SLBberichten 19 * april 2013

slbberichten Uitgave van SLBdiensten



Software én Onderwijs. Goed Geregeld.



Nummer 19



April 2013

Veilig en virtueel Drenthe College: Virtualisatie is vrijheid

Voordelen van virtualisatie

Voor wie en wanneer?

Inhoud 3 Redactioneel 3 Wat Wie Waar op het Web 4 NotebookNotities 4 Korte berichten 27 Column Frank van Hout 28 Sociale media 29 Licentienieuws 31 Slim.nl nieuws 8

7 Gezocht: slimme leerlingen!

SLBdiensten heeft de eer om met twee leerlingen uit ons land naar Washington DC af te reizen om deel te nemen aan het Wereldkampioenschap Microsoft Office Specialist (MOS).

8 Voordelen van virtualisatie

Virtualisatie kan grote besparingen opleveren in computers, beheer en onderhoudskosten. Bovendien opent het de deur voor onderwijsvernieuwing. Ramon Zuidervaart, License Manager bij SLBdiensten, over virtualisatie en de voordelen voor het onderwijs.

12 Ontwikkeling en innovatie

12

Michael van Wetering is Manager Innovation bij Kennisnet, het Nederlands expertisecentrum voor ICT in het onderwijs. Innovaties als de cloud en virtualisatie volgt hij op de voet. Realiseert het onderwijs zich de voordelen eigenlijk wel voldoende?

16 Virtualisatie is vrijheid

Drenthe College is één van de voorlopers op het gebied van virtualisatie. Leerlingen en medewerkers kunnen altijd en overal toegang krijgen tot het schoolnetwerk. ‘Virtualisatie is niet alleen techniek, maar ook een mentaliteit’, zegt Jacco Heikoop, Hoofd ICT.

21 Voor wie en wanneer?

Aan virtualisatie gaat eerst een keuzeproces vooraf. Welke mogelijkheden biedt het en wat zijn de valkuilen?

22 Veilig en virtueel

16

Symantec is een leverancier die gespecialiseerd is in producten voor internetbeveiliging.

22 Samenwerking maakt sterk

VMware, SLTN en SLBdiensten als partners.

Colofon SLBberichten is een uitgave van SLBdiensten. Software én Onderwijs. Goed Geregeld.

Uitgever: SLBdiensten Redactieadres: SLBdiensten, Denise Kenter, Vierwindenstraat 149, 1013 LA Amsterdam, telefoon: 020-4201396, e-mail: servicedesk@slbdiensten.nl Redactie: Denise Kenter, Jan Petit (SLBdiensten), Marjolein Houweling (U-Cap) Vormgeving: Cynthia Schalkwijk (U-Cap) Foto’s: Cynthia Schalkwijk (U-Cap), Frans Peeters. Wilt u meer exemplaren ontvangen van SLBberichten dan kunt u een e-mail sturen naar servicedesk@slbdiensten.nl. U kunt SLBberichten, ook de eerder verschenen nummers, bekijken en downloaden via www.slbdiensten.nl. Typefouten en prijswijzigingen voorbehouden.

2  slbberichten

Redactioneel Kiezen voor virtualisatie In dit nummer van SLBberichten staat alles in het teken van virtualisatie. Wat is virtualisatie eigenlijk, voor wie is het interessant en wanneer?

Virtualisatie kan voor veel onderwijsinstellingen enorme voordelen bieden in flexibiliteit, doorloop­ tijden en kosten. Kosten en besparingen zijn belangrijke onderwerpen voor het onderwijs.

Maar virtualisatie raakt ook het onderwijs zelf, omdat de mogelijkheden voor plaats- en tijd­ onafhankelijk leren toenemen. Virtualisatie sluit nauw aan bij de wens van veel scholen om over te stappen op Bring Your Own Device.

virtualisatie. Er zijn immers vragen genoeg over de bijkomende aspecten van licenties, beveiliging en de inrichting van het netwerk van een school. Wij zien het als een onmisbaar element in onze dienst­ verle­ning om u met raad en daad terzijde te staan.

SLBdiensten biedt het onderwijs diverse producten voor virtualisatie aan, maar daarmee houdt onze rol nog niet op. We kunnen u ook op adequate wijze informeren en adviseren op het gebied van

Ik wens u veel inspiratie en leesplezier!

Adviseren, begeleiden, ondersteunen en kennis en oplossingen aanbieden rekenen we tot onze meerwaarde voor het onderwijs. Zo organiseren we ook binnenkort een aantal workshops, waarin het delen van kennis over actuele ICT-ontwikke­ lingen centraal staan.

Jeroen Borgsteede Directeur SLBdiensten en Slim.nl

Wat Wie Waar op het Web www.leren.nl

FollowMe

Informatieve website over ICT in het onderwijs, afstandsonderwijs en web-based onderwijs.

@trendmatcher Willem Karssenberg Als Trendmatcher leg ik verbanden tussen trends die ik tegenkom op internet en hun mogelijk gebruik in het onderwijs.

www.onderwijsnieuwsdienst.nl De OnderwijsNieuwsDienst verzamelt nieuws uit het onderwijs en bundelt dit, met name voor het PO, VO en speciaal onderwijs. Het verzamelde nieuws op OND is afkomstig uit diverse, openbare internetbronnen, aangevuld met berichten die door bezoekers worden ingebracht en persberichten.

@Frankevers Programmamanager Kennisnet. @iCulture iPhoneclub/iPadclub Alles over (onderwijs)ontwikkelingen rond iPad en iPhone. @ernomijland Kennisondernemer met passie voor ­onderwijs.

http://educatie. fastmovingtargets.nl Het laatste (inter)nationale nieuws en ontwikkelingen op het gebied van onderwijs, opleiding en innovatie wordt op deze website gesignaleerd door mensen uit het vak. Het onderwerp Educatie is een onderdeel van de website Fast Moving Targets, over innovaties op allerlei vakgebieden.

Heeft u ook een ­interessante website?

Laat het ons weten via servicedesk@ slbdiensten.nl

slbberichten  3

NotebookNotities Beurzen en congressen 10 en 11 april

IPON2013 In Jaarbeurs Utrecht vindt de zesde editie van IPON plaats.

De ­combinatie van beurs, congres en seminars heeft dit jaar als thema ‘Leren en Innoveren’.

Zie ook op pagina 5.

Meer informatie: www.ipon.nl

23 april

Korte berichten SamSam 2013 Binnen de onderwijswereld voltrekken de ­veranderingen zich in hoog tempo. Het onderwijs krijgt te maken met kleinere budgetten, terwijl studenten en docenten verlangen naar vernieuwingen en verbeteringen van de kwaliteit van het onderwijs. Dit is het centrale thema tijdens SamSam 2013. Met interactieve sessies en lezingen komen onderwerpen aan bod zoals Bring Your Own Device (BYOD), onderwijsvernieuwing, opbrengstgericht leren en kostenbesparing. Het congres is met name bedoeld voor mensen die nauw betrokken zijn bij de ICT op een onderwijsinstelling, van directies en management tot aan financieel managers, controllers en ICT-managers en ICT-coördinatoren.

SamSam congres Het onderwijs krijgt te maken met kleinere budgetten, terwijl ­studenten en docenten vernieuwingen en verbeteringen van de ­kwaliteit van het onderwijs willen. Hoe deze schijnbare tegenstelling op te lossen? Dit is het centrale thema tijdens SamSam 2013.

Zie ook hiernaast op deze pagina.

Meer informatie: Christa van Grieken, Christa.van.grieken@heliview.nl

14 t/m 17 mei

Een animerend onderdeel van het congres­ programma is de interactieve kennissessie Merry-Go-Round. Dat is een informele, snelle en spontane manier om in contact te komen met andere bezoekers en professionals van de business partners die aanwezig zijn op het congres. Met hen heeft u in de plenaire zaal gedurende veertig minuten drie gesprekken van tien minuten. Aan de hand van een ­vragenkaart kunt u gesprekken voeren over ICT en onderwijs.

Het Nationaal Congres Onderwijs en Sociale Media Het Nationaal Congres Onderwijs en Sociale Media is dit jaar ook gericht op alle vormen van onderwijs, dus ook het VO en (V)MBO. Sociale media maken een stormachtige ontwikkeling door. Naar verwachting zal het online samenwerken en delen nog verder toenemen. Bij het gebruik van sociale media spelen thema’s die voor elke onderwijsinstelling gelden. Het congres wil een toegevoegde waarde hebben op dit gebied, met aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen. Alle belangrijke trends en onder­ werpen worden benoemd.

Zie ook op pagina 5.

Meer informatie en aanmelden: www.ncosm.nl

4  slbberichten

SamSam, congres en informatiemarkt over Technologie en Onderwijs, 23 april in het Congrescentrum 1931, Den Bosch.

Meer informatie: Christa van Grieken, Conference Producer, Christa.van.grieken@heliview.nl.

IPON2013: Onderwijs leert en innoveert!

Binnenkort is het weer zover: dan opent de Jaarbeurs in Utrecht de deuren voor IPON2013. Dit jaar is alweer de zesde opeenvolgende editie van de beurs, in combinatie met een congres en seminars.

Naar verwachting zullen ruim 5.000 ICT-coördinatoren, netwerkbeheerders, schoolleiders, directeuren, docenten en leerkrachten vanuit het PO, VO en MBO naar IPON komen. IPON2012 was met 5.235 bezoekers en ruim 80 exposanten bijzonder succesvol.

Thema van dit jaar is ‘Leren en Innoveren’. Er is een uitgebreid beursprogramma, met maar liefst 125 workshops en presen­ta­ ties. En er is ook de conferentie Gewoon Speciaal, Conferentie ­Onderwijs Expertise Summit 2013 en de Leermiddelenbeurs.

