Intro nr51 juni2016 v4

INTRO

51

06.2016

ST-FRANCISKUS ZIEKENHUIS aan jouw zijde!

Medisch informatieblad van het Sint-Franciskus Ziekenhuis Heusden-Zolder

HET SFZ-TEAM NEEMT DEEL AAN LEVENSLOOP

WE ZETTEN ONS BESTE BEENTJE VOOR! JAARVERSLAG 2015

51

Vorig jaar was het voor mij minder evident om het voorwoord te schrijven aangezien ik pas in maart 2015 effectief gestart ben in het SFZ, maar dit jaar ligt dat anders met deze mooie compilatie van een bewogen 2015.

4

06.2016

4

Dynamiek creëren, daar gaan we voor!

8

12

De cijfers van 2015 belicht

16

Elk kind, elke ouder, een goede start in het SFZ

18

Aftoetsen & bijsturen: samen op weg naar de NIAZ Qmentumaccreditatie!

COLOFON Algemeen Sint-Franciskus Ziekenhuis P. Paquaylaan 129 3550 Heusden-Zolder Tel. 011 71 50 00 (algemeen)

011 75 55 55 (polikliniek) Algemeen directeur Dhr. Rudy Poedts Eindredactie Diane Mombers Redactieraad Voorzitter, Dr. Stijn Loonbeek, Dr. Christoph Kenis, Dr. Nele Guion, Dr. Fons Henckens, Mevr. Diane Mombers, Dr. Philip Rijkers Foto’s Kris Dexters, Diane Mombers V.U. Dhr. Rudy Poedts Hebben meegewerkt Dhr. Rudy Poedts, Dhr. Jeroen Ruysen, Dr. Philip Rijkers, Dhr. Peter Brouwers, Mevr.

Nele Sneyers, Mevr. Kristien Elsen, Mevr.

Melissa Swinnen, de heer Burgemeester Mario Borremans, Dhr. Marc Linssen, Mevr.

Petra Nelles, Mevr. Els Slechten, Mevr.

Linda Saenen, Dr. Fons Henckens

2

Je zal lezen dat de verschillende departe­ menten en diensten een boeiende weg hebben afgelegd en dat we samen prachtige dingen hebben verwezenlijkt voor onze patiënten. We verwelkomden nieuwe medewerkers en er waren enkele verschuivingen binnen de departementen (bv. Frank Fincken als nieuwe zorgmanager). Er werd spijtig genoeg ook afscheid genomen van enkele mensen: hierbij denken we o.a. aan het droevige afscheid van Dr. Mess, maar ook het warme afscheid van voormalig medisch directeur Dr. Luc Geutjens, een man met een groot hart voor het SFZ. Vooruitgang is de toekomst

We verwierven medio 2015 de lang begeerde planningsvergunning voor een NMR en creëerden zo een nieuwe dynamiek in ons ziekenhuis.

Het SFZ door de ogen van Het kan een hefboom zijn voor burgemeester Mario Borremans bijkomende activiteiten op vlak van medische beeldvorming, maar ook voor andere gerelateerde (medische) diensten.

Momenteel zitten we in de finale fase en hopen dat we weldra de operationele start kunnen aankondigen. Daartegenover staat “Er spijtig genoeg de weigering van is nog veel onze erkenningsaanvraag voor een satellietborstkliniek omwille werk aan de winkel, van de huidige wetgeving. maar met de juiste Nochtans gaven de experts gedrevenheid, betrokkenheid, in de adviescommissie te focus en trots kunnen we kennen dat onze werkwijze een voorbeeld was op vlak van aantonen dat kwaliteit en samenwerking.

Onlangs werd patiëntveiligheid op alle er in een informeel overleg niveaus in het SFZ hoog op het kabinet van Vlaams in het vaandel worden minister Jo Van Deurzen -waarop het SFZ was uitgenodigd als gedragen.” vertegenwoordiger voor de kleinere regionale ziekenhuizen - bevestigd dat deze wetgeving dringend aan herziening toe is. Zo kunnen dergelijke waardevolle samenwerkingen in de toekomst wél gevaloriseerd en erkend worden.

14

2015 WAS EEN BEWOGEN JAAR… Rudy Poedts, algemeen directeur

Het cijferwerk, een krachttoer Het financiële resultaat van ons ziekenhuis is (voor het eerst in 3 jaar) opnieuw beter dan begroot. Dat is weliswaar uitsluitend te danken aan een (puur) boekhoudkundige ‘inspanning’ van uitzonderlijke opbrengsten (met een grootteorde van € 1 miljoen). Die kwamen tot stand door de financiële gegevens grondig te herbekijken, door gesprekken en onderhandelingen te voeren met onze revisor en door wat druk te zetten op de FOD Volksgezondheid voor een versnelling van de herziening BFM 2009/2010. Zo konden we voor 2015 een (veel) slechter resultaat dan de initiële begroting voorkomen.

Het bedrijfsresultaat (- € 2.1 miljoen) is dan weer het slechtste van de afgelopen jaren. We moeten er samen dan ook dringend werk van maken om dit terug positief te krijgen. Zowel op vlak van opbrengsten (o.a. door stijgende activiteiten, BFM, lopende acties in functie van het budget van 2016, …) als van kosten (bv. inzet van middelen in functie van activiteiten, herziening van onderhoudscontracten, samen­ werkingen met partners/ziekenhuizen, dalende afschrijvingen, …).

Belangrijk is vooral om te onthouden dat we een financiële knik naar boven hebben kunnen realiseren.

Toch blijft het financiële plaatje - nu en in de toekomst - een blijvend

aandachtspunt en vergt het een inspanning van iedereen (denk maar aan de moeilijke oefening eind 2015 voor de opmaak van de begroting van 2016).

Hartverwarmende initiatieven Laten we niet vergeten dat er in 2015 ook heel wat maatschappelijke (bv. in het kader van Panzi/Memisa) en sportieve (o.a. Dwars door Hasselt, Mont Ventoux trip, …) initiatieven geweest zijn. Die hebben nauwe banden gesmeed en innerlijke kracht/ inspiratie/voldoening gegeven als steun voor de soms moeilijke momenten die we allemaal weleens tegenkomen. Ondanks onze precaire budgettaire situatie hebben enkele enthousiastelingen hun schouders gezet onder de organisatie van een ‘light’ personeelsfeest, wat zonder meer een leuke en geslaagde belevenis was.

