Traditie

Spiegeloog Tijdschrift voor de Afdeling Psychologie

Traditie Oktober 2016 - Jaargang 44 - Nummer 377

44e Jaargang nr. 377, Oktober 2016 ISSN 0166-1930 Spiegeloog is een blad voor de Afdeling Psychologie, Universiteit van Amsterdam w: spiegeloog.tumblr.com

REC-G Kamer -1.10 Nieuwe Achtergracht 129B 1018 WT Amsterdam t: 020 - 525 67 58 Postbus 15934 1001 NK Amsterdam e: spiegeloog-fmg@uva.nl

Hoofd-/Eindredactie Emma Laura Schouten & Vincent Siderius.

Eigen Aardigheden

E

lke cultuur kent haar eigen tradities: gewoontes die binnen die betreffende cultuur als de normaalste zaak van de wereld worden beschouwd, maar door andere culturen als hoogst eigenaardig worden gezien. Zo worden de gezichten van vrouwen uit de zuidelijke Chin-provincie van Myanmar al generaties lang getatoeëerd. En hoewel dergelijke gewoontes voor buitenstaanders soms moeilijk te begrijpen zijn, hebben ze vaak wel degelijk een functie, zoals het verenigen van mensen, het herinneren van geschiedenis, of simpelweg het vieren van de cultuur. In het geval van de getatoeëerde vrouwen is de functie de vrouwen minder mooi maken, zodat ze niet appetijtelijk genoeg zijn voor de mannen van naburige stammen. Hierdoor wordt de stam ‘puur’ gehouden. Toch zijn er ook tradities die wel heel eigenaardig zijn: de stiergevechten in Spanje, het afsnijden van vingers als teken van rouw bij de Dani-stam in Nieuw-Guinea, en onze eigen Zwarte Piet zijn hier voorbeelden van. Wat men soms dan ook moet erkennen, is dat sommige tradities niet meer van deze tijd zijn, en geen bestaansrecht hebben alleen omdat ze domweg lang bestaan.

Vincent schreef een stuk over de traditie van Nederlandse humor. Jessica vertelt in haar stuk wat tradities eigenlijk definieert, Chitra gaat in op de monogamie-traditie, April schreef een Bacchus over de tamelijk nieuwe traditie van het 21-diner, en oud-hoofdredacteur Bart schreef voor dit nummer nog een boekrecensie. Verder mochten we nieuw redactielid Wolter verwelkomen, die meteen een bijdrage leverde in de vorm van de Op Kamers. En zoals het een traditie is van Spiegeloog is ook dit jaar de winnende Propedeusethese van voor de zomer gepubliceerd.

Het zou niet verkeerd zijn als culturen af en toe een kritische blik werpen op hun tradities om eigen aardigheden van eigenaardigheden te onderscheiden. Want in een wereld waar alles aan verandering en vernieuwing onderworpen is, kunnen tradities niet achterblijven. Laten we bovendien niet vergeten dat ook nieuwe tradities kunnen ontstaan: als de Regenboogpiet nu wordt ingevoerd, is dat voor de volgende generatie vanzelf al een traditie. Die generatie weet immers niet beter, of eigenlijk dus juist wel.

Emma Laura en Vincent

Redactie Wolter de Boer, Bart Lichtenveldt, Chitra Mohanlal, Maaike Posthuma, April te Spenke, Jessica van der Werf.

Aan dit nummer werkten mee Denny Borsboom, Michiel van Elk, Rosemarijn Franses, Heleen Slagter.

Cover Raimon Bolíbar (www.raimonbolibar.com).

Fotografie Vincent Siderius, Emma Laura Schouten, April te Spenke.

Illustraties Maaike Posthuma.

Opmaak en vormgeving Emma Laura Schouten & Vincent Siderius.

Drukkerij Drukkerij de Raddraaier Van Ostadestraat 233 b 1073 TN Amsterdam 020 - 673 05 78 Reacties, commentaren en ingezonden brieven zijn van harte welkom. Voor lange artikelen die ter publicatie worden aangeboden, is het verstandig eerst contact op te nemen met de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te wijzigen. Spiegeloog verschijnt zeven keer per jaar. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

Inhoud

14

5 Monogamie

32

Toegangsprijs van Tradities

Bacchus

Traditietoerisme

Koester de tradities

Redactie 4 De Wie zijn wij?

13 Rondvraag Van Elk aan Slagter

26 VSPA Agenda van oktober

Toren 8 Ivoren Baby’s gooien

Kamers 17 Op Rosemarijn Franses

27 Mededelingen Activiteiten voor studenten

Rasa 9 Tabula Macht der gewoonte

Stabiele Factor 18 De Persoonlijke tradities

De Wandelgang 30 ‘Wat zijn jouw familie-

Traditie of natuur?

tradities?’

ik je Beledigen?

10 Mag Aanstootgevende humor

Obscura 20 Camera Lo and Behold

je dat...?

12 Wist Traditionele weetjes

Hamakertrofee 21 Christiaan Propedeusethese van Diede Roffelsen

Like ons op Facebook

Lees ons op tumblr

Universiteit van Amsterdam

De Redactie

Wolter de Boer 22 jaar Bachelor, Propedeuse

Spiegeloog

Chitra Mohanlal 21 jaar Master, Sociale Psychologie

Bart Lichtenveldt 23 jaar BSc, Klinische Neuropsychologie

Maaike Posthuma 26 jaar BSc, Klinische Psychologie

4 Oktober 2016

Emma Laura Schouten 22 jaar Master, Neerlandistiek: Redacteur/Editor

April te Spenke 22 jaar Bachelor, Sociale Psychologie

Jouw naam hier...

Hou je van schrijven? Mail naar spiegeloog-fmg@uva.nl en word redactielid!

Vincent Siderius 24 jaar Master, Sport- & Prestatiepsychologie en Arbeids- & Organisatiepsychologie

Jessica van der Werf 23 jaar Bachelor, Tweede Jaar

...of hier?

Hou je van schrijven? Mail naar spiegeloog-fmg@uva.nl en word redactielid!

Monogamie Traditie of natuur?

Vanaf jongs af aan is er met de paplepel ingegoten dat je ooit verliefd wordt op iemand met wie je samen oud zult worden. Maar is dit monogame ideaalbeeld wel zo vanzelfsprekend? Want wat nou als je niet op één iemand, maar op meerdere mensen tegelijk verliefd wordt?

voor dan een vrouw die met meerdere mannen getrouwd oms wanneer ik mijn leven weer eens overdenk, vraag ik is (polyandrie) (“Polygamie”, z.j.). Het hebben van meermij af hoe het gaat met mensen met wie ik al lang geen dere seksuele partners tegelijk kan onderdeel zijn van een contact meer heb. Gelukkig bestaat Facebook, en kan ik in open relatie, of van een polyamoureuze relatie, waarbij je een paar klikken al vrij veel over hen te weten komen. Zo meerdere liefdesrelaties tegelijk hebt. (Anapol, 2010; “Wat is zoek ik wel eens mensen van mijn basisschool op, en word polyamorie”, z.j.) Deze soorten relaties zullen later nog aan dan soms verrast wanneer ik zie dat zij al twee jaar samenbod komen, maar laten we het eerst hebben over de huidige wonen, getrouwd zijn, of een kind hebben. Ook merk ik dat standaard: monogamie. de relaties in mijn omgeving steeds serieuzere vormen aannemen. Het lijkt iets wat bij het ‘normale’ leven hoort, waar In de huidige maatschappij en westerse cultuur wordt iedereen naar zou horen te streven: de ware tegenkomen, monogamie eigenlijk vanzelfsprekend gevonden, maar het met diegene settelen en samen een leven opbouwen. Het is interessant om je af te vragen of mensen altijd monozogeheten huisje-boompje-beestje. Als je erop let zie je dat gaam zijn geweest. Van oorsprong zijn de meeste diersoorde media waaraan wij (in de westerse cultuur) blootgesteld ten namelijk polygaam worden, doordrenkt zijn (Algra, 2013). Het is van deze ideologie. In immers een behoorlijke de cliché sprookjes, vertijdverspilling voor een halen en films bevat een - Er scharrelen nog genoeg mannetje om bij zijn goede afloop bijvooronbevruchte vrouwtjes rond bevruchte vrouwtje te beed vaak een stel dat blijven, terwijl er nog samen nog lang en gelukgenoeg onbevruchte kig leeft. Maar hoe is dit vrouwtjes rondscharreideaalbeeld ontstaan? Zit len. Toch zijn sommige diersoorten in de loop van de evomonogamie in onze natuur, of zijn er nog andere factoren lutie monogaam geworden, bijvoorbeeld zwanen, vossen en van invloed? stokstaartjes. Er zijn verschillende theorieën over waarom dit is gebeurd. Zo zou er meer zorg en bescherming voor Ten eerste is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de kinderen zijn wanneer het paar samen blijft (MacDonald, een paar begrippen. Monogamie in biologische context bete1990), maar volgens onderzoek van Lukas en Clutton-Brock kent dat een dier met één partner paart tijdens het voort(2013) is dit meer een voordelig bijproduct dan een oorzaak. plantingsseizoen. Bij mensen kan het betekenen dat iemand Zij vonden dat monogamie in diersoorten veroorzaakt werd één seksuele partner tegelijkertijd heeft of dat iemand met doordat de vrouwtjes van een soort ver uit elkaar leefden, één persoon tegelijkertijd getrouwd is (“Monogamie”, z.j.). waardoor het onmogelijk werd voor mannetjes om meerdere Daartegenover staat polygamie. In biologische context betevrouwtjes voor zichzelf te houden. Daardoor veranderden kent dit dat dieren met meerdere partners tegelijk paren tijzij hun voortplantingsstrategie en bleven zij bij één vrouwdens het voortplantingsseizoen. Bij mensen heeft het echter tje om ervoor te zorgen dat andere mannetjes geen toegang alleen betrekking op het huwelijk; iemand is met twee of tot haar hadden. Daarentegen bleek uit een onderzoek bij meer mensen tegelijkertijd getrouwd. Een man die met monogame primaten dat mannetjes bij hun bevruchte meerdere vrouwen getrouwd is (polygynie) komt veel vaker

5 Oktober 2016

S

Spiegeloog

Tekst: Chitra Mohanlal

vrouwtjes bleven, omdat de kans bestond dat een ander mannetje hun nageslacht zou vermoorden (Opie, Atkinson, Dunbar, & Shultz, 2013). Het vermoorden van de jongen zorgt ervoor dat het vrouwtje weer vruchtbaar wordt, want zij onvruchtbaar is tijdens haar zoogperiode. Een ultieme tweede kans dus om alsnog genen door te geven.

Deze onderzoeken bieden mogelijke verklaringen voor het feit dat sommige diersoorten monogaam zijn geworden.

Het zou dus kunnen dat hier ook de oorsprong ligt van het monogaam zijn bij mensen. Toch is het een tikkeltje onwaarschijnlijk dat men tegenwoordig nog steeds monogaam is uit angst dat een ander hun kinderen vermoordt. Maar wat heeft er dan wél voor gezorgd dat monogamie de heersende norm is? Naast een evolutionaire functie speelt cultuur ook vaak een enorme rol bij het verklaren van menselijk gedrag (Heine, 2016). In dit geval heeft met name religie invloed gehad op onze manier van relaties vormen.

Spiegeloog

6 Oktober 2016

Zo is met de opkomst van het christendom in het Westen de strenge norm van monogamie ontstaan (MacDonald, 1990). Voor die tijd kwam polygynie nog vaak voor in het toen Gallo-Romeinse Rijk. Toen de christelijke kerk steeds meer aan de macht kwam, golden er regels die seksualiteit verworpen. Seks was alleen toegestaan binnen een huwelijk en diende alleen als middel om voort te planten, en dus zeker niet als genotsmiddel. Een huwelijk bestond uit één man en één vrouw en scheiden of hertrouwen was uit den boze. De invloed hiervan is in onze hedendaagse cultuur nog steeds te zien. Hoewel er een boel veranderd is, heerst er meestal nog steeds de opvatting dat men verliefd wordt op één persoon tegelijkertijd, en met wie hij of zij de rest van zijn of haar leven zal spenderen.

Daarentegen ontstonden er ook juist religies waarbij polygamie, en dan vooral polygynie, wel geaccepteerd waren.

Zo is het volgens de Koran toegestaan om als man met meerdere vrouwen te trouwen, al wordt de islam – net zoals elke andere religie – op verschillende manieren geïnterpreteerd en gepraktiseerd door zijn aanhangers. In de praktijk zie je polygame islamitische gezinnen zeer zelden (Johnson, 2004). Een ander voorbeeld is het mormoonse geloof, waarbij polygynie in de beginjaren van het geloof niet alleen geaccepteerd, maar ook aangemoedigd werd. Later werd dit

verboden, maar sommige fundamentalistische stromingen hielden dit gebruik in stand (“Mormonism and Polygamy”, z.j.).

Verder zijn er in de geschiedenis ook culturen geweest die zeer polygynisch waren, zoals China tijdens de Song-dynastie (960-1279 na Christus) (Ebrey, 1986). Hierbij had een invloedrijke man weliswaar één primaire echtgenote, maar beschikte hij ook over ‘concubines’, een soort bijvrouwen van lagere status die bedoeld waren om nog meer kinderen te baren. Het is niet uit te sluiten dat deze polygynische samenleving stand had gehouden als het onaangeraakt was gebleven door westerse invloeden.

Een monogame samenleving is dus niet iets vanzelfsprekends, maar is sterk afhankelijk van cultuur en de organisatie van de maatschappij (MacDonald, 1990). Mensen uit onze westerse cultuur kunnen zich dit maar moeilijk voorstellen.

We denken soms dat het onmogelijk is een relatie met meerdere mensen te kunnen hebben, bijvoorbeeld door te sterke gevoelens van jaloezie.

Daar zit misschien ook wel waarheid in omdat wij nou eenmaal in een cultuur zijn opgegroeid waarbij trouw betekent dat je alleen van één iemand houdt en van niemand anders.

Toch lijkt men tegenwoordig met een bredere blik naar relaties te kijken. Je hoort bijvoorbeeld steeds vaker dat mensen een open relatie aangaan. Dit kent veel verschillende interpretaties maar één vorm hiervan is dat beide partijen elkaar toestaan om seks met anderen te hebben, terwijl zij elkaar wel degelijk als de ware liefde zien (McLean, 2004; Sheff, 2014). Er wordt dan een onderscheid tussen seks en liefde gemaakt. Het stel geeft elkaar seksuele vrijheid met het vertrouwen dat zij verliefd op elkaar blijven, en dat niet op een ander zullen worden.