IPON is een interactief platform met workshops, presentaties, testlabs en seminars. Allemaal vormen die erop zijn gericht om op een heldere en praktische manier kennis en ervaringen met elkaar te delen. IPON is een inspiratiebron geworden waar de deel­­nemers op nieuwe ideeën worden gebracht. Ook het ontmoeten van vakgenoten en het netwerken geeft weer nieuwe energie.

SLBdiensten staat ook dit jaar weer op IPON met een stand.

Tevens verzorgen wij een tweetal workshops in het Oranjetheater.

U kunt zich hiervoor opgeven op www.ipon.nl.

Workshop IT Academy Bespaar tijd, creëer een beter curriculum en bereid leerlingen voor op de 21ste eeuw. Docenten komen tijd tekort en staan onder druk om leerlingen meer op maat te bedienen. Daarom arrangeren ze steeds vaker zelf leermiddelen. Word en ­PowerPoint zijn daarvoor belangrijke middelen. Gerichte ­training in Office-vaardigheden levert tijdwinst op en betere lesmate­rialen. Iedere VO- en MBO-school in Nederland, ook die van u, heeft vrij toegang tot alle gratis eLearning die Microsoft heeft ontwikkeld voor de IT Academy. In deze presentatie leert

u hoe collegascholen gebruik maken van de IT Academy en de ICT-competenties van hun docenten en leerlingen verhogen.

Woensdag 10 april, 11.45-12.30 uur.

Workshop Virtualisatie Cloud, Bring Your Own Device, virtualisatie, het zijn onderwerpen die zeer actueel zijn. Tegelijkertijd levert het een hoop vragen op. Wat betekent dit voor mijn omgeving en voor het aanbieden van ­soft­ware aan mijn studenten? Tijdens deze presentatie vertellen wij u meer over de rol en het gebruik van cloud en virtualisatie in het onderwijs.

Donderdag 11 april, 11.45-12.30 uur.

Data: woensdag 10 en donderdag 11 april Locatie: Jaarbeurs Utrecht hal 3 Openingstijden: 9.30 tot 17.00 uur Meer informatie: www.ipon.nl.

Workshops en seminars bij SLBdiensten In een veranderende onderwijsmarkt veranderen ook de behoeftes in het onderwijs. Zo is er in de loop der jaren behalve vraag naar licenties ook meer vraag ontstaan naar inhoudelijke kennis over de door SLBdiensten aangeboden soft- en hardware­ producten. Daarom is SLBdiensten, in samenspraak met onderwijsinstellingen en softwareleve­­ranciers, gestart met speciale informatiesessies, workshops en seminars (soms in het eigen kantoor in Amsterdam, soms elders) waar dieper op de materie wordt ingegaan. De ene keer zal het een toelichting zijn op de software zelf, de andere keer zal het over licentietechnische aspecten gaan. Op deze manier wil SLBdiensten helpen uw

k­ ennis te vergroten, bijvoorbeeld over nieuwe ontwikkelingen als Office 365 of in het onderwijsveld nog niet intensief gebruikte ­producten zoals Customer Relationship Management-software.

Heeft u ideeën voor een informatiesessie? Wilt u meer weten over bepaalde software? Uw input is natuurlijk van harte welkom. Laat het ons weten via servicedesk@slbdiensten.nl. Hou voor het actuele aanbod onze website en digitale nieuwsbrief in de gaten.

Aankomende sessies april: Seminar Peoplexs  22 mei: Masterclass Office 365  25

slbberichten  5

Korte berichten BETT 2013: Inspiratie en ideeën BETT is de grootste beurs over ICT en onderwijs ter wereld. Honderden leveranciers uit alle delen van de wereld presenteren hier hun nieuwste diensten en producten. Een team van SLBdiensten en Slim.nl reisde ook dit jaar naar de BETT 2013 in Londen, om leveranciers te spreken, inspiratie op te doen en natuurlijk om de nieuwste trends en ontwikkelingen te signaleren.

Thema dit jaar was ‘powering learning’. Het accent ligt daarbij nadrukkelijk op Bring Your Own Device (BYOD). BYOD heeft vergaande gevolgen voor het netwerk en de manier van lesgeven. Er werden dan ook veel oplosssingen gepresenteerd op het niveau van Classroom Management voor het beheren van tablets en laptops. Duidelijk is dat het beheren van apps een volgende uitdaging is voor het VO en MBO. Veel leveran­ ciers komen met een vorm van een ‘totaaloplossing’, vanuit hun eigen specialisme. Aan SLBdiensten de taak om te kijken hoe het portfolio op dit gebied uitgebreid kan worden met producten die relevant zijn voor het onderwijs in ons land.

Een andere ontwikkeling die zich nu echt doorzet is e-learning en certificering. SLBdiensten haakte hier vorig jaar al op in met het aanbieden van Braint en Drillster en nu ook met gratis cursussen van de Microsoft IT Academy.

BETT bood een prima gelegenheid om voor het Nederlandse

onderwijs de mogelijkheden voor examinering te vergroten.

Hierover binnenkort meer op de website van Technologie & Onderwijs (www.technologie-onderwijs.nl). Zo staat een bezoek aan BETT altijd weer garant voor veel inspiratie en nieuwe ideeën!

Microsoft Summit 2013 SLBdiensten is met Microsoft overeengekomen om ook DreamSpark (voorheen MSDN) beschikbaar te stellen voor het onderwijs.

Medewerkers en leerlingen en studenten van álle onderwijsinstellingen in ons land krijgen via Slim.nl rechtstreeks toegang tot gratis software, waaronder Visual Studio en SQL Server Developer Edition. Dit is tijdens de Microsoft General Education Summit (GEPS) besloten.

De Microsoft General Education Summit (GEPS) is een jaarlijks evenement, van 5 tot en met 7 februari, georganiseerd door Microsoft in het eigen conferentiecentrum in Redmond.

Het evenement is bedoeld voor alle Microsoft-partners die wereld­wijd actief zijn in educatie. SLBdiensten was ook dit jaar vertegenwoordigd, samen met ruim 300 partners waarvan elf uit Nederland. Tijdens de drie dagen werden diverse sessies gegeven over onderwerpen als Office 365, Windows Azure, Windows 8, Office voor leerlingen en studenten en nog veel meer. Deze editie van de Education Partner Summit was een perfect moment voor SLBdiensten om met de juiste mensen van Microsoft om tafel te zitten en te horen wat de ontwikkelingen zijn in de diverse productlijnen. En om in contact te komen met andere Microsoft-partners die in de onderwijs markt actief zijn.

Er was wereldwijde aandacht voor de introductie van de IT ­Academy, de e-Learning omgeving van Microsoft, in Nederland.

6  slbberichten

Wij zijn het eerste land waar alle onderwijsinstellingen in het VO en MBO gebruik kunnen maken van de IT Academy. SLBdiensten heeft samen met Microsoft geïnvesteerd in het bepalen van de meest belangrijke onderdelen hiervan voor het Nederlandse onderwijs. Er is door ons een uitgebreid kosteloos trainingsprogramma opgezet waar iedere school een beroep op kan doen. En we voegen gratis Nederlandstalige ondersteuning toe voor alle gebruikers, dus ook alle medewerkers, leerlingen en studenten.

U kunt daarover veel informatie vinden op de speciale onderwijs­ website www.technologie-onderwijs.nl.

SLBdiensten en Slim.nl verwachten het aanbod van DreamSpark in de zomer beschikbaar te hebben.

SLBdiensten

Gezocht: slimme leerlingen!

SLBdiensten heeft de eer om met twee leerlingen uit ons land naar Washington DC af te reizen om deel te nemen aan het Wereldkampioenschap Microsoft Office Specialist (MOS). Met de kans dat één van deze studenten de titel én een cheque ter waarde van 5.000 dollar wint!

Iedere middelbare school en MBO-instelling in Nederland heeft vrij toegang tot de gratis e-Learning omgeving die Microsoft heeft ontwikkeld voor de Microsoft IT Academy. Met het uitgebreide programma uit Microsoft IT biedt een school de docenten, medewerkers en studenten of leerlingen tal van mogelijkheden tot opleiding en certificatie. Voor instellingen is het van veel waarde om studenten of leerlingen ‘af te leveren’ met zo’n ­certificaat. Het is naast het schooldiploma een waardevol en tastbaar document dat de stap naar de arbeidsmarkt kan ­vergemakkelijken. Er zijn drie certificeringsrichtingen:  Microsoft Office Specialist (MOS)  Microsoft Technology Associate (MTA)  Microsoft Certified Professional (MCP) Microsoft Office Specialist (MOS) is het meest bekende IT-­ certificaat ter wereld. Wereldwijd zijn er al meer dan 1,2 miljoen MOS-examens afgelegd in 140 landen.

In ons land zijn al enkele middelbare scholen en ROC’s flink bezig met het introduceren van IT Academy binnen hun instelling en het afleggen van de MOS-examens van Certiport (de partij voor certificering). Een groot aantal ROC’s maakt gebruik van de ­certificaten die SLBdiensten via Stichting Praktijkleren heeft ­verzorgd. Wij sporen deze ROC’s graag aan om de examens die u kunt gebruiken nog beschikbaar te stellen aan studenten vóór 15 juni. Deelname aan het WK door uw leerlingen of studenten is natuurlijk een extra aanleiding voor u om hier de komende maanden extra mee aan de slag te gaan!

Nederlands- en Wereldkampioenschap voor Microsoft Office Op 29 juli wordt het Wereldkampioenschap Microsoft Office gehouden in Washington DC, VS. Dat wordt georganiseerd door Certiport. SLBdiensten en Slim.nl ­hebben de eer om met twee studenten in de leeftijd van 16 tot 20 jaar naar Washington af te reizen om deel te nemen aan dit Wereldkampioenschap.

Naast een geweldige ervaring (ca. 80 landen doen mee!) zijn er ook geldprijzen te winnen van 5.000, 2.500 en 1.000 dollar, alsmede de eeuwige roem.

Slim.nl gaat komende tijd op zoek naar zeer slimme studenten met de beste resultaten in hun MOS-examens Word 2010 en Excel 2010.

