Cyber

Cyber

maart 2011 • jaargang 38 • nummer 339

38e jaargang nr. 339, maart 2011 ISSN 0166-1930 Spiegeloog is een blad voor de Afdeling Psychologie, Universiteit van Amsterdam

Kamer A.903 Afdeling Psychologie Roetersstraat 15 1018 WB Amsterdam t: 020 - 525 67 58 e: spiegeloog-fmg@uva.nl

903 Hopeloos verloren

Hoofd-/Eindredactie Vera van der Molen & Tessa Velthuis.

Als Spiegeloog geen internet ter beschikking had gehad bij het maken van dit nummer, had jij nu niet met dit blad in je handen gestaan. Allereerst hadden wij als hoofdredactie dan nooit een e-mail gekregen van de portier van gebouw A met de mededeling dat er beneden door de drukker afgeleverde dozen met Spiegelogen op ons stonden te wachten. Ten tweede hadden de redactieleden hun artikelen nooit op het laatste moment naar ons kunnen e-mailen, waardoor wij niet de gelegenheid zouden hebben gehad om alle stukken nog op laatste foutjes te controleren en ze in de lay-out te zetten.

De redactieleden hadden dan allemaal hun stuk moeten printen en het op de fiets naar kamer A903 moeten brengen.

Dat ene redactielid dat ten tijde van de deadline op vakantie was in Spanje zou haar artikel al dagen eerder dan de rest af moeten hebben gehad vanwege de trage internationale postbezorging. Ten derde zouden zonder internet de artikelen en rubrieken überhaupt niet hebben bestaan. Tachtig procent van alle informatie vinden de redactieleden namelijk via het internet: websites, artikelen, ideeën voor boeken. Er is niemand meer die zijn zoektocht begint in de bibliotheek. Als laatste zou de Spiegeloogredactie sowieso niet eens bestaan, omdat deze niet gevormd zou zijn zonder e-mails van geïnteresseerden naar de hoofdredactie.

Het moge duidelijk zijn dat als wij geen internet hadden gehad bij het maken van dit nummer, we hopeloos verloren zouden zijn geweest. Daarom brengen wij in dit nummer een ode aan de technologie. Maar zoals je van Spiegeloog gewend bent, blijven we de zaken ook kritisch benaderen. In dit nummer leren we wat voor ideeën er achter internetdaten zitten, of internetgebruik ons dommer of juist slimmer, gelukkiger of juist ongelukkiger maakt, en hoe belangrijk het is om voorzichtig om te springen met persoonsgegevens op het internet. Verder heeft de redactie voor jou de leukste ‘psychologie-apps’ voor je iPhone uitgekozen en kun je weer genieten van een ouderwetse Bacchus, Op Kamers, filmrecensie en boekrecensie. Helemaal in het thema hebben we dit keer ook een game voor je gerecenseerd. En de rubriek Grenzenloos is weer terug: Annemiek vertelt over haar verblijf in Melbourne, en ook haar stukje heeft ons natuurlijk niet per post bereikt. Lange leve internet!

Tessa en Vera

Redactie Rosanne Anholt, Morgan Cavallo, Mariska Dijkstra, Nina van den Heiligenberg, Tess Hol, Bo van Houwelingen, Doutzen Koopmans, Joost Molenaar, Bianca Muurman, Lisanne Peschier, Myrthe van Stralen, Kirsten Vegt, Alicia de Vries.

Medewerkers Denny Borsboom, Hilde Geurts, Lourens Waldorp.

Fotografie Rosanne Anholt, Vera van der Molen, Tessa Velthuis.

Omslagillustratie Molly Heady Carroll.

Molly studeert Game Art aan de HKU. Voor meer informatie over de ontwerpster: http://student-kmt.hku.nl/~molly/ Wil jij ook een pakkend coverontwerp maken voor Spiegeloog? Mail ons dan een impressie van je werk.

Layout Vera van der Molen & Tessa Velthuis.

Druk Drukkerij de Raddraaier Van Ostadestraat 233 b 1073 TN Amsterdam 020 - 673 05 78 Reacties, commentaren en ingezonden brieven zijn van harte welkom. Voor lange artikelen die ter publicatie worden aangeboden, is het verstandig eerst contact op te nemen met de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te wijzigen. Spiegeloog verschijnt zeven keer per jaar. Een abonnement op Spiegeloog kost € 15,- per jaar. Indien geïnteresseerd, stuur een bericht met uw naam en adres naar de redactie. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

Inhoud

4

18

Digitalisering van de liefde

CybernaĂŻviteit

Appsychologie

Online daten

De gevaren van het internet

Apps voor psychologiestudenten

22

Rondvraag Waldorp aan Geurts

8

Cyberlove 34 Immobiel zonder moderne media 14 Zeven dagen zonder internet en telefoon De (on)werkelijkheid van lovebots

Extreme internetcommunities Zoektocht naar (be)grip

9

Grenzenloos Annemiek in Melbourne

17

Filmrecensie Blue Valentine

Ivoren Toren Feedback

11 CliĂŤnt bekent Kees heeft een gameverslaving

26

Mededelingen Activiteiten voor studenten

37

Tabula Rasa De macht van Google Silent Hill: Shattered Memories

12 OpKamers Annebel de Hoogh

29

Wandelgang Bijzondere cyberervaringen

38

Ramsj Leesvoer voor psychologen

13 Hoe internet ons verandert Worden we er dommer van?

30

Bacchus Offline identiteit verrijken

40

36

Digitalisering van de liefde Single en op zoek? Het internet is voor steeds meer vrijgezellen dĂŠ plek om een nieuwe liefde te vinden. Bijna vijf miljoen Nederlanders zijn aangemeld bij een datingsite. Maar valt deze nog altijd toenemende populariteit van het online daten te verklaren? Wat zijn de voordelen boven 'ouderwets' daten? Met behulp van een ervaringsdeskundige, de oprichter van de beste Nederlandse datingsite van 2010 en natuurlijk de wetenschap gaat Spiegeloog dieper in op het online daten.

Tekst: Morgan Cavallo

Spiegeloog

4

De halve waarheden van het online daten

maart 2011

Het daten werd in de jaren twintig van de vorige eeuw door uitvindingen als de telefoon en de bioscoop een steeds bekender fenomeen onder jongeren. Met de komst van het internet kreeg het daten na zeventig jaar een nieuwe dimensie. In de jaren negentig werd in de praktijk bewezen dat de grens tussen de cyberwereld en de 'echte' wereld niet vast ligt: leden van een online nieuwsgroep over soaps spraken in real life af en enkelen kregen zelfs liefdesrelaties. Sindsdien is het snel gegaan. Zo wordt voor 2011 in Amerika alleen al een miljard dollar omzet verwacht voor de online date industrie. Ook in Nederland ontdekken steeds meer mensen de mogelijkheden van online daten. Zo staat Nederland globaal gezien op de vijfde plaats qua aantal datingsites. Maar wat maakt online daten zo populair?

De meest gehoorde reden om een digitale zoektocht naar de liefde te ondernemen blijkt tijdgebrek, maar ook onder verlegen en sociaal minder competente mensen is online daten erg populair. Dat zoveel mensen zich aangetrokken voelen tot het online daten is niet geheel onverklaarbaar. Zo blijkt dat mensen die eerst kennismaken via het internet, elkaar bij een latere real life ontmoeting aardiger vinden dan wanneer in eerste instantie face to face kennis wordt gemaakt. Ook zijn online ontmoetingen vaak intiemer.

Blijkbaar heeft de anonimiteit van het internet en het gebrek aan visueel en auditief contact een positieve invloed op het kennismakingsproces (Gray, 2007). Zo kunnen mensen zich opener en intiemer naar elkaar toe gedragen. Wanneer zij elkaar vervolgens in het echt zien, voelen ze al een zekere emotionele band (Whitty, 2007). Hierbij lijkt het internet vooral een icebreaker te zijn. Gemiddeld hebben de meeste online daters binnen een maand namelijk al een 'echte' date gehad (Oktrends, 2010).

Niet alleen de wetenschap spreekt in het voordeel van het online daten. Ook de 27-jarige studente Renske heeft zich door een vriendin laten overhalen om een profiel aan te maken op een datingsite. Ondertussen heeft ze al twee jaar een relatie met haar vriend, die ze eerst slechts als profielfoto en persoonsbeschrijving kende. Maar ondanks dat Renske nu gelukkig is in haar relatie, had ze zich waarschijnlijk nooit uit zichzelf ingeschreven. 'Omdat je voor mijn gevoel heel anders overkomt als je chat of mailt, stond het idee van internetdaten mij altijd al tegen. Maar omdat ik toentertijd fulltime werkte, ontmoette ik maar weinig nieuwe mensen. Daarnaast ben ik nogal verlegen en zou ik niet snel op iemand af durven stappen om een praatje te maken. Dus eigenlijk was de keuze om online iemand te zoeken niet eens zo onlogisch.'

- Online ontmoetingen zijn vaak intiemer -

Bron: www.relationshipheadquarters.com

Achteraf ben ik dan ook blij dat ik de tijd genomen heb om mezelf een online identiteit aan te meten.'

Net als Renske zien veel mensen vooral op tegen het aanmaken van een online date profiel. Naast de mogelijke confrontatie met je eigen liefdesleven kan er namelijk ook behoorlijk wat tijd in gaan zitten, helemaal voor de minder moderne single. Het is de online date industrie dan ook niet ontgaan dat het 'samenstellen' van een online identiteit, die bovendien voldoende recht aan jouw ware persoonlijkheid doet, behoorlijk wat tijd in beslag kan nemen. Maar ook druk bezette singles worden niet meer buitengesloten. Zo bieden Amerikaanse bedrijven sinds kort een heuse online dating assistant om jouw online profiel professioneel samen te stellen. Je hoeft alleen maar wat gegevens van jezelf op te sturen en het voor jou op maat gemaakte profiel zal gegarandeerd een succes worden. Hier stopt de service echter niet. Zo worden geschikte matches voor je uitgezocht, waarbij jouw assistant zelfs heen en weer e-mailt met je mogelijke match (McCarthy, 2010). Op deze manier kan ook de boekhouder met midlifecrisis als hippe single overkomen.Van de online daters maakt ondertussen ongeveer een derde gebruik van dergelijke professionele online dating-diensten (Verkuil, 2010).

Voor degenen die de dating assistant wat te veel van het goede vinden maar het niet zo van hun internetkennis moeten hebben, zijn op blog.okcupid.com enkele empirisch onderbouwde tips voor het opstellen van een internetprofiel te vinden. Hierbij valt op dat de profielfoto het belangrijkst is op je online profiel. Het lijkt hierbij voor de hand liggend dat deze foto's je van je meest sociale kant laten zien. Een eye-brow flash of zelfs maar oogcontact met de camera blijken je kansen op een date echter negatief te be誰nvloeden. Vooral voor mannen lijken online bijzondere 'regels' te bestaan. Zo lachen mannen twee keer zo weinig op hun profielfoto als vrouwen. En met succes: wanneer mannen niet in de camera kijken en niet lachen lijken ze meer kans te maken op een date.

- De online dating assistant e-mailt zelf heen en weer met je mogelijke match -

Spiegeloog

De date assistent

5 maart 2011

Toch is Renske van mening dat achter online daten ook een gevaar schuilt. 'Ik was doodsbang dat ik misschien met een moordenaar zou afspreken. Het anonieme internet trekt natuurlijk de gekste mensen aan.' De kans om onbedoeld met een moordenaar te daten lijkt mee te vallen, maar toch valt enige achterdocht bij het online daten aan te raden.

Zo zijn mannen op datingsites 'gek genoeg' gemiddeld twee centimeter langer dan de gemiddelde mannelijke bevolking.

Ook het inkomen blijkt niet geheel waarheidsgetrouw te worden weergegeven. Gemiddeld verdienen mensen twintig procent minder dan ze op hun online profiel aangeven. Dit is overigens niet zonder reden: ben je ouder dan 23, dan loopt de kans op een date vrijwel evenredig met je jaarinkomen (Oktrends, 2010).

De eerste date die Renske via de datingsite had bleek inderdaad niet geheel in overeenstemming met de online beloften te zijn. 'Voordat ik mijn huidige partner ontmoette, had ik een andere via de datingsite geregelde date. We hadden eerst een tijdje contact via internet, allemaal heel gezellig en we hadden veel gemeen, maar de date was geen succes. Hij was toch wat minder 'mannelijk' dan op zijn foto's en ondanks dat ik nog geen 1 meter 65 ben, was ik op mijn hakken toch groter dan de 1 meter 80 die hij op internet aangaf te zijn. Maar omdat ik me niet alleen wilde laten leiden door zijn uiterlijk heb ik hem toch een kans gegeven. Het gesprek viel echter al snel stil en de klik die er online leek te zijn, was niet aanwezig. Hier merkte ik dat het inderdaad heel anders is om via internet gesprekken te voeren, waarbij je je woorden en zinnen zorgvuldig kunt overwegen.' Na deze tegenvallende date haakte Renske echter niet meteen af. 'Na dit debacle vond ik een andere match. Het was, net als met de eerste man, via internet heel gezellig. Maar vanwege mijn niet al te beste ervaring ging ik met minder hoge verwachtingen naar deze date. Met deze man was er echter wel meteen een klik en ook zijn uiterlijk viel me alles mee. De week erna besloten we nog een keer 'echt' te daten. Dat was nog steeds behoorlijk spannend. We zijn elkaar hierna meer gaan zien en er ontstond al snel een echte relatie. Na twee jaar gaat het nog altijd erg goed, we wonen sinds een paar maanden samen.

Spiegeloog

6

Naast het samenbrengen van geliefden kan het internet ook bij een minder idyllisch aspect van de liefde helpen. Met eenzelfde concept als de online dating assistant kan je nu ook je geliefde laten dumpen. Een voorbeeld is het Amerikaanse initiatief iDump4u. Zelf stellen ze op een eerlijke, emotieloze manier je relatie te kunnen beëindigen.

Uiteraard zit ook hier een prijskaartje aan vast. Dit varieert van tien dollar voor een simpele break-up tot vijftig dollar voor een heus scheidingsverzoek. Het is daarbij goed om te weten dat de leukste break-up telefoontjes op zowel de site als het eigen YouTubekanaal geplaatst worden.

Daten moet leuk zijn

maart 2011

De break-up dienst heeft Renske tot op heden gelukkig nog niet nodig gehad. Ook maakte ze haar profiel aan zonder professionele hulp en moest ze zelf op zoek naar de beste match. Veel Nederlandse datingsites hanteren dit principe waarbij je soms eindeloos profielen moet doorbladeren. Het idee dat online daten ook leuk moet zijn wordt echter steeds populairder. Een voorbeeld hiervan is virtual dating. Hierbij 'ontmoet' je jouw date op een virtueel nagebouwde, maar bestaande locatie. Vervolgens kun je voor elkaar cadeautjes en zelfs eten en drinken bestellen. Ondertussen kun je je tijdens het 'chatten' van je meest charmante (digitale) kant laten zien. Waar traditionele datingsites zich vooral richten op overeenkomsten in opleiding en inkomen kan je bij deze vorm van daten, door Time Magazine al gedoopt tot internet dating 2.0, dus een echte date nabootsen. Deze vorm van daten lijkt ook in wetenschappelijk onderzoek meer succes te hebben dan de nu al 'traditionele' vorm van online daten. Zo ontdekten onderzoekers dat bij mensen die voorafgaand aan hun eerste face to face ontmoeting een virtuele date hadden, de kans groter was dat later daadwerkelijk de vonk oversloeg dan wanneer zij slechts elkaars profielen hadden bekeken en korte berichtjes hadden gestuurd (Gates, 2007).

Onder de Nederlandse online daters is virtual dating nog niet populair. Wel is het tot beste datingsite van 2010 uitgeroepen Paiq.nl een Nederlands voorbeeld van playful

dating. Aan de hand van de meest uiteenlopende vragen wordt jouw meest geschikte match uitgezocht. Ondertussen is Paiq een van de snelst groeiende datingsites van Nederland. Oud-studenten informatica Jelmer Feenstra en Frank van Viegen kwamen zes jaar geleden op het idee om hun eigen datingsite op te richten. 'Na onze studie besloten we niet voor een baas te gaan werken, maar zelf een bedrijf op te richten dat zich zou gaan bezighouden met advies op het gebied van data-analyse. Om hierin wat praktische ervaring op te doen kwam Frank met het idee om een datingsite met zelflerend matchingsysteem op te zetten.'

Ondanks de vele datingsites in Nederland twijfelden de oprichters er niet aan of hun initiatief wel voet aan de grond zou krijgen. Paiq onderscheidt zich volgens Feenstra dan ook op meerdere belangrijke gebieden. 'Het grootste verschil met de meer ‘traditionele’ datingsites is dat Paiq geen ‘profieltjes’ kent en dat het niet mogelijk is om zélf op zoek te gaan. De site bepaalt welke leden aan elkaar worden voorgesteld, waarbij slechts stapsgewijs informatie over de ander wordt prijsgegeven. Door daarnaast spaarzaam te zijn met het aantal matches dat op deze manier voor iemand wordt gemaakt, zorgen we ervoor dat men geneigd is daadwerkelijk met elkaar te praten. Zo kan je bij de voor jou uitgezochte match zelf uitvinden welke

- De angst bestaat dat de spontaniteit en charme van de liefde zullen verdwijnen -

Virtual dating

Bron: www.omnidate.com

De toekomst van het daten

Met ruim zestig miljoen Google hits voor 'online dating' lijkt ook de liefde een gedigitaliseerd object te worden. Paiqoprichter Feenstra voorspelt bovendien een nog grotere toekomst voor het internetdaten. Hij heeft dan ook duidelijke ambities met Paiq. 'Online daten is interessant voor iedereen, aangezien het simpelweg betekent dat je uit een véél grotere vijver kunt vissen dan wanneer je je alleen wendt tot het uitgaansleven, je sportclub of de lokale buurtsuper. Ik verwacht dat het meer en meer de normaalste zaak van de wereld zal worden om je partner via het internet te vinden, waardoor het online aanbod aan singles verder zal toenemen. Voor datingsites zal het belangrijker worden de júiste singles aan hun leden te presenteren, in plaats van simpelweg het aanbod doorzoekbaar te maken. We zullen er uiteraard alles aan doen om onze voorsprong op dit gebied te behouden, zodat ook in de toekomst de single bij ons aan het juiste adres is. Daarnaast hebben we de intentie om het concept in andere landen te introduceren.'

Feit is dat online daten niet meer weg te denken valt uit de cyberwereld. Maar naast de mogelijkheden die online daten biedt, bestaat ook de angst dat de spontaniteit en charme van de liefde kunnen verdwijnen. Ervaringsdes-

Bronnen

- Gates, V. (2007, 19 januari). Internet dating 2.0. Time Magazine. Opgehaald van http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1580609,00.html - Gray, P. (2007). Psychology (5th ed.). New York, NY: Worth Publishers.

