D I T D OSS I E R WO R DT G E P U B L I C E E R D D O O R S M A RT M E D I A E N VA LT N I E T O N D E R D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DACT I E VA N H E T N I E U WS B L A D
NOV ‘21
WINTERGUIDE Kawtar Ehlalouch Een warm winterwonderland
Wintermode Modieus en slim de winter in
Peter Landsheere Op naar een veilige winter
Seppe Nobels
Lees meer op Fokus-online.be
met vitamine D !
800 400 600
400 600
Versterk uw weerstand
600
”Mensen willen in de winter een leuke tijd doorbrengen en waar kun je dat beter doen dan aan tafel?”
DAN é FON T / rim
✹
e
DANT / .FON ✹
G-tablet / ✹ TIN
EL
e
Pour chaqu
verhoogde behoeften
1000 800 400 600 2000
1000 800 400 600
jd
V o o r lk e lee e
âg
1 com p
Bij uw apotheker
-tablet / ✹ ELT
fti
1 SM
0 - 12 j. 12 - 60 j. 60+ j.
om te starten bij groot tekort
2 VOORWOORD
FOKUS-ONLINE.BE
Kawtar Ehlalouch
Een warm winterwonderland waar je kunt zijn wie je bent
4
6
10
19
LEES MEER.
Laten we van deze winter de warmste winter ooit maken. Zoek het kind in jezelf en probeer te voelen hoe je toen vol warmte naar de wereld keek. Het was bijna een sprookjeswereld. Hoe magischer, hoe beter. Al hou je niet zo veel van die kou en nattigheid tussen november en februari. We maken er toch een warm sprookje van.
4
Modieus en slim de winter in
6
Zonder brokken de berg af glijden
10
Interview: Seppe Nobels
12 Gezond de winter door
W
e schrijven geen sprookje over prinsen en prinsessen, lang haar, zeven dwergen of een appel. Ik heb het over een sprookje waarbij je de warmte écht voelt. Een sprookje waarin je hopelijk op een bepaald moment ontwaakt uit bed, uit je raam kijkt, en ziet dat de straten gehuld zijn in een mooi wit laken. Die allereerste sneeuw die onaangeroerd ligt op alles wat stilstaat. En jij hebt de eer om de eerste stap te zetten. Je vergeet hoe koud het voelt aan je neus en je let op de wolkjes die jouw adem vormt. In die periode voel je de warmte extra hard.
Je kunt pas
We maken er deze winter een warm sprookje van. Zonder Repelsteeltje, een boze heks of een spiegeltje aan de wand. We maken er een warm sprookje van door jezelf in te wikkelen in truien, dikke jassen, mutsen met of zonder pompon, pluizige sjaals en handschoenen - die je waarschijnlijk op een bepaald punt verliest. We absorberen de warmte. Thuis. Onder een dekentje, verwarmen onze handen en vingertoppen met warme chocolademelk. Maar dat is niet genoeg…
je warmte delen als je jouw eigen warmte voelt.
Om er deze winter een sprookje van te maken hebben we veel meer nodig dan dat. Geen kasteel, de eeuwige slaap of een gekke kikker. We hebben elkaar nodig. Geef elkaar warmte, nu het weer mag. Kijk elkaar nog eens in de ogen. Kort of lang. Geef een vuistje, een hand, een knuffel en een kus. Verwarm elkaars hart. Door eens te glimlachen naar de onbekende persoon op het perron die het waarschijnlijk even koud heeft als jij. Door de magische kracht van een compliment te geven en op die manier een lach te toveren op iemands gezicht.
Maar het begint vooral allemaal bij jezelf. Want om er deze winter écht een sprookje van te maken, heb je jouw eigen warmte nodig. Dat is waar het elk jaar opnieuw om zou moeten draaien. Je kunt pas je warmte delen als je jouw eigen warmte voelt. En dat is niet altijd even simpel. Het is veel makkelijker om kritisch te zijn tegenover jezelf. Om in de spiegel te kijken en te zien wat er allemaal mis is. Het is veel gemakkelijker om jezelf te vergelijken met honderden andere mensen en een beeld te vormen op basis van wat je denkt dat andere mensen denken over jou. Daarom vind ik het tijdens De Warmste Week dit jaar extra belangrijk dat jij kunt zijn wie je bent. Op welke manier dan ook. Want jij bent jij. En daar heeft niemand iets over te zeggen. Jouw eigen warme vlam moet je goed bewaken. Zorg dat je jouw eigen vlam beter voelt dan die van iemand anders. Gooi er af en toe wat hulp bij in de vorm van liefde van andere mensen, zodat die kan blijven flakkeren. Want als je wil kunnen zijn wie je bent, moet je jouw vlam altijd aanwezig laten zijn. Dat mag en dat moet. En af en toe kan jouw vlam misschien wat minder warm aanvoelen. Maar doven doet hij nooit.
14
Maak je woning winterproof
19
Peter Landsheere: Op naar een veilige winter
COLOFON. COUNTRY MANAGER
CHRISTIAN NIKUNA PEMBA HOOFDREDACTIE
ELLEN VAN HOEGAERDEN CREATIVE DIRECTOR
BAÏDY LY EINDREDACTIE
DON VAN DER PUTTEN TEKST
BALDWIN VERHOEVEN FREDERIC PETITJEAN LAYOUT
DEE BERNAERS COVERBEELD
HEIKKI VERDURME DRUKKERIJ
COLDSET PRINTING PARTNERS
SMART MEDIA AGENCY.
LEYSSTRAAT 27 2000 ANTWERPEN +32 (0)3 289 19 40 REDACTIE@SMARTMEDIAAGENCY.BE FOKUS-ONLINE.BE
De Warmste Week is een project van VRT en wordt gerealiseerd met de warme steun van KBC, die mee zijn schouders zet onder de solidariteitsactie die heel Vlaanderen meesleept rond het centrale thema: Kunnen zijn wie je bent.
Door Kawtar Ehlalouch, MNM-presentatrice, ambassadeur De Warmste Week
Veel leesplezier!
Inessa Tselichsheva Project Manager
PROGRAMMA CC DE FACTORIJ
CC De Factorij opende de deuren in 2017 in hartje Zaventem. Ontdek de warme voorstellingen, gezellige concerten en nieuwe expo! CIRCUS
MUZIEK
DANS
FAMILIE
THEATER
HUMOR
FILM
EXPO
ZA 20 NOV ‘21
DO 25 NOV ‘21
ZA 4 DEC ‘21 T/M 5 FEB ’22
ZA 18 DEC ‘21
MUZIEKTHEATER DE KOLONIE MET LUCAS VAN DEN EYNDE
ENSEMBLE LE MUSE
MAROESJKA LAVIGNE
CHARKOV CITY OPERA & BALLET
Onheil in Black Creek Theaterwestern met tekst van Hugo Matthyssen
The music of Ennio Morricone Iconische filmmuziek live gebracht door Italiaans orkest
Lost Lands (foto-expo) Vernissage op 4 december in aanwezigheid van de fotograaf
PROGRAMMA & TICKETS: WWW.CCDEFACTORIJ.BE
De notenkraker Klassiek ballet op muziek van Tsjaikovski
#FOKUSWINTERGUIDE
SYMFONIEORKEST VLAANDEREN • BRAND REPORT 3
Hoe kunst jongeren uit het keurslijf haalt Cultuurhuizen zitten al een poos niet meer strak in het korset. In hun nieuwe rol zoeken ze het spanningsveld op tussen creativiteit en establishment, tussen vrij denken en hokjesmentaliteit. “Kunst is een veilige plaats voor jongeren om emotioneel uit te breken.”
H
et is een wetmatigheid zo oud als de straat: op een podium gebeurt wat in het echte leven niet mag en kan. “Daarmee heb je als artiest de sleutel in handen tot het hart en de ziel van de kijker”, weet Wouter Bruneel. De acteur en theatermaker zou een seizoen geleden al een familievoorstelling maken in opdracht van het Symfonieorkest Vlaanderen. Maar corona zorgde ervoor dat GEKRIJS! wat langer wegbleef van de planken. Het maakt de muzikale theatercompositie – of theatrale muziekcompositie – er niet minder relevant op. “Voor GEKRIJS! was het oorspronkelijk de bedoeling om een redelijk ingetogen levensverhaal van Beethoven te brengen”, vertelt Bruneel. “Door corona hebben we de focus van de voorstelling verlegd. Voor veel mensen, zeker ook voor kinderen en jongeren, is het toch even zoeken om weer los te komen van alle maatregelen die ons aan banden hebben gelegd. Nu we weer samen mógen zijn, willen we die beleving ook voluit aangaan en zo vreugdevol mogelijk maken. Met ogenschijnlijk ernstig materiaal doen we iets ongelooflijk zots. We brengen de meester en het kind samen rond de persoon van Beethoven – de Kurt Cobain van zijn tijd. De Duitse componist was iemand die alle hokjes platsloeg, aanvankelijk niet naar waarde werd geschat, maar toch baanbrekend werd.” Kunst is een veilige plaats voor kinderen en jongeren om emotioneel uit te breken, beaamt intendant Frederik Styns van Symfonieorkest Vlaanderen. “We zijn vaak zo in onszelf gekeerd in de digitale wereld waarin we leven. Een culturele voorstelling werkt juist intrinsiek verbindend. Kijk je naar ons orkest, dan zitten daar zestig mensen op het podium die even
De rol van het cultuurhuis is door de jaren heen sterk geëvolueerd. We weten intussen: als je een ander publiek wil bereiken, dan moet je ook anderen dingen doen. al hun vooroordelen en principes opzijzetten om samen iets ongelooflijk moois te maken wat de som van de delen overstijgt.” Het is een ervaring die binnenkomt bij jonge mensen, ondervindt Styns keer op keer. “Ik herinner me een open repetitie van ons project ‘Samen groter!’, waar we kinderen live laten kennismaken met een klassiek orkest. Een klein jongetje begon plots te huilen toen hij de impact van het orkest over zich heen kreeg. Die akoestische kracht, maar ook de gevoelsmatige rijkdom van de muziek: het doet iets heel bijzonders met jonge mensen.” Het is maar één voorbeeld van de diverse projecten die Symfonieorkest Vlaanderen vandaag inricht voor kinderen en jongeren. “We zetten al een aantal jaren sterk in op talentontwikkeling en hebben een reeks trajecten voor zowel jonge dirigenten als jonge componisten, solisten en orkestmusici. Daarnaast bereiken we met onze educatieve en outreachprojecten bepaalde publieksgroepen die anders nooit in een concertzaal zouden komen.” Wil je als cultuurorganisatie vernieuwend zijn, dan moet je bewust dingen maken die de geijkte kaders doorbreken, vindt de muziekdirecteur.