Daarentegen zijn polyamoureuze relaties een vorm van open relaties waarbij men wél verliefd kan worden op meerdere mensen tegelijk, waardoor er een liefdesrelatie tussen meer dan twee personen kan ontstaan (Sheff, 2014; “Wat is polyamorie”, z.j.). Zo kunnen zij allen verliefd op elkaar zijn, maar het kan ook dat twee mensen verliefd zijn op dezelfde persoon. Hierbij staan eerlijkheid, afspraken, medeweten en instemming van alle betrokken partijen centraal. Veel mensen staan sceptisch tegenover zo’n relatie, omdat ze ervan over-

Bovendien hoeft verliefd worden op een ander niet per se te betekenen dat de oorspronkelijke relatie gedoemd is. Het zal per persoon verschillen, maar niets wijst erop dat we niet verliefd zouden kunnen worden op meerdere mensen tegelijk. Hetgeen een polyamoureuze relatie vooral in de weg kan staan, is jaloezie van de huidige partner. Jaloezie is het gevoel dat je krijgt wanneer iemand anders jouw relatie met een persoon in gevaar brengt (Parrott & Smith, 1993). Een andere vorm van jaloezie, afgunst, is het gevoel dat iemand iets heeft wat jij graag zou willen, of waarvan jij wil dat de ander het niet heeft (Salovey & Rodin, 1984).

In relationele context is er dus meestal sprake van die eerste vorm van jaloezie. Vaak willen we iemands liefde niet hoeven delen, uit angst dat er van onze relatie niets overblijft en we de ander verliezen. Doordat polyamoureuze mensen echter ervaren dat liefde niet hoeft af te nemen wanneer zij op meerdere mensen verliefd worden, hebben zij minder last van jaloezie. Dit komt ook doordat zij een minder ‘bezitterige’ instelling hebben. Dit wil zeggen dat zij de persoon met wie ze een relatie hebben niet als ‘van hen’ zien. Hierdoor kunnen relaties met meerdere mensen tegelijkertijd dus ook succesvol zijn.

Uit deze laatste ontwikkelingen op het gebied van relaties valt af te leiden dat lang niet iedereen meer vasthoudt aan de traditionele monogame standaard. De vraag blijft echter of we daarom kunnen concluderen dat monogamie dus niet in de menselijke natuur zit. De opkomst van non-monogame relaties kan namelijk net zo goed een product zijn van cultuur. Aan de ene kant worden we meerdere keren verliefd en gaan we vaak vreemd, wat een polygame natuur suggereert.

Aan de andere kant willen we door verliefdheid juist bij één persoon blijven en zijn we snel jaloers, wat weer een monogame natuur suggereert. Het blijft dus een complexe vraag die misschien wel onbeantwoord blijft. In ieder geval is er

Bronnen

- [Afbeelding]. Polygamy. Opgehaald op 14 september 2016 van http://farm6.static.flickr.com/5288/5227762406_73a51a282a _m.jpg/.

- Algra, W. (2013). Waarom werden dieren monogaam? Twee onderzoeken twee uitkomsten. Trouw. Opgehaald op 12 augustus 2016 van http://www.trouw.nl/tr/nl/6700/Wetenschap/article/ detail/3484673/2013/07/31/Waarom-werden-dieren-monogaamTwee-onderzoeken-twee-uitkomsten.dhtml/.

- Anapol, D. (2010). Polyamory in the 21st century: Love and intimacy with multiple partners. Rowman & Littlefield Publishers.

- Ebrey, P. (1986). Concubines in Sung China. Journal of Family History, 11(1), 1-24.

- Heine, S. J. (2016). Cultural psychology. (3rd ed.). New York: W.W. Norton.

- “Huwelijksontbindingen door echtscheiding” (2015). Opgehaald op 13 september 2016 van http://statline.cbs.nl/.

- Johnson, H. (2004). There Are Worse Things than Being Alone: Polygamy in Islam, Past, Present, and Future. Wm. & Mary J. Women & L., 11, 563-596.

- Lukas, D., & Clutton-Brock, T. H. (2013). The evolution of social monogamy in mammals. Science, 341(6145), 526-530.

- MacDonald, K. (1990). Mechanisms of sexual egalitarianism in Western Europe. Ethology and Sociobiology, 11(3), 195-237.

- McLean, K. (2004). Negotiating (non) monogamy: Bisexuality and intimate relationships. Journal of Bisexuality, 4(1-2), 83-97.

- “Monogamie” (z.j.). Wikipedia. Opgehaald op 7 juli 2016 van http://nl.wikipedia.org/wiki/monogamie/.

- “Mormonism and polygamy” (z.j.). Wikipedia. Opgehaald op 7 juli 2016 van http://en.wikipedia.org/wiki/Mormonism_and_polygamy/.

- Opie, C., Atkinson, Q. D., Dunbar, R. I., & Shultz, S. (2013).

Male infanticide leads to social monogamy in primates. Proceedings of the National Academy of Sciences, 110(33), 13328-13332.

- Parrott, W. G., & Smith, R. H. (1993). Distinguishing the experiences of envy and jealousy. Journal of personality and social psychology, 64(6), 906-920.

- “Polygamie” (z.j.). Wikipedia. Opgehaald op 7 juli 2016 van http://nl.wikipedia.org/wiki/polygamie/.

- Salovey, P., & Rodin, J. (1984). Some antecedents and consequences of social-comparison jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 47(4), 780-792.

- Sheff, E. A. (2014). Seven forms of non-monogamy. Psychology Today. Opgehaald op 12 september 2016 van https://www.psychologytoday.com/blog/the-polyamorists-next-door/201407/seven-formsnon-monogamy/.

- “Wat is polyamorie” (z.j.). Opgehaald op 8 juli 2016 van http:// www.polyamorie.nl/polyamorie/.

Spiegeloog

Hoewel wij een monogaam bestaan nastreven, komt niet meer verliefd zijn of verliefd worden op een ander toch vaker voor dan we willen toegeven. Zo zijn veel mensen wel eens vreemdgegaan en ongeveer een derde van de huwelijken eindigt in een scheiding (“Huwelijksontbindingen door echtscheiding”, 2015). Misschien is het ideaalbeeld van het voor altijd verliefd zijn op de ware dan toch niet altijd te realiseren. We blijven ons echter schamen wanneer we gevoelens krijgen voor een ander. Het lijkt alsof je die gevoelens niet zou mogen hebben, terwijl het eigenlijk heel menselijk is en dus voor veel mensen herkenbaar.

geen goed of fout en mogen we relaties aangaan zoals wij dat willen (met instemming van de betrokken partijen), of dat nou tegen onze natuur ingaat of niet. <<

7 Oktober 2016

tuigd zijn dat je liefde niet kunt delen; de liefde voor een persoon zou op de een of andere manier verminderen wanneer je ook van een derde partij houdt. Deze opvatting zien we ook grotendeels terug in de mainstream media. Zo draait het in romantische komedies bijvoorbeeld bijna altijd om een relatie tussen twee mensen, die er hevig onder lijdt wanneer er een ander in het spel komt.

Ivoren Toren Baby’s Gooien

T

Spiegeloog

8

radities hebben twee in het oog springende kenmerken. Ten eerste hebben ze vanuit hedendaags gezichtspunt een arbitrair karakter, en ten tweede zijn ze zeer moeilijk te veranderen. In India heb je bijvoorbeeld dorpjes waar het traditie is om baby’s van een tien meter hoge toren te gooien om ze vervolgens in een grote doek op te vangen. Dat slaat nergens op, maar politici die het gebruik enkele jaren terug wilden verbieden liepen tegen een muur van verzet op, en volgens mij bestaat de traditie nog altijd. Tradities zijn, ondanks hun arbitraire karakter, dus uitermate weerbaar.

In Nederland hebben we deze eigenschappen van tradities de laatste jaren buitengewoon goed kunnen bestuderen aan de hand van de zaak Zwarte Piet. De kleur van Zwarte Piet is vanuit hedendaags gezichtspunt volstrekt arbitrair (vanuit een historisch gezichtspunt is dat natuurlijk niet het geval, en dat is ook precies waar de tegenstanders van Piet hun kruit vandaan halen). Het zal kinderen bovendien een zorg zijn of Piet blauw, groen, of geel is. Ik geloof eigenlijk zelfs niet dat de kleur zwart de voorstanders van

Zwarte Piet inhoudelijk gezien veel kan schelen – was Piet altijd al geel geweest, dan vocht men nu voor het behoud van Gele Piet. Het gaat om het behoud van de traditie zelf, niet om de inhoud van de traditie.

Traditie lijkt wat dat betreft op religie. Ook religie is inhoudelijk gezien arbitrair. Sommige volkeren geloven dat de aarde geschapen is door een man met een baard, andere dat hij onstond uit een ei, en weer andere dat hij door een geit is uitgespuugd. Je kunt het zo gek niet bedenken, of er is wel ergens een gemeenschap die het gelooft. De bekende Church of the Flying Spaghetti Monster kapitaliseert op dit arbitraire karakter van religie, en gebruikt het om religieus geïnspireerde wetgeving aan te klagen. Zo eisen aanhangers van deze stroming het recht op om op scholen hun scheppingsverhaal te mogen onderwijzen (waarin de aarde dus gecreëerd werd door een vliegend Spaghettimonster) en om op hun rijbewijs een foto te mogen plaatsen waarop ze afgebeeld staan met hun religieuze hoofddeksel (een vergiet).

Oktober 2016

Waarom zijn tradities tegelijk arbitrair en stabiel? Dat is maatschappelijk gezien een zeer belangrijke vraag. Tradities leiden tot maatschappelijke onrust en er gaan meer mensen aan dood dan aan het broeikaseffect. Een goed wetenschappelijk model, dat het ontstaan van tradities en de stabiliteit ervan verklaart, zou dus niet weg zijn. Je zou denken dat er massa’s wetenschappers aan zo’n model werken.

Dat is niet zo. Misschien heeft dat te maken met het feit dat een wetenschappelijk model van traditie er niet omheen kan ook religie tot onderzoeksonderwerp te verklaren. Dat is lastig. Verklaar je het bestaan van religies wetenschappelijk, dan kunnen goden namelijk geen rol spelen in dat verklaringsmodel. Je zou dan immers verklaringen krijgen als ‘mensen gooien hun baby’s van tien meter hoog naar beneden, omdat God dat zo wil’. Dat wordt natuurlijk niets. Wetenschappelijke verklaringen van religie moeten er derhalve van uitgaan dat goden niet bestaan. Daarmee zijn ze voor de 84% van de mensheid die een religieuze overtuiging heeft a priori onacceptabel. Dat geeft heibel. Veel wetenschappers hebben daar geen zin in, en gaan liever iets anders onderzoeken.

Traditie. We zitten er nog wel even aan vast, ook al snapt niemand waarom.

Denny Borsboom

Tabula Rasa Tekst: Bart Lichtenveldt

tegenwoordig krijgt.

Het punt dat duidelijk gemaakt wordt met dit soort voorbeelden, is dat de mens die niet weet hoe gewoontes en automatismen werken, genadeloos ten prooi valt aan wat bedrijven willen dat ze doen en slachtoffer worden van hun eigen routines. Mensen blijven roken, staan niet op om te gaan hardlopen en veranderen hun dagelijkse eetpatroon niet. Tenzij je de mechanismen blootlegt waarom je doet wat je doet, en je de wilskracht hebt om niet toe te geven aan de voor het brein gemakkelijke en vertrouwde weg, ben je verloren. Zodra je door de branding van de verandering heen bent, en wat je wil doen ‘normaal’ geworden is, heb je een overwinning behaald.

Dit boek is voor €24,99 te verkrijgen bij boekhandel of site.

9 Oktober 2016

K

en je het SBS 6-programma Reportage, waarbij (tegenwoordig) André van den Toorn voor een blauwe muur met een diavoorstelling vertelt over een moordenaar of wonderbaarlijke genezing? Zoals dat programma wordt gepresenteerd en wat je je er achteraf van herinnert, zo leest dit boek. Voor het grootste deel, tenminste. Waar het verhaal heengaat, heb je vaak na het eerste deel van het hoofdstuk al in de gaten. Het boek als geheel voelt daarmee als een groot ‘ja, duh’-moment.

Macht der Gewoonte biedt de huidige kennis op het gebied van automatismen en routines aan in drie delen: die van het individu, hoe bedrijven omgaan met de kennis van het onderbewustzijn en hoe een maatschappij (niet) stabiel blijft. Het is geen stap-voor-stap-zelfhulpboek. Voor de geïnteresseerde leek geeft het een brede kijk in de wereld van automatismen en gewoontes, voor de doorgewinterde (of daarvoor lerende) psycholoog is het grotendeels een déjà vuverhaal.

Dit ligt waarschijnlijk aan de voorkennis die iemand met een psychologische achtergrond heeft. Zo passeren bekende bevindingen en effecten de revue, zoals klassieke en operante conditionering. Ook wordt stilgestaan bij de rol die het onderbewuste kan hebben bij het uitvoeren van automatische handelingen en komen de vernuftige trucjes van de reclame-industrie aan bod, die inspelen op gevoelens van (potentiële) klanten. Al deze mechanismen en redenen worden opgesomd om een helder beeld te krijgen van hoe een gemiddeld persoon door gewoontes beïnvloed wordt.

Voor de mensen met enige voorkennis is het wel interessant te lezen over de wat minder bekende voorbeelden met betrekking tot gewoontes. Zo wordt er verteld over de op maat gemaakte folders die de klanten van de Amerikaanse supermarktketen Target toegestuurd krijgen. De keten heeft een manier gevonden om – op basis van eerdere aankopen – accuraat te kunnen raden welke klanten in verwachting zijn, en stuurt vervolgens kortingsbonnen voor onder andere luiers en kinderwagens aangevuld met triviale bonnen voor wijnglazen, grasmaaiers, et cetera. Zolang de klant maar niet doorheeft dat de keten alles van hen weet, kunnen ze dit maken. En het werkt: aanstaande moeders en vaders gebruiken de bonnen maar al te graag. Je vraagt je af hoeveel dat nog gebeurt, zeker met alle aandacht die privacybescherming

Spiegeloog

Macht der Gewoonte van Charles Duhigg

Mag ik je Beledigen?