- McCarthy, E. (2010, 1 juni). Online dating assistants help the lonely and busy. Washington Post. Opgehaald van http://www.washingtonpost. com/wp-dyn/content/article/2010/05/31/AR2010053103127. html - Oktrends (2009, 1 juli). Dating research from OkCupid. Opgehaald van http://blog.okcupid.com - Singlessite (2010, 28 november). Paiq.nl wint prijs voor beste datingsite. Opgehaald van http://www.singlessite.nl/paiq-nl-wint-prijs-voorbeste-datingsite/6799 - Verkuil, M. (2010, 5 oktober). Online dating haalt recordomzet van 28,7 miljoen. Computeridee. Opgehaald van http://www.computeridee. nl/nieuws/online-dating-haalt-recordomzet-van-287-miljoen - Whitty, M. T. (2008). Revealing the ‘real’ me, searching for the ‘actual’ you: Presentations of self on an internet datingsite. Computers in Human Behavior, 24, 1707-1723.

7

kundige Renske is van mening dat het online daten eerder een middel dan een eindpunt is bij het vinden van nieuwe liefde. 'Ondanks mijn eigen succesverhaal ben ik nog steeds van mening dat je via internet een persoon niet echt kunt leren kennen. Pas als je elkaar in het echt ontmoet hebt kun je zeggen dat je elkaar kent. Toch is internetdaten in sommige gevallen een goede oplossing. Je kunt makkelijk met elkaar in contact komen en omdat je allebei om dezelfde reden ingeschreven staat op een datingsite kunnen de gênante openingszinnen en versiertrucs achterwege gelaten worden.'

Ook Jelmer Feenstra denkt dat online daten echte relaties en vriendschappen niet in de weg zal gaan staan. 'Ook wanneer je iemand online hebt leren kennen, zal er ‘in het echt’ gedate moeten worden!' <<

maart 2011

raakvlakken er zijn. Hierbij is een profieltekstje opstellen waarin je jezelf ‘verkoopt’ niet nodig, kennismaken gaat op een natuurlijke manier door met elkaar te praten.' Met hun zelflerende systeem heeft Paiq tevens hun eigen manier om het leugenachtige daters lastig te maken. 'Het loont niet om verkeerde informatie op te geven of om fake foto’s op te sturen, aangezien hier door andere leden niet op geselecteerd kan worden.'

Naast het uiterlijk en de werking is ook het betalingssysteem anders dan op veel 'traditionele' datingsites. In plaats van een vast bedrag per maand kan de dater op Paiq credits kopen, maar ook gratis kan contact met anderen worden gelegd. Feenstra meent echter dat deze credits het daten spannender en dynamischer kunnen maken. 'Credits kunnen gebruikt worden om als het ware 'vals te spelen'. Zo kun je het systeem opdracht geven direct een nieuwe match voor jou te zoeken. Ook kun je de foto’s van een match, die normaal pas na een tijdje chatten zichtbaar worden, diréct zichtbaar maken. Credits kun je kopen, maar je kan ze ook verdienen door je matches te beoordelen wanneer de site daarom vraagt.'

Spiegeloog

Bron: www.relationshipheadquarters.com

De Rondvraag Wetenschappelijk medewerkers stellen elkaar vragen

De vraag van Lourens Waldorp (Methodenleer) Beste Hilde,

Spiegeloog

8

De MRI-scanner lijkt al het psychologisch onderzoek echt te maken. In plaats van een plaatje met abstracte rechthoeken met concepten als 'korte termijngeheugen' en 'episodisch geheugen' is er nu bijvoorbeeld een plaatje van de hersenen met kleurtjes die aangeven waar het korte termijngeheugen zit. In jouw onderzoek naar autisme zal die trend niet anders zijn. Maar er is natuurlijk ook echt iets te leren over menselijk gedrag met de scanner. En nu we een scanner hebben bij psychologie, zullen wij allemaal gaan scannen. Wat is op jouw vakgebied de toegevoegde waarde van de scanner?

Lourens

Het antwoord van Hilde Geurts (Brein en Cognitie)

maart 2011

De start van je vraag geeft al veel helderheid over je eigen visie. De MRI-scanner â&#x20AC;&#x2DC;lijktâ&#x20AC;&#x2122;.. Inderdaad lijkt, want waar iets in de hersenen zit, is vaak niet de spannendste vraag en zal ons in veel gevallen weinig verder helpen bij het begrijpen van hoe iets werkt. Ik denk niet dat we allemaal gaan scannen nu er een scanner is. Wel denk ik dat we de scanner vaker als meetmethode in zullen zetten als er een vraag is waarbij het zien van wat er op hersenniveau gebeurt ons kan helpen om te begrijpen wat er op gedragsniveau gebeurt.

Bij autismeonderzoek wordt er inderdaad veelvuldig gewerkt met beeldvormend onderzoek. Een belangrijke hypothese binnen het autismeonderzoeksveld is dat de informatieverwerking bij mensen met autisme anders verloopt dan bij mensen zonder autisme. De verklaring hiervoor wordt mede gezocht in een fundamenteel verschil in de connectiviteit van de hersenen bij mensen met de stoornis. Zij zouden meer korte en minder lange afstandsverbindingen in de hersenen hebben. Het is alleen niet duidelijk hoe dit verschil in connectiviteit gerelateerd is aan de geobserveerde problemen in de informatieverwerking. Het leggen van deze relatie is een cruciale stap om te begrijpen wat er nu aan de hand is, maar het is ook cruciaal om voorspellingen te kunnen doen over wat er gebeurt als er, bijvoorbeeld door veroudering, een verandering optreedt in connectiviteit.

We gaan de komende jaren in kaart brengen hoe symptomen en informatieverwerking bij mensen met autisme ver-

anderen als ze ouder worden. We starten dus bij het gedrag.

Al op jonge leeftijd is er sprake van cognitieve problemen die mensen zonder autisme vaak pas krijgen als ze ouder worden. We zijn benieuwd of mensen met autisme nu cognitief net zo snel, sneller of juist trager achteruit gaan in vergelijking met mensen zonder autisme. Al deze drie patronen van gedragsverandering zijn plausibel. We vermoeden dat het patroon afhankelijk is van de cognitieve functie die we onderzoeken en de veranderingen in connectiviteit van het hieraan gerelateerde hersennetwerk. We doen dus voorspellingen over hoe de veranderingen in gedrag samenhangen met de veranderingen die plaatsvinden gedurende het verouderingsproces op hersenniveau. Deze voorspellingen kunnen we alleen toetsen als we zowel op gedragsniveau als op hersenniveau meten.

Overigens ligt de start van deze onderzoekslijn niet in het hersenonderzoek, maar bij een gedragsobservatie. In het klinische werkveld bestaat het idee dat mensen met autisme sneller verouderen. Eerst gaan we dus, puur door het gedrag te onderzoeken, toetsen of dit idee hout snijdt. Wie weet komt een versnelling van het verouderingsproces wel doordat mensen met autisme naast een zwakker hersennetwerk een zwakker sociaal netwerk hebben. Het onderzoeken van het hersennetwerk hoeft dus niet te betekenen dat we hierdoor al het hele plaatje helder hebben, ondanks dat we vast plaatjes met mooie kleuren zullen krijgen.

Hilde Geurts (Brein en Cognitie) geeft de Rondvraag door aan Pier Prins (Ontwikkelingspsychologie) Beste Pier, Steeds meer onderzoek naar ADHD richt zich op genetica en hersenonderzoek. Daarnaast is het geven van een medicijn de meest gebruikelijke interventie. Toch is het niet alleen genetica die er toe doet, de omgeving lijkt ook een duidelijke rol te spelen. Opvoedingsadviezen en cognitieve gedragsinterventies worden daarom ook ingezet als behandeling. Recentelijk is er een onderzoek verschenen dat laat zien dat het volgen van een dieet de ADHD-symptomen aanzienlijk reduceert. Ook het behandelen van comorbide slaapproblemen heeft een duidelijk effect op de reductie van symptomen. Veranderen dit soort recente bevindingen jouw idee over wat voor een stoornis ADHD is?

Hilde

Extreme internetcommunities Zoektocht naar (be)grip

Sommige mensen vinden door hun voorkeur voor bepaald gedrag geen acceptatie en geen aansluiting bij andere mensen. Ze worden vaak niet of verkeerd begrepen. Daarbij komt nog dat in bepaalde gevallen extreem gedrag tot sancties kan leiden. Artsen mogen niet zomaar een gezond ledemaat verwijderen bij een persoon met een amputatiewens (body integrity identity disorder). Afkeuring, discriminatie en straffen zijn dus veelvoorkomend wanneer iemand met een voorkeur voor extreem gedrag in de offline wereld op zoek gaat naar gelijkgestemden.

Op het internet is hier geen sprake van, iedereen kan anoniem of met een schuilnaam zijn voorkeur voor bepaald gedrag uitspreken. In gesloten communities waarbij mensen met elkaar communiceren via fora of chat, kunnen de interesses zonder angst of gêne worden besproken. Over het algemeen voelen mensen zich sowieso prettiger bij communicatie gebaseerd op tekst (zoals chatten, e-mail of via fora) dan bij face-to-face contact.

Communicatie door middel van tekst wordt gezien als hartelijker, meer relaxed en meer gericht op het sociale aspect in plaats van een bepaalde taak, in tegenstelling tot face-to-face communicatie (Walther, 1995, geciteerd in Bell, 2007). Voor iemand die in 'de echte wereld' vanwege zijn zelfbeschadigende gedrag slechts stuit op afkeuring, is het internet dus een ideaal medium.

Godin Ana en zelfmoordpacts Anorexia nervosa is een ernstige psychische stoornis, waarbij een obsessie met het eigen gewicht ten gevolge van een verstoord lichaamsbeeld centraal staat. Er is vaak sprake van een ongezond laag gewicht. Het is dan ook niet verwonderlijk dat anorexia van alle psychiatrische aandoeningen één van de hoogste sterftecijfers heeft. Birmingham et al. rapporteerde in 2005 een standardized mortality ratio (verhouding tussen geobserveerde sterfgevallen en verwachte sterfgevallen) van 10.5. Dit houdt simpelweg in dat er een enorm veel hoger aantal patiënten komt te overlijden dan verwacht.

De meest voorkomende doodsoorzaak bij anorexia is zelfmoord.

Op internet zijn er talloze Pro-Ana (pro-anorexia) communities te vinden, waar de deelnemers hun anorexia niet als een psychische stoornis beschouwen, maar als een zelfgekozen levensstijl. De ziekte wordt gepersonifieerd als een soort godin of vriendin, en wordt liefkozend 'Ana' genoemd.

Op de fora van dergelijke gemeenschappen worden bijvoorbeeld tips gegeven en middelen besproken om af te vallen en er worden afvalwedstrijden georganiseerd. Er worden eveneens tips gegeven over hoe er het beste met de sociale omgeving omgegaan kan worden; de leden van de communities leren van elkaar hoe ze hun eetgewoonten succesvol verborgen kunnen houden voor vrienden, familie of artsen.

- De patiënt beschouwt de internetcommunity als een veilige en positieve plek -

9 maart 2011

Tekst: Rosanne Anholt

Spiegeloog

De 'need to belong' is een universele basisbehoefte. Als mensen zich niet begrepen voelen door hun omgeving, bieden online communities uitkomst: psychische problemen kunnen worden besproken met gelijkgestemden van over de hele wereld. Dit gebeurt buiten het zicht van de professionele hulpverlening en daarom rijst te vraag of deze clustering uiteindelijk wel voordelig uitpakt voor de betrokkenen.

Spiegeloog

10

Een anorexiapatiënte deelt haar verhaal online

Bron: www.pro-ana-nation.com

Stressvermindering

maart 2011

Uit onderzoek naar Pro-Ana communities op het internet, blijkt dat een dergelijke website voor patiënten een veilige en positieve plek is om meer inzicht te krijgen in hun aandoening. Ze staan hier als het ware ver weg van de starende blik, het oordeel en de kritiek van ouders, vriendjes, echtgenoten en artsen. Vergeleken met herstellende anorexia-nervosapatiënten, zou het gebruik van het woord pro-anorexia wijzen op het focussen op positieve emoties en het hier en nu, een gereduceerd niveau van cognitieve verwerking, en een lagere preoccupatie met het zelf. Deze resultaten suggereren dat het actief zijn op dergelijke websites ervoor zorgt dat patiënten beter met hun angsten om kunnen gaan, waardoor stress vermindert.

Ook mensen met suïcidale neigingen en zelfbeschadigend gedrag vinden elkaar op het internet. Op dergelijke websites kunnen mensen hun ideeën bespreken zonder op afwijzing en intolerantie te stuiten. Op fora worden de beste methoden en middelen besproken om zelfmoord te plegen, maar het komt ook voor dat mensen zelfmoordpacts sluiten, waarbij er wordt afgesproken om op dezelfde dag zelfmoord te plegen. Uit onderzoek naar deze websites blijkt dat de deelnemers de website als een uitlaat zien, waarbij ze begrepen en geaccepteerd worden door andere forumleden. Ze krijgen er emotionele steun, doen er waardevolle vriendschappen op en geven aan dat ze informatie en advies krijgen waar ze iets aan hebben. Wat bij zelfmoordcommunities ook een rol speelt, is dat gebruikers van dergelijke websites zich minder snel bedreigd voelen door ‘online mensen’. Op het internet wordt een grote afstand bewaard tussen mensen, omdat iedereen in principe zo anoniem is als diegene zelf

wil. Doordat suïcidale neigingen vaak gepaard gaan met onzekerheid en depressie, kan het moeilijk zijn met afwijzing en kritiek om te gaan. Wanneer iemand zijn ideeën dus niet kan bespreken in de 'echte wereld' vanwege de angst voor negatieve reacties, biedt het internet een uitkomst.

Maatschappelijke polarisatie Ten eerste bestaat de angst dat zowel het verspreiden van een positieve kijk op psychische stoornissen, als het verschaffen van informatie en tips betreffende het extreme gedrag (bijvoorbeeld tips om af te vallen of informatie over zelfmoordmethoden) het gedrag in stand zal houden. In het geval van anorexia komt daar nog bij dat het construct van 'Ana' als een persoon (vriendin of godin) een sterke psychologische motivator kan zijn om pathologisch gedrag in stand te houden (‘We houden van Ana! Laten we haar niet teleurstellen’ - quote van een Pro-Ana website, Martijn et al.

2009). Ook in het geval van het verspreiden van informatie over effectieve zelfmoordmethoden zijn onderzoekers bang dat dit leidt tot een groter aantal succesvolle zelfmoorden.

In het geval van communities voor mensen met suïcidale neigingen speelt echter nog een ander duidelijk zichtbaar probleem: het zogenaamde copycat effect. Onderzoek suggereert dat deze mensen zich kunnen gaan identificeren met het slachtoffer. Juist het twijfelen over het wel of niet plegen van zelfmoord is een veelvoorkomende wisselvallige balans, die naar gelang de stimuli vanuit de omgeving kan omslaan naar een definitieve beslissing. Het is een mogelijkheid dat passieve personen eerder hun eigen leven zullen beëindigen, omdat ze zich willen conformeren aan de groep. Media kunnen hier een gevaarlijke rol spelen. Uit onderzoek blijkt dat wanneer zelfmoord in de media wordt gerapporteerd,

Er zitten zowel voor- als nadelen aan extreme communities op het internet. Aan de ene kant vinden mensen er acceptatie en begrip, en aan de andere kant kan het pathologisch gedrag juist in stand houden door onder andere maatschappelijke polarisatie, copy cat effecten, of het conformeren aan de groep (bijvoorbeeld participatie in afvalwedstrijden). Zo kan het zelfs extreem gedag verergeren en de dood tot gevolg hebben. Echter kan het deelnemen op zulke fora tevens therapeutisch werken en symptomen verminderen, door middel van het bieden van emotionele steun, acceptatie en een omgeving waarin het praten over problemen aangemoedigd wordt. In elk geval moeten therapeuten kunnen verwijzen naar websites met betrouwbare informatie en online zelfhulpgroepen. <<

Bronnen - American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, (4th ed., text revision). Washington, DC: Author.

- Baker, D., & Fortune, S. (2008). Understanding self-harm and suicide websites: A qualitative interview study of young adult website users. Research Trends, 29, 118-122.

- Becker, K., Mayer, M., Nagenborg, M., El-Faddagh, M., & Schmidt, M. H. (2004). Parasuicide online: Can suicide websites trigger suicidal behaviour in predisposed adolescents? Nordic Journal of Psychiatry, 58, 111-115.

- Bell, V. (2007). Online information, extreme communities and internet therapy: Is the internet good for our mental health? Journal of Mental Health, 16, 445-457.

- Birmingham, C. L., Su, J., Hlynsky, J. A., Goldner, E. M., & Gao, M. (2005). The mortality rate from anorexia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 38, 143-146.

- Martijn, C., Muijres, C., Tonnard, J., Jansen, A., & Schoemaker, C. (2009, December). Pro-anorexia op het internet. De Psycholoog, pp. 618-627.

Feedback Het voorvoegsel 'cyber-' is in 1948 bedacht door de ingenieur Norbert Wiener, die als een van de eersten het belang van feedback inzag. Feedback ontstaat als de output van een systeem zijn input wordt. Dat komt veel voor. De piepende microfoon is misschien het bekendste voorbeeld.

Als de microfoon te dicht bij de luidsprekers staat, dan begint hij zijn eigen geluid op te pikken. Dat geluid wordt weer versterkt door de luidspreker, het versterkte geluid wordt weer opgepikt door de microfoon, enzovoorts.

Een microfoon die zijn eigen geluid oppikt produceert een ijzingwekkende piep in plaats van een georganiseerd geluidssignaal. Die gedragsverandering kan hangen op minieme verschuivingen: een stapje naar rechts, en de piep is weg. Het effect van feedback is daarmee niet-lineair, wat betekent dat kleine oorzaken grote gevolgen kunnen hebben.

Zulke kwalitatieve verschuivingen zien we ook bij de mens, die niet toevallig het ultieme feedbacksysteem is. Terwijl ik bijvoorbeeld dit stukje schrijf, produceren mijn vingers tekst op een scherm. Die tekst valt op mijn oog, wordt verwerkt in de hersenen, en dat leidt weer tot nieuwe tekst. De output wordt input. Iedere creatieve daad hangt op het succes van die wisselwerking. Die kan zo sterk zijn dat de artiest gevoelsmatig wegvalt uit het proces. Bij het maken van geïmproviseerde muziek is dat het meest duidelijk. Doordat de reactie van de muzikant op wat hij hoort sneller komt dan zijn gewaarwording, kan bij een gitarist bijvoorbeeld de ervaring ontstaan dat hij naar zijn vingers luistert. De artiest wordt dan medium in plaats van oorzaak. Schrijvers hebben daar een uitdrukking voor: het boek schrijft zichzelf.

