σοδειά τχ.18

ΔΕΚ 2013 - ΦΕΒ 2014

ΤΕΥΧΟΣ 18

5ο ΕΤοΣ ΕΚΔοΣΗΣ ISSN: 2241-2212

ΤριμΗνΗ ΠΕριοΔιΚΗ ΣυγΚομιΔΗ γραμμαΤων Και ΤΕχνων

Τα συναισθήμαΤα Τα οποια απορρέουν απο Τα ανΤικέιμένα, ή αναγκή για έμπορική συνδιαλλαγή, ακομα και οι αναμνήσέισ απο γλυκαναλαΤα έθιμα, συνθέΤουν Τήν καΤανοήσή Τήσ γιορΤήσ Των

ΧρισΤουγέ ννων. καθέΤι,

οφέιλέι πρωΤισΤωσ να ανΤικέιμένοποιήθέι , ωσΤέ σΤή συνέΧέια να έπιβέβαιωθέι.

διαδικα-

σια απαραιΤήΤή για να βρέι καθέ έννοια αιΤια υπαρξήσ και ένΤέλέι ορθοΤήΤα / αλήθέια. καλα χριστουγεννα

οΜαΔα εκΔοσΗσ

Δημήτρης Δικαίος Μαρία Ροδοπούλου Μπατίστας Μαλαματένιος υπεύθυνη ύλης Μαρία Ροδοπούλου σύνταξη - σελιδοποίηση Δημήτρης Δικαίος γραφιστική επιμέλεια Αννα Στράνη εξώφυλλο τεύχους παιδιά σε εξαθλίωση γλωσσική επιμέλεια - Διόρθωση Μπατίστας Μαλαματένιος Φωτογραφία - κολάζ Βάγγη Χατζησταμάτη σκιτσογραφία Γιώργος Ασημακόπουλος ιστοσελίδα περιοδικού sodeia.net ηλεκτρονικό ταχυδρομείο sodeia@ymail.com τηλέφωνο επικοινωνίας 694 717 600 5 κατηγορία εντύπου συγκομιδή και προώθηση λογοτεχνικών κειμένων εδρα παραγωγής Σπέτσες, Ελλάδα ταχυδρομική διεύθυνση ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΟΔΕΙΑ Ελλη Τζιάμου ΣΠΕΤΣΕΣ τ.κ.180 50 επιμέλεια προεκτύπωσης Μπατίστας Μαλαματένιος εκτύπωση - Βιβλιοδεσία Γραφικές Τέχνες ASO Ι. & Ε. Σαββογλίδου Ο.Ε. Χίου 49, Αθήνα. τ.κ.104 39 ISSN 2241-2212

τεύχος 18 συγγραφική ομάδα

κατά σειρά θεμάτων

Βασίλης Μίχος, Γιάννης Τόλιας, Κορνήλιος Ρουσάκης, Ζιζάνιο, Γιώργος Ρούσσος, Ματθαίος Ματθαιάδης, Μαρία Ροδοπούλου, Απόστολος Θηβαίος, Γεώργιος Ν. Σχορετσανίτης, Μπατίστας Μαλαματένιος, Ματίνα Αναγνωστοπούλου, Ισαβέλλα Μήτρου, Δημήτρης Τρωαδίτης, Κατερίνα Κατσίρη, Δημήτρης Δικαίος, Κωνσταντίνος Ιωαννίδης, Αλέξης Αντωνόπουλος, Σταμάτης Καβαλλάρης, Τζένη Κουφοπούλου.

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ή μέρος κειμένου, μόνο όταν αναφέρεται η πηγή του. Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν την άποψη των αρθρογράφων τους και όχι, του περιοδικού στο σύνολό του. Καλή Ανάγνωση επόμενο τεύχος από τις 15/03 στα βιβλιοπωλεία

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

περιεχόμενα

06

04 ΑπΟψη Λέξεις τρυφερές και αέρινες 05 θΕΣη Σκέψη και πράξη 06 θΕΑΤρΟ Βασίλης Ζιώγας 09 ΖιΖΑνιΟ Εφιάλτης από το μέλλον 10 ΚινημΑΤΟγρΑφΟΣ Meet John Doe (1941) 14 πΕΖΟ Σεβίγια 16 πρΟΣωπΑ Μήτσος Παπανικολάου

θεΑτρo

ΒΑσιΛησ ζιωγΑσ

10

ΚιΝημΑτογρΑφοσ

Meet John Doe - Frank Capra

16

20 ΟΔΟιπΟριΚΟ Μικρό οδοιπορικό στο Κ.Βιετνάμ 23 μΕΤΑφρΑΣη Aziz Nesin 24 ΔιηγηΣΕιΣ Ο δρόμος

προσωπΑ

μητσοσ πΑπΑΝιΚοΛΑοΥ περι ποιησησ

20

26 θΕΣη Τα δώρα των Χριστουγέννων 27 πΟιηΤιΚη πΑιΔΕιΑ Έκτωρ Κακναβάτος 28 πΟιηΤιΚΟΣ ΛΟγΟΣ 7 ποιητές γράφουν

οδοιποριΚο

στο ΚεΝτριΚο ΒιετΝΑμ

23

31 ΒιΒΛιΟ - νΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕιΣ Χειμερινές αφίξεις 32 ΤΕΛΕΥΤΑιΑ ΣΕΛιΔΑ Ταριχεύειν

μετΑφρΑση Αζιζ ΝεσιΝ

αυστηρή λογική τους. Τα παλάτια των αιθέρων – που τόσο συχνά χαζεύαμε και απεραντολογούσαμε – έχουν αναλυθεί από φυσικούς και πλέον δεν τους συγκινούν. ο ήλιος, που εμπνέει στην πλάση ζωή, είναι μια πύρινη σφαίρα ακόμη. δεν μας χαϊδεύουν πια οι λέξεις, τις έχουμε ξεχάσει. αν τις αφήνουμε ποτέ να μας συνεπάρουν σε μαγεμένα σύμπαντα αυτό συμβαίνει μονάχα στιγμιαία, πρωτού επιστρέψουμε στην αίθουσα της πλήξης για να γνωρίσουμε τις διαρθρωτικές λέξεις. ακόμη, επιπρόσθετα, επιπλέον κτλ. μα πού ξεχάστηκε αυτό το διαρκές “και” που, σαν να είχε γαντζωθεί στο στόμα μας στο δημοτικό, το αναμασούσαμε με κάθε ευκαιρία; πόσο πιο ζωντανά τα συναισθήματα τότε, πόσο πιο ένθερμη η λαχτάρα για ζωή! Τώρα πια, που ανέλυσαν και τη γλώσσα, πρέπει κανείς να χτίσει το δικό του άσυλο, στον δικό του χάρτινο παράδεισο να οχυρωθεί.

Λέξεις τρυφερές και αέρινες

αποψη

του Βασίλη μίχου Ίσως η μεγαλύτερη τραγωδία στην σπαραχτική ιστορία του ανθρώπου είναι η απέλπιδα προσπάθειά του να διδάξει τη γλώσσα. και πρόκειται πράγματι για ματαιοπονία έτσι όπως την προσεγγίζουν πια, γιατί οι λέξεις μεταφέρουν συναισθήματα που δεν αποστηθίζονται σαν μαθηματικοί τύποι – μονάχα το καταφέρνουν καρτερικά και ψιθυριστά, στα πιο ανήλια καλοκαιρινά πρωινά ή τις αφέγγαρες, ομιχλώδεις νύχτες. οι καθηγητές, προσεγγίζουν τις λέξεις σαν μουντζούρες στο χαρτί• τις αναλύουν μέχρι να ξεφτίσουν και μόνο τότε θεωρούν πως αξίζουν. Άλλοι, πάλι, παραμένουν ασυγκίνητοι – είναι οι εχθροί των συναισθημάτων, όσοι δεν γνώρισαν το σκίρτημα της καρδιάς και ξέρουν μόνο πώς να είναι συνηθισμένοι μεγάλοι. ξηλώνουν, όλοι αυτοί, κάθε ίχνος παιδικότητας και το αντικαθιστούν με την

4

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

Σκέψη και πράξη του γιάννη τόλια

Η σκέψη είναι διαδικασία του μυαλού. έπεξεργάζεται, συμπεραίνει και παίρνει αποφάσεις. αν έχει αρωγό και μια πλούσια φαντασία, τόσο το καλύτερο. ή πράξη είναι η εφαρμογή, η υλοποίηση της σκέψης. ή πράξη είναι μια σκηνή της ζωής, που συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις μας. γι’ αυτό κι εκτέλεση μιας πράξης είναι συγκλονιστική, από το ακαριαίο έως το αιώνιο της διάρκειας της.

θεΣη

κι αν το χέρι της σκέψης το κρατάει στοργικά ο αθώος ή ένοχος προσχεδιασμός, την πράξη την αποθεώνει η στιγμιαία επινόηση. Άλλωστε οι ανεξίτηλες στο χρόνο πράξεις είναι μόνο αυτές που απαρνήθηκαν τη μνήμη της σκέψης και αυτόνομα επιχείρησαν.

5

Ο ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΖΙΩΓΑ

θεατρο

του Κορνήλιου ρουσάκη

ο Βασίλης Ζιώγας γεννήθηκε στη θεσσαλονίκη το 1937. έγκατέλειψε την πόλη μικρός και εγκαταστάθηκε στην αθήνα. φοίτησε στο αμερικάνικο κολέγιο Ψυχικού, όπου, σε ηλικία 14 χρόνων, έγραψε κι ανέβασε το πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο Η ψευδομένη στάφυλος. ή πρώτη του εμφάνιση στον λογοτεχνικό στίβο έγινε με την ποιητική συλλογή 21 σπουδές για μικρό στίχο. σύντομα «αφήνει πίσω» του την ποίηση και στρέφεται στη θεατρική γραφή. ανήκει στους σημαντικότερους νεοέλληνες θεατρικούς συγγραφείς. στη δεκαετία του '50 ταξίδεψε αρκετά, έζησε για ένα διάστημα στο παρίσι κι έγραψε πολλά θεατρικά έργα, τα οποία παρουσιάστηκαν και δημοσιεύτηκαν στην έλλάδα και στο εξωτερικό. έπίσης, μετέφρασε για

πρώτη φορά στην έλλάδα έργα των ιονέσκο και μπέκετ, κατά παραγγελία της κρατικής ραδιοφωνίας.

