1
WIELKA KSIĘGA MODLITW TOM II
Spis treści Wstęp............................................................................................................................................................11 Rozdział III Litanie.....................................................................................................................................13 1. Litanie o osobach boskich........................................................................................................................15 Litania do Ducha Świętego......................................................................................................................16 Litania do Jezusa Nazareńskiego.............................................................................................................17 Litania do najdroższej Krwi Pana Jezusa...............................................................................................22 Litania do najdroższej Krwi Pańskiej.....................................................................................................24 Litania do Najświętszego Imienia Jezus.................................................................................................28 Litania do Najświętszego Sakramentu....................................................................................................30 Litania do Przemienienia Pańskiego.......................................................................................................32 Litania do Przenajświętszego Sakramentu.............................................................................................35 Litania do świętego Oblicza Pańskiego...................................................................................................37 Litania dziękczynna..................................................................................................................................40 Litania o Boskiej Opatrzności.................................................................................................................41 Litania o Duchu Świętym........................................................................................................................46 Litania o krzyżu świętym.........................................................................................................................47 Litania o męce Jezusowej.........................................................................................................................49 Litania o męce Pańskiej I.........................................................................................................................52 Litania o męce Pańskiej II.......................................................................................................................54 Litania o męce Pana naszego, Jezusa Chrystusa..................................................................................56 Litania o miłosierdziu Bożem.................................................................................................................58 Litania o Najsłodszem Imieniu Pana Jezusa........................................................................................61 Litania o Najsłodszem Sercu Jezusowem..............................................................................................64 Litania o Najświętszem Sercu Pana Jezusa...........................................................................................67 Litania o Najświętszym Sakramencie I.................................................................................................68 Litania o Najświętszym Sakramencie II.................................................................................................71 Litania o Opatrzności Boskiej.................................................................................................................75 Litania o Przenajświętszym Sakramencie.............................................................................................78 Litania o przyjęciu Najświętszego Sakramentu...................................................................................82 Litania o Trójcy Przenajświętszej I.........................................................................................................84 Litania o Trójcy Przenajświętszej II.......................................................................................................87 Litania o Trójcy Przenajświętszej III......................................................................................................90 Litania o zgadzaniu się z wolą Bożą......................................................................................................91 Litania o życiu i męce Pana naszego, Jezusa Chrystusa....................................................................94 Litania przepraszająca za zniewagi Panu Jezusowi wyrządzone w Najświętszym Sakramencie....97 Litania skruszonego serca.....................................................................................................................101 Litania o Przenajświętszym Sercu Pana Jezusa...................................................................................103 2. Litanie do Najświętszej Maryi Panny...................................................................................................107 Litania do Imienia Maryi.......................................................................................................................108 Litania do Matki Bożej Anielskiej........................................................................................................109 Litania do Matki Bożej Bolesnej............................................................................................................112 Litania do Matki Bożej Nieustającej Pomocy.....................................................................................115 Litania do Najświętszej Maryi Panny (Litania Loretańska)..............................................................116 Litania do Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej...........................................................119 Litania do Najświętszej Panny Maryi Bolesnej...................................................................................121
Litania do Najświętszej Maryi Bolesnej...............................................................................................123 Litania do Niepokalanego Serca Maryi...............................................................................................124 Litania niewiast polskich do Matki Boskiej.......................................................................................126 Litania o Najświętszej Maryi Pannie.....................................................................................................128 Litania o Sercu Najświętszej Maryi Panny...........................................................................................132 Litania o odpuszczenie grzechów do Maryi, Matki Boga.................................................................134 Pozdrowienie i uwielbienie Najświętszego i Niepokalanego Serca Maryi....................................135 3. Litanie do osób świętych......................................................................................................................139 Litania do Anioła Stróża.......................................................................................................................140 Litania do Błogosławionego Anioła z Akry.......................................................................................141 Litania do Błogosławionego Czesława.....................................,..........................................................143 Litania do Świętego Antoniego Padewskiego....................................................................................146 Litania do Świętego Antoniego z Padwy............................................................................................147 Litania do Świętego Franciszka............................................................................................................150 Litania do Świętego Franciszka z Asyżu............................................................................................152 Litania do Świętego Franciszka Ksawerego...................,....................................................................154 Litania do Świętego Ignacego Loyoli..............................,....................................................................157 Litania do Świętego Jacka.................................,....................................................................................159 Litania do Świętego Jakuba Apostoła.................................................................................................162 Litania do Świętego Jana Apostoła.......................................................................................................163 Litania do Świętego Jana Chrzciciela...................................................................................................166 Litania do Świętego Jana Kantego........................................................................................................168 Litania do Świętego Jana Nepomucena I.............................................................................................170 Litania do Świętego Jana Nepomucena II...........................................................................................171 Litania do Świętego Jana z Dukli I.......................................................................................................176 Litania do Świętego Jana z Dukli II.....................................................................................................178 Litania do Świętego Józefa I..................................................................................................................182 Litania do Świętego Józefa II.................................................................................................................185 