We bekijken de resultaten van de examens die reeds zijn afgelegd in het huidige schooljaar, maar ook de examens die tot 15 juni ­worden afgelegd.

De spelregels De voorwaarden om je te kwalificeren voor het Nederlands Kampioenschap (en daarmee voor het Wereldkampioenschap) zijn simpel:  Leg voor 15 juni je examen MOS in Word 2010 of Excel 2010 af  Doe dat zo goed mogelijk, niet alleen score is belangrijk maar ook de tijd  Je moet 16 tot 20 jaar zijn  Slim.nl neemt de Nederlandse kampioenen mee naar het WK in Washington, uiteraard volledig door ons verzorgd!

In de tweede helft van juni selecteren we een aantal studenten met de beste resultaten in Word en Excel. Daaruit worden twee winnaars uit elk programma gekozen. De studenten met de beste scores nodigen wij uit op het kantoor van SLBdiensten om – samen met ouders en iemand van school – hun Nederlands Kampioenschap te vieren en hun deelname aan het Wereldkampioenschap te bespreken.

Vragen? Toegang tot IT Academy regelen? Vragen over Certiport en certificatie? Neem contact met ons op: servicedesk@slbdiensten.nl. slbberichten  7

SLBdiensten

‘Een instelling kan méér ICT op een betere manier faciliteren aan leerlingen, dat kan de schoolkeuze voor een leerling bepalen.’

8  slbberichten

Wat betekent virtualisatie voor het onderwijs?

Voordelen van virtualisatie Bij virtualisatie neemt software de taak van hardware over, populair gezegd. Dat kan grote besparingen opleveren in computers, beheer en onderhoudskosten. Bovendien opent het de deur voor onderwijsvernieuwing. Ramon Zuidervaart, License Manager bij SLBdiensten, over virtualisatie en de voordelen voor het onderwijs.

Wat is virtualisatie nu eigenlijk? Virtualisatie is beschikbaar in verschillende vormen. Ramon Zuidervaart legt het uit aan de hand van een voorbeeld: ‘Voor het onderwijs zijn op het moment drie soorten interessant: desktopvirtualisatie, applicatievirtualisatie en servervirtualisatie. Bij de laatste vorm kunnen met behulp van vitualisatiesoftware op één fysieke machine meerdere “virtuele” machines gecreëerd worden. Als een serverpark bijvoorbeeld vier fysieke systemen omvat, die allemaal voor 20 procent gebruikt worden, kunnen die systemen gecombineerd worden op één fysiek systeem dat voor circa 80 procent gebruikt wordt. Zo kan de beschik­ bare capaciteit van de fysieke computers beter worden benut.

Dat levert vervolgens een besparing op stroom, koeling en ruimte op. De virtuele servers draaien onafhankelijk van elkaar op dezelfde hardware. Daarnaast zie je dat het Bring Your Own Device (BYOD) binnen instellingen een onderwerp is waar veel over wordt gesproken. Je kunt hierbij kiezen om alle studenten en medewerkers een gevirtualiseerde desktop aan te bieden die ze via hun eigen meegebrachte device kunnen benaderen.’

Virtualisatie is een zeer actueel onderwerp, maar het is toch geen compleet nieuw begrip. ‘Virtualisatie gaat terug naar de jaren zestig, maar de laatste tien jaar heeft het pas echt een vlucht genomen’, zegt Ramon. ‘Het is techniek, iets dat zich voornamelijk achter de schermen afspeelt. Maar nu raakt het ook het onderwijs zelf. Onder andere omdat er grote besparingen mee te halen zijn.’ Om financiële en didactische redenen moet het onderwijs nadenken over nieuwe manieren

om ICT in te zetten. Virtualisatie kan hierbij een hulpmiddel zijn. Voordelen van virtualisatie zijn in algemene termen: standaardisering, betere toegankelijkheid van bronnen, efficiency, mobiliteit, flexibiliteit en snelheid. ‘Vertaald naar het onderwijs betekent het dat de mogelijkheden tot plaatsen tijdonafhankelijk leren toenemen. Ook sluit virtualisatie aan bij de wens van veel scholen om over te stappen op BYOD. En de tijd en kosten die aan ICT worden besteed, kunnen aanzienlijk worden teruggedrongen’, legt Ramon uit.

‘Voor heel kleine scholen is virtualisatie wellicht minder van belang. Dan weegt de investering niet op tegen de mogelijke besparingen. Hoe meer servers, hoe meer besparingen. Het omslagpunt is lastig te berekenen. Maar denk aan beheer, stroom, koeling, licenties en de investeringen in software zelf.

Het hangt nauw samen met hoe je het onderwijs wilt inrichten.

Een instellingen kan meer ICT op een betere manier faciliteren aan leerlingen, dat kan de schoolkeuze voor een leerling bepalen.’

Desktop Het woord zegt het al: met desktopvirtualisatie worden desktops virtueel aangeboden. ‘Het bedrijfsleven speelt daar nu al volop op in’, vertelt Ramon. ‘Een bedrijf met honderd pc’s, heeft honderd kasten onder het bureau staan die elke dag aan en uit moeten worden gezet. Ook dat kun je verplaatsen naar een datacenter. Daar draaien die honderd desktops virtueel.

Een werknemer heeft dan alleen een apparaat nodig waarop de virtuele desktop kan draaien. Dan heb je geen dikke pc meer, nodig wat een aanzienlijke besparing op de hardware oplevert.

Maar denk hier vooral aan het gemak voor de student slbberichten  9

SLBdiensten

Bron: YouTube, I-O Corporation VTS

Servervirtualisatie in beeld

10 î ? slbberichten

en medewerker. Ook in het onderwijs merk je dat dit een onderwerp is waar steeds meer over gesproken wordt en wat ook steeds vaker ingezet wordt.’

Het fenomeen van BYOD is daar een belangrijke factor in. ‘Iedere leerling koopt zijn eigen laptop en kan verbinding maken met de virtuele desktop die de school aanbiedt. Je kunt meerdere virtuele desktops maken, bijvoorbeeld per opleiding. Dan heeft elke opleiding een eigen desktop met verschillende, eigen applicaties.

Op een ROC hoeft een leerling die een opleiding voor elektromonteur volgt niet een applicatie van de financiële opleiding op zijn computer te hebben.’

Tenslotte is er ook applicatievirtualisatie. Bij deze vorm worden applicaties niet geïnstalleerd op de werkplek, maar als streaming software op de desktop aangeboden.

Hiervoor wordt de software vooraf ingepakt en bewerkt tot een virtuele file. De streaming software kan op hosted desktops of de pc van de gebruiker worden aangeboden.

Licentieregelingen In het portfolio van SLBdiensten zijn producten voor virtualisatie op diverse manieren verkrijgbaar. ‘Bij Microsoft is het Hyper-V platform onderdeel van Windows Server.

Tevens zitten er aantal licenties in het Desktop pakket met Software Assurance. Daarnaast bieden wij ook VMware licenties aan. Buiten dit aanbod zijn we continue bezig om te kijken wat een goede uitbreiding van het portfolio kan zijn. Hier zijn we al meerdere gesprekken aan het voeren.’

SLBdiensten biedt ook software aan op het gebied van beveiliging, backup en replicatie van virtuele omgevingen, van verschillende leveranciers. ‘Virtualisatie maakt het netwerk niet per definitie kwetsbaarder’, zegt Ramon.

‘De risico’s zijn niet groter. De school heeft een internet­ verbinding nodig, dat moet beveiligd worden. Het is een netwerk, ook daarvoor moet de juiste beveiliging worden aangeschaft. Het beheer is belangrijk, data is belangrijk.

Je wilt je servers zo min mogelijk down hebben, er moet immers doorgewerkt kunnen worden. En uiteraard wil je niet dat je data verloren gaat.’

Virtualisatie roept vragen op, maar SLBdiensten kan optimaal adviseren op het gebied van virtualisatie, aldus Ramon.

‘Licenties zijn uiteraard nog wel nodig, maar wellicht in een andere vorm. Alles draait immers op de server in het datacenter. Licentietechnisch verandert er wat de kosten

betreft niet zo gek veel. Maar hoe zit het met de licenties als een school de software als het ware verplaatst van fysiek naar virtueel? En als leerlingen hun eigen laptop moeten kopen, en de hardware verhuist van eigenaar, maar de licenties zijn nog voor hardware van instellingen, hoe zit dat dan? Vragen genoeg. Gaat de school zelf laptops van leerlingen beveiligen of doen de studenten dat zelf? En welke eisen stel je daar aan als ze verbinding maken met het schoolnetwerk? Veel leveranciers hebben regels over het gebruik van hun software in virtuele omgevingen. Windows server heeft als regel dat als je een licentie aan een host toewijst, je twee virtuele machines mag voorzien van Windows. Dat geeft aan dat Microsoft het nut inziet van virtualisatie en er op inspeelt. Virtualisatiesoftware aanschaffen is ook weer een ander verhaal. De data moet altijd beschikbaar zijn, leerlingen moeten altijd bij online gegevens kunnen. Dat zijn belangrijke overwegingen.’

Voor een onderwijsinstelling is het heel belangrijk om allereerst alle wensen en eisen ten aanzien van de ICT goed in kaart te brengen. Ramon: ‘Wij kunnen op dat gebied veel bieden aan het onderwijs. We willen zoveel mogelijk maatwerk bieden en gericht op de vragen inspelen.’ SLBdiensten wil zelf sessies gaan organiseren over virtualisatie. ‘De bijeenkomsten zullen in het teken staan van verschillende vormen van virtualisatie, zowel aan de server als de desktop kant. Hoe ga je om met het beheer en de beveiliging. En hoe verhoudt virtualisatie zich tot aspecten als BYOD? De techniek is al beschikbaar, en maakt het leven gemakkelijker. Maar er komt veel bij kijken voor de praktische toepassing. Dan zijn wij er om de helpende hand te reiken.’

