Perfectie

Spiegeloog Tijdschrift voor de Afdeling Psychologie

e i t c e f r e P

December 2016 - Jaargang 44 - Nummer 379

44e Jaargang nr. 379, December 2016 ISSN 0166-1930 Spiegeloog is een blad voor de Afdeling Psychologie, Universiteit van Amsterdam w: spiegeloog.tumblr.com

REC-G Kamer -1.10 Nieuwe Achtergracht 129B 1018 WT Amsterdam t: 020 - 525 67 58 Postbus 15934 1001 NK Amsterdam e: spiegeloog-fmg@uva.nl

Hoofd-/Eindredactie Emma Laura Schouten & Vincent Siderius.

Pijnlijke Patronen

G

aan er allerlei alarmbellen rinkelen bij het zien van de coverfoto? De net-niet-perfectie dringt door tot in het diepste van je wezen. Ons deed het ook een beetje pijn om deze compositie te creëren. Schijnbaar zit er in ons allen een kleine OCD’er verstopt. Een leuke bijkomstigheid van het creëren van de voorkant is dat we een overvloed aan Skittles hadden tijdens de laatste vergadering. Hierdoor kon empirisch getest worden of de verschillende kleuren ook verschillende smaken hadden.

Emma bewees, na een dubbelblinde casestudy, dat dit daadwerkelijk zo was.

In tijden is de redactie van Spiegeloog niet zo groot geweest.

Nieuwe aanwinsten zijn Rosie, Jelmer, Alissa, en Leonie. Rosie bleef dicht bij de cover en schreef een artikel over obsessieve compulsieve stoornis, Jelmer wierp in zijn eerste artikel een kritische blik op politieke partijen, Alissa ging in op de queeste naar de psychologie als de perfecte wetenschap, en Leonie nam het fenomeen zelfhulpboeken onder de loep.

Na vergadering na vergadering gevuld te hebben met zeuren, mekkeren, en doordrammen, is het sportpsychologie-student Vincent eindelijk gelukt om een artikel te mogen schrijven over de belangrijkste bijzaak van het leven: sport. Oud-hoofdredacteur Bart maakt een tijdelijke comeback en fleurt het nummer op met olijke weetjes, en ook Jihane, eveneens deel van het Spiegeloog-meubilair, leverde een bijdrage in de vorm van de Bacchus.

Dit nummer zou wel eens het dikste nummer van het jaar kunnen zijn. Zeker weten doen we dat natuurlijk niet, aangezien we nauwelijks op de helft van het studiejaar zitten. Wie weet dat in 2017 nieuwe records qua aantal pagina’s gehaald worden: dat zou een perfect jaar betekenen.

Emma Laura en Vincent

Redactie Wolter de Boer, Jihane Chaara, Isaura Cooke, Jelmer Hoogland, Alissa Kerklingh, Bart Lichtenveldt, Leonie Poelstra, Maaike Posthuma, April te Spenke, Rosie Zengh.

Aan dit nummer werkten mee Denny Borsboom, Gosia Gocklowska, Peter Starreveld, Bruno Verschuere.

Cover Emma Laura Schouten.

Fotografie Jihane Chaara, Emma Laura Schouten, Vincent Siderius, April te Spenke, Rosie Zheng.

Illustraties Sven Eichholtz (sveneichholtz@hotmail.com), Chitra Mohanlal, Maaike Posthuma.

Opmaak en vormgeving Emma Laura Schouten & Vincent Siderius.

Drukkerij Drukkerij de Raddraaier Van Ostadestraat 233 b 1073 TN Amsterdam 020 - 673 05 78 Reacties, commentaren en ingezonden brieven zijn van harte welkom. Voor lange artikelen die ter publicatie worden aangeboden, is het verstandig eerst contact op te nemen met de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te wijzigen. Spiegeloog verschijnt zeven keer per jaar. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

Inhoud

19

5 Smartdrugs en studie

32

De Perfectie Psychologie

Bacchus

En waarom die nooit zal bestaan

Alleen-zijn voor dummies

Redactie 4 De Wie zijn wij?

Rondvraag 15 De Verschuere aan Goclowska

Perfecte Politiek?

24 De Partijen en hun ideologie

Rasa 8 Tabula De Wereld van De Wachter

Imperfectie 16 Perfecte Fouten maken in de sport

je dat...?

26 Wist Perfecte weetjes

Maken pillen ons slimmer?

Móet Perfect Op Kamers 9 Het 18 Obsessieve compulsieve stoorPeter Starreveld nis

VSPA 27 Agenda van december

Toren 12 Ivoren Te waar om mooi te zijn

Voorstellen...

28 Mededelingen 21 Even Basiscursus CGT in Portugal Activiteiten voor studenten

Zelfhulpboek 13 Het Moderne bijbels

Prutsen De Wandelgang 30 22 Perfect Een pleidooi voor meer fouten ‘Welk gebrek in jouw leven zou je willen verbeteren?’

Like ons op Facebook

Lees ons op tumblr

Universiteit van Amsterdam

De Redactie Wolter de Boer 22 jaar Bachelor, Propedeuse

Spiegeloog

4

Jihane Chaara 25 jaar Master, Klinische Neuropsychologie

Isaura Cooke 20 jaar Bachelor, Tweede Jaar

Jelmer Hoogland 19 jaar Bachelor, Propedeuse

Alissa Kerklingh 22 jaar Bachelor, Methodenleer

Bart Lichtenveldt 23 jaar BSc, Klinische Neuropsychologie

December 2016

Leonie Poelstra 27 jaar Researchmaster, Methods & Statistics

Emma Laura Schouten 22 jaar Master, Neerlandistiek: Redacteur/editor

April te Spenke 22 jaar Bachelor, Sociale Psychologie

Maaike Posthuma 25 jaar BSc, Klinische Psychologie

Vincent Siderius 25 jaar Master, Sport- & Prestatiepsychologie en Arbeids- & Organisatiepsychologie

Rosie Zheng 19 jaar Bachelor, Propedeuse

Smartdrugs en Studie Maken pillen ons slimmer?

Het gebruik van medicijnen en supplementen die de concentratie en leerprestaties verbeteren neemt toe in het hoger onderwijs. Iedereen kent wel iemand die af en toe een chemische cognitieversterker gebruikt en iedereen kent wel iemand die een ander kent die handelt in die chemicaliën. Wat doet het gebruik van dit soort medicatie met de generatie studenten van nu?

bewijs aangevoerd voor een doorgedraafde prestatiemaate worden ook wel smartdrugs genoemd: middelen die schappij die studenten aanzet tot farmacologisch ingrijpen je helpen om een grotere intellectuele prestatie te leveom de best mogelijke studieresultaten te behalen. In Generaren. Waar in de Verenigde Staten Adderall the new big thing is, tion Adderall beschrijft journalist en schrijver Casey Schwartz zijn we hier in Nederland vooral bekend met Ritalin, Conhoe ze verslaafd raakte aan Adderall, nadat een vriendin haar certa, Modafinil of dexamfetamine: middelen die door artsen ‘een pilletje’ aanbood toen ze nog maar twaalf uur had om voorgeschreven worden aan patiënten met AD(H)D of nareen paper te schrijven (Schwartz, 2016). Die ene pil zou colepsie. Het lijkt erop dat er een toename is in het ‘ongeomslaan in excessief gebruik, totdat ze tien jaar later in oorloofd’ gebruik van dit soort middelen: gebruik zonder tranen op de bank belandde bij ‘een geniale psychiater die prescriptie van psychiater of huisarts. haar leven redde’.

Eerst even wat cijfers. In een grootschalige studie

Nog vele malen verontrustender is het stuk van die uitgevoerd werd onder 1503 studenten van verschillende The New York Times over Richard Fee (Schwarz, 2013), een Nederlandse universiteiten werd gevonden dat circa 2,7% populaire en succesvolle student die heel gemakkelijk presooit gebruik had gemaakt van medicatie om hun studierecripties voor Adderall wist te verkrijgen bij verschillende psysultaten te verbeteren, zonder dat ze daar een voorschrift chiaters. Wat begon als extra duwtje in de rug tijdens het voor hadden (Schelle et al., 2015). Een onderzoek dat door leren voor de toelatingstoetsen voor geneeskunde werd ook onderzoeksbureau No Ties in opdracht van de NOS werd bij hem een verslaving uitgevoerd gaf echter een die tot een opname in ander beeld. Op de vraag een psychiatrische kli‘Heb je illegale middelen niek leidde. Door de of medicijnen gebruikt - Wat begon als een duwtje in de rug slechte communicatie om je studieresultaten te werd een verslaving tussen hulpverleners en verbeteren?’ reageerde instanties wist hij na de 11% van de ondervraagopname weer nieuwe den met ‘ja’ (NOS op 3, recepten voor Adderall te 2015). Eenduidige cijfers versieren bij een psychiater. Tot ook deze arts uiteindelijk – over het ongeoorloofde gebruik van cognitiebevorderende maanden later – erachter kwam dat het foute boel was en middelen in Nederland lijken dus nog niet beschikbaar te een ander, minder stimulerend en minder verslavend medizijn, maar duidelijk is dat er de afgelopen jaren een stijging cijn aan Fee voorschreef. De heftige, abrupte ontwenningsheeft plaatsgevonden in het gebruik van deze middelen. Met verschijnselen en het ontbreken van deskundige begeleiding een verviervoudiging van het aantal ADHD-diagnoses in tijdens het stoppen met Adderall dreven Fee uiteindelijk de de afgelopen tien jaar (Gezondheidsraad, 2004) is het niet dood in: een paar weken later vonden zijn ouders het lichaam moeilijk voor te stellen dat medicatie veel eenvoudiger voorvan hun zoon in zijn appartement waar hij zelfmoord had handen is voor studenten met en zonder diagnose. gepleegd.

In de Verenigde Staten is de discussie rondom

Dit soort verhalen, hoe verontrustend ook, lijken Adderall-gebruik (Adderall lijkt in werking op Ritalin en incidenteel en ver verwijderd van de bibliotheken en colleConcerta, maar heeft een andere moleculaire samenstelling) gezalen waarin studenten zo nu en dan een pil slikken om springlevend. In ontluisterende stukken wordt anekdotisch

5 December 2016

Z

Spiegeloog

Tekst: Wolter de Boer

Spiegeloog

6 December 2016

bij methylfenidaat, de werkzame stof in Ritalin en Concerta, studiestof beter tot zich te kunnen nemen. Toch lijkt er een bijwerkingen als slapeloosheid, nervositeit, hoofdpijn, verdieper narratief ten grondslag te liggen aan de verslavingen minderde eetlust, misselijkheid en een droge mond bij meer van Schwartz en Fee, dat ook geldt voor studenten die hun dan tien procent van de gebruikers (Farmacotherapeutisch gebruik veel beter in de hand hebben en een verbetering van Kompas, 2016). De medicijnen hebben hiermee een stuk hun studieresultaten niet hoeven te bekopen met zo’n hoge serieuzere bijwerkingen dan middelen als cafeïne of andere prijs als Schwartz of Fee. noötropica.

Of het al dan niet juist is om gebruik te maken

Er is weinig bekend over de gevolgen van veelvulvan smartdrugs is wellicht geen relevant vraagstuk meer. Net dig gebruik van smartdrugs op lange termijn. Verslavingen zoals de vraag of het wenselijk is om op een batterij halve als bij Casey Schwartz en Richard Fee zijn sporadisch en literblikken energiedrank een nacht door te werken aan een dramatisch, maar effecten als agressie, stemmingswisselindeadline die je moet halen. Waar middelen worden uitgegen en depressie zijn wel al op grotere schaal gerapporteerd vonden die concentratie, sociale vaardigheden of prestaties (Lareb, 2016). Daarnaast kan er ook een psychische afhanverbeteren, zullen deze gebruikt worden en in een samenlekelijkheid ontstaan. ving waar behoefte is aan middelen die concentratie, sociale

Er zit een tegenstrijdigheid in het gebruik van vaardigheden of prestatie verbeteren zullen deze uitgevonsmartdrugs bij mensen die al beschikken over goed ontwikden worden. Zo ver niets nieuws onder de zon, getuigt ook kelde cognitieve vaardigheden. In hun geval werken smartonze massale inname van cafeïne en alcohol. drugs in essentie niet als een bevordering van prestatie,

Smartdrugs kunnen daarmee worden toegevoegd maar eerder als een aan het rijtje van cafeverlenging van prestaïne of de nieuwe (niet tie (Kjærsgaard, 2016). onomstreden) natuurEr wordt niet beter lijke supplementen gepresteerd door de die gebruikt worden toch al slimme gebruivoor een betere conker van het middel, centratie, zoals Study maar het vóélt voor Buddy en Braincaps. Dit hem alsof hij wel beter kan weer in een brepresteert. Gebruikers dere trend geplaatst hebben het gevoel te worden die ook wel beschikken over een ‘human enhancement’ grotere mentale kracht wordt genoemd: het en krijgen zo vanzelf ingrijpen in de menmeer plezier in het selijke leefomgeving werk dat ze moeten en biologie om ‘betere verrichten. Een fijne mensen’ te bewerkstelbijkomstigheid is dat ligen. Op een groot het voor gebruikers aantal verschillende dus ook prettiger vlakken doen we al wordt om aan taken aan human enhancement, Illustratie: Chitra Mohanlal te werken die ze zonder bijvoorbeeld door middel de smartdrugs helemaal niet zo interessant zouden vinden. van plastische chirurgie en het invriezen van eicellen om In een Amerikaanse studie naar het ongeoorloofd gebruik ze later te kunnen bevruchten, en in minder dramatische van smartdrugs kwamen veelzeggende quotes van gebruimate ook met het gebruik van apps en andere software om kers naar voren: ‘You start to feel such a connection to what you’re concentratie- en sportprestaties te verbeteren. Kortom: het working on. It’s almost like you fall in love with it – there’s nothing slikken van medicatie om cognitieve prestaties te verbeteren else you’d rather be doing!’ (Vrecko, 2013). Dat je met al het werk past naadloos in een maatschappij waarin we op alle fronten dat je moet doen – ook het werk dat je eigenlijk niet leuk betere, slimmere, en mooiere mensen proberen te realiseren. vindt – zo’n intensieve connectie kunt bewerkstelligen kan

Wanneer we ons richten op cognitiebevorderende op de lange termijn juist een probleem gaan vormen. Met de middelen hebben we psychofarmacologische middelen aan juiste pil kan élk onderwerp tot een kunstmatige passie of de ene kant van het spectrum en de zogenaamde noötrointeresse verheven worden. pica (natuurlijke stoffen als cafeïne) aan de andere kant.