Litania do Świętego Józefa III...............................................................................................................186 Litania do Świętego Józefa IV................................................................................................................188 Litania do Świętego Kamila...................................................................................................................190 Litania do Świętego Ludwika Wyznawcy............................................................................................193 Litania do Świętego Piotra....................................................................................................................194 Litania do Świętego Piotra z Alkantary...............................................................................................199 Litania do Świętego Stanisława Kostki I..............................................................................................201 Litania do Świętego Stanisława Kostki II............................................................................................204 Litania do Świętego Tarsycjusza...........................................................................................................205 Litania do Świętego Tomasza z Akwinu..............................................................................................207 Litania do Świętego Wawrzyńca...........................................................................................................209 Litania do Świętego Wincentego a’Paulo............................................................................................211 Litania do Świętego Zygmunta Gorazdowskiego I............................................................................212 Litania do Świętego Zygmunta Gorazdowskiego II...........................................................................214 Litania do Świętego Zygmunta Gorazdowskiego III.........................................................................217 Litania do Świętej Agnieszki................................................................................................................218 Litania do Świętej Anny I.....................................................................................................................221 Litania do Świętej Anny II...................................................................................................................222 Litania do Świętej Barbary....................................................................................................................224 Litania do Świętej Elżbiety....................................................................................................................226 Litania do Świętej Mechtyldy...............................................................................................................228 Litania do Świętej Moniki, patronki wdów, sierot i matek.............................................................230 Litania do Świętej Rity...........................................................................................................................233 Litania do Świętej Tekli.........................................................................................................................234
6
Litania o Świętej Barbarze, pannie i męczenniczce............................................................................237 Litania o świętych Aniołach Stróżach..................................................................................................238 Litania o świętych Trzech Królach.......................................................................................................243 Litania o Świętym Antonim z Padwy....................................................................................................247 Litania o Świętym Idzim........................................................................................................................249 Litania o Świętym Józefie.......................................................................................................................252 Litania o Świętym Judzie Tadeuszu......................................................................................................254 Litania o Świętym Rochu......................................................................................................................257 Litania o Świętym Wojciechu, arcybiskupie męczenniku................................................................258 Litania o Wszystkich Świętych.............................................................................................................260 Litania przy konającym.........................................................................................................................264 Litania za dusze w czyśćcu zostające...................................................................................................266 Litania za Ojczyzną do świętych patronów i patronek Polski.........................................................269 Rozdział IV Nabożeństwa......................................................................................................................273 1. Koronki i nowenny.................................................................................................................................275 Koronka do Boskiej Opatrzności.........................................................................................................276 Koronka do Matki Bożej Bolesnej.......................................................................................................278 Koronka do Najświętszej Panny Maryi Szkaplerza Świętego............................................................281 Koronka do Świętej Anny I.................................................................................................................284 Koronka do Świętej Anny II................................................................................................................285 Koronka do Trójcy Przenajświętszej...................................................................................................289 Koronka na cześć Świętego Józefa.......................................................................................................294 Koronka Najświętszego Imienia Jezus z prośbą w każdej potrzebie..............................................295 Koronka o Boskiej Opatrzności...........................................................................................................296 Koronka o Niepokalanem Poczęciu Najświętszej Maryi Panny......................................................297 Koronka o przemienieniu Pańskiem...................................................................................................301 Koronka za dusze wiernych zmarłych.................................................................................................303 Krótka Nowenna do Opatrzności Boskiej, najskuteczniejsza do otrzymania wszystkiego, jeżeli z wiarą odmawiana będzie..........................................................................................................307 Nabożeństwo dziewięciodniowe do Najświętszej Maryi Panny przed narodzeniem Zbawiciela świata, Jezusa Chrystusa...................................................................................................310 Nowenna do Najświętszego Serca Jezusowego o uproszenie jakiejś łaski potrzebnej..................316 Nowenna do Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny Maryi..................................................320 Nowenna do Najświętszej Maryi Panny, Wspomożycielki Chrześcijan..........................................321 Nowenna do Świętego Antoniego przez 9 wtorków...........................................................................323 Złota koronka Serca Jezusowego..........................................................................................................327 2. Różaniec...................................................................................................................................................329 Tajemnice różańcowe.............................................................................................................................330 Różaniec, czyli ogród różany Najświętszej Maryi Panny na trzy części rozdzielony... ..................331 Różaniec do Najświętszej Panny...........................................................................................................355 Różaniec o Najsłodszem Imieniu Jezusa na trzy części rozdzielone... .............................................384 Różaniec Najsłodszego Imienia Jezusa...............................................................................................403 3. Gorzkie żale.............................................................................................................................................429 4. Droga krzyżowa.....................................................................................................................................441 Droga krzyża Jezusowego, które kiedy kto nabożnie odprawi, otrzyma te odpusty, które otrzymują nawiedzając miejsca święte w Jeruzalem..............................................................442
7
