S-magazine april 2016

S magazine april 2016

gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten

EDITIE OOST-VLAANDEREN

KEN JE

RECHTEN

ALS PATIËNT OPGEPAST MET

ENERGIEDRANKJES RUSTHUISBAROMETER ANALYSEERT BEWONERSFACTUUR

VOEDSELALLERGIE HOE BELEEF JE DAT?

VUL DE ENQUÊTE IN OP P. 34-35

april 2016

12

10 De foute apotheek?

Carine Algoet

Zowat één op de honderd mensen in ons land heeft af te rekenen met glutenintolerantie. Meestal manifesteert de allergie zich zes maanden na de geboorte; Carine Algoet was al de veertig voorbij toen zij werd geconfronteerd met de gevolgen van coeliakie. “Ik kan mij geen slippertje meer veroorloven. Eén verkeerde maaltijd en ik ben enkele dagen compleet van de kaart.”

De verkoop van medicijnen op het internet is een bloeiende business. Dat is niet zonder gevaren voor de consument/ patiënt, want heel wat websites proberen waardeloze tot zelfs ronduit schadelijke geneesmiddelen aan de man te brengen.

Een Europees kwaliteitslabel moet betrouwbare van onbetrouwbare onderscheiden, maar wie kent dat label?

Wat doet de neuroloog?

14

Hersenberoertes zijn de derde belangrijkste doodsoorzaak in West-Europa, na hartinfarcten en kanker. Ze vormen bovendien de voornaamste oorzaak van een niet-aangeboren handicap. Patrick Cras is diensthoofd neurologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en leidt ons rond in de wondere wereld die onder onze schedel schuilgaat.

Wat leert de Rusthuisbarometer?

28

1595 euro, dat is het bedrag dat een rusthuisbewoner in Vlaanderen maandelijks uit eigen zak betaalt. Achter dit gemiddelde gaan grote verschillen schuil. Een rusthuis in Antwerpen is 200 euro duurder dan in Limburg. Dat blijkt uit een diepgaande analyse van 2553 rusthuisfacturen door ons ziekenfonds. Een verblijf in een rusthuis wordt zo stilaan onbetaalbaar voor de gemiddelde gepensioneerde.

gezondheid

sociale info

10 14 26 27

4 Ken je rechten als patiënt 6 Nieuw budget voor personen met een handicap 28 Rusthuisbarometer analyseert bewonersfactuur in detail 36 Gezondheid als koopwaar

De foute apotheek?

De neuroloog VFG zet in op mondzorg Slaappillen verhogen de kans op een valpartij 34 Voedselovergevoeligheid, hoe beleef je dat?

Kikkererwten, gezonder dan gezond Kikkererwten gedijen enkel in een (sub)tropisch klimaat en worden gerekend tot de gezondste van alle voedingsmiddelen. Ze helpen je dieet op een zeer smaakvolle manier.

32 consument 25 32 33 39

“Ik wil nog niet naar huis!”

Kikkererwten Opgepast met energiedrankjes!

Een vrouw in de avant-garde

en verder...

8 11 12 32

PlusMinus Column Bart Vandormael Carine Algoet in Close Up Eyecatcher

S magazine april 2016

gezondheidsmaandblad van de Socialistische Mutualiteiten EDITIE ANTWERPEN

KEN JE

RECHTEN

ALS PATIËNT OPGEPAST MET

ENERGIEDRANKJES RUSTHUISBAROMETER ANALYSEERT BEWONERSFACTUUR

VOEDSELALLERGIE HOE BELEEF JE DAT?

VUL DE ENQUÊTE IN OP P. 34-35

Maandelijks gezondheidsmagazine van de Socialistische Mutualiteiten Jaargang 44 April 2016

Uitgever-Directeur: Paul Callewaert

Hoofdredacteur: Urbain Vandormael urbain.vandormael@socmut.be

Medewerkers aan dit nummer: Lore Abrahams, Carine Algoet, Bram Beeck, Sophie Beyers, Joeri Bouwens, Erik Cajot, Luc Carsauw, Renske De Maesschalck, Katrien De Weirdt, Geert Dieussaert, Koen Foubert, Patrick Galloo, Isabel Geenens, Siska Germonpré, Stefaan Helderweirt, Evelyne Hens, Joris Herregods, Julie Minnaert, Gwen Muylaert, Guy Peeters, Leen Pollentier, Carolien Rietjens, Bruno Ruebens, Sabine Schroeten, Rik Thys, Bart Vandormael, Ivan Van der Meeren, Renée Van der Veken, Priscilla Van Even, Irene Van Humbeeck, Eva Venneman, Daniëlla Verbruggen, Patrick Verertbruggen en Katrien Vervoort.

Adres: S-magazine, Sint-Jansstraat 32 1000 Brussel Tel. 02 515 05 45 Fax 02 515 17 55 s-magazine@socmut.be www.s-magazine.be

Postrekening: 000-0740065-52 van het Nationaal Verbond van Socialistische Mutualiteiten, Brussel Oplage: 509.000 Abonnement: 10 euro per jaar

Wij worden met zijn allen ouder én blijven langer gezond, dankzij betere en gezondere leef- en werkomstandigheden, betere, efficiëntere en toegankelijke gezondheidszorg én betere en meer doelgerichte preventie.

In dit geval heeft meer welstand tot meer welzijn geleid.

Rusthuisfactuur loopt almaar hoger op Vroeger werden de mensen grijs, nu zilvergrijs. Voor mijn moeder is die evolutie spijtig genoeg te laat gekomen, zij is veel te jong gestorven. Mijn vader daarentegen is de tachtig voorbij en geniet elke dag met volle teugen van het leven. Hij laat geen gelegenheid voorbijgaan om te feesten en te vieren. Zowel mijn familie als mijn schoonfamilie hebben daar verstand van en ervaring mee.

Dat komt mij niet altijd even goed uit, maar achteraf beschouwd heb ik er geen spijt van dat ik voor enkele uren niet met het werk bezig ben geweest.

Helemaal loskomen van de job lukt mij echter niet. Ook niet tijdens de gezellige feesten met de familie. Dat heeft ermee te maken dat de meeste aanwezigen een stuk ouder zijn en dat zij de gelegenheid aangrijpen om mij in geuren en kleuren te vertellen over het leven zoals het is. Zo verwijzen zij geregeld naar de situatie in rusthuizen en de wederkerende klacht dat ondanks de inzet en zorgen van het personeel, er te weinig rekening wordt gehouden met de voorkeuren en gewoonten van de bewoners. Voor wie zijn hele leven zelf zijn eigen ritme heeft kunnen bepalen en zelf zijn potje heeft gekookt, moet dat een frustrerende ervaring zijn. Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens!

Het vooruitzicht financieel afhankelijk te worden van zijn kinderen, of van het OCMW, is voor niemand prettig.

In hun repliek verwijzen de rusthuizen dat zij binnen een strak wettelijk en budgettair kader een omvangrijk zorg- en dienstenaanbod moeten creëren dat zowel klantvriendelijk als kostenefficiënt is. Wat dat laatste betreft, stel ik een ongunstige evolutie vast. Uit een recent onderzoek van onze socialistische mutualiteit blijkt dat de rusthuisfactuur oploopt en dat rustbewoners gemiddeld 1487 euro per maand uit eigen zak moeten betalen, in Vlaanderen ligt het gemiddelde nog hoger. De verschillen tussen de regio’s lopen op tot 500 euro.

Als je weet dat het gemiddeld pensioen een flink stuk lager ligt dan voornoemd gemiddelde, dan begrijp ik dat oudere mensen niet staan te springen om hun oude dag in een rusthuis door te brengen. En dan gaat het om meer dan vroeg opstaan of te weinig saus op de patatten. Het vooruitzicht financieel afhankelijk te worden van zijn kinderen, of van het OCMW, is voor niemand prettig. Ik hoop dat de verhelderende resultaten van ons onderzoek de discussie over de betaalbaarheid van de rusthuisfactuur een nieuwe wending kunnen geven, en dat daarbij ernstig rekening wordt gehouden met onze aanbevelingen – in het algemeen belang en het belang van de rusthuisbewoner in het bijzonder.

Paul Callewaert Algemeen secretaris Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

3

sociale info

Heb jij ze alle acht op een rij?

2. Recht op vrije keuze van je zorgverlener Iedereen is wel eens patiënt. En iedereen heeft patiëntenrechten. Of je nu naar de huisarts of kinesist gaat, in het ziekenhuis verzorgd wordt door een verpleegkundige, of je laat onderzoeken door de arbeidsgeneesheer op je werk. Als patiënt heb je acht rechten die je beschermen en die je altijd kan opeisen. 18 april is de Europese dag van de rechten van de patiënt. Maar ken jij jouw patiëntenrechten al?

1. Recht op kwaliteitsvolle gezondheidszorg Je hebt recht op een kwaliteitsvolle behandeling en verzorging. De zorgverlener die jou behandelt moet zorgvuldig te werk gaan en moet je menselijke waardigheid respecteren.

Ook moet hij dezelfde kwaliteitsvolle verzorging bieden aan iedereen. Een zorgverlener mag dus niet discrimineren op basis van geslacht, geloof, geaardheid, afkomst, financiële situatie …

Kathleen (34 jaar) is lesbisch en woont al jaren samen met haar vriendin Mia. Sinds kort heeft het koppel een nieuwe huisarts. De huisarts heeft het erg moeilijk met de geaardheid van Kathleen, zelfs in die mate dat het een invloed heeft op haar behandeling. Hij minimaliseert de medische klachten van Kathleen, waardoor hij niet de juiste diagnose kan stellen. Maar Kathleen heeft net als iedereen recht op kwaliteitsvolle gezondheidszorg.

4 • S-magazine / april 2016

De relatie tussen jou en je zorgverlener vraagt wederzijds vertrouwen. Daarom is het belangrijk dat je zelf kiest door wie je je laat behandelen. Voel je je niet op je gemak bij je zorgverlener? Dan mag je altijd veranderen van zorgverlener. Je hebt ook het recht om verschillende zorgverleners te raadplegen over hetzelfde probleem.

Pascale (56 jaar) heeft een gynaecologisch probleem.

Haar huisarts verwijst haar door naar een specialist.

Maar Pascale voelt zich geremd om zo’n intiem probleem met de specialist te bespreken. Ze gaat daarom naar een andere arts die ze kent en bij wie ze zich wel op haar gemak voelt.

3. Recht op informatie over jouw gezondheid Je hebt recht op informatie over de toestand van jouw gezondheid en de vermoedelijke evolutie ervan. Ook als het slecht nieuws is, mag de zorgverlener dat niet voor jou verzwijgen.

Je zorgverlener moet jou de informatie ook in duidelijke en begrijpelijke taal meedelen. In principe moet dat mondeling, maar het kan ook schriftelijk als je dat vraagt.

Veerle (57 jaar) krijgt de diagnose dat ze borstkanker heeft. Ze reageert hier heel emotioneel op. Ze vraagt aan haar arts om haar alle inlichtingen ook schriftelijk te bezorgen. Zo kan ze alles later nakijken op een minder moeilijk moment.

sociale info

Ken Je reCHten alS PatIËnt 6. Recht op bescherming van je privacy

Je onderzoek en behandeling moeten met respect voor je privacy en intimiteit verlopen. Zo mogen alleen de zorgverleners die betrokken zijn bij jouw onderzoek of behandeling hierbij aanwezig zijn. Ook de informatie over je gezondheid is beschermd. Een zorgverlener mag niet zomaar informatie over jouw dossier aan iemand anders doorgeven.

4. Recht op jouw toestemming Voor je een behandeling ondergaat, moet de zorgverlener hiervoor jouw toestemming vragen. Hij moet jou ook eerst alle nodige informatie geven, zodat je goed geïnformeerd kan beslissen of je toestemt of niet. Je kan je toestemming uitdrukkelijk geven (mondeling of schriftelijk), maar ook stilzwijgend. Een stilzwijgende toestemming wordt afgeleid uit je gedrag.

Lena (13 jaar) krijgt van een arts te horen dat ze bloed moet laten afnemen. Lena stemt hier niet uitdrukkelijk mee in, maar steekt wel dadelijk haar arm uit voor de afname. Uit Lena’s gedrag kan de arts afleiden dat zij haar toestemming geeft voor de behandeling.

5. Recht op inzage van je dossier Elke zorgverlener moet van jou een dossier aanleggen en zorgvuldig bewaren. Als patiënt heb je altijd het recht op inzage in je dossier of een kopie van je dossier. Je hebt ook het recht om bepaalde documenten aan je dossier te laten toevoegen, zoals een verklaring of een wetenschappelijk artikel over jouw ziekte. Als je je dossier wil inkijken, hoef je daarvoor geen reden op te geven.

Germaine (66 jaar) kreeg een tijd geleden een nieuwe heup. Ze had afstotingsverschijnselen, waardoor de operatie mislukte. Volgens Germaine is dit te wijten aan een fout van de chirurg. Ze wil daarom haar patientendossier inkijken.

Meer informatie over patiëntenrechten?

• Surf naar www.bondmoyson.be/patientenrechten of www.devoorzorg.be/patientenrechten.

• Download onze brochure ‘Wegwijs in patiëntenrechten’ op www.bondmoyson.be/brochures of www.devoorzorg.be/brochures.

• Of ga langs in een kantoor in je buurt.

Milan (31 jaar) wordt onderzocht in het ziekenhuis.

Hij blijkt een geslachtsziekte te hebben. Deze diagnose krijgt hij te horen in een ziekenhuiskamer waar nog andere patiënten liggen. Ook zij kunnen de diagnose gehoord hebben. Milan had op meer discretie gerekend. Zijn recht op bescherming van de privacy werd geschonden.

7. Recht op klachtenbemiddeling Met een klacht over je medische behandeling kan je altijd terecht bij een ombudsdienst. Je kan zowel mondeling als schriftelijk een klacht indienen bij de ombudsdienst. Dit recht geldt voor alle problemen die je ondervindt met de behandeling of verzorging die je krijgt. Discussies over je factuur vallen hier niet onder.

Fatima (49 jaar) werd geopereerd aan haar knie. Ze was niet te spreken over de verzorging door de verpleegkundigen in het ziekenhuis en raakt bovendien niet wijs uit haar ziekenhuisfactuur. Voor haar klachten over de verzorging kan de ombudsdienst bemiddelen. Maar voor de problemen met haar factuur verwijst de ombudsdienst Fatima door naar de dienst Facturatie van het ziekenhuis.

8. Recht op pijnbestrijding Bij elke behandeling moet een zorgverlener erop toezien dat je als patiënt zo weinig mogelijk pijn ervaart. Je zorgverlener moet pijn in de mate van het mogelijke voorkomen, aandacht hebben voor de pijn die je voelt en de pijn zo goed mogelijk behandelen en verzachten.

Ludo (64 jaar) heeft een hernia. Hierdoor heeft hij een stekende, scherpe pijn in zijn rechterbeen. De arts die hem behandelt zegt dat Ludo de pijn moet leren te verdragen en doet er verder niets aan. Maar voor Ludo is de pijn onhoudbaar. De arts moet aandacht hebben voor de pijn en moet de pijn zoveel mogelijk proberen te bestrijden.

april 2016 / S-magazine •

5

sociale info

Nieuw budget voor personen met een handicap

De Persoonsvolgende Financiering gaat van start!

Als persoon met een handicap heb je soms extra ondersteuning nodig. Uiteraard beslis je graag zelf hoe je die organiseert. Je wil je leven in eigen handen kunnen nemen. De Vlaamse overheid voert daarom een nieuw systeem van ‘Persoonsvolgende Financiering’ (PVF) in.

Wat betekent dit concreet voor een persoon met een handicap?

Elke persoon met een erkende handicap krijgt een persoonlijk budget op maat.

Met dit budget kan hij of zij zelf de nodige (gespecialiseerde) zorg of ondersteuning inkopen.

Niet iedereen krijgt hetzelfde budget.

Hoeveel zorg en ondersteuning je nodig hebt, verschilt van persoon tot persoon.

Daarom bestaat PVF uit twee onderdelen (ook twee ‘trappen’ genoemd).

Wanneer wordt het nieuwe systeem ingevoerd?

Dit nieuwe systeem wordt ingevoerd op 1 april 2016. De Persoonsvolgende Financiering wordt zeer stapsgewijs ingevoerd. Niet iedereen zal op hetzelfde moment aan de slag kunnen gaan met zijn of haar budget. Personen

6 • S-magazine / april 2016

met een handicap die beperkte zorg en ondersteuning nodig hebben, kunnen een Basisondersteuningsbudget (BOB)

Trap 1

Heb je beperkte zorg en ondersteuning nodig?

Dan krijg je een Basisondersteuningsbudget (BOB): • Je krijgt 300 euro per maand.

• Hiermee kan je basiszorg betalen.

• Dit budget kan je vrij spenderen (geen bewijzen).

Wat kan je ermee doen?

• Poetshulp inschakelen.

• Een vrijwilliger vergoeden die je meeneemt met de auto.

• Enkele dagen verblijven in een dagcentrum.

• …

krijgen. Al zeker tot 2018 wordt zo’n budget aan bepaalde groepen automatisch toegekend door het Vlaams Agentschap voor

OF

Heb je meer intensieve en gespecialiseerde zorg nodig?

Trap 2

Dan kan je een aanvraag doen voor een Persoonsvolgend Budget (PVB): • Het bedrag wordt berekend op basis van wat je nodig hebt.

• Je moet het officieel aanvragen.

• Je moet je uitgaven verantwoorden.

Wat kan je ermee doen?

• Voor langere tijd in een. dagcentrum verblijven • Nachtoppas organiseren.

• Een voltijds assistent betalen.

• …

Reinhart Niesten (VFG): “Mijn grootste wens is dat Persoonsvolgende Financiering verschil maakt in de keuzevrijheid en het zelfbeschikkingsrecht van mensen met een handicap.”

Reinhart Niesten werkt als stafmedewerker bij VFG, vereniging voor personen met een handicap en partner van het Socialistisch Ziekenfonds. Reinhart heeft zelf een handicap en zal binnenkort aan de slag kunnen met zijn eigen budget. We laten hem aan het woord en vragen hem wat hij hiervan verwacht.

Reinhart deed in 2008 een aanvraag voor hulp van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) en kwam op een wachtlijst terecht. In het nieuwe systeem blijft zijn aanvraag geldig en wacht hij op een definitieve goedkeuring voor een Persoonsvolgend Budget (PVB). In tussentijd krijgt hij vanaf september 2016 een Basisondersteuningsbudget (BOB) van 300 euro per maand.

Personen met een Handicap (VAPH) en uitbetaald door de Zorgkas.

Voor wie meer hulp nodig heeft is er een ‘Persoonsvolgend Budget’ (PVB). Dit budget zal voor iedereen anders zijn. Er is hiervoor een speciale aanvraagprocedure bij het VAPH vanaf 1 april 2016. Dit budget moet je zelf beheren: bewijsjes bijhouden, uitgaven verantwoorden … De maatschappelijk werkers van onze Dienst Maatschappelijk Werk helpen je graag bij deze aanvraagprocedure.

Reinhart heeft al een duidelijk idee over wat hij met die 300 euro zal doen: “Ik heb steeds ernaar gestreefd voor de organisatie van mijn dagelijks leven niet afhankelijk te blijven van mijn ouders en vrienden. Het BOB biedt mij de mogelijkheid om de kosten te vergoeden die mijn handicap meebrengen. Zo zal ik mijn poetsvrouw kunnen betalen en zal er hopelijk meer ruimte zijn om vrijwilligers te vergoeden die mij helpen om te gaan duiken, mijn grote hobby. Ik heb iemand nodig die mij helpt bij het omkleden, die mijn duikmateriaal helpt te dragen en die mij naar de duiklocatie brengt.”

“Ik wil niet afhankelijk blijven van mijn ouders en vrienden. Met dit nieuwe budget kan ik zelf een poetsvrouw inschakelen en vrijwilligers vergoeden die me helpen in mijn vrije tijd.”

Reinhart: “Nu moet ik mijn plannen vaak aanpassen of activiteiten laten vallen door een gebrek aan vrijwilligers die mij kunnen ondersteunen. Hoe ver ik zal geraken met een BOB moet nog blijken. Ik hoop dat het BOB mijn huishoudhulp, transportdiensten en dergelijke zal dekken. Mijn grootste wens is dat de Persoonsvolgende Financiering een verschil maakt in de keuzevrijheid en het zelfbeschikkingsrecht van alle mensen met een handicap.”

MEER WETEN? ONZE DIENST MAATSCHAPPELIJK WERK STAAT VOOR JE KLAAR! Wil je meer weten over de Persoonsvolgende Financiering? Neem dan contact op met de Dienst Maatschappelijk Werk van ons ziekenfonds. Onze maatschappelijk werkers zoeken samen met jou naar de meest geschikte hulp en ondersteuning. Zij helpen je ook bij het aanvragen van een budget. Maak een afspraak, kom langs op kantoor of vraag ons om aan huis te komen!

De contactgegevens van de Dienst Maatschappelijk Werk vind je terug op onze website www.bondmoyson.be/dmw of www.devoorzorg.be/dmw. Of spring gewoon even binnen in een ziekenfondskantoor in jouw buurt.

KIJK- EN LEESTIPS Wil je graag meer weten over de Persoonsvolgende Financiering, maar heb je niet veel tijd? Surf dan naar www.bondmoyson.be/pvf of www.devoorzorg.be/pvf en bekijk ons kort animatiefilmpje. Dit filmpje legt je in amper twee minuten uit hoe PVF in elkaar zit.

Toch liever gespecialiseerde informatie over PVF? Dan helpt VFG je graag verder. Schrijf je in voor de gratis online nieuwsbrief van VFG en blijf op de hoogte van alle PVF-nieuws. Registreer je op www.vfg.be.

april 2016 / S-magazine •

7

door Urbain Vandormael

PLUSMINUS

10 ProCent Van onZe SNELWEGEN IS KAPOT

DUIm Voor onZe KINDEROPVANG! Ouders zijn zeer tevreden over onze kinderopvang. Dit blijkt uit een recente bevraging naar de tevredenheid van ouders.

Met scores hoger dan 8/10 krijgen onze kinderdagverblijven en onthaalouders uitstekende punten.

Ouders vinden dat ze goed onthaald worden en dat er rekening wordt gehouden met hun wensen. Ook de kinderen voelen zich goed in de opvang. Ouders vinden dat de ontwikkeling van hun kinderen goed opgevolgd en gestimuleerd wordt. Ze zijn tevreden over de informatie die ze krijgen over hoe hun kind de dag beleeft.

Wij zijn dan ook heel trots op onze kinderbegeleiders en onthaalouders, en wensen hen te bedanken voor hun warm hart en hun inzet, dag na dag.

Zelf op zoek naar kinderopvang? Bekijk ons aanbod kinderopvang in jouw buurt, makkelijk te raadplegen op onze website www.bondmoyson.be of www.devoorzorg.be. Of vraag ernaar in een kantoor in jouw buurt.

In 2014 moest meer dan de helft van de vrouwen in Vlaanderen tijdens de bevalling een vaginale knip ondergaan, een van de hoogste percentages van Europa. Een vaginale knip bij de bevalling is onder andere nodig wanneer de baby of moeder in nood is. Als een mogelijke verklaring geldt de Vlaamse uitoefening van verloskunde. In onze buurlanden bevallen vrouwen meer op handen en knieën of in andere posities. In Vlaanderen gebeurt dat quasi altijd op de rug. De Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen (VBOV) pleit voor bijkomende expertise en voor meer dialoog tussen verloskundigen en vroedvrouwen over de landsgrenzen heen.

meer GROEPSPRAKTIJKEN Huisartsen kiezen er steeds vaker voor de krachten te bundelen en de kosten te delen in een groepspraktijk. Ons land telde vorig jaar 1441 groepspraktijken, tendens stijgend. Er bestaan wel grote verschillen tussen de drie gewesten: Vlaanderen alleen al telt 1119 groepspraktijken tegenover 249 in Wallonië en 83 in Brussel. Het fenomeen is vooral in de Vlaamse centrumsteden goed ingeburgerd.

6 PROCENT TIJDVERLIES DOOR FILES Het aandeel verliesuren door files in Vlaanderen bedraagt 6 procent.

Als je daar het vertraagd verkeer bijrekent, kom je aan 10 procent verliesuren. Dat blijkt uit een analyse van de Studiedienst van de Vlaamse regering. Er zijn grote regionale verschillen. In het Brusselse loopt het aandeel verliesuren op tot 11 procent terwijl dat in het Gentse tot 2 procent beperkt blijft. Volgens voornoemde studiedienst is het aandeel verliesuren door files de voorbije jaren relatief stabiel gebleven.

8 • S-magazine / april 2016

foto’s: S-magazine

GYNAECOLOGEN BlIJVen te Veel KNIPPEN BIJ BeVallInG

Knack-journalist Ewald Pironet heeft onlangs in een coververhaal een afschrikwekkend beeld opgehangen van de toestand van ons wegennet.

Het Agentschap Wegen en Verkeer kende in 2014 aan zo’n 10 procent van de Vlaamse autowegen het etiket ‘onvoldoende’ toe, dat is bijna dubbel zoveel als in het begin van deze eeuw. De gewestwegen zijn er nog slechter aan toe. In Vlaams-Brabant kreeg 23 procent een ‘onvoldoende’.

Ook internationaal scoort ons land slecht op het vlak van publieke infrastructuur. Dat heeft ermee te maken dat wij gemiddeld slechts 1,7 procent van het bruto binnenlands product (bbp) investeren in infrastructuur, in onze buurlanden ligt dat bij 3 procent. En dat voor een land dat ambieert het logistieke hart van Europa te zijn. Foei.

8 oP De 10 artSen SLUITEN TARIEFAKKOORD 84 procent van de artsen sluit zich aan bij het tariefakkoord dat is afgesproken met de ziekenfondsen voor dit en volgend jaar. De ‘geconventioneerde’ artsen verbinden er zich toe om de overeengekomen maximumtarieven te respecteren.

Artsen die de overeenkomst niet hebben ondertekend, mogen supplementen aanrekenen. Wie zo’n dokter consulteert, betaalt meer uit eigen zak dan enkel het remgeld. Vraag dus na of jouw arts geconventioneerd is. Zo hoef je geen supplementen te betalen en bespaar je heel wat.

meer BelGISCHe Dan neDerlanDSe FAILLISSEMENTEN Per duizend bedrijven gaan er in België 8,7 procent failliet. In Nederland zijn er dat maar 5,2 en in Duitsland 6,7. Hoe dat komt? Nederland heeft jaren geleden al ingrijpende, structurele maatregelen doorgevoerd inzake fiscaliteit en arbeidsmarktreglementering. Daarnaast is er de vaststelling dat de bedrijfsbeheerkennis van Belgische ondernemers minder goed is dan bij hun Nederlandse collega’s.

44 EURO PER MAAND MINDER VOOR GEZINNEN MET LAAGSTE INKOMENS Dat de Vlaamse en federale regering fors willen besparen, wisten we. Maar wat betekenen die besparingen voor mensen met een laag inkomen? De gezinnen met de 20 procent laagste inkomens moeten gemiddeld 44 euro per maand inleveren, sommige zelfs 110 euro per maand. Dat berekende Decenniumdoelen 2017, een groep organisaties die de leefsituatie van mensen in armoede wil verbeteren. Ook ons ziekenfonds neemt actief deel aan die samenwerking.

Vorig jaar beloofde de regering sociale correcties op alle besparingsmaatregelen, zodat mensen in armoede niet of nauwelijks getroffen zouden worden. Een jaar later stelt Decenniumdoelen 2017 vast dat slechts één van de onderzochte gezinstypes erop vooruitgaat: de alleenstaande ouder die voltijds werkt. De grote verliezers van de besparingen zijn de werkzoekenden en de gezinnen met een halftijdse job. En ook wie met pensioen is, moet inleveren. Decenniumdoelen 2017 pleit voor meer sociale correcties om gezinnen met een laag inkomen te beschermen.

Meer weten?

Surf naar www.decenniumdoelen.be.

GMD BlIJFt GroeIen 6 op de 10 leden van ons ziekenfonds hadden eind 2014 een Globaal Medisch Dossier (GMD), en dit aandeel neemt toe. In Vlaanderen gaat het zelfs om 3 op de 4 leden. Meer mensen met een chronische ziekte of met recht op de verhoogde tegemoetkoming hebben een GMD. Dat blijkt uit de jaarlijkse analyse van het GMD door ons ziekenfonds.

Je GMD verzamelt al je medische gegevens en wordt beheerd door je huisarts. Maar ook de diagnoses of resultaten van medische onderzoeken die zijn uitgevoerd door collega-artsen of specialisten staan erin. Die gegevens worden immers aan je huisarts bezorgd en bewaard in het GMD. Het GMD biedt heel wat voordelen voor jou als patiënt, zoals betere informatie en hogere terugbetalingen.

Heb jij nog geen GMD? Vraag het aan bij je huisarts. Ons ziekenfonds betaalt je het honorarium volledig terug. Meer informatie op www.bondmoyson.be of www.devoorzorg.be. april 2016 / S-magazine •

9

foto: S-magazine

gezondheid

DE FOUTE APOTHEEK? De verkoop van medicijnen op het internet is een bloeiende business. Dat is niet zonder gevaren, want heel wat websites proberen waardeloze tot zelfs ronduit schadelijke geneesmiddelen aan de man te brengen. Een Europees kwaliteitslabel moet betrouwbare van onbetrouwbare websites onderscheiden, maar ken je dat label al?

Vanuit de Europese overheid is midden vorig jaar een gemeenschappelijk logo in gebruik genomen waaraan je erkende apothekerssites kan herkennen.

10 • S-magazine / april 2016

Liefst 4277 pakketten met illegale geneesmiddelen zijn vorig jaar in België in beslag genomen. Het gaat meestal om medicijnen met een te grote of een te kleine dosis van het actieve bestanddeel, wat kan leiden tot ongewenste bijwerkingen of een gebrek aan enige heilzame werking. In sommige van de illegale medicijnen zitten antivries, muurverf of hoge concentraties zware metalen, zo blijkt uit analyses. Het overgrote merendeel van die namaakmedicijnen wordt verkocht via het internet. En daar gelden jammer genoeg andere regels dan in de echte wereld. De Maakbare Mens vzw, die het brede publiek kritisch en correct wil informeren over medische ontwikkelingen en bijbehorende ethische vragen, heeft daarom een “medicijn tegen foutieve informatie” ontwikkeld.

FOUTIFEN waarschuwt voor de gevaren van het aankopen van geneesmiddelen via onbetrouwbare websites. In de “bijsluiter” lezen we: “De drang om via het internet op zoek te gaan naar medische informatie komt bij velen voor. We kunnen stilaan spreken van een epidemie.

De volgende stap, naar het aankopen van geneesmiddelen via het internet, is snel gezet. Misschien wordt een geneesmiddel online goedkoper aangeboden. Je hoeft er de deur niet voor uit. Misschien voel je je beschermd door

de anonimiteit en discretie die onlineaankopen biedt. Allemaal begrijpelijke redenen. Maar het is wel belangrijk om voldoende aandacht te besteden aan de betrouwbaarheid van de sites waar je geneesmiddelen aankoopt.”

regelmatig van thuisbasis veranderen, waardoor ze moeilijk te lokaliseren zijn en systematisch door de mazen van het net glippen.”

Het internet kent geen grenzen

Vanuit de Europese overheid is midden vorig jaar een gemeenschappelijk logo in gebruik genomen waaraan je erkende apothekerssites kan herkennen. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten houdt de lijst van erkende apotheken bij. Alleen: wie kent dat logo? “Het is jammer dat de initiatiefnemers weinig inspanningen hebben gedaan om dat logo bekend te maken bij het grote publiek”, aldus Liesbet Lauwereys. “De overheid voert elk jaar controleacties uit op verdachte pakketjes met medicijnen die het land binnenkomen en is betrokken bij het opstellen van richtlijnen. Het ontbreekt de betrokken diensten zeker niet aan goede wil en engagement. Alleen vinden we dat ze hun communicatie niet enkel aan de apothekers hadden moeten richten, maar ook aan het brede publiek.

Het Europees logo is een eerste stap in de goede richting, al blijven we erbij dat fraude moeilijk kan worden aangepakt.”

In België mogen enkel erkende apothekers met een fysieke apotheek geneesmiddelen via het internet verkopen. Ze mogen ook enkel geneesmiddelen en bepaalde medische hulpmiddelen voor menselijk gebruik verkopen waarvoor geen medisch voorschrift nodig is. Maar niet alle landen hanteren dezelfde strenge regels. In Nederland is het verkopen van voorschriftvrije geneesmiddelen geen alleenrecht van erkende apothekers.

Ook drogisterijen en warenhuizen mogen geneesmiddelen verkopen waarvoor geen medisch voorschrift nodig is, ook online. In andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Denemarken mogen ook geneesmiddelen op medisch voorschrift online worden verkocht. Het échte probleem is evenwel dat een webshop van een erkende apotheker niet altijd even makkelijk te onderscheiden valt van een online-handel van een fraudeur.

Bovendien zijn buitenlandse websites niet gebonden aan de regels van de Belgische wetgeving. En daar ligt net het probleem, verklaart Liesbet Lauwereys van De Maakbare Mens: “De verkoop van namaakmedicijnen gebeurt vooral via buitenlandse websites, die

Europees logo

Evengoed een snoepje eten Welke risico’s neem je precies als je geneesmiddelen via een “foute apotheek” aankoopt? Liesbet Lauwereys: “Het kan gaan om namaakgeneesmiddelen die geen actieve bestanddelen bevatten. Dat wil zeggen dat de stof die ervoor zorgt dat het middel werkt, er

gezondheid

niet in zit. Ja kan evengoed een snoepje eten. Je denkt dat je een geneesmiddel inneemt, maar je klachten blijven onbehandeld. Het kan ook dat het actieve bestanddeel wel aanwezig is in het namaakgeneesmiddel, maar in een te lage dosis. Of net in een te hoge dosis, waardoor je er te veel van binnenkrijgt.

Soms is de actieve stof helemaal niet aanwezig in het geneesmiddel, maar wel een heleboel andere chemische stoffen die gevaarlijk kunnen zijn. Er zijn voorbeelden bekend van mensen die gestorven zijn door het innemen van namaakmiddelen. In de meeste gevallen zal het zo een vaart niet lopen, want geneesmiddelen met inferieure bestanddelen zijn niet noodzakelijk schadelijk, maar het probleem is toch dermate ernstig dat we ervoor op de barricade willen gaan staan.”

Koop jij online?

Tot slot: welke “risicogroepen” zoeken hun heil op het internet? Ook daar heeft De Maakbare Mens onderzoek naar gedaan. “Vrouwen zijn een risicogroep, omdat zij vaak instaan voor de aankoop van geneesmiddelen voor het gezin én omdat ze vatbaar zijn voor dieetmiddelen. Ook mannen met potentieproblemen gaan op zoek naar oplossingen op het internet. Hetzelfde geldt voor studenten die tijdens examenperiodes hun concentratie willen verbeteren en hun stressniveau naar beneden willen halen. Personen die ten einde raad zijn als gevolg van medische klachten gaan via het internet op zoek naar elk middel dat hen misschien kan helpen. Personen met een verslavingsproblematiek schuimen websites af om te zien welke middelen ze waar kunnen krijgen, om zo veel mogelijk te kunnen kopen of om hun verslaving te verstoppen. Voor de meeste groepen is vooral de discretie die een online-aankoop lijkt te bieden belangrijk, omdat er een zekere schroom bestaat over de aard van de middelen die ze willen kopen of omdat ze zich bewust zijn van het feit dat het gezochte middel in principe bij ons niet (legaal) verkrijgbaar is.”

rs a M p o n e v le je t e e b Een heel klein reld om hen heen begin-

ikt waarop ze de we re be jd fti lee de en ze en bb he ieze reikwijdte ervan kunn niet ec pr Roos (9) en Finn (7) e D . os sm ko de g: s is. Nog j uitbreidin en dat er leven op Mar nen te ontdekken. En bi ng va ge op t ef he s oo R schatten. zeker al veel beter zijn”. ar da t he l za echter nog niet goed in ar ja 50 ijpt ze, “maar binnen hiedenis van bijster veel leven, zo begr ar de beginselen van de astronomie en de gesc ar om ha besef gekomen dat ik da t he t to el Ik heb even overwogen sn ik n be ig me gen, maar gelukk overtuigen. Finn stelde en nn ku het universum bij te bren te d kin ig ar nj zelfs een nege g: “waar is lucht aa vr de , ol ho sc ar na niet genoeg over weet om g we kunnen e en mistige ochtend op tuurkundige kennis zou na onlangs, tijdens een grijz n aa ek br ge ijn m ik te even dat l lelijk tegen. Ik kwam vie t da r aa m ie, van gemaakt”? Ik hoop er at m t he benadering van de te kunnen ademen.” To om g di no we maskeren met een poëtisc en bb he r om is zuurstof, hè! Dat het wordt steeds lastige it: oe gr f se niet verder dan: “Lucht be t he r aa daar mee leven. M mijn opluchting kon hij e vader te handhaven. mijn positie van alwetend st doen als ouders te hard je be je n ka t: ze en nk de t he van elke s die me aan en ik sloven ons uit om te no Een andere bekommerni ge ht ec ijn M l. we we daar Blijkbaar e moeten erkennen dat W om goede ouders te zijn? . en ak m te g da e er een bijzond proberen toch hardnekwe r aa m , eid dag met onze kinderen ih lu en ek gen, wegens tijdsgebr fluisterroute in de stad. n Ee n. lle vu hoegenaamd niet in sla te in l vo nkvan Roos en Finn zin . Geen grootse of gede in ltu ee sp kig om elk vrij moment e kt de er ov de blijkt? Op n namiddag in Samen inkopen doen. Ee ch net iets meer dan gewoon thuis blijven. Wat . thuis aar to s vaak niets liever dan … tje in waardige activiteiten, m kle ze on n lle wi d in het weeken woensdagnamiddag of blijven. samen gezelschapsspelk: oo r aa M d. ar ra te ui is zigheden? Tv kijken, Of samen koken. Roos . en om nk aa Hun favoriete vrijetijdsbe n zie et ni en we eerlijk gezegd n voortreffelijke uiensoep ee : en eit lit ia letjes spelen. Dat hadd ec sp en eig r nce – haar eerste in de pot te roeren, maa ee m om een lekkerbek par excelle n va er et ni ge oentjes. pittige pesto – en kweg het snijden van gr pa et m en een handgedraaide en lp he te om n gewoon steeds vaker aa en, heel dicht bij huis of ng ook Finn biedt zichzelf di e in kle in ak va ilt t geluk schu Besluit nummer één: he twee: hoe harder je in huis. Besluit nummer dingen te doen met probeert om bijzondere gewone dingen bijje kinderen, hoe meer ze zonder vinden.

Bart Vandormael Nieuwe vader dpress.com http://nieuwevader.wor

Meer informatie vind je op: www.defouteapotheek.be www.bondmoyson.be of www.devoorzorg.be

Bart VanDormael april 2016 / S-magazine •

11

“ Ik kan mij geen slippertje veroorloven” Carine Algoet Zowat één op de honderd mensen in ons land heeft af te rekenen met glutenintolerantie. Dat betekent dat hij of zij geen voedsel verdraagt op basis van tarweproducten. Meestal manifesteert de allergie zich de zesde maand na de geboorte, maar de klachten kunnen ook op latere leeftijd opduiken, zoals in het geval van Carine Algoet. Ze was 47 toen de diagnose werd gesteld.

Achteraf beschouwd waren de symptomen al veel eerder zichtbaar, maar geen enkele dokter die bij klachten en onderzoeken een verband legde met glutenintolerantie. De aandoening heeft haar leven ingrijpend veranderd en veroorzaakt ook extra kosten die slechts ten dele door de mutualiteit worden vergoed.

“Ik voelde me al een tijdje constant moe en ongelukkig, zonder dat daar een aanwijsbare reden voor was.

Consultaties en medische onderzoeken bij mijn huisdokter en specialisten leverden geen aanwijsbare verklaring op voor mijn hardnekkige darmklachten. Er werd enkel een tekort aan vitaminen B6 en B12 vastgesteld, waarvoor ik een reeks inspuitingen kreeg. De verhoopte verbetering bleef echter uit. Sterker nog, mijn fysieke en psychische toestand evolueerde van kwaad naar erger. Tot ik op een morgen niet meer uit bed kon. Ik had noch de fysieke kracht noch de moed om op te staan. Dat was voor mijn huisdokter het signaal voor een grondiger medisch onderzoek. Dat leverde het bewijs van een ernstige vorm van glutenintolerantie. Voor mij, voor mijn gezin en mijn collega’s op het werk opeens duidelijk waarom ik er al een tijdlang futloos en terneergeslagen bij liep, terwijl ik in wezen een vrolijke natuur ben. Ik was nog slechts een schim van mezelf.”

12 • S-magazine / april 2016

Eens coeliakie, altijd coeliakie Coeliakie of glutenintolerantie is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het lichaam antistoffen aanmaakt tegen het eigen weefsel. Bij mensen met coeliakie veroorzaakt voedsel met gluten een beschadiging van de dunne darm en ontstekingen van het darmslijmvlies.

Daardoor kan de dunne darm zijn werk niet meer naar behoren doen en treden uiteenlopende ziekteverschijnselen op die niet meteen in verbinding worden gebracht met het maagdarmkanaal – denk aan botontkalking, bloedarmoede of depressie. Coeliakie komt ook vaak voor in samenhang met een andere auto-immuunziekte zoals suikerziekte type 1 of schildklierafwijkingen, of bij mensen met het Down-syndroom, het syndroom van Turner en het syndroom van Williams. Bovendien, eens coeliakie altijd coeliakie.

Carine Algoet: “Nadat de diagnose werd vastgesteld, ben ik informatie beginnen vergaren over de aandoening, over de oorzaken en gevolgen.

Vervolgens heb ik contact opgenomen met een diëtiste en de dienst gezondheidsvoorlichting van de socialistische mutualiteit met de vraag een glutenvrij dieet voor mij samen te stellen. Daar komt immers veel meer bij kijken dan je op het eerste gezicht zou vermoeden.

Het begint ermee dat gluten in oneindig veel voedingsproducten voorkomen.

Het samenstellen van een glutenvrij dieet is echt monnikenwerk en moet met veel omzichtigheid gebeuren… zelfs bouillonblokjes staan op mijn lijst van verboden producten. Het kleinste spoor van gluten in wat ik eet, beschadigt mijn darm en zorgt ervoor dat ik enkele dagen buiten strijd ben. Van het ene moment op het andere loopt mijn lichaam als het ware leeg, op slag verdwijnt alle energie waardoor ik mij niet meer kan concentreren. Ik word dan ook zeer emotioneel, voor het minste begin ik te wenen en voel ik mij zeer ongelukkig. Ik kan mij echt geen slippertje veroorloven.”

Met een vergrootglas in de hand naar de winkel Hoe sterk beïnvloedt coeliakie je dagelijkse leven?

Carine Algoet: “Houd ik mij aan mijn streng glutenvrij dieet, functioneer ik zoals voorheen. De meeste hinder ondervind ik bij het inkopen en koken. Ik moet als het ware met een vergrootglas in de hand op zoek gaan naar producten die glutenvrij zijn. De vermeldingen op de verpakking zijn zo klein gedrukt dat ze nauwelijks leesbaar zijn. Bovendien gebruiken de producenten vaak wetenschappelijke benamingen die voor een

Close Up belicht de opmerkelijke persoonlijkheid, de beroepsactiviteit of de sportieve prestaties van een lid van de Socialistische Mutualiteit.

ael

orm

nd . Va to: U

fo

niet-ingewijde Latijn zijn. Thuis moet ik mijn inkopen in een aparte kast opbergen, bij het koken mogen mijn glutenvrije producten niet in contact komen met de ingrediënten die ik voor de rest van het gezin gebruik.

Glutenvrije producten zijn daarenboven fors duurder. Daardoor is het financieel geen haalbare kaart om glutenvrije producten voor het hele gezin te gebruiken. Dat zou mij in de keuken nochtans een hoop tijd besparen.”

Wat mag en wat mag niet op tafel komen?

Hoe reageren je vrienden en collega’s op je allergie?

Carine Algoet: “Mijn collega’s reageren – gelukkig – erg begripvol en dat geldt ook voor mijn kennissenkring.

Maar op bezoek gaan bij vrienden of uit eten gaan, is niet vanzelfsprekend. Het volstaat niet dat die op de hoogte zijn van mijn glutenintolerantie, zij moeten ook weten hoe daar mee om te gaan. Wat mag en wat mag niet op tafel komen? Dat geldt ook in restaurants. Sinds vorig jaar moet de menukaart informatie verstrekken over de producten die de gerechten bevatten, maar in welk restaurant in ons land vind je die gegevens op de menukaart terug? In onze buurlanden wordt daar veel zorgvuldiger mee omgesprongen en wordt de naleving van de Europese

regelgeving streng gecontroleerd. Vorig jaar waren we in Oostenrijk op vakantie en daar werd nauwlettend toegezien dat alles volgens de letter van de wet verloopt. Soms gaat het inderdaad om een detail. Leg je bijvoorbeeld glutenvrij brood in hetzelfde mandje als zeg maar ‘gewoon’ brood, dan is dat voldoende om een allergische reactie uit te lokken waardoor ik enkele dagen out ben. Avontuurlijke reizen ondernemen is daarom een dubbeltje op zijn kant.

Wij willen dit jaar naar het MiddenOosten gaan, maar hebben ze daar ervaring met glutenvrije producten en zo ja, versta ik de tekst op de etiketten? Eén verkeerde maaltijd, en onze vakantie is om zeep. Zoals gezegd, ik kan mij geen enkel slippertje veroorloven. Dat maakt mijn leven er niet gemakkelijker op maar als ik mij aan mijn streng dieet houd, ondervind ik geen al te grote hinder van mijn glutenintolerantie. Ook al omdat ik mij heb verdiept in wat de wetenschap én lotgenoten hierover te vertellen hebben. Ik heb ook veel steun gehad aan de diëtiste en de gezondheidsvoorlichtingsdienst van de socialistische mutualiteit. Het is ook de mutualiteit die er mij heeft op gewezen dat ik recht heb op een tussenkomst van 38 euro per maand in de extra kosten die glutenintolerantie met zich brengt. Ook op het vlak van preventie vind je op de site van de mutualiteit zeer interessante én bruikbare

informatie in een taal die voor iedereen verstaanbaar is... geen moeilijke woorden, concrete tips.”

"leg je een glutenvrij brood in hetzelfde mandje als een 'gewoon' brood, is dat voldoende om een allergische reactie uit te lokken"

Hoe langer hoe meer mensen krijgen te maken met een of andere allergie, wat perspectieven opent voor de voedingsindustrie.

Tal van gevestigde merken bieden almaar meer producten aan die hierop inspelen. Het aanbod en de keuzemogelijkheden breiden dus uit, maar heeft dat ook gevolgen voor de prijs?

Carine Algoet: “De voedingsindustrie heeft inderdaad een nieuw gat in de markt ontdekt, een nieuwe trend is geboren. Het aanbod aan producten neemt elke dag toe, van een prijsdaling heb ik nog niets gemerkt. Door hun ‘aangepaste’ voedingsproducten als wondermiddel voor te stellen, bestaat het risico dat allergieën worden gebagatelliseerd terwijl het om ernstige aandoeningen gaat. Ik ben dus niet onverdeeld gelukkig met de nieuwe trend.”

UrBaIn VanDormael

Meer informatie over glutenintolerantie en wat ons ziekenfonds voor jou kan doen?

Surf naar www.bondmoyson.be of www.devoorzorg.be.

april 2016 / S-magazine •

13

gezondheid

Het leven zoals het is Deze rubriek belicht de medische en ethische aspecten van het werk van een specialist(e) in het ziekenhuis of een onderzoeksinstelling.

Informatie over de terugbetaling van de medische ingrepen en status van de specialist krijg je bij je ziekenfonds.

de neuroloog

Hersenberoertes zijn de derde belangrijkste doodsoorzaak in WestEuropa, na hartinfarcten en kanker. Meer nog, ze vormen ook de voornaamste oorzaak van een niet-aangeboren handicap. De helft van de patiënten die een beroerte overleven, houdt er blijvende beperkingen aan over. Maar er is wel beterschap in zicht, aldus Patrick Cras, diensthoofd neurologie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Hij leidt ons rond in de wondere wereld die zich onder onze schedel bevindt.

14 • S-magazine / april 2016

De ene beroerte is de andere niet.

Een hersenbloeding, bijvoorbeeld, doet zich voor wanneer een bloedvat in of rond de hersenen plots openbarst. Een herseninfarct, de vaakst voorkomende vorm van een beroerte, ontstaat dan weer door een blokkade van een bloedvat in de hersenen. Doordat een bloedklonter de bloedtoevoer afsluit, krijgt een deel van de hersenen geen zuurstof meer, met zware gevolgen. Reeds na enkele minuten treedt er onherstelbare schade op. Zowat vijftien procent van de patiënten overleeft die “attaque” niet. Bij een zogenaamde kleine beroerte of TIA (Transcient Ischaemic Attack), is er sprake van een tijdelijke doorbloedingsstoornis in de hersenen. Die beroerte is meestal binnen een half uur voorbij en heeft minder ernstige directe gevolgen, maar blijkt wel vaak de voorbode van een “echte” en zware

hersenberoerte. Dus: opletten geblazen!

Alvast één positieve evolutie: het aantal beroertes in ons land daalt.

Patrick Cras: “Die trend zien we in de meeste westerse landen.

Waarschijnlijk hebben we die daling te danken aan het feit dat we de risicofactoren beter in de hand hebben. Dan heb ik het over hoge bloeddruk, hoge cholesterol, roken, alcoholgebruik, obesitas, hartritmestoornissen … Eén belangrijke – zeg maar: met afstand de belangrijkste – risicofactor kunnen we echter niet beïnvloeden: de leeftijd. Beroertes zijn een typische ouderdomsziekte.

Onze bloedvaten veranderen naarmate we ouder worden. Zoals er sleet komt aan onze gewrichten, zo komt er ook sleet aan onze bloedvaten. Atherosclerose, beter bekend als aderverkalking, doet zich voor

doordat cholesterolvetten zich aan de wand van de aders vasthechten.

Dit kan uitgroeien tot een plaque, een ophoping van vet, cellen en afvalstoffen. Die plaque kan uiteindelijk zo groot worden dat de bloeddoorstroming wordt geblokkeerd.”

Kunnen we door het verbeteren van onze levensstijl het risico op een beroerte verkleinen?

Patrick Cras: “De cijfers daaromtrent verschillen nogal, maar je kan het risico op een beroerte met 20 tot 30 procent beperken door gezonder te gaan leven. Een eerder beperkte impact, kortom. Waarmee ik echter niet wil zeggen dat het niet de moeite loont om beter op je gezondheid te letten!”

Kunnen beroertes doeltreffend worden behandeld of is het vooral kwestie van de schade te beperken?

foto's: J. Herregods en S-magazine ~

Ongeveer twee miljoen Belgen hebben een hoge bloeddruk, maar amper 20 procent daarvan wordt goed behandeld.”

Patrick Cras: “Wanneer je een kleine beroerte hebt gekregen, behandelen we de oorzaken. We nemen bijvoorbeeld een vernauwing in de halsslagader weg. De klassieke medicinale behandeling bestaat uit een combinatie van middelen die het aan elkaar klonteren van bloedplaatjes tegengaan, bloeddrukverlagende medicatie en statines die de productie van cholesterol afremmen en de wand van de bloedvaten beschermen.

Daarnaast helpen we patiënten ook om obesitas en roken aan te pakken.”

Om de symptomen van een beroerte te herkennen, bestaat er de FAST-test (Face Arm Speech Test). Deze test staat beschreven op de website van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen.

FACE (gezicht): Vraag aan de persoon om te lachen of de tanden te laten zien. Als de mond scheef staat of een mondhoek naar beneden hangt, kan dit duiden op een beroerte.

ARM (arm): Vraag aan de persoon om beide armen op te tillen en voor zich uit te strekken met de binnenzijde van de hand naar boven. Als een arm wegzakt of rondzwalkt, kan dit duiden op een beroerte.

SPEECH (spraak): Als de persoon onduidelijk begint te spreken of niet meer uit zijn woorden kan komen,

kan dit duiden op een beroerte. Ook kunt u de persoon vragen tot tien te tellen; wanneer hij cijfers herhaalt, verkeerd uitspreekt of bij een bepaald cijfer blijft steken, kan dit het gevolg zijn van een beroerte.

TIME (TIJD): Stel vast om hoe laat de klachten bij de persoon begonnen zijn. Dat is belangrijk bij de verdere behandeling. Indien de persoon binnen drie uur behandeld wordt, is de kans op herstel groter.

Het belang van die FAST-test kan niet genoeg worden benadrukt, toch?

Patrick Cras: “Net zoals iedereen op school reanimatietechnieken leert, zouden we ook allemaal moeten leren hoe we de symptomen van een beroerte kunnen herkennen.

De snelheid van ingrijpen bij een beroerte is immers van levensbelang. Elke minuut telt. Ik overdrijf niet: elke minuut die we winnen door een patiënt sneller te behandelen, verbetert zijn levensverwachting en levenskwaliteit. Er zijn gelukkig heel wat campagnes opgezet om het bewustzijn te vergroten. De Belgian Stroke Council, een vereniging die patienten en professionals probeert in te lichten over beroertes, heeft tienduizenden brochures en affiches met aanwijzingen en tips verspreid.”

Beroertes zijn een typische ouderdomsziekte. Onze bloedvaten veranderen naarmate we ouder worden.

Zoals er sleet komt aan onze gewrichten, zo komt er ook sleet aan onze bloedvaten.

De overheid heeft ook een aanzet gegeven om de behandeling van hersenberoertes op een meer gestructureerde manier te organiseren.

Patrick Cras: “Een Koninklijk Besluit van 2014 voorziet in de oprichting van zogenaamde beroertenetwerken.

Elk ziekenhuis moet aan basisberoertezorg kunnen doen. Waarom?

Opnieuw: de tijd tussen het optreden van het herseninfarct en de behandeling is cruciaal. Daarnaast is er ook gespecialiseerde beroertezorg nodig. De overheid vraagt ziekenhuizen die basisberoertezorg aanbieden en ziekenhuizen die gespecialiseerde beroertezorg aanbieden om zich te verenigen in netwerken. Hier en daar ontstaan die netwerken wel, maar de samenwerking gebeurt nog niet systematisch. Een van de problemen is dat er drie neurologen nodig zijn om beroertezorg in een ziekenhuis te kunnen aanbieden. Er zijn echter te weinig neurologen om alle ziekenhuizen te bemannen met drie stuks. De neuroloog is nog steeds een knelpuntberoep.”

Zijn beroertes het belangrijkste werkdomein van een neuroloog?

Patrick Cras: “De top 5 wordt gevormd door beroertes, dementie, de ziekte van Parkinson, epilepsie en multiple sclerose. Patiënten met hoofdpijn en migraine komen ook vaak bij de neuroloog terecht, maar ik vind dat die eerder door de huisarts kunnen en moeten worden

april 2016 / S-magazine •

15

gezondheid

De Vlaamse professor Peter Carmeliet en dr. Annelies Quaegebeur hebben onlangs ontdekt dat het eiwit PHD1 bescherming biedt tegen beroerte. Hun onderzoek zou nieuwe perspectieven openen voor mogelijke behandelingen. Gebeurt er veel wetenschappelijk onderzoek in uw branche?

Patrick Cras: “Zeker. Het onderzoek spitst in de eerste plaats toe op de vroegtijdige detectie van beroertes en een betere detectie van patiënten die in aanmerking komen voor bijvoorbeeld trombectomie, het verwijderen van een stolsel in de bloedvaten van de hersenen. De behandeling van een trombose in de grote bloedvaten in de hersenen was tot voor kort zeer complex, omdat we die bloedvaten moeilijk konden bereiken. De medische technieken zijn vandaag echter zodanig geëvolueerd dat we wel aan die bloedvaten geraken, met behulp van een heel fijne catheter.

Dokter Peter Vanacker, een doctoraatsstudent aan de Universiteit van Antwerpen, heeft zich toegelegd op het identificeren van de patiënten die in aanmerking komen voor een dergelijke behandeling. Om maar te zeggen dat ook in ons land echt waardevol onderzoek gebeurt.”

Klopt het dat alcohol in kleine hoeveelheden helpt om beroertes te voorkomen?

Feit is dat alcohol je bloedvaten verwijdt, wat mogelijk hoge bloeddruk tegengaat.

Patrick Cras: “Ha, de eeuwige paradox van Bordeaux! Of de “Franse paradox” (een term die voor het eerst is gebruikt door de Internationale Organisatie voor Wijnbouw), die stelt dat een dieet op basis van mediterrane gerechten en rode wijn bescherming biedt tegen kanker en hart- en vaatziekten. Bepaalde onderzoekers menen zelfs dat wijnen uit de Bordeaux-regio je beter wapenen dan wijnen uit andere streken, wat ik in twijfel durf trekken.

Er wordt beweerd dat geheelonthouders tot 30 procent meer kans hebben op een beroerte. Mensen die alcohol met mate nuttigen, zouden dan weer een lager risico lopen.

Vanaf een consumptie van meer dan twee alcoholische dranken per dag zou het risico echter weer stijgen.

Wat het effect van alcohol op de bloeddruk betreft: de kans op hoge

16 • S-magazine / april 2016

Net zoals iedereen op school reanimatietechnieken leert, zouden we ook allemaal moeten leren hoe we de symptomen van een beroerte kunnen herkennen.

foto's: J. Herregods

behandeld, tenzij het gaat om zeer moeilijk behandelbare vormen van hoofdpijn.”

bloeddruk stijgt naarmate je veel alcohol gebruikt! Ik blijf voorzichtig met het trekken van conclusies, want echt harde bewijzen voor de één of andere stelling bestaan er niet.”

Nog een opmerkelijk bericht: vrouwen die de pil slikken, zouden volgens Nederlandse onderzoekers van het UMC Utrecht en het Leids Universitair Medisch Centrum een grotere kans op een herseninfarct hebben.

Patrick Cras: “Dat kan ik onderschrijven. In de anticonceptiepil zitten oestrogenen, die het risico op een herseninfarct verhogen. Als het gaat om vrouwen die ook nog roken en last hebben van migraine, stijgt hun risico met liefst 30 procent.”

Een onderzoeksteam van de Universiteit van Madrid beweert dat er een verband bestaat tussen de kans op een herseninfarct of cardiovasculaire problemen en het voorkomen van een diagonale plooi over de breedte van je oorlel. Wat moeten we daarvan denken?

Patrick Cras: “Diagonale plooien aan de oorlel?! Ik vrees dat we hier te maken hebben met een hoax, een frats. Wel is het zo dat sommige mensen een verhoogde kans op een beroerte hebben als gevolg van een bindweefselziekte. Ik denk aan mensen met zeer breekbare botten. Of aan mensen met het Marfan-syndroom, die een ongewoon grote gestalte en ongewoon lange armen en vingers hebben. Door hun lichaamsbouw en afwijkingen aan hun bloedvaten zijn ze extra kwetsbaar. Marfan-patiënten zien er overigens niet allemaal uit als Abraham Lincoln, met zijn opvallend grote en ranke gestalte. Ik heb één keer een Marfan-diagnose kunnen stellen op basis van het feit dat de patiënt een zeer hoog hard gehemelte had. Hoe dan ook, het loont absoluut de moeite om na te gaan in welke

mate een bindweefselziekte de kans op een beroerte kan beïnvloeden.”

Heeft u enkele huis-, tuin- en keukentips om gespaard te blijven van een hersenberoerte?

Patrick Cras: “Ik raad mensen in de eerste plaats aan om een gezonde levensstijl na te streven. Iedereen weet wel wat dat inhoudt: draag zorg voor je lichaam en geest, doe voldoende aan lichaamsbeweging, rook niet, gebruik alcohol slechts met mate … en geniet van het leven.

Een meer specifieke tip: wees waakzaam voor hoge bloeddruk. Ongeveer twee miljoen Belgen hebben een hoge bloeddruk, maar amper 20 procent daarvan wordt goed behandeld.”

Tot slot een persoonlijke vraag: waarom heeft u er destijds voor gekozen om neuroloog te worden?

Patrick Cras: “Eerlijk gezegd vind ik psychiatrie de boeiendste discipline in de geneeskunde. Alleen heeft een psychiater relatief weinig greep op wat er omgaat in zijn patiënten.

Een neuroloog heeft net iets meer inzicht in wat er gebeurt in de hersenen en heeft net iets meer middelen ter beschikking om in te grijpen.

Dat had ik al begrepen tijdens mijn opleiding geneeskunde. Daarom heb ik gekozen voor de neurologie. Dat gezegd zijnde: ik heb mijn affiniteit met de psychiatrie nooit verloren.

Sommige van de wetenschappelijke onderzoeken die ik uitvoer, bijvoorbeeld rond het gevoel van stigmatisering bij patiënten met de ziekte van Parkinson, bevinden zich op het raakpunt van neurologie en psychiatrie. Dat grensgebied, bekend onder de noemer gedragsneurologie, vind ik ongemeen interessant.”

Bart Vandormael

ooSt-VlAAnDEREn

Gezond binnen voor jonge gezinnen!

Jonge kinderen en zwangere vrouwen zijn extra gevoelig voor luchtvervuiling. Je denkt misschien spontaan aan luchtvervuiling door industrie en verkeer, maar de lucht binnenshuis is meestal meer vervuild dan de buitenlucht. Bovendien brengen we zeker tijdens de wintermaanden veel tijd binnenshuis door. De kwaliteit van de binnenlucht kan dus een grote invloed hebben op de gezondheid van je baby en van andere gezinsleden!

Fit&Well2DAY en de kraamzorg van Reddie Teddy slaan de handen in elkaar en maken van je huis een gezonde thuis. Tussen 1 februari en 30 april 2016 zorgen onze kraamverzorgenden voor praktische tips om de lucht in je woning te verbeteren. Een aantal van hen gaat aan de slag met een CO2-meter, om de lucht ook effectief te kunnen meten.

TIPS oM VooR EEn GEZonD HuiS VooR JE klEintJE tE ZoRGEn:

✔ Heb je de babykamer net in het nieuw gestoken? Verlucht extra tot 6 maanden na de opknapbeurt.

✔ Gebruik geen muggenapparaatjes die je in het stopcontact stopt en pesticiden verdampen.

✔ Ventileer dag en nacht op correcte wijze.

Meer weten over gezonde binnenlucht?

Surf naar www.gezondbinnen.be en www.bondmoyson.be/fit, 'informatie en links'.

kEn JiJ DE VooRDElEn VAn BonD MoYSon VooR JonGE GEZinnEn Al? Geboortevoordeel

Bij geboorte, pleegzorg of adoptie van een baby krijg je bij Bond Moyson tot 550 euro budget om te spenderen in onze webwinkel. Je kiest uit een ruim aanbod kwalitatieve babyproducten van bekende merken.

Zwangerschapsconsulent

Wil je zorgeloos zwanger zijn, bel de zwangerschapsconsulent en laat je bijstaan met professioneel advies. Gratis voor onze leden. Mail naar zwangerschapsconsulent.bmovl@bondmoyson.be.

kraamzorg

Een kraamverzorgende komt bij jou thuis tijdens de laatste weken van je zwangerschap of in de eerste maand na de geboorte. Ze helpt je met de verzorging van je baby, ondersteuning bij borst- of flessenvoeding en meer. Lid van Bond Moyson? Dan krijg je korting.

En meer …

Uitleendienst voor babymateriaal, consultatiebureaus in samenwerking met Kind & Gezin, kinderopvang bij een onthaalouder of kinderdagverblijf, gratis opvoedingsondersteuning voor jonge gezinnen in een moeilijke leefsituatie, thuisoppas zieke of chronisch zieke kinderen en kinderen met een beperking, activiteiten voor kinderen, ouders en opvoeders via www.bondmoyson.be/fit, …

MEER WEtEn? T 09 333 55 00 E vragen@bondmoyson.be W www.bondmoyson.be/ledenvoordelen april 2016 / S-magazine •

17

Bond Moyson Oost-Vlaanderen

SpRokkElS

Dankjewellekesdag

Op 26 januari kon je in het casino-kursaal van Oostende opnieuw genieten van het jaarlijkse nieuwjaarsconcert van S-plus. Voor deze twintigste editie, strikte S-Plus een paar grote namen zoals John Terra, Barbara Dex en Luc Caals.

Presentator Luc Appermont praatte de shows vakkundig aan elkaar. De kers op de taart? Het optreden van Clouseau voor wel 1400 Oost-Vlaamse S-Plusleden. Wat een topjubileumeditie!

foto: Gino Van Lancker

S-plus in stijl gestart

We bedanken onze 2000 medewerkers die dagelijks ten dienste van jou en al onze andere leden staan. De medewerkers van Bond Moyson kregen elk vijf kaartjes om weer anderen mee te bedanken.

Zo kregen in navolging van de internationale complimentendag bijna 10 000 mensen een handgeschreven bedankje toegestuurd.

Hiermee toont Bond Moyson zijn waardering voor al zijn medewerkers en bouwt je ziekenfonds tegelijk aan een warmere samenleving.

Meer dan 500 leerlingen maken kennis met thuiszorg Vorige maand kwamen zesdejaarsstudenten verzorging op bezoek bij Bond Moyson Thuishulp. Voor het tweede jaar op rij sloegen de thuiszorgorganisaties en het onderwijs de handen in elkaar om een heuse thuiszorgwandeling uit te stippelen. Het project ‘op wandel in de thuiszorg’ brengt thuiszorgdiensten in oost-Vlaanderen en het onderwijs dichter bij elkaar. De studenten maken zo kennis met het werkveld en leren weer wat bij tijdens een vijftal workshops.

Bond Moyson contacteren?

Bezoek een kantoor of neem contact op via 09 333 55 00 of vragen@bondmoyson.be.

Postadres: Bond Moyson Oost-Vlaanderen, Tramstraat 69, 9052 Zwijnaarde Wist je dat je je ziekenfondszaken kan beheren via ons internetloket e-mut?

Surf naar www.bondmoyson.be/e-mut.

Bond Moyson volgen?

S-magazine heeft maar een beperkt aantal pagina’s. Al het laatste nieuws volgen over je ziekenfonds, zorg en gezondheid? Surf naar www.bondmoyson.be, abonneer je op onze maandelijkse nieuwsbrief via www.bondmoyson.be/ovl/nieuwsbrieven of volg ons op Twitter via @bondmoyson_ovl of op www.facebook.com/BondMoyson.

18 • S-magazine / april 2016

fietszadelhoesjes voor goeie maten Met de actie 'Ken je Maat' wil JOETZ vzw jongeren bewustmaken over hun alcoholgebruik en hen aansporen om meer voor mekaar te zorgen tijdens het uitgaan. Om zoveel mogelijk jongeren te bereiken deelde JOETZ met de steun van de stad Gent en de Universiteit Gent meer dan 20 000 ‘Ken je maat’-zadelhoesjes uit. Benieuwd of jij ook een goede maat bent?

Doe de test op www.kenjemaat.be.

Wij waren erbij: studentenbeurs Arteveldehogeschool Tijdens de Event Experience informeerde Bond Moyson honderden hogeschoolstudenten over hun sociale zekerheid en hun inschrijving bij het ziekenfonds. Wanneer ze binnenkort de hogeschoolbanken verlaten, moeten ze immers aansluiten bij een ziekenfonds.

Tegelijk konden de studenten al eens kijken welke jobs Bond Moyson te bieden heeft. Het waren studenten van de Gentse Arteveldehogeschool die de beurs van a tot z georganiseerd hebben.

Bond Moyson Oost-Vlaanderen

GOEDKOPER EN DUURZAMER (VER)BOUWEN? Samen sta je Sterker

Samen zijn we slimmer dan alleen. Samen doen we de dingen beter en goedkoper. Dat is onze visie en onze kracht.

SamenSterker organiseert sinds 2011 groepsaankopen, die het verschil maken. Groene stroom, dak- en spouwmuurisolatie, hoogrendementsglas of condensatieketels, elektrische fietsen, zonnepanelen, zonneboilers, waterverzachters of brandhout: onze groepsaankopen besparen u geld, tijd en energie.

Uw woning zorgeloos duurzamer maken?

Heel eenvoudig: www.samensterker.be/oost-vlaanderen 09 267 85 51 en vragen naar Lien De Ridder

ad SamenSterker A5.indd 1

19/11/15 10:48

Nieuw: terugbetaling remgeld van 0 t.e.m. 6 jaar

Voor kinderen van 0 tot en met 6 jaar krijg je nu ook het remgeld* bij de huisarts of geneesheer-specialist terugbetaald.

Ontdek ook onze vernieuwde topvoordelen voor brillen, logopedie en tandzorgen via www.bondmoyson.be/ledenvoordelen. * Het remgeld is dat deel van je doktersrekening dat je, na terugbetaling van je ziekenfonds, nog zelf betaalt.

Ad A5 remgeld.indd 1

15/12/15 15:45

april 2016 / S-magazine •

19

Bond Moyson Oost-Vlaanderen

Column

Mijn oudste zoon vroeg of hij eindelijk mocht gaan ‘sjotten’. Hij wou zo graag echt voetballen, maar dit was voor hem om verschillende praktische redenen niet mogelijk. Hij heeft immers de diagnose ASS, ADHD en DCD. Vorig jaar in oktober hebben we daarom besloten om zelf een G-voetbalploeg op te richten.

We vormden een bestuur en gaven de ploeg een naam: ‘De Grasduikers’ waren geboren.

Maandenlang zijn we elke dag bezig geweest met de voorbereidingen voor onze startdag.

En die zaterdag was het langverwachte begin van een nieuwe episode in ons leven, maar ook in het leven van zovele anderen.

RECREAS organiseert startweekend G-Voetbal in Lembeke We begonnen de dag ontiegelijk vroeg met ophangen van wegwijzers naar de terreinen van FC Lembeke. In de kantine, waar het nog fris was, hingen we de versiering op en stalden we de tombolaprijzen uit. Daarna hamburgertenten opzetten en ballonnen opblazen, want … het was feest!

De tijd vloog voorbij. Daar stonden de eerste voetballers al. Ook onze eigen kersverse spelers en de trainers van Recreas stonden klaar om er in te vliegen.

Om 14 uur draafden alle spelers het veld op. Iedereen was een beetje nerveus. Van de oefeningen heb ik niets gezien, want mijn ogen bleven gericht op de lachende en stralende gezichten! Iedereen gaf het beste van

zichzelf ! Na een uur trainen volgde een groot moment. De Lembeekse burgemeester en oud-wielrenner Roger De Vlaeminck kwamen speciaal om de aftrap te geven van het allereerste oefenpartijtje. Onder daverend applaus begonnen de Grasduikers aan hun eerste partij. Ze hadden hun start niet gemist.

Het werd een zaterdag om nooit te vergeten.

Ik ben zo blij dat we via Recreas deze stap hebben gezet. De droom van onze jongens is uitgekomen!

Carla Van Durme, Mama en voorzitter van Recreas De Grasduikers Lembeke W recreas.wix.com/grasduikers

Lid worden, een G-werking opstarten of meer weten over G-sport?

Contacteer Recreas: W www.recreas.be, www.g-voetbal.be E o-vl@recreas.be, T 09 333 57 56

Hulpmotor voor rolwagens, een duwtje in de rug De V-drive hulpmotor maakt het duwen makkelijk en comfortabel.

De hele maand april aan € 890* i.p.v. € 1099.

De hulpmotor past op de meeste rolstoelen en is eenvoudig in gebruik en montage.

Meer info: 09 333 55 00 of mediotheek.bmovl@bondmoyson.be www.bondmoyson.be Actie geldig tot en met 30 april 2016 in de mediotheken van Bond Moyson Oost-Vlaanderen.

Niet cumuleerbaar met andere acties. *Uitsluitend voor leden van Bond Moyson Oost-Vlaanderen.

20 • S-magazine / april 2016

Vraag ook naar onze andere rolstoelaccessoires

Bond Moyson Oost-Vlaanderen

TIP Lid van Bond Moyson?

Dan krijg je voor sommige kampen een terugbetaling en altijd reisbijstand in het buitenland.

Van wind en van water. Hijs de zeilen en licht het anker, zoek het avontuur op en ga mee op zeilkamp! Zie je liever de hele wereld? Dan is Globehoppers misschien wel iets voor jou! JoEtZ en VfG-JonG hebben dit jaar heel wat nieuwe vakanties in petto. Maar ook de klassiekers zijn weer van de partij. Zin in een weekje ravotten op het strand? of toch liever je grenzen verleggen in het avontuurlijke palogne? Schrijf je nu in voor een onvergetelijke vakantie!

Hiernaast twee smaakmakers uit ons allernieuwste vakantieaanbod!

iEDEREEn op kAMp MEt JoEtZ ooSt-VlAAnDEREn Via vakantieparticipatie wil JOETZ elk kind de mogelijk bieden om mee te kunnen gaan op een onvergetelijk kamp. Ook wanneer er financiële of andere moeilijkheden zijn. Dit jaar zijn er 32 plaatsen op onze kampen voorbehouden voor kinderen die zich inschrijven via het steunpunt vakantieparticipatie. De prijs per kamp voor deze plaatsen bedraagt 5 euro per dag. Inschrijven via Steunpunt Vakantieparticipatie: www.vakantieparticipatie.be, ga naar 'georganiseerde vakanties'.

op vakantie met JoEtZ? De max!

Globehoppers (VfG-JonG) Altijd al gefascineerd geweest door verre landen en vreemde culturen?

Vind jij onze Belgische wafels, chocolade en frietjes wel lekker, maar wil je ook zien wat de rest van de wereld te bieden heeft? Dan is dit kamp jou op het lijf geschreven! Met VFG-Jong airlines trekken we van het ene continent naar het andere. Én we maken een tussenstop in Bellewaerde-land! Jij reist toch mee?

Waar? ’t Lotegat, Zonnebeke Wanneer? Van zo. 10 t.e.m. zo. 17 juli 2016 Voor wie? 13 t.e.m. 18 jaar prijs? Basisprijs 400 euro, Bond Moysonledenprijs** 250 euro Meer weten? t 09 333 57 50 of E lynn.derouck@bondmoyson.be

* Leden van Bond Moyson Oost-Vlaanderen kunnen een tussenkomst genieten van de aanvullende verzekering. Die tussenkomst wordt rechtstreeks verrekend op de basisprijs en is enkel van toepassing op de vakanties van JOETZ OostVlaanderen. Tip! Indien de beperking van je zoon/dochter officieel erkend is, heb je recht op een extra korting van 25 euro via de aanvullende verzekering. Die korting geldt bovenop de Bond Moysonkorting.

Van wind & van water… (JoEtZ) Loef & lij, spinnaker, giek, kuip, helmstok, kiel, ... Geen flauw idee wat je zonet gelezen hebt? Geen probleem, ... Deze vakantie begint met een zeilpraatje, waarin de basiszaken uitgelegd worden. Daarna hijsen we het anker.

Onder professionele begeleiding van schipper en matroos leggen we onze eerste zeilmijlen af.

Waar? Schip D’Eersteling, Nederland Wanneer? Van ma. 11 t.e.m. vr. 15 juli 2016 Voor wie? 14 t.e.m. 18 jaar prijs? Basisprijs 450 euro, Bond Moysonledenprijs *250 euro Meer weten? t 09 333 57 74 of E joetz.oost@joetz.be

MEER WEtEn oVER DE VAkAntiES VAn JoEtZ? Vraag vrijblijvend en gratis onze brochure aan of surf naar www.joetz.be, waar je meteen kan inschrijven. Nog vragen?

Bel 09 333 57 74 of mail naar joetz.oost@joetz.be. april 2016 / S-magazine •

21

Bond Moyson Oost-Vlaanderen

De beweegcoach, jouw persoonlijke coach naar een fitter leven

“ Bewegen is het ultieme medicijn voor een gezond leven”,

professor Greet Cardon

We weten allemaal dat het moet, dat half uurtje bewegen per dag. Maar we moeten ook toegeven dat dat niet eenvoudig is! Ook al wil je graag wat fitter zijn, wat kilootjes kwijt raken of je voorbereiden op een sportevenement, toch is de drempel om elke dag te bewegen nog hoog.

De oorzaak? We weten vaak niet hoe er aan te beginnen, of vinden het moeilijk in te plannen naast werk, kinderen en hobby’s. De oplossing? Een beweegcoach!

22 • S-magazine / april 2016

Nu gratis kennismakingssessies Onze coaches zijn specifiek opgeleid om samen met jou een realistisch en haalbaar beweegplan op te stellen en persoonlijk advies te verlenen waardoor je met plezier gaat bewegen. Je kiest helemaal zelf met wie je gaat bewegen: individueel, met je partner, met je gezin of in groep. Maar ook waar je gaat bewegen: op kantoor, thuis, bij een club, … en wat je wil doen: spel, lenigheid, kracht, conditie, …

Je beweegcoach is je persoonlijke gids en motivator.

Greet Cardon, professor aan de UGent en hoofd van de afdeling Fysieke Activiteit, Fitheid en Gezondheid in de vakgroep Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen vertelt welke rol een beweegcoach in jouw leven kan spelen.

“Voor een fitte en gezonde levensstijl is de norm dagelijks een half uur actief zijn met een matige tot hoge intensiteit. In de praktijk blijkt dit moeilijk haalbaar te zijn”, weet professor Cardon. “Daarom staan beweegcoaches klaar om jou te helpen. Zij zijn heel specifiek opgeleid om persoonlijk advies te geven

met een aangepast programma op maat van beginnende bewegers, maar ook voor mensen die al recreatief bewegen maar graag vooruitgang willen maken.” Maar wat met motivatie? “Plezier is een van de belangrijkste motivatoren om in beweging te blijven. Het is daarom belangrijk dat je activiteiten doet die je graag doet. Een beweegcoach is een expert en zal jou kunnen helpen zoeken naar activi-

teiten die jou het meest liggen.” Veel mensen bewegen te weinig, terwijl bewegen juist heel belangrijk is.

“Elke vorm van lichaamsbeweging draagt bij tot verschillende voordelen”, vertelt Greet Cardon. “Een gezonder gewicht, voorkomen van hart- en vaatziektes en diabetes, een beter evenwicht, sterkere spieren en botten, mentale gezondheid, ...

Bewegen is eigenlijk het ultieme medicijn voor een gezond leven.”

Maak kennis met de beweegcoach Kom naar een gratis kennismakingssessie. Daarin leer jij de beweegcoach beter kennen en de beweegcoach jou. In een ontspannen sfeer praat je al een eerste keer over je interesses en doelstellingen en over hoe de beweegcoach je kan helpen.

Nadien kan je kiezen om samen met de coach een persoonlijk beweegtraject op te stellen via individuele begeleiding of om je samen in groep te laten motiveren om meer te bewegen.

Waar en wanneer?

18.04 – Bond Moysonkantoor Zottegem, 19 - 20u 19.04 – Bond Moysonkantoor Dendermonde, 19 - 20u 20.04 – Bond Moysonkantoor Gent Vrijdagmarkt, 18.30 - 19.30u Inschrijven?

W www.bondmoyson.be/fit, E fit@bondmoyson.be, T 09 333 57 22

ACTIVITEITENKALENDER Gezond Gratis infosessies uniek rugprogramma Infosessies - Fit&Well2DAY Heb je rugpijn en lijk je er maar niet van af te geraken? Heb je een zittend beroep en wil je voorkomen dat je pijn krijgt aan je rug? Dan is het Intelligent Motion rugprogramma ongetwijfeld iets voor jou. Aan de hand van eenvoudige oefeningen werk je aan de heropbouw van je welzijn. Dit unieke programma bestaat uit acht lesonderdelen die de zwakkere zones van je lichaam herstellen. Hierdoor zal de belasting op je rug sterk verminderen en zal je weer kunnen genieten van bewegen en van het leven. Schrijf in voor een gratis infosessie!

Waar en wanneer?

• Bond Moyson Gent-Vrijdagmarkt: 19 of 21.04 (10 11u), reeks start op 12.05.

• Bond Moyson Sint-Niklaas: 21 of 25.04, reeks start op 02.05.

• Bond Moyson Zottegem: 19 of 26.04, reeks start op 03.05.

Telkens van 19 tot 20u, tenzij anders vermeld. prijs? Gratis. Inschrijven verplicht.

Meer weten? inschrijven? www.bondmoyson.be/fit of t 09 333 57 22

Vegetarisch koken: de basis Workshop - Fit&Well2DAY Vegetarisch koken wordt steeds populairder.

En terecht. Het heeft een positief effect op je gezondheid, verkleint je ecologische voetafdruk en je kan als (parttime-)vegetariër heel lekker en gevarieerd eten!

Wanneer? Dinsdag 19 april van 18.30 tot 21.30u Waar? K.A. Sint-Niklaas, Parklaan 89 prijs? 25 euro voor leden, 30 euro voor nietleden, 20 euro voor leden met verhoogde tegemoetkoming - maaltijd inbegrepen inschrijven? W www.bondmoyson.be/fit of t 09 333 57 22

Snelle vegetarische lunchbox Workshop - Fit&Well2DAY Na deze workshop zeg je vaarwel tegen je saaie boterhammen. We verkennen de mogelijkheden om gezond en snel een vegetarische lunch in elkaar te boksen. Breng een potje mee, zo heb je meteen al je lunch voor de volgende dag!

Wanneer? Dinsdag 26 april 2016 van 18.30 tot 21.30u Waar? KISP, Holstraat 62, 9000 Gent prijs? 25 euro voor leden, 30 euro voor niet-leden, 20 euro voor leden met verhoogde tegemoetkoming - maaltijd inbegrepen inschrijven? W www.bondmoyson.be/fit of t 09 333 57 22

op stap

Feest van de arbeid Optocht - VIVA-SVV Een groot arbeidersfeest naar aanleiding van de invoering van de 8-urenwerkdag. Duizenden werknemers in zondagskostuum kwamen de straat op en liepen achter de fanfare en de rode vlaggen om hun macht, solidariteit en politieke eisen te tonen. Jeugdbewegingen, turnkorpsen, vrouwenen andere organisaties die het woord socialistisch in hun naam droegen, stapten mee. En vandaag? Is de strijd gestreden? Vergeet het! Meer dan ooit moeten we de handen in elkaar slaan. Meer dan ooit moeten we bewijzen dat onze strijdvaardigheid, ondanks wat we al bereikt hebben, niet geluwd is. Meer dan ooit rekenen we op jouw steun.Wie vooraf bij ons intekent, krijgt een T-shirt van VIVA-SVV zodat wij als organisatie zichtbaar zijn in de stoet. Het T-shirt mag je houden en dat geldt ook voor al wie je meebrengt.

Voor wie? Iedereen die wil meestappen met een VIVA-SVV T-shirt Wanneer? Zondag 1 mei om 11u Waar? Hoek Bagattenstraat, schuin over De Vooruit Meer weten of inschrijven? t 09 333 58 08 of E o-vl@viva-svv.be

B-Fast Voordracht – S-Plus Wat is het Belgian First Aid and Support Team?

Geert Gijs, hoofdcoördinator van B-Fast brengt in een boeiende lezing het hele verhaal.

Wanneer? Dinsdag 12 april om 14u Waar? Bond Moyson, Historische kelder, Vrijdagmarkt 10, Gent prijs? Leden S-Plus 5 euro Meer weten over de S-plus activiteiten? t 09 333 57 76 of E o-vl@s-plusvzw.be

Talent On Stage Shownamiddag – VFG VFG organiseert een soort talentenjacht maar dan zonder de jacht. Een ode aan het talent, aan het feest en aan het plezier! Tussen de acts door maken de dj's er een dansfeestje van! Kan jij zingen, playbacken of ben je lid van een dansgroep? Sta je graag op het podium of feest en swing je liever mee?

Sluit zeker aan op dit wervelend festijn van creatieve expressie en funky feestgedruis.

Waar? Feestzaal Bevegemse Vijvers, Zottegem Wanneer? Zaterdag 9 april, 13 tot 18u prijs? 5 euro, niet-leden 8 euro (incl. drankje) Voor wie? Showliefhebbers en podiumbeesten Meer weten? t 09 333 58 02, E o-vl@vfg.be W www.vfg.be

Wat de pot schaft Kookworkshop - VIVA-SVV Lust je wel een zuiders culinair hoogstandje? Wil je graag weten hoe je zoiets voor je gasten tevoorschijn tovert? Benieuwd naar verhalen achter de ingrediënten van je maaltijd? Schrijf je dan snel in en reis met ons mee naar Bolivia. Na afloop zullen begrippen als voedselzekerheid, vruchtbare grond en landroof je niet meer vreemd klinken. Bovendien ga je naar huis met een kookboekje, aangeboden door de provincie.

Wanneer? Zaterdag 4 juni om 10u Waar? Bond Moyson Vrijdagmarkt 10, 9000 Gent prijs? 10 euro, maaltijd inbegrepen Meer weten of inschrijven? t 09 333 58 08 of E o-vl@viva-svv.be

Vakantie Frutselen in ’t groen Driedaagse - VFG-Jong Wie durft beweren dat drie dagen te kort is voor een knotsgek en leuk kamp? Wij bewijzen graag het tegendeel! In de Axlandhoeve genieten we van een mooie groene omgeving en krijgen we het gezelschap van enkele leuke diertjes. Bovendien zorgen de monitoren ervoor dat we ons geen seconde vervelen.

Spelletjes, knutselen, koken, … ?! Je bent toch al ingeschreven?

Waar? Axlandhoeve, Sinaai Wanneer? 5 t.e.m. 7 mei Voor wie? 5- tot 12-jarigen prijs? Basisprijs 150 euro, Bond Moysonledenprijs** 50 euro Meer weten? t 09 333 57 50, E lynn.derouck@bondmoyson.be

april 2016 / S-magazine •

23

ACTIVITEITENKALENDER Vakantie 16+ … The weekend Driedaagse - VFG-Jong Even geen zin meer in dat drukke schoolgedoe?

Of heb je gewoon behoefte aan een time-out van de dagelijkse sleur? Dan bieden wij jou een gezellig weekend vol fun met leeftijdsgenoten aan.

We trekken naar Dworp waar het nabijgelegen provinciedomein van Huizingen ons tal van ontspanningsmogelijkheden biedt! Schrijf snel in, want de plaatsen zijn beperkt!

Waar? Hanenbos, Dworp Wanneer? 13 t.e.m. 15 mei prijs? Basisprijs 175 euro, Bond Moysonledenprijs** 125 euro Voor wie? 16- tot 30-jarigen Meer weten? t 09 333 57 50, E lynn.derouck@bondmoyson.be

Olé olé Diner Vakantiekamp - JOETZ

Waar? Heywijck, Sint-Niklaas Wanneer? 24 juli t.e.m. 29 juli prijs? Basisprijs 280, Bond Moysonledenprijs** 130 euro Voor wie? 6- tot 12-jarigen Meer weten? t 09 333 57 54, E joetz.oost@joetz.be

Speelplein De Gouden Leeuw - JOETZ Waar? We verhuizen van basisschool de tovertuin naar Villa Da Vinci, Koningin Astridlaan 96, 9100 SintNiklaas

Speelplein Rozemarijn - VFG-JONG Waar? Kloosterstraat 6 D, Drongen

Speelplein Bond Games - JOETZ Waar? Hutsepotstraat 27, Zwijnaarde

Speelplein Baobab - JOETZ Waar? Meerhoutstraat 55, Oostakker

Ben jij een échte chef-kok in de keuken? Of kan je nóg geen ei bakken?

Eigenlijk maakt dat helemaal niks uit. Want tijdens deze vakantie leer je stap voor stap de heerlijkste gerechten klaarmaken. Samen met onze toffe monitoren en onze eigen sterrenkoks kook je dagelijks je eigen potje op kamp. Om duimen en vingers bij af te likken!

Meer weten?

Gouden leeuw t 09 333 57 53, E zoe.riemis@joetz.be Bond Games en Baobab t 09 333 57 54, E sigrid.deroover@joetz.be Rozemarijn t 09 333 57 58, E carmen.norman@bondmoyson.be

Beestig(e) Boeren Vakantiekamp - JOETZ Koeien melken, geiten knuffelen, ezels borstelen, brood bakken, ... De Vierhoekhoeve is een boerderij op kindermaat, waar ook de kleinsten leren wat het 'boerenleven' is. Samen met onze JOETZ-monitoren leer je alles over het reilen en zeilen op de boerderij. Beestig veel plezier gegarandeerd!

Waar? De vierhoekhoeve, Gijzenzele Wanneer? 17 t.e.m. 22 juli prijs? Basisprijs 300 euro, Bond Moysonledenprijs** 150 euro Voor wie? 5- tot 6-jarigen Meer weten? t 09 333 57 54, E joetz.oost@joetz.be

** Leden van Bond Moyson Oost-Vlaanderen kunnen een tussenkomst genieten van de aanvullende verzekering. Die tussenkomst wordt rechtstreeks verrekend op de basisprijs en is enkel van toepassing op de vakanties van JOETZ Oost-Vlaanderen.

Tip! Indien de beperking van je zoon/dochter officieel erkend is, heb je recht op een extra korting van 25 euro via de aanvullende verzekering. Die korting geldt bovenop de Bond Moysonkorting.

Meer weten? T 09 333 57 50 of E lynn.derouck@bondmoyson.be

fit&Well2DAY www.bondmoyson.be/fit fit@bondmoyson.be 09 333 57 22

S-plus www.s-plusvzw.be o-vl@s-plusvzw.be 09 333 57 76

JoEtZ www.joetz.be joetz.oost@joetz.be 09 333 57 74

VfG www.vfg.be 09 333 58 02 o-vl@vfg.be

ViVA-SVV www.viva-svv.be o-vl@viva-svv.be 09 333 57 81

S-SpoRt www.s-sport.be o-vl@s-sport.be 09 333 57 80

RECREAS www.recreas.be 09 333 57 56 o-vl@recreas.be

VfG-JonG www.jeugddienstbm.be o-vl@vfg-jong.be 09 333 57 50

BETAALKALENDER UITKERINGEN ARBEIDSONGESCHIKTHEID eerste helft april: 18.04.2016 – vermoedelijk op je rekening 21.04.2016

24 • S-magazine / april 2016

tweede helft april: 29.04.2016 – vermoedelijk op je rekening 04.05.2016

SMS-SERVICE UITKERINGEN Krijg je een uitkering? Dan stuurt Bond Moyson je een sms wanneer het bedrag gestort is. Wil je meer weten? Raadpleeg jouw dossier via www.bondmoyson.be/e-mut.

Krijg jij wel een uitkering maar geen sms? Twijfel je of we je meest recente contactgegevens hebben? Geef je gegevens dan door via www.bondmoyson.be/update. Je dossier is dan weer actueel

foto: S-magazine

webnanny

“IK WIL NOG NIET NAAR HUIS!” Elke ouder heeft het al eens meegemaakt: je gaat op bezoek bij oma en opa, en wanneer de tijd is aangebroken om huiswaarts te keren, heeft je kind daar absoluut geen zin in. Dat leidt tot soms heftige discussies. Kinderen voelen aan dat ze zo aandacht krijgen, vaak krijgen ze trouwens steun van oma en opa.

Om dit soort situaties te voorkomen, kondig je beter op voorhand het vertrek aan … “over tien minuten maken we ons klaar”, of “na dit spel ronden we af ”. Geef je kind de tijd om zijn of haar activiteit af te ronden maar wees terzelfdertijd consequent en houd je aan de afspraak. Praat er vooraf ook over met oma en opa zodat zij geen stoorfactor worden.

Praat er vanzelfsprekend ook over met je kind en vertel hem of haar dat je begrijpt dat hij of zij nog helemaal geen zin heeft om naar huis

te gaan, maar dat het nu eenmaal nodig is om te vertrekken. Vraag aan je kind concreet waarom hij of zij nog geen zin heeft en probeer je kind daarin tegemoet te komen: thuis kan er ook nog getekend of gespeeld worden.

Als je kind toch blijft zeuren, blijf dan kalm en herhaal enkele keren duidelijk dat het tijd is om te vertrekken. Maak er niet te veel woorden aan vuil, en geef duidelijke, korte opdrachten aan je kind, zoals “doe je schoenen en je jas aan”. Wanneer er nog een broertje of zusje is dat wel flink wil meegaan, helpt het niet om te vergelijken. Dit gedrag is namelijk eigen aan je kind of aan de situatie.

Draait je kind bij en gaat het flink mee naar huis, beloon het met een complimentje! Je kind zal zo stilaan leren omgaan met afronden en afscheid nemen.

ValerIe De Coen

WEBNANNY GEEFT OPVOEDINGSADVIES Op onze website vind je nog veel meer opvoedingsadvies voor je baby, peuter en kleuter. Je kan er ook altijd een vraag stellen aan onze webnanny die je advies geeft per e-mail.

Surf naar: • www.bondmoyson.be/webnanny • www.devoorzorg.be/webnanny

april 2016 / S-magazine •

25

vfg

VFG zet in op

monDZorG Mensen met een beperking hebben meer kans op mondproblemen omdat hun motoriek vaak zwak of helemaal beperkt is. In de mond merk je dat aan slappe lip-, tong- en wangspieren. Maar ook een afwijkende tandstand, spierspanningen, spasmen, gebitsbeschadiging door vallen of stoten (epilepsie) of voeding kunnen moeilijkheden in de mond veroorzaken.

Daartegenover staat dat ‘mondhygiene’ bij mensen met een beperking te weinig aandacht krijgt of zelfs verwaarloosd wordt. Mensen met een handicap zijn vaak niet op de hoogte van de richtlijnen voor een verzorgd gebit. Of ze hebben niet genoeg financiële draagkracht voor een geregeld tandartsbezoek.

ACTIEMATERIAAL Wil je het project ‘mondzorg’ mee ondersteunen? VFG stelt volgend actiemateriaal gratis ter beschikking.

HET EDUCATIEVE SPEL KIESKEURIG?!

Dit bordspel op maat van personen met een handicap plaatst het thema ‘Mondzorg’ op een leuke manier in de kijker via vragen, weetjes en doe-opdrachten.

BROCHURE ‘KIESKEURIG, MONDZORG VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP.’ In het eerste deel van de brochure komen de meest voorkomende mondproblemen bij personen met een handicap aan bod en wordt uitgelegd hoe deze voorkomen kunnen worden. Hierbij wordt aandacht geschonken aan tandvriendelijke voeding, hoe op de juiste manier poetsen en het belang van een geregeld bezoek aan de tandarts. Het laatste hoofdstuk geeft een overzicht van de bestaande tarieven en tussenkomsten.

TIPPENKAART S-Plus en VFG hebben een handige tippenkaart ontwikkeld waarop je op een overzichtelijke en bondige manier enkele belangrijke mondgezondheidstips en voordelen vanuit het ziekenfonds terugvindt.

CHECKLIST Om voorzieningen voor ouderen en personen met een handicap beter te ondersteunen in de tandzorg van hun bewoners, werd een checklist ontwikkeld. Deze tool, aangeboden door S-Plus en VFG, zorgt ervoor dat organisaties de mondzorg van de bewoners op een correcte manier kunnen opvolgen en de bewoner op de juiste manier kunnen begeleiden en al of niet doorverwijzen naar de tandarts.

Meer info op www.vfg.be of www.s-plusvzw.be

26 • S-magazine / april 2016

Ook zijn tandartskabinetten vaak niet of onvoldoende toegankelijk en blijkt het niet altijd gemakkelijk om een tandarts te vinden die voldoende is opgeleid en tijd wil vrij maken voor het verzorgen van personen met een handicap. Het ontbreken van richtlijnen, protocollen en concrete adviezen van overheidswege is evenmin bevorderlijk voor de situatie.

Vul de enquête in Hoeveel personen met een handicap zijn in het voorbije jaar naar de tandarts geweest? Wat bemoeilijkt het tandartsbezoek? Zijn het transportproblemen? Moeilijkheden met communicatie? De ontoegankelijkheid van de tandartspraktijk?

Angst voor de tandarts? Gebrek aan assistentie? Help ons de tandartsperikelen van personen met een handicap mee in kaart te brengen.

Vul de enquête in op www.vfg.be/mondzorg VFG plant doelgerichte actie rond de meest markante resultaten van de enquête.

SLAAPPILLEN

verhogen de kans op een valpartij Eén op de drie 65-plussers valt minstens één keer per jaar.

De gevolgen kunnen ernstig zijn: een gebroken pols of een heupfractuur, maar het kan ook leiden tot minder zelfvertrouwen en sociaal isolement. Onder het motto ‘beter voorkomen dan genezen’ zet de Week van de Valpreventie hard in om het risico op een valpartij tot het minimum te beperken. Dit jaar staat het gebruik van slaap- en kalmeermiddelen centraal.

Verhoogd valrisico De cijfers zijn verontrustend: één op de drie 65-plussers gebruikt een medicijn voor een betere nachtrust. In woonzorgcentra loopt dat zelfs op tot één op de twee. Vaak zijn mensen zich niet bewust van de bijwerkingen. Langdurig gebruik kan evenwichtsproblemen, wazig zicht, sufheid en slappere spieren veroorzaken.

65-plussers zijn hier extra gevoelig voor omdat hun lichaam de medicatie minder snel kan afbreken waardoor de kans op een val verdubbelt. Maar er is ook goed nieuws: iedereen kan stoppen met het nemen van slaappillen, ongeacht de leeftijd of de duur van het gebruik!

Afbouwen voor een beter resultaat Slaappillen werken alleen goed voor een korte periode. Gebruik je ze langer dan een maand, dan treedt er gewenning op en verliezen ze hun effectiviteit. Je zou dus denken dat het daardoor gemakkelijker is om te stoppen, maar niets is

minder waar. Het slaapmiddel heeft de natuurlijke aanmaak van de chemische stof die je kalmeert, overbodig gemaakt.

Je lichaam is dus volledig afhankelijk van de slaappil wat het verslavend effect verklaart. Wie plots stopt, krijgt te maken met afkickverschijnselen zoals slapeloosheid of angstaanvallen. Daarom doe je er goed aan je medicatie over een langere periode af te bouwen. Op die manier geef je je lichaam de kans om de juiste stoffen aan te maken. Zo heb je minder last van de ontwenningsverschijnselen en verkleint de kans op hervalling. Je arts en apotheker kunnen je helpen met het opstellen van een schema op maat.

Geniet van het leven Een leven zonder slaappillen is een leven dat je meer biedt en waar je meer van geniet.

Je reactievermogen verbetert, je bent minder vergeetachtig en je hebt meer energie.

Het suffe gevoel verdwijnt en je krijgt weer zin om actief bezig te zijn. Dagelijks een halfuur extra lichaamsbeweging zoals wandelen, fietsen of met de kleinkinderen spelen verbetert de gezondheid aanzienlijk. Je slaapt er ’s nachts beter door én het vermindert de kans op een valpartij. Een win-winsituatie dus!

SIlKe HoeFKenS

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de Vlaamse Overheid

Een goede nacht zonder slaappillen? Het kan!

Maak van onderstaande tips een gewoonte en vergroot de kans op een goede nachtrust.

• Vermijd zware maaltijden voor het slapengaan en drink later op de dag geen koffie, thee of alcohol.

• Creëer een vast slaappatroon door elke dag op hetzelfde uur op te staan en te gaan slapen. Kruip ontspannen in bed door voordien oefeningen te doen of een warm bad te nemen.

• Lig je lang wakker? Sta dan even op en ga pas terug naar bed als je je weer slaperig voelt.

• Doe geen dutjes overdag als je ’s avonds last hebt met inslapen.

• Beweeg overdag zoveel mogelijk, maar vermijd een fysieke inspanning vlak voor het slapengaan. Kom ook genoeg buiten zodat je interne klok goed blijft werken.

april 2016 / S-magazine •

27

sociale info

Rusthuisbarometer analyseert bewonersfactuur in detail 1487 euro: 1379 euro voor de dagprijs en 108 euro aan supplementen. Dat betaalt een rusthuisbewoner maandelijks gemiddeld uit eigen zak. In Vlaanderen gaat het om gemiddeld 1595 euro. Achter dit gemiddelde gaan grote verschillen schuil. Een eenpersoonskamer kost gemiddeld 15 % meer dan een tweepersoonskamer en 23 % meer dan een meerpersoonskamer. Een rusthuis in Antwerpen is gemiddeld ruim 35 % duurder dan een rusthuis in Namen. Een OCMW-rusthuis is gemiddeld meer dan 10 % goedkoper dan een vzw-instelling. Dat blijkt uit de eerste rusthuisbarometer van ons ziekenfonds. ‘We pleiten voor een betaalbare en transparante factuur voor iedereen, ook in de ouderenzorg. Deze cijfers tonen dat dit vandaag nog geen realiteit is, en dat Vlaanderen dringend moet investeren in deze sector,’ beklemtoont Paul Callewaert, algemeen secretaris van ons ziekenfonds.

Wat kost een rusthuisverblijf aan de bewoner en wat beïnvloedt dit bedrag? Met deze twee vragen in het achterhoofd analyseerde ons ziekenfonds een representatief staal rusthuisfacturen van onze leden. We registreerden 4400 kostennota’s (eerste en tweede trimester 2014), waarvan er uiteindelijk 2553 bruikbaar waren voor verdere analyse.

Deze rusthuisbarometer bekijkt voor de eerste maal zowel de dagprijs als de gevraagde supplementen. De dagprijs is een vast bedrag dat de bewoner betaalt voor zijn kamer, ongeacht zorgbehoefte of inkomen. De supplementen zijn vergoedingen voor extra diensten die verplicht op de kostennota vermeld moeten worden, zoals de was, geneesmiddelen, animatie ...

De studie kadert in de actie ‘We gaan voor alle vijf ’ waarmee ons ziekenfonds sinds 2014 actie voert voor een sterk en betaalbaar ouderenzorgbeleid in Vlaanderen.

Paul Callewaert: ‘We worden met zijn allen steeds ouder en de babyboom zorgt voor een vergrijzende bevolking. Het is dan ook cruciaal dat een goed en vooruitziend ouderenzorgbeleid wordt uitgetekend door Vlaanderen. Weten en meten is een eerste stap, verbeteringen doorvoeren een tweede. Met deze studie willen we hier een belangrijke bijdrage toe leveren.’

28 • S-magazine / april 2016

Gepeperde factuur Drie vierde van de onderzochte bewoners zijn vrouwen. De gemiddelde leeftijd bedraagt 84 jaar. 63 % onder hen heeft recht op de verhoogde tegemoetkoming.

Drie op de vier rusthuisbewoners zijn zwaar zorgafhankelijk.

Gemiddeld betaalt een Belgische rusthuisbewoner 1487 euro per maand. De dagprijs is goed voor 93 %. De overige 108 euro gaat naar supplementen. ‘Onze

Er bestaan grote prijsverschillen tussen de verschillende regio's in ons land, tot bijna 500 euro per maand

cijfers bevestigen dat een rusthuis duur is, en dat de prijs duidelijk hoger ligt dan het gemiddeld pensioen’, beklemtoont Paul Callewaert. ‘Opvallend zijn ook de grote verschillen tussen de facturen, en een gebrek aan transparantie.’

• In Vlaanderen is een rusthuisverblijf het duurst: gemiddeld 1595 euro per maand.

In Wallonië is een rusthuisbewoner met 1338 euro per maand het goedkoopste af.

In Brussel komen de kosten voor een verblijf uit op 1497 euro per maand.

• 5 % van de bewoners betaalt minder dan 1045 euro per maand en 5 % van de bewoners meer dan 1973 euro per maand.

• Antwerpen is de duurste provincie met een gemiddelde bewonersfactuur van 1725 euro per maand, gevolgd door de provincies Vlaams-Brabant (1639 euro) en Oost-Vlaanderen (1600 euro).

Een rusthuisverblijf in de provincies Henegouwen (1252 euro) en Namen (1264 euro) is dan weer het goedkoopst.

‘Uiteraard speelt de prijs van de bouwgrond een rol, maar dat verklaart niet alle verschillen,’ weet Paul Callewaert.

• Een verblijf in een OCMW-rusthuis is het goedkoopst voor de bewoner in zowel Vlaanderen, Brussel als Wallonië. In Vlaanderen en Brussel is een verblijf in een vzw-instelling het duurst. In

sociale info

Wallonië is een verblijf in een instelling van de commerciële sector dan weer het duurst.

• Een verblijf in een eenpersoonskamer is duurder dan in een twee- of meerpersoonskamer. In Vlaanderen verblijven 9 op de 10 bewoners (88 %) in een eenpersoonskamer. De kost komt er uit op gemiddeld 1611 euro per maand, met 5 % van de bewoners die minder dan 1306 euro betaalt en een andere 5 % die meer dan 1988 euro betaalt. Een verblijf in een tweepersoonskamer, goed voor 10 % van de verblijven in Vlaanderen, komt uit op gemiddeld 1471 euro per maand.

In de rusthuisbarometer wordt voor het eerst de loep gelegd over de supplementen, en dat levert toch een aantal interessante vaststellingen op. Callewaert: ‘Geneesmiddelen zijn een zware uitgavenpost voor veel rusthuisbewoners.

Gemiddeld betalen ze hiervoor 48 euro per maand maar dit kan oplopen tot 106 euro per maand. Opvallend ook dat 10 % van de bewoners meer dan 60 euro betaalt voor de was. Gelukkig merken we dat de familie hier vaak inspringt: drie vierde van de bewoners moet niets betalen voor zijn was.’

AANBEVELINGEN VAN ONS ZIEKENFONDS De rusthuisbarometer bevestigt dat de bewonersfactuur hoog ligt. Bovendien bestaan er grote verschillen en is de transparantie niet gegarandeerd. Ons ziekenfonds doet 7 voorstellen tot verbetering.

1. Investeer in de zorg. Door de vergrijzing zal de ouderenzorg de komende jaren

veel extra investeringen vergen, zowel in de thuiszorg als in de residentiële zorg.

Voorzie voldoende middelen opdat een kwaliteitsvol, toegankelijk en betaalbaar aanbod gegarandeerd wordt.

2. Maak een duidelijke opsplitsing tussen woon-, leef- en zorgkosten. Voor ons ziekenfonds moeten de zorgkosten solidair gefinancierd worden.

3. Zorg voor transparante en gereguleerde prijzen. Maak werk van een strikte prijscontrole op basis van objectieve criteria en bescherm de rusthuisbewoners adequaat tegen prijsverhogingen.

4. Zorg voor een permanente monitoring van de bewonersfactuur. Voer de verplichte elektronische facturatie in en verbeter de leesbaarheid van de factuur.

5. Moduleer de tegemoetkoming vanuit de zorgverzekering in functie van de zorgafhankelijkheid van de oudere.

6. Neem maatregelen om het rationeel gebruik van geneesmiddelen bij ouderen aan te moedigen.

7. Zorg ervoor dat alle ouderen over voldoende inkomen beschikken. Maak werk van leefbare pensioenen en maak komaf met armoede.

april 2016 / S-magazine •

29

SteeDS mInDer BelGen Halen RIJBEWIJS Er worden in ons land steeds minder rijbewijzen uit-

ZIEKENHUISFACTUUR KAN VOORTAAN ELEKTRONISCH Vanaf dit jaar mag het ziekenhuis jou de factuur elektronisch toesturen in plaats van op papier. Dat kan alleen als jij hiervoor je toestemming geeft. Deze mogelijkheid geldt zowel voor een ziekenhuisverblijf als voor verzorging waarvoor je niet in het ziekenhuis opgenomen wordt. Houd er wel rekening mee dat op dit moment nog niet elk ziekenhuis jou de factuur elektronisch kan bezorgen. Alleen als het ziekenhuis die mogelijkheid heeft én als jij je toestemming geeft, dan ontvang je je ziekenhuisfactuur elektronisch.

Meer informatie over je kosten bij een ziekenhuisopname vind je op www.bondmoyson.be/ziekenhuiskosten of www.devoorzorg.be/ziekenhuiskosten.

HOGE BMI nIet nooDZaKelIJK onGeZonD

30 • S-magazine / april 2016

De BMI (Body Mass Index) is een maat voor zwaarlijvigheid. Deze index is een uitvinding uit de 19de eeuw van de Belg Adolphe Quetelet en gaat uit van een gemiddelde. Mensen met zware botten of met een afgetraind lichaam met zeer veel spiermassa, zijn minder zwaarlijvig dan hun BMI (gewicht, gedeeld door het kwadraat van hun lengte in meter) doet uitschijnen. Het verband met je gezondheid is nog minder rechtlijnig, aldus een onderzoek van de universiteit van Californië dat is verschenen in de International Journal of Obesity.

Volgens de vorsers vormen ook bloeddruk, insulineresistentie, bloedsuikerspiegel, cholesterol, C-reactief eiwit en triglyceriden een risico voor suikerziekte en hartproblemen. Ze maten die kenmerken bij veertigduizend Amerikanen.

De helft van de mensen met overgewicht (BMI boven 25), een derde van de zwaarlijvigen (BMI boven 30) en een zesde van de ziekelijk zwaarlijvigen (BMI boven 40) liepen geen speciaal risico op suikerziekte of hartproblemen. Een derde van de mensen met een ‘normaal’ gewicht voor hun lengte liep wel een risico.

gereikt. In 2015 bereikte hun aantal nog maar 122.772 of een daling met 2,7 procent tegenover het jaar voordien. In vergelijking met 2010 gaat het om een daling met 10 procent. Ongeveer een derde van de rijbewijzen wordt uitgereikt aan jongeren van 18 jaar. Als verklaring voor de daling geldt dat jongeren langer studeren en na hun studies in de stad blijven wonen.

Ze hebben minder nood aan een auto, in de stad verplaatsen zij zich sneller én goedkoper met de fiets of het openbaar vervoer.

RECREAS-BROCHURE SPortKamPen Recreas, de grootste sportfederatie voor personen met een handicap, heeft zopas haar nieuwe brochure ‘sportkampen en meerdaagse activiteiten’ voorgesteld. Ze bevat een zeer aantrekkelijk aanbod voor jong en oud met onder andere paardrijden, zeilen, surfen… Surf snel naar www.recreas.be en vind er het volledige aanbod.

Je kan de brochure ook thuis bezorgd krijgen via info@recreas.be.

foto’s: S-magazine

EYECATCHER

door Urbain Vandormael

HOOGOPGELEIDE HeeFt IetS mInDer KanS oP DEMENTIE meer KanS oP DIABETES met GeStreSSeerDe VaDer Kinderen met een stresskip als vader hebben meer kans op diabetes. Dat beweren Chinese wetenschappers die het effect onderzochten van stress bij muizen, dat volgens hen zonder meer kan getransponeerd worden op mensen.

Twee weken lang werden enkele mannetjesmuizen twee uur per dag in een kleine buis gestoken, om hen zo onder druk te zetten. Hun glucosewaarden bleven ongewijzigd. Toen de mannelijke ‘stressmuizen’ samenhokten met kalme vrouwtjesmuizen, bleken hun nakomelingen echter een opmerkelijk hogere glucosespiegel te hebben, met diabetes tot gevolg. Dankzij deze ontdekking is het volgens de onderzoekers nu mogelijk om een manier te vinden om de invloed van stress op het mannelijk sperma te beperken.

Dementie is een ziekte die angst inboezemt omdat we de oorzaak niet kennen. Volgens een nieuwe studie kunnen we de ziekte in lichte mate beïnvloeden; zo hebben hogeropgeleiden iets minder kans op dementie. Volgens professor Christine Van Broeckhoven bewijst het onderzoek dat er een link bestaat tussen dementie en levensstijl. “Studeren stimuleert onze hersenen, hogeropgeleiden hebben ook de middelen en kennis om gezonder te leven. Over de invloed van ‘rijke landen’ ben ik voorzichtiger. Allicht gaat het om ‘landen met een goede medische gezondheidszorg’. Als er één houvast is, dan dit… leef gezond!

Wat goed is voor het hart, is dat ook voor de hersenen omdat bloedvaten daarin een belangrijke rol spelen.”

oUDerS tolereren SPIJBELEN Van KInDeren Volgens onderzoek van Bram Spruyt en Gil Keppens, beiden verbonden aan de VUB, blijkt dat meer dan de helft van de jongeren occasioneel spijbelt, met medeweten van de ouders. Twee op de drie ouders geven zelfs toestemming. Jongeren die geregeld spijbelen zetten hun kaarten strategisch in. Ze gebruiken eerst hun vier ‘ziektebriefjes’ die ze telkens voor meer dan een dag kunnen inzetten. Als ze maar een halve dag wegblijven, gaan ze voor een B-code. Wie tien van die codes heeft verzameld, is in de praktijk al veel vaker weggebleven uit school. De onderzoekers raden scholen aan om korter op de bal te spelen. Waarom de ouders niet meer ter verantwoording roepen? Er zijn jongeren die (moeten) thuisblijven om op jongere zusjes of broers te passen, op bevel van hun ouders.

GRATIS INHAALVACCINATIE teGen maZelen Voor (JonG) VolWaSSenen Mazelen worden ten onrechte aangezien als een typische kinderziekte. (Jong)volwassenen kunnen nog altijd de mazelen krijgen.

Ben je tussen 20 en 45 jaar, dan is de kans groot dat je niet (voldoende) bent gevaccineerd en doe je er goed aan om je alsnog te laten inenten. Twee vaccinaties volstaan voor een levenslange bescherming. Tot eind 2016 zijn die vaccins gratis te verkrijgen bij je huisarts of arbeidsgeneeskundige dienst.

Ons ziekenfonds geeft bovendien een tegemoetkoming voor vaccinaties. Ontdek je voordeel op www.bondmoyson.be/vaccin of www.devoorzorg.be/vaccin

april 2016 / S-magazine •

31

WEET WAT

KIKKererWten

je eet

foto’s: S-magazine

Gezonder dan gezond

De kikkererwt heeft zich een plekje verworven tussen de gezondste voedingsmiddelen in de supermarkt. Een van de vele ontdekkingen die de Noord-Afrikaanse en Indiase keuken ons heeft gebracht!

Wat heeft een kikkererwt gemeen met een kikker? Wel, helemaal niets. De bijzondere erwt heet eigenlijk keker(erwt) en is genoemd naar de Latijnse “cicer reticulatum” of grauwe erwt. De ronde peulvrucht, die ruim 8000 jaar geleden voor het eerst opdook in Turkije, wordt vandaag geteeld aan de Middellandse Zee, delen van Noord-Afrika en het Midden-Oosten, Pakistan, India en zelfs Australië. Ze gedijt enkel in een (sub)tropisch klimaat, maar is in gedroogde of voorgekookte vorm wel overal verkrijgbaar.

Topingrediënt

CES SUCCEPTEN RE

Kikkererwten zijn nog niet echt gekend in Vlaanderen, al komt daar stilaan wel verandering in. Dankzij

• Groentestoofpot met kikkererwten (Jeroen Meus) • Andijvie met kikkererwten en chorizo (Njam.tv) • Zadencrackers met ras el hanout en hummus van kikkererwten (Sofie Dumont) • Veggieburger met kikkererwten (Libelle-lekker.be) • Kikkererwtensalade met yoghurtdressing (Howabouthealthy.be) • Kabeljauw met kikkererwten (Smulweb.nl)

32 • S-magazine / april 2016

de opkomst van de Noord-Afrikaanse keuken in onze contreien geraken we langzaam maar zeker vertrouwd met ingrediënten zoals couscous, falafel, hummus en kikkererwten.

Waarbij opvalt dat zowel falafel als hummus gemaakt zijn van, jawel, kikkererwten. Falafel zijn gefrituurde balletjes van kikkererwten, koriander en knoflook. Hummus, dat een grote toekomst heeft als bijgerecht én als broodbeleg, is een puree op basis van kikkererwten en een pasta van sesamzaadjes. Ben je een fan van exotische smaken? Ontdek dan ook in één beweging de verrukkelijke Marokkaanse kruidenmengeling ras el hanout, op basis van gember, komijn, nootmuskaat, koriander, kaneel en peper.

EVA vzw de kikkererwt zowaar gepromoveerd tot het nieuwe ei. Dankzij Aquafaba, het vocht in een bokaal kikkererwten, kan je chocolademousse en macarons maken zonder ei. Als je het vocht opklopt, kan je er mayonaise mee binden, taarten mee bakken en andere luchtige desserts mee maken. Het perfecte alternatief voor eieren, aldus EVA vzw. “Het is goedkoop, overal te vinden en er is geen kippenleed aan te pas moeten komen!” En voor wie het zich afvraagt: neen, je dessert zal niet naar kikkererwten smaken.

Gezonder dan gezond

Kikkererwten worden tot de gezondste van alle voedingsmiddelen gerekend. Dat hebben ze onder Gedroogd of voorgekookt andere te danken aan hun hoge dosis mineralen, zoals mangaan, koper, Je kan kikkererwten gedroogd of fosfor en ijzer. Ze bevatten ook een voorgekookt kopen. In riante dosis (ongeveer 6 gedroogde vorm bevatg per 100 g) voedingsten ze meer smaak en vezels, die je langer een verzadigd gevoel geven zijn ze langer houden instaan voor een baar. Vooraleer ze te Een goede spijsvertering. koken, moet je ze wel kikkererwt zes tot acht uur weken. heeft niks Ook andere erwten en Hun kooktijd bedraagt gemeen met bruine of witte bonen ongeveer 20 minuten. zijn rijk aan deze een kikker!

Kikkererwten in blik en vezels. Twee derde van bokaal zijn al voorgede vezels in kikkererwkookt en geweekt, wat ten zijn onoplosbaar, maakt dat je ze enkel wat betekent dat ze nog moet opwarmen. onveranderd via het Bepaalde kookboeken verteringssysteem de schrijven voor om kikdarmen bereiken. Dat kererwten een uur of anderhalf uur verlaagt het risico op aandoeningen te koken, maar dat is geen goed idee. als darmkanker. De vele antioxidanBelangrijker nog: eet geen rauwe kik- ten in de peulvrucht verlagen dan kererwten, want die bevatten een weer het risico op hart- en vaatziekgifstof die de darmen ontregelt en ten. Last but not least: kikkererwten de nieren beschadigt, maar die tij- hebben weinig calorieën én geven je dens het koken onschadelijk wordt zoals eerder gezegd snel een voldaan gemaakt. gevoel. Kortom, ze helpen je dieet op een zeer smaakvolle manier een flink Eieren zonder kippenleed eind op weg. Geniet ervan!

Naar aanleiding van de World Vegan Day heeft de vegetarische organisatie

Bart VanDormael

foto: S-magazine

oPGePaSt met ENERGIEDRANKJES! Het is wel even schrikken als je geconfronteerd wordt met de cijfers: een energiedrankblikje van 25 centiliter bevat het equivalent van acht suikerklontjes. Acht! Je moet niet aan de universiteit hebben gestudeerd om te weten dat zoveel suiker in je lichaam ongezond is. Een overmatige inname van suiker kan leiden tot overgewicht en diabetes type 2.

Sommige producenten van energiedrankjes proberen het suikergehalte in hun brouwsels te verdoezelen door er namen als sucrose, fructose of glucose op te plakken, maar laat je niet beetnemen: het is suiker.

Een andere marketingtruc bestaat erin om suiker te vervangen door kunstmatige zoetstoffen als aspartaam, dat onder andere gebruikt wordt in kauwgom, chips en koeken, maar kwalijke gevolgen zoals hersenschade, migraine, kanker en obesitas met zich mee kan brengen.

Suiker heeft ook een positief effect: het geeft je een energie-boost. Die opstoot is echter van kortstondige duur. En als ze is uitgewerkt, heb je minder energie dan voorheen. Een bijkomend nadeel is dat suiker voornamelijk wordt opgeslagen als vet.

Enkel als je intensief sport, haal je

er de maximale energiewaarde uit.

Doe je dat niet, dan blijf je beter af van energy drinks.

Overdosis cafeïne Nog meer verontrustende cijfers: een energiedrankje van 25 centiliter heeft liefst 80 mg cafeïne aan boord. Als je een blikje van 50 centiliter soldaat maakt, krijg je dus 160 mg cafeïne binnen. Je moet weten dat een volwassen persoon van 75 kg niet meer dan 185 mg cafeïne per dag mag opnemen om gezond te blijven. Vanaf een hoeveelheid van 300 mg per dag kunnen ernstige lichamelijke problemen optreden, zoals hartkloppingen, hoge bloeddruk en slapeloosheid. Een overdosis cafeine werkt bovendien de ziekte van Parkinson in de hand. Ook rillingen en duizeligheid behoren tot de mogelijke klachten. Als je nood hebt aan een opkikker, drink dan liever een of twee kopjes koffie.

Gevaarlijke cocktail Energy drinks hebben hun succes in grote mate te danken aan discotheekbezoekers die tot in de vroege uurtjes

WEET WAT JE

DrInKt willen feesten. Een blikje Red Bull of Monster verdrijft inderdaad tijdelijk de vermoeidheid. Het probleem is echter dat energy drinks vaak gemend worden met vodka of een andere sterk alcoholische drank. Een dergelijke cocktail is niet enkel ongezond, maar ook ronduit gevaarlijk. Door de opstoot van cafeïne en suiker merk je immers niet dat je dronken bent of wordt. Met als gevolg dat je aan het einde van de avond of nacht met een gerust gevoel achter het stuur kruipt, terwijl dat eigenlijk totaal onverantwoord is.

Duidelijke etikettering De Hoge Gezondheidsraad en het Belgisch Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) waarschuwen voor de risico’s van energiedrankjes. Ze pleiten onder andere voor een verbod op de verkoop ervan aan minderjarigen (onder de 16 jaar). Het OIVO wil ook dat de reclame voor energiedrankjes aan dezelfde regels wordt onderworpen als de reclame voor alcohol. Daarnaast moeten de etiketten op blikjes duidelijk melding maken van de gevaren voor onze gezondheid, vindt de consumentenorganisatie, met onder meer een lijst van symptomen als angst, slapeloosheid en hartritmestoornissen. Gezondheidsclaims zoals “stimuleert lichaam en geest”, “helpt vermoeidheid tegengaan” en “verbetert het uithoudingsvermogen” moeten dan weer verdwijnen.

Red Bull en andere energy drinks geven je een kortstondige opstoot van energie, maar de suikers in de drankjes worden in het lichaam voornamelijk opgeslagen als vet. Ze zijn niet Gezond leven gewoon een Het beste alternatief voor energy drinks is … een gezondere levensklein beetje stijl. Een “cocktail” van evenwichtige ongezond, voeding, voldoende nachtrust en maar kunnen regelmatige lichaamsbeweging neemt je behoefte aan energiedrankje lichaam jes grotendeels of volledig weg, ernstige simpelweg omdat je geen tekort meer hebt aan energie. Doe er je voordeel schade mee! toebrengen.

Bart VanDormael april 2016 / S-magazine •

33

gezondheid

Vragenlijst

Voedselovergevoeligheid, Ons ziekenfonds doet een onderzoek naar voedselovergevoeligheid. Heb jij of je kind hier last van? Vul dan de vragenlijst in, stuur hem volledig ingevuld terug en maak kans op een bon voor een luxe verwenarrangement ter waarde van 59,90 euro.

Hoe deelnemen?

Je kan de vragenlijst ook online invullen op www.devoorzorg.be/enquete www.bondmoyson.be/enquete

1. Kruis bij elke vraag het antwoord van je keuze aan.

2. Kleef een ziekenfondsklevertje op de vragenlijst als je aan de wedstrijd wil deelnemen.

3. Stuur deze vragenlijst voor 30 april 2016 terug naar volgend adres: Dienst gezondheidsbevordering, Sint-Jansstraat 32-38, 1000 Brussel

1. Voedselovergevoeligheid zit bij mij in de familie. Meerdere antwoorden mogelijk. £ Ja, bij mezelf £ Ja, bij (één van) mijn kinderen £ Ja, bij mijn partner £ Ja, bij (één van) mijn ouders £ Ja, in mijn brede familie £ Neen 2. Ik vul deze vragenlijst in voor £ Mezelf £ Voor mijn kind ´ beantwoord dan de verdere vragen vanuit de positie van het kind 3. Je bent: £ Man £ vrouw 4. Je leeftijd is: £ 0-15 jaar £ 16-30 jaar £ 31-45 jaar £ 46-60 jaar £ Ouder 5. Wat is het hoogste diploma dat je behaalde? £ Lager onderwijs £ Lager middelbaar onderwijs £ Middelbaar onderwijs £ Hoger of universitair onderwijs 6. Ik woon in £ Brussels Hoofdstedelijk Gewest £ Provincie Antwerpen £ Provincie Limburg £ Provincie Oost-Vlaanderen £ Provincie Vlaams-Brabant £ Provincie West-Vlaanderen

34 • S-magazine / april 2016

7. Heb je een voedingsallergie of voedselintolerantie? Meerdere antwoorden mogelijk. £ Ja, een voedingsallergie* £ Ja, een voedselintolerantie** £ Ja, een glutensensitiviteit*** £ Ik vermoed het want ik ben overgevoelig voor sommige voedingsmiddelen en dranken maar ik heb geen diagnose £ Nu niet meer maar vroeger wel £ Neen ´ Einde van de vragenlijst. * Voedingsallergie: het afweersysteem van je lichaam reageert overdreven en onterecht op een op zich onschadelijke voedingsstof. ** Intolerantie: niet-allergische voedselovergevoeligheid. Je kan een bepaald voedingsdeel niet goed of helemaal niet verdragen of verteren. *** Glutensensitiviteit: klachten na inname gluten zonder dat er sprake is van coeliakie of glutenallergie

8. Voor welke voedingsstoffen ben je of was je allergisch of intolerant?

Meerdere antwoorden mogelijk. £ Melkproducten £ Lactose £ Noten £ Pinda £ Ei £ Vis £ Schaaldieren £ Weekdieren £ Tarwe £ Gluten £ Sesam £ Mosterd £ Selderij £ Soja £ Sulfiet £ Pit- of steenvruchten £ Kleurstof, bewaarmiddel £ Andere . . . . . . . . . . . . . . . .

9. Op welke leeftijd kreeg je de allergie of intolerantie voor het eerst? £ 0-15 jaar £ 16-30 jaar £ 31-45 jaar £ 46-60 jaar £ Ouder

10. Werd de allergie of intolerantie vastgesteld door een arts? £ Ja £ Neen 10. a. Hoe heeft de arts de allergie of intolerantie vastgesteld? Meerdere antwoorden mogelijk £ Na een bloedtest £ Na een darmonderzoek £ Na een huidtest £ Na het volgen van een dieet zonder de voor mij allergische/intolerante voedingsmiddelen £ Na het horen van mijn verhaal en klachten £ Andere . . . . . . . . . . . . . . . .

10. b. Hoe lang duurde de periode tussen de eerste symptomen en de diagnose? £ 0-3 maanden £ 4-6 maanden £ 7-12 maanden £ Langer £ Ik heb nog geen diagnose 10. c. B en je ooit naar een diëtist geweest voor je allergie of intolerantie? £ Ja £ Neen 10. d. Is de intensiteit, ernst van je allergie of intolerantie veranderd in de loop van de tijd? £ Is nog steeds hetzelfde £ Minder erg £ Meer last £ Verdwenen 10. e. G a je jaarlijks naar de huisarts of specialist voor je allergie of tolerantie? £ Ja £ Neen

gezondheid

hoe beleef je dat?

10. f. Welke klachten heb je op dit ogenblik bij het innemen van een voedingsstof waarvoor je intolerant of allergisch bent? Meerdere antwoorden mogelijk. Indien andere, vul aan.

Geen

Lichte

KLACHTEN Matige

Ernstige

Zeer ernstige

Maag-darmklachten (diarree, opstopping, buikpijn, winderigheid, misselijkheid) Huiduitslag – jeuk - eczema Vochtophopingen Mond-, tong-, en ademhalingsproblemen Vermoeidheid en hoofdpijn Andere …

11. Welke gevolgen heeft de voedselovergevoeligheid?

11. £ £ £ £ £

a. Ik weet wat ik wel mag eten Nooit Bijna nooit Soms Vaak Altijd

11. b. Minder keuze in mijn eten £ Ja £ Neen 11. c. Minder smaak in mijn eten £ Ja £ Neen 11. d. Mijn voedselovergevoeligheid vraagt veel tijd: veel zelf koken, mij veel informeren, … £ Ja £ Neen 11. e. De voedingsmiddelen die ik mag eten zijn moeilijk beschikbaar £ Ja £ Neen 11. f. Waar koop je voedingsmiddelen in functie van je allergie of intolerantie?

Meerdere antwoorden mogelijk. £ Grootwarenhuis £ Biowinkel £ Winkel specifiek voor mensen met allergie of intolerantie £ Rechtstreeks bij landbouwer £ Via het internet £ Andere

11. g. Mijn voedselovergevoeligheid is lastig in relaties met familie, vrienden, school, werk (extra werk, zelf eten mee brengen, voel mij anders dan anderen, leidt tot spanningen…) £ Ja £ Neen 11. h. Mensen geloven mij niet. Er wordt mee gelachen. £ Ja £ Neen 12. Wat doe jij op dit ogenblik om rekening te houden met je voedselovergevoeligheid? Meerdere antwoorden mogelijk. £ Op voeding letten, bepaalde voedingsmiddelen vermijden £ Etiketten van voedingsmiddelen goed bekijken £ Speciale voeding kopen £ Medicijnen nemen, zalven gebruiken £ Voedingssupplementen nemen £ Opvolging door arts of diëtist £ Niets bijzonders £ Andere . . . . . . . . . . . . . . . . (vul aan)

13. b. Hoeveel besteed jij bijkomend aan consultaties per jaar bij een arts of diëtist? £ Niets £ 1 à 50 euro £ 51 à 100 euro £ 101 à 150 euro £ Meer dan 150 euro 14. Welke behoeften heb je inzake je voedselovergevoeligheid? Meerdere antwoorden mogelijk. £ Financiële tussenkomsten £ Informatie op maat £ Meer info op restaurant, bij traiteur, winkel, … £ Meer variatie in de speciale voedingsproducten £ Meer begrip bij anderen £ Geen behoeften £ Andere . . . . . . . . . . . . . . . .

15. Wat verwacht je van een ziekenfonds rond voedselovergevoeligheid?

Meerdere antwoorden mogelijk. £ Informatie en advies £ Opvang en begeleiding £ Belangen behartigen van mensen met allergie of intolerantie (tussenkomst ziekteverzekering) £ Financiële tussenkomsten aanvullende verzekering £ Kookworkshops, lekkere recepten … aanbieden £ Kortingen op voedingsmiddelen onderhandelen £ Niets specifieks £ Andere . . . . . . . . . . . . . . . .

13. Alternatieve voedingsmiddelen zijn duurder £ Ja £ Neen 13. a. Hoeveel besteed jij bijkomend aan voeding in functie van de voedingsallergie of intolerantie? £ Geen bijkomende kosten £ Tot 7,50 euro per week £ Tussen 7,50 en 15 euro per week £ Tussen 15 en 25 euro per week £ Meer dan 25 euro per week

Deze enquête peilt naar noden en verwachtingen van mensen met voedingsintolerantie en/of allergie. De ontvangen informatie wordt niet gebruikt voor commerciële doelen.

We geven geen gegevens door aan derde partijen. De resultaten van het onderzoek dienen voor intern gebruik en zullen anoniem verwerkt en gepubliceerd worden. Als je vragen hebt, kan je mailen naar gezondmail@socmut.be

april 2016 / S-magazine •

35

reportage

Gezondheid als koopwaar

Patiënten in Peru moeten vooral geld opbrengen “Uw baby kan sterven. We moeten snel zijn en overgaan tot een operatie.” Dat krijgen Sandra en haar man Roberto van de gynaecoloog te horen, in een commercieel privéziekenhuis in Peru.

Wanneer het koppel naar het ziekenhuis gaat voor een check-up, breekt Sandra's water. Meteen wordt ze in een bed gelegd en krijgt ze een formulier onder haar neus geduwd. Ze zou best instemmen met een keizersnede, want “de baby zal een natuurlijke bevalling niet overleven”.

Sandra beslist om haar vaste arts te bellen. Eenmaal in het ziekenhuis zegt die dat alles oké is met de baby. “Medisch gezien is het beter dat een premature baby langs het vaginaal kanaal passeert.

“ Patiënten zijn in Peru klanten die geld in het laatje moeten brengen” Ook voor de eerste ademhaling”. In allerijl beslissen ze naar een ander ziekenhuis te gaan, waar Sandra op natuurlijke wijze bevalt. Na enkele dagen mogen moeder en baby, beiden gezond en wel, naar huis.

Sandra betaalt voor de natuurlijke bevalling minder dan de helft van wat ze voor de minder gezonde keizersnede betaald zou hebben. Een keizersnede was medisch gezien onnodig. Punt.

FOS voert dit jaar campagne voor 'sociale bescherming voor iedereen', samen met de Socialistische Mutualiteiten en pleit voor kwalitatieve en toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen en overal. De FOS-campagne zegt ook ‘neen’ tegen de commercialisering van gezondheidszorg.

Surf naar solidariteitkanjezien.be, ontdek hoe acteur Maxime De Winne eruit had gezien als hij in Peru was opgegroeid en deel het filmpje!

36 • S-magazine / april 2016

Niet alle Peruanen gelijk Het verhaal vertelt heel wat over het gezondheidssysteem van Peru, waar gezondheid steeds meer koopwaar is.

Commerciële spelers zijn er erg actief en treden in concurrentie met de publieke diensten. Om dat te begrijpen, moeten we het gezondheidsbeleid in Peru onder de loep nemen. Het Peruaans ministerie van Gezondheid wil sinds 2009 zo veel mogelijk Peruanen aansluiten bij een ziekteverzekering, in een poging een stap dichter te komen bij internationale doelstellingen. Daarbij deelt Peru de bevolking op in vier groepen: de formele werknemers, de armen en kwetsbaren, de kapitaalkrachtigen met een privéverzekering en

ten slotte de mensen zonder verzekering.

De drie eerste groepen mogen op papier dan wel verzekerd zijn, in de praktijk is hun toegang tot de nodige zorgen niet gegarandeerd, laat staan gelijk.

De verschillen tussen de ziekteverzekeringen zijn groot. De publieke ziekenkas voor armen en kwetsbaren dekt een beperkt aantal medische zorgen. De andere publieke ziekenkas van de formele werknemers biedt in principe een volwaardige zorg. Maar het ontbreekt aan investeringen in de dienstverlening vanwege de overheid. In de publieke ziekenhuizen is er een groot tekort aan infrastructuur, medisch personeel en materiaal. Het duurt soms maanden vooraleer patiënten de zorg krijgen die ze nodig hebben.

Veel Peruanen gaan daarom met hun gezondheidsproblemen naar de privésector, waar ze sneller geholpen worden, maar waar ze alles uit eigen zak betalen.

Wie een privéverzekering heeft, gaat ook naar privécentra of -klinieken, maar moet ondanks hoge premies vaak nog geld opleggen voor bepaalde behandelingen.

In de privéklinieken worden dikwijls dure onderzoeken, behandelingen en merkgeneesmiddelen voorgeschreven, die medisch gezien onnodig zijn. Een voorbeeld hiervan zijn de onnodige keizersneden, die in de privésector oplopen tot een alarmerende 80 procent, in sommige klinieken zelfs tot 95 procent van alle bevallingen*. Keizersneden kan

reportage

men plannen, duurder aanrekenen én ze nemen minder tijd in beslag. Patiënten zijn in Peru dus eerder ‘klanten’ die geld in het laatje moeten brengen. Ten slotte is er een totaal gebrek aan regulering en controle vanwege de overheid, wat de deur wagenwijd openzet voor misbruik.

Naar een ander systeem ForoSalud, de koepel van de civiele maatschappij die met steun van FOS opkomt voor het recht op gezondheid voor alle Peruanen, ziet als oplossing een universeel, integraal en solidair gezondheidssysteem. Om dat te bereiken, moet de relatie tussen de publieke en de private sector grondig herbekeken en gereguleerd worden. “De pure marktlogica is niet van toepassing op gezondheid, omdat het een mensenrecht is en een publiek goed”, zegt

gezondheidsactivist Alex Saco, ex-coördinator van ForoSalud. “Wanneer we het hebben over gezondheid, gaat het over het leven zelf. Daarom moet de overheid rechten voorrang geven op winst.”

Liesbet Vangeel

“ De pure marktlogica is niet van toepassing op gezondheid”

* De Wereldgezondheidsorganisatie schuift een percentage tussen 10 en 15% naar voor als aanvaardbaar.

SOLIDARITEIT KAN JE ZIEN .be R MEE SUPPORTE EREEN ISTERS EN D IE LE P R O E O EZ V D PLAK HERMING IALE BESC VOOR SOC

In een land als Peru is gezondheidszorg voor velen onbetaalbaar.

Maxime De Winne had er daar misschien zo uitgezien. v.u.: Annuschka Vandewalle, Grasmarkt 105/46, 1000 Brussel

Samen met sociale organisaties keert FOS het tij in Peru.

Meer Want iedereen heeft rechtinfo op goede gezondheidszorg.

Xxx Ontdek waarom Maxime er zo zou uitzien via

solidariteitkanjezien.be

1385_CAMPAGNEFOS_ADVERTENTIEPARTNERS_A5LIGGEND.indd 1

29/02/16 13:21

april 2016 / S-magazine •

37

cultuur

EEN VROUW IN DE AVANT-GARDE Iedereen kent Andy Warhol, maar heb je al van Evelyne Axell gehoord? Vorig jaar kwam deze Belgische artieste uit het niets tevoorschijn. Ze werd de ster van een grote pop art-tentoonstelling in het Londense Tate Modern, en is momenteel in Philadelphia (VS) te bekijken. En heb je al van Marthe Donas gehoord? Zij behoorde tot de intimi rond Picasso, was een van de wegbereiders van de moderne kunst, en wordt nu door het Gentse Museum voor Schone Kunsten vanonder een dikke laag stof tevoorschijn gehaald.

Links: Marthe Donas in haar atelier, rue du Départ 26, Parijs, 1920. © Marthe Donas Foundation.

Rechts: Abstracte compositie 6.

Privé collectie. © Cedric Verhelst

Vrouwen en beeldende kunst: het is een moeilijk verhaal. In tegenstelling tot muziek, film, theater… waar vrouwen als performer een belangrijke rol spelen, krijgt de vrouw in de beeldende kunsten amper een voet aan de grond. Het is moeilijk te verklaren hoe dat komt. Zeker als je weet dat

• Marthe Donas. De Belgische avant-gardiste. Tot 5 juni in het Museum voor Schone Kunsten Gent. www.mskgent.be.

• Theo van Doesburg. Een nieuwe kijk op leven, kunst en technologie. Tot 29 mei in Bozar, Brussel. www.bozar.be.

• In de beide musea krijg je korting als je een combinatieticket voor de beide tentoonstellingen koopt.

38 • S-magazine / april 2016

vrouwen wél een belangrijke rol spelen in de wereld van de kunsthandel en de verzamelaars en een groeiende macht krijgen in het museumbeleid en als curator van grote events. En vrouwen hebben toch een grote artistieke gevoeligheid, daaraan kan het vast niet liggen.

Genderloos pseudoniem Het ligt dus vast aan de mannen, zoals ook blijkt uit deze twee anekdotes, gegrepen uit het leven van Marthe Donas (1885-1967). Omdat het haar maar moeizaam lukte om aanvaard te worden als vrouwelijke kunstenaar, koos Marthe Donas – op aanraden van haar artistieke mentor en minnaar Alexander Archipenko – voor het ietwat vreemde en genderloze pseudoniem Tour Donas als

signatuur van haar werk. In haar brieven schrijft ze dat “bevriende kunstenaars” haar hebben ingelepeld dat ze “te veel artiest” is om met een vrouwelijke naam te signeren. Het is als Tour Donas dat ze – samen met kunstenaars als Picasso, Modigliani, Léger, Max Ernst, Picabia, Mondriaan én Theo Van Doesburg - deelneemt

aan prestigieuze tentoonstellingen van de Europese avant-garde.

Tweede anekdote: in 1919 ontdekt Piet Mondriaan dat Tour Donas in werkelijkheid een vrouw is. Onthutst bericht hij daarover zijn vriend Theo Van Doesburg, eraan toevoegend “dat ze door Archipenko onder een mannelijke naam gelanceerd wordt”. Of zijn oordeel daardoor beïnvloed werd laten we in het midden. Wanneer Mondriaan even later haar atelier bezoekt, schrijft hij Van Doesburg: “Ik zal maar kort zijn en zeggen dat ’t werk wel wat is en dat ’t heel prettig is om te zien dat men zoo werken durft, doch mijn oordeel is dat zij gewoon in schilderkunst overbrengt hetgeen Archip (Archipenko,nvdr) in beeldhouwkunst maakt”.

Donas/van Doesburg Desondanks slaagde Tour Donas erin om door te dringen tot de grote verzamelaars in de VS. Een aantal gebeurtenissen in haar privéleven remden haar artistieke aspiraties enigszins af. Toch leek zij op het einde van haar leven als avant-gardekunstenares de plaats te krijgen die ze verdiende. Zo wordt in 1960 werk van haar – en andere Belgische kunstenaressen als Alice Frey en Jane Graverol – getoond in het Museum voor Moderne Kunst van Parijs. “De hoge toppen van de kunst bereiken is voor de vrouw een weelde die slechts weinigen zich kunnen veroorloven”, schrijft ze in haar persoonlijke notities.

Na haar dood in 1967 wordt het stil rond Marthe Donas, héél stil.

Net zoals het heel stil werd rond Evelyne Axell die in 1972 op 37-leeftijd verongelukte. Dat de schitterende overzichtstentoonstelling van Marthe Donas nu samenvalt met de expositie van haar vriend en steunverlaat Theo van Doesburg in Bozar, Brussel, is voor de kunstliefhebber een zéér gelukkig toeval. Ga de beide tentoonstellingen bezoeken, wik en weeg.

HenrI lenS

BEGELEIDE MOTORREIZEN

G R O E P S R E I Z E N

TENERIFE. IDEALE BESTEMMING OM NOG ZON TE TANKEN VOOR DE WINTER. Afreis 22 november 2016 - 10 dagen/9nachten Hotel Best Tenerife**** in het centrum van Playa de la Americas voorzien van alle modern comfort en ideaal om te genieten van de uitgebreide toeristische infrastructuur.

Inbegrepen: naar keuze chartervlucht vanuit Zaventem of Oostende naar Tenerife en terug • maaltijden tijdens de vluchten • 9 overnachtingen All-in • Nederlandstalige begeleiding vanaf Zaventem • btw • bagage-en annuleringsverzekering • brandstofgarantie.

Prijs per persoon (minimum 25 deelnemers) 22 november

2-persoonskamer 1 040 euro

CANADA & USA. DE NIEUWE WERELD HERBEKEKEN, EEN BOEIENDE KENNISMAKING MET NOORD AMERIKA. Afreis 25 september 2016 - 12 dagen / 10 nachten Dag 1 Lijnvlucht Zaventem – Montréal. Dag 2 Stadsbezoek van Québec aan de St.Lawrencerivier. Dag 3 Terug naar Montréal waar stadsbezoek. Dag 4 Naar Ottawa, hoofdstad van Canada. Dag 5 Langs de streek van de Duizend Eilanden naar Toronto. Dag 6 Naar de Niagara Falls. Dag 7 Langs Corning naar Lancaster. Dag 8 Via de Amish Country naar Washington. Dag 9 Van Washington naar Annapolis. Dag 10 Naar New York voor geleid bezoek. Dag 11 Vrije dag en terugvlucht vanuit New York. Dag 12 Aankomst op de luchthaven van Zaventem.

Gedetailleerd programma op verzoek.

Inbegrepen in de prijs: lijnvlucht met Air Canada/United Airlines vanuit Brussel en terug • luchthaventaksen • Nederlandstalige begeleiding vanaf Zaventem en lokale gids • verblijf in toeristenklasse hotels • half pension • alle uitstappen, bezoeken en verplaatsingen • annuleringsverzekering.

Prijs per persoon (minimum 25 deelnemers) 25 september

2-persoonskamer 2495 euro

Toeslag 1-persoonskamer 750 euro

SPANJE, COSTA TROPICAL

NIEUW!

15 november 2016 (10 dagen/9 nachten)

2-persoonskamer 895 euro

WOLGA CRUISE

11 dagen

Afreis 8 mei (8 dagen, 7 nachten) 18 mei en 15 oktober, 8 dagen (7 nachten) Rijke historie, prachtige landschappen… een verborgen stukje Europa. Per vliegtuig vanuit Brussel, rondrit per comfortabele autocar en verblijf in degelijke hotels*** en ****.

Per persoon in tweepersoonskamer half pension: 885 Euro. Programma op verzoek.

DUITSLAND, RIJNCRUISE RÜDESHEIM 18 september - 7 dagen/6 nachten Per autocar naar Arnhem en terug – cruise met MPS Salvinia – vol pension vanaf ontbijt dag 2 tot middagmaal dag 7 – Nederlandstalige begeleiding.

Prijs per persoon: 2-pers.hoofddek: 815 euro, 2-pers.promenade: 875 euro , 1-pers.hoofddek: 925 euro, 1-pers.promenade: 995 euro Programma op verzoek.

GRIEKENLAND, CORFU

All-in

27 september (11 dagen, 10 nachten) Dassia is een door veel groen omgeven dorpje met een aangename typisch Griekse sfeer, nog niet zo heel lang geleden door het toerisme ontdekt.

Hotel Elea Beach*** uitstekende service, vriendelijke gemoedelijke sfeer en typische Griekse gastvrijheid, vier sterren waard!

Per persoon in tweepersoonskamer all in: 875 Euro.

Toeslag 1-persoonskamer 180 euro

NOG PLAATSEN VRIJ… 31 mei

ALBANIE, EEN CULTURELE RONDREIS

All-in

Hotel Bahía Tropical**** in Almunicar, de ideale uitvalsbasis voor uitstappen (Granada en Ronda). Kamers met balkon of terras en airconditioning. Bar, tuin, terras, voorzieningen voor gasten met een lichamelijke beperking, lift, kluisje, verwarming, airconditioning, restaurant, snackbar, zonneterras, sauna, solarium, wellnesscentrum, biljart en tafeltennis.

Inbegrepen: lijnvlucht Brussel/Malaga/Brussel met SN Brussels Airlines, transfer naar het hotel en terug • 9 overnachtingen All-in • welkomstcocktail • Nederlandstalige begeleiding vanaf Zaventem • btw • luchthaventaksen • bagage en annuleringsverzekering.

Prijs per persoon (minimum 20 deelnemers) 15 november

16 Juni, Champagne, 4 dagen (3 nachten) 12 augustus, Eifel, 4 dagen (3 nachten) Begeleide rondreizen langs de mooiste routes zorgen voor verantwoord motorplezier in goed gezelschap en met twee ervaren motorbegeleiders, maximum 10 deelnemende motoren. Per persoon in tweepersoonskamer, half pension: Champagne: 350 Euro.Eifel: 285 Euro.

Programma op verzoek.

vol pension

vanaf 1420 Euro

3 juni

BULGARIJE

8 dagen

half pension

vanaf 585 Euro

19 september

KRETA

8 dagen

all-in

vanaf 795 Euro

6 oktober

RHODOS

8 dagen

all-in

vanaf 885 Euro

13 oktober

RHODOS

11 dagen

all-in

vanaf 875 Euro

Info en inschrijvingen: www.azura-travel.com of groepsreizen@azura-travel.com of 03 755 47 42 Azura Groepsreizen een organisatie van Global Contacts nv • Heihoekstraat 114, 9100 Sint-Niklaas • Ondernemingsnummer BE 0448 402 294 • Global Contacts lic. A5239 is verzekerd tegen financieel onvermogen bij de V.S.R., de Vlaamse Solidariteit Reisgelden, een afdeling van de VVR/VVRO.

KROATIË, EEN ONTSPANNENDE VERKENNING VANUIT DUBROVNIK Afreis 7 september - 8 dagen (7 nachten) Per vliegtuig vanuit Brussel, Nederlandstalige begeleiding en lokale gids. Prijs per persoon in tweepersoonskamer half pension: 1370 Euro.

Programma op verzoek.

â‚Ź 50 per jaar voor brillen en lenzen voor iedereen

Ontdek ook onze andere nieuwe terugbetalingen voor: remgelden, tandzorgen en logopedie op www.bondmoyson.be/ledenvoordelen

S-magazine - Maandblad van de Socialistische Mutualiteiten nr. 422 - april 2016 - Verantwoordelijke uitgever: P. Callewaert Sint-Jansstraat 32-38, 1000 Brussel

NIEUW