De overlegmomenten met de lokale besturen (gemeenten Heusden-Zolder, Beringen, Houthalen-Helchteren, Lummen, …) en moskeeverenigingen werden heropgestart. Hierdoor hebben we alsnog van Heusden-Zolder een bijkomende financiële inbreng voor de exploitatie van de MUG in 2015 gekregen en betere communicatiekanalen kunnen opzetten met de regionale moslimgemeenschap.

Op naar onze accreditatie!

Uiteraard is er in 2015 ook heel wat werk verricht in functie van kwaliteit en (verdere) voorbereiding van ons accreditatietraject. We zitten ondertussen al op minder dan 1 jaar van ons moment van de waarheid.

Er is nog veel werk aan de winkel, maar met de juiste gedrevenheid, betrokkenheid, focus en vooral ook trots moet het voor ons allemaal tezamen haalbaar zijn om deze cruciale eindstreep in maart 2017 te bereiken. Zo kunnen we aantonen dat kwaliteit en patiëntveiligheid door iedereen en op alle niveaus in het SFZ (artsen, verpleegkundigen, paramedici, facilitaire en administratieve diensten) hoog in het vaandel worden gedragen. Niet alleen op papier of in de geest, maar effectief dag in, dag uit.

Laten we samen hard werken aan een mooie toekomst voor het SFZ als sterk, dynamisch en aantrekkelijk ziekenhuis dat terecht zijn plaats kan opeisen binnen het transmurale netwerk binnen de regio (in eerste instantie Zuid-West-Limburg).

Hartelijke dank aan iedereen voor de geleverde inspanningen, de knappe realisaties, het warme onthaal en de sterke steun in een uitdagend 2015!

JUNI 2016 | INTRO

3

DYNAMIEK CREËREN, DAAR GAAN WE VOOR! Dr. Philip Rijkers, medisch directeur

2015 was voor het SFZ een jaar van reflectie. Door de forse investeringen van de voorbije jaren is ons ziekenhuis nu klaar voor de toekomst. Hierdoor kwam er wel extra druk op het budget, waardoor de begroting voor 2016 met de nodige omzichtigheid opgemaakt moest worden.

De eerstvolgende jaren zullen we de focus moeten leggen op het herstel van het precaire financiële evenwicht. Het zal erop aankomen om de (medische) activiteiten verder uit te breiden, het budget weer in evenwicht te krijgen en opnieuw reserves op te bouwen. Enkel zo kunnen we de toekomstige uitdagingen - zoals te verwachten immateriële investeringen en bouwprojecten - het hoofd bieden in tijden van schaarse publieke middelen.

Samen staan we sterk Uiteraard kan een regionaal ziekenhuis zoals het onze niet solitair blijven en we staan dan ook voor cruciale strategische keuzes. We streven naar echte communitybuilding in de gezondheidszorg en willen afspraken maken met verschillende regionale partners. Begin 2015 hebben we een eerste stap gezet naar geïntegreerde zorg met de oprichting van MIJN-WACHTPOST in samenwerking met de lokale huisartsenkringen. In 2016 hebben we ook een pilootproject ingediend voor transmurale chronische zorg.

Dr. Philip Rijkers

4

Klantvriendelijk onthaal

Bovendien hechten we veel belang aan de uitbouw van een netwerk met andere regionale ziekenhuizen en hierin spelen de artsen de hoofdrol. Als het niet klikt tussen artsen onderling, zal het nooit werken. De directies hebben vooral een faciliterende rol om het samenwerkingsproces te begeleiden en een gestructureerd verloop te verzekeren.

Enkel wanneer je vertrouwen opwekt en behoudt, kan je de dynamiek creëren om patiënten door te verwijzen en echte partners worden in plaats van concurrenten. Het geplande Lasercentrum is daar alvast een mooi voorbeeld van.

Netwerken zijn er trouwens op verschillende niveaus. Lokaal zijn ze belangrijk, maar ook de bredere samenwerking met partners in het Vlaams Ziekenhuisnetwerk KU Leuven leveren schaalvoordelen op voor ons ziekenhuis. Denk maar aan de uitbouw van Nexuz Health, een innovatief project rond het elektronisch patiëntendossier.

Ons splinternieuw MRI-toestel

Succesvolle opstart van de elektronische inschrijvingskiosken

Nieuw elan in 2016 Ook in 2016 zitten we niet stil en verbeteren we voortdurend onze patiëntvriendelijkheid, noem het gerust ook klantgerichtheid. Zo installeerden we inschrijvingskiosken in de inkomhal van het ziekenhuis en in het Medisch Centrum Beringen om de wachttijden voor onze patiënten sterk te doen dalen en een vlottere hulpverlening te verzekeren.

Ondertussen is ook ons MRI-toestel operationeel waardoor we belangrijke onderzoeken nu sneller aan de patiënt kunnen aanbieden (tot voor kort gold er voor een MRI-onderzoek nog een wachttijd van 3 weken). Bovendien zorgt deze innovatieve scantechniek voor een lagere stralingsbelasting van de bevolking.

Het nieuwe directieteam gaat de toekomstige uitdagingen bedachtzaam, maar vol vertrouwen aan.

Onze aanpak zal succesvol zijn als alle medewerkers in het ziekenhuis zich samen blijven inzetten voor kwaliteitsvolle en veilige zorg. In dat geval hoeven wij niet te twijfelen aan een mooie toekomst voor het SFZ en dat ondanks de snel veranderende maatschappij en gezondheidszorg!

Onze artsen checken actief de identificatiebandjes van de patiënten

JUNI 2016 | INTRO

5

TERUGBLIK OP 2015 VANUIT HET VERPLEEGKUNDIGPARAMEDISCH DEPARTEMENT Jeroen Ruysen, verpleegkundig-paramedisch directeur

2015 was geen jaar van bestendiging en consolidatie. Onze verwachting was om - samen met een vaste equipe van leidinggevenden - de activiteiten van het ziekenhuis verder uit te bouwen en de nadruk te leggen op het accrediteringstraject.

Toch is de dagelijkse praktijk iets anders uitgedraaid…

6

Een aantal leidinggevenden gingen een nieuwe uitdaging aan in andere organisaties, wat maakte dat we in 2015 hard hebben gesleuteld aan het organogram van het verpleegkundigparamedisch departement. Voor de gehele organisatie was 2015 een kanteljaar: Rudy Poedts nam de fakkel over als algemeen directeur. Ook de uitgezette krijtlijnen om verstandig om te gaan met de beschikbare middelen werden na een eerste tussentijdse begrotingscontrole verder aangescherpt. We streefden ernaar om het ziekenhuis zo snel mogelijk financieel gezond te krijgen en zetten hiervoor in 2015 de eerste stappen. We herevalueerden investeringen, volgden activiteiten nauw op en namen de personeelsomkadering van de diverse departementen grondig onder de loep.

dan moeten we dit efficiënt doen en opteren voor samenwerking waar mogelijk! Onze focus blijft liggen op kwaliteitsvolle en veilige specialistische basiszorg in de regio West-Limburg.