“De rol van het cultuurhuis is wat dat betreft door de jaren heen sterk geëvolueerd. We weten intussen: als je een ander publiek wil bereiken, dan moet je ook anderen dingen doen. Natuurlijk refereren we in de klassieke muziek naar een eeuwenoude traditie, die past in een zeker ceremonieel kader. Maar áls er al sprake is van een keurslijf, dan heeft dat vooral te maken met de manier waarop een werk getoond en georganiseerd wordt, en niet met de kunst zelf. Wijzelf vinden het belangrijk om ons aanbod te herdenken over alle hokjes heen. Onlangs streamden we nog een concert met gaming muziek, dat op drie dagen tijd door drie miljoen mensen bekeken werd. Gigantisch, niet?” Kunst kan een heel rijke wereld openen voor jonge mensen, is Frederik Styns overtuigd. De uitdaging voor cultuurmakers is wel om niet betuttelend te zijn. “Wie iets maakt voor kinderen en jongeren, komt wel eens in de verleiding om uitleggerig te worden of kindertaal te gebruiken. Ik denk dat we jongeren vaak onderschatten. In de familievoorstelling die Wouter voor ons maakt, is juist de gelaagdheid interessant. Kinderen én ouders kunnen er vanuit hun eigen perspectief in op zoek gaan naar iets waardevols voor zichzelf.”
Symfonieorkest Vlaanderen werd opgericht in 1960 en bouwde de voorbije jaren een internationale reputatie op vanuit zijn uitvalsbasis, muziekcentrum De Bijloke in Gent. Het 60-koppige orkest wordt geleid door chef-dirigent Kristiina Poska uit Estland. Met GEKRIJS! (6+) brengt Symfonieorkest Vlaanderen een familievoorstelling op de scène over een doodgewoon kereltje uit Bonn dat uitgroeide tot de meest uitgevoerde componist aller tijden. Een wonderlijke mix van humor, pruiken en poëzie.
“Het doel is om laagdrempelig te zijn zonder in te boeten aan inhoud, diepgang en kwaliteit”, vult Bruneel aan. “Als kunstenaar en cultuurhuis probeer je altijd om bruggen te slaan, zelfs al worden die niet altijd bewandeld. Mijn grote aha-erlebnis met GEKRIJS! is dat klassieke muziek nooit zo hedendaags is geweest als nu. Enerzijds heb je de miskenning en rigiditeit van het establishment, anderzijds de speelsheid van de grootmeester en zijn wilde drang naar vrijheid en vreugde. De onderliggende boodschap voor de jeugd? Laat je niet in een keurslijf steken, denk voor jezelf en volg je eigen weg, daar vaart je creativiteit wel bij.”
Wouter Bruneel Acteur en theatermaker
Frederik Styns Intendant
4 MODE
FOKUS-ONLINE.BE
Modieus en slim de winter in De winter is gestart, maar is je kleerkast er wel klaar voor? Zoals elk jaar staan in de wintercollectie warmte en comfort centraal, maar wat betekent dit concreet? Welke stoffen, tinten en prints zijn in, en hoe vind je duurzame kledij?
L
ieselot Scheirlinck werkt voor Studio10 en is verantwoordelijk voor het kledingmerk March23. Ze ontwerpt en regelt de verkoop van haar producten, waardoor ze dicht bij de klant staat. Silke De Backer daarentegen is een beauty- en fashionblogger bij silkeblogs.com. Ze is mede-eigenaar van een stoffenwinkel en maakt veel van haar eigen kledij zelf. Beide vrouwen zijn dus helemaal thuis in de modewereld en bieden je alle informatie die je nodig hebt om deze winter stijlvol én slim in te zetten. “Zelf draag ik heel graag kasjmier”, vertelt Lieselot. “Het is een warme, aangename stof die zich aan je temperatuur aanpast. Hierdoor krijg je het niet snel te warm. Ook angora is echt mijn favoriet.” De gebreide angora pulls van March23 zijn niet voor niets populair. “Je kunt ze op verschillende manieren dragen. Die pull is heel leuk op een jeans, maar je kunt die ook combineren met een velvet of lederen rok of een gekleder schoentje.” Silke zweert voornamelijk bij ribfluweel. “Het biedt een stoere look zonder er onverzorgd uit te zien. Je kunt er alle kanten mee op: een wijde broek is comfortabel maar krijgt toch structuur dankzij de geribde stof en een schattig jurkje wordt stoerder in ribfluweel.” Zolang het maar comfortabel blijft, beweert ze. “Doordat we de voorbije maanden veel binnen zaten, blijven we ook nu nog kiezen voor stoffen als french terry, jogging, flanel en fluweel, die warmte en comfort bieden.” Zoals stoffen letterlijk warmte creëren, doen kleuren dat op hun manier. “In onze collectie zie je een opkomst van bruine kleuren”, vertelt Lieselot. “Vanille, cho-
In mode vind ik het heel belangrijk niet zomaar alles te volgen. Je moet vooral dragen waar jij je goed in voelt. — Silke De Backer, beauty- en fashionblogger
coladebruin of terracottakleuren, dat zijn momenteel de belangrijkste tinten.” Voor Silke mogen ook kleuren die aan juwelen doen denken. “Warm paars, smaragdgroen en okergeel. Luxe!”
Wat met de prints? “In de zomer zagen we lichte, felle bloemenprints”, vertelt Silke, “maar deze winter ligt de nadruk op donkere bloemenprints. Die zijn gemakkelijk te dragen met de herfstige kleuren.” March23
daarentegen is niet echt te vinden voor drukke prints. “Wij volgen niet blindelings de trendrapporten. Bij ons ga je niet snel prints of agressieve kleuren vinden, maar eerder zachte, natuurlijke prenten en materialen.” Ook Silke laat zich niet sturen door algemene trends. “In mode vind ik het heel belangrijk niet zomaar alles te volgen. Je moet vooral dragen waar jij je goed in voelt.” Een trend waar beide vrouwen dan weer wel belang aan hechten, is slow fashion. Die is puur ecologisch en keert zich tegen fast fashion waarbij kleren snel geproduceerd en vervangen worden. Dat draagt bij tot een hoop afval die met simpele handelingen vermeden kan worden. “Wij hebben veel leder in de collectie”, vertelt Lieselot. “Het is een sterk materiaal dat lang meegaat als je er zorg voor draagt. Het is een investering die je seizoenen na elkaar kunt dragen.” Daarnaast zijn er nog duurzame stoffen, weet Silke. “Let goed op een Oeko-Tex of GOTS-label bij katoen. Steeds meer worden dit soort labels de norm. Andere stoffen die niet enkel duurzaam, maar ook heerlijk zacht zijn, zijn tencel, EcoVero-viscose en bamboestof.” Silke gaat nog trager in de slowfashiontrend door haar kledij zelf te naaien. “Een kledingstuk dat je zelf naait heeft een grotere waarde omdat je er veel tijd in steekt. Je draagt het ook langer dan iets wat je voor een paar euro’s bij een grote keten koopt. Je eigen kleding maken is natuurlijk ook een stuk duurzamer. Je denkt meer na over het werk dat erin zit, maar ook omdat je kunt kiezen voor stoffen die duurzamer zijn.” Door Baldwin Verhoeven
6 WINTERSPORT
FOKUS-ONLINE.BE
Zonder brokken de berg af glijden De winter staat voor de deur en dat betekent voor heel veel mensen weer plannen maken voor een skireis. Waar gaat de Belg graag naartoe? Wat mag dat kosten? En hoe hou je het veilig? Didier Praet van reisbureau SnowMania en Xavier Van Caneghem van verzekeraar Europ Assistance leggen uit.
Wat kost een skipas? Wie een weekje wil gaan skiën in de Alpen is gemiddeld ruim 275 euro kwijt aan een skipas. Dat blijkt uit onderzoek van Snowplaza en Skiinformatie.nl. De duurste pasjes vind je in exclusieve skioorden als Courchevel, Val Thorens en SaasFee. In die laatste ben je gemiddeld 338 euro kwijt. Wie de grote skigebieden in de Alpen mijdt en kiest voor kleinere gebieden is voor minder dan 200 euro gesteld. Dat is zo bijvoorbeeld in Sonnenkopf of Le Grand Bornand.
