamstone.pl CENA ZESTAWU NEPTUN+DRAGON

5200 zł netto

ALU-MAX SPEEDY Chwytak samozaciskowy  nośność 1200 kg  zakres chwytu 10-140 mm  możliwość położenia płyty z pionu do poziomu  całość ocynkowana

Wysięgnik na wózek widłowy  max udźwig 2 500 kg  max wysięg 3500 mm  regulacja kąta nachylenia masztu  całość ocynkowana ogniowo

Wózek dwukołowy Ocynkowany wózek do transportu kamienia SPEEDY Optymalnie umieszczony środek ciężkości sprawia, że transport nawet ciężkich elementów staje się dziecinnie prosty. Nośność wózka 600 kg.

Cena promocyjna:

NEPTUN

1700 zł

DRAGON

Cena promocyjna:

4700 zł netto Wersja z belką 5m

1000 zł

3950 zł

Konstrukcja aluminiowa  długość belki jezdnej 4 m  udźwig – 1,5 t.  całkowita wysokość konstrukcji 3,5 m (regulowana)  konstrukcja wykonana z aluminium lotniczego – cała konstrukcja waży zaledwie 80 kg!  w zestawie wózek jezdny.

5000 zł

STOJAK STRONG

KONTENER NA ODPADY

REGAŁ NA PŁYTY KAMIENNE MTS

Bardzo masywny i wytrzymały stojak na płyty kamienne

Ocynkowany kontener na odpady kamienne z otwieranym dnem. Idealny do usuwania odpadów kamiennych, szlamu itp. Za pomocą mechanizmu otwierającego dno szybko, łatwo i bezpiecznie pozbędziesz się odpadów! Kubatura kontenera 1000x1000x700 mm.

 całkowita nośność regału 4 tony  regulacja rozstawu 750-1500 mm  całość cynkowana ogniowo

Stojak składa się z dwóch szyn o wymiarach 190x120x3000 mm oraz 14 wytrzymałych słupków podporowych o przekroju 60x60x4mm i długości 1500 – 2000 mm. Waga kompletu ca. 375 kg.

PROMOCJA!!! Cena kompletu przy zamówieniu 5 kpl. przy zamówieniu 10 kpl.

2700 zł netto 2500 zł netto 2400 zł netto

Cena 2400

Cena kompletu

zł netto

Kontakt: Rafał Kulbida tel. 791 225 295 e-mail: biuro@metikamstone.pl ul. Kwiatowa 5 58-130 Żarów

3450 zł netto

PROMOCJA!!! Kup 2 w cenie 6000 zł i zaoszczędź

900 zł!

www.e-metikamstone.pl

GRANITY Z UKRAINY BLOKI GRANITOWE

DOSTĘPNE ZE SKŁADÓW W POLSCE LABRADORYT VOLGA BLUE

NOWOŚĆ

VESTE POLSKA tel. 602 57 57 57 www.mint.pl/wzorniki

ROSSO TOLEDO

KAPUSTIN

POKOST

KARMIN

TANSKI

TOKOWSKI

RÓŻNE RODZAJE GRANITÓW

Bieżniki poliuretanowe (PUR) do kół napędowych traków linowych wysoka elastyczność w szerokim zakresie twardości wysoka odporność na ścieranie dobra wytrzymałość na rozciąganie niska ściśliwość objętościowa zdolność tłumienia drgań i wstrząsów wysoka odporność na działanie rozcieńczonych kwasów, olejów, smarów i paliw Duży wybór zróżnicowanych elastomerów dopasowanych do potrzeb Klienta. Wykonujemy produkty na indywidualne zamówienie. ul. Promienista 48a 60-289 Poznań

Tel. +48 61 868 33 95 Kom. +48 602 767 993

a.suwik@diamantas.pl biuro@diamantas.pl

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

111

Zakład Kamieniarski “Zdzisław”

