Fokus Moderne Stad

D I T D O S S I E R W O R D T G E P U B L I C E E R D D O O R S M A R T M E D I A E N VA LT N I E T O N D E R D E V E R A N T W O O R D E L I J K H E I D VA N D E R E D A C T I E VA N K N A C K

MODERNE STAD METROPOLIS OP MENSENMAAT

DEC 2016

TINE HEYSE ANTHONY LOGGHE Moderne steden zijn PPS meets real estate klimaatneutraal & -robuust

STADSONTWIKKELING De stadsvlucht omgekeerd

Smart city

Het brein van de stad doorgespit

Economie De stad wérkt

BART DE WEVER

Milieu

Op naar gesloten kringlopen

‘Je kunt plannen maken om de stad zo leefbaar mogelijk te maken, maar mensen dwingen om te blijven, zal nooit lukken.’

Lees meer online op fokusmodernestad.be

#modernestad

2

EDITORIAL TINE HEYSE

FOKUSMODERNESTAD.BE

Moderne steden zijn klimaatneutraal en klimaatrobuust

Veel leesplezier Jeroen Vranken, Project Manager jeroen.vranken@smartmediaagency.be

COLOFON

Een moderne stad is een stad die zich samen met haar burgers, bedrijven en organisaties engageert om een forse CO2-reductie te realiseren, zoveel mogelijk energie te besparen én tegelijk inzet op klimaatadaptatie.

 FOKUSMODERNESTAD.BE

TEKST TINE HEYSE, SCHEPEN VAN KLIMAAT STAD GENT engageren lokale besturen zich ook om onze steden aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering.

EEN STAD KLIMAATROBUUST maken,

80

procent van het energieverbruik en de CO2-uitstoot vindt plaats in steden. Steden alleen kunnen hier geen antwoord op bieden. Zo zijn maatregelen naar zeer grote bedrijven Europees geregeld. Toch hebben steden belangrijke hefbomen in handen om op lokaal niveau oplossingen te bieden en een voortrekkersrol op te nemen. Steeds meer lokale besturen, waaronder Gent, streven ernaar om klimaatneutraal te worden en leveren heel wat inspanningen om energieverbruik en broeikasgassen terug te dringen. Tegelijkertijd

moet gezien worden als een belangrijk onderdeel van planning voor de toekomst. Ons aanpassen doen we door in te zetten op groen en water in de stad, door verharding weg te werken, water vast te houden en te laten infiltreren. Stuk voor stuk maatregelen waarmee we niet alleen aan de toekomst werken, maar ook vandaag een aangename, leefbare, gezonde en veilige stad creëren voor onze inwoners én onze bedrijven.

IN EEN MODERNE STAD vergt de aanpak van klimaatmitigatie en -adaptatie samenwerking met burgers, bedrijven en organisaties. Zo is er in Gent de afgelopen jaren ruimte gecreëerd voor initiatieven van burgers, organisaties en bedrijven om het energieverbruik te verminderen en de energieproductie verder te verduur-

zamen. Een klimaatneutrale stad is alleen door samenwerking mogelijk.

ZO ONDERSTEUNT DE stad Gent via de subsidie ‘duurzame wijken’ nu twaalf

Steden hebben belangrijke hefbomen in handen om een voortrekkersrol op te nemen buurtinitiatieven waarin bewoners projecten opzetten om energie te besparen. Deze projecten gaan van collectieve renovatie, over het breder bekendmaken van ledverlichting – gekoppeld aan een groepsaankoop – tot het collectief investeren in groendaken. Ook gingen tot nu toe meer dan 70 bedrijven in op een aanbod

van de stad om een energiecoach in te schakelen. Die begeleidt de bedrijven een jaar om het energieverbruik structureel te verlagen. Een succesvolle aanpak die nu wordt uitgebreid naar onder meer de cultuursector.

NIET ALLEEN ROND energiebesparing maar ook rond hernieuwbare energie kunnen steden samen met bewoners en bedrijven projecten opstarten. Zo wordt er een ecologisch en sociaal experiment opgezet rond collectieve zonnepanelen. Buurtbewoners die niet over de nodige investeringscapaciteit beschikken – zoals financieel kwetsbare gezinnen – noch over het geschikte dakoppervlak, kunnen ook mee participeren én lokaal opgewekte stroom gebruiken. Gelijkaardige initiatieven illustreren dat steden ideale en noodzakelijke laboratoria zijn voor de aanpak van energiearmoede.

Moderne steden moeten immers klimaatneutraal en klimaatrobuust zijn voor en met al haar inwoners, bedrijven en organisaties.

Productieleider: Ruben Lancksweerdt Hoofdredactie: Elke Ramsdonck Tekst: Frederic Petitjean, Thijs Roelen, Hermien Vanoost Coverbeeld: Thomas Schurmans Vormgeving: Baïdy Ly Drukkerij: Roularta Smart Media Agency BE Leysstraat 27, 2000 Antwerpen Tel +32 3 289 19 40 meerinfo@smartmediaagency.be redactie@smartmediaagency.be

DIT IS SMART MEDIA Smart Media is een topspeler op het gebied van content marketing en native

LEES MEER...

advertising. Onze campagnes worden

04 De stad krijgt een brein

zowel digitaal als in belanghebbende

05 Autovrij versus autoluw

kranten verspreid. Onze basisgedachte

06 'De toekomst zal stedelijk zijn of zal niet zijn' 08 Profielinterview: Bart De Wever

is een sterke focus op het onderwerp.

04

05

Door creatieve media-oplossingen helpen we u uw merk versterken en

10 De afvalcirkel rond

creëren we waarde voor uw doelgroep.

12 De stad werkt

Door kwalitatief hoge content zorgen

13 Allemaal energieneutraal

wij ervoor dat uw klanten, onze lezers,

14 PPS meets real estate

06

10

actie ondernemen.

Jouw energierekening lager & groener?

Kies voor 100% groene stroom via groepsaankoop!

Doe mee met vele gezinnen, bedrijven en verenigingen aan de groepsaankoop 100% groene stroom en aardgas van de Provincie Oost-Vlaanderen.

Schrijf je vrijblijvend in vóór 9 februari 2017 via

www.oost-vlaanderen.be/groenestroom

·

Meer informatie

· Gratis infolijn: 0800 76 101 (werkdagen van 9 tot 20 uur) · groenestroom@oost-vlaanderen.be

SENTIDO

SWITCH TO YOUR INTERIOR

De Sentido schakelaar staat voor eenvoud, comfort en kwaliteit.

Lichten, zonnewering en zelfs muziek kunnen met de lichtste aanraking bediend worden.

Kies één van de zestien kwalitatieve afwerkingen om perfect in uw interieur te integreren.

Sentido is ontwikkeld voor Smart Home systemen en is handgemaakt in België.

www.basalte.be

4

VERDIEPING SMART CITY

FOKUSMODERNESTAD.BE

De stad krijgt een brein

Bij zowel IT’ers als planologen en architecten staan weinig onderwerpen zo in de belangstelling als de ‘smart city’.

Maar wat is een smart city eigenlijk? Wanneer mogen we ze verwachten? En waar staan we in België?

“We moeten een versnelling hoger schakelen, anders worden we genadeloos voorbijgestoken.”

TEKST FREDERIC PETITJEAN

H

et grootste deel van de wereldbevolking woont in een stad en dat aantal zal alleen maar toenemen.

Voor de fikse uitdagingen die dit met zich meebrengt (mobiliteit, veiligheid, energie en afvalbeleid…) zien veel urbanisten heil in de smart city.

Wat die smart cities nu precies zijn, laat zich niet zomaar in twee zinnen samenvatten. De vlag dekt vele ladingen. Het gaat, kort samengevat, om steden waarbij een intelligent netwerk zo veel mogelijk verschillende aspecten van de stad met elkaar verbindt. Aspecten, zoals verkeer, gebouwen, waterhuishouding, medische infrastructuur, veiligheidscamera’s, energievoorziening, onderwijsinstellingen… met elkaar verbinden en op elkaar laat inwerken.

“EEN SMART CITY is eigenlijk heel veel dingen tegelijk”, zegt professor Pieter Ballon (VUB), auteur van het boek Smart Cities. “Vergelijk het met een slimme persoon. Stel die een vraag en hij zal, met de informatie die hij heeft, relevant antwoorden. Een slimme stad doet dat ook. Ze zal heel veel informatie verzamelen, de juiste informatie filteren en, na een correcte analyse, betere beslissingen nemen.”