Die verlenen we in een sterk samenwerkingsverband waarbij het Jessa Ziekenhuis onze belangrijkste partner is. Toch gaat onze netwerking ook breder, want we slaan o.a. de handen in elkaar met Hospilim.

Samenwerking is de sleutel

Ingrijpende gebeurtenissen

Dit had vooral een impact op de bewustwording van onze identiteit als kleiner regionaal ziekenhuis. Willen we blijven bouwen aan de toekomst,

Naast de dagelijkse beslommeringen werden we in 2015 geconfronteerd met verlies. Enkele van onze medewerkers werden persoonlijk geconfronteerd

Afscheidsceremonie Dr. Luc Geutjens, medisch directeur

MIJN-WACHTPOST

Samen met het vernieuwde directieteam en de staf kwaliteit gaan we nu ook de laatste rechte lijn in van het tweede accreditatietraject binnen het NIAZ Qmentum-verhaal.

De uitdaging bestaat erin om onze zorgverlening gestructureerd te organiseren om zo de kwaliteit en patiëntveiligheid te verzekeren.

met ingrijpende ervaringen in de familiale sfeer. Ook in onze organisatie kregen we binnen ons artsenteam te maken met een triest overlijden met grote impact, nl. dat van dr. Mess. Ook deden er zich spijtig genoeg enkele ernstige incidenten voor, waarbij opvang en begeleiding van onze medewerkers noodzakelijk was.

Op naar een hoopvolle toekomst De viering van het 25-jarig bestaan van onze PAAZ-afdeling toont aan dat we meer dan ooit openstaan voor nieuwe uitdagingen. Tijdens dit jubileumsymposium stelden we in het bijzijn van heel wat externe partners enkele wetenschappelijke studies voor waaraan de PAAZ deelneemt.

Eens te meer een bewijs dat de PAAZ onder impuls van het medisch en verpleegkundig diensthoofd vooruitstrevend wil zijn in de behandeling van de psychiatrische patiënt.

25 jaar PAAZ - Dhr. Geebelen, Dr. Bellens, Dr. Estercam en Dhr. Deferm

“Willen we blijven bouwen aan de toekomst, dan moeten we dit efficiënt doen en opteren voor samenwerking waar mogelijk!”

Dr. Nele Guion, Dr. Jo Swinnen, Dhr. Jeroen Ruysen en de heer Burgemeester Mario Borremans

Ook de samenwerking met MIJNWACHTPOST heeft nog groeimarge.

Dit initiatief van de huisartsen uit de regio - gelokaliseerd in de polikliniek van het Medisch Centrum Beringen - kan mogelijk zelfs een antwoord bieden op de overbevolking op onze dienst spoedgevallen.

Dankzij de komst van het MRI-toestel kunnen we het diagnostische aanbod in ons ziekenhuis nog vervolledigen.

Onze teams worden stabieler en krijgen meer ervaring. Zo kunnen we mits voldoende flexibiliteit efficiënt inspelen op het steeds wisselende aanbod. In samenwerking met de omliggende partners vormen we een sterke keten en bieden we onze patiënten de garantie op de beste zorgen.

Controle, erkenning & kwaliteit 2015 was ook het jaar van de zorginspectie op het domein van de ‘internistische patiënt’. Diverse afdelingen waren hierbij betrokken en scoorden ruim voldoende voor de gecontroleerde items. Enkel op het vlak van medische permanenties hebben we de wachtlijsten bijgestuurd om te voldoen aan de gevraagde vormvereisten. Ook de 24 bijkomende bedden heelkunde op onze afdeling kortverblijf werden officieel erkend in 2015.

De kwaliteitsprojecten op diverse afdelingen verdienen eveneens een speciale vermelding:

• Gerichte en veilige communicatie in het kader van patiëntenoverdracht met behulp van ISSBAR en mEWS; • De uitbouw van de stroke unit op de afdeling Inwendige Geneeskunde 1; • De implementatie en uitwerking van de nieuwe NRG’s op de afdelingen; • Het project ‘kwetsbare zwangeren en vrouwen’ in samenwerking met materniteit en patiëntenbegeleiding; • Het uitgewerkte simulatieonderwijs in samenwerking met de UCLL; • De interdisciplinaire leerwerkplaats op Geriatrie 2 in samenwerking met de PXL en het PiVH; • en zoveel meer andere geslaagde initiatieven.

Persoonlijk blijft 2015 me ook bij als het jaar van de inleefreis naar ons Congolese partnerziekenhuis in Panzi.

Met de steun van de werkgroep, de vrijwilligers en vooral Dr. Geutjens heb ik samen met Linda Saenen de sprong in het ongewisse gewaagd. De trip werd een unieke ervaring die lang zal blijven hangen!

in Hasselt nam hij de functie van hoofdgeneesheer waar. Zelf heb ik hem leren kennen tijdens de eerste jaren van mijn tewerkstelling in het SFZ op de dienst intensieve zorgen. Toen werkte hij nog als intensivist aan de zijde van Dr. Vandesande. Ik heb het voorrecht gehad om steeds nauwer met hem te mogen samenwerken. Dr. Geutjens geloofde sterk in het geven van kansen aan eigen medewerkers en mede daardoor ben ik nu actief in mijn huidige functie.

Het laatste jaar heeft hij getracht om zijn begeestering door te geven.

Niet alleen wat het kwaliteitsverhaal betreft, maar ook zijn visie over de toekomst van het SFZ. Ik hoop dat we de komende jaren op die ingeslagen weg kunnen verdergaan. Dr. Geutjens, beste Luc: alvast bedankt voor jouw levenswerk in het SFZ!

Boegbeeld op pensioen Tot slot wil ik enkele woorden wijden aan Dr. Luc Geutjens, een man wiens hart en ziel verbonden is met dit ziekenhuis. 2015 is immers ook het jaar van zijn pensionering.

Sinds 9 april 1980 was hij in het SFZ werkzaam als cardioloog, maar tijdens zijn carrière vervulde hij ook diverse managementfuncties. Na de woelige fase tijdens de fusie van het CAZ met het Salvator St.-Ursula ziekenhuis Dr. Luc Geutjens

JUNI 2016 | INTRO

7

WAT LEERT HET MEDEWERKERSTEVREDENHEIDSONDERZOEK ONS? Kristien Elsen, HR-directeur

Waarom meten we?

