έτοσ Δ εύτερο - τχ.7 - Άνοιξη 2011
Περιοδικο για το
Λογο και την
τεχνη
περιοδικό
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
Δημήτρης Δικαίος Μαρία Ροδοπούλου Μπατίστας Μαλαματένιος Υπεύθυνη ύλης Μαρία Ροδοπούλου
υμε σιεύο δημο , άρθρα, α ν κείμε τεύξεις, συνεν οίηση, ια, π δοκίμ ραφία, πεζογ αστικά, α, εικ . σκίτσ ματα κ.α ώ ιε ΟΥ αφ ρ Σ Ο ΤΟ ΔΙΚ .com Ε ΙΛ Ε ΣΤ ymail
@ sodeia
Σύνταξη - Σελιδοποίηση Δημήτρης Δικαίος Λογότυπο Γραφιστική επιμέλεια Άννα Στράνη Εξώφυλλο Ανθή Σταματάκη Γλωσσική επιμέλεια - Διόρθωση Μπατίστας Μαλαματένιος Σκιτσογραφία elf-h ιστοσελίδα περιοδικού sode ia . g r ηλεκτρονικό ταχυδρομείο sode i a@ y mai l . com τηλέφωνο επικοινωνίας 694 717 600 5 Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία ΕΣΚΑΛΙΝΑ ΜΟΝ Ε.Π.Ε. 3ο χλμ. Κορωπίου - Βάρης, Κορωπί. τ.κ. 19400 τηλ. 210 60 222 42
τεύχος συντακτική ομάδα
κατά σειρά θεμάτων
7
George Baphomet, Κυριάκος Τζιάμος, Aerostatic, Στέλλα Ο. Λιάτου, Μαρία Ροδοπούλου, Denis Emorine, Αλέξανδρος Πετρόχειλος, Ματθαίος Ματθαιάδης, Απόστολος Θηβαίος, Γιάννης Βούλτος, Θοδωρής Βοριάς, Δημήτρης Δικαίος, Μαρία Ανδρεαδέλλη, Ελένη Μαυρογονάτου, Νίκος Σφαμένος, Μαρία Τσιράκου, Χρήστος Βασιλόπουλος, Ελένη Γεωργίου, Φανή Παπαγεωργίου, Μαρία Νικολάου, Νίκος Παϊζάνης, Ζιzάνιο.
Επιτρέπεται η αναπαραγωγή ολόκληρου ή μέρος κειμένου, μόνο όταν αναφέρεται η πηγή του. Τα ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν την άποψη των αρθρογράφων τους και όχι του περιοδικού στο σύνολό του. το επόμενο τεύχος από τις 12/6 στα βιβλιοπωλεία
Μάρτιος - Μάιος 2011
περιεχόμενα
05
04 θέατρο 3 θεατρικές παραστάσεις 05 κινηματογράφος L’Avventura 1960 08 σταυρικοί διάλογοι οδοιπορικό στα Άγια Πάθη 12 φωτογραφία Πλάκα 1920 14 κοινωνία Οδός Ιωάννου Γενναδίου
Antonioni - L’Avventura κινηματογράφος
08
15 άνευ αιτίας ισχυρισμοί της Εξέλιξης 16 εικαστικά Κώστας Ευαγγελάτος 18 λογοτεχνία έργα 5 πεζογράφων 21 πρόταση ένα ΒήΜα για την ποίηση 22 ήξερες ότι.. Αρχαία Νικόπολη
οδοιπορικό στα Άγια Πάθη σταυρικοί διάλογοι
16
23 μεταφράσεις Robert Frost 24 ποιητικός Λόγος συγκομιδή 14 ποιημάτων 30 βιβλίο Άνοιξη 2011 31 zιzάνιο όταν μεγαλώσεις, τι;
Κώστας Ευαγγελάτος εικαστικά
πάμε θέατρο; δοπούλ επιμέλεια - Μαρία Ρο
Τα 13 ρολόγια στο Χώρος Τέχνης 3ος όροφος – Θεσσαλονίκη Η Ομάδα Καλλιτεχνών Ούγκα Κλάρα συνεχίζει να ζωντανεύει επί σκηνής το μαγικό παραμύθι Τα 13 Ρολόγια του βραβευμένου Αμερικανού συγγραφέα Τζέημς Θέρμπερ. Ένας παγερός και κακότροπος Δούκας που έχει σκοτώσει το Χρόνο, ένας πρίγκιπας που το όνομα του αρχίσει από Ξ αλλά και δεν αρχίζει, μια πριγκίπισσα πιο λαμπερή από την λάμψη του ήλιου, ένας Γκόλουξ που ξεχνά ακόμα κι αυτά που δεν θυμάται και μια αποστολή ζωής και θανάτου ενάντια στο απόλυτο Κακό, μπλέκονται με μουσικούς αυτοσχεδιασμούς και θεατρική δράση δημιουργώντας επί σκηνής τα δεκάδες πρόσωπα ενός παραμυθένιου άθλου σε μια παράσταση σε μια παράσταση υψηλής μουσικής ποιότητας και σκηνικού θεάματος γεμάτη χιούμορ και ανατροπές. Συγγραφέας: Τζέημς Θέρμπερ Σκηνοθεσία-Ερμηνεία: Δημήτρης Σακατζής
ου
θέατρο
Τσέχωφ - Κνίπερ Η αλληλογραφία Η παράσταση αφηγείται μια ιστορία αγάπης που διήρκεσε έξι χρόνια και καταγράφηκε σε 800 περίπου ερωτικές επιστολές. Αυτός είναι ο 38χρονος ήδη διάσημος συγγραφέας Άντον Τσέχωφ κι εκείνη η νέα ηθοποιός και ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας, Όλγα Κνίπερ. Η γνωριμία τους, τον Απρίλιο του 1898 στην ανάγνωση του «Γλάρου», εξελίχθηκε σε φιλία, στη συνέχεια σε ερωτική σχέση και τέλος σε γάμο, που κράτησε μέχρι τον θάνατο του συγγραφέα το 1904. Η αναγκαστική απόσταση που τους χωρίζει, καθώς ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας σε προχωρημένο στάδιο φυματίωσης ζει αναγκαστικά στη Γιάλτα, ενώ η ηθοποιός παίζει στο θέατρο στη Μόσχα, καταγράφεται άλλοτε δραματικά κι άλλοτε με το έξοχο χιούμορ που τους διακρίνει, στην αλληλογραφία τους.
Τα κορίτσια με τα μαύρα των Αλέξανδρου Ρήγα και Δημήτρη Αποστόλου στο Θέατρο ‘Αλίκη’ Μια τολμηρή, σαρκαστική κωμωδία για τη διαφθορά, που διαδραματίζεται σε ένα μοναστήρι, στο οποίο συναντιούνται κάθε άλλο παρά τίμιοι, άγιοι και αδιάφθοροι άνθρωποι. Πρωταγωνιστούν οι: Χρύσα Ρώπα, Ελένη Καστάνη, Ρένος Χαραλαμπίδης, Σωτήρης Καλυβάτσης, Σοφία Μουτίδου και η Χρυσούλα Διαβάτη.
