Poczet królów i książat polskich dla dzieci

Autor koncepcji Filip Topczewski Redaktor naczelna Patrycja Szulc Redakcja Patrycja Szulc Ireneusz Korpyś Autor wierszy Władysław Bełza Rysunki Estera Kudrzyn Anna Wiśnicka Skład, łamanie, projekt okładki Estera Kudrzyn Korekta Józefina Kępa Copyright © by Wydawnictwo Świętego Filipa Apostoła, Częstochowa 2015.

Wszystkie prawa autorskie zastrzeżone.

Wydanie pierwsze.

Partner:

ZAMÓWIENIA MOŻNA SKŁADAĆ TELEFONICZNIE: 801 555 550 I PRZEZ STRONĘ INTERNETOWĄ www.swietyfilip.pl ISBN 978-83-8077-013-0

Spis treści: Mazurek Dąbrowskiego....................................................6 Wstęp...........................................................................8 Mieszko I..............................................................................10 Bolesław I Chrobry............................................................12 Mieszko II Lambert..........................................................14 Kazimierz I Odnowiciel..................................................16 Bolesław II Śmiały.............................................................18 Władysław I Herman......................................................20 Bolesław III Krzywousty.................................................22 Władysław II Wygnaniec...............................................24 Bolesław IV Kędzierzawy...............................................26 Mieszko III Stary.............................................................28 Kazimierz II Sprawiedliwy...........................................30 Władysław III Laskonogi.................................................32

3

Leszek Biały.........................................................................34 Bolesław V Wstydliwy......................................................36 Leszek Czarny....................................................................38 Przemysł II..........................................................................40 Wacław II.............................................................................42 Władysław Łokietek..........................................................44 Kazimierz III Wielki...........................................................46 Ludwik Węgierski..............................................................48 Jadwiga.................................................................................50 Władysław Jagiełło.............................................................52 Władysław Warneńczyk..................................................54 Kazimierz Jagiellończyk..................................................56 Jan Olbracht........................................................................58 Aleksander Jagiellończyk................................................60 Zygmunt Stary...................................................................62

4

Zygmunt August.................................................................64 Henryk Walezy.....................................................................66 Stefan Batory........................................................................68 Zygmunt III Waza...............................................................70 Władysław IV.........................................................................72 Jan II Kazimierz..................................................................74 Michał Korybut Wiśniowiecki.........................................76 Jan III Sobieski.....................................................................78 August II Mocny..................................................................80 Stanisław Leszczyński........................................................82 August III Sas......................................................................84 Stanisław II AugustPoniatowski ...................................86 Zakończenie.........................................................................88 Odpowiedzi do quizu........................................................90 Dyplom Małego Patrioty...................................................91

5

Mazurek DÄ…browskiego

6

1. Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy, Co nam obca przemoc wzięła, Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski.

Za twoim przewodem Złączym się z narodem.

2. Przejdziem Wisłę, Przejdziem Wartę, Będziem Polakami.

Dał nam przykład Bonaparte, Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

3. Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze, Dla ojczyzny ratowania Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

4. Już tam ojciec do swej Basi Mówi zapłakany: „Słuchaj jeno, pono nasi Biją w tarabany”.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

7

Wstęp Jakież to czasy, jacy rycerze Z wieków wychylą się toni: Zaszumią skrzydła, zagrzmią puklerze I stara szabla zadzwoni.

Ujrzysz twych królów Na złotym tronie Zdobnych we wszystkie zaszczyty; Nad twoją głową sztandar powionie Chwałą Grunwaldu okryty! ...

A gdy ku ziemi nakłonisz ucho, To cały spłoniesz w zachwycie, Gdy ona szeptać zacznie ci głucho O dawnym, świetnym swym bycie.

Gdy w twych olśnionych oczach rozwinie Tych mężów szereg wspaniały, Co pracowali dla niej jedynie, Dla jej wielkości i chwały.

8

...

Takie to dzieje, takie przykłady Są twoją dawną spuścizną: Te Lechy, Piasty — to twe naddziady, A kraj ten — jest twą Ojczyzną.