Net voor het ter perse gaan van deze Intro met jaarverslag ontvingen we de eerste resultaten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek 2016.In het SFZ hebben we een lange traditie om de tevredenheid te meten en ondertussen zijn we dan ook aan de 6de editie toe. De metingen maken integraal deel uit van de beleidscyclus en dienen als basis voor de beleidsplannen op organisatie- en afdelings­niveau.

Wij hechten veel belang aan het tevredenheidsonderzoek, want het is een graadmeter van de wensen, ervaringen en verwachtingen van onze medewerkers. Op basis van hun input kunnen we het beleid aanpassen en verbeteren. Dat is cruciaal, want onze medewerkers bepalen mee het succes van onze organisatie en zijn essentieel in de kwaliteit van onze patiëntenzorg.

Onderzoek toont aan dat tevreden medewerkers minder vaak ziek zijn, langer in de organisatie blijven, productiever zijn en zich meer betrokken voelen. Die betrokkenheid is brood­ nodig om de plannen te verwezenlijken die het SFZ ook in de toekomst op het goede spoor houden.

Zicht op het welzijn op de werkvloer Voor het onderzoek schakelden we Bing Research in. Dit heeft als grote voordeel dat we onze resultaten kunnen vergelijken met vorige metingen.

Bovendien werkt deze organisatie samen met verschillende werkgevers in

8

Dienst HRM: Robin, Kristien, Karen, Lut, Esther, Veerle, Sylvia

de sector en dat levert meteen een benchmark op. Dit jaar kozen we ervoor om ook de verplichte bevraging rond psychosociaal risico’s te integreren. Binnen het SFZ werken we al een aantal jaren rond topics zoals stress en burn-outpreventie, rookstop, omgaan met agressie, probleemoplossend werken, … Zo kunnen we meteen ook de impact op dit vlak inschatten en nagaan waarin we nog verder moeten investeren om het welzijn van onze medewerkers te verzekeren binnen een zowel fysiek als emotioneel zware werkomgeving.

Wie neemt deel?

Voor de medewerkerstevredenheidsmeting worden alle medewerkers uitgenodigd die een arbeidsovereenkomst hebben in het ziekenhuis en die minstens 3 maanden in dienst zijn.

Aan de bevraging namen dit jaar 470 medewerkers deel, wat neerkomt op een respons van ruim 73%. De representativiteit van de resultaten is dus verzekerd. In de resultaten zijn 5 grote kernindicatoren te onderscheiden die elk worden bepaald door een aantal onderliggende ‘drivers’.

Wat zijn de resultaten?

1. ALGEMENE TEVREDENHEID

2. RETENTIE

81% ja

81% nee

Bent u tevreden over uw huidige werkgever?

Zou u overwegen om van werkgever te veranderen?

7 - 10%

6%

1 - 5%

Een eerste grote indicator is de algemene tevredenheid van de medewerkers. 81% van de medewerkers van het SFZ geeft aan tevreden of zeer tevreden te zijn in de organisatie.

Dit is een kleine achteruitgang ten opzichte van de vorige meting, maar hiermee scoren we toch nog steeds ruim boven de benchmark.

3.

Nee, zeker niet

Ja, waarschijnlijk wel

Nee, waarschijnlijk niet

Geen mening

80% van de werknemers zou ervoor kiezen om te blijven werken binnen het SFZ als ze een aanbieding voor een gelijkaardige functie binnen een andere organisatie zouden krijgen. In vergelijking met andere organisaties is dit een hoge score. Zeker als je bedenkt dat het SFZ een ‘jonge’ organisatie is (lees: de gemiddelde leeftijd ligt een stuk onder die van de sector) en jongeren doorgaans een grotere mobiliteit vertonen op de arbeidsmarkt.

84% van de medewerkers geeft aan dat ze het SFZ zullen aanbevelen als werkgever. Dat is een belangrijke indicator vermits onze eigen medewerkers de beste ambassadeurs zijn van onze organisatie voor toekomstige medewerkers, zeker in een schaarse arbeidsmarkt.

4. ENGAGEMENT REALISEREN VERBETERPROCESSEN

5. ENGAGEMENT REALISEREN DOELSTELLINGEN

56% ja

79% ja

Zou u graag meewerken aan veranderingen of verbeterprocessen?

Bent u geëngageerd om de doelstellingen van het SFZ te behalen?

Ja, zeker wel

Nee, waarschijnlijk niet

Ja, zeker wel

Nee, waarschijnlijk niet

Ja, waarschijnlijk wel

Geen mening

Ja, waarschijnlijk wel

Geen mening

Een vierde indicator toont het engagement om deel te nemen aan veranderingsprocessen. 56% van de medewerkers geeft aan hieraan graag mee te werken en dat is een lagere score dan in de vorige meting. Onze organisatie is de laatste jaren gegroeid en er zijn heel wat nieuwe projecten en diensten geïntroduceerd. Wijst deze minder goede score op veranderingsmoeheid, aan behoefte aan een stabiliseringsperiode, … ? Verdere analyse zal het uitwijzen om er nadien een gepast antwoord op te bieden. Als organisatie staan we immers voor nog heel wat grote uitdagingen (bv.

Qmentum, op financieel vlak, …) waarbij de betrokkenheid van onze medewerkers cruciaal is.

Een laatste indicator betreft het engagement om mee te werken aan de realisatie van de doelstellingen van onze organisatie. Bijna 80% van de medewerkers werkt hieraan graag mee.

>>

JUNI 2016 | INTRO

9

WAT LEERT HET MEDEWERKERSTEVREDENHEIDSONDERZOEK ONS? (VERVOLG)

En wat volgt er nu?

De onderliggende drivers moeten nog verder geana­ lyseerd worden. Een eerste blik leert echter dat we sterke troeven in handen hebben op vlak van tevredenheid met de eigen job, de manier van samenwerken, de geboden hulpmiddelen, de mogelijkheden tot ont­ wikkeling, …

Zaken waaraan we zeker moeten werken, zijn de ervaren werkdruk, de betrokkenheid bij het beleid, de communi­catie, …

10

Kortom, we kunnen stellen dat we in het SFZ een tevreden team van medewerkers hebben die de patiënten op een fijne en betrokken manier omringen met de beste zorgen. Daarnaast kwamen er een aantal werkpunten aan het licht die verdere analyse vereisen. Daarvoor stellen we op korte termijn actieplannen op om samen werk te maken van onze toekomst als organisatie.