Vormen van virtualisatie Virtualisatie kan op verschillende manieren:  Servervirtualisatie  Desktopvirtualisatie  Applicatievirtualisatie  Netwerkvirtualisatie  Operating virtualisatie  Storagevirtualisatie

Voor meer informatie: Ramon Zuidervaart Ramon.Zuidervaart@slbdiensten.nl

slbberichten  11

Interview

Bron: YouTube, I-O Corporation VTS

Desktopvirtualisatie in beeld

12 î ? slbberichten

Voor wie is virtualisatie een oplossing?

Ontwikkeling en innovatie Kennisnet is het expertisecentrum voor ICT in het onderwijs. Michael van Wetering is Manager Innovatie bij Kennisnet. Innovaties als de cloud en virtualisatie volgt hij dan ook op de voet.

Virtualisatie wordt vaak als iets heel abstracts gezien ‘Dat merk ik wel, degenen die enthousiast zijn, plegen zich te verliezen in de techniek, wat andere mensen vaak niet zo interesseert. Die willen alleen iets weten over de resultaten.

Je hebt ook hier “believers”, zoals je dat natuurlijk overal ziet met technologie. En termen als de “virtual private server” klinken voor niet techneuten natuurlijk erg complex.

Maar een ontwikkeling als cloud computing, het gebruik van software direct via internet, wordt al breed toegepast en is daarmee een heel concreet voorbeeld van virtualisatie.

Programma’s hoeven niet meer te worden gedownload of geïnstalleerd, gegevens worden automatisch opgeslagen.

Als gebruiker heb je echter nog maar beperkt invloed op de toepassing, die is sterk gestandaardiseerd. Virtualisatie is een stap tussen eigen voorzieningen en cloud, je kunt abstraheren van hardware en in verschillende gradaties nog regie voeren op de inrichting van de software toepassingen.

In welke zin levert virtualisatie besparingen op?

‘Ik heb vroeger zelf ervaren bij Kennisnet hoe het ging als we een nieuwe dienst wilden lanceren. Dat was een grote operatie: voor de ontwikkeling was een machine nodig, dan weer een andere om te kunnen testen. En dan nog een server voor de acceptatietest, en dan nog een groot aantal machines om de productie te draaien. Het was allemaal ingewikkeld en het duurde een paar maanden. En dat kan nu in een paar uur, dat is een enorme vooruitgang.

Er vallen grote besparingen te halen. In tijd, maar natuurlijk ook bij het verhelpen van storingen, bij het (nauwelijks meer) installeren van hardware, daar win je tijd en geld op. Capaciteit kan in een ogenblik heel eenvoudig vergroot

en verkleind worden, de flexibiliteit neemt enorm toe. En je hoeft geen software meer te installeren, want je kunt de server kopiëren. Dat zijn grote voordelen. De virtuele servers moeten nog wel beheerd worden, dat verschilt niet zo veel van fysieke servers.’

Realiseert het onderwijs zich de voordelen eigenlijk wel?

‘Niet voldoende. De voordelen zijn enorm. Maar misschien is het er ook nog wat vroeg voor. De aandacht gaat nu vooral uit naar werken in de cloud en de mogelijkheden daarvan.

In het hele spectrum van het onderwijs staan aan de ene kant de kleinere scholen: met eigen apparatuur met een eigen beheerder, of eventueel een beheerder op afstand. Helemaal aan de andere kant staan de gebruikers van de cloud, van Office 365 of Google Docs bijvoorbeeld. En dan heb je nog alle verschillende situaties en mogelijkheden daartussen.

Een standaard cloud-dienst kan een onderwijsinstelling prima passen. Maar als de cloud niet geschikt voor de instelling is en de school moet zelf iets ondernemen, dan komt virtualisatie in beeld. Virtualisatie biedt de voordelen van werken in de cloud, maar dan met meer vrijheid. Soms zit virtualisatie tussen de eigen fysieke voorzieningen en de cloud in, zoals Windows Azure virtualisatieplatform, of VMware, Google App Engine en EC2 van Amazon. Het Azure Services Platform gebruikt een aangepast besturingssysteem Windows Azure om een cluster van servers te beheren die in het datacenter van Microsoft staan.’

Zou er ook weerstand tegen ontwikkelingen als virtualisatie kunnen bestaan?

‘Op de achtergrond speelt tegelijkertijd een klassiek IT’ers probleem mee. Het is een tegenstelling: de mensen die de slbberichten  13

Scan om mobiel aan te melden voor dit congres

10% korting voor relaties van SLBdiensten met de kortingscode ‘SLB korting-10%’

VO|MBO congres donderdag 16 mei Preconference voor leidinggevenden woensdag 15 mei Keynotes van Remco Bron en Marcel Wintels.

Dagvullend programma met ca.

20 parallelle sessies.

• • • •

Onderwijspraktijk Organisatie & Communicatie Jongeren en Mediagebruik Professionalisering

Speciale preconference voor managers met afsluitend private dinner.

De Nationale Social Media Award voor het Onderwijs zal op het congres worden uitgereikt. Ook uw instelling kan deze prijs winnen!

Fantastische locatie: EYE in Amsterdam.

Meld uw project aan op www.ncosm.nl

Schrijf nu in op www.ncosm.nl

Scan om direct naar de website te gaan!

V ach is niet t e Vor r het ig ne dit jaar w t. c a uitv ongre s s erk och t!

Interview

‘Virtualisatie biedt de voordelen van werken in de cloud, maar dan met meer vrijheid.’ kennis en het inzicht hebben over het toepassen van virtualisatie, realiseren zich dat ze zich daarmee in hun eigen vlees kunnen snijden. Dan hoor je IT’ers zeggen: “over een jaar werkt de helft van ons hier niet meer”. Eerst haalt men de hardware weg, dan verdwijnen de servers, dan wordt de software met een abonnement aangeschaft en hoeft er niets meer geïnstalleerd te worden. Dergelijke ontwikkelingen kietelen begrijpelijkerwijs de beroepseer. Dat zie je ook gebeuren bij discussies over de cloud.’

Is de veiligheid in het geding bij virtualisatie?

‘Het is niet waar dat je virtuele voorzieningen niet net zo goed kan beveiligen als een fysieke situatie. Integendeel.

Een zogenaamde unieke, fysieke voorziening is net zo veilig of onveilig als virtueel. “Als ik het niet kan zien, is het niet veilig” is een drogreden. De beslissing om voor de CITO-toets te eisen dat alle ICT fysiek exclusief moet zijn, en geen draad­ loze netwerkverbindingen gebruikt mogen worden, is dan ook om meerdere redenen onbegrijpelijk. In het geval van een CITO-­toetsperiode is er sprake van piekbelasting. En juist dan is virtualisatie een geweldige oplossing. Een voorbeeld: we publiceerden bij Kennisnet op onze website examen­opgavens van voorgaande jaren, voor leerlingen om te kunnen oefenen En hoe gaat dat? Er gebeurt het hele jaar niets en in mei ontploft de site voor een paar weken. Wij konden vroeger in die periode alleen maar extra servers leasen en deze daarna weer terugsturen. Met virtualisatie zet je extra capaciteit in als met een schuifpaneel, je zet extra processorkracht, geheugen, opslag en bandbreedte “aan”. En na de eind­ examenperiode kan het weer worden terug­gebracht naar de oude situatie. Dan zet je de extra capaciteit weer “uit”.

Dat kan allemaal. Virtuele computers zijn goed te managen, omdat het feitelijk software is. Hoe druk is het, is daar een trend in, moet ik de capaciteit uitbreiden? Zo kun je plannen en op korte termijn extra capaciteit bij zetten.’

‘Het is economisch onverantwoord dat de scholen voor de paar piekmomenten in het jaar een heel lokaal moeten inrichten.

En bovendien: het gaat om schijnzekerheid. Fysieke apparatuur vermindert de risico’s helemaal niet. Een server die ergens zichtbaar staat te zoemen in een kamer kun je net zo gemak­ kelijk hacken. Het geld kan dus veel beter gebruikt worden om de computeromgeving daadwerkelijk veiliger te maken.’

Wat adviseert Kennisnet aan onderwijsinstellingen?

‘Virtualisatie is een erg interessante ontwikkeling, de toepas­ baarheid is sterk afhankelijk van de situatie van een specifieke school. Maar het is in elk geval een mogelijkheid waar een school die (grote) investeringen overweegt in fysieke apparatuur heel serieus naar zou moeten kijken. Vaak is het met kleine (functionele) concessies mogelijk om cloud of virtualisatie toe te passen met aanzienlijke besparingen.

Voor meer informatie: Michael van Wetering M.vanWetering@kennisnet.nl

slbberichten  15

Klant aan het woord

‘BYOD is eigenlijk een hype. De essentie is: hoe richt ik een computer­ omgeving in zodat die altijd toegankelijk is?’

16  slbberichten

Drenthe College spreekt uit ervaring:

Virtualisatie is vrijheid Drenthe College is een van de voorlopers op het gebied van virtualisatie in het onderwijs.

Leerlingen en medewerkers van het ROC kunnen dag en nacht vanaf elke plek, met smartphone, laptop of iPad, toegang krijgen tot het schoolnetwerk. ‘Virtualisatie is niet alleen techniek, maar ook een mentaliteit’, zegt Jacco Heikoop, Hoofd ICT. Verdienen met virtualisatie, dat kan.

Virtualisatie wordt vaak als een abstract onderwerp gezien, zegt Jacco Heikoop, Hoofd ICT van Drenthe College (DC). ‘Virtualisatie is software die functioneert als hardware. In plaats van duizend, zware, fysieke computers, hebben we duizend virtuele computers die via thin client computers, laptops en iPads bereikbaar zijn.

Via het internet kan een gebruiker met zijn eigen apparaat op zijn virtuele werkplek komen. Of je nu thuis zit met je laptop of in Nieuw-Zeeland met je smartphone. Je krijgt altijd als je inlogt de startpagina van DC voor je neus en kan aan de slag.’