A któreż dziecko nie będzie rade Ujrzeć swą matkę jedyną?

Więc miłość Polski na pierś ci kładę, Jak twój talizman, dziecino! ...

Niechże ten promień świętej miłości, Który przyświecał tak wielu, I twemu życiu drogę uprości, I niech cię wiedzie do celu!

9

Mieszko I

(ok. 931 — 992)

Był pierwszym historycznym księciem Polski. Pochodził z dynastii Piastów. Był mądrym i przewidującym władcą. Porzucił wiarę pogańską. W 966 roku doprowadził do chrztu Polski. Było to bardzo ważne wydarzenie. Mieszko I był znakomitym dowódcą wojskowym. Zdobył dla Polski nowe ziemie i połączył je w jedno państwo. Żoną Mieszka była Dobrawa, czeska księżniczka.

Legenda głosi, że Mieszko I będąc dzieckiem był niewidomy, a wzrok odzyskał, gdy miał 7 lat. Inna legenda opowiada o tym, jak został zraniony w bitwie zatrutą strzałą. Przed śmiercią uchroniły go modlitwy do świętego Udalryka.

Panował w latach: ok. 960-992.

Jak nazywa się dokument wydany przez Mieszka I, w którym książę oddaje pod opiekę papieżowi swoje państwo? a) Dagome iudex. b) Mieszkologia. c) Mieszkownica.

10

ZAPAMIĘTAJ: 965 r. – ślub Mieszka z Dobrawą.

966 r. – chrzest Polski.

968 r. – założenie pierwszego biskupstwa w Polsce.

CZY WIESZ, ŻE...

Wieleci – plemię pogańskie, z którym walczył Mieszko I.

Syn Ziemomysła a prawnuk Piasta Na polskim tronie zasiada; Wznosi świątynie, buduje miasta, Liczne biskupstwa zakłada.

Kraj swój oświeca w Chrystusa wierze I siłą swego oręża Walczy z Niemcami, Brandenburg bierze, Dzikich Lutyków zwycięża.

TUTAJ WKLEJ NAKLEJKĘ

Bolesław I Chrobry (ok. 967 — 1025)

W języku staropolskim przydomek „chrobry” oznaczał człowieka dzielnego i walecznego. Taki był Bolesław. Objął tron po swoim ojcu, Mieszku I. W 1025 roku został koronowany na pierwszego króla Polski. Jego koronacja była bardzo ważnym wydarzeniem w historii naszego kraju.

Był odważnym i rozsądnym władcą, mądrze rządził poddanymi. Za jego panowania Polska stała się jednym z silniejszych państw w Europie. Władcy sąsiednich krajów szanowali Bolesława Chrobrego i liczyli się z jego zdaniem. Polski król pomagał Świętemu Wojciechowi, jednemu z trzech głównych patronów naszego kraju, w głoszeniu Słowa Bożego.

Panował w latach: 992-1025.

Z jakiego kraju pochodził św. Wojciech? a) Z Czech. b) Z Polski. c) Z Niemiec.

12

ZAPAMIĘTAJ: 997 r. – męczeństwo św. Wojciecha.

1000 r. – zjazd gnieźnieński.

Spotkanie cesarza Ottona III z Bolesławem Chrobrym.

1025 r. – koronacja Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski.

CZY WIESZ, ŻE...

Szczerbiec – to słynny miecz Bolesława Chrobrego. Władca wjeżdżając do zdobytego przez siebie Kijowa, uderzył nim w Złotą Bramę miasta.

Bolesław Chrobry dzieło ojcowe Chlubnie do końca prowadzi.

Dwakroć Kijowian gromi na głowę, Z Pomorzem kończy najgładziej.

Graniczne słupy od rzeki Sali Po Dniepru stawia aż tonie; Pierwszy to z władców, co najwspanialej W królewskiej błyszczy koronie.

TUTAJ WKLEJ NAKLEJKĘ

Mieszko II Lambert (990 — 1034)

Mieszko II Lambert był synem Bolesława Chrobrego. Drugie imię otrzymał po Świętym Lambercie. Mieszko II był bardzo dobrze wykształcony, znał języki grecki i łaciński. Koronowany został w Boże Narodzenie w 1025 roku.