THUISMEDICATIE: DE ROL VAN HUISARTS EN ZORGVERLENER Melissa Swinnen, stafmedewerker kwaliteit, accreditatie en patiëntveiligheid

Voor een optimale en patiëntveilige behandeling in ons ziekenhuis is het van het grootste belang dat de behandelende artsen, ziekenhuisapothekers, verpleegkundigen en andere zorgverleners op de hoogte zijn van de medicatie die de patiënt thuis inneemt.

Dit is van cruciaal belang om onder- en overbehandeling te voorkomen en om te vermijden dat deze geneesmiddelen interageren met de medicatie die wordt voorgeschreven in het ziekenhuis, hetzij onderling, hetzij tijdens functionele onderzoeken, laboresultaten of heelkundige ingrepen.

Daarom stelden we in het SFZ een thuismedicatieformulier op dat de huisarts en de zorgverlener kunnen invullen. Zo beschikt de patiënt over een up-to-date formulier van de te nemen thuismedicatie dat hij/zij kan voorleggen bij aankomst in het ziekenhuis hetzij voor een geplande operatie, hetzij voor een opname via spoedeisende hulp, enz.

Daarbij benadrukken we de centrale rol van de huisarts om accurate informatie te verschaffen inzake thuismedicatie. Ook alle professionals in de thuiszorg willen we actief betrekken in dit gegeven en aansporen om het thuismedicatieformulier aan te vullen met up-to-date informatie. Medicatie opvolgen, bijsturen en afstemmen is immers essentieel.

Samen dragen we zo de gedeelde verantwoordelijkheid voor het welzijn van de patiënt!

JUNI 2016 | INTRO

11

DE CIJFERS VAN 2015 BELICHT DOOR ONZE NIEUWE FINANCIEEL-ADMINISTRATIEF DIRECTEUR Nele Sneyers, financieel-administratief directeur

Op 1 juni 2016 is Nele Sneyers

Bert Put (diensthoofd facturatie), Nele Sneyers (financieel-administratief directeur) en Petra Nelles (diensthoofd boekhouding)

in het SFZ gestart als nieuwe financieel-administratief directeur. In mei heeft ze onze organisatie al enkele dagen leren kennen. Ze vertelt zelf hoe ze dit ervaren heeft en wat de uitdagingen zijn voor de toekomst…

Even voorstellen…

Nele studeerde in 2005 af als master in de toegepaste economische wetenschappen.

Nadien deed ze ervaring op bij Deloitte bedrijfsrevisoren waar ze een mooie loopbaan uitbouwde. Als Audit Senior Manager in het kantoor in Hasselt was ze actief in regio Limburg bij ondernemingen in diverse sectoren.

Waarom ze koos voor het SFZ? De uitdagingen en opportuniteiten in onze sector, de leermogelijkheden van de job en de betrokkenheid van ons grote team spraken haar erg aan. Nele is gehuwd, ze woont met haar gezin in Heusden- Zolder en ze is mama van 2 dochters.

12

Tijdens enkele overgangsdagen in mei heb ik reeds kennisgemaakt met de verschillende afdelingen en verantwoordelijken van het ziekenhuis. Het was aangenaam om vast te stellen hoe zij met veel vakkennis, spontaniteit en betrokkenheid omgaan met hun materie en team. Ik ben dan ook blij en enthousiast om me aan te sluiten bij dit ‘huis’. Om samen te werken aan de vooropgestelde doelstellingen, nieuwe milestones te definiëren én grenzen te verleggen.

De sector kent vele uitdagingen en opportuniteiten. Net zoals eender welke andere onderneming moeten we ons flexibel opstellen en vooruitdenken.

Zo blijven we honkvast in de huidige marktconjunctuur en kunnen we tegelijk rekening houden met de evoluties in financieringsmethodieken. De hertekening van het zorglandschap zal ook voor het SFZ een belangrijke rol spelen in de positionering als regionaal ziekenhuis en een noodzakelijke leidraad vormen in de financieringsplannen op lange termijn.

In 2015 ging het financiële plaatje nog gebukt onder een aantal elementen die relatief zwaar doorwegen, met een negatief resultaat tot gevolg.

Dit zijn enkele van deze elementen: • Relatief zware afschrijvingslasten omwille van de belangrijke investeringen in de afgelopen jaren • Hogere financieringskosten gerelateerd aan deze investeringen • Stijging in de retrocessiegraad Daartegenover zien we wel een verbetering van de cashflow doorheen de jaren 2013 tot 2015. Dat volstond in 2015 ook om de bestaande financieringsaflossingen terug te betalen. De liquiditeiten op korte termijn worden nauwlettend in het oog gehouden.

Ook de solvabiliteit kent opnieuw een kleine verbetering in 2015 omwille van een daling van het balanstotaal en dus een daling van het vreemd vermogen.

Om in 2016 terug positieve cijfers als resultaat te verkrijgen, werken we momenteel actief aan de verschillende sleutels. Dit vergt van heel wat partijen inzet, doorzettingsvermogen, flexibiliteit en kennis, maar evenzeer een goede ingesteldheid. Door samen te werken komen immers betere realisaties tot stand. Samen met de dienst onthaal, facturatie en boekhouding staan we klaar om elke uitdaging aan te gaan!

EFFICIËNT BESPAREN, NU EN IN DE TOEKOMST! Peter Brouwers, directeur facilitaire diensten

Efficiënt besparen wil zeggen dat we minder gaan uitgeven om hetzelfde einddoel te bereiken. In het facilitair departement gebeurde dit in 2015 voor alle diensten.

De plaatsing van onze zonneboiler in 2015 betekent een besparing op de gasfactuur. Met deze zonneboiler verwarmen we 30% van ons sanitair warm water op jaarbasis.

Ook de overschakeling van huur naar aankoop van het prefabgebouw van de PAAZ-afdeling leverde een aanzienlijk financieel voordeel op.

Binnen de dienst voeding zijn de dossiers voor droge voeding en vers vlees in de markt gezet via Hospilim. Het resultaat?

Dankzij het schaalvoordeel kopen we dezelfde producten aan voor een betere prijs.

Binnen de dienst logistiek hebben we de taken herbekeken en herverdeeld onder het personeel met het oog op een efficiëntere inzet van alle medewerkers. Met dezelfde groep mensen kunnen we zo meer taken realiseren zonder dat de werkdruk verhoogt.

Ook in 2016 staan we voor de uitdaging om efficiënt te besparen!

Peter Brouwers

JUNI 2016 | INTRO

13

HET SFZ DOOR DE OGEN VAN MARIO BORREMANS, BURGEMEESTER VAN DE GEMEENTE HEUSDEN-ZOLDER Diane Mombers, verantwoordelijke dienst communicatie

Medische zorgen dichtbij huis! Wat zijn volgens u de voordelen voor de patiënt en de gemeente?