Jacco ging in 2007 aan de slag als interim Hoofd ICT bij DC. Hij hield allereerst een klanttevredenheidsonderzoek (Maturity View en Maturity scan) onder de medewerkers en ontdekte dat het dichtgespijkerde IT-systeem een bron van ergernis was. ‘Ze ­hadden een laptop of computer, maar daarop kon niets anders geïnstalleerd worden. Alles was compleet dichtgespijkerd. We zijn vanaf die tijd een compleet andere koers gaan varen. We hebben gekozen voor een andere benadering dan de standaard IT-opvatting dat je alles onder controle moet hebben. Ons ­draadloos netwerk is nu open voor leerlingen. Er zijn geen wacht­ woorden nodig. Als je iets wilt installeren, krijg je geen zin op je beeldscherm als: ‘Neem contact op met uw systeembeheerder’.

We vinden het onzinnig dat een leerling eerst met zijn studentnummer op het draadloze netwerk moet inloggen. We zijn open, maar er wordt echt wel gecontroleerd. We hebben contenten e-mailfiltering, we hebben webfiltering. Er zijn categorieën websites die de leerlingen niet mogen bezoeken. Als er op een website iets kwetsends geplaatst is, moeten we dat kunnen herleiden en dat kunnen we ook. Maar we vinden dat de gebruiker daar geen last van mag hebben in de zin van vooraf opgelegde beperkingen. Maar “open” betekent niet dat ik in het personeelsbestand mijn salaris kan veranderen of een diploma voor mijn neefje kan uitprinten. Op dat niveau is alles vergrendeld. Het is vrijheid, blijheid maar in een gecontroleerde omgeving. Als leerlingen op school zijn, gebruiken ze voornamelijk Hyves, ­Facebook, WhatsApp en YouTube. We zien geen reden om dat

te blokkeren.’ Maar geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid. ‘Een leerling kan op zijn eigen laptop Limewire (software om al dan niet illegaal muziek mee te downloaden) installeren, dat is voor eigen risico. Maar dat kan niet vanaf een virtuele leerlingenplek van DC.’ De overgang naar virtualisatie ging fasegewijs. ‘We zijn stap voor stap, locatie per locatie, live gegaan. We hebben eerst de medewerkers overgezet en een jaar later de leerlingen. Ook vestiging na vestiging.

En nu uiteindelijk is heel DC al drie jaar over. De docenten kregen een eigen laptop waarop ze alles kunnen, en beschikten vanaf dat moment over een eigen werkplek. Daar creëerden we draagvlak mee.

Mensen willen dat ook, IT is een verrijking, geen beperking.’

Verdienmodel De eerste stap naar deze nieuwe wereld was het invoeren van Bring Your Own Device. ‘We hebben op onze achttien vestigingen 10.000 tot 11.000 studenten rondlopen en duizend medewerkers.

Elk schooljaar is er een aanwas van 1.500 nieuwe studenten met hun eigen laptop. We betalen die laptop niet, en we beheren hem ook niet. Iedereen is zelf verantwoordelijk voor de eigen laptop. Ik weet van onderwijsinstellingen waarbij de leerling de laptop eerst moet registreren bij de servicedesk. We hebben circa 6.000 laptops in huis, dus dan moet je een kolossale IT-afdeling hebben om het te beheren. Want hoe gaat dat? Leerlingen downloaden films en games en vergeten hun antivirusprogramma te updaten. En op zo’n laptop moet de school dan onderwijsprogramma’s gaan aanbieden.

Dat lukt niet, dan krijg je veel klachten. Wij hebben daarentegen met onze aanpak heel weinig klachten. Het fenomeen BYOD is eigenlijk een hype. De essentie is: hoe richt ik een computeromgeving in zodat die altijd toegankelijk is? BYOD is daarbij ondersteunend, het is geen doel op zich.’

Vervolgens volgt een even eenvoudige als indrukwekkende rekensom waarmee Jacco het verdienmodel van virtualisatie in kaart brengt.

‘We hebben duizend virtuele werkplekken, dat zijn dus duizend ­virtuele computers. In de oude situatie zou je daadwerkelijk duizend slbberichten  17

e 6 editie

Onderwijs leert!

Onderwijs innoveert!

IPON2013 opent haar deuren voor meer dan 4000 ICT-coรถrdinatoren, netwerkbeheerders, schoolleiders, directeuren, docenten en leerkrachten uit het PO, VO en MBO

Ga naar www.ipon.nl en registreer u nu GRATIS met deze registratiecode: 867711016

Klant aan het woord

fysieke computers moeten hebben. Zo’n computer kost 700 euro per stuk. Dus het kost 700.000 euro alleen al om de computer te kunnen aanzetten. Nu heb ik duizend virtuele computers: een virtuele computer is niet meer dan software die ergens draait in een datacenter. Elke gebruiker meldt zich aan op zo’n computer met zijn eigen apparaat.’ Hij laat een klein kastje zien dat naast zijn eigen beeldscherm staat. ‘Dit kastje verbindt me met de virtuele computeromgeving, het geeft mij mijn virtual desktop van Windows 7 op mijn beeldscherm. Zo’n kastje kost 250 euro. Ik heb in totaal maar 250.000 euro nodig om precies dezelfde functionaliteit te krijgen als met een fysieke inrichting.’

Het DC kan dus een enorm bedrag aan aanschafkosten besparen, maar daarmee houdt het niet op. ‘Op een oude computer draait de software lokaal, maar dat is nu niet meer zo. Alles is nu in de cloud. De computer kan daarom ook veel kleiner en goedkoper zijn.’ En ook op het gebied van beheer is het financiële plaatje aanmerkelijk voordeliger, legt Jacco uit. ‘Als er iets met een fysieke computer mis is, moet de beheerder er naar toe om hem te vervangen. Maar als er iets defect is met een virtuele computer niet. Eén beheerder kan al die duizend virtuele computers beheren. Hij vervangt een virtual image, klaar!

Hij hoeft niet meer naar de werkplek toe.’

‘Wij hebben met 12.000 computergebruikers een grote computer­ omgeving, maar we kunnen het beheer aan met 12,45 fte.’ Ter vergelijking: in het oude systeem van fysieke computers zou het DC 23,5 fte nodig hebben. ‘Nu hebben we met minder mensen een strakker beheer en meer stabiliteit. We weten vooraf als er iets dreigt mis te gaan. De systemen worden steeds intelligenter.

We kunnen beter monitoren.’

Uiteraard zijn er ook kosten aan virtualisatie verbonden. ‘We doen het niet alleen, maar werken samen met SLTN, dat bedrijf is echt onze sparring partner. Ze doen ook veel met SLBdiensten.

Samenwerken kost geld. We moesten ook in onze medewerkers investeren: hun kennisniveau moest worden aangepast. Maar de investeringskosten zijn de helft van het oorspronkelijke budget, de afschrijvingslasten worden steeds minder en de exploitatiekosten zijn gigantisch gedaald.’

Al met al liggen dus de investerings-, exploitatie-, beheer- en personeelskosten op een veel lager niveau. En problemen zijn er niet of nauwelijks. Jacco: ‘Vaak wordt gedacht dat er bij virtualisatie problemen ontstaan met audio- en videobestanden.

Maar wij hebben helemaal geen moeilijkheden met beeld en geluid. Andere onderwijsinstellingen en bedrijven komen vaak

bij ons kijken. We geven ook presentaties bij banken, gemeentes, leveranciers en onderwijsinstellingen.’

Kennis delen Recent leek de virtualisatie onder druk komen te staan, vanwege de pilot van de CITO-examens (als een mogelijke verplichting in het MBO). Voor de goede gang van zaken met de examinering moet het computersysteem aan bepaalde systeemeisen voldoen. Jacco: ‘Op de laptops van studenten mag niet geëxamineerd worden. Dat valt wel te begrijpen, een spiekbriefje op je laptop is zo gemaakt. Maar we moesten ook weer vaste toetslokalen inrichten en die moesten ook nog eens bekabeld worden. De Commissie voor Examens stelt namelijk dat draadloos geen zekerheid biedt. We moesten dus terug naar een bekabelde situatie. En we moesten weer fysieke machines faciliteren. Gelukkig kunnen we door virtualisatie bestaande systemen neerzetten en daarop draaien. We gebruiken nu datazuilen, dat zijn mobiele voorzieningen voor netwerk en stroom. Het idee is ontstaan vanuit de praktijk en verder ontwikkeld door onze leverancier.’

Opnieuw volgt een rekenvoorbeeld: ‘Eén stopcontact aanleggen kost gemiddeld 250 euro. Eén data aansluiting kost gemiddeld 350 euro. Enig idee hoeveel het kost om een computerlokaal in te richten? Op alle vestigingen? Met virtualisatie en deze datazuilen scheelt het ons tienduizenden euro’s per vestiging. Het gaat echt om enorme bedragen. De overheid realiseert zich dat vermoedelijk niet, ­misschien omdat het om zulke abstracte begrippen gaat.’

De datazuilen zijn een creatieve en innovatieve oplossing waarmee ook de Facilitaire Dienst blij is. ‘Een conventioneel stroomspanningssysteem aanleggen met goten kost minstens drie keer zoveel’, legt Jacco uit. ‘We zetten het idee uit bij andere ROC’s onder de naam Datacube.nl. Zo kunnen andere ROC’s de investeringen ook laag houden.’

Drenthe College Drenthe College is een van de 48 ROC’s in Nederland. Elk jaar volgen zo’n 10.000 studenten een opleiding aan Drenthe College, er zijn achttien locaties in de provincie Drenthe.

Kernlocaties zijn Assen, Emmen, Meppel en Hoogeveen.

Voor meer informatie: Jacco Heikoop j.heikoop@drenthecollege.nl

slbberichten  19

xs

people

recruitment software

de intu誰tieve en betrouwbare recruitment oplossing voor onderwijsinstellingen

www.peoplexs.nl

Achtergrond Vijf vragen over virtualisatie

Voor wie en wanneer?