Als je ergens te dicht op zit kan de objectieve waarheid zo nu en dan aan je neus voorbij gaan. Het bereik van mijn gezichtsveld is laatst groter geworden. Ik was in het buitenland en mij is meerdere malen duidelijk gemaakt dat Nederlandse humor soms niet binnen de parameters van humor ligt. Het hikt dan eerder aan tegen pesten, beledigen of zelfs racisme.

Tekst: Vincent Siderius

Spiegeloog

10

E

Oktober 2016

gezien: iemand beledigen, daar de consequenties van onderen vriendelijke Canadees vertelde me dat wij Nedervinden en vervolgens beduusd zijn van het feit dat een ander landers altijd in een mindfuck modus staan. We willen persoon jouw belediging niet zo grappig vindt zoals deze in anderen irriteren en zien hoe we ze van hun apropos kunnen jouw hoofd zat. Dan snap je je eigen premisse niet. krijgen. Dit doen we voor ons eigen plezier en we noemen het een grapje. Ik lust daar ook wat van, mensen desillusioDit zijn misschien slecht getimede, slecht begrepen grapjes neren om te zien wat de reactie is. Dat kan heel grappig zijn, die niet voldoen aan het doel van de grappenmaker. Het valt maar er zit een groot risico aan gebonden: de grap kan in nog te overzien. Hierna kunnen excuses worden aangeboje gezicht ontploffen. Het is een delicate onderneming, dat den, of een uitleg worden verstrekt, zoals in het geval van Nederlandse gevoel voor humor. Dat blijkt ook wel uit het Micha Wertheim. Wel neemt hij nu voor om bij aanvang van feit dat er vaak genoeg een Nederlandse cabaretier negatief elke show even uit te leggen wat het begrip ironie betekent. in het nieuws komt omdat een opmerking bedoeld als grap Of er wordt voet bij stuk gehouden omdat de cabaretier zijn doel raakt als belediging. Denk maar aan de necrofielin kwestie een bepaald grap van Theo Maassen imago te behouden heeft, of Micha Wertheim die in het geval van Theo een gehandicapte man Maassen. de zaal uit pestte (“Zaal - Dat Nederlandse gevoel voor humor loopt leeg bij cabereis een delicate onderneming Waar excuses niet voltier Micha Wertheim”, staan is wanneer humor 2008). racistische trekjes krijgt.

Er zijn genoeg racistiTijdens het uitgaan in sche moppen die hun weerga niet kennen, waarvan ik ook Thailand was ik getuige van een Nederlander die, verweven zeker geen voorbeeld ga geven. Onder het mom van zwarte in een grap aan een landgenoot, het in gezelschap zijnde humor kennen we allemaal wel iemand die daar een speciaFinse meisje uitmaakte voor ‘hoer’. De reden voor deze aanlist in is. Het hier volhouden dat het een grap is zonder de tijging was mij onduidelijk, het resultaat allerminst. Het was andere kant van de medaille te onderkennen is wellicht het geen geslaagde actie. Zeker toen bleek dat het Finse meisje probleem tussen de twee kampen die tegenover elkaar staan zes jaar in Amsterdam had gewoond en gewoon verstond op in Nederland; de beledigers en de beledigden. welke manier ze beledigd werd. De consequenties hiervan moesten vervolgens worden geaccepteerd. Een omgebogen In humor zit soms een belediging verstopt en racistische bril is de prijs die betaald werd door de Nederlandse jongen. humor is een contradictio in terminis, dat is geen humor Als je deze slaag-faal kans accepteert is dat op zich al dubiaangezien de belediging een zekerheid is. Je moet de ander eus. Je neemt het risico dat jouw wel bedoelde grapje goed geen tolerantie opleggen zodat diegene jouw belediging valt en je de lachers op de hand krijgt. Hierin ligt alleen ook besloten dat je het risico neemt dat je iemand, wellicht tot maar moet accepteren. Je moet zelf tolerant zijn voor het feit dat de ander zich beledigd kan voelen en aan die toleranop het bot, beledigt. Een stap verder door dit grijze gebied tie mist het bij een grote groep mensen. We moeten niet te richting het zwarte domein is wanneer je boos wordt omdat snel beledigd zijn als persoon, maar ik ben niet diegene die jouw o-zo-dure bril nu scheef staat. Dus chronologisch

Het recht op vrijheid van meningsuiting stelt dat je in vrijheid je mening mag vormen en deze ook in vrijheid mag uiten. Maar bij deze vrijheid van meningsuiting komt ook eigen verantwoordelijkheid kijken en verantwoordelijkheid voor de wet. Want vrijheid van meningsuiting is geen absolute vrijheid. De beperking zit hem in iemand beledigen wegens zijn of haar ras, godsdienst, levensovertuiging, seksuele geaardheid of handicap (“Vrijheid van meningsuiting in Nederland”, z.j.). Er is dus een recht op belediging, mits je het bovenstaande nalaat en je eigen verantwoordelijkheid pakt.

De donkere humor van Hans Teeuwen speelt in op een milde angst en een soort passieve woede; de discussie over vrijheid van meningsuiting is al langere tijd gaande en het raakt niemand in het hart. Wanneer donkere humor gevaarlijk wordt, is als het zijn dolk steekt in een grote angst die aan het oppervlak borrelt (Bullough Jr, 2012).

Angst voor dat men niet als gelijkwaardig persoon wordt gezien, en woede over dat er bij een afwijkend uiterlijk vertoon een

Bronnen

- [Afbeelding]. The Elephant in the Closet. Opgehaald op 15 september 2016 van https://mcswhispers.files.wordpress.com/2015/07/ elephantinthelivingroom2.jpg/.

- Bullough Jr, R. V. (2012). Cultures of (Un)happiness: teaching, schooling, and light and dark humor. Teachers and Teaching, 18(3), 281-295.

- Fisher, P. (2002). The vehement passions. Princeton, NJ: Princeton University Press.

- Martin, R.A. (2007). The psychology of humor: An integrative approach. San Diego, CA: Elsevier Academic Press.

- “Vrijheid van meningsuiting in Nederland” (z.j.). Opgehaald op 14 september 2016 van https://www.mensenrechten.nl/mensenrechtenvoor-u/vrijheid-van-meningsuiting/.

- “Zaal loopt leeg bij caberetier Micha Wertheim” (2008). Opgehaald op 14 september 2016 van http://www.nu.nl/achterklap/1476484/ zaal-loopt-leeg-bij-cabaretier-micha-wertheim.html/.

Spiegeloog

- Er is een recht

Er is een verschil tussen lichte en donkere humor.

Lichte humor is positieve humor die samenwerking vergemakkelijkt, spanning verlaagt en verbondenheid aanmoedigt. Aan de andere kant staat donkere humor. Donkere humor zoekt een doelwit, spreekt hier ongenoegen over uit en werkt met controverses (Bullough Jr, 2012). Simpel gezegd vergemakkelijkt lichte humor een gesprek en zoekt donkere humor het randje op. De fundering van deze donkere humor is angst en woede (Fisher, 2002), en deze humor wordt vaak gebruikt om onderdrukking van de gevestigde macht tegen te gaan of als afzetting tegen de maatschappij (Martin, 2007). De Erdogan-tirade van Hans Teeuwen valt hieronder te scharen. Teeuwen wil hierbij zijn vrijheid van meningsuiting en zijn recht om te beledigen aankaarten. De achterliggende gedachte is hierbij dus van maatschappelijke aard. Dat hij dit op zijn eigen Hans Teeuwen-manier doet en het daarmee een hilarische sketch blijkt te worden is een tweede. Maar deze twee zaken moet je wel uit elkaar kunnen houden.

ongegronde generalisatie plaatsvindt. Aan deze angst en woede worden minderheden dagelijks blootgesteld. Dag in, dag uit moeten ze hiermee leven: wanneer ze op een feestje zijn, bij de bakker, of gewoon op straat lopen.

De grappende partij erkent hierbij deze angst en woede niet, maar toch op belediging wordt een deel van het leven van de ontvangende partij bepaalt. We moeten oppassen met deze donkere zwarte humor, want we begeven ons op een plek waar humor geen humor meer is, maar waar racisme met de scepter zwaait. <<

11 Oktober 2016

bepaalt of de ander beledigd is of niet. Dat doet iedereen voor zichzelf. Ik weet niet hoeveel pijn er kan zitten achter een bepaalde opmerking en heb daarom het recht niet om te zeggen dat de ander het als een grapje moet zien in plaats van een belediging.

?

Wist je dat...

Tekst: Chitra Mohanlal

...er in Thailand een feestdag is waarbij apen in het zonnetje worden gezet? De apen die in de plaats Lopburi leven, krijgen op deze dag een enorm feestmaal voorgeschoteld. Dit bestaat uit duizenden kilo’s groenten, fruit, noten, et cetera. De lokale bewoners geloven dat de apen afstammelingen zijn van goden en het feestmaal is dus eigenlijk bedoeld als geschenk aan deze goden.

Ook levert het dit plaatsje veel geld op aangezien er honderden toeristen op de gebeurtenis afkomen. Men moet echter wel oppassen. Aangezien de apen gewend zijn aan mensen, komt het wel eens voor dat jouw lunchpakketje ineens op wonderbaarlijke wijze verdwijnt.

Spiegeloog

12

...de Satere-Mawe stam in het Braziliaanse Amazonegebied een bijzonder ritueel heeft om jongens te laten bewijzen dat zij klaar zijn om een man worden? Hierbij moeten zij hun hand in een handschoen vol met stekende mieren houden gedurende minstens tien minuten. Het gaat hier om kogelmieren die de pijnlijkste steek ter wereld hebben. De jongens dansen tegelijkertijd om zichzelf van de pijn af te leiden. Dit ritueel moet twintig keer (verspreid over een paar jaar) herhaald worden voordat ze zichzelf een man mogen noemen.

Oktober 2016

...het in Duitsland traditie is om op de avond voor een huwelijk allerlei soorten aardewerk kapot te smijten? Dit kan keramiek servies zijn, maar ook objecten als toiletpotten moeten eraan geloven. Dit wordt gedaan omdat scherven geluk brengen. Hoewel de gasten de spullen kapot maken, moet het echtpaar daarna de troep opruimen.

...er in Tokyo jaarlijks een festival wordt gehouden waarbij het traditie is om baby’s aan het huilen te maken? Bij het zogeheten Naki Sumo overhandigen ouders vrijwillig hun baby aan een sumoworstelaar. Vervolgens trekt deze gekke bekken of schreeuwt hij tegen de baby tot deze huilt. Men gelooft dat het gekrijs van de baby’s demonen afweert.

Ook zou het gehuil een voorteken van een gezond leven zijn. De baby die het hardst en langst huilt is de winnaar.

...in het stadje Likeitio in Spanje jaarlijks een wedstrijd wordt gehouden waarbij men het hoofd van een dode gans eraf moet rukken? Deze wedstrijd maakt deel uit van het festival San Antolines, waarbij een dode gans aan een horizontaal gespannen touw boven het water wordt gehangen.

Vervolgens varen mannen eronderdoor, springen zij naar de gans, grijpen hem bij de nek, en proberen zijn hoofd eraf te trekken. Dit wordt ze erg moeilijk gemaakt, want de ganzen zijn besmeurd met olie en zijn dus erg glibberig. Ook staan de toeschouwers aan de uiteindes van het touw te sjorren om de springende man te laten vallen.

De R ndvraag

Beste Heleen, Ik weet dat jij onderzoek hebt gedaan naar mindfulnessmeditatie in samenwerking met enkele experts op dit gebied.

Wat me bij dat onderzoek opvalt, is dat veel onderzoekers zelf ook actief beoefenaar zijn van mindfulness-meditatie en daarmee wellicht een verborgen agenda hebben bij het onderzoek dat ze doen; ze willen graag zien dat het werkt.

Volgens mij sta jij wat kritischer tegenover meditatie-onderzoek. Denk jij dat de vele beloften rondom mindfulness als mogelijk therapeutische interventie waargemaakt kunnen worden? Hoe sterk is de evidentie voor de positieve effecten van mindfulness op allerlei verschillende cognitieve taken en op bijvoorbeeld depressie- en angststoornissen? En natuurlijk ben ik ook benieuwd: doe jij zelf aan mindfulness-meditatie?

Michiel

en theorieĂŤn die hij of zij aanhangt. Dit maakt het wel extra belangrijk dat meditatieonderzoekers zo rigoureus mogelijk te werk gaan en hun studies bijvoorbeeld preregistreren.

Helaas wordt er nog steeds veel slecht opgezet onderzoek uitgevoerd, waar vervolgens te grote conclusies aan worden opgehangen. Er is inmiddels redelijk wat wetenschappelijk bewijs dat mindfulness-based cognitive therapy terugval in individuen met herhaaldelijke depressies kan verminderen. Er zijn ook een aantal overtuigende studies die erop wijzen dat op een systematische manier je geest trainen gedurende lange tijd tot veranderingen kan leiden in het functioneren van aandacht en emoties. Maar deze studies behoeven replicatie en veel is ook nog onduidelijk. Zo is het nog niet bekend hoe lang je nu precies moet oefenen om deze veranderingen te bewerkstelligen, hoe dit functioneren in het dagelijks leven beĂŻnvloedt, en welke meditatiepraktijken effectiever zijn dan anderen. Hopelijk zien we in de toekomst meer replicatieonderzoek en gepregistreerd onderzoek dat individuen over langere tijd volgt zodat de effecten van meditatie (ten opzichte van actieve controle-interventies) over de tijd gevolgd kunnen worden.

Het antwoord van Heleen Slagter (Brein en Cognitie)

De Rondvraag wordt doorgegeven aan Bruno Verschuere (Klinische Psychologie)

Beste Michiel,

Beste Bruno,

Ik mediteer zelf niet, maar het klopt dat de meeste meditatieonderzoekers fervente meditatiebeoefenaars zijn. Er zijn zelfs wetenschappelijke bijeenkomsten waar meditatieonderzoekers ook samen mediteren. Het idee is dat meditatie-ervaring helpt bij het begrijpen van wat er in het hoofd van de mediterende zou omgaan en dat kan zinnig zijn bij het doen van meditatieonderzoek. Je zou echter ook kunnen stellen dat dit een kwalijke zaak is, want hoe kan je zo nog objectief meditatieonderzoek doen? Maar tegelijkertijd kan je je afvragen of er wel zoiets als de objectieve wetenschapper bestaat?