Dat klopt. De verschillende onderdelen van een systeem hebben elkaar nodig om het effect te produceren. Maar strikt genomen is het onzin om het ene deel van het systeem als oorzaak te bestempelen en het andere als gevolg.

Net als microfoon en luidspreker zitten de schrijver en zijn tekst gevangen in een oorzakelijke kluwen, maar geen van beide kan correct als oorzaak worden aangeduid. Doordat een feedbacksysteem per definitie bestaat bij gratie van de interactie tussen componenten, kun je het bovendien alleen maar holistisch benaderen. Precies zo is het trouwens kunstmatig om onderdelen van de mens – zoals genen of hersenen – als oorzaak van gedrag aan te wijzen.

Een minstens even belangrijke methodologische consequentie is dat de piep van een microfoon niet in een Anova past. Dat zou psychologen te denken moeten geven.

Denny Borsboom

Spiegeloog Spiegeloog

In een online community vinden mensen met een voorkeur voor bepaald gedrag acceptatie van anderen die in hun ervaringen delen, maar hier dreigt wel het gevaar van verdere polarisatie. Men keert zich af van de maatschappij door in plaats van hulp te zoeken (gedrag veranderen), gelijkgestemden proberen te vinden (gedrag in stand houden), waardoor ze ook steeds verder van de maatschappij af komen te staan.

Het is opvallend dat mensen in dergelijke communities meestal een negatief beeld hebben van mentale gezondheidszorginstellingen (GGZ, Riagg, etcetera). Waar zij zich in de kou gezet voelen door dergelijke instanties, worden online communities geassocieerd met begrip en acceptatie.

Volgens gebruikers werken de websites ook therapeutisch en uit onderzoek blijkt zelfs dat symptoomvermindering niet uitzonderlijk is.

De ivoren toren

11 decembermaart 2010 2011

het aantal zelfmoorden significant stijgt. Reguliere media zoals kranten houden zich aan strenge richtlijnen omtrent berichtgeving over zelfmoord, op het internet ontbreekt iedere controle en regelgeving.

Tabula Rasa De Macht van Google Peter Olsthoorn

Tekst: Bianca Muurman

Spiegeloog

12

maart 2011

Het is zo simpel: of je nou zoekt naar de website van een bepaald bedrijf, de naam van de acteur in die ene bekende film niet meer weet, inspiratie zoekt voor het schrijven van een artikel of het laatste nieuws met betrekking tot de situatie in wilt Egypte lezen – je kunt het gewoon even ‘googelen’.

Google heeft onze wereld beter gemaakt, of in ieder geval een heel stuk makkelijker en overzichtelijker. Google heeft ons een fantastische dienst geleverd, maar wat vaak vergeten wordt is hoe afhankelijk we eigenlijk zijn van Google, en hoe enorm de hoeveelheid macht is die we aan Google geven.

In dit boek neemt Peter Olsthoorn de lezer op systematische wijze mee in de ontwikkeling van deze populaire zoekmachine, beginnend bij de fundamenten van Google. Na een uitgebreide bespreking van de oprichting van Google, gaat het boek in op hoe Google van een zoekmachine is uitgegroeid tot een enorme reclamemachine. Bovendien wordt inzicht gegeven in welke gratis diensten (zoals Google Maps, Picasa en YouTube) er aangeboden worden en hoe het marktaandeel van Google op deze manier maar blijft groeien.

Hoewel deze hoofdstukken een zeer uitgebreide, kritische

beschrijving geven van de fundamenten van Google, is het voor psychologen minder interessante stof.

Halverwege het boek komt pas echt naar voren hoeveel macht Google heeft over ieder persoon die een zoekopdracht intypt. Google maakt van ons allen namelijk een uitgebreid zoekprofiel, waarin niet alleen allerlei persoonlijke gegevens als adres en hobby’s zijn opgeslagen, maar waaruit Google ook hele (sociaal)psychologische analyses van ons kan maken. Later blijkt ook dat Google eigenlijk helemaal niet zo neutraal is in het vertonen en indexeren van zoekresultaten voor onze vragen.

Als laatste wordt nog ingegaan op de vraag of we de macht van Google kunnen inperken, en op welke manier we dit kunnen doen. Het beeld dat ik van Google heb, is door het lezen van dit boek niet meer zo rooskleurig. Hoewel het een zeer makkelijke dienst is, gaat het ook ten koste van onze privacy en verdient Google erg veel geld aan ons klakkeloze gegoogel. De ondertitel van het boek ‘Werkt Google voor jou en/of werk jij voor Google’ is dan ook zeer treffend, en dat terwijl de slogan van Google ‘Don’t be evil’ is.

Gamerecensie

beklemmende muziek. Het element van spanning zit goed verweven door het spel. Allereerst als de wereld van Silent Hill bevriest, ijzige monsters verschijnen en Harry moet rennen voor zijn leven (hij kan geen wapens gebruiken).

Maar het beeld van een door de sneeuw ploegende Harry kan ook plotseling omslaan naar het onverwachte beeld van een psycholoog op zijn stoel. Het interessante is dat deze psycholoog allerlei vragen stelt over moraliteit en seksualiteit, die de speler moet beantwoorden. Dit kunnen vragen zijn als: ‘ben je ooit vreemdgegaan?’ Of ‘maak je gemakkelijk vrienden?’ en ‘drink je wel eens alcohol om te ontspannen?’

Vanaf het eerste moment dat dit gebeurt, ontwikkelt het spel een profiel van de speler (en dus van Harry). Ieder antwoord dat je geeft verandert de verloop van het spel op een manier die in lijn is met dat antwoord. Karakters van personages veranderen, gebieden die gesloten waren zijn opeens toegankelijk en zelfs de monsters veranderen van uiterlijk.

Silent Hill: Shattered Memories Tekst: Kirsten Vegt Harry Mason, een doodnormale Amerikaanse man, verliest midden in een sneeuwstorm de macht over het stuur. Aan de rand van het dorpje Silent Hill klimt hij nog duizelig van het ongeluk uit het autowrak. Verward en geschrokken realiseert hij zich dat zijn dochtertje Cheryl, die eerst bij hem in de auto zat, nu verdwenen is. Met een zaklamp in de hand begint hij de zoektocht naar zijn dochtertje.

In het spel Silent Hill: Shattered Memories speel je Harry Mason en ontdek je dat in het spookachtige dorpje Silent Hill niets is wat het lijkt. Het genre is een horror adventure game. Dat wil zeggen dat je als speler de hoofdpersoon Harry Mason bestuurt, locaties bezoekt, puzzels oplost en voorwerpen manipuleert. Angstwekkende thema’s spelen de hoofdrol.

Bijvoorbeeld het dorpje Silent Hill, waarvan de meeste inwoners vermist zijn. Of de griezelige monsters en de desoriënterende verhaallijn die ook nog eens begeleid wordt door Het spel maakt een profiel van je aan. Als je hoog scoort op seksuele thema’s, kunnen personages in het spel er opeens sensueler uit gaan zien.

ramsj!

Een minpuntje aan dit spel is dat het vrij duidelijk is wanneer het gevaarlijk en wanneer het veilig is. De momenten waarop het spannend wordt zijn vooral de momenten waarop de omgeving plotseling bevriest. De monsters die dan verschijnen en achter Harry aankomen zorgen eveneens voor een verhoogde hartslag. Maar zodra alles weer normaal wordt, zijn de monsters weg en kunnen donkere kamers rustig worden doorzocht. Waarschijnlijk was het gevoel van spanning en verrassing wat constanter en heftiger geweest als uit ieder donker hoekje een monster had kunnen springen, in plaats van dat ze in door plotselinge vrieskou aangekondigde golven op je af komen rennen.

Het spel kan op een aantal manieren eindigen, afhankelijk van hoe je de vragen van de psycholoog beantwoord hebt.

Als de aftiteling over het spel rolt, zie je ook het rapport van de psycholoog dat tijdens het spel over je is samengesteld.

Het is maar goed dat de verschillende manieren waarop het spel gespeeld en beëindigd kan worden uitnodigen om het meerdere malen te spelen. Eén keer het verhaal doorlopen kost namelijk slechts vijf tot zes uur. Hoewel vijfentwintig euro een redelijke prijs is voor een spel, is het toch prettig als er wat langer speelplezier aan te beleven valt.

Over het algemeen een zeer leuk spel en een echte aanrader om te spelen als er verder niemand thuis is, de lichten uit zijn en het buiten onweert!

Lange leve de hersenen, Margriet Sitskoorn (2008) Neuropsychologe Sitskoorn beschrijft hoe wetenschappelijke inzichten op het gebied van hersenonderzoek en veroudering kunnen worden toegepast in het dagelijks bestaan. Ze noemt dit boekje in haar voorwoord een ‘eerbetoon aan mensen met oudere hersenen’. Met tips over hoe je oudere hersenen positief kunt prikkelen. Voor wie het een aanrader is: Sitskoorn is tv-psycholoog bij de Nationale IQ-quiz van BNN en andere populairwetenschappelijke programma’s.

Amsterdam: Bert Bakker, van €10 voor €3,90, 96 p.

Waarom vrouwen zich meer schamen dan mannen, J. Baneke (2009) Is schaamte alleen ongemakkelijk of heeft ook een functie?

Schaamte is volgens Darwin de meest menselijke emotie.

Aan de hand van psychologische interpretaties uit de literatuur, filosofie, geschiedenis, cultuur en religie beschouwt Baneke de biologische verschillen in schaamte. Een teveel aan schaamte zou leiden tot angst, somberheid en overmatige eetlust. En 'foei schaam je!' is zeker geen loze kreet: een gebrek aan schaamte leidt tot een grotere kans op egoïsme, criminaliteit en geweld.

Amsterdam: Bert Bakker, van €19,95 voor €6,90, 293 p.

Bovenstaande boeken zijn gezien bij Selexyz Scheltema, Amsterdam

Spiegeloog Spiegeloog

1313

Lexicon van het onbekende, Kathrin Passig & Aleks Scholz (2007) Zit je er bij psychologisch onderzoek wel eens naast? Of weet je als aio echt niet meer hoe je die hersencellenkwellende onderzoeksvraag moet beantwoorden? Niet getreurd, hoewel er tegenwoordig heel veel bekend is en nog meer onderzocht wordt, resten er nog talloze onopgehelderde zaken in de wetenschap. Bijvoorbeeld: hoe kunnen katten spinnen? Of, waarom kleuren sommige bladeren in de herfst rood en wat is een bolbliksem? Allemaal vragen waar je met dit boek ook geen antwoord op krijgt. Wel geeft dit lexicon een boeiend verwoord overzicht van deze en andere nog niet verklaarde fenomenen.

Utrecht: Kosmos, van €18,45 voor €5,99, 256 p.

Hoewel De Macht van Google vrij droge stof is, is het heel scherp en kritisch geschreven. Als je benieuwd bent wat er met je zoekresultaten gebeurt of als je wat algemener geïnteresseerd bent in de risico’s die het met zich meebrengt als een onderneming steeds machtiger wordt, is dit boek zeker een aanrader.

Tekst: Joost Molenaar

maart 2011 september 2010

leesvoer voor psychologen

Immobiel zonder moderne media Zeven dagen zonder internet en telefoon

Ik zie de man bij de bakker een brood bestellen en de beurskoers op zijn telefoon checken. De vrouw bij de kapper bekijkt de weersvoorspelling op haar telefoon. Smartphones zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Kunnen mensen überhaupt nog wel leven zonder internet en telefoon? Kan ik nog wel zonder?

Tekst: Lisanne Peschier

Spiegeloog

14 maart 2011

Naast dat ik geniet van de mogelijkheden en het gemak van het internet en de mobiele telefoon, heb ik mij ook altijd een beetje verzet tegen deze moderne media. ‘Ik heb dit toch helemaal niet nodig’ dacht ik bij mezelf. Inmiddels zijn mijn eeltige duimen en mijn qwerty-toetsenbord onafscheidelijk geworden en zijn Facebook,Youtube en Google mijn nieuwe beste vrienden. Om eens te ondervinden hoe het vroeger was en om af te kicken van mijn miniverslaving, nam ik voor Spiegeloog de proef op de som. Ik legde de eed af om zeven dagen zonder mobiel en zonder internet door het leven te gaan. Uitzonderingen waren het gebruik van internet voor school en het controleren van mijn UvA-mail. Gewapend met mijn basisschool snake-telefoon voor noodoproepen, was ik klaar voor mijn rehab.

beste vrienden komen? Morgen begint het, denk ik wanneer ik in bed stap en mijn mobiel wil pakken. Verdorie, ik moet morgen wakker worden zonder gebruik van mijn mobiel! Ik bedenk me dat ik geen wekker heb. Morgen ná het wakkerworden moet de isoleerweek maar beginnen. Eerst even een wekker scoren dus. Ik pak mijn mobiel en bedenk dat mijn to do list ook niet meer gebruikt zal worden.

Ik zoek een kladblok, schrijf ‘Wekker kopen’ bovenaan mijn lijst en stop hem in mijn tas. Ook mijn agenda en mijn telefoonboek worden van het scherm naar papier gekopieerd. Pas nu zie ik waar ik mijn grote zwartebes-vriend allemaal voor gebruik. Ik ontdoe het arme ding van zijn rechthoekige ziel; de SIM-kaart verdwijnt in mijn oude mobiel. Ietwat bezorgd maar klaar voor de volgende dag val ik in slaap.

- Ik moet morgen wakker worden zonder mobiel, maar ik heb geen wekker -

De dag voor mijn invaliditeit ‘Wát ga je doen?’, roept mijn vriendin waarna ze in lachen uitbarst: ‘Jíj zonder mobiel? Maar hoe kan ik je dan bereiken?’ Grinnikend sommeer ik opties als postduiven, rooksignalen of trommelgeluiden. Ineens besef ik de ernst van mijn hele plan. Zal ik binnen een week verstoten worden uit mijn sociale netwerk, of juist een stukje dichter bij mijn

Donderdag: dag 1 De stroom is uitgevallen. Dat heb ik weer, miss electroknownothing herself. Kon ik maar even mijn supertechnische vader bellen. In de papieren van mijn woningstichting staat dat je kunt bellen of mailen voor een reparatieverzoek, waarna binnen tien dagen een reparateur komt. Aangezien dat geen

Vanavond komen mijn vriendinnen langs voor een lekker fout meidenavondje met maskers, films en brownies – dat hoop ik tenminste. Met een lek logeerluchtbed en de voordeurbel die niet werkt hoop ik dat ze zelf een oplossing verzinnen om binnen te komen en te blijven slapen. Ik maak me zorgen omdat ik niet even een berichtje kan sturen met ‘Kom achterom en neem een luchtbed mee’. Er wordt op het achterraam geklopt en ik zie twee lachende gezichten en een heen en weer wapperende bandenplakset door het raam.

Blijkbaar hoef je niet alles onder controle te houden met sms’jes en kunnen mensen best voor zichzelf denken.

Zaterdag: dag 3

Ik hoop heel erg dat mijn vriendje thuis is als ik straks aanbel!

Vooral omdat ik dit weekend ervoor afreis naar mijn geboortestad. Normaal sturen we berichtjes met: waar ben je, wat doe je, wat eet je, wat zie je, etc. Nu ik hem totaal niet spreek, heb ik nog veel meer de behoefte hem te zien. Met mijn vriendinnen loop ik naar de metro als ik ineens een bekend gezicht zie. ‘Aaaaaaah!’, roep ik blij. Ik hoef nergens aan te bellen. De schat verrast me door in mijn eigen straat op te duiken; wat een heerlijk gevoel. ’s Avonds in het café waar ik met een vriendin mondeling afgesproken had heen te gaan, hoor ik dat ik van dienst kan ruilen met mijn collega. Ik wilde heel graag zaterdags naar een feest in Amersfoort. Om iedereen op te trommelen om toch naar het feest te gaan lopen we langs cafés om mensen te vragen of ze door willen geven dat ik mee wil. Antwoorden kan via mijn vriendin, die dan weer met mij kan praten. De hele stad wordt ingezet omdat Lisanne geen telefoon gebruikt.

- Ik fiets stad en land af om maar wat af te kunnen spreken, terwijl een sms genoeg zou zijn geweest -

Vandaag wordt een eitje, lekker samen bankhangen met mijn liefde en een beetje leren voor het tentamen van volgende week, dacht ik. Helaas dacht ik dat verkeerd. Voor het feest dat ’s avonds zal plaatsvinden moet ik afspraken maken over vertrek, vervoer, outfit en meer van dat soort belangrijke zaken. Voor je het weet fiets je stad en land af om maar wat af te kunnen spreken. Ik ben het zat, het is koud en met één enkele sms zou de zaak afgehandeld kunnen zijn. Toch wil ik niet opgeven.

Spiegeloog

Vrijdag: dag 2

15 maart 2011

optie is, loop ik naar de huismeester. Een man in werkkleding naast hem nipt van zijn koffie: ‘Och moidje, waar woon je? Dan kom ik so wel effe langs.’ Mijn eerste face-to-facecontact heeft nu al voordelen. Wanneer hij uit mijn meterkast klimt, trekt hij de conclusie dat mijn boiler kortsluiting geeft. ‘Dan moet je even bellen naar dit nummer’ zegt hij, en hij schrijft wat getallen op een papiertje. Ik probeer de man uit te leggen dat ik mijn telefoon een week niet kan gebruiken (om technische redenen natuurlijk, niet omdat ik dit vrijwillig doe). Ik mag van de aardige meneer zijn mobiel lenen.

De dame aan de lijn wil mijn telefoonnummer om een afspraak te maken. Ook haar vertel ik geen mobiel te hebben. Elektroman wijst naar mijn niet gebruikte laptop: ‘E-mail, e-mail!’ Ik kan hem niet zeggen dat ook mijn internet het niet doet, omdat hij dan hoogstwaarschijnlijk een andere reparatiedienst oppiept voor mijn niet kapotte internetverbinding. Zuchtend geef ik me over en vertel ik mijn e-mail adres aan de vrouw. Wie niet een week zonder stroom en warm water wil zitten, moet een telefoon of internetverbinding bezitten.

Helaas kun je zonder internet, ouderwets stratenboek of enig gevoel voor richting niet in Amersfoort komen. Ik breek de eed en zet de TomTom aan. Als die er ook niets meer van snapt en mijn autorijdende vriendin gebeld wordt, is de hel losgebarsten. Ik neem ook nog eens de telefoon op. Gelukkig kan de zonde mijn avond niet verpesten. Op het studentenhuisfeest gaat het verhaal de rondte. Al snel komen enkelen op me af om te kijken naar hét meisje zonder telefoon en internet. Zolang de feestgangers me maar geen pinda’s gaan voeren overleef ik het wel.