Droga krzyżowa mniejsza.....................................................................................................................457 Droga krzyżowa większa.......................................................................................................................465 Krwawe drogi Pana naszego Jezusa Chrystusa.................................................................................492 Rozdział V Poradnik dobrej modlitwy...............................................................................................505 Przygotowanie do modlitwy.................................................................................................................508 Jak powinniśmy przygotować serca do modlitwy?............................................................................509 Kiedy jest najlepsza pora na modlitwę?...............................................................................................509 W jakim miejscu powinniśmy się modlić?..........................................................................................510 Czy każdą postawę można przybrać na modlitwie?..........................................................................511 Czy modlić się swoimi słowami?.........................................................................................................512 W jakim celu się modlić?.......................................................................................................................515 Czy każda modlitwa jest skuteczna?...................................................................................................515 Czy dobra modlitwa jest trudna do zmówienia?................................................................................516 Zakończenie......................................................................................................................................517 Rozdział VI Modlitwa w poezji..........................................................................................................519 Anonim, Ach, mój Jezu..........................................................................................................................522 Anonim, Bądź pochwalona...................................................................................................................522 Anonim, Do Boga...................................................................................................................................523 Anonim, Ojcze przedwieczny, źródło mądrości...................................................................................524 Anonim, Prośba powszechna.................................................................................................................524 Anonim, Kiedyż, o Panie!... ..................................................................................................................525 Karol Antoniewicz, Chwalcie łąki umajone........................................................................................526 Karol Antoniewicz, Nazareński, śliczny kwiecie.................................................................................526 Franciszka Arnsztajnowa, Modlitwa....................................................................................................528 Adam Asnyk, Pod stopy krzyża.............................................................................................................529 Krzysztof Kamil Baczyński, Modlitwa do Bogarodzicy...................................................................531 Józef Baka, Tekst o miłości bożej (fragment)......................................................................................533 Józef Baka, Westchnienie do Pana Jezusa.............................................................................................534 Władysław Bełza, Dwie modlitwy........................................................................................................534 Władysław Bełza, Modlitwa..................................................................................................................535 Władysław Bełza, Modlitwa do Dzieciątka Jezus...............................................................................536 Władysław Bełza, Modlitwa do N. Marii Panny................................................................................537 Władysław Bełza, Modlitwa polskiego dziewczęcia...........................................................................538 Władysław Bełza, Modlitwa za mamę................................................................................................540 Władysław Bełza, Modlitwa za Ojczyznę...........................................................................................541 Konstancja Benisławska, Pieśń I...........................................................................................................541 Kazimierz Brodziński, Hymn do Boga...............................................................................................542 Józef Czechowicz, Modlitwa żałobna..................................................................................................542 Alojzy Feliński, Boże, coś Polskę..........................................................................................................543 Wenancjusz Fortunat, Krzyżu święty, nade wszystko........................................................................546 Tadeusz Gajcy, Modlitwa za rzeczy....................................................................................................548 Sebastian Grabowiecki, Pomni, że jako wiatr... .................................................................................549 Sebastian Grabowiecki, Pan — światło me.........................................................................................551 Kazimiera Iłłakowiczówna, Modlitwa w tłoku..................................................................................551 Franciszek Karpiński, Grzechem Adama.............................................................................................552 Franciszek Karpiński, Na procesją Bożego Ciała................................................................................552 Franciszek Karpiński, O deszcz............................................................................................................553 Franciszek Karpiński, O pogodę...........................................................................................................554
8
Franciszek Karpiński, Pieśń do Najświętszej Panny..........................................................................554 Franciszek Karpiński, Pieśń o narodzeniu Pańskim...........................................................................555 Franciszek Karpiński, Podczas pracy w polu......................................................................................556 Franciszek Karpiński, Poranna.............................................................................................................556 Franciszek Karpiński, Przy grzebaniu umarłych................................................................................558 Franciszek Karpiński, Wieczorna..........................................................................................................558 Franciszek Karpiński, Pieśń o Najświętszej Pannie Częstochowskiej................................................559 Franciszek Karpiński, Pieśń o Opatrzności Boskiej.............................................................................560 Franciszek Karpiński, Psalm XCI.........................................................................................................561 Jan Kasprowicz, Dies irae (fragment)..................................................................................................563 Jan Kasprowicz, Gdy przyjdzie czas......................................................................................................564 Jan Kasprowicz, Salve Regina (fragmenty)..........................................................................................564 Jan Kasprowicz, Moja pieśń wieczorna (fragmenty)..........................................................................566 Dorota Kiersztejn-Pakulska, Modlitwa wieczorna.............................................................................570 Jan Kochanowski, Pieśń XXV Hymn do Boga...................................................................................571 Jan Kochanowski, Psalm LXI Exaudi, Deus, orationem meam......................................................572 Jan Kochanowski, Psalm XCI Qut habitat in adiutorio Altissimi....................................................573 Jan Kochanowski, Tren XVIII...............................................................................................................575 Stanisław Korab-Brzozowski, Modlitwa..............................................................................................576 Ignacy Krasicki, Do Boga......................................................................................................................577 Zygmunt Krasiński, Hymn....................................................................................................................577 Zygmunt Krasiński, Modlitwa..............................................................................................................578 Zygmunt Krasiński, Wiekuisty ojców Boże... (fragment poematu Przedświt)...............................579 Teofil Lenartowicz, Stabat Mater........................................................................................................580 Jerzy Liebert, Litania do Maryi Panny..............................................................................................582 Jerzy Liebert, Modlitwa (Panie, który mnie ciszą poisz i karmisz błękitem...)..........................584 Jerzy Liebert, Modlitwa (Święci objęci wieńcem z wawrzynu...)