In een opinieartikel op Scientific American wordt er Het verschil tussen de twee is dat de werkzame stoffen een scherpe analyse gemaakt van wat dit soort veranderinin medicijnen een veel grotere biologische en chemische gen in de motivatie teweeg kunnen brengen. De schrijver ingreep bewerkstelligen dan voedingssupplementen of een Hazem Zohny stelt dat een gebrek aan motivatie voor een kop koffie. Het Farmacotherapeutisch Kompas (een adviesbepaald aspect in het leven een symptoom kan zijn van een website over medicatie van de Rijksoverheid) rapporteert

Spiegeloog

7 December 2016

niet ongebruikelijk is. De volgende generatie middelen die dieper gelegen probleem zoals een verkeerd gekozen carde cognitie verbeteren, en in bredere zin middelen voor algerièrepad of een verkeerde keus in opleiding. ‘In these cases, mene mensverbetering, laten zich nu enkel nog voorstellen lacking motivation might signal an alienation from your life’s meaning in termen van sciencefiction, maar zullen in slechts een paar – a sense of incongruity between your self and what you are doing decennia de nieuwe norm in het werkende en studerende with your life. Treating that alienation with a motivation enhancer, leven worden. De vraag is dan of we bepaald hebben hoe rather than re-evaluating the course of your life, seems like a bad we tegenover dit soort middelen staan. Kunnen we besluiten idea.’ (Zohny, 2015). Ook Harris Stratyner, een psycholoog hoe ver we willen gaan voor het perfecte resultaat in arbeid die aan het woord komt in Generation Adderall, beaamt dit. en studie of zullen we als vanzelf onze natuurlijke grenzen Volgens hem worden smartdrugs door veel jonge mensen nog verder opstuwen? << gebruikt om een bepaalde teleurstelling in hun leven te maskeren. Door het gebruik van deze pillen wordt alles waar je op dat moment aan werkt zo interessant dat de alledaagse Bronnen focus daar naartoe verschuift en er minder aandacht is voor - Farmacotherapeutisch Kompas. (2016). methylfenidaat. Opgehaald wat je zou willen bereiken in het leven (Schwartz, 2016). op 29 november 2016 van https://www.farmacotherapeutischkompas.

Zo illustreert ook Schwartz verhaal hoe nauw een nl/bladeren-volgens-boek/preparaatteksten/m/methylfenidaat/. verslaving aan een smart drug verweven kan zijn met het - Gezondheidsraad. (2004). ADHD: medicatie en maatschappij.

Gezondheidsraad, 2014. gevoel van eigenwaarde. Een maatschappelijk werkster, - Greely, H., Sahakian, B., Harris, J., Kessler, R. C., Gazzaniga, gespecialiseerd in verslavingen, vertelt haar dat Adderall M., Campbell, P., & Farah, M. J. (2008). Towards responsible use symbool staat voor een hoge mate van productiviteit, voor of cognitive-enhancing drugs by the healthy. Nature, 456, 702-705. het bereiken van doelen en daarmee ook voor een succes- Kjærsgaard, T. (2016). Enhancing Motivation by Use of Prescripvol leven. Jonge mensen zijn bang te mislukken wanneer ze tion Stimulants: The Ethics of Motivation Enhancement. AJOB stoppen met Adderall. Zeker in een omgeving waarin jonge Neuroscience, 6, 4-10. mensen onder een hoge druk staan om te presteren maakt - Lareb. (2016). Ritalin (Methylfenidaat). Opgehaald op 23 novemdit het stoppen met de drug alleen maar lastiger. ber 2016 van http://databank.lareb.nl/Bijwerkingen/Result?for Maar aan de andere kant wordt er gesteld dat we mGroup=Tablet&atc=N0 juist minder krampachtig 6BA04&lang=nl&drug= om moeten gaan met het gebruik van smartdrugs RITALIN+%28METH zonder prescriptie. Een YLFENIDAAT%29/.

- Het past in een maatschappij waarin groep Amerikaanse en - NOS op 3. (2015). 1 op we betere, slimmere mensen willen Britse wetenschappers 10 studenten weleens aan heeft een aantal jaar geleconcentratiedoping.

Opgeden in Nature al geopperd haald op 26 november 2016 dat cognitiebevordevan http://nos.nl/op3/ rende geneesmiddelen voor iedereen legaal zouden moeten artikel/2029272-1-op-10-studenten-weleens-aan-concentratiedoping. worden (Greely et al., 2008). Volgens de wetenschappers html/. hebben smartdrugs individuen en de gehele maatschappij - Schelle, J. K., Olthof, B. M., Reintjes, W., Bundt, C., Gusmaneen hoop te bieden en daarom moeten de medicamenten Vermeer, J., & Van Mil, A. C. (2015). A survey of substance use niet alleen voor mensen met een diagnose ADHD of narfor cognitive enhancement by university students in the Netherlands. colepsie beschikbaar komen, maar voor iedereen. De mens Frontiers in System Neuroscience, 9, 10. probeert zolang ze bestaat al om zichzelf te verbeteren en - Schwartz, C. (2016). Generation Adderall. Opgehaald op 23 ook smartdrugs vormen een onvermijdelijk onderdeel van november 2016 van http://www.nytimes.com/2016/10/16/magaonze toekomstige pogingen tot het verbeteren van de mens. zine/generation-adderall-addiction.html/.

Het gebruik van smartdrugs komt zo gelijk te - Schwarz, A. (2013). Drowned in a Stream of Prescriptistaan aan een productieve levensstijl en een succesvol leven. ons. Opgehaald op 22 november 2016 van http://www.nytimes.

Het is een middel dat makkelijk voor handen is en in veel com/2013/02/03/us/concerns-about-adhd-practices-and-amphetagevallen een welkome aanvulling op weg naar het perfecte mine-addiction.html/. studieresultaat. Daarmee is de vraag niet of een toename - Vrecko, S. (2013). Just How Cognitive Is ‘Cognitive Enhancement’? in het ongeoorloofd gebruik van stimulerende middelen On the Significance of Emotions in University Students’ Experiences bevochten moet worden, aangezien dat een strijd is die op with Study Drugs. American Journal of Bioethics Neuroscience, 4, voorhand verloren lijkt te zijn. Een relevanter vraagstuk is 4-12. wellicht of een maatschappij waarin op de werkvloer en in - Zohny, H. (2015). The Problem with Artificial Willpower. Opgede collegebanken naar een enorm hoog niveau van perfectie haald op 22 november 2016 van https://www.scientificamerican.com/ gestreefd wordt wenselijk is. Een niveau van perfectie dat zo article/the-problem-with-artificial-willpower1/. hoog ligt dat de inname van farmacologische middelen met serieuze bijwerkingen en onbekende langetermijneffecten

Tabula Rasa Tekst: Maaike Posthuma

De Wereld van De Wachter van Dirk de Wachter

P

Spiegeloog

8

sychiater en psychotherapeut Dirk de Wachters laatste boek De Wereld van De Wachter bouwt in zekere zin voort op zijn bestseller Borderline Times. De Wachter speculeert over het antwoord op de vraag hoe wij ons als mens verhouden tot de immer veranderende, doordraaiende maatschappij.

Vergezeld door uiteenlopende citaten van Vasili Grossman uit Leven & Lot probeert hij het vraagstuk te belichten vanuit verschillende vlakken van het leven.

De huidige maatschappij is volgens De Wachter doordrenkt van ‘ikkigheid’ en doorgeschoten in het prijzen van individualisme en zelfverheffing. Het ‘ik’ is een product geworden en ons levensdoel is om die ‘ik’ zo perfect en fantastisch mogelijk te maken. We proberen het absolute beste uit onszelf te halen door verslaafd te raken aan en samen te smelten met de nieuwste technologie, zoals de Apple Watch of virtual reality. Alles en iedereen wordt beoordeeld op zijn economisch nut: De Wachter noemt het de transitie van de homo sapiens naar de homo economicus. De media schep-

December 2016

pen een wereld vol vluchtige, snel veranderende en heftige emoties. Mensen dompelen zich onder in spellen als Second Life en Project Sansar om te ontsnappen aan de werkelijkheid, omdat we denken dat deze werkelijkheid geweldig moet zijn, terwijl dat het niet is. Het gebrek van de maatschappij om de klimaatcrisis aan te pakken komt aan bod – maak de komende tien jaar maar vast ruimte voor klimaatvluchtelingen – en De Wachter sluit af met een ode aan de kunstenaar.

Kunst lijkt volgens hem bijna het enige middel om het vage, chaotische, en ongrijpbare van het leven aan te duiden.

Het boek neigt af en toe wat pessimistisch te zijn; halverwege krijg ik het onbehaaglijke gevoel dat wij mensen puur en alleen een verderfelijk hoopje idioten zijn. Precies dan legt De Wachter de vinger op de zere plek en zegt dat de wereld vol zit met ‘bipolaire extremen tussen excessief positieve en negatieve gemoedstoestanden’. Er moet een andere weg zijn, suggereert hij: een middenweg, met gelaagdheid en nuance. We doen het niet extreem goed of slecht, we schipperen er een beetje tussenin.

Een hoop wijze zinnen sieren het boek van begin tot eind. De strijd van de individualistische samenleving vat hij scherp samen als: ‘Je mag er in een dergelijke maatschappij alleen wezen als je bijzonder bent of ertoe doet.’ Onze oneindige drang naar meer verklaart hij door te zeggen: ‘We missen iets, omdat ons wordt gezegd dat er zoveel te missen valt.’ Hij zet vraagtekens bij de polariserende neiging in onze maatschappij: ‘Is het middelmatige leven dan beter dan de afwisseling tussen pieken en dalen?’ Hij vraagt zichzelf af of we soms ook eens naïef mogen zijn en of we het soms ook eens níet mogen weten.

Eigenlijk geeft hij in zijn voorwoord al antwoord op de vraag waarom wij mensen leven zoals we leven: de wereld is gecompliceerd, veelzijdig en onbegrijpelijk. Dit is, in tegenstelling tot wat wij denken, niet erg. ‘Bovenal geldt […] dat de onbegrijpelijkheid ons niet machteloos of cynisch mag maken. Het denken zelf heeft zin.’ Dit boek lees je dus niet om te concluderen, vast te stellen of te beslissen. Dit boek lees je ter verkenning van een nieuwe, meer menselijke visie op de wereld, waarbij het oké is niet overal een antwoord op te weten. De mooiste zin in zijn nawoord: ‘Gebrekkig, maar hoopvol.’

Dit boek is voor € 19,99 te verkrijgen bij boekhandel of site.

Het Móet Perfect Regelmatig je handen wassen, kijken of de deur op slot zit, of iets niet weg willen gooien. Dit zijn dingen die we elke dag tegenkomen. Stel je nu voor dat je verplicht bent je handen na een simpele aanraking van een voorwerp te wassen, dat je bang bent dat er iets verschrikkelijks gaat gebeuren als je niet nog één keer checkt of de deur op slot zit, of dat je huis bewoond wordt door 188 konijnen omdat je ze niet weg kan doen.

de compulsieve handelingen toeneemt (Greisberg & McKay, et kan zijn dat iemand met bovengenoemde kenmer2003). In het bijzonder wil ik ingaan op het hebben van een ken last heeft van een obsessieve-compulsieve stoordwangmatige persoonlijkheid. Deze wordt gekenmerkt door nis (OCS). Anya, een vriendin van mij, vertelde mij laatst de gesteldheid op perfectie, orde, regelmaat en verantwoorover haar ervaringen met OCS-symptomen. Hoewel ze delijkheid (Van der Pas, 2013). Dit kan goed van pas komen, niet gediagnosticeerd is met deze stoornis, identificeert zij maar ook een probleem worden wanneer de drang om alles zich wel met mensen die aan deze stoornis lijden. ‘Ik moet perfect te doen te groot wordt. Dit kan ten koste gaan van mijn handen wassen zodat ik niet ziek word en ook check ik het normale leven. Als dit het geval is, is de kans dat het dingen steeds opnieuw’, vertelde ze me. Daarnaast vertelde dwangmatige karakter is overgegaan in OCS groot. heeft ze vaak last van onvrijwillige gedachten die in haar

‘Het is belangrijk om net zo lang te werken aan hoofd glippen. ‘Meestal zijn het gedachten die mij vertellen iets totdat het perfect is’, ‘gedeeltelijk falen is net zo erg dat er iets vreselijks gaat gebeuren. Zo zal mij of iemand van als compleet falen’, ‘zelfs kleine fouten zorgen ervoor dat wie ik houd iets overkomen, zal ik beroofd worden, of zal een taak niet compleet is’. Dit zijn enkele gedachten die ik van de trap vallen.’ Dit verhaal zette mij aan het denken door het hoofd van iemand met perfectionisme heen gaan over OCS en de aard ervan. Hoe ontwikkelen mensen deze (Obsessive Compulsive Cognitions Working Group, 1997). stoornis en wat gaat er in hun hoofd om? Hoe wordt er naar Er kan onderscheid worden gemaakt tussen twee groepen OCS gekeken vanuit een neuropsychologisch perspectief en perfectionisten: een wat zijn mogelijke behangroep waarvan de perdelingen? sonen extreem hoge

OCS is een standaarden hebben en stoornis die gekenmerkt - Gedeeltelijk falen is hetzelfde zich goed voelen over wordt door de aanwezigals compleet falen zichzelf, en een groep heid van obsessies of een waarvan de personen drang om een bepaalde extreem hoge standaarhandeling excessief uit den hebben maar zich te voeren (Greisberg & niet goed voelen over zichzelf. Onderzoek suggereert dat McKay, 2003). Naast de voorbeelden die genoemd zijn in de personen in de tweede groep last hebben van emotionele de inleiding, zijn er nog veel meer vormen van OCS. Vaak is en/of sociale problemen (Aldea, Rice, Gormley, & Rojas, het lastig om vast te stellen of iemand aan OCS lijdt, omdat 2010). Vaak zijn trauma en falen de redenen waar deze vorm de symptomen op die van andere aandoeningen kunnen van perfectionisme uit voortkomt (Verheijden, 2012). Zo lijken. Zo hebben een dwangmatige persoonlijkheid, een kan iemand gepest zijn in zijn jeugd en hier een flinke wond fobie, een depressie en schizofrenie veel gemeen met OCS. vanbinnen aan hebben overgehouden. Het zou kunnen dat Volgens de DSM-IV moet de persoon aan bepaalde criteria deze persoon hierdoor geen fouten meer durft te maken voldoen voordat de diagnose OCS kan worden gesteld. Zo omdat elke fout in zijn ogen een reden kan zijn om weer moet de persoon op een bepaald moment zelf inzien dat gepest te worden. Daarnaast kan opvoeding ook een belangzijn of haar compulsieve handelingen onredelijk zijn. Daarrijke rol spelen in de ontwikkeling van perfectionisme. Zo naast biedt DSM-5, de mogelijkheid om personen te identikan je vader je de moeilijke klussen uit handen nemen omdat ficeren waarbij de drang en/of nauwkeurigheid betreffende

9 December 2016

H

Spiegeloog

Tekst: Rosie Zheng

Spiegeloog

hij vindt dat jij het nog niet kan of wordt er over je broertje gezegd dat hij dingen beter snapt dan jij omdat hij het nou eenmaal beter doet op school. Deze dingen worden door ouders gezegd om hun kind te stimuleren, maar als deze uitspraken te serieus worden opgenomen kan dit het kind schaden (Verheijden, 2012). Perfectionisten willen graag zo goed mogelijk presteren en zijn erg kritisch naar zichzelf toe. De standaarden die ze aan zichzelf stellen zijn soms zo hoog dat ze voor geen enkel mens haalbaar zijn (Antony, Purdon, Huta, & Swinson, 1998). Het is belangrijk dat perfectionisten zich bewust worden van hun onhaalbare streven en negatieve gedachtes los durven te laten. Wat voor de ene persoon perfect is voor de ander imperfect. Dus waarom streven naar iets wat onhaalbaar is?