Zondag: dag 4 Ik word wakker met een brak hoofd en wens dat de op het feest gemaakte foto’s waar ik opsta niet te beroerd zijn. Even Facebook checken en nagenieten zit er niet in voor mij. Organiseert iemand toevallig nog een ouderwets dia-avondje om samen herinneringen op te halen?

Spiegeloog

16 maart 2011

We rijden terug naar mijn ouderlijk huis. De mobiel van mijn vriendin ligt op mijn schoot. Ik voel een vreemd gevoel opkomen: jaloezie. Hoe heerlijk zou het wel niet zijn gewoon even een lief sms'je te sturen naar iemand? Des te meer ik niet aan mijn telefoon probeer te denken, des te meer ik het wél doe. Net zoals in het alom bekende experiment waarbij proefpersonen niet mochten denken aan een witte ijsbeer en dit juist gingen doen (hier wilde ik naar de onderzoeker refereren, maar ik heb geen idee waar ik zijn naam kan vinden zonder het internet). Ik mis het gebruik van mijn telefoon gek genoeg niet, hij zweeft alleen continu door mijn gedachten.

Misschien dacht ik ietwat romantisch dat mensen vroeger gelukkiger waren en intiemer contact hadden met elkaar.

Toen ik mijn moeder vroeg hoe ze dat vroeger dan deden, zo zonder telefoon, vertelde ze me dat er gewoon veel minder contact was en dat mensen vaker thuis zaten.

je dan?’. Ik voel me een beetje alleen en pak een boek. Naast dit soort kleine dingen raak ik wel gewend aan mijn retrostijl van leven. Er is geen sprake van overmatig checken van mijn mobiel, mijn laptop begint tevreden een stoflaagje op te sparen en er komt een gevoel van rust over me heen. Alleen de mensen om mij heen schijnen problemen te hebben met mijn keuze. Via via krijg ik berichten door die geërgerd eindigen met ‘ja ik zeg het maar via pietje, aangezien ik jou niet kon bereiken…’. Vrienden vinden het wel leuk maar dus ook erg lastig. Ik hoop op een onverwachts bezoek of een brief met nieuws wat er dit weekend gebeurd is. Helaas is dat niet meer van deze tijd. Of toch wel? De deurbel gaat. Ik doe open en word verrast door een stevige omhelzing van een vriendin. Ik zet een pot thee en zeg blij: ‘Ga zitten en vertel.

Hoe was je dag?’

Dinsdag: dag 6 Er ligt een rekening in mijn brievenbus. Ook heb ik geld geleend van mijn vriendin toen ik mijn pinpas vergeten was.

Normaal zou ik mijn laptop openen om mijn administratie te regelen maar internetbankieren zit er niet in deze week.

Ik zal dus maar eens kijken wat de opties van acceptgiro’s zijn. Tot mijn verbazing zie ik dat er een bij de rekening zit!

Een paar gegevens invullen en op de bus doen is zo moeilijk nog niet. Toch moet ik nog het geleende geld overmaken. Ik heb vandaag een drukke dag op de uni, dus langs het postkantoor om geld over te maken zal niet lukken. Ineens schiet het belachelijke idee me te binnen dat ik ook gewoon geld kan pinnen en aan haar kan geven. Heeft internet me zo kortzichtig gemaakt?

- Mijn telefoon zweeft continu door mijn gedachten -

Na lekker een rustig dagje leren en studie-ontwijkendgedrag vertonen, dat bestaat uit eten, opmaken, schoonmaken, opruimen en vooral niet uit youtuben en facebooken, kijk ik in mijn agenda om mijn rooster te bekijken. Dat is vreemd, er staat niets in mijn agenda. Ik kan tussen de boeken bij mijn moeder geen studiegids vinden. Die ligt natuurlijk nog in Amsterdam op mijn studentenkamer. Als gulden middenweg laat ik mijn moeder op de UvA-site mijn rooster opzoeken. Wanneer dit ook niet blijkt te werken, pak ik de laptop en zoek mijn rooster op. Balen, ik moet inderdaad om negen uur beginnen.

Maandag: dag 5 Ik reis terug in de trein naar Amsterdam en zit alleen op het bankje. Ik had even mensen kunnen bellen en vragen of zij ook in die trein zouden zitten en kunnen zeggen: ‘Waar zit

Vanavond ga ik lekker culinair Roti bereiden, mét verse sperziebonen. Nu is alleen het probleem dat ik nog nooit sperziebonen bereid heb. Ik denk aan het lijstje dat mijn moeder thuis heeft waar de bereidingswijzen van alle soorten groente opstaan. Haar even opbellen kan ik niet. Internet zou hier ook goed van pas komen. Uit mijn raam zie ik een meisje voorbij lopen. Ik schiet haar even snel aan. Sperziebonen bereiden blijkt een peulenschilletje.

Woensdag: dag 7 Ik heb een handgeschreven brief gekregen! Zo eentje in een envelop! Een vriendin heeft pen en papier opgepakt om me te vertellen hoe haar avondje stappen was afgelopen.

Helaas is dat vijf dagen geleden en ben ik de laatste die op de hoogte is van de vorderingen van haar sociale leven. Ik wil haar terugschrijven maar bedenk me dat het sneller gaat om haar morgen even op te bellen. Wat slecht, ik stel dingen uit omdat ik straks weer mobiel en internet kan gebruiken.

Ik kan heus wel zonder internet en telefoon, maar het gemak van het gebruik morgen weegt zeker op tegen de tijd die we

The week after Gretig open ik mijn e-mail en zet ik de internetverbinding op mijn telefoon aan. Helaas krijg ik naast wat spam niet veel meer dan: ‘Ik weet dat je dit niet leest, maar…’ gevolgd door oud nieuws. Veel mensen wisten van mijn rehab en hebben dan ook geen poging gedaan mij te bereiken. Wat ik de afgelopen dagen gemerkt heb, is dat leven zonder mobiel en internet onmogelijk is in deze tijd. Dit komt niet doordat mensen zo verslaafd zijn aan het gebruik van deze media, maar doordat iedereen ervan uitgaat dat je bereikbaar bent. Bedrijven, scholen en verenigingen zijn allemaal ingesteld op het gebruik van

Grenzenloos

Opeens is het dinsdagavond 15 februari en realiseer ik me dat vandaag mijn deadline voor dit stukje gepland staat. Gelukkig besef ik al snel dat ik door het tijdsverschil van tien uur ‘in de toekomst leef ’ en mijn deadline dus ook maar liefst tien uur later is. Heeft dat irritante tijdsverschil toch nog zijn voordelen!

Na 244 dagen van voorbereiding en een 36 uur durende reis werd ik door het team van het televisieprogramma Border Security Melbourne uit de rij gehaald om mezelf en mijn bagage te laten besnuffelen door een drugshond. Een goed begin, al zeg ik het zelf. Daarna werd ik door een mooie Australische cabdriver afgezet bij mijn tijdelijke optrekje in Moonee Ponds,

Wanneer je geen telefoon en internet gebruikt, sluit je je voor een deel van de wereld af. Je mist nieuwtjes en de keren dat ik wel mijn telefoon, de TomTom of mijn internet heb moeten gebruiken voelde ik me een zwakkeling. Ik had me voor mijn boiler misschien gered zonder telefoon maar dan had ik enorm veel tijd moeten investeren. Zowel internet als de telefoon geven simpelweg superveel gemak, wat ik niet meer zou willen missen. Uiteindelijk hangt de invloed van deze media op je leven totaal af van de manier en de hoeveelheid waarop je het zelf gebruikt. Zonder telefoon en internet is voor langer dan een week bijna niet meer te doen.

Nu, een week later gebruik ik tot mijn spijt weer volop mijn mobiel en internet. Af en toe denk ik aan ‘de week’ en leg ik mijn telefoon bewust weg. Ook denk ik soms aan hoe leuk de spontane bezoekjes waren. Ik bel een vriendin op: ‘Mijn week is voorbij!’. ‘Hoe was het?’ vraagt ze mij. Ik lach en zeg: ‘Ben je thuis? Dan kom ik wel even langs.’ <<

een suburb van Melbourne, waar bleek dat ik een eigen slaapkamer en eigen badkamer tot mijn beschikking had! Dit is inmiddels zeven dagen geleden, maar het voelt alsof ik hier al weken ben. De Melbourne Welcome is net achter de rug. Dit is een introductieweek voor exchange students die omgerekend zo’n vierhonderd euro kost en waarbij je je gedurende vijf dagen met z’n allen hardop blijft afvragen wat ze in hemelsnaam met je geld hebben gedaan. Toch was het een leuke week, waarin ik veel leuke nieuwe mensen heb ontmoet. Na een dag surfen bij Ocean Grove Beach was ik verkocht en ik heb dan ook besloten om bij de surfstudentenvereniging te gaan!

Ik ben blij dat ik mijn plan om de plattegrond van Melbourne op mijn lichaam te laten tatoeëren, à la Michael Scofield (Prison Break), heb geschrapt. De weg vinden is hier namelijk verrassend makkelijk als je het vergelijkt met Amsterdam! Ik sta elke ochtend vijftien minuten eerder op om me van top tot teen in te smeren met factor vijftig, zodat ik niet spontaan huidkanker krijg. Ik heb al te veel mensen met blaren op hun benen en rug zien rondlopen met dank aan het gat in de ozonlaag, dus bruin worden zit er voorlopig even niet in. Sinds twee dagen heb ik, na een lange en deprimerende zoektocht, een kamer gevonden in St. Kilda at the beach, de partyneighbourhood van Melbourne, samen met acht andere meiden. Morgen staat een stranddagje op het programma en vanaf vrijdag begint de introductieweek van de Universiteit.

Kortom, life is good!

Annemiek Crouzen volgt dit semester vakken aan The University of Melbourne (Australië).

Spiegeloog

Vandaag is dus mijn laatste dag. Net als het heimweegevoel aan het eind van de vakantie, kijk ik uit naar het bekijken van mijn opgespaarde e-mails en sms’jes. Profielensites kunnen me nog even niet interesseren. Ik heb een lijstje gemaakt met websites die ik morgen wil bezoeken. Deze links ving ik op uit reclames en kreeg ik als tips van vriendinnen. Een heel informatiepakket aanvragen is natuurlijk ook niet wat ik wil.

Ik ben blij dat de week over is en ik weer normaal bereikbaar ben. Toch denk ik wel iets te zullen minderen in mijn internet- en telefoongebruik om dat gevoel van rust te behouden.

internet en telefoon. Dit is ook logisch: even langsgaan voor een vraagje zou veel te veel tijd kosten en vrijwel iedereen beschikt ook over een internetverbinding en een telefoon. Zo vertelde zelfs mijn opa me met trots dat hij had geleerd te internetbankieren op zijn computercursus voor senioren.

17 maart 2011

moeten wachten tot de brief is aangekomen.

Cybernaïviteit Foto’s, vragen en intieme informatie: we delen alles met het internet. Omdat het een verlengstuk is geworden van ons sociale leven lijken we ons niet meer bewust te zijn van de gevaren die achter het digitale web schuilen. Echter, hoe naïever we te werk gaan, hoe meer kans we lopen het slachtoffer te worden van kwalijke praktijken.

Tekst: Tessa Velthuis en Alicia de Vries

Spiegeloog

18 maart 2011

Het internet is een beetje zoals het heelal; de uitgebreidheid ervan is voor de gewone sterveling niet te bevatten.

Bovendien blijft het internet iedere seconde uitdijen. En af en toe verdwijnen er gegevens in de zwarte gaten des tijds.

Met iets dat zó invloedrijk en tegelijkertijd zó onoverzichtelijk is, moet je goed uitkijken. Toch gedragen de meeste mensen zich alsof het internet vooral opties heeft en weinig consequenties. Maar je kunt in het wereldwijde web verstrikt raken: het is complex en potentieel gevaarlijk.

Het is alweer ruim tien jaar geleden dat het fenomeen internet een nieuwe wereld voor ons opende: dit instrument beloofde onze horizon te verbreden en ons in aanraking te laten komen met nieuwe contacten en ervaringen. Onze ouders en andere ingewijden drukten ons op het hart niet teveel persoonlijke gegevens prijs te geven, omdat niet iedereen goede bedoelingen had met de onbevlekte zieltjes van (pre-)adolescente meisjes en jongens. Dit was de enige aanwijzing die we kregen.

Inmiddels bezitten we allerhande producten om onszelf online te beschermen. Een kindvriendelijke informatiefilter die pagina’s met seks en geweld blokkeert. Een spamfilter. Een virusscanner. Ook weten we dat het mogelijk is dat er misbruik gemaakt wordt van onze creditcardgegevens en dat we niet zomaar intieme foto’s op het internet moeten laten rondslingeren. Er valt dus te verwachten dat we, in vergelijking met een decennium terug, veel zorgvuldiger omgaan met de valkuilen van het internet. We zijn het nu immers gewend om voortdurend blootgesteld te worden aan informatie en we weten hoe het delen en verspreiden hiervan werkt. Of is het tegenovergestelde waar, en zijn we eigenlijk niet vooruitgegaan in het cybertijdperk?

Onuitwisbare sporen In tegenstelling tot de versie van het internet die er bestond toen we onze werkstukken nog met de hand schreven, is het web nu een complex netwerk van informatiestromen en van communicatie die zich veelal afspeelt binnen specifieke sociale groepen. Zo is een groot percentage jongeren lid van sociale netwerksites als Hyves en Facebook. Hier kan iedereen foto’s en filmpjes met elkaar delen en elke minuut melding maken van wat hij of zij aan het doen is. De hoeveelheid informatie die via deze netwerken wordt gedeeld is immens en juist hierdoor wordt het steeds lastiger om overzicht te bewaren over de sporen die we achterlaten. Bovendien is niet alleen de informatie die nu op het internet staat zichtbaar, ook verwijderde gegevens blijven vindbaar. Er bestaat bijvoorbeeld de Wayback Machine, die je ‘150 billion web pages archived from 1996 to a few months ago’ belooft.

En andere mensen kunnen door jou op internet geplaatste foto’s opgeslagen hebben op hun eigen computer, zonder dat jij hiervan op de hoogte bent. Je zult niet de eerste zijn die haar eigen gezicht tegenkomt bij een online datingprofiel van een volslagen onbekende. Je weet letterlijk niet welke informatie er over jou ronddwaalt. Je hebt hier zelf ook bijna geen controle over, want vrienden zetten ook foto’s waar jij opstaat online zonder hiervoor jouw uitdrukkelijke toestemming te vragen.

Voor op internet geplaatste dingen die met de huidige technologie niet terug te vinden zijn, worden in de toekomst wellicht mogelijkheden ontwikkeld om dit toch nog voor elkaar te krijgen. Als je nadenkt over hoe het internet zich in de afgelopen jaren ontwikkeld heeft, is het niet moeilijk voor te stellen dat het in de toekomst alleen maar makkelijk wordt om iemands sporen op het internet te volgen.

Een pagina uit 'Dearest Tinkebell,'

Informatie is niet zomaar uit te wissen maar blijft nog altijd ergens hangen in de bodemloze bron van het internet.

bovendien heerst het gevoel niet schuldig te kunnen worden bevonden als iets online plaatsvindt.

Mensen onderschatten de gevaren van het internetgebruik: ze hebben een blind vertrouwen in de beveiliging van hun computersysteem. Bovendien voelen ze zich veilig in de veronderstelling dat er geen direct menselijk contact is tussen de verzender en ontvanger van een bericht.

Deze cybernaïviteit heeft grotere gevolgen dan men zich kan indenken. Achter de computer voelen mensen een zekere almacht, die ervoor zorgt dat er een vernietigende impuls naar boven komt. Zouden we onszelf hiertegen moeten beschermen?

Heb jij weleens om vijf uur ’s nachts een sms of mail verstuurd waar je ’s ochtends spijt van had? Voor veel mensen is dit een herkenbare situatie. Met een verhoogd alcoholpromillage in je bloed wordt de drempel verlaagd om je smartphone erbij te pakken en je ex te vragen ‘hetr nog eenss te proberem’. Eind 2008 probeerde Gmail dit probleem aan te pakken als service voor haar gebruikers.

Middels een speciale e-mailfilter konden gebruikers zichzelf ervan weerhouden om in dronken toestand mailtjes te versturen. Mensen konden instellen dat tijdens de weekenden en avonduren wiskundesommen opgelost moesten worden alvorens het mogelijk was berichten te verzenden. Ruim twee jaar later lijkt het er niet op dat deze functie populair geworden is; de mogelijkheid om het in te stellen lijkt verdwenen te zijn.

- De meest schattige kinderen groeien op internet uit tot doodsbedreigers -

Cyberpesten Doordat de sociale netwerksites zorgen voor een razendsnelle verspreiding van de geplaatste berichten en foto’s, is er een nieuwe vorm van pesten ontstaan: het cyberpesten. Bij één van deze pestmethodieken worden verschillende foto’s achter elkaar gemonteerd, waarna er een beledigende tekst overheen geprojecteerd wordt. Na het plaatsen van deze afbeeldingen op YouTube heb je een bereik van duizenden mensen die deelnemen aan het bedreigen van een mensenleven. Ook hier speelt anonimiteit weer een cruciale rol: pesters hebben geen direct contact met hun slachtoffers en

Fraude Om een completer beeld te krijgen van de gevaren van het internetverkeer, dient er naast de naïviteit van de internetgebruiker ook rekening gehouden te worden met cybercriminaliteit waarbij mensen op slinkse wijze geld afhandig gemaakt wordt.

Consumentenfraude is een vorm van economische criminaliteit die de intentionele misleiding van een slachtoffer inhoudt, door middel van de belofte van goederen, diensten of andere voordelen die niet bestaan, onnodig zijn, of die niet

19 maart 2011

Doordat de illusie gewekt wordt dat de virtuele omgeving van het internet complete anonimiteit garandeert, voelt de internetsurfer zich steeds minder verantwoordelijk voor zijn of haar daden. Door middel van het gebruik van pseudoniemen wordt de indruk gewekt dat alles gezegd kan worden zonder dat men hier persoonlijk voor aansprakelijk te stellen is. De meest schattige jonge kinderen kunnen uitgroeien tot doodsbedreigers, terwijl ze in de werkelijkheid nog geen vlieg kwaad zouden doen. Bovendien geven pseudoniemen de schijn van vertrouwen en veiligheid. Niets is minder waar.

Anonieme commentaren op het web kunnen worden ontcijferd en je in een later stadium achtervolgen.

Een goed voorbeeld hiervan is de wraakactie die kunstenares Tinkebell in gang zette toen zij werd belaagd door hate mail nadat zij van haar overleden kat een handtas had gemaakt.

Ze wist haar anonieme briefschrijvers te ontmaskeren door op het internet te zoeken naar materiaal van de afzenders.

Dit leverde contactgegevens, foto’s, persoonlijke informatie en zelfs medische gegevens op. Deze kwetsbare informatie bundelde ze in het boek Dearest Tinkebell,.

