σοδειά τχ.20

ΙοΝ - ΑΥΓ 2014

ΤΕΥΧΟΣ 20

5 ΕΤοΣ ΕΚΔοΣΗΣ ISSN: 2241-2212 ο

Κα

λλ ιρ

ρό η

Πα

ρρ

έν

|σ

έλ

.16

ΤρΙμΗΝΗ ΠΕρΙοΔΙΚΗ ΣΥΓΚομΙΔΗ ΓρΑμμΑΤωΝ ΚΑΙ ΤΕχΝωΝ

2009 - 2014 | 5 χρονια ΕΛΕΥΘΕρΗΣ ΕΚΦραΣΗΣ

όμαΔα εΚΔόςΗς

Δημήτρης Δικαίος Ματθαίος Ματθαιάδης Μαρία Ροδοπούλου Θεοδώρα Τζόκα ύπεύθυνη ύλης Μαρία Ροδοπούλου ςύνταξη - ςελιδοποίηση Δημήτρης Δικαίος Γραφιστική επιμέλεια Αννα Στράνη εξώφυλλο τεύχους Καλλιρρόη Παρρέν (σκίτσο) Γλωσσική επιμέλεια - Διόρθωση Μπατίστας Μαλαματένιος Φωτογραφία - Κολάζ Βάγγη Χατζησταμάτη ςκιτσογραφία Γιώργος Ασημακόπουλος Iστοσελίδα περιοδικού www.sodeia.net Hλεκτρονικό ταχυδρομείο sodeia@ymail.com Tηλέφωνο επικοινωνίας 694 717 600 5 Κατηγορία εντύπου συγκομιδή και προώθηση λογοτεχνικών κειμένων εδρα παραγωγής Σπέτσες, Ελλάδα ταχυδρομική διεύθυνση ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΟΔΕΙΑ ΛΙΝΑ Κ. ΤΖΙΑΜΟΥ ΣΠΕΤΣΕΣ τ.κ.180 50 επιμέλεια προεκτύπωσης Ματθαίος Ματθαιάδης εκτύπωση - βιβλιοδεσία

2 ΔΕΛΤΑ

Αντιγόνης 76, Αθήνα τ.κ.104 42 | τηλ. 2105151233

σπέτσες

ΕκθΕση ΒιΒλιου ιουλιοσ-αυγουστοσ

2014

τευχος 20 συγγραφική ομάδα

κατά σειρά θεμάτων

Δημήτρης Δικαίος, Γιωργής Αλεξάνδρου - Κορνηλιάδης, Κορνήλιος Ρουσάκης, Ζιζάνιο, Γιώργος Ρούσσος, Ζωή Νικητάκη, Ελένη Ροδοπούλου, Φράνση Παπουτσάκη, Θεοδώρα Τζόκα, Ματθαίος Ματθαιάδης, Θοδωρής Βοριάς, Στράτος Κ., Μαρία Ροδοπούλου, Ελένη Τζιαμουράνη, Βασιλική Σπηλιώτη, Erina Espiritou, Ευσταθία Δήμου, Μαρίνα Κουτσογιάννη. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ή μέρος κειμένου, μόνο όταν αναφέρεται η πηγή του. Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν την άποψη των αρθρογράφων τους και όχι, του περιοδικού στο σύνολό του. Καλή ανάγνωση επόμενό τεύχός από τις 15/09 ςτα βιβλιόπωλεια

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

06

16

ΘΕαΤρο στιγμέσ τόυ αρχαιόυ έλληνιΚόυ δραματόσ στη διέθνη σΚηνη

10

ΚινημαΤογραφοσ αντρέϊ βαϊντα αφιΕρωμα σΤο σΚηνοΘΕΤη

ΠροσωΠα Καλλιρρόη σιγανόυ-Παρρέν η ΕΚδοΤρια | η φΕμινισΤρια

περιεχόμενα 04 θΕΣη Περί ποίησης˙ αντικίνητρα.

16 ΠρΟΣωΠα Καλλιρρόη σιγανού-Παρρέν

05 θΕΣη η επινίκιος κύηση

21 Διηγημα μικρές σιχαμερές βδέλλες

06 θΕαΤρΟ στιγμές του αρχαιου ΕλληνιΚου δρα μαΤοσ στη διεθνή σκηνή

24 αρθρΟ μα ποιος είναι ο μπάρτλεμπυ;

13 ΠαραμΥθι Πού κρύφτηκε η θεότητα του ανθρώπου;

26 ΠΟιηΤιΚΟΣ λΟγΟΣ ματθαίος ματθαιάδης Θοδωρής Βοριάς στράτος Κ. μαρία ροδοπούλου Ελένη Τζιαμουράνη Βασιλική σπηλιώτη erina espiritou Ευσταθία δήμου μαρίνα Κουτσογιάννη

15 ΚλαΣιΚΟι ΠιναΚΕΣ ΖωγραφιΚηΣ The Large Bathers | 1887 - RenoiR

31 ΒιΒλιΟ - νΕΕΣ αφιξΕιΣ ΚαλοΚαιρι 2014

09 ΖιΖανιΟ Εκλογοερωτήματα 10 ΚινημαΤΟγραφΟΣ αντρέι Βάιντα

Περί ποίησης˙ αντικίνητρα.

δικαιως του λογου

Του δημήτρη δικαίου Καθετί που απαιτεί ορισμό για είδη τέχνης, προκαλεί συμφόρηση ιδεών και συναισθημάτων. Πόσο μάλλον, ο ένας εκ των δύο σημαντικών πυλώνων της Λογοτεχνίας, το τεντωμένο σύρμα της στιγμιαίας απόδοσης, ετούτο το μαγευτικό άγνωστο - δρωτάρι της καρδιάς, ο αρχέγονος διάλογος τεχνίτη και ψυχής, να επιζητεί ταυτότητα. Δεν προσδιορίζεται με γενικεύσεις το θάμα, παρά, αυστηρά ατομικά και ιδιότυπα δια τον καθένα. Αυτή η ιδιαιτερότητα πρέπει να γίνει σεβαστή ειδάλλως, καθορίζουμε σωτήρες για το αναγνωστικό σύνολο και λογοτεχνικά στασίδια για τους συνθέτες με απώτερο στάδιο τον αιφνίδιο τερματισμό του ρυθμού. Η εκ φύσεως αριστερή προέλευση της Τέχνης, δεν αποδομείται από τους ευάριθμους εραστές-αναγνώστες της, μα από τα αλλοδαπά, ποιητικά εν προκειμένω, μέτρα όσων βιαίως επιζητούν τον επανακαθορισμό της, ούτως ώστε να παράξουν έργο προορισμένο αποκλειστικά δια το μέτρο του, από πολλού, απολεσθέντος κριτηρίου της βασιλικής αυλής. Ομαδική αναπνοή στην Τέχνη της Ποιήσεως όμως, δεν υφίσταται.

την «αλήθεια» του, δίχως προφητικές ή θαυματουργικές εγγυήσεις, επιχειρήματα ή αποδείξεις, επομένως δεν εισέρχεται στη λογική του αφέντη. Το έργο του, στην πράξη, δεν επηρεάζεται από την απαίτηση (κενότητα) του αναγνώστη να σταθεί με ποιμενική ράβδο απέναντί του ο λογοτέχνης. Αν αποφευχθεί ο κίνδυνος της αυτοσκοπικής τέρψης, θα ελαχιστοποιηθεί κι η πιθανότητα απόρριψης του έργου από το θεατή/αναγνώστη. Ο Έκτορας Κακναβάτος, ένας από τους συνεπέστερους και γνησιότερους υπερρεαλιστές στη χώρα μας, είχε γράψει: «Όταν η γλώσσα δεν κάνει άλλο παρά να υπηρετεί τον Λόγο, καταστρέφει την πάμφωτη αξία των πραγμάτων, κι αυτά την εκδικούνται θάβοντάς τη στην αιθάλη τους...» Υ.γ. Και μια απάντηση από τον Πάουλ Τσέλαν: «προσπάθησα να γράψω ποιήματα σ' αυτή τη γλώσσα: για να μιλήσω, για να προσανατολιστώ, για να καταλάβω πού βρέθηκα και προς τα πού τραβούσα, για να σχεδιάσω την πραγματικότητά μου.»

Αν κάποιος αναρωτιέται φιλοσοφικά, αυτός που απαντά, γίνεται αυτομάτως ο αφέντης του προβληματισμένου υποκειμένου. Ο ποιητής διακηρύσσει 4

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

η έπινίκιος Κύηση

Στους γονείς μου

Του γιωργή αλεξάνδρου – Κορνηλιάδη – Παρά ταύτα, ήλπισες ∙ Ορκίστηκες ∙ δήθεν, θα ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά τίποτε τίποτε, έλεγες ∙ επ’ ουδενί – και που συνελήφθη για επ’ αυτοφώρω εξύβριση και προσβολή των Παρελθουσών Προτεραιοτήτων, ούτε που έτεινες προς την όποια Υπεράσπιση του αδολέσχη Της κομπογιαννιτισμού – προπέτη ∙ Άνθρωπε

Κι ύστερα, γύρισε και μάζεψε, αποκαρδιωμένη, όλα τα αισχρά συμπράγκαλά Της τα προσπέκτους τα διαφημιστικά φυλλάδια Τα Εγγυητήρια Της Σωτηρίας

θεςη

«Σε τι ελπίζετε σε τι ελπίζετε», διένειμε φαυλεπίφαυλα ερωτηματολόγια Εκείνη, β’ διαλογής ∙ απαλλοτρίωνε κηλιδωμένη επί εδωλίου, σφυγμομετρώντας αρειμανίως η Τοπογράφος Παλαιοντολόγος – εν εξάρσει – άμα περνούσε ακόμα η μπογιά της ∙ Διατυμπάνιζε και πλειστηρίαζε: «Χαρίζονται ακραιφνώς τελματώδη Ακροάματα, ερμαφρόδιτα Αποκυήματα Πυθμένος!»