Veel psychische stoornissen worden tegenwoordig bekeken vanuit een neuropsychologisch perspectief.

Zo wordt er met OCS ook gekeken naar veranderingen in de hersenen. Zou het kunnen dat de hersenen van personen met OCS anders zijn dan de hersenen van personen zonder OCS? Er is nog geen concreet antwoord op deze vraag. Het is moeilijk om onderscheid te maken tussen het neuropsychologisch functioneren van mensen met OCS en

10 December 2016

Illustratie: Sven Eichholtz

het neuropsychologisch functioneren van mensen die lijden aan stoornissen met vergelijkbare beperkingen (Greisberg & McKay, 2003). Toch zijn er verscheidene onderzoeken die de beperkingen van mensen met OCS linken aan fysiologische processen. Uit het onderzoek van Rotge et al. (2009) blijkt dat het volume in de linker anterieure cingulate cortex en de rechter orbitofrontale cortex verminderd is bij mensen met OCS (“Orbitofrontale cortex”, z.j.). Beide maken deel uit van een netwerk in de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van emotionele prikkels (“Cortex singularis anterior”, z.j.). Het volume in de linker- en rechter thalamus is significant toegenomen bij mensen met OCS. De thalamus speelt een belangrijke rol in het doorgeven van prikkels aan de hersenschors (“Thalamus”, z.j.). Je kunt hierbij denken aan emotionele en zintuigelijke prikkels. De ernst van de obsessieve en/of compulsieve symptomen correleren met de toename in volume in de linker en rechter thalamus.

Dit suggereert dat de veranderingen in de cortex en thalamus kunnen bijdragen aan de functionele verstoringen van frontale-subcorticale circuits bij mensen met OCS. Wanneer deze circuits worden verstoord, verslechteren de executieve functies, valt de remmende werking van bepaalde zenuwen

haar gedachten soms frustrerend zijn. Ik denk dat iedereen wel eens worstelt met iets. Zo ook ik op dit moment met het schrijven van mijn eerste artikel in Spiegeloog. Je wilt iets perfect hebben uitgevoerd – daar hebben we het weer – omdat je een fout al snel persoonlijk opvat. Uiteindelijk besef ik mij wederom dat perfectie niet bestaat en fouten juist een les zijn voor de volgende keer. Met de bevrijdende gedachte ‘goed is goed genoeg’ typ ik deze laatste zin. <<

- Aldea, M. A., Rice, K. G., Gormley, B., & Rojas, A. (2010).

Telling perfectionists about their per-fectionism: Effects of providing feedback on emotional reactivity and psychological symptoms. Behaviour Research and Therapy, 48(12), 1194-1203.

- American Psychiatric Association. (2006). Frontal-subcortical circuits and neuropsychiatric disorders. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 6, 358-370.

- Antony, M. M., Purdon, C. L., Huta, V., & Swinson, R. P. (1998). Dimensions of perfectionism across the anxiety disorders.

Behaviour Research and Therapy, 36(12), 1143-1154.

- “Cortex cingularis anterior.” (z.j.). Wikipedia. Opgehaald op 1 december 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Cortex_cingularis_anterior/.

- Dimaggio, G., & Attinà, G. (2012). Metacognitive interpersonal therapy for narcissistic personality disorder and associated perfectionism. Journal of Clinical Psychology, 68(8), 922-934.

- Greisberg, S., & McKay, D. (2003). Neuropsychology of obsessivecompulsive disorder: a review and treatment implications. Clinical Psychology Review, 23, 95-117.

- Obsessive Compulsive Cognitions Working Group. (1997). Cognitive assessment of obsessive-compulsive disorder. Behaviour Research and Therapy, 35(7), 667-681.

- “Orbitofrontale cortex.” (z.j.) Wikipedia. Opgehaald op 1 december 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Orbitofrontale_cortex/.

- Pas, M. van der. (2013). Andere aandoeningen [Forum bericht].

Opgehaald op 23 november 2016 van http://www.ocdforum. nl/?page_id=35/.

- Pujol, J., Soriano-Mas, C., Alonso, P., et al. (2004). Mapping Structural Brain Alterations in Obses-sive-Compulsive Disorder.

Arch Gen Psychiatry. 61, 720-730.

- Rotge, J. Y., Guehl, D., Dilharreguy, B., Tignol, J., Bioulac, B., Allard, M., ... & Aouizerate, B. (2009). Meta-analysis of brain volume changes in obsessive-compulsive disorder. Biological psy-chiatry, 65(1), 75-83.

- Saxana, S., & Rauch, S. L. (2000). Functional neuroimaging and the neuroanatomy of obsessive-compulsive disorder. Psychiatric Clinics of North America, 23, 563-586.

- “Thalamus.” (z.j.). Opgehaald op 1 december 2016 van https:// www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/de-hersenen/anatomie/ thalamus/.

- Verheijden, J. (2012). Perfectionisme is echt niet perfect. Opgehaald op 22 november 2016 van https://www.verheijdenconsult.nl/blog/ perfectionisme/.

Spiegeloog

Bronnen

11 December 2016

weg, en ontstaat er apathie (American Psychiatric Association, 2006). Uit een ander onderzoek (Pujol et al., 2004) bleek dat het volume in de rechter thalamus toenam bij mensen met agressieve obsessies en checking compulsies. Het is belangrijk om verschillen in uitkomsten van onderzoeken in het achterhoofd te houden. Zo werd er in het onderzoek van Saxana en Rauch (2000) opgemerkt dat sommige onderzoeken een toename in activatie van de frontale kwab lieten zien, terwijl anderen een afname in de activatie van de frontale kwab lieten zien. Ook kunnen we uit de resultaten niet concluderen dat dit de hersenveranderingen zijn bij mensen met specifiek OCS. Zoals genoemd kunnen de symptomen van iemand met OCS lijken op de symptomen van iemand met een andere aandoening.

Personen die aan OCS lijden kunnen ervoor kiezen om in cognitieve gedragstherapie (CGT) te gaan. Daarnaast kan er gekozen worden voor medicatie in de vorm van SSRI’s. SSRI’s vormen een subklasse in de groep van antidepressiva. Er zijn natuurlijk nog veel meer mogelijkheden om OCS te behandelen. Zo zou bijvoorbeeld interpersoonlijke psychotherapie (IPT) een manier zijn om perfectionisme te behandelen (Dimaggio & Attinà, 2012). Hiervoor moet eerst de eerste serie stappen, genaamd stage setting, worden afgewerkt om vervolgens tot de tweede serie stappen, genaamd change promoting, te komen. In de eerst serie is het belangrijk dat de persoon bewust is van zijn of haar gedachtes en hier emoties bij kan plaatsen. Daarnaast is het van belang dat de persoon begrijpt dat waarom hij of zij niet kan genieten van het leven niet komt door andermans negatieve reacties.

In de tweede serie laat de therapeut zien dat ideeën van de persoon niet per se een weerspiegeling van de realiteit zijn.

Wanneer ze uit een andere hoek worden bekeken, kunnen ze heel anders worden opgevat. In deze serie is het belangrijk dat er nieuw, gezond gedrag wordt gecreëerd en toegepast. Feedback is belangrijk in therapie voor perfectionisten.

Individuen verlangen naar zelfbevestiging en zoeken naar feedback van anderen, zelfs wanneer deze negatief is (Aldea et al., 2010). Voor perfectionisten is het goed om zelfbewustzijn te creëren en te zoeken naar het onderliggende probleem. Al eerder noemde ik trauma en falen als veelvoorkomende redenen voor perfectionisme. Het kan zijn dat het onderliggende probleem bij iets ligt wat de persoon eerder heeft meegemaakt en hierdoor geen fouten meer durft te maken. Het is menselijk om fouten te maken en ieder zou hier begrip voor moeten hebben. Gedeeltelijk falen is zeker niet compleet falen en perfectie is in ieders ogen weer anders.

Onze fouten maken ons tot wie we zijn, met onze emoties en al: menselijk.

Al met al is het hebben van OCS geen pretje. Je wilt iets niet doen maar móet het doen. Een stemmetje in je hoofd vraagt je telkens weer of je wel zeker weet of er niks mis is en creërt twijfel. Dit scenario herhaalt zich keer op keer. ‘Ik heb ermee leren leven en mijn gedrag is een deel van mijn leven geworden’ vertelde Anya mij. ‘Ik kan me niet voorstellen om deze gedragingen niet te hebben.’ Gelukkig kan Anya haar leven normaal leiden, ook al kunnen

Ivoren Toren Te mooi om waar te zijn

P

Spiegeloog

12

erfectie is in de empirische wetenschappen zeldzaam.

De realiteit doet zich aan ons voor als een empirische bak modder, een verzameling statistische regelmatigheden die soms wel en soms niet te repliceren zijn, waarbij het vooraf zelden mogelijk is om aan te geven of een resultaat wel of niet robuust zal blijken. In bijna alle vakgebieden maakt het uit hoe de onderzoekspopulatie precies is gedefinieerd, in welk tijdvak de data verzameld worden, welke meetinstrumenten worden gebruikt, en hoe experimentele manipulaties precies worden ingezet. Wetmatigheden die robuust zijn ten opzichte van dit soort keuzes zijn veel zeldzamer dan de meeste mensen denken, en dan zijn de relaties die we kunnen vaststellen doorgaans ook nog statistisch van aard, zodat op iedere regel een onbepaald aantal uitzonderingen mogelijk is.

De menselijke geest houdt niet van dat soort onduidelijkheid. Al is in vrijwel ieder modern empirisch artikel de bewijsvoering statistisch van aard, en ook al zijn de bestudeerde verbanden tussen variabelen doorgaans zwak – de mens blijkt altijd weer in staat daar een prachtig

December 2016

deterministisch wereldbeeld van te knutselen. Blijkt uit de resultatensectie van een artikel dat antidepressiva 3% van de variantie in symptomen verklaren (en dus 97% van de variantie onverklaard laten), dan lezen we toch vaak in de discussie dat antidepressiva werken (want die 3% is immers significant). Voor je het weet heeft de menselijke geest een weer zwak statistisch verband getransformeerd tot een deterministische wet. Het is de aard van het beestje.

Hoewel het vlees zwak is, en bijna alle onderzoekers (ook methodologen) zich weleens vergrijpen aan dit soort simplificaties, weten we eigenlijk natuurlijk best dat we onszelf in zulke gevallen foppen. Als we er even voor gaan zitten, dan kunnen we allemaal zien hoe de vlag er werkelijk bij hangt, want tenzij er echt gefraudeerd is, is een nuchtere beschouwing van wetenschappelijke literatuur meestal wel mogelijk, en doorgaans ontluisterend. Het is misschien niet leuk, maar het is voor de geschoolde lezer dus best te doen om de ware les te leren die uit het meeste wetenschappelijk onderzoek volgt: we weten bijna niets zeker, de uitzonderingen op alle wetmatigheden zijn legio, en vrijwel alle onderzoeksvragen zijn maar zeer ten dele te beantwoorden met gecontroleerd wetenschappelijk onderzoek. Natuurlijk zijn er, hoe zeldzaam ook, empirische fenomenen die keihard zijn: roken veroorzaakt echt kanker, het Stroop-effect valt niet te ontkennen, de correlatie tussen angst en depressie is in iedere populatie sterk positief. Maar veel vaker is het op de tast aanmodderen in een donkere kamer.

Dat is ook de echte boodschap van de replicatiecrisis die momenteel als een voortwoedende bosbrand door de wetenschappen raast. De psychologie was het eerste vakgebied dat systematisch aan het repliceren sloeg, met het inmiddels beroemde Reproducibility Project. Toen daarin 40% van de resultaten repliceerbaar bleek te zijn, kon je collega’s uit andere vakgebieden besmuikt horen lachen.

Dat lachen begint iedereen nu wel te vergaan: uit de wandelgangen begrijp ik dat soortgelijke replicatieprojecten in andere vakgebieden die afgerond of onderweg zijn – van kankerbiologie tot informatica (ja, echt) – overeenkomstige en soms zelfs veel slechtere replicatiecijfers halen. Alleen natuurkundigen hoor je nog weleens roepen dat dit hun nóóit zou kunnen overkomen. En dat is natuurlijk deels zo, want de natuurkundigen repliceren resultaten van collega’s al voordat de inkt van hun artikelen droog is. Slimme jongens, die fysici.