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στην αίθουσα 104–1 του Κέντρου Λόγου και Τέχνης 104 των εκδόσεων Καστανιώτη. Σκηνοθεσία: Ελένη Γεωργοπούλου Ερμηνεύουν η Αιμιλία Βάλβη (Όλγα Κνίπερ) & ο Κωνσταντής Μιζάρας (Άντον Τσέχωφ)
4
κινηματογράφος
L' Avventura L' Avventura L' Avventura L' Avventura
Το L' Avventura (η Περιπέτεια), είναι η πολυβραβευμένη ταινία του Μικελάντζελο αντονιόνι, επίσημη τιμώμενη ταινία στο Φεστιβάλ καννών το 2009, υποψήφια για τον χρυσό Φοίνικα και διακεκριμένη με το Βραβείο της επιτροπής το 1960, η οποία εκτυλίσσεται στις μαγικές ακτές της Σικελίας. γυρισμένη κατά το ήμισυ σ' ένα ερημικό, ηφαιστειογενές νησί όπου βρίσκει καταφύγιο μια παρέα πλουσίων ενώ ταξιδεύει με ιστιοπλοϊκό, η ταινία είναι γεμάτη ήλιο, θάλασσα και φυσικά... μυστήριο. Μια εξαφάνιση, μια ιστορία αγάπης και το μεσογειακό θερμό καλοκαίρι συνθέτουν το τοπίο της περιπέτειας μας. Μ' ένα υπέροχο cast ηθοποιών, αποτελούμενο από τους Μόνικα Βίτι, γκαμπριέλε Φερτσέτι, Λέα Μασάρι, ντομινίκ Μπλανσάρ και ρέντζο ρίτσι. ο Michelangelo Antonioni εξαφανίζει την ηρωίδα της «Περιπέτειας» υπό συνθήκες ανεξιχνίαστου μυστηρίου, κομματιάζοντας το φιλμ με πρωτότυπο, περίεργο, μα πάνω απ' όλα, αριστουργηματικό τρόπο. Έτσι λοιπόν, το χρονικό της εξαφάνισης της Anna, δηλαδή του πλουσιοκόριτσου, που προοικονομείται από τις πρώτες σκηνές ως κεντρικό πρόσωπο της «Περιπέτειας», διαγράφεται σε τέσσερις Πράξεις. Πράξη πρώτη: αναχώρηση από το πατρικό σπίτι με τη συνοδεία της φίλης της Claudia, Πράξη δεύτερη: συνάντηση με τον κατά τι μεγαλύτερο εραστή της, Πράξη τρίτη: περαιτέρω διεύρυνση της παρέας και εκδρομή σ' ένα άγονο, βραχώδες ερημονήσι, Πράξη τέταρτη: η Anna είναι μυστηριωδώς εξαφανισμένη... το φιλμ, από την αρχή και σταδιακά, αποκτά μια χροιά ανησυχητική,
1960
κινηματογράφος
Μικελάντζελο Αντονιόνι καθώς κινήται σε τεντωμένο σχοινί. οι ήρωες, βαδίζουν σ' ένα έδαφος όπου κάθε βεβαιότητα τίθεται υπό αμφισβήτηση. τα γεγονότα, μπορούν να ανατραπούν ανά πάσα στιγμή και φυσικά το φιλμ έχει αρκετά στοιχεία που θα το κατέτασσαν ως θρίλερ. ο Antonioni απαράμιλλα πονηρός, σκάβει εξ αρχής τον λάκκο της φιλικής σχέσης Anna - Claudia και σχεδιάζει με αδρές γραμμές ένα ερωτικό τρίγωνο. Παίζοντας κυρίως με τη σύνθεση του κάδρου και τα αμφίσημα βλέμματα, των πρωταγωνιστών του. χαρακτηριστικές, είναι οι σκηνές όπου η ηρωίδα εκφράζει έστω και σιωπηλά μια αδιαμφισβήτητη τάσης φυγής, ενώ ο σκηνοθέτης προετοιμάζει την αναχώρηση και αντικατάστασή της, χρησιμοποιώντας με πανούργο τρόπο ένα φόρεμα που σταδιακά, αλλάζει χέρια. Όπως θα ’λεγε και ο ίδιος ο Antonioni, στο Cinema nuovo, 23 χρόνια μετά: «Όλοι αναρωτιούνται βλέποντας την ταινία: τι τέλος είχε η Anna; Υπήρχε στο σενάριο μια σκηνή που στη συνέχεια κόπηκε, δεν θυμάμαι για ποιο λόγο, στην οποία η Claudia, η φίλη της Anna, βρίσκεται μαζί με τους άλλους φίλους της στο νησί. κάθονται και φαντάζονται όλες τις δυνατές υποθέσεις γύρω από την εξαφάνιση της κοπέλας. Όμως δεν υπάρχουν απαντήσεις. Μετά από μια σιωπή κάποιος λέει “Ίσως να πνίγηκε μόνο”. η Claudia γυρίζει απότομα και λέει “Μόνο;”. Όλοι κοιτάζονται πανικόβλητοι. αυτός λοιπόν ο πανικός είναι το στίγμα της ταινίας.» ο ιδιοφυής Antonioni, έχει μεταξύ των άλλων, την ικανότητα να εγκαθιστά την αβεβαιότητα στο μυαλό μας, με
6
κινηματογράφος
L' Avventura - 1960
Μάρτιος - Μάιος 2011
μόνο μέσο τη θέση και τις διακριτικές κινήσεις της κάμερας. Παρατηρώντας την μακρινή λήψη της αποχώρησης του ζευγαριού από την πόλη-φάντασμα, όπου έφτασε για να αναζητήσει την Anna αλλά κατέληξε να κάνει έρωτα, συναισθανόμαστε μια επερχόμενη απειλή ή κάτι που οι ήρωες αγνοούν. καθώς η κάμερα κινείται με μπροστινό κάθετο τράβελινγκ, μοιάζει ως σαν να ξετυλίγει το επικίνδυνο νήμα των πραγμάτων. το L`Avventura, είναι κατά πολλούς, η ταινία που χάρισε στον Antonioni τη διεθνή καταξίωση, τόσο γιατί κέρδισε το βραβείο της επιτροπής στο Φεστιβάλ των καννών, όσο και γιατί είχε στην εποχή της, τεράστια εισπρακτική επιτυχία. ας μείνουμε όμως στο γεγονός, ότι πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα στην ιστορία του κινηματογράφου, για μια ταινία που επηρέασε κι επηρεάζει τη μετέπειτα διεθνή φιλμογραφία με άπειρους τρόπους. η υπόθεση της ταινίας μπορεί να είναι, ακόμα και για την εποχή της, εξαιρετικά απλή, το σενάριο όμως φανερώνει την ευφυΐα και το αστείρευτο ταλέντο ενός από τους μεγαλύτερους δημιουργούς στην ιστορία της 7ης τέχνης. Ένα σφιχτοδεμένο σενάριο, δίχως συναισθηματικές εξάρσεις που όμως σε κάνει τελικά να νιώσεις τόσα πολλά. ο Antonioni, κατάφερε μοναδικά εδώ, να μετατρέψει την απλή ιστορία μιας εξαφάνισης, σε μια ολοκληρωμένη σπουδή πάνω στην αποξένωση, τις ανθρώπινες σχέσεις και τη λειτουργία της αστικής κοινωνίας. η ταινία αποτελεί ακόμα μία απόδειξη, ότι ναι μεν το σενάριο είναι το α και το ω για μια ταινία εκπληκτική, αυτό όμως που την καθιστά πραγ-
ματικά μαγευτική και εν τέλει ερωτεύσιμη είναι η σκηνοθεσία. εδώ, ο καλλιτέχνης σε κάνει πραγματικά, να περιμένεις με ανυπομονησία το επόμενο πλάνο κι όταν αυτό έρχεται, απλά μα σταθερά, σε βυθίζει ολοένα και περισσότερο στο κινηματογραφικό του σύμπαν. Προκαλεί με αυτόν τον τρόπο τον θεατή, να ερωτευτεί όχι μόνο την ταινία, αλλά και την υπέροχα κινηματογραφημένη ιταλία του `60. ο Antonioni για να πετύχει εδώ την περιγραφική προσέγγιση της απουσίας, υιοθετεί ένα ρεαλιστικό αργό φιλμικό τέμπο που σταδιακά «προδίδει» την άδηλη χρονικότητα του είναι. Προοδευτικά, ο πραγματικός χρόνος αποκαλύπτει έναν άλλον «υπαρξιακό», οι κινήσεις του οποίου φαίνονται πια να διαγράγουν όλες τις εξελίξεις, αποδυναμώνοντας το κύρος του πραγματικού. Παράλληλα, ενώ η ταινία βρίθει από σχόλια πάνω στην αποξένωση και τα μικρά της βραχυπρόθεσμα αντίδοτα, ο δημιουργός προσέχει στα πλάνα και στο μοντάζ του να μην υπεισέρχονται αδέσποτοι συνειρμοί που να «κλειδώνουν» ιδεολογήματα στο μυαλό του θεατή προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. το αποτέλεσμα, είναι ένα φιλμ, ανομολόγητης ομορφιάς, που θα μας στοιχειώνει για πάντα! George Baphomet
7
οδοιπορικό στα Άγια Πάθη
σταυρικοί διάλογοι
Κυριακή των Βαΐων Όταν ένα κυβερνήτης μιας χώρας κερδίσει τον πόλεμο και επιβληθεί στους εχθρούς της εξουσίας και του κράτους του, εισπράττει την επευφημία του λαού που τον υποδέχεται με φωνές και χειροκροτήματα. ο χριστός σήμερα, είναι ένας αληθινός κοσμοκράτορας. Έχει νικήσει τον ισχυρότερο και αισχρότερο εχθρό του ανθρώπου και του κόσμου, το θάνατο. τα μικρά παιδιά τρέχουν να τον υποδεχτούν με φωνές, μαζί τους κι όλη η ιερουσαλήμ. οι ζητωκραυγές τους φθάνουν μέχρι τους γραμματείς και Φαρισαίους, μέχρι και τ’ αυτιά αυτού του Πιλάτου, που σε λίγο θα τον ανακρίνει. δεν τρέμει ο θάνατος μόνο απ’ τον σημερινό θρίαμβο του χριστού. τρέμουν και οι υπηρέτες του. οι άρχοντες που με την εξουσία τους, σκορπούν το θάνατο, ματοκυλίζουν τον κόσμο κατά τα συμφέροντα και τις ορέξεις τους. τα συνηθισμένα τους μέσα δεν επαρκούν. ο ιησούς έγινε επικίνδυνος γιατί «ο κόσμος οπίσω αυτού απήλθεν» (ιωάν. 12,19) οι λαοί τρέμουν μπροστά στους βασιλιάδες και τους άρχοντές τους γιατί έχουν την εξουσία να συντρίβουν όποιον αρνείται να τους υποταχθεί. ο ιησούς όμως είναι πράος και ο ζυγός του ελαφρύς. Μας ελευθερώνει, ο χριστός μας απαλλάσσει απ’
αυτήν την απειλή. για να είμαστε πολίτες της βασιλείας του, αρκεί απόψε ν’ αφήσουμε πλούτη, δύναμη, δόξα και ν’ ακολουθήσουμε πτωχοί τον πτωχεύσαντα νυμφίο ιησού. Μεγάλη Δευτέρα μνημονεύεται ο μακάριος Ιωσήφ ο Πάγκαλος Σώφρων ονομάζεται ο ιωσήφ από τον συναξαριστή. είναι σώφρων. αντιστέκεται δηλαδή, στη φθορά και την αμαρτία. Μένει ακέραιος, ώστε να είναι δίκαιος άρχων και όχι τύραννος. η διαφθορά και η παρεκτροπή είναι η μήτρα της ανομίας και της τυραννιάς. ο δίκαιος, αληθινός άρχοντας όμως, δεν ανταποδίδει τα ίσα,
8
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
μα φροντίζει το λαό. «είναι απάντων διάκονος». Πλένει τα πόδια των μαθητών. ο ιωσήφ ο Πάγκαλος σήμερα μας το θυμίζει: το μέτρο της δικαιοσύνης δεν είναι η ανταπόδοση της βίας και η τιμωρία όσων έσφαλαν. δίκαιος είναι εκείνος ο οποίος μιμείται το χριστό. Συγχωρεί και δίνει και τη ζωή του για τους φίλους του, ακόμα και για τους εχθρούς.