“Η γραφή του συνδυάζει την ποιητική διάσταση με το πικρό χιούμορ και τον κυνισμό χωρίς να μπορεί να αναχθεί σε συγκεκριμένα λογοτεχνικά πρότυπα, ελληνικά ή ευρωπαϊκά. Συνδυάζει δημιουργικές επιρροές από τον υπερρεαλισμό, την ψυχανάλυση, το αρχαίο δράμα και την ελληνική λαϊκή παράδοση.”

6

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

θεατρο

Το πρώτο του θεατρικό έργο ήταν Το προξενιό της Αντιγόνης (1958). πρόκειται για ένα μονόπρακτο, μια κωμικοτραγική ιστορία μέσα από την οποία διακρίνεται ο πόνος και το παράλογο της ανθρώπινης ζωής, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον θίασο «δωδέκατη αυλαία» και στη συνέχεια από το έθνικό θέατρο και το κρατικό θέατρο βορείου έλλάδος. οι γονείς της αντιγόνης αδυνατούν να δεχτούν το θάνατο της αγαπημένης τους κόρης κι έτσι δημιουργούν την πεποίθηση πως βρίσκεται σε ταξίδι. διατηρώντας μέσα στο σπίτι τους την κάρα του κοριτσιού, τη στολίζουν νύφη και αναζητούν κάποιον για να την παντρέψουν, έστω και σαν νεκροκεφαλή, αφού δεν είχαν τη χαρά να τη δουν νυφούλα όσο ήταν ζωντανή. ακολούθησαν παρουσιάσεις του έργου από θιάσους της αυστρίας και της έλβετίας. αντίστοιχη πορεία στο εξωτερικό είχαν και τα μονόπρακτα Οι μπριζόλες και Η σταφίδα ή το ψυχοπαίδι. Το μονόπρακτό του Το λαστιχένιο φέρετρο ανέβηκε στις όπερες της βόννης και του βερολίνου, σε μουσική αργύρη κουνάδη. στην εργογραφία του συναντούμε ακόμη την Κωμωδία της μύγας, τα Πασχαλινά Παιχνίδια, το Μπουκάλι, τις Χρωματιστές γυναίκες.

γορικά στοιχεία, ξετυλίγεται στη σκηνή η πολύ σύνθετη ταυτότητα ενός σύγχρονου ανθρώπου και του κοινωνικού μοντέλου που αντανακλάται σ' αυτόν. για τα Πασχαλινά παιχνίδια (1965), που παρουσιάστηκαν με τον τίτλο Αστική Μυθολογία, το 1966, από την έλεύθερη σκηνή, ο κώστας γεωργουσόπουλος αναφέρει: «ή άγρια σάτιρα του μικροαστικού, η ποιητική φύση της εφηβείας και η γοητεία που ασκεί στον Ζιώγα η εξέγερση και η τρέλα που εκφράζει το ανορθόδοξο, παίρνουν σ' αυτό το έργο τη μορφή θεατρικά νόμιμου μανιφέστου. δεν είναι εύκολο έργο, έχει όμως μια αυθορμησία, με ευφορία στη γραφή, ώστε γίνεται κατανοητό, αν όχι με τη λογική, εξάπαντος με το ένστικτο του απλού θεατή. ο Ζιώγας διαθέτει μια ευθυβολία στην καταγραφή των καταστάσεων και ένα καταλυτικό χιούμορ, σχεδόν εμπρηστικό. Το έργο αυτό ερμηνεύει την ουσία των γεγονότων του πολυτεχνείου τέσσερα χρόνια προτού αυτά συμβούν».

στην Κωμωδία της μύγας, ο ανακριτής και ο δολοφόνος είναι τα δύο πρόσωπα που συγκρούονται σ' όλη τη διάρκεια του έργου. μέσα από μια φαρσική ανάκριση, με πολλά αλλη7

Το έργο Το μπουκάλι, διαδραματίζεται πριν και μετά την απελπισμένη έξοδο των ηρωικών πολιορκημένων του μεσολογγίου, την άνοιξη του 1826. ή μοναδική τροφή, ένα είδος παραθαλάσσιου χόρτου με το οποίο ξεγελούσαν τη πείνα τους οι πολιορκημένοι, έφερνε παραισθήσεις και παράλυση των άκρων στην αρχή, ενώ στο τέλος προκαλούσε το θάνατο. ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αυτό το ιστορικό πλαίσιο για να δώσει τον αληθινό ηρωισμό των ανθρώπων, που ορφανεμένοι από κάθε βοήθεια, ακροβατούν στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου, ενώ όσοι επιβιώνουν παγιδεύονται στο «μπουκάλι». στην πραγματικότητα, όσοι επέζησαν μετά την έξοδο είδαν την προδοσία του αγώνα και ένιωσαν το διχασμό του αγωνιστή. Οι Χρωματιστές Γυναίκες, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 1984, από το θέατρο του πειραιά, του Τάκη βουτέρη και της ανίτας δεκαβάλλα. ή εμφάνιση του στην ελληνική σκηνή έρχεται σε μια εποχή που το ελληνικό έργο ανθεί. έίναι η εποχή που το ελληνικό θέατρο, αρχίζει να κατευθύνεται προς μια νέα πορεία, αφού επί πολλά χρόνια και με σημαντικά έργα, ακολούθησε τις γενικές αισθητικές επιλογές που καθόρισε ο κάρολος κουν από την αρχή της λειτουργίας του θεάτρου Τέχνης. στην ακμάζουσα θεατρικά δεκαετία του 80, ο Ζιώγας επιχειρεί να φέρει στην ελληνική θεατρική πρακτική έναν διαφορετικό προβληματισμό.

θεατρο

ή παράσταση αυτή σηματοδότησε την εκ νέου ανακάλυψη του συγγραφέα από το κοινό και τους ηθοποιούς και εγκαινίασε τη δεύτερη περίοδο της παρουσίας στις ελληνικές σκηνές. αυτές οι νέες συνθήκες της ελληνικής θεατρικής πρακτικής που άφηναν πια χώρο για το ιδιότυπο έργο του βασίλη Ζιώγα, δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες για την υποδοχή του έργου και συνέβαλαν στην εδραίωση της παρουσίας του. Οι Χρωματιστές Γυναίκες αντιμετωπίστηκαν θετικά στο σύνολο τους από την κριτική. δυο γυναίκες, δυο αδελφές, η Έλλη και η Άννα, στην προσπάθεια τους να ξεφύγουν από το σκοτεινό παρελθόν που η οικογένεια τους τις εγκλώβισε, προκαλούν, «τσαλακώνονται», απελπίζονται, αναπολούν, θυμώνουν, αγαπιούνται, πεθαίνουν και ξαναγεννιούνται από τις στάχτες τους. δύο γυναίκες (ή μήπως όλες οι γυναίκες;) εγκλωβισμένες σε κάτι που το λένε παρελθόν προσπαθούν ν’ αντιμετωπίσουν το παρόν τους. Ένα αδιάκοπο παιχνίδι αντιπαραθέσεων θα τις οδηγήσει (;) στη λύτρωση... ο βασίλης Ζιώγας έφυγε από τη ζωή το 2001.

8

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

Εφιάλτης

από το μέλλον

zizanio #18 [αγραναπαυΣη]

Φαντάσου να ζεις στην έλλάδα μετά από 100 χρόνια. ναι το ξέρω ότι μόνο ο μητσοτάκης θα ζει τότε… δε θέλεις να το φανταστείς… ούτε κι εγώ, αλλά με παρηγορεί ότι μόνο θα το φανταστώ και δε θα το ζήσω. θα μπαίνεις το πρωί στο εξελιγμένο αυτοκίνητο σου, θα του λες την οδό που θέλεις να σε πάει και εκείνο μόνο του θα σε οδηγεί στον προορισμό σου. θα ακούγεται μια γλυκιά ηλεκτρονική φωνή: Τώρα βρισκόμαστε στην οδό «Ηλία Πακιστανομάχου» στα 770μ. θα στρίψω δεξιά στην οδό «Γεωργίου Voyager Παπανδρέου» όπου θα συνεχίσω για 1104μ. και έπειτα να στρίψω αριστερά στην οδό «Αδώνιδος Γεωργιάδου» πρώην «Ιπποκράτους». Στα 552μ. βρίσκεται ο προορισμός σας. Στην περιοχή υπάρχουν 8 διαθέσιμες θέσεις στάθμευσης τις οποίες εκμισθώνει η τρόικα. Η πιο κοντινή βρίσκεται σε απόσταση 11μ. από τον προορισμό σας και η πιο μακρινή 167μ. Το κόστος της θέσης στάθμευσης ρυθμίζεται με μνημόνιο που υπογράφετε, ύστερα από διαπραγμάτευση με τον υπάλληλο της τρόικας, ο οποίος βρίσκεται σε κάθε κενή θέση. Οφείλω να σας ενημερώσω, ότι εδώ και 100 χρόνια, ο μόνος που διαπραγματεύτηκε με την τρόικα ήταν ο ήρωας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, «Megas Ιωάννης Πρετεντέρης», ο οποίος αντιστάθηκε στην αξίωση των δανειστών η τηλεοπτική εκπομπή του να προβάλλεται εφτά ημέρες την εβδομάδα. Επίσης σας υπενθυμίζω, ότι οι δανειστές τελικά αποφάσισαν ότι η εβδομάδα θα έπρεπε να αποκτήσει οκτώ ημέρες για περισσότερο Πρετεντέρη. Από τότε καθιερώθηκε η εβδομάδα των οκτώ ημερών. Στα 70μ. μπορείτε να στρίψετε το κεφάλι σας Δεξιά, ώστε να θαυμάσετε την προτομή του σύγχρονου ήρωα στο κέντρο της πλατείας «Αντίσυντάγματος». ντριν - ντριν [υπένθυμισή]: Κύριε, θα ήθελα να σας θυμίσω, ότι το βράδυ έχετε υποσχεθεί στην κύρια, icinema. Ώρα: 22:00. Τόπος: «Villa-έτι Cinemas». Αίθουσα: retro. Ταινία: «Αντώνης ο ρεζίλης. Ο γλυκοψεύτης». Πρωταγωνιστούν: Αντώνης Σαμαράς, Αθηνόδωρος Προύσαλης, Νίκος Φέρμας. Η ταινία αποτελεί remake της, αρχαιολογικής σημασίας, κωμωδίας «Μήτσος ο ρεζίλης. Ο γλυκοψεύτης» με πρωταγωνιστή τον Σωτήρη Μουστάκα.