..................................................584 Jerzy Liebert, Moja wiara....................................................................................................................585 Jerzy Liebert, Natchnienie bolesne......................................................................................................585 Jerzy Liebert, Zmartwychwstanie (Modlitwa Poety)........................................................................585 Eugeniusz Korwin Małaczewski, O nawrócenie słabych duchem Modlitwa...............................587 Tadeusz Miciński, Modlitwa................................................................................................................588 Adam Mickiewicz, Hymn na Dzień Zwiastowania N.P. Maryi....................................................590 Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Inwokacja (fragment)................................................................591 Józef Dionizy Minasowicz, Pieśń 8: Ojcze nasz..............................................................................592 Adam Naruszewicz, Hymn do Boga..................................................................................................594 Antonina Niemiryczowa, Pod Panem Jezusem Bolesnym..............................................................595 Cyprian Kamil Norwid, Do Najświętszej Panny Marii...................................................................595 Cyprian Kamil Norwid, Modlitwa......................................................................................................597 Tomasz August Olizarowski, Komu Ty, Panie... ..............................................................................599 Władysław Orkan, Modlitwa...............................................................................................................599 Bronisława Ostrowska, Oto Cię, Panie, sławi wszechstworzenia chór... ........................................600 Wacław Rolicz-Lieder, Modlitwa.........................................................................................................600 Dominik Rudnicki, Nad wszelką dobroć dobrotliwszy Panie..........................................................602 Władysław Sebyła, Modlitwa................................................................................................................603 Mikołaj Sęp-Szarzyński, Pieśń III. Psalmu LVI Paraphrasis..........................................................604 Mikołaj Sęp-Szarzyński, Pieśń III.......................................................................................................606 Mikołaj Sęp-Szarzyński, Sonet III.......................................................................................................607 Mikołaj Sęp-Szarzyński, Pieśń VI.......................................................................................................608 Edward Słoński, Do Boga.....................................................................................................................609 Juliusz Słowacki, Chwal Pana, duszo moja... ....................................................................................609 Juliusz Słowacki, Hymn.........................................................................................................................611 Juliusz Słowacki, Parafraza pieśni Bogarodzica (fragment)............................................................612
9
Juliusz Słowacki, We łzach, Panie, ręce podnosimy... ........................................................................613 Juliusz Słowacki, Wierzę.......................................................................................................................614 Leopold Staff, *** (Jak Ciebie, Panie mój, gwoździe do krzyża)....................................................615 Leopold Staff, *** (Jeżeli tłumów karmiłeś narody)........................................................................615 Leopold Staff, *** (Kto szuka Cię, już znalazł Ciebie).....................................................................616 Leopold Staff, Modlitwa........................................................................................................................616 Leopold Staff, Modlitwa żebraka.........................................................................................................616 Leopold Staff, Zmierzch........................................................................................................................618 Władysław Syrokomla, Hymn do Najświętszej Maryi Panny Ostrobramskiej............................618 Władysław Syrokomla, Hymn do Najświętszej Panny w Ostrej Bramie........................................619 Jan Twardowski, Aniele Boży................................................................................................................620 Jan Twardowski, Boję się Twojej miłości.............................................................................................621 Jan Twardowski, Boże............................................................................................................................621 Jan Twardowski, Cierpliwość.................................................................................................................621 Jan Twardowski, Daj nam ubóstwo.....................................................................................................622 Jan Twardowski, Dlatego.......................................................................................................................622 Jan Twardowski, Modlitwa...................................................................................................................623 Jan Twardowski, Wielkanocny pacierz.................................................................................................623 Kornel Ujejski, Akt wiary. Pieśń..........................................................................................................625 Kornel Ujejski, Do Boga........................................................................................................................626 Kornel Ujejski, Do Bogarodzicy...........................................................................................................627 Kornel Ujejski, Modlitwa......................................................................................................................630 Stanisław Wyspiański, Hymn................................................................................................................630 Stanisław Wyspiański, O Boże! Pokutę przebyłem... (fragment dramatu Wyzwolenie).............631 Józef Bohdan Zaleski, Modlitwa za Polską.......................................................................................632 Kazimiera Zawistowska, Godzinki......................................................................................................635 Kazimiera Zawistowska, Zwiastowanie..............................................................................................638 Henryk Zbierzchowski, Modlitwa....................................................................................................639 Rozdział VII Moje modlitwy................................................................................................................641 Rozdział VIII Mały słownik modlitwy................................................................................................651 Podziękowania.........................................................................................................................................670 Źródła ilustracji........................................................................................................................................670
Tycjan, Chwała (1551/1554). Muzeum Prado w Madrycie, Hiszpania.
11
Rozdział III Litanie
15
16
1. litanie o osobach boskich
zaczęli tak mówić: «Bądź uwielbiony, Boże ojców naszych, i niech będzie uwielbione Imię Twoje na wieki przez wszystkie pokolenia! Niech Cię uwielbiają niebiosa i wszystkie Twoje stworzenia po wszystkie wieki». Księga Tobiasza 8,5.
Tintoretto, Zmartwychwstanie (XVI). Accademia w Wenecji, Włochy.
17
itania do Ducha Świętego Kyrie elejson, Chryste elejson, Kyrie elejson. Chryste, usłysz nas, Chryste, wysłuchaj nas. Ojcze z Nieba, Boże, zmiłuj się nad nami. Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami. Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty mądrości, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty rozumu, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty rady, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty męstwa, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty umiejętności, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty pobożności, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty bojaźni Bożej, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty, Światło Proroków i Apostołów, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty, nasz Pocieszycielu, zmiłuj się nad nami. Bądź nam miłościw, przepuść nam, Duchu Święty, Boże. Bądź nam miłościw, wysłuchaj nas, Duchu Święty, Boże. Od zuchwałej ufności w miłosierdzie Boże — wybaw nas, Duchu Święty, Boże. Od wszelkiej rozpaczy o łasce Bożej... Od sprzeciwiania się uznanej prawdzie chrześcijańskiej... Od nieżyczliwości i zazdrości braciom łaski Bożej... Od zatwardziałości serca... Od zaniedbania pokuty aż do śmierci... Od wszelkich złych i nieczystych spraw i myśli... Od nagłej i niespodziewanej śmierci... Od potępienia wiekuistego... Przez cudowną sprawę przy poczęciu Jezusa Chrystusa... Przez Twoje przyjście w językach ognistych... My grzeszni, Ciebie prosimy — wysłuchaj nas, Duchu Święty, Boże. Abyś Kościołem świętym rządzić i zachować raczył... Abyś nas w pobożności i pokorze utwierdzić raczył... Abyś nam stałości i męstwa udzielić raczył... Abyś myśli nasze ku pożądaniu niebieskich rzeczy podnieść raczył... Abyś nas oczyścić i na godne mieszkanie dla siebie poświęcić raczył... Abyś nas w cierpieniach naszych pocieszyć raczył... Abyś nas w łasce swojej utwierdzić i zachować raczył... 18
Abyś nas wszystkich do uczestnictwa w chwale wiekuistej doprowadzić raczył... Abyśmy Ciebie miłowali i dla Ciebie grzechów się strzegli... Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie. Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. W.: Stwórz, Boże, we mnie serce czyste. O.: I odnów we mnie moc ducha. Módlmy się: Wszechmogący, Wieczny Boże, wejrzyj na Serce Najmilszego Syna swego i na chwałę, i zadośćuczynienie, jakie w imieniu grzeszników Ci składa; daj się przebłagać tym, którzy żebrzą Twego miłosierdzia, i racz udzielić przebaczenia w imię tegoż Syna swego, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.