Μα, προτού φύγει, κι Εκείνη, ως άπεφθη εμποροϋπάλληλος σε κεραυνοβόλησε τη μία μετά την άλλη – εν εγρηγόρσει τεκμαίροντάς τες – ενορχήστρωσε στυγνώς όλες τις ατροφικές απολήξεις, τις φερέφωνες, πικροδάφνες συγχορδίες της Δηιάνειρας αισχροκέρδειάς Της «Δε μπορείς να πεις ∙ σε προειδοποίησα: μετά την κηδεία επέρχεται σφυρηλατώντας εν περιλήψει το γενέθλιο απείκασμά της, η Επινίκιος Κύηση Εσύ, απλώς δεν έκανες ούτε καν τον κόπο να κοιτάξεις – ειδάλλως, βλέπεις, θα το ‘βλεπες ∙ ερρέτω, δε θα ‘μουν Ελπίδα – » , εν ενί λόγω, αψευδώς με αποστόμωσες ∙ «Θα ήμουνα Πραγματικότητα. »

Τη λιβελογράφησες, εσύ ∙ Της επέρριψες τα εξ αμάξης ∙ κτήνος ∙ τωόντι, δε σου καιγότανε καρφί – την απεκάλεσες, μάλιστα, ‘αναλγητικό, καύσιμο περίτριμμα της Αποσύνθεσης’ «Πφ! Τι πράματα ειν’ αυτά ∙ διάβολε», προσεβλήθη ∙ «Ως εδώ, και μη παρέκει» ∙ 5

ΣτιγμέΣ του ΑρχΑιου έλληνικου ΔρΑμΑτοΣ Στη Διέθνη Σκηνη αφιερωμα

θεατρο

Του Κορνήλιου ρουσάκη

Το αρχαίο ελληνικό δράμα φώτιζε και εξακολουθεί να φωτίζει με την ενάργεια του λόγου του και τη δυναμική των εικόνων του, θεατρικές σκηνές και ορχήστρες σε όλον τον κόσμο. Από το 1549 που πραγματοποιήθηκε η παράσταση του Πλούτου στο College de Conqueret στο Παρίσι και το 1585 με τα εγκαίνια του σπουδαίου Teatro Olimpico στη Βιτσέντζα με τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή, μέχρι τις σύγχρονες θεατρικές παραγωγές αρχαίου ελληνικού δράματος σε όλα τα θέατρα του κόσμου, η ελληνική σκέψη και ο λόγος των αρχαίων ποιητών ακούγεται ανελλιπώς και αδιάσπαστα. Καθώς η προσπάθεια αποτύπωσης και καταγραφής σε ένα σημείωμα,

όλων των διεθνών παραγωγών αρχαίου δράματος κρίνεται αδύνατη, επιχειρείται μια σταχυολόγηση ορισμένων από αυτές, με άξονα τη σκηνική αποτύπωση των έργων και τα «ευρήματα» που χρησιμοποιούν οι σκηνοθέτες για να εδραιώσουν και να αποτυπώσουν τη σκηνοθετική τους άποψη. Στην Ορέστεια που ανέβασε ο Πίτερ Χολ (παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας, που παρουσιάστηκε και στην Επίδαυρο το 1982, σηματοδοτώντας την πρώτη παρουσία ξένου σκηνοθέτη στο αργολικό θέατρο), η εμφάνιση επί σκηνής των νεκρών, Αγαμέμνονα και Κασσάνδρας, γίνεται με τη χρήση του παραδοσιακού εκκυκλήματος.

6

θεατρο

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Οι νεκροί είναι τυλιγμένοι μ’ ένα ματωμένο δίχτυ, στοιχείο που παραπέμπει σε παγίδευση, σε πλεκτάνη. Το δίχτυ αυτό παραμένει απλωμένο στην ορχήστρα στο κλείσιμο του πρώτου μέρους της τραγωδίας. Η σκηνοθετική προσέγγιση του στην συγκεκριμένη στιγμή, αλλά και σε ολόκληρη την τριλογία, είναι μια αχρονική απεικόνιση, πιο κοντά στην παράδοση, «απογυμνωμένη» από αναφορές στο ιστορικό παρόν, στο σήμερα. Οι ερμηνευτές φορούν μάσκες, προσεγγίζοντας την αρχαία ιεροτελεστία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η προσέγγιση της ίδιας σκηνής στο ανέβασμα της Ορέστειας από τον Στάιν το 1980. Το εκκύκλημα, επίσης βγαίνει από το παλάτι, μεταφέροντας τους νεκρούς. Το αίμα είναι έντονο˙ στάζει στο δάπεδο. Η Κλυταιμνήστρα φοράει ένα λευκό πουκάμισο, ίδιο μ’ αυτό που φορούσε ο Αγαμέμνονας. Το πουκάμισο είναι ματωμένο, όπως επίσης και το σπαθί που κρατάει. Η Κλυταιμνήστρα εμφανίζεται κυριευμένη από την ορμή της εκδίκησης και της πράξης που προηγήθηκε. Η παραφορά κι ο ψυχικός εκτροχιασμός που είναι αποτέλεσμα της πράξης αυτής, είναι στοιχεία φανερά εκδηλωμένα στον τρόπο που μιλά, στη κίνηση του σώματος, στην παλλόμενη ένταση της ερμηνείας. Με την τριλογία του Αισχύλου, έχουν ασχοληθεί —μεταξύ άλλων— η βρετανίδα Κέιτι Μίτσελ (2002), ο Αντρέα Κρίγκενμπουργκ στην Κάμ-

μερσπίλε του Μονάχου και η Αριάν Μνούσκιν. Ο Αντουάν Βιτέζ παρουσίασε τρεις φορές μέσα σε είκοσι χρόνια την Ηλέκτρα του Σοφοκλή (1966, 1971, 1986). Περιστοιχιζόταν από Έλληνες συνεργάτες (τον Γιάννη Κόκκο, τη Χρύσα Προκοπάκη, τον Γιώργο Απέργη) και ενδιαφερόταν να διασταυρώσει την αρχαία τραγωδία με τη σύγχρονη ελληνική ευαισθησία: με την ποίηση του Ρίτσου, τη ζωγραφική του Τσαρούχη. Πιο συγκεκριμένα το 1986 τοποθετεί την τραγωδία στο μεταπολεμικό ελληνικό περιβάλλον. Μια εικόνα πολεμικής σύγκρουσης είναι το στιγμιότυπο της πάλης ανάμεσα στην Ηλέκτρα και στην Κλυταιμνήστρα που εκτυλίσσεται πάνω στο κρεβάτι, το χώροφυλακή της Ηλέκτρας. Είναι μια μάχη ανάμεσα στην μαυροντυμένη, καταπιεσμένη και διψασμένη για εκδίκηση Ηλέκτρα και στη ντυμένη στα κόκκινα Κλυταιμνήστρα που ξεχειλίζει από πάθος, ένταση και «ζωώδη» ορμή. Ο συμβολισμός μέσα από τη χρήση των χρωμάτων είναι έντονος. Το κόκκινο του πάθους και της σεξουαλικής έξαρσης κόντρα στο μαύρο της στέρησης, της θλίψης και του πένθους. Ο συνδυασμός των δύο πάνω στο λευκό σεντόνι του κρεβατιού, δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα εξωτερίκευση των συναισθημάτων μέσα από την διαχείριση και την ανάπτυξη της αντίθεσης. Στις Βάκχες που ανέβασε ο Κλάους Μίχαελ Γκρούμπερ το 1974, υπάρχει 7

θεατρο

από το στόμα της και ξετυλίγει μια κόκκινη κορδέλα μήκους δώδεκα μέτρων και το ίδιο κάνουν και τα μέλη του χορού. Η εικόνα του αίματος αλλά και ο συμβολισμός της «εξόδου» των σπλάχνων της Μήδειας ενισχύουν το στοιχείο του ψυχικού πόνου, μέσα από ένα στιγμιότυπο τεχνικής και αισθητικής αρτιότητας. Ο ιάπωνας σκηνοθέτης επέστρεψε στο Ηρώδειο το 2004 για να δώσει τη δική του εκδοχή στον Οιδίποδα του Σοφοκλή. Το κόκκινο χρώμα των ενδυμασιών του χορού και η δυνατή δυτικότροπη μουσική έκλεψαν τις εντυπώσεις σε μια παραγωγή που — κατά κοινή ομολογία— δεν κατάφερε να προσεγγίσει το μέγεθος του αριστοτεχνικού λυρισμού της Μήδειας. Την ίδια χρονιά στην Επίδαυρο ο ιταλός Λούκα Ρονκόνι παρουσιάζει μια «απελευθερωμένη» εκδοχή των Βακχών, απαλλαγμένη —κατά δήλωση του— από κάθε προσπάθεια επικαιροποίησης.

μια σύνδεση με την αρχαιότητα μέσω της ανασκαφής που πραγματοποιείται για την είσοδο του Τειρεσία. Ο μάντης βγαίνει μέσα από τα ξηλωμένα σανίδια της σκηνής. Το σώμα του που είναι καλυμμένο με λευκά χρωματικά υπολείμματα και η στάση του, παραπέμπουν σε άγαλμα. Υπάρχει μια διαρκής επικοινωνία με το παρελθόν και μια «συνομιλία» με τα ανοιχτά βιβλία της έναρξης που δηλώνουν, επίσης, τη σύνδεση με την αρχαιότητα. Στη Μήδεια, που σκηνοθέτησε ο Γιούκιο Νιναγκάβα το 1983 (παρουσιάστηκε και στο Ηρώδειο), υπάρχει ένα έντονο τελετουργικό στοιχείο με στοιχεία τόσο από την ιαπωνική παράδοση, όσο και από τον αρχαίο ελληνικό ρυθμό. Μια εικόνα χαρακτηριστικής συγκινησιακής φόρτισης και υψηλής αισθητικής ποιότητας είναι το σημείο με τις κόκκινες κορδέλες που «κατακλύζουν» την ορχήστρα. Η Μήδεια σε μια στιγμή κορύφωσης του πόνου βγάζει 8

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

εΚλόΓό-

EρωτΗματα

#20 [αγραναπαυςη]

- Ζιζάνιο πιστεύεις ότι το ΠΑΣΟΚ… η Ελιά τέλος πάντων, ήταν η έκπληξη των ευρωεκλογών; - Από το 37% που είχε πάρει στις ευρωεκλογές του 2009, στο 8% τώρα… μάλλον είναι η έκλειψη των ευρωεκλογών… ολική έκλειψη!