9

Meet John Doe - Frank Capra (1941) - ενα καυστικο σχολιο για τΗ ΔυναΜΗ του τυπου -

ΚινηματογραφοΣ

του γιώργου ρούσσου

10

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

ΚινηματογραφοΣ

sodeia.net Μια ταινία που είναι πάντα επίκαιρη, «ο λαός προστάζει» (Meet John Do) του φρανκ κάπρα με ένα πανέξυπνο σενάριο, (υποψήφιο για Όσκαρ), το οποίο αντιμετωπίζει ένα ευαίσθητο κοινωνικό θέμα, με καυστικό χιούμορ αλλά και ανθρωπιά. στα συν οι δύο υπέροχες ερμηνείες, από τον γκάρι κούπερ και την μπάρμπαρα στάνγουικ. ή εφημερίδα «μπούλετιν» αλλάζει διεύθυνση και στέλνει 40 εργαζόμενους στην ανεργία. μια απ’ τις απολυμαίνεις, η δημοσιογράφος αν μίτσελ (μπάρμπαρα στάνγουικ), στην τελευταία της στήλη δημοσιεύει ένα επινοημένο γράμμα με αποστολέα έναν ανύπαρκτο άνεργο που τον ονομάζει «Τζον ντο» - είναι το όνομα με το οποίο χαρακτηρίζονται στην αμερική οι αγνώστου ταυτότητος άνθρωποι, συνήθως νεκροί. ο επινοημένος «Τζον ντο», λοιπόν, σύμφωνα με το σενάριο της μίτσελ, έχει φτάσει σε σημείο απόλυτης απελπισίας και απειλεί ν’ αυτοκτονήσει την παραμονή των Χριστουγέννων, διαμαρτυρόμενος για τα κοινωνικά προβλήματα που τον έχουν ωθήσει στην ανεργία. ή διεύθυνση της εφημερίδας «τσιμπάει» με το «πιασάρικο» αυτό θέμα και επαναπροσλαμβάνει την αν. οπότε, η τελευταία βρίσκεται πλέον σε δύσκολη θέση, καθώς πρέπει πια να δημιουργήσει τον ανύπαρκτο υποψήφιο αυτόχειρα. ο κατάλληλος άνθρωπος εντέλει θα βρεθεί στο πρόσωπο του πρώην παίκτη του ρά-

γκμπι και νυν άστεγου λονγκ Τζον γουίλαμπι (γκάρι κούπερ). πλέον, τόσο η ίδια η δημοσιογράφος όσο και η εφημερίδα της θα εκμεταλλευτούν στο έπακρο την ιστορία και θα πληρώσουν τον γουίλουμπι για να παριστάνει τον Τζων ντο. ωστόσο, ο διευθυντής της εφημερίδας (Έντουαρντ Άρνολντ) θα θελήσει να χρησιμοποιήσει το τεράστιο κίνημα κοινωνικής μεταρρύθμισης που δημιουργήθηκε γύρω από τις "ιδέες" του Τζων ντο για τους δικούς του, επικίνδυνους πολιτικούς σκοπούς... ή ταινία «ο λαός προστάζει» (Meet John Do) που στη χώρα μας έχει προβληθεί επίσης και με τον τίτλο «ο ανθρωπος του δρόμου», είναι ουσιαστικά, το τρίτο και τελευταίο μέρος μιας τριλογίας «κοινωνικής κριτικής» του φρανκ κάπρα. έίχαν προηγηθεί οι ταινίες «Deeds Goes to Town» («ο πρίγκιπας των δολαρίων», 1936) και «μr Smith Goes to Washington» («ο κ. σμιθ πάει στην ουάσινγκτον», 1939). βασισμένο το φιλμ σε ένα ευφυές σενάριο, που προτάθηκε για Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου το 1942, η κλασική αυτή κοινωνική σάτιρα του φρανκ κάπρα, παρότι γράφτηκε και προβλήθηκε πριν από 72 ολόκληρα χρόνια, εν μέσω του 2ου παγκόσμιου πολέμου, έχει αξία διαχρονική και τα νοήματά της παραμένουν επίκαιρα, ειδικά στις μέρες μας. έξαιρετικά επίκαιρη, η ταινία του κάπρα μελετά την εξέλιξη μιας κατασκευασμένης δημοσιογραφικής ιστο1

τριών Όσκαρ σκηνοθεσίας, ενώ κατέχει κι άλλες τρεις ακόμα υποψηφιότητες. ο κάπρα, φημίζεται κυρίως για τις κλασσικές του κωμωδίες «κοινωνικής κριτικής», με σημαντικότερες τις: "συνέβη μια νύχτα" (It happened one night, 1934), "ο πρίγκιπας των δολαρίων" (Mr. Deeds goes to town, 1936), "ο κύριος σμιθ πάει στην ουάσινγκτον" (Mr. Smith goes to Washington, 1939), "ο λαός προστάζει" (Meet Jojn Doe, 1941) και βέβαια το κλασσικό "μια υπέροχη Ζωή" (It's a wonderful life, 1946). ο φραντσέσκο ροζάριο κάπρα, όπως ήταν το πλήρες όνομά του γεννήθηκε το 1897 στη σικελία. οι γονείς του μετανάστευσαν στο λος Άντζελες των ήπα, όταν αυτός ήταν έξι χρονών. σε μικρή ηλικία γράφτηκε στο σχολείο των τεχνών του λος Άντζελες και με το 1918 πήρε πτυχίο σαν χημικός μηχανικός. Όταν ξέσπασε ο α' παγκόσμιος πόλεμος υπηρέτησε στον αμερικάνικο στρατό, κόλλησε όμως την ισπανική γρίπη και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην αμερική με βαθμό ανθυπολοχαγού.

ΚινηματογραφοΣ

ιστορίας η οποία γίνεται αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης από τους φορείς της εξουσίας, σε μία χώρα που βιώνει μία κρίση όχι οικονομική αλλά πάνω απ' όλα, αξιών... ο σκηνοθέτης σχολιάζει με καυστικότητα και σαρκαστική διάθεση τη δύναμη του Τύπου και την επιρροή σε βαθμό πλύσης εγκεφάλου συχνά πυκνά των μέσων μαζικής ένημέρωσης, που διαμορφώνουν στάσεις ζωής και απόψεις του κοινωνικού συνόλου, τη λεγόμενη και ως πολυσυζητημένη «κοινή γνώμη». παράλληλα με την κριτική που ασκεί στον Τύπο ο κάπρα, δε διστάζει να δείξει μία άλλη αμερική. με διαρκείς αναφορές στη φτώχεια, στους άστεγους και τους άνεργους, αλλά και στη διαφθορά των αδίστακτων πολιτικών, ενώ παράλληλα εξυμνείται (σε σημείο σχεδόν «αγιοποίησης» στο τέλος) ο απλός άνθρωπος που καλείται να βιώσει στην καθημερινότητά του την εκμετάλλευση της τέταρτης εξουσίας... ο αμερικανός σκηνοθέτης, ιταλικής καταγωγής, φρανκ κάπρα (18971991) είναι μεταξύ άλλων κάτοχος

12

ΚινηματογραφοΣ

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

Το 1920 του δόθηκε η αμερικανική υπηκοότητα κι εκείνη την περίοδο ξεκίνησε να δουλεύει σε ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Το 1924, με δύο συναδέλφους του, τον σεναριογράφο ρόμπερτ ρίσκιν και τον κάμεραμαν Τζόζεφ γουόκερ, υπέγραψαν συμβόλαιο σαν ομάδα με την Columbia. μετά από μια σειρά επιτυχημένων ταινιών με την Columbia ήρθε η αναγνώριση με την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ το 1933 με την ταινία "κυρία για μια μέρα" (Lady For A Day), και τον επόμενο χρόνο η επιβράβευση με το Όσκαρ για την ταινία "συνέβη μια νύχτα" (It happened one night, 1934). μάλιστα αυτή η ταινία με πρωταγωνιστές τον κλαρκ γκέιμπλ και την κλοντέτ κολμπέρ, ήταν η πρώτη στην ιστορία του θεσμού που τιμήθηκε και με τα πέντε βασικά βραβεία Όσκαρ (ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου κι ερμηνειών). Τη δεκαετία του '30 φρανκ κάπρα,

κέρδισε άλλες δυο φορές το χρυσό αγαλματίδιο. συγκεκριμένα το 1936 για το "ο πρίγκιπας των δολαρίων" και το 1938 για το "δεν θα τα πάρεις μαζί σου" (You Can't Take it With You). κατά τη διάρκεια του β' παγκοσμίου πολέμου, ο κάπρα γύρισε ντοκιμαντέρ και αντιπολεμικές ταινίες, υπηρετώντας στο στρατό ως ταγματάρχης. έπιστρέφοντας απ' τον πόλεμο συνέχισε να δουλεύει ως σκηνοθέτης, κάνοντας ένα διάλειμμα οκτώ χρόνων τη δεκαετία του '50. Τελευταία του ταινία ήταν το "ή κόμισσα κι ο γκάνγκστερ" (A pocketful of miracles) του 1961 με την μπέτι ντέιβις και τον γκλεν φορντ, ενώ στη συνέχεια αποσύρθηκε. Το 1982 το αμερικανικό ινστιτούτο κινηματογράφου τον τίμησε με βραβείο προσφοράς στην 7η Τέχνη. ο φρανκ κάπρα, πέθανε στον ύπνο του το 1991 σε ηλικία 94 χρονών, αφήνοντας πίσω του ένα μοναδικό έργο.