Ischgl kreunt onder rechtszaken De Oostenrijkse consumentenorganisatie VSV bereidt een zaak voor namens 6000 mensen (onder wie ook veel buitenlanders) tegen de Oostenrijkse overheid en het skioord Ischgl. Meestal gaat het om mensen die corona opliepen of familie aan de ziekte verloren. Toen in maart 2020 bleek dat een barman er veel mensen had besmet bleef het oord nog dagenlang open. Pas half maart werd het tot quarantainegebied verklaard, waarna veel mensen het virus thuis verder verspreidden.
R
uim 730.000 Belgen boeken jaarlijks een skivakantie, zo blijkt uit een onderzoek dat Savoie Mont Blanc Tourisme en enkele skistations in 2019 lieten uitvoeren. Een behoorlijk aantal landgenoten houdt er dus van om op de latten te staan, maar moest de voorbije jaren verstek geven, corona, weet u wel. Het verlangen om een reis te boeken is dan ook erg groot, zegt Didier Praet van het gespecialiseerde reisbureau SnowMania uit Heist-op-den-Berg. “Je voelt dat heel veel klanten weer snakken naar een skivakantie. Veel mensen wachten dan ook niet af, de eerste boekingen liepen bij ons eind augustus, begin september al binnen.” Qua bestemmingen is de Belg een traditionalist. Uit het onderzoek van Savoie Mont Blanc Tourisme bleek al dat Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland en Italië de favorieten zijn. Dat is ook de ervaring van Didier. “Dat kwartet maakt inderdaad de absolute meerderheid uit van de boekingen, vooral in het segment waar wij op mikken: familievakanties, groepsvakanties en bedrijfsreizen. Die vier zijn goed voor zeker 90 procent. Pas op, het is perfect mogelijk om te gaan skiën in pakweg Zweden, Canada of zelfs Turkije, maar dat zijn toch echte nichemarkten. Zwitserland was ooit de populairste bestemming, maar dat land is zo waanzinnig duur geworden dat het zichzelf uit de markt heeft geprijsd. In Oostenrijk, Frankrijk en Italië krijg je gewoon veel meer waar voor je geld.” Qua centen lopen de cijfers heel erg uiteen, zegt Didier, van lowbudgetreizen tot luxevakanties. “Wat in alle
allemaal skiërs”, zegt Xavier Van Caneghem van Europ Assistance. “Het soort kwetsuren hangt af van de leeftijd. Het zal niemand verbazen dat snowboardblessures zich vooral voordoen bij de jongere en skiblessures vooral bij oudere wintersporters. Wat we ook zien is dat het aandeel van de -10-jarigen ook elk jaar groter wordt. Zij vertegenwoordigden liefst 44 procent van het aantal gekwetsten in die periode.”
Qua bestemmingen is de Belg een traditionalist: Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland en Italië blijven de toppers. budgetcategorieën tegenwoordig wel in is, is de all-in-formule. Dan bedoel ik geen Club Med-toestanden, maar wel dat alles geregeld is van aankomst tot vertrek: vervoer, toegang tot de pistes, de skipasjes, skilessen… mensen willen zich daar ter plaatse geen zorgen meer over maken. We zien ook duidelijk dat de populariteit van busreizen afneemt, allicht door corona. De meeste mensen gaan liefst met de eigen wagen.”
Eens ter plekke is het natuurlijk ook zaak om een en ander veilig te houden. Dat dat niet altijd lukt, bewijzen de zogenaamde ‘gips vluchten’: de landgenoten met een gebroken been of arm die vanuit de skigebieden met een vliegtuig gerepatrieerd moeten worden. “In de krokusvakantie van 2020 repatrieerden wij ruim 240 geblesseerde vakantiegangers en hun familie uit de Alpenlanden, al waren dat niet
Hoe gevaarlijk je je sneeuwvakantie maakt, hangt natuurlijk vooral van de vakantieganger zelf af. Sommige mensen houden het bij hoogstens wat langlaufen of sneeuwschoenwandelen, andere gaan graag rodelen of snowkiten. “Hoe je het ook wil aanpakken, er zijn toch wel een paar basisregels waar je je best aan houdt”, geeft Van Caneghem mee. “Het is natuurlijk absoluut onmisbaar om een helm te dragen en ook de rest van je materiaal moet goed overeenstemmen met je gestalte en moet in goede staat zijn. Begin ook zeker een week of drie voor je vertrek met wat fysieke voorbereiding: gaan fitnessen is zeker een goed idee en ga ook al eens trainen in een indoorskipiste in België. Het helpt ook dat je jezelf goed kunt inschatten en dat je je bewust blijft van de risico’s. We zien dat er gewoonlijk meer ongevallen op de pistes plaatsvinden enkele dagen nadat de vakantiegangers zijn aangekomen. Na één of twee dagen oefenen worden veel (onervaren) skiërs of snowboarders al wat zelfzekerder en beginnen ze meer risico’s te nemen. En dat kan heel snel fout lopen.” Door Frederic Petitjean
Warmte en gezelligheid zijn vandaag perfect combineerbaar met milieu en rendement. Ons nieuwste gamma gas- houten elektrische haarden verzoenen ecologie met esthetiek. Samen met onze interieurarchitecten gaan wij op zoek naar een totaaloplossing voor uw interieur. Ons hoogtechnologisch productieatelier staat garant voor een perfecte integratie van de haard in het meubel. Bezoek onze exclusieve showroom en laat u inspireren. Showroom Natiënlaan 161 B-8300 Knokke T 050 34 24 44 sales@depuydthaarden.be www.depuydthaarden.be
DEPUYDT_NIEUWSBLAD.indd 2
9/11/21 15:09
Een kerst vol muziek & magie in Roeselare
Shoppingweekends 11, 12, 18 & 19 dec
• Schaatspiste• Kerstchaletboulevard
visitroeselare.be
BADEN-BADEN The good-good life.
Een magisch winterwonderland Omringd door de overweldigende natuur van het Zwarte Woud én pas bekroond tot werelderfgoed: De Duitse stad Baden-Baden spreekt tot de verbeelding. De historische kuuroorden met warmwaterbronnen zijn trouwens maar één van de vele redenen om een bezoekje te plannen.
Baden-Baden werd dit jaar verkozen tot UNESCO werelderfgoed, en dat heeft niet alleen te maken met de rijke geschiedenis van de stad, maar ook met de majestueuze kuuroorden. Een traditie die teruggaat tot de Romeinen, want vanuit het 140 jaar oude Friedrichsbad kan je een deels blootgelegde ruïne van een Romeinse thermaalbad bekijken. “Caracalla Spa is dan weer een heel modern kuuroord, met binnen- en buiten zwembaden, grotten en hydrotherapie”, schetst Cornelia Stahr van de dienst toerisme. “Onze kuuroorden zijn op elk moment van het jaar een goed idee, maar tijdens koude wintermaanden zijn die warme stoom en thermaal water extra deugddoend.” Baden-Baden is geen typische spa-stad, want de stad biedt nog zoveel méér. Het Festspielhaus is de grootste operaen concertzaal van Duitsland en het grandioze Casino is ooit door Marlene Dietrich als ‘mooiste ooit’ omschreven.
“De kerstmarkt wordt opnieuw een magisch winterwonderland” “Vlakbij Lichtenaler Allee, een drie kilometer lang wandelpad langs de oever van de rivier de Oos, vind je het Museum Frieder Burda, waar grote namen als Picasso en Pollock hangen te blinken”, tipt Cornelia. “Voor een lichte lunch kun je terecht in het elegante en traditionele Café König, waar ooit Liszt en Tolstoy klant aan huis waren. Probeer er zeker een stukje Zwarte Woud cake. Of ga voor grande cuisine met lokale ingrediënten in een moderne omgeving in het Brenners Park-Hotel & Spa.” Nog aanraders zijn Schneider’s
Weinstube, Geroldsauer Mühle of het Michelin-restaurant Le jardin de France. Wie graag te midden van de natuur zit, kan vanuit de stad naar de omliggende wijngaarden van Rebland wandelen. In deze bijzondere wijnregio vind je één van de grootste Riesling-wijngaarden van Duitsland. Het oude centrum is klein maar charmant en opvallend rustig. Een must-visit is de kerstmarkt, die op 25 november opent en pas op 6 januari weer de deuren sluit. “Het wordt opnieuw een magisch winterwonderland met elke avond live entertainment’, kijkt Cornelia vooruit. “Je vindt er stalletjes waar ze traditionele houten figuurtjes maken om in je kerstboom te hangen, lekkere streekgerechten en heerlijke peperkoek.” Een nieuwigheid dit jaar zijn de twaalf iglo’s die je kan boeken voor maximaal acht personen: gezellig ingericht, warm en hélemaal in kerstsfeer. Baden-Baden wacht op jou!
Baden-Baden is een walhalla voor wandelaars. Ontdek de omgeving via meer dan 20 verschillende wandelroutes, goed voor 400 km aan wandelpaden. De Ebersteinburg-Rundweg is een hiking pad van 10 kilometer dat grotendeels onverhard is. Ook de 45 km lange Panoramaweg, in 2020 uitgeroepen tot Duitslands mooiste wandelweg, biedt fraaie uitzichten op de stad.
10 INTERVIEW
FOKUS-ONLINE.BE
W
e interviewen Seppe Nobels noodgedwongen aan de telefoon, tijdens een lange autorit. Niet vanwege corona, maar omdat zijn agenda ongeveer uitpuilt. Sinds zijn vertrek bij Graanmarkt 13 heeft de chef bepaald niet stilgezeten. Kook jij het liefst in de winter of de zomer?