itania do Jezusa Nazareńskiego Kyrie elejson, Chryste elejson, Kyrie elejson. Chryste, usłysz nas, Chryste, wysłuchaj nas. Ojcze z Nieba, Boże, zmiłuj się nad nami. Synu, Odkupicielu świata, Boże, zmiłuj się nad nami. Duchu Święty, Boże, zmiłuj się nad nami. Święta Trójco, Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami. Jezu Nazareński, któryś wedle proroctwa Jakuba patryjarchy, przyszedł świat zbawić w czasie, gdy berło królewskie Judy przeszło do obcych, zmiłuj się nad nami. Jezu Nazareński, któryś przyszedł spełnić proroctwa i oczekiwania świata całego, w roku na pięćset lat przedtem przez Daniela proroka przepowiedzianym, zmiłuj się nad nami. Jezu Nazareński, wedle proroctwa Izajasza wcielony za sprawą Ducha Świętego z przeczystej Dziewicy, zmiłuj się nad nami. Jezu Nazareński, w mieście Betlejem wedle ciała, jako zapowiedział Micheasz prorok, narodzony, zmiłuj się nad nami. Jezu Nazareński wedle proroctwa Izajasza od Trzech Królów podarunkami i pokłonem uczczony, zmiłuj się nad nami. Jezu Nazareński, którego przyjście wedle proroka Jeremiasza, zakrwawione było mordem niewinnych dziatek Betlejemskich i łzami matek nieszczęsnych, zmiłuj się nad nami.
19
Rozdział Iv NABOZENSTWA
275
276
1. Koronki i nowenny
dmawiaj nieustannie tę koronkę, której cię nauczyłem. Ktokolwiek będzie ją odmawiał, dostąpi wielkiego miłosierdzia w godzinę śmierci. Kapłani będą podawać grzesznikom jako ostatnią deskę ratunku; chociażby grzesznik był najzatwardzialszy, jeżeli tylko raz zmówi tę koronkę, dostąpi łaski z nieskończonego miłosierdzia mojego. Dzienniczek św. siostry Faustyny 687.
Leonardo da Vinci, Madonna z Dzieciątkiem i Świętą Anną (1500-1513). Luwr w Paryżu, Francja.
277
oronka do Boskiej Opatrzności Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu. Panie, pospiesz się ku ratunkowi memu. Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu. Jako była na początku, teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen. Ojcze nasz... Zdrowaś Maryja... Na pierwszym dziesiątku mów 10 razy następujące słowa: Chwała Tobie, Ojcze Przedwieczny, któryś nas przy stworzeniu naszem z mądrości swojej wszystkim opatrzył. Potem mówić: Bądź pochwalona najświętsza i litościwa Opatrzności Ojca naszego, która wszystka na tem jesteś, aby stworzeniu dobrze czyniła. O przedziwna Opatrzności! Wielbię Cię, wszystek Ci się oddaję, proszę, bądź mi miłościwa: bo tak wszystkiego dobra mnie potrzebnego pełen będę. Na drugim dziesiątku mów 10 razy następujące słowa: Chwała Tobie, Jezu Najświętszy, któryś nas przy odkupieniu z miłości swojej wszystkim opatrzył, czego potrzebowało zbawienie nasze. Modlitwa I O przedziwna Opatrzności Ojca naszego! Która wszystko widzisz i głęboko przenikasz, proszę serdecznym afektem, przenikaj okiem Twojej świętej Opatrzności wszystkie potrzeby całego życia i śmierci mojej, a promieniami najświętszej łaski Twojej, oświecaj rozum mój, abym mógł poznać Twoję przedziwną nad wszystkiem stworzeniem Opatrzność i każdego czasu wychwalał Ciebie za nię. Amen. Na trzecim dziesiątku mów 10 razy następujące słowa: Chwała Tobie, Duchu Najświętszy, któryś nas przy zesłaniu Twojem z dobroci swojej wszystkiemi dobrami i łaskami hojnie opatrzył. Modlitwa II O dobrotliwa Opatrzności Boga naszego! Która wszystko co chcesz czynisz, z mądrości wszystko sprawujesz, z dobroci i łaskawości wszystko opatrujesz i nas zachowujesz, jako Matka w wnętrznościach swoich: błogosławi Cię za to każda kropla krwi mojej i wszystkie cząstki ciała mojego, które przyznawają, że każdego momentu żyją świętą Opatrznością Twoją. Wszystkie odetchnienia moje, ruszenia serca mego i bicia pulsów moich, chwalcie, uwielbiajcie i błogosławcie przedziwną Opatrzność Boską, która jest nad wszystkiemi i nade mną. Chwalcie 278