Mario Borremans: “Ik denk dat het SFZ belangrijke voordelen biedt. Voor meer dan 32.000 inwoners beschikken we over een ziekenhuis met een heel breed aanbod aan medische zorgen. Het ziekenhuis is voor iedereen vlot bereikbaar op minder dan 15 minuten. Als burgemeester vind ik het belangrijk dat mensen zich veilig kunnen voelen. Deze medisch zorgen dichtbij huis vullen dit perfect aan.”

Zijn er ook zorgpunten voor de gemeente? Ik denk maar aan de MUG, ambulance, wegenwerken, …

Mario Borremans: “Vanuit politioneel standpunt is veilig verkeer een cruciaal item. Bij belangrijke verkeersingrepen moeten we er oog voor hebben om het ziekenhuis te betrekken en vooral te informeren, rekening houdend met de routes van de MUG en de ziekenwagen. Het vergt de nodige extra aandacht van alle betrokken partijen om dit in goede banen te leiden.

14

De voorbije jaren groeide er een unieke samenwerking tussen verschillende diensten. Ik denk bv. aan de brandweer die dagelijks aanwezig is op de dienst spoedgevallen, de organisatie van de MUG-diensten, de ondersteuning en opleiding vanuit de politie… Ik herinner me ook nog een recente ramp­ oefening en dan merk je hoe snel de verschillende diensten ter plaatse zijn. Dat is enkel haalbaar als de samenwerking op elkaar is afgestemd.”

Ons ziekenhuis had vroeger niet zo’n goede naam. Ziet u hierin een evolutie?

Mario Borremans: “20 à 30 jaar geleden was dat in de volks­ mond misschien zo, maar eigenlijk weet ik niet goed waar dit vandaan komt. Persoonlijk heb ik dit nooit zo ervaren of gehoord. Ik denk dat het ziekenhuis ondertussen wel degelijk bewezen heeft dat het anno 2016 beschikt over een gedifferentieerd team en een breed aanbod van medische disciplines. Maar misschien hebben de buren last van de sirenes?”

Intro: “De ziekenhuiswagens zetten de sirenes uit als ze nabij het ziekenhuis zijn om aanhoudende overlast te vermijden. Ik denk dat we zeer zorgzame buren hebben die alles een beetje mee in het oog houden en zeer begripvol zijn. Dat hebben we zeker ook gemerkt tijdens de langdurige verbouwingsperiode.”

Het ziekenhuis zou de 2de grootste werkgever zijn in de gemeente met circa 1.000 medewerkers rechtstreeks in loonverband of onrechtstreeks verbonden met de werking van het ziekenhuis. Wat vindt u daarvan als burgemeester?

Ook zouden er in de toekomst meer psychiatrische bedden komen en meer aandacht voor chronische patiënten. Wat vindt u daarvan?

“Het ziekenhuis en de gemeente zijn complementair. Laten we de vlotte professionele samenwerking in de toekomst dan ook verderzetten!”

Mario Borremans: “Het verwondert me telkens weer als ik op bezoek ben in het ziekenhuis hoeveel mensen uit Heusden-Zolder hier werken. Ook dat is een zeer sterke troef, zo dichtbij huis kunnen werken zonder verkeersdrukte. Het is bijzonder aangenaam als je gewoon met de fiets kan gaan werken en alle files, wegenwerken, … niet hoeft te trotseren om op je werk te geraken. Bedrijven met meer dan 700 werknemers zijn zeldzaam in onze gemeente. Zo’n grote tewerkstelling impliceert ook heel wat zorgverlening en huisvesting. Dit blijkt ook uit de uitbreidings- en renovatiewerken die het ziekenhuis onlangs heeft uitgevoerd. Hierdoor heeft het SFZ een krachtige uitstraling gekregen met een bijzonder mooie infrastructuur.”

Minister Maggie De Block is eerder te vinden voor zorgspreiding en netwerking. Heeft u bezwaren bij deze hervormingen?

Mario Borremans: “Ik heb me wel even moeten verdiepen in de materie. Gezien de toestand van de meeste ziekenhuizen zal een hervorming inderdaad wel noodzakelijk zijn. We kunnen nu in het SFZ terecht voor bijna alle medische zorgen en specialismes. Toch hoop ik dat het SFZ zijn eigenheid en regionale functie in de toekomst kan behouden zodat de burger nog steeds voor de meeste zorgen dichtbij huis geholpen kan worden.”

Mario Borremans: “Dit is inderdaad een vorm van zorgverlening die momenteel nog niet echt uitgebreid aan bod komt in de regio.

Er is sprake van om de dienstverlening van Asster uit te breiden en deels naar hier over te hevelen. Ik denk dat het een win-winsituatie zou zijn voor de mensen uit onze regio om ook voor deze specifieke zorgen in de eigen omgeving terecht te kunnen.”

Heeft u als burgemeester ook wensen of aanbevelingen voor het beleid van het ziekenhuis?

Mario Borremans: “Ik ben vragende partij om de huidige vlotte professionele samenwerking tussen de gemeentelijke diensten (politie, brandweer, enz.) en het ziekenhuis (de MUG, enz.) te behouden. Zo kunnen we snel en accuraat hulp bieden aan de bevolking.

We zijn o.a. verbonden door Memisa als gemeenschappelijk ontwikkelingsproject en we werken samen aan het sociale project voor kwetsbare kinderen in de eigen regio. Daarnaast denk ik bv. aan de Kunstacademie die gezorgd heeft voor de opgefleurde inkleding van de kraamafdeling, de kinder- & jeugdafdeling en de wachtzaal van de spoedgevallen met verschillende kunstwerken. De schoolbezoeken waarbij leerlingen een rondleiding op maat krijgen in het ziekenhuis dragen er ook toe bij dat de drempel naar het SFZ verlaagd wordt. Ik zou dan ook willen besluiten met een zin die de lading volledig dekt: ‘Ziekenhuis en gemeente zijn complementair!’.”

Bedankt voor dit gesprek!

JUNI 2016 | INTRO

15

ELK KIND, ELKE OUDER, EEN GOEDE START IN HET SFZ Els Slechten, diensthoofd patiëntenbegeleiding

In september 2014 zijn we, met de financiële steun van de Koning Boudewijnstichting, gestart met ons project ‘Elk kind, elke ouder, een goede start’.

Gedurende 15 maanden (van september 2014 tot december 2015) hebben we ons extra ingezet om kwetsbare zwangere moeders te detecteren en te bereiken. Enerzijds deden we dit door een zwangerschapscoach aan te stellen en anderzijds werkten we een structurele raadpleging uit.