13

Σεβίγια

Χλωμό της γης Φεγγάρι

πεζο

των ματθαίου ματθαιάδη και μαρίας ροδοπούλου Στάθηκε στο κέντρο του κενού απλώνοντας τα χέρια της σαν να αγκάλιαζε την έλλειψη. Τα μαλλιά της ανέμιζαν σαν αγριεμένα μαστίγια και στο πρόσωπό της ζωγραφιζόταν η νεκρή μαντόνα των δομινικανών. ή ιερά έξέταση των άδειων σημείων την είχε αφήσει τελευταία. σε λίγες ώρες θα περνούσε και η ίδια στην ανυπαρξία. οι καμπάνες του καμπούρη χρόνου χτυπούσαν ασταμάτητα και η μέρα είχε ενωθεί εις γάμου κενότητας με την νύχτα. οι στιγμές πάντα την καραδοκούσαν αφήνοντάς την έρμαιο των τελεσμένων. λες και έπινε νύχτα για πρωινό και την καθόριζε στην προσομοίωση της εκφοράς του ονόματός της. Όλο το αλφάβητο των δρόμων μύριζε από τα γράμματά της και τα ξεχαρβαλωμένα παγκάκια της πόλης χορτάριαζαν αναμνήσεις. Όπως τα δυο λευκά περιστέρια που στέκονταν ηττημένα στο σώμα της έτσι και τα ξεθωριασμένα σύμβολα στους τοίχους ανέδυαν το σβησμένο φως των μαλλιών της. ή σεβίγια με το παράδοξο καρφωμένο στα μαλλιά της περπατούσε γρήγορα πάνω στις πεσμένες μαρκίζες με τον καημό της θαμμένο κάτω από το σκουριασμένο μέταλλο. με χέρια κάθετα υπέγραφε τις μνήμες ,

στις πέτρες που σημάδεψε την κάθε επιστροφή. με τα δανεικά πουκάμισα που μύριζαν καπνό και σαπούνι στο φθαρμένο σακίδιο που κουβαλούσε, αυθόρμητα άλλαζε στις ξαφνικές στάσεις. κάτω από την βροχή των φειγ βολάν, κάτω από τα γκράφιτι των επαναστάσεων. στα ξεβαμμένα αντίσκηνα των εραστών ενεχυρίαζε την σπουδαία της ανακάλυψη. απέναντι μια βάρκα προσαραγμένη στο σπασμένο πεζοδρόμιο έψαχνε τα κουπιά της και το άλμπουρο τραγουδούσε την λησμονιά των παλιών μονοπατιών. ω πόσο νοσταλγούσε εκείνο το μπουκάλι που μέσα του ταξίδευε μια φρεγάτα με το χλωμό φως του φεγγαριού στα κατάρτια της. κάποτε κι εκείνη ήταν μέλος της banda de rosa blanca . Έφτιαχνε στεφάνια με πεφταστέρια και ουρές χελιδονιών , τάιζε σύννεφα το απομεσήμερο κι έπειτα ξέθαβε από τον ίσκιο τη σκουριασμένη σκαλωσιά και μοίραζε κρασί στα γιασεμιά μέχρι να ανθίσουν. Τίποτα δεν έκοβε στην μέση τους δρόμους ούτε καν οι μεταμφιεσμένοι απατεώνες με τα δάκρυα στο στόμα και τ αγκάθια στα καλυμμένα μάτια τους. στα επαρχιακά πανδοχεία την κερνούσαν τη λύπη του εσπερινού 14

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

πεζο

κι εκείνη δώριζε καρπισμένο σώμα. Τα δωμάτια έπαιρναν το σχήμα της αγάπης της ενώ η σεβίγια έψαχνε την εποχή των σταφυλιών. Ένας αμπελουργός της έδειξε τον ουρανό και κάθισαν μαζί να περιμένουν την βροχή. στα μεσοφόρια κεντούσε τα δάκρυα μαζί με τους χυμούς των θερισμένων υποσχέσεων. Όταν θέριευε ο δρομέας ξεδίπλωνε το μαντίλι και τάιζε το στόμα του χώμα ανδαλουσιανό και ξερά σύκα πάνω σε μια ελιά που κάρπιζε ασταμάτητα από το βάρος του έρωτα περίμεναν την δροσιά του θεού. πέρα από το στερημένο όνειρο άκουγαν τις οπλές των άγριων αλόγων που έσπαζαν τις πέτρες για να φυτρώσει πέλαγος. αν άπλωνε τα βλέφαρα ένοιωθε πως θα έπινε το νερό της σιέρα. «ω σεβίγια της γης γλυκό ψωμί». Το ήθελε, το ζητούσε, όχι για αυτήν, μα για τον απελπισμένο της καρπό. Όταν ξάφνου στα πόδια τους γκρεμίστηκε ο ουρανός παρασέρνοντας το χλωμό φεγγάρι, στην άβυσσο, μαζί του κανείς δεν πρόκαμε ούτε μια προσευχή κραυγήνα ψελλίσει. από ερείπια μήτρα ιστορία ανθρώπου δε γεννιέται. ο επίλογος δεν γράφτηκε ποτέ. δε χρειάστηκε.

15

«ΤΟ ΑΛΑΘΗΤΟ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟ» Μήτσος παπανικολάου, περί ποίησης.

δοΚιμιο

Του Απόστολου θηβαίου

16

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

δοΚιμιο

«Μικρή μας παρηγοριά μένει το χαμένο.» με τούτη τη δήλωση, να συμπυκνώνει ολόκληρη τη γεωμετρία του, ο μήτσος παπανικολάου μας εκμυστηρεύεται τα «τραγούδια» της ψυχής του, έτσι όπως γράφτηκαν μες στην τραγικότητα μιας εποχής, στη μετάβαση από το «μέσον» προς το μέλλον. ο μήτσος παπανικολάου, δοσμένος απλόχερα στα πάθη, διατήρησε την ελάχιστη ισορροπία του μέσω της ποίησης. δεν κατόρθωσε βεβαίως να υπερβεί τον ίδιο του τον εαυτό, αλλά με βεβαιότητα κατάφερε με έναν κομψό, βαθιά ανθρώπινο τρόπο να περιγράψει τα πιο σκοτεινά τοπία της ψυχής του, έτσι όπως διαμορφώθηκαν από το χρωστήρα μιας τραγικής ιστορικής συγκυρίας. ή απρόσμενη καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού, το ξόδεμα των φίλων και των ανθρώπων σε έναν μάταιο αγώνα, η μοναξιά μιας πόλης που δεν αποτέλεσε ποτέ φιλόξενο τόπο για τον ίδιο, αλλά και η συνειδητή επιλογή του περιθωρίου, διαμόρφωσαν βιωματικά την ποιητική του μήτσου παπανικολάου και σχημάτισαν τις λέξεις των στίχων του. «Πάγωσαν οι μάσκες στις βιτρίνες», γράφει ο παπανικολάου και σε τούτο το στίχο καθρεφτίζεται ολόκληρη η διάψευση των ηθικών και κοινωνικών κανόνων. ή απώλεια του «ανθρώπινου» στοιχείου, συνιστά ίσως το κίνητρο της κραυγής που εκκωφαντικά ακούγεται στο βάθος αυτής της ποίησης. ο μήτσος παπανικολάου, στιχουργώντας μια τόσο θλιμ-

μένη και προσωπική ποίηση, περιγράφει με τα πιο ζωντανά χρώματα τη μελαγχολία ενός ανθρώπου που βίωσε το σκληρό, κοινωνικό αποκλεισμό, την εγκατάλειψη, το αδιέξοδο ενός λανθάνοντος ερωτισμού. Ίσως ενός ανεκπλήρωτου ερωτισμού, μια και τούτο το στοιχείο του «ανολοκλήρωτου» συνιστά την αιτία για την άνευ παράδοση του ποιητή στη δαιμονιώδη μούσα του. Το καβαφικό υπόδειγμα, με την ουδέτερη αναφορά στους πραγματικούς ή τους κατά φαντασίαν εραστές, οι ουδέτερες αναφορές που δεν επιτρέπουν σε καμιά περίπτωση τη διαμόρφωση ξεκάθαρων συμπερασμάτων για τις ερωτικές επιλογές του ποιητή, οι διαρκείς υπόνοιες, έτσι όπως προκύπτουν στους στίχους του, η ειρωνεία, η επίδειξη μιας παροιμιώδους αυτοσυνείδησης. Όλα τούτα εσωκλείονται στην έννοια του «ερωτισμού», όπως εκδηλώνεται και προφέρεται από τον ίδιο τον μήτσο παπανικολάου. Άλλοτε η επιλογή σε δεύτερο ενικό πρόσωπο θα καταστήσει την όποια εκφορά επικίνδυνα προσωπική, σαν μια ευθεία αναφορά προς τον αναγνώστη και τα μυστικά του, ίσως και τον ίδιο τον ποιητή που πια έχει απωλέσει τον τρόμο απέναντι στις δίνες του ψυχισμού του και άνευ όρων παραδίνεται στο παρανάλωμά τους. στο ποίημα «φαύνοι», ο παπανικολάου θα ορίσει την πίστη του, την προσωπική του θρησκεία, θα αναδείξει τον έρωτα ως τη μόνη και στερνή κοινωνία των ανθρώπων, η οποία συντε-