ο χριστός μιλάει, προ του πάθους, για τη βασιλεία του και επιτιμά με όλη του την εξουσία τους Φαρισαίους, για να κρατήσει ζωντανή την πίστη των μαθητών, όταν σε λίγες μέρες θα τον δουν γυμνό απάνω στο Σταυρό. Μεγάλη Τετάρτη μνημονεύεται η πόρνη γυναίκα Η πόρνη, σύμφωνα με τη φυσική τάξη των ανθρώπινων πραγμάτων, ήταν μια γυναίκα τσαλακωμένη, κατεστραμμένη, νεκρή. το μόνο που θα μπορούσε να ελπίζει είναι η συμπόνια των εφήμερων εραστών της. κάτι λιγότερο απ’ το τίποτα. ο χριστός με τη δύναμη του χαρίζει στη γυναίκα αυτή, κάτι περισσότερο απ’ τα πάντα. δέχεται τη συγκλονιστική της μετάνοια. την απαλλάσσει από κάθε χρέος και αμαρτία. της δίνει κάτι που ούτε θα μπορούσε καν να το φανταστεί. την αγνότητα. την ξανακάνει μικρό, αθώο παιδί. γιατί η αληθινή μετάνοια, είναι στ’ αλήθεια ξαναγέννημα. ο κύριος την αξιώνει να γίνει μυροφόρος του, «γιατί βάζοντας αυτή τούτο το μύρο στο σώμα μου, για τον ενταφιασμό με ετοίμασε» (Ματθ. 26,12)
σταυρικοί διάλογοι
Μεγάλη Τρίτη μνημονεύεται η παραβολή των δέκα παρθένων Ίσως μία από τις πιο παρεξηγημένες πραγματικότητες της πίστης μας είναι η βασιλεία του Θεού και η μέλλουσα κρίση. η βασιλεία αυτή δηλώνεται από το χριστό στο ευαγγέλιο, ως γάμος του Θεού με την ανθρωπότητα. ο Θεός κατεβαίνει στη γη για να συναντήσει τον άνθρωπο και δεν τον συναντά απλώς, συνάπτει γάμο. Μια μόνιμη και αδιάλυτη σχέση μαζί του. ο άνθρωπος για να μπει στο νυμφώνα, στο γάμο, χρειάζεται το κατάλληλο ρούχο καθώς, είναι γυμνός από αρετές. η γυμνότητα αυτή καλύπτεται μόνο με το «έλαιον», που έχουν οι φρόνιμες, και λείπει απ’ τις μωρές παρθένες της παραβολής. οι Φαρισαίοι έχουν θρησκευτική αυτάρκεια. είναι θρησκευόμενοι τύποι, μάλιστα και φανατικοί. απαιτούν, όμως, την αποστολή τους ως κληρονόμοι του Μωυσή και δεν αποδέχονται το θαύμα της βασιλείας που έρχεται σα γάμος, όπου όλοι είναι προσκεκλημένοι κι όχι μόνο, οι αφεντιές τους.
9
σταυρικοί διάλογοι
Μεγάλη Πέμπτη εορτάζεται ο Μυστικός Δείπνος Το πραγματικό σημάδι του χριστιανού, πολύ περισσότερο του δασκάλου και του αποστόλου μέσα στην εκκλησία, είναι η μίμηση του χριστού, η συμμόρφωση με το δικό του τρόπο. δικαιολογημένα η σύγκριση, που κάνουμε αυτές τις μέρες, ανάμεσα σ’ αυτά που διαβάζονται στις εκκλησίες και τη σημερινή μας κατάσταση, είναι συντριπτική. Συνήθως, κατά έναν τρόπο βαθύτατα αντι – ευαγγελικό, η κριτική μας αφορά τους «άλλους». κατηγορούμε τους επισκόπους, οι οποίοι έχουν μεταβληθεί σε δεσποτάδες, αγαπούς τις πρωτοκαθεδρίες. Έχουν φαρδύνει τις φάσες στα ρούχα τους και φορούν (ψεύτικα) στέμματα και άλλα τινά για να δείχνουν τάχα σπουδαίοι. οι κληρικοί κατηγορούν τους λαϊκούς ότι αγνοούν τα της πίστεως, αδιαφορούν και δεν πατάνε στις εκκλησίες και, οι λαϊκοί κατηγορούν τους παπάδες που φέρονται αλαζονικά που φέρονται σα να’ ναι ιδιοκτήτες της εκκλησίας. Όλοι γινόμεθα έτσι υποκριτές σαν τους Φαρισαίους και ακόμη χειρότερα σαν τον ιούδα τον ισκαριώτη. ας το ακούσουμε το ευαγγέλιο, φωνάζει: ο τρόπος των χριστιανών, είναι η ευχαριστία. Σ’ αυτήν είμεθα όλοι διάκονοι. τη στιγμή που ο χριστός είναι «ο προσφέρων και προσφερόμενος», όπως λέμε στη Θεία Λειτουργία και επιπλέον, όπως κι ο ίδιος μας λέει ότι είναι «ο διακονών», εμείς θα κάνομε τους καμπόσους;
Μεγάλη Παρασκευή τα άγια, σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου Ο χριστός δε θα μπορούσε να είναι αληθινός άνθρωπος εάν δε ζούσε την ανθρώπινη πραγματικότητα ως την έσχατή της έκπτωση. αν είναι τραγικό δείγμα της ανθρώπινης παρακμής να υφίσταται κανείς την εσχάτη των ποινών, το θάνατο, με ατιμωτική μάλιστα εκτέλεση, σκεφθείτε τι αδικαίωτη τραγωδία είναι να θανατώνεται ένας αθώος. ο χριστός υφιστάμενος το Σταυρό (καταδίκη δούλου), σώζει και το ληστή αλλά και όλους τους αθώους τους θανατωμένους άδικα. αν προσέξουμε καλύτερα, θα δούμε ότι η ομολογία του ληστή, είναι μεγαλειώδης «μνήσθητί μου κύριε, όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. 23,42). Έχει δίπλα του τον ετοιμοθάνατο ιησού κι εκείνος τον αποκαλεί «κύριε». κι όχι μόνο αυτό, ζητά να τον πάρει στη βασιλεία του.. Ένας ληστής ζητάει τον Παράδεισο απ’ τον καθημαγμένο και άτιμο χριστό. τον σέβεται ως Βασιλιά παρ’ ότι είναι σταυρωμένος μαζί του.