Elke primipare moeder met 15 weken zwangerschap kreeg zo de mogelijkheid om een gesprek te hebben met de zwangerschapscoach. Tijdens deze consultatie werd er, aan de hand van een sociale anamnese, gescreend naar mogelijke kwetsbaarheid in de breedste zin van het woord, dus zowel op psychosociaal, financieel en/of emotioneel vlak. Zwangere vrouwen die als ‘kwetsbaar’ gedetecteerd werden, kregen tijdens de zwangerschap begeleiding om enerzijds de bestaande problemen aan te pakken en anderzijds om het netwerk rond zich verder op te bouwen en/of te versterken.

In 2015 hebben we zo meer dan 100 moeders begeleid. Een 70-tal daarvan werden als zeer kwetsbaar ervaren en kregen dan ook intensieve begeleiding.

Eind december 2015 liep het project via de Koning Boudewijn af. Toch voelden we in ons ziekenhuis de noodzaak om de detectie alsnog verder te zetten. De structurele raadpleging door de zwangerschapscoach moest wel beperkt worden. Daarom worden de toekomstige mama’s nu al in het begin van de zwangerschap gescreend tijdens de consultatie bij de vroedvrouwen. Wordt er dan al enige kwetsbaarheid vermoed of aangegeven, dan wordt dit in overleg met de zwangere vrouw doorgegeven aan de zwangerschapscoach. Zij tracht de toekomstige mama’s verder te begeleiden als ze terug op controle komen bij de gynaecoloog. Ook de artsen verwijzen door in geval van psychosociale, financiële of emotionele problemen.

De detectie en vooral de begeleiding is erg waardevol gebleken. Zo hebben we alle kersverse mama’s in 2015, omringd door een stevig netwerk, met hun kindje naar huis kunnen laten gaan. Dit is een grote meerwaarde voor het hele gezin, want elk kind en elke ouder kunnen zo samen een goede start maken.

16

Kunstwerkje: mama met baby’s

WE BLIJVEN MEMISA EN ONS PARTNERZIEKENHUIS IN PANZI STEUNEN! Linda Saenen, zorgmanager OK

Naast alle dagelijkse beslommeringen in onze westerse wereld, blijven Memisa en Ziekenhuis voor Ziekenhuis ons in het SFZ na aan het hart liggen. Af en toe eens stilstaan bij de problemen in het zuiden, vooral wat gezondheidszorg betreft, doet ons alles wat relativeren.

Tijdens de inleefreis in 2015 zagen we in ons partnerziekenhuis in Panzi (Congo) nog steeds geen stromend water, geen zonnepanelen en geen radiofonie. Wél ontdekten we heel veel enthousiaste verpleegkundigen en artsen die goede zorg willen bieden aan de bevolking.

Om de organisatie Memisa te ondersteunen, blijven we kleine acties lanceren. Chiro Heusden-Centrum bezorgde ons een mooi bedrag dat ze inzamelden op het Krakmoment tijdens de kerstdagen. Bij de pensionering van Dr. Geutjens werd er ook gul geschonken voor ons goede doel. Daarnaast engageerde de directie zich om de komende 10 jaar de jaarlijkse bijdrage van € 5.000 te blijven betalen. Ook Zorgnet, de gemeente Heusden-Zolder en Beringen schonken ons het voorbije jaar geld ter ondersteuning van ons project.

Op de Dag van de Ziekenhuismedewerker hebben we onze medewerkers getrakteerd op smoutebollen en een drankje, ondersteund door de vrijwilligers van Memisa. Op dat moment openden we ook de foto-expo van Lieve Blancquart, eveneens een initiatief van Memisa.

“In 2017 gaan er opnieuw 2 mensen naar ons partnerziekenhuis om de toestand met eigen ogen vast te stellen en te beleven.”

In 2017 zullen er opnieuw 2 mensen op inleefreis kunnen gaan naar ons partnerziekenhuis om de toestand met eigen ogen vast te stellen en te beleven. Zo blijven we onze medewerkers aanmoedigen om ons partnerziekenhuis en Memisa een warm hart toe te dragen. Dat is tegelijk onze bijdrage om wereldwijd de millenniumdoelstellingen te behalen en armoede, ongelijkheid, ziekte en honger de wereld uit te helpen.

Initiatieven of ideeën zijn altijd welkom!

JUNI 2016 | INTRO

17

AFTOETSEN & BIJSTUREN: SAMEN OP WEG NAAR DE NIAZ QMENTUM-ACCREDITATIE! Melissa Swinnen, stafmedewerker kwaliteit, accreditatie en patiëntveiligheid

Krista Bogaerts, diensthoofd geriatrie 1 & Melissa Swinnen, stafmedewerker kwaliteit, accreditatie en patiëntveiligheid

Als ziekenhuis kiezen wij er doelbewust voor om excellente, specialistische basiszorg te verlenen waarbij we willen uitblinken op vlak van kwaliteit met aandacht voor de veiligheid van elke patiënt. Dit streefdoel willen we ook graag effectief aftoetsen door deel te nemen aan de ziekenhuisaccreditatie.

Waarom?

Accreditatie is het middel bij uitstek om ziekenhuisbreed kwaliteit en excellentie in de zorg te bevorderen, met als ultieme doel de best mogelijke zorg te bieden aan al onze patiënten. Wij besloten om in een accreditatietraject te stappen met het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). Het NIAZ levert een bijdrage aan de borging en verbetering van de kwaliteit van de gezondheidszorg in Vlaanderen met behulp van het Internationaal Accreditatieprogramma NIAZ Qmentum.

“Accreditatie is het middel bij uitstek om ziekenhuisbreed kwaliteit en excellentie in de zorg te bevorderen.”

Wat houdt dit in?

NIAZ Qmentum omvat normensets die onderverdeeld zijn in hoofdstukken specifiek van toepassing op ons ziekenhuis. Sommige onderwerpen moeten instellingsbreed aandacht krijgen terwijl andere hoofdstukken normen omvatten voor een welbepaald type afdeling.

De norm omschrijft wat er gerealiseerd moet worden en de criteria bij de norm geven aan hoe dit moet gebeuren. Elke norm kan voorzien zijn van een algemene toelichting (guideline).

Bijzondere aandacht moet uitgaan naar de Vereiste Instellingsrichtlijnen (VIRs) omdat die essentieel zijn om de patiëntveiligheid te verbeteren en de risico’s te minimaliseren. Daarnaast zijn er ook normen met hoge prioriteit die te maken hebben met veiligheid, ethiek, risicomanagement en kwaliteits­verbetering.