Aan virtualisatie gaat eerst een keuzeproces vooraf. Welke mogelijkheden biedt het en wat zijn de valkuilen?

1. Voor wie is virtualisatie interessant?

Virtualisatie is niet per definitie alleen voor grote onderwijsinstellingen. Er bestaan ook voor kleinschaligere scholen ‘instapmodellen’ voor (server)virtualisatie die soms zelfs gratis te downloaden zijn.

2. Wat zijn de voordelen van virtualisatie?

Er kunnen een aantal redenen zijn om over te stappen op virtualisatie. Het beheer van een gevirtualiseerde server kost aanmerkelijk minder tijd dan een fysieke server. Dat levert een besparing op in tijd en in beheerkosten. Daarnaast is er minder stroomverbruik, voor fysieke machines zelf en wat de koeling betreft. Een ander aspect naast de kostenbesparingen is dat de school minder afhankelijk is van hardware.

3. Welke oplossing is de beste?

Wat voor een instelling de beste oplossing is, is sterk afhankelijk van de situatie. Aangeraden wordt om te kiezen voor een virtualisatie-oplossing die misschien niet het nieuwste van het nieuwste is, maar zich al in de praktijk heeft bewezen in vergelijkbare situaties. Belangrijk is dat de oplossing flexibel is en goed aansluit op uw wensen en behoeften. VMware is de grootste aanbieder. Andere leveranciers zijn met name Microsoft Hyper-V en Xen/Citrix.

‘Hoe meer fysieke servers er worden gevirtualiseerd, hoe groter de besparingen op de kosten.’

4. Wat kost virtualisatie?

VMware werkt met een zogenaamde ROI-calculator. Dit reken­ model voor ‘return on investment’ rekent uit wat virtualisatie u kost en zal opleveren op (lange) termijn. De calculator berekent de kosten en besparingen op het gebied van hardware, vastgoed, beheer en koeling. Hoe meer fysieke servers er worden gevirtualiseerd, hoe groter de besparingen op de kosten.

5. Hoe zit het met de vaardigheden?

Virtualisatie vraagt om andere vaardigheden op het gebied van ICT. Om goed te kunnen werken met virtualisatie, is enige (bij)scholing van de ICT-medewerkers belangrijk. Dit kan onder andere door zelfstudie, met behulp van videotraining of door middel van een cursus via VMware. De ervaring leert dat voor het opdoen van álle kennis over het installeren en virtualiseren ongeveer twaalf weken nodig zijn. Er zijn ook mogelijkheden om korte cursussen te volgen, van een dag tot twee weken.

Voor meer informatie: servicedesk@slbdiensten.nl

slbberichten  21

Leverancier

Veilig en virtueel De opkomst van de cloud en virtualisatie betekent dat ook de beveiliging verandert.

Virusscanners en andere beveiligingssoftware moeten aangepast worden aan een andere technologie. Symantec is een leverancier die gespecialiseerd is in producten voor internetbeveiliging. Antivirussoftware, antispam, antispyware, phisingbescherming, firewalls en backup.

Virtualisatie betekent werken met minder fysieke servers en een eenvoudigere IT-infrastructuur. Toch vraagt de beveiliging van een virtueel netwerk om aandacht en vooral: een eigen aanpak. Symantec is van oorsprong een Amerikaans bedrijf, vooral bekend van software onder de naam Norton. Marc De Schepper, SMB Principal Presales Consultant van Symantec, stelt dat virtualisatie wel degelijk consequenties heeft voor de wijze van bescherming tegen virussen en spam. ‘We moeten computers op een andere manier beschermen als ze gevirtualiseerd zijn’, zegt hij. ‘Symantec heeft daarom andere technologieën ontwikkeld, die afgestemd zijn op de specifieke kenmerken van virtualisatie.’

De Schepper: ‘Antivirussoftware is niet iets wat je eenmalig installeert. Er moet constant nieuwe informatie worden binnengehaald om nieuwe virussen te kunnen herkennen, dat gebeurt met onze software een aantal keren per dag.

Elke vier uur wordt een update gemaakt van nieuwe virussen, de inventarisatie wordt telkens aanpast om alle bestaande virussen te kunnen detecteren. Zodoende is de klant constant beschermd. Bij de “vroegere” antivirusscans werd elke file apart bekeken en gecontroleerd op virussen. We deden dat aan de hand van alle virussen die we kenden. Dat is een intensief proces. Aangezien je bepaalde componenten deelt bij virtualisatie, zoals harde schijven en geheugen, levert dat (verouderde) proces vertraging op in de systemen.

22  slbberichten

Daarom gebruiken we bij virtualisatie andere technieken, bijvoorbeeld ‘reputation based scanning’ of, in andere woorden: gekende en vertrouwde files niet controleren op virussen omdat deze al bekend zijn. Een andere technologie die gebruikt wordt, is het ‘randomiseren van het scannen’, waarbij de virtuele servers niet op hetzelfde tijdstip worden gescand, om de belasting op de servers te verspreiden.’

Strategie uitstippelen De beveiliging van de ICT is overal verschillend. En iedereen heeft er zijn eigen idee over. ‘Maar beveiliging is altijd belangrijk binnen de IT. Beveiliging staat of valt met een goede beveiligingsstrategie.

Als er iets niet goed is aan de beveiliging van het gehele IT-systeem, dan zal de beveiliging van de server bij virtualisatie ook niet in orde zijn. Daarbij gaat het niet alleen om de computer, maar ook de omgeving, bijvoorbeeld met een firewall. De meeste virussen komen binnen via e-mail, daar zijn verschillende beveiligingstechnologieën voor, op basis van verschillende strategieën. De strategie wordt vaak gekozen op basis van de hoeveelheid en de belangrijkheid van e-mail. Bijvoorbeeld de e-mail eerst scannen en daarna doorsturen naar de instelling.

Dan krijgt een instelling alleen de veilige e-mail binnen. Een klant kan ook kiezen om eerst alle e-mail binnen te krijgen, om pas daarna in actie te komen. Het hangt van de instelling of het bedrijf af welke strategie men kiest en dus, welk product. Een bedrijf met een webshop is afhankelijk van mailings, maar voor een school

‘De beveiliging van een virtueel netwerk vraagt om aandacht en vooral: een eigen aanpak.’ ligt dat anders. Een school is vaak minder gevoelig voor binnenkomende e-mail, alleen al omdat het niet om zo’n grote hoeveelheid berichten gaat. En binnen een onderwijsinstelling moeten de computers zelf ook beschermd worden. Leerlingen kunnen een file op de schoolcomputer installeren of met een USB-stick een virus overbrengen. Daarom adviseren wij altijd om ook antivirus op de computer zelf te installeren.’

Symantec levert de beveiligingsproducten aan het bedrijfs­ leven, de particuliere markt en natuurlijk ook het onderwijs.

‘We hebben verschillende aandachtsgebieden, we maken onderscheid tussen type bedrijven en verschillende sectoren.

Een farmaceut is weer anders dan een bank. Elke branche heeft zijn eigen specifieke karakter. We hebben specialisten in huis, we leiden deze mensen zelf op. Scholen hebben in de regel veel computers en minder budget dan het bedrijfsleven, maar we willen ze toch bescherming bieden voor een marktbewuste prijs. Daarom gaan we graag in zee met SLBdiensten.’

Protection en Backup Exec Producten van Symantec die speciaal gericht zijn op het beveiligen van een virtuele omgeving zijn:  Protection Suite Enterprise  Endpoint Protection  Backup Exec System Recovery Virtual Edition per Host  Backup Exec Agent for VMware and Hyper-V  Backup Exec V-Ray Edition

Voor meer informatie: www.symantec.nl

slbberichten  23

Leverancier VMware, SLTN en SLBdiensten als partners

Samenwerking maakt sterk Tien jaar geleden begon de samenwerking tussen VMware, SLTN en SLBdiensten.

Destijds was VMware het eerste bedrijf dat de voordelen van virtualisatie zag.

Inmiddels is VMware is de grootste leverancier van virtualisatiesoftware en wereldwijd marktleider. En de samenwerking met SLBdiensten bestaat nog steeds.

Edwin de Bruin, Account Manager bij VMware: ‘We zijn tien jaar geleden begonnen. We zijn van oudsher een Amerikaans bedrijf, maar we hebben onze vleugels uitgeslagen. Nu hebben we op meer plekken een kantoor. SLTN was onze belangrijkste businesspartner en de samenwerking is nog steeds stevig verankerd. Servervirtualisatie was ons eerste product. De server als het hart van het netwerk. In het verleden was er

24  slbberichten

een één-op-één-relatie tussen applicatie en de server. Dat was een heel inefficiënt gebruik van computers, van het datacentrum en van elektriciteit en koeling. Daar kwam de roep uit voort om efficiënter gebruik te maken van de hardware. Daar is VMware op ingesprongen.

Door virtualisatie wordt het mogelijk om meer te doen met minder kosten. Inmiddels is virtualisatie is doorgetrokken naar andere gebieden, zoals de werkplek en de applicaties. We zien dat onze

‘Al dat dure ijzer staat maar te snorren, maar het doet feitelijk niet zo veel. Kan dat niet handiger en slimmer?’ klanten ook vaak eerst met servervirtua­lisatie beginnen. Daarna kijken ze verder, op het niveau van de werkplek, en vervolgens wordt ook de applicatiezijde bekeken. Feitelijk vormen deze drie soorten virtualisatie een driehoek met elkaar.’

Cees Mulder, Account Manager Educatie bij SLTN: ‘In de ­begindagen had VMware nog geen kantoor in de Benelux.

SLTN was de zaak­waarnemer. We onderhielden de contacten, verzorgden de distributie van licenties, en gaven de trainingen.

Inmiddels is het bedrijf veel groter geworden, en is er nu wel een vestiging. De samenwerking is gebleven.’

