Vrij

Spiegeloog Tijdschrift voor de Afdeling Psychologie

Vrij

Juni 2015 - Jaargang 42 - Nummer 369

Colofon: 42e Jaargang nr. 369, Juni 2015 ISSN 0166-1930 Spiegeloog is een blad voor de afdeling psychologie, Universiteit van Amsterdam

Diamantbeurs Kamer 5.02 Afdeling Psychologie Weesperplein 4 1018 XA Amsterdam t: 020 - 525 67 58 e: spiegeloog-fmg@uva.nl w: spiegeloog.tumblr.com

Hoofd-/Eindredactie Bart Lichtenveldt & Emma Laura Schouten.

The Puppet Master

D

e mensen beneden je zijn net mieren. Op een heerlijk tempo schieten de daken en bomen onder je door en je hoort de wind in je oren suizen. Bijna ben je bij de wolken en dan wordt de droomvlucht wreed verstoord. De wekker gaat af...

Je ligt in bed (of waar je dan ook na een pittige avond uit beland bent) en mag weer gaan dealen met de realiteit van alledag. Het fijne gevoel van het vliegen was maar een droom; een illusie van vrijheid, waar we misschien altijd wel in verkeren. De cover, een illustratie van het Dixit Bordspel, geeft deze levensvraag mooi weer: is er wel sprake van een vrije wil? Zijn we marionetten van het lot, de evolutie of hebben we zelf de touwtjes in handen?

Ons huidige rechtsysteem gaat ervan uit dat je zelf altijd verantwoordelijk bent voor je acties en neemt je je vrijheid af als je de mist in bent gegaan. Word je een beter mens van opsluiting? Je leest het in Anna haar stuk over strafrecht. Maaike vertelt je in haar artikel over de goede en slechte kanten van sociale media en Olga vroeg in De Wandelgang wat het ultieme vrijheidsgevoel is. Tuni schreef een stuk over nationaliteitsgevoel, dat compleet gemaakt werd door Vincent, die je probeert te verleiden tot het oprichten van je eigen land. Mariëtte ging op onderzoek uit naar een hedendaagse nomadencultuur. Jihane legt je in haar artikel uit waarom de dubbele standaard wat betreft aantal bedpartners belachelijk is. Zoals altijd doet ze dit op haar eigen scherpzinnige wijze, die we vanaf nu zullen moeten gaan missen. Na drie en een half jaar voor Spiegeloog te hebben geschreven gaat ze namelijk op zoek naar nieuwe uitdagingen en neemt ze afscheid van de redactie.

En alhoewel Willemijn eigenlijk door drukte dit nummer niet mee zou schrijven, keek ze op verzoek naar de film The Farewell Party. Qua titel een passende film voor het laatste nummer van deze jaargang. Maar niet getreurd, na de zomer ligt er weer een nieuwe Spiegeloog in de bakken! Ons advies om die Spiegeloogloze periode goed door te komen: probeer toch maar van de zomervrijheid te genieten, want die gaat, zoals altijd, vliegensvlug voorbij.

Bart en Emma Laura

Redactie Jihane Chaara, Anna Deems, Olga Derks, Alexandra van Harten, Maxime Muller, Tuni Pasanea, Maaike Posthuma, Mariëtte Scholten, Vincent Siderius, Willemijn Waterbolk.

Aan dit nummer werkten mee Angelique Bakker-Pieper, Denny Borsboom, Helga Harsay, Sanne de Wit. Cover Dixit Bordspel; Asmodee (Distributie), Marie Cardouat (Illustratie), Libellud (Uitgever), Jean-Louis Roubira (Auteur).

Fotografie Olga Derks, Emma Laura Schouten.

Illustraties Nina Kollof (Instagram: @N13Nstagram), Jonas Raps, Thomas van Sonsbeek (Chaotic Basterds).

Opmaak en vormgeving Bart Lichtenveldt & Emma Laura Schouten.

Met dank aan Léa Moinet (Contactpersoon Dixit Bordspel).

Drukkerij Drukkerij de Raddraaier Van Ostadestraat 233 b 1073 TN Amsterdam 020 - 673 05 78 Reacties, commentaren en ingezonden brieven zijn van harte welkom. Voor lange artikelen die ter publicatie worden aangeboden, is het verstandig eerst contact op te nemen met de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten of te wijzigen. Spiegeloog verschijnt zeven keer per jaar. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

Inhoud

13

9 Vrij van Sociale Media

Goed of slecht?

4

De Redactie

5

Van Strafrecht...

8

De Rondvraag

Wie zijn wij?

...naar sociaal recht

Harsay aan De Wit

25

Niemand is een Slet

Camera Obscura

De dubbele bedpartners-standaard

The Farewell Party

je dat...?

15 Wist Acht vrije feitjes

22 Mededelingen Activiteiten voor studenten

Nationaliteitsgevoel VSPA 16 (Geen) 24 En hoe je er een kunt creëren Agenda van juni Kamers 19 Op Angelique Bakker-Pieper

Wandelgang 26 De ‘Wat geeft jou het ultieme gevoel van vrijheid?’

Toren 12 Ivoren Vrije vogels

Like ons op Facebook

Nomaden 20 Hedendaagse Living on the road

Lees ons op tumblr

28 Bacchus Niets onder stoelen of banken

Universiteit van Amsterdam

De Redactie Jihane Chaara 23 jaar Master, Klinische Neuropsychologie

Spiegeloog

4

Olga Derks 22 jaar Bachelor, Tweede Jaar

Bart Lichtenveldt 21 jaar Bachelor, Klinische Neuropsychologie

Anna Deems 27 jaar MSc, Medische Psychologie

Alexandra van Harten 20 jaar Bachelor, Propedeuse

Maxime Muller 22 jaar Bachelor, Klinische Ontwikkelingspsychologie

Juni 2015

Tuni Pasanea 25 jaar Bachelor, Arbeids- en Organisatiepsychologie

Maaike Posthuma 24 jaar Bachelor, Klinische Psychologie

MariĂŤtte Scholten 26 jaar Master, Klinische Neuropsychologie

Emma Laura Schouten 20 jaar Bachelor, Klinische Neuropsychologie

Vincent Siderius 23 jaar Bachelor, Arbeids- en Organisatiepsychologie

Willemijn Waterbolk 24 jaar Master, Sociale Psychologie

Van Strafrecht naar Sociaal Recht Wat er met de dader gebeurt na het plegen van een strafbaar feit is vaak duidelijk: diegene betaalt een boete, voert een taakstraf uit of gaat naar de gevangenis. Gek genoeg wordt het slachtoffer vaak niet betrokken bij het huidige strafsysteem. Is een alternatieve vorm van rechtspraak mogelijk en zo ja, wenselijk?

En wat betekent de nadruk op enkel straffen voor reïntegraet Stanford Prison Experiment deed niet alleen psycholotie en de kans op recidive? gen, maar ook andere academici en niet-wetenschappers opschrikken (Haney, Banks, & Zimbardo, 1973). Al na Vanuit die vragen is er steeds meer aandacht ontstaan voor zes dagen (in plaats van na de geplande twee weken) werd een alternatieve vorm van rechtspraak: herstelrecht (restorahet sociaalpsychologische experiment stopgezet. De ‘nortive justice). Hierin wordt het plegen van een strafbaar feit niet male, gezonde’ studenten die deelnamen gedroegen zich gezien als een abstracte actie waarmee een afgesproken regel teveel naar hun rol van onderdanige gevangene en autoriovertreden wordt (Koss, 2014; Sherman et al., 2015). Wel taire bewaker, met psychologisch trauma en breakdowns tot wordt een misdaad beschouwd in de context van de betekenis gevolg. Haney en Zimbardo (1998) blikten 25 jaar later terug voor het slachtoffer, vrienden en familie van het slachtoffer op het experiment en constateerden dat er ondanks hun krien de bredere gemeentiek en waarschuwingen schap. Ook de betekenis voor de gevolgen van het voor vrienden en familie strafrechtsysteem weinig van de dader, die vaak was veranderd. Zij zagen - Er zijn gevangenissen waar kampen met schaamte, juist een shift in het gedetineerden zelf de sleutels beheren woede en andere emobeeld van de gevangeties, wordt meegenomen nis: van instituut waarin (Koss, 2014). De nadruk gestreefd wordt naar veiligt dus niet zozeer op lige reïntegratie naar een het straffen van de dader, maar des te meer op het herstelovertuiging dat de gevangenis vooral dient om criminelen af te zonderen van de rest van de maatschappij. Dit betelen van de schadelijke gevolgen van een misdaad (Sherman kent alleen maar meer verharding binnen het gevangeniset al., 2015). Herstelrecht wordt toegepast bij uiteenlopende misdaden, van winkeldiefstal tot rijden onder invloed en sekwezen: langere straffen, minder rechten en meer opsluiting, sueel geweld. ondanks dat met name isolatie psychologische trauma’s en psychiatrische risico’s tot gevolg kan hebben.

Bij slachtoffers speelt vaak de vraag waarom iemand iets heeft gedaan, welke vaak niet beantwoord wordt in de rechtszaal.

Haney en Zimbardo bespreken het strafrecht- en gevanAndersom krijgen daders mogelijk geen inzicht in de betekegenissysteem van de Verenigde Staten, maar in Nederland nis voor het slachtoffer wanneer zij alleen gestraft worden kennen we een vergelijkbaar uitgangspunt. Vanuit ons tradoor een hogere instantie die niet direct geraakt is door de ditionele strafrecht (restributive justice) wordt een misdaad misdaad. Deelname aan restorative justice conferences (RJCs), beschouwd als iets wat een persoon de staat aandoet door de meest gebruikte en onderzochte toepassing van hersteleen wet te overtreden. Het is dan ook aan de rechter om recht, biedt de mogelijkheid om in gesprek te gaan, mits alle te beslissen wat vervolgens een passende straf is. Maar wat betrokken partijen instemmen en meewerken natuurlijk. Bij betekent dit voor slachtoffers? Is het niet raar dat iemand na deze bijeenkomsten, geleid door iemand die daar specifiek het controleverlies tijdens een misdaad ook geen controle voor getraind is, komen slachtoffers, daders en hun vrienden heeft over wat er daarna gebeurt? Beseft de dader dan wel en familie samen om in gesprek te gaan over het incident wat voor gevolgen zijn actie op iemands leven heeft gehad?

5 Juni 2015

H

Spiegeloog

Tekst: Anna Deems

en de gevolgen daarvan (Angel et al., 2014; Sherman et al., 2015). Meestal worden eerst alle deelnemers geïntroduceerd aan de hand van hoe zij emotioneel verbonden zijn aan de misdaad die besproken wordt. Nadat de daders de misdaad die zij hebben gepleegd beschrijven, vertellen de andere deelnemers wat die misdaad heeft betekend en voor wie.

Nadat de schade volledig is beschreven bespreken alle deelnemers, dus ook de dader, hoe de schade mogelijk hersteld kan worden. De gespreksleider schrijft een voorstel en als iedereen instemt wordt dit overgedragen naar een gerechtshof, politie-eenheid of ander instituut dat het verdere proces monitort en stimuleert.

Spiegeloog

6

Vooral de dynamiek van de bijeenkomsten, waarin slachtoffers een actieve rol innemen en direct vragen kunnen stellen aan de dader, maakt herstelrecht een waardevol alternatief voor de traditionele gang van zaken bij justitie (Angel et al., 2014). Een risico is natuurlijk wel dat daders meer geconfronteerd worden met intimidatie, stigmatisatie en woede dan in de gebruikelijke rechtszaalomgeving. Toch lijkt een meerderheid van deelnemers aan het reïntegratieproces herstelrecht als eerlijk en respectvol te ervaren (Barnes, 2015).