! a j c o m Nagrobki o r P

GOTOWE NAGROBKI

własnej produkcji dla ﬁrm kamieniarskich i pośredników 120 x 250 cm

90 x 190 cm

TOKOWSKI

3.400

2.150

ELITA

2.800

1.800

NOWODANIELÓWKA

3.350

2.100

KAPUŚCIŃSKI

3.300

2.000

GRANICZNA

2.300

1.350

PŁYTY 5 cm

490 Posiadamy 350 własny 440 transport.

6 cm 530 370 475

300

350

230

260

STRZEGOM ŻBIK

2.100

1.250

220

250

KOŚMIN

2.600

1.600

240

290

BRĄZ KRÓLEWSKI

1.250

800

185

230

250

280

Atrakcyjne ceny! BIANKO

PONAD 200 NAGROBKÓW NA PLACU!

Znajdujemy się Maciej Gałamon tel. 509 Polski, 075 418 GM GRANIX w środku 99-100 Łęczyca, Leszcze 49 (koło Lotniczej) 501 897mamy 948 ul. Spacerowa 28 więctel. wszędzie tel.: 609 604 454, 601 588 385 www.gm-granix.pl Lipsko (woj. mazowieckie) jednakowo blisko. e-mail: kamieniarstwo.leczyca@gmail.com

112 126

NOWY KAMIENIARZ KAMIENIARZ 3 4 (95) (96) // 2017 2017 NOWY

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

113

RODLEW UL. PROSTA 137/14 | RYBNIK tel. 32 433 10 73 | 32 422 00 10 | 505 804 802 sklep@akcesorianagrobkowe.pl

www.akcesorianagrobkowe.pl

Posiadamy w swojej ofercie impregnaty, środki czyszczące i pielęgnujące oraz narzędzia kamieniarskie.

ANTYPLAMA impregnat przeciw plamom

HYDROWET bezzapachowy impregnat pogłębiajacy kolor

NANO GOLD impregnat nowej generacji przeciw plamom

HYDROSTONE GOLD impregnat pogłębiający kolor kamienia

PRODARK MAX impregnat lakier efekt mokrego kamienia

ADEX środek do usuwania smug cementu i rdzy

WYŁĄCZNIE SPRAWDZONE PRODUKTY! OIL FREE pasta usuwająca tłuste plamy

FLEKK wywabiacz plam z kamienia

ALGES płyn do usuwania zielonych nalotów

więcej informacji pod numerem tel. 608 163 606

www.do-kamienia.pl

114

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

NARZĘDZIA piły, frezy, szlifierki do pracy na mokro

NOWY KAMIENIARZ 4 (96) / 2017

115

PO RAZ PIERWSZY W POLSCE

8 03-128 Warszawa, Tarchomin, ul. Świderska 37 tel./fax: 22-811-94-11; tel.: 22-614-36-86, 509 092 573 mail: pamir@pamir.com.pl www.pamir.com.pl

KONGLOMERAT

CALACATTA PRZEDSTAWICIELE: FURMANEK TRADING sp.j. Daleszyce k. Kielc 26-021, ul. Głowackiego 38, tel. 41 307 28 94, tel. 607 303 970 Czosnów k. Łomianek 05-152, ul. Duńska 6, tel. 601 303 828 INGEMAR Grup POLSKA sp. z o.o. Wrocław 51-180 ul.Pełczyńska 4, tel. 600 009 516

MURKAM Przodkowo 83-304 Kawle Dolne 88 tel. 600 256 756 GRANITHURT ul. Cieszyńska 31, 43-200 Pszczyna tel. 609 222 880, 601 437 693 MAGMA Hurtownia Kamienia Łódz 94-104 ul.Obywatelska 128/152 tel. 42 259 29 99

M+Q POLSKA sp. z o.o. Poznań 60-104 ul. Józefa Hallera 6-8 tel. 784 063 102 Gdynia 81-061 ul.Handlowa 15 tel.698 650 640 Jaroszów 58-120 Jaroszów 129 B tel. 604 458 932 Będzin 42-500 ul. Sielecka 63 tel.664 469 180

“Kryształy świetlne” Ewolucja tradycji

• świetliste kolory • z gwarancją na potłuczenie • nieprzemijalne • odporne na warunki atmosferyczne