17

δοΚιμιο

λείται μεταξύ των και συνιστά την έκφραση του πιο βαθιού, του πιο αληθινού δόγματος. ο θάνατος έρχεται πάντα δεύτερος, πιότερο λυτρωτικός, ίσως γιατί δεν μπορεί και τούτο ποτέ δεν θα συμβεί να μπορέσει δηλαδή να συγκριθεί το χάσμα της απώλειας με τη συνειδητή, την άλλη απώλεια του εαυτού, όπως αποσβένεται μες στο σώμα του άλλου. ο παπανικολάου θα ταυτίσει την καθαρή ποίηση που επιδιώκει με τον καθαρό, τον αγνό έρωτα, εκείνον που υπερβαίνει τα εγκόσμια, γίνεται λύτρωση, γίνεται πάθος, ορθώνει το μνημείο της πιο σπουδαίας αυταπάρνησης, της πιο αιώνιας εξάντλησης. ο ύπνος που μνημονεύεται σε κάποιο από τα ποίηματά του, δεν είναι παρά ο αρχαιοελληνικός χαρακτήρας, αδελφός του θανάτου, εκείνος που με την καταλυτική του παρουσία μπορεί να γεμίσει ολόκληρη την ύπαρξη, μπορεί να οδηγήσει έπειτα στη σωματική και πνευματική αναγέννηση. και ίσως ετούτη να είναι η πηγή μιας αδιόρατης αισιοδοξίας που διαφαίνεται στη στιχουργική του παπανικολάου. γιατί κανείς δεν υπήρξε ποτέ ποιητής που να μην διατήρησε μέσα του βαθιά μια αισιοδοξία, μια ελπίδα και ας είναι η τελευταία η φρενήρης απάτη των ανθρώπων. και ας φάνηκαν όλοι τους, ακόμα και οι σπουδαίοι γάλλοι του 19ου αιώνα τόσο απόλυτα ταπεινωμένοι, τόσο αγωνιώδεις. έίναι γιατί, όπως και ο παπανικολάου, έτσι και εκείνοι, τηρουμένων των αναλογιών και των εμπειριών, δεν μπόρεσαν να ξεπερά-

σουν τη βαρβαρότητα ενός πολιτισμού, μιας κοινωνίας που ακόμα και σήμερα υποστηρίζει τις επιταγές του συρμού, ενώ από την άλλη επιτρέπει την ύπαρξη ενός σκληρού και ανέσπερου περιθωρίου. με τούτο στο νου, ίσως να μπορέσουμε κάποτε να διακρίνουμε τη φωτεινή πλευρά της τραγικής ποίησης. σε αυτήν ανήκει και η στιχουργική του παπανικολάου. ο μήτσος παπανικολάου διαμορφώνει μια ποίηση, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ανεξάρτητο προς την παράδοση φαινόμενο. ο ποιητής θα διατηρήσει τις φόρμες, τους ρυθμούς και τα μέτρα, τις ομοιοκαταληξίες, τον έντονο λυρισμό, το στοιχείο της ειρωνείας, έτσι όπως αναδείχτηκε ως πρωτεύον στην καρυωτακική ποίηση και παρέμεινε καίριο χαρακτηριστικό της εξαιρετικά, παραγωγικής γενιάς του 1930. Ταυτόχρονα όμως, ο παπανικολάου, πέρα από την αδιαμφισβήτητη ειλικρίνεια με την οποία συντάσει τον ποιητικό του λόγο, εντάσει σε αυτόν και μια τόλμη εκφραστική, αντίστοιχη με την καβαφική. αναξαρτήτως αν η επιρροή είναι μια διάφανη πραγματικότητα, δεν πρέπει να λησμονούμε πως ο παπανικολάου, όπως και ο αλεξανδρινός ταύτισαν σε μεγάλο βαθμό την πολύ προσωπική τους πράξη με το στίχο και δεν επέτρεψαν να κατηγορηθούν για μια ψευδή και ασυγχρόνιστη ποίηση. ή ζωή μερικών ανθρώπων συνιστά άλλωστε μια πρόζα, ένα κείμενο όπου κάθε φράση χωνεύεται μες στην άλλη και δεν έχουν σημασία οι λέξεις, μα μο-

18

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

δοΚιμιο εικαστικά

νάχα οι φράσεις, όπως οι πράξεις και μόνο όταν επιστρατεύσουν την περιεκτικότητα της ποιητικής λειτουργίας μπορούν να μεταδώσουν κάποιους από τους σπασμούς τους. με το βλέμμα του στραμένο προς τον άνθρωπο ο παπανικολάου δεν παράγει μια εργαστηριακή ποίηση, αφού δεν έχει ανάγκη από εργαστήρια, έτσί όπως τραγική νιώθει ο ίδιος την ποίηση να τον ορίζει. οι αυτοαναφορές, ο έντονος λυρισμός, η επιρροή του νεοσυμβολισμού, κατάκτηση της γενιάς του, η νοσταλγία όπως αναδεικνύεται με τη χρήση παρατατικών και επίμονων χρόνων, η υπαρξιακή αγωνία πάντα αντιμέτωπη με τον κυνισμό του χρόνου, η περιεκτικότητα στη χρήση λεκτικών σχημάτων, όλα τούτα χαρακτηρίζουν την ποίηση του μήτσου παπανικολάου. πάντα όμως, λαμπρό, πάνω από όλα τα παραπάνω, στέκει το στοιχείο της ενδοσκόπησης, η οποία επιβάλλει στον ποιητή, να θεωρήσει τα πάντα, ακόμα και την ίδια την ιστορία, ως ένα αποτέλεσμα ανθρώπινων προθέσεων και όχι ως μια ξεχωριστή και αυτόνομη εξέλιξη που ξεπερνά τα ανθρώπινα ή τα καταργεί. Άλλοτε ως πρόζα και άλλοτε ως στίχος, απόλυτα οριζόμενος από τα στοιχεία της ποίησης, ο λόγος του παπανικολάου συνιστά έναν λόγο μοντέρνο, διακριτικά επικίνδυνο, ανάλογο με τον τρόπο που ο ποιητής αντίκρυσε το βίο του. έίναι γεγονός πως ο μήτσος παπανικολάου, συνιστά έναν ακόμα ποιητή, ο οποίος ζει στη σκιά του κώστα καρυωτάκη. έίναι σαφές πως η καρυωτακική ποίηση, η ομώνυμα σχολή, όπως προέ-

κυψε στα χρόνια που ακολούθησαν ξεπερνά σε δυναμική το λόγο άλλων ποιητών της περιόδου, όπως ο παπανικολάου ή ο ναπολέων λαπαθιώτης. έκείνο όμως που δεν ξεπερνιέται και ποτίζει συνέχεια και ανανεώνει με ένα τρόπο ξεκάθαρα νεανικό την ποίηση του παπανικολάου ή του λαπαθιώτη, δεν είναι άλλο από την ικανότητα τους να ζουν ανάλογα με το στίχο τους. δεν είναι άλλο από το θάρρος που επέδειξαν και εμπρός σε όλα τα εμπόδια της ζωής, κατόρθωσαν να ορθώσουν το ανάστημά του και να αντισταθούν με όρους ποιητικούς. ή μοναξιά τους ήταν απαραίτητη για την ανάδειξη της τραγικότητάς τους. οι στίχοι τους αληθινοί, δίχως περιττά στολίδια, έγιναν τραγούδια. και τούτο είναι το πιο σπουδαίο κατόρθωμα μιας ποίησης. να γίνει τραγούδι, να κάτσει μια μέρα πάνω στα χείλη των ανθρώπων. και τούτο γιατί όταν το αισθητήριο το πιο λαϊκό επιλέξει ένα στίχο ή έναν ποιητή για να τραγουδήσει τη μοναξιά του, τότε πρέπει να γνωρίζουμε πως βρισκόμαστε εμπρός σε μια σπουδαία ποίηση. σπουδαία όχι με όρους κριτικούς και τεχνικούς, σαν να έχουμε να κάνουμε με μια κατασκευή ενδιαφέροντος πρακτικού. μα σπουδαία και σημαντική γιατί συνιστά τον κοινό παρονομαστή της λύπης μας και έτσι εκείνη γίνεται λιγότερη και αντέχεται και ξεγελιέται. σε ετούτη την ξεχωριστή κατηγορία θα εντάξει ο γράφων την ποίηση του μήτσου παπανικολάου. έπιστρατεύοντας το αλάθητο, το λαϊκό του αισθητήριο.

19

Μικρο οΔοιπορικο στο κεντρικο ΒιετναΜ - από τη Χουέ στη Ντανάνγκ παρακάμπτοντας τα τούνελ -

οδοιποριΚο

Του γεωργίου Νικ. σχορετσανίτη To Hai Van Pass ή Deo Hai Van, το πέρασμα δηλαδή ενός ωκεάνιου σύννεφου στα βιετναμέζικα, είναι μια ορεινή διαδρομή περίπου είκοσι χιλιομέτρων στην έθνική οδό α1 του βιετνάμ, ένα γεωγραφικό κατά κάποιο τρόπο όριο ανάμεσα στις επαρχίες ντανάνγκ και Thua Thien-Hue. Το όνομά του αναφέρεται και παραπέμπει στη πυκνή ομίχλη που σηκώνεται από τη θάλασσα, μειώνοντας έτσι σε ορισμένα σημεία την ορατότητα της διαδρομής στο ελάχιστο. ιστορικά, το πέρασμα ετούτο ήταν ένας φυσικός διαχωρισμός μεταξύ των βασιλείων των Champa και Dai Viet. ο στριφογυριστός δρόμος του περάσματος για πολύ καιρό ήταν αληθινή πρόκληση για τους οδηγούς που ταξίδευαν μεταξύ των πόλεων Χουέ και ντανάνγκ. ή ολοκλήρωση όμως της σήραγγας Hai Van που παρακάμπτει το συγκεκριμένο πέρασμα εξέτρεψε την κυκλοφορία από το ορεινό πέρασμα και φυσικά βελτίωσε τις συνθήκες οδήγησης, δεδομένου ότι η περιοχή έγινε πολλάκις θέατρο σοβαρών σιδηροδρομικών, οδικών αλλά και αεροπορικών ατυχημάτων. ξεκινώντας με το μικρό λεωφορείοβαν από την πρωινή και ηλιόλουστη Χουέ, τίποτα δεν προμήνυε τις φυσικές συνθήκες του ορεινού περάσμα-

τος. στην αρχή ο δρόμος περνάει μέσα από τα μικρά βιετναμέζικα χωριουδάκια, το καθένα με τον υποφερτό κεντρικό δρόμο του, σχεδόν τον μοναδικό πάνω στον οποίο βρίσκονται εκπτυγμένες οι στενές για τους γνωστούς οικονομικούς λόγους προσόψεις των σπιτιών, οι συνήθεις αγορές με τα καταναλωτικά αγαθά ξαπλωμένα στα σκονισμένα πεζοδρόμια να βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη μπροστά απ’ τις γυναικούλες με το απαραίτητο κωνικό καπέλο τους, τα περισσότερα από τα σπίτια πάλι με τους ξύλινους πασσάλους από κάτω αφού οι κατά το δοκούν επανεμφανιζόμενες πλημμύρες είναι σχεδόν πάντα πανταχού παρούσες, τα ποδήλατα αλλά κυρίως τα μηχανάκια όπως άλλωστε παντού στη χώρα κατά εκατοντάδες φορτωμένα με εμπορεύματα, ζώα, έπιπλα, ανθρώπους, οικογένειες ολόκληρες, όνειρα καθημερινά, κι ότι άλλο εμφιλοχωρεί στη φαντασία και πρωτίστως η ανάγκη των καλοκάγαθων μεροκαματιάρηδων βιετναμέζων. βγαίνοντας απ’ τα χωριά απλώνονται στα μάτια οι απέραντοι μουσκεμένοι ορυζώνες, τα καταπράσινα χωράφια, μικρές λιμνούλες και κάπου μερικές μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες που φιλοξενούν συνήθως εκτροφεία γαρίδας και καραβίδας, 20

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

οδοιποριΚο

Κάποια μικρά νησάκια προς τα ανατολικά, στο Μεγάλο Ωκεανό, ξεκουράζουν περιστασιακά τους κουρασμένους αμφιβληστροειδείς.