Pana, wszystkie narody, chwalcie Go wszyscy ludzie; bo się nad nami umocniło miłosierdzie i święta Opatrzność Jego. Chwała Ojcu i Synowi... Wierzę w Boga Ojca... Modlitwa do Boskiej Opatrzności Kłaniam Ci się, najwyższa i najlitościwsza Opatrzności Boga mojego! Dziękuję Ci za wszystkie łaski dla duszy i ciała mego udzielone. Tobie, najświętsza Opatrzności! Dzisiaj i na całe życie moje oddaję wszystkie potrzeby moje. Ty widzisz, co mi jest potrzebnego. Sprawuj więc wszystko, co się Tobie podoba, aby to było z jak największą chwałą i zbawieniem duszy mojej. Amen. Modlitwa na uproszenie zjednoczenia we wszystkiem woli naszej z Opatrznością Boską Boże, który na pokazanie chwały Opatrzności Twojej, godnemu ludowi izraelskiemu stałeś się za patrona, Danielowi za obrońcę, Zuzannie za opiekuna, Tobiaszowi za odkupiciela, przechodniom i sierotom, ubogim i wdowom za Ojca i chciałeś się stać wszystko wszystkim. Ciebie pokornie prosimy, abyśmy, jako się z Twojej radujemy Opatrzności w szczęściu, tak się też z onej weselili w przeciwnościach; a z jaką nadzieją od Twej Opatrzności rzeczy pożądanych czekamy, z taką cierpliwością wszystko, co się Tobie podoba, znosili; żebyśmy się w dobrem powodzeniu nie podnosili, a w złem pokorę i cierpliwość zachowali. Daj nam, Panie, umysł niezwyciężony, serce niewzruszone, wolę we wszystkim zgadzającą się z Opatrznością Twoją. W Tobie samym serce nasze niech odpoczywa, niech nas nic nie dolega, ale niech uspokoi serce nasze, dlatego, że od Ciebie pochodzi. Niech uznamy tę prawdę, że nic nie jest małego, co od wielkiego Boga dane bywa; nic szkodliwego, co od najsprawiedliwszego sędziego pochodzi. Twoja albowiem Opatrzność od końca do końca mocno się rozszerzyła i wszystko mile rozporządziła, a cokolwiek na nas przypuści, daj, Panie, abyśmy to wdzięcznie przyjmowali, wesoło wytrzymali, cierpliwie znosili. Przez Pana naszego, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen. * Za: „Officyum codzienne dla wygody chrześcijańskiej. Wydanie siódme powiększone dodatkiem nieszpornych psalmów, gorzkich żali i pieśni nabożnych”, Mikołów 1873.
279
Rozdział v poradnik dobrej modlitwy 507
508
dy się modlicie, nie bądźcie jak obłudnicy. Oni lubią w synagogach i na rogach ulic wystawać i modlić się, żeby się ludziom pokazać. Zaprawdę, powiadam wam: otrzymali już swoją nagrodę. Ty zaś, gdy chcesz się modlić, wejdź do swej izdebki, zamknij drzwi i módl się do Ojca twego, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie. Ewangelia wg św. Mateusza 6,5-6.
Sandro Botticelli, Madonna z granatem – fragment (ok. 1487). Galeria Uffizi we Florencji, Włochy.
509
Modlić się znaczy dać trochę swojego czasu Chrystusowi, zawierzyć Mu, pozostawać w milczącym słuchaniu Jego Słowa, pozwalać Mu odbić się echem w sercu. (Jan Paweł II) Czy potrafimy wyobrazić sobie religię pozbawioną modlitwy? Stałaby się ona niczym rzeka pozbawiona ryb i wszelkiego życia — jałowa, bezrozumnie tocząca się w kierunku, którego cel nie jest określony. Modlitwa nadaje sens i szeroką perspektywę życiu wierzących. Katechizm Kościoła Katolickiego stwierdza, że modlitwa to wzniesienie duszy do Boga, to także prośba o dobra, jaką do Niego kierujemy (KKK 2559). Można ją określić jako żywy związek wiernych z Bogiem (KKK 2565). Odmawiając modlitwę, tworzymy oraz podtrzymujemy ścisłą więź z Bogiem w Trójcy Jedynym. Tak ważny element życia duchowego nie może pozostawać zaniedbywany. Poznanie książkowej definicji modlitwy nie sprawi, że będziemy dobrze się modlić. Nieistotne jest wykształcenie, status społeczny, nie liczy się majątek ani wiedza. Każdy został powołany do dobrej modlitwy. Tak jak w wielu dziedzinach życia uczymy się i doskonalimy poprzez praktykę, tak samo w modlitwie potrzeba ćwiczeń. Lektura Nowego Testamentu ukazuje nam Jezusa, który często się modli. Czyni to przed najważniejszymi momentami swojego posłannictwa. Modli się podczas Chrztu, Przemienienia, przed wybraniem Dwunastu. Modli się przed wydarzeniami swojej męki. Zachęca do niej i ukazuje jej istotę. Przykład Jezusa Chrystusa, rozpala w Jego naśladowcach żar modlitwy i pokazuje, jak zanosić modły do Boga.