DANKZIJ SENSORTECHNIEKEN, data analytics en de cloud kunnen we dit proces op het niveau van de stad en haar inwoners brengen. “Datatechnologie kan ons meer greep geven op de problemen van de stad”, stelt Ballon. “Maar we moeten de impact ervan grondig nagaan, want het

toepassen van datatechnologie zal voor een zeer diepe omwenteling zorgen in een echte, fysieke context.

Hypen is de slechtste manier om dit te implementeren.”

TOT NOG TOE waren het vooral steden als Parijs, Londen en Barcelona die de schaalgrootte hebben om innovatieve projecten en bedrijven aan te trekken voor smart city-initiatieven. Toch hoeven wij in België niet vals bescheiden te zijn. Ballon:

Gent loopt voorop, maar ook in Genk, Kortrijk en Mechelen gebeurt er vanalles - Pieter Ballon “Gent loopt met zijn open data initiative waarschijnlijk voor, maar in Genk, Kortrijk en Mechelen gebeurt er ook van alles, vooral onder impuls van enthousiaste burgemeesters.”

Ook in grote steden als Brussel en Antwerpen zien we een duidelijke inhaalbeweging en worden ambitieuze projecten uitgerold.

WAAR WE IN België vooral waakzaam voor moeten zijn, is dat we onze inspanningen niet fragmenteren en dat we samenwerken. De onderliggende infrastructuur moet compatibel zijn.

Ballon: “Als je de OESO-definitie hanteert, vormen Vlaanderen, een groot deel van Wallonië en Brussel eigenlijk één grote stad. We moeten dus zoveel mogelijk silo’s afbreken en informatie uitwisselen. Het is toch te gek dat elke stad in België een aparte parkeer-app zou ontwikkelen.”

Er is nog veel gebrek aan daadkracht, de politiek durft geen keuzes te maken - Frank Butstraen

stelling die ook Frank Butstraen onderschrijft, directeur van Futurocité. Deze denktank van de Waalse overheid probeert in samenwerking met bedrijven als IBM en Microsoft van smart cities een realiteit te maken in het zuiden van ons land. “Er is in Wallonië veel overleg en er zijn veel plannen, maar de concrete uitwerking verloopt nog moeizaam”, zegt hij.

“De kerktorenmentaliteit speelt ons parten. Er is nog te veel gebrek aan daadkracht, de politiek durft geen keuzes te maken. Er wordt ook te vaak vanuit een technologische push geredeneerd in plaats van uit de reële behoeften van de burger.”

DAT IS EEN

Brussel gaat een en ander een stuk sneller, met bijvoorbeeld de invoering van het LoRa-netwerk (voor Internet of Things-toepassingen) en de grotere bereidheid om data open te stellen voor derden. Butstraen: “Al is in Vlaanderen ook niet alles zaligmakend. Ook daar zie ik nog te veel individuele initiatieven, zonder algemeen kader. Ik blijf optimistisch, maar we moeten een versnelling hoger schakelen, anders riskeren we voorbijgestoken te worden.”

IN VLAANDEREN EN

THERMOBEL GLASSILED MOTION Uw gevel. Geïsoleerd, geanimeerd, lichtgevend & interactief!

Scan deze code met uw smartphone en bekijk hoe deze façade tot leven komt!

AGC GLASS EUROPE - België - T +32 2 409 30 00 - F +32 2 672 44 62 - sales.belux@eu.agc.com - www.yourglass.com

Lille (Frankrijk) Flow Centre, 2014 - Thermobel Glassiled Motion

MOBILITEIT UITDAGING

#MODERNESTAD

5

FREIBURG: DE STAD VAN DE TOEKOMST? De Duitse stad Freiburg staat internationaal bekend als een van de meest duurzame en vooruitstrevende steden. Er is veel cohousing, aankopen van grote apparatuur worden met de hele buurt gedeeld en je ziet er overal zonnepanelen. Op het vlak van mobiliteit is de stad al even vooruitstrevend: de auto wordt geweerd uit het centrum en in plaats daarvan is er een voetgangerszone waar ook gefietst kan worden en een uitstekend openbaar vervoersnetwerk.

Autovrij versus autoluw Antwerpen, Brussel, Gent... De grote Belgische steden zijn allemaal bezig met nieuwe mobiliteitsprojecten om zich voor te bereiden op de toekomst.

Maar waarop zou nu de focus moeten liggen in de mobiliteit van de stad van de toekomst? Meer asfalt of kan het met minder?

BRUSSEL ELFDE FILEGEVOELIGE STAD VAN EUROPA

TEKST THIJS ROELEN

W

anneer onze samenleving iemand het zwaarst wil straffen, wordt die persoon opgesloten in een gevangenis.

Daarmee wordt zijn belangrijkste recht afgenomen: dat op vrijheid.

Vrijheid om te doen en laten wat hij wil en vrijheid om te gaan en staan waar hij wil. En gaan en staan waar we willen, daar heeft mobiliteit een groot aandeel in. Het belang van mobiliteit blijft, zeker voor de stad van de toekomst. “De kwaliteit van een stad zal in de toekomst afhangen van de rol die ze toebedeelt aan mobiliteit”, stelt Professor Frank Witlox, voorzitter van het Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IDM) van de Universiteit Gent. “De rol van mobiliteit is essentieel voor een stad, als een goedwerkend weefsel.”

DE GROTE BELGISCHE steden – Brussel Antwerpen, Gent – lijken dat in te zien en zijn momenteel bezig met nieuwe mobiliteitsprojecten om zichzelf voor te bereiden op de toekomst. Maar hoe moet mobiliteit er in de stad van de toekomst dan uitzien? “De focus van een beleidsplan voor de toekomst moet liggen op duurzame, efficiënte en gegarandeerde mobiliteit”, vindt Witlox. “Op het niveau van steden is het daarbij zaak zoveel mogelijk actieve mobiliteit te stimuleren: wandelen en fietsen. Tegelijk is het ook belangrijk de auto niet uit het oog te verliezen, want die zal een grote rol blijven spelen.”

PROFESSOR THOMAS VANOUTRIVE van de Universiteit Antwerpen en onder

meer auteur van het boek Het mobielste land van de wereld, is het eens met Witlox over de actieve mobiliteit. Hij ziet de investeringen van steden in fietssnelwegen en noemt een voetpadenplan zelfs de basis van de mobiliteit. “Ook voor mensen die minder mobiel zijn, is dat van groot belang. Op plaatsen waar dat minder goed geregeld is, kunnen zij zich amper autonoom verplaatsen.” Voetgangers, fietsers en auto’s zouden daarnaast hun eigen ruimtes moeten krijgen in de moderne stad. “Er zou een

duidelijke tweedeling moeten zijn tussen een autoluwe zone, in het centrum, en een zone waar de autoafhankelijkheid groter is, aan de rand van de stad”, vertelt professor Witlox. “Het probleem van het realiseren van zo’n tweedeling ligt erin dat daarvoor niet alleen een mobiele verschuiving, maar ook een mentale verschuiving noodzakelijk is.”

HET AANLEGGEN VAN autoluwe zones zal immers vaak gepaard gaan met protesten van iedereen die

moeite heeft binnen die autoluwe zone te komen. Er zal dus een compromis gesloten moeten worden. Een belangrijke factor die meegenomen moet worden in dat compromis is het openbaar vervoer. Daar ligt misschien wel de grootste uitdaging volgens Witlox.

“Als het openbaar vervoer een echt waardig alternatief moet worden voor de auto”, zegt hij, “dan moet het stipter, frequenter en veiliger zijn en meer comfort bieden. Een uniform ticketsysteem voor het hele land, met toegang tot internet, en meer betrouwbaarheid. Dat het kan, bewijzen landen zoals Japan of Noorwegen.” alleen een modern mobiliteitsplan vergen om al deze veranderingen effectief te bewerkstelligen en dat compromis te bereiken waarmee iedereen tevreden is. Verschillende beleidsplannen (een sociaal plan, woonplan en herlocaties) zullen moeten worden samengelegd om mobiliteit in steden in de toekomst te behouden en verbeteren. “We willen bereikbaarheid garanderen voor iedereen, maar met een aanvaardbare impact op mens en milieu”, formuleert professor Vanoutrive de belangrijkste doelstelling voor de toekomst. “Er zijn al veel strategieën toegepast op verschillende plaatsen, maar dé oplossing is er nog niet”, besluit professor Witlox. “De uitdagingen zijn bovendien divers, omdat de gebruikers van de stad erg verschillend zijn.”