Denny Borsboom

Het Zelfhulpboek De moderne bijbel?

Hoewel de weg naar succes veelvuldig wordt beschreven, is de vraag naar antwoorden oneindig. Het zelfhulpboek is een van de populairste genres binnen de huidige literatuur, en voor ieder probleem zijn talloze boeken beschikbaar. De wetenschappelijkheid van de claims lijkt voor veel mensen echter onbelangrijk. Is populistische psychologie een vervanging voor religie geworden?

bestseller met betrekking tot psychologische problematiek et zelfhulpboek mag zich anno 2016 scharen onder de was The Human Mind (1945) van Karl Menninger. Vanaf meest invloedrijke boeken in de westerse samenleving dat moment werd het gebruik van zelfhulpboeken populair (Bergsma, 2008; McLean, 2013). Met dank aan de moderne om fysieke of mentale problemen op te lossen (Redding, levensfilosofie, de maakbaarheid van het leven, behoort het Herbert, Forman, & Gaudiano, 2008). Vandaag de dag spenzelfhulpboek tot een van de succesvolste artefacten van de deren Amerikanen jaarlijks 563 miljoen dollar aan zelfhulppsychologische wetenschap. De klassieke levensvragen als boeken (Bergsma, 2008). Ondanks de populariteit van deze ‘Waar komt de mens vandaan?’ en ‘Wat is de zin van het boeken lijkt de American Dream echter voor het gros van de leven?’, beantwoordt de millenial achtereenvolgens met ‘evoAmerikanen een onbereikbare droom. Voor hen is de maaklutie’ en ‘geen’, om zich vervolgens te buigen over vragen die bare weg naar succes een illusie. Moeten we de effectiviteit betrekking hebben op de individuele levensloop. ‘Hoe word van het zelfhulpboek dan in het geheel verwerpen? ik gelukkig, succesvol, en efficiënter?’ lijkt de nieuwe onbe antwoorde levensvraag van het westerse individu. Contrair Tot dusver blijven studies naar de effectiviteit van zelfhulpaan het orakel van Delphi biedt het zelfhulpboek heldere boeken voor een groot deel afwezig. In zijn artikel Do selfoplossingen; de meest complexe vragen des levens worden help books help? bespreekt Ad Bergsma (2008) de argumenten overzichtelijk beantwoord en behapbaar gemaakt. Ondanks voor en tegen de mogelijke effectiviteit van zelfhulpboeken. haar populariteit blijft onderzoek naar de effectiviteit van Zo concludeert hij dat het zelfhulpboek een er enig bewijs is dat het ondergeschoven kindje. lezen van probleemgeDaarmee lijkt het wel oriënteerde zelfhulpalsof het zelfhulpboek - De effectiviteit van het zelfhulpboek boeken kunnen helpen geen verificatie behoeft; blijft een ondergeschoven kindje bij mensen met speciis het zelfhulpboek onze fieke problematiek zoals nieuwe Bijbel? depressie of angststoor nissen. Bewijs voor de Starker (2002) betoogt effectiviteit van boeken gericht op persoonlijke groei ontin zijn boek Oracle at the supermarket: The American preoccupabreekt echter binnen de psychologische wetenschap. Hoewel tion with self-help books dat zelfhulp een essentieel deel is van deze laatste categorie volgens Bergsma het meest populair de Amerikaanse cultuur. Meer dan 200 jaar geleden kwam is, kan haar wetenschappelijkheid vooralsnog dus niet bewehet zelfhulpboek op, tezamen met een nieuw concept van zen worden. In de meeste gevallen strekt de objectiviteitsde ideale maatschappij: de door Thomas Jefferson gestelde claim van de theorieën zich tot aangehaalde psychologische individuele pursuit of happiness, neergelegd in de Amerikaanse studies waarin bewijs gevonden is voor de theorie (aan de onafhankelijkheidsverklaring. Individuen konden in tegenwetenschappelijkheid van deze claims kan overigens evenstelling tot het rigide klassensysteem in Europa opklimmen eens getwijfeld worden (“Open Science Collaboration”, in de maatschappij door hun bijdragen en capaciteiten, en 2015). De daadwerkelijke effectiviteit van het lezen van een werden beoordeeld op basis van individuele prestaties. De zelfhulpboek is daarmee nog niet bewezen. weg naar de Amerikaanse droom lag open, als mensen maar wisten hoe ze deze moesten bewandelen. De eerste moderne

13 December 2016

H

Spiegeloog

Tekst: Leonie Poelstra

Spiegeloog

14 December 2016

De gemiddelde scepticus zal het zelfhulpboek over persoonlijke groei afdoen als een opsomming van populaire slogans, bijgestaan door autobiografische voorbeelden of n=1-casestudies. Vaak worden claims onderbouwd door voorbeelden uit het beoefenaarsleven van de auteur, en niet door wetenschappelijke studies waaruit de effectiviteit van de methode blijkt. Daarnaast predikt het zelfhulpboek doorgaans een one size fits all uitleg. Hoewel de gestelde wetten de suggestie wekken van objectieve kennis toepasbaar op een populatie, wordt er nergens gesteld dat deze wetten op individueel niveau eveneens gelden. Frappant genoeg lijkt de lezer zich doorgaans niet hieraan te storen. Een simpele verklaring zou de onwetendheid van de lezer zijn, misschien dat zij de gegeven informatie niet op waarde kan schatten. Geen vreemde verklaring, ware het niet dat de gemiddelde lezer de succesvolle, hogeropgeleide vrouw is die mogelijk wel op de hoogte is van deze gebreken (Bergsma, 2008). Wat is dan het geheim van het zelfhulpboek? Wat maakt het dat mensen deze boeken blijven lezen?

Volgens Starker (2002) is de boodschap dat men het lot in eigen handen heeft de belangrijkste gemeenschappelijke factor van het zelfhulpboekengenre. Daarnaast stelt Bergsma (2008) dat het geloven in verbetering een belangrijke factor is voor daadwerkelijke persoonlijke vooruitgang.

In het artikel Self-efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change schrijft Bandura (1977) eveneens dat psychologische interventies, in welke vorm dan ook, de mate en sterkte van self-efficacy kunnen beĂŻnvloeden. Self-efficacy wordt beschreven als de mate waarin iemand zichzelf in staat acht om acties te organiseren en ondernemen om zijn of haar beoogde doelen te bereiken (Zimmerman, 2000). De gemiddelde lezer van het zelfhulpboek zal waarschijnlijk al in hoge mate over deze eigenschap beschikken, aangezien zij zelfstandig

haar problemen op probeert te lossen. De effectiviteit van het zelfhulpboek berust dan op deze wederkerigheid tussen individu en de boodschap van het zelfhulpboek. Daarmee lijkt de vergelijking van het zelfhulpboek met de Bijbel zo gek nog niet.

Geloof is dan het centrale thema. Hoewel men in het verleden geloofde in de kracht van goden, gelooft de humanist in zijn of haar eigen kracht. Qua impact op de samenleving is het zelfhulpboek dus onbetwistbaar effectief, alleen qua wetenschappelijke status is zij in veel gevallen evenredig aan die van een levensovertuiging. Een titel als Ik kan denken/ voelen wat ik wil (Dijkstra, 1976) impliceert bijvoorbeeld de totale controle over subjectieve ervaring en gedachten. Maar wat is de boodschap van een dergelijke titel? Dat succes een keuze is? Neuropsychologen zullen nu (hopelijk) steil achterover slaan. Hebben we dan niet jarenlang gestreden voor de rechten van transgenders, homoseksuelen, en andere gemarginaliseerde groepen omdat er is aangetoond dat persoonlijkheid, of persoonlijke voorkeur, juist geen keuze is?

De gevaren van strikte interpretaties liggen dus ook hier op de loer. Het zelfhulpboek is dan ook niet bedoeld als strikte levensovertuiging of als samenvatting van wetenschappelijke feiten, maar als gids voor degene die even de richting kwijt is en op zoek is naar antwoorden. En net zoals bij religie, lijkt de inhoud van de boodschap hier ondergeschikt aan het doel: hoop op een beter leven. <<

Bronnen

- [Afbeelding]. Opgehaald op 5 december 2016 van https://s-mediacache-ak0.pinimg.com/236x/ed/bc/17/edbc17f0811a32cece2dc46a0fbb881b.jpg/.

- Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral hange. Psychological review, 84(2), 191.

- Bergsma, A. (2008). Do self-help books help?. Journal of Happiness Studies, 9(3), 341-360.

- Dijkstra, R.F.W. (1976). Ik kan denken/voelen wat ik wil. Swets en Zeitlinger, Lisse.

- McLean, S. (2013). Public Pedagogy, Private Lives: Self-Help Books and Adult Learning. Adult Education Quarterly.

- Menninger, K. A. (1945). The Human Mind.

- Open Science Collaboration. (2015). Estimating the reproducibility of psychological science. Science, 349(6251).

- Redding, R. E., Herbert, J. D., Forman, E. M., & Gaudiano, B. A. (2008). Popular self-help books for anxiety, depression, and trauma: How scientifically grounded and useful are they?. Professional Psychology: Research and Practice, 39(5), 537.

- Starker, S. (2002). Oracle at the supermarket: The American preoccupation with self. New Jersey: Transaction Publishers.

- Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn.

Contemporary educational psychology, 25(1), 82-91.

De R ndvraag Wetenschappelijk medewerkers stellen elkaar vragen

De vraag van Bruno Verschuere (Klinische Psychologie)

tent work, and goal focus. Creative persistence is known to increase when people want to avoid negative consequences and some people like to use deadlines and scare tactics to

Dear Gosia,

motivate themselves to work. These folks often say that they

Creativity is a useful skill, especially for scientists. I wonder

be helpful, but should only be used as long as the stress that

if creativity can be stimulated and whether or not it can be

they generate is kept in check. Research shows that when we

acquired or learned. And if so, could that possibly contribute

perceive stress as harmful, or when we feel that we no longer

to better ways of conducting psychological research?

have resources to deal with all our pressing obligations, we lose motivation and run the risk of suffering burnout. So: Bruno

prevention focus tactics should best be used in moderation.

Spiegeloog

work best under pressure. Such techniques can sometimes

Finally, to be creative we need to be good strategists, with excellent insight into our own thoughts and motivations. A greater awareness of what goes on at any given time (Is my goal to generate or to assess ideas? Am I motivated?) can be fostered through applying some mindfulness techniques. As Dear Bruno,

recent studies in our department suggest, mindfulness techniques that are specifically focused on developing greater

There are many ways of stimulating creativity, but to really

observation skills are conducive to creativity.

answer your question we first need to think of what specific aspects of creativity we want to stimulate. Creativity requires people to generate many creative ideas, but also to persist and not give up when the going gets tough. Greater open-mindedness and promotion focus help with idea

De Rondvraag wordt doorgegeven aan Eftychia Stamkou (Sociale Psychologie)

generation. Reading material from outside one’s own discipline and observing people’s behaviour in the real world, in other words, getting out of the lab (or ‘box’), can help scientists maintain a greater open-mindedness. Promotion focus means that we focus on our ideals and aspirations, rather than obligations and have-to’s, and maintain an enthusiastic attitude to our work. Researchers have shown that this type of motivation is good for generating many and original ideas.

But, as Thomas Edison said, genius is only 1 percent inspiration and 99 percent perspiration. Ideas themselves are cheap and, especially when it comes to scientific endeavours, putting them in motion requires lots of practice, persis-

15

Dear Eftychia, Research suggests that violating norms can help creativity, but this works only for people who have a higher than average tolerance of norm violations. For the purpose of creativity: what can we do to increase people’s recognition that norm violation is useful?

Gosia

December 2016

Het antwoord van Gosia Goclowska (Arbeids- en Organisatiepsychologie)

Perfecte Imperfectie Feilloos fouten maken in de sport

‘Voetbal is een spel van fouten. Wie de minste fouten maakt, wint.’ De grootste visionair van Nederland op het gebied van voetbal zat er niet vaak naast. De helft van de tijd begreep ook niemand hem, dus dat is een makkelijke claim, maar deze quote snijdt hout.

Tekst: Vincent Siderius

Spiegeloog

16

W

December 2016

ie een voetbalwedstrijd, of wat voor een sportwedstrijd dan ook, begint met het idee dat hij of zij deze foutloos zal gaan spelen, gaat op voor een deceptie. Je gaat fouten maken, dat is een zekerheid. De vraag is hoe je hier mee om gaat, zodat je alsnog jouw eigen perfecte wedstrijd speelt. Niet elke sport laat zich lenen voor objectieve perfectie. Sporten zoals voetbal, basketbal en rugby zijn onderhevig aan smaak en een arbitrair gevoel voor volmaaktheid.

Bowlen, boogschieten en, misschien in iets mindere mate, tennis, zijn aan de andere kant sporten waarin objectieve perfectie bereikt kan worden.

Theoretisch gezien kan je ook een dartwedstrijd perfect spelen. Na negen pijlen kan je de 501 punten waarmee je een leg begint tot nul krijgen. Een set bestaat uit drie legs en afhankelijk van hoeveel sets er gewonnen moeten worden om de wedstrijd winnend af te sluiten, is er een minimum aantal pijlen dat er nodig is om dit te bereiken. Het gooien van zo’n fameuze negen-darter is daarentegen nogal een zeldzaamheid. In de geschiedenis van de sport – ja het is

echt een sport – is dit maar 48 keer gebeurd, verdeeld over 23 man (“nine-dart finish”, 2016). Mocht je dit presteren dan liegt het prijzengeld dat er op je ligt te wachten er ook niet om: gemiddeld zo’n 20 tot 25 duizend euro voor het gooien van negen perfecte pijlen.

Op het wereldkampioenschap darts in 2013 gooide Michael van Gerwen in de halve finale een negen-darter.

Negen opeenvolgende perfecte worpen. Zijn volmaakte reeks stopte hier niet. De volgende acht darts raakten ook allemaal de voorbestemde plek in het bord. Met nog één rake worp zou Van Gerwen de eerste darter ooit worden met twee achtereenvolgende negen-darters.