Daarnaast geloven aanhangers van herstelbemiddeling dat het een positieve reïntegratie van daders in hun gemeente ten goede komt (Sherman et al., 2015). Aan de hand van de dialoog wordt er gestreefd naar een toename van de sociale steun van de dader en wordt de morele schade van zijn acties besproken zónder de dader daarbij compleet te demoraliseren.

Met zijn sociale principes lijkt het herstelrecht iets om toe te juichen, maar wat geven onderzoeksresultaten tot dusver aan? Slachtoffers van verschillende misdaden tonen na deelname aan RJCs minder behoefte aan wraak ten opzichte van de daders, minder woede gericht op het rechtssysteem en meer tevredenheid met het afhandelen van hun zaak vergeleken met slachtoffers die niet aan RJCs hebben deelgenomen (Angel et al., 2014; Strang, 2006). Ook lijkt deelname aan RJCs posttraumatische stresssymptomen te verminderen bij slachtoffers van beroving en inbraak (Angel et al., 2014).

Er moet nog meer onderzoek naar de lange termijneffecten worden gedaan, maar de positieve resultaten op de korte termijn zijn hoopgevend. Ook in het geval van aanranding lijken daders en slachtoffers het volgen van herstelbemiddeling als positief te ervaren. In de studie van Koss (2014) maakte een ruime meerderheid het volledige programma af, daders vonden het vooral waardevol hun excuus te kunnen aanbieden en slachtoffers gaven na afloop een gevoel van gerechtigheid aan.

Niet alleen voor de slachtoffers, maar ook voor de daders is een ander belangrijk voordeel dat herstelrecht en -bemiddeling de recidive lijken te verminderen (Sherman et al., 2015). Niet onbelangrijk voor financiële sceptici is om hierbij te noemen dat de kosten van het organiseren van RJCs in het niet vallen bij de kosten van misdaden die de RJCs voorkomen. Ook lijken zowel jeugdige als volwassen daders beter mee te werken met het herstelrechtproces dan met het gangbare juridische proces. Dit kwam naar voren in onder-

Juni 2015

Er zijn 43 bestaande en ruim tachtig APACs in oprichting in Brazilië. De complete complexen zonder politie die Brazilië kent zijn nog uniek, maar er zijn al experimenten in Chili, Colombia, Bolivia, de VS en Noorwegen. De Fbac is gelieerd aan Prison Fellowship International van de VN en krijgt steun van de EU. En hoe zit het eigenlijk in Nederland? Sinds enkele jaren bestaat stichting Restorative Justice Nederland (RJN), is herstelrecht een steeds meer erkend onderdeel van slachtofferbeleid en zijn ook in de Tweede Kamer de eerste stappen gezet met een initiatiefnota over de toepassing binnen het strafrecht.

Bronnen

- Angel, C. M., Sherman, L. W., Strang, H., Ariel, B., Bennett, S., Inkpen, N., & Richmond, T. S. (2014). Short-term effects of restorative justice conferences on post-traumatic stress symptoms among robbery and burglary victims: A randomized controlled trial. Journal of Experimental Criminology, 10(3), 291-307.

- Blankendaal, S. (2015, 3 april). In deze Braziliaanse gevangenis beheren gedetineerden zelf de sleutels. Vrij Nederland.

- Barnes, G. C., Hyatt, J. M., Angell, C. M., Strang, H., & Sherman, L. W. dé oplossing te zijn (2015). Are restorative justice conferences more fair than criminal courts? Comparing levels of observed procedural justice in the reintegrative shaming experiments (RISE). Criminal Justice Policy Review, 26(2), 103-130.

- Haney, C., Banks, W., & Zimbardo, P. (1973). Interpersonal dynamics in a simulated prison. International Journal of Criminology and Penology, 1, 69-97.

- Haney, C., & Zimbardo, P. (1998). The past and future of U.S. prison policy: Twenty-Five years after the Stanford Prison Experiment.

American Psychologist, 53(7), 709-727.

- Koss, M. P. (2014). The RESTORE program of restorative justice for sex crimes: Vision, process, and ouctomes. Journal of Interpersonal Violence.

- Sherman, L. W., Strang, H., Mayo-Wilson, E., Woods, D. J., & Ariel, B. (2015). Are restorative justice conferences effective in reducing repeat offending? Findings from a Campbell systematic review.

Journal of Quantitative Criminoloy, 31(1), 1-24.

- Strang, H., Sherman, L. Angel, C., Woods, D. Bennett, S., Newbury-Birch, D., & Inkpen, N. (2006). Victim evaluations of faceto-face restorative justice experiences: A quasi-experimental analysis.

Journal of Social Issues, 62(2), 281-306.

Spiegeloog

Hoewel het gros van het onderzoek in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten is uitgevoerd, zijn er wereldwijd steeds meer studies en projecten rondom herstelrecht te vinden: van België en Canada tot Pakistan, Israël en door Aboriginals bevolkte gebieden in Australië. Een uniek voorbeeld vormen de APACs (Associations for Protection and Assistance to the Convicted) in Brazilië: gevangenissen waar geen wapens zijn, geen politie komt en gedetineerden – die herstellenden worden genoemd – zelf de sleutels beheren (Blankendaal, 2015). Omdat hier veel minder personeels- Herstelrecht lijkt kosten zijn, kost een herstellende de staat slechts een derde van wat een gevangene in het gewone systeem kost. Net als in de traditionele gevangenissen zitten in de APACs veroordeelden wegens moord, roofovervallen, verkrachting, gewapende drugshandel en meer. Maar waar de recidive in Brazilië over het algemeen rond 70 (!) procent ligt, ligt deze in de APACs volgens de nationale raad van justitie rond de 10 procent (wat ook in een internationale context bijzonder laag is). Valdeci Ferreira, voorzitter van de federatie van APACs (Fbac), heeft wel moeten leren hoe de psychologie van ‘de gevangene’ werkt. Toen er jaren terug in een gewone gevangenis een opstand uitbrak en hij de sleutels aan de zestig gevangenen uitdeelde, was iedereen binnen vijftien minuten gevlucht. Wat maakt de APACs nu dan tot zo’n succes? Het is een democratische omgeving waarin iedereen inspraak heeft (ook over bijvoorbeeld de besteding van het geld) en recht heeft op werk en opleiding. Iedereen heeft zijn eigen kleding aan en wordt bij naam genoemd.

Valdeci meent dat de gevangenis een dubbele functie heeft, van straffen én herstellen: ‘Er komen mensen binnen die geen enkele grens hebben meegekregen in hun leven. Zij hebben daardoor geen interne rechter ontwikkeld. (...) Wij proberen de mensen stapje voor stapje meer verantwoordelijkheid te geven en hun waarden te ontwikkelen met gestes van vertrouwen en comfort.’

Het moge duidelijk zijn: ruim 40 jaar na het Stanford Prison Experiment gaan we steeds meer het pad op van herstelbemiddeling, een pad dat we hopelijk blijven bewandelen. <<

7 Juni 2015

zoek bij plegers van winkeldiefstal, rijden onder invloed en geweldsdelicten (Barnes et al., 2014).

De R ndvraag Wetenschappelijk medewerkers stellen elkaar vragen

De vraag van Helga Harsay (Ontwikkelingspsychologie) Beste Sanne,

Spiegeloog

8

Onder ouderen bestaan er grote individuele verschillen in besluitvorming, waarschijnlijk meer dan bij jongeren.

Maar wat ouderen en jongeren misschien wel met elkaar gemeen hebben is dat als ze eenmaal vastgeroest zitten in een gewoonte, dit hun besluitvorming kan belemmeren.

Waarom vinden sommige mensen het moeilijker dan andere om van hun gewoontes af te wijken?

Helga

Het antwoord van Sanne de Wit (Klinische Psychologie)

Juni 2015

Er zijn een aantal factoren die bepalen hoe moeilijk het is om van een bepaalde gewoonte af te wijken. De leergeschiedenis is misschien wel de belangrijkste: hoe vaker een gedraging herhaald is in een bepaalde omgeving of situatie, hoe sterker er een stimulus-respons-associatie wordt gevormd tussen het gedrag en die context, en hoe sterker dus de gewoonte. Als je bijvoorbeeld iedere avond voor de televisie iets lekkers te snacken erbij pakt, dan vorm je een televisie-snack-associatie, via welke dat gedrag vervolgens automatisch getriggerd kan worden. Het merendeel van de tijd hebben we dit niet eens door, totdat we op een gegeven moment gezonder willen gaan eten. Dan pas valt het op hoe inflexibel gewoontes kunnen zijn.

Voor sommige mensen is het over het algemeen moeilijk om van ongewenste gewoontes af te komen.

Waarom lukt het deze mensen niet om gedrag aan te passen ondanks hun goede intenties? Dit zou te maken kunnen hebben met individuele verschillen in habit propensity, oftewel in een algemene tendens om uit een gewoonte te handelen die in het brein verankerd is (Robbins, Gillan, Smith, De Wit, & Ersche, 2012). Vanuit het kader van duale systeemtheorieën kan deze tendens gezien worden als het directe gevolg van de balans tussen twee (neurale) systemen: een doelgerichten een gewoonte-systeem. Dat idee heeft al ondersteuning gekregen van een recente neuroimaging studie waarin gekeken werd naar de neurale netwerken die betrokken zijn bij doelgericht en automatisch gedrag (Balleine & O’Doherty, 2010).

Hier kwam uit naar voren dat inter-individuele variabiliteit in hersenconnectiviteit binnen deze neurale netwerken samenhing met hoe goed proefpersonen waren in het onderdrukken van aangeleerde gewoontes in een computertaak (De Wit et al., 2012).

Zou habit propensity ook een rol kunnen spelen in gewoontes die verregaande negatieve gevolgen hebben, zoals drugsgebruik of dwangmatig gedrag? In lijn met dat idee werd gevonden dat alcoholgebruik en obsessieve-compulsieve stoornis geassocieerd zijn met automatische responsen op de computertaak die hierboven al werd genoemd (Gillan et al., 2011; Sjoerds et al., 2013). Kort samengevat is er dus al enige ondersteuning voor het idee dat er individuele verschillen bestaan in habit propensity waardoor sommige mensen het moeilijker vinden dan andere om van hun gewoontes af te wijken, maar dit behoeft zeker nog nader onderzoek.

Bronnen

- Balleine, B. W., & O'Doherty, J. P. (2010). Human and rodent homologies in action control: corticostriatal determinants of goal-directed and habitual action. Neuropsychopharmacology, 35(1), 48-69.

- De Wit, S., Watson, P., Harsay, H. A., Cohen, M. X., van de Vijver, I., & Ridderinkhof, K. R. (2012). Corticostriatal Connectivity Underlies Individual Differences in the Balance between Habitual and Goal-directed Action Control. J Neurosci, 32(35), 12066-12075.

- Gillan, C. M., Papmeyer, M., Morein-Zamir, S., Sahakian, B. J., Fineberg, N. A., Robbins, T. W., & de Wit, S. (2011). Disruption in the balance between goal-directed behavior and habit learning in obsessive-compulsive disorder. Am J Psychiatry, 168(7), 718-726.