- Πάντως Ζιζάνιο ο ΣΥΡΙΖΑ την πάτησε. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ μαζί, 30,7%.

- Και να σκεφτείς, είναι τα ίδια κόμματα, τα οποία πριν μερικά χρόνια συνυπήρχαν το ίδιο καλά με σήμερα…

- Δηλαδή; - Οι μεν: «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά». Οι δε: «Ο λαός δεν ξεχνά ποιος του πήρε τα λεφτά».

- Ρε Ζιζάνιο, ποιος ψήφισε τη Χ.Α. και πήρε τέτοια ποσοστά; Τα βλέπω δύσκολα τα πράγματα…

- Ουδέν κακόν ραδίως απόλλυται.

- Λατινικά; - Τους ψήφισες κι εσύ… έλα πες την αλήθεια.

- Ζιζάνιο πρέπει να το παραδεχτείς.

- Ποιο; - Ο Τσίπρας έχει κάτι από Παπανδρέου.

- Το Γέρο, τον Αντρέα ή το Γιωργάκη; - Τη Βάσω…

9

αντρει βαιντα Του γιώργου ρούσσου

κινηματογραφος

Η Σοδειά, υπήρξε ανέκαθεν για τον υπογράφων, ένας ιδιαίτερα αγαπητός και φιλόξενος χώρος έκφρασης, στον οποίο έχω την χαρά να συμμετέχω από τη γέννησή του, τόσο στην έντυπη, όσο και στην ηλεκτρονική του μορφή. Με αφορμή την κυκλοφορία του 20ου τεύχους, εύχομαι ειλικρινά ό,τι καλύτερο και παράλληλα βρίσκω την ευκαιρία να μοιραστώ μαζί σας ένα αγαπημένο αφιέρωμα σ' έναν ιδιαίτερο αξιόλογο καλλιτέχνη, τον Αντρέι Βάιντα. Με αφορμή την κυκλοφορία στις Κινηματογραφικές Αίθουσες της νέας του ταινίας «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας», η οποία πραγματεύεται την ιστορική όσο και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Λεχ Βαλέσα, είχα την τιμή και τη χαρά να συνομιλήσω με τον Πολωνό δημιουργό, σε μία ολιγόλεπτη άλλα άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μου παραχώρησε, όπου μεταξύ άλλων συζητήσαμε για τη νέα του ταινία, τον Λεχ Βαλέσα, την Πολωνία αλλά και το μέλλον τόσο της Ελλάδας, όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γενικότερα. Το φιλμ «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» του αναγνωρισμένου σκηνοθέτη Αντρέι Βάιντα, βασίζεται στο καλογραμμένο σενάριο του Janusz Glowacki που δεν αφήνει κενά στην

αφιερωμα εξέλιξη του. Ο Βάιντα - που στο παρελθόν μας έχει χαρίσει δημιουργίες όπως το «Ashes and Diamonds» του 1958 και το συγκινητικό, ιστορικό δράμα «Katyn» του 2007 - εκμεταλλεύεται στο έπακρο, την ιστορία την οποία πραγματεύεται. Ο σπουδαίος Πολωνός σκηνοθέτης συνδυάζει ιδανικά, ιστορικά πλάνα της εποχής, μέσα στην παράλληλη αφήγησή του και αποσπώντας μία πολύ καλή ερμηνεία από τον πρωταγωνιστή του Ρόμπερτ Βίκιερβιτς. Καταφέρνει έτσι να μας παρουσιάσει με αντικειμενικότητα το πορτρέτο της εμβληματικής, όσο και αμφιλεγόμενης προσωπικότητας του Λεχ Βαλέσα, κατά μήκος μίας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου. Το φιλμ αρχίζει με την Οριάννα Φαλάτσι (Maria Rosaria Omaggio), η οποία εμφανίζεται στο διαμέρισμα του Βαλέσα για να πάρει συνέντευξη από τον μελλοντικό νικητή του Βραβείου Νόμπελ το 1983. Η γεμάτη συγκίνηση συνομιλία με μία από τις παγκοσμίου φήμης δημοσιογράφους διαπερνά όλη την ταινία. Η Φαλάτσι θέτει ερωτήματα που κανένας άλλος δεν θα ήθελε ή δεν θα τολμούσε ποτέ να ρωτήσει τον θρυλικό ηγέτη του κινήματος της «Αλληλεγγύης». Με αυτόν τον τρόπο, αποκαλύπτει την αλήθεια ενός χαρισματικού άνδρα με εκπληκτική πολιτική διαίσθηση. «Η αλήθεια είναι ότι αρχικά νόμιζα πως η συνέντευξη με την Φαλάτσι θα 10

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

κινηματογραφος

sodeia.net ρκούσε λίγο, μέσα από κάποια αποσπάσματα. Αλλά καθώς εξελισσόταν το φιλμ, αποδείχτηκε ότι μέσα από αυτά τα αποσπάσματα, ανακαλύπτουμε έναν πραγματικό άνθρωπο με τα θετικά του αλλά και τις αδυναμίες του, τις φιλοδοξίες του και τη σπουδαιότητά του. Οπότε και αποφάσισα να δώσω συνέχεια σε αυτή τη συνέντευξη μέσα από περισσότερες σκηνές. Έτσι καταφέραμε να παρουσιάσουμε τον Λεχ όπως ήταν τόσο στην πολιτική, όσο και μέσα από την οικογένεια του, ως πραγματικό και αληθινό άνθρωπο.» Αντρέι Βάιντα Το φιλμ καθώς εξελίσσεται, σκιαγραφεί το προφίλ του Βαλέσα, όχι μόνο μέσα από τα πολιτικά γεγονότα, τις δράσεις και τις παρεμβάσεις του, που συνέθεσαν τη δημόσια εικόνα του, αλλά περισσότερο εστιάζοντας σε έναν καθημερινό άνθρωπο και την αγάπη προς την οικογένειά του. Η αφήγηση ξεκινάει από τα χρόνια που ο Βαλέσα ήταν εργάτης της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, ο οποίος σταδιακά ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση στην περίφημη «Αλληλεγγύη». Χαρισματικός καθώς ήταν εξελίχθηκε γρήγορα σε έναν παθιασμένο αγωνιστή της αλλαγής, που αντιστάθηκε στο καθεστώς και ένωσε τη φωνή του με την κραυγή ενός ολόκληρου λαού για ελευθερία. Πέντε χρόνια μετά την ταινία "Γλυκιά Έξαψη" (Tatarak - 2009) και έχοντας εν τω μεταξύ μεσολαβήσει το ντοκιμαντέρ "Krec! Jak kochasz, to krec!" (2010) για τον σπουδαίο κινη-

ματογραφιστή Edward Klosinski έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθούμε στη μεγάλη οθόνη, τη νέα δημιουργία του Αντρέι Βάιντα: «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας» (Walesa: Man of Hope / Walesa.

Czlowiek z nadziei – 2013), για την οποία λέει χαρακτηριστικά: «Για μένα αυτή η ταινία σημαίνει επιστροφή στο παρελθόν, επιστροφή στην ιστορία μας. Αυτό βέβαια δεν άρεσε σ' ένα τμήμα της πολωνικής κοινωνίας, οι οποίοι κι έχουν αρνητική άποψη για τον Λεχ Βαλέσα, πράγμα που με στεναχωρεί... Όλα αυτά βέβαια, εκφράζονται και μέσα από το φιλμ.»

H ιστορία του Βαλέσα δεν έχει μόνο τοπική διάσταση. Με τον καιρό, ενσωματώνεται στο πλαίσιο της διεθνούς πολιτικής. Η ζωή ενός απλού ηλεκτρολόγου, ο οποίος μάχεται αρχικά για τα δικαιώματα των συναδέλφων του, μοιάζει σε πρώτη φάση ως τοπικό φαινόμενο έως ότου ο ίδιος ο

C1

κινηματογραφος

Βαλέσα και εκατομμύρια συμπατριώτισσες και συμπατριώτες του, έγιναν είδηση παγκοσμίως για αρκετά κρίσιμα χρόνια της δεκαετίας του 80’. Παράλληλα, μέσα από το φιλμ «Βαλέσα – Η Δύναμη της Ελπίδας» ολοκληρώνεται και η τριλογία με θέμα τον αγώνα του ανθρώπου απέναντι στην αδικία που είχε ξεκινήσει ο Αντρέι Βάιντα το 1977, με την ταινία «Ο Ανθρωπος από Μάρμαρο» (Man of Marble) και συνεχίστηκε το 1981 με το φιλμ «Ο Ανθρωπος από Σίδηρο» (Μan of Iron). «Καταρχάς, η πρώτη ταινία της τριλογίας, «Ο Ανθρωπος από Μάρμαρο» (Man of Marble - 1977), έχει δημιουργηθεί από την ανάγκη για να αντισταθούμε στην Πολωνία και είναι χαρακτηριστικό ότι το σενάριο για να ολοκληρωθεί το φιλμ, ετοιμαζόταν δεκατρία χρόνια... Οπότε είμαι πολύ χαρούμενος που κατάφερα να ολοκληρώσω τις συγκεκριμένες τρεις ταινίες.» Αντρέι Βάιντα