Op het moment voor het gooien van deze laatste pijl is het hoofd van Van Gerwen een broedplaats voor fouten. De volledig geautomatiseerde beweging die er bij hem is ingeslepen kan nu worden neergesabeld door zijn eigen gedachten. Deze gedachten kunnen zijn aandacht – focus is ook een geliefd woord in de sportwereld – op de verkeerde plekken richten: (1) ‘Ik gooi de volgende pijl in de dubbel 12!’, (2) ‘het publiek gaat echt uit z’n dak op dit moment’, (3) ‘ik heb nog nooit zo goed gespeeld’, (4) ‘als ik zo doorga, win ik die wedstrijd zeker.’, (5) ‘als ik gewonnen heb kom ik in de top drie van de wereld te staan’, of (6) ‘ik kijk er al naar uit om straks aanbeden te worden.’ Des te meer de gedachte lijkt op de laatste, des te groter de kans op ondermaats presteren. De aandacht ligt op dit moment bij totaal andere zaken dan de activiteit.

Elk van de gedachten uit de vorige alinea weerspiegelt een van de aandachtscirkels in het model van Eberspächer (zie het figuur hiernaast). Waar de binnenste cirkel (1) zich focust op de taak ter hand, is de laatste (6) de zinsvraag, oftewel: ‘Wat doe ik hier?’ De vier tussenliggende gedachten representeren: (2) directe afleidingen, (3) het vergelijken van je huidige niveau met het niveau dat je doorgaans haalt, (4) winnen of verliezen, en (5) het gevolg van winnen of verliezen. Elke stap naar buiten in deze hiërarchische cirkel is een stap terug in het behalen van jouw

Bronnen

- [Afbeelding]. Opgehaald op 13 november 2016 van http://www. golfschoolgeldrop.nl/wp-content/uploads/2015/01/Schermafbeelding-2015-01-25-om-19.02.59.png/.

- “Nine-dart finish” (2016). Opgehaald op 13 november 2016 van https://en.wikipedia.org/wiki/Nine-dart_finish/.

- Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and wellbeing. American Psychologist, 55, 68-78.

- Locke, E. A., & Latham, G. P. (2002). Building a practically useful theory of goal setting and task motivation. American Psychologist, 57, 705-717.

Spiegeloog

reur ooit, zijn eerste grand prix in de Formule 1. Maar om vervolgens als doel te stellen om alle volgende wedstrijden ook te winnen, of zelfs maar op het podium te komen, is van de zotte. Daar zijn de tegenstanders simpelweg te goed voor. Daarnaast zorgt zo’n doel ervoor dat elke keer wanneer dit niet lukt er een doel niet behaald wordt. Het niet behalen van doelen zorgt vervolgens weer voor een lagere motivatie doordat je jezelf minder de verleden-tijd-jij - competent voelt omdat je jouw eigen doel niet hebt gehaald (Ryan & Deci, 2000). Dit proces is circulair en makkelijk op te lossen. Op het moment dat zijn doel is beter te rijden dan zijn vorige race, niet kijkend naar op welke plek hij eindigt, maar naar de manier waarop hij rijdt (maakt hij weinig fouten, heeft hij goede inhaalacties), kan hij veel gemakkelijker elke race zijn doel behalen. En als het doel is om het proces te perfectioneren is zijn prestatie tijdens de grand prix van São Paolo van vorige maand misschien wel zijn beste prestatie tot nu toe, ook al werd hij ‘slechts’ derde. Zestien rondes voor het einde lag Verstappen op een zestiende, en op dat moment tevens laatste plaats. Door het aaneen rijgen van spectaculaire inhaalacties die in korte successie werden uitgevoerd, leek het alsof hij er zijn hand niet voor om hoefde te draaien. Een kleine side note: hij haalde zijn teamgenoot, die in een identieke auto rijdt en in het algemeen klassement boven hem staat, in rond de negende plek.

Verstappen eindigde derde en zijn teamgenoot achtste.

Natuurlijk moet in de top van de top gewonnen worden, want daar worden de knikkers verdeeld. Maar als je alleen afgaat op het resultaat zit je je persoonlijke ontwikkeling bovenmatig in de weg, hetgeen toch een beetje de heilige graal van topsport is. Op het moment dat je je focust op je eigen proces en persoonlijke doelen, zal je een steeds betere versie van jezelf worden en volgt het resultaat, en jouw eigen vorm van perfectie, vanzelf. Het is eigenlijk allemaal vrij logisch maar, om te eindigen zoals we zijn begonnen, ‘Je gaat het pas zien als je het door hebt.’ <<

17 December 2016

optimale niveau.

Om terug te komen op Van Gerwen: hij miste de laatste pijl. Wat de exacte reden daarvoor was, is niet vast te stellen, misschien niet eens voor Van Gerwen zelf. Maar dat precies deze pijl er niet in ging lijkt haast geen toeval. Denk maar eens aan het aantal beslissende penalty’s dat er bij voetbal gemist wordt, shootouts bij hockey (dit jaar nog, de Nederlandse dames), de beslissende put bij golf, of wielren- Vergelijk jezelf met ners en hardlopers die te vroeg hun handen in de lucht gooien. Het zijn allemaal momenten waarbij de gedachten van de sporters hun aandacht van de taak af halen en hun prestatie drastisch daalt.

Het ligt voor de hand dat er negatieve gedachten opkomen wanneer je fouten maakt, en dat is eigenlijk ook de voornaamste reden dat je aandacht naar plekken gaat waar het niet hoort te zijn. Wanneer jij een draak van een wedstrijd speelt kunnen gedachten als deze in je opkomen: ‘haal mij er maar af, dit wordt niks meer’, of ‘waarom heb ik in godsnaam voor deze sport gekozen?’. Wanneer dit door jouw hoofd rondspookt, denk je dat je dan mentaal nog in staat bent om iets te presteren?

Nu zijn de net-niet-achttien-perfecte-pijlen van Van Gerwen een voorbeeld van wanneer iets juist heel goed gaat. In een positieve context is het misschien wat lastig om je voor te stellen dat je de wat zwaarmoedige vraag ‘Wat doe ik hier?’ aan jezelf stelt. Het geval van Van Gerwen illustreert echter dat het op precies dezelfde manier werkt wanneer het slecht gaat. Door op een constructieve manier om te gaan met fouten, of uitzonderlijke prestaties, streef je uiteindelijk naar jouw eigen vorm van perfectie. Deze is niet objectief perfect, maar wanneer jij onder alle omstandigheden in cirkel 1 kan blijven, zal je continu jouw niveau blijven halen. Daarmee zal je enorme stappen maken en steeds beter worden.

Een ander hulpmiddel om jouw persoonlijke perfectie te benaderen is je niet blind te staren op de uiteindelijke uitslag. Als jij tegen iemand strijdt die een paar maten te groot voor jou is, heeft het natuurlijk geen enkele zin om je tegen hem of haar af te zetten. Als je dit gebruikt om te kijken hoe je ervoor staat, gebruik je externe bronnen waar jij geen invloed op hebt (de tegenstander) om te zien hoe jij presteert. Een doel stellen om wedstrijden te winnen kan dus totaal buiten jouw bekwaamheid vallen en ongeacht hoe goed je het zelf gedaan hebt, kan je alsnog niet je doel behalen. Als je dan toch wilt vergelijken, vergelijk jezelf dan met verleden-tijd-jij. Hierdoor stel je jezelf het doel om beter te zijn dan vorig jaar, vorige race, of gister, en zo streef je er elke dag weer naar om jezelf een stukje te verbeteren (Locke & Latham, 2002).

Neem Max Verstappen. Bij zijn debuut in de bolide van Red Bull Racing afgelopen mei won hij, als jongste cou-

Op Kamers

Peter Starreveld - Gebouw G 0.11 Tekst & Foto’s: Isaura Cooke en Rosie Zheng

Peter Starreveld is onder andere inhoudelijk coördinator van de basisopleiding, maar bij studenten waarschijnlijk vooral bekend als docent van het propedeusevak Inleiding en Cognitie. Hij is verbonden aan de programmagroep Brein en Cognitie, en doet onderzoek op het gebied van taalproductie en tweetaligheid.

Dierlijk beeldje

Spiegeloog

‘Toen ik dit beeldje mee naar huis nam uit een kringloopwinkel in Leiden, zei mijn vrouw: “Dat komt er bij ons niet in!” Dus heb ik hem nu maar meegenomen naar mijn werk. Het leuke is dat je niet kan zien wat het is. Is het nou een eend? Is het een pelikaan? Ik houd van dat soort basisvormen waarmee een kunstenaar een object kan karakteriseren. Als dit beest bijvoorbeeld in de natuur zou bestaan, zou het er veel ingewikkelder uit zien. Nu is het gesimplificeerd naar basale vormen. Je ziet dat de vleugels en de snavel belangrijk zijn, en de ronde vorm.’

18 December 2016

Kunst door dochter

‘Mijn dochter maakte dit kunstewerk elf jaar geleden; ze was toen vier jaar oud. Op een middag had ik overal papier liggen in mijn huis. Zij had toen een hele stapel papier en wat stiften gepakt. Wat ze deed, was velletje na velletje vol kalken. Al die velletjes lagen allemaal op de grond; het waren er denk ik wel veertig. Toen ik de tekeningen bekeek zag ik dat ze thematisch aan het werken was. Veel lijnen kwamen telkens weer terug en ik zag dat ze aan het experimenteren was met vormen en kleuren.

Helaas kwam ik erachter dat de stiften van slechte kwaliteit waren. De felle kleuren zijn nu niet meer zo fel. Ik hoop een manier te vinden waarop ik de tekeningen kan redden.’

Oud studieboek

‘Ik had een eigen leersysteem met symbolen gecreëerd; een pijltje betekende een definitie. De rest van de symbooltjes weet ik niet meer te ontcijferen, het is inmiddels al een tijd geleden.’ Tijdens het doorbladeren valt er een beschreven A4’tje uit het boek. Starreveld glundert en laat ons de vragen van het literatuurtentamen, de reden dat hij dit boek in eerste instantie had aangeschaft, zien. ‘“Vraag 1: Geef een beargumenteerd verhaal over wat u vindt wat intelligentie is.” Onwijs goede vraag! Ik had toentertijd allerlei feitjes uit mijn hoofd geleerd. Vragen waarbij inzicht en toepassingsvermogen in plaats van reproductie getest wordt, had ik niet verwacht. Het was zo’n uitzonderlijke manier van vragen stellen dat het me altijd is bijgebleven!’

De Perfecte Psychologie Het is zo’n mooie droom: een wetenschap die perfect is. Zullen we ooit de perfecte psychologie hebben en hoe zou deze er dan uit zien? Dit zal nooit realiteit worden. Door de aard van de wetenschap, welke op onzekerheid is gebaseerd, is het niet mogelijk om ooit perfectie te bereiken.

e psychologie kan precies voorspellen hoe mensen zich gedragen, we hebben voor elk soort menselijk gedrag modellen die ook nog eens overeenkomen met de werkelijkheid en aan de hand van hersenactiviteit kunnen we vaststellen hoe iemand zich voelt en wat iemand denkt.

We kunnen proberen om dicht in de buurt te komen, maar helemaal zeker zullen we al deze dingen nooit weten. Het is onmogelijk om achter ‘de waarheid’ te komen.

fectie’ en dat is de counterfactual. In onze wereld kunnen wij niet weten wat er gebeurd zou zijn als iets niet gebeurd was. Kun je me nog volgen? Stel, ik gooi een boek op tafel (gebeurtenis X) en dit maakt een geluid. Hoe kan ik zeker weten dat het geluid veroorzaakt werd door gebeurtenis X? Ik kan niet terug in de tijd gaan en kijken wat er was gebeurd als gebeurtenis X niet had plaats gevonden. Was het geluid er dan nog steeds geweest? Intuïtief is het antwoord natuurlijk nee, maar met 100% zekerheid kun je dat niet zeggen. De counterfactual maakt het onmogelijk voor ons om ooit een zuivere causale uitspraak te doen.

De filosoof Karl Popper, misschien al bekend onder de mensen die het vak WSR-T hebben gevolgd, stelde ooit een van de belangrijkste kenwaarden op voor de wetenIn de perfecte psychologie zouden verder alle theorieën schap: wat je beweert, moet falsifieerbaar zijn (“Falsificarobuust moeten zijn. tionisme en Popper”, Robuustheid van een 2008). Dat betekent dat theorie houdt in dat deze alles waar we een bewering over doen, tegenge- Het begrip van een quark of elektron is herhaaldelijk ondersteund moet zijn door sproken moet kunnen eenvoudiger dan het begrip van de mens - onderzoek om geloofworden. Als we onze waardig te worden. wetenschap als ‘perfect’ (en daardoor dus als Dit is een probleem in ‘af ’) zouden beschoude psychologie. Vele onderzoeken kunnen, wanneer ze gerepliceerd worden, wen, dan stellen we eigenlijk dat alles wat we weten waarniet dezelfde onderzoeksresultaten laten zien welke in de heid is en hierdoor niet meer falsifieerbaar. originele studie werden aangetoond. Een mooie oplosGoed, de psychologie moet dus feilbaar blijven. Daarsing voor het probleem van repliceerbaarheid zou kunnen zijn dat studenten in hun bachelor verplicht worden om naast is een voorwaarde voor de perfecte psychologie dat replicatieonderzoek te doen. Dit draagt dan zowel bij aan iedereen het met elkaar eens is over hoe we onderzoek repliceerbaarheid van onderzoeken als het begrip van stumoeten doen en waarom we bepaalde statistische methodenten over hoe onderzoek gedaan wordt. Daarnaast zou den gebruiken, en dat is nog lang niet zo. Of dat wenselijk het natuurlijk geweldig zijn als we een overkoepelende theis kun je je ook afvragen. Debat heeft namelijk veel waarde: orie kunnen vinden waarin we menselijk gedrag kunnen het zorgt ervoor dat we geprikkeld en gestimuleerd blijven verklaren. Om een tegenvoorbeeld uit de natuurkunde te om te ontwikkelen. Het zorgt ervoor dat de wetenschap dynamisch en gemêleerd blijft. geven: afgelopen maand werd er werk van theoretischfysicus Erik Verlinde gepubliceerd waarin hij een theorie beschrijft die 95% van het heelal verklaart (van Hal, 2016).