Iedere wetenschapper heeft immers bepaalde overtuigingen

Jij doet veel onderzoek naar liegen. Hoe kun je nu het beste een leugen detecteren? En hoe kan je nu het beste verbloemen dat je liegt? En word je beter in liegen als je vaker liegt?

Met andere woorden: is liegen te trainen? Ik ben benieuwd wat de stand van zaken is op deze gebieden van het leugenonderzoek.

Heleen

13 Oktober 2016

De vraag van Michiel van Elk (Sociale Psychologie)

Spiegeloog

Wetenschappelijk medewerkers stellen elkaar vragen

De Toegangsprijs van Tradities Mensen reizen de hele wereld over om speciale tradities en culturele gebruiken bij te wonen, maar door de toenemende stroom toeristen zijn niet alle tradities wat ze lijken te zijn. Hoe authentiek of onschuldig zijn tradities eigenlijk?

Tekst: Maaike Posthuma

Spiegeloog

14

B

Oktober 2016

uitgestrekte nek. Een andere naam voor een vrouw van de en je weleens naar Huis ten Bosch geweest? DaarPadaung-stam is daarom ook wel longneck en ze is een popumee bedoel ik niet het hoofdverblijf van de Oranlaire ‘attractie’ onder de toeristen in de regio. De vrouwen jes, maar een Nederlands themapark in Japan (“Huis ten drentelen rondom de talloze winkeltjes, ijzersmeden en Bosch”, 2015). De Japanse Yoshikuni Kamichika was eind paraplumakerijen, opgezet door lokale ondernemers in de jaren tachtig op zoek naar een toeristische attractie die Shan-provincie van Myanmar en het noorden van Thaizijn geboorteprovincie, een rustig stukje Japan, zou doen land. Toeristen kunnen opfleuren met toerisme. hen in volle glorie bekijHij was geïnspireerd ken en het geld dat de door de handelssamenPadaung-vrouwen hierwerking tussen Neder- Men kan tienduizend kilometer mee verdienen wordt land en Japan in de buiten Nederland genieten van klompen hen grotendeels direct zeventiende eeuw en weer afgenomen door de bouwde een Nederwinkeleigenaren (Foote, lands dorpje in Sasebo, 2014). De vrouwen funeen stadje in het zuiden geren als object in een menselijke expositie en worden uitvan Japan. Hier kan men onder andere het Paleis Huis gebuit door de plaatselijke ondernemers en dus profiteert ten Bosch, de Oude Kerk van Delft, de Domtoren van de Padaung-stam maar minimaal van het tentoonstellen Utrecht en het Centraal Station van Amsterdam in wervan hun traditie. kelijke grootte bekijken. Huis ten Bosch heeft het regionale toerisme in Sasebo inderdaad een oppepper gegeven Ten westen van Myanmar en Thailand ligt India. De culen men kan dus niet alleen in Nederland, maar ook bijna tuur van dit land behoort tot één van ’s werelds oudste tienduizend kilometer verderop met volle teugen genieten en meest uitgebreide culturen en is voor veel mensen een van kanalen, tulpen, klompen en windmolens. belangrijke reden om dit land te bezoeken. Tradities op het gebied van religie, eten, architectuur, kunst, kleding en Terwijl het Japanse Huis ten Bosch een onschuldige manier vieringen spelen een grote rol in het dagelijkse leven van van het verspreiden van tradities en cultuur is, bestaan er de bevolking. Een van de meeste bekende tradities van dit ook minder eervolle praktijken. De noordoostelijke proland is het hindoeïstische feest Holi-Phagwa, ook wel simvincies in Myanmar en de aangrenzende provincies in pelweg Holi genoemd (“Holi-Phagwa”, 2016). Tijdens de Thailand worden onder meer bewoond door de boeddhisHoli-viering wordt elk jaar de overwinning van het goede tische Padaung-stam (Paley, 2009). De vrouwen van deze op het kwade gevierd, in combinatie met de inluiding van stam staan bekend om hun gewoonte vanaf hun vijfde het nieuwe jaar van de Hindoekalender. Er wordt veelvullevensjaar zware, koperen ringen om hun nek, en soms dig gebeden, er worden offers gebracht, er vinden vreugarmen en benen te dragen. Deze ringen dienden vroeger devuren en lofzangen aan goden plaats en tot slot wordt er als bescherming tegen roofdieren, mannen van andere gestrooid met gekleurd water en poeder. Deze laatste tradivolkeren en tegenwoordig als versiering. Het toenemende tie is door een aantal Duitse ondernemers omgezet tot een gewicht van de ringen leidt op den duur tot een verzakwereldwijde hit: het housefestival Holi Festival of Colours. king van de schouders, wat vaak wordt verward met een

Een traditie die in Zuidoost-Azië veel toeristische aandacht krijgt is de boeddhistische monnik, oftewel bhikkhu (”Bhikkhu”, 2015). Bhikkhu’s zijn meestal van veraf te herkennen aan hun donkerrode of oranje gewaden en kaalgeschoren hoofd. Hun leven is volledig toegewijd aan Boeddha en zij zien daarvoor af van het hebben van Een andere wereldwijd bekende traditie is die van piraten een gezin en luxe-artikelen zoals elektronica, scooters of op zee. Ik moet bij het woord piraat direct denken aan schoenen. In boeddhistische landen als Laos, Myanmar Kapitein Haak in de avonturen van Peter Pan en anders wel en Thailand krijgen de Pirates of the Caribbhikkhu’s veel resbean-films. Op één of pect van de bevolking. andere manier zijn piraHoewel bhikkhu’s nooit ten uitstekende cartoon- De neppiraten vertelden overtuigende expliciet mogen vragen en sprookjesfiguren. verhalen over hun jaren op zee om giften, verwachten Als ik aan echte piraten ze die wel van de lokale denk, kan ik alleen maar bevolking, die hen vaak de zeerovers opnoemen voedsel en andere benovan zo’n vierhonderd digheden geeft. In de Thaise stad Chiang Mai is laatst jaar geleden ten tijde van de VOC. Na een beetje onderzoek gebleken dat hier misbruik van is gemaakt (Eyck, 2014). kwam ik erachter dat piraterij vandaag de dag nog steeds Een man verkleed in een monnikgewaad liep over straat een zeer serieuze zaak is. De burgeroorlog die al ruim twinen nam alle donaties aan die hij van toeristen en de Thaise tig jaar woedt in het Noord-Afrikaanse land Somalië, zorgt bevolking kreeg. De nepmonnik was bijna niet te onderervoor dat Somalische piraten de Arabische zee op gaan scheiden van een echte en was daarom door de lokalen om buitenlandse schepen te beroven. Sinds 2005 is de dreimoeilijk te weigeren. Dit soort praktijken hebben zich ook ging toegenomen en vier jaar geleden kwamen de kapingen voorgedaan in de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh tot een hoogtepunt (“Piraterij in Somalië”, 2016). Jamal (Sarbach, 2015) en zelfs in New York City (Mele, 2016).

Osman (2013) meent dat de westerse media die daar wilden Hoe de monnik in Chiang Mai werd ontmaskerd? De poliverslaggeven veelvuldig in de maling werden genomen. tie betrapte hem tijdens zijn omkleedsessie en toen hij Somalië was een zeer onveilige omgeving en daardoor reisdaarna niets kon voordragen uit de boeddistische leer, wist den journalisten vaak af naar buurlanden om vanuit daar de politie genoeg. verslag te doen van de burgeroorlog. Journalisten konden via een fixer, een soort tussenpersoon, tegen een vergoeOverigens worden niet alleen mensen misleid of uitgebuit ding in contact worden gebracht met zogenaamde Somaliomwille van tradities met grote toeristische aantrekkingssche piraten. Sommige neppiraten waren Keniaans, andere kracht. De tijger is sinds 1996 al een uitstervende diersoort Ethiopisch en allemaal vertelden ze overtuigende verhalen

Illustratie: Maaike Posthuma

Spiegeloog

over hun jaren op zee. De journalisten konden uitgebreid verslag doen van de piraterij in de Arabische Zee, zonder dat ze doorhadden te werden opgelicht. Je kunt je afvragen of dit nu een kwalijke zaak was. De media kregen zo hun gewenste verhalen zonder zich te moeten begeven in oorlogsgebied en de lokale bewoners konden op deze manier stukken beter in hun eigen onderhoud voorzien dan met de beschikbare banen in hun land.

15 Oktober 2016

Al gauw volgden vooral in Europa en de Verenigde Staten gelijksoortige commerciële evenementen, zoals het Holi One-festival, The Color Run en Color Me Rad. Het is belangrijk om bewust te zijn van de gevolgen die dit soort grootschalige festivals hebben en sommige critici vrezen dat het commercialiseren van zulke tradities kan leiden tot het bagatelliseren en onderwaarderen van de oorspronkelijke traditie (“Holi”, 2016). Het gekleurde poeder blijkt een negatief effect te hebben op het milieu en op de gezondheid van de plaatselijke bevolking (Chandra, 2013), maar de hindoeïstische traditie zelf blijkt tot nu toe nog geen grote negatieve consequenties te ondervinden van de globale verspreiding.

Spiegeloog

16 Oktober 2016

en leeft in het wild vooral in Azië (Miquelle, Darman, & - Foote, K. (2014). Ethical Travel: Should You Visit Thailand’s Seryodkin, 2011). In de jaren negentig vonden een aantal Long Neck Women Villages? Opgehaald op 2 augustus van http:// monniken twee gewonde tijgerpups en besloten de zorg op epicureandculture.com/thailand-long-neck-women/. zich te nemen (“De Tijgertempel”, 2016). Dit resulteerde - “Holi” (2016). Wikipedia. Opgehaald op 6 september 2016 van uiteindelijk in de Tijgertempel, waar toeristen in alle rust en https://en.wikipedia.org/wiki/Holi/. veiligheid volwassen tijgers van dichtbij konden bekijken.

- Holi-Phagwa. (2016). Wikipedia. Opgehaald op 6 september 2016 Mensen kwamen naar de tempel om selfies te maken met van https://nl.wikipedia.org/wiki/Holi-Phagwa/. de tijgers en te knuffelen met babytijgers, alsof het geitjes - “Huis ten Bosch” (2015). Wikipedia. Opgehaald op 31 augusop de kinderboerderij betrof. Afgelopen zomer kwamen tus 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_ten_Bosch_ echter zeer controversiële praktijken aan het licht. Monni(Japan)/. ken en medewerkers bleken zich schuldig te maken aan het - Mele, C. (2016). The fake monks are back, aggressively begillegaal fokken, drogeren en verhandelen van tijgers en het ging. Opgehaald op 2 augustus 2016 van http://www.nytimes. doden en invriezen van com/2016/07/02/nyrebabytijgers. Niet lang gion/fake-monks-beggingdaarna is de Tijgertembuddhist.html/. pel voorgoed gesloten - Miquelle, D., Darman, - Lokale bevolking wordt uitgebuit en heeft de Thaise overY. en Seryodkin, I. (2011). en toeristen worden opgelicht heid onderzoek gestart Panthera tigris ssp. altaica. naar het dierenwelzijn The IUCN Red List of in andere toeristische Threatened Species 2011. trekpleisters van het - Osman, J. (2013). The land (“Thailand treedt op tegen toeristische attracties met ‘Somali pirates’ are not what they seem. Opgehaald op 3 augustus tijgers”, 2016).

2016 van http://www.channel4.com/news/somali-pirates-journalists-jamal-osman-time-magazine-kenya/.

Tradities blijken dus niet altijd zo authentiek of onschul- Paley, A. R. (2009). Tradition vs. exploitation in Thailand. Opgedig te zijn als je zou denken. Traditionele gebruiken gaan haald op 6 september 2016 van http://www.seattletimes.com/life/ verloren of worden nagebootst, de lokale bevolking wordt travel/tradition-vs-exploitation-in-thailand/. uitgebuit, dieren worden mishandeld of toeristen worden - “Piraterij in Somalië” (2016). Wikipedia. Opgehaald op 6 sepopgelicht. Sinds het einde van de vorige eeuw zijn echter tember 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Piraterij_in_ verschillende organisaties in het leven geroepen die zich Somali%C3%AB/. bezighouden met het actief onderhouden en beschermen - “Protection of Folklore” (2008). Opgehaald op 6 september van traditionele gebruiken. De meest bekende organisaties 2016 van http://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ zijn United Nations Educational, Scientific and Cultural OrgaID=10156&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECnization (“UNESCO”, 2016) en World Intellectual Property TION=201.html/.

Organization (“Protection of Folklore”, 2008). Sinds 1989 - Sarbach, J. (2015). Fake-monniken in Phnom Penh. Opgehaald op zet UNESCO zich in voor het beschermen van tradities 3 augustus 2016 van http://www.hieristhailand.nl/fake-monnikenen al meer dan vijftien jaar werken UNESCO en WIPO in-phnom-penh/. samen om zich hier wereldwijd voor in te zetten. Het ver- “Thailand treedt op tegen toeristische attracties met tijgers” (2016). spreiden van culturele tradities, zoals het Huis ten Bosch in Opgehaald op 2 augustus 2016 van http://www.volkskrant.nl/ Japan, komt de cultuur alleen maar ten goede. Tradities zijn buitenland/thailand-treedt-op-tegen-toeristische-attracties-met-tijbelangrijk om te onderhouden en tentoon te stellen, zolang gers~a4317077/. mensen, dieren of de tradities zelf er geen slachtoffer van - “UNESCO” (2016). Wikipedia. Opgehaald op 6 september 2016 worden. << van https://nl.wikipedia.org/wiki/UNESCO/.

Bronnen

- “Bhikkhu” (2015). Wikipedia. Opgehaald op 2 augustus 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Bhikkhu/.

- Chandra, N. (2013). Holi colours toxic for environment, report finds. Opgehaald op 6 september 2016 van http://www.dailymail. co.uk/indiahome/indianews/article-2299521/Holi-colours-toxicenvironment-report-finds.html/.

- “De Tijgertempel” (z.j.). Opgehaald op 2 augustus 2016 van http://www.kattenvrienden.com/tijgertempel.html/.

- Eyck, F. (2014). Nep-monnik opgepakt in Chiang Mai. Opgehaald op 2 augustus 2016 van http://www.hieristhailand.nl/nep-monnikopgepakt-chiang-mai/.