- Robbins, T. W., Gillan, C., Smith, D., de Wit, S., & Ersche, K. D. (2012). Neurocognitive Endophenotypes of Impulsivity and Compulsivity: Towards Dimensional Psychiatry. Trends Cogn Sci, 16(1), 81-91.

- Sjoerds, Z., de Wit, S., van den Brink, W., Robbins, T. W., Beekman, A. T. F., Penninx, B. W. J. H., & Veltman, D.J. (2013).

Behavioral and neuroimaging evidence for overreliance on habit learning in alcohol-dependent patients. Translational Psychiatry, 3(e337) Review, 26(2), 103-130.

Sanne de Wit (Klinische Psycholoie) geeft De Rondvraag door aan Richard Ridderinkhof (Ontwikkelingspsychologie) Beste Richard, Mijn onderzoek richt zich op het moment vooral op het nadeel van gewoontes, namelijk dat ze inflexibel zijn. Aan de andere kant wordt vaak gezegd: ‘Practice makes perfect.’ Onderzoek naar het aanleren van vaardigheden suggereert dan ook dat oefening leidt tot sneller en efficiënter gedrag. Mijn vraag aan jou is of je denkt dat inflexibele gewoontes en efficiënte vaardigheden twee zijden zijn van dezelfde munt.

Liggen hier dezelfde psychologische en neurale mechanismen aan ten grondslag?

Sanne

#Vrijheid #Blijheid Sociale media lijken veel mensen helemaal in hun greep te hebben, met telefoon- en internetverslaving als gevolg. Door sommigen wordt er gesuggereerd dat digitale onthouding dé oplossing is en dat het leven beter is met een papieren krant en een ouderwetse telefoon. Maar is dat de enige weg naar vrijheid van internet?

ens liet ik voor een aantal weken mijn wereldje achter en besloot ik daarbij mijn smartphone ook niet mee te nemen. Ik liet hem liggen in de auto van mijn ouders, waarin ik naar het vliegveld was gebracht. Het moment dat ik wegliep van de auto kan ik me nog goed herinneren, en dan vooral het gevoel van opluchting. Het voelde eng, ontleed, onvolledig, maar tegelijkertijd ook verlichtend en vrij om die telefoon achter te laten. Mijn lichaam lokaliseerde zichzelf nog steeds ten opzichte van het apparaatje, maar hoe groter de afstand, hoe minder de magnetische aantrekkingskracht werd die de telefoon uitoefende op mij.

van de vorige swipe-sessie. Ontketenend, noemde Vaessen het, om zich bezig te houden met de dingen die ertoe doen, maar nog wel bevriend te zijn met de paar honderd man die je nauwelijks ziet. Zelf plaatste hij nog wel eens dingen op zijn tijdlijn in de hoop dat mensen zijn berichten wél volgden, maar zijn berichten werden overgeslagen. Hij deed niet meer mee in de like-kringloop van het internetleven. ‘Wie niet liket, maakt dat hij wegkomt.’ Uiteindelijk doet de gekwetste blik van zijn vriendin, wanneer zij erachter komt dat ook zij is ontvolgd, hem zijn keuze herzien. Vind-ik-toch-niet-leuk.

En het Facebook-leven wordt weer opgestart.

Het intrigeert de meeste mensen wel. Facebook weg, Whatsapp Ik heb er zelf vaak tussen geschipperd. Dan kwam ik weer uit, dag LinkedIn, overstappen op een oude mobiel en geen terug na vakantie zonder smartphone, vond ik het onbereikgezeur meer aan je hoofd. baar zijn heerlijk en zette Rust, zen. Er wordt heel ik mijn internetabonwat over geschreven en nement stop, om alleen soms zijn deze artikenog thuis af en toe eens - Ogen open, veeg, veeg, veeg, len zo vernietigend over Whatsapp of Facebook te 30 minuten voorbij sociaal mediagedrag dat bekijken. Ik zette alle de eerstvolgende blik meldingen uit en nam naar mijn smartphone me voor om niet meer een schuldgevoel van zo bereikbaar te zijn op jewelste oproept. Michael Persson (2014) schreef een tijdje Whatsapp en mensen maar te laten bellen als er wat aan de geleden een artikel in de Volkskrant met de titel Oproep tot hand was. Echter, langzaam maar zeer zeker, merkte ik dat digitale onthouding. Schermslaven, word wakker!. Hierin wordt ik weer werd teruggezogen in mijn telefoon. Mijn hand sloeg door filosoof Hans Schnitzler de moderne tijd vergeleken ’s ochtends automatisch op mijn nachtkastje, ikzelf nog half e met de 19 eeuw, toen de industriële revolutie opkwam en de in slaap, maar mijn spiergeheugen perfect bewust van wat bedrijven zich ‘de lichamen van de arbeiders toeëigenden’. hij deed. Knopje op de bovenkant, veeg midden-onder, tik De menselijke waardigheid staat op het spel (en wat rest ons linksboven. Ogen open, veeg, veeg, veeg, 30 minuten voordan nog?). Dit is, volgens Persson, reden voor alarm. bij.

Een aantal excentriekelingen heeft het uitgeprobeerd, waaronder de 28-jarige Ron Vaessen die in één klap al zijn 423 vrienden op Facebook ontvolgde (Vaessen, 2015). Zijn motivatie: niet meer hersenloos urenlang naar het nieuwsoverzicht kijken en swipen totdat je berichten herkent en gaat herlezen

Dat werkte dus volgens Vaessen niet, wel Facebook hebben, maar er niets mee doen. Rusteloosheid en leegte waren bij hem het gevolg. En het kan nog drastischer. De 24-jarige Bram van Montfoort nam zich voor om één jaar lang zonder internet te leven. Hij beloofde zichzelf om een volledig

9 Juni 2015

E

Spiegeloog

Tekst: Maaike Posthuma

jaar niet in contact te komen met alles wat digitaal is. Zich inschrijven voor tentamens liet hij door de secretaresse doen in ruil voor een kop koffie en bos bloemen. Contact onderhouden met dat leuke meisje uit het café? Dan moest hij maar wachten totdat zij hem een brief bezorgde. In het boek Een Jaar Offline (2013), dat landelijk media-aandacht kreeg, beschrijft hij hoe het hem gelukt is een jaar zonder internet te leven. Om het daarna wel weer gewoon op te pakken, natuurlijk.

Er wordt wel eens gesuggereerd dat mensen mét een soci-

Spiegeloog

10 Juni 2015

Illustratie: Nina Kollof

ale media-account zoals Facebook, Twitter of MySpace eenzamer en minder tevreden met hun leven zijn dan mensen zonder. Marcelino Lopez beschrijft in zijn artikel dat men er onder andere jaloers, eenzaam en ‘contactgestoord’ van wordt (Lopez, 2013). Daarnaast kwam in een onderzoek van Kross et al. (2013) naar voren dat het geluk en welzijn van jongvolwassenen eerder ondermijnd dan ondersteund wordt door Facebook-gebruik. Het lijkt me ook wel plausibel, gezien het feit dat we meer tijd alleen, achter ons scherm doorbrengen en ons slechts voeden met plaatjes van andermans geweldige en actieve leven. Desondanks zijn we toch

Spiegeloog

11 Juni 2015

evenwicht. erg blij met het feit dat we er met zijn allen nog op zitten. In het eerder genoemde artikel van Persson wordt er gelukkig, Ik kan me goed vinden in de voordelen van sociale media. naast de negatieve opsommingen, ook nog wat gerelativeerd Zeker, een dagje of misschien een weekje zonder Whatsapp door te noemen dat niet iedereen de hele dag zit te liken en Facebook is heerlijk, en Twitter heb ik nooit nodig gehad. of te twitteren en dat het digitale tijdperk ons ook echt veel Maar als ik niet kan slapen ’s nachts en ik kan Facebook-chatgoeds heeft gebracht. Dat is een belangrijke kanttekening, ten met een vriendin want dat is namelijk ook die in Suriname zit, ben zo. Het NRC (De Jong, ik blij. Als ik me slecht 2011) meldt dat op Facevoel over mezelf, maar book door het Rode Kruis - Bij de aardbeving in Nepal is net een mooie foto heb geld werd ingezameld Facebook positief ingezet geschoten van mij in een voor de slachtoffers van prachtige omgeving en de aardbeving in Japan het wordt 25 keer geliket, en de slachtoffers zelf ben ik blij. Als ik een tweetten massaal tijdens de heerlijk filmpje voorbij zie komen van een lift voor katten, ramp (gemiddeld 1200 tweets per minuut) om te communiceben ik blij. Als ik een filmpje van Kabouter Wesley tegenren met de wereld. Ook bij de aardbeving in Nepal is Facekom, ben ik blij. Als ik toffe artikelen lees op Hard//Hoofd book positief ingezet, door ten eerste een ‘Veiligheidscheck’ of Bored Panda, ben ik blij. En als ik blij ben, dan ben ik vrij. in te stellen waar mensen als ‘veilig’ kunnen worden gemar<< keerd door zichzelf of vrienden die weten waar hij of zij is.

Daarnaast kun je via Facebook nu ook geld doneren om zo Bronnen je steentje bij te dragen aan de hulp in Nepal. En vergeet - De Jong, S. (2011). Sociale media van levensbelang in nasleep aardten slotte niet de duizenden nieuwsberichten en filmpjes beving Japan. Opgehaald op 15 april 2015 van http://www.nrc. die door Facebook-gebruikers zelf worden gedeeld, om de nl/stevendejong/2011/03/14/sociale-media-van-levensbelang-inbewustwording van wat er aan de andere kant van de wereld nasleep-aardbeving-japan/. gebeurt te vergroten.