Door de schijnanonimiteit die het internet geeft, lijken de barrières voor de naïeve internetsurfer weg te vallen.

Dit kan erg bevrijdend werken. Op deze wijze zou het digitale web een belangrijk psychologisch doel kunnen vervullen, mits de commentaren niet tegen iemand gericht zijn. Het internet maakt het immers ook weer erg makkelijk om tot een wraakactie over te gaan.

Spiegeloog

Schijnanonimiteit

Spiegeloog

20 maart 2011

bedoeld zijn om daadwerkelijk af te leveren. Een voorbeeld van dergelijke vorm van internetfraude is phishing, waarbij de onwetende consument naar een valse banksite wordt geleid waarna om bankgegevens en andere gevoelige informatie wordt gevraagd. Je denkt dan bijvoorbeeld in te loggen op de website van je eigen vertrouwde bank, maar de site is slechts een kopie en de gegevens die je invult zijn zichtbaar voor de fraudeur. Critici beweren dat het aantal slachtoffers en de kosten van fraude groter is dan die van straatcriminaliteit, deels omdat een groot deel van het bedrog plaatsvindt via het internet en deze vorm van oplichterij steeds massaler wordt.

Hoewel virtuele fraude steeds vaker voorkomt en we allemaal wel een keer in contact zijn gekomen of dreigden te komen met ongure zaakjes op het internet, brengen mensen alleen maar meer tijd door achter hun computer. De dagelijkse activiteiten worden uitgevoerd in de vorm van internetbankieren en shoppen, wat niet de meest intelligente vorm van fraudevermijdend gedrag is.

Maar waarom bezigen mensen dan toch deze vorm van consumptie en kiezen we er steeds minder voor om de boodschappen te doen bij de supermarkt om de hoek? De onbegrensde mogelijkheden van het web lijken zo’n hypnotiserende kracht uit te stralen dat we ter plekke bezwijken voor malafide websites en frauduleuze e-mailberichten. Of zijn we ons gewoon niet bewust van de gevaren inherent aan het kopen via de informatiesnelweg? Dat lijkt niet de

verklaring te zijn voor het toenemende (onveilige) internetverkeer. Uit onderzoek is gebleken dat ondanks de groei van de elektronische handel, het merendeel van de online consumenten gelooft dat de risico’s verbonden aan het internet verre van onschuldig zijn. Sterker nog, een groot gedeelte van de internetgebruikers gelooft dat de voordelen van het online kopen niet opwegen tegen de risico’s van het online gebruik van een creditcard. Interessant genoeg ervaren vooral vrouwen en degenen die zichzelf als onervaren in de computerwereld beschouwen een groter waargenomen risico dan de ervaren internetsurfer. Hier staat tegenover dat vooral vrouwen online inkopen doen en zich hierbij meer laten beïnvloeden door aanbevelingen en meningen van kennissen dan mannen.

Shill bidding Niet alleen de georganiseerde cybercriminaliteit vormt een risico voor de argeloze webbezoeker, ook de naïeve surfer kan zich schuldig maken aan fraude.

Zo kunnen mensen op Ebay, waar online veilingen plaatsvinden, ook op de eigen objecten bieden zodat de prijzen van de producten kunstmatig hoog worden gehouden: shill bidding. Uit onderzoek blijkt dat fraude via online veilingen ongeveer 87 procent uitmaakt van alle online criminaliteit. Hoewel veel productaanbieders zich wel vaag bewust zijn van het feit dat dit tegen de gebruiksvoorwaarden van Ebay ingaat, maken ze zich wel vaak schuldig aan deze illegale praktijk. Het is immers maar al te makkelijk om de gebruiksvoorwaarden te accepteren zonder ze daadwerkelijk te hebben gelezen.

Hoewel shill bidding zelf niet de ontwikkeling van het internet in gevaar brengt, kan het beschouwd worden als een teken van de hoeveelheid fraude op het internet en de eventuele impact op de samenleving. Het feit dat shill bidding zoveel voorkomt geeft een beeld van de ineffectiviteit van de regels om online fraude tegen te gaan. Het internet biedt de koper een dekmantel waaronder gedeeltelijk iemands identiteit verborgen kan blijven en men beschermd lijkt van wet en maatschappij.

De stappen die de regering en internetbedrijven zouden moeten ondernemen om shill bidding te verbieden zijn zo

- De naïeve surfer maakt zich gemakkelijk schuldig aan fraude -

Bron: www.cartoonstock.com

Oplossingen De oplossing voor het probleem van cybercriminaliteit lijkt niet te liggen in het institutionaliseren van de controle op de online marktplaats. De grenzen van het internet strekken zich uit tot ver over de landsgrenzen en niet alle landen beoordelen internetfraude op dezelfde wijze. Het zou dus een lastige klus worden om een wereldwijde wetgeving te ontwikkelen met betrekking tot de digitale snelweg. Veel internetgebruikers hebben ook bezwaar tegen de regulatie van het internet van bovenaf omdat de overheid zou ingrijpen in een medium dat juist zo gewaardeerd wordt vanwege zijn open en vrije karakter. Bovendien doemen er bij menigeen dan al snel beelden op van censuur en het verlies van het recht op vrijheid van meningsuiting.

Een mogelijke uitkomst ligt in de voorlichting. Uit onderzoek blijkt namelijk dat hoe meer consumenten hun ervaringen met elkaar delen, hoe groter de kans is dat hun percepties van risico’s zullen lijken op de werkelijke risico’s van cybercriminaliteit. Potentiële slachtoffers van fraude kunnen leren hun online activiteiten te veranderen en de blootstelling aan criminele bedrijven te minimaliseren. Zo is bijvoorbeeld gebleken dat internetgebruikers die denken dat de kansen

Bronnen - Crawford, W. (2007). Security, Naivete, and the Limits of Pseudonymity. EContent, 30, 60-60.

- Engelberg, J., & Williams, J. (2009). eBay’s proxy bidding: A license to shill. Journal of Economic Behaviour & Organization, 72, 509526.

- Garbarinoa, E., & Strahilevitzb, M. (2004). Gender differences in the perceived risk of buying online and the effects of receiving a site recommendation. Journal of Business Research, 57, 768-775.

- Krishnamurthy, B. (2010). I Know What You Will Do Next Summer. Computer communication review: a quarterly publication of the Special Interest Group on Data Communication, 40, 65-71.

- Nikitkov, A., & Bay, D. (2008). Online Auction Fraud: Ethical Perspective. Journal of Business Ethics, 79, 235-244.

Pratt, T. C., Holtfreter, K., & Reisig, M. D. (2010). Routine Online Activity and Internet Fraud Targeting: Extending the Generality of Routine Activity Theory. Journal of Research in Crime and Delinquency, 47, 267-296.

- Woo, J. (2006). The right not to be identified: privacy and anonymity in the interactive media environment. New media & society, 8, 949967.

- http://www.cato.org/pubs/journal/cj17n2/cj17n2-2.pdf http://www.express.be/sectors/nl/interactive/russische-hackersabsolute-kampioen-in-cyberfraude/120739.htm http://pc-en-internet.infonu.nl/onderhoud/2816-phishing-zeergevaarlijke-internetcriminaliteit.html - http://www.ivir.nl/publicaties/ekker/anonimiteit-uitingsvrijheid. html

21

groot zijn dat hun creditcard wordt gestolen daadwerkelijk hun gedrag aanpassen. Zo brengen ze minder tijd door online en kopen ze minder producten via het internet.

Al met al schieten niet de controle op het internetverkeer, maar de beschikbare informatie over malafide websites tekort. Door een grotere bewustwording omtrent de gevaren en valkuilen van het digitale web kan voorkomen worden dat mensen het slachtoffer worden van cybercriminaliteit of zelf in het illegale circuit terechtkomen. De naïeve internetsurfer moet geconfronteerd worden met zijn roekeloze gedrag. Ga jezelf dus eens googelen en bekijk welke informatie er over jou zoal te vinden is. <<

maart 2011

drastisch dat het bijna onmogelijk is. De anonimiteit en vertrouwelijkheid die meestal gegarandeerd worden wanneer mensen online producten kopen, zouden dan verloren gaan, wat de magie van de digitale snelweg doet afnemen. Dit betekent dat dezelfde factoren die online shill bidding zo bedrieglijk en moeilijk te controleren maken, ook een plek creëren waar we de vrijheid hebben om samen te komen met mensen uit alle hoeken van de wereld en er heel veel informatie tot onze beschikking staat. Er lijkt hier sprake van een paradox: juist omdat Ebay niet in staat of onwelwillend is om misbruik te voorkomen, lijkt het de perfecte internetonderneming te zijn.

Ebay is niet erg gebaat bij een verandering van het systeem, daar de winst van het bedrijf hoger is met shill bidders dan zonder. Hierdoor weten we steeds beter wat het belang is van cybernaïviteit en een gebrek aan controle op het internet.

Subjectieve anonimiteit, globale toegang tot het net en het gemak waarmee iemand een andere identiteit aanneemt zijn voor velen aantrekkelijke punten van de cyberwereld. Dit is onlosmakelijk verbonden met een gebrek aan privacy, fraude en onethische praktijken. Doordat de voordelen alsnog op lijken te wegen tegen de nadelen, nemen we de eventuele risico’s van het surfen op de koop toe, waardoor de illegale activiteiten tegelijkertijd in stand worden gehouden.

Spiegeloog

Bron: www.g2rdistribution.com

Appsychologie Afgelopen jaar zijn er zo’n vijftigduizend apps (applicaties, kleine programmaatjes voor de smartphone) ontwikkeld en dagelijks verschijnen er nog eens tientallen nieuwe. Hoog tijd om het kaf van het koren te scheiden en in het overweldigende aanbod in de App Store op zoek te gaan naar de allerbeste apps.

Tekst: Bo van Houwelingen

Spiegeloog

22 maart 2011

Onbetwist de coolste gadget van dit moment is uiteraard de iPhone 4. Of tenminste, dat vind ik, nu ik de trotse eigenaar ben van deze very smart phone. Als ware hij mijn minnaar, zo teder streel ik zijn touch screen op zoek naar die ene app die ik nodig heb. Of nou ja, nodig, nodig… een app heb je misschien wel nooit echt nodig. Ik heb immers ook ooit kunnen leven zónder dat ik boze vogels tegen door varkens bewoonde wankele gebouwen kon gooien (Angry Birds). De virtuele biertjes, lijntjes cybercoke en fictieve pinda’s (ja, hier zijn apps voor) kunnen mijn lusten niet meer bevredigen. Tijd voor het serieuzere werk. Bijvoorbeeld iets wat van pas kan komen bij de studie. Bij deze een top tien van gratis apps voor de psychologiestudent die meer uit z’n iPhone wil halen:

3D Brain Dit is een fantastische app die het ingewikkelde menselijke brein overzichtelijk weet te maken. Je gebruikt je touch screen om het brein te roteren. Vanuit elke denkbare hoek kun je zicht krijgen op de 29 verschillende gebieden van de hersenen. In de app kun je kiezen om het gehele brein weer te geven of slechts een van deze gebieden, zoals de ventrikels of de prefrontale cortex. Bij het kopje info kun je vervolgens kijken wat de functies zijn van het geselecteerde gebied, welk onderzoek er naar gedaan is en welke cognitieve schade en afwijkingen met het gebied worden geassocieerd.

Een must voor elke psychologiestudent die genoeg heeft van de weinig tot de verbeelding sprekende 2D plaatjes van de hersenen in de studieboeken.

Psych Lite

Cultures Een interessante app voor elke student die geïnteresseerd is in crossculturele psychologie óf die besluit een half jaartje te gaan backpacken tussen het studeren door. De cultuur van vrijwel elk land ter wereld, van Afghanistan tot Zimbabwe, wordt beschreven aan de hand van verschillende categorieën.

Denk hierbij aan begroetingen, communicatiestijlen, persoonlijke ruimte en aanrakingen.

De beschrijvingen van de verschillende culturen met hun eigenaardigheden zijn erg treffend. Kijk maar wat ze over ons Hollanders schrijven: ‘De Nederlanders zijn erg direct, ze zijn geneigd precies te zeggen wat ze denken. Dit kan nogal grof en onbeschoft overkomen als je niet bekend bent met hun cultuur.’ Tja.

23

Met deze app kun je in één oogopslag zien welke artikelen de toonaangevende psychologische vakbladen zoals American Psychologist, Review of General Psychology en Neuropsychology de laatste tijd gepubliceerd hebben. Bij het tabblad ‘options’ kun je aanvinken in welke van de ruim zeventig tijdschriften je wilt zoeken. Van alle artikelen kun je direct de abstract lezen.

Bij de meeste artikelen moet je eerst via een universiteit of met een lidmaatschap zijn ingelogd om de volledige tekst te kunnen lezen. Desalniettemin is het lezen van de abstracts alleen al een ideale manier om up to date te blijven van recent psychologisch onderzoek en inspiratie op te doen voor je eigen paper, these of scriptie.

maart 2011

APA Journals

Spiegeloog

Deze handige app biedt een beknopte en overzichtelijke inleiding in de belangrijkste psychologische onderwerpen.

Beschreven worden onder andere de neurowetenschappen, het geheugen, persoonlijkheid en psychopathologie. Ook komen de belangrijkste stoornissen uit de DSM-IV, verschillende soorten therapie, de grote persoonlijkheidsmodellen zoals de Big Five en beschrijvingen van het behaviorisme, de psychoanalyse en het humanisme aan bod. Tenslotte is er nog een uitgebreide woordenlijst op alfabetische volgorde waarmee je de betekenis van de belangrijkste psychologische begrippen met slechts ‘a brush of your fingertip’ tevoorschijn tovert. Ontzettend handig voor als je dat ene begrip even kwijt bent of snel wilt opzoeken wat de belangrijkste theorieën zijn in een bepaalde tak van de psychologie.

Psych I De echte studiebollen onder ons doen het misschien stiekem nog wel eens voor het leren van een tentamen: kaartjes maken met op de voorkant een vraag en op de achterkant het antwoord. Zelf kaartjes fröbelen is met deze app niet meer nodig. Aan de hand van vijftien verschillende categorieën zoals ‘Nature vs. Nurture’, ‘The Process of Learning’, ‘Intelligence and Cognition’ en ‘Human Social Psychology’ kun je oefenen met de zogenaamde flashcards. Er staat een korte vraag over de geselecteerde categorie op de voorkant -even nadenken- en dan flip card voor het correcte antwoord. Een voorbeeldvraag: ‘Hoe test je betrouwbaarheid?’ Wel is het jammer dat je niet je eigen kaartjes kunt invoeren. Nu moet je geluk hebben dat de vragen die in Psych I aan bod komen aansluiten bij je tentamenstof. Hoe dan ook: met meer dan duizend flashcards kun je wel even vooruit…

Spiegeloog

24

Someone To Talk To

maart 2011

Iemand om mee te praten… Deze app is helaas geen geduldig luisterend oor om al je eigen problemen in te fluisteren, maar wel een compacte en concrete handleiding over hoe je zelf iemand anders een luisterend oor kunt bieden. ‘Begrijpen hoe therapie werkt’ is het motto van deze app. In elf hoofdstukken wordt uitgebreid en stap voor stap uitgelegd wat er komt kijken bij het geven van therapie, door welke fases een cliënt heen moet om te genezen en tegen welke problemen je als behandelaar aan kunt lopen. Deze app is gebaseerd op het boek Someone To Talk To, geschreven door de Amerikaanse psychotherapeute Joyce Houser. Het boek kost achttien dollar, de app is gratis. Tel uit je winst.

Test Quest Oké, eerlijk is eerlijk, de wetenschappelijke onderbouwing van deze app is waarschijnlijk minimaal, als die überhaupt al aanwezig is. De vijf persoonlijkheidstestjes waar het in deze app om draait, slaan als een tang op een varken. Laat mij het onderzoek zien waaruit blijkt dat het woord waarmee je ‘een hond’ beschrijft overeenkomt met hoe je onbewust over je eigen persoonlijkheid denkt (ik vind ‘een hond’ stom, dus dat was even schrikken…). Waarom dan toch deze app in de top tien? Omdat het leuk is! De vormgeving is geweldig, de vragen zijn origineel en de uitkomsten zijn hilarisch. Heerlijk om een half uurtje lekker zinloos mee bezig te zijn.

Plaats?

Freud Interessant uit de hoek komen op een feestje? Diepzinnig psychologische advies geven? Geen probleem met de honderden citaten van Freud: ‘Time spent with cats is never wasted’, ‘The ego is not master in his own house’, en nog vele andere. Iedereen is gegarandeerd onder de indruk als je de profetische woorden van ’s werelds bekendste psychotherapeut nonchalant over je lippen laat rollen. <<

25

Heb je het altijd al jammer gevonden dat de Rorschach Inktvlekken Methode uit de gratie is geraakt en dat je er waarschijnlijk nooit meer mee onderzocht wordt, hoe ernstig je psychische aandoening ook is? Niet getreurd! De fameuze inktvlektest is terug, en wel op je iPhone. Met behulp van meerkeuzeantwoorden geef je aan wat je in verschillende inktvlekken ziet. In de categorie nuttig scoort deze app een magere twee sterren, maar in de categorie flauw en grappig vijf.

Neem de gestelde diagnose na de test vooral ter harte…

maart 2011

Sanity Test

Spiegeloog

Ken je dat? Dat je vol goede studievoornemens naar een computerzaal van de UvA gaat om vervolgens ter plaatse te ontdekken dat er geen enkele computer meer beschikbaar is.

Geheel tegen je eigen wil beland je met je laptop in een te duur koffietentje, alwaar tijdens het ‘studeren’ al snel blijkt dat je de Avrobode van twee maanden geleden nog niet helemaal gelezen hebt en tot overmaat van ramp heb je aan het eind van de dag twintig euro uitgegeven aan Caffè latte. Die tijd is nu voorbij met de app Plaats?. Plaats? toont real time het aantal beschikbare computers in studiezalen en bibliotheken van de Universiteit van Amsterdam. Probeer nu nog maar eens een goed excuus te vinden om te hele dag in de Coffee Company rond te hangen.

..

Client bekent Onderweg naar mijn interview met Kees, een 27-jarige jongen die verslaafd is aan gamen, had ik eigenlijk verwacht dat ik terecht zou komen op een instellingsterrein, met van die identieke grauwe huisjes omringd door een hek. Dit blijkt ongegrond; de auto slaat een gewone woonwijk in. In een gezellig huis word ik hartelijk ontvangen en kan ik meteen aanschuiven achter een bord pasta. Niets wijst erop dat de drie jongens in dit huis niet alleen samenleven, maar ook vechten tegen hun verslaving. Behalve dan dat de man die aan mij wordt voorgesteld als oudste bewoner een behandelaar blijkt te zijn. Kees vertelt over zijn leven en zijn verslaving.