Dan is er nog iets heel belangrijks waar we rekening mee Zo’n doorbraak in de psychologie kennen we niet en zal er moeten houden als we het hebben over ‘waarheid’ of ‘per-

19 December 2016

D

Spiegeloog

Tekst: Alissa Kerklingh

in de toekomst ook niet zo snel komen.

Spiegeloog

20

eenvoudiger is dan het begrip van de mens, en vooral van de psyche van de mens en hoe mensen met elkaar interacteren.’ Bedankt Robbert!

December 2016

Gekoppeld aan dit voorbeeld is het gevoel dat sociale wetenschappers soms kunnen hebben, en dat is dat hun wetenDe moeilijkheden en de bias die komt kijken bij onderzoek schap meer op een ‘harde wetenschap’ zou moeten lijken. is niet van toepassing in onderzoeksvelden zoals de natuurEr is hier zelfs een term voor: physics envy (“The social scikunde. De perfecte psychologie is in mijn ogen dus ook ences physics envy”, 2012). Deze onzekerheid van de psyniet een psychologie die meer op een harde wetenschap chologie komt ook niet zomaar uit de lucht vallen. Vroeger lijkt, omdat het simpelweg niet dezelfde manier van wetenal werd er vanuit andere wetenschappen kritiek geuit op de schap bedrijven is. psychologie. Er is zelfs een commissie in het leven geroepen onder leiding van Normal Campbell om de wetenschap Er zijn dus meerder dingen waarom we niet kunnen spreverder te brengen: the British Association for the Advancement ken over ‘de waarheid’ of Science. Deze comen aangezien dit een missie spaarde de psyvoorwaarde is voor de chologie niet. Zo zou perfecte psychologie, het onverantwoordelijk - Het is onmogelijk om achter zullen we deze nooit zijn om de term ‘meten’ de waarheid te komen bereiken. Een inherent te gebruiken in de psykenmerk aan wetenchologie, omdat er geen schap is dus imperfectie. gebruikgemaakt wordt De zoektocht naar ‘de van een concatenatie waarheid’ kan alleen maar teleurstelling teweeg brengen. operatie. Een concatenatie operatie is een operatie waarin je getallen toekent aan objecten, zodat de getallen de objecGelukkig zit de psychologie al op een mooie manier in ten precies representeren. Wat de psychologie doet, is niet elkaar. Deze is al op onzekerheid gebaseerd! Neem onze exacte getallen toekennen aan objecten, maar niet-obserp-waarde: dit is de kans op onze gevonden teststatistiek, veerbare constructen willen onderzoeken die dus hierom of extremer, gegeven dat onze nulhypothese waar is, bij ook niet gemeten kunnen worden. Een mooie quote uit oneindige herhaling van het experiment. Dit zegt dus niks deze commissie (die getuigt van nogal superieure gevoeover ‘de waarheid’, alleen iets over hoe (on)waarschijnlijk lens tegenover de psychologie): ‘To insist on calling these other het is dat we deze data hebben gekregen als er geen verschil processes [i.e., psychological assessment] measurement adds nothing tussen de groepen zou zijn. Hiermee omarmen we onze to their actual significance, but merely debases the coinage of verbal belemmering om de waarheid te achterhalen. Een perfecte intercourse. Measurement is not a term with some mysterious inherent wetenschap is een wetenschap die zelfbewust is. << meaning, part of which may be overlooked by physicists and may be in the course of discovery by psychologists.’ (Sarin, 1990). ‘Debases the coinage of verbal intercourse’ is een chique manier om Bronnen te zeggen dat het woord ‘meten’ devalueert wanneer men -“Falsificationisme en Popper” (2008). Opgehaald op 25 november het gebruikt om processen aan te geven in bijvoorbeeld 2016 van http://wetenschap.infonu.nl/diversen/18664-falsificatiode psychologie. ‘Wat denken die psychologen wel niet, dat nisme-en-popper.html./. ze zomaar testjes kunnen verzinnen en dan beginnen met -“The social sciences physics envy” (2012). Opgehaald op 25 november ‘meten’?!’ moet Campbell gedacht hebben. Dit getuigt van van http://www.nytimes.com/2012/04/01/opinion/sunday/theeen soort arrogantie, en bovendien het niet openstaan voor social-sciences-physics-envy.html./. andere manieren om wetenschap bedrijven.

- Sarin, R. K. (1990). Conjoint measurement: theory and methods.

In Readings in Multiple Criteria Decision Aid (277-294). Springer Het belangrijkste wat we hieruit kunnen concluderen is dat Berlin Heidelberg. we niet moeten willen of proberen om als sociale weten-Van Hal, G. (2016). Vooruitblik nieuwe theorie ontmaskert 95 schap te lijken op andere disciplines. Een natuurkundige procent van het heelal. Opgehaald op 25 november van https://newsdie dit ondersteund is Robbert Dijkgraaf, een van de weicientist.nl/nieuws/vooruitblik-nieuwe-theorie-ontmaskert-95-procentnige mensen op de wereld die zich verdiept in string theory van-het-heelal/. en de meest ingewikkelde materie snapt: ‘Wat je ziet bij de sociale wetenschappen, is dat zij zich begeven in een vakgebied met enorme complexiteit. Mensen denken dat natuurkunde ingewikkeld is, maar die elementaire deeltjes zijn eigenlijk heel eenvoudig.’ Interviewer: ‘Maar u gaat toch niet zeggen dat u een makkelijker vakgebied heeft dan de sociale pscyhologie?’ Dijkgraaf: ‘In zekere zin wel, ja. Ik denk dat het begrip van een quark of een elektron een stuk

Even Voorstellen... oals bekend is het niet makkelijk om als net afgestudeerd psycholoog in het klinische werkveld een baan te vinden. Velen zoeken een baan en dus moet je je onderscheiden. Voor sommigen kan dat via de GZ-opleiding, maar helaas is die voor veel mensen onbereikbaar. Een goede manier om GZ- én baankansen te vergroten, is registratie bij de Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie (VGCt®), de onafhankelijke wetenschappelijke vereniging voor cognitief gedragstherapeuten in Nederland. De cognitief gedragstherapeut met VGCt-registratie is voor veel werkgevers een gewaardeerde professional. Om je registratie te kunnen aanvragen als ‘cognitief gedragstherapeut VGCt in opleiding’ moet je een basiscursus van 100 contacturen met goed gevolg hebben afgerond. Er worden veel verschillende cursussen aangeboden die elkaar qua inhoud en kwaliteit weinig ontlopen. Pancras van den Bos (46) en Martijn Stöfsel (57) hebben nu een cursus ontwikkeld die zich onderscheidt van alle andere cursussen omdat die begint met een intensieve week in Portugal in mei 2017.

Daarna volgen elf dinsdagen in de bossen van Lunteren op de Veluwe, en dat alles voor hetzelfde cursusgeld als een vergelijkbare reguliere basiscursus in Nederland.

Pancras en Martijn zijn beiden klinisch psycholoog en psychotherapeut, en daarnaast supervisor en leertherapeut bij de VGCt. Tijdens en na het doorlopen van verschillende opleidingsroutes om bovenstaande en andere kwalificaties (waaronder schematherapeut en EMDR-therapeut) te behalen, hebben zij in verschillende instellingen gewerkt. Pancras onder andere als psychotherapeut en hoofd van de diagnostiekafdeling van de Gelderse Roos in Tiel, en Martijn bij het SinaiCentrum, een Joodse instelling gespecialiseerd in de behandeling van oorlogsproblematiek. Zij zijn daarna allebei een eigen psychotherapiepraktijk gestart, waarin ze veel met cognitieve gedragstherapie

(CGT) werken. Naast het klinische werk schrijft Martijn vakliteratuur; zo bracht hij in 2010 samen met Trudy Mooren het boek Complex Trauma uit. Martijn en Pancras hebben jarenlange ervaring in lesgeven in onder andere psychodiagnostiek en CGT. Zij kwamen elkaar tegen in de schoolbanken, of nog preciezer: Pancras erin en Martijn ervoor. Al snel ontstonden creatieve ideeën over samenwerking.

Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de 100urige basiscursus CGT in volle gang. Op de vraag waarom hij de cursus op deze manier wil geven, geeft Martijn aan dat hij behalve een goede, ook een leuke cursus wil geven. Dat is een reden om naar bijzondere plekken uit te zien. Pancras voegt daaraan toe: ‘De ervaring leert dat een intensieve startweek maakt dat de focus optimaal is en er in korte tijd veel kennis en vaardigheid kan worden opgedaan. Daarbij ontstaat er snel een hechte cursusgroep en dat wordt door iedereen als heel prettig ervaren.’ In de eerste week in mei 2017 in Portugal wordt er hard gewerkt om iedereen wegwijs te maken in de basisprincipes van de CGT. Daarna volgen elf dagen midden in de bossen rond Lunteren. Omdat de cursus in eigen beheer wordt gegeven, zijn de overheadkosten nihil en de totale kosten vergelijkbaar met die van andere basiscursussen. Pancras en Martijn hopen met deze cursus veel net afgestudeerde psychologen een goede start op arbeidsmarkt te kunnen geven.

Data: 7-12 mei 2017, Loulé, Portugal; daarna elf dinsdagen mei - december 2017, Lunteren, Nederland.

Nieuwsgierig of vragen? Kijk op www.cerno-psycholoognijmegen.nl/opleiding/.

21 December 2016

Z

Spiegeloog

Basiscursus CGT in Portugal

Perfect Prutsen We leven in een meritocratie waar prestatie en succes vooropstaan. Falen past niet in dit plaatje en als fouten wél voorkomen, is de schuldvraag al gauw gesteld. Waarom heeft fouten maken zo’n slechte reputatie, en is dat wel nodig? Een pleidooi voor meer fouten.

Tekst: Maaike Posthuma

Spiegeloog

22

W

December 2016

anneer ik op het internet zoek naar de definitie van het woord ‘fout’, kom ik erachter dat dat woord vaak een negatieve connotatie heeft. Het Nederlandse woordenboek Van Dale definieert het als een ‘verkeerde eigenschap, gebrek, mankement’ (Den Boon, Hendrickx, & Van der Sijs, 2015). De website Woorden.org heeft het over ‘iets dat niet juist is’ (“Fout”, 2016a) en de website Muiswerk.nl definieert dat ‘fout’ is ‘zoals het niet moet’ (“Fout”, 2016b).

Misschien zijn deze definities wel een goed voorbeeld van de maatschappelijke waardering van fouten. We leven, hier in het Westen, in een prestatiemaatschappij. Je weet wel, zo’n maatschappij waarin iedereen blind gefocust is op presteren en het behalen van successen. Hard werken en fout-vrij leven wordt van harte toegejuicht. Op het werk, in het verkeer, tijdens je studieloopbaan, in het privéleven en op vele andere vlakken heerst doorgaans deze overtuiging: fouten deugen niet. Deze afkeer van fouten kan heel ver gaan. Een vrij bekend gedragsfenomeen, perfectionisme genaamd, drijft ons ertoe op alle vlakken van het leven absoluut foutloos te willen functioneren (Flett & Hewitt, 2002). Het wordt vaak gebruikt als ‘negatieve’ – vermomd als positieve – karaktertrek in sollicitatiegesprekken, want perfectionisme klínkt misschien negatief, maar het vermijden van fouten wordt uiteindelijk wel gewaardeerd. Maar wanneer het gedreven wordt door faalangst en vrees voor de teleurstelling van anderen, leidt overmatig perfectionisme tot meer stress en angst in het leven (Flett & Hewitt, 2002).

Er ontstaan onrealistisch hoge verwachtingen en inflexibele standaarden, wat doorgaans leidt tot een disfunctionele vorm van perfectionisme (Aldea, Rice, Gormley, & Rojas, 2010). Een té grote angst om fouten te maken komt dus niemand ten goede.

Voorheen heeft deze faalangst ons als land wel stappen verder geholpen. Doordat we onszelf al decennia, misschien zelfs millennia lang, dwingen om tóch te blijven vechten voor een foutloos bestaan, krijgen we daadwerkelijk meer gedaan. We zijn met ons land het negende meest inno-

vatieve land van de wereld (“Rankings”, 2016), lijkt het dus logisch te concluderen dat streven naar perfectie wel degelijk zin heeft. De meeste dingen zijn in ons land relatief goed geregeld; misdadigers worden gestraft en er worden onderzoeken opgesteld naar grootschalige fouten. We hoeven dus ook niet met opzet fouten te gaan maken. Streven naar iets dat goed is, is geen probleem zolang je uitdagende doelen nog wel redelijk blijven en de motivatie vanuit jezelf komt (Aldea et al., 2010). Desondanks denk ik dat er in het gewone leven nog steeds een zeer negatief oordeel aan fouten wordt gegeven en dat het geen verkeerd idee is om het begrip te herdefiniëren.

Gedurende mijn eerdergenoemde zoektocht naar definities van het begrip ‘fout’, zie ik er twee voorbijkomen die mij intrigeren. Wikipedia stelt: een fout is ‘een afwijking van een situatie ten opzichte van de ideale situatie’ (“Fout”, 2016c). WikiWoordenboek verwoordt het nog mooier: fout is ‘niet volgens de in een groep of land geldende normen of moraal’ (“Fout”, 2016d). Waar de meeste definities het woord omschrijven met meer negatief geladen woorden, blijft het oordeel van deze twee Wiki-zusjes neutraal. Ze lijken te onderstrepen dat fouten maken simpelweg een ándere, afwijkende vorm is van de normale gang van zaken.

Dit hoeft niet te betekenen dat fouten ook daadwerkelijk slécht zijn.

Ik zie steeds meer artikelen verschijnen die dit ook aankaarten. Online journalistiek platform De Correspondent publiceerde laatst een artikel over een fotograaf die pas succesvol werd na een rijtje foute keuzes (Van Straten, 2016).

Het online mediaplatform Mindshakes publiceerde het verhaal van iemand met een minder perfecte levensloop (Van den Heuvel, 2016) en van iemand die de negatieve gevolgen ondervond van doorgeslagen perfectionisme (Brasser, 2016). Deze artikelen lees ik met vreugde, omdat het fijn is om te beseffen dat fouten maken prima is, dat het erbij hoort, dat iedereen ze maakt. Dit punt wilde Johannes Haushofer, docent aan de Amerikaanse universiteit Princeton,

zitten, probeer dan eens perfect te worden in het accepteren van fouten. Perfect proberen te prutsen, zeg maar.