- Kross, E., Verduyn, P., Demiralp, E., Park, J., Lee, D. S., Lin, N., ... Ybarra, O. (2013). Facebook use predicts declines in subjective Ook op minder globaal niveau zijn er vele voordelen van well-being in young adults. PloS One, 8(8), e69841. doi:10.1371/ internet en sociale media. Bijvoorbeeld, gemakkelijk communiceren in groepen, een filmpje, artikel of foto snel naar journal.pone.0069841. iemand sturen, in contact komen met iemand die je uit - Lopez, M. (2013). Maken sociale media ons eenzaam en ongelukhet oog verloren bent, en ga zo maar door. Om nog maar kig? Opgehaald op 15 april 2015 van http://www.psychologisch.nu/ niet te beginnen over de flexibiliteit in afspraken die ontmarcelino/maken-sociale-media-ons-eenzaam-en-ongelukkig/. staan is door toedoen van Whatsapp. Ik denk dat de gemid- “Nieuwe Whatsapp voor iPhone: bellen en blauwe vinkjes uitschadelde smartphone-gebruiker minstens 40 keer de woorden kelen.” (2015). Opgehaald op 22 april 2015 van http://nos.nl/ ‘Ietsje later!’ heeft getypt, of op zijn minst ‘Sta bij de rechtse artikel/2031648-nieuwe-whatsapp-voor-iphone-bellen-en-blauwedeur!’. Dit om irritatie bij de ander te voorkomen en om vinkjes-uitschakelen.html/. gewoon efficiënt te plannen, want ook snelheid is een groot - Persson, M. (2014) Oproep tot digitale onthouding. Schermslaven, voordeel van het digitale tijdperk. Linda Poort (z.j.) stelt word wakker! De Volkskrant. Opgehaald op 8 april 2015 van dat communicatie, dankzij internet en sociale media, veel https://hansschnitzler.files.wordpress.com/2014/11/recensievk. sneller en eenvoudiger is dan voorheen. Daarnaast blijken pdf/. de huidige sociale media bedrijven zich ook steeds meer - Poort, L. Social media: de voordelen en de gevaren. Opgehaald op bewust te worden van de nadelige gevolgen van extreem 15 april 2015 http://www.pelosa.nl/content/content/social-mediagebruik. Zo meldde de NOS onlangs dat Twitter besloten de-voordelen-en-de-gevaren/. heeft om zogenaamde ‘dreigtweets’ strenger te handhaven, - “Twitter gaat dreigtweets beter aanpakken.” (2015). Opgehaald om de impulsieve negatieveling wat beter te laten nadenken op 22 april 2015 van http://nos.nl/artikel/2031646-twitter-gaatover zijn 140 tekens (“Twitter gaat dreigtweets beter aandreigtweets-beter-aanpakken.html/. pakken.”, 2015) Tegelijkertijd kwam het NOS ook met het - Vaessen, R. (2015). Keer je Facebookvrienden de rug toe. Opgehaald nieuws dat Whatsapp is teruggekomen op de leesbewijzen op 6 april 2015 van http://hardhoofd.com/2015/03/31/keer-je(de ‘blauwe vinkjes’) en dat deze nu ook uitgezet kunnen facebookvrienden-de-rug-toe/. worden (“Nieuwe Whatsapp voor iPhone: bellen en blauwe - Van Montfoort, B. (2013). Een Jaar Offline. Opgehaald op 15 vinkjes uitschakelen.”, 2015), zodat men niet meer wordt april 2015 van http://www.uitgeverijmoon.nl/boek/Een-jaar-offverleid om allemaal theorieën te bedenken over waarom line-T882.php/. iemand het bericht al wel gelezen, maar nog niet beantwoord heeft. Mogelijk is de extreme piek van internet en sociale media langzaam maar zeker aan het verschuiven naar een

Ivoren Toren Vrije Vogels

I

Spiegeloog

12 Juni 2015

n de afgelopen weken van bezettingen, onderhandelingen en politieke machinaties is gebleken dat er nogal wat misverstanden bestaan over het functioneren van de universitaire orde. Misschien wel de meeste pregnante onder die misverstanden is dat de Universiteit van Amsterdam geleid wordt, en in het bijzonder dat het College van Bestuur daarbij aan de knoppen zit.

In de protesten tegen rendementsdenken en ondemocratische besluitvorming is dat het meest duidelijk.

De activisten in het Maagdenhuis wilden een meer democratische structuur aan de UvA, en die zullen zij naar het nu schijnt ook gaan krijgen. De zucht naar democratische inspraak op bestuursniveau moet bijna wel betekenen dat men denkt dat er op dat niveau iets te halen valt als het gaat over onderwerpen als rendementsdenken, het academisch gehalte van het onderwijsprogramma of de inhoudelijke richting van onderzoek. Het lijkt bijvoorbeeld alsof men gelooft dat rendementsdenken door het College is ingesteld als beleidsinstrument, en dat het weer afgeschaft kan worden als er maar genoeg inspraak is.

Volgens mij is dat allemaal onzin. Organen als het College van Bestuur hebben uiteraard directe macht over de organisatie, maar die gaat eigenlijk alleen over

ondersteunende regeltaken. Het College kan beslissingen forceren over de vraag waar wij zijn (bijvoorbeeld door het bouwen van een bepaald soort kantoor) en over randvoorwaarden waarbinnen wij ons werk doen (bijvoorbeeld door het invoeren van de veelbekritiseerde ‘8-8-4-structuur’). Ik ben overigens vóór het creëren van nog scherpere tegenmacht op dat niveau.

Maar het College bemoeit zich verder niet met wat onderzoekers en docenten qua indeling doen. Zowel over onderwijs als onderzoek heeft het bestuur van de universiteit weinig te zeggen. Dat moet ook, want het zou al te gek worden als het College bepaalde waarover mijn onderzoek moet gaan of welke onderwerpen er in mijn onderwijs behandeld moeten worden. Binnen het eigen vakgebied zijn de onderzoekers en docenten zelf de baas, niet de bestuurders. De UvA is, net als alle andere universiteiten die ik ken, op onderwijs- en onderzoeksniveau dus al lang een vrijwel volledig gedecentraliseerde organisatie.

Het is in feite gewoon een – zoals Han van der Maas in het NRC al stelde – anarchistisch kippenhok.

Waar het gaat om het grotere plaatje, zoals de verdeling van onderzoeksgeld en streefgetallen omtrent het aantal gepromoveerde Nederlanders, zijn er wel degelijk beleidsbeslissingen aan te wijzen die meteen doorwerken op de werkvloer. Een voorbeeld is de overheveling van onderzoeksgeld van eerste geldstroom (direct aan de universiteit uitgekeerd onderzoeksgeld) naar tweede geldstroom (onderzoeksgeld dat via competities verdeeld wordt onder individuele onderzoekers), maar die beslissingen worden door de politiek genomen. Als je daar invloed op wilt uitoefenen moet je dus niet in het Maagdenhuis gaan zitten, maar op het Malieveld gaan staan.

Dit is relevant, omdat met een serieuze erkenning van de anarchistische aard van de universiteit de zwartepiet niet naar organen als het CvB toegespeeld kan worden.

Als er een zwartepiet is, dan ligt die bij medewerkers en studenten zelf. Rendementsdenken? Het zijn onderzoekers zelf die H-indexen uitrekenen en verlekkerd naar citatiescores kijken, het zijn studenten in medezeggenschapsraden en opleidingscommissies die protesteren als een te groot gedeelte van de studenten in moeilijkheden komt in hun studie en het zijn docenten die een gestroomlijnd en overzichtelijk programma pogen te creëren zodat er niet te veel uitval ontstaat.

Wie op deze vlakken echt iets wil veranderen moet niet ingrijpen op het bestuurlijk niveau van de universiteit, maar op de werkvloer zelf.

Denny Borsboom

Niemand is een Slet Seks blijft een controversieel onderwerp en het ideale aantal sekspartners is iets waar we het uitgebreid over kunnen hebben. Maar in hoeverre worden we beïnvloed door maatschappelijke normen? En zijn er ideeën die we los moeten laten?

dashian online zet, er wel reacties te vinden zijn die haar een aten we een kijkje nemen naar het plot van de komehoer noemen omdat haar toenmalige vriend een sekstape diefilm What’s Your Number?, waar sterren zoals Chris heeft vrijgegeven acht jaar geleden? Of google even naar wat Evans, Anna Faris, Chris Pratt en anderen in spelen. Ongehet ideale aantal sekspartners zou zijn voor mannen en vrouveer een jaar geleden stuitte ik op deze film en op een avondje wen. Er is een algemene consensus dat het voor mannen drukte ik op de play-knop. De film gaat over Ally (Anna meer geaccepteerd is om Faris) wiens leven min een groot aantal sekspartof meer een puinhoop is. ners gehad te hebben, Ze leest in een tijdschrift - Evolutionaire verklaringen zijn geen dan voor vrouwen. Het wat dit veroorzaakt zou observeren van een derkunnen hebben: vrouexcuusjes voor ongelijkheden gelijke scheve verhouwen die meer dan twinding gaat vaak gepaard tig sekspartners hebben met een aantal verklagehad, kunnen hun leven ringen voor waarom het niet erg is dat onze maatschappij niet op orde krijgen en vinden geen echtgenoot. Natuurlijk seksuele vrouwen afkeurt. is dit volslagen onnozel, maar Ally neemt het voor waar aan, wat ertoe leidt dat ze al haar sekspartners telt. Het zijn er Zo zou het evolutionair gezien beter zijn als mannen veel negentien! Hoera! Er is nog kans voor onze protagonist! Het seks, of meerdere bedpartners hebben en vrouwen niet. ironische is dat haar buurman Colin (Chris Evans) een steVrouwen moesten immers selectiever zijn, en mannen hoefreotypische ladies’ man is, maar dat feit is kennelijk niet zo den dat helemaal niet te doen. Maar hier is een newsflash: we belangrijk. Niet alleen is de premisse van de film absurd op jagen niet meer op mammoeten, we lopen niet meer rond in z’n best, maar daarbovenop wil de film dat wij ook hopen dierenvellen, en ik mag hopen dat er toch wel vooruitgang dat Ally met niet meer dan twintig verschillende mannen geboekt is in de afgelopen eeuwen. Evolutionaire verklarinnaar bed gaat; wij horen twintig ook teveel te vinden. gen kunnen interessant en nuttig zijn, maar ze horen geen excuusjes te vormen voor ongelijkheden in onze huidige Dit is een klassiek voorbeeld van wat slut shaming genoemd maatschappij die millennia verder is dan de oertijd. Je kunt wordt. Slut shaming is het beoordelen van een vrouw omdat een evolutionaire verklaring erkennen en wellicht bediscussize volgens maatschappelijke standaarden te seksueel actief ëren in hoeverre we er nog een schaduw van terugzien, maar is. Het impliceert dat een vrouw zich zou moeten schamen meer dan dat hoeven we niet te doen. en dat het haar als persoon minderwaardig maakt als ze haar seksualiteit uit (Tekanji, 2010). Hoe vaak is Taylor Swift een Ook zou het voor vrouwen makkelijker zijn om veel sekspartslet genoemd omdat ze nummers schrijft over haar liefdesleners te hebben dan voor mannen (Clark & Hatfield, 1989), ven, terwijl het zelden in iemand is opgekomen om hetzelfde en daardoor is het wel een prestatie als mannen het doen en over Bruno Mars te zeggen? En is het eerlijk dat Monica Lewinsky nog steeds veroordeeld wordt voor de affaire niet een prestatie als vrouwen het doen. Het voorbeeld dat gebruikt wordt is dat als een vrouw op willekeurige mannen die grofweg vijftien jaar geleden plaatsvond tussen haar en af zou stappen en zou vragen om seks, zij meer succes zou toenmalige president Bill Clinton, terwijl hij degene was die hebben dan als een man op willekeurige vrouwen af zou getrouwd was? Of dat onder bijna elke foto die Kim Kar-

13 Juni 2015

L

Spiegeloog

Tekst: Jihane Chaara

stappen met dezelfde vraag. Het is ontzettend belangrijk om kanttekeningen te plaatsen bij dergelijke bevindingen. Zo heerst er een schadelijke notie dat een vrouw ‘te makkelijk’ kan zijn als zij snel of vaak ja zegt tegen seks. Eén oogopslag op het wereldwijde web, en je vindt al een WikiHow-artikel gericht aan vrouwen over hoe je aan het makkelijk-zijn kunt ontsnappen. De introductie van dit artikel luidt als volgt: ‘[Being easy] is not attractive nor something to be proud of.’ (“How To Avoid Being Seen As Easy.”, z.j.). Zo zijn er ook genoeg online lijstjes te vinden van waar een man niet naar op zoek is en een van de dingen die we moeten vermijden is makkelijk zijn. Je wilt geen slet genoemd worden, toch?

Spiegeloog

14

Uiteindelijk is het helemaal geen kwestie van prijzen uitreiken. Wat maakt het uit wie sneller een sekspartner kan vinden? Het punt is dat je je waarde niet moet verliezen als je X aantal sekspartners hebt gehad, ongeacht je gender.

Stop het argument dat stelt dat vrouwen sneller seks kunnen krijgen in een diep gat in het zand en begraaf het. Het is namelijk irrelevant.