κάποιες ξύλινες καλύβες εδώ κι εκεί κι ένα περιβάλλον που αρχίζει σταδιακά να σκοτεινιάζει περίεργα, ενώ ο δρόμος αρχίζει πια να παρουσιάζει περισσότερες στροφές και να σκαρφαλώνει σε ολοένα και ψηλότερα επίπεδα. Το πέρασμα Hai Van διασχίζει στην πραγματικότητα μια ορεινή προεξοχή από τα δυτικά και η οποία τελικά εξέχει ως χερσόνησος στη θάλασσα της νότιας κίνας. κάποτε αποτελούσε το όριο ανάμεσα στα βασίλεια του Dai Viet και των Champa, ένα διαχωριστικό όριο, μία γραμμή ανάμεσα στα κλίματα του βορείου και νοτίου βιετνάμ, κι ένα φυσικό εμπόδιο που προστατεύει την πόλη της ντανάνγκ από τους "κινέζικους ανέμους’’ που πνέουν από τα βορειοδυτικά. κατά τους χειμερινούς μήνες (νοέμβριος-μάρτιος) για παράδειγμα, αρκετές φορές ο καιρός στη βόρεια πλευρά του περάσματος είναι υγρός και κρύος, ενώ η νότια πλευρά μπορεί να είναι ζεστή και ξηρή. Το πέρασμα είναι γνωστό βεβαίως για τη φυσική ομορφιά του και πολ-

λοί έγκυροι ταξιδιωτικοί οδηγοί θεωρούν τη διαδρομή ίσως την ομορφότερη της χώρας. βουνά καταπράσινα γεμάτα υγρασία, πράσινους θάμνους και δέντρα, απ’ τη δεξιά μεριά οι συνεχόμενες κορυφές των βουνών κι απ’ την αριστερή ένας απέραντος μαγευτικός χώρος, η θάλασσα της νότιας κίνας με τις ακτές και κάπου-κάπου μερικά νησάκια να τροφοδοτούν το φόντο. Ένας δρόμος-πέρασμα, μια εγκαταλελειμμένη από τα περισσότερα οχήματα κορδέλα αισθητικής τελειότητας, ένας από τους καλύτερους δρόμους πλάι σε ωκεανό στον κόσμο. ή στρατηγική σημασία του περάσματος είναι εκ προοιμίου μεγάλη στην ιστορία του βιετνάμ αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα αποτέλεσε σημαντικό εμπόδιο σε οποιοδήποτε στρατό επιχείρησε να μετακινηθεί μεταξύ των βορείων και κεντρικών περιοχών της χώρας. Ίσως γι αυτό να ήταν και επίμαχο σημείο στρατιωτικών αμερικανικών βάσεων εδώ ψηλά σε τούτους τους λόφους πάνω απ’ το μεγάλο ωκεανό. παρατηρώ όσο μου επιτρέπει φυσικά η περιρρέουσα ομίχλη, κάποια υπολείμματά τους σε πλήρη αχρηστία για τα οποία μάλλον δεν ενδιαφέρεται κανένας πια. βεβαίως τα περισσότερα ήταν παλιά δημιουργήματα των γάλλων, τα οποία όμως αργότερα χρησιμοποιήθηκαν και εκσυγχρονίστηκαν από τους νότιους βιετναμέζους και τους αμερικανούς. έρειπωμένα κτίσματα, παρατηρητήρια, φυλάκια και υψίπεδα που κά-

21

οδοιποριΚο

κάποτε φιλοξένησαν την υπομονή, τις αγωνίες, τη μοναξιά και πολύτιμο και περίοπτο χρόνο αρκετών νεαρών αμερικανών στρατιωτικών, που σίγουρα δεν ήρθαν εδώ απ’ την άλλη μεριά του έιρηνικού ωκεανού να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. βεβαίως όχι μόνο δεν ενοχλούν αλλά ούτε καν απασχολούν τους φορτικούς κάποιες φορές μικροπωλητές αναψυκτικών, φρούτων και συνήθων αναμνηστικών, που βρίσκονται σχεδόν μέρα νύχτα εδώ πάνω, χωρίς πολλές απαιτήσεις απ’ τη ζωή και το σπουδαιότερο χωρίς να παραπονιούνται για τη μοίρα τους!

Αναμνηστικά για το πόλεμο εναντίον των Αμερικανών, εκεί που κάποτε υπήρχαν αμερικανικά αντιαεροπορικά συστήματα.

απ’ εδώ διέρχονται δύο κύριοι άξονες μεταφορών: ή εθνική οδός α1 που αποτελεί τον κύριο αυτοκινητό-

δρομο βορρά-νότου του βιετνάμ και η αντίστοιχη σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει επιμήκως τις δύο άκρες της μακρόστενης χώρας. ο δρόμος που διασχίζει το βουνό και το πέρασμα, αναρριχάται σε υψόμετρο πεντακοσίων περίπου μέτρων, περνώντας κάπως νότια της κορυφής Ai Van Son του βουνού των 1200 μέτρων, ενώ ο σιδηρόδρομος αγκαλιάζει την ακτογραμμή πιο στενά, περνώντας μέσα από μια σειρά σηράγγων. αμφότερες οι διαδρομές προσφέρουν αναρίθμητες εικόνες υψηλής αισθητικής απόλαυσης. με το άνοιγμα όμως της σήραγγας Hai Van, το 2005, της μεγαλύτερης σήραγγας στη νοτιοανατολική ασία, προσφέρεται μια εναλλακτική διαδρομή με μείωση του χρόνου ταξιδιού κατά μία ώρα περίπου, αλλά με τις ανάλογες βέβαια απώλειες της θέας των οργιαστικών τοπίων. αλλά πέρα απ’ την ομορφιά του, το πέρασμα είναι γνωστό, ως ήδη ελέχθη, για τη δυσκολία του. από πολλούς αιώνες πριν, όλοι ήταν ενήμεροι για τα προβλήματα που συνόδευαν το πέρασμά του. μάλιστα σε ένα ποίημά του, ο κυβερνήτης του νοτίου βιετνάμ, Phuc Nguyen Chu, με έδρα τη διπλανή αυτοκρατορική Χουέ, περιέγραφε το Hai Van ως το πλέον επικίνδυνο βουνό στο βιετνάμ. οι εκτροχιασμοί μέχρι πρόσφατα και οι βομβιστικές επιθέσεις πάντοτε ήταν συχνές εδώ. ή στρατηγική του θέση αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι έγινε συχνά θέατρο επιθέσεων από τους βιέτ μινχ.

2

οδοιποριΚο

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

Κάποτε χρησίμευαν. Σήμερα κανένας δεν ασχολείται μαζί τους!

κάποια στιγμή πάντως οι δρόμοι αρχίζουν να γίνονται κατηφορικοί, πά-

ντοτε ελικοειδείς, και η ατμόσφαιρα φαίνεται καθαρά πως αλλάζει. ή πυκνή ομίχλη διαλύεται σταδιακά, η ορατότητα αυξάνεται, το περιβάλλον καταπράσινο, ειδυλλιακό, μικροί αγροτικοί συνοικισμοί ξεπετάγονται εδώ κι εκεί, σε κάποιο σημείο μια απέραντη λιμνοθάλασσα-εκτροφείο ψαριών και γαρίδων, λίγα χιλιόμετρα στη συνέχεια ο δρόμος γίνεται επίπεδος και η σύγχρονη πόλη της ντα νανγκ στο βάθος του οπτικού πεδίου!

η πρώτη μου γιορτή

της ισαβέλλας μήτρου βγήκα μπροστά στην πόρτα του στενού μου και στάθηκα. Ένα αγόρι με κελεμπία και τακούνια ήρθε από πίσω μου και με έσπρωξε μέσα σε βοθρολύματα. μου έβγαλαν λοιπόν τα βρωμισμένα καλά μου ρούχα και πάλι με έντυσαν με την παλιά μου ολόμαυρη κελεμπία. Αζίζ Νεσίν, από το βιβλίο του «Ήμουν και εγώ παιδί» (Ben de Çocuktum)

μεταφραΣη

Όταν ήμουν πέντε ετών, είχα φορέσει σε μια γιορτή το πρώτο μου παντελόνι και τα πρώτα μου παπούτσια. ως εκείνη την ηλικία δεν είχα ούτε παπούτσια, ούτε παντελόνι. με έντυναν με μια κατάμαυρη κελεμπία και στα πόδια μου τακούνια... Το γιορτινό μου ρούχο που μου είχε ράψει η μητέρα μου, ήταν δύο κομμάτια, ένα κοντό παντελονάκι από μαύρο βελούδοπου είχε στα πλαϊνάφιλντισένια κουμπιά και ένα πουκάμιθσο από ακατέργαστο μετάξι. ή μητέρα μου είχε δέσει στον γιακά του πουκαμίσου, έναν κόκκινο μεταξένιο φιόγκο. Το πρωί της πρώτης μέρας της γιορτής που φόρεσα τα καλά μου ρούχα,

23

Αζίζ Νεσίν (1915-1995)

Τούρκος σατιρικός συγγραφέας και πολιτικός ακτιβιστής. Ένας από τους πιο γνωστούς λογοτέχνες της Τουρκίας διεθνώς κι ένα από τα πιο φωτεινά μυαλά της γειτονικής χώρας.