Op Kamers

Rosemarijn Franses - Gebouw G 0.23 Tekst & Foto’s: Wolter de Boer en Vincent Siderius

Rosemarijn Franses werkt sinds 2007 bij de Universiteit van Amsterdam als studieadviseur voor het instituut Psychologie. Dagelijks is er tussen 10:00 en 14:00 een spreekuur waar je bij haar of haar collega Bart Rossmark terechtkan. Studenten zijn zonder afspraak welkom!

Posters

Spiegeloog

‘De rechter poster, met dat fantastische plafond, is in Salamanca. De linker poster is in Barcelona. Iedereen kent Barcelona van Gaudí en zijn huizen, maar dit is een hele mooie muziekzaal van Gaudí die wat minder bekend is. Ik houd wel van die stijl, die art deco-, art nouveau-achtige tijd met alle tierelantijntjes. Ik ben op alle twee die locaties geweest, en heb de posters zelf daarvandaan meegenomen. In Salamanca heb ik een van mijn eerste cursussen Spaans gevolgd, nu tien jaar geleden. Het is hartstikke leuk om in het buitenland een taal te leren. Vaak woon je dan bij een familie in huis. Dan heb je in het begin nog geen idee waar ze het allemaal over hebben, en dan moet je je maar zien te redden.’

Ampelmännchen

‘Dit is een kalendertje met het Ampelmännchen, dat betekent ‘verkeerslichtmannetje’. Je ziet dat mannetje op alle stoplichten in Berlijn. Misschien dat het wel in heel Duitsland voorkomt, maar ik ken het zelf in elk geval uit Berlijn.

De kalender komt ook echt daarvandaan. Ik heb het als cadeau gekregen van Piet van de Waal, een oude collega van de onderwijsbalie die nu gepensioneerd is.

Hij heeft een huis in Berlijn. Het kalendertje staat er eigenlijk vooral voor de leuk, het is wat dat betreft niet echt een gebruiksobject. Welke datum is het vandaag?’

Theepot

‘Uit deze theepot wordt héél veel thee gedronken, vraag maar aan mijn collega’s, die zullen dat zeker beamen. En echt alleen door mezelf, ik drink dagelijks erg veel thee.

Thee is beter om te drinken dan koffie als het om grote hoeveelheden gaat, en het is vooral ook heel lekker. Het enige nadeel van de theepot is dat hij een keer gevallen is en daardoor niet meer goed dicht kan. Er zit een enorme deuk in de achterkant. Verder is het een beetje behelpen af en toe met de theesmaakjes hier op de UvA. Nu zit er citroenthee in, maar eigenlijk is die citroensmaak ver te zoeken.’

Oktober 2016

17

De Stabiele Factor De eerste editie van Spiegeloog in het nieuwe studiejaar is een feit. Een nieuw jaar betekent dingen weer oppakken die je een tijdje niet hebt gedaan, zodat het weer als ‘de eerste keer’ aanvoelt. In augustus is september daarom dan ook mijn lievelingsmaand. Niet dat ik geen fijne zomers heb, integendeel.

Tekst: Jessica van der Werf

Spiegeloog

18

O

Oktober 2016

kan doen en is de periode van warme chocolademelk met p de één of andere manier vergeet ik iedere zomer slagroom weer aangebroken. Zoals je al merkt is het terwijl volledig hoe krap deadlines kunnen zijn. Of dat een ik dit artikel aan het schrijven ben nog niet lang september, studieboek bestuderen meer inhoudt dan een avond met en ben ik vergeten dat deze maand normaliter vooral uit gezellig kaarslicht en fijne muziek het boek doorbladeren grijze dagen bestaat. Met regen. Veel regen. terwijl het buiten regent. Nog zoiets, ik kan vaak niet wach ten om de nieuwe studieboeken open te slaan en dan de September is voor mij dus een maand vol persoonlijke traversheid van het papier te ruiken zodat je nog meer zin dities. Tradities die op voorhand soms leuker lijken dan dat krijgt om erin te gaan lezen. Op dat moment ben ik dus óók ze in praktijk zijn. Misschien moet ik eens iets aan mijn ververgeten dat ik sinds ik student ben (toch alweer zo’n vier wachtingen gaan doen en mij openstellen voor een grijze jaar), helemaal geen geld heb om nieuwe boeken te kopen lucht, slechte koffie en en dat je geluk hebt als verplichtingen. Dat zou je tweedehandsboeken mijn jaarlijkse winterdip niet naar onbeduidende een paar maanden later geurtjes ruiken.

- Ik moet mij openstellen voor grijze trouwens ook niet erg

lucht, slechte koffie en verplichtingen vinden. Maar terug naar Als het bijna septemtradities. Mijn persoonber is kan ik dus niet lijke tradities hebben we wachten om weer met nu gehad, dus ik spring het nieuwe studiejaar nu naar de algemenere vorm. Tradities zijn gebruiken en te beginnen. Vol goede voornemens, nieuwe energie (vergewoonten die van de ene generatie op de andere generatie kregen uit die toch wel fijne zomer) en vastberadenheid worden doorgegeven. Ze worden onder andere gebruikt om alle deadlines, tentamens en ander moeilijk gedoe heel om ritme en structuur te geven aan de tijd die wij met z’n grondig aan te pakken en het allemaal vooral in één keer te allen doorbrengen op deze aardbol. halen. Naast deze wens om het dit jaar op studiegebied wél

goed aan te pakken, is er ook een omkeerpunt in kleding, Aan een traditie kan enorm veel waarde gehecht worden. Ik want het wordt weer langzaamaan herfst. Na wekenlang zou het bijvoorbeeld heel erg vinden wanneer het nieuwe (alhoewel, Nederland blijft een koud kikkerlandje dus de studiejaar in januari zou beginnen, wat kalenderwijs logizonovergoten dagen vallen mee) hoef ik niet meer moeischer zou zijn. Maar die verkleuring van de bladeren en lijk te doen met zomerkleding, maar kan ik mijn heerlijke het opgewonden gevoel om weer te beginnen met nieuwe truien, warme jassen en zachte vesten weer uit de kast dingen zijn voor mij onlosmakelijk met elkaar verbonden. halen. Want: het laagjesseizoen is weer aangebroken en Nog een voorbeeld waarin naar voren komt dat er veel zeg nou zelf, dat is toch veel leuker dan proberen je korte waarde gehecht kan worden aan tradities is de Sinterklaasbroek fashionable te combineren. In die periode verandetraditie. Laat ik om te beginnen kort uitleggen hoe deze ren ook de blaadjes weer in allerlei bijzondere kleuren, zijn traditie is ontstaan en in de loop van de tijd is aangepast. de appels rijp om van de bomen geplukt te worden zodat Zwarte Piet werd voor het eerst genoemd in een boek van er appeltaart van gemaakt kan worden, kunnen er pomJan Schenkman in 1850, en werd hier omschreven als een poenen uitgehold worden waar je dan zo’n leuk kaarsje in

Spiegeloog

19 Oktober 2016

echter steeds meer te vervagen en voelt men zich anoniem, donkergetinte page die als ‘hulp’ van Sint Nicolaas functioonbeschermd en verwisselbaar. Hierdoor gaat men steeds neerde (Van der Veer, 2001). Dit personage ging een eigen meer waarde hechten aan iets eigens dat in de kern nooit leven leiden en is op de een of andere manier terechtgekoverandert en hiermee wordt het bestaan van de traditie men bij Canadese bevrijdingssoldaten vlak na de Tweede steeds belangrijker. Ook blijft de mens behoefte hebben Wereldoorlog. Er ontstond een eenmalig feest met heel aan verhalen met een boodschap die generaties lang overveel Zwarte Pieten. Er zijn verschillende factoren die bijgedragen worden om op deze manier een fundament te dragen aan dat het verhaal zich heeft getransformeerd tot geven aan verantwoordelijkheden, ethiek en moraal. Je wat het nu is: tijdgeest, spelende belangen, hoe het verkan je voorstellen dat haal doorverteld werd, tradities op deze manier publiekelijk geaccepvaak zinvoller zijn dan teerd werd en de plek wetten. Waar wetten van de maatschappij in - Tradities spelen ook een rol op alleen op moraliteit en het tijdperk. spiritueel, lichamelijk of emotioneel vlak - plicht inspelen, spelen

tradities ook een rol op Op dit moment leven we spiritueel, lichamelijk namelijk voornamelijk of emotioneel vlak. Dit in een door consumpzorgt voor meer motivatie om bepaalde regels te hanteren tie gedreven maatschappij waardoor de traditie gekleurd (“Identiteit beschermd door traditie”, 2001). wordt door materialisme. In tijden van armoede en ellende

ligt de nadruk juist op saamhorigheid en dankbaarheid.

Het blijkt wel dat tradities nagenoeg onmisbaar zijn in Afhankelijk van in wat voor soort maatschappij er wordt onze samenleving. Ze zorgen voor veerkracht als het geleefd op dat moment wordt er aandacht geschonken aan tegenzit, houvast als je de weg kwijt bent en ze zijn ook een bepaalde categorie. Ondanks de verschillende soorten van belang op moreel niveau. Ik kan niet wachten om mijn maatschappijen waarin we geleefd hebben blijft de ondereerste herfstwandeling weer te maken dit jaar. Met strakliggende waarde en de oorsprong van het verhaal echter blauwe lucht, mooi gekleurde bladeren en koud genoeg om wel behouden. Zo blijft het (arme) kind in de Sinterklaaseen winterjas aan te trekken. O help, daar ga ik weer: (te) traditie de rode draad (“Gewoontes, rituelen en tradities”, hoge verwachtingen van mijn persoonlijke traditie. Nou ja, 2015). ik heb er in ieder geval zin in. <<

Nu we weten hoe de meest bediscussieerde Nederlandse traditie van de afgelopen jaren ontstaan is, weten we nog Bronnen steeds niet hoe het komt dat mensen zoveel waarde hech- [Afbeelding]. Jan Schenkman, St. Nikolaas en zijn Knecht. Opgeten aan bijvoorbeeld het feit dat aan het eind van het jaar haald op 16 september 2016 van http://www.dbnl.org/tekst/schemensen zichzelf zwart schminken en hiermee kinderen 039sint03_01/sche039sint03_01_tpg.gif/. vermaken. Dit heeft voor een deel met identiteit te maken.

- “Identiteit beschermd door traditie” (2001). Opgehaald op 6 sepIdentiteit is voor de mens een onmisbaar concept. Door tember 2016 van http://www.volkskrant.nl/archief/identiteitde razendsnelle modernisering begint deze identiteit beschermd-door-traditie~a598596/.

- “Gewoontes, rituelen en tradities” (2015). Opgehaald op 6 september 2016 van https://stadvanmorgen. co/2015/01/07/gewoontes-rituelen-en-tradities/.

- Schenkman, J. (1850). Sint Nikolaas en zijn knecht. G. Theod. Bom. - Van der Veer (2001), Geschiedenis van het Nederlandse kinderboek in de negentiende eeuw. Opgehaald op 6 september 2016 van https:// www.historischnieuwsblad.nl/nl/ artikel/5671/lust-en-leeringgeschiedenis-van-het-nederlandsekinderboek-in-de-negentiende-eeuw. html/.

Camera Obscura Tekst: Vincent Siderius

Lo and Behold

E

Spiegeloog

20

ind oktober 1969 werd de letter ‘L’ ingetypt op een primitief apparaat op de campus van de University of California, Los Angeles. Deze werd zeshonderd kilometer verderop ontvangen op een scherm. Om de ‘LOG IN’ compleet te maken volgde de letter ‘O’ maar daarna crashte het hele systeem. In afwachting van de rest zag de man ‘LO’ staan en hij aanschouwde tot zijn verbazing de geboorte van het internet.

Oktober 2016

Na deze geboorte volgen we de Duitse documentairemaker Werner Herzog langs de kinderjaren van het internet en zien we hoe het is uitgegroeid tot het medium dat we vandaag de dag kennen. We zien de mogelijkheden waartoe het in staat is: van robotica tot aan zelfrijdende auto’s, maar ook de negatieve kanten ervan, zoals gameverslaving.

Het internet is de grootste uitvinding van de afgelopen decennia. In geen één futuristisch beeld dat ze vroeger over de toekomst hadden, leek ook maar iets op het internet zoals wij dat kennen. Zelfstrikkende schoenen en hoverboards waren niet te gek, maar een alles verbindend netwerk van onuitputtelijke informatie voorzag niemand. Van alle technologieën op aarde heeft het internet de grootste groei ooit gemaakt; met meer dan factor miljoen, en we weten niet waar het eindigt, als het dat ooit doet. ‘Iemand die claimt te voorspellen wat er met het internet gebeurt in de toekomst is het niet waard om naar te luisteren,’ is dan ook een passende quote uit de film waar Herzog zelf niet zo goed naar geluisterd heeft. Op allerlei vlakken tart hij verscheidene onderzoekers en vooraanstaande technici met de vraag wat de mogelijkheden zijn van het internet in de toe-

komst. Deze kenners laten zich over het algemeen niet voor één gat vangen en kunnen hierdoor niet meer dan abstracte ideeën en mogelijkheden bieden.

Over het algemeen is de documentaire een overpeinzing van wat er allemaal wel niet mis kan gaan en wordt het internet als het ware neergezet als een potentieel wapen dat vernietiging kan aanbrengen als het in de verkeerde handen terecht zou komen. De grootsheid van het internet wordt hiermee teniet gedaan. Niet de letterlijke fysieke grootsheid, maar de impact. Het feit dat internet voor informatievrijheid staat, propaganda en censuur buitenspel kan zetten en de wereld sneller onderwijst dan iemand zich kan voorstellen worden hier niet aangestipt.

Dat is een beetje als Nelson Mandela herinneren als die gast die zijn parkeerboetes niet heeft betaald. Nee, het is niet netjes, maar is dat nou het zwaartepunt?

Ondanks deze tekortkomingen blijft de documentaire een interessante uiteenzetting van wat er allemaal mogelijk is met het internet tot op heden, met leuke nieuwe weetjes over het internet en grappige maar ook droevige verhalen. Wat er in de toekomst gebeurt kunnen we uiteindelijk maar op één manier achter komen, ongeacht het feit dat Herzog zijn best heeft gedaan het te achterhalen.

Regie: Werner Herzog Deze film is nu te zien in de bioscoop.