Jan Willem Oliedam, Account Manager Educatie bij SLTN: ­‘Feitelijk vormen VMware, SLTN en SLBdiensten ook een gouden driehoek met elkaar. VMware levert de technologie, SLTN zorgt voor de productinhoudelijke ondersteuning en in samenwerking met SLBdiensten de licentieregelingen.’

Edwin: ‘Microsoft is natuurlijk significant groter dan wij zijn, maar op virtualisatiegebied zijn wij de grootste leverancier. Wij hebben als eerste op de mogelijkheden van virtualisatie ingespeeld.

Microsoft had toentertijd eigenlijk geen baat bij virtua­lisatie en het slimmer gebruik van hardware, dat paste destijds niet in hun businessmodel. We hebben een slim product ontwikkeld dat beantwoordde aan een keiharde behoefte. Een server, toen een heel duur apparaat, werd gekocht met het oog op een bepaalde piekbelasting. Maar dat was iets wat één keer in het jaar voorkwam, het moment waarop in een keer heel veel mensen tegelijkertijd naar een bepaalde website wilde. Dus dacht men: “al dat dure ijzer staat maar te snorren, maar het doet feitelijk niet zo veel. Kan dat niet handiger en slimmer?” Daar is VMware op ingesprongen. Er bleken al snel enorme kostenbesparingen te realiseren en dat viel heel gemakkelijk en eenvoudig uit

te leggen en aan te tonen. Het werk dat met 100 servers gebeurt, kan ook met twintig. Dat is eenvoudig te berekenen. Daardoor heeft virtualisatie een enorme vlucht genomen. We hebben nu meer dan 400.000 klanten wereldwijd. Er is geen land meer waar geen virtualisatie is, daar zijn we heel trots op.’

Onderwijsmarkt Jan-Willem: ‘De uitdagingen in de zakelijke markt zijn ongeveer gelijk aan het onderwijs, er zijn geen wezenlijke verschillen. De essentie is het loskoppelen van hardware en de gebruiker, zodat het voor een gebruiker niet meer uitmaakt waar hij is en op welk moment hij zijn device wil gebruiken. Evenals de cloud is virtualisatie een technologie, en geen doel op zich. Ook het aspect van duurzaam­ heid spreekt mensen aan.’

Cees: ‘De trend is dat organisaties geen ICT meer willen bezitten, maar er alleen gebruik van willen maken. Dus echt “as a service”.

ROC Midden-Nederland was een van de eerste ROC’s om over te stappen. Er is vervolgens een organische groei ontstaan.’

Jan-Willem: ‘In de educatieve sector kijkt men, terecht, erg naar de kosten. Zo is de samenwerking met SLBdiensten ontstaan.

Dat contact is zeer intensief. We hebben nu eigen website voor mogelijke klanten uit de wereld van het onderwijs. In de educatieve sector is echter nog wel een behoorlijke slag te maken op het gebied van kennis, en dan met name wat betreft het beheer. Toch is er ook op dat vlak veel te winnen. Veel ROC’s hebben verschillende vestigingen. Dan is een virtuele werkplek, waarbij alles centraal wordt gedistribueerd, heel geschikt. De afdeling Beheer kan zich dan weer bezighouden met de eigenlijke werkzaamheden: innovatie en nieuwe ontwikkelingen volgen in plaats van brandjes blussen.’

Cees: ‘De grote diversiteit aan opleidingen, de softwareprogramma’s van automonteur tot bakker, de honderden applicaties, daar heeft het bedrijfsleven ook mee te maken.’

Bewustwording Edwin: ‘Er is soms een spanningsveld tussen wat een school wil van de ICT en wat de leerlingen willen. De onderwijsinstelling wil de ICT graag standaardiseren en zo eenvoudig mogelijk beheren op een veilige manier. Maar studenten willen vrijheid blijheid, dat zijn zo ze gewend. Ze vinden het vreemd dat er binnen het domein van de school er opeens niets meer kan. Steeds meer scholen hebben ingezien dat het afschermen en dichttimmeren van de ICT-omgeving niet meer werkt. Ze willen meer mee gaan in de wens van de leer­ lingen. Virtualisatie is een heel mooie technologie, het beantwoordt aan de wensen van beide kanten, van de school en de leerling.’ slbberichten  25

Leverancier

Cees: ‘Leerlingen kiezen hun eigen “device”. Dat geeft een gevoel van vrijheid.’

Jan-Willem: ‘Sommige onderwijsinstellingen zijn nog in een bewustwordingsfase. Maar als de service van ICT aan leer­ lingen sterk verbetert, ondersteunt dat het onderscheidend vermogen van een school.’

Edwin: ‘Misschien moet in het onderwijs het besef nog meer groeien dat ICT bepalend wordt voor de keuze van leerling voor welke school hij kiest. De ICT moet meegroeien met de toenemende eisen en wensen van de leerling. Een school kan nu nog meepraten en meebeslissen, maar op termijn zal een leerling zelf oplossingen gaan zoeken én vinden. Jongeren van nu zijn volwaardige ICT-consumenten.

Het is beter om als onderwijsinstelling de ICT goed te faciliteren en bij te sturen dan reactief aan de slag te gaan.

Pro-actief zijn en aanbieden. Niet tegenhouden en inzetten op controle.’

Het juiste moment Edwin: ‘Veel onderwijsinstellingen hebben momenteel een relatief verouderde desktop, ze werken vaak nog met ­Windows 7 of XP. Dat komt omdat ze niet altijd behoefte hadden aan de nieuwste Microsoft-release, Vista met name hebben veel organisaties overgeslagen. Maar Windows XP bijvoorbeeld wordt niet meer ondersteund binnenkort. Dus veel instellingen staan nu op het punt om een vernieuwings­ slag te gaan maken. Dat is een geschikt moment om het breder te trekken, als de school toch op het punt staat om zo’n grote migratie aan te gaan, dan is dat een goed moment om ook te kijken naar desktopvirtua­li­satie. Want dan sla je twee vliegen in een klap. De t­ echniek schrijdt voort. Initiële investeringen worden lager. De kosten gaan minder voor de baat uit. Dat maakt de ­bereidheid om ermee aan de slag te gaan ook groter.’

facetten aan waar je mee te maken krijgt. We stellen ons op naast de klant. Want het is en blijft een gezamenlijk traject.’

Jan-Willem: ‘Veel educatieve instellingen komen bij ons via refe­ren­ ties. Bij elkaar in de keuken kijken werkt heel goed. ROC Midden Nederland en ROC Drenthe College zijn voorlopers met virtualisatie en worden gezien als kenniscentra. Ze kunnen laten zien hoe ze het aanpakken. Zo gaat het balletje rollen. Het traject begint met een proof of concept: een kennismaking met de techno­logie. “Dit is het, gebruik het maar.” Wij beginnen klein, eerst wordt een bepaalde groep overgezet op virtualisatie. Als zij overtuigd zijn, gaan we door naar een grotere groep. Stap voor stap. Je moet niet teveel vergen van een organisatie, dat roept weerstand op.’

Edwin: ‘We krijgen meer concurrentie, andere bedrijven gaan in de achtervolging. Dat is alleen maar goed, het houdt ons scherp en dat is weer goed voor de klanten. Aan ons de uitdaging om onze klanten toegevoegde waarde te blijven bieden.’

Jan-Willem: ‘Dat geldt overigens niet alleen voor de ROC’s.

Ook voor het VO kan virtualisatie interessant zijn, zeker als er schaalgrootte is ontstaan door fusies.’

Voor meer informatie: Cees: ‘VMware heeft alle technologie in huis en SLTN de ervaring en kennis om te zorgen voor ondersteuning bij implementatie en beheer. We omschrijven exact wat we verwachten van de instellingen, alles wordt van tevoren besproken. Wij zijn ervoor om de mogelijkheden en kansen aan te geven, maar ook de aandachtspunten. We raken alle 26  slbberichten

www.vmware.com/nl www.sltn.nl VMware, Edwin de Bruin, edebruin@vmware.com SLTN, Cees Mulder, cmulder@sltn.nl SLTN, Jan-Willem Oliedam, joliedam@sltn.nl

Column ICT en uitdagend onderwijs Als ik sommige columns lees, heeft het schrijven ervan één groot voordeel. Je kunt een eventueel gebrek aan kennis compenseren met een overdaad aan opvattingen. Dat zou mij een mooie escape kunnen bieden. Ik beschouw mezelf niet als een deskundige op het gebied van ICT, meer als een betrokken toeschouwer aan de zijlijn. En af en toe, als de bal het speelveld dreigt te verlaten, geef ik hem een schop(je) in een richting waar volgens mij het doel staat.

Natuurlijk besef ik dat modern onderwijs niet zonder inzet van ICT kan en ook niet moet willen. Als bestuurder van een ROC loop ik bijna dagelijks rond in een school die voor het merendeel bevolkt wordt door jongeren tussen de 16 en 23 jaar. En als je hen bezig ziet, is het duidelijk: een wereld zonder ICT is niet meer voor te stellen. Onderwijs zonder ICT zou een kloof slaan tussen jongeren en school die onoverbrugbaar is.

Eén van de grote voordelen van werken met behulp van ICT dat het tijd- en plaatsonafhankelijk is. En hoe past dat binnen de noodzaak om alles onder controle en zichtbaar te houden, zodat activiteiten van leerlingen meetellen als onderwijstijd? Zij zijn immers de eersten om te zien dat met elkaar onder begeleiding in een klaslokaal werken niet past bij het wezen van ICT. Zoals gezegd, het zijn de vragen waarop ik nog een antwoord zoek. En met dit virtuele schopje rolt de bal het speelveld weer in.

Nu gebruik ik zelf Twitter en zo af en toe laat ik in een weblog mijn licht schijnen over zaken die meestal onderwijsgerelateerd zijn. Het aantal lezers neemt vaak toe als ik schrijf over inzet van ICT. De kritiek overigens ook. Steeds weer krijg ik het verwijt dat ik, in mijn rol als bestuurder, wel zal pleiten voor meer ICT om het onderwijs met minder docenten te verzorgen. Niets is minder waar!