“Goh, dat maakt me eigenlijk niet zo veel uit, beide hebben hun charmes (lacht). Ik kook vooral heel seizoensgebonden. En ik kook ook heel veel. Als je alles samentelt in de restaurants en op evenementen, serveer ik ongeveer 50.000 plats per jaar. Ik zie dus veel gerechten passeren en dan ben ik wel blij dat daar om de paar maanden een goede variatie in zit. Op dit moment (eind september, red.) kijk ik bijvoorbeeld heel erg uit naar de nieuwe paddenstoelen en de pompoenen. Je voelt dat er weer nieuwe dingen zitten aan te komen.”
Vluchtelingen helpen zie ik ook als een oplossing voor een groot probleem in de horeca: wij vinden bijna geen personeel, maar aan de andere
Seppe Nobels
kant wil bijna niemand
‘Mensen helpen is wat mij het gelukkigst maakt’
die mensen een kans geven. In de winter zullen de gerechten allicht ook iets rijker en zwaarder zijn?
“Ja, dat is zo. Mensen eten trouwens ook meer in de winter dan in de zomer én ze blijven langer zitten. Het is koud, ze hebben honger en de porties zijn groter. De winter is ook een seizoen waarin sfeer en gezelligheid heel belangrijk zijn, de eindejaarperiode speelt daar een rol in natuurlijk. Mensen willen dan samen een leuke tijd doorbrengen en waar kun je dat beter doen dan aan tafel?”
Hij is een van de absolute topkoks in ons land en leeft dus sterk op het ritme van de seizoenen. Zijn passie voor eten en voeding vult Seppe Nobels nochtans op verschillende, verrassende manieren in, onder meer in een project met vluchtelingen. Hoe is zijn liefde voor eten ontbolsterd en wat maakt hem gelukkig? Door Frederic Petitjean Beeld Heikki Verdurme
Van der Valk Hotel Gent Speciale winteractie: Hartje winter arrangement Dit arrangement is inclusief: 2 of 3x overnachting in één van onze stijlvolle comfort kamers 2 of 3x uitgebreid ontbijtbuffet 2x culinair 3-gangen diner in Restaurant Cocotte Meer informatie of reserveren? +32 (0) 9 396 55 55 | info@gent.valk.com | www.hotelgent.be
BOEK NU vanaf
€169 per persoon per 2 nachten
#FOKUSWINTERGUIDE
INTERVIEW 11
Ben je eerder een winter- of een zomermens?
“Tot voor een paar jaar deden wij bijna al onze vakanties en reizen in de zomer. Maar we hebben nu ook de wintersport ontdekt (lacht). Sinds een jaar of drie gaan we dus skiën in Frankrijk of Oostenrijk en dat is een heel toffe, nieuwe sfeer die ik daar gevonden heb. De kerstmarkten in Duitsland zijn ook zoiets wat ik nog niet zo lang geleden heb leren kennen. En je hoeft daar ook geen uren voor te reizen, in Aken, net over de grens, is er elk jaar een fantastische kerstmarkt. Dat bestaat bij ons eigenlijk niet.”
Winter of zomer maakt me niet zo veel uit, ik kook heel seizoensgebonden.
Kook jij ook nog privé, voor je gezin? Of wordt het dan te veel van het goede?
“Nee hoor, ik kook altijd. Wij zijn een nieuw samengesteld gezin, waardoor we afwisselend met zes mensen zijn of met twee. Dat is telkens wel een heel ander ritme natuurlijk. Wat wel anders is dan vroeger, is dat ik mijn werkritme probeer af te stemmen op wanneer de kinderen er zijn. Als zij bij ons zijn, probeer ik zo veel mogelijk tijd voor hen te maken. En als ze er niet zijn, steek ik een tandje bij op het werk.” Jij staat bekend als een echte ‘groentekok’, is dat ondertussen niet een beetje een stempel geworden? Want je kookt evengoed met vlees en vis.
“Het ding is: ik heb verschillende prijzen gewonnen door die typische groentekeuken en dat is zo’n beetje zijn eigen leven gaan leiden. Niet dat ik dat erg vind, hoor. Het is waar dat waarschijnlijk 70 of 80 procent van een gerecht bij mij uit groenten bestaat. Maar daarnaast gebruik ik zeker ook vis en vlees en schelpdieren, graag zelfs. Wat voor mij vooral belangrijk is, is dat het lokale ingrediënten zijn die kloppen met het seizoen. Frambozen in de winter, dat komt er bij mij niet in. Dat is niet alleen een verschrikking voor de ecologische voetafdruk, die zijn ook gewoonweg niet lekker. Door de seizoenen te volgen, krijg je ook op het juiste moment de juiste mineralen en vitamines binnen. Een wintergroente als postelein bijvoorbeeld zit vol ijzer. Dat is perfect om de griep tegen te gaan. Terwijl je in de zomer meer vitamine C binnenkrijgt. Daar zit een perfecte logica achter.” Hoe is jouw liefde voor de keuken begonnen? Kom je uit een culinair gezin?
“Nee, ik kom eigenlijk uit een warm, cultuad week van de smaak.pdf 1 7/10/21
reel-artistiek nest. Mijn vader is een architect die in de politiek beland is en mijn moeder is actrice. Je hoort vaak dat koken kunst is en dat die twee niet zo ver uit mekaar liggen, dat is eigenlijk wel zo. Eten en voeding waren ook heel belangrijk bij ons vroeger, er werd veel over gepraat en er werd veel aandacht aan besteed. Maar het rare is dat mijn ouders aanvankelijk toch niet zo blij waren met mijn beroepskeuze. De horeca, dat was voor hen heel hard werken, lange uren kloppen en nooit thuis zijn. Zeker mijn moeder raadde het af, omdat ze als actrice zelf ook vaak ’s avonds naar theaters aan de andere kant van het land moest rijden om te gaan spelen. Ze probeerde me daarvoor te behoeden, maar ik heb toch doorgezet. Ondertussen hebben we er allemaal vrede mee, hoor (lacht).” Een van jouw nieuwe projecten is de Instroom Academy, waar je kookt met vluchtelingen. Hoe is dat gekomen?
“Ik ben na twaalf jaar gestopt in Graanmarkt 13, omdat ik voelde dat ik daar zowat alles bereikt had. Dat is in alle vriendschap gegaan. Instroom is snel daarna begonnen, toen ik Chris Bryssinckx van Gatam vzw leerde kennen. Zij proberen vluchtelingen en nieuwkomers aan werk te helpen. Ik zag het als een oplossing voor een groot probleem in de horeca: wij vinden bijna geen personeel, maar aan de andere kant wil bijna niemand die mensen een kans geven. Het was eerst de bedoeling om er een tijdelijk project van te maken, maar nu gaan 16:54
we ermee door. In de eerste opleiding van vier maanden zaten twaalf mensen, die hebben nu allemaal een fulltimejob. Nu zijn we aan de volgende lichting bezig, elf man. We gaan nu ook stilaan opleidingen opstarten terwijl een andere groep al bezig is. Zodat je een continue instroom krijgt.”
Barre winter voor stroomleveranciers Sinds begin augustus zijn al zeven Britse energieleveranciers failliet gegaan. Aan de basis liggen vooral de stijgende energieprijzen die ze maar beperkt aan hun klanten kunnen doorrekenen, schrijft Het Laatste Nieuws. De Belgische sectorfederatie FEBEG ontving geen alarmerende signalen vanuit onze energiemarkt, maar noemt de huidige prijzenhausse allerminst gunstig voor haar leden en hun winstmarges.
Waarom doe je dit?
“Om mensen te helpen. Ik heb geleerd dat dat me het gelukkigst maakt. En als ik dat kan combineren met koken, is dat helemaal fantastisch. Iemand een kans geven, zien dat die met beide handen aangepakt wordt en dat daar iets moois uit groeit, dat geeft enorme voldoening. Tegelijk is dit ook voor mij een leerschool. De technieken en smaakcombinaties uit de hele wereld die elke dag de revue passeren… ik leer minstens evenveel van hen als zij van mij.”
Smart Fact. Tot slot: wat zou je geworden zijn als je nu geen topchef was? “Ik wist al heel jong dat ik kok wilde worden, dus veel alternatieven zijn er niet geweest. Wellicht zou ik dan een beroep hebben waarmee ik mensen op een andere manier zou helpen. Dat engagement heeft er altijd al wel ingezeten (lacht).”
Oostenrijk verplicht coronapas in de skilift De Oostenrijkse regering heeft nieuwe coronamaatregelen aangekondigd voor het komende winterseizoen. Dat meldt VRT Nieuws. Zo mag enkel wie gevaccineerd, recent hersteld of negatief getest is, de skilift in. In de liften zullen wel geen afstandsregels of capaciteitsbeperkingen meer gelden. Het voorbije seizoen was dat nog wel het geval. Het zal ook nog altijd verplicht blijven om een FFP2-mondmasker te dragen.
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
check de activiteiten in jouw buurt op
12 WINTERKWAALTJES
FOKUS-ONLINE.BE
Gezond de winter door De winter, het seizoen van keelpijn, een loopneus en niesbuien? Dat hoeft het absoluut niet te zijn. Als je je een beetje voorbereidt en jezelf goed verzorgt, kom je zo fris als een hoentje de winter door. Door je goed te beschermen tegen de kou, voldoende vitamines in te slaan, gezond te eten en jezelf af en toe te verwennen met een sauna of een heerlijke wellness kom je al een heel eind.