Onze hoofdstad staat Europees gezien op een elfde plaats op de ranglijst van meest filegevoelige steden. GPSgigant TomTom houdt op basis van gegevens uit hun navigatieapparaten wereldwijd ranglijsten bij met file-informatie. In Brussel doe je gemiddeld 35 procent langer over een rit dan zou moeten. Tijdens de ochtendspits is dat maar liefst 68 procent en in de avond 71. Het levert momenteel een elfde plaats op tussen de andere grote Europese steden.

Moskou is leider, met gemiddeld 44 procent extra reistijd. Wereldwijd doe je in Mexico Stad het langst over je rit, met 59 procent extra reistijd.

HET ZAL NIET

Het openbaar vervoer moet stipter zijn, frequenter, veiliger en meer comfort bieden - Frank Witlox

VOETGANGER VERDRINGT DE AUTO In de 20e eeuw zullen de voetgangers baas zijn in de stad, zo voorspelt het ingenieursbureau Arup in een rapport over stadsontwikkeling. Mensen worden immers almaar minder tolerant voor de negatieve neveneffect van de wagen. Vooral de lucht- en lawaaivervuiling, de files en de verkeersslachtoffers zijn een doorn in het oog. Meer wandelzones blijken ook nieuwe bewoners en winkels aan te trekken en huurprijzen te doen stijgen.

6

TOEKOMST STADSONTWIKKELING

FOKUSMODERNESTAD.BE

3 VRAGEN AAN...

LUC STUYCK, YVES WEYTS, NADINE SIMONS, DIRECTIE MBG Hoe ziet de stad van de toekomst eruit?

“Hoewel er 10 jaar geleden nog sprake was van een stadsvlucht, zien we nu een omgekeerde beweging. Mensen trekken opnieuw naar de stad om er te wonen, werken en leven. Dat heeft tot gevolg dat er denser gebouwd zal worden en infrastructuren aangepast zullen worden aan deze nieuwe stadsbeleving. Ook inzake mobiliteit. In plaats van parkeergebouwen op te trekken in stadscentra, zou het beter zijn om ondergrondse parkings te voorzien.

Zo komt er meer leefruimte vrij.”

Wat is de grootste evolutie in de bouwsector?

“Net zoals in de meeste sectoren, wordt ook de bouwsector sterk gedigitaliseerd. Er wordt steeds meer in 3D ontworpen of in BIM (Building Information Modelling, red.) gewerkt. Vandaag bouwen we het nieuwe ziekenhuis in Mechelen volledig in BIM. Dit laat toe uitvoeringsconflicten in een vroeg stadium te ontdekken en op te lossen en de exploitatie en het onderhoud van het gebouw na uitvoering veel eenvoudiger te maken voor de eigenaar.”

Wat zien jullie als de grootste uitdaging?

“Nog niet alle marktpartijen zijn mee wat betreft de duurzaamheid van een gebouw.

De huidige kostprijs is nog te vaak doorslaggevend. We moeten hen meer sensibiliseren op langetermijnvoordelen en het lifecycle-kostenplaatje.

Zo bieden wij bijvoorbeeld onderhoudscontracten aan bij bepaalde projecten waar we zelf in een vroeg stadium mee aan de ontwerptafel hebben gezeten.

Een gebouw wordt namelijk opgetrokken voor minstens 20 tot 30 jaar en hopelijk nog langer.”

‘De toekomst zal stedelijk zijn of zal niet zijn’ De komende decennia zullen er steeds meer mensen in steden gaan wonen. Ook in ons land lijkt de stadsvlucht stilstaan gestopt.

Zijn we klaar om die nieuwe inwoners in aangename steden te verwelkomen? Of wordt dit een urbane catastrofe?

TEKST FREDERIC PETITJEAN

T

egen 2050 zal zowat 66 procent van de totale wereldbevolking in steden wonen, schat de VN. In 2014 was dat ‘slechts’ 54 procent, in 1950 maar 30 procent. Ook in België groeit de bevolking in de steden aan. “We hangen nog altijd een beetje vast aan de verkavelingsdrift, maar het is, godzijdank, al veel minder dan vroeger”, zegt Leo Van Broeck, de Vlaamse Bouwmeester.

“De grote misvatting was dat de verkaveling lang een exponent was van ‘landelijk’ wonen. Dat klopt totaal niet. Dorpen vroeger waren compacte mini-steden met rijwoningen. Landelijk wonen respecteerde toen het land. Dat kun je van een verkaveling moeilijk beweren.”

ZEKER VANUIT ECOLOGISCH standpunt (en met een explosieve aangroei van de wereldbevolking) moet je de stad als woonvorm naar voren schuiven. Van Broeck: “Een sub-urbane passiefwoning heeft eigenlijk dezelfde voetafdruk als een negentiende-eeuws rijhuis. Door alle verplaatsingen die de bewoners moeten doen, door de nutsvoorzieningen die speciaal moeten aangelegd worden, door de tijd die ze in de file staan enzoverder.”

DAT ONZE STEDEN al overvol zitten, spreekt Van Broeck ook tegen. Er is nog plaats genoeg. “Brussel heeft een dichtheid van zowat 7.000 mensen per vierkante kilometer.

In Parijs is dat ongeveer 21.000 mensen. Die dichtheid kan bij ons dus nog een stuk omhoog.

Meer nog: die moet omhoog.

De globalisering is niet tegen te houden, wat sommigen ook mogen beweren. De toekomst zal stedelijk zijn of zal niet zijn.”

OOK PROFESSOR MAARTEN Van Acker van de Onderzoeksgroep voor Stadsontwikkeling van de Universiteit Antwerpen toont zich een voorstander van het wonen in de stad. “Het villaatje in het groen is voor de meeste mensen niet meer haalbaar”, zegt hij. “De ruimte is op en eigenlijk zijn dat soort woonvormen maatschappelijk totaal niet meer verantwoord.”

van de stad zijn momenteel vooral migranten en ouderen wiens kinderen het huis uit zijn. Zij kiezen voor het gemak van de stad en de nabijheid van cultuur en ontspanning. Bij jonge gezinnen

DE NIEUWE BEWONERS

met kinderen is er nog steeds de neiging om de stad de rug toe te keren.

“Toch gaat het goed met de steden”, zegt Van Acker. “Sinds 2000 is er enorm geïnvesteerd en hebben veel steden een echte gedaanteverwisseling ondergaan. Denk aan Gent en Antwerpen, maar bijvoorbeeld ook aan Mechelen. Van de wat grauwe, vervallen binnenstad van vroeger is daar niks meer te merken. De grote uitdaging is nu om die steden ook betaalbaar te houden.”

DE STADSVERNIEUWINGEN concen-

treerden zich tot nog toe dan ook vooral op de oude binnenkern

Van de grauwe binnenstad van Mechelen is haast niks meer te merken - Maarten Van Acker

van de steden, zoals het Gentse Rabot of het Antwerpse Schipperskwartier. Van Acker: “In een tweede fase is het zaak om de volgende gordel aan te pakken: de voorsteden. Gelukkig zijn niet alleen de meeste politici overtuigd van het nut om onze steden te renoveren, ook een nieuwe generatie ontwikkelaars heeft daar wel oren naar. Zij voelen dat er vraag is naar collectieve woonvormen.”

BLIJFT NATUURLIJK DE vraag, wat maakt nu eigenlijk een behaaglijke stad? “Dat is een vraag waar onze studenten twee jaar over nadenken”, lacht Van Acker. “Maar als ik er twee zaken mag uitpikken: mobiliteit en ecologie. De verkeersstromen moeten goed draaien en het moet gemakkelijk zijn om je te verplaatsen.” De huidige ontwikkelingen inzake de zelfrijdende auto en e-bikes beloven dus nog spannende tijden.

WAT ECOLOGIE BETREFT,

zijn het de parken en rivieren die de stad aangenaam maken. Het zijn dan ook de longen van de stad en ze zorgen voor ontspanning. Van Acker: “Open ruimte zorgt er ook voor dat het hitte-effect in de stad afgezwakt wordt.

Denk bijvoorbeeld ook aan alle rivieren die terug opengegooid worden.

Dat gebeurt echt niet zomaar.”

DE OPKOMST VAN de stad zal dus ongetwijfeld doorzetten. Van Broeck: “Mensen hebben geen zin meer in files of het gras maaien, ze willen meer tijd met hun kinderen en partner doorbrengen. In de stad kan dat.

Meer stad en meer geconcentreerd wonen betekent ook meer natuur errond. Geef het twee generaties en de stad is weer het ideaal.”

Toplocatie In Brussel (Evere) de Europese hoofdstad.