ο δρόμος της ματίνας Αναγνωστοπούλου

διηγηΣειΣ

Το αγόρι βγήκε στο δρόμο από το κατάστημα. Το κορίτσι εμφανίστηκε από το πουθενά. Το αγόρι ακολούθησε το κορίτσι. Το κορίτσι ξάπλωσε στη μέση του δρόμου. Το αγόρι έκανε ό, τι έκανε το κορίτσι. Το αγόρι είπε: «Τι θα γίνει αν περάσει κάποιο αυτοκίνητο;» Το κορίτσι είπε: «θα πεθάνουμε». Το αγόρι χαμογέλασε. Το κορίτσι χαμογέλασε. Το αγόρι και το κορίτσι συνέχισαν να μένουν ξαπλωμένοι στη μέση του δρόμου. Το κορίτσι ανέπνεε βαθιά. Το αγόρι είπε; «θέλεις να πεθάνεις;». Το κορίτσι είπε: «ναι.» Το αγόρι μπερδεύτηκε με την απάντηση του κοριτσιού: «γιατί;». Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι. Το αγόρι κοίταξε το κορίτσι. Το κορίτσι είπε: «Το είδα στο όνειρό μου.» Το αγόρι ανησύχησε: «μήπως είναι τρελή;» Το αγόρι είπε: «μην το κάνεις.» Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι βαθιά μέσα στα μάτια. Το κορίτσι είπε: «γιατί;» Το αγόρι δεν ήξερε τι να απαντήσει. Το κορίτσι περίμενε μια απάντηση.

Το αγόρι τελικά απάντησε: «έπειδή σε αγαπώ». Το κορίτσι είπε: «έντάξει». Το αγόρι δεν περίμενε τέτοια απάντηση. Το αγόρι είχε σκεφτεί ότι θα χαμογελούσε κολακευμένη με αυτό που της είπε. Το κορίτσι δεν μίλησε ξανά μετά από αυτό. Το αγόρι έμεινε σιωπηλό. Το κορίτσι είπε: «δεν με αγαπάς πραγματικά». Το αγόρι είπε: «Όχι, εγώ σ’…». Το κορίτσι σταμάτησε το αγόρι: « Το λες επειδή νομίζεις ότι, αν μου πεις πως με αγαπάς, θα αποκτήσω έναν καλό λόγο για να ζω και δε θα θέλω πια να πεθάνω.» Το αγόρι δε βρήκε κάτι να της απαντήσει. Το κορίτσι είχε δίκιο. Το κορίτσι είπε: «μπορείς να φύγεις.» Το αγόρι είπε: «Όχι, δε θα φύγω.» Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι. Το αγόρι κατάλαβε ότι το κορίτσι τον κοίταζε. Το αγόρι είπε: «γιατί με κοιτάς;» Το κορίτσι είπε: «δεν ξέρω.» Το αγόρι είπε: «δεν υπάρχει τέτοια απάντηση.» Το κορίτσι είπε: «υπάρχει.» Το αγόρι είπε: «πώς γίνεται αυτό;» Το κορίτσι είπε: «δε θα το ‘λεγα αν δεν υπήρχε». Ένα αυτοκίνητο φάνηκε στη στροφή. Το αγόρι και το κορίτσι είδαν το αυ24

sodeia.net

Το αγόρι σκέφτηκε: «μ’ αγαπάει δηλαδή;» Το αγόρι είπε: «Τι θα πει: ‘έτσι είναι’;» Το κορίτσι κοίταξε το αγόρι. Το κορίτσι έγειρε και φίλησε το αγόρι. Το αγόρι απομακρύνθηκε από το κορίτσι. Το κορίτσι ξαφνιάστηκε: «γιατί;» Το αγόρι είπε: «έγώ…» Το κορίτσι περίμενε να τελειώσει το αγόρι τη φράση του. Το αγόρι δε συνέχισε. Το κορίτσι είπε: «έσύ τι;» Το αγόρι είπε: «φοβάμαι». Το κορίτσι είπε: «Τι φοβάσαι;» Το αγόρι είπε: «φοβάμαι ότι μπορεί να σου κάνω κακό». Το κορίτσι χαμογέλασε. Το κορίτσι είπε: «σ’ αγαπώ». Το αγόρι της έσφιξε το χέρι και κοίταξε τον ουρανό. Το κορίτσι του έδειξε πόσο κοντά τους ήταν τα σύννεφα. Το αγόρι και το κορίτσι έμειναν να χαμογελούν ξαπλωμένοι εκεί, στη μέση του δρόμου.

διηγηΣειΣ

τοκίνητο να πλησιάζει με ταχύτητα. Το αγόρι και το κορίτσι κοιτάχτηκαν μεταξύ τους και οι καρδιές τους χτύπησαν γρήγορα. Το αγόρι πετάχτηκε αμέσως όρθιο. Το αγόρι βοήθησε το κορίτσι να σηκωθεί κι εκείνο. Το αυτοκίνητο τους προσπέρασε σηκώνοντας δίπλα τους σκόνη. Το κορίτσι ξάπλωσε ξανά στο δρόμο. Το αγόρι έκανε το ίδιο. Το κορίτσι ρώτησε: «γιατί φέρεσαι έτσι;» Το αγόρι είπε: «πώς φέρομαι δηλαδή;» Το κορίτσι είπε: «σαν να νοιάζεσαι για μένα». Το αγόρι είπε: «πραγματικά νοιάζομαι.» Το αγόρι σταμάτησε για μια στιγμή. Το αγόρι συνέχισε: «πιστεύω ότι κι εσύ με αγαπάς.» Το κορίτσι δεν είπε τίποτε. Το κορίτσι αυτή τη φορά χαμογέλασε κρυφά. Το κορίτσι βρήκε επιτέλους λόγια να απαντήσει: «Έτσι είναι.»

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

25

τα

Δωρα των ΧριΣτουγεννων «Έχουμε ό,τι χάνουμε»

του μπατίστα μαλαματένιου

Στέκεται μπροστά στη βιτρίνα. Ίσως να σκέφτεται πως είναι γιορτή, πως είναι Χριστούγεννα και πρέπει να αγοράσει δώρα. έξετάζει σχολαστικά κάθε της σημείο, κάθε της τμήμα. για μια στιγμή το βλέμμα του κρυσταλλώνει, μένουν ασάλευτα ακόμα και τα βλέφαρά του. Τόση ώρα παρατηρεί την ίδια βιτρίνα, μια βιτρίνα όμως που είναι αδειανή και σκοτεινή.

θεΣη

οι εμπορικοί δρόμοι της πόλης, μέσα στην ευρύτερη αναθεώρηση που επέφερε η οικονομική καταβαράθρωση, απώλεσαν το οφίκιο που τους είχε αποδώσει η κοινωνία, με αποτέλεσμα να καταλήξουν να είναι και πάλι δρόμοι. δίχως εμπόρευμα, δίχως στολίδια, δίχως Χριστούγεννα. ο διαβάτης περιπλανιέται στα μουντά πεζοδρόμια παρατηρώντας τις

κενές βιτρίνες. αισθάνεται ότι του έχουν αρπάξει τα πάντα. Το μισθό, τα πολυκαταστήματα, τα δώρα, τα στολίδια, την ίδια τη γιορτή. ο βιοτικός του χώρος καταρρέει. Ίσως θα ήθελε να ουρλιάξει: «και τώρα τι θα γιορτάσω». έγκλωβισμένος σε μία συμπλεγματική κατάσταση αγχώνεται. αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα δια των αντικείμενων και όταν τα αντικείμενα τον προδίδουν, μια αγχόνη αρχίζει να θωπεύει το λαιμό του. Έχει μάθει να επιβεβαιώνει την ύπαρξη με τα δόκανα του νου. ή αλήθεια πρέπει να περιγραφεί επαρκώς και ορθολογικώς, να ψηλαφηθεί λαίμαργα, όπως τα αντικείμενα στη βιτρίνα, διαφορετικά δεν είναι τίποτα άλλο από ένα ψέμα, μια απάτη. Τα συναισθήματα τα οποία απορρέουν από τα αντικείμενα, η ανάγκη για εμπορική συνδιαλλαγή, ακόμα και οι αναμνήσεις από γλυκανάλατα έθιμα, συνθέτουν την κατανόηση της γιορτής των Χριστουγέννων. καθετί, οφείλει πρωτίστως να αντικειμενοποιηθεί, ώστε στη συνέχεια να επιβεβαιωθεί. διαδικασία απαραίτητη για να βρει κάθε έννοια αιτία ύπαρξης και εντέλει ορθότητα/αλήθεια. για μια στιγμή το βλέμμα του διαβάτη κρυσταλλώνει, μένουν ασάλευτα ακόμα και τα βλέφαρά του. Ίσως να ανακάλυψε εκείνο που αναζητούσε στο καθρέφτισμα του πρόσωπο του.

26

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

[ποιητική] παιδεία «ο λόγος αυτονοµείται, ανοίγοντας απρόβλεπτες πύλες προς µια διευρυµένη πραγµατικότητα, όπου πρωταγωνιστεί η φαντασία µε διαρκείς αναδιατάξεις των πραγµάτων, πράγµα που τεκµηριώνει τις δυνατότητες της γλώσσας». ε.Κ Ἡ ὄψη σου ὅταν ρωτᾶς θυμήσου· τὸ μαχαίρι μου ἀσκεῖται συνέχεια στὸ δίκαιον. ρωτᾶς γιὰ τὴ ρωγμὴ στὸν τοῖχο ποὺ στάζει τὸν ἀμίλητο. ρωτᾶς γιὰ ἔξοδο, γιὰ τὴ ρωγμή σου. Ἡ ὄψη σου ὅταν ρωτᾶς νησὶ τῆς ἄβυσσος. πῶς σέρνεται μὲ τὴ λαβωματιὰ σὲ θάμνα κι ἀχνάρια πίσω του τὰ αἵματα; αὐτὸ ποὺ τρίζει μέσα στὴ σιωπὴ εἶναι τὸ μονοπάτι σου ποὺ τώρα μόνο του πάει καὶ πάει.