Μεγάλο Σάββατο η θεόσωμη ταφή και η κάθοδος στον Άδη, του Σωτήρος Ιησού Χριστού ας ζήσομε σήμερα τη συντριβή των μαθητών: «Πριν από λίγο είχαμε μαζί μας τον δάσκαλο, τον ακούγαμε, τον αγαπούσαμε και τον πιστεύαμε κατά το ανθρωπίνως δυνατόν. τώρα κείτεται νεκρός, το σώμα του σφραγίζεται
10
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
στον τάφο και φυλάσσεται από τους στρατιώτες». δεν είναι εύκολο κανείς να εξηγήσει τα μυστήρια του Θεού και το σχέδιο της σωτηρίας, που ούτε στους αγγέλους δεν αποκαλύφθηκε. Σήμερα είναι η μέρα της σιωπής. η σιωπή είναι πιο εύγλωττη απόψε, γιατί πώς να εξηγήσεις με λόγια την πραγματικότητα! «ο Θεός στον Άδη». είναι λοιπόν μια πραγματικότητα. Μόνον αυτό μπορούμε να δούμε και να γνωρίσουμε. ο χριστός αυτή την τελευταία μέρα του Πάσχα απεργάζεται για χάρη μας κάτι μεγαλύτερο από τη διδασκαλία του. καλεί τον αδάμ και όσους κείτονται στον Άδη, Πατέρες και αδελφούς, μαζί και όλους εμάς τους ζωντανούς νεκρούς, πίσω στη ζωή.
και ιδού! ο λίθος της άρνησης και της απιστίας είχε αποκυλιστεί, καθώς έφθασαν στο σημείο. την ίδια μέρα της ανάστασης, δύο από τους μαθητές βαδίζουν προς εμμαούς, ένα χωριό έξω από την ιερουσαλήμ. Συζητούσαν τα όσα συνταρακτικά είχαν γίνει εκείνες τις μέρες, την καταδίκη και τη σταύρωση του ιησού και ήτο λυπημένοι για το δάσκαλο. ο ιησούς τους έφθασε στο δρόμο και προσποιήθηκε ότι δεν είχε ακούσει για όσα συζητούσαν. εκείνοι του εξήγησαν, και τότε, άρχισε να τους ερμηνεύει τους Προφήτες. Πως αυτοί «έδειχναν» καθαρά όσα έπρεπε να πάθει ο χριστός και να δοξασθεί. Όταν έφθασαν και κάθισαν να δειπνήσουν, ο ιησούς ευλόγησε το ψωμί και τους έδωσε. τότε οι μαθητές αναγνώρισε το δάσκαλό τους. είναι φανερό ότι ο ιησούς, όντας κανονικός άνθρωπος που τρώει μαζί με τους μαθητές, είναι τώρα ο «εν ετέρα μορφή», αλλιώτικος, μεταμορφωμένος. ανάπλασε τον άνθρωπο με την ανάστασή του σε μία νέα μορφή, η οποία δεν υπόκειται στη φθορά και δεν κινδυνεύει απ’ το θάνατο. Με τη νέα του, τη δοξασμένη μορφή, ο ιησούς αναγνωρίζεται από τους φίλους του τη στιγμή που τους μοιράζει το ψωμί, όπως τους πληροφορεί η φλεγόμενη από αγάπη καρδιά τους. ο χριστός λοιπόν, είναι που μοιράζει το ψωμί της ζωής μας και, όσοι τον αγαπούν, τον αναγνωρίζουν και ζουν μαζί του, αιώνια. αμήν.
σταυρικοί διάλογοι
Κυριακή του Πάσχα η ζωηφόρος Ανάστασις του Κυρίου η δόξα του χριστού είναι ίσως η μεγαλύτερη ιστορική αλήθεια. Παράδοξο ακόμη και για τους μαθητές. ακόμη και σήμερα για την εκκλησία. η δόξα του χριστού είναι η ανάσταση. η αυγή της δευτέρας Παρουσίας του είναι το κενό μνημείο. ο ψίθυρος της ανάστασης είναι η αύρα η λεπτή, η αναστάσιμη, που κρίνει και θα κρίνει την ανθρωπότητα. Πρέπει να ομολογήσουμε ότι εκείνο το ιστορικό πρωινό μόνον οι γυναίκες αποδείχθηκαν δυνατές. Έτρεξαν με μύρα στον τάφο του αγαπημένο ιησού, χωρίς να σκεφθούν τους στρατιώτες. Έτρεξαν πριν ακόμα απαντήσουν «ποιος θα μας σηκώσει την πέτρα που φράζει την είσοδο;».
Κυριάκος Τζιάμος
11
Αθήνα, Πλάκα 1920
Οδός Ιωάννου Γενναδίου
Πρόκειται για την πίσω πλευρά του ευαγγελισμού, από την πόρτα που βγάζουνε τα πτώματα. Ένα μεγάλο νοσοκομείο έχει καθημερινή ‘παραγωγή’ και τα κοράκια παραμονεύουν. Πριν από λίγες μέρες όμως κάτι απροσδόκητο χάλασε τη συνηθισμένη μακάβρια διαδικασία της φόρτωσης στη νεκροφόρα. κάποιος απρόσεκτος ή και αδιάφορος παρκάρισε μπροστά στην πόρτα, παρά την απαγόρευση, κλείνοντας το χώρο για τη μεταφορά. η νεκροφόρα που έφτασε, άρχισε να κάνει κύκλους γύρω-γύρω το τετράγωνο για να μην κλείσει την κίνηση τελείως, αφού ο δρόμος είναι διπλής κατεύθυνσης. η δημοτική αστυνομία ανήμπορη, έκοβε κλήσεις για παράνομη στάθμευση περιμένοντας το γερανό. η κόρη του περιπτερά μασώντας τσίχλα κόλλησε στο αμάξι το γνωστό αυτοκόλλητο "ειΜαι γαΪδαροΣ, ΠαρκαρΩ οΠοΥ ΒρΩ". ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου εξαφανισμένος. οι άνθρωποι του γραφείου κηδειών απελπισμένοι.
κοινωνία
τότε μια φωνή ακούστηκε από το σκεπασμένο φορείο. "Μη σκοτώνεστε ρε παιδιά" είπε ήσυχα ο νεκρός "Θα πάω στο φέρετρο με τα πόδια"... Aerostatic
14
sodeia.gr
άνευ αιτίας ισχυρισμοί
Μάρτιος - Μάιος 2011
15
Κώστας Ευαγγελάτος o ποιητικά ρεαλιστής εικαστικός δημιουργός
εικαστικά
«Ανάγλυφα τυπώνω παραστάσεις συνεύρεσης εφήβου με την Τέχνη»
Στο κέντρο τεχνών του δήμου αθηνών, στο Πάρκο ελευθερίας τον περασμένο οκτώβρη πραγματοποιήθηκε η αναδρομική έκθεση Scriptorium II , του ζωγράφου κώστα ευαγγελάτου. είχα «γνωρίσει» τον καλλιτέχνη μέσω των έργων του στα πλαίσια της έκθεσής του Scriptorium 2000 στο θέατρο «ο κέφαλος» στο αργοστόλι κεφαλονιάς και μου κέντρισε την περιέργεια. αργότερα ήρθε τυχαία εντελώς στα χέρια μου η ποιητική του συλλογή « η ροπή της μνήμης» , με την οποία ένιωσα συν-ταξιδεύτρια σε έναν περίπατο εικόνων και αισθημάτων. και τέλος τον γνωρίζω πέρυσι το καλοκαίρι αυτοπροσώπως στη δροσερή αίθουσα της κοργιαλενείου Βιβλιοθήκης, όπου περνάει ώρες ερευνώντας, όταν επισκέπτεται το νησί. Με στιβαρή χειραψία και ένα χαμόγελο που έφτανε ως στα μάτια του,
με κάλεσε σε ένα νέο ταξίδι: αυτό στο οποίο μας προσκαλεί κάθε καλοκαίρι από το 2000 στην Villa ροδόπη , έναν χώρο που δημιούργησε ο ίδιος κι όπου εκτός από τις αίθουσες με τα έργα του πραγματοποιούνται και φιλολογικά, μουσικά και θεατρικά δρώμενα στη λίθινη σκηνή του κατάφυτου κήπου του. Στις δημιουργίες του κ.ευαγγελάτου συναντάς ζωγραφικά έργα, εγχαράξεις και τέμπερες, κοσμήματα από φυσικά υλικά της κεφαλονιάς, πανό και φωτογραφίες και συνειδητοποιείς ότι είσαι αντιμέτωπος με έναν ολοκληρωμένο καλλιτέχνη. «Πάνω από όλα είμαι ζωγράφος», μου λέει. Ένας ζωγράφος που χαρίζει απλόχερα τη δική του ματιά σε έναν ονειρικό κόσμο, ρευστό και ταυτόχρονα στιβαρό, μέσα από χρώματα, γραμμές και μορφές τόσο ιδιαίτερες και ταυτόχρονα τόσο οικείες.
16
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
εικαστικά
Όπως γράφει ο ακαδημαϊκός- ομότιμος καθηγητής της ιστορίας τέχνης στο Παν/μιο αθηνών, χρύσανθος α.χρήστου : « η καλλιτεχνική δημιουργία του κώστα ευαγγελάτου δεν υπάρχει αμφιβολία ότι διακρίνεται για τον χαρακτήρα των αναζητήσεων και τον πλούτο των συνδυασμών του. χωρίς να περιορίζεται σε καμιά από τις γνωστές στυλιστικές τάσεις και τις θεματογραφικές περιοχές, διακρίνεται για τις συνεχείς προσωπικές έρευνες. Στις περισσότερες περιπτώσεις διακρίνεται για ένα καθαρά προσωπικό ποιητικό ιδίωμα που βασίζεται τόσο στην ποιότητα του σχεδίου, όσο και στην εσωτερικότητα και την εκφραστική δύναμη του χρώματος» .