Η ταινία «Βαλέσα: Η Δύναμη της Ελπίδας» του Αντρέι Βάιντα, προσφέρει παράλληλα και μία ιστορική προοπτική. Σε συνδυασμό με μία χαρακτηριστική και διεισδυτική περιγραφή, της καθημερινής ζωής στη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας, βοηθάει τον θεατή ώστε να κατανοήσει το φαινόμενο αυτών των μετασχηματισμών... Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους της ταινίας, συναντάμε τον Ρόμπερτ Βίκιερβιτς (Robert Wieckiewicz) και την Ανιέσκα Γκροτσόφσκα (Agnieszka Grochowska), που ενσαρκώνουν τον Λεχ Βαλέσα και την Ντανούτα Βαλέσα, αντίστοιχα. Καθώς βέβαια και τη Maria Rosaria Omaggio που υποδύεται την παγκοσμίου φήμης δημοσιογράφο Οριάννα Φαλάτσι. Το φιλμ του Αντρέι Βάιντα, διακατέχεται από ένα χαρακτηριστικό όσο και δυναμικό soundtrack, το οποίο μοιραία κορυφώνεται στον επίλογο της ταινίας με το κλασσικό τραγούδι “A Song for Lech Walesa” που ερμηνεύει ο τραγουδιστής Paul Henry Dallaire και που στοιχειώνει τον θεατή, παρακολουθώντας τα μοιραία γεγονότα της εποχής, που σηματοδότησαν παράλληλα και την πτώση του σιδηρού παραπετάσματος... Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι η νέα ταινία του Αντρέι Βάιντα, «Βαλέσα - Η Δύναμη της Ελπίδας», πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο πλαίσιο του 70ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Βενετίας.

12

κινηματογραφος

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Η Πολωνία ανέκαθεν είχε να μας παρουσιάσει μία πλειάδα σπουδαίων κινηματογραφιστών, που θεμελίωσαν τη Μεγάλη Πολωνική Σχολή. Ο Αντρέι Βάιντα, ο Γέρζι Καβαλέροβιτς, ο Αντρέι Μουνκ, αλλά και σκηνοθέτες που ανδρώθηκαν στην Πολωνία και στη συνέχεια ταξίδεψαν στο εξωτερικό, όπως ο Ρόμαν Πολάνσκι, ο Γέρζι Σκολιμόφσκι, ο Κριστόφ Κισλόφσκι και πολλοί ακόμα, συνθέτουν μία κινηματογραφική οικογένεια με τα δικά τους κοινά σημεία αλλά βέβαια και τις ιδιαιτερότητες του καθενός.

«Είμαι πολύ αισιόδοξος όσο αφορά την Ευρωπαϊκή Ενωση και είναι θεωρώ ο μοναδικός τρόπος, για να είναι η Ευρώπη μία κοινότητα. η οποία βέβαια Ευρώπη ξεκινά από την Ελλάδα. η Ελλάδα είναι η μητέρα μας, μας έχει γεννήσει και αυτό είναι μία πραγματικότητα. οσο αφορά την ταινία «Βαλέσα - η δύναμη της Ελπίδας», η αλήθεια είναι τα γεγονότα που δείχνει ανήκουν στο παρελθόν και αυτό που συμβαίνει τώρα, είναι κάτι το καινούργιο...» αντρέι βάιντα

Πού κρύφτηκε η θεότητα του ανθρώπου;

παραμυθι

Της Ζωής νικητάκη Θα σας πω μιαν ιστορία παλιά που από την αυγή του χρόνου φτιάχτηκε και για μιαν αλήθεια μιλά που έχουμε λησμονήσει. Όπως συνήθως συμβαίνει, καθώς ο χρόνος κυλά και από τη σοφία μας παίρνει μακριά. Υπήρχε λένε κάποτε, στην αρχή του όλου, ή πριν απ’ όλα, μιαν εποχή που όλοι οι άνθρωποι ούτε λίγο μα ούτε πολύ ήσανε όλοι τους Θεοί. Έβλεπαν την καταιγίδα κι εκείνη ερχόταν και ξέσπαγε πάνω στον ωκεανό. Άκουγαν τον σεισμό και έπειτα η γης κουνιότανε συθέμελα.

Έβλεπαν το Δέντρο και ο σπόρος μεγάλωνε και μεγάλωνε και έβγαζε άνθη και καρπούς και έκανε κλαριά και δυνατό κορμό και από κάτω του ξεκουράζονταν τα όνειρα και πότε πότε και οι καημοί. Σκέφτονταν έναν πλανήτη και ο πλανήτης σχηματιζόταν, ονειρεύονταν έναν κόσμο και ο κόσμος υφαινόταν. Ανάσαιναν και κάθε στιγμή που έπαιρναν μιαν ανάσα, απλωνόταν μεταξύ γης και ουρανού μια σκάλα μαγική και υφαίνονταν τα όνειρα και ξετυλίγονταν οι ευχές κι οι προσευχές.

13

παραμυθι

Τίποτα αδύνατο δεν φάνταζε, αφού όλες οι πιθανότητες κι οι ευκαιρίες για το θαύμα μέσα τους κυοφορούνταν και αναπαύονταν. Μια μικρή στάλα θέλησης έφτανε η πιθανότητα να ενεργοποιηθεί και το θαύμα να συμβεί και σ’ όλο το μεγαλείο της απλότητάς του να ξεδιπλωθεί και γέφυρα να φτιάξει το φως για να περάσει. Όμως πολλές φορές το θαύμα όσο απλό και μικρό είναι στην ουσία του, άλλο τόσο μεγάλο και θαυμαστό συνάμα είναι και απέναντι στη δύναμη που μέσα του κουβαλά κανείς και χειρίζεται, χρειάζεται να είναι συνετός και απαλλαγμένος από κάθε επιθυμία μαζί και προσδοκία. Μα λένε πως το απλό συχνά περίπλοκο ο άνθρωπος έχει την τάση να το κάνει και πως εύκολα μπορεί να γίνει αιχμάλωτος και θύμα της ίδιας της δύναμής του, εκείνης που τα σύμπαντα μπορεί να αλλάξει. Έτσι και οι άνθρωποι που στην αρχή ήταν θεοί, όσο πολύ παγιδεύτηκαν από το δίχτυ της δύναμής τους και τόσο τη θεότητά τους καταχράστηκαν, που χάθηκε η σύνδεση με

το ιερό κι ο κύριος των Θεών, ο Μπράχμαν, αποφάσισε να λάβει τότε μέτρα δραστικά. Αφαίρεσε το λοιπόν τη θεϊκή δύναμη και σκέφτηκε να την κρύψει σ’ ένα σημείο, όπου θα ήταν αδύνατον οι άνθρωποι να τη ξαναβρούν. Το μεγάλο πρόβλημα που ανέκυψε στο επόμενο βήμα, ήταν μια κρύπτη να βρεθεί και να ΄ναι η κατάλληλη. Διαλογιζόταν το λοιπόν ο κύριος των Θεών μέσα στη γαλάζια απεραντοσύνη του Ήχου της σιωπής, όταν κατέφτασαν οι ελάσσονες Θεοί που ο ίδιος είχε καλέσει σε συμβούλιο, για να δώσουν στο ερώτημα απάντηση. Ποια άραγε θα ΄ταν η κατάλληλη κρύπτη τη θεϊκή δύναμη να κρύψουν του ανθρώπου, ώστε αυτός να μην μπορεί να ξαναβρεί; "Άς θάψουμε τη θεότητα του ανθρώπου μέσα στη Γη που στα σπλάχνα της το θαύμα το ίδιο κυοφορεί. Ο άνθρωπος έτσι δεν θα μπορέσει να τη βρει", αποφάνθηκαν οι ελάσσονες Θεοί. Όμως ο Μπράχμα αποκρίθηκε: "Όχι, δεν αρκεί μέσα στη γη να κρυφθεί, γιατί ο άνθρωπος θα σκάψει και θα τη βρει."

14

παραμυθι

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Τότε οι Θεοί απάντησαν: "Σ΄αυτήν την περίπτωση, ας ρίξουμε την θεότητά του στα τρίσβαθα των Ωκεανών." Όμως και πάλι απάντησε ο Μπράχμα: "Όχι, γιατί γρήγορα ή αργά ο άνθρωπος των ωκεανών τα βάθη θα εξερευνήσει ξανά και είναι πιότερο από βέβαιο πως μια μέρα πάλι θα τη ξαναβρεί και στην επιφάνεια απ’ την αρχή τότε θα ξαναβγεί και συμφορές θα φέρει." Τότε οι ελάσσονες Θεοί έτσι μίλησαν και είπαν: "Δεν ξέρουμε που στ’ αλήθεια να την κρύψουμε, γιατί δεν φαίνεται να υπάρχει τόπος πάνω στη Γη ή μέσα βαθιά στη θάλασσα, που ο άνθρωπος να μην μπορέσει να φτάσει κάποια μέρα.". Τότε ο Μπράχμα αποκρίθηκε: "Να, τι θα κάνουμε με τη θεότητα του ανθρώπου.

Θα την κρύψουμε στα τρίσβαθα του ίδιου του του Εαυτού, γιατί εκεί είναι το μόνο μέρος που δεν θα σκεφτεί ποτέ να αναζητήσει και να ψάξει." Έτσι κι έγινε... Η θεότητα κρύφθηκε βαθιά μέσα στον άνθρωπο τον ίδιο και από τη στιγμή εκείνη μυστήριο μέγα έγινε... Όσο ο άνθρωπος κι αν αναζήτησε, όσο κι αν έψαξε, όσο κι αν το πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις, διόλου δεν τα κατάφερε. Κι η αλήθεια είναι πως έκανετο γύρο της Γης, εξερεύνησε, σκαρφάλωσε, έσκαψε και βυθίστηκε από την μια άκρη ως την άλλη της γης και δεν άφησε σπιθαμή για σπιθαμή, ρωγμή για ρωγμή αναζητώντας κάτι που ήδη βρισκόταν μέσα του.