Centraal Wonen Alle voorzieningen op wandelafstand.

Duurzame Nieuwbouw Passiefbouw met alle hedendaags comfort.

Prijzen vanaf â‚Ź138.000 (Excl. Aankoopkosten)

Meer informatie?

T.03 808 43 84 www.antonissen.com

8

PROFIELINTERVIEW BART DE WEVER

FOKUSMODERNESTAD.BE

‘We staan aan de vooravond van een nieuwe Gouden Eeuw’ Mobiliteit, energie, betaalbaar wonen, veiligheid… De verwachte bevolkingsaangroei brengt voor de steden in ons land ook een hoop uitdagingen met zich mee. Hoe wordt dit aangepakt in Antwerpen, de grootste stad van Vlaanderen? “Het sociologisch profiel van de stadsverlaters speelt ons nog altijd parten.”

TEKST FREDERIC PETITJEAN

A

l bijna vier jaar is Bart De Wever (N-VA) de Antwerpse burgervader. Daarmee zit hij al een stuk over de helft van zijn mandaat. Wat niet wil zeggen dat hij al aan 'uitbollen' denkt, toekomstplannen heeft hij nog in overvloed.

Maar laten we eerst even naar het verleden kijken.

Als u één of twee decennia terugkijkt, hoe is Antwerpen vandaag dan veranderd?

“Net als de meeste andere Belgische steden kende Antwerpen al van kort na de Tweede Wereldoorlog een stadsvlucht. Die hebben we nu gelukkig grotendeels kunnen stoppen, maar de gevolgen daarvan dragen we nog altijd. Denk bijvoorbeeld aan de problemen met mobiliteit omdat iedereen vanuit de rand naar de stad komt werken. Tegelijk is onze bevolking zowel grijzer als jonger geworden en diverser.

Dat zijn mensen die we allemaal moeten herbergen en degelijk onderwijs geven. Die bevolking heeft tegenwoordig natuurlijk ook heel andere verwachtingen van woonkwaliteit dan vroeger, wat dan weer betekent dat we ons oude woonarsenaal moeten upgraden.”

Is de stadsvlucht nu achter de rug?

“Grosso modo is er een surplus. De bevolking neemt toe, zowel door een positief bevolkingssaldo als door een positief verhuissaldo. Alleen: het sociologisch profiel van de mensen die

BEELD THOMAS SCHURMANS

de stad verlaten, is nadelig. Het zijn nog altijd de dertigers en veertigers met jonge kinderen die naar de rand trekken. Zij vormen de ruggengraat van ons stedelijk weefsel, al was het maar omdat zij voor een goed stuk instaan voor onze fiscale capaciteit.

Vroeger zat Antwerpen een goed

Soms vond ik Singapore een beetje té goed georganiseerd en té proper stuk boven het Belgische gemiddelde, wat betekende dat we vooral rijke inwoners hadden. Nu zitten we er een flink stuk onder.”

Is dat de beruchte 'witte vlucht' waar het vaak over gaat?

“Niet eens, want wat zien we? Zodra allochtone bewoners zich tot de middenklasse opwerken, doen zij net hetzelfde. Zij volgen de autochtonen naar ‘den buiten’. En dat is een kwalijke evolutie.”

Hoe kunt u hen in de stad houden?

“Ha, dat is dé vraag, natuurlijk. Er zijn daar ook geen tovermiddelen voor. Ik geloof alvast niet in dwingende maatregelen. Je kunt plannen

WE KNOW HOW.

maken om de stad zo aangenaam en leefbaar mogelijk te maken, maar dwingen zal nooit lukken. Dat gezegd zijnde, er zijn natuurlijk wel een paar zaken die goed moeten zitten om een stad attractief te maken.

Mobiliteit is zeker een van die zaken.

Wat ook niet wil zeggen dat je de auto moet verbannen. Want als je de auto uit de stad verbant, verban je ook de auto-eigenaar. Ten tweede: de kwaliteit van ons onderwijs. De colleges in de stadsrand boomen omdat zij een soort kwaliteitsaura hebben.

Dat moeten wij in de stad ook krijgen en daarvoor investeren we enorme bedragen in onderwijs – hoewel dat eigenlijk een Vlaamse bevoegdheid is – deze legislatuur zo’n 165 miljoen euro aan investeringen alleen. En ten derde: veiligheid. Mensen moeten zich gerust voelen in hun stad. We geven de politie daarvoor de nodige ruimte en dat werkt: de criminaliteit daalt al jaren op rij.”

Als u de mensen in de stad wilt houden, moeten ze natuurlijk ook betaalbaar kunnen wonen.

“Dat is zo en de marktwerking zorgt soms voor zeer stevige prijzen. Nu pas op, vergeleken met veel buitenlandse steden zijn we nog altijd goedkoop. Ga maar eens in Londen of Parijs kijken. Ik denk dat we die marktwerking daar voor een stuk moeten beïnvloeden, simpelweg door het aanbod te stimuleren. Ik kan u alvast melden dat het aantal bouwaanvragen vorig jaar dertig procent

'Mobiliteit, onderwijs en veiligheid, met die zaken wordt een st

BART DE WEVER PROFIELINTERVIEW

#MODERNESTAD

9

We zullen in de toekomst met z'n allen wat kleiner moeten gaan wonen, ik vrees dat het anders niet zal lukken

ANTWERPEN KRIJGT ENORM CAMERANETWERK gestegen is. Tegelijk denk ik dat we ook mensen moeten sensibiliseren om hun behoeften aan te passen. We zullen in de toekomst met z’n allen wat kleiner moeten gaan wonen, ik vrees dat het anders niet zal lukken.”

Niet alleen de publieke infrastructuur wordt belangrijker, ook de digitale. Antwerpen wil graag een hub worden voor start-ups en digitale bedrijfjes. Waarom?

tad veel aangenamer en leefbaarder.'

“Omdat het oude economische model waar Antwerpen groot mee geworden is, de haven, de retail, de chemie… onder druk staat.

We moeten dus mee stappen in die digitale transitie of we krijgen klappen. En tegelijk moet die nieuwe sector de ‘oude’ sector bevruchten. Antwerpen moet in dat proces facilitator spelen: met bijvoorbeeld accelaratoren en goedkope kantoorruimte voor innovatieve bedrijfjes, maar ook met de stad aan te bieden als proeftuin.

Met het Internet of Things willen we dat concreet maken. We gaan de stad vol sensoren zetten en bedrijfjes die een goed idee hebben, kunnen dat hier komen uitwerken.

Pas op, ik weet ook wel dat we tegen steden als Londen of Berlijn of Tel Aviv niet kunnen opboksen. Maar dat hoeft ook niet. Dat zijn steden die bijna in alles goed zijn. Wij moeten onze eigen niche vinden waarin wij sterk kunnen worden. En dan komt die Internet of Things om de hoek kijken.”

En dat zal economische kansen meebrengen?

“Absoluut. Wat dat betreft, ben ik zéér optimistisch. Natuurlijk zijn er uitdagingen, zoals de mismatch op de arbeidsmarkt, waardoor te veel laaggeschoolden uit de boot vallen.

Maar als we die kunnen overwinnen, zullen de digitale revolutie en de smart city voor een nieuwe Gouden Eeuw zorgen, daar ben ik rotsvast van overtuigd. The best is yet to come.”

Sinds medio dit jaar beschikt de Antwerpse politie over slimme 'ANPR'-camera’s. Die kunnen bijvoorbeeld automatisch nummerplaten herkennen. Tegen eind dit jaar zullen er al zo’n 70 camera’s hangen in de Diamantwijk, de binnenstad en op Linkeroever. Tegen 2019 moet het hele grondgebied van Antwerpen gecoverd zijn. Uiteindelijk is het de bedoeling om alle ANPRnetwerken van de volledige provincie Antwerpen aan elkaar te koppelen.

Wat zijn uw favoriete steden om in te vertoeven?

“Is dat een vraag die je een Antwerpenaar moet stellen (lacht)? Wel, ik vond Singapore een zeer aangename stad. Het is een megahub die toch een enorme levenskwaliteit biedt.

Soms dacht ik zelfs dat het er een beetje té goed georganiseerd en té proper was. Ik kreeg er bijna een Big Brother-gevoel. Aan de andere kant is New York fantastisch. Het is veel meer een rommeltje dan Singapore en de publieke infrastructuur is er veel poverder, maar de vibe die er hangt, is geweldig.”

