Intro 30

i足 ntro Medisch informatieblad van het Sint-Franciskusziekenhuis Heusden-Zolder

nr. 30

- april - mei - juni 2011

Afzendadres: Sint-Franciskusziekenhuis, t.a.v. Dhr. Geboers, Pastoor Paquaylaan 129, 3550 Heusden-Zolder.

Driemaandelijks tijdschrift Hasselt mail P509331

IN DEZE INTRO: Dienst radiologie Artro-CT-onderzoeken Grensverleggende evoluties in CT Interview: Dr. Wathiong Digitale mammografie Virtuele coloscopie

intro Medisch informatieblad van het Sint-Franciskusziekenhuis Heusden-Zolder

nr. 30

- april - mei - juni 2011

Driemaandelijks

Colofon Algemeen Sint-Franciskusziekenhuis Pastoor Paquaylaan 129 3550 Heusden-Zolder Medisch Centrum Beringen Hospitaalstraat 27 3582 Beringen telefoon: 011 71 50 00 (algemeen) 011 71 55 55 (polikliniek) 011 71 56 00 (MC Beringen) fax: 011 71 50 01 website: www.sfz.be Algemeen directeur: Dr. M. Geboers Medisch directeur: Dr. L. Geutjens Redactieraad Hoofdredactie: Dr. S. Loonbeek Redactie: Dr. L. Geutjens Dr. N. Raus Dr. N. Guion Dr. M. Geboers Mevr. D. Mombers V.U.: Dr. L. Geutjens Hebben meegewerkt: Dr. J. Wathiong Dr. W.Wouters Dr. K. Weemaes Dr. J. Augustinus Dr. C. Smellenbergh Dr. A. Bellens Dhr. J. Ceunen Dr. J. Duyck Dr. J. Knol Dhr. P. Brouwers Foto’s: Dhr. K. Dexters Mevr. D. Mombers

intro Het belang van de medische beeldvorming binnen de moderne geneeskunde is voor iedere arts zonder meer duidelijk. Naast de röntgenstralen die reeds meer dan honderd jaar gebruikt worden, hebben ook de ontwikkelingen in de nucleaire genees­ kunde, de echografie en meer recent in de magne­tische resonantie in belangrijke mate bijgedragen tot de mogelijkheid om te komen tot een juiste diagnose­stelling voorafgaand aan een heelkundige of medische behandeling.

De geschiedenis van de dienst radiologie in het Sint-Franciskus­ ziekenhuis begint op 12 augustus 1932 wanneer de firma Fuerter uit Brussel een Westinghouse X-stralenapparaat installeert voor een kostprijs van negenentachtigduizend frank.

In het boek “De Grauwzusters te Zoutleeuw” van Louis Gysens lezen wij verder dat de communiteit in de zomer van 1952 een bedrag van een half miljoen (Belgische franken) ter beschikking stelde om een nieuw röntgenapparaat aan te kopen bij de firma Vanderheyden in Brussel. Op 1 juni 1952 werd dr. Piet Martens aangetrokken als eerste in Nederland opgeleide radioloog, tegelijk was hij ook internist en beheerde hij het laboratorium en de dienst fysische geneeskunde. Als ik mij niet vergis, werd hoger vermeld apparaat nog steeds gebruikt bij mijn aankomst in Heusden in het voorjaar van 1980, het was toen alleszins al lang afgeschreven. Vanaf dan zijn de ontwik­kelingen in de beeldvorming razendsnel gegaan met de komst van echografie, CT-scan en NMR. Als er een domein is in de geneeskunde waar de technologische evolutie met reuzeschreden vooruitgaat, is het wel in de medische beeld­vorming. Steeds vaker zien wij dat de grenzen tussen de verschillende technieken vervagen zoals onder meer recent het geval is bij het gecombineerd gebruik van nucleaire (SPECT en PET) en radiologische (CT) technieken.

De mogelijk­heden zijn bovendien sterk toegenomen door inte­ gratie van ICT-toepassingen met betrekking tot zowel auto­ matische metingen, beeld­recon­structies, beeldopslag in PACSsystemen en het gebruik van spraaktechnologie bij het maken van protocols en verslagen. Onze radiologen geven u in deze INTRO een goed beeld van deze evoluties.