Juni 2015

Een ander punt dat gemaakt wordt, is dat het woord slet helemaal niet zo negatief is en dat het zeker niet alleen op vrouwen slaat, maar dat het een soort verzamelwoord is voor zij-die-veel-seks-hebben (Tekanji, 2010). De Van Dale echter, definieert het woord slet als volgt: ‘ontuchtige vrouw’. Dus niet ‘het is voor mannen en vrouwen’ en je kunt niet lukraak een nieuwe betekenis aan een woord vastbinden.

Filosoof Ludwig Wittgenstein had bijvoorbeeld ideeën over hoe taal in elkaar steekt: het is een spelletje dat we met z’n allen spelen. Volgens deze theorie kun je aan een woord niet je eigen, persoonlijke betekenis toekennen en het vervolgens op die manier gebruiken. Taal doe je samen (Dooremale,

De Regt, & Schouten). Dus hoewel ik de dappere poging respecteer om het woord minder vrouwspecifiek en negatief geladen te maken, is het simpelweg niet hoe de wereld in elkaar steekt.

Uiteindelijk komt het op één ding neer: we moeten elkaar respecteren voor wie we zijn. Het werkt averechts voor iedereen als we mensen beoordelen op hoeveel sekspartners ze hebben gehad. Heeft een vrouw veel sekspartners gehad?

Prima! Heeft een man veel sekspartners gehad? Prima! Doe je ding, zolang het maar veilig en met toestemming van alle betrokken partijen gebeurt. Het is zinnig om hier onderzoek naar te doen; om het woord slut shaming te googlen en te laten bezinken dat het geen waarde afneemt van een persoon. Zoals John Green, auteur van onder andere The Fault in Our Stars, zei: ‘It particularly bothers me that women are held to a different standard on this front than men. Also, it’s such a weird thing to care about. Like, imagine if I tried eating Cheerios for breakfast.

Would Cheerios be like ‘I’m the 48th cereal you’ve tried eating? I don’t feel special!’ Well, then, screw you, Cheerios! I can’t go into the past and un-eat all those cereals, but that doesn’t mean I don’t genuinely enjoy your wholegrain crunch.’ <<

Bronnen

- Clark, R. D., & Hatfield, E. (1989). Gender differences in receptivity to sexual offers. Journal of Psychology & Human Sexuality, 2(1), 39-55.

- Dooremalen, A. J. P. W., de Regt, H., & Schouten, M. (2007).

Exploring humans: An introduction to the philosophy of the social sciences. Amsterdam; Boom.

- Tenkaji. (2010). FAQ: “What is slut-shaming?” Opgehaald op 21 april 2015 van https://finallyfeminism101.wordpress. com/2010/04/04/what-is-slut-shaming/.

- “How To Avoid Being Seen As Easy.” (z.j.). WikiHow. Opgehaald op 21 april 2015 van http://www.wikihow.com/Avoid-BeingSeen-As-Easy/.

Illustratie: Thomas van Sonsbeek

?

Wist je dat...

Tekst: Mariëtte Scholten

...de langst opgelegde en tot nu toe uitgevoerde gevangenisstraf ooit bestond uit 10.000 jaar en tweemaal levenslang?

Dudley Wayne Kyzer kreeg deze hoge straffen in 1981 in Amerika voor het bijzonder bruut vermoorden van zijn vrouw, schoonmoeder en een toevallig aanwezige student. ...de favoriete vrijetijdsbesteding van een Nederlander in 2011 bestond uit mediagebruik? Hier werd gemiddeld zo’n 20 uur per week aan besteed. Op de tweede plek kwamen recreatieve activiteiten (zoals sporten, uitgaan en hobby’s) en op de derde plek kwamen sociale contacten.

...de tegenhanger van het Stockholmsyndroom het Limasyndroom wordt genoemd? Hierbij zijn het juist de gijzelnemers die sympathie ontwikkelen voor gegijzelden. Dit fenomeen is vernoemd naar een gijzeling in Lima, Peru (1996-1997), waarbij de gijzelnemers de gegijzelden langzamerhand vrijlieten.

...een zebra in vergelijking met een paard veel moeilijker te temmen is? Dit komt omdat een zebra een agressiever en onvoorspelbaarder karakter heeft dan een paard. Bovendien zien zebra’s veel beter in de randen van hun gezichtsveld dan een paard, waardoor ze schichtiger zijn. Dit is deels te verklaren door de natuurlijke omgeving van de zebra: hierin bevinden zich veel meer agressieve roofdieren dan in Europa of Noord-Amerika, de natuurlijke omgeving van het paard.

...de oudste dierentuin ter wereld meer dan 250 jaar oud is?

Tiergarten Schönbrunn werd opgericht in 1752 en bevindt zich in Wenen. De oudste dierentuin van Nederland is Artis en is opgericht in 1838 en dus een kleine 180 jaar oud.

15

...gehuwde vrouwen in Nederland tot 1956 handelsonbekwaam waren? Dat betekende dat een vrouw tot 1956, zodra ze gehuwd was, niet alleen niet over eigen geld mocht beschikken (ook geen erfenis mocht erven), maar ook geen geld kon opnemen bij de bank en geen grote uitgaven mocht doen. Vrouwen in een overheidsfunctie werden daarom ontslagen zodra ze trouwden.

Juni 2015

...eind 16e eeuw veel Joodse mensen naar Amsterdam verhuisden omdat ze hier relatief vrij waren? Na de Spaanse overheersing was er vastgelegd dat er in de Noordelijke Nederlanden niemand vervolgd mocht worden om diens geloof. In onder andere Spanje en Portugal werden toen erg veel Joodse mensen gedwongen zich te bekeren tot het katholicisme of vermoord, en vluchtten om die redenen naar Amsterdam. De invloed van deze Joodse inwoners is nog steeds duidelijk merkbaar: zo is de Amsterdamse bijnaam Mokum afgeleid van het Hebreeuwse woord voor stad.

Spiegeloog

...een kat genetisch gezien wilder is dan een hond? Mensen zijn nog maar 9.000 jaar geleden begonnen met het domesticeren van katten, waardoor hun DNA nog bijna geheel gelijk is aan dat van de wilde kat. Honden daarentegen worden al bijna 30.000 jaar gedomesticeerd door de mens en verschillen qua DNA aanzienlijk van hun wilde variant, de wolf.

Buitenlander in Geboorteland En hoe een land te beginnen

Wie ben jij? Zou jij jezelf identificeren als iemand die bruin, blond, zwart of rood haar heeft, of ben jij een bruinharige, blondharige, zwartharige of roodharige? Ben jij iemand die geboren is in Nederland, of ben jij een Nederlander? Waarom zou je zeggen dat haarkleur niet bij je identiteit hoort, maar je nationaliteit wel?

Tekst: Tuni Pasanea en Vincent Siderius

Spiegeloog

16

I

Juni 2015

sociale kring van het kind. Omdat de ouders tijdens die jaren nog grote invloed hebben, zijn zij dan ook van groot belang voor de ontwikkeling van een nationaliteitsgevoel (Muldoon, Mclaughlin, & Trew, 2007). Onderzoekers zijn het erover eens dat ouders de grootste invloed hebben op deze ontwikkeling. Maar hoe de ouders het ontstaan van de nationale identeit veroorzaken is niet duidelijk; het zou kunnen dat de ouders de kinderen de nationale identiteit bewust aanleren, maar het zou ook kunnen dat de kinderen dit leren door de ouders te observeren (Muldoon, Mclaughlin, & Trew, 2007).

Als iemand zou zeggen ‘Ik ben er trots op om een NederDit zou bij mij in ieder geval verklaren waarom ik geen gevoel lander te zijn’ wordt dat geaccepteerd, maar niemand zou van een nationale identiteit heb. Ik heb nooit van huis uit me nog serieus nemen als ik zou zeggen dat ik trots ben mee gekregen wat het is omdat ik met tien vinom Nederlander te zijn, gers geboren ben. Het hoe een Nederlander zich feit dat het trots zijn op je nationaliteit geac- - Patriotisme is net zo zinnig als trots zijn gedraagt en welke eigenschappen daarbij horen. cepteerd is, komt omdat omdat je met tien vingers geboren bent - Met een Friese moeder iedereen snapt dat natioen een Molukse vader die naliteit een gedeelte van beiden bijna overdreven iemand zijn identiteit uit lijkt te kunnen maken. trots zijn op hun afkomst Maar hoe komt het dat iemands nationaliteit een gedeelte was er geen ruimte om Nederlander te zijn. Als ik bij mijn moeders familie kwam hoorde ik bij de Friezen, die volgens van zijn identiteit kan worden en wat als je dat gevoel van mijn oma de eerste gastarbeiders in Nederland waren. Bij nationaliteit nou niet ontwikkelt? mijn vaders familie was ik een Molukker, werd er Moluks Een nationale identiteit begint zich te ontwikkelen na het gepraat onder de ouderen en aten we Molukse hapjes. Als er al iets over Nederland of Nederlanders gezegd werd, werd vijfde levensjaar. Daarvoor hebben kinderen nog maar dat gedaan in een beschrijving als: Nederlanders doen het weinig besef van het concept ‘land’, laat staan van ‘natiozo, maar wij Molukkers doen het zo. naliteit’ (Piaget & Weil, 1951). Tussen het vijfde en elfde levens jaar ontwikkelt een kind zich van het niet hebben van Er zijn genoeg immigranten die hun identiteit van het land een nationale identiteit tot het wel hebben van een nationale van herkomst (gedeeltelijk) loslaten, maar bij mij thuis is dat identiteit, compleet met de mogelijkheid om karakteristieken dus niet het geval. Uit onderzoek blijkt dat het aanpassen van te kunnen beschrijven van zijn of haar eigen nationaliteit en van andere (Barret, Wilson, & Lyons, 2003). een nationale identiteit van een immigrant afhangt van twee interacterende factoren: de eigenschappen van de immigrant en de eigenschappen van het ontvangende land (Phinney, Het ontstaan van de nationale identiteit tussen het vijfde en Horenczyk, Liebkind, & Vedder, 2001). De beste aanpassing elfde jaar wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de directe emand heeft evenveel invloed op zijn haarkleur als op zijn nationaliteit. Zelf voel ik me geen Nederlander. Ik ben misschien wel een Nederlander; ik ben in Nederland geboren, heb een Nederlands paspoort, en spreek Engels met een Nederlands accent. Maar als iemand mij zou vragen wie ik ben, zal mijn nationaliteit nooit een van de antwoorden zijn.

Voor mij is nationalisme of patriotisme dan ook even zinnig als het zijn van een fan van een bepaald voetbalteam.

Land Oprichten voor Dummies De papieren kroontjes die je als kind droeg, droeg je die omdat jij de koning van Nederland was of omdat iedereen jouw onderdaan in een fictieve wereld moest zijn? Als kind wilde je waarschijnlijk gewoon speciaal zijn en had het niks met een nationalistisch gevoel te maken. Maar naarmate je ouder wordt en je wel naar dit gevoel op zoek bent, en dit niet van een huidig bestaand land wilt ontlenen, gaat het lastig worden. Waar het als volwassene al een opgave is om een eigen identiteit te creëren en uit te dragen is een eigen nationaliteit de overtreffende trap. Een van de benodigdheden voor het hebben van een nationaliteit is namelijk een land, en een land wordt niet bepaald weggeven bij een pakje boter.