Spiegeloog

26

Tekst: Mariska Dijkstra

maart 2011

Hoe is jouw gameverslaving ontstaan?

‘Op mijn elfde begon ik met blowen en op m’n veertiende blowde ik elke dag. Rond die tijd ben ik begonnen met gamen. Het is lastig om het moment te bepalen waarop ik verslaafd raakte, ik heb ook gewoon leuke middagen gehad met vrienden achter de spelcomputer. Maar op een gegeven moment was er een keerpunt. Ik heb thuis heftige dingen meegemaakt en vanaf toen werd het blowen en het gamen een noodzaak. Het kreeg de functie om even nergens meer aan te hoeven denken, er even niet meer te hoeven zijn.

Als je gamet voel je je even gelukkig. Totdat je de computer uitzet, dan voel je je heel ongelukkig. Toch had en heb ik nog steeds de behoefte om me af te sluiten.’

ik zorg ervoor dat ik er helemaal niet meer aan hoef te denken, door te gebruiken.’

Hoe zag jouw dag eruit toen je midden in je verslaving zat?

‘Ik stond op rond een uur of één en rookte eerst een joint.

Daarna ging ik achter de computer zitten. Ontbijten deed ik niet, ik had in die tijd sowieso weinig eetlust. Ik nam vaak vloeibare dingen zoals Redbull, dat klok je makkelijk weg. Maar op een gegeven moment werd ik misselijk en ging ik trillen, dan moest ik toch iets eten.

Meestal ging ik dan een broodje döner halen, met de gedachte dat daar tenminste nog iets van groente in zat. Eten had absoluut geen prioriteit, het was meer een noodzakelijk kwaad. Ik heb ook wel op een cake van zestig cent geleefd als ik aan het eind van de maand geen geld meer had.

Als ik terug kwam van mijn broodje döner of iets dergelijks, ging ik weer gamen en ik stopte pas als ik het echt niet meer volhield. Dat was meestal ergens in de nacht.

Op een gegeven moment ben je gewoon te moe om nog langer door te gaan. Soms werd ik ook misselijk, draaierig en moest ik overgeven. Vaak ging ik rechtstreeks van mijn

- Ik vind het leven in het algemeen lastig -

Waarom heb je die behoefte?

‘Omdat ik het leven in het algemeen lastig vind, ingewikkeld en vol met verantwoordelijkheden. Je moet allerlei dingen doen, je hebt elke dag weer al die verplichtingen, dat heb ik altijd zwaar gevonden. Ik denk overal over na en stel veel dingen uit. Dat gaat dan malen in mijn hoofd en op een gegeven moment wil ik dat gemaal stoppen.

De meeste mensen gaan dan het probleem zelf oplossen,

Hoe is het om alleen contact te hebben met ‘virtuele mensen’?

‘Het vervreemdt je. Als ik mijn huis uit ging was ik bang om bekenden tegen te komen, ik had niet het gevoel een zinnig gesprek te kunnen voeren. Ik zag er ook onverzorgd uit, het interesseerde me allemaal niks.

Eén van de grootste gevaren is dat je je gaat spiegelen aan de topspelers die miljoenen hebben binnengehaald.

Je gaat erover dromen, waarom zou ik dat niet kunnen?

Ik ben jaloers op die mensen, het is mijn droom om zo goed te zijn. En zo kom je steeds verder af te staan van waar de maatschappij waarde aan hecht. Werk, huisje, boompje, beestje; de kloof tussen mij en de maatschappij werd steeds groter. Ik ging een dubbelleven leiden, mijn omgeving wist niet hoe slecht ik eraan toe was. Het leiden van een dubbelleven en het liegen is nog steeds een probleem. Confrontaties ga ik het liefst uit de weg. Veel mensen maken dagelijks dingen mee waar ze tegenop zien, zoals een lastig gesprek met hun partner of baas.

Veel mensen doen het uiteindelijk toch, want ze weten dat als ze het niet doen het alleen maar erger wordt. Voor mij is dat heel moeilijk. Ik ben zo bang voor de confrontatie, bang om afgewezen te worden. Ik ga het uit de weg en steek m’n kop in het zand, ook al ga ik er uiteindelijk zelf aan onderdoor.

Een leugentje gaat ook heel makkelijk van mijn tong. Het is niet mijn primaire reactie om eerlijk te zijn, ik moet daar bewust over nadenken. Een paar weken geleden heb ik bijvoorbeeld een terugval gehad. Dan denk ik automatisch: Wat zal ik zeggen. Zal ik dit zeggen? Zal ik dat zeggen? En dan denk ik, Kees, wees gewoon eerlijk! Dat lucht op.’

- Ik vond het spel 'Itsy bitsy spider' vreselijk, maar heb het zeker vijfhonderd keer gespeeld -

En als je denkt: ik ga één uurtje spelen, denk je dan niet meteen daarna: het lukt me eigenlijk nooit om het bij één uur te houden?

‘Ja dat denk ik inderdaad. En dan denk ik daarna; maar nu doe ik het wel. Dat klinkt stom, maar je overtuigt jezelf ervan dat je echt maar één uur zult spelen.

Soms lukt het me om vast te houden aan de gedachte dat ik het niet bij één uur kan houden, dan begin ik er überhaupt niet aan. Maar dan ga ik een aantal dagen later alsnog voor de bijl.’

Wat voor games speel je?

‘De laatste jaren speel ik spelletjes van twee tot vijf minuten. Bejeweld is een bekende. Diamantjes wisselen waardoor je vier op een rij krijgt en punten verdient. Maar ook kleiduiven schieten, een eendje door een vijver loodsen, etc.

Als ik ergens goed in ben en ik win er geld mee, dan ga ik ermee door. Ook als ik games helemaal niet leuk vind.

Het spel Itsy bitsy spider vond ik bijvoorbeeld vreselijk, maar ik was er goed in en heb het zeker zo’n vijfhonderd keer gespeeld. Ik eindigde in de top tien van de wereldwijde ranking list.

Al met al heb ik zo’n vierduizend euro verdiend met het spelen van skill games en ik heb misschien honderd euro ingelegd. Maar ik speel ook online poker en ben daarmee al het geld weer kwijt geraakt.

Toen ik in de top tien stond kwam ik op het leader board van de website te staan, met een mooie kroon. Mensen

Wat waren de gevolgen van je verslaving voor je omgeving?

Spiegeloog

Hoe kan het dat je zo lang door bleef spelen?

‘Goede vraag, waarom? Ieder weldenkend mens denkt; het is nu één uur ’s nachts, ik moet gaan slapen anders ben ik morgen een wandelend lijk. Maar als ik er eenmaal aan begin, dan kan ik er niet meer mee stoppen. Ik neem me áltijd voor om maar één uurtje te spelen. Maar dat schuif ik dan steeds een uur op. De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. Op een gegeven moment is het dan drie uur ’s nachts en als je om zes uur op moet staan, kun je net zo goed doorspelen.’

gaan je profiel bekijken en berichtjes achterlaten, dat is absoluut kicken, het geeft je een trots gevoel. Je gaat er een bepaalde status aan hechten. En als je alleen nog maar aan het gamen bent, dan is dat je leven. Voor de mensen uit die community ben je echt iemand en doordat je alleen maar bezig bent met het gamen zijn zij de enigen met wie je nog contact hebt.’

27 maart 2011

bureaustoel naar mijn bed en weer terug. Mijn kamer was dan ook een vreselijke bende, dat interesseert je gewoon niet meer.’

‘Mijn moeder heeft er veel onder geleden, ik heb vaak tegen haar gelogen. Bijvoorbeeld dat ik geld nodig had omdat de wasmachine kapot was. Of ik zei dat ik een 8,3 voor m’n tentamen had gehaald, terwijl ik al weken niet meer naar school ging. Dat is het dubbelleven dat ik leidde. Op een gegeven moment escaleerde dat en biechtte ik alles op. De eerste keer kon m’n moeder me dat wel vergeven, maar na de tweede en derde keer dacht zij: Allemaal leuk en aardig, maar je zoekt het wel zelf uit.

Ze heeft letterlijk tegen me gezegd: ‘Zodra jij terugvalt, kom je mijn huis niet in, al leef je op straat.’ En die grens heb ik ook nodig gehad.

Ik heb haar heel veel pijn en wantrouwen bezorgd en er zal nog veel tijd overheen gaan voordat ze mij weer vertrouwt.

Ik denk dat ze bij veel dingen die ik vertel denkt: Het zou waar kunnen zijn, het zou ook niet waar kunnen zijn.

Ook voor mijn vriend heeft het veel impact gehad. Ik heb ooit zijn creditcard leeg gespeeld bijvoorbeeld. Er waren weekenden dat ik niet thuis kwam en ik m’n telefoon uitzette. Hij maakte zich natuurlijk vreselijk zorgen en heeft op het punt gestaan me als vermist op te geven.

Dat ik anderen pijn heb gedaan vind ik heel erg, dat is helemaal niet wat ik wil. Kijk, het interesseert me soms niet dat ik mezelf pijn doe, maar wel dat ik andere mensen pijn doe. Juist de mensen die van je houden vangen de klappen op. Dat is helemaal niet mijn bedoeling, maar het gebeurt wel. Dat gaat diep, zeker als je weer helemaal nuchter bent en je ten volle beseft wat je hebt aangericht.’

andere jongens die ook een verslaving hebben. De begeleiders komen alleen ’s ochtends en twee avonden in de week.

Ik heb dus steeds een klein beetje meer vrijheid.’

En hoe gaat het nu met je gameverslaving?

‘Ik speel nog steeds, maar minder. Zo heb ik bewust geen computer meer op mijn kamer. Dat gaat niet, ik zou ook geen zak wiet op m’n kamer kunnen leggen en zeggen; je mag er niet aan komen.

Maar ik speel nog wel, het is heel moeilijk om te stoppen. Kijk, blowen, dat hoef je niet te doen.

Maar computer en internet is onderdeel van het dagelijks leven. Niemand kijkt ervan op als je op school achter de computer zit. En dat doe ik dus ook, dan speel ik toch nog even dat toernooitje. Ik heb veel moeite om daar afscheid van te nemen, hoewel ik weet dat ik het beter niet kan doen. Het voordeel is wel dat de school op een gegeven moment dicht gaat. Ik kan dus niet meer nachten lang gamen.

Hoe ik het verder aan ga pakken weet ik nog niet. Dat is het proces waar ik nu inzit.’

- Niemand kijkt ervan op als je op school computert, dus dan speel ik toch nog even dat toernooitje -

Spiegeloog

28 maart 2011

Hoe ben je hier uit gekomen?

‘Vijf jaar gelden ben ik in behandeling gegaan. Eerst ambulant, maar dat hielp niet. Er volgde een crisisopname van een week, maar toen ik weer thuis was viel ik vrij snel terug. Ik heb toen een diagnostiekopname gedaan en ben daarna opgenomen in een behandelkliniek voor zo’n vijf à zes maanden. Vervolgens ben ik begeleid gaan wonen.

Je volgt dan geen therapie meer, maar je wordt wel ondersteund in de dagelijkse dingen. Ik ben toen ook weer begonnen met mijn studie Chemie. Ondanks het advies van mijn begeleiders om nog een tijdje begeleid te wonen ben ik weer op mezelf gaan wonen, ik was klaar met die klinieksettingen. Maar weer viel ik terug in gebruik. Ik ben weer teruggegaan naar het begeleid wonen en ben inmiddels weer een stap verder. Nu woon ik in een huis met twee

Hoe ziet jouw toekomst eruit?

‘Ik wil een leuke baan, misschien samenwonen met m’n vriend. Een leven zoals dat voor iedereen ‘normaal’ is. Dat zou mij echt aanzien geven, daar zou ik een kick uit halen.

Kijk, voor veel mensen is dat standaard, ze denken er niet eens over na. Maar als ik dat voor elkaar krijg, dan vind ik dat een hele prestatie.’

Gaat het je lukken om een game-vrij leven te leiden?

‘Als het goed met me gaat heb ik hoop, als het minder gaat heb ik er een hard hoofd in. Maar ik woon hier niet voor niks, ik ben zeker gemotiveerd. Ik ben ook heel lang clean geweest en heb met mijn studie en werk veel op poten gezet. Wat dat betreft heb ik veel bereikt, daar mag ik best trots op zijn.’ <<

Op Kamers

Tekst & Foto's: Vera van der Molen

Kamer: A 10.04 Bewoner: Annebel de Hoogh Annebel de Hoogh is universitair docent bij Arbeids- en Organisatiepsychologie. Ze richt zich in haar onderzoek vooral op het onderwerp leiderschap. Ook haar lessen betreffen dit onderwerp, want ze geeft in het derde jaar het vak Leiderschap en in de Research Master het vak Leadership. Verder is ze begeleider voor mensen die de basisaantekening psychodiagnostiek willen halen.

‘Ik vind de kapstokken op de UvA een beetje saai, echt van die kantoorkapstokken. Toen ik hier kwam, dacht ik gelijk: daar ga ik wat aan doen! Deze zag ik bij de IKEA en ik vond hem meteen zo gezellig dat ik hem gewoon heb mee genomen en heb laten ophangen. Ik vind de nieuwe nog steeds zo’n verbetering! Nu zit hij wel een beetje verstopt achter de kast en als er van alles aanhangt, is er ook niet zo veel van te zien. Maar als ik binnenkom, dan hangt er niets op en kan ik er van genieten. Tja, het zijn altijd van die kleine dingen waarmee je je eigen plekje kunt maken.’

Spiegeloog

Kapstok

29

‘Mijn favoriete theemok kocht ik in Amerika tijdens een van mijn eerste congressen. Daar vlakbij stond zo’n toeristenkraampje met allerlei van dit soort mokken. Ik ben helemaal into leiderschap, dus ik vind het leuk om naar deze mok met alle presidenten van Amerika te kijken, dat spreekt tot de verbeelding. Amerikaanse presidenten zijn van die machtige mannen, die zo veel hebben betekend voor de wereld, in positieve en negatieve zin. Ik vind het erg leuk om over dat soort leiders te lezen en te horen. Zo vind ik het interessant hoe Kennedy als een idool werd gezien en daarbij goed gebruik maakte van de televisie. Zeker ten opzichte van zijn tegenstander Nixon, die zich helemaal niet goed wist te verkopen. Het leukste aan deze mok is dat hij zo compleet is, mede doordat Bush herkozen werd. Alleen Obama staat er niet op.’

Kaartjes Annebel houdt van een goede sfeer in haar kamer. ‘Je brengt toch een hele tijd op je kamer door en dan vind ik het belangrijk dat het een beetje gezellig en warm is. Ik verzamel veel dingen waaraan ik gehecht ben. Zo ook deze verzameling kaartjes van mensen die iets liefs hebben geschreven. Er zitten bijvoorbeeld kaartjes tussen van een heel creatieve aio van mij, die altijd iets meeneemt als ze terugkomt van een reis, en ik heb een bijzondere kerstkaart en een kaartje van toen ik van de VU naar de UvA ging. Ze zijn allemaal werkgerelateerd, behalve de bovenste met het strand. Die mooie kaart bezorgde mij zo’n Hawaïgevoel; wat heerlijk zou het zijn als ik daar gewoon even kon zwemmen!’

maart 2011

Presidentenmok

Hoe internet ons verandert Nog nooit heeft een communicatiesysteem zo’n grote rol ingenomen in de maatschappij als het internet vandaag de dag. Het is ongekend hoeveel informatie er dag in dag uit over de hele wereld gaat. Naast een breed scala aan positieve ontwikkelingen die hiermee gepaard gaan, zien we ook een aantal negatieve ontwikkelingen. Hoe zorgwekkend deze zijn en hoe we hiermee om kunnen en moeten gaan is de vraag.

Tekst: Myrthe van Stralen

Spiegeloog

30

Aandacht en concentratie

maart 2011

Het is inmiddels gewoonte om op kantoor, studerend thuis en in de bibliotheek of gewoon voor de ontspanning achter de computer meerdere internettabbladen tegelijkertijd open te hebben staan. Het resultaat hiervan is dat onze aandacht aan de lopende band gestoord wordt en onze concentratie onmogelijk volledig op één ding gericht blijft. Die diffusie van aandacht kan een gewoonte worden, maar kan het brein deze informatie-overload wel aan? En als we het aankunnen, worden we dan niet langzaam informatieverwerkingsmachines die constant bezig zijn met oppervlakkig verwerken en reproduceren? Machines die straks niet meer in staat zijn lang op iets te broeden, te overpeinzen zoals daarmee vroeger grote filosofen en psychologen tot nog grotere theorieën en ontdekkingen zijn gekomen? Of hoort er bij een nieuwe tijd een nieuwe manier van denken en zorgt dit juist voor uitdagingen voor ons brein?

Een studie van het Britse onderzoeksbureau Corporate Service Group toonde aan dat de gemiddelde kantoormedewerker gemiddeld dertig keer per uur zijn e-mail checkt.

Om de twee minuten dus. Je zou denken dat dit onmogelijk kan bijdragen aan de dagelijkse productiviteit. Waarom is het dan toch zo aantrekkelijk om hoogfrequent die refresh button aan te klikken? Mogelijk nog interessanter is de vraag of het regelmatig checken van onze e-mail invloed zou kunnen hebben op de manier waarop onze hersenen werken. Nicholas Carr, auteur van het boek The Shallows: What The Internet is Doing to our Brains, beweert dat de continue informatiestroom van het internet onze hersenen hongerig maakt.

Dit heeft het hoogfrequente checken van de e-mail als gevolg. Volgens Carr ontstaat er door deze prikkels een file in de hersenen, waardoor nieuwe informatie niet goed verwerkt kan worden. Kennis wordt minder goed opgenomen omdat de hersenen alweer op jacht zijn naar nieuwe informatie. 'Onze gadgets hebben ervoor gezorgd dat we hightech laboratoriumratten geworden zijn, die hersenloos op knopjes drukken in de hoop een graantje sociale of intellectuele voeding te krijgen' (Carr, 2008). Het onzekere gevoel voor het checken lijkt oorzaak te zijn van de aantrekking. Al blijkt het voor menigeen vaker niet dan wel het geval, toch kan er altijd iets belangrijks aangetroffen worden. Sociale bevestiging is al sinds jaar en dag

- De gemiddelde kantoormedewerker checkt elke twee minuten zijn e-mail -

‘Once I was a scuba diver in the sea of words. Now I zip along the surface like a guy on a Jet Ski.’ Carr (2008, para. 4).

Lezen op het internet is anders dan het traditionele lezen.

Nieuwe vormen van ‘lezen’ ontstaan wanneer internetters power browsen door titels, abstracts en nieuwspagina’s op zoek naar instant succes. We lijken tegenwoordig haast online te gaan om het traditionele lezen te omzeilen. Dankzij ons overvloedig internetgebruik, maar ook door de immense populariteit van de sms, de ping en de whatsapp, lezen we waarschijnlijk veel meer vandaag dan we in de jaren zeventig en tachtig deden toen televisie het meest populaire medium was. Het is echter een nieuw soort lezen waarbij een heel andere manier van denken en verwerken hoort.