κλαςικοι ζωγραφοι

Pierre-Auguste Renoir, French - The Large Bathers |1887

15

ΚαλλιρρόΗ ςιΓανόύ-παρρεν η εκδότρια | η δημοσιογράφος | η φεμινίστρια

προςωπα

Της έλένης ροδοπούλου

Η Καλλιρρόη Σιγανού γεννήθηκε στα Πλατάνια Αμαρίου του Ρεθύμνου της Κρήτης την Πρωτομαγιά του 1859. Μετά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, κι ενώ η Καλλιρρόη ήταν οκτώ χρόνων, όλη η οικογένεια του Σπυρίδωνα Σιγανού εγκαταστάθηκε στην Αθήνα Αρχικά φοίτησε στην Σχολή Σουρμελή στον Πειραιά, μετά στη Γαλλική Σχολή Καλογραιών, και τελικά στο Αρσάκειο, απ΄ όπου έλαβε το δίπλωμα της δασκάλας με "άριστα", το 1878, πριν κλείσει το 20 χρόνια της. Διορίστηκε αρχικά Διευθύντρια στο Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο της Ελληνικής Κοινότητας Οδησσού της Ρωσίας, αργότερα Διευθύντρια στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο της Ανδρια-

νούπολης και τέλος, μετά από 9 περίπου χρόνια, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, όπου παντρεύτηκε τον φιλέλληνα δημοσιογράφο Ιωάννη Παρρέν, γιο Γάλλου και Αγγλίδας, και ιδρυτή του "Αθηναϊκού Πρακτορείου". Στις 9 Μαρτίου 1887 η Καλλιρρόη Παρρέν εξέδωσε την πρώτη γυναικεία εφημερίδα στην Ελλάδα, την "Εφημερίδα των Κυριών", την οποία όχι μόνο διηύθυνε, αλλά στην αρχή συνέτασσε εξ ολοκλήρου μόνη της, υπογράφοντας με το ψευδώνυμο "Εύα Πρενάρ" με παραλήπτες αποκλειστικά τις γυναίκες. Αν και αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι η εφημερίδα θα εκδιδόταν ανά δεκαπενθήμερο, τελικά κυκλοφορούσε κάθε εβδομάδα μέχρι το 1907, στη συνέχεια η έκδοση της περιορίστηκε σε δύο φορές τη μήνα, ενώ αργότερα η εφημερίδα έγινε μηνιαία, αν και με πολύ περισσότερη ύλη, ενώ το τελευταίο φύλο εκδόθηκε το Νοέμβριο του 1917, λόγω των πολιτικών συνθηκών που επικρατούσαν στο ελληνικό προσκήνιο, έχοντας κυκλοφορήσει 1.106 τεύχη,. Η ίδια η Καλλιρρόη Παρρέν εξορίστηκε στην Ύδρα από τον Μάρτιο του 1917 μέχρι τον Νοέμβριο του 1918 «διά τας πολιτικάς πεποιθήσεις της».

16

προςωπα

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Δύο από τις πρώτες συνεργάτιδες της σ΄αυτή την προσπάθεια ήταν η Σαπφώ Λεοντιάδου, συνεργάτρια ήδη του περιοδικού ΄΄Ευρυδίκη'' (Κωνσταντινούπολη 1870-1873) και η Αικατερίνη Σαμαρατίδου, εγγονή της εκδότριας της Κυψέλης (Κωνσταντινούπολη 1845). Την υπογραφή τους επίσης σε άρθρα της εφημερίδας έβαζαν οι Μαρίκα Πίπιζα (Ποιήτρια), Ελένη Γεωργιάδη (Δασκάλα) και πολλές άλλες γυναίκες του πνεύματος και των γραμμάτων της εποχής. Σκοπός της εφημερίδας ήταν "να αφυπνίσει τη γυναίκα, να εξεγείρει το εν τη ψυχή αυτής υπολανθάνον αίσθημα της δυνάμεως, να αποδώσει εις αυτήν το θάρρος και την αυτοπεποίθηση, ην αιώνες δουλείας και βαρβαρότητας κατέπνιξαν". Η "Εφημερίδα των Κυριών" έκανε πάταγο στην Αθήνα της εποχής. Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε σε 3.000 αντίτυπα που έγιναν ανάρπαστα, και ανατυπώθηκε σε 7.000 που πουλήθηκαν την ίδια μέρα, σε μια Αθήνα με 65.000 κατοίκους, από τους οποίους πολλοί ήταν αναλφάβητοι. Οι πρώτες αντιδράσεις για αυτή τη προσπάθεια χειραφέτησης των γυναικών μέσω της εφημερίδας ήταν αρνητικές και χλευαστικές. ."Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τας γυναίκας. Έχω και μάννα και αδελφήν άγαμον", δήλωνε ο διευθυντής της εφημερίδας ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ, ενώ ο άλλος της ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ συμπλήρωνε "Αι γυναίκες είναι πετεινόμυαλαι και

ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν". Αντιπροσωπευτική ήταν η αντίδραση και τα σχόλια του Εμμανουήλ Ροΐδη: "Δύο επαγγέλματα αρμόζουν εις τας γυναίκας. Εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας". Υπήρξαν όμως και εκείνοι που θαύμασαν την πένα των συντακτριών της εφημερίδας και υποστήριξαν τον αγώνα τους, όπως ο Γ. Ξενόπουλος και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, ο οποίος και αφιέρωσε ποίημά του στη Καλλιρρόη Παρρέν (1904). Εκτός από τα άρθρα της εφημερίδας, η Καλλιρρόη Παρρέν έγραψε και δοκίμια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, μερικά εκ των οποίων είναι : . Η ιστορία της γυναικός (3 τόμοι) . Επιστολαί Αθηναίας προς Παρισινήν . Η χειραφετημένη (μυθιστόρημα) -Παίχθηκε στο θέατρο Κυβέλης . Τα βιβλία της αυγής (3 μυθιστορήματα) . Η νέα γυναίκα (τρίπρακτο δράμα, παίχθηκε στο θέατρο Μαρίκας Κοτοπούλη) . Ταξιδιωτικές εντυπώσεις από τη Ρωσία, την Αμερική, τη Σουηδία.

Η Καλλιρρόη Παρέν διεκδίκησε την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών, και πρόβαλε το δικαίωμα τους να μορφώνονται, και μάλιστα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους σε βιοποριστικό επάγγελμα. Αγωνίστηκε για πράγματα που σήμερα φαίνονται αυτονόητα, στην εποχή εκείνη όμως δεν ήταν καθόλου.

17

προςωπα

Παράλληλα, προετοίμασε το έδαφος για το δικαίωμα της ψήφου, καθώς η απαίτηση για ψήφο στις γυναίκες πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα από τις στήλες της "Εφημερίδας των Κυριών". Σ' αυτά τα πλαίσια συγκέντρωσε υπογραφές γυναικών και υπέβαλε αίτηση στον Χαρίλαο Τρικούπη για την αναγνώριση της γυναικείας υπόστασης από το νόμο, και για την παροχή ψήφου στη γυναίκα. Δεν πρόλαβε να δει τις γυναίκες να ψηφίζουν όπως οι άντρες, αφού το 1930 - με κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλουαναγνωρίστηκε το δικαίωμα ψήφου

ΜΟΝΟ στις γυναίκες που ήξεραν γράμματα ΚΑΙ ήταν πάνω από 30 χρόνων, και ΜΟΝΟ για τις δημοτικές εκλογές και ΜΟΝΟ για να εκλέγουν, όχι να εκλέγονται. Πρόλαβε όμως να δει πολλά άλλα σχέδιά της να πετυχαίνουν και να πραγματοποιούνται: Μετά από συνεχή διαβήματα στην κυβέρνηση Δεληγιάννη, κατάφερε το 1897 να γίνονται δεκτές γυναίκες στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο. Από τη στιγμή που άνοιξαν για τις γυναίκες οι πόρτες των Ανωτάτων εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, άνοιξαν και οι πόρτες των δημοσίων υπηρεσιών. Κατόπιν δικών της ενεργειών διορίστηκε η πρώτη γυναίκα γιατρός στις γυναικείες φυλακές (η Ανθή Βασιλειάδη). Το 1900, ξανά κατόπιν έκκλησης δικής της στη κυβέρνηση, πέτυχε την προστασία της παιδικής ηλικίας, τη μείωση των εργάσιμων ωρών στα εργαστήρια ραπτικής και την κατάργηση της νυχτερινής εργασίας.

18

προςωπα

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Πρωτοστάτησε και στη δημιουργία ευαγών κι εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και οργανώσεων: Το 1890 ίδρυσε το πρώτο Κυριακό Σχολείο («Σχολή της Κυριακής των άπορων γυναικών και κορασίων του Λαού») όπου δίδασκαν μορφωμένες γυναίκες σε αγράμματες εργάτριες και υπηρέτριες. Το 1893, μετά το ταξίδι της στο Σικάγο όπου αντιπροσώπευσε την Ελλάδα και τις Ελληνίδες στο εκεί Διεθνές συνέδριο, η Παρρέν ίδρυσε την «Ένωσι υπέρ της χειραφετήσεως της γυναικός». Το 1895, ίδρυσε το "Άσυλο της Αγίας Αικατερίνης" για ανύπαντρες μητέρες και για την "ηθική και φυσική" προστασία εργατριών, υπηρετριών και άλλων κοριτσιών. Το 1896 ίδρυσε το "Άσυλο Ανιάτων" με τη βοήθεια 20 άλλων κυριών, χωρίς καμία κρατική επιδότηση, μόνο με προσφορές φιλάνθρωπων και τη Μεγάλη Ένωση των Ελληνίδων. Αυτή είχε ένα τμήμα εκπαιδευτικό, ένα τμήμα οικοκυρικής και επαγγελματικής σχολής, ένα τμήμα χηρών και ορφανών πολέμου καθώς και ένα τμήμα οικοκυρικής και επαγγελματικής σχολής, το οποίο διηύθυνε η ίδια. Το 1900, όταν το σωματείο διαλύθηκε, το οικοκυρικό αυτό τμήμα ονομαζόταν «Οικοκυρική και επαγγελματική Ένωσις Ελληνίδων». Από αυτό προήλθαν και Σχολές Νοσηλείας, που αποδείχθηκαν πολύτιμες στους τότε πολέμους του 1897,1912,1922.