σομοίων» , συγκεντρωτική έκδοση του ποιητικού του έργου από το 1973 -2002 και την πρόσφατη «ελεγεία των εκβατάνων» [εκδόσεις απόπειρα]. Έχει δώσει διαλέξεις στην ελλάδα και στο εξωτερικό. είναι μέλος επιστημονικών και καλλιτεχνικών οργανισμών , του επιμελητηρίου εικαστικών τεχνών ελλάδος. το 2005 τιμήθηκε από την κεφαλληνιακή αδελφότητα αθηνών και το 2009 από την ευρωπαϊκή εταιρεία επιστημόνων-καλλιτεχνών. Έργα του βρίσκονται σε πολλές δημόσιες, μουσειακές και ιδιωτικές συλλογές . το 2000 γυρίστηκε από τον Άγγλο σκηνοθέτη γιάν ράσσελ η ταινία « κώστας ευαγγελάτος, ο Έλληνας νάρκισσος», η οποία προβλήθηκε στο Channel 4 της αγγλίας με επιτυχία. επίσης το 2007 προβλήθηκε η ταινία «COSTAS EST» της αγγέλας Μυλωνάκη με ντοκουμέντα από τα εικαστικά του δρώμενα.
από μαθητής, ο τρόπος που εκφραζόταν ζωγραφικά ήταν συναρπαστικά ώριμος ώστε σε ηλικία 16 ετών κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση στο δημαρχείο αργοστολίου. Σπουδάζει αρχικά νομικά στο Πανεπιστήμιο αθηνών- «γιατί οι γονείς επιμένουν», λέει ο ίδιος- ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής σε ελεύθερα εργαστήρια. Συνεχίζει στο παν/μιο The New School of New York με σπουδές στην ιστορία της Σύγχρονης τέχνης και ζωγραφική. από το 1986 έως το 1993 τελεί καλλιτεχνικός διευθυντής της γκαλερί DADA στην αθήνα, ενώ ιδρύει την καλλιτεχνική ομάδα Art Studio ‘EST’ . Παράλληλα με τη ζωγραφική έχει ασχοληθεί με την Performance, Body Art , τις ψηφιακές εικόνες, την mail-art καθώς και την έκδοση ποιητικών συλλογών , με τελευταίες την «αλέα Προ-
Στέλλα Ο.Λιάτου Ιστορικός- Αρχαιολόγος Master in Museum and Artefact Studies
17
Εθελόντρια Αλχημίστρια
λογοτεχνία
Life begins with an inner dream and ends with a foreign reality Δεν συγκρούομαι ποτέ με διερχόμενους ζωντανούς είπε με το χαμόγελο δωρικών λυγμών στα μελιά παράθυρα του προσώπου. η αδιόρατη ουλή στο μέτωπο δάκρυζε με διακριτικότητα τα γεγονότα όμως σοφά η κάτοχος την είχε στο ρετιρέ του προσώπου εγκαταστήσει χρόνια πολλά. Άνεργος γκρεμός από τα μικράτα του ποιός θα του έδινε σύνταξη αν όχι εγώ που τον κυνήγησα ανελέητα με δανεικό ποδήλατο. Έκρυβα την λευκή κορδέλα στις τσέπες του κυριακάτικου φορέματος, έδειχνα στα αγόρια τραχιές παλάμες κι έφτυνα αρσενικό σάλιο στα κοριτσίστικα δαντελένια καλτσάκια. Με καχυποψία έδιναν την ταχύτητα αλλά ποιός αρνείται να πιστέψει τα πόδια που σκοράρουν ενάντια στα μάτια. τι να ‘καμαν κι αυτά; εμπρός ανδρικοί ρόλοι και πίσω υποταγή στα πρότυπα. τους άφηνα μόνους να μπερδεύουν ακόμα περισσότερο τον μύθο που κληρονόμησαν και ξετύλιγα τον δείκτη προς τον ορίζοντα. Ήμουν η πυξίδα αποκληρωμένης πορείας. η εφευρέτρια περσεφόνειας πτώσης. Πότε δάμαζα μεταλλικές κιβωτούς και πότε με εξημέρωναν οι παρευρισκόμενοι στύλοι. δεν συμφιλιώθηκα ποτέ με τους συμμάχους. Έφταιγαν τα πολλά συμβόλαια και οι ατελείωτες υπογραφές. Ίσαμε τους μηρούς έφτανε η ένσταση μετά νυχοπερπατούσα παρθενικού ναρκοπεδίου και κατέληγα με τους φίλους να τρυγάνε γλυκόπικρο μάννα από τους ρόδινους λοφίσκους μου. Έως ότου αποφάσισα να γίνω η εθελόντρια αλχημίστρια με τις μαύρες κάλτσες που τις συγκρατούν οι δεσμώτριες ζαρτιέρες. Με ζήλο φυλούνε και φιλούνε το ιχώρ που άφθονο είναι στην μέση γη. Έχω γυρίσει ανάποδα το ποδήλατο και οι ρόδες από μόνες τους φυγαδεύουν τα ένσημα που τελευταία φορά εθεάθησαν στο πίσω κάθισμα μόνιμου ατυχήματος με θεσπισμένες επιθυμίες. Μου είπαν πως μέχρι να καταθέσω τις αμειβόμενες παραδοχές μου ανασφάλιστη της αποδοχής τους είμαι. Μαρία Ρoδοπούλου
18
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
Untitled 1 Les papillons noirs qui voltigent parfois à l’intérieur de ma tête ont voulu sortir à tout prix, ce matin, pour découvrir le vaste monde. Compréhensif, je n’ai rien fait pour les retenir. J’ai écarquillé les yeux pour leur livrer passage. Tout simplement. Mes lépidoptères se sont posés sur la feuille blanche qui est toujours devant moi sur ma table de travail, en cas de besoin. Sans réfléchir, je les ai chassés d’un revers de la main. Ils avaient esquissé quelques lignes d’écriture que je n’ai pas eu le temps de déchiffrer. Mal m’en a pris. Depuis, je suis sujet à de violents maux de tête et je n’arrive plus à écrire. Affolé, je vole à travers le monde, muni d’un immense filet à papillons multicolore, à la recherche de l’inspiration. En vain, jusqu’à présent. Denis Emorine
λογοτεχνία
Φθινόπωρο Σάπιζε. Έλιωνε. Σιγά σιγά κομμάτια από το κορμί του άρχισαν να πέφτουν. Πρώτα η μύτη του. Μετά το αυτί . το σαγόνι. το άλλο αυτί . το δεξί του χέρι. και όλα αυτά καθώς έπεφταν έπαιρναν μορφή ξεραμένων φύλλων φθινοπωρινής καταιγίδας. Σε λίγο έπεσε το κεφάλι του. Μετά το αριστερό του χέρι. ο τρελός χορός των φύλλων γύρω του δεν σταματούσε. Μέχρι που γονάτισε. τα γόνατα του άγγιξαν το έδαφος, και μετά το σώμα του ,ή ότι είχε απομείνει από δαύτο χτύπησε με δύναμη τη γη. εκατοντάδες φύλλα ανασηκώθηκαν από την πρόσκρουση και αιωρήθηκαν, για να κατακαθίσουν και πάλι. Σε λίγα δευτερόλεπτα δεν υπήρχε τίποτα πλέον. Μονάχα ο αέρας που παίρνει τα ξεραμένα και εύθραυστα φύλλα ταξιδεύοντας τα. Αλέξανδρος Πετρόχειλος
19
λογοτεχνία
Αντικατοπτρισμοί