Christiaan Hamakertrofee 2015-2016

De winnares van de beste propedeusethese van het studiejaar 2015-2016 was Diede Roffelsen. Haar literatuuroverzicht gaat over de relatie tussen psychische kindermishandeling en depressie. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen emotionele mishandeling en emotionele verwaarlozing.

guez-Carabantes, & Reig-Cebrian, 2002). Verder bleek uit oals vele dingen in het leven kan ook mishandeling een studie van Shapero et al. (2014) een positieve relatie waargenomen worden vanuit de ijsbergmetafoor. Aan tussen psychische kindermishandeling en stressreactiviteit. het topje van de ijsberg wordt – als vanzelfsprekend – de Als logisch gevolg hiervan zijn individuen met een verleden meeste aandacht besteed. Dit is zichtbaar en wekt daardoor van psychische kindermishandeling gevoeliger voor negaeerder interesse. Het grootste gedeelte van deze berg ligt tieve levenservaringen (Harkness, Bruce, & Lumley, 2006). echter onder het wateroppervlak en is daarmee onzichtbaar.

Op basis van deze gegeHet huidige onderzoek vens ontstaat het vernaar kindermishandemoeden dat er sprake is ling focust voornamelijk op het zichtbare topje: - The mind is like an iceberg, it floats with van een lagere ‘stressdrempel’ voor het uitbrefysiek en seksueel misone-seventh of its bulk above water ken van een depressieve bruik. Echter, mishandeepisode. Sterker nog, ling gebeurt niet enkel in mogelijk zorgt psychidirect zichtbare vorm. sche kindermishandeling Verondersteld wordt voor een toename in de gevoeligheid voor het ontwikkelen dat psychische mishandeling kan worden onderscheiden in van een depressie. twee vormen. Enerzijds emotionele mishandeling, dat wordt gedefinieerd als het worden uitgescholden, het ontvangen De grondleggers van de cognitieve benadering van psychivan onverdiende straffen, het als ondergeschikt worden sche kindermishandeling zijn Rose en Abramson (1992). Zij beschouwd aan broers en zussen en het gechanteerd worden (Hovens, Giltay, Spinhoven, Van Hemert, & Penninx, 2015). stelden in hun theorie dat enkel emotionele mishandeling, en Anderzijds emotionele verwaarlozing, dat het gebrek betreft niet fysieke mishandeling, seksueel misbruik of emotionele verwaarlozing, zal bijdragen aan de ontwikkeling van een aan ouderlijke (emotionele) aandacht of ondersteuning en cognitieve kwetsbaarheid voor depressie doordat bij deze ouderlijke onwetendheid aangaande de problemen en ervavorm van mishandeling de depressieve denkpatronen direct ringen van het kind (Hovens et al., 2015). Het is hoog tijd meer oog te krijgen voor de gevolgen van dit onzichtbare aan het slachtoffer worden overgebracht. Een ouder die het kind er constant aan herinnert dat het niks waard is, zorgt kwaad. Onderzoek uit 2014 toonde reeds een positieve op die manier voor een verandering in de denkwijze van relatie aan tussen jeugdtrauma en psychopathologie (Van het kind. Het slachtoffer zal deze gedachte internaliseren Nierop et al., 2014). Meer specifiek blijkt uit een studie van (‘Ik ben niks waard’) en daarmee direct over de depressieve Fergusson, Boden, en Horwood (2008) de positieve relatie denkpatronen beschikken. Bij de hierboven genoemde drie tussen fysieke mishandeling en depressie. De vraag rijst nu andere vormen van mishandeling gebeurt dit enkel indirect, welke rol psychische kindermishandeling speelt in de ontbijvoorbeeld door een klap of door onvoldoende (emotiwikkeling van depressie. onele) aandacht. Op basis van deze benadering kunnen er twee hypotheses opgesteld worden met betrekking tot de Eerder onderzoek toonde reeds een sterk positieve relatie relatie tussen psychische kindermishandeling en depressie. aan tussen stresservaring en de ontwikkeling van depressie Verwacht kan worden dat depressie wel gevonden wordt (Rojo-Moreno, Livianos-Aldana, Cervera-Martinez, Domin-

21 Oktober 2016

Z

Spiegeloog

Tekst: Diede Roffelsen

het oppervlak had kunnen voordoen. Verder bleek het bestaan van een hoge comorbiditeit tussen enerzijds angst en depressie en anderzijds posttraumatische stressstoornis en depressie (Butcher, Mineka, & Hooley, 1971). Een combinatie van bovenstaande onderzoeksresultaten doet vermoeden dat er een positieve relatie bestaat tussen emotionele kinderZoals al eerder genoemd, is de toenemende aandacht voor mishandeling en depressie. De in de inleiding aangehaalde (de gevolgen van) kindermishandeling voornamelijk gericht cognitieve benadering op fysieke mishandeling van Rose en Abramson en seksueel misbruik.

(1992), welke stelt dat het Dit valt sneller op aangezien deze slachtoffers - Het is hoog tijd meer oog te krijgen voor direct overbrengen van depressieve denkpatroeerder in het ziekenhuis de gevolgen van dit onzichtbare kwaad - nen – iets dat gebeurt bij of bij de huisarts belanemotionele mishandeling den. Psychische mis– leidt tot het ontwikkehandeling blijft echter len van depressie, onderonzichtbaar, hetgeen tot steunt deze redenatie. Om dit te onderzoeken staat in deze gevolg heeft dat er onvoldoende aandacht naar uitgaat. Dit paragraaf de vraag centraal wat de relatie is tussen emotioliteratuuroverzicht probeert meer inzicht te bieden in dit nele kindermishandeling en depressie. onzichtbare kwaad en de gevolgen ervan. In dit overzicht staat daarom de vraag centraal wat de relatie is tussen psyAbdul Kadir en Desa (2013) onderzochten de relatie tussen chische kindermishandeling en depressie. Naast de bovenemotionele kindermishandeling en depressie. De ondergenoemde maatschappelijke bijdrage, levert dit stuk ook een zoekspopulatie bestond uit 245 vrouwelijke studenten van bijdrage op wetenschappelijk gebied. Een belangrijk kritiekde nationale universiteit van Maleisië. Hen werd gevraagd punt van eerder onderzoek is namelijk dat het de termen in hun vrije tijd twee vragenlijsten in te vullen. De mate psychische mishandeling en emotionele mishandeling voortvan emotionele mishandeling werd gemeten aan de hand durend door elkaar gebruikt. Dit maakt het verwarrend voor van The Childhood Experience of Care and Abuse Questionnaire de lezer. Dit literatuuroverzicht tracht meer helderheid te (CECA-Q), waarbij en hoge score duidde op een hoge mate verschaffen met betrekking tot deze termen. van emotionele mishandeling. De antwoordmogelijkheden waren gebaseerd op een vierpunts Likertschaal waarbij de Bovengenoemde vraagstelling wordt beantwoord aan de deelnemers konden kiezen tussen ‘beter dan gewoonlijk’, hand van twee deelvragen. Allereerst wordt ingegaan op de ‘hetzelfde als gewoonlijk’, ‘minder dan gewoonlijk’ of ‘veel relatie tussen emotionele kindermishandeling en depressie. minder dan gewoonlijk’. De mate van depressie werd gemeDeze vorm van psychische mishandeling is directer en hierten op basis van de score van de deelnemers op The Genedoor is het slachtoffer zich eerder bewust van het plaatsvinral Health Questionnaire (GHQ). Een hoge score op de GHQ den ervan. Dit maakt dat het, mede op basis van de theorie, komt overeen met een ernstige depressie. Uit de resultaten eerder zal bijdragen aan depressie. Deze stelt namelijk dat bleek dat deelnemers die hoog scoorden op de CECA-Q, bij deze vorm van mishandeling direct de depressieve denkhoger scoorden op de GHQ vergeleken met deelnemers patronen worden overgebracht. Emotionele verwaarlozing die laag scoorden op deze test. Hieruit kan geconcludeerd is daarentegen indirecter. Het slachtoffer zal zich er minder worden dat er een positieve relatie bestaat tussen emotionele snel bewust van zijn, hetgeen een minder rechtstreekse – kindermishandeling en depressie. doch niet uitgesloten – relatie met depressie tot gevolg heeft.

Vervolgens wordt daarom gekeken naar de relatie tussen Hoewel bovenstaand onderzoek een positieve relatie heeft emotionele kinderverwaarlozing en depressie. aangetoond tussen emotionele kindermishandeling en depressie, bestond de onderzoekspopulatie enkel uit vrouDe Relatie tussen Emotionele Kindermishandeling en wen. Onderzoek toont echter aan dat geslacht zeer relevant Depressie is in de ontwikkeling van een depressie. Vrouwen beschikZoals eerder genoemd werd jarenlang voornamelijk aanken over een groter risico dan mannen. Er is sprake van dacht besteed aan het topje van de ijsberg. Men focuste op een 2:1 ratio (Butcher, Mineka, & Hooley, 1971). Daarom dat wat zichtbaar was bij mishandeling: een blauw oog of is het belangrijk om in vervolgonderzoek ook mannen te vele opmerkelijke huisartsbezoekjes. Beetje bij beetje werd betrekken in de studie, waardoor de resultaten beter gegegetracht de gevolgen van ‘het onzichtbare kwaad’ te belichneraliseerd kunnen worden en er een specifiekere uitspraak ten. En met succes: onderzoekers toonden onder andere gedaan kan worden over de relatie tussen emotionele kinderde positieve relatie aan tussen emotionele mishandeling en mishandeling en depressie. zowel angst als posttraumatische stress (Spertus, Yehuda, Wong, Halligan, & Seremetis, 2003). Langzaam maar zeker Teicher, Samson, Polcari, en McGreenery (2006) onderwerd men zich bewust van hetgeen zich al die jaren onder bij mensen met een verleden van emotionele mishandeling, hetgeen een positieve relatie indiceert, maar niet bij mensen met een verleden van emotionele verwaarlozing, hetgeen het gebrek aan een relatie aangeeft.

Spiegeloog

22 Oktober 2016

Hamilton et al. (2013) onderzochten de relatie tussen emotionele kindermishandeling depressie op de lange termijn. De onderzoekspopulatie bestond uit 225 scholieren van 12 of 13 jaar oud. Deze longitudinale studie had drie meetmomenten met telkens een tussenperiode van negen maanden. De mate van emotionele mishandeling werd gemeten tijdens het tweede testmoment aan de hand van The Childhood Trauma Questionnaire (CTQ), waarbij een hoge score duidde op een hoge mate van emotionele mishandeling. Hierin konden deelnemers aangeven of ze een vorm van emotionele mishandeling hadden ervaren sinds het eerste testmoment. De antwoordmogelijkheden waren gebaseerd op een vijfpunts Likertschaal variërend van ‘nooit waar’ tot ‘heel vaak waar’.

De mate van depressie werd gemeten tijdens het eerste en het derde testmoment. Hiertoe werd de deelnemers gevraagd The Children’s Depression Inventory (CDI) in te vullen.

Een hoge score op deze test komt overeen met een ernstige depressie. Uit de resultaten bleek dat deelnemers die hoog scoorden op de CTQ, hoger scoorden op de CDI vergeleken met deelnemers die laag scoorden op deze test. Hieruit kan geconcludeerd worden dat er een positieve relatie bestaat tussen emotionele kindermishandeling en depressie.

Nu het bestaan van een positieve relatie tussen emotionele kindermishandeling en depressie is aangetoond, rijst de vraag of deze enkel gevonden wordt bij een meer directe vorm van psychische mishandeling. Slachtoffers van emotionele verwaarlozing zijn zich mogelijk minder gemakkelijk bewust van het plaatsvinden ervan aangezien de depressieve denkpatronen niet zomaar worden overgebracht. Het kind moet zelf de link leggen die de verbinding maakt naar depressieontwikkeling. In de volgende paragraaf wordt onderzocht of deze link ook daadwerkelijk tot stand komt.

Daar staat daarom de vraag centraal wat de relatie is tussen emotionele kinderverwaarlozing en depressie.

De Relatie tussen Emotionele Kinderverwaarlozing en Depressie Volgens de cognitieve benadering van Rose en Abramson over psychische kindermishandeling zal emotionele verwaarlozing niet direct bijdragen aan de ontwikkeling van een cognitieve kwetsbaarheid voor depressie. Anders dan bij emotionele mishandeling – die volgens de theorie hier dus wel een rol in speelt – worden de depressieve denkpatronen niet direct aan het slachtoffer overgebracht. Het kind moet als het ware zelf nog een mentale stap zetten in de richting van depressieontwikkeling. Het kan niet simpelweg – zoals bij emotionele mishandeling – de verbale aanvallen internaliseren. Het gebrek aan ouderlijke (emotionele) aandacht en ondersteuning veroorzaakt dus niet direct de cognitieve fragiliteit voor deze stoornis. Zoals al eerder genoemd, kan op basis van deze benadering de volgende hypothese opgesteld worden: er bestaat geen verband tussen emotionele verwaarlozing en depressie. In deze paragraaf staat daarom de vraag centraal wat de relatie is tussen het emotionele kinderverwaarlozing en depressie.

Spinhoven et al. (2010) onderzochten de relatie tussen emotionele kinderverwaarlozing en depressie. De onderzoekspopulatie bestond uit 2385 mannen en vrouwen tussen de 18 en 65 jaar oud. In de studie werden twee groepen met elkaar vergeleken. De baseline data werden verkregen uit de Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA). De eerste groep bestond uit 1887 deelnemers met een depressieve stoornis. De tweede groep bestond uit 498 deelnemers zonder een dergelijke diagnose. De mate van emotionele verwaarlozing voor het zeventiende levensjaar werd gemeten aan de hand van een semigestructureerd jeugdtrauma-

Spiegeloog

Hoewel bovenstaand onderzoek een positieve relatie heeft aangetoond tussen emotionele kindermishandeling en depressie, werd er gebruikgemaakt van een niet-longitudinaal design. Een longitudinale studie zou echter de mogelijkheid bieden het optreden van stressoren en symptomen op verschillende momenten vast te stellen, hetgeen meer duidelijkheid zal verschaffen over hoe ver het effect daadwerkelijk reikt. Daarom is het belangrijk om vervolgonderzoek te baseren op een longitudinaal design wat zal zorgen voor meer helderheid over de daadwerkelijke relatie tussen emotionele kindermishandeling en depressie.