rzygotowanie do modlitwy Pobożna modlitwa jest jakby złotą drabiną sięgającą do nieba, po której wchodzi się do Boga. (Mistrz Eckhart) Przed przystąpieniem do modlitwy należy się starannie przygotować, podobnie jak przygotowujemy się do wielu innych czynności. Pozwoli to w pełni przeżyć modlitwę i docenić jej duchową wartość. Tak ważne wydarzenie w życiu chrześcijanina, jakim jest modlitwa, nie powinno być byle jakie. W tym celu warto przestrzegać kilku praktycznych wskazówek pomagających w pełnym przeżyciu modlitwy osobistej. Modlitwa ustna powinna stać się wstępem do rozważania modlitwy kontemplacyjnej. Kontemplacja natomiast jest „spojrzeniem wiary utkwionym w Jezusa, słuchaniem słowa Bożego, milczącą miłością. Urzeczywistnia ona zjednoczenie z modlitwą Chrystusa w takim stopniu, w jakim pozwala nam uczestniczyć w Jego misterium” (KKK 2724). * Aby dobrze przeżyć modlitwę starannie zaplanujmy jej „rytuał”. 510
ak powinniśmy przygotować serca do modlitwy? Jeśli bowiem przebaczycie ludziom ich przewinienia, i wam przebaczy Ojciec wasz Niebieski. Lecz jeśli nie przebaczycie ludziom i Ojciec wasz nie przebaczy wam waszych przewinień. (Ewangelia wg św. Mateusza 6,14-15) Przystępując do modlitwy należy pamiętać o tym, co stanowi jej istotę. Przede wszystkim modlitwa powinna płynąć z serca. Choć modlimy się przez słowa i czyny, to modlitwa angażuje całego człowieka (KKK 2567). Jeśli serce dalekie jest od Boga, modlitwa pozostaje pusta. Niezwykle ważne jest świadome zaangażowanie w modlitewny dialog z Bogiem. Nie dopuśćmy, aby rozpoczynając ją, zajmowały nas tysiące zbędnych myśli: o praniu, naprawie samochodu, zakupach, ulubionym serialu telewizyjnym itp. Mogą one odrywać naszą uwagę od samej modlitwy i od Tego, do kogo ją zanosimy. Oprócz skupienia Chrystus naucza pokory. Nie powinniśmy chełpić się odmawianymi pacierzami ani mówić je na pokaz (Ewangelia wg św. Mateusza 6,5). Chrystus naucza, aby przystąpić do modlitwy z czystym sercem i przebaczyć każdemu człowiekowi. * Serce jest centrum człowieka, to miejsce prawdy i spotkania z Bogiem. Mówiąc, że modlimy się sercem, wyrażamy prawdę, że modli się cały człowiek.
iedy jest najlepsza pora na modlitwę? Nauczyciel mówi: «Czas mój jest bliski; u ciebie chcę urządzić Paschę z moimi uczniami». (Ewangelia wg św. Mateusza 26,18) Modlić się długo czy krótko? W jakich porach dnia powinniśmy się modlić? Modlitwa to nie wyścig, w którym wygrywa ten, kto pierwszy odmówi określoną formułę, „wyklepie” pacierze. Spokoju trzeba w modlitwie, a nie gorącej głowy. Zamiast pośpiechu, galopady słów — trzeba gorącego serca. Aby rozpalić serce zaplanujmy czas, jaki chcemy poświęcić na modlitwę. Może to być minuta, pięć albo dłużej. Nie spiesz się. Niech spotkanie z Bogiem będzie momentem wewnętrznego
511
Rozdział vI modlitwa w poezji 521
522
ieśnią chcę chwalić imię Boga i dziękczynieniem Go wysławiać. Milsze to Bogu niźli bawół, niż cielec, co ma [już] rogi i racice. Patrzcie i bądźcie radośni, ubodzy, niech ożyje wasze serce, którzy szukacie Boga. Bo Pan wysłuchuje biednych i swoimi więźniami nie gardzi. Księga Psalmów 69,31-34.
William-Adolphe Bouguereau, Pieśń Aniołów (1881). Kolekcja prywatna.
523
Kiedy nas klęska dotyka, Wstaw się do Syna życzliwie, Błogosław pracy rolnika, Błogosław plonom na niwie, Błogosław litewską stronę Z wysokiej baszty Twej bramy! Matko! pod Twoją obronę Z pokorą się uciekamy. W litości Twojej matczynej Głodnych nakarmisz z rozkoszą, Oto ubogie rodziny O chleb powszedni Cię proszą. Otwórz im wsparcia skarbonę, Błogosław pracy ich samej. Matko! pod Twoją obronę Z pokorą się uciekamy. Jan Twardowski
niele Boży Aniele Boży Stróżu mój ty właśnie nie stój przy mnie jak malowana lala ale ruszaj w te pędy niczym zając po zachodzie słońca skoro wygania nas dziesięć po dziesiątej ostatni autobus jamnik skaczący na smycz smutek jak akwarium z jedną złotą rybką hałas cisza trumna jak pałacyk ładne rzeczy gdybyśmy stanęli jak dwa świstaki i zapomnieli że trzeba stąd odejść
622
Jan Twardowski
oję się Twojej miłości Nie boję się dętej orkiestry przy końcu świata biblijnego tupania boję się Twojej miłości że kochasz zupełnie inaczej tak bliski i inny jak mrówka przed niedźwiedziem krzyże ustawiasz jak żołnierzy na wysokich nie patrzysz moimi oczyma może widzisz jak pszczoła dla której białe lilie są zielononiebieskie pytającego omijasz jak jeża na spacerze głosisz że czystość jest oddaniem siebie ludzi do ludzi zbliżasz i stale uczysz odchodzić mówisz zbyt często do żywych umarli to wytłumaczą boję się Twojej miłości tej najprawdziwszej i innej Jan Twardowski
oże Boże którego nie widzę a kiedyś zobaczę przychodzę bezrobotny przystaję w ogonku i proszę Cię o miłość jak o ciężką pracę Jan Twardowski
ierpliwość Modlę się do Ciebie o cierpliwość ale nie o taką małą w której się mogą pomieścić ciężkie grzechy czekania na list na kogoś kto wyszedł i zostawił klucz pod słomianką na oczy nieznajome lecz potrzebne 623
Rozdział viIi MAŁY SŁOWNIK modlitwy 653
654
ądrość jest wspaniała i niewiędnąca: ci łatwo ją dostrzegą, którzy ją miłują, i ci ją znajdą, którzy jej szukają, uprzedza bowiem tych, co jej pragną, wpierw dając się im poznać. (…) Początkiem jej najprawdziwszym — pragnienie nauki, a staranie o naukę — to miłość, miłość zaś — to przestrzeganie jej praw, a poszanowanie praw to rękojmia nieśmiertelności, a nieśmiertelność przybliża do Boga. Księga Mądrości 6,12-13.17-19.
Witraż przedstawiający scenę z życia św. Austremoniusa (1897). Kościół Saint-Austremonius w Issoire, Francja. Fot. Wikilmages, Pixabay.