- Aldea, M. A., Rice, K. G., Gormley, B., & Rojas, A. (2010).

Telling perfectionists about their per-fectionism: Effects of providing feedback on emotional reactivity and psychological symptoms. Behaviour Research and Therapy, 48(12), 1194-1203.

- Boon, T. den, Hendrickx, R. en Sijs, N. van der. (2015). Groot woordenboek van de Nederlandse Taal (15e herziene editie). Utrecht: Van Dale Uitgevers.

- Brasser, P. (2016). Mijn burn-out zou ook jou kunnen overkomen. Mindshakes. Opgehaald op 30 oktober 2016 van https://www. mindshakes.com/mijn-burn-out-zou-ook-jou-kunnen-overkomen/.

- “CV of failures: Princeton professor publishes résumé of his career lows” (2016). The Guardian. Opgehaald op 20 november 2016 van https://www.theguardian.com/education/2016/apr/30/cv-of-failures-princeton-professor-publishes-resume-of-his-career-lows/.

- Flett, G. L., & Hewitt, P. L. (2002).

Perfectionism and maladjustment: An overview of theoretical, definitional, and treatment issues.

- “Fout” (2016a).

Woorden.org Nederlands Woordenboek.

Opgehaald op 21 november 2016 van http://www.woorden. org/woord/fout/.

- “Fout” (2016b).

Muiswerk Online Woordenboek. Opgehaald op 21 november 2016 van http://www.muiswerk.nl/mowb/?word=fout/.

-“Fout” (2016c). Wikipedia. Opgehaald op 21 november 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Fout/.

-“Fout” (2016d). WikiWoordenboek. Opgehaald op 21 november 2016 van https://nl.wiktionary.org/wiki/fout/.

- Heuvel, S. van den. (2016). Laatbloeiers schieten het mooist uit de knoppen. Mindshakes. Opgehaald op 30 oktober 2016 van https:// www.mindshakes.com/laatbloeiers-schieten-het-mooist-uit-de-knoppen/.

- Rijckeghem, J. van, (Producent) & Rompaey, C. van. (Regisseur) (2008). Aanrijding in Moscou. België: Kinepolis Film Distribution.

- “Rankings” (2016). The Global Innovation Index. Opgehaald op 20 november 2016 van http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/ wipo_pub_gii_2016-intro5.pdf/.

- Straten, H. van (2016). De foto’s van deze laatbloeier zijn hét medicijn tegen de perfectie van Instagramfilters. De Correspondent. Opgehaald op 30 oktober 2016 van https://decorrespondent.nl/5574/ de-fotos-van-deze-laatbloeier-zijn-het-medicijn-tegen-de-perfectie-vaninstagramfilters/870870149358-bf02d56f/. <<

Illustratie: Maaike Posthuma

Spiegeloog

Bronnen

23 December 2016

overigens ook maken toen hij zijn cv online zette (“CV of failures: Princeton professor publishes résumé of his career lows”, 2016). Op dit cv staan al zijn mislukkingen: gefaalde opleidingen, niet-verkregen academische posities en niet-gepubliceerde wetenschappelijke artikelen, afgewezen beurzen, gemiste onderscheidingen en niet-toegekende onderzoeksfinanciering. Zijn succesvolle carrière plaatst hij hiermee in een realistisch perspectief.

Met dit soort artikelen is er nu nog een klein probleem. Het gevoel van mildheid als gevolg van de geruststellende artikelen blijft voelen als een vluchtige, kalmerende sus die slechts tijdelijk verlichting brengt. Soms maar tien of twintig minuten en soms bijna de hele dag sta ik mezelf toe fouten te maken, voordat de drang naar perfectie zich weer aandient. Een opgewekte fietstocht door de stad wordt gauw genoeg bedorven door een fietsende passant die schreeuwt dat je niet rechts genoeg fietst. Langdurig dagdromen in de rij van de kassa wordt ruw onderbroken als je niet onmiddellijk afrekent en je spullen inpakt alsof je haast hebt. Gezucht en gesteun valt je ten deel wanneer je iets laat vallen of je geld vergeten bent. Acceptatie van fouten? Down the drain.

Mocht je het tevreden gevoel door de haast van alledag weer zijn kwijtgeraakt, kijk dan eens de film Aanrijding in Moscou (Van Rijckeghem, 2008). De onaantrekkelijke Matty heeft een geestdodende baan, een kleine, donkere, rommelige flat in een grootstedelijke buitenwijk, een ergerlijke ex-man, twee puberende kinderen en weinig vrienden, geld en levenslust.

Ze heeft geen perfect leven, wel een hoopje slechte keuzes achter de rug en zelfs verliefd worden gaat niet vlekkeloos.

Aan het einde van de film zijn er maar weinig dingen werkelijk veranderd in Matty’s leven: alleen haar nieuwe liefde is bij haar ingetrokken. In tegenstelling tot de meeste blockbusters verdwijnen de rest van haar problemen níet op magische wijze allemaal tegelijkertijd. Nog steeds heeft ze geen perfect leven, nog steeds pruttelt haar auto, en nog steeds klooit ze maar wat aan. Ondanks deze feiten gloort er een beetje hoop aan de horizon: ook mét fouten kun je blijkbaar tevreden zijn. Ik wil iedereen daarom ook oproepen tot een massale omarming van het maken van fouten. Wees niet bang om de verkeerde wasdroger aan te schaffen of je ov-kaart te vergeten. Misschien loopt alles dan een tikkeltje minder snel en efficiënt, maar we zijn dan in ieder geval meer ontspannen. En mocht perfectionisme je nu in de weg

De Perfecte Politiek?

Mannen als Wilders en Trump weten op geheel eigen wijze een grote groep mensen voor zich te winnen. Hoe kan het dat deze overduidelijk controversiële mannen, terwijl ze alles en iedereen tegen zich in het harnas jagen, tóch zo populair zijn onder stemgerechtigden?

Tekst: Jelmer Hoogland

Spiegeloog

24

E

en ideologie wordt op het wereldwijde web omschreven als: ‘een geheel van ideeën over de mens, menselijke relaties, en de inrichting van de maatschappij’ (“Ideologie”, 2016). Een visie wordt gedefinieerd als: ‘het gewenste langetermijnperspectief van een organisatie’ (“Visie (bedrijfsleven)”, z.j.). Het zijn twee kernbegrippen waar politieke partijen hun bestaan op stoelen. En juist in die kernbegrippen vind je ook het raakvlak met het onderwerp perfectie. Worden visies en ideologieën immers niet gebruikt om het perfecte of ideale beeld van de samenleving te schetsen?

beste kunnen vertegenwoordigen in de politiek. Of je het nou met het hele verkiezingsprogramma eens bent of met een aantal punten die in jouw voordeel kunnen uitpakken, je vertrouwt erop dat je met jouw stem een betere samenleving kunt bouwen, voor jezelf en misschien ook wel voor anderen.

December 2016

Het politieke spel werkt soms wat anders. Beloftes die in verkiezingstijd gedaan worden, verdwijnen soms als sneeuw voor de zon als het ‘toch even wat anders loopt’.

Neem Mark Rutte, premier van Nederland sinds 2010. In 2012 riep hij tijdens een verkiezingsdebat: ‘Geen cent meer naar Griekenland!’ Een paar maanden later ging er tóch weer geld naar het noodlijdende Euroland. Belofte gebroken. Maar ja, ‘concessies doen in de politiek is onvermijdelijk,’ aldus onze amicale premier.

Het maakt niet uit of je een one-issuepartij bent, een partij die zich vooral profileert op één bepaald aspect van de samenleving (denk aan de Partij voor de Dieren), of dat je een bestuurderspartij als de VVD vormt; alle houden er een ideaalbeeld van de samenleving op na. En dat ideaalHet roept de vraag op of een visie of ideologie nog wel beeld komt terug in verkiezingsprogramma’s, langetermijnzo stevig vastgehouden visies en het beleid. Heel moet worden. Zeker, generaliserend kan je bijvoorbeeld stellen dat het is belangrijk om er rechtse partijen meer denkbeelden over de - Het eeuwige gewauwel van politici maatschappij op na te individuele vrijheid en moet maar eens afgelopen zijn houden. En zeker, het minder overheidsbeis belangrijk dat je duimoeienis voorstaan, terwijl linkse partijen delijk zegt waar je voor staat als politicus. Maar opkomen voor de wat bedrieg je je kiezers niet als je ineens iets heel anders doet minder bedeelde mensen in de samenleving, waarmee juist dan wat je eerst beweerde te gaan doen? ‘Ja’, zullen velen meer overheidsingrijpen gepaard gaan. Deze ideeën komen zeggen, maar juist het doen voorkomen als perfecte partij voort uit de overtuiging dat hun ideologie of visie de juiste of perfecte politicus bracht tot voorheen een stuk visie en is: het perfecte plaatje van de samenleving. ideologie met zich mee. Daartegenover zie je nu het steeds groter wordende gevaar om op je vingers getikt te worden Deze ideeën trekken mensen: burgers die een bepaalde als je jezelf tegenspreekt in de politiek. Immers word je kijk op de wereld hebben en zich gesteund voelen door tegenwoordig al snel in een kwaad daglicht gesteld, wat de standpunten die een politieke partij uitdraagt. Mensen voor een groot deel aan de opkomst van sociale media te worden lid van een partij en stemmen ten tijde van verwijten is. Als je iets zegt wat niet strookt met je eerdere kiezingen op de partij waarvan zij denken dat zij hen het

Wilders is niet de enige die deze groep opvangt. Het beste en meest recente voorbeeld vinden we in de Verenigde Staten. Ook deze man, toeval of niet, heeft een bijzonder kapsel en draagt uit wat veel burgers tegenwoordig willen horen van een politicus. Want de kersverse President Elect Donald Trump gooit het over een andere boeg dan wat normaal is in de politiek. En ook in de Verenigde Staten schrikken de gevestigde partijen daarvan. In het geval van Trump keerde zelfs een groot deel van zijn eigen partij zich tegen hem.

Dat beide mannen een ietwat alternatief kapsel hebben is misschien niet helemaal de reden waarom burgers op ze stemmen. Wat wel de reden is, is dat hun aanpak in grote lijnen hetzelfde getypeerd kan worden: controverse. Ze nemen standpunten in die volgens andere partijen bij het beschamende af zijn, maar die vaak wel aansluiten bij de interesse van de burgers die de politiek niet helemaal meer zien zitten.

Trump en Wilders zeggen wat ze écht van het vluchtelingenprobleem vinden en wat er volgens hen moet gebeuren om dat op te lossen, zonder daar doekjes om te winden.

Aan hun oplossingen mogen dan vele haken en ogen zitten, het spreekt wel een grote groep aan.

En beide politici weten dat veel burgers tegenwoordig om meer radicale oplossingen vragen.

Hoewel Mark Rutte tegenwoordig ook meer als manager dan als premier van de samenleving optreedt, blijft de roep om een leider als Wilders groeien. Een andere manier van politiek bedrijven, waarbij de omschrijvingen van begrippen als ideologie en visie die te vinden zijn op het ‘wereldwijde web’ minder belangrijk worden, terwijl het pragmatisme in toenemende mate de boventoon gaat voeren. Of de ideeën van Wilders en Trump nou goed uitgewerkt zijn of niet, voor de burger is het een perfecte oplossing in een verdeelde wereld. <<

Bronnen

- [Afbeelding]. Opgehaald op 5 december 2016 van http://www. joop.nl/content/uploads/2016/01/1500-pixels-160126-Trump-2. jpg/.

“Ideologie.” (2016). Wikipedia. Opgehaald op 27 november 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Ideologie/.

- Verbon, H. (2012). Wilders heeft geen ideologie, maar wel een dilemma. Opgehaald op 26 november 2016 van http://www. volkskrant.nl/politiek/-wilders-heeft-geen-ideologie-maar-wel-eendilemma~a3222755/.

-“Visie (bedrijfsleven).” (z.j.). Wikipedia. Opgehaald op 27 november 2016 van https://nl.wikipedia.org/wiki/Visie_(bedrijfsleven)/.

Spiegeloog

Iemand die daar goed op weet in te spelen is een zekere blonde krullenbol van de Partij voor de Vrijheid; Geert Wilders. Wilders weet namelijk ontzettend goed in te spelen op het gevoel van burgers die denken dat ze er niet meer toe doen of die het vertrouwen in de politiek hebben opgezegd door al dat gedraai van politici (Verbon, 2012).

Het zijn burgers die hun heil ergens anders zoeken, omdat gevestigde partijen het ideaalbeeld dat ze schetsen niet waar kunnen maken of teniet doen door allerhande uitspraken.

Wilders voert de politiek van pragmatisme, zonder daar al te veel ideologie in te passen. Clichématig zou je kunnen zeggen dat hij het ouderwetse ‘geen woorden, maar daden’ voorstaat. Gewoon aanpakken en niet te veel kletsen over ideologieën en visies, en bovendien, de burger die teleurgesteld is geraakt in de politiek van perfectie een alternatief bieden.

Het is wellicht het begin van een nieuwe manier van politiek voeren. En hoewel politiek misschien lijkt te gaan om het winnen van zieltjes door je partij zo perfect mogelijk uit de verf te laten komen, hebben veel stemgerechtigden daar genoeg van. Het eeuwige gewauwel van die carrièrepolitici moet nu maar eens afgelopen zijn. Juist daar ontstaat het gat waar politici als Wilders en Trump gebruik van maken. Een uitgewerkte ideologie of een stevige visie komt er niet altijd aan te pas, maar de burgers verdrinken tenminste niet in partijpolitiek die altijd maar moet gaan over de koers.

25 December 2016

uitspraken en opvattingen, weet de samenleving dat al vlug.

?

Wist je dat...