Το 1911 ίδρυσε το Λύκειο των Ελληνίδων, σκεπτόμενη πως ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσουμε την ταυτότητα μας είναι να κρατήσουμε ζωντανή την παράδοση, τα ήθη και έθιμά μας. Το 1912, μετείχε στον «Πατριωτικό σύνδεσμο» που ίδρυσε η τότε πριγκίπισσα Σοφία, (μετέπειτα «Πατριωτικό ίδρυμα») και ανέλαβε τη γραμματεία του. Πρόκειται για το γνωστό μας ΠΙΚΠΑ. Έχουν καταγραφεί διάφορα περιστατικά έντονης και άμεσης ακτιβιστικής δράσης της Καλλιρρόης Παρρέν: Κάποτε εισέβαλλε στο γραφείο ενός εργοστασιάρχη και τον έπιασε από το λαιμό, αποκαλώντας τον "δολοφόνο γυναικών", γιατί λόγω των κακών συνθηκών στο εργοστάσιό του, που για οικονομία δεν επισκεύαζε, οι εργάτριες πέθαιναν από φυματίωση. Τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό των Ιπποτών του Σωτήρος, το Αργυρούν Μετάλλιον της Ακαδημίας των Αθηνών και το Μετάλλιο της Πόλεως των Αθηνών. «Είμαι ευτυχής και ήσυχη πλέον μπορώ να αναπαυθώ, εφ’ όσον αισθάνομαι ότι αφήνω μίαν ανθηράν βλάστησιν της σποράς, την οποίαν εμείς, αι ολίγαι πρωτοπόροι, εσπείραμεν εις την τότε άγονον και πετρώδη γην και είμαι βεβαία ότι από σας, καλαί μου συνεργάτιδες, θα δημιουργηθή η τελεία γυναίκα της αύριον».

19

Έτσι δήλωσε λίγο πριν το θάνατό της στις 16 Ιανουαρίου 1940, η σπουδαία αυτή αγωνίστρια του γυναικείου κινήματος, φεύγοντας από τη ζωή, αφού υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο. Κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών.

Το έργο της αναγνωρίστηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το Δήμο Αθηναίων, ο οποίος θέλησε να αποδώσει φόρο τιμής στη μνήμη της, τοποθετώντας το 1992 προτομή της στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Χ

αίρε γυναίκα της αθήνας, μαρία, έλένη, έύα. να η ώρα σου. τα ωραία σου φτερά δοκίμασε και ανέβα και καθώς είσαι ανάλαφρη και πια δεν είσαι σκλάβα προς τη μελλούμενη άγια γη πρωτύτερα εσύ τράβα και ετοίμασε τη νέα ζωή, μιας νέας χαράς υφάντρα και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί τον άντρα

προςωπα

- Παλαμασ στην Καλλιρρόη Παρέν -

20

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

μιΚρέσ σιχαμέρέσ βδέλλέσ

διηγηςεις

Της Φράνση Παπουτσάκη

Ανέβηκα στο λεωφορείο χωρίς προορισμό. Εκείνο το βράδυ είχα μια παράξενα ενοχλητική διάθεση που η μελαγχολική ατμόσφαιρα του φθινοπώρου την έκανε ανυπόφορη. Με εκνεύριζε ακόμη κι ο ήχος των πεσμένων κίτρινων φύλλων κάτω από τις σόλες των παπουτσιών μου. Κάθε φορά που έσκυβα για να τα ξεκολλήσω, η χωμάτινη μυρωδιά της υγρασίας με έπνιγε, με ανάγκαζε να θέλω να ξεφύγω, να δραπετεύσω λες κι ήμουν φυλακισμένη σε μια αδιόρατη φυλακή, μια φυλακή που έπεσε ξαφνικά γύρω μου από ψηλά, όπως ένα ποτήρι εγκλωβίζει μια αβοήθητη αράχνη. Η απραγματοποίητη επιθυμία της θέλησης μου, φούντωνε έναν ανεξήγητο και πανούργο θυμό μέσα μου.

Είχα περπατήσει ήδη για αρκετή ώρα, επαναλαμβάνοντας την ίδια διαδικασία όσες φορές είχε χρειαστεί, όταν συνειδητοποίησα πως δε θα γλίτωνα. Ο μόνος τρόπος να τα αποφύγω ήταν να εγκαταλείψω το δρόμο. Βρέθηκα στο σταθμό των λεωφορείων. Ένα από αυτά ετοιμαζόταν για αναχώρηση. Η μηχανή του έριξε μια πνοή ζεστού αέρα πάνω μου. Οι πόρτες όλες ανοιχτές. Διάλεξα τη μεσαία. Μπήκα. Μου φάνηκε σαν να άλλαξα κόσμους. Η ίδια πνιγηρή μυρωδιά αναδυόταν από τα σωθικά και αυτού του σύμπαντος. Όταν κατάλαβα πως ο οδηγός ετοιμαζόταν να ξεκινήσει, σκέφτηκα να κατέβω αλλά η αδράνεια μου έκλεψε την ευκαιρία παρόλο που είχα χρόνο. Το λεωφορείο άφησε τη στάση κι ενώ εκείνο πήγαινε μπροστά, εγώ πήγαινα προς

21

διηγηςεις

προς τα πίσω για να βρω να καθίσω κάπου μόνη μου. Μόνη μου, σε ένα άδειο λεωφορείο, σε μια μονή θέση. Το κάθισμα που με δέχτηκε ήταν παγωμένο. Παρατήρησα κάθε λεπτομέρεια του κινούμενου χώρου ώσπου την προσοχή μου μονοπώλησε το τζάμι του παραθύρου απέναντι μου. Έμεινα να κοιτάζω. Αμέτρητες μικρές σταγόνες, απομεινάρια κάποιας περασμένης βροχής, είχαν στεγνώσει από τον άνεμο κι είχαν μεταμορφωθεί σε δάκρυα λάσπης. Ένιωσα συμπάθεια γι’ αυτές, η συμπάθεια με συγκίνησε, η συγκίνηση μου ξύπνησε αναμνήσεις, θυμήθηκα μια νοσταλγική μελωδία που έπαιζα παλιά στο πιάνο, σχεδόν την άκουσα να μου γλυκαίνει τα αυτιά, όμως δεν είχε διάρκεια, ο θυμός ξαναγύρισε. Τα νεύρα τσαλάκωσαν την όψη μου. Τι δουλειά είχαν εκεί; Γιατί δεν βρέθηκε κάποιος να τις εξαφανίσει σκουπίζοντας τις έστω και με το μανίκι του; Έμοιαζαν με βδέλλες, έτσι όπως ήταν κολλημένες πάνω στο γυαλί, βδέλλες που προσπαθούσαν μία μία να ραγίσουν το δικό τους σημείο μέχρι όλα τα ραγίσματα να ενωθούν, το τζάμι να σπάσει, να πέσουν όλες μαζί πάνω μου και να ρουφήξουν όλο το νερό που κουβαλούσα στη σάρκα μου μέχρι να πεθάνω. Μια ηλίθια φωνή με απέσπασε από τις μύχιες σκέψεις και τους φρικτούς παραλογισμούς που απολάμβανα. Ποιος τόλμησε να μιλήσει; « Κοιτάζετε κάτι συγκεκριμένο;» με ρώτησε ενοχλημένη η γυναίκα που

παρεμβαλλόταν ανάμεσα σε μένα και τις αδυσώπητες ρουφήχτρες. Κι όμως, ήμουν σίγουρη πως λίγο πριν το λεωφορείο ήταν εντελώς άδειο. « Όχι» της απάντησα. « Μα πώς όχι; Τόση ώρα με κοιτάζετε επίμονα. Έχετε κολλήσει το βλέμμα σας επάνω μου» «Και ποιος σας είπε πως εσείς είστε κάτι συγκεκριμένο;» αποκρίθηκα με αναίδεια κι όσο πιο αυθάδικο τρόπο είχα στο πετσί μου. Άρχισε να με βρίζει. Την αγνόησα για να μην της ορμήσω. Επέστρεψα το βλέμμα μου στο επικίνδυνο κοπάδι. Ήταν πιο ευχάριστο να ασχολούμαι μαζί του παρατηρώντας και προβλέποντας την επικείμενη επίθεση του εναντίον μου. Τα φώτα από τα αυτοκίνητα που μας προσπερνούσαν στο αντίθετο ρεύμα του δρόμου με ζάλισαν εμετικά. Βάζοντας τα χέρια μπροστά από το πρόσωπο μου, προσπάθησα να αποφύγω τις αντανακλάσεις τους ˙ αναβόσβηναν σαν φλας μηχανής μέσα στα μάτια μου με ταχύτητα που δεν μπορούσα να εξηγήσω ούτε να προλάβω. Ένας εκκωφαντικός ήχος σκέπασε την υστερική φωνή που μου τρυπούσε τα αυτιά. Το στόμα της γυναίκας συνέχισε να ανοιγοκλείνει με μανία, βουβό. Όλα τα τζάμια έσπασαν απότομα δημιουργώντας ένα καταρράκτη από κρύσταλλα στη μέση του διαδρόμου. Υδάτινες βδέλλες ξεχύθηκαν από παντού, άλλες γλιστρούσαν από τα μικρά γυαλάκια που είχαν απομείνει στο πάτωμα, άλλες σέρνονταν από τις χαραμάδες D2