W wojnach z Niemcami i Czechami stracił koronę królewską i uciekł z kraju, a państwo polskie zostało podzielone na trzy części.

Pod koniec swojego życia Mieszko II ponownie połączył stracone ziemie w jedno państwo polskie. Ufundował też na Wawelu dwie świątynie pod wezwaniem Świętego Feliksa.

Panował w latach: 1025-1034.

Jak nazywał się syn Mieszka II i Rychezy, który odnowił zniszczoną wojnami Polskę? a) Kazimierz Odnowiciel. b) Bobomir Budowniczy. c) Piast Kołodziej.

14

ZAPAMIĘTAJ: 1031 r. – ucieczka Mieszka II do Czech.

1032 r. – Mieszko wraca do Polski i ponownie obejmuje władzę.

CZY WIESZ, ŻE...

Poradlne (podymne, powołowe) – podatek w czasach Mieszka II płacony królowi w naturze.

Poddani oddawali mu część zbiorów zboża.

Ale co ojciec zdobył orężem, To syn roztrwonił zgnuśniały.

Ryxa, Niemkini, włada nad mężem, Grabi monarszy skarb cały.

Brzetysław Kraków, Konrad Morawy Najeżdża, ogniem pustoszy...

W kraju bój kipi zajadły, krwawy, Ale któż wrogów wypłoszy?

TUTAJ WKLEJ NAKLEJKĘ

Kazimierz I Odnowiciel (1016 — 1058)

Kazimierz I Odnowiciel na początku nie cieszył się popularnością wśród poddanych, ale jego mądre rządy sprawiły, że ludzie go polubili i mu zaufali.

Za młodu kształcił się w klasztorze. Miał za zadanie odzyskać utracone przez Polskę ziemie i odbudować państwo zniszczone przez wrogów. Udało mu się to – odzyskał Śląsk i Mazowsze. Sprowadził też do Polski zakon benedyktynów i dał ziemie biskupom. Polska ponownie stała się silnym i dużym krajem, a ludzie w uznaniu zasług księcia Kazimierza I nazwali go Odnowicielem. Za jego czasów Kraków stał się stolicą Polski.

Panował w latach: 1034-1058.

Czym w czasach Kazimierza Odnowiciela zajmował się urzędnik zwany Stolnikiem? a) Władał w imieniu księcia w stolicy. b) Wyrabiał stoły na zamówienie księcia. c) Dbał o przebieg uczt książęcych.

16

ZAPAMIĘTAJ: ok. 1040 r. – w Polsce wzniesiono pierwsze budowle w stylu romańskim.

1048 r. – Odnowiciel zdobywa Pomorze.

1050 r. – Kazimierz odzyskuje Śląsk.

CZY WIESZ, ŻE...

Prawdopodobnie Kazimierz I Odnowiciel miał starszego brata, który panował w latach 1034-1038.

W Kronice wielkopolskiej jest jego imię: Bolesław Zapomniany.

Chyba ty, królu, Odnowicielem Od twego ludu nazwany, Chyba ty będziesz pocieszycielem I krwawe zgoisz nam rany!

Jakoż pod sterem króla Kaźmierza, Ojczysta krzepi się nawa: On bunt Prusaków dzielnie uśmierza I tłumi rokosz Masława.

TUTAJ WKLEJ NAKLEJKĘ

Bolesław II Śmiały (ok. 1042 — ok. 1081)

Bolesław II Śmiały zwany był także Szczodrym. Ten inteligentny i odważny władca poprowadził wiele zwycięskich walk. Najechał ze swoimi rycerzami Ruś oraz Węgry. Władcy sąsiednich państw liczyli się ze zdaniem Bolesława II. Niestety pokłócił się on z biskupem Stanisławem. Ponieważ surowo go ukarał, musiał zrzec się tronu i odkupić swoją zbrodnię. Zmuszony został do opuszczenia kraju. Zmarł poza granicami Polski około 1081 roku. Natomiast biskup Stanisław został ogłoszony świętym i jest obecnie jednym z najważniejszych polskich świętych.