Bescherm je huid tegen koude en wind. Een trekkende, jeukende huid is een typische winterkwaal. De koude en droge lucht doet de van nature aanwezige oliën in je opperhuid immers verdampen. Gelukkig kun je dit gemakkelijk vermijden. Door je lekker warm aan te kleden als je buitengaat natuurlijk, maar ook door veel vochtinbrengende crème te gebruiken en door veel water te drinken. Dat laatste helpt om de huid van binnenuit te hydrateren. Zorg er daarnaast voor dat de luchtvochtigheid in je huis op peil blijft, bijvoorbeeld met een luchtbevochtiger. Overdrijf ook niet met al te hete baden en douches, want ook die drogen je huid uit.
Wellness en sauna. Als de zon al om vijf uur ’s avonds achter de horizon verdwijnt, is de kans natuurlijk groot dat de winterblues toeslaat. Dat fenomeen kun je perfect bestrijden door jezelf af en toe eens goed te verwennen, met een heerlijke sauna- of wellnessbeurt bijvoorbeeld. Een sauna is lekker ontspannend, maakt je huid glad en schoon en helpt je te beschermen tegen verkoudheden. Door nadien een heerlijk fris bad te nemen, wordt je bloedcirculatie gestimuleerd. Niet alleen de lichamelijke geneugten van de sauna en wellness zijn bekend. Het zijn ook prima plaatsen om tot rust te komen en even alle mentale ballast van je af te gooien.
Houd je vitamine D-gehalte op peil. Vitamine D is een van de weinige vitamines die ons lichaam zelf kan aanmaken en dat door blootstelling aan de zon. Laat die helaas nu net een stuk minder schijnen in de winter en dat leidt bij veel mensen tot vitamine D-tekorten. Vitamine D heeft nochtans veel goede eigenschappen: het gaat botafbraak tegen, voorkomt osteoporose, helpt ons immuunsysteem en is een soort natuurlijke ontstekingsremmer. Zelf vitamine D-supplementen nemen is de oplossing. De Hoge Gezondheidsraad beveelt 400 ie (internationale eenheden) vitamine D per dag aan voor alle kinderen vanaf de geboorte, 600 eenheden voor adolescenten en volwassenen en 800 voor 60-plussers en de zwangere vrouwen.
Neem een huisdier. Hier is een heel leuke truc om je gezondheid meteen een boost te geven, niet alleen in de winter trouwens, maar in élk seizoen: neem een huisdier. Eigenaren van een huisdier (en wat voor dier dat is, maakt eigenlijk niet eens zo veel uit), hebben een lager cholesterolgehalte, een lagere bloeddruk en minder kans op hartziektes, astma en allergieën. Ook voor je geestelijke gezondheid zijn ze een zegen. Tijdens het aaien en strelen van een huisdier komen er bepaalde hormonen in je lichaam vrij waarvan je ontspant. Ook je hartslag daalt. Je huisdier is tot slot ook een prima hefboom voor je sociale leven. Tijdens wandelingen zorgen ze voor meer contacten met andere mensen.
Let op je eten. We weten het: de winter is bij uitstek het seizoen van lange avonden op de bank waar je lekker languit de nieuwste Netflix-reeks kunt bingewatchen. Goed bewegen, sporten of naar de fitness gaan wil er dan wel eens bij inschieten. Ook ons eetpatroon verandert in de winter: gezonde slaatjes zijn niet zo meteen voorhanden en we grijpen vaak naar comfortfood, vettige jus, chips en friet. Dat kan allemaal geen kwaad als je het met mate doet. Probeer dus toch wat gezonde variatie in je voeding te brengen, let er op dat je genoeg fruit en groente binnenkrijgt en wees zuinig met vet en suiker.
Blijven sporten. De gure wind, de kille regen en de lage temperaturen zijn natuurlijk drempels om in de winter buiten te sporten, maar zet je er toch maar over. Want ook in de winter valt de heilzame werking van lekker te sporten niet te ontkennen. Als je je goed warm induffelt is er bijvoorbeeld geen enkele reden om niet even te gaan padellen, te voetballen of te lopen. In dat laatste geval hoef je je trouwens ook niet het hart uit je lijf te hollen. Gewoon rustig joggen of zelfs maar wat wandelen is vaak al genoeg om de heilzame kracht van beweging door je lijf te voelen gieren. Door Frederic Petitjean
#FOKUSWINTERGUIDE
VEKA • BRAND REPORT 13
De overheid helpt je huis zuiniger te maken Door je woning te renoveren ga je veel minder energie verbruiken en daardoor daalt de CO2-uitstoot. Zowel je portefeuille als het milieu varen er wel bij. Om de financiële pil van de werken te verzachten zijn er gelukkig ook ondersteuningsmaatregelen door de overheid uitgewerkt. Elisabeth en Janus uit Kessel-Lo maken er al gebruik van.
T
oen Elisabeth De Witte en haar vriend Janus vorig jaar hun droomhuis kochten in Kessel-Lo, hoorden ze dat de Vlaamse overheid aan een nieuwe formule werkte voor renteloze renovatiekredieten. “Hoeveel je kunt lenen hangt af van hoe ver je wilt gaan om het EPC-label van je woning te verbeteren”, legt Janus uit. “Als je je engageert om de woning naar label A te brengen, kun je tot 60.000 euro renteloos lenen. Voor label B is dat 45.000 euro en voor label C is dat 30.000 euro. Voor appartementen liggen die cijfers iets lager.”
elektriciteit moderniseren en een warmtepomp plaatsen. En dan willen we ook nog zonnepanelen leggen, als er nog geld overblijft (lacht).”
Het huis van Elisabeth en Janus heeft nu een F-label, behoorlijk ondermaats dus. Na de werken moet dat een B worden. “We hebben een stevige totaalrenovatie voorzien”, zegt Janus. “Het huis is een bel-étage waarbij we vanachter een uitbouw gaan bijbouwen. We gaan het dak volledig isoleren, driedubbel glas steken, de
Naast de renteloze lening doen Janus en Elisabeth trouwens beroep op nog verschillende andere premies van andere instanties. “In totaal hebben wij voor ongeveer 20.000 euro aan premies en steun gevonden”, zegt Elisabeth. “Ook bijvoorbeeld netbeheerder Fluvius heeft premies in petto voor energiezuinig renoveert.
We moeten eerlijk zijn: al die ingrepen zijn behoorlijk duur maar na een tijdje zullen ze zichzelf ook weer terugverdienen. In ons geval was dat 4000 euro, alweer een stevige slok op de borrel.” “We laten ons ook begeleiden door een zogenaamde BENOvatiecoach van Fluvius”, zegt Janus. “Die expert begeleidt ons van A tot Z, maakt ons wegwijs in de subsidies en kijkt de offertes van leveranciers en bouwbedrijven na. Hij helpt ons dan te vergelijken en de juiste keuze te maken. Dat is natuurlijk een fantastische troef als je zelf geen bouwexpert bent.”
Tot slot: hoeveel energie zullen Janus en Elisabeth nu eigenlijk besparen door al die inspanningen en moeite? “Goh, eerlijk gezegd: helemaal exact weet ik het niet”, zegt Janus. “Maar het zal in ieder geval een pak zijn. Alleen al bijvoorbeeld die warmtepomp en alle isolatiemaatregelen gaan enorm veel energieverspilling voorkomen. We moeten eerlijk zijn: al die ingrepen zijn behoorlijk duur, maar na een tijdje zullen ze zichzelf ook weer terugverdienen.” Geïnspireerd door het verhaal van Elisabeth en Janus? Het renteloze krediet voor renovatiemaatregelen kan ook in 2022 nog afgesloten worden. Voor wie een huis geschonken krijgt of erft is er trouwens een gelijkaardig initiatief opgezet: de energielening+.
Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) is een verzelfstandigd agentschap van de Vlaamse overheid en geeft uitvoering aan een duurzaam energie- en klimaatbeleid. Het agentschap stimuleert energiezuinig bouwen en verbouwen en heeft hiervoor ook heel wat financiële ondersteuningsmaatregelen uitgewerkt. Via www.energiesparen.be vind je een overzicht van alle energiepremies. Meer info? www.energiesparen.be/renuveer
Just relax en Sssssssssst, meer moet het niet zijn. ‘Unieke Wellness’ verzamelde de 10 leukste verwenadresjes in België om even helemaal te ontsnappen aan het dagelijkse leven, een welgekomen geschenk voor zowel lichaam als geest.
Want zeg nu zelf, af en toe eens op de rem staan en even wat ‘zen’ tijd inlassen doet maar al te goed. Wanneer plan jij een dagje me-time of zen-time? Wij hebben alvast een leuk arrangement uitgewerkt dat je in één van deze 10 centra kan komen ondergaan. Onze Zen arrangement voor jullie mini en maxi: Mini: • Toegang tot de Thermen • Welkomstdrankje • Bordje knabbel/babbelhapjes • Been- en voetmassage • 69 euro p.p.
Maxi: • Toegang tot de thermen • Welkomst cava of juice • Verkwikkende peeling van de rug • Ontspannende massage van de rug • Quick relaxmassage van gelaat en schouders • 89 euro ipv 114 p.p. Enkel bij Villa Aqua is het mini-arrangement mogelijk en niet het maxiarrangement.Maak een keuze van je favoriete wellnessoord en reserveer rechtstreeks. Zie lijst met de adressen of kijk op www.uniekewellness.be Breng de bon mee. De arrangementen zijn geldig tot 31 januari 2022.