διηγηςεις

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

των παραθύρων προς τα μέσα κι όλες μαζί ενώνονταν με στόχο την γυναίκα, κολλούσαν μία μία ή πολλές μαζί πάνω της, σκαρφάλωναν από τα πόδια της ως το κεφάλι και της ρουφούσαν το νερό παλλόμενες σαν μικρά αποστήματα με πύον. Εκείνη συνέχισε να βρίζει με την ίδια μανία κι αυτή ήταν η μόνη προσπάθεια που έκανε για να σωθεί ώσπου έχασε τον έλεγχο των αισθήσεων της. Χωρίς να το ξέρει με είχε σώσει. Πήγα από περιέργεια κοντά της. Στάθηκα από πάνω της. Έδειχνε να είναι νεκρή αλλά αυτό δεν έλεγε τίποτα γιατί και πριν την επίθεση πάλι νεκρή έδειχνε να είναι. Είχε μείνει από αυτήν ένα φρικτό στεγνό κουφάρι. Το δέρμα της είχε κολλήσει πάνω στο σκελετό της κι έτσι μπορούσα να διακρίνω κάθε της οστό. Σκέφτηκα πως θα ήταν εξαίρετο δείγμα ανατομίας στην Ιατρική. Τα χείλη της σουφρωμένα αποκάλυπταν μια σειρά από κίτρινα γερασμένα δόντια. Ούρλιαξα. Δεν ξέρω γιατί. Δεν θυμήθηκα ποτέ την αιτία. Ο τσιριχτός ήχος του φρεναρίσματος πάνω στην βρεγμένη άσφαλτο σκέπασε το ουρλιαχτό μου. Φαντάστηκα πως το λεωφορείο θα συντριβεί κι έκλεισα τα μάτια μου για να μην δω το τέλος. Όταν βρήκα ξανά τη δύναμη να τα ανοίξω, γύρω μου υπήρχαν πολλοί αναστατωμένοι από το φρενάρισμα άνθρωποι που συνομιλούσαν μεταξύ τους αναρωτώμενοι τι είχε συμβεί. Εγώ, κρεμόμουν όρθια από μια λαβή. Είχα σφίξει το χερούλι με όλη μου τη δύναμη. Δεν μπορούσα

να απελευθερώσω το χέρι μου από την πίεση που ασκούσα. Κοίταξα τα τζάμια. Όλα στη θέση τους, πεντακάθαρα. Πανικοβλήθηκα και σπρώχνοντας εχθρικά όποιον έμπαινε ανάμεσα σε μένα και την έξοδο, βρέθηκα στην πόρτα .Μόλις άνοιξε, πετάχτηκα έξω. Ξεκίνησα να περπατάω με βήματα ακανόνιστα και τρεμάμενα πόδια. Άφησα όποιο φύλλο ήθελε, να κολλήσει κάτω από τις μπότες μου κι αγνόησα την σιχαμένη μυρωδιά του υγρού χώματος, επιτρέποντας της να με τυλίξει μαζί με το πέπλο υγρασίας που στρωνόταν λίγο λίγο πάνω μου. «Δεν είναι δικό μου το φταίξιμο. Ας μην είχε ανέβει αυτή η σκύλα στο λεωφορείο. Πήγαινε γυρεύοντας!» μονολόγησα κάπου μέσα βαθιά σε ένα σκοτεινό μέρος του μυαλού μου. Αναζήτησα τη βροχή κοιτώντας ψηλά στα σύννεφα κι άρχισα να τρέχω μηχανικά ενώ αυτό που ευχόμουν, ήταν να πέσει όλη επάνω μου και να με κάνει μούσκεμα μέχρι το κόκκαλο.

23

Μα ποιος Ειναι ο ΜπαρτλΕΜπυ;

αρθρο

Της θεοδώρας τζόκα Όλοι έχουμε έναν Μπάρτλεμπυ μέσα μας! Ναι, ναι, ξέρω τι σας λέω! «Και ποιος είναι αυτός ο Μπάρτλεμπυ που όλοι κρύβουμε μέσα μας» θα μου πείτε. Κι εγώ θα σας απαντήσω με τον ίδιο ατάραχο και εκνευριστικό τρόπο που απαντάει ο Μπάρτελμπυ στον εργοδότη του: «Θα προτιμούσα να μην…» Μ’ αυτά τα εξοργιστικά λόγια, ο αξέχαστος και αινιγματικός λογοτεχνικός ήρωας του Χέρμαν Μέλβιλ στην αριστουργηματική νουβέλα «Μπάρτλεμπυ o Γραφιάς» σηκώνει το μικρό του ανάστημα και διαολοστέλνει, με την ήρεμη παθητική του αντίσταση, όχι μόνο τον εργοδότη του αλλά ολόκληρο το κατεστημένο μαζί. Ας πάρουμε τα πράγματα όμως από την αρχή. Γνωρίζουμε τον Μπάρτλεμπυ μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του εργοδότη του, ο οποίος τυγχάνει να είναι ένας διακεκριμένος και καλόκαρδος δικηγόρος, ο οποίος προσλαμβάνει τον Μπάρτλεμπυ ως γραφιά στο γραφείο του στη Γουώλ Στρητ. Το γεγονός ότι το γραφείο του δικηγόρου βρίσκεται στη Γουώλ Στρητ αποτελεί ένα δριμύτατο κατηγορώ ενάντια στη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος που βάζει το χρήμα πάνω από τον άνθρωπο.

Τις πρώτες μέρες ο Μπάρτλεμπυ δουλεύει πυρετωδώς και ο εργοδότης του είναι ενθουσιασμένος με την απόδοση του. Σύντομα όμως ο χαμηλών τόνων ήρωας ή αντιήρωας αλλάζει συμπεριφορά και αρνείται πεισματικά να κάνει ό, τι του ζητάει ο εργοδότης του, λέγοντας ξανά και ξανά: «Θα προτιμούσα να μην». Ο δικηγόρος αν και ξαφνιάζεται με την κατηγορηματική άρνησή του υπαλλήλου του να εκτελέσει τις προσταγές του δείχνει μεγάλη υπομονή και προσπαθεί να καταλάβει την αντισυμβατική συμπεριφορά του Μπάρτλεμπυ. Τα πράγματα όμως χειροτερεύουν. Ο Μπάρτλεμπυ δεν κάνει άλλο τίποτα από το να κοιτάζει έξω από το παράθυρο στον τοίχο που ορθώνεται μπροστά του. Ο δικηγόρος αναγκάζεται να τον απολύσει αλλά ο Μπάρτλεμπυ όχι μόνο δεν φεύγει λέγοντας και πάλι την περίφημη ατάκα του «Θα προτιμούσα να μην» αλλά εγκαθίσταται μόνιμα στο γραφείο του δικηγόρου με το ‘έτσι θέλω’. Όταν ο δικηγόρος του λέει πως πρέπει να φύγει αρνείται πεισματικά με τα ίδια λόγια: «Θα προτιμούσα να μην». Ο δικηγόρος αναγκάζεται να μεταφέρει το γραφείο του σ’ άλλο κτίριο. Οι νέοι ενοικιαστές του παλιού γραφείου δεν μπορούν να βγάλουν τον Μπάρτλεμπυ έξω. Καλούν την αστυνομία και ο Μπάρτλεμπυ καταλήγει στη φυλακή όπου κι εκεί ο αντικοινωνικός μας ήρωας αρνείται να κάνει οτιδήποτε ακόμη και να φάει. O δικηγόρος 24

sodeia.net

Herman Melville | 1919-1891

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

αρθρο

τον επισκέπτεται και προσπαθεί εις μάτην να επικοινωνήσει μαζί του. Μια μέρα, σε μια άλλη του επίσκεψη, τον βρίσκει να κείτεται νεκρός μπροστά από τον τοίχο του προαύλιου της φυλακής. Ο Μπάρτλεμπυ έχει πεθάνει από την πείνα. Ο χαρακτήρας του Μπάρτλεμπυ έχει προβληματίσει κριτικούς από την πρώτη εμφάνιση του διηγήματος το 1853. Πάρα τη θυελλώδη συζήτηση που έχει κατά καιρούς προκαλέσει ο ιδιότυπος χαρακτήρας του Μπάρτλεμπυ, κανείς δεν έχει καταφέρει να εξιχνιάσει την ανεξήγητη και αψυχολόγητη συμπεριφορά του. Τι είναι τελικά αυτός ο Μπάρτλεμπυ; Ένας

φωτισμένος γκουρού; Ένας ειρηνικός επαναστάτης; Η απλά ένας τρελός; Ό, τι και να είναι, ένα πράγμα είναι σίγουρο• ο Μπάρτλεμπυ εντυπώνεται ανεξίτηλα στο μυαλό του αναγνώστη και μένει αξέχαστος. Ίσως γιατί ο ήσυχος, συνεσταλμένος και αντικομφορμιστής Μπάρτλεμπυ τολμάει να κάνει αυτό πού όλοι μας κρυφά θα θέλαμε να κάνουμε: να πούμε ένα μεγάλο ΟΧΙ σε κοινωνικές προσταγές, αποδεκτές νόρμες και περιοριστικούς κανόνες και να διαολοστείλουμε όποιον δεν μας αρέσει. Ίσως και γι αυτό ο Μέλβιλ τελειώνει την ιστορία του Μπάρτλεμπυ με τα λόγια: Ω Μπάρτλεμπυ, Ω ανθρωπότητα!