Maryanne Wolf, ontwikkelingspsychologe aan de Tufts Universiteit en auteur van Proust and the Squid: The Story and Science of the Reading Brain, is van mening dat we niet alleen zijn wàt we lezen, maar ook hoe we lezen.(Wolf, 2007). Wolf maakt zich zorgen dat de leesstijl die bevorderd wordt door het internet, een stijl die efficiëntie boven alles plaatst, onze capaciteit voor het dieper lezen van lange complexe werken doet verzwakken. Wanneer we online lezen hebben we de neiging om simpele ontcijferaars te worden van informatie. Onze vaardigheid in het interpreteren van de tekst en het maken van rijke, mentale connecties die alleen gevormd kunnen worden bij intensief lezen zonder afleiding, wordt zo nog amper aangesproken of zelfs losgekoppeld.

Lezen is niet een instinctieve vaardigheid van de mens. Het zit niet zo gegraveerd in onze genen als bijvoorbeeld spraak. We moeten ons brein leren symbolen om te zetten in een taal die we begrijpen. Media en andere techno-

Effecten op ons welzijn Dat het internet nu ook in sociaal opzicht overheerst heeft volgens Valkenburg, onderzoeker voor kind- en mediaonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam, zo zijn voor- en nadelen. Uit onderzoek van Valkenburg en Peter (2007) bleek dat jongeren die het internet gebruiken om te communiceren met vrienden, betere vriendschappen hebben dan zij die dit niet gebruiken. Wanneer het internet niet wordt gezien als een middel om nieuwe vrienden te maken, kan het bijdragen aan de intimiteit in vriendschappen. Juist de afstand die het internet met zich meebrengt, kan een positief effect hebben op communicatie en openheid. Maar negatieve effecten van die overvloedige communicatie via het medium kunnen niet worden genegeerd. Zo ontstaat er gemakkelijk contact met wildvreemden wat kan leiden tot pesterijen en intimidatie.

Bovendien brengen we naarmate het gebruik van internet toeneemt steeds meer tijd door met ons computerscherm in plaats van direct met elkaar. Deze uren achter de computer

Spiegeloog

Nieuwe vorm van lezen

logieën waar we dagelijks gebruik van maken in het leren en oefenen van lezen spelen een belangrijke rol in het vormen van de neurologische circuits in ons brein. Experimenten demonstreren dat lezers van ideogrammen als het Chinees heel andere neurologische circuits ontwikkelen voor lezen dan lezers van geschreven taal waarbij gebruik gemaakt wordt van een alfabet. De variaties rijken tot vele regionen van het brein, inclusief die waar essentiële cognitieve functies als geheugen en interpretatie van visuele en auditieve stimuli plaatsvinden. Aan de hand hiervan kunnen we dus verwachten dat de circuits die aangemaakt worden als gevolg van ons internetgebruik anders zullen zijn dan die die gemaakt worden bij het lezen van boeken of ander drukwerk.

31 maart 2011

iets waar mensen naar streven en nu een klik op de muis dit op ieder moment lijkt te kunnen bieden, is het geen wonder dat dit fixatie oproept. Maar met die zoektocht naar bevestiging gaan ook teleurstellingen gepaard. Internet maakt ons niet alleen dommer, wellicht ook depressiever.

Clay Shirky poneert in zijn boek Cognitive Surplus, Creativity and Generosity in a Connected Age dat we een nieuw soort lezen en schrijven ontwikkelen en met deze nieuwe stijl op het internet vrij kunnen experimenteren. Volgens Shirky worden we hier als maatschappij juist slimmer van.

Wikipedia is een goed voorbeeld van waar Shirky op doelt.

Door de makkelijke aanpasbaarheid en open source-eigenschap ontstaan hoogwaardige artikelen. Samen weten we meer dan alleen, is het devies, en het internet stelt ons in staat informatie te delen.

Spiegeloog

32 maart 2011

gaan ten koste van ons fysieke contact. Kinderen moeten met elkaar spelen om zich te ontwikkelen. Pubers moeten door fysiek en direct contact met elkaar kunnen flirten zoals dat ooit bedoeld was en niet veilig achter hun computerscherm gewaagde kreten naar elkaar uiten om vervolgens op school recht langs elkaar heen te lopen. Er ontstaat een enorme discrepantie tussen hoe mensen met elkaar communiceren via het internet en hoe ze direct met elkaar om gaan. Als soort is de mens geëvolueerd aan de hand van directe communicatie.

De toename in gemedieerde communicatie maakt ons vrijer, maar contacten worden er gemakkelijk vluchtiger en minder persoonlijk door (Kraut et al., 1998).

Internetverslaving is een sterk groeiend maatschappelijk probleem. Young (1996) trok als een van de eersten een parallel tussen internet- en gokverslaving en sprak over de opkomst van een nieuwe klinische stoornis. Experts beweren ook dat er een nauw verband is tussen internetverslaving en depressie (Morrisson & Gore, 2010). Voor veel tieners zijn sociale media hun voornaamste manier van communiceren met vrienden. De studie van Morrison en Gore (2010) beschrijft hoe jongeren met een internetverslaving significant meer matige tot zware depressieverschijnselen vertonen dan hun niet-verslaafde leeftijdsgenoten. Een klein onderdeel van deze groep heeft zoveel moeite met het controle houden over de tijd die ze online spenderen dat het interfereert met hun dagelijkse bezigheden. De studie verklaart echter niet wat eerst komt, de depressie of de verslaving.

Geestelijke gezondheidsprofessionals zijn van mening dat het gebruiken van sociale media geassocieerd kan worden met depressie in tieners omdat het de plaats inneemt van real life, directe sociale contacten en andere activiteiten als sport, school, en hobby’s, die juist depressie voorkomen. Het nachtelijke gebruik van sociale media kan een tiener zijn slaappatroon fors ontregelen, met negatieve effecten als agressie en risicovol gedrag als gevolg. Ouderen zijn echter zeer gebaat bij de opkomst van sociale media.

Zij raakten voorheen makkelijker in een isolement met depressie als gevolg. Bij 7000 senioren is gevonden dat als zij online tijd spendeerden en daarmee contacten opdeden of bestaande contacten konden onderhouden, hun depressieverschijnselen met twintig procent verminderden (Ford & Ford, 2009). Sociale media worden dus vooral belangrijk wanneer direct contact moeilijker gaat. Om diezelfde reden

zullen verlegen jongeren ook gebaat zijn bij contacten via internet: er worden barrières doorbroken.

Sociale netwerksites leren relativeren Onderzoek van een student van Stanford University toont aan dat we door ons te meten aan onze Facebookvrienden gaan geloven dat deze een veel interessanter leven lijden dan wijzelf. Voor hen die gebruik maken van sociale netwerken als Facebook of Hyves komt dit vergelijken vast bekend voor.

Nu gaan posts op sociale netwerken zelden tot nooit over de negatieve gebeurtenissen in iemands leven. Er wordt voornamelijk gepost over boeiende activiteiten, aanwezigheid bij hippe en exclusieve feestjes of mooie reizen. Sociale netwerken stellen de gebruikers ervan in staat hun levensverhaal te vertellen op de manier waarop zij dat graag zo verteld willen hebben, met als logisch gevolg een aantrekkelijke, maar niet geheel realistische afspiegeling van eenieders bestaan. Dit in combinatie met een maatschappij die voor een groot deel draait om uiterlijk vertoon en hebzucht, maakt dat er met de komst van netwerken op internet een exponentiële groei waar te nemen is op het gebied van imagebuilding en de sociale druk die daarmee gepaard gaat. Velen van ons vinden het gras groener aan de overkant. Als dat gras door honderden ‘vrienden’ driemaal daags gefotoshopt en al wordt geëtaleerd, dan is het niet gek dat je je al gauw miserabel op wil sluiten in je kamer omdat je eigen leven zo weinig voorstelt.

Het Keeping up with the Joneses-effect bestaat al sinds mensenheugenis. Als sociaal ras meten we ons aan onze omgeving en willen we niet onderdoen voor anderen. Alleen worden we nu door sociale netwerken overspoeld met onrealistisch vergelijkingsmateriaal. Je moet maar sterk genoeg in je schoenen staan om dit materiaal te kunnen relativeren. De boodschap die psychologen op dit gebied meegeven is dat je je zo min mogelijk moet meten aan deze gepimpte levensverhalen en je je moet realiseren dat als jij je ellendig voelt, zij zich dat waarschijnlijk ook voelen. Onthoud bovenal dat geen hond die ene foto post waarop hij bij oma op de thee is, tien kilo zwaarder oogt en net een te grote hap taart oncharmant naar binnen werkt.

- Niemand post die foto waarop hij oncharmant een te grote hap taart naar binnen werkt -

We kunnen niet meer om het internet heen. Dat we ermee om moeten leren gaan is een feit. De mogelijk ingrijpende verandering in onze manier van denken kan verstrekkende

- Carr, N. (2008-10-17). "Googling and intelligence". Rough Type.

Opgehaald op 11-1-2008 van www.roughtype.com/archives/2008/10/ exercise_and_in.php - Carr, N (2008). Is google making us stupid? The Atlantic 301 (6).

- Carr, N (2010). The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains, W. W. Norton.

- Cynkar, A. (2007). Instant messaging and e-mail may dispel inhibitions and can lead to closer friendships for children and teens. But how much is too much. Monitor, 38, 10, 47.

- Ford, G. S. & Ford S. G. (2009). Internet use and depression among the elderly. Phoenix Center Policy Paper Series, 38.

Spiegeloog

Bronnen

- Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhyay, T., & Scherlis, W. (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being?

American Psychologist, 53, 1017â&#x20AC;&#x201C;1031.

- Morrison, M. C., Gore, H. (2010) The relationship between excessive internet use and depression: A questionnaire-based study of 1,1319 young people and adults.

Psychopathology, 43, 2, 121-126.

- Shirky, C. (2010) Cognitive surplus: Creativity and Generosity in a Connected Age. Penguin Group.

- Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Social consequences of the Internet for adolescents: A decade of Research. Current Directions in Psychological Science, 18, 1-5.

- Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). The effects of Instant Messaging on the quality of adolescents' existing friendships: A longitudinal study. Journal of Communication, 59, 79-97.

- Wolf, M. (2007). Proust and the squid the story and science of the reading brain. Icon Book.

- Young, K. S. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychology and Behavior, 1, 3, 237-244.

33 maart 2011

gevolgen hebben en moet dus niet licht opgenomen worden.

Naar dit, maar ook naar de invloed van het internet op onze gemoedstoestand en mogelijke interventies, kan in de toekomst nog veel onderzoek gedaan worden. Internetverslaafden en mensen die lijden aan depressie (mede) dankzij internetgebruik kunnen hierdoor hopelijk beter geholpen worden. <<

Cyberlove De machine wordt menselijk. De liefdesrobot gaat niet alleen zorgen voor een seksuele revolutie, maar wetenschappers voorspellen dat het feit dat ze een lovebot is jou straks ook niet meer tegenhoudt als het gaat om een huwelijksaanzoek. Zij is immers jouw droomvrouw. Ze wil altijd, staat altijd voor je klaar en is overal voor in.

Tekst: Nina van den Heiligenberg

Spiegeloog

34 maart 2011

International Business Machines (IBM) doet al tientallen jaren onderzoek naar kunstmatige intelligentie. In 1997 vond een schaakpartij plaats tussen IBM’s computer Deep Blue en schaakgrootmeester Kasparov. De grootmeester legde het bij deze wedstrijd af. Dergelijke wedstrijden moeten aantonen dat computers even goed als mensen in staat zijn taal te interpreteren. Oftewel, ze kunnen niet alleen sleutelwoorden gebruiken, maar ze kunnen ook de context van een vraag, bijbedoelingen en andere subtiele aspecten van de taal ‘begrijpen’. Op 14 februari 2011 vond er opnieuw een wedstrijd plaats en de IBM-supercomputer Watson schreef geschiedenis. De computer schreef de zege op zijn naam in de strijd met de winnaars van de Amerikaanse tvquiz Jeopardy, waarmee Watson de scheidslijn tussen mens en computer verder vervaagde. De robot moest net als de twee quizkampioenen vragen beantwoorden die veel meer begrip vergden dan slechts kennis van een taal, en Watson won (Kelfkens, 2010).

len afgenomen, en dat terwijl zo’n pop vijfduizend dollar kost. Levy zegt hierover dat seks met robots dichterbij is dan we denken. Het gaat onderzoekers binnen het vakgebied van de kunstmatige intelligentie lukken om een waardige robotpartner te ontwikkelen en op den duur zullen de mentale bezwaren hiertegen verdwijnen. Een relatie betekent in deze context dat de robot je nieuwe vriendin of vriend wordt. Een partner die aan al je diepste wensen voldoet; je ontwerpt je partner namelijk zelf. De robotpartner, zo voorspelt Levy, wordt een van de invloedrijkste uitvindingen ooit. Al zal niet voor iedereen de liefdesrobot een verrijking zijn, maar Levy belooft dan ook niet dat de liefdesrobot voor iedereen een geschikte partner zal zijn. Maar niet iedereen zoekt een volwaardige partner, om tal van redenen. Sommige mensen zijn misschien met enkele eigenschappen van een partner al zeer tevreden. Een aantal is misschien wel te verlegen om avances te maken en wil de beginfase van een relatie graag overslaan.

Anderen zijn beschadigd in de liefde en vinden het lastig om volwaardige relaties aan te gaan. Dit is niet eens heel moeilijk voor te stellen. Waarschijnlijk kennen wij allemaal wel iemand die verlegen wordt in sociale situaties of die een hond de plek van een partner heeft laten invullen.

- Nederland zal als een van de eerste landen de robotpartner accepteren -

Het lijkt erop dat de robot zich steeds meer menselijke eigenschappen mag toedichten. In de zomer van 2008 bood de Universiteit van Maastricht dan ook onderdak aan de allereerste conferentie wereldwijd over persoonlijke relaties tussen mensen en robots. Het congres werd gehouden naar aanleiding van het proefschrift en boek dat David Levy in 2007 publiceerde. In het proefschrift, genaamd Intimate relationships with artificial partners, en het boek Love and sex with robots, voorspelt hij intieme liefdesrelaties tussen mens en robot. Deze voorspelling leidde tot internationale publiciteit. Er werden lovende woorden gesproken maar er werd ook veel kritiek geuit. Puur seksuele relaties met robots schijnt de publieke opinie nog wel te willen aanvaarden.

Wereldwijd, maar vooral in Korea en Japan worden tenslotte (elektronische) sekspoppen nu ook al in grote aantal-

Desondanks blijft een intieme relatie met een computer moeilijk voor te stellen. Het gaat de verbeelding te boven doordat het verder gaat dan seksuele gevoelens. We hebben het namelijk over menselijke emoties die we projecteren op een machine (Vervloesem, 2008). Het blijkt ook dat het inlevingsvermogen van de gemiddelde Nederlander niet verder reikt dan de eigen landelijke grens. Azië is ver weg en daar gelden andere normen en waarden. Levy voorspelt echter dat Nederland als een van de eerste landen de robotpartner zal accepteren, omdat Nederland openstaat voor

Bron: www.guineapiglet.com

Het opmerkelijkste aan zijn bijzondere mening is dat Levy deze baseert op eerdere literatuuronderzoeken in plaats van zelf onderzoek te doen. Dit omdat hij vindt dat de liefde al genoeg is onderzocht bij mensen en dat voortbouwen op de resultaten van deze onderzoeken en bestaande trends in de samenleving voldoende is om voorspellingen over relaties met computers te kunnen doen. Zijn conclusies zijn dus gebaseerd op menselijke relaties en of mensen ook daadwerkelijk gevoelens kunnen ontwikkelen voor metaal is nog onduidelijk. Dit terwijl we zo graag direct wetenschappelijk bewijs zouden willen zien, al is dit natuurlijk moeilijk te onderzoeken. De zogenoemde lovebot bestaat immers nog niet (Blankesteijn, 2007). <<

- De liefdesrobot zou hygiënischer zijn dan een gewone vrouw -

Een ander argument dat Levy aanhaalt voor de toekomstige populariteit van de liefdesrobot is dat deze hygiënischer zou zijn dan een echte vrouw, terwijl je zou denken dat hygiëne vooral met onderhoud te maken heeft. Tenslotte werd er in 1993 een gonorroeoverdracht gerapporteerd doordat meerdere mensen een sekspop gebruikten zonder deze

Bronnen - Blankestijn, H. (2007). De seksuele diepvrieshap. NRC Handelsblad. Opgehaald op 6-2-2011 van http://vorige.nrc.nl/ wetenschap /article1850906.ece/De_seksuele_diepvrieshap - Kelfkens, G. (2010). IBM-computer Watson speelt tegen quizwinnaars. Automatiserings gids. Opgehaald op 17-2-2011 van http:// www.automatiseringgids.nl/technologie/hardware/2010/50/ibmcomputer-watson-speelt-tegen-quizwinnaars.aspx - Velthuis, T. (2008). Waarom jij in de toekomst sex hebt met een robot. Men’s Health, 1, 68-70.

- Vervloesem, K. (2008). Conferentie over mens-robot relaties in Maastricht. De conceptuele ingenieur. Opgehaald op 6-2-2011 van http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/1119-Conferentieover-mens-robot-relaties-in-Maastricht.html - Vervloesem, K. (2007). Een kunstmatige partner. De conceptuele ingenieur. Opgehaald op 6-2-2011 van http://koan.filosofie.be/ index.php?/archives/786-Een-kunstmatige-partner.html

Spiegeloog

achteraf schoon te maken (Blankesteijn, 2007).

Bij dit argument van Levy kunnen dus zeker enkele vraagtekens geplaatst worden.

35 maart 2011

nieuwe ideeën (Velthuis, 2008). ‘Mensen zullen verliefd worden op robots, omdat deze naar de wensen en behoeften van de gebruiker geprogrammeerd kunnen worden’, stelt Levy. Hij beweert dan ook dat in 2050 naast seks ook huwelijken met robots de normaalste zaak van de wereld zullen zijn. Hij verdedigt deze voorspelling met een theoretisch model over de liefde, namelijk die van de nabijheid.

Deze theorie suggereert dat liefde vooral een logisch gevolg is van de nabijheid van een bepaald persoon. Ter argumentatie beroept hij zich ook op de intelligentietest van Alan Turing. Turing suggereert dat als een computer intelligent overkomt, we er ook vanuit zullen gaan dat deze computer ook echt intelligent is. Levy beweert dat hetzelfde geldt voor het bewustzijn, emoties en persoonlijkheid. Als een robot deze eigenschappen laat zien zullen we accepteren dat de robot deze eigenschappen ook daadwerkelijk heeft.