SMART FACTS Als Bart De Wever geen politicus was geworden, dan…

“Zou ik waarschijnlijk professor Geschiedenis zijn, zoals mijn broer. De politiek is eigenlijk iets wat me overkomen is. Eerst dacht ik dat het avontuur rap gedaan zou zijn, maar kijk, we zitten er nog (lacht).”

VLM AIRLINES PLANT DOORSTART VLM Airlines, de belangrijkste gebruiker van de luchthaven van Deurne, plant tegen eind dit jaar een doorstart. De groep ging eind juni failliet, maar het Nederlandse SHS Aviation nam het bedrijf over.

SHS wil de vloot Fokker-toestellen zelfs aanvullen met Airbusvliegtuigen, wat doet vermoeden dat er ook op lange afstand gevlogen gaat worden. Tegelijk is er ook slecht nieuws voor Deurne: het Franse Chalair stopt met haar vluchten naar Hamburg.

INNOVATIEF

APCOA PARKING is de Belgische pionier in sms-parkeren. Daarnaast spelen we een leidende rol in de nieuwste generatie parkeerautomaten met aanraakscherm, en zijn we strategisch partner voor het parkeren op basis van nummerplaatherkenning.

INTERNATIONAAL

MULTIMODAAL

DESKUNDIG

MILIEUBEWUST

APCOA PARKING is 100% dochteronderneming van APCOA PARKING Holdings Stuttgart. Onze groep beheert ca 1,3 miljoen parkeerplaatsen in 12 Europese landen met een portfolio van 7500 klanten, zowel openbare als private instanties.

Het beheren van ruim 65.000 parkeerplaatsen in België alleen, levert een enorme marktkennis bovenop de internationale expertise. In samenwerking met meerdere Vlaamse centrumsteden passen we ‘best practices’ toe om de vooropgestelde mobiliteitsdoelen te bereiken.

Mobiliteit is steeds in beweging. APCOA PARKING hanteert een langetermijnvisie en omarmt het multimodaal personenvervoer. We beheren zelf fietsenparkings en werken met verschillende steden en gemeenten samen voor de opzet van Park & Rides.

APCOA PARKING engageert zich tot een duurzame en milieuvriendelijke bedrijfsvoering. We gebruiken ledverlichting in al onze parkeergarages en voorzien laadpalen voor elektrische voertuigen. Eveneens ondersteunen we stad Antwerpen bij de uitrol van de lage-emissie-zone (LEZ).

www.apcoa.be | www.apcoa.com

10 UITGELICHT RECYCLAGE

FOKUSMODERNESTAD.BE

De afvalcirkel rond Recycleren begint bij de bron. De bron die het afval produceert: het gezin dat alles netjes scheidt. Maar zeker ook de bron die het oorspronkelijke product produceert. In beide gevallen is er een belangrijke rol weggelegd voor de stad.

TEKST FREDERIC PETITJEAN

T

elefoon stuk? Dan kopen we maar een nieuwe. Stofzuiger stuk? Naar de winkel voor een vervangend exemplaar. Ketting van de fiets gebroken? Laat maar staan, een andere kopen kost niets. Onze economie is gericht op produceren en consumeren. Wanneer iets stuk is, gooien we het weg en kopen we iets nieuws. Maar wat als er nu eigenlijk maar één onderdeel van die telefoon, stofzuiger of fiets stuk is? We denken er vaak zelfs niet aan dat te laten vervangen, omdat het even gemakkelijk en goedkoop is om iets nieuws te kopen. Gevolg?

Een enorme afvalberg.

“TOCH DENK IK dat we het in Vlaanderen niet slecht doen”, meent Jan Verheyen van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Hij doelt daarmee niet direct op de totale omvang van het afval, maar wel op het feit dat de Vlaming die berg afval tenminste goed scheidt. “Daardoor kunnen we 70 procent van ons huishoude-

lijk afval recycleren. Bij bedrijfsafval is dat zelfs 76 procent. Vergeleken met de ons omringende landen is dat erg veel.” voor het scheiden van afval is weggelegd voor steden. “Lokale besturen hebben een zorgplicht op dat vlak”, vertelt Verheyen. “Zij moeten zorgen voor de praktische invulling: ophaling, selectie en recyclageparken. Voor de toekomst zijn er op dat vlak nog veel verbetermogelijkheden.”

Denk bijvoorbeeld aan meer slimme containers, verplaatsbare recyclageparken of innovatieve inzamelsystemen. In steden, waar veel hoogbouw is, kun je ook per appartementsgebouw ondergrondse containers plaatsen voor selectieve inzameling. “Wanneer we nog meer willen scheiden dan nu al gebeurt, moet je het de mensen vooral makkelijker maken.”

EEN BELANGRIJKE ROL

van steden op de afvalberg gaat veel verder dan enkel

MAAR DE INVLOED

het scheidings- of verzamelbeleid.

De circulaire economie is volgens David Dooghe, stedenbouwkundige en architect, bij uitstek geschikt voor steden. Hij deed onder meer onderzoek naar de kansen voor de

Lokale besturen hebben een zorgplicht op het vlak van recyclage - Jan Verheyen circulaire economie in Rotterdam en Antwerpen. “Circulaire economie is een idee dat verder gaat dan enkel recycleren.” Hoewel recycleren van afval tot bruikbare materialen bijna in alle gevallen mogelijk is, kost het nog heel veel energie.

Voorlopig is het nog goedkoper om grondstoffen gewoon uit de grond te trekken. “Het idee van de

circulaire economie begint al bij het ontwerpen van nieuwe producten.

Zorg ervoor dat die robuust zijn, zodat ze langer gebruikt kunnen worden en daarnaast gemakkelijk te herstellen wanneer ze stuk gaan.” naar de kapotte telefoon, stofzuiger of fiets. Dooghe: “Circulaire economie vereist een ander gebruik door consumenten”, legt hij uit. “We kunnen niet langer dingen weggooien wanneer ze stuk gaan of verslijten. Eerst moeten we onderdelen vervangen of herstellen en pas wanneer dat niet meer gaat, zamelen we het product in voor recyclage.” Doordat de producten zijn ontworpen met zuivere materialen, gaat de recycling vervolgens een stuk gemakkelijker. “Zuivere materialen zijn gemakkelijker te hergebruiken dan bijvoorbeeld samengestelde materialen zoals polyester.”

KIJKEN WE TERUG

DOOGHE ZIET STEDEN als broeiplaatsen voor dit soort ontwikkelingen.

“Om een nieuwe economie op te zetten, heb je creatieve ondernemers nodig. In steden vind je die het meest. Bovendien zitten daar doorgaans ook de meest creatieve mensen tussen.” Verheyen bevestigt: “De maakindustrie in West-Europa staat onder druk en stadsomgevingen zijn de plekken waar nieuwe initiatieven ontstaan.

Het is belangrijk voor steden om die initiatieven in de gaten te houden en te ondersteunen.” we daar in ons dagelijkse leven dan wat van merken? Dooghe: “Wanneer de grondstoffen op raken. Dat hoeft niet eens zo heel lang meer te duren. Dan is het automatisch aantrekkelijker om nog meer te recycleren.” We staan met andere woorden op een scharniermoment.

De scheiding van huishoudafval is voor een groot deel afgerond.

Verheyen: “Nu moeten we aan de slag met een nieuw beleid dat meer gericht is op circulair denken.”

MAAR WANNEER GAAN

FOKUS OP EEN SCHONE EN VEILIGE MODERNE STAD

™

Lipa

Anti-Graffiti Solutions Ter bescherming tegen en verwijdering van

Graffiti is een wereldwijd probleem, vaak gebruikt om verkeersborden te bekladden, historische gebouwen te bederven, architectonische structuren te misvormen en openbaar vervoer ruimtes te besmetten. Dit heeft allemaal invloed heeft op onze leefomgeving.

ACB GROUP heeft meer dan 25 jaar ervaring in de ontwikkeling, productie en levering van hoogwaardige producten voor horizontale MARKERINGEN en COATINGS. Wij zijn gespecialiseerd in maatoplossingen voor bedrijven.

Heeft u een oppervlakte welke u van een markering, kleur of beschermlaag wilt voorzien, dan heeft ACB GROUP voor U de beste oplossing.

De ACB Anti-Graffiti behanOnze producten verhogen de deling is een permanente coating, welke voor een lange ter- ACB voorgevormde thermop- VEILIGHEID van de weggebruilast voor o.a. wegmarkeringen, kers en de KWALITEIT van de mijn effectieve bescherming weginfrastructuur. ACB GROUP parkings en schoolpleinen, biedt op diverse ondergronis in België marktleider in WEGdragen bij aan een veilige den, inclusief reflecterende verkeerssignalering. Informeer MARKERING producten.