Op basis van bovengenoemde onderzoeken kan geconcludeerd worden dat er een positieve relatie bestaat tussen emotionele kindermishandeling en depressie. Verder bleek dat dit verband onafhankelijk is van geslacht en zowel op korte als op lange termijn geldt. Hiermee is de hypothese dat er een positief verband bestaat tussen emotionele mishandeling en depressie bevestigd. Uit alle onderzoeken blijkt dat kinderen met een verleden van emotionele mishandeling over meer depressieve symptomen beschikken dan kinderen zonder een dergelijk verleden.

23 Oktober 2016

zochten de relatie tussen emotionele kindermishandeling en depressie. De onderzoekspopulatie bestond uit 554 mannen en vrouwen tussen de 18 en 22 jaar oud. Hen werd gevraagd twee vragenlijsten in te vullen. De mate van emotionele mishandeling werd gemeten aan de hand van The Verbal Agression Questionnaire (VAQ), waarbij een hoge score duidde op een hoge mate van emotionele mishandeling. Deze bevat vijftien items die de sleutelcomponenten van verbale agressie omvatten: schelden, schreeuwen, vloeken, beledigen, bedreigen, vernederen, bekritiseren, kleineren, et cetera.

Een hoge score op deze vragenlijst wijst op een hoge mate van emotionele mishandeling. De mate van depressie werd gemeten op basis van de score van de deelnemers op Kellner’s Symptom Questionnaire (KSQ). Een hoge score op deze test komt overeen met een ernstige depressie. Uit de resultaten bleek dat deelnemers die hoog scoorden op de VAQ, hoger scoorden op de KSQ vergeleken met deelnemers die laag scoorden op deze test. Hieruit kan geconcludeerd worden dat er een positieve relatie bestaat tussen emotionele kindermishandeling en depressie.

Spiegeloog

24 Oktober 2016

Uit de resultaten bleek dat deelnemers met een hoge score interview, waarbij een hoge score duidde op een hoge mate op de CTI, hoger scoorden op de CIDI vergeleken met deelvan emotionele verwaarlozing. De antwoordmogelijkheden nemers die laag scoorden op deze test. Hieruit kan geconwaren gebaseerd op een zespunts Likertschaal waarbij deelnecludeerd worden dat er een positieve relatie bestaat tussen mers konden kiezen tussen ‘nooit’, ‘eenmaal’, ‘soms’, ‘regelemotionele kinderverwaarlozing en depressie. matig’, ‘vaak’ of ‘heel vaak’. De mate van depressie was dus reeds gemeten op basis van de score van de deelnemers op Hoewel bovenstaand onderzoek een positieve relatie heeft de Composite International Diagnostic Interview (CIDI). Een hoge aangetoond tussen emotionele kinderverwaarlozing en score op deze test komt overeen met een ernstige depressie. depressie, betrof de Uit de resultaten bleek periode tussen de testdat deelnemers met momenten slechts twee een hoge score op het jaar. Dit is een relatief jeugdtrauma-interview, - Men focust op een blauw oog of korte periode gezien de hoger scoorden op de vele opmerkelijke huisartsbezoekjes verstreken tijd tussen CIDI vergeleken met de blootstellig aan het deelnemers die hier laag trauma en de baseline op scoorden. Hieruit kan metingen van volwassen geconcludeerd worden deelnemers. Met andere woorden: de tijd tussen trauma en dat er een positieve relatie bestaat tussen emotionele kinderbaseline is niet in verhouding met de tijd tussen baseline en verwaarlozing en depressie. tweede meting. Dit maakt dat verscheidene factoren die – los van het trauma – mogelijk een rol hebben gespeeld in de Hoewel bovenstaand onderzoek een positieve relatie heeft ontwikkeling van depressie niet konden worden meegenoaangetoond tussen emotionele kinderverwaarlozing en men in het huidige design. Daarom is het belangrijk om in depressie, werd er gebruikgemaakt van een retrospectief vervolgonderzoek gebruik te maken van een longitudinaal design. Het is echter niet ondenkbaar dat onderzoek met een onderzoeksdesign met een langere tijdspanne. Hierdoor zal prospectief design een ander beeld laat zien. Humeur en herer meer duidelijkheid ontstaat wat betreft de relatie tussen inneringen zijn namelijk sterk onderling verbonden (Snyder emotionele kinderverwaarlozing en depressie. & White, 1982). Enerzijds herinneren mensen die zich in een depressieve episode bevinden zich meer negatieve ervarinWidom, DuMont, en Czaja (2007) onderzochten de relatie gen. Anderzijds ontwikkelen mensen met een verleden van tussen emotionele kinderverwaarlozing en depressie. De mishandeling een disfunctionele kijk op de wereld hetgeen onderzoekspopulatie bestond uit 1061 mannen en vrouwen. bijdraagt aan een nadruk op negatieve ervaringen. Dat zou Deze longitudinale studie had twee meetmomenten met betekenen dat een prospectief design – in vergelijking met een gemiddelde tussenperiode van 22.3 jaar. Twee groepen een retrospectief design – een relatief sterker of zwakker werden met elkaar vergeleken. De indeling werd bepaald aan verband kan aantonen. Daarom is het belangrijk om in verde hand van de ervaring van emotionele kinderverwaarlovolgonderzoek gebruik te maken van dit onderzoeksdesign. zing van de deelnemers. De eerste groep bestond uit 541 Hierdoor ontstaat er meer duidelijkheid wat betreft de relatie deelnemers met een dergelijke geschiedenis. De tweede tussen emotionele kinderverwaarlozing en depressie. groep bestond uit 520 deelnemers zonder een dergelijk verleden. De mate van depressie werd gemeten aan de hand van Hovens et al. (2015) onderzochten de relatie tussen emotiode score van de deelnemers op The National Institute of Mental nele kinderverwaarlozing en depressie. De onderzoekspopuHealth Diagnostic Interview Schedule (DIS), een sterk gestructulatie bestond uit 1167 mannen en vrouwen tussen de 18 en reerd interview. Een hogere score op deze vragenlijst komt 65 jaar oud zonder DMS-IV depressieve stoornis. De baseovereen met een ernstige depressie. Uit de resultaten bleek line data werd verkregen uit de Netherlands Study of Depression dat deelnemers uit de eerste groep hoger scoorden op de and Anxiety (NESDA). Deze longitudinale studie had twee DIS vergeleken met deelnemers uit de tweede groep. Hiermeetmomenten met een tussenperiode van twee jaar. De uit kan geconcludeerd worden dat er een positieve relatie mate van emotionele verwaarlozing voor het zeventiende bestaat tussen emotionele kinderverwaarlozing en depressie. levensjaar werd gemeten tijdens het eerste testmoment aan de hand van het Childhood Trauma Interview (CTI), waarbij een Op basis van bovengenoemde onderzoeken kan geconcluhoge score duidde op een hoge mate van emotionele verdeerd worden dat er een positieve relatie bestaat tussen emowaarlozing. De antwoordmogelijkheden waren gebaseerd op tionele kinderverwaarlozing en depressie. Verder bleek dat een vijfpunts Likertschaal waarbij deelnemers konden kiezen dit verband constant bleef over verschillende designs. Het tussen ‘eenmaal’, ‘soms’, ‘regelmatig’, ‘vaak’ of ‘heel vaak’. werd zowel gevonden bij een retrospectief als een prospecDe mate van depressie werd gemeten tijdens het tweede tief design als ook bij een longitudinale en niet-longitudinale testmoment op basis van de score van de deelnemers op studie. Hiermee kan de hypothese dat er geen sprake is van de Composite International Diagnostic Interview (CIDI). Een hoge een verband tussen emotionele verwaarlozing en depressie score op deze test komt overeen met een ernstige depressie.

Het bovenstaande laat echter een aantal vragen onbeantwoord. Dit geeft aanleiding tot enkele discussiepunten.

Een eerste aandachtspunt is de gelimiteerde variatie in meetmethoden. Alle uitgebreid toegelichte studies die de relatie tussen emotionele kindermishandeling en depressie onderzochten maken enkel gebruik van zelfrapportagevragenlijsten. Andere meetmethoden zoals (on)gestructureerde interviews worden volledig buiten beschouwing gelaten.

Deze verschaffen echter meer diepgang en kwalitatief sterke informatie. Bij een vragenlijst is er te veel ruimte voor eigen interpretatie van de vragen. Mensen zullen over het algemeen verschillende kaders hanteren wat betreft psychische kindermishandeling. Zeker bij emotionele verwaarlozing zullen mensen minder gemakkelijk inzien dat zij hier slachtoffer van zijn geweest. Dit ligt namelijk mogelijk niet enkel voor een buitenstaander onder het oppervlak, maar ook voor het slachtoffer zelf. Vervolgonderzoek zou daarom meer variatie in meetmethoden moeten bieden. Als gevolg hiervan zou meer objectieve informatie verzameld kunnen worden waardoor de relatie tussen psychische kindermishandeling en depressie beter wordt belicht.

Een derde punt van discussie heeft betrekking op de correlationele aard van de studies in dit literatuuroverzicht. Aangezien experimenteel onderzoek niet ethisch verantwoord is, kunnen er geen causale verbanden vastgesteld worden.

Als gevolg hiervan bestaan er onvoorziene derde variabelen die de relatie kunnen beïnvloeden. Zoals eerder genoemd ontwikkelen slachtoffers van psychische kindermishandeling een disfunctioneel cognitief schema wat betreft relaties met anderen (Calvete, 2014). Dit leidt mogelijk tot eenzaamheid, hetgeen weer depressie tot gevolg kan hebben. Vervolgonderzoek zal rekening moeten houden met deze confounding variables door ze te betrekken in de studie. Op deze manier kan een completer beeld verkregen worden wat betreft de relatie tussen psychische kindermishandeling en depressie.

De in de inleiding aangehaalde ijsbergmetafoor is gebaseerd op een uitspraak van de psychiater Sigmund Freud en luidt: ‘The mind is like an iceberg, it floats with one-seventh of its bulk above water.’ Wellicht doet ditzelfde fenomeen zich voor bij de patiënt die hulp zoekt voor een depressie en zich daarbij slechts ten dele bewust is van de oorzaak hiervan. Dit literatuuroverzicht toont aan dat niet enkel rekening gehouden dient te worden met het topje van de ijsberg, maar dat ook hetgeen onder het oppervlak verborgen ligt aandacht verdient. << De literatuurlijst is beschikbaar bij de redactie.

Spiegeloog

Conclusies en Discussie Uit dit literatuuroverzicht blijkt het bestaan van een positieve relatie tussen psychische kindermishandeling en depressie. Allereerst is aangetoond dat er sprake is van een positieve correlatie tussen emotionele kindermishandeling en depressie. Zo bleek dat ongeacht sekse en zowel bij een niet-longitudinaal design als bij een longitudinaal design mensen met een verleden van emotionele mishandeling over een hogere mate van depressie beschikten dan mensen zonder een dergelijk verleden. Vervolgens is een positieve relatie aangetoond tussen emotionele kinderverwaarlozing en depressie. Ook dit verband was onafhankelijk van het type design: het werd zowel gevonden bij een prospectief als een retrospectief, als ook bij een longitudinaal en nietlongitudinaal design. Dit laatste gaat tegen de in de inleiding genoemde theorie van Rose en Abramson in, die stelt dat enkel emotionele mishandeling een bijdrage levert aan depressieontwikkeling. Een mogelijke verklaring hiervoor volgt uit onderzoek van Kuo, Goldin, Werner, Heimberg, en Gross (2011) die het bestaan uitwijst van een positieve relatie tussen emotionele kinderverwaarlozing en social anxiety. Slachtoffers ontwikkelen een disfunctioneel cognitief schema (Calvete, 2014): ‘Ik moet me alleen redden, aangezien anderen geen oog hebben voor mijn behoeftes.’ Mogelijk ontstaat zo een selffulfilling prophecy, waarbij men geen aandacht verwacht te krijgen, zich hiernaar gaat gedragen en zodoende de omgeving afstoot. Als gevolg hiervan blijft het aantal sociale contacten beperkt, ontstaat sociaal isolement en ontstaan mogelijk depressieve klachten.

Een tweede discussiepunt dat in ogenschouw genomen zou moeten worden is de beperkte aandacht voor andere mogelijke ‘boosdoeners’ in het leven van een kind. Alle hierboven uitgebreid toegelichte studies focussen op psychische mishandeling door ouders. Psychische kindermishandeling kan echter ook door andere familieleden of door leeftijdsgenoten worden uitgevoerd. Eerder onderzoek toonde reeds de positieve relatie aan tussen psychische mishandeling door leeftijdsgenoten en onder andere social anxiety en eenzaamheid (Storch & Masia-Warner, 2004) en suïcidegedachten (Hinduja & Patchin, 2010). Dit, in combinatie met het gegeven dat depressie vaak samen voorkomt met deze drie klachten (Butcher, Mineka, & Hooley, 1971; Qualter, Brown, Munn, & Rotenberg, 2010; DSM-5, 2013), illustreert het belang hier in toekomstig onderzoek expliciet aandacht aan te besteden. Als gevolg hiervan zullen meer vlakken van psychische kindermishandeling beslagen worden, hetgeen de relatie hiervan met depressie verder zal verhelderen.

25 Oktober 2016

verworpen worden. Uit alle onderzoeken blijkt dat kinderen met een verleden van emotionele verwaarlozing over een ernstigere depressie beschikken dan kinderen zonder een dergelijk verleden.

Mededelingen Mededelingen voor nummer 378 kunnen tot 18 oktober 2016 worden ingeleverd, liefst via e-mail. De redactie behoudt zich het recht voor stukken in te korten. Nummer 378 komt begin november uit.

Dinsdag 11 oktober vanaf 19:30

€10,- voor studenten

Bloeiklas voor Twintigers #1 - Twintigers uitgekleed

Het is tijd voor de naakte waarheid! Voor welk ideaalbeeld of poppenkast kleed jij je aan? Wie wij zijn ligt niet vast, maar wordt continu beïnvloed door de samenleving waarin we leven, stelt psycholoog Paul Verhaeghe in zijn boek Identiteit. We brengen de leefwereld van twintigers in kaart en spiegelen dit met jouw leven. Wat vormt jou?

Dit is de eerste avond in een serie van vier bloeiklassen van De Kwekerij over bewust groeien. Als twintiger sta je in de bloei van je leven. We willen allemaal een boeiend leven en daar horen de juiste keuzes bij. Maar hoe doe je dat?