25

Ποιητικός

Λ όγος

ποιηςη

Αλλά σε φώναζαν Μαρία Σε κάποια απ τις ρυτίδες μου που σκάλισε ο χρόνος υπάρχουν όλα τα ονόματα με τα οποία ζούσα Στις εκδορές του δέρματος διαβάζονται οι γλώσσες των κατακτητών και μια προς μία οι γενιές που χάθηκαν από τα χώματα Στου Αραράτ τον ίσκιο με λέγανε Αράμ, Οχάμ, Μαλαχιάν κι εσένανε Ντζαγκχίγκ αλλά σε φώναζαν Μαρία όπως παντού δεν άλλαξες ούτε μια φορεσιά μονάχα στην πλευρά που κάηκε φυλάγεις την νυφιάτικη προσευχή Τώρα που ακόμη ένα κομμάτι ανατολής σχίζεται σέρνω τα δάχτυλα στους οργισμένους ουρανούς παρακαλώντας τα αδέρφια μου να με ονομάσουν σχιστόλιθο Ίσως έτσι μια μέρα να αντικρούσω τον Ήλιο καθώς στέγη θα γίνω σε ένα απόμερο σπίτι Ματθαίος Ματθαιάδης 26

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Η πρόκληση Όταν περάσεις τον χαρτοκόπτη ανάμεσα στις ενωμένες σελίδες άκοπου βιβλίου και σκίσεις την παρθενοραφή τους ίσως να νιώσεις την ηδονή των απελευθερωμένων τους αράδων. Αποκαλύπτονται στο φως, παίρνουν αέρα, φλερτάρουν με τα μάτια σου. Ακόμα και παρατημένα στο κομοδίνο διαλαλούν τη χαμένη παρθενιά τους. Πάει πια η ομοιομορφία στ’ ακροσέλιδα, πάει και το μεράκι του βιβλιοδέτη. Με τις ίνες του χαρτιού να προεξέχουν ακανόνιστα, η ερωτική ανατριχίλα της ανάγνωσης, αιώνια θα προκαλεί του παζαριού τ’ ανέγγιχτα βιβλία. Θοδωρής Βοριάς

ποιηςη

Πλην Φωτίζω απ’ το παρελθόν, καθρεφτίζων το μέλλον. Πληρώ τη στιγμή μ’ απεραντοσύνη... Τον αιώνα σημειωτόν... Το σπαθί που κρατώ, σφυρηλατημένο είναι στη λευτεριά. Μεταξύ πολέμου κι έρωτος ακροβατώ, στο τεντωμένο κι άκαμπτο σχοινί της ζωής μου˙ πλην αυτού, όλα θάνατος. Στράτος Κ.

27

Η εποχή που αναβάλλεται Η αγάπη μου δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αγωνία της άνοιξης για τον επερχόμενο θάνατο Ορφανή θα αιωρείται στου χρόνου τα πηγάδια με μάτια επαργυρωμένα από την οριστική αναχώρηση θα αναρωτιέται για τα λιγόθυμα φύλλα που στολίζουν τα κίτρινα μαλλιά της κι η αγάπη μου δεν θα είναι τίποτε άλλο παρά του φεγγαριού η αγωνία για την αυγή που οπλισμένη καραδοκεί κι εγώ δεν θα είμαι τίποτε άλλο παρά μια εποχή που συνέχεια αναβάλλεται Μαρία Ροδοπούλου

ποιηςη

Στους πέντε δρόμους Στους πέντε δρόμους χάνεσαι και στη ζωή ξεχνιέσαι γνωρίζοντας τους πονηρούς καιρούς που γράφουν ιστορία το χέρι σου κρατούν κι εσύ κοιτάς με απορία αυτούς που δε γνωρίσανε πως είναι «ν’ αγαπιέσαι». Και τους χαϊδεύεις ξέγνοιαστος, γεμάτος αξιοσύνη με μαεστρία έντεχνη που κανείς άλλος δεν έχει ρυθμός σε μουσική παράξενη απ’ το γερό σου χέρι σα του ζητιάνου τη χαρά όταν το κέρασμα αφήνει. Με πληγωμένο εγωισμό το χέρι σου αφήνουν μέσα σε μέρα άχρωμη, με σκόνη γεμισμένη από πατήματα βαριά που ήρθαν για να μείνουν, μα εσύ κρατάς φιλί αληθινό για την αγαπημένη και μνήμη ζωντανή να μη σε δουν θλιμμένο οι πονηροί καιροί, με τύψεις σε ήθελαν κρυμμένο. Ελένη Τζιαμουράνη 28

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

Φωταγωγός Τις νύχτες που καπνίζεις στον φωταγωγό Και φτύνεις τις άκρες απ’ τα νύχια σου στον τοίχο Εγώ σκαρφαλώνω στο παράθυρο του μπάνιου και σε κοιτάζω Μοιάζει η σκιά σου τόσο ευτυχισμένη και μόνη Ξέρεις τι έκανα σήμερα; Έβαλα γυναίκα να μου πλύνει τους τοίχους Κι εγώ ξυπόλητη σαπούνισα με δύναμη το πάτωμα Να φύγει η μοναξιά απ’ τα ντουβάρια Να μείνουν μόνο άνθρωποι Άνθρωποι και γέλια στο μπαλκόνι, δίπλα στα γεράνια Αν καμιά φορά αποφασίσεις να κόψεις το τσιγάρο, θα πεθάνω Μετράω μία μία τις αναπνοές σου, να ξέρεις Ένας μόνος δεν υπολογίζεται πολύς Ένας μόνος ίσον κανένας Ξέρεις τι είμαστε; Είμαστε πρωτότυποι Σώματα που κουβαλάνε σε τσουβάλια την ψυχή κομμάτι κομμάτι Περιπλανώμενοι, άστεγοι αστοί, απαρηγόρητοι Αν συναντηθούμε ποτέ στους δρόμους δεν θα σε αναγνωρίσω Ίσως μόνο από την μάρκα τα τσιγάρα ή τα μακριά σου δάχτυλα Ακούω ουρλιαχτά ξανά Αν είναι ξύπνιος κανείς να φωνάξει Κι εσύ Κι εσύ που όλο φουντάρεις γόπες από τον τρίτο Κι εσύ Ή σκάσε ή κλάψε

ποιηςη

Βασιλική Σπηλιώτη

29

Γνώρισα έναν άνθρωπο Γνώρισα έναν άνθρωπο Στο μετρό , στο λεωφορείο, στην στάση για το χτες Μιλήσαμε λίγο, κοιταχτήκαμε στα μάτια πολύ Νομίζω μου χαμογέλασε καθώς αλλάζαμε πορείες Γνώρισα έναν άνθρωπο Στη προβλήτα, στο καράβι για το γυρισμό Με κοίταξε απότομα, θυμωμένα Γνωριζόμαστε; μα χάθηκε πίσω από τον ελεγκτή Γνώρισα έναν άνθρωπο Στη σχολική αίθουσα, στο φροντιστήριο Ζήτησε δανεικά και το τετράδιο απουσιών Έσκισε μισές σελίδες και άλλες τόσες έφαγε Γνώρισα έναν άνθρωπο Στο γραφείο, στον προϊστάμενο παραγωγής Βγάλαμε φωτοτυπίες σε κιτρινισμένο ανακυκλώσιμο χαρτί Νομίζω με άγγιξε για μια στιγμή Γνώρισα έναν άνθρωπο Στην πορεία διαμαρτυρίας «ανύπαρκτης ζωής» Φωνάξαμε συνθήματα, τρέξαμε, τρομάξαμε ! … με κρατά ακόμα από το χέρι, ακόμα γνωριζόμαστε Erina Espiritou

ποιηςη

Ματαίωση Στου μπαλκονιού την κουπαστή ακουμπισμένη μια θάλασσα από πόλη ημερωμένη ταξίδι αρχίζει αλαργινό. Σταματώ ηλεκτρικές κεραίες φυλακίζουν τον ορίζοντα πυρίμαχοι θερμοσίφωνες σπαθίζουνε τον ήλιο σειρές ανταριασμένα ασπρόρουχα κουφάρια ανθρώπων μαρτυρούν κάτω βαθιά στο ύψος του μπετού. Ευσταθία Δήμου 30

sodeia.net

Ιούνιος ~ Αύγουστος 2014

ΒιΒλιο [ ]

Ο κόσμος της παραίσθησης

ποιηςη

Θέλω να βλέπω το δρόμο καθώς τρέχουν οι ρόδες πάνω του. Θέλω να δω που θα μας ταξιδέψει απόψε ο ουρανός να δω τα φώτα στη δίπλα λεωφόρο. Κορνίζες από παραμύθια πολλών περαστικών.

νεες αφιξεις

συλλογη ποιηματων

ΚαλοΚαιΡι 2014

Θέλω να δω την λάμψη αυτής της σκοτεινής μαγείας να γδέρνει το κορμί μου και αμέσως να τυφλώνεται με φώτα. Ναι, ναι θέλω να δω αυτό το ταξίδι στην χώρα των τρελών εναλλαγών. Μαρίνα Κουτσογιάννη Ελένη Γαλάνη [Παρκούρ] εκδόσεις Γαβριηλίδης

διανομη εντυπου

συλλογη ποιηματων

ISBN: 978-960-336-859-5

ΑΘΗΝΑ Επίκαιρα - IANOS - Κλεψύδρα - Λεμόνι - Πολιτεία - Πρωτοπορία - Χάρτες ΠΕΙΡΑΙΑΣ Νέος Κύκλος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΑΝOS - Κεντρί - Μπαρμπουνάκης ΛΑΜΙΑ Κεντρί Οιωνός ΜΥΤΙΛΗΝΗ Παπασωτηρίου - Χατζηδανιήλ ΠΑΡΟΣ Δημοτική Βιβλιοθήκη Παροικίας ΠΑΤΡΑ Πρωτοπορία - Πολύεδρο - Παπασωτηρίου ΣΠΕΤΣΕΣ Κέντρο Τύπου

Ελένη Τζιαμουράνη [Το άρωμα των ημερών] εκδόσεις Πολιτισμός ISBN: 978-960-99556-3-8

31

2009 - 2014 λογοτεχνικο περιοδικο

| σοδεια

5 χρονια ΕΛΕΥΘΕρΗΣ ΕΚΦραΣΗΣ Η ριζοΣπαΣτιΚΗ ΕΚδοτιΚΗ Φορμα ποΥ ΕιΣΗγαγΕ τΗ δωρΕαν ΕντΥπΗ ΛογοτΕχνια ΣτΗν ΕΛΛαδα info: www.sodeia.net