Άντε τώρα να ξεχωρίσεις τον ουρανό από το Ποτάμι. Έρχονται τα πάνω κάτω μερικές φορές και ειδικά εκεί που δεν το περιμένεις. το βλέπεις πόσο ήρεμο είναι το νερό σε ξεγελά σου φανερώνεται λίμνη από κάτω όμως είναι ικανό να παρασύρει και τα πιο μεγάλα δένδρα. Μια απόφαση στιγμής να τον διαβείς. Θα σε παρασύρει; αναρωτιέσαι. dδεν προλαβαίνεις κι έχεις βρεθεί αγκαλιά με τον ουρανό κι εκεί που αυτός χαριεντίζεται με το νερό , ω ! τι ωραία νέφη έχω σκαρώσει σήμερα για δες, το γαλάζιο μου έχει ενωθεί με το πράσινο σου όμως δεν κάναμε το κίτρινο που θέλουν τα μάτια των ανθρώπων να θωρούν , εμείς απόλυτα εναρμονιστήκαμε σου έκλεψα, μου παραχώρησες, ποιον νοιάζει; ας κυλάμε μαζί κι ας πάρουμε κι αυτόν που θέλησε να διαβεί , μια εσύ και μια εγώ θα τον έχουμε. τι; Όχι ; να διαλέξει; Μα δεν τον βλέπεις έχει ήδη νομίζω κάνει την επιλογή. επιπλέει και δεν ξεχωρίζει . οι σκέψεις του τσιγάρου καθώς αφήνεις τις γκρίζες αφιλόξενες εθνικές και για λίγο χάνεσαι στον Πλατανότοπο, στην γη των Θεών , στα νερά και στα νεύματα της ψυχής σου. Που είσαι; Μια ώρα ακόμη, Μια ώρα. Στην άνοδο για τον Βορά για την ανάσα του Βαρδάρη . Στην Πλατεία του Φιλόσοφου διδασκάλου ξεδιψάς βλέμμα φωτιάς , πίνεις γουλιές Θερμαϊκού με κάθε λέξη κάθε ματιά κάθε ανάσα και χάνεσαι ύστερα, σε μια αγκαλιά Πόλης αιώνιας. Παλιά αγορά με καινούρια φορεσιά. Πόσοι σε λεηλάτησαν καρδιά μου, πόλη μου, αγκαλιά μου, μέσα σου πόσοι διαβήκανε, πόσοι μεθύσανε στα στενά σου, τα όνειρα σου. Όλοι σου πήραν, όλοι σου άφησαν κάτι και τώρα, περαστικοί , περίεργοι , εξόφθαλμοι , αναζητούν την ομορφιά πάνω σε λόφους επιφάνειας. ανέβα ψηλά να δεις . τι; Πόσο απλώνεις τα χέρια , πόσο ακόμη χωράς να σε πληγώνουν ; tην επιφάνεια μόνο; και μέσα στην καρδιά σου , νύμφη μου, ποιος κοίταξε , ποιος διαδρομές υπόγειες χάραξε να σε γευτεί; Παρά μονάχα σκάβουν θάνατο αργό. εκεί ψηλά , ανέβα και βυθίσου , μέτρα απουσίες δακτύλων , ένα δυο τρία λείπω , ένα δυο τρία χάνομαι, ένα δυο τρία θάνατος μέτρα ξανά ,ένα δυο τρία τέσσερα πέντε, όλα εδώ είναι κι εγώ πουθενά , πέντε , πέντε τρία , είμαι εδώ σε κάθε δάχτυλο, είμαι εδώ , σε κάθε ρωγμή ζω,σκάβω, γεύομαι, ανασαίνω, ένα δυο τρία ζωή. κάθε μέτρο κάθε βήμα κάθε ανάσα σου εκεί δάκτυλο και κτύπος δάκρυ και νότα. Ένα δυο τρία, αίμα δίνω, ζωή μεταλαβαίνω. Φιλί στην αγκαλιά που κοιμάται , που μεθυστικές αναδύει αισθήσεις. κάθε φορά και αλλά μάτια θα φορώ να σε αντικρίζω. κι ύστερα επιστροφή ακολουθώντας το πυρωμένο γκρίζο φίδι , μα δίχως σκέψη πια αυτή ακολουθεί δικά της μονοπάτια , εσύ απλά υπάρχεις , σαν οντότητα , οι διαχωριστικές είναι αόρατες , υπαρκτό , ανύπαρκτο , ποιος θέλει να ξέρει. Υ.Γ. Αν στα διόδια της επιστροφής κάποια μηχανή σταθεί πίσω σας ,κάντε της νόημα να περάσει, το αντίτιμο της μπάρας μικρό στο βλέμμα μέσα από το κράνος αλλά μεγάλη η συντροφιά στην μοναξιά του αναβάτη. Ματθαίος Ματθαιάδης
20
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
ακούστε στο Radio Smut κάθε Δευτέρα στις 9 το βράδυ την εκπομπή Πολιορκίες ένα 60 λεπτο ταξίδι στον κόσμο της λογοτεχνίας
πρόταση
επιμέλεια - παραγωγή Μαρία Ροδοπούλου
radio-smut.com 21
λογοτεχνία
ο Ξυλουργός Εκείνος όλο θυμόταν τους καιρούς τους αρσενικούς και χτύπαγε να ταιριάξει τα μεγάλα δοκάρια. Σκόπευε να κρατήσει στις γωνιές τους καρφωμένο το παραθύρι του ουρανού, να έρχεται να ησυχάζει ο ήλιος από τις κραυγές των μεσημεριών. και όλο χτύπαγε το ξύλο και γύρω όλοι τον κοιτούσαν που δούλευε το υλικό και κάτι σιγοψιθύριζε και ήταν τα μάτια του ένα βαθιά οργωμένο χωράφι. Ζύγωναν οι άντρες με τα κεφαλομάντηλα και τη μυρωδιά από τα χώματα να αφήσουν τα καρφιά για τον εσταυρωμένο. εκείνος, όλο δούλευε το ξύλο, να δέσει τις γωνιές, να έρχονται τα πουλιά και το φως να ξαποσταίνουν. και όσο χτύπαγε τα μαδέρια, άκουγαν εκείνοι που ζουν στη χώρα των θορύβων και άφηναν οι γυναίκες με μια ντροπή ένα λουλούδι εμπρός από τη σιδερένια πόρτα και έπειτα έφευγαν, γιατί η σκουριά είναι μια ανεξέλεγκτη αρρώστια. τα έφτιαξε τα δοκάρια, τα έστησε καλά να πατούν στο χώμα, να αντέχουν τους σκοπούς και τις βροχές και δίχως να μιλήσει έδεσε το σχοινί. κοίταξε το νεκρό παιδί που έστεκε ολόρθο μες στο καφασωτό και το γλυκοφίλησε πριν πνιγεί ο ήλιος μες στα κλαδιά και τους ορίζοντες και θυμώσει ο Περατάρης με τους θρήνους. Προτού θάψουν το παιδί, οι άλλοι ξεκάρφωσαν με γέλια τον άνδρα και εκεί έδεσαν καλά μια σημαία να χορεύει πιο ψηλά από τους δαιμονικούς ανεμοδείκτες με τις επικίνδυνες κατευθύνσεις. Πάνε χρόνια τώρα που πριν σκοτωθεί το νερό και οι ήλιοι, όλοι μαρτυρούν μια σκυφτή σκιά στον τοίχο εκείνου του σπιτιού και σμάρια από πουλιά που όλο πετούν από μιαν παράδοξη έκπληξη. Πάνε χρόνια τώρα που σκίστηκαν οι σημαίες, απέμειναν μονάχα οι πελαργοί να φτιάχνουν τις φωλιές και ύστερα να στέκουν με τα λεπτά πόδια τους πάνω στην παλιά γεωμετρία των θανάτων.
ήξερες ότι..
Απόστολος Θηβαίος
Η Αρχαία Νικόπολη ήταν πόλη της Ηπείρου που ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους στην νοτιοδυτική Ήπειρο κοντά στην σημερινή Πρέβεζα. Ο αρχαιολογικός της χώρος αποτελεί σήμερα την μεγαλύτερη σε έκταση αρχαία πόλη της Ελλάδας (Χ.Γκούβας, 2009). Βρίσκεται ακριβώς στο πιο στενό σημείο του ισθμού της χερσονήσου της Πρέ-
22
βεζας, επαρκώς προστατευμένος από τη δόμηση, με αρχαιολογικό νόμο, και είναι επισκέψιμος. Η Μάχη της Νικόπολης (1897 μ.Χ.) Μεγάλη θέση στην ιστορία έχει η «Μάχη της Νικόπολης» μεταξύ της Γαλλικής Φρουράς Πρέβεζας υπό τον Στρατηγό La Salchette , Πρεβεζάνων Πολιτοφυλάκων, Σουλιωτών Αγωνιστών, εναντίον 7000 Τουρκαλβανών υπό τον Αλή Πασά Τεπελενλή. Η μάχη έγινε ακριβώς δίπλα στα παλαιοχριστιανικά Τείχη της Νικόπολης. Ολη η Γαλλική φρουρά σφαγιάσθηκε, η Πρέβεζα κατελήφθη και πέρασε πιά στον Οθωμανικό ζυγό μέχρι το 1912.