Mocht je toevallig multimiljonair zijn en ontelbare bergen zand in opslag hebben, dan kan je dat gebruiken om je eigen eiland te laten verrijzen. Dit deed de multimiljonair Michael Oliver bovenop een rif in de Stille Oceaan totdat de Republiek Minerva ontstond (Listverse Staff, 2012). Land creëren lijkt een beter plan te zijn dan land claimen. Er was een grondwet, een vlag en zelfs geld ontworpen; alles stond in de startblokken om een micronatie te vormen. Oliver had maar één probleem: de internationale erkenning bleef uit.

De eilandengroep Tonga, die 200 kilometer noordelijker lag, vond dat het eiland in haar wateren lag en middels een klein legertje werden de op dat moment gehuisveste inwoners uit de Republiek Minerva verjaagd. Inmiddels is het gedumpte zand weer weggezakt en is het eiland weer eigendom van de zee.

Dappere pioniers zijn je hierin voorgegaan, dus hier kan lering uit worden getrokken. Om dicht bij huis te beginnen is het hutten bouwen, hetgeen we vroeger vrijwel allemaal gedaan hebben, bij Henk Kuiper een beetje uit de klauwen gelopen. Om zichzelf te bevrijden van consumptiedwang poogde Kuiper een bewust sober leven te leiden in Huttonia,

Sealand heeft het in dat opzicht beter voor elkaar. Zelfverklaarde prins Roy stichtte het land op een verlaten fort, dat in de Tweede Wereldoorlog de verdediging van het vaste land verzorgde, vier zeemijl buiten het territorium van het Verenigd Koninkrijk. In internationale wateren dus, waar

Spiegeloog

een in 1979 (door zichzelf) onafhankelijk verklaard stukje grond in de buurt van Tilburg (Van der Heijden, 2012). Hier doemt het eerste en wellicht grootste probleem op wanneer je je eigen natie wil gaan oprichten. Je hebt (natuurlijk) land nodig. In het geval van Huttonia braken de gemeenten Tilburg en Goirle meermaals Huttonia’s enige huisvesting af wegens het overschrijden van hun gemeentegrenzen, om na de laatste afbraak slechts een herinnering aan Huttonia heel te laten.

17 Juni 2015

vindt plaats als het ontvangende land een sterke etnische en nationale identiteit heeft en als de immigrant daar welwillend tegenover staat of een minder dominante etnische of nationale identiteit heeft. Waarschijnlijk hebben mijn ouders daarom nooit het Nederlander zijn aan mij meegegeven, zij hebben zich waarschijnlijk zelf nooit Nederlander gevoeld.

En zoals onze Koningin zei: ‘Dé Nederlander bestaat niet.’

Of ik nog Nederlander wil worden is de vraag. Misschien richt ik wel mijn eigen land op.

- Barrett, M., Wilson, H., & Lyons, E. (2003). The development of national in-group bias: English children's attributions of characteristics to English, American and German people. British Journal of Developmental Psychology,21(2), 193-220.

- Dunford G. (2009). A Mini-history of Micronations. The FutuNu het stuk land verkregen is (en erkend door andere rist, 43(3). landen) kan de volgende - Huttonia, (z.j.) [Afbeelstap genomen worden ding]. Opgehaald op 5 mei om het zelf verworven 2015 van https://lh3.goog- Land creëren is een beter plan nationalistische gevoel leusercontent.com/-rP-beXte bekrachtigen: het vesmA0uc/Ufe7Nz5lkVI dan land claimen tigen van een populatie.

AAAAAAAAARo/ Een land heeft namelijk 9OHA9f3d_ho/w506inwoners nodig. Prins h384/huttonia.JPG/.

Roy nam zijn familie en een handjevol vrienden mee en zij - Listverse staff (2010).Top 10 bizarre micronations. Opgehaald op werden daarmee de officiële inwoners van Sealand.

16 april 2015 van http://listverse.com/2010/02/22/top-10-bizarre-micronations/.

Valuta, postzegels, een vlag, paspoorten; Sealand heeft de - Muldoon, O. T., McLaughlin, K., & Trew, K. (2007). Adolesaspiraties om door te stoten tot een daadwerkelijk land. Toch cents' perceptions of national identification and socialization: A blijft het een uit de hand gelopen grap. Niet zo overduigrounded analysis. British journal of developmental psychology, 25(4), delijk als het door de uitvinder van de Segway uitgeroepen 579-594. eiland Kingdom of North Dumpling, in de Amerikaanse - Phinney, J. S., Horenczyk, G., Liebkind, K., & Vedder, P. (2001). staat New York, geregeerd door de Minister van VriendjesEthnic identity, immigration, and well-being: An interactional perspecpolitiek, de Minister van Brunch (Ben) en de Minister van tive. Journal of social issues, 57(3), 493-510.

Roomijs (Jerry, samen met Ben de latere hoofdverdachten - Piaget, J., & Weil, A. M. (1951). The development in children of voor het maken van crimineel lekker ijs) (Dunford, 2009). the idea of the homeland and of relations with other countries. InterMaar de als capriool ontstane naties sterven vaak in de kinnational Social Science Bulletin, 3(3), 561-578. derschoenen. Mocht je hunkering naar een nieuwe nationa- “Sealand” (z.j.) [Afbeelding]. Opgehaald op 5 mei 2015 van liteit je gevoel voor humor echter overstijgen, dan heb je http://artikl.org/wp-content/uploads/Sealand.jpg/. bij deze de benodigde handvatten om vol overgave aan je - “The History” (2013). Opgehaald op 16 april 2015 van http:// allernieuwste project te beginnen. << www.sealandgov.org/about/.

- Van der Heijden, M. (2012). Henk Kuiper, activist, idealist. Opgehaald op 16 april 2015 van http://www.geheugenvantilburg.nl/verBronnen het Verenigd Koninkrijk geen zeggenschap heeft over het te bewonen stuk ‘land’. Hierdoor kon de rechter niet anders dan internationale erkenning uitspreken (“The History”, 2013).

Spiegeloog

18 Juni 2015

Op Kamers

Angelique Bakker-Pieper - Diamantbeurs 4.03 Tekst & Foto’s: Jihane Chaara en Emma Laura Schouten

Angelique Bakker-Pieper promoveerde in 2012 met een onderzoek naar de relatie tussen communicatief gedrag en de effectiviteit van leidinggevenden. Bij de programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie geeft zij de vakken Arbeid, gezondheid en werkstress en Organisatiestructuur en -cultuur. Ook begeleidt ze werkgroepen van verschillende vakken, bachelorprojecten en masterthesen, en is ze stagecoördinator.

Koksmuts

Spiegeloog

‘Met de programmagroep hebben we elk jaar een lente-uitje, een spring onion noemen we dat. Afgelopen jaar was de activiteit van het uitje een kookwedstrijd. Er was eerst een quiz over eten, en daarna gingen we koken. Voor elk groepje was er een tafel met ingrediënten, waarmee je een gerecht moest maken. Mijn groepje had gewonnen, en daarom kregen we allemaal een koksmuts. We hadden niet eens het beste gerecht gemaakt, maar we hadden de quiz het beste gedaan. Iedereen op de afdeling is natuurlijk heel jaloers op de mensen die zo’n koksmuts in de wacht hebben gesleept. Binnenkort hebben we weer een spring onion, en hoewel nog niet bekend is wat we gaan doen, zal het wel weer in competitievorm zijn.

Dat is wel leuk, want iedereen wordt daar heel fanatiek van.’

19 ‘Dit is het koffiezetapparaat van mijn collega, maar als zij er niet een op de kamer had neergezet had ik dat zelf wel gedaan. Koffie is namelijk heel belangrijk voor mij; zonder kan ik gewoonweg niet functioneren. Het eerste wat ik doe als ik hier kom is koffiezetten; zelfs als ik in de ochtend college moet geven, kom ik vroeg hierheen zodat ik nog tijd heb voor een kop. In dit gebouw is alleen op de eerste verdieping een koffiezetapparaat dat voor iedereen toegankelijk is, terwijl ik eigenlijk vind dat elke afdeling zijn eigen koffiezetapparaat moet hebben. Ik drink ook wel water en thee, maar als ik aan het werk ben en me moet concentreren, heb ik echt koffie nodig. Als dit apparaat stuk zou gaan, zou dat een crisis betekenen voor mij.’

Word cloud

‘Dit was een cadeau van mijn collega’s voor mijn promotie in 2012. De word cloud bestaat uit woorden van mijn proefschrift. Ik vind het leuk omdat je in één oogopslag kan zien waar mijn proefschrift over gaat: de communicatiestijl van leidinggevenden. Ik vond het proces van promoveren niet heel leuk. Ik was door mijn eerdere werkzaamheden namelijk gewend om met mensen samen te werken, en het schrijven van een proefschrift is dan opeens een vrij eenzame activiteit. Het onderzoek zelf vond ik heel interessant, maar het schrijven vond ik soms vervelend. Daarom representeert dit cadeau voor mij het einde van een pittig traject. Ik ben wel heel blij met mijn promotie, want nu mag ik lesgeven aan de universiteit en dat vind ik heel leuk.’

Juni 2015

Koffiezetapparaat

Hedendaagse Nomaden Bij het woord ‘nomaden’ wordt al snel gedacht aan oude stammen en in doeken gewikkelde mensen die op kamelen in zinderende hitte een woestijn doorkuisen. Nomaden bestaan in de huidige tijd echter nog steeds, niet alleen in warme, maar ook in koude gebieden.

Tekst: Mariëtte Scholten

Spiegeloog

20

B

Juni 2015

eeld je in: alles is wit om je heen, het is koud (om preDe Dukha stam, ook wel de Tsataan genoemd, is een van cies te zijn -28 graden Celsius), en als je rondkijkt is er de oudste nog bestaande nomadenstammen ter wereld. De in de verste verte geen leven te zien. Zo ver het oog reikt naam Tsataan betekent ‘zij die rendieren hebben’ in het zijn de vlaktes wit van Mongools en deze naam de sneeuw. De bergen is bijzonder passend en heuvels die hier en aangezien de verbintenis - De Dukha laten zich leiden door daar omhoog rijzen zijn tussen rendieren en de bruinig grijs door de Dukha van levensbelang de wensen van de rendieren naaldbomen die erop is (Dukha People, z.j.). staan. Ineens hoor je Het lot van dit nomadeneen geluid, en achter je volk van Turkse komaf is doemt een rendier op met een gewei van bijna een meter onslosmakelijk verbonden met het lot van de rendieren in breed. Om hem heen huppelt een wolf. Je hoeft niet bang te Mongolië. Niet alleen zorgen de rendieren het hele jaar door zijn, want het rendier wordt bereden door een jong meisje voor (rendier)melk, kaas en yoghurt, maar ook worden de van een jaar of twaalf en de wolf is tam. Welkom bij de dieren gebruikt als transportmiddel en om mee te jagen. Ze Dukha stam.