ανθολογιο

ΜΗΝΙΝ ΑΕΙΔΕ L'-enfer c'est les autres.

J.P.SARTRE Ψυχή μου αγρίεψες -τι πολύφημος αυτό το ψδεν είναι που πιάστηκες να ζητιανεύεις μα που ανύποπτη δίχως εμβόλιο άνάμεσά τους διάβηκες των μολυσμένων φτύσε τους τώρα πια όλοι τους είναι οι '' άλλοι''.

27

Ο Έκτωρ Κακναβάτος (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιώργου Κοντογιώργη) γεννήθηκε στον Πειραιά το 1920 και απεβίωσε το 2010. Ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές εκπλήσσει και συναρπάζει με το υπερρεαλιστικό του ύφος στα ποιήματά του και με την χειμαρρώδη ροή στην γραφή του. Εκρηκτικός και ανατρεπτικός μας πρόσφερε μια ποίηση που διψούσε για ζωή, ελευθερία και έρωτα. Σπούδασε μαθηματικός και δούλεψε ως καθηγητής στην ιδιωτική εκπαίδευση. Την πρώτη του ποιητική εμφάνιση την έκανε το 1943 με την ποιητική συλλογή Fuga.

Ποιητικός

Λ όγος

στιγμή όγδοη πετάμε λίγη θάλασσα στον ουρανό να γίνει ένα ο κόσμος μια μικρή σταγόνα βροχής είναι μια μικρή σπίθα ανταρσίας κάτι σαν ένα μικρό λάθος που περικλείει όλα τα πεντάχρονα πλάνα της μελλοντικής μας δημιουργίας δημήτρης τρωαδίτης Από την ποιητική συλλογή «Υπολήψεις – Απόπειρες»

ποιηΣη

πιθανότητες κατευθύνσεως O τοίχος της ισορροπίας γεννά καμιά φορά λεπτομέρειες και ραγίσματα που εμβάλλουν φόβο στην μνήμη Πίνακες, εικόνες, αθανασίες, άλλοτε πυκνά, άλλοτε ταχύτερα κλείνουν στεγανά πιθανότητες κατευθύνσεως ή απελπίζουν με τον ρυθμό που δονούνται Και οι φωνές, που συντονίζουν τις μεταβολές, σαν έξαρση τρελού προεκτείνουν σχεδόν στο μέλλον που ωρίμασα την ανασφάλεια Νιώθω να απειλούμαι από πνεύματα που με συγκρατούν σε οποιονδήποτε τοίχο και το βέλος κατευθύνσεως λιμνάζει την μορφή μου αλλού Σφίγγομαι στο βλέμμα γυρεύοντας ως μακριά τις άλλες μνήμες να αποσύρουν τους τοίχους της ισορροπίας Κατερίνα Κατσίρη Αν είσαι λέξη, Εκδόσεις Οδός Πανός 2012

28

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

Μετέωρος πόνος στον Μ.Ματθαιάδη

Μετέωρος πόνος. Λεβεντάνθρωπος μόνος και αδέσποτη σφαίρα. Με ειρηνόφιλα γυρτά – ξεριζωμένη Κοκκινιά. Μπουκάλι και στουπί στον ευπατρίδη. δημήτρης δικαίος

Η βροχή στις λαμαρίνες τραγουδάει τη "φλαμουριά"

ποιηΣη

Το δάχτυλο του ίσκιου στην ταυτότητα της αυλής. Εδώ είναι ο προσωρινός παράδεισος που θα τον ήθελα παντοτινό. Το τραίνο έφυγε απ' το σταθμό του, τα τζάμια τρέμουν σα σε ποντιακό χορό. Ερχεται βροχή κι εγώ ανεβαίνω και κλείνομαι στο μικρό δωμάτιο . Στέκομαι μπροστά στο μικρό συρταρωτό παράθυρο που ανοιγοκλείνει πάνω-κάτω. Μπροστά μου η αποθήκη του θείου Γιαννίκα με την λαμαρινένια στέγη. Το σπίτι μας και το *αραπαλίκι με λαμαρίνες. Η βροχή με την ουράνια φωνή της χτυπώντας στις λαμαρίνες , τραγουδάει τη "φλαμουριά". Δίπλα στο μικρό δωμάτιο υπάρχει πορτούλα και μπαίνω σ' ένα πολύ μικρό χώρο μ' ένα ελάχιστο παραθυράκι. Νιώθω να βρίσκομαι στον ουρανό με την ουράνια αυτή μελωδία τής βροχής στις λαμαρίνες. *Δίπλα στο βορινό χωματόδρομο ήταν το μαντρί. Το αραπαλίκι ήταν ενδιάμεσα στο μαντρί και στο σπίτι. Και τα τρία κολλητά το ένα μετά το άλλο. Το αραπαλίκι ήταν ο υπόστεγος χώρος όπου βάζαμε το κάρο. Κωνσταντίνος ιωαννίδης 29

γαλλική λογοκρισία Ηθελα να γράψω, τ' ομολογώ, ένα ιδιαίτερα καταθλιπτικό ποίημα. Ηθελα να γράψω, τ' ομολογώ, πως αισθάνομαι ότι απέτυχα. Πως κανείς δε νοιάζεται για το τι έχω να πω. Πως το παιδικό μου όνειρο να σώσω τον κόσμο ήταν σύννεφο σε Αυγουστιάτικο ουρανό. Ηθελα να γράψω όλα αυτά κι ακόμα περισσότερα όμως το Παρίσι δε μ' αφήνει να τα γράψω. Γιατί στο πάρκο που βρίσκομαι τώρα Δύο περιστέρια μπροστά μου σε λίγο θα κάνουν έρωτα Και έχει ήλιο, αλλά και αεράκι Και αριστερά μου παιδιά παίζουν παιχνίδια και γελάνε. Κι αν απέτυχα λοιπόν, γιατί να το φωνάξω; Η ζωή είναι υπέροχη. Αλέξης Αντωνόπουλος Θυμηδία Με ψηλαφίσματα του θρήνου τυλιγμένος σε προσευχές ξερνάω ορίσματα λυγμών τριξίματα κεντώ -στη λήθη ειπωμένοςσυνδαιτυμόνας στους ήχους των νεκρών. Η ψυχή μας σώσμα από κρυφή αναλαμπή υφαντό θεού και θήλασμα θανάτου αποστηθίζοντας αχτίδες την αυγή τρυγάει δαφνοφόρα τους ίσκιους του αποπάτου. Παράνθια σύναξη της ευωδιάς μες στο δροσάνεμο διάφανη βροχή ολάνθιστο φεγγοβόλημα της ομορφιάς μα το αίνιγμά της μνήμα που καλεί.

ποιηΣη

Μυστήρια φέρνει στη χρυσόφτερη λιακάδα δυσνόητα ηχολογήματα καρδιών σαν στοχασμοί των τάφων στη χλομάδα που ερωτεύονται πονήματα ανθών… σταμάτης Καβαλλάρης 30

sodeia.net

Δεκέμβριος 2013 - Φεβρουάριος 2014

ΒιΒλιο [ ]

γκραΦιτι.. 'χρώμα και σώμα θα σου δίνω, ψυχή μου, δε σ' αφήνω''

Βήματα σπρώχνουν τη μέρα, θυμός και θλίψη. Σήκωσαν κύμα οι ψευδαισθήσεις, τα όνειρα άχρωμα στις ρούγες κι ένας ρακένδυτος πολιτισμός οχλαγωγεί. Η καθημερινότητα, πόρνη της εξουσίας στα πεζοδρόμια του κόσμου. Τρυπούν οι φωνές το μπετόν, γκράφιτι το αίμα, το λήμμα, η ανασαιμιά. Στην ιστορία των στίχων, το χαρτί αναδιπλώνεται στους τοίχους και... μένουν οι κραυγές, οπές παράλογες, στα παράπονα των ματιών. Ιχνογραφούν τις ελπίδες, που στάζουν το παχύρρευστο της εγκαυστικής, στην αμεσότητα της ύλης. Γκράφιτι ο καημός, το γέλιο, το ψέμα , η ψυχή... Ενοχοι και θύματα στην ίδια του τοίχου σελίδα!

νεεΣ αφιξειΣ

συλλογη ποιηματων

ΧΕιμωνασ 2013- 2014

συλλογη ποιηματων

ποιηΣη

Μαρία Α. Κονταλή [Κουπί στο νερό..] εκδ. Γαβριηλίδης

δΙΑνΟΜΗ ΕνΤΥΠΟΥ

τζένη Κουφοπούλου

ΑΘΗΝΑ Επίκαιρα - IANOS - Κλεψύδρα - Λεμόνι - Πολιτεία - Πρωτοπορία - Χάρτες ΠΕΙΡΑΙΑΣ Νέος Κύκλος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΑΝOS - Κεντρί - Μπαρμπουνάκης ΛΑΜΙΑ Κεντρί - Οιωνός ΜΥΤΙΛΗΝΗ Παπασωτηρίου - Χατζηδανιήλ ΠΑΡΟΣ Δημοτική Βιβλιοθήκη Παροικίας ΠΑΤΡΑ Πρωτοπορία - Πολύεδρο - Παπασωτηρίου ΣΠΕΤΣΕΣ Κέντρο Τύπου

Ασημίνα Ξηρογιάννη [Εποχή μου είναι η ποίηση] εκδ. Γαβριηλίδης

31

Η δύναμή τους είναι να είσαι ανίδεος να είσαι αφελής, να αμνηστεύσεις, η δύναμή τους είναι να ξεχνάς, να μη θυμάσαι που η εντολή από τους κατεπάνω είναι να συμφωνήσουνε ανακριτής κ ' εισαγγελέας να κηρυχτείς σε αφάνεια να μπεις στο αρχείο, ή , αν η χάρη τους .. να σ' αναλάβουνε ταριχευτές, η διαιώνια τέχνη των λωρίδων.

- έκτωρ κακναβάτος -

info: www.sodeia.net