(verkeers)borden. Het schoonmaken van graffiti is nog nooit naar de zeer diverse toepassingen of bekijk onze website zo eenvoudig geweest.

WWW.ACB-WJ.COM

WWW.ACB-GROUP.EU Europaweg 14 - 3560 Lummen - Tel. +32 11 434 226

WONEN, WERKEN, ONTSPANNEN & WINKELEN IN EEN PARK VAN 73.000M2 op 1.200m van Korenmarkt

Bezoek dit nieuwe stadsdeel elke vrijdag van 14u tot 16u en zaterdag van 10u tot 12u Gasmeterlaan 114, 9000 Gent 09 393 43 43

tondelier.be I nieuwemolens.be I kronogent.be

Op weg naar smart cities met CityBeacon en Eurofiber Op zoek naar de dichtstbijzijnde parkeerplek, een nieuwe fietsroute, de openingsuren van de koffiebar… Even checken op internet of een app installeren. Maar wat als je data is opgebruikt of je batterij leeg is? En wie zegt dat

De CityBeacon wordt als een service voor steden en overheden aangeboden. Van den Broeck: “Voor steden is het financieel niet altijd evident om te investeren in technologie, die bovendien heel snel evolueert. De

er een snelle uitwisseling en continue beschikbaarheid van data mogelijk is”, aldus Hans Witdouck, CEO van Eurofiber.

“Als de connectiviteit wegvalt, is het zoals een praatpaal die niet werkt. Frustrerend. Daarom verbeteren en versterken

die app wel up-to-date is?

apparatuur moet altijd up-to-date blijven, en dus nemen wij de financiering, installatie, exploitatie en het onderhoud voor onze rekening.”

wij de stadsbeleving door het aanbieden van een optimale user experience.” Een uiterst snelle, stabiele, betrouwbare en performante connectie is dus een kritische factor in het succesverhaal.

CityBeacon en Eurofiber, leverancier van hoogwaardige digitale infrastructuur en glasvezelnetwerken, zijn een strategische partnership aangegaan om komaf te maken met de wildgroei aan applicaties, informatieborden en connectiviteitsmogelijkheden. “Wij willen inzetten op een aangename en nieuwe stadsbeleving”, zegt Wim Van den Broeck, managing director van CityBeacon. “Daarom hebben we het concept van een CityBeacon – de moderne stadsbaken – gelanceerd.”

CityBeacons zijn fysieke zuilen in de openbare ruimte die allerlei technologie bevat, waaronder beeldschermen en touch screens, wifi-hotspots, camera’s, straatverlichting…

“De zuil verschaft niet alleen functionele info zoals de dichtstbijzijnde parking, koffiebar of routeinformatie, maar koppelt je smartphone ook met gratis, high speed wifi”, legt Van den Broeck uit. “Ze zijn bewust open en geconnecteerde platformen, zodat informatie uitgewisseld kan worden tussen burgers, bezoekers, overheden, lokale retailers... “CityBeacons zorgen voor het ontstaan van nieuwe samenwerkingen, nieuwe communities en dragen zo bij tot de ontwikkeling van smart cities.”

Een uiterst snelle, stabiele, betrouwbare en performante connectie is een kritische factor in het succesverhaal

Het succes van projecten zoals CityBeacon staan of vallen natuurlijk met de kwaliteit van de connectiviteit. De keuze voor een partnership was dan ook snel gevallen op Eurofiber. “Het is onze doelstelling om ervoor te zorgen dat

Dit partnership heeft dan ook een grote kans op slagen.

Witdouck: “Eurofiber biedt een landelijk dekkend glasvezelnetwerk, verbindt alle Belgische datacenters en biedt een directeverbinding aan voor alle grote cloudplatformen, zodat opgeslagen data in de cloud steeds snel en beveiligd beschikbaar is.”

Ondertussen zijn de eerste interactieve zuilen geplaatst in Eindhoven. Beide partijen kijken nu uit om het concept ook te lanceren in de belangrijke steden van België en ons land de weg te wijzen naar smart cities.

12 EXPERTPANEL ECONOMIE

FOKUSMODERNESTAD.BE

De stad wérkt

Het is een van de gemakken van wonen in een stad: je hoeft niet ver te rijden om op je werk te komen. Tegelijk hebben bedrijven en particulieren nogal eens tegengestelde belangen.

Drie experts die op academisch, professioneel en overheidsniveau bezig zijn met stedelijke economie laten hun licht schijnen over werken in de moderne stad.

TEKST THIJS ROELEN

TOM COPPENS PROFESSOR STEDENBOUW EN RUIMTELIJKE PLANNING, FACULTEIT ONTWERPWETENSCHAPPEN UNIVERSITEIT ANTWERPEN

LUC LUWEL GEDELEGEERD BESTUURDER VOKA, KAMER VAN KOOPHANDEL ANTWERPEN-WAASLAND

MATHIAS DE CLERCQ SCHEPEN VAN HAVEN, ECONOMIE EN ONDERNEMEN GENT

Hoe zorgt een stad er samen met haar bedrijven voor dat ze leefbaar blijft?

“Veel bedrijventerreinen zijn sinds de jaren ‘60 buiten de stad ontwikkeld. Vandaag beginnen we die afgelegen bedrijventerreinen echter steeds meer in vraag te stellen, omdat je op die manier aparte woon- en werklocaties creëert. Het mengen van bestemmingen is eigenlijk veel interessanter, omdat je op die manier minder doodse ruimtes krijgt. Wanneer je na werktijden op een bedrijventerrein komt, zijn alle ruimtes daar verlaten. Het zou veel efficiënter zijn om ruimtes 24 uur per dag te benutten. Daarnaast brengt een vermenging tussen woon- en werklocaties consumenten en producenten dichter bij elkaar.

Daardoor krijg je een meer dynamische stad.”

“De stad heeft hier een dubbele taak. Ze moet erover waken dat de activiteiten van ondernemingen en kantoren, de stadsbeleving van bezoekers en bewoners niet beperkt. Maar dat geldt zeker ook in de andere richting: de dynamiek van de stad mag in geen geval een belemmering vormen voor de economische activiteit van de bedrijven. Dat betekent dat de publieke ruimte zo moet worden ingericht dat bedrijventerreinen en grote kantoren vlot bereikbaar zijn via een moderne weginfrastructuur met voldoende laad- en losfaciliteiten. Daarnaast moet de stad ook in een permanente dialoog zijn met haar ondernemingen. Daarom heeft de Kamer van Koophandel lokale bedrijfsleiders aan boord genomen die als antenne en tussenpersoon optreden tussen bedrijven en gemeentebesturen.”

“Steden hebben alles in zich om de economie van de toekomst vorm te geven. In Gent zetten we in op een breed economisch landschap met zeer diverse jobs voor hoog- en laaggeschoolden. Een leefbare stad is immers ook een stad met veel jobs.

Bij stadsvernieuwing zien we economische projecten als hefboom, waarbij wonen en werken hand in hand gaan. Zo krijgen we een grotere verwevenheid van economie in het stedelijk weefsel. In plaats van nieuwe ruimte aan te snijden, herontwikkelen we brownfields, verlaten we onderbenutte terreinen in de stad. Met ons nieuwe mobiliteitsplan zetten we tenslotte de stap naar de toekomst, met een betere bereikbaarheid voor alle vervoersvormen.”

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor bedrijven in stedelijke gebieden?

“Er zijn twee belangrijke uitdagingen: mobiliteit en milieu. Bedrijven in steden moeten zich aanpassen aan de stedelijke logistiek en andere bedrijfsmodellen gebruiken. De stedelijke logistiek zal op een meer duurzame manier moeten georganiseerd worden. Er zijn alternatieven: sommige bedrijven werken al met fietscouriers of vrachttrams. In New York worden drones al besproken als mogelijk alternatief om producten te vervoeren. De andere uitdaging is het milieu.

In steden gelden strengere normen op dat gebied en bedrijven moeten zich daaraan aanpassen met schonere technologieën en een schone productie.”

“In de eerste plaats: mobiliteit. Werknemers willen geen uren onderweg zijn tussen hun woning en hun werk. Een moderne onderneming die gemotiveerde mensen wil aantrekken, moet dus nadenken over een degelijk en duurzaam mobiliteitsplan. Tegenwoordig zijn er heel wat diensten binnen de stad en de provincie die hen daarbij kunnen helpen. Er bestaat ook een waslijst van fiscale incentives om fietsgebruik en collectief vervoer aan te moedigen. Op www. bereikbaarwerk.be heeft onze Kamer van Koophandel daarom alle bedrijfsgerichte mobiliteitsinitiatieven in één overzichtelijke tool gebundeld.”