Maar rendieren zijn niet de enige ‘wilde’ dieren die deze stam lijkt te kunnen temmen (Hershberger, 2015). Ook adelaren en wolven worden getemd. Adelaars worden ingezet voor De fotograaf en antropoloog Hamid Sardar-Afkhami, die de jacht en gebruik hiervan wordt gezien als een grote eer. zijn Harvard-graad behaalde in Sanskriet en Tibetaanse De Dukha-leden die jagen met de adelaars verdienen dan studies, heeft drie jaar bij deze stam gewoond om deze in ook veel respect binnen de stam. Ondanks dat de 21e eeuw beelden vast te leggen (Yoo, 2015). Het resultaat is adembenemend. Niet alleen bijna geen vat lijkt te zijn de geschoten foto’s krijgen op de stam, zijn en film one of a kind, de Dukha wel aan het - Ook adelaars en wolven maar ook de manier van krimpen (Owen, 2004). leven die door het werk Reden hiervoor is onder worden getemd van Hamid aan het licht andere het steeds kleiner komt is uniek. De nomawordende leefgebied, den leven in tentenkammaar in het bijzonder pen en laten zich leiden door de wensen van de rendieren de steeds kleiner wordende rendierenpopulatie. Om die en de grillen van de natuur. Gemiddeld vier keer per jaar reden hoopt Hamid Sardar-Afkhami met zijn film The Reinworden de kampen afgebroken om ze op een andere plek deer People en foto’s genoeg bewustwording te creëren om weer op te bouwen. In de zomer zullen de kampen hoger in zodoende bij te kunnen dragen aan het overleven van deze de bergen zijn (vaak op zo’n 2300 meter hoogte) omdat de bijzondere stam. << rendieren niet goed tegen de warmte kunnen en bovenin de bergen koele briezen waaien. In de winter moet juist dekBronnen - “Dukha People” (z.j.). Opgehaald op 1 mei 2015 van http:// king gezocht worden tegen de snijdende winden en zal een en.wikipedia.org/wiki/Dukha_people/. kamp honderden meters lager geplaatst worden, vaak in - Hershberger, M. (2015). These Photos of a Lost Mongolion Tribe de beschutting van groepen bomen. De rendieren faciliteren het reizen van de ene plek naar de andere: ze worden are Incredible. Ogehaald op 1 mei 2015 van http://matadornetwork. gebruikt als pakdieren of er wordt op hen gereden. Voordat com/abroad/photos-lost-mongolian-tribe-incredible/. een rendier bereden kan worden moet deze uiteraard eerst - Owen, J. (2004). “Reindeer People”. Resort to Eating Their Herds. getemd en getraind worden. Dit gebeurt als een rendier twee Opgehaald op 1 mei 2015 van http://news.nationalgeographic.com/ jaar oud is. Omdat een rendier van die leeftijd te klein is news/2004/11/1104_041104_reindeer_people.html/. om volwassenen te dragen, gebeurt het temmen en trainen - Yoo, A. (2015). Fascinating Photos of Reindeer People Living in meestal door kinderen (Dukha People, z.j.).

Mongolia. Opgehaald op 1 mei 2015 van http://www.mymodernmet. com/profiles/blogs/hamid-sardar-afkhami-reindeer-people/.

21 Juni 2015

worden gerespecteerd en zijn bijna deel van de stam (Dukha People, z.j.).

Spiegeloog

Illustratie: Jonas Raps

Mededelingen Mededelingen voor nummer 370 kunnen tot 1 september 2015 worden ingeleverd, liefst via e-mail. De redactie behoudt zich het recht voor stukken in te korten. Nummer 370 komt in september uit.

Spiegeloog

De Rode Hoed is een cultureel centrum waar debatten, lezingen, concerten, congressen en workshops plaatsvinden, gevestigd in een historische schuilkerk.

Adres: Keizersgracht 102 1015 CV Amsterdam Inlichtingen: 020 6385606. Website: www. rodehoed.nl

22 Juni 2015

CREA is het cultureel studentencentrum van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam. CREA organiseert onder andere cursussen, workshops, voorstellingen en lezingen.

Adres: Nieuwe Achtergracht 170 1018 WV Amsterdam Inlichtingen: 020 5251400. Website: www.crea.uva.nl Vrijdag 29 mei vanaf 20:00

SPUI25 is een academisch-cultureel centrum aan het Spui in Amsterdam. Het is een levendig podium dat een verbinding vormt tussen de Universiteit van Amsterdam en de wereld van de culturele praktijk in de breedste zin. De volledige agenda staat op www.spui25.nl (vooraf aanmelden) Vrijdag 12 juni 14:00 - 17:00

Gratis toegang

De verbeelding van gemengdheid

Nieuwsmedia en populaire cultuur gelden als afspiegeling van de samenleving. Desondanks worden gemengde stellen en hun gezinnen in nieuwsmedia en in populaire cultuur vaak op stereotiepe wijze weergegeven.

Kranten en tijdschriften, boeken en films, televisieprogramma’s, reclameadvertenties en het internet presenteren hen als romantisch multicultureel ideaal, of juist als multicultureel probleem.

Hoe komen die beelden tot stand? Hoe beïnvloedt deze beeldvorming onze ideeën en ons gedrag tegenover gemengde stellen en hun families? En wat doet het met gemengde gezinnen of personen van gemengde afkomst, als die zichzelf niet terugvinden, laat staan herkennen, in de cultuur waarin ze leven? Wat betekent dit voor de identiteitsvorming van (opgroeiende) kinderen uit gemengde relaties?

Gratis toegang

Nerdnite - the sex edition

Nerd Nite Amsterdam, get ready to blush those cheeks! Our last edition will penetrate deeply into the definition of sex: because there's more in life than males and females. Confused? Worry not, Tim de Grift's overview will be thorough and mind blowing. And hey, while we're at it: why not take a different persextive?

Always wondered how watching porn affects your sex life?

And what the major sex related issues are for our generation?

Rieky Dikmans takes us on a journey through 21st century sex!

De Balie is een platform voor een breed en vrijzinnig publiek.

In de Grote Zaal, Kleine Zaal en in de Salon vinden vrijwel dagelijks debatten, seminars, theater- en filmvoorstellingen plaats, gericht op culturele, kunstzinnige, maatschappelijke en politieke kwesties.

Adres: Kleine Gartmanplantsoen 10 1017 RR Amsterdam Inlichtingen: 020 5535151. Website: www.debalie.nl

€7,50 voor studenten

Dinsdag 16 juni vanaf 20:00

SPIEGELOOG is op zoek naar nieuwe redactieleden!

Ben je psychologiestudent en zou je wel eens op een andere manier tegen de psychologie en de faculteit aan willen kijken?

Dan ben je in de Spiegeloog-redactie op de juiste plek!

Als redacteur van Spiegeloog houd je je onder andere bezig met het schrijven van artikelen, het houden van interviews en het redigeren van door collega's geschreven stukken. Ervaring is geen vereiste, enthousiasme en nieuwsgierigheid zijn belangrijker. Ben je geïnteresseerd of wil je meer informatie? Mail ons op: spiegeloog-fmg@uva.nl

Spiegeloog

(On)gezonde angst: De preventieparadox

Preventieve screenings zijn ‘booming business’. De groeiende populariteit van total-bodyscans, health checks, diagnostische tests en grootschalige bevolkingsonderzoeken lijkt voort te komen uit ons verlangen om het leven risicovrij te maken. Al dat meten en monitoren is erop gericht om mogelijke, toekomstige ziektes vroegtijdig vast te stellen en te voorkomen.

Met wetenschappers, artsen, analisten en ervaringsdeskundigen onderzoeken we de voor- en nadelen van preventief screenen. Weegt het voordeel van ‘vroeg weten’ wel op tegen het nadeel van over-diagnose en overbehandeling? En welke effecten hebben deze tests op ons idee van ‘ziekte’? Met de toenemende vraag naar screenings nemen ook de kosten toe. Maar gaat het hier alleen om een kostenvraagstuk of ook om een cultureel vraagstuk? €7,50 voor studenten

(On)gezonde angst: Controle over de dood

Dankzij de moderne geneeskunde - het slikken van pillen en talloze medische ingrepen - kunnen we het moment van overlijden steeds langer uitstellen. Ook wanneer we ongeneeslijk ziek zijn is de heersende gedachte dat we ‘door moeten blijven vechten’ en vooral niet mogen opgeven. Maar tot wanneer is (door)behandelen nog in het belang van de patiënt?

Iedereen is het er over eens dat patiënten een waardig afscheid verdienen, maar uit recent onderzoek van artsenfederatie KNMG blijkt dat behandelkeuzes nog te veel zijn gericht op (verlengde) levensduur in plaats van op de kwaliteit van het leven. Komt dit voort uit de angst van de artsen, immers opgeleid om patiënten te genezen en wellicht bang om de dood met de patiënt te bespreken? Of is dit het resultaat van onze geef-nooit-op-mentaliteit?

A picture is worth a thousand words!

Dixit is a lovely illustrated game of creative guesswork, where your imagination unlocks the tale! Dixit is a ground-breaking game, offering delightful and thought-provoking entertainment for all your friends and family. Dixit, the first game published by Libellud, features high-quality components and breathtaking artwork.

Het SPS-NIP is het studentenorgaan van het Nederlands Instituut van Psychologen en organiseert voor de student interessante activiteiten.

Adres: Weesperplein 4 1018 XA Amsterdam, kamer 1.01 Website: www.psynip.nl Zaterdag 13 juni 10:00 - 18:00 NIP-leden: €20,-. Niet NIP-leden: €45,Symposium IJsbrekers ‘Generatie Psy, verbreed je visie’

Op zaterdag 13 juni 2015 organiseren de IJsbrekers het jaarlijks symposium met dit jaar als thema: ‘Generatie Psy, verbreed je visie’. Door middel van workshops en lezingen willen we startende psychologen inspireren om buiten de kaders te denken en zich buiten de gebaande paden te begeven. Denk aan niet zo bekende werkvelden van de psychologie en nieuwe stromingen in het beroepsveld.

Bovendien willen we startende psychologen aanmoedigen om de kwaliteiten waar je al over beschikt te presenteren en in te zetten. Wees trots op wat je al aan competenties en kennis in je rugzak hebt!

23 Juni 2015

Zondag 7 juni vanaf 16:00

juni 2013

24

Spiegeloog

Camera Obscura Tekst: Willemijn Waterbolk

et is even wat anders dan je normaal ziet; geen jonge en in-de-bloei-van-hun-leven-zijnde hoofdrolspelers, maar een groep bejaarden. The Farewell Party, ook wel bekend als Mita Tova, speelt zich af in een bejaardentehuis in Jeruzalem. Een groep vrienden komt voor een moeilijk en emotioneel dilemma te staan; hun vriend is terminaal ziek en het liefst zouden ze hem uit zijn lijden verlossen. Gaan ze hem daarbij helpen of niet?

De film begint met een ironische scène die gelijk de toon zet voor de hele film. Yehezkel (Ze’ev Revach), een bewoner van het tehuis die gek is op het bedenken van gadgets, belt een van de medebewoners en doet zich aan de telefoon voor als God. De vrouw heeft kanker en heeft besloten op te houden met de behandeling. Yehezkel geeft haar de boodschap nog even vol te houden; er is nog even geen plek in de hemel. Ook krijgt ze de groeten van haar man, waarop de vrouw antwoordt dat ze nooit getrouwd is.

Yehezkel woont samen met zijn vrouw Levana (Levana Finkelstein) in het tehuis. Het gaat niet goed met hun goede vriend Max (Shmuel Wolf). De vrouw van Max is ten einde raad en wil hem graag uit zijn lijden verlossen. Zij vraagt Yehezkel om haar te helpen Max een vreedzame dood te laten sterven.