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
απόδοση στα ελληνικά
Μαρία Ροδοπούλου
The Road not Taken
μεταφράσεις
Robert Frost Δύο δρόμοι χωριστοί σ’ ένα κίτρινο δάσος. Συγνώμη που δεν μπόρεσα και τους δύο να διαβώ. Μόνος στάθηκα ακίνητος και κοίταξα τον ορίζοντα του ενός όσο πιο μακριά γινόταν Ίσαμε εκεί που στα Χαμηλά γονάτιζε Και έτσι όπως ήταν δίκαιο πήρα τον άλλον δρόμο και ίσως η επιλογή να ήταν η καλύτερη. Γιατί ελπίδα υπήρχε εκεί που με αναζητούσε. Αν και οι δύο δρόμοι στ’ αλήθεια φθαρμένοι ήταν από τους περαστικούς και οι δύο ίσα στέκονταν ανάμεσα στα φύλλα που κανένα βήμα δεν είχε καταφέρει να μαυρίσει. Ω! κράτησα τον πρώτο για μια άλλη μέρα. Όμως γνωρίζοντας πως το ένα οδηγεί στο άλλο αμφιβάλλω αν ποτέ θα ξαναγυρίσω. Το λέω αυτό κι αναστενάζω Περάσανε τα χρόνια Δύο δρόμοι σ’ ένα δάσος Εγώ διαβάτης του πιο μοναχικού Και ήταν το ταξίδι αυτό που έκανε την διαφορά
23
Π οιητικός
Λ όγος
Τη Νύχτα χτυπώ τις πόρτες σας τη νύχτα εγώ ύπνο δεν έχω γυρίζω στα σπίτια σας Σκορπώ την αγρύπνια μου Σας χτυπώ με μανία Πόρτες αμέτρητες Λίγοι ανοίγουν οι πιο πολλοί κοιμούνται βαθιά Λήθαργο δίχως όνειρα Όσο κι αν τους χτυπώ δεν ακούγεται Όμως κάποιοι ανοίγουν κάποιοι που ξενυχτούν και βλέπουν μόνο εφιάλτες και ο πιο συχνός τους και ο χειρότερος είναι πως έρχομαι και τους χτυπώ τη νύχτα
Η νύχτα ξέρει να ψάχνει η νύχτα ξέρει να ψάχνει κρυφά τις τσέπες στο κρεμασμένο μου σακάκι, ξέρει να ξαφρίζει της μέρας μου τ’ απομεινάρια. χαϊδεύει με τρόπο τη μυρωδιά του κορμιού μου ανακαλύπτει ψηλαφιστά τα φοδραρισμένα μυστικά μου. Όταν η νύχτα αφήνει τ’ αστέρια της να πέσουν είναι που ετοιμάζεται να κλέψει,
ποίηση
Μόνον τούτο το ποίημα είναι νεκρό Με το που γράφτηκε Έσβησε στα χέρια μου τώρα. Μόνον εσένα περιμένει να τ’ αναστήσεις
είναι που θέλει να παραπλανήσει τους ξενύχτηδες, να βάλει στο χέρι κάθε φάντασμα κρυμμένο.
Γιάννης Βούλτος
Θοδωρής Βοριάς
24
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
Κλίμακα ξένου σταυρού είναι σταυροί μαρμάρινοι και μπρούτζινοι μονάρχες οι Άνθρωποι ενότητες που αγνοούν κάθε απόγευμα και βλέπουνε σκουριά στη στέρνα του ιχθύος. τα βλάσφημα σκαλιά, οι Άνθρωποι. Με ισοϋψή κεριά της ύπνωσης στολίζουν τα κλιμάκια της λύτρωσης. Δημήτριος Δικαίος
Των ελαφιών τα τρυφερά γνωρίσματα των ελαφιών εντός σου άγουρη σκέψη που ξυπνάς ταξίδια σ’ εποχές που ταραχές αντίκρισες στο δέρμα στο βιός σου βαθύς είναι ο πόθος σου και οι ξέρες του πλατιές. Άγριο μέλι η σιγή σαν βάλσαμο του Υπάρχω κρύβεται μες στα δάκρυα με κόπους μα κερνά στης νύχτας τον τραγουδιστή το ύστατο διάγω καθείς που στέκει δίπλα σου ποτέ να μην ξεχνά
ποίηση
τα λούλουδα που ανθίζουνε κάθε δροσάτο απρίλη τους έντονους χρωματισμούς φιγούρα σε αυλές πως μοιάζουν με αποκόμματα εφημερίδων ύλη στα μέσα του καλοκαιριού πριν τις διακοπές. των ελαφιών το αντίκρισμα σημείωσέ μου επάνω επάνω στους κυματισμούς των πιο γκρίζων νερών να έχω να επουλώνομαι κάθε φορά που χάνω εκείνο το βηματισμό των άτακτων παιδιών. Μαρία Ανδρεαδέλλη
25
Άλφα στερητικό είμαι το άλφα το στερητικό στις ονειρώξεις των τελευταίων εραστών μου. Τριαντάφυλλο το σώμα σου τριαντάφυλλο. το αγγίζω και με ματαιώνει. Ελένη Μαυρογονάτου
επτά Καθώς νυχτώνει… κοιτάζοντας απ’ το παράθυρο τούτο το βροχερό απόγευμα ένας άνδρας απέναντι καίγεται οι κουρτίνες κουνιούνται θλιβερά ανασηκώνω τους ώμους και αγγίζω τα σκονισμένα βιβλία -δεν μου έμαθαν ποτέ τίποτακι εκείνος εξακολουθεί να με κοιτά καθώς ακούμε τη βροχή τίποτα δεν μας ταράζει στο βυθό μας τίποτα δεν θα συμβεί μια γαλήνη περιφέρεται όμως να κάποτε ξεκίνησες αλλιώς και ο ουρανός είχε λίγο ίσως χρώμα μα ο χειμώνας ήρθε γρήγορα και μας βρήκε απροετοίμαστους
ποίηση
και έτσι θα κοιταζόμαστε όλο το βράδυ εγώ και εκείνος ο άγνωστος άνδρας που καίγεται λίγο πριν η βροχή δυναμώσει ναι κάποιες ζωές ξοδεύτηκαν άσκοπα Νίκος Σφαμένος
26
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
Σε μια βουτιά το νόημα κρεμιέμαι πάνω από τη γέφυρα μήπως και η δυσπεψία της ζωής μου ανακούφιση βρει στο τέντωμα των κροτάφων. η ταχύτητα της υποθετικής πτώσης ακρωτηριάζει τα γεγονότα. δε συνέβη η ήττα. δε συνέβη ο πόνος της. … κέντρο ελέγχου: «ανθρώπινο τέλος στη θάλασσα» … το φόβο για το θάνατο άκουσα, τον είπαν ζωή, ενώ βουτούσα… Μαρία Τσιράκου
ποιήση
Τραγούδι κάτω από το χλωμό φεγγάρι Με ένα φλάουτο και με μια κιθάρα, βγήκε σήμερα ο ποιητής κάτω από το χλωμό φεγγάρι, και αφού κάθισε στο χορτάρι με σκεπή τα ασημένια άστρα τραγούδησε μέσα από την ψυχή του και άφησε το αεράκι να τον συνεπάρει. τραγούδησε για όλα τα πράγματα που ήταν κάποτε και τώρα ποια δεν είναι, για τις ομορφιές του κόσμου την αγάπη κάθε τόπου. κόσμος περνούσε πάνω κάτω σαν σκιές μες την ομίχλη μα εκείνος δεν κοιτάει γιατί η εικόνα τους τον θλίβει. δεν κοιτάει αυτούς που ανήσυχοι περνούνε και το σκοτάδι που έφτιαξαν με μίσος καταριούνται . χάνεται ο ποιητής μέσα στο τραγούδι και το άπειρο με ένα βλέμμα αγέρωχο με θάρρος το αντικρίζει. Χρήστος Βασιλόπουλος
27
Έρημα ερώμαι κι ερωτώ κι ερανίζομαι. αυθαίρετοι, αιρετικοί του έρωτος, αίρουν εργωδώς ερεθίσματα ερωτικά. Ως εραστές, εργάζονται έργα ερήμωσης. εριστικά. Έρμαια της Έριδος δεν ερμηνεύουν… Έρεβος. Ελένη Γεωργίου
δάγκωσα τα χείλη σου Άνθρωπε, κι ένιωσα πρώτη μου φορά το δηλητήριο να στάζει μες στις φλέβες μου. τόσο πικρό και άγουρο σαν σάλιο οχιάς που μόλις σύρθηκε στο χώμα.