“Stedelijke omgevingen zijn bij uitstek een laboratorium voor innovatie, creatieve economie, voor startende ondernemingen. Ondernemingen moeten zich blijven vernieuwen en innoveren, inspelen op nieuwe opportuniteiten, zichzelf constant in vraag stellen, willen ze standhouden in de toekomst. In Gent voeren we een specifiek flankerend beleid naar enkele sectoren waarin we als stad sterk willen staan: biotechnologie, cleantech, nieuwe materialen, health tech, ICT en creatieve economie. Zo versterken we onze economie in de breedte, en krijgen we een meer duurzame economie die beter bestand is tegen conjuncturele schommelingen.”

Wat is de rol van startups in de moderne stad?

“Start-ups zijn ontzettend belangrijk voor een stad omdat ze voor innovatie zorgen. Wanneer je innovatieve bedrijven dicht bij elkaar zet, is de kans op kruisbestuiving en daarmee nog meer innovatieve ideeën het grootst. Dat kan doordat mensen van verschillende bedrijven met elkaar praten en ideeën uitwisselen.

Maar ook doordat bijvoorbeeld een software-engineer van job verandert en in een andere sector gaat werken.

Met de knowhow van zijn vorige werkgever zorgt hij op zijn nieuwe job ook voor kruisbestuiving. Om innovatie en start-ups te stimuleren, is het belangrijk om laagdrempelige en flexibele ruimtes te huur aan te bieden in een stad.”

“Binnen het economische weefsel van een stad hebben start-ups een vliegwielfunctie. Ze enten zich vaak op de traditionele activiteiten van een regio en versnellen de innovatie. Een voorwaarde om die jonge ondernemers naar de stad te krijgen, is natuurlijk de aanwezigheid van investeringskapitaal en een aantal grote internationale bedrijven. Maar misschien nog belangrijker zijn de levenskwaliteit en het culturele aanbod die een stad hen kan bieden.”

“Start-ups reiken innovatieve oplossingen aan voor maatschappelijke vraagstukken. Ze zijn een belangrijke partner om te evolueren naar een smart city, die technologie gebruikt om het leven in de stad gemakkelijker te maken. Daarom stellen we als stad zoveel mogelijk open data ter beschikking. We zetten ook in op co-creatie om samen met ondernemers en organisaties na te denken over de stad van de toekomst.

We vertrekken daarbij niet vanuit de technologie, maar vanuit een probleem dat moet worden opgelost om steden leefbaarder en duurzamer te maken. Start-ups zijn daar de ideale partners voor.”

(VER)BOUWEN TREND 13

Een woning al na dertig jaar moeten afbreken, dat is evenzeer verloren energie - Rob Mols

Allemaal energieneutraal

Tegen 2020 moeten alle daken in Vlaanderen geïsoleerd zijn. Daarna gaat de lat alleen maar hoger, met als ultieme doel alle woningen bijna-energieneutraal (BEN) te maken.

Wat dat kan betekenen, tonen de bewoners van een gerenoveerde boerderij in Oud-Heverlee.

TEKST HERMIEN VANOOST

H

oe ouder de woning, hoe slechter de energiescore. Tot die simpele conclusie kom je wanneer je alle tot nu toe afgeleverde energieprestatiecertificaten samenlegt. Als je bovendien weet dat meer dan de helft van de woningen in Vlaanderen voor 1970 gebouwd is, dan begrijp je meteen waarom onze overheden het nog enige tijd over isoleren zullen hebben. Het doel van het recent afgesloten Renovatiepact is alvast helder: tegen 2050 moet de gemiddelde energiescore van de Vlaamse woning met 75 procent verbeteren. Of, het energiegebruik van elke woning zou tot 100 à 110 kWh/m² moeten zakken.

de aardwarmte zouden kunnen gebruiken.”

OP HET DAK verschijnen er binnenkort PVT-panelen, waarmee ze zowel zonnestroom als –warmte zullen kunnen opwekken. “Op die manier kunnen we de geothermie regenereren: de warmte die we uit de aarde halen, zullen we via de zonnepanelen aan

de aarde teruggeven.” Om de zonne-energie zoveel mogelijk zelf te kunnen gebruiken en zo weinig mogelijk op het net te moeten zetten, kochten ze enkele batterijen aan.

enkele (ver)bouwer hernieuwbare energie vandaag links mag laten liggen. “De kosten hoef je niet per se direct te maken. Voorzie wel de wachtbuizen en de ruimte voor een installatie.”

aardig prijskaartje aan al die technologische hoogstandjes hangt, daar is Peeters zich van bewust. Toch vindt ze dat geen

OOK KLEINERE INVESTERINGEN

DAT ER EEN

kunnen volgens Peeters een verschil maken. Ze verwijst onder meer naar een douchewarmtewisselaar

ARCHITECT ROB MOLS,

die al verschillende passiefhuizen begeleidde, sluit zich bij het advies van Peeters aan. Al vindt hij zelf dat het bij energiezuinig bouwen niet alleen over het directe verbruik zou moeten gaan. “Elk gebouw zou ook over de tijd heen duurzaam moeten zijn. Een woning al na dertig jaar moeten afbreken, dat is evenzeer verloren energie.”

In de mate van het mogelijke ontwerpt hij zijn huizen dan ook zo dat ze met de veranderende behoeften van de bewoners kunnen mee-evolueren en eventueel zelfs makkelijk tot een kantoor kunnen worden omgebouwd.

DAT ER VEEL energie te besparen en zelfs te winnen valt, bewijst het renovatieverhaal van Leen Peeters.

Samen met haar partner kocht ze in Oud-Heverlee een boerderij uit 1931 om er een BEN-woning van te maken. Overdreven ambitieus, zou je op het eerste gezicht denken. Maar omdat de bouwvrouw annex burgerlijk ingenieur zelf onderzoek doet rond energie-innovatie en de woning ook als demo gebruikt, mocht het uiteraard een paar stappen verder gaan.

PEETERS BESLISTE BIJVOORBEELD om het huis met geothermie te warmen. “Om stabiliteitsredenen moesten we sowieso onderboren. We hebben de aannemer gevraagd om in twaalf funderingspalen van zeven meter diepte leidingen te voorzien, zodat we door middel van een warmtepomp

waarmee je de warmte van je afvoerwater kunt recupereren.

Zelf de handen uit de mouwen steken is een andere manier om te besparen. “Ik ben bijvoorbeeld uren in de weer geweest om de isolatie in ons dak met tape af te dichten. Bijkomend voordeel: je bent na afloop zeker dat het goed gedaan is. Niemand is immers strenger dan jijzelf.”

het belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken.

“Een bestaande rijwoning in het centrum van de stad zal een minder goede energiescore halen dan een passiefhuis op de buiten.” Maar de mobiliteit van de bewoners moet je ook in rekening brengen, waardoor zo’n rijwoning het naar energieverbruik misschien net beter doen. “Het is dus essentieel om alle aspecten van energie aan te pakken. Je zou mensen zo ver moeten krijgen dat ze op alle vlakken slim met energie omgaan.”

VERDER VINDT HIJ

Als je verbouwt, voorzie dan zeker de wachtbuizen voor bijvoorbeeld zonnepanelen - Leen Peeters

14 BRAND REPORT MODULAR

FOKUSMODERNESTAD.BE

Ook je verlichting wordt intelligent Slimme deurbellen, slimme rookmelders en slimme thermostaten… De apparaten die we in onze huizen en kantoren halen, krijgen alsmaar meer intelligentie toebedeeld en kunnen tegenwoordig met elkaar communiceren via het internet. Zelfs onze verlichting.

TEKST FREDERIC PETITJEAN

M

et de term connected-revolutie, duiden specialisten de trend aan waarbij apparaten een netwerkverbinding krijgen, zodat ze met andere apparaten kunnen communiceren. Die toevoeging maakt interessante toepassingen mogelijk: het beantwoorden van de deurbel op je smartphone of het bekijken van de beelden van je bewakingscamera op je laptop.

Je kunt ook scenario’s bedenken waarbij het ene apparaat het andere gaat aansturen. Zodra je temperatuursensor bijvoorbeeld voelt dat het buiten 20 graden is, gaat de thermostaat automatisch lager.