Hoewel hij eerst schrikt van dit euthanasieverzoek, draait hij later bij. Wat als iemand echt niet meer wil en echt niet meer kan, laat je diegene dan aan zijn lot over? Yehezkel bedenkt daarom samen met een gepensioneerde dierenarts een doehet-zelf-euthanasie-machine. Met deze machine bepaalt iemand zelf – door op de knop te drukken – wanneer hij er een einde aan maakt.

Niet iedereen is het eens met deze nieuwe uitvinding. Levana

doet er alles aan om haar man te laten stoppen. Zeker op het moment dat mensen buiten hun groep achter het bestaan van de machine komen. Maar er zijn meerdere ouderen die in een soortgelijke situatie als die van Max zitten. Ook voor hen lijkt de doe-het-zelf-euthanasie-machine een ideale oplossing. De vriendengroep komt daarmee voor een groot dilemma te staan; wie help je wel en wie niet? Hun morele besef wordt heftig op de proef gesteld; zijn ze moordenaars, helpers of misschien zelfs seriemoordenaars? Het blijft lastig om hun acties te verantwoorden.

De film laat niet per se het religieuze of politieke debat rondom euthanasie zien, maar speelt zich af op een veel persoonlijker niveau. Wie zijn deze mensen en waarom willen ze deze keuze maken? Wat betekent het om iemand te laten gaan? De meeslepende film van de regisseurs Sharon Maymon en Tal Granit zet je goed aan het denken over vriendschap, liefde en het dilemma rondom de laatste jaren van het leven. Het is me wel duidelijk geworden dat pas als je iemands situatie kent, je mag oordelen.

Met emotie en sympathie speelt de film daar briljant op in. Ik verliet in ieder geval met een brok in mijn keel de filmzaal.

Het werk van Maymon en Granit bleef niet onopgemerkt.

Zo was The Farewell Party de winnaar van in totaal negen Israeli Film Academy Awards, waaronder Beste Acteur (Ze’ev Revach) en Beste Cinematografie. Ook internationaal kreeg de film erkenning. Op het Venice Film Festival 2014 kregen ze onder andere de BNL People’s Choice Award.

Regie: Sharon Maymon & Tal Granit

25 Juni 2015

H

Spiegeloog

The Farewell Party

De Wandelgang Tekst & Foto’s: Jihane Chaara en Olga Derks

Vrijheid: een toestand waarin je kunt gaan en staan waar je wilt. Een fundamenteel recht van de mens en voor velen een gevoelskwestie. De precieze betekenis is voor ieder weer anders. Spiegeloog ging op onderzoek uit en vroeg aan studenten: ‘Wat geeft jou het ultieme gevoel van vrijheid?’

Spiegeloog

Paulien: ‘Vrijheid is een gebrek aan verplichtingen, iets ‘moeten’.

Dat klinkt misschien een beetje cliché, maar dat vind ik heel belangrijk. Als ik zou kunnen kiezen tussen zonnig Spanje met verplichtingen en regenachtig Nederland zonder verplichtingen, zou ik toch echt Nederland kiezen. Het kunnen sociale verplichtingen zijn, of studie of werk...

Vrijheid betekent voor mij dat ik daar niet afhankelijk van ben. Dat is natuurlijk onmogelijk; een minimum aantal verplichtingen is wel nodig omdat je anders in bed blijft en niets uitvoert. Je moet er een middenweg in vinden.’

26 Juni 2015

Iris: ‘Een vriendin van mij heeft ooit haar been gebroken en moest haar been gestrekt houden. Poepen met de deur open gaf haar het ultieme gevoel van vrijheid! Ik vind het zelf het fijnst wanneer ik kan doen wat ik wil. In elk land is dat misschien anders, al ligt het er ook aan waar je bent opgegroeid. Je kan bijvoorbeeld niet overal op het internet.’

O’Jay: ‘Alleen zijn, echt alleen zijn, dat is vrijheid. Dan heb ik tijd voor mezelf. Dat ik zonder afleiding rustig kan nadenken over wat, waar, wanneer of met wie ik iets wil doen. Daarna kan ik weer terug naar de ‘bewoonde’ wereld. Ik zit hier bijvoorbeeld nu te studeren, omdat ik dingen moet doen, op een plek met mensen om mij heen, dat voelt voor mij als een belemmering. Ik ben heel gevoelig voor een negatieve vibe. Dat pure moment voor mijzelf geeft mij het gevoel van vrijheid.’

Bruno: ‘Vrijheid ervaar ik als ik helemaal gezond ben. Ik loop nu met krukken door een operatie aan mijn knie. Daardoor kan ik dit jaar misschien niet met mijn vrienden rondtrekken, terwijl ik me juist dan heel vrij zou voelen. Nu moeten we in de buurt blijven van ziekenhuizen door deze, letterlijke, beperking. Gezondheid is belangrijker dan je denkt.’

Aynel: ‘Reizen, weg zijn van deze plek geeft mij het ultieme gevoel van vrijheid. Ik heb een aantal korte reizen gemaakt, maar ben nog niet voor langere tijd weggeweest. Het geeft mij een gevoel van opnieuw beginnen, omdat je niemand kent. Ik zou wel willen emigreren bijvoorbeeld, al weet ik nog niet waarheen. Ik wil dan op een gegeven moment wel weer terug naar Nederland.’

Franzi: ‘Ik voel me eigenlijk alleen vrij als ik niets hoef. Dan hoef ik aan niets anders te denken dan ‘zijn’. Als ik op de fiets zit en het is lekker weer, ik nergens heen hoef en geen verplichtingen heb... De zon gaat onder en dan is de dag voorbij. Het is ook erg belangrijk om goed in je vel te zitten. Het idee dat je niets hoeft te doen aan jezelf, zoals afvallen of meer bewegen. Zonder die verplichtingen ben je veel rustiger.’

Spiegeloog

Sebastian: ‘Skiën geeft mij vrijheidsgevoel. Je bent dan op de bergen, met een prachtig uitzicht en de sfeer van alle grote bergen maakt dat je je zo klein voelt. De snelheid van skiën gecombineerd met de adrenaline geeft me het gevoel verbonden te zijn met de natuur. Ik ski graag, ik doe het al sinds mijn vijfde. Mijn opa en oma hebben een huisje in de bergen van Zwitserland waar ik vaak heenga.’

Nik: ‘Voor mij is vrijheid het gevoel hebben dat je kan doen wat je wilt. Dat gevoel heb ik eigenlijk altijd wel. Want alles kan! Afgelopen zomer was ik met drie vrienden met de auto gaan rondrijden door Zuid-Frankrijk. Op het moment dat je in die auto door die Franse weilandjes rijdt, je wel ziet wat je tegenkomt en ter plekke overlegt waar je heengaat: dat is voor mij vrijheid.’

Oskar: ‘Voor mij is vrijheid niet in een relatie zitten. Ik ben drie maanden vrijgezel na tweeënhalf jaar een relatie gehad te hebben. Nu merk ik wat ik zélf eigenlijk wil en kan. Er is motivatie teruggekomen om dingen te ondernemen. Ik zit helemaal niet in de mindset mij nu aan een ander te binden en dat blijft ook wel even zo.’

27

Juni 2015

Simon: ‘Vrijheid heb je op de dagen waarop je niets hoeft te doen. Je wordt wakker met het zonnetje en er staat niets op de planning. Bepaalde verplichtingen zijn prima, wanneer je zin hebt om je vrienden te zien waarmee je hebt afgesproken bijvoorbeeld. Een jaar lang van zulke dagen zou ik heerlijk vinden. Ik zou er niet lamlendig van worden, maar juist verschillende dingen doen.’

Bacchus Niets onder Stoelen of Banken

H

et is onvermijdelijk dat bij het noemen van de term ‘vrijheid van meningsuiting’ iedereen binnen een straal van tien meter de drang voelt hier iets van te vinden. Het is onmogelijk hier met een objectieve geest naar te kijken in een maatschappij zo individualistisch als de Westerse. Met de opkomst van sociale media breidt de gelegenheid tot verkondiging zich steeds verder uit ten opzichte van een generatie terug. De anonimiteit die het met zich meebrengt geeft een vrijheid als nooit tevoren. Het wordt misschien zelfs te makkelijk, zoals het afgelopen jaar te lezen was in de reacties op een selfie van een aantal voetballers. Nu ben ik niet van mening dat deze haatvolle reacties een product zijn van discriminatie, maar eerder van een soort misplaatst lef. In een wereld waar de connecties met andere landen en culturen exponentieel groeien, is een les in beleefdheid van groot belang. Want laten we wel vriendelijk blijven.

In essentie draait het bij vrijheid van meningsuiting om het niet hoeven vragen van toestemming alvorens het publiceren of uitspreken van een opinie. Een minder bekende kanttekening hierbij is dat er wel consequenties aan kunnen hangen.

De ‘onrustzaaier’ blijft hierbij niet ongeschonden in bijvoorbeeld het geval van haatzaaiende uitspraken.

Het is goed dat iemand de vrijheid ervaart om te uiten wat hij of zij wil, zolang deze persoon er geen andere wetten mee schendt. Deze kanttekening is nou net waar het gros van de mensen niet bij stilstaat. De verantwoordelijkheid voor eigen uitspraken lijkt te zijn verdwenen, en is dat wel zo gek?

Door de anonimiteit op sociale media is het erg moeilijk aangesproken te worden op wangedrag.

Maar geef toe, een tirade op zijn tijd is heerlijk! Dat ene filmpje op YouTube waarin dat meisje van de middelbare school – dat jou een keer aansprak op dat jurkje dat je toen droeg waar je stiekem best wel onzeker over was waarna je deze

vernedering eigenlijk nooit helemaal hebt verwerkt – enorm vals zingt en waar jij onder een fictieve naam even zegt hoe slecht het klinkt, lucht nou eenmaal op (heb ik horen zeggen). En hoewel je je hier stiekem een beetje schuldig over voelt zou je het zo weer doen. Er zijn nou eenmaal geen duidelijke grenzen te stellen omdat normen en waarden niet universeel zijn. Ze worden niet vormgegeven door alleen een regering, maar ook door bijvoorbeeld opvoeding en omgeving. Of misschien bestaan er wel een aantal genen die meehelpen, who knows?

Wat de origine ook mag wezen, als jij het lef hebt om onder een foto van gekleurde voetballers een reactie te plaatsen die gericht is op hun huidskleur en een link legt met Zwarte Piet, mag je van mij echt een heropvoedingscursus volgen. Naast het feit dat oordelen op uiterlijkheden te eenvoudig is, vind ik mensen die over Zwarte Piet beginnen al niet origineel. Sowieso vind ik dat we die debiele traditie wel eens af mogen schaffen, maar dat is niet de kern van dit stuk. Waar is het spreekwoordelijke filter gebleven zodat men al deze rotzooi er niet uitgooit? Ik begrijp werkelijk niet waarom sommige mensen in de veronderstelling zijn dat de dingen die ze zeggen relevant zijn. Net als mensen die te lang over hun fret praten; het wordt op een gegeven moment gewoon ongemakkelijk.

Dus, lieve landgenoten, laten we voortaan eerst even bij een aantal stappen stilstaan voordat we die tweet, reactie of oerkreet eruit gooien. Word je bewust van de omgeving waarin jij je bevindt, de weging van de uitspraak die je gaat doen en de boeiende waarde ervan. De volgorde is niet van belang.

Dan ga ik ondertussen mijn breiwerkje afmaken, want mijn Tumblr followers wachten hier met smart op! En onthoud: spreken is zilver, zwijgen is goud.

Olga Derks