Μη ορισμένο Ξεκίνησα να γράφω ποιήματα μόνο για 'σένα. το τέλος με προβληματίζει
ποίηση
Θάνατος λευκός
είσαι άλυτη εξίσωση είσαι Θεώρημα που πάντα ισχύει, η απόδειξη όμως άγνωστη ακόμη αποδεικνύω την μια μεριά και η αντίστροφη δεν βγαίνει. Υποθέτω πως δεν υπάρχεις και σε άτοπο οδηγούμαι Υποθέτω πως υπάρχεις και σε σφάλμα καταλήγω είσαι εδώ και είναι αποδεκτό. δεν είσαι εδώ και πάλι είναι αποδεκτό. η διπλή συνεπαγωγή όμως δεν ορίζεται. Προσπαθώ να σε ορίσω. Σε ορίζω μέσα στους ρητούς. και τελικά βγαίνεις άρρητος. Σε θεωρώ πραγματικό και είσαι φανταστικός. Μα, αγάπη μου, σου δίνω την υπόθεση. Μπορείς να μου δώσεις το συμπέρασμα; Φανή Παπαγεωργίου
28
Μείναν' λευκά τα όνειρα, τα μάτια μου, τα χέρια κλείστηκαν σε φυλακή κι αγρίεψε το πρόσωπο. ολόκληρη έμεινα λευκή, σα θάνατος που 'χει ντροπή του να πενθήσει. Μαρία Νικολάου
sodeia.gr
Μάρτιος - Μάιος 2011
Τρία τέταρτα επανάσταση παρακαλώ αισθάνομαι ανίκητος, σαν δυνατός ταύρος της αριζόνα. το μυαλό μου μοιάζει να χωράει όλη την μαγκιά της φύσης. τίποτα δεν μπορεί να με σταματήσει. Έχω πιεί μπύρες. Έχω πει ό,τι μου κατέβηκε στο κεφάλι. Έχω ακούσει Μότορχεντ. η ενέργεια ρέει γοργά στις φλέβες μου. τίποτα δεν μπορεί να με σταματήσει. Μπορώ αυτή την στιγμή, που σας μιλάω, να ξαπλώσω δίπλα σε όλες τις γυναίκες του πλανήτη και αύριο να θέλουν όλες γάμο. είμαι ο πιο δυνατός τύπος που έχει περάσει ποτέ από αυτή την πλευρά τους σύμπαντος. Μη διανοηθεί κανείς να μου αντιμιλήσει. να τρέμουν όλοι σας, έτσι είναι το σωστό. είμαι έτοιμος να σας περάσω από την μηχανή του κιμά. είμαι, αυτή την στιγμή, ο πιο ανεξέλεγκτος τύπος της ιστορίας. Νίκος Παϊζάνης
ποίηση
SEVEN
29
β ποιήματα
ποιήματα
ζωγραφική
Άνοιξη 2011
Μαρία Ανδρεαδέλλη η Αιχμαλωσία εκδόσεις Ενδυμίων
γλυπτική
ποιήματα
μυθιστόρημα Woody Allen Σκέτη Αναρχία εκδόσεις Χάρλενικ Ελλάς
Fernando Aramburu Ο τρομπετίστας εκδόσεις Gema
Χρήστος Βασιλόπουλος Εκεί που κοιμούνται τ’ άστρα εκδόσεις Οσελότος
Βελάσκεθ Ντιέγκο Το πρόσωπο της Ισπανίας εκδόσεις Γνώση
Ιωάννα Καρυστιάνη Τα σακιά εκδόσεις Καστανιώτη
ποιήματα
μυθιστόρημα
συλλογή διηγημάτων
Νανά Τσόγκα σημείΟματα εκδόσεις Δωδώνη
Jeremy Lewison Henry Moore εκδόσεις Taschen
30
Ελένη Γεωργίου Δια της Γραφής εκδόσεις Ενδυμίων
sodeia.gr
Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;
1) είσαι μαθητής σε ένα σχολείο που ο Πρωθυπουργός διδάσκει «Έκθεση», ο Παπακωνσταντίνου «αρχές οικονομίας Θεωρίας», ο Άδωνις «ιστορία», ο καραμανλής «γυμναστική» και στο κυλικείο είναι ο Πάγκαλος. τι σκέφτεσαι; α) το σχολείο μου είναι τέκνο της οξφόρδης και του χάρβαρντ. β) οι αιτήσεις για το Big Brother ισχύουν ακόμα; γ) Με τέτοιους καθηγητές θα είναι μεγάλη επιτυχία αν περάσω στη σχολή οδηγών της γειτονιάς μου.
2) Μεσημεράκι χαλαρώνεις στον καναπέ σου μετά το γεύμα. Ξαφνικά χτυπάει το τηλέφωνο και σου λένε: «Άνοιξε την τηλεόραση πτωχεύσαμε»! α) ανοίγεις αμέσως την τηλεόραση, συντονίζεσαι στο «Mega» και τηλεφωνείς στο σταθμό για να τους δώσεις συγχαρητήρια. β) ανοίγεις αμέσως την τηλεόραση και παρακολουθείς την 147η επανάληψη, «κωνσταντίνου και ελένης». γ) Παίρνεις ένα κατσαβίδι και ανοίγεις την τηλεόραση κανονικά.
Μάρτιος - Μάιος 2011
3) το αφεντικό σου σε καλεί στο γραφείο του και σου λέει ότι η επιχείρηση του καταρρέει. γι’ αυτό ή θα πρέπει να απολυθείς ή να συμβιβαστείς και να τον πληρώνεις εσύ. τι σκέφτεσαι; α) Έχει δίκιο, είμαι ένας κοπρίτης και μισός, θα του πληρώνω και τις υπερορίες μου. β) Μα πώς είναι δυνατόν να μου προτείνει κάτι τέτοιο; αφού μαζί τα φάγαμε. γ) Σαχλαμάρες, «λεφτά υπάρχουν», έτσι μου είπε όταν με πήρε στη δουλειά. Αν έχεις περισσότερα: Α. Συγχαρητήρια, θα γεννηθείς σε οικογένεια βουλευτών και μετά θα πρωτοτυπήσεις… θα γίνεις και εσύ ένας βουλευτής. Β. Θα γίνεις ένας χαραμοφάης, παράσιτο της κοινωνίας που πιστεύεις ότι είσαι καλλιτέχνης, αλλά τα προσόντα σου αρκούν μόνο για να γίνεις βουλευτής. Γ. Θα γίνεις ακτιβιστής για να αλλάξεις τον κόσμο, μετά δημοσιογράφος για να αλλάξεις τη χώρα σου, μετά συνδικαλιστής για να αλλάξεις τη δουλειά σου και μετά βουλευτής για να αλλάξεις σπίτι, αμάξι και ηλεκτρiκές συσκευές.
31
λ κα
ή
ιά ον ρ χ
διανέμεται χωρίς αντίτιμο
βιβλιοπωλεία ΑΘΗΝΑ Επίκαιρα Αγ. Ιωάννου 41, Αγ. Παρασκευή IΑΝΟS Σταδίου 24, Αθήνα Κλεψύδρα Πασσώβ & Ταϋγέτου, Γκράβα Λεμόνι Ηρακλειδών 22, Θησείο Λέξικον Θεσσαλίας 77, Πετρούπολη Πολιτεία Ασκληπιού 1-3 & Ακαδημίας Πρωτοπορία Γραβιάς 3-5, Πλ. Κάνιγγος. Βιβλιοχαρτοπωλείον Αγ. Δημητρίου 49, Μπραχάμι ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Βιβλιοβάρδια Ναυαρίνο ΙΑΝΟS Αριστοτέλους 7 ΙΑΝΟS 25ης Μαρτίου 45 Μπαρμπουνάκης Αριστοτέλους 4 Σαιξπηρικόν Εθν. Αμύνης 14 ΠΕΙΡΑΙΑΣ Τσαμαντάκης Καραολή & Δημητρίου 43
Σχολές Ιλιάς Φιλολογικό Φροντιστήριο Απόλλωνος 12, Τρίκαλα
ΑΡΓΟΣ Αναγέννηση Ινάχου 127-129 ΒΟΛΟΣ Subway (bookstore) ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Happy House Ληξούρι. Σταματελάτου Χρ. Λιθόστρωτο 1, Αργοστόλι ΚΡΗΤΗ Σχήμα Α. Παπανδρέου 38, Χανιά Φωτόδεντρο Κοραή 21, Ηράκλειο Κλαψινάκης Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου Πολυχώρος “Περίπου” 28ης Οκτωβρίου 25, Αγ.Νικόλαος ΛΑΜΙΑ Οιωνός Κολοκοτρώνη 11 Κεντρί Θεμιστοκλέους 10 ΛΑΡΙΣΑ 9 Ρίχτερ Άνθιμου Γαζή 37α Παιδεία Κανάρη 11
ΜΥΤΙΛΗΝΗ Παπασωτηρίου Ερμού 211 Χατζηδανιήλ Ερμού 19 Ειρμός Καβέτσου 24 ΠΑΡΟΣ Αναγέννηση Πλ. Εκατονταπυλιανής ΠΑΤΡΑ Πρωτοπορία Γεροκωστοπούλου 31-33 Πολύεδρο Κανακάρη 147 Παπασωτηρίου Πατρέως 30 ΣΕΡΡΕΣ Φωτίου Μεραρχίας 41 Σχολαρχείον Παναγή Τσαλδάρη 20 ΣΠΕΤΣΕΣ Κέντρο Τύπου Ντάπια ΤΡΙΚΑΛΑ Λαμπρίδης Ερμού 19
Καφέ Χάρτες Ζωοδόχου Πηγής & Βαλτετσίου Εξάρχεια - Αθήνα
un Mundo Υψηλάντου 176 Πασαλιμάνι - Πειραιάς