Als je bijvoorbeeld naast de Repliee Q1 staat (de eerste robot die erg op een mens lijkt qua uiterlijk) constateer je ondanks de uiterlijke overeenkomsten direct dat het een robot is. Daar heb je met het nieuwere model ActroidDER2, die nog realistischer is, misschien langer voor nodig.

Je hersenen herkennen de robot even als een mens en je wordt dus door de techniek van de wijs gebracht (Velthuis, 2008). Het lijkt slechts een kwestie van geld te zijn voordat dit ogenblik waarover je over de waarheid twijfelt verlengd wordt tot een minuut, daarna twee minuten, vervolgens een kwartier en uiteindelijk misschien wel 24/7. Het kost miljoenen maar er zal een bedrijf komen dat gaat investeren in het creëren van een levensechte, menselijke robot met onder andere een spraaksysteem. Als de robot niet meer te onderscheiden is van een echt persoon en de robot je ook nog eens een fijne dag wenst, kan de menselijke kant van de robot moeilijk ontkend worden. De robot ziet er immers niet alleen menselijk uit, maar spreekt ook dezelfde taal als jij doet, met een stem die menselijk klinkt. Verder gedraagt ze zich net zo als jij. Op het eerste gezicht lijkt ze gewoon menselijk.

En de eerste indruk weerleg je niet zomaar. Wat eerst nog moeilijk voor te stellen leek, voelt plotseling als waarschijnlijk. Binnen afzienbare tijd zijn we misschien wel in staat de perfecte levenspartner te creëren, zoals Levy veronderstelt.

Het enige wat de mensheid hoeft te doen om deze fantasie werkelijkheid te laten worden is robots te fabriceren die zo geprogrammeerd zijn dat ze leren om deze eigenschappen en emoties te perfectioneren (Blankesteijn, 2007).

Filmrecensie Tekst: Morgan Cavallo

Blue Valentine

Spiegeloog

36 maart 2011

Het script van Blue Valentine werd tien jaar lang door vrijwel elke grote filmuitgever geweigerd. Toen de film in 2008 dan toch zijn weg naar het witte doek leek te vinden, leek regisseur Derek Cianfrance echter op zoek te moeten naar een nieuwe actrice. Zijn beoogde hoofdrolspeelster Michelle Williams had namelijk te lijden onder het overlijden van exvriend en vader van haar kind Heath Ledger. Maar Cianfrance besloot dat het verhaal niet zonder Williams gemaakt kon worden en dus werd de film opnieuw uitgesteld. En met succes. De relatief onbekende schrijver en regisseur Cianfrance beleeft met zijn eerste film in meer dan tien jaar tijd een succesvol 'tweede filmdebuut'.

Blue Valentine gaat, in tegenstelling tot wat de titel doet vermoeden, niet over Valentijnsdag. Wel vertelt de film over de ongrijpbaarheid van de liefde. Aan de hand van afwisselend scènes uit het heden en verleden maakt de kijker stapsgewijs kennis met het liefdesleven van Dean (Ryan Gosling) en Cindy (Michelle Williams).

De jonge high school drop-out Dean is na een rumoerige jeugd naar New York verhuisd om zijn vrijheidsdrang na te kunnen streven. Dean is namelijk van plan nooit dood te gaan. Cindy, opgegroeid in een stabiel ogend gezin, wil juist zekerheid en heeft besloten geneeskunde te gaan studeren.

Naast hun achtergrond verschilt ook hun opvatting over de liefde. Zo gelooft de jonge Cindy als gevolg van het liefdeloze huwelijk van haar ouders en grootouders niet in ware liefde, en legt ze zich neer bij haar vele inhoudsloze relaties.

Wanneer Dean bij toeval een glimp van Cindy opvangt is het voor hem echter liefde op het eerste gezicht.

Maar is Dean in de flashbacks ondanks alle tegenslagen in zijn leven nog een avontuurlijke rasoptimist, in het heden is hij een immer rokende huisschilder die steevast dronken

regie: Derek Cianfrance naar zijn werk gaat. Zijn droom om altijd vrij te blijven heeft hij opzij gezet voor zijn gezin. De emotioneel instabiele Cindy lijkt na hun huwelijk echter bevangen door de angst dat Dean en zij, net als haar ouders en grootouders, nooit meer verliefd kunnen zijn.

In Blue Valentine krijgt de kijker een overdaad aan emotionele gebeurtenissen voorgeschoteld. Gelukkig wisselt de film alle drama af met geslaagde humor en feel good-momenten. Wel bekruipt je meer dan eens een ongemakkelijk gevoel wanneer je het emotionele verhaal van beide geliefden aanschouwt. Dit komt niet in het minst door het uitstekende acteerwerk van de hoofdrolspelers.

De chemie tussen Williams en Gosling, beiden genomineerd voor een Golden Globe, is dan ook duidelijk merkbaar. Weliswaar sleepte Williams met Blue Valentine tevens een Oscar-nominatie voor beste actrice in de wacht, het valt op dat ze bijzonder vaak de rol van emotioneel instabiele huisvrouw vertolkt. Maar gezegd dient te worden dat ze deze rol dan ook met verve speelt. Ook haar tegenspeler Ryan Gosling levert een van zijn beste acteerprestaties in jaren en begint, na zijn uitstekende acteerwerk in zowel The Notebook als Blue Valentine, ook als volwassen acteur zijn naam in Hollywood te vestigen.

Blue Valentine toont eens te meer dat ook zonder miljoenenbudget een zeer onderhoudende film kan worden gemaakt.

Zonder een erg origineel verhaal is Blue Valentine, voornamelijk dankzij de uitstekende acteerprestaties van Williams en Gosling, een zeer meeslepende film geworden die het kijken meer dan waard is.

Blue Valentine draait vanaf 17 maart in de bioscoop.

CREA is het cultureel studentencentrum van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam. CREA organiseert onder andere cursussen, workshops, voorstellingen en lezingen.

Adres: CREA, Turfdraagsterpad 17, 1012 XT Amsterdam Inlichtingen: 020 5251420. Website: www.crea.uva.nl

redactie behoudt zich het recht voor stukken in te korten. Nummer 340 komt begin april uit.

SPUI25 is een academisch-cultureel centrum aan het Spui in Amsterdam. Het is een levendig podium dat een verbinding vormt tussen de Universiteit van Amsterdam en de wereld van de culturele praktijk in de breedste zin. De volledige agenda staat op www.spui25.nl

vrijdag 11 maart 16.00 - 18.00 (gratis) Hoe herinneren wij? KNAW Tweegesprek met Douwe Draaisma en Bernard Dewulf Waarom hebben we zo’n slecht geheugen voor dromen? Bestaat verdringen? Wat gebeurt er met gedeelde herinneringen als degene waar je die herinneringen mee deelde er niet meer is? En hoe zit dit met vergeten? Psycholoog Douwe Draaisma en schrijver Bernard Dewulf, in wiens werk reflecties over

het geheugen vaak centraal staan, gaan onder leiding van televisiemaker en dichter Wim Brands over dit fascinerende fenomeen met elkaar in gesprek.

Douwe Draaisma is docent 'Theorie en Geschiedenis van de Psychologie' aan de Universiteit van Groningen. Hij schreef de boeken Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, Over het autobiografisch geheugen, De heimweefabriek en Vergeetboek.

Bernard Dewulf won de Libris Literatuur Prijs 2010 met het boek Kleine dagen.

Serie debatten met als thema Allemaal Gelukkig De eerste avond gaat over de economie van geluk. Eindelijk storten ook politici en economen zich op de geluksmarkt. Zo heeft de Britse premier David Cameron onlangs het nationale bureau voor de statistiek gevraagd het ‘welzijn’ op te nemen in zijn grootschalige onderzoeken onder Britse huishoudens en presenteerde GroenLinks in haar verkiezingsprogramma uit 2010 het Bruto Nationaal Geluk (BNG) als dé nieuwe maatstaf voor een ‘gelukkige’ samenleving.

De tweede avond gaat over de chemie van geluk. Rijen zelfhulpboeken, wekelijkse therapiesessies en het succes van antidepressiva getuigen van onze onstilbare honger naar euforie, welbehagen, of ‘gewoon’ geluk. Maar wat als we deze krankzinnige race naar geluk niet kunnen winnen en dit voor velen onbereikbare geluksgevoel simpelweg een kwestie is van goede of foute genen?

Moeten we dan geduldig afwachten tot de gelukspil op de markt komt die

De derde avond gaat over de techniek van geluk. Elke tijd kent zo zijn retro-romantici die hunkerend terugkijken naar een vervlogen tijd waarin haast geen tijd kende. Toen geluk nog heel gewoon was en men geen vaatwasmachine, Facebook of iPad had. Deze kritiek van postmodernisten terzijde, is er ook een dominant vooruitgangsgeloof waarin technologie een centrale rol inneemt. Mede dankzij technologische ontwikkelingen passen er meer én eenvoudigere bezigheden in hetzelfde ouderwetsche uur. Als verlengstuk van ons lichaam staat technologie ons bij in een vooruitstrevende en veranderende maatschappij. Maar in hoeverre hebben de auto, Web 2.0 en de kruimeldief invloed op onze ervaring van geluk?

Sprekers zijn onder andere: Tofik Dibi (GroenLinks), Yves Gijrath (bedenker en directeur Miljonair Fair) en dr. Damiaan Denys, hoogleraar Psychiatrie (AMC-UvA).

Spiegeloog

maart 2011 worden ingeleverd, liefst via e-mail. De

ervoor zorgt dat iedereen op wolkjes kan lopen? Een debat over de vraag of sleutelwerk op genetisch niveau dé oplossing is voor de ploeterende, neurotische mens.

37 maart 2011

Mededelingen voor nummer 340 kunnen tot 22

maandag 7, 14 en 21 maart CREA Theater 20.30 (gratis)

de Wandelgang Studenten maken meer gebruik van nieuwe media dan de doorsnee populatie; naast allerlei studiegerelateerde zaken heeft de gemiddelde student ook nog een druk sociaal leven draaiende te houden. Wie zo intensief met nieuwe media bezig is als de hedendaagse student, maakt wel eens wat ongewoons mee. Spiegeloog vroeg in de wandelgang naar bijzondere cyberervaringen.

Tekst & Foto's: Rosanne Anholt en Tessa Velthuis

Spiegeloog

Lisa: ‘Ongeveer een jaar geleden kreeg ik ineens een sms’je waarin stond: ‘Liefste, nog maar twee nachtjes slapen en dan ben je vrij.’ Ik had geen idee van wie het sms’je kwam, dus ik stuurde terug dat ik niet zeker wist of het berichtje voor mij was bedoeld. Vervolgens kreeg ik weer een sms waarin stond: ‘Ja, het is voor mijn vriendje, die zit in de gevangenis. Maar jij krijgt hem blijkbaar, dus hij heeft pech.’’

38 maart 2011

Wesley: ‘Een meisje voegde mij toe op Facebook, maar ik wist niet zeker of ik haar kende. Ze had wel een vrolijke profielfoto, en ze schreef me dat ze het leuk vond om mij weer eens gezien te hebben. Mijn vriendin ging op onderzoek uit, en wat bleek: ik was de enige overgebleven vriend van dat meisje. Alle andere mensen hadden haar verwijderd.

We denken dat het een nepprofiel was, misschien wilde een vriend een grapje met me uit te halen.’

Zinzi: ‘Ik wilde een keer via Ebay schoenen bestellen die te koop waren gezet door een Chinese jongen. Ik had hem een e-mail gestuurd met een vraag over de shipping-mogelijkheden, maar uiteindelijk ontstond er een hele mailwisseling over schoenen. Hij vertelde bijvoorbeeld dat hij compleet sneakerverslaafd was, en dat hij echt een zieke sneakercollectie had. Nog steeds mailen we nog wel eens over wat in en uit is in de schoenenwereld.’

Renee: ‘Een vriendin vertelde me drie jaar geleden dat haar computer gehackt was en dat de hacker op afstand haar webcam kon activeren. Daar ben ik zo van geschrokken dat ik sindsdien een plakkertje voor mijn webcam heb.

Als ik ga Skypen haal ik hem eraf en meteen daarna plak ik hem weer terug. Vooral het idee dat iemand mij zou kunnen zien slapen vind ik heel eng. Ik moet die vriendin toch eens vragen hoe ze erachter gekomen is.’

Sadie: ‘In groep acht was internet nieuw en hip, iedereen zat erop. Een klasgenoot stuurde mij een mail, maar hij was blijkbaar nog niet zo gewend aan computergebruik want hij schreef: ‘Hallo, met Bruno.’ Ik vond het heel grappig.

In de rest van de mail vroeg hij me mee uit, ik denk dat hij te verlegen was om het in het echt te vragen. Het was de eerste keer dat ik via internet uit gevraagd werd.

Helaas was ik niet geïnteresseerd.’

Mark: ‘Ongeveer vijf jaar geleden ontmoette ik mijn eerste vriendinnetje via Vampire Freaks; een gothic profielsite waarop we allebei een account hadden. Het is een website waar vooral veel goths, alto’s en skaters op zitten. Het begon met een online vriendschap, we zaten vaak gezellig te chatten met elkaar. Toen ben ik een keer bij haar langsgegaan in Gelderland en het bleek heel goed te klikken. We zijn uiteindelijk acht maanden samen geweest.’

Spiegeloog

Philip: ‘Ik heb in de derde klas van de middelbare school een keer met een groepje vrienden een grapje uitgehaald met een lerares. Ze had in de les haar telefoonnummer gegeven.

We hadden toen een advertentie op Marktplaats gezet dat er aan haar adres een gratis kaketoe was af te halen. Dat zijn heel dure vogels. Ze werd echt twintig keer in de les gebeld, terwijl ze altijd heel strikt was met mobieltjes. Ze is er nooit achtergekomen dat wij het waren.’

Reinier: ‘Ik heb tot mijn zevende in Zuid-Limburg gewoond, en dus tot en met groep drie daar op school gezeten. Ongeveer een jaar geleden kreeg ik ineens via Hyves een berichtje van drie meisjes die met mij in de kleuterklas hebben gezeten. Ze hadden me gevonden via het jaarboek, en schenen me nog te herkennen ook. Een aantal andere ex-klasgenoten hadden me vervolgens ook toegevoegd. Het is wel leuk om te zien wat iedereen in de tussentijd heeft gedaan.’

Alex: ‘Bij Skype had ik eens ‘SkypeMe’ als mijn status gezet, waardoor elk willekeurig persoon een gesprek met me kon beginnen. Een Pakistaanse man begon toen ineens een videogesprek waarin hij vertelde over zijn vriendin uit Duitsland, die hij nog nooit had gezien. Hij was geld aan het sparen om haar te kunnen ontmoeten. Hij wilde erg graag vrienden met me zijn, maar het was echt zo’n vreemde man met een lange zwarte baard.’

39

maart 2011

Julia: ‘Toen ik zestien was, stuurde een vriend me een filmpje door op MSN. Ik moest vooral goed de tekst lezen, zei hij.

Met mijn gezicht dichtbij het scherm en mijn geluid superhard, kwam er aan het eind van het filmpje ineens dat enge schreeuwende monstergezicht van The Exorcist groot in beeld. Ik schrok me kapot! Die vriend heb ik toen op MSN goed uitgescholden.’

bacchus Offline identiteit verrijken Zoals haast elke vrijdagmiddag zat ik in de trein om het weekend door te brengen bij mijn ouders.

De treinreis was pas net begonnen en zou in totaal tweeënhalf uur duren; ik vond het zorgwekkend dat mijn meegebrachte boek me nu al niet meer kon boeien. Een beetje actie in de trein zou de tijd absoluut sneller laten gaan: een opstootje dat net niet uit de hand zou lopen, een interessante gesprekspartner, een circusartiest. Blijkbaar had ik mijn wensen hardop uitgesproken, want de man aan de andere kant van het gangpad vertelde me dat hij wel aan een bevriende clown kon vragen of die op het volgende station op wilde stappen.

Ondertussen keek ik onopvallend naar de zakenman en zijn lange modellenvriendin op de bank tegenover me. De zakenman was bezig met een langdradig verhaal over zijn nieuwe bedrijf waarvoor hij net een belangrijke zakenmannenafspraak had gehad. Waarschijnlijk praatte hij tegen het model, maar die plukte alleen maar verveeld aan haar blonde, golvende haar en leek hem niet te horen. Ze had haar meterslange benen naast mij op de bank gedrapeerd, waar ik een beetje jaloers naar keek. Ik bedacht snel dat ik ook heus wel dat soort benen zou kunnen hebben, maar dat ik het liever wat realistischer hield.

De speaker kraakte en ik hoorde de machinist iets onverstaanbaars roepen dat begon met ‘Wij naderen station…’. Al gauw stond er een clown in vol ornaat in de deuropening van de coupé. Gedurende tien minuten voerde hij een ware clownsact op: ballonnen werden tot dieren gevouwen, hij gleed zo leuk uit over bananenschillen dat het de vijfde keer iedereen nog steeds een glimlach op het gezicht toverde en hij jongleerde met alles in de trein wat los en vastzat. Dit alles werd begeleid door de vrolijke artiestenmuziek die uit zijn roodgeel gestipte rugzakje kwam. Het was een enerverende treinreis geworden en ook

na het vertrek van de clown heerste er nog altijd een uitgelaten sfeer.

‘Vervoersbewijzen alstublieft’. Met moeite kon ik mijn ogen losscheuren van het beeldscherm van mijn laptop. Ik keek om me heen en zag niets wat ook maar in de verste verte leek op het tafereel dat zich net op mijn beeldscherm had afgespeeld. Iedereen zat een beetje stil voor zich uit te kijken, op de bank tegenover mij zat alleen een enkele bejaarde dame en clowns waren al helemaal nergens te bekennen. Ik dacht na over wat er net was gebeurd.

Second Life biedt de mogelijkheid om dingen te doen die je graag aan je offline identiteit zou willen toevoegen. De zakenman was ineens een stuk succesvoller, waardoor hij veel geld verdiende en een mooie vrouw kon daten.

Een vrouw die in de offline wereld waarschijnlijk niet zulke lange benen had als online, maar die wel wenste te hebben. De clown vond eindelijk een publiek dat hartelijk om zijn grappen moest lachen, waarmee hij eindelijk de waardering kreeg waar hij op hoopte. En ik? Ik probeerde net als de rest mijn leven online net iets spannender te laten zijn dan de wekelijkse treinrit waarin nooit iets spectaculairs gebeurt.

Internet is een leuk verlengstuk van de offline wereld, maar er kan niets op tegen een non-fictie avondje in de kroeg met mijn oude schoolvrienden van vlees en bloed. Ik kan dan ook niet wachten tot de echte machinist mijn ware ouderlijke woonplaats zal omroepen en ik net als andere verveeld kijkende passagiers mijn weg door de echte wereld kan vervolgen.

Tess Hol en Vera van der Molen