Tekst: Bart Lichtenveldt

Spiegeloog

26

...alhoewel een zo goed als symmetrisch gezicht algemeen als mooi wordt beschouwd, een absoluut symmetrisch gezicht een averechts effect heeft? Zodra de linker- of rechterzijde van het gezicht met bijvoorbeeld Photoshop wordt gekopieerd, gespiegeld en op de andere zijde van het gezicht ‘geplakt’ wordt, ontstaat er een onmenselijk plaatje, dat vrijwel elke aanschouwer meteen het gevoel geeft dat er iets niet klopt, zelfs bij mensen wier gezicht al erg symmetrisch was vóór de bewerking.

December 2016

...antwoorden dat je nogal perfectionistisch bent als je gevraagd wordt wat een van je zwakke punten is, zeer waarschijnlijk niet wordt gewaardeerd? Vooral bij sollicitaties wordt dit antwoord gezien als een van de allergrootste cliché antwoorden die je kunt geven, aangezien het totaal geen inzicht geeft in je werkstijl. Werkgevers zoeken iemand die zichzelf kent, niet een supermens die ‘een beetje té perfect’ is.

...wiskunde wordt gezien als de meest perfecte wetenschap?

De structuren in deze formele wetenschap komen tot stand door louter strikt logische redeneringen. Uitspraken in de wiskunde zijn dan ook niet toetsbaar met experimenten. Zodra wiskundige kennis bewezen en definitief is, is deze kennis eeuwig geldend, waar natuurwetenschappelijke kennis per definitie voorlopig is. Daarnaast vormt de wiskunde een belangrijk fundament voor vele andere wetenschappen, waaronder de natuurkunde en de astronomie.

...veel computerexperts verwachten dat artificiële intelligentie de menselijke intelligentie gaat inhalen rond het jaar 2040? Gezien de huidige exponentiële groei die hardware en software doormaken is dit punt angstaanjagend dichtbij; wat staat er dan te gebeuren? Het kan hele goede dingen brengen, zoals Ben Ross in zijn TED talk vertelt: superintelligentie kan de top tien ziektes waar we aan sterven van de kaart vegen en manieren vinden om klimaatverandering tegen te gaan of zelfs om te draaien. Maar het zou ook het einde kunnen betekenen van de mensheid, als de computers besluiten ons niet nodig te hebben. Zoals Stephen Hawking over kunstmatige superintelligentie zei: ‘[It’s] the last invention we'll ever make and the last challenge we’ll ever face.’

...het percentage moorden dat in Nederland opgelost wordt, best wel hoog is? Van zo’n 80 procent van de bij de politie bekende moordzaken wordt de dader gevonden. Dit is wel inclusief de zaken waar eigenlijk helemaal niets opgelost hoeft te worden, zoals wanneer de dader ter plekke wordt aangehouden of zich vrijwillig aangeeft. Allerlei onderzoeken tonen aan dat ook in 80 procent van de gevallen, daders bekenden zijn van het slachtoffer en dat er daardoor niet zo veel onderzoek nodig is. Het oplossingspercentage van misdaad in het algemeen (drugshandel, diefstal, overvallen, mishandeling) ligt beduidend lager: 23 procent.

Mededelingen Mededelingen voor nummer 380 kunnen tot 15 januari 2017 worden ingeleverd, liefst via e-mail. De redactie behoudt zich het recht voor stukken in te korten. Nummer 380 komt begin februari uit.

Spiegeloog

28

SPUI25 is een academisch-cultureel centrum aan het Spui in Amsterdam. Het is een levendig podium dat een verbinding vormt tussen de Universiteit van Amsterdam en de wereld van de culturele praktijk in de breedste zin. De volledige agenda staat op www.spui25.nl (vooraf aanmelden).

Donderdag 15 december 17:00-18:30

CREA is het cultureel studentencentrum van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam. CREA organiseert onder andere cursussen, workshops, voorstellingen en lezingen.

Adres: Nieuwe Achtergracht 170 1018 WV Amsterdam Inlichtingen: 020 5251400. Website: www.crea.uva.nl.

Gratis toegang

Spraakmakende Zaken: de impact van de strafzaak tegen Geert Wilders

December 2016

Op 9 december vindt de uitspraak in het proces tegen Geert Wilders plaats. Wat zijn de gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting, de Nederlandse rechtsstaat, de democratie?

In de ruchtmakende strafzaak tegen PVV-leider Geert Wilders naar aanleiding van zijn ‘minder-Marokkanen’uitspraak, komt naar verwachting op 9 december een uitspraak. Het Openbaar Ministerie acht Wilders schuldig aan groepsbelediging en aanzetten tot haat en discriminatie.

Daarvoor eist het OM een onvoorwaardelijke geldstraf van 5000 euro. Wilders haalde vervolgens hard uit naar de officieren van justitie.

Daags na de uitspraak bespreken we in SPUI25 de impact voor de vrijheid van meningsuiting, de Nederlandse rechtsstaat en de democratie. Wat betekent deze uitspraak voor de vrijheid van meningsuiting in Nederland? Wat zegt het over de stand van de Nederlandse rechtsstaat? Wat zijn de consequenties voor de democratie, en voor de PVV als politieke partij? En wat betekent het voor de positie van de rechter in een multiculturele samenleving?

Het SPS-NIP is het studentenorgaan van het Nederlands Instituut van Psychologen en organiseert voor de student interessante activiteiten.

Adres: Arthur van Schendelstraat 650 3511 MJ Utrecht Website: www.psynip.nl.

Spiegeloog is op zoek naar nieuwe redactieleden!

Ben je psychologiestudent en zou je wel eens op een andere manier tegen de psychologie en de faculteit aan willen kijken?

Dan ben je in de Spiegeloog-redactie op de juiste plek!

Als redacteur van Spiegeloog houd je je onder andere bezig met het schrijven van artikelen, het houden van interviews en het redigeren van door collega's geschreven stukken. Ervaring is geen vereiste, enthousiasme en nieuwsgierigheid zijn belangrijker. Ben je geïnteresseerd of wil je meer informatie? Mail ons via spiegeloog-fmg@uva.nl

December 2016

29

Spiegeloog

De Wandelgang Tekst & Foto’s: Jihane Chaara & April te Spenke

Tegenwoordig ligt de druk om alles uit jezelf te halen en ergens goed in te zijn steeds hoger. Het lijkt wel alsof er steeds minder ruimte is voor imperfectie. Om meer inzicht te krijgen in de gebreken van studenten op de Universiteit van Amsterdam vroeg Spiegeloog aan voorbijkomende studenten: ‘Welk gebrek in jouw leven zou je willen verbeteren?’

Spiegeloog

Mike: ‘Ik zou wat meer discipline willen hebben. Ik studeer politicologie en zou voor mijn studie meer moeten doen, meer moeten leren en meer geordend moeten zijn. Doordat ik lui ben en hierdoor weinig discipline heb, ben ik naast mijn studie ook minder betrokken bij mijn sociale contacten. Dit vind ik heel jammer en daarom probeer ik nu meer te plannen zodat ik op tijd iets aan de studie doe en op die manier meer tijd heb om wat socialer te zijn.’

30 December 2016

Noor: ‘Ik zou graag zelfverzekerder willen zijn. Als ik in een nieuwe situatie beland, dan vind ik dat heel spannend. Een goed voorbeeld daarvan is als ik een nieuwe baan heb. Aan het begin vind ik het heel lastig om mijn plekje te vinden, omdat ik dan nog niet helemaal mezelf kan zijn. Die beginfase is moeilijk, maar als ik eenmaal mijn plekje gevonden heb, gaat het prima.’

Amy: ‘Ik zou beter willen zijn in dingen zeggen en vooral vaker iets durven zeggen. Ik ben namelijk bang dat ik mensen kwets als ik nee zeg. Ik zei bijvoorbeeld een keer nee tegen iemand en ik merkte dat ik mezelf onaardig vond doen tegenover deze persoon. Dan kan ik best boos op mezelf zijn dat ik niet gewoon nee kan zeggen. Misschien helpt het om in de toekomst duidelijkere grenzen te stellen.’

Kas: ‘Ik vind het heel moeilijk om mensen te lezen. Ik kan andermans signalen gewoon niet zo goed oppikken. Dit merk ik vooral in het contact met meisjes – dan vindt een meisje mij heel leuk en heb ik dat eigenlijk niet zo goed door. Ik kan zelf goed communiceren, dus meestal weet een meisje dan wel hoe ik erin sta, maar ik ontvang die communicatiesignalen niet zo goed. De oplossing?

Net zoveel ervaring opdoen totdat ik er beter in ben.’

Annelise: ‘I procrastinate so much! If there is something that has to be done, you can leave it to me to wait until the last possible second to do it. I do this with almost everything in my life. If I find out that I could make it to my destination in ten minutes instead of fifteen if I bike extra hard, then I’ll always take ten minutes for that trip. Even though it’s supposed to be fifteen.’

Alastair: ‘I’m not so good at being spontaneous. Whenever friends of mine suggest to do something that’s last-minute and unplanned, the pessimist in me crawls out. I tend to assume that the worst is going to happen, so whenever someone wants to do something spontaneous, I think it’s probably not going to be fun. The weird thing is though, that I’ve made the best memories when I did things that weren’t planned at all.’

Spiegeloog

Vinicius: ‘I’m originally from Brasil and lately there have been a lot of political problems there. I didn’t really engage in the debate, while actually it would be better if I did engage so I can hear other people’s opinions about the matter. But in the end I never do engage. That’s why I don’t like social media either, because I always see people’s opinion and I don’t really like to participate in those discussions about whether or not something is A or B.’

Sara: ‘Ik heb wel eens moeite met het feit dat ik heel direct ben.

Soms zeg ik iets, en dan merk ik dat het te snel gaat voor mensen. Dan zijn ze gekwetst, omdat ik iets niet in tactvolle woorden gezegd heb. Ik wind er geen doekjes om, maar misschien moet ik wat meer tijd nemen om te bedenken hoe mijn woorden overkomen. Ik hecht veel waarde aan eerlijkheid, maar het is ook belangrijk dat je mensen geen pijn doet.’

Noah: ‘Ik houd me vooral bezig met de korte termijn. Zo stel ik heel vaak van alles uit tot op het laatste moment. Ik denk dat ik hierdoor het beste kan werken als er flinke tijdsdruk is. Ook blijf ik altijd te lang in bed liggen, waardoor ik regelmatig te laat kom. Ik geloof niet dat hier een specifieke oorzaak voor is. Het is altijd al zo geweest.’

31

December 2016

Max: ‘Ik vind het lastig om beslissingen te maken en dan bij die beslissingen te blijven. Ik ben een enorme twijfelaar en blijf alle opties afwegen. Ik zie dat zelf niet als een probleem voordat de knoop is doorgehakt. Soms is het namelijk goed om geïnformeerd te zijn over alle opties, maar zelfs nadat de beslissing al is gemaakt, ben ik me nog aan het afvragen hoe het was geweest als ik de andere keuze had gemaakt. Ik weet blijkbaar niet zo goed wat ik wil.’

Bacchus Alleen-zijn voor Dummies

I

k lig op mijn bed, strak verwikkeld in een donkerblauw dekentje. Net een wollige burrito. Mijn blazende laptop ligt gekanteld naast me, zodat ik toch nog kan lezen wat er op het scherm staat ondanks mijn horizontale positie. Ik kijk naar een lollig getekend stripverhaaltje over iets dat Plato in een ver verleden bedacht heeft. De mens, zo verzon hij, had eerst vier armen, vier benen en twee gezichten. Een soort Siamese tweeling. Iedereen was gelukkig, want je had altijd een extra tweetal oren om naar je grapjes te luisteren. Zeus vond dit toch wat beangstigend, omdat hij niet wilde dat de mens te veel macht had.

Al die armen en benen, dacht Zeus, dat kan niet goed gaan. Dus spleet hij deze menselijke wezens in tweeën en dat is hoe we er nu uitzien. Maar we zullen voor eeuwig op zoek zijn naar onze tweede helft.

Het is een mooi verhaal, totdat je bedenkt dat er zat mensen zijn die zichzelf incompleet vinden zonder romantische relatie. Verdwaald op zoek, zoals Plato dat voor zich zag. Op zoek naar die ene persoon op deze wereld die jou aanvult zodat je weer helemaal heel bent. Maar waarom? Ben je incompleet als je je eventjes niet zo bezighoudt met het vinden van iemand om mee te kroelen?

Want dat is het problematische aan deze denkwijze. Het gaat helemaal niet om vraagstukken zoals ‘wat als er meerdere soulmates zijn?’ of ‘wat als je soulmate dood gaat, heb je dan een back-up?’.

Nee, het gaat om het idee dat je je incompleet zou moeten voelen als je alleen bent. Jij bent een persoon, met unieke en eindeloze gedachten en ideeën. Er is helemaal niemand die jouw gevoelswereld snapt zoals jij dat doet. Je bent zo bijzon-

der! Hoe onzinnig is het dan eigenlijk om te denken dat jij, in al jouw glorie, iemand anders nodig zou moeten hebben om je extra waarde te geven?

Ga eens in je eentje naar een museum. Ga alleen naar die rare documentaire die je eigenlijk toch wel graag wilde zien. Maak een wandeling zonder foto’s te maken. Luister naar al jouw lievelingsliedjes – vooral de liedjes die je nooit op zou zetten als je gezelschap had. Heb je enig idee hoe fijn het is om in je eentje naar de bioscoop te gaan?

Misschien voelt het de eerste keer een beetje raar, maar ik kan je vertellen dat niemand op jou let. Want hoewel je een uniek, prachtig wezentje bent, ben je ook ongelofelijk oninteressant voor de massa. Iedereen is zijn of haar eigen hoofdpersoon en jij bent maar een figurant. Heerlijk!

Vergis je niet, dit heeft niks te maken met hoe sociaal je bent. Ik ken het. Ik ben heel erg gesteld op alle mensen om mij heen en ik vind het moeilijk om twee dagen achter elkaar met niemand te praten.

Dan ontstaat er een soort knoop in mijn maag. Dat komt omdat ik energiek word van gezelschap. De truc is dat ik opleef bij andere mensen, maar dat ik het ook heerlijk vind om die wollige burrito te zijn in bed. Ik ben mijn eigen vier armen, mijn eigen vier benen, mijn eigen twee gezichten. Ik kan andere mensen zo ontzettend lief, waardevol, en belangrijk vinden voor mijn geluk, maar ik ben even waardevol zonder ze. Jij bent. Minder Plato, meer Descartes.

Jihane Chaara