OOK VERLICHTING KRIJGT tegenwoordig dit soort toepassingen. Onder meer de Roeselaarse fabrikant Modular Lighting Instruments, bekend van zijn high end design-armaturen, is er volop mee bezig. “Die trend is eigenlijk heel snel opgepikt”, zegt ceo Bart Maeyens. “Vijf jaar geleden moest je heel hard zoeken

naar een tv met wifi aan boord, tegenwoordig is dat standaard.

Ook connected lighting zal heel snel een commodity worden.” kun je bovendien toepassen zo ver als de verbeelding van de software-ontwikkelaars en de gebruikers reikt. “Automatische bediening, energiebesparing, veiligheid en het oproepen van verschillende lichtsferen, zijn de meest voor de hand liggende applicaties”, zegt Maeyens. In kantoren, residentiële woningen en winkel wordt er meestal wit licht gebruikt, om zo het juiste licht te creëren. “Maar het is bijvoorbeeld ook perfect mogelijk om al je lampen rood licht te laten schijnen wanneer je rookdetector aanslaat.

Rood licht verhoogt namelijk de zichtbaarheid bij rook.”

DIT SOORT VERLICHTING

HET HOEFT TROUWENS niet altijd zo serieus te zijn. Door de koppeling met het IFTTT-protocol (If This

Then That, red.), kun je je lampen bijvoorbeeld zo programmeren dat ze beginnen te knipperen wanneer je een nieuw mailtje

Dit soort connected lighting zal heel snel een commodity worden - Bart Maeyens hebt binnengekregen. Of als je favoriete voetbalploeg een doelpunt heeft gescoord. Ook leuk: de koppeling met je tv-scherm. Zo kan je hele woonkamer groen kleuren wanneer je een film bekijkt die zich in de jungle afspeelt. Of blauw bij onderwaterscenes. “Ik

kan me perfect voorstellen dat verlichtingsfabrikanten voor zulke zaken nog gaan samenwerken met tv-zenders”, zegt Maeyens. van dit soort verlichting betreft, hebben we ook nog lang niet het einde gezien. Op dit moment gebeurt dat nog vooral via smartphones en afstandsbedieningen. Tegen 2020 verwacht Maeyens dat we dit soort zaken vooral via de stem gaan bedienen. “Via Siri van Apple bijvoorbeeld. Of via personal assistants als Google Home of Amazon Echo. Nog later zie ik ook bijvoorbeeld een koppeling met intelligente kleding.

Via een ingebouwde knop in pakweg je hemd of je jas.”

van onze armaturen in staat om met ledlampen te werken. Dit jaar is dat 85 procent, volgend jaar zelfs honderd procent. Dat om je een idee te geven hoe snel dit proces gaat.”

WAT DE BEDIENING

zal tegen 2020 dan ook doodnormaal zijn.

Maeyens: “Dit gaat volgens mij dezelfde weg op als ledverlichting.

In 2010 was ongeveer 15 procent

AUTOMATISATIE IN VERLICHTING

Modular Lighting Instruments is opgericht in 1980 met een duidelijke missie: modulaire verlichting aanbieden die het juiste licht geeft, met de juiste lichtsterkte, op de juiste plaats. Beantwoorden aan deze missie wordt gemakkelijker, nu Modular Lighting Instruments als eerste architecturale verlichtingsonderneming ter wereld het volle potentieel van connected lighting tot in residentiële, kantoor-, zorg- en retailomgevingen brengt. Meer dan onze passie voor engineering en technologie, hebben onze merkidentiteit, design en marketing er altijd voor gezorgd dat wij uit de massa sprongen. We werken hard om onze liefde voor kunst, architectuur, humor en schoonheid te bewaren, die van bij de start onderdeel van ons DNA zijn. Onze designs zijn gedurfd en onze campagnes stoer en opmerkelijk. Dat is Modular Lighting Instruments: architecturale verlichting met ballen.

van Modular Lighting Instruments werkt volgens het Philips Hueprotocol. Er zijn echter nog andere protocollen en het is nog lang niet zeker welke tot een standaard zal uitgroeien. Maar Maeyens is echter niet bang wat de toekomst zal brengen: “De domoticastandaarden die tot nog toe een succes zijn geworden, waren de open standaarden”, reageert hij. “Zoals KNX of Dali. Hue is gebaseerd op Zigbee en is veruit het leidende protocol.

Apple HomeKit, Samsung Smart Home, Bosch, ze hebben er zich allemaal achter geschaard. Is dat een garantie voor 100 procent zekerheid? Nee, maar ik ben er toch vrij gerust op (lacht).”

DE SLIMME VERLICHTING

ANTHONY LOGGHE CHRONICLE 15

#MODERNESTAD

PPS meets real estate

PPS heeft veel verschijningsvormen. Terwijl de DBFM(O)-variant met wisselend succes wordt gehanteerd voor projecten van publieke infrastructuur, zijn de zogenaamde ‘gemengde projecten’ volop in trek in de context van moderne stads- en gebiedsontwikkeling.

TEKST ANTHONY LOGGHE, VENNOOT BIJ EUBELIUS

P

ubliek private samenwerking of ‘PPS’ wordt al te vaak in één adem vernoemd met complexe infrastructuurprojecten, zoals snelwegen, tram- en metrolijnen, bruggen, gevangenissen... die slechts gespreid in de tijd worden vergoed door de overheid. Concreet gaat het dan om ‘DBFM(O)’ (design, build, finance, maintain & operate, red.), waarbij de overheid de infrastructuur laat ontwerpen, bouwen en voorfinancieren door een private projectvennootschap, gevolgd door een lange periode van onderhoud en/of exploitatie. Deze vorm van PPS heeft ontegensprekelijk haar merites al bewezen, maar als hiervoor wordt gekozen, moet de werkelijke value for money steeds omzichtig worden geëvalueerd.

PPS IS EVENWEL een draak met verschillende gezichten. Zo blijkt samenwerking tussen publiek en privé vaker ook een succesvolle manier (of must?) voor moderne stads- of gebiedsontwikkeling.

Daarbij doet de lokale overheid niet alleen een beroep op de expertise van een private partner om het benodigd publiek vastgoed, zoals een school of administratief gebouw, te realiseren, maar om dit ook in te planten in een omgeving waar het aangenaam wonen, werken en ontspannen is.

van één geïntegreerde overheidsopdracht worden de private

IN HET KADER

inschrijvers aldus aangemoedigd tot multifunctionele, innovatieve en duurzame oplossingen voor de betrokken site, met aandacht voor mobiliteit en minder hinder. De uitdaging bestaat er dan in om de realisatie van het publieke vastgoed zo optimaal mogelijk te combineren met private ontwikkeling. Als dat alles gerealiseerd kan worden zonder uitgaven door de overheid – gesloten beurzen – is de win-win absoluut.

PPS blijkt vaker een succesvolle manier voor moderne stads- of gebiedsontwikkeling

OM EEN GEMENGD project tot een succes te brengen, is het aangewezen om op voorhand grondig de technische, financiële en juridische haalbaarheid af te toetsen. Niet in het minst inzake ruimtelijke ordening, vergunningen, fiscale optimalisatie en subsidiemogelijkheden. Bovendien zijn accurate afspraken tussen alle stakeholders cruciaal, net als een transparante communicatie met de burger. Ook vergen gemengde projecten bijzondere aandacht op het vlak van aansprakelijkheids- en risicoverdeling tussen ontwikkelaar, architect en aannemer.

gemeente die voorgaande aanbevelingen in acht neemt, geniet evenwel van een multifunctionele, innovatieve en duurzame oplossing voor zijn site, die doorgaans sneller wordt gerealiseerd dan wanneer alle onderdelen afzonderlijk worden aanbesteed en waarbij de aanwending van het beschikbare budget wordt geoptimaliseerd.

EEN STAD OF

Waterdichte service in duurzaam waterbeleid en infrastructuur ∙ Waterbehandeling ∙ Hergebruik regenwater ∙ Innovatieve projecten ∙ ...

Nijverheidsstraat 58 (industriezone Oost) · BE-2570 Duffel T +32 15 63 75 53 · E info@naturesolutions.be

www.naturesolutions.be

Pech bijstand

Geen druppel meer in de tank, maar toch op tijd om te toosten.

Onze wegenwachters gaan verder om je snel weer op weg te helpen.

Het nieuwjaarsfeest, daar wil je geen seconde van missen. Maar loopt er onderweg toch wat fout, dan kan je rekenen op VAB-Pechbijstand. Onze eigen wegenwachters komen ter plaatse en halen je in geen tijd uit de kou.

Bel 03 253 60 96 of kijk op vabpechbijstand.be