"In de medische beeldvorming gaat de technologische evolutie met reuzeschreden vooruit" Ondanks de recente duidelijke aan­bevelingen door de overheid met betrekking tot het gebruik van beeld­vorming bij

2

intro april 2011

diagnosestelling (richtlijnen verspreid door het RIZIV) laat diezelfde overheid (of in België overheden, normering Federaal, erkenning Vlaams) het Sint-Franciskus­ ziekenhuis voorlopig niet toe een NMRtoestel te plaatsen. Als gevolg hiervan moeten in dringende gevallen CT-scans gemaakt worden (met röntgenstralen­ belasting) of moet de patiënt verwezen worden naar andere ziekenhuizen die wel beschikken over deze technologie. Dit laatste leidt zonder meer tot wachttijden en hogere kosten (verplaatsing privé of met de zieken­wagen, begeleiding van oudere patiënten enz…). Gelukkig krijgen onze radiologen binnen de samenwerking met het Jessaziekenhuis de kans om eigen patiënten aldaar te onderzoeken op de NMR-toestellen van campus Virga Jesse waardoor zij tevens hun kennis van deze techniek op peil kunnen houden.

persoonlijk overleg tussen clinicus en radioloog vaak nog een meerwaarde opleveren. Dan kan het een voordeel zijn te werken in een klein­schaliger zieken­huis waar afstanden nog geen belem­mering vormen en persoonlijke contacten gemakkelijker zijn. De kwaliteit van een radiologisch protocol wordt zeker ook bevorderd door de mogelijkheden die de radiologen hebben bij het raad­plegen van het elektronisch patiënten­dossier, waar zij naast de eigen gegevens ook toegang hebben tot klinische bevin­dingen, resultaten van andere medisch-technische onderzoeken, anatomopatho­logische verslagen enz.

Ook de mogelijkheden van Citrix (voor de stafleden van het ziekenhuis) en MONA (voor de ver­wijzende artsen) waarbij beelden en verslagen beschikbaar zijn op de thuis- of praktijkcomputers, leveren een substantiële bijdrage tot Niettemin zullen de Raad "Een persoonlijk over- een betere en snellere van Bestuur leg tussen clinicus en patiënten­zorg. Natuurlijk en directie radioloog zal vaak een moeten de toegangs­ van het Sintmeerwaarde opleveren" mogelijk­heden tot deze patiëntengegevens Franciskus­ voldoende beveiligd zijn, hetgeen soms ten zieken­huis al het nodige doen om zo vlug koste gaat van snelheid bij het aanloggen. moge­lijk een eigen toestel te plaatsen in het belang van kwaliteitsvolle en veilige In dit nummer schenken wij verder ook zorgen voor onze patiënten. aandacht aan de associatie tussen het Sint-Franciskus­- en het Jessa­Ziekenhuis Een andere evolutie zien wij in het toe­ met betrekking tot de borst­kliniek. nemend belang van een multidiscipli­naire benadering van de patiënt. Zelden blijft het Deze associatie die past binnen de onderzoek en de behandeling van een binnenkort drie jaar oude kaderovereen­ patiënt in handen van één specialisme en hoewel bepaalde beeldvormingstechnieken komst met de Hasseltse ziekenhuizen toont ander­maal dat grenzen niet alleen tussen zoals echografie ook toegepast worden diensten, maar ook tussen instel­lingen door niet radiologen, valt niet te ontkennen vervagen en dit vooral in het belang van dat zij door hun specifieke opleiding kwaliteitsvolle zorgen voor onze patiënten. ongetwijfeld beschikken over de grootste Ongeacht de plaats waar een patiënte met kennis. Anderzijds wordt de waarde van borstkanker zich ook aan­biedt voor onder­ een protocol zeker groter wanneer er een zoek, behande­ling of begeleiding, steeds goede input is van de klinisch actieve en moeten dezelfde standaarden gevolgd verwijzende arts, waarbij niet genoeg kan worden en moet zij kunnen rekenen op gewezen worden op het belang van een dezelfde kansen en kwaliteit van zorg. duidelijke, volledige­aanvraagbon waarop Door binnen een associatie te werken is de diagnostische vraagstelling zo precies het mogelijk dit ook permanent te bewