ΙοΥΝΙοΣ - ΑΥΓοΥΣΤοΣ 2013
ΤΕΥΧΟΣ 16
4ο ΕΤοΣ ΕΚΔοΣΗΣ ISSN 2241-2212
ΤρΙμΗΝΗ ΠΕρΙοΔΙΚΗ ΣΥΓΚομΙΔΗ ΓρΑμμΑΤωΝ ΚΑΙ ΤΕχΝωΝ
04 το Σκιαxτρο Τηλεόραση δίχως όραση άρθρο 05 θεΣη Ελλάδα: Ζήσε το μύθο σου 08 θεατρο Bella Venezia ιστορίες αφύπνισης 18 προΣωπα Σιμόν Ντε Μπωβουάρ 19 ΔιηγηΣειΣ Τα blues του εξωγήινου φυλετικές διακρίσεις 26 ΜεταφραΣη Ataol Behramoğlu ΣτηΛεΣ ΠοιηΤικοΣ ΛογοΣ ΒιΒΛιο - ΝΕΕΣ ΕκδοΣΕιΣ
ΟΜΑΔΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Μαρία Ροδοπούλου Μπατίστας Μαλαματένιος Δημήτρης Δικαίος Υπεύθυνη ύλης Μαρία Ροδοπούλου Σύνταξη - Σελιδοποίηση Δημήτρης Δικαίος Γραφιστική επιμέλεια Αννα στράνη Εξώφυλλο τεύχους Rue de l'archevêché - Paris Γλωσσική επιμέλεια - Διόρθωση Μπατίστας Μαλαματένιος Φωτογραφία Βάγγη Χατζησταμάτη Σκιτσογραφία Γιώργος Ασημακόπουλος ιστοσελίδα περιοδικού sodeia.net ηλεκτρονικό ταχυδρομείο sodeia@ymail.com τηλέφωνο επικοινωνίας 694 717 600 5 Κατηγορία εντύπου συγκομιδή και προώθηση λογοτεχνικών κειμένων Εδρα παραγωγής σπέτσες, Ελλάδα Ταχυδρομική διεύθυνση ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ σΟΔΕΙΑ Ελλη τζιάμου σΠΕτσΕσ τ.κ.180 50 Επιμέλεια προεκτύπωσης Μπατίστας Μαλαματένιος Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία Γραφικές τέχνες ASO Ι. & Ε. σαββογλίδου Ο.Ε. Χίου 49, Αθήνα. τ.κ.104 39
Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ή μέρος κειμένου, μόνο όταν αναφέρεται η πηγή του. Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν την άποψη των αρθρογράφων τους και όχι, του περιοδικού στο σύνολό του. Καλή άνάγνωση
ISSN 2241-2212
επόμενο τεύχος από τις 15/9 στα βιβλιοπωλεία
σπέτσες η σοδειά στην
ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
Ιούλιος - Αύγουστος
2013
τεύχος 16 συγγραφική ομάδα
κατά σειρά θεμάτων
Δημήτρης Δικαίος, Μπατίστας Μαλαματένιος, Κορνήλιος Ρουσάκης, Ζιζάνιο, Γιώργος Ρούσσος, Βάγγη Χατζησταμάτη, Μαρία Ροδοπούλου, Βασίλης Παλαμάρας, Θεοδώρα τζόκα, Ματίνα Αναγνωστοπούλου, Γιάννης Κουτελίδας, Ισαβέλλα Μήτρου, στέλλα Ο. Λιάτου, Αλέξης Αντωνόπουλος, νίκος Κυριακίδης, σοφία Πιπερού, Αλέξιος Μάινας.
ιούνιος - Αύγουστος 2013
περιεχόμενα
08
04 ΤΟ ΣκιαxΤρΟ Τηλεόραση δίχως όραση 05 θΕΣη Ελλάδα: ζήσε το μύθο σου 08 θΕαΤρΟ Bella Venezia του Γ. Διαλεγμένου
θεάτρο
Bella Venezia του Γ. Διαλεγμένου
11
11 κινημαΤΟγραφΟΣ το Ζ (1969) του Κώστα Γαβρά 14 αγραναπαΥΣη Πανελλαδικές Εξετάσεις 2013 16 φωΤΟγραφικΟ ΟδΟιπΟρικΟ Παρίσι 2013
Κινημάτογράφοσ
το Ζ του Κώστα Γαβρά
16
18 πρΟΣωπα Σιμόν Ντε μπωβουάρ 19 διηγηΣΕιΣ Τα blues του εξωγήινου 21 διηγηΣΕιΣ Στο πάρκο
φωτογράφιΚο οδοιποριΚο
Παρίσι 2013
18
22 διηγηΣΕιΣ ο άνθρωπος που φοβόταν τις ευχές 24 αρθρΟ Το τρένο 25 ανθΟλΟγιΟ α. Ν. Λαπαθιώτης β. Κ. Γώγου
προσωπά
Σιμόν Ντε Μπωβουάρ
19
26 μΕΤαφραΣη Ataol Behramoğlu 27 φωΤΟγραφικΟ φλαΣ Αργοστόλι Κεφαλονιάς (1940) 28 πΟιηΤικΟΣ λΟγΟΣ οι ποιητές γράφουν..
διηγησεισ
Τα blues του εξωγήινου
26
31 ΒιΒλιΟ - νΕΕΣ ΕκδΟΣΕιΣ Νέες αφίξεις στη σοδειά 32 ΤΕλΕΥΤαιΟ φΥλλΟ Κοινωνικό μήνυμα
μετάφράση
Ataol Behramoğlu
ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΔΙΧΩΣ ΟΡΑΣΗ
μένο του ζάπινγκ. Το παχύσαρκο παιδί με τα αδύναμα από την ακινησία, κάτω άκρα, είχε αρχίσει να σαπίζει. Όμως και τα μάτια του ήτανε χαλασμένα. Κηλίδες ωχρές σαν εκείνες τις παρατημένες ξεθυμασμένες μπίρες που βρίσκεις στις χαρτοπαικτικές λέσχες των κολασμένων, σαν τα νερά του Κόλπου της Βεγγάλης με τα 24 αποσυντεθειμένα πτώματα, ταχύπλοα να φορτσάρουν στο πλάνο του τηλελάγνου. Στους νεκρούς που ξεπέρασαν τους 91 στην Ουτόγια, το ένα σακουλάκι Doritos διαδεχόταν το άλλο, ενώ συνοδευόταν από πλούσια σάλτσα. Βούτηξε στο αίμα, άπειρα απογεύματα.
το Σκιαχτρο εικαστικά
του δημήτρη δικαίου Τα πόδια του Παυλάκη ήταν χαλασμένα. Παρακολουθούσε αρκετές ώρες τηλεόραση από 1 έτους ασταμάτητα. «Νενέ;» της φώναζε. «Άνοιξε, Νενέ!». Έτσι αποκαλούσε την τηλεόραση. Μια φτηνή και συγχρόνως αποτελεσματική baby-sitter, η οποία, βοήθησε τους γονείς ν’ απαλλαγούν απ’ αυτόν ώστε να μην υποχρεώνονται να σπαταλούν πολύτιμο χρόνο σε επικοινωνία μαζί του και διαπαιδαγώγηση. Για τη σύγχρονη εγωκεντρική κουλτούρα των ενηλίκων, οι βασικές υποχρεώσεις έναντι των παιδιών, θεωρούνται ξεβόλεμα, δουλεία. Τα χρόνια περνούσαν και οι συναθροίσεις ή η οποιαδήποτε συναλλαγή, αν θέλετε, μεταξύ των μελών της οικογένειας, σταδιακά αραίωναν. Κάθε φορά που επέστρεφε απ’ το σχολείο, κλεινόταν στο ψηφιακό του βασίλειο. Ένιωθε αυτοκράτορας, σε αυτό. Ήδη, σε ηλικία 9 ετών, ήταν ένα παχύσαρκο παιδί. Τα σνακ, το γρήγορο φαγητό, πλούσιο σε αλάτι και λιπαρά, κάρφωσαν το παιδί στην πολυθρόνα που υπήρχε στο υπνοδωμάτιο, με το τζόιστικ μιας παιχνιδομηχανής στο χέρι. Σταυρός και φυλακτό για την υπόλοιπη του ζωή, τα τηλεχειριστήρια και η διαρκώς αναμμένη οθόνη του θανάτου. Καθώς, τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του, κοινωνικοποιούνταν, συμμετείχαν ενεργά σε ομαδικά αθλήματα και δραστηριότητες, ο μικρός, σε ηλικία πλέον 14 ετών, γύμναζε τα χέρια του αυνανιζόμενος και κατόπιν επέστρεφε στο αγαπη-
Χρόνο με το χρόνο, οι τηλεώρες πλήθαιναν, ώσπου μια μέρα, σε ηλικία 17 ετών, ακινητοποίησε και την καρδιά του. Η όρασή του στέγνωσε. Τελευταίο πλάνο, οι ιδρωμένες πιέτες της κοιλιάς. Αποθήκευσε πολλά. Ευχαρίστησε τη γη, διαβαίνοντας τη χωμάτινη πύλη, χορτασμένος. Έζησε τόσο που, έπρεπε να πεθάνει.
4
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Ελλάδα: «ζήσε το μύθο σου» του μπατίστα μαλαματένιου
Πού να Κάνεις Όπισθεν; Είναι πρωί, τόσο που η υγρασία ακόμα καλύπτει τα παρμπρίζ των αυτοκινήτων. Μια αγχωμένη νεαρή κοπέλα ψάχνει απεγνωσμένα να βρει μία θέση παρκινγκ. Έχει καθυστερήσει στη δουλειά της είκοσι λεπτά. Ξύπνησε νωρίς, έφυγε από το σπίτι της στην ώρα της και «στροβιλίζεται» τους δρόμος της Αθήνας σαράντα ολόκληρα λεπτά για να «εφεύρει» μία θέση στάθμευσης. Το άγχος την έχει κυριεύσει, τα νεύρα της συνεχώς τεντώνονται και το μόνο που δεν την απασχολεί είναι να μεριμνήσει και για τους συμπολίτες της. Σαράντα λεπτά στο αυτοκίνητο κάνοντας κύκλους μεταξύ τεσσάρων οικοδομικών τετραγώνων. Είκοσι λεπτά αργοπορημένη στην εργασία της. Επιβίωση, εγωισμός, έλλειψη σεβασμού; Ίσως η γενικότερη απάνθρωπη κατάσταση διεγείρει συναισθήματα και ένστικτα στον υπερθετικό βαθμό. «Το αυτοκίνητο πρέπει να στριμωχτεί οπουδήποτε και άμεσα». Δεν υπάρχει άλλη σκέψη στο μυαλό της. Ας είναι διάβαση, πεζοδρόμιο, ράμπα.
«Θαμπή» Ευκαιρία
θεΣη
Στο περίπτερο της γειτονιάς του η ειδησεογραφική πραμάτεια κρεμασμένη στα μανταλάκια επιχειρεί να δελεάσει το αναγνωστικό κοινό. Ευρηματικοί τίτλοι, φωτογραφίες τραβηγμένες στην καρδιά της επικαιρότητας, άρθρα και ρεπορτάζ. 5
Αγκίστρια ριγμένα πότε αριστοτεχνικά και πότε άκομψα, έτοιμα να γραπώσουν τους κάθε λογής «λαθραναγνώστες». Εκείνος πλησιάζει τα τριάντα. Αδιαφορεί για τους τίτλους, δεν τους προσφέρει ούτε ένα βλέμμα περιέργειας. Ψάχνει τις εφημερίδες με τις μικρές αγγελίες. Είναι άνεργος. Αναζητά δουλειά τα τελευταία δύο χρόνια. Ο νους του έχει καταδικασθεί σε μια μονοδιάστατη πραγματικότητα. Ο κόσμος του αρχίζει και τελειώνει στις μικρές αγγελίες. Αισθάνεται αδύναμος, χωρίς φαντασία και όνειρα για το μέλλον. Το όνομα του δεν εντοπίζεται σε κανένα τίτλο και κανένα πρωτοσέλιδο κι ας είναι η ουσιαστικότερη είδηση των τελευταίων τριάντα χρόνων.
έχουν φροντίσει ώστε να αισθανθεί πως μια τόσο προσωπική μέρα δεν την προσπέρασε άγαρμπα. Η υπενθύμιση των γενεθλίων στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή μοιάζει με ένα μαγικό σκοινί έτοιμο να την ανασύρει από τη ρουτίνα. Η μητέρα της ήταν η πρώτη που της ευχήθηκε, αν και δεν γνωρίζει από διαδίκτυο, μόλις της ετοίμασε το πρωινό. Το πρωινό σήμερα της το έφτιαξε περιποιημένο για να την ευχαριστήσει. Έπειτα της ετοίμασε ένα μικρό γεύμα για τη δουλειά και ξεκίνησε τις προετοιμασίες για το βραδινό πάρτι. Την είχε ενημερώσει πως θα έρθουν μερικοί φίλοι κυρίως από τη δουλειά. Συγύρισε πρώτα το δωμάτιο της, της έστρωσε το κρεβάτι της και έπειτα ασχολήθηκε με το υπόλοιπο σπίτι. Στο τέλος αφοσιώθηκε στην κουζίνα. Μεζεδάκια, λιχουδιές και βέβαια η τούρτα της. Μεγάλη τούρτα για να χωρέσει με άνεση τα σαράντα δύο της κεράκια.
θεΣη
Παρατεταμένο Νανούρισμα Σήμερα έχει γενέθλια. Από το πρωί στη δουλειά της εύχονται και της χαμογελούν με νόημα. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης 6
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Οι Άγιοι
υπομείνει, για να ανεχτεί, για να παραπλανήσει το καθημερινό του μαρτύριο. Σήμερα τα χαρτόκουτα είναι δώδεκα. Δώδεκα μοναστικά κελιά. Δώδεκα Άγιοι.
Όταν πριν από τέσσερα χρόνια πήγε με μία χαρτόκουτα κάτω από γνωστή στοά στο κέντρο της Αθήνας για λίγη προστασία από το κρύο και τη βροχή, συνάντησε άλλον έναν κλοσάρ. Έτσι του αρέσει να αποκαλεί τον άστεγο εαυτό του, κλοσάρ. Πιστεύει στη μοίρα και πως η σημερινή του κατάσταση είναι μια μεταφυσική εξέλιξη της ζωής του. Ένα στάδιο βελτίωσης, μια παράδοξη πρόοδος. Θεωρεί πως έχει υπερβεί την ανάγκη, τον καταναλωτισμό, πως σιγά – σιγά μετουσιώνεται σε Άγιο. Ίσως να είναι ο μοναδικός τρόπος για να
Μισάνθρωποι
θεΣη
«Τη στιγμή που βγήκα απ' το σταθμό του τρένου άρχισαν να με χτυπούν. Ήταν πέντε άνδρες. Μιλούσαν ελληνικά και φορούσαν μαύρες μπλούζες. Αρχικά, με ρώτησαν από πού είμαι. Από τη Συρία, τους απάντησα. Στη συνέχεια μου επιτέθηκαν». Μαρτυρία εικοσάχρονου Ανθρώπου. Ανθρώπου…
7
θεατρο new
Ιστορίες εφηβικής αφύπνισης στο έργο του Γιώργου Διαλεγμένου
του Κορνήλιου ρουσάκη
B e l l a Ve n e z i a της. Η σχέση της, επιπλέον, με τη μητέρα της είναι τόσο τραυματική, που η Βενετία θα ενηλικιωθεί μέσα σε ένα εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον. Στο έργο, η δεκαοκτάχρονη Βενετία αποτελεί τη μια πλευρά ενός τριγώνου που δημιουργείται ανάμεσα στη μητέρα της, στον πατριό της και σ’ αυτήν. Είναι η βάση που με τις εκρήξεις, τις απόψεις και τις αντιδράσεις της, ανατρέπει τις ισορροπίες του σχήματος. Το έργο ξεκινάει με μια ρεαλιστική βάση, με τη δημιουργία αυτού του ιψενικού τριγώνου και σταδιακά αποδεσμεύεται από τον ρεαλισμό. Η Βενετία είναι σε μια φάση μεταιχμιακή. Κινείται ανάμεσα στην παιδικότητα και στον δρόμο της ενηλικίωσης. Το κορίτσι αναζητά μια ενίσχυση για να ανοίξει τα φτερά του. Η ενίσχυση αυτή δεν έρχεται ούτε από τη μητέρα της ούτε από τον πατριό της. Η Βενετία είναι ένα χαρισματικό κορίτσι που επιχειρεί να λύσει τα μυστήρια της ζωής. Θέλει να έχει μια αυθεντική σχέση με το συναίσθημα και το ένστικτό της. Χτυπάει τα κοινωνικά μοντέλα που αναπαράγουν τη δυστυχία των ανθρώπων. Αρνείται να ακολουθήσει την προδιαγραμμένη κοινωνικά πορεία της γυναίκας που από τη μέρα της γέννησης της, πρέπει να πορευτεί σύμφωνα μ’ έναν τυποποιημένο κώδικα συμπεριφοράς, κοινό για όλες τις γυναίκες. Λειτουργεί σαν ένας πολιορκητικός κριός που θέλει να σπάσει όλες τις νόρμες και τα κλισέ, που υψώνει μπροστά της σαν τείχος η μητέρα της, η Ερασμία. Η ορμή της δίνει στην προσπάθεια της έναν τόνο ορμητικό που καταλήγει στον εκτροχιασμό.
θεατρο
Arthur M. Hazard - The Letter (1903)
Στο Bella Venezia ο Γιώργος Διαλεγμένος επιχειρεί να φωτίσει ένα θέμα-ταμπού της ελληνικής κοινωνίας, το ξύπνημα της γυναικείας σεξουαλικότητας. Η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται σε δύο χρονικά επίπεδα: στο τώρα και στις αρχές του 20ου αιώνα. Σήμερα, λοιπόν, μια γριά οικονόμος διαβάζει μανιωδώς ένα μυθιστόρημα. Η ταύτισή της με τους ήρωες είναι τόσο έντονη, ώστε αρχίζει να βλέπει την ιστορία τους να ζωντανεύει μπροστά της. Και τότε το δεύτερο επίπεδο μπλέκεται με το πρώτο. Ήρωες του βιβλίου είναι μια νεαρή κοπέλα, η Βενετία, που τρέφει ερωτικά συναισθήματα για τον πατριό
8
sodeia.net
θεατρο
Felice Casorati - Girl on a red carpet (1912)
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Από τις πρώτες στιγμές του έργου η Ερασμία, μ’ έναν καταιγιστικό ρυθμό, απαριθμεί τις υποχρεώσεις μιας γυναίκας των αρχών του 20ου αιώνα, απόψεις που σε μεγάλο ποσοστό συνεχίζουν να ισχύουν ακόμη. Ο προορισμός της γυναίκας είναι καθορισμένος: να δημιουργήσει οικογένεια, να μαγειρεύει για το σύζυγο της, να καταπιέσει κάθε δική της ευχαρίστηση. Η αντίδραση της Βενετίας δημιουργεί την πρώτη σύγκρουση ανάμεσα στις δύο γυναίκες. Ο Διαλεγμένος μας εισάγει πολύ σύντομα στο περιβάλλον που ζει αυτό το κορίτσι, θέτει το πλαίσιο. Είναι ένα περιβάλλον καταπιεστικό, δογματικό που προσπαθεί να περιορίσει την οποιαδήποτε προσπάθεια χάραξης μιας διαφορετικής διαδρομής. Είναι ένα κλινικό περιβάλλον, ένα ψυχιατρείο κρυμμένο κάτω από το μανδύα μιας οικογένειας. Η Βενετία είναι ένα κορίτσι που διαφέ-
ρει από τα υπόλοιπα κορίτσια της ηλικίας της και της εποχής. Είναι κοντοκουρεμένη, φοράει στολή ναυτικού. Είναι δυναμική κι ελεύθερη. Η συμπεριφορά της αυτή αρκεί για να της απομονώσει, να της προσδώσει το χαρακτηρισμό του ατόμου με αποκλίνουσα συμπεριφορά. Το μοναδικό, το ανατρεπτικό, αυτό που έρχεται με ορμή να δηλώσει τη διαφορετικότητά του, αντιμετωπίζεται από τους άλλους σαν αφύσικο, μια ψυχοπαθολογική συμπεριφορά που πρέπει να περιοριστεί. Το διαφορετικό τρομάζει, ανατρέπει τα κεκτημένα μας και γι’ αυτό πρέπει να ξεριζωθεί. Η Βενετία ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία. Αντιμετωπίζεται σαν απειλή από την ίδια της, την μητέρα και γι’ αυτό πρέπει να οδηγηθεί σε «καταστολή». Είναι απειλή για την Ερασμία, αφού βλέπει την ιδιαίτερη συμπάθεια που τρέφει γι’ αυτήν ο σύζυγος της, ο Νέστορας. Η ζωή της κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα. 9
Ο ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας, Γιώργος Διαλεγμένος.
γοητευτική, όταν λέει στον Νέστορα πως κλαίει γιατί αυτός πίστευε πως ήταν κάτι ξεχωριστό. Αυτό το σημείο σηματοδοτεί το κλείσιμο του κύκλου. Το παιχνίδι στο φινάλε, —σε επίπεδο συμβολισμών— αποτυπώνει μια διάσταση εκείνων των ανθρώπινων σχέσεων που μπορούν να σταθούν μόνο μέσα σε παιχνίδια εξουσίας. Η Βενετία ταπεινώνει τον Νέστορα, τον βάζει να κάνει τον σκύλο. Ο ίδιος δέχεται, επειδή πιστεύει πως θα επανακάμψει το μοντέλο αυτής της σχέσης. Η Βενετία τον ευνουχίζει, καταργεί τελείως κάθε ανθρώπινη διάσταση αυτής της σχέσης. Αλλάζει τις ισορροπίες, παίρνει τα ηνία. Το φινάλε συνδυάζεται με τη σκηνή του οργασμού της Βενετίας. Είναι προδομένη, ηττημένη και ταυτόχρονα νικήτρια. Εκφράζει δυναμικά τη σεξουαλικότητα και τη μοναξιά της.
θεατρο
Η Βενετία είναι ένα αιρετικό μυαλό που ξεκινάει ένα ταξίδι, μια διαδρομή που έχει σαν κατάληξη την σεξουαλική της ολοκλήρωση, την ρήξη με το εφηβικό, καταπιεστικό παρελθόν. Η διαδρομή αυτή είναι γεμάτη από σκοπέλους, εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσει μέσα σ’ ένα περιβάλλον που την υποβάλλει σε ψυχολογικές δοκιμασίες. Ερωτεύεται τον πατριό της και με οδηγό τις φαντασιώσεις της και την ελεύθερη βούληση της καταφέρνει να φτάσει στο δικό της προορισμό. Στο τέλος της διαδρομής η Βενετία γίνεται εκδικητική κι ασκεί εξουσία πάνω στο Νέστορα. Έχει ξεφύγει από το αρχικό πεδίο της αθωότητας. Η παραδοχή του Νέστορα πως την χρησιμοποίησε την οδηγεί σ’ ένα ιδιόμορφο παιχνίδι, που έχει σαν στόχο να τον ταπεινώσει. Η τελευταία φράση της είναι δηλωτική της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει. Είναι αντιμέτωπη με μια γνώση πικρή κι απο-
10
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Z (1969) του Κώστα Γαβρά του γιώργου ρούσσου
κινηματογραφοΣ
"Εύρισκα πως από τον Ελληνικό Κινηματογράφο έλειπε μια διάσταση σαν εκείνη που συναντάμε στην Ελληνική Τραγωδία, η σχέση του θεάματος με την Αρχή και τους μηχανισμούς της Αρχής και της Εξουσίας. Το Ζ δεν είναι ένα φιλμ πάνω στην ψυχολογία, είναι μια ταινία πάνω σ' έναν μηχανισμό". Κώστας Γαβράς Ο Ζήτα (Ιβ Μοντάν) είναι ένας επιστήμονας που έχει προγραμματίσει να κάνει μια ομιλία κατά της χρήσης της ατομικής βόμβας. Καθώς φτάνει έξω από την αίθουσα που πρόκειται να μιλήσει, δέχεται την επίθεση μιας ομάδας ακροδεξιών εξτρεμιστών που συνδέονται πολιτικά με την κυβέρνηση και, ενώ η αστυνομία είναι δίπλα, δεν παρεμβαίνει. Αρχικά, φαίνεται να συνέρχεται από το δυνατό χτύπημα και πραγματοποιεί την ομιλία του, αργότερα όμως υποκύπτει στα τραύματά του. Ένας δημοσιογράφος βρίσκει έναν μάρτυρα κι έναν δικαστή που είναι πρόθυμος να τον ακούσει, παρά τις διαμαρτυρίες της κυβέρνησης. Ακολουθεί μια δίκη στην οποία αποκαλύπτεται μια κυβερνητική συνωμοσία, αλλά όλα ανατρέπονται όταν στην εξουσία, έπειτα από στρατιωτικό πραξικόπημα, ανεβαίνει νέα κυβέρνηση. Μία κυβέρνηση, η οποία όμως απαγορεύει τις εκδηλώσεις υπέρ της ειρήνης και της δημοκρατίας... Σαράντα τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη έξοδό της στους κινηματογράφους, η μνημειώδης ταινία του διεθνούς Έλληνα δημιουργού Κώστα Γαβρά "Ζ", συνεχίζει να συγκινεί και να προάγει τα μηνύματά της, πιο επίκαιρα από ποτέ. Ένας φόρος τιμής στον άνθρωπο, και
στις ελευθερία έκφρασης που ξυπνάει μνήμες από μία δύσκολη και ιδιαίτερη περίοδο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Η ταινία, είχε στην εποχή της, τεράστια εμπορική, αλλά και καλλιτεχνική επιτυχία. Βραβείο Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1970 και πλήθος ακόμη βραβείων για μια ταινία – σταθμό, στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Αυτή είναι μόλις η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Κώστα Γαβρά. Είχαν προηγηθεί, το 1965 το "Compartiment tueurs", με τους Yves Montand, Michel Piccoli και την υπέροχη Simone Signoret, ενώ το 1967, είχε παρουσίαση τη δεύτερη ταινία του, το "Un homme de trop", με τον 1
κινηματογραφοΣ
Jacques Perrin και πάλι με τον Michel Piccoli. Για το "Ζ", είναι η αλήθεια ότι ο Κώστας Γαβράς, δυσκολεύτηκε να βρει οικονομικούς πόρους. Εν τέλει, η συμπαραγωγή υπογράφεται από Γαλλία και Αλγερία, με τους περισσότερους από τους ηθοποιούς να συμμετέχουν λόγω της προσωπικής τους φιλίας με τον σκηνοθέτη. Ανάμεσα τους, σπουδαίοι Γάλλοι ηθοποιοί, όπως ο Yves Montand, ο Jacques Perrin και βέβαια ο Jean-Louis Trintignant, αλλά και η Ελληνίδα, Ειρήνη Παπά, στον ρόλο της Ελένης.
Στα 85 χρόνια ιστορίας, της Ακαδημίας Κινηματογράφου, Τεχνών και Επιστημών της Αμερικής, των γνωστών μας Όσκαρ, των σημαντικότερων για πολλούς Κινηματογραφικών βραβείων, είναι χαρακτηριστικό ότι είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, οι ξενόγλωσσες ταινίες, που κατάφεραν να αποσπάσουν πέντε
υποψηφιότητες και μάλιστα σε βασικές κατηγορίες. Το "Ζ" του Κώστα Γαβρά, ανήκει σε αυτή την σπάνια ελίτ, έχοντας μάλιστα καταφέρει να κερδίσει τόσο το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, για λογαριασμό της Αλγερίας, όσο και το Όσκαρ Best Film Editing για τον Françoise Bonnot. Το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού "Ζ", έφτασε στα χέρια του Κώστα Γαβρά το 1967, μετά από πρόταση του αδελφού του, ο οποίος ήταν στο στρατό μαζί με τον συγγραφέα. Όταν ξέσπασαν τα δραματικά γεγονότα του 1967 στην Ελλάδα με το πραξικόπημα, ο Ιβ Μοντάν τηλεφώνησε στον Γαβρά θέλοντας να μάθει περισσότερα για το τι γινόταν στη χώρα μας εκείνη την εποχή. Τότε ήταν που αποφάσισε ο σκηνοθέτης να κινητοποιηθεί και να κάνει κάτι για τις άσχημες εξελίξεις στην Ελλάδα. Μαζί με τον Χόρχε Σεμπρούν άρχισαν να γράφουν το σενάριο του βιβλίου, ενώ ο Μοντάν είχε πει χαρακτηριστικά στον Γαβρά "κάνω όποιον ρόλο θέλεις στο φιλμ". Από πλευράς ηθοποιών δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα, γιατί όλοι αγάπησαν την ιστορία και ήθελαν να συμμετάσχουν. Τα προβλήματα άρχισαν στο επίπεδο της παραγωγής και της χρηματοδότησης από Ευρωπαίους και Αμερικανούς. Θεωρούσαν ότι κανέναν δεν ενδιαφέρει μια ταινία για έναν σκοτωμένο βουλευτή στην Ελλάδα. Ο Ζακ Περέν ήταν αυτός που πρότεινε να χρηματοδοτήσουν την παραγωγή οι Αλγερινοί. Απευθύνθηκαν λοιπόν στον αρμόδιο υπουργό για θέματα Πολιτισμού, ο οποίος ήταν πρόθυμος να παρέχει τεχνικούς, ξενοδοχεία, μηχανές, και γενικώς, παροχές που ήταν υπεραρκετές για να πραγματωθεί η ταινία. Ο μόνος όρος ήταν, για να μην αυξηθεί πολύ ο προϋπολογισμός, τα εξωτερικά γυρίσμα12
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
"Η χώρα μας είναι βασικά μια χώρα κουλτούρας. Γιατί έχουμε επιζήσει στον κόσμο και η Ελλάδα είναι γνωστή παντού; Γιατί από 2.500-3.000 χρόνια ο Ελληνικός Πολιτισμός έχει μια βάση και έπαιξε ρόλο σε όλο τον κόσμο μέχρι σήμερα. Ο Κινηματογράφος είναι Τέχνη, είναι μέρος της Τέχνης. Στη Μεσόγειο υπήρχαν πολιτισμοί που χάθηκαν, όπως οι Φοίνικες π.χ. που ήταν έμποροι. Τι έχει μείνει; Τίποτα ή πολύ λίγα πράγματα. Η Ελλάδα έμεινε γιατί είχε την Τέχνη, όλες τις Τέχνες. Λοιπόν, ο Κινηματογράφος είναι μια Τέχνη, καινούρια Τέχνη. Και πολλοί νομίζουν ότι επειδή είναι Τέχνη και μπορούμε να τη βρούμε παντού δεν αξίζει τον κόπο. Ιδίως οι πολιτικοί..." Κώστας Γαβράς
κινηματογραφοΣ
τα να λάμβαναν χώρα στο Αλγέρι. Ο Κώστας Γαβράς, αφού έλεγξε με το συνεργείο του, αν υπήρχαν οι κατάλληλοι χώροι και συνθήκες για να υλοποιηθεί το σενάριό του, έδωσε το πράσινο φως και κάπως έτσι, ξεκίνησαν τα γυρίσματα. Το "Ζ" είναι η ταινία που στην πραγματικότητα έδωσε στον Γαβρά τον χαρακτηρισμό "σκηνοθέτης πολιτικών ταινιών". Αν και αρχικά η κριτική που έγινε στην ταινία ήταν σφοδρή κυρίως από τους Έλληνες της Αμερικής, την New York Times, αλλά και το περιοδικό Positif. Παρόλα αυτά, η ταινία συμμετείχε στο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα των Καννών το 1969, κερδίζοντας Βραβείο Επιτροπής και Ανδρικού ρόλου για τον σπουδαίο Τρεντινιάν. Παράλληλα κέρδισε Χρυσή Σφαίρα, BAFTA και Όσκαρ Καλύτερου ξενόγλωσσου φιλμ το 1970. Βρήκε διανομή όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, όπου κατάφερε τελικά να γίνει μεγάλη εισπρακτική επιτυχία.
Ο Κώστας Γαβράς, γεννήθηκε σε ένα χωριό της Αρκαδίας το 1933. Τελείωσε το σχολείο στην Αθήνα, σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι και άρχισε να εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτης σε κορυφαίους δημιουργούς όπως ο Ρενέ Κλερ, ο Ζακ Ντεμί, ο Ιβ Αλεγκρέ, ο Ρενέ Κλεμάν και ο Ανρί Βερνέιγ. Από το 1971 έως 1973 διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Σκηνοθετών στη Γαλλία και από το 1982 έως το 1987 υπήρξε πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης, αξίωμα που ασκεί μέχρι και σήμερα, καθώς επανεξελέγη.
13
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013
Μάθημα: Τα Μνημόνια Στη Σύγχρονη Ελληνική Πραγματικότητα Υπεύθυνος επιστρατευμένος καθηγητής: Dr. Ζιζάνιο Ονοματεπώνυμο:
Βαθμός:
Θέμα Πρώτο
Σημείωσε τη Σωστή απάντηση «Δουλεύω Άρα Υπάρχω» είναι φιλοσοφικό αξίωμα το οποίο ειπώθηκε από: i. Τον Καρτέσιο ii. Τριαντάχρονο Έλληνα στην ουρά του ΟΑΕΔ iii. Τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη
αγραναπαυΣη
«Το κράτος είμαι εγώ» πρόκειται για φράση του/της: i. Λουδοβίκου 14ου ii. Αντωνίου Σαμαρά iii. Ελένης Λουκά Η Γαλλίδα επαναστάτρια Μαντάμ Ρολάν είπε καθώς την οδηγούσαν στην γκιλοτίνα, το 1793: «Ω, Ελευθερία! πόσα εγκλήματα γίνονται στο όνομά σου». Αν τότε υπήρχε τηλεόραση σε ποια λέξη θα έμπαινε το «μπιπ» σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα: i. «Ελευθερία» ii. «Εγκλήματα» iii. «Ω, Ελευθερία! πόσα εγκλήματα γίνονται στο όνομά σου». 14
ιούνιος - Αύγουστος 2013
sodeia.net
Θέμα Δεύτερο
Συμπληρώστε τα κενά με μία επιλογή από αυτές που Βρίσκονται εντός της παρένθεσης Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης του 1821 είχε πει: «Ο ______________________ έβαλε την υπογραφή του για τη λευτεριά της Ελλάδας και δεν την παίρνει πίσω». (Θεός, Γιώργος Παπανδρέου στο Καστελόριζο, ο Κουτσούμπας στη Γραμματεία της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ) Το _________ (2009, 2013, 1889) ο Έλληνας πρωθυπουργός _______________ (Αντώνης Σαμαράς, Χαρίλαος Τρικούπης, Λουκάς Παπαδήμος), αναφερόμενος στην ελληνική οικονομία δήλωσε: «Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
Θέμα Τρίτο
Αναπτύξτε Ελεύθερα, με μία Λέξη, τα Όνειρά σας για το Μέλλον (παρακαλείσθε – επιβάλλεται η λέξη να μην ξεπερνάει τα δύο γράμματα). Απάντηση ___ ___
αγραναπαυΣη
Καλή Επιτυχία
15
ΠΑΡΙΣΙ σελ. 16-17
με το φάΚο τησ Βάγγησ ΧάτΖηστάμάτη
φωτογράφιΚο οδοιποριΚο
Rue de l'archevêché
2013
16
Peintre Grec a Montmartre
Place Vendome
Cafe de la Paix
Taverne a Montmartre
L'Opera Place du Tertre
17
Vue de la Seine
Sacre Coeur
Tour Eiel
«Γυναίκα δε γεννιέσαι, γίνεσαι» Σιμόν Ντε Μπωβουάρ της μαρίας ροδοπούλου «Μας προτρέπουν να είμαστε γυναίκες, να παραμείνουμε γυναίκες, να γίνουμε γυναίκες. Η αλήθεια είναι ότι το κάθε άτομο αποτελεί μια μοναδική, ξεχωριστή προσωπικότητα» από το «Δεύτερο Φύλο» της Σιμόν Ντε Μπωβουάρ
προΣωπα
Η Σιμόν Ντε Μπωβουάρ γεννήθηκε το 1908 στο Παρίσι και ήταν η σύντροφος του υπαρξιστή Ζαν Πωλ Σαρτρ μέχρι τον θάνατό του το 1980. Πέθανε από πνευμονία το 1988 και θάφτηκε παραπλεύρως του Σάρτρ. Η σχέση της με τον Ζαν Πωλ Σάρτρ τόσο στον ερωτικό τομέα όσο και στον φιλοσοφικό ήταν ιδιαίτερη και μακριά από τα κλασσικά στερεότυπα. Αν και σύντροφοι είχαν επιλέξει να μένουν σε διαφορετικά σπίτια και η σχέση τους δεν ήταν μονογαμική. Όταν ο Σάρτρ της ζήτησε να τον παντρευτεί η Μπωβουάρ ήταν ανένδοτη λέγοντας «ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση, αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών». Μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μαζί με τον Σαρτρ εκδίδουν το πολιτικό περιοδικό «Les Temps Modernes» όπου παρουσιάζουν τις ανατρεπτικές για την εποχή πολιτικές, ηθικές και φιλοσοφικές ιδέες τους καθώς και σκέψεις για το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης. Το περιοδικό θα προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στους καθολικούς-συντηρητικούς κύκλους της Γαλλίας και η Μπωβουάρ θα κατηγορηθεί ως «πορνογράφος» και «νυμφομανής». Μετά από την 12ετή της διδασκαλία στην
Β’βάθμια εκπαίδευση ασχολήθηκε με την συγγραφή θεατρικών έργων, μυθιστορημάτων και φιλοσοφικών δοκιμιών. Τα κείμενά της είναι επηρεασμένα από την φιλοσοφία του υπαρξισμού. Κυρίως όμως ασχολήθηκε με την θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία. Το γνωστότερο έργο της είναι το «Δεύτερο Φύλο» μια φεμινιστική ανάλυση της γυναικείας ύπαρξης και της καταπίεσης των γυναικών. Θεωρήθηκε η μητέρα του φεμινισμού πριν καν συγκροτηθεί το γυναικείο κίνημα. Την δεκαετία του 1970 πήρε μέρος στους αγώνες του φεμινιστικού κινήματος, μαχόμενη μεταξύ των άλλων και για την νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Οπαδός του υπαρξισμού η Μπωβουάρ θεωρούσε ότι η ύπαρξη είναι πρώτα από την ουσία. Επομένως δεν γεννιέται κανείς γυναίκα αλλά γίνεται. Η ανάλυση της εστιάζεται στην ιδέα του κοινωνικού Άλλου. Η διάπλαση της γυναίκας ως το τυπικό του Άλλου ήταν το θεμέλιο καταπίεσης της γυναίκας. Η Μπωβουάρ θεωρούσε ότι ο λόγος της καταπίεσης της γυναίκας ήταν οντολογικός. Το σύστημα των κοινωνικών θεσμών, η επικρατούσα ηθική ορίζουν το πεπρωμένο των ανθρώπων και κυρίως της γυναίκας η οποία δεν αναπτύσσει ελεύθερη βούληση και έτσι 18
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
προΣωπα
δεν ανακαλύπτει ούτε τις δυνατότητες αλλά ούτε τις αδυναμίες της. Επίσης υποστηρίζει πως η γυναίκα κατά την διάρκεια της ιστορίας θεωρήθηκε ως ανωμαλία, ως παρέκκλιση. Ακόμη και η πρώιμη φεμινίστρια Mary Wollstonecraft θεωρεί τους άντρες ως το ιδανικό στο οποίο θα έπρεπε να ανέλθουν οι γυναίκες. Η Μπωβουάρ λέει πως αυτή η στάση έχει κρατήσει πίσω τις γυναίκες διατηρώντας την αντίληψη πως οι γυναίκες είναι η παρέκκλιση από το κανονικό, ότι είναι παρείσακτες που προσπαθούν να εξομοιωθούν με την “κανονικότητα”. Λέει επίσης πως αν ο φεμινισμός θέλει να προχωρήσει, πρέπει να καταρρίψει την υπόθεση αυτή.
Ο άνδρας με την γυναίκα όντως διαφέρουν μεταξύ τους αλλά είναι ανήθικο να αναγάγει κανείς την διαφορετικότητα σε ετερότητα. Όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου φύλου, ηλικίας, χρώματος και καταγωγής, θρησκείας και εθνότητας πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον προσδιορισμό της ταυτότητάς τους και να ορίζουν την ζωή τους. Με αυτό τον τρόπο η Σιμόν ντε Μπωβουάρ θα αναδειχθεί σε κυρίαρχη φιγούρα του φεμινισμού στην δεκαετία του ’60 καθώς τα αιτήματά της δεν αφορούν μόνο την κατοχύρωση της πολιτικής ισότητας των δύο φύλων αλλά μια ριζική, ανατρεπτική οπτική του τρόπου της ύπαρξης.
τα blues του εξωγήινου
ΔιηγηΣειΣ
του Βασίλη παλαμάρα
Μια μήτρα, πολύ νερό, ένα συμπαγές σκοτάδι και μπόλικη σιωπή. Έπειτα, γλιστράς σε έναν απαλό σωλήνα. Ίσα που σε χωράει εκεί μέσα, μαζί με την τρομάρα σου. Θες να γυρίσεις πίσω, μα σε σπρώχνουν προς τα έξω. Σε αρπάζουν και σε στεγνώνουν δυο άγνωστα χέρια και το πρώτο σου τραγούδι, είναι το κλάμα σου. Αυτή είναι η πρώτη σου γνωριμία με τα αέρια και τα στέρεα και με όλους τους υπόλοιπους που είχαν φτάσει νωρίτερα, εκεί. Οι πρώτες μέρες, είναι φρικιαστικές. Σε ξυπνούν συνεχώς, απ’ τα όνειρά σου. Όλοι τους είναι τόσο υπερκινητικοί και καθώς η ακοή σου καλυτερεύει, διαπιστώνεις πως κανείς τους δεν αντέχει τη σιωπή. Όλοι τους, μιλούν ασταμάτητα. Κάπου εκεί, ανάμεσα στις φωνές και τους ήχους των αντικειμένων, έρχεται το νανούρισμά της, να σου συστήσει την ομορφιά της μουσικής.
Ούτε που καταλαβαίνεις πως περνά ο καιρός. Είναι αδύνατο να τον ανακαλέσεις, για να συνειδητοποιήσεις πόσο γρή-
19
γορα συμβαίνουν όλα αυτά. Εκεί που μπουσουλάς και νομίζεις πως κάνεις κάτι σπουδαίο ξεσκονίζοντας τα πάντα στο διάβα σου, ξαφνικά σηκώνεσαι στα πόδια σου και μοιάζεις με τους άλλους. Τότε, αντιλαμβάνεσαι πως είχες πέσει έξω, στην αρχική σου διαπίστωση. Μπορεί και να είσαι το ίδιο ζώο με τους υπόλοιπους. Ακόμα και εκείνος, ο πιο μεγάλος απ’ αυτήν που σε νανουρίζει, σου φαίνεται συμπαθητικός. Η αγριοφωνάρα του βέβαια, δε σταματά να σε ταράζει, όταν τραγουδά. Είναι αστείος όμως, καθώς χαμογελά νομίζοντας πως σου αρέσει η μελωδία που δολοφονεί με τα χείλη του, σε μια περίεργη γλώσσα. Μαθαίνεις κι εσύ να μιλάς. Αν μαθαίνεις λέει... Ξέρεις δυο λέξεις για κάθε παιχνίδι. Έπειτα, φτιάχνεις και μια τρίτη, πιο προσωπική. Όσο σου την απαγορεύουν, τόσο πιο πολύ πεισμώνεις να φτιάξεις μια τρίτη διάλεκτο που μόνο εσύ θα είσαι ικανός να αρθρώνεις τις λέξεις της. Είναι αστεία, γεμάτη σύμφωνα και σάλια. Ντύνεις τις μουσικές τους, με τους ακατάληπτους στίχους σου. Έτσι παίρνεις την εκδίκηση σου από τους δυο πελώριους συγκάτοικούς σου που άλλοτε σε μπέρδευαν με τις δυο εντελώς διαφορετικές γλώσσες που μιλούσαν στο σπίτι.
ΔιηγηΣειΣ
Μια μέρα σε ντύνουν και σε πάνε στο σχολείο. Εκεί αισθάνεσαι λίγο παράξενα. Είσαι ο πιο σκούρος απ’ όλους. Σε κοιτάζουν περίεργα, μα όλοι θέλουν να παίξουν και να τραγουδήσουν μαζί σου. Γρήγορα νιώθεις άνετα, ιδιαίτερα όταν διαπιστώνεις πως είσαι ο μοναδικός που ξέρει δυο γλώσσες, σε τόσο μικρή ηλικία. Όλα τα παιδικά σου άσματα, είναι ανέμελα... Η εφηβεία ξεκινά. Τα πράγματα σκουραίνουν, και μοιάζουν με το δέρμα σου. Τα πρώτα σου βάσανα, ριζώνουν ανά-
μεσα στα αυτιά σου και τα σκέλια σου. Η Άννα δεν θέλει να βγει μαζί σου, παρόλο που ήσουν βέβαιος πως σε γλυκοκοίταζε. Ήσουν σίγουρος πως σε ονειρευόταν, όσο την ονειρευόσουν κι εσύ, όμως ο πατέρας της, θα την σκότωνε αν φιλούσε ένα αγόρι σε άλλη απόχρωση απ’ τη δική του. Η μουσική σου, σκοτεινιάζει. Χωρά μονάχα στην απεραντοσύνη του μικρού σου δωματίου, όταν η λάμπα είναι σβηστή και τα παράθυρα κλειστά. Μεγαλώνεις. Κανείς δεν σε βρίσκει, πια, χαριτωμένο. Αντίθετα, πολλοί σε βρίσκουν παρείσακτο λεκέ, μες τη λευκότητά τους. Άλλοι σε θέλουν γιατί είσαι «φτηνός» κι άλλοι σε φτύνουν γιατί νομίζουν πως τους έκλεψες μια «θέση εργασίας». Έχεις το χρώμα της σκιάς και κάποιοι σ’ αντιμετωπίζουν σαν σκιά. Οικεία, μα βουβή κι ακατάλληλη για συναναστροφή. Τα blues, τα αυτιά σου τα ρουφάν αχόρταγα, πλέον. Τα χρόνια περνούν και δεν το παίρνεις, πια, προσωπικά το ζήτημα. Δε φταίει το σοκολατί σου δέρμα. Υπάρχουν πολλά τραγούδια, άλλωστε. Σε πολλές γλώσσες κι αμέτρητους ρυθμούς. Υπάρχουν μελωδίες πλασμένες από εκείνους που ξορκίζουν, άθελά τους, την ομοιογένεια των συνόλων. Έχεις πολλούς συντρόφους, σε αμέτρητες αποχρώσεις και διαφορετικούς ρυθμούς. Αυτά, τα γλυκόπικρα blues των εξωγήινων, σε λυτρώνουν, τελικά.
20
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Παρκο της θεοδώρας τζόκα
ΔιηγηΣειΣ
Στο
Ένας έφηβος γύρω στα δεκάξι κάθεται στο παγκάκι του πάρκου και κοιτάζει επίμονα τις πατούσες των μικρών κοριτσιών που παίζουν μέσα στο κουτί με την άμμο. Κάτι αλλόκοτο έχουν τα μάτια του, λίγο αλλήθωρα, γυαλίζουν μες στην απογευματινή λιακάδα σαν να’ χουν περαστεί με βερνίκι. Τα κοριτσάκια μέσα στα αεράτα ζιπουνάκια τους μοιάζουν με πολύχρωμες βαρκούλες που αρμενίζουν ανέμελα μέσα στα μπεζ κύματα της άμμου. Ο νεαρός ζουμάρει το βλέμμα του στο ροδαλό, αφράτο δερματάκι των πελμάτων τους. Ως μαγεμένος θαυμαστής παρατηρεί τα τρισχαριτωμένα δακτυλάκια τους• ο τρόπος που κουνιούνται γαργαλιστικά ευφραίνει τη ψυχή του. Νιώθει ένα ρεύμα αγαλλίασης να τον διαπερνά. Χαϊδεύεται εκεί που του είπαν να μη χαϊδεύεται, στο καβάλο του παντελονιού του. Έπειτα φέρνει τα δυο του χέρια μπροστά στα μάτια του και τα φτεροκοπά δυνατά στον αέρα σαν δύο λαβωμένα πουλιά που προσπαθούν απελπιστικά να πετάξουν αλλά δεν μπορούν. Αυτό κρατάει περίπου πέντε λεπτά μέχρις ότου ημερέψει κάπως. Έπειτα σηκώνεται και βαδίζοντας σχεδόν ρομποτικά κατευθύνεται στο κουτί με την άμμο. Πλησιάζει ένα πα-
νέμορφο, ξανθομάλλικο κοριτσάκι που παίζει ολομόναχο με τα κουβαδάκια του. Οι πατούσες του κοριτσιού είναι ιδιαίτερα ελκυστικές σαν λαχταριστά, ροδαλά, καλοψημένα φραντζολάκια, φρέσκα, φρέσκα μόλις ξεφουρνισμένα. Σκύβει και του γαργαλά τα ποδαράκια του. Το κοριτσάκι ξεκαρδίζεται στα γέλια. Ο νεαρός, εξιταρισμένος, ξαναφτεροκοπά τα χέρια του στον αέρα και αρχίζει να βαδίζει πέρα δώθε μουρμουρίζοντας ακατάληπτα στον εαυτό του. Κανείς προς το παρόν δεν τον έχει πάρει χαμπάρι. Λίγο παραπέρα σ’ ένα άλλο παγκάκι μια όμορφη τριαντάρα κάθεται και χαϊδεύει την επίπεδη κοιλιά της χωρίς να πάρει λεπτό τα μάτια της πάνω από το μικρό, κατάξανθο κοριτσάκι με τα κουβαδάκια. Μερικά δάκρυα μαζεύονται στις γωνιές των ματιών της• τρεμοπαίζουν λαμπιρίζοντας μέσα στο χρυσαφί ήλιο και σχεδόν αμέσως μετά εξατμίζονται σαν να τα στέγνωσε το αεράκι που γλυκοφυσούσε. Βλέπει τον περίεργο νεαρό να σκύβει και να γαργαλάει τις πατούσες της μικρής. Το κοριτσάκι σκάει στα γέλια αποκαλύπτοντας δύο χαριτωμένα λακκάκια στα μαγουλάκια της. Τα ίδια ακριβώς λακκάκια εμφανίζονται στα μάγουλα της γυναίκας η οποία μαγνητίζεται από τα γέλια της μικρής και τη ζυγώνει. Με μια δυνατή σπρωξιά κάνει πέρα το νεαρό με το χυδαίο φετίχ με τα πόδια. «Φύγε» του λέει και φέρνει σβούρα το βλέμμα της ψάχνοντας τη μητέρα της μικρής. Την εντοπίζει κάτω από μια λεύκα να συζητάει έντονα με μια φίλη της. Τα μεγάλα μπλε μάτια της γυναίκας ψάχνουν τα μεγάλα μπλε μάτια της μικρής. Στο βάθος τους βλέπει το είδωλο της: τα ίδια κατάξανθα μαλλιά, η ίδια γαλλική μυ-
21
τούλα, τα ίδια ζουμερά χειλάκια. Είναι ολόιδιες. «Είναι η Εύα μου» ψελλίζει και σκύβοντας περιμαζεύει τη μικρή στην αγκαλιά της και ρίχνοντας νευρικές ματιές γύρω της κάνει σιγά σιγά να φύγει. Ένα δυνατό χέρι αρπάζει το μωρό από την αγκαλιά της. Είναι εκείνος ο ενοχλητικός νεαρός που γαργαλούσε τα πόδια της μικρής. Με τη μικρή στην αγκαλιά του τρέχει σαν παλαβός κι απομακρύνεται από τη ξανθιά γυναίκα την οποία κοιτάζει με τρόμο. Η ξανθιά γυναίκα γυρίζει την πλάτη της και εξαφανίζεται χωρίς να την προσέξει κανείς. Στο πάρκο ξεσπά πανδαιμόνιο. «Άσε κάτω το παιδί, ρε ανώμαλε!» φωνάζει ένας μπαμπάς δίνοντας το σύνθημα που θα ξεσηκώσει τους πάντες στο πόδι.
ο αΝθρωΠοΣ Που της ματίνας άναγνωστοπούλου
ΦοβοταΝ
Σε μια συνηθισμένη, χωρίς τίποτε το ξεχωριστό, γειτονιά ζούσε ένας άνθρωπος σαν όλους τους ανθρώπους. Οι συνήθειές του και όλα του τα χαρακτηριστικά ήταν τόσο πολύ συνηθισμένα που τίποτε δε θα τον έκανε να ξεχωρίζει από τους γείτονές του αν δεν είχε μια παράξενη, μια ασυνήθιστη φοβία. Αυτός ο άνθρωπος φοβόταν τις ευχές. Εντάξει, όχι όλες τις ευχές. Σίγουρα δεν τον τρόμαζαν τα «Χρόνια πολλά», «Να ζήσετε», «Καλή χρονιά» και πάει λέγοντας. Μπορούσε να δέχεται και να λέει μειδιώντας όλων των ειδών τις τυπικές ευχές για οποιαδήποτε περίσταση. Αυτό που τον τρομοκρατούσε και σχεδόν τον παρέλυε ήταν η παραμικρή πρόθεση, η απειροελάχιστη σκέψη να κάνει μια ευχή βαθύτερη, πιο ουσιαστική.
ΔιηγηΣειΣ
«Το παιδί μου! Το παιδί μου» φωνάζει η μητέρα της μικρής. Ο νεαρός πέφτει κάτω και σκεπάζει με το σώμα του τη μικρή. Πάνω του πέφτουν ένα σωρό άντρες. Ένα ρυάκι αίματος κατρακυλά από το κεφάλι του στο έδαφος. Ο νεαρός μένει ασάλευτος και το κοριτσάκι κλαίει βοερά. Δύο χέρια τη σηκώνουν στον αέρα και την εναποθέτουν στην αγκαλιά της μητέρας της. Σε πέντε λεπτά φτάνει η αστυνομία. Σ’ άλλα πέντε φθάνει το ασθενοφόρο. Σε μισή ώρα το πάρκο είναι άδειο. Μια απρόσμενη ριπή ανέμου τινάζει τις φυλλωσιές των δέντρων, σηκώνει στα γερά του μπράτσα ένα βραχιολάκι που γράφει «Είμαι αυτιστικός» και το πάει στον αγύριστο. Η νύχτα πέφτει αθόρυβα στο πάρκο.
τιΣ
ΕυχΕΣ
Μια ευχή που θα εξέφραζε ένα απραγματοποίητο όνειρο, μια ανικανοποίητη επιθυμία. Τον έλουζε κρύος ιδρώτας κάθε καλοκαίρι όταν η παρέα του επέμενε να κάθεται όλη νύχτα να παρακολουθεί τις «Περσίδες», τη μεταμόρφωση του Δία σε χρυσή βροχή για να αποπλανήσει τη Δανάη, τη μητέρα του Περσέα.«Μόλις δεις αστέρι να πέφτει, κάνε μια ευχή», έλεγαν όλοι κι εκείνος δεν απαντούσε ώστε οι άλλοι νόμιζαν ότι έκανε ευχές σιωπηλά από μέσα του. Την ίδια αγωνία αισθανόταν κάθε φορά στα γενέθλιά του όπου οι φίλοι και το κορίτσι του επέμεναν ακόμη να του φέρνουν τούρτα και να του ζητούν να σβήσει το μοναδικό συμβολικό κεράκι κάνοντας μια ευχή. Ή όταν έμπαινε σ’ ένα εκκλησάκι που δεν είχε ξαναβρεθεί, ή 2
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
ΔιηγηΣειΣ
όταν κάποιος πετούσε ένα κέρμα σε σιντριβάνι. Πάντα η ίδια βασανιστική ταγή: «κάνε μια ευχή». Είχε ακόμα ζωντανή στη μνήμη του την τελευταία φορά που σαν παιδάκι έκανε μια ευχή, αν και δε θυμόταν με ποια αφορμή, γιορτή, γενέθλια, πεφταστέρι. - Εύχομαι να μπορώ να τρώω όσα παγωτά θέλω, φώναξε γελώντας δυνατά. - Πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί και να σου συμβεί, ήρθε η απάντηση από έναν πανύψηλο θείο με μεγάλα μουστάκια που πάντα τον φοβόταν. Πράγματι μετά από λίγο καιρό κανείς δεν του χαλούσε πια χατίρι. Οι γονείς του χώρισαν και ο καθένας τους τον ήθελε με το μέρος του. Μπορούσε να φάει όσα παγωτά ήθελε μέχρι να κάνει εμετό. Είχε όσα παιχνίδια ζητούσε κι ας μην έπαιζε παρά ελάχιστα μαζί τους. Κανείς απ’ τους γονείς του δεν ανησύχησε ποτέ αν είχε ό, τι πραγματικά θα ήθελε. Εκείνοι δεν αναρωτήθηκαν κι αυτός δεν είπε. Κάποια στιγμή η γειτονιά του έπαψε να είναι ήσυχη και συνηθισμένη. Ένα ζευγάρι είχε μετακομίσει στο διπλανό σπίτι• είχαν κι έναν μπόμπιρα τεσσάρων-πέντε ετών. Αυτός ο μικρός είχε μια πολύ κακιά συνήθεια. Ευχόταν συνεχώς διάφορα, όλη την ημέρα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, τα ευχόταν ξεφωνίζοντας! «Εύχομαι να μου πάρει η μαμά καραμέλες, εύχομαι να μου φέρει ο μπαμπάς το τάδε παιχνίδι, εύχομαι να γίνει καλά η γιαγιά να πάμε βόλτα στις κούνιες, εύχομαι να μην υπάρχουν παιδάκια που πεινάνε, εύχομαι… εύχομαι… εύχομαι…». Είχε καταντήσει μαρτύριο. Κανείς δε σταματούσε τον πιτσιρικά κι εκείνος ντρεπόταν να πάει δίπλα στους γονείς του και να κάνει παράπονα. Τι να τους έλεγε; «Θα τρελαθώ, κάντε τον να σταματήσει τις ευχές»; Δε γινόταν. Έτσι υπέμενε. Όσο ήταν ξύπνιος ο μικρός ήταν μια ασταμά-
τητη μηχανή ευχών. Όταν κοιμόταν εκείνος, ησύχαζε κι αυτός. Μια μέρα βρήκε τον πιτσιρίκο στον κήπο του. Είχε μόλις γυρίσει από τη δουλειά ξεθεωμένος όταν είδε το μικρό να παρακολουθεί μια γλοιώδη πράσινη κάμπια σε ένα από τα φυτά και να χοροπηδάει φωνάζοντας: «Εύχομαι να γίνεις μια πανέμορφη πεταλουδίτσα!». Αυτό πήγαινε πολύ! Άρχισε να τρέμει, ένιωσε την καρδιά του να χτυπάει δυνατά, η ανάσα του κοφτή, είχε γίνει κατακόκκινος. Δε μπόρεσε να συγκρατηθεί: - Φύγε από τον κήπο μου παλιόπαιδο! Αρκετά ανέχτηκα τις βρωμοευχές σου! Πάψε πια! Οι ευχές δεν κάνουν τίποτα καλύτερο! Χάσου από δω προτού στις βρέξω! Το αγόρι σταμάτησε, σήκωσε την μπάλα του από το χώμα, τον κοίταξε και, προτού ξεκινήσει για το σπίτι του πιλαλώντας, του έβγαλε μεγαλοπρεπώς τη γλώσσα. Η αλήθεια είναι ότι μετά από αυτό σταμάτησε να ακούει ευχές από δίπλα. Όχι ότι ο μικρός του γείτονας είχε σταματήσει να εύχεται από καρδιάς, απλά τώρα δεν έλεγε τις ευχές του τόσο φωναχτά. Ένα πρωί μερικές εβδομάδες αργότερα στεκόταν μπροστά στο παράθυρο πίνοντας βιαστικά λίγο καφέ πριν φύγει για δουλειά. Και τότε την είδε. Φάνηκε μέσα από τα φυλλώματα του κάπως παραμελημένου κήπου του, στροβιλίστηκε στον αέρα με χάρη και στάθηκε σε ένα από τα κλαδάκια της λεμονιάς κοντά στο παράθυρό του. Μια μεγάλη πολύχρωμη πεταλούδα. Τέτοιον απίθανο συνδυασμό χρωμάτων δεν θυμόταν να έχει ξαναδεί. Ούτε ο πιο μεγάλος ζωγράφος δε θα μπορούσε να φτιάξει και να ταιριάξει έτσι αυτά τα χρώματα. Έμεινε μπροστά στο παράθυρο να την κοιτάζει για ώρα να πεταρίζει ανάμεσα στα κλαδάκια του δέντρου και σχεδόν δεν κατάλαβε πώς βγήκε από τα χείλη του σαν ανάσα: «… να μπορούσα κι εγώ να πετάξω!».
23
τρΕΝο του γιάννη Κουτελίδα
το
Φυγή. Μετανάστευση. Απόδραση από τη χώρα του τίποτα. Κραυγές αγωνίας για τα φωτεινά μυαλά που φεύγουν, πότε αληθινές και πότε υποκριτικές. Τα παραδείγματα από γνωστούς και φίλους ουκ ολίγα. Εξίσου συχνές και οι παραινέσεις προκειμένου να πάρουμε κι εμείς τον ίδιο δρόμο. Τα κριτήρια δεν διαφέρουν ιδιαίτερα για όσους επιλέγουν να χτίσουν πλέον τη ζωή τους σε πολιτείες ελκυστικές και ξένες. Επιβίωση και σταδιοδρομία σε ένα εργασιακό περιβάλλον γεμάτο ευκαιρίες ανέλιξης και απόκτησης μιας ζωής που εδώ δεν θα συναντήσεις μάλλον ποτέ.
αρθρο
«Γιατί, τώρα είναι η ηλικία για να φύγεις. Αν το καθυστερήσεις λίγο ακόμα, θα το χάσεις το τρένο. Ξέρεις για ποιο τρένο σου μιλάω. Εκείνο, που στα βαγόνια της πρώτης θέσης βρίσκεται η τέλεια ζωή. Συνταξιδεύεις με την crème de la crème της κοινωνίας. Μέσα στο χρυσό κουπέ χωράνε όσα πάντα ονειρευόσουν. Παραμυθένια σπίτια, ακριβά αυτοκίνητα και πάνω απ’ όλα μια θέση εργασίας στο χρυσό κοτέτσι. Αν δεν έχεις αποκτήσει κληρονομικώ δικαίω, με τις διασυνδέσεις ή με τις άξιες σπουδές σου μια θέση στο πρώτο το βαγόνι μην πληγώνεσαι. Μια χαρά νοικοκυ-
ριό και άξιος μισθός σε περιμένει στα βαγόνια της δεύτερης θέσης. Είναι περισσότερα και πολυσύχναστα, μα είναι όμορφα και περιποιημένα. Οι απαιτήσεις είναι για σένα παιχνιδάκι. Ο στίβος της ζωής σου είχε καλό ταρτάν και δεν λούφαξες ποτέ. 60-70 ώρες εργασίας την εβδομάδα, κομψότατο κοστούμι ή ταγέρ και ανάλογη συμπεριφορά στους διευθυντές της πρώτης θέσης και τους συναδέλφους σου. Ακολουθούσες άλλωστε πάντοτε πιστά τον χρυσό κανόνα. Όταν τρέχεις, να μην ανοίγεις το στόμα σου περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Για σένα πάλι που σπεύδεις την τελευταία στιγμή και δίχως τα ιδανικά εφόδια να προλάβεις το τρένο, μη σε μέλλει. Θα ανέβεις κι εσύ. Τα βαγόνια της τρίτης θέσης χωράνε πολλούς ακόμα. Κι αν δεν υπάρχουν πλέον ατμομηχανές να τροφοδοτήσεις, υπάρχουν στόματα στα πρώτα τα βαγόνια που περιμένουν να τραφούν με τον δικό σου ιδρώτα. Με λίγη υπομονή, θα γίνεις κι εσύ νοικοκυραίος και θα κυκλοφορείς στους στενούς διαδρόμους της αμαξοστοιχίας με το μέτωπο καθαρό». Και θα είναι όλοι ικανοποιημένοι. Και ο μηχανοδηγός θα τρίβει τα χέρια του… Κι όλοι οι άλλοι, τι θα απογίνουμε; Άλλοι θα δεχθούν στωικά τη μοίρα τους και άλλοι θα τη βλαστημούν. Άλλοι θα συνεχίσουν να τρέχουν κυκλικά στο στίβο προσμένοντας την επιβράβευση εντός συνόρων ή/και μετά θανάτου. Άλλοι πάλι θα συνεχίσουν να προσπαθούν για το αδύνατο. Θα ανεβαίνουν σε οχήματα ασταθούς τροχιάς. Θα πορεύονται με το χαμόγελο στα χείλη και τα χέρια ενωμένα. Μέχρι ο στίβος να γίνει ευθεία. Μέχρι να δούμε την ανηφόρα ανάποδα. 24
sodeia.net
[ποιητική]
ιούνιος - Αύγουστος 2013
παιδεία
Πόθος Βαθὺ χινόπωρο γοερό, πόσο καιρὸ σὲ καρτερῶ, μὲ τὶς πλατιές, βαριές σου στάλες τῶν φύλλων ἄραχλοι χαμοί, τῶν δειλινῶν ἀργοὶ καημοί, ποῦ μὲ μεθούσατε τὶς ἄλλες... Τὰ καλοκαίρια μ᾿ ἕψησαν καὶ τὰ λιοπύρια τὰ βαριά, κι οἱ ξάστεροι οὐρανοὶ οἱ γαλάζοι: ἀπόψε μου ποθεῖ ἡ καρδιὰ πότε νὰ ῾ρθεῖ μέσ᾿ τὰ κλαριά, ὁ θεῖος βοριὰς καὶ τὸ χαλάζι! Τότε, γερτὸς κι ἐγὼ ξανά, μέσ᾿ τὰ μουγγὰ τὰ δειλινά, θ᾿ ἀναπολῶ γλυκά, -ποιὸς ξέρει-, καὶ θὰ μὲ σφάζει πιὸ πολύ, σὰν ἕνα μακρινὸ βιολί, τὸ περασμένο καλοκαίρι...
ανθολογιο
Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944)
Είναι επειδή είμαστε παρέα με το παιδί κι αμέτρητες φορές- αγκαλιά απ’τη μέση μετρήσαμε τ’άμέτρητα τ’άστρα και κείνα που λέγανε για καλύτερα χρόνια τα φάγαμε βγάζοντας κουβάδες με νερό για να μπορούν να ταξιδεύουνε για πάντα τα πλοία που δεν άραξαν κι είναι επειδή μια και κάτω κατεβάσαμε όλα τα ξινισμένα κρασιά και βγάλαμε τα σωθικά μας τραγουδώντας γεμάτα παράπονο-παιδιακίσα πράγματατον Ιούλιο κάποτε Γι’αυτό άμα κάνει κανείς μια κίνηση έτσι για να μας χαϊδέψει κάνουμε εμείς μια κίνηση πίσω σα να μη φάμε ξύλο. Γι’αυτό αν τύχει και μ’αγαπήσεις πρόσεχε σε παρακαλώ πολύ πολύ πώς θα μ’αγκαλιάσεις. Πονάει εδώ. Κι εδώ. Κι εκεί. Μη! Κι εδώ . Κι εκεί.» Κατερίνα Γώγου (1940-1993) 25
έμαθα πως.. Ataol Behramoğlu
σε ελληνική απόδοση
της ισαβέλλας μήτρου
Έμαθα πως, Δεν πρέπει να απαιτείτε απο κάποιον να σας αγαπάει με το ζόρι. Μπορείτε να κάνετε τον εαυτό σας έναν άνθρωπο που μπορεί εύκολα να αγαπηθεί. Αφήστε τα υπόλοιπα στην άλλη πλευρά. Έμαθα πως, Η εμπιστοσύνη πρέπει να ζυμωθεί πολλά χρόνια για να χτιστεί. Να γκρεμιστεί όμως, μονάχα ένα λεπτό... Έμαθα πως, Στη ζωή δεν είναι σημαντικό το τι σας ανήκει, το σημαντικό είναι με ποιόν μοιράζεστε την πορεία της ζωής σας.
μεταφραΣh
Έμαθα πως, Κάνοντας τσαχπινιές με χάρη, είναι εφικτό να κερδίσετε δεκαπέντε λεπτά.. Αλλά μετά από αυτά τα λεπτά, χρειάζεται να γνωρίζετε και κάτι παραπάνω. Έμαθα πως, Δεν συνεισφέρει σε κάτι να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τον καλύτερο, το να συγκρίνεστε με τον καλύτερό σας εαυτό φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Έμαθα πως, Ότι και αν συμβαίνει σε έναν άνθρωπο δεν είναι σημαντικό, σε οποιαδήποτε κα-
τάσταση σημαντικά είναι αυτά που πράττει. Έμαθα πως, Παίρνει πολύ καιρό για να μπορέσω να γίνω ο άνθρωπος που θέλω. Έμαθα πως, Το να απαντάς είναι πολύ πιο απλό από το να σκέφτεσαι. Έμαθα πως, Χρειάζεται να χωρίζεις καλά με τους ανθρώπους που αγαπάς. Δεν είναι δυνατόν να γνωρίζεις ποια θα είναι η τελευταία σας συνάντηση. Έμαθα πως, Εάν δεν μπορείς να ελέγξεις τις αντιδράσεις σου, τότε εκείνες θα ελέγχουν τη ζωή σου. Έμαθα πως, Οι άνθρωποι που ονομάζουμε γενναίους όταν πραγματοποιούν την πράξη που είναι αναγκαία, είναι εκείνοι που κάνουν ό,τι χρειαστεί, όποιοι και αν είναι οι όροι. Έμαθα πως, Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που σας αγαπούν πολύ αλλά κάποιοι δεν γνωρίζουν πως να το δείξουν. 26
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Έμαθα πως, Όσο ενδιαφέρον και φροντίδα και αν δείξετε, κάποιοι άνθρωποι δεν θα σας το ανταποδώσουν. Έμαθα πως, Τα χρήματα είναι φτηνή επιτυχία. Έμαθα πως, Την στιγμή που πέφτεις, κάποιοι θα σκεφτούν να σε κλωτήσουν, κάποιοι όμως θα σου απλώσουν το χέρι για να σηκωθείς. Έμαθα πως, Οι άνθρωποι που μένουν πιστοί στον εαυτό τους υπό κάθε συνθήκη, διανύουν έναν πιο μακρύ δρόμο...
Επιμέλεια θέματος: Στέλλα Ο. Λιάτου
O Ataol Behramoğlu γεννήθηκε το 1942 στην Çatalca της Τουρκίας. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας το 1966 από το Τμήμα Ρωσικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Το 1970 εξέδωσε το βιβλίο του Bir Gün Mutlaka,το οποίο έγινε ιδιαίτερα αγαπητό καθώς θύμιζε τον ποιητικό λόγο του Nazim Hikmet (1902-1963) με
φλαΣ
βιογραφια
Ataol Behramoğlu [βιογραφία]
έντονα στοιχεία συμβολισμού και σουρεαλισμού.Από τον φθινόπωρο του 1970 έως του 1972, ταξίδεψε και έζησε στην Αγγλία και την Γαλλία με στόχο να διευρύνει τις σπουδές του στη λογοτεχνία. Κατα το διάστημα αυτό γνώρισε σημαντικούς λογοτέχνες όπως τον Pablo Neruda και τον Louis Aragon. Περίπου το 1980 ασχολήθηκε με την μετάφραση διάσημων λογοτεχνών Louis Aragon (18971982), Bertolt Brecht (1898-1956), Attila József (1905-1937), Federico García Lorca (18981936), José Martí (1853-1895), Vladimir Mayakovsky (1893-1936), Pablo Neruda (19041973), Sándor Petőfi (1823-1849), Alexander Pushkin (1799-1837), Yiannis Ritsos (19091990), ενώ το 1981 ποιήματά του μεταφράστηκαν στα ελληνικά και κυκλοφόρησαν από τον εκδοτικό οίκο “Σύγχρονη Εποχή”. Από τον Μάρτιο έως τον Νοέμβριο του 1982 φυλακίστηκε από το απολυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας ενώ την ίδια χρονιά, τιμήθηκε με το βραβείο λογοτεχνίας Lotus Prize for Literature από την ένωση Λογοτεχών Αφρικής & Ασίας.. Κατά τα έτη 1995-1999 διετέλεσε Πρόεδρος της Ένωσης Τούρκων Συγγραφέων ενώ συνέχισε να γραφεί πολιτικά και λογοτεχνικά κείμενα στην εφημερίδα “Cumhuriyet”.Τα ποιήματα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες ενώ το 2003 του απονεμήθηκε το βραβείο λογοτεχνίας εκείνης της χρονιάς από το τούρκικο παρακλάδι της PEN international.
Εκδήλωση ιδιοκτητών αυτοκινήτων Ford, στο Αργοστόλι Κεφαλονιάς, πριν το 1940.
27
Ποιητικός
Λ όγος
Το Κορίτσι και ο Ταύρος Ο ταύρος τρέχει. Τα δάχτυλα του κοριτσιού πονάνε μα δεν αφήνουν τα κέρατα. Το κορίτσι κρέμεται από τον ταύρο. Οι παλάμες της στα κέρατα το πρόσωπο της στο πρόσωπο του ταύρου τα πόδια της μόλις που γλιτώνουν τα τρομερά του πόδια. Πάνω από τον ταύρο, χείλη. Τα χείλη του αγοριού. Το αγόρι καβαλάει τον ταύρο˙ το αγόρι έχει σκύψει τα χείλια του σχεδόν ακουμπάνε το μέτωπο του κοριτσιού. Σχεδόν. Το κορίτσι τεντώνει τον λαιμό του˙ τα δάχτυλα της πονάνε περισσότερο -ας είναι. Φτάνει τα χείλη του. Ο ταύρος χάνεται.
ποιηΣη
Τώρα το κορίτσι μονάχα και το αγόρι. Και τώρα το κορίτσι φιλάει το αγόρι με περισσότερο πάθος απ’ αυτό που έδειξε σαν προσπαθούσε να κρατηθεί όχι, δεν φιλάει μόνο τα χείλη αλλά και τα μάγουλα, τα κλειστά του μάτια κάθε εκατοστό του προσώπου του. Το κορίτσι είναι ευγνώμων για κάθε εκατοστό του αγοριού κι αυτό είναι κάτι που κανένας ταύρος δεν μπορεί να νικήσει. Αλέξης Αντωνόπουλος «Σκοτάδι» 2013, εκδόσεις Ars Poetica 28
sodeia.net
ιούνιος - Αύγουστος 2013
Τα δοκάρια αἰὼν παῖς ἐστι παίζων πεσσεύων· παιδὸς ἡ βασιληίη. Ηράκλειτος
Το σονέτο της πόρνης
Η βασιλεία είναι του παιδιού... Όμορφο να ζεις ανάμεσά τους μέσα στη σοφία τους με τις εκπλήξεις τους -τυχαιότηταμε τον όγκο που δίνουν στην επιβίωσή μας. Κι αν έρθουν και άλλες απόλυτες απογοητεύσεις, ένας άστεγος κι ένας με πρησμένη κοιλιά, θα βγάλουν τη γλώσσα στις εμπειρίες, θα χλευάσουν τις παροιμίες. Μέσα στο λόφο της κοπριάς θα βαφτούν και θα φλερτάρουν.
ποιηΣη
Νίκος Κυριακίδης
Έμεινα λίγο πιο πίσω και κοίταξα τις γόπες που πάτησε φεύγοντας. Τι είναι τούτες οι στάχτες που δε βρίζουν που δεν καίνε που δε λησμονούν! Και η πόρνη έφυγε καπνίζοντας το θυμάμαι μα αντί για λέξεις άφησε κυκλάκια να εκραγούν. Με κόκκινα αποτυπώματα από κραγιόν και χυδαίες φωνές ικανοποίησης πως στην αρχή ήταν γυναίκα και έπειτα μια φωτιά τσιγάρου την έκανε πόρνη και όλο το βράδυ κανείς άντρας δε λυπήθηκε για τη πίσσα που κύλισε δίπλα από τις καρέκλες τους. Την ακολουθώ ! Πόσο μεγάλος ο αποχωρισμός τρία τετράγωνα δρόμου που μοιάζουν με την ιστορία όλων των αιμάτων πολέμου, φτώχειας και έρωτα, και το δικό της από ένα φτωχό έρωτα είναι. Προσέχει τώρα τις σπασμένες βιτρίνες στην οδό Σταδίου. Πόσο άσχημη θεέ μου σε κείνο το τοπίο! Η πόρνη ξεμάκρυνε πολύ από τον καπνό την έχασα μέσα στις σφαγές των εραστών μα θα τη ψάχνω και θα την ποθώ όπου βλέπω αίμα πελάτη κι ας μπλέξω στο χειρότερο του κόσμου έγκλημα. Και συ μοιραίος ακόμα με το ίδιο ποτό και με το ίδιο τσιγάρο έρωτα κοιμάσαι. Σοφία Πιπερού 29
Μικρές Αρκτικές Στεριές Τα κορίτσια στα σιδερένια κρεβάτια με τους πληγιασμένους αστραγάλους κουτσές σκιές με αδιάβροχα όνειρα σηκώνονται κρυφά τα μεσημέρια Με μάτια που μπάζουν ερμηνείες θάλασσας σε απόκρημνα βαγόνια κρύβονται Κάτω από τις πέτρες τους κυλά ο χρόνος Με χελιδονοφωλιές στα δάκτυλα βάζουν την εμπύρετη ταχύτητα Οι διαγνώσεις άγουρες στα μοχθηρά restroom Ανάσκελοι θεοί μεταλαμβάνουν σάρκα Κανείς δεν σταματά την κάθοδο Δεν είναι αρκετό το αίμα στην πτωτική ήπειρο Οι κερασιές ρίχνουν τις απώλειες στις διακεκομμένες ράγες συνωστισμός αποχρωματισμένων σωμάτων Τα κορίτσια στα σιδερένια κρεβάτια με τους πεθαμένους νυμφίους ανάμεσα στα δόντια Μικρές Αρκτικές Στεριές που τίποτα δεν συγχωρούν Μαρία Ροδοπούλου
ποιηΣη
"Είμαι Πολλές" εκδόσεις Ιδεόγραμμα 2013
Αντικύθηρα
Απλωτά προς το βάθος
Σκοτεινιάζει. Σκοτείνιασε η ρητορεία της άμμου. Ξένα κεφάλια παιδιών σαν καθρέφτες. Η θάλασσα άτμητη χωρίς φολίδες πλατών. Στο λιμανάκι πάνω στα κάγκελα της προβλήτας φως κυλάει σαν κουβάρι νερού. Μυρίζει νέφτι. Τουρίστες πίνουν καφέ. Λευκές πολυθρόνες. Θερινό. Απ’ το βουνό κατεβαίνει το άδειο σαν σύνθημα για να διαψεύσει τη δυνατότητα της προέκτασης, την ευχρηστία της νύχτας. Αλέξιος Μάινας
Μέσα στο 2013 θα κυκλοφορήσει η συλλογή του «Ο διαμελισμός του Αδάμ»
30
sodeia.net
΄ βιβλιo
ιούνιος - Αύγουστος 2013
ΝΕΕΣΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣυΛΛογη ΠοΙημΑΤωΝ
ΣυΛΛογη ΠοΙημΑΤωΝ
καλοκαιρι 2013
Σιδέρης Ντιούδης Η βραδυπορία της στιγμής εκδ. Αιώρα ΣυΛΛογη ΠοΙημΑΤωΝ
ΣυΛΛογη ΠοΙημΑΤωΝ
βιβλιο [νεεΣ αφιξειΣ Στη ΣοΔεια]
Δημήτρης Κάσσαρης ΑΛΛΙΩΣ εκδ. Γαβριηλίδη
Έλενα Πολυγένη Η θλίψη είναι μια γυναίκα εκδ. (.poema..)
Νίκος Μπατσικανής ΑΓΡΥΠΝΙΑ εκδ. Γαβριηλίδη
31
[ΦοΒΑμΑΙ ΠοΛυ οΤΑΝ η μΑμΑ ΘυμωΝΕΙ] [ΑΝηΣυΧω ΠοΛυ, Το ΠΑΙΔΙ μου ΚΛΕΙΝΕΤΑΙ ΣΤο ΔωμΑΤΙο Του ΚΑΙ ΔΕ μΙΛΑΕΙ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ] [οΛΑ μου ΦΑΙΝοΝΤΑΙ μΠΕΡΔΕμΕΝΑ ΚΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕ μΕ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ] [ΑΠο ΤουΣ ΔΙΠΛΑ, ΑΚουω ΣυΝΕΧΕΙΑ ΦωΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΑ ΚΛΑμΑΤΑ.
Που ΝΑ ΑΠΕυΘυΝΘω;] ΕΘΝΙΚη γΡΑμμη ΠΑΙΔΙΚηΣ ΠΡοΣΤΑΣΙΑΣ
1107 ΚΑΘΕ μΕΡΑ οΛο Το 24ωΡο
info: www.sodeia.net