Ik ben niet bezig met de vraag of gebruik van ICT tot meer of minder docenten zal leiden. Het gaat mij in de eerste plaats om de vraag of hiermee uitdagender en beter onderwijs gerealiseerd kan worden.

En daar zie je mooie voorbeelden van. Die beginnen meestal bij enthousiaste docenten die met een groep deelnemers besluiten om zaken anders aan te pakken. En vaak gaat het daarbij om toepassingen die we in het dagelijks leven ook gebruiken (Twitter, Facebook, WhatsApp, etc.). Twee dilemma’s komen uit deze ontwikkeling voort waar ik nog een antwoord op zoek.

De eerste: een van de krachtige kenmerken van het gebruik van internet, en met name van allerlei sociale media, is dat mensen zelf kiezen voor het al dan niet gebruiken ervan. Ook beslissen zij zelf over de manier waarop zij instrumenten en programma’s inzetten. Het is ook aan henzelf om keuzes te maken in de manier waarop werk en privé wel of niet door elkaar mogen lopen en wie wat wel of niet te zien krijgt. Dan is de vraag: hoe bevorder je dan binnen een school het gebruik zonder afbreuk te doen aan dit wezenlijke kenmerk van keuzevrijheid voor de gebruiker?

Frank van Hout Lid College van Bestuur Friesland College Twitter: @frankvanhout01 Blog: www.frankvanh.wordpress.com

slbberichten  27

Sociale media

App tips Inspiratie, tips en suggesties voor sociale media in het onderwijs door Remco Bron.

Skype in the Classroom

Historypin

Het inzetten van Skype in het ­onderwijs wordt ondersteund met Skype in the Classroom. Deze gespecialiseerde website is een soort marktplaats voor docenten om gelijkgestemden over de hele wereld te vinden en samen aan projecten te werken, uiteraard met behulp van Skype.

Met Historypin kunnen foto’s uit het verleden op exact de juiste plaats worden gezet om te zien hoe iets er vroeger uitzag. Inmiddels zijn er meer dan 200.000 foto’s en andere materialen wereldwijd door duizenden gebruikers in kaart gebracht. Het bijzondere van Historypin is dat met gebruik van Google Streetview de historische foto’s op exact de juiste plaats staan, waardoor je de foto in de moderne context kan beleven.

Naast veel uiteenlopende projecten van scholen en individuele docenten zijn er organisaties zoals NASA of de Royal Navy en individuen zoals avon­turier Mark Wood actief die ­regelmatig interactieve vraaggesprekken organi­seren via Skype. Skype Classroom is geheel gratis en is met behulp van een smartboard eenvoudig te gebruiken in de klas. http://education.skype.com

Google Art Project De meeste mensen kennen inmiddels Google Streetview waarmee je virtueel door een straat kan lopen, maar wist je dat Google dit ook toegepast heeft voor musea? Met Google Art Project kun je 51 musea virtueel bezoeken.

Geselecteerde schilderijen zijn uiterst gedetailleerd gefotografeerd met een gigapixel camera en inzoomen kan tot individuele penseelstrook.

Doordat deze applicatie werkt vanuit de Chrome browser is het uitstekend te gebruiken op een smartboard en door gebruik te maken van de ‘My Galleries’ feature is het mogelijk zelf curator te worden en een virtueel museum te starten! Google Art Project is gratis in gebruik. www.googleartproject.com 28  slbberichten

Uiteraard kan je naar bestaand materiaal kijken, maar Historypin is een communityproject en dus is het ook mogelijk om zelf materiaal te plaatsen via de website of de app voor smartphones. Daarmee kunnen leerlingen bijvoorbeeld zelf historische foto’s meenemen en plaatsen!

Gebruik van Historypin is gratis. www.historypin.com

Educreations Met deze gratis app maak je van je iPad een eenvoudig digibord dat alles opneemt en er een video van maakt. Door te tekenen op de iPad en instructies in te spreken maak je gemakkelijk een uitlegvideo.

Het is ook mogelijk een foto, plaatje of kaart te gebruiken om op te tekenen. De video’s kan je uploaden naar de site van Educreations waar ze door iedereen bekeken kunnen worden.

Met deze app is het eenvoudig een extra contactmoment te creëren rond de leerstof en een start te maken met ‘flip the classroom’. www.educreations.com

Reacties of tips? remco@somanythoughts.nl Twitter: @remcobron www.remcobron.com

Licentienieuws Aanbod licenties uitgebreid

Nieuwe overeenkomsten Informatie over prijzen, licentievormen en het afsluiten van een contract is te vinden op www.slbdiensten.nl. Uitgebreide informatie over de producten kunt u ook vinden op de websites van de leveranciers.

ElearningForce SharePoint Learning Management System van ElearningForce is een ELO, speciaal ontworpen voor zowel Microsoft Office SharePoint Server 2007/WSS 3.0 als SharePoint 2010/ SharePoint Foundation. SharePointLMS verschilt van andere ELO’s doordat het de informatie presenteert op een gebruiksvriendelijke en intuïtieve manier. De configuratie van SharePointLMS kan zowel door de leraar, op lesniveau en door de administrator op systeemniveau gedaan worden.

Het inschrijven van leerlingen voor cursussen kan eenvoudig door de docent zelf gebeuren.

Mindjet

waaraan u ideeën, notities, foto’s, taken, hyperlinks en bijlagen kunt toevoegen. Informatie ordenen wordt zo makkelijker.

Met behulp van een mindmap houdt u alle informatie bij elkaar.

Hierdoor:  voorkomt u een informatie-overload,  verbetert u uw strategisch denkvermogen,  en neemt u betere beslissingen.

Naast het feit dat Mindjet u de beste tools in handen geeft om gedachten visueel te organiseren, biedt de software u:  online opslagruimte, zodat informatie overal beschikbaar is  real-time samenwerking, waarmee u ook thuis tegelijkertijd kunt werken  toegang via elk platform, dus ook via mobiele devices, waarmee uw productiviteit vergroot wordt.

Peoplexs

De overeenkomst met Mindjet is uitgebreid met Mindjet for Education en Mindjet for Individuals, twee cloud-based producten. Mindjet is een product waarmee u mindmaps kunt maken. Mindmaps zijn visuele informatiekaarten,

Peoplexs is een leverancier die unieke en innovatieve recruitmenten educatie-oplossingen biedt. In het bedrijfsleven en hoger onderwijs wordt de software al veel toegepast voor personeels­ management. Maar ook voor het VO, MBO en ROC’s biedt de software veel mogelijkheden. De producten maken inzichtelijk welke vormen van (interne) opleiding en bijscholing interessant en gewenst zijn voor de eigen medewerkers. Zo ontstaat een helder beeld van de ontwikkelingen van de onderwijsinstelling en van de medewerkers. Hierdoor kunnen de beoogde doelen sneller behaald worden en kunnen zowel de mensen als de organisatie beter groeien in hun ontwikkeling. Het systeem vermindert de administratieve werkdruk, en u kunt het systeem volledig aanpassen aan uw eigen workflow en de laatste recruitment-trends. Peoplexs geeft u zo meer mogelijkheden om een optimaal medewerkersbeleid uit te voeren. Alle producten van Peoplexs zijn gebaseerd op betrouwbare cloudtechnologie. slbberichten  29

Nu verkrijgbaar bij Slim.nl Microsoft Office 365 en Office 2013 nu verkrijgbaar De nieuwste Office suites zijn nu te koop bij Slim.nl!

ClaroRead: het hulpmiddel voor mensen met dyslexie nu ook voor thuis Neem de ClaroRead USB-stick overal mee naar toe, en gebruik ’m op iedere computer zonder dat je ’m hoeft te installeren.

Prijs: € 159,=

Microsoft Office Professional Plus 2013 Prijs: € 12,50 (medewerkersprijs) Bevat Word, Excel, PowerPoint, Outlook, OneNote, Access, InfoPath, Publisher, SkyDrive en Lync 1 jaar geldig (studenten), onbeperkt geldig (medewerkers) 2x te installeren op pc of laptop 7 GB SkyDrive-opslag Voor Windows.

De software van ClaroRead kan je op verschillende manieren ondersteunen:  Integreert met alle software-applicaties, zoals Microsoft Word, Internet Explorer en Acrobat Reader  Biedt standaard duidelijke voorleesstemmen in Nederlands, Engels en Duits. Wil je meer stemmen, dan kun je deze apart bijkopen  De ‘moeilijke woorden database’ maakt deel uit van het pakket, deze kun je zelf onderhouden.

Bescherm je iPad met de GripCase

Microsoft Office 365 University Prijs: € 73,95 Bevat Word, Excel, PowerPoint, Outlook, OneNote*, Access* en Publisher* 4 jaar geldig 2x te installeren op pc, Mac of laptop 2x te installeren op tablet of smartphone 27 GB SkyDrive-opslag 60 Skype-minuten per maand Voor Windows én Mac (*alleen voor Windows)

Microsoft Office 365 Home Premium Prijs: € 87,= Bevat Word, Excel, PowerPoint en Outlook 1 jaar geldig 5x te installeren op pc, Mac of laptop 5x te installeren op een tablet of smartphone 27 GB SkyDrive-opslag 60 Skype-minuten per maand Voor Windows én Mac.

De GripCase is een beschermhoes voor je iPad. Hij beschermt jouw iPad tegen een stootje en biedt een betere houvast, ­vanwege de vier handvatten. We hebben vijf kleuren in het ­assortiment: zwart, blauw, rood, groen en paars.

Prijs: € 45,= per stuk slbberichten  31

Wereldwijd marktleider in virtualisa2e

Servervirtualisa+e Desktopvirtualisa+e Bring Your Own Device Cloud Compu+ng Verkrijgbaar bij: www.slbdiensten.nl