Panował w latach: 1058-1079.

W jakim kraju Bolesław II Śmiały schronił się po wygnaniu z Polski? a) W Hiszpanii. b) W Szwajcarii. c) Na Węgrzech.

18

ZAPAMIĘTAJ: ok. 1065/1070 r. – powstaje pierwsza mennica na ziemiach polskich (w Krakowie).

1071 r. – zjazd w Miśni.

1079 r. – śmierć męczeńska biskupa Stanisława i wygnanie króla Bolesława II. CZY WIESZ, ŻE...

Spór o inwestyturę – był to konflikt między cesarstwem a papiestwem o to, kto ma mianować biskupów.

Bolesław II Śmiały w sporze tym poparł papieża.

Chwałą pradziada Bolesław owian, Dzielnie od razu poczyna; Odpiera Czechów, gromi Kijowian, Nad Cisą bije Węgrzyna.

Lecz krwią biskupa splamiwszy dłonie, Wziął kij pielgrzymi w ramiona I na pokucie, w dalekiej stronie, W osamotnieniu gdzieś kona.

TUTAJ WKLEJ NAKLEJKĘ

DROGIE DZIECI! Władysław I Herman Jeśli interesujecie się historią Waszego kraju i chcecie poznać bliżej postaci

(ok. 1043 1102)książkę. Tu znajdziecie krótpolskich władców, gorąco polecamy Wam—naszą kie wierszyki opowiadające o Mieszku I, Jadwidze, Zygmuncie Starym czy Stanisławie Auguście Poniatowskim. Napisał je Władysław Bełza, pisarz i podróżnik, autor wierszy dla dzieci. Przy każdym wierszu znajdziecie portret opisywanego władcy. Możecie też rozwiązać quiz historyczny i sprawdzić Władysław I Herman wygnał z kraswoją wiedzę. ju swojego brata Bolesława II ŚmiałeZAPAMIĘTAJ: go. Objął po nim tron. Nawiązał przy1080 r. – Władysław poślubił jazne relacje z sąsiednimi państwami: Judytę Czeską.

Czechami i Węgrami. zaufanym Niniejsza książka stanowiJegowprowadzenie do historii Polski. staje Wpadają1093 r. – Zbigniew na czele współpracownikiem był zarządca dworu ce w ucho wierszyki nie tylko pozwolą na utożsamienie danegoojcu. władcy buntu przeciwko palatyn) czy Sieciech.

Poddani ale księcia z jego(czyli sukcesami porażkami, przede wszystkim na uporządkowanie nie lubili Sieciecha. Źle oceniali jego rząnajważniejszych wydarzeń w historii naszego kraju. CZY WIESZ, ŻE... dy. W końcu Sieciech został pozbawiony Władysław I Herman sponsorował (fundował) władzy i wygnany z kraju. Po tym wyDzięki tej książce Wasze dzieci: budowę wielu kościołów. darzeniu Władysław I Herman podzielił poznają sylwetki najważniejszych władców Polski; Upowszechnił także w Polsce kult państwo między swoich synów, Zbignieotrzymają idealną pomoc w lekcji historii; św. Idziego. Był to jeden wa oraz Bolesława Krzywoustego. rozwijają pamięć i wyobraźnię; z najpopularniejszych świętych Panował w latach:manualną 1079-1102.i koordynację wzrokowo-ruchową! kształtują sprawność

DRODZY RODZICE!

pobudzają swą ekspresję twórczą! uczą się koncentracji! dobrze się bawią!

w czasach średniowiecza.

Poleca:

Jakie miasto było stolicą Polski za panowania Władysława I Hermana? a) Gniezno. b) Kraków. c) Płock.

20

Odtąd się w Polsce naszej źle dzieje, W kraju chce władać najlichszy.

Syn króla, Zbigniew, bezprawia sieje I przeciw ojcu wciąż wichrzy.

Węgrzy panują w murach Krakowa, Rusin w granice się wdziera...

W kraju wre smutna walka domowa, Wśród której Herman umiera.

9 788380 770133 ISBN 978-83-8077-013-3