Wat biedt jou een vruchtbare voedingsbodem? We dagen je uit met praktische oefeningen, oude wijsheden, nieuwe inzichten, persoonlijke reflectie en prikkelende ideeën.

De vergeten kant van communicatie: non-verbale communicatie II

Bij presenteren denk je al snel aan een podium, PowerPoint presentaties en sollicitatiegesprekken, maar het gros van de presentaties vindt juist buiten zulke situaties plaats. Bij deze lezing/workshop door Mercurius (studievereniging communicatiewetenschap) vertelt Natalie Mieras van Nobbe-Mieras trainingen over bewuste zelfpresentatie, hoe mensen elkaar waarnemen... én aan welke knoppen je kunt draaien om je uitstraling te optimaliseren.

Heb je deel I gemist? Geen probleem! Natalie geeft eerst een korte wrap up alvorens ze dieper op de materie ingaat.

SPUI25 is een academisch-cultureel centrum aan het Spui in Amsterdam. Het is een levendig podium dat een verbinding vormt tussen de Universiteit van Amsterdam en de wereld van de culturele praktijk in de breedste zin. De volledige agenda staat op www.spui25.nl (vooraf aanmelden)

Dinsdag 11 oktober vanaf 17:00

CREA is het cultureel studentencentrum van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam. CREA organiseert onder andere cursussen, workshops, voorstellingen en lezingen.

Adres: Nieuwe Achtergracht 170 1018 WV Amsterdam Inlichtingen: 020 5251400. Website: www.crea.uva.nl

Gratis toegang

Wat is er over van de vrijheid van religie?

Weigerambtenaren, ritueel slachten, de vaccinatieplicht – ze roepen allemaal een conflict op tussen de vrijheid van religie en andere belangrijke waarden. Christelijke politici constateren steeds vaker dat de vrijheid van religie het onderspit delft. Heeft het Christendom nog steeds een geprivilegieerde positie in Nederland? En hoe wenselijk is dit eigenlijk? Met: SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij, directeur van het Humanistisch Verbond Christa Compas en hoogleraar rechtsfilosoof Roland Pierik.

Spiegeloog

De Rode Hoed is een cultureel centrum waar debatten, lezingen, concerten, congressen en workshops plaatsvinden, gevestigd in een historische schuilkerk.

Adres: Keizersgracht 102 1015 CV Amsterdam Inlichtingen: 020 6385606. Website: www. rodehoed.nl

Gratis toegang voor studenten

27 Oktober 2016

Maandag 3 oktober vanaf 18:00

De Balie is een platform voor een breed en vrijzinnig publiek.

In de Grote Zaal, Kleine Zaal en in de Salon vinden vrijwel dagelijks debatten, seminars, theater- en filmvoorstellingen plaats, gericht op culturele, kunstzinnige, maatschappelijke en politieke kwesties.

Adres: Kleine Gartmanplantsoen 10 1017 RR Amsterdam Inlichtingen: 020 5535151. Website: www.debalie.nl Dinsdag 25 oktober vanaf 20:00

Spiegeloog

28

€5,- voor studenten

Werken anno nu: flexibel of onzeker?

Economie en arbeidsmarkt zijn altijd in beweging.

Mondialisering, flexibilisering en digitalisering veranderen de wereld van werk, van Nederland tot Nepal. Werken is niet meer gebonden aan een locatie, een tijd of een persoon. Zelf bepalen wat je doet, wanneer je werkt en contact hebt met de hele wereld klinkt vele als muziek in de oren. Maar voor veel werkende mensen betekent het toenemende ongelijkheid en bestaansonzekerheid en steeds minder bescherming. Productieketens worden complexer: bedrijven besteden werk uit aan toeleveranciers; productie kan op korte termijn naar andere locaties worden verplaatst en mensen zijn in toenemende mate inwisselbaar of overbodig.

Het SPS-NIP is het studentenorgaan van het Nederlands Instituut van Psychologen en organiseert voor de student interessante activiteiten.

Adres: Weesperplein 4 1018 XA Amsterdam, kamer 1.01 Website: www.psynip.nl Vrijdag 18 november van 10:00 tot 18:00 (inclusief lunch en borrel) vanaf €10,Nationaal Psychologie Congres

Jouw toekomst komt steeds dichterbij, waar sta jij?

Op 18 november 2016 is het jaarlijkse Nationaal Psychologie Congres. Dit is hét congres waarbij je je kunt verdiepen in de mogelijkheden die er zijn na je studie. Volg lezingen en workshops, laat je inspireren door psychologen uit diverse werkvelden. Voor antwoorden op al je vragen kun je terecht op de informatiemarkt, waar de beroepscoaches tips zullen geven over solliciteren, vervolgopleidingen, en je persoonlijk kunnen adviseren over jouw toekomst. Aan het einde van deze dag ga jij voorbereid jouw toekomst tegemoet!

Ben je nieuwsgierig naar de verschillende mogelijkheden na je studie psychologie? Koop dan snel je kaartje, en profiteer nog tot 17 oktober van onze speciale vroegboekkorting!

Oktober 2016

Locatie: Cursus- en Vergadercentrum Domstad (Koningsbergerstraat 9, 3531 AJ Utrecht) Vroegboekkorting (t/m 16 oktober): Student en lid SPS-NIP: €10 Student en geen lid: €16,50 Niet-student: €20

SPIEGELOOG is op zoek naar nieuwe redactieleden!

Ben je psychologiestudent en zou je wel eens op een andere manier tegen de psychologie en de faculteit aan willen kijken?

Dan ben je in de Spiegeloog-redactie op de juiste plek!

Als redacteur van Spiegeloog houd je je onder andere bezig met het schrijven van artikelen, het houden van interviews en het redigeren van door collega's geschreven stukken. Ervaring is geen vereiste, enthousiasme en nieuwsgierigheid zijn belangrijker. Ben je geïnteresseerd of wil je meer informatie? Mail ons op: spiegeloog-fmg@uva.nl

Laat (vanaf 17 oktober): Student en lid SPS-NIP: €12 Student en geen lid: €18,50 Niet-student: €25 Voor meer informatie zie: www.facebook.com/nationaalpsychologiecongres www.psychologiecongres.nl

Oktober 2016

29

Spiegeloog

De Wandelgang Tekst & Foto’s: April te Spenke

Elk gezin kent wel gebruiken die binnen die familie normaal worden gevonden, maar die misschien helemaal niet voorkomen in andere gezinnen en families. Spiegeloog was benieuwd naar dergelijke familietradities en vroeg daarom aan voorbijkomende studenten: ‘Komen er tradities in jouw familie voor en zo ja, waar bestaan die tradities dan uit?’

Spiegeloog

Surya: ‘Ik denk dat een vaste terugkerende traditie in mijn familie het jaarlijkse uitje naar Duitsland is. De familie van mijn moeder woont in Duitsland op een hele grote woonboerderij en deze is heel wat jaren terug verbouwd tot een hele fijne leefruimte. Rond oudjaar gaan we altijd daarheen om met zijn allen oliebollen te bakken voor het nieuwe jaar. We eten ze dan ook op natuurlijk!’

30 Oktober 2016

Jekatrina: ‘In Russia, where I’m from, we have this tradition on New Years Eve where we cook dinner for the whole family and have dinner together. It’s just a long table with a lot of food and drinks. Other activities of the evening and night involve lots of chatting, playing games, playing music and watching the central television channel. Then at 12 o’clock we watch the president’s speech and party the whole night.’

Gioia: ‘Ieder jaar ga ik met het gezin naar Italië toe. In het noorden in La Liguria woont de hele familie van mijn vader. We verblijven daar dan een kleine maand en doen samen met de familie allerlei soorten activiteiten zoals wandelingen, zomerfeesten en diners. En ja, de diners zijn inderdaad zo stereotype zoals in de films. Van trossen druiven en rode wijn tot aan lieve oude omaatjes en pasta, alles en iedereen is aanwezig.’

Tim: ‘When I still lived in Germany, Hamburg to be exact, I used to come together with my whole family on the weekends. It was tradition to watch football games together. I remember there was a lot of yelling and sometimes cursing involved. Also at noon we enjoyed football with some cake and coffee, and around afternoon we replaced coffee for beer. You have to understand that in Germany everything has to be related to beer!’

Milou: ‘De tradities met de hele familie zijn een beetje opgehouden sinds mijn zevende, omdat mijn ouders toen zijn gescheiden.

Wat ik me wel herinner is dat we altijd met Sinterklaas op 5 december stamppot aten die mijn moeder klaarmaakte. Hoewel mijn ouders gescheiden zijn, is de stamppot toch binnen de familie van mijn moeders kant een traditie gebleven. Heerlijk!’

Sarah: ‘Een traditie bij ons is dat elke zomervakantie de familie van mijn halfzusje naar Nederland komt en dat we dan samen allerlei leuke activiteiten doen, vooral veel uitjes die met kunst te maken hebben zoals het bezoeken van tentoonstellingen of musea. Mijn familie is heel erg kunstzinnig ingesteld, dat is dus echt twee weken lang cultuur snuiven.’

Spiegeloog

Nick: ‘Vroeger, toen mijn oma nog in ons midden was, vierden we haar verjaardag met een jaarlijks diner. We gingen dan met de hele familie uit eten in een restaurant van haar keuze. Alleen de laatste jaren toen zij wat minder werd hebben we vaak zelf het restaurant moeten kiezen en haar geholpen met eten.’

Tom: ‘Op kerstavond eet ik altijd samen met mijn vader, moeder en broertje thuis. Het is dan niet zo dat we de kerstboom optuigen en cadeautjes uitpakken, maar we hebben wel een vast menu dat jaarlijks terugkeert. Dit viergangendiner bestaat uit een saucijsje, een pasteitje met kipragout, rosbief en vanille parfait. Allemaal bereid door mijn moeder, met een beetje hulp van ons natuurlijk.’

Jes: ‘Met Kerst en Pasen gaan we met het hele gezin naar de kerk en dan luisteren we naar de verhalen en het kerkkoor. We doen dat vooral voor mijn oma, want niemand in ons gezin of familie is verder nog gelovig. Ik denk dat we het ieder jaar blijven doen, omdat we anders een schuldgevoel zouden krijgen tegenover mijn oma.’

Oktober 2016

Renée: ‘We hebben een verplichte traditie van eerste kerstdag waar we met de hele familie gaan eten. Het is dan wel de bedoeling dat iedereen erbij is en je moet een goede reden hebben om niet te kunnen komen. Verder gaan we ook altijd op 5 januari met de hele familie wandelen door de bossen en bijvoorbeeld pannenkoeken eten. We zijn dan wel al gauw met vijftig mensen, dat garandeert dikke pret!’

31

Bacchus Koester de Tradities

S

tel je eens voor: je zit in het midden van een volledig volgens etiquette gedekte tafel van zes meter lang, alle stoelen zijn bezet door jouw beste vrienden en voor je ligt het menu van een vijfgangendiner waar je straks aan mag beginnen. Door de kamer klinken gesprekken over vroeger en nu, wijn wordt geschonken en de aanwezigen hebben allen een speech voorbereid met jou in de hoofdrol.

Het klinkt te mooi om waar te zijn, maar dat was het dus niet. Ik heb het hierboven over mijn 21-diner. Dit diner, wat gegeven kan worden als men 21 wordt, is heel erg gebruikelijk in de Verenigde Staten en sinds kort overgewaaid naar andere landen, waaronder Nederland, en is vooral in trek onder studentenverenigingen. Sinds vorig jaar is het in mijn vriendengroep ook een traditie geworden om een diner te geven en aangezien de groep uit meer dan twintig mensen bestaat, wij allemaal rond de leeftijd van onafhankelijkheid cirkelen en in het Van Dale-woordenboek staat dat traditie een gewoonte is van een grote groep mensen, kan je zeggen dat in mijn vriendengroep het geven van een 21-diner een kortetermijntraditie is.

Veel mensen lijken niet stil te staan bij de hoeveelheid tradities die zij hebben en welke rol deze tradities spelen in hun leven. Dit is zonde, want tradities zijn juist heel erg belangrijk en wel omdat ze speciale momenten creĂŤren tussen de betrokkenen en hierdoor mensen dichter bij elkaar brengen. Of het nu het wekelijks kijken van een televisieprogramma is of het jaarlijks klaarmaken van een diner op een specifieke dag in het jaar, het zijn allebei tradities.

Niet alleen roept het samenzijn positieve momenten op, het versterkt ook de band en het gevoel van ergens bij horen. Ik denk dan ook dat je een traditie

zou kunnen zien als een podium waar de noodzaak om erbij te horen zich vrij kan bewegen. The need to belong is een belangrijke menselijke emotionele behoefte. Vroeg met tradities beginnen en waarde eraan hechten lijkt een slimme zet te zijn om in deze emotionele behoefte te voorzien. Vooral voor kinderen lijkt het goed om van jongs af aan bepaalde tradities mee te krijgen, omdat het een fundament voor de ontwikkeling geeft en een basis legt om op terug te vallen. Ook het doorzetten van de tradities en de positieve associatie hiermee wekt positieve gedachtes op die van onschatbare waarde kunnen zijn.

Mijn 21-diner komt zeker op mijn eigen lijst van tradities met onschatbare waarde. Ik heb door het geven en bijwonen van alle 21-diners in het afgelopen jaar het gevoel gekregen dat mijn vriendengroep steeds meer naar elkaar is toegegroeid. De Amerikaanse gewoonte die wij ons nu eigen hebben gemaakt heeft ons zeker dichter bij elkaar gebracht.

Dit zou natuurlijk kunnen komen doordat wij nu voorzien zijn in onze need to belong, doordat we veel positieve associaties met elkaar hebben gekregen of gewoon door de alcohol. Wie zal het zeggen?

Ik denk dat het gezond is voor een mens om vaker stil te staan bij zijn tradities met familie, vrienden, kennissen of clubs en na te denken welke achterliggende waarde daaraan vastzit. Wie weet haal je eigenlijk meer positieve gedachtes en kracht uit een traditie dan je voor ogen had. Ik ben in ieder geval blij dat ik heb stilgestaan bij deze traditie, hem heb gekoesterd zolang hij duurde en een moment heb kunnen creĂŤren met mijn vrienden waar we met een brede glimlach op terug kunnen kijken.

April te Spenke