18

Voor elke norm en voor de volledige zorginstelling onderscheidt men 3 niveaus van accreditering: ‘goud’, ‘platinum’ en ‘diamant’. Het behalen van goud is aanvankelijk de eerste ambitie, maar het is de bedoeling om tijdens de accreditatiecyclus telkens naar een hoger kwaliteitsniveau door te dringen.

Iedereen betrekken in het kwaliteitsdenken!

Het NIAZ kent 19 normensets toe die van toepassing zijn op de diensten die wij aanbieden. Voor deze normensets zijn 19 kwaliteitsteams opgericht.

De normensets worden vertaald in vragenlijsten en verstuurd doorheen de hele instelling. Zo hebben we maar liefst 471 medewerkers actief kunnen betrekken. De antwoorden van de respondenten werden gebruikt als communicatie-instrument voor de kwaliteitsteams om doelgerichte acties op te stellen en hierrond te werken. De volledigheid van deze acties wordt getoetst door middel van interne audits, tracers, veiligheidsrondes en bewustmaking van alle medewerkers.

Ook besteden we bewust aandacht aan de communicatie met onze medewerkers. Met educatieve hulpmiddelen willen we hen een houvast bieden op vlak van patiëntveiligheid en kwaliteitsvolle zorg voor onze patiënten. Zo kunnen we er samen werk van maken!

Het kwaliteitsdenken willen we ook graag vertalen naar onze patiënten. Daarom gaan we vanaf deze zomer van start met kwaliteitsborden op alle afdelingen om onze patiënten te informeren over de acties en projecten waarvoor wij ons als ziekenhuis engageren.

Actiepunten voor de toekomst De externe NIAZ Qmentum-audit vindt plaats van 7 tot en met 10 maart 2017. Om ons volledig klaar te stomen voor deze externe audit hebben we specifieke actiepunten gedefinieerd met impact op de kwaliteit van onze zorg.

Die actiepunten zijn instellingsbreed, maar vaak ook afdelingsspecifiek. Ze worden op gestructureerde wijze geïmplementeerd op de werkvloer zodat alle medewerkers ze kunnen toepassen. Ook afdelingsspecifieke acties worden systematisch aangepakt en afgetoetst en we streven ernaar om tegen het najaar alle nieuwe procedures en handelingen toe te passen. Aan de hand van interne audits, tracers en veiligheidsrondes kunnen we bijsturen waar nodig.

ACTIES & FOLLOW-UP

• Gestructureerde acties • Betrekken van medewerkers

IMPLEMENTATIE

• Bewustwording van medewerkers • Toetsing naar volledigheid

ZELFEVALUATIE

• Nieuwe acties nodig?

• Bijsturen

VOORBEREIDING OP AUDITS

• Communicatie • Afspraken kennen en volgen

JUNI 2016 | INTRO

19

GENEES-KUNST TWEE WERELDEN ONTMOETEN ELKAAR

Dr. Fons Henckens, kinderarts

Wat met onze toekomst? Dat is een thema dat we vooral bij hedendaagse kunstenaars aantreffen. Isaac Cordal heeft er al heel wat werken aan gewijd.

Een klein overzicht…

Cordal is geboren in 1974 in Pontevedra, Galicië, Spanje. Hij studeerde aan de Universiteit voor Schone kunsten en behaalde een graad in beeldhouwen. Hij studeerde 5 jaar aan de ‘School of Canteiros Pontevedra’, een school die het behoud van steenhandwerk nastreeft. Daarnaast volgde hij een opleiding aan het Camberwell College of Arts in Londen.

Cement Eclipses is één van zijn bekendste projecten. Het bestaat uit kleine cementsculpturen gefotografeerd in de stedelijke ruimte. Zijn figuren zijn te vinden geplakt bovenop bushokjes, muren, kroonlijsten, ...

Door het kleine formaat (ongeveer 15 cm) is goed opletten de boodschap om ze te vinden. De kunstenaar ziet de beelden als een metafoor om na te denken over politiek, bureaucratie, vermogen, toekomst, …

Ze worden gepresenteerd in verschillende absurde situaties, zowel in galerieën als in het straatbeeld. Zijn kleine nomadische sculpturen zijn te bewonderen in steden als Brussel, Londen, Berlijn, Zagreb, Nantes, San Jose, Barcelona, Wenen, Malmö, Parijs, Milaan en Bogotá. Zijn werk is een kritische reflectie op het idee van vooruitgang, menselijke ellende, klimaatverandering en de geleidelijke devaluatie van ons bestaan.

Hierboven zie je een kleinschalige sculptuur uit Berlijn met als titel ‘Politicians discussing global warming’ die onlangs viraal is gegaan.

Een beetje onderzoek leert dat de installatie eigenlijk plaatsvond in 2011 en dat het werk deel uitmaakt van een serie genaamd ‘Follow the leaders’. Die werd tentoongesteld in verschillende vormen en op diverse locaties o.a. in Milaan, Brussel en Londen.

Blijkbaar was de oorspronkelijke titel van het werk in Berlijn ‘verkiezingscampagne’, dus zonder duidelijke referentie van Cordal naar de verandering van het klimaat of de stijgende zeeën in het bijzonder.

Intrigerend hoe de herbenaming van het werk - al dan niet opzettelijk - een verrassend potentieel inhoudt en er

een nieuw leven aan geeft. Hoewel Cordal zelf geen rol schijnt te hebben in deze ontwikkeling, kadert het toch netjes binnen zijn belangen. In dezelfde lijn creëerde hij nog enkele installaties, allemaal rond hetzelfde thema.

Het feit dat de kunstingrepen steeds een tijdelijke aard hebben en dat elke voorbijganger een onvrijwillige toeschouwer kan worden, intrigeert Cordal. Vaak uit hij in zijn installaties een bezorgdheid over onze proble­ matische relatie met de natuur in de stad en over de schrijnende desinteresse en passiviteit tegenover de steeds uitzichtlozere toestand van het milieu.

Zo ook met de installatie ‘Waiting for the Climate Change’ op het strand in De Panne. De kleine figuurtjes staan op een paal - voorlopig nog hoog en droog - te wachten op de gevolgen van de opwarming van de aarde. Met een reddingsboei rond hun middel staan ze gelaten te wachten tot de zee hen komt meevoeren.

INTERESSANTE TENTOONSTELLINGEN Peter Rogiers

Glasses, Luc Tuymans

Francis Bacon

Middelheim Antwerpen tot 18 september 2016

MAS Antwerpen tot 19 september 2016

Tate Liverpool tot 18 september 2016