655
blucje to rytualne obmycie ciała (całego lub jego części, naj-
częściej stóp, dłoni i głowy) bądź przedmiotów kultu. Rytuał spotyka się w różnych religiach m.in. w hinduizmie, islamie, judaizmie, kultach helleńskich, zaratusztrianizmie. Ablucja najczęściej dokonywana jest za pomocą wody, choć do rytualnego obmycia używano także wina i piasku. Chrześcijaństwo nadało ablucji charakter liturgiczny. Jej przykładem jest obmycie palców celebransa oraz kielicha w trakcie sprawowania eucharystii.
donaj to hebrajskie słowo znaczące, tyle co „mój pan”. Ponie-
waż w judaizmie nie wolno było wypowiadać imienia własnego Boga (Jahwe), zastępowano je wyrazem Adonaj.
doracja Najświętszego Sakramentu
— słowo adoracja pochodzi z języka łacińskiego (adoratio), oznacza „wielbić”, „oddawać cześć”. Adoracja Najświętszego Sakramentu polega na oddawaniu czci Bogu obecnemu w Najświętszym Sakramencie. Może przyjąć formę zwykłą lub uroczystą. Zwykła forma adoracji polega na przyklęknięciu na kolano przed komunią świętą czy przybliżeniu się do ołtarza z Chlebem eucharystycznym. Uroczyste ceremonie połączone z wystawieniem Najświętszego Sakramentu składają się na uroczystą formę adoracji. Szczególnymi formami adoracji są adoracja wieczysta oraz 40-godzinne nabożeństwo.
kty strzeliste to krótkie, mocno zaangażowane modli-
twy, które mogą być odmawiane wiele razy w ciągu dnia. O praktyce odmawiania aktów strzelistych wspomina już Święty Augustyn. Akty strzeliste przysłużą się osobom zabieganym, które nie mają czasu na dłuższą modlitwę. Wypowiedzieć mogą wówczas kilka słów, które wyrażają bliskość z Bogiem. Często takie spontaniczne wyznanie zaczerpnięte jest z Pisma Świętego.
klamacja — słowo pochodzi z języka łacińskiego, acclama-
tio tłumaczymy jako powszechną zgodę, jednomyślne ustosunkowanie się do danego zagadnienia. W liturgii aklamacja jest zawołaniem, które wyraża aprobatę wiernych. Poprzez aklamacje wierni włączają się w liturgię.
lleluja z języka hebrajskiego tłumaczymy jako „wychwalajcie Jahwe”. W liturgii oznacza wezwanie wiernych do złożenia czci Bogu. Jest wyrazem radości i triumfu. Zaczyna lub kończy wiele psalmów. Alleluja z uwagi na częste wypowiadanie w okresie Wielkanocy kojarzy się z tym świętem.
656
men nierozerwalnie splotło się z modlitwą. Jako formuła uro-
czystego potwierdzenia kończy modlitwę. Słowo wywodzi się z języka hebrajskiego, posiada podwójne znaczenie: „tak jest” i „niech tak będzie”. W Starym Testamencie termin ten oznaczał odpowiedź na Słowo Boże. W Nowym Testamencie Jezus częstokroć używał tego słowa. Wiele Jego nauk było poprzedzonych podwójnym amen, co znaczyło „zaprawdę, zaprawdę”. Wypowiadając amen równocześnie wyrażamy swoją zgodę na wolę Bożą.
namneza — słowo wywodzi się z języka greckiego i ozna-
cza „przypomnienie”. Mianem anamnezy określa się część modlitwy eucharystycznej upamiętniającej wydarzenia ostatniej wieczerzy. Modlitwa ta przypomina mękę, śmierć, zmartwychwstanie i wniebowstąpienie Chrystusa. Odmawiana jest po przeistoczeniu i po aklamacji wiernych.
nioł Stróż jest istotą anielską opiekującą się konkretną
osobą. Strzeże on człowieka aż do jego śmierci. Bazyli Wielki twierdził, że każdy człowiek ma swojego Anioła Stróża. Papież Paweł V włączył Aniołów Stróży do kalendarza Kościoła katolickiego. Ich święto obchodzone jest 2 października. W malarstwie i rzeźbie Anioł najczęściej przedstawiany jest w towarzystwie dziecka, które chroni. Rozkwit modlitw do Anioła Stróża przypada na XVII wiek.
ntyfona posiada dwa znaczenia. Antyfoną nazywany jest
wiersz, który powtarza się przed i po modlitwie, najczęściej psalmie. Zwykle antyfony są zaczerpnięte z psalmów, ale zdarzają się też ułożone przez współczesnych autorów. W chorale gregoriańskim antyfona to sposób śpiewania. Polega na śpiewaniu lub recytowaniu tekstów liturgicznych na przemian przez dwa chóry. Znanymi antyfonami są „Wesel się, Królowo miła”, „Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu” czy też „Niech Imię Pańskie będzie błogosławione”.
icie się w piersi jest znakiem pokory i żalu za grzechy.
Wskazuje na serce jako centrum życia uczuciowego i duchowego, wszak w sercu człowieka dokonuje się spotkanie z Bogiem. Gest ten występuje w liturgii podczas aktu pokutnego.
haryzmat — pojęcie wprowadzone do teologii przez Świę-
tego Pawła. Z języka greckiego tłumaczy się je jako przychylność, darmowy dar, dobrodziejstwo. Charyzmat jest to nadzwyczajny dar Ducha Świętego. Charyzmaty udzielane są osobom z uwagi na dobro wspólne Kościoła, a nie ich indywidualne zasługi. Charyzmaty mogą przyjąć szczególną formę jak dar języków czy dar czynienia cudów. 657