AQUAREIN www.aquarein.be 014 50 75 75
THERMAE GRIMBERGEN www.thermae.com 02 270 81 96
SAUNATOPIA www.saunatopia.be 03 454 55 66
THERMEN LONDERZEEL www.thermenlonderzeel.be 052 31 67 16
VILLA AQUA www.villa-aqua.com 059 56 71 30
THERMEN MINERAAL www.thermenmineraal.be 015 51 57 57
THERMEN DILBEEK www.thermendilbeek.be 02 466 00 88
THERMAE BOETFORT www.thermae.com 02 759 81 96
THERMEN R www.thermen-r.be 051 23 23 23
THERMEN KATARA www.katara.be 03 773 24 00
14 EXPERTPANEL • WONING
FOKUS-ONLINE.BE
Maak je woning winterproof De winter is het seizoen van knusse feestdagen, maar ook van barre temperaturen en verwarmingen op hoge temperatuur. Het valt niet mee om je woning volledig aan te passen, maar deze experts bieden graag hun inzichten zodat jij zorgeloos de winter tegemoet gaat.
Martine Pieters
Peter Impe
Zaakvoerder en interieurarchitecte Cosy Me
Wim Verellen
Managing director Puur Bouwen
Tuinarchitect Verellen Tuinarchitectuur
Wat zijn de belangrijkste aanpassingen voor de winter? “De aanvang van de winter is het moment om even tijd voor jezelf te nemen en stil te staan bij je interieur. Welke zaken zijn nog nuttig en welke overbodige dingen mogen weg? Zorg dat alles een plaats krijgt zodat rommel niet de overhand neemt. Dit zal je ook een rustig gevoel geven. Indien je er zelf niet aan uit geraakt, raad ik je zeker aan om een opruimcoach aan te spreken. Onthoud zeker dat slechts één opvallend stuk al je hele interieur kan opvrolijken. Uiteindelijk moet je gewoon durven. Ga ervoor! Een muur in een opvallende kleur schilderen kan echt geen kwaad. Breng wat humor in je interieur met behulp van een foto, behang of beeldje.”
“Je woning moet alle seizoenen doorstaan. Een ideaal huis is dan ook een combinatie van verschillende factoren. De ligging en oriëntatie, maar ook de isolatie van je vloeren, muren en het dak. Hoe goed isoleer je? Ramen isoleren bijvoorbeeld slechter dan wanden. In de winter is dat mooi meegenomen, want dan biedt de zon extra passieve warmte, maar in de zomer bestaat de kans op oververhitting. Ook je energiebron is van belang. Wanneer je toekomstbestendig wil verwarmen, moet je fossielvrij kunnen verwarmen en koelen. Dit doe je door een warmtepomp in combinatie met zonnepanelen. Op die manier verwarm je je woning met de zon en de aarde.”
“De belangrijkste laatste stap bij aanvang van het winterseizoen is om je gras een laatste keer te maaien. Op deze manier heeft het de hele winter lang de gepaste lengte. Maai het zeker niet te kort om een sterk gazon te behouden. Vaste planten die uitgebloeid zijn mogen nu ook gesnoeid worden. Zie je kale plekken in plantgroepen? Dan is dit het gepaste moment om bij aan te planten of plantengroepen te scheuren. Bloembollen kunnen nu reeds geplant worden om een kleurrijke voorjaarstuin te bekomen. Tot slot is het ook belangrijk om aanwezige fauna in je tuin te beschermen tegen koudere temperaturen. Voorzie dus voeding en schuilplaatsen voor je tuinbewoners.”
Wat zullen de trends zijn deze winter? “We willen de natuur naar binnen halen, dus kiezen we voor groene tinten en bladmotieven. Dit kan met behulp van echte planten maar ook met afbeeldingen op kussens en behang. Het heeft trouwens een positieve invloed op ons welbevinden: het gebruik van natuurlijke elementen zoals hout maar ook aardewerk heeft een helend effect. Daarnaast heeft licht een invloed op je humeur, wat belangrijk is tijdens deze donkere dagen. Zorg er dus voor dat je voldoende daglicht binnenhaalt. Heb je een donkere vloer? Leg er een licht tapijt over. Heb je een donkere schouw? Plaats er een spiegel voor die het licht weerkaatst. Er moet een combinatie zijn van natuurlijk licht en kunstlicht.”
“We evolueren naar domotica, waarbij zaken gestuurd worden vanuit intelligente toestellen die met elkaar communiceren. Het is een beetje het internet of things dat in woningen binnenkomt. Het is handig, want als je een hele dag weg bent is het niet evident je energieverbruik te regelen. Daarnaast zien we een trend van bouwprojecten met meer aandacht voor de CO2-voetafdruk van een gebouw. Niet alleen qua energie, maar ook qua materiaalgebruik, de zogenaamde circulariteit van de materiaalstromen. Natuurlijke materialen als cellulose, kalkhennep, houtwol, hout en katoenisolatie hebben weinig of zelfs een CO2-positieve impact en kunnen hergebruikt worden in een volgende bouwfase. Op die manier verminderen we de CO2-uitstoot in de bouwsector en creëren we een warm, gezond binnenklimaat.”
“Door de lockdowns die we het afgelopen anderhalf jaar hebben meegemaakt apprecieert iedereen het des te meer om buiten te zijn. Het weer en de temperatuur hoeven niet ideaal te zijn, op voorwaarde dat we buiten samen kunnen zijn. Een trend die hieruit voortvloeit zijn buitenruimtes, al dan niet bestaande uit enkel groen, een bijgebouw of een combinatie van de twee. Hier kun je ver in gaan. Sommigen kiezen voor een terras met overkapping en een buitenkeuken, anderen voor een tuinkamer. Afhankelijk van je wensen, noden en tijdsinvulling zijn er mogelijkheden om ook in de winter of tijdens de andere seizoenen, als je in België woont, buiten te kunnen vertoeven.”
Waar vind je inspiratie? “Ik volg een aantal masterclasses en groepen op Instagram, maar laat me vooral leiden door mijn buikgevoel en het verhaal van mensen rondom mij. Een van mijn grootste inspiratiebronnen is de Japanse vormgeving: rust, harmonie, open ruimtes en soberheid, maar gelijktijdig een warm interieur dankzij het gebruik van natuurlijke materialen. Dat merk ik ook wanneer ik ga lopen. In het bos of tussen de velden word ik geïnspireerd door prachtige natuurlijke kleurencombinaties, zowel de groentinten in de planten, de grassen en bomen als de mooie schakeringen in de lucht. De populaire dégradés (verschillende kleurnuances) komen heel veel voor in de natuur.”
“Je vindt veel terug op websites zoals ecobouwers.be en het professionele netwerk van Vibe. Ook vanuit Vlaanderen Circulair werkt men aan een website om circulariteit en nieuwe bouwprincipes meer door te geven aan de burger. Wat is het net, wat zijn de oplossingen, bij wie kunnen ze terecht, al die vragen. Je hebt ook nog de energiehuizen per provincie waar je te rade kunt voor inspiratie of feedback. Ikzelf zit al van mijn 22 jaar in dit milieu. Ik zit in verschillende netwerken, lees boeken, blogs, websites en fora en volg seminaries. Het is een continu proces. Je kunt niet alles op één punt terugvinden. De ene heeft het over materiaal, de andere over innovatie, technieken of stedenbouwkunde. Het blijft een boeiende wereld, die bouwsector.”
THE BEST STOVES
“Inspiratie kun je overal vinden. In de natuur tijdens wandelingen, onder bepaalde weersomstandigheden of in andere uitzichten dan het uitzicht dat je uit je eigen buurt gewend bent. Denk vooral aan welk gevoel je wil krijgen van je tuin. Sommige mensen houden van een ruige, wilde tuin zoals in een natuurlijk landschap. Anderen ontspannen volledig dankzij een zeer cleane setting. Denk ook aan de functie van jouw tuin in de winter. Ontvang je graag mensen? Kies dan voor een gezellige en warme plek, zoals bijvoorbeeld een buitenkeuken. Het kan ook kleiner, in de vorm van een plaats met beschutting voor een winterbarbecue.” Door Baldwin Verhoeven
Alles begint met Bosch. www.boschdoetverwarming.be
Word elke ochtend wakker in een gezellig warm huis. Geniet nu van een cashback tot maximum € 150 bij aankoop van een nieuwe Bosch-gascondensatieketel.
Een gezellige woning, een huiselijke warmte en het samenzijn met familie en vrienden leveren ons de mooiste herinneringen op. Bosch doet er alles aan om ervoor te zorgen dat alles in jouw woning werkt zoals het hoort, zo kan jij volop genieten van die onvergetelijke momenten.
Dankzij onze Bosch-verwarmingsoplossingen ben je zeker van een warme thuis. Alles begint met jou: van de keuze van je Boschverwarmingsketel tot onze technici die klaar staan wanneer je hen nodig hebt. Alles wat we doen, doen we voor jou. Zo eenvoudig is het! www.boschdoetverwarming.be
*Actievoorwaarden en deelnemende toestellen: www.boschdoetverwarming.be Fokus Winterguide_Bosch_255x380mm.indd 1
23/09/2021 9:13:42
M-design We hoeven u niet meer te vertellen dat het coronavirus onze levens ingrijpend heeft veranderd. Wat we wél weten is dat uw leven daardoor niet stil hoeft te blijven staan. Bij M-Design hebben we nagedacht over hoe we onze veilige haven nog meer een thuis kunnen maken. We zijn continu aan het streven naar de mooiste interieurparels en ook vandaag willen we hiermee blijven uitblinken. “Passion for fire”… dàt willen we uitdrukken met
een minimalistisch design met oog voor detail: een optimaal vlammenbeeld dat gecombineerd wordt met de beste verbrandingstechniek. Bij ons vindt u een ruime selectie aan horizontale, verticale, hoekige of doorkijkmodellen met een openschuifbare glazen wand die vlot te openen is zodat u heel makkelijk alles kan reinigen. Zo onderhoudt u uw haard optimaal. Er is voor ieder wat wils. De liefhebbers van een authentieke knisperende haard, vinden zonder twijfel hun keuze bij onze houthaarden. U kan ze herkennen aan onze duurzame materialen, de ruiten die langer
schoon blijven door het geïntegreerd luchtgordijn en de lage CO2-uitstoot. Tot slot kunnen we niet naast de ontelbare opties van onze gashaarden kijken. Eerst en vooral hebben we de optie met diverse afwerkingen zoals kleine of grote keien of saffier of heeft u liever één lange lijnbrander of eentje in drie delen? Houtstammen waar het vuur via de gasflexibels uit de houtstammen komt? Gespiegeld of ontspiegeld glas? Liever verschillende types afwerkingskaders? U bepaalt het! De opties zijn eindeloos.
Uw gezin is uniek, uw huiskamer en uw haard ook!
De heksenjacht op houthaarden, feit of fictie? Er heerst al een aantal jaren een echte heksenjacht op de houthaarden, maar -jammer genoeg- is dit telkens gedreven door foutieve en achterhaalde argumenten met betrekking op de oude kachels & haarden van meer dan 15 jaar geleden. Laten we ons niet vergissen tussen de oude open haarden of kachels die in schril contrast staan met de nieuwe generatie houthaarden en hun zuivere verbran- ding. Sta ons dus even toe onze visie als expert uit de doeken te doen om u zo een correct beeld te kunnen geven van wat er steeds eenzijdig in de media verschijnt.
ding. Deze natuurlijke cyclus is ook een voordeel voor het bos, dat deze vernieuwing nodig heeft om gezond te blijven. Hout maakt ons onafhankelijker van de eindige fossiele brandstoffen zoals olie en gas – en helpt om een meer redelijke CO2-voetafdruk te bereiken. De goede kwaliteit van het gebruikte hout is belangrijk: het biedt hogere prestaties met minder verbruik en de verbranding ervan is milieuvriendelijker. Dit vereist een laag vochtgehalte van idealiter 12-13%. Verwarming in de CO2-cyclus van de natuur Verwarming met hout beschermt het klimaat.
Is verwarmen met hout echt CO2-neutraal? Hout is energie die weer aangroeit: duurzaam, klimaatneutraal en inheems. Zeer voordelig voor de toekomstige generaties. Het maakt niet uit of het verbrand wordt of rot, want het is bewezen dat de helft van het hout ongebruikt rot, dus waarom het niet gebruiken voor verwarming? Hout straalt niets uit, het vervuilt niet en heeft nooit een liter water verontreinigd. Het gebruik van brand- hout draagt bij tot de gezondheid van onze bossen. Brandhout is CO2-neutraal en helpt het broeikas- effect tegen te gaan. Het hout dat gebruikt wordt, groeit terug en absorbeert hierdoor dezelfde hoeveelheid CO2 die er vrijkomt tijdens de verbran-
Hout als effectieve energiebron Houtvuren vervangen een niet te verwaarlozen hoeveelheid fossiele energie.
M-Design, PASSION for fire, and for the environment !
1m³ beukenhout (500 kg) komt overeen met: • 200 liter of 170 kg stookolie • 220 m3 aardgas • 2,0 MWh = 2000 kWh = 7200 MJ Kwalitatief brandhout We raden u aan om harde en zachte houtsoorten (beuk, eik of berk) te mengen voor uw haard. Gebruik licht naaldhout om het vuur aan te steken en dan voegt u lang brandend hardhout toe om te genieten en zo lang mogelijk warm te blijven. !! Elke vorm van afvalhout (balken, planken, latten, enz.) en gecoat hout (spaanplaat, geverfd hout, gecoat hout, enz.) zijn ongeschikt en mogen niet worden gebruikt voor het branden omdat ze een zeer hoog niveau van verontreinigende stoffen uitstoten bij verbranding. !!
Alle haarden van M-Design worden op regelmatige basis aan strenge controles onderworpen om er ze- ker van te zijn dat we de strikte Europese normen wat betreft CO2-uitstoot & fijnstofemissies & rendement kunnen garanderen. Met trots kunnen we dus zeggen dat verwarmen met een M-Designhaard bijdraagt tot een gezellige, sfeervolle leefruimte, zonder dat u zich zorgen moet maken over uw gezondheid of het milieu.
m-design.be
Waarom Weishaupt pleit voor warmtepompen in renovatiewoningen: “Mits een voorstudie kan een warmtepomp in een renovatieproject absoluut” Bij warmtepompen denken we wellicht spontaan aan nieuwbouwprojecten, omdat ze daar op maat kunnen worden ingewerkt. Toch zijn ze ook in renovatieprojecten perfect mogelijk, op voorwaarde dat er een energetische voorstudie aan voorafgaat. Wie in een garage of stookplaats van een willekeurig gezin in België binnengaat, zal daar hoogstwaarschijnlijk een ketel vinden met een brander. Bij 25 à 30 procent is die brander afkomstig van Weishaupt. “Je kan dus echt wel zeggen dat wij aan de basis van de verwarming van heel wat gezinnen liggen”, aldus Johan De Cuyper, managing director Weishaupt voor België en Luxemburg. “Aanvankelijk waren stookoliebranders de focus van ons van oorsprong Duitse bedrijf. Na verloop van tijd zijn daar condensatie- en gasketels en warmtepompen bijgekomen. Die laatste uiteraard ook omdat we volop in de energietransitie zitten. Die energietransitie bestaat uit verschillende deeloplossingen, zoals warmtepompen, warmtenetten en nieuwe brandstoffenmixen die een lagere CO2-uitstoot garanderen. In België en bij uitbreiding in Europa nemen warmtepompen het hoofdaandeel van de transitie in.” Gelijkmatige warmte Warmtepompen, die de warmte uit lucht, aarde of grondwater omzetten in thermische energie en dus geen gas of stookolie nodig hebben, lijken in een nieuwbouw de evidentie zelve. Maar er bestaat een hardnekkig misverstand als zouden ze in een renovatieproject niet van toepassing zijn. “Het is natuurlijk terecht dat mensen in de eerste plaats aan nieuwbouw denken als het over warmtepompen gaat”, vertelt Johan De Cuyper verder, “omdat in dat geval meteen ook de juiste randvoorwaarden gecreëerd kunnen worden: goede isolatie, goede schil, vloerverwarmingsinstallatie, enzovoort. Maar het overgrote deel van het vastgoed in België bestaat nu eenmaal uit renovatiewoningen. En ook daar kunnen
warmtepompen perfect hun nut en meerwaarde bewijzen. Mensen denken van niet, omdat die vaak slecht geïsoleerd zijn, radiatoren hebben die gemaakt zijn voor heel hoge temperaturen, terwijl de warmtepomp een lage-temperatuursysteem is waarmee je warmte gelijkmatig over een groter oppervlak wil verspreiden.” Samenwerken met studiebureau “Natuurlijk kan je uit een renovatiewoning niet zomaar de ketel verwijderen en die vervangen door een warmtepomp”, vult Frederik Vandevelde aan. Hij is accountmanager en regioverantwoordelijke voor Weihaupt BeLux in Brussel en Vlaams-Brabant. “Er moet namelijk de nodige voorbereiding en -studie aan te pas komen. Zo moet het warmteverlies van het gebouw berekend worden Vervolgens moet je het bestaande systeem van warmteafgifte in kaart brengen. Op basis van die twee factoren kan je uitmaken of een warmtepomp mogelijk is. Is het warmteverlies beperkt, dan kan het. Is dat echter hoog, dan zullen eerst wat zaken moeten aangepakt worden. Daarbij moet je kijken waar de meeste efficiëntiewinst kan worden geboekt in de schil: dakisolatie, muurisolatie, of zelfs de simpele vervanging van één enkele radiator, enzovoort. Uiteraard worden onze verkopers die de baan opgaan grondig opgeleid om daarin mee te gaan. Wij werken overigens met een studiebureau dat die voorstudie kan doen en daar de juiste warmtepomp aan matchen. Kortom, we willen het misverstand de wereld uit helpen dat renovatiewoningen automatisch gelijkstaan aan ‘geen warmtepomp’. Maar: er moet wel eerst een check gebeuren.” Een ander fenomeen is dat de installateurs van Weishaupt uiteraard heel goed op de hoogte zijn van de ketels en de verschillen tussen gas, olie en condensatie, maar vaak aarzelen m een warmtepomp te adviseren voor een renovatiewoning. Dit omdat het zoals gezegd niet louter gaat om een vervanging, maar om een systeembenadering. “Wij hebben als fabrikant de
verantwoordelijkheid onze installateurs hierin bij te staan”, gaat Johan De Cuyper verder. “Onder meer door die voorstudie aan te bieden.” Het comfort van stilte Warmtepompen kunnen dus perfect in renovatiewoningen geïntegreerd worden, met het oog op meer duurzame energie en de creatie van gelijkmatige warmte. Maar we mogen nog een andere comfortcomponent niet uit het oog verliezen: stilte. “De warmtepompen van Weishaupt behoren tot de stilste op de markt”, beaamt Frederik Vandevelde. “In Nederland is er een studie geweest waaruit bleek dat de geluidsoverlast uit warmtepompen de op één na grootste oorzaak van burenruzies is. We wonen steeds dichter bij elkaar en die toestellen maken nu eenmaal lawaai, dus ergens is dat logisch. Zeker als je weet dat een klassieke splitwarmtepomp zo’n 50 à 60 decibels produceert. Onze warmtepompen, bijvoorbeeld ons nieuwe Biblock-model, komen aan amper 35 decibels. Dat hoor je gewoonweg niet meer draaien.” “Nog een voordeel is dat wij met onze Biblock-warmtepompen een vertrektemperatuur van 65 graden kunnen garanderen, en dat zonder één elektrische weerstand aan te schakelen”, aldus nog Johan De Cuyper. “Zelfs al is het buiten -22 graden – hoewel we dat in België niet zo snel zullen meemaken (lacht). Vooral bij het aanmaken van warm water is dat een heel nuttige garantie, lijkt me. Want we hebben tot nog toe vooral over verwarming gesproken, maar uiteraard is er ook zoiets als warm water.” Warmtepomp aanschaffen? Een mooie bijdrage in de o zo noodzakelijke energietransitie. Nu nog de overheden meekrijgen, want in vergelijking met de ons omliggende landen is ons premiestelsel voor warmtepompen complex. Bovendien zouden die overheden hogere terugbetalingen moeten bieden om de noodzakelijke transitie sneller mogelijk te maken.
www.weishaupt.be
18 BRAND REPORT • GLEN DIMPLEX BENELUX
FOKUS-ONLINE.BE
Thuiswerken, dat is een haard waard Rustig wegdromen bij dansende vlammen in de haard als het buiten vriest, daar kunnen we allemaal van genieten. Zeker nu we meer in ‘ons kot’ moeten blijven en de winter voor de deur staat hebben we alle redenen om ons huis zo knus mogelijk te maken.
Een haard creëert een bijna magisch gevoel, waarbij het vaak meer om verbondenheid dan om warmte gaat. Dat is meer dan ooit van groot belang, zeker in deze tijden. Of je dat nu terugvindt in een vakantiewoning, appartement of werkomgeving: gezelligheid is nooit ver weg als we aan een houtvuur denken. De coronacrisis heeft ons al veel beperkingen opgelegd, maar heeft ons ook geleerd om de kleine dingen te waarderen. We zijn meer vastgekluisterd aan huis, en daarom willen we er een veilige, gezellige plek van maken. Thuiswerken zal steeds meer de norm worden, dus denken we bewuster na over de combinatie van een professionele werksfeer en de huiselijke gezelligheid. Naast de ergonomische bureaustoelen en betere internetverbindingen krijgen ook ontspanning en een feelgoodomgeving meer aandacht.
Het is wetenschappelijk bewezen dat genieten van een sfeervol haardvuur heilzame eigenschappen en een kalmerend effect heeft. Toch herkennen en waarderen velen de sfeer van een haard nog niet voldoende. Traditionele haarden zijn immers niet noodzakelijk milieuvriendelijk en scoren ook niet goed op brandveiligheid. Bovendien hebben de meeste huizen centrale verwarming, zijn ze goed geïsoleerd en hebben ze geen schoorsteen meer, waardoor de haard als warmtebron nog weinig zin heeft. De laatste jaren hebben fabrikanten van haarden zich toegespitst op innovatieve technieken en de ontwikkeling van sfeerhaarden. De haard moet nu vooral een prettige sfeer creëren. Verder willen we tegenwoordig bewust en efficiënt omgaan met het gebruik van fossiele brandstoffen.
Een van de meest duurzame alternatieven is de hybride inbouwhaard die gas en elektriciteit combineert. Gas zorgt voor de vlammen op de keramische houtblokken, daarbij doet de dynamische ledverlichting de houtblokken opgloeien en ontstaat een dieprood oplichtend asbed. Zo krijg je altijd een rijk vuurbeeld en bespaar je tot ruim 50 procent op gas en uitstoot. Vier jaar na de eerste introductie verscheen een tweede generatie op de markt van inbouwhaarden, waarbij het vuurbeeld mede ontstaat uit water en stroom. Dit is een revolutionaire combinatie van opwervelende koudwaternevel en ledlicht, en creëert het enige echte driedimensionale elektrische vuurbeeld ter wereld, geknisper van de vlammen incluis. Geen uitstoot meer, geen gasaansluiting of schoorsteen nodig;
Faber is een Nederlands haardenmerk met al ruim 175 jaar ervaring in het ontwikkelen en bouwen van moderne haardvuren en kachels, waarbij het ‘volop maar verantwoord’ genieten van rijke vlammen vooropstaat. De veelzijdige serie MatriX inbouwhaarden van Faber is – en dat is uniek – niet alleen verkrijgbaar op aardgas of (bio-)propaan, maar naar keuze ook als elektrische variant (de e-MatriX) op een combinatie van waternevel en ledlicht. Of als hybride gasuitvoering (MatriX met HPL) waarbij led-optica de gasvlammen en bijbehorende warmte gedeeltelijk vervangt. Voor meer informatie en dealers in België: www.faberfires.com
Ontdek meer op
Fokus-online.be #winterguide
alleen – desgewenst – ‘groene’ stroom uit het stopcontact en een klein waterreservoir of een permanente kraanaansluiting. Deze inbouwhaarden zijn bovendien onderhouds- en gebruiksvriendelijk en kunnen bediend worden via een afstandsbediening of een app op je telefoon. Al deze nieuwe sfeerhaarden zijn verkrijgbaar in verschillende formaten zodat je je haard kunt personaliseren, in overeenstemming met de stijl van je interieur. Dat kopje koffie en het keuvelen over koetjes en kalfjes met de collega’s aan de koffiemachine op kantoor missen we beslist. Maar met een bakje troost in de hand staren naar de vlammen in je open haard thuis kan veel goedmaken. Daarmee is een gezellige sfeerhaard weer hélemaal van nu.
#FOKUSWINTERGUIDE
NAWOORD 19
Peter Landsheere
Op naar een veilige winter De omstandigheden die de winter met zich meebrengt zorgen voor gevaarlijke situaties in het verkeer. Op gladheid en een laaghangende zon hebben we geen invloed, maar we kunnen wel andere voorzorgsmaatregelen nemen om zo min mogelijk brokken te maken.
D
e winter nadert weer met rasse schreden en dat ondervinden we ook op de weg. De zon staat lager en verblindt, de bladeren vallen en maken het wegdek glad, en regen en aanvriezende mist en sneeuw kunnen voor onprettige verrassingen zorgen. Het wordt ook drukker doordat meer mensen de fiets thuis laten. Met een goeie voorbereiding en de nodige voorzorgen kunnen we het echter veilig houden voor onszelf en voor de andere weggebruikers. Als het ’s ochtends terug kouder wordt, is het verleidelijk om je toch nog even om te draaien in dat lekker warme nestje. En dan plots moet je je haasten om op tijd op school of op het werk te geraken. Herkenbaar? Te laat vertrekken zorgt ervoor dat je geen tijd neemt om de nodige voorzorgen te nemen en je probeert toch wanhopig op tijd te geraken. Jammer genoeg ben je niet alleen. Je bent gehaast en neemt risico’s… En toch is het simpel. Vertrek op tijd en neem zo veel mogelijk voorzorgen. Zorg dat je gezien wordt door het gebruik van de reglementaire verlichting en het dragen van reflecterende kledij op de fiets, bromfiets, step of te voet. Als je je kinderen begeleidt naar school, geef dan het goede voorbeeld. Draag ook die helm, trek ook dat reflecterende hesje aan en ga er niet te snel van uit dat automobilisten je gezien hebben en je voorrang zullen geven. Zeker bij vriestemperaturen neemt niet iedereen de tijd om de ruiten voldoende te ontdooien. Iedereen weet ondertussen dat je dat beter niet doet met heet water. Door ijs en sneeuw is niet alleen het zicht tijdelijk onvoldoende, maar je kunt ook nog meer verblind worden door de laaghangende zon.
In zo’n geval zie je echt niks meer! Zorg dus voor propere ruiten en vul op tijd de ruitensproeiervloeistof bij. Zout en pekel maken je ruit wit, dus zul je meer moeten sproeien. Het is ook geen overbodige luxe om een goede zonnebril binnen handbereik te hebben.
Als het ‘s ochtends terug kouder wordt, is het verleidelijk om je toch nog even om te draaien in dat lekker warme nestje.
Allerlei veiligheidssystemen kunnen de remafstand en de wegligging in bochten beïnvloeden en door het gebruik van winterbanden of allweatherbanden zul je minder snel de controle over het stuur verliezen. Als je daarnaast alert blijft door je snelheid aan te passen en de veilige afstand te respecteren, kun je veel leed voorkomen. Al deze veiligheidssystemen helpen de bestuurder, maar kunnen onveilig rijgedrag niet compenseren. En nog even een open deur intrappen: laat die gsm buiten handbereik! Dan moeten we het nog even hebben over de moderne vervoersmiddelen: elektrische fietsen en steps, speed pedelecs en andere. De hoge snelheid en het hogere zwaartepunt van deze vervoersmiddelen zijn een grote risicofactor voor ongevallen. Wees dus extra voorzichtig in bochten, en bij niveauverschillen, zeker in de herfst waarbij je te maken kunt hebben met een glibberig wegdek door bladeren of onverwachte ijsplekken. Je merkt het doorheen heel deze tekst: we moeten er samen voor zorgen dat het veilig blijft voor iedereen! Stay safe! Door Peter Landsheere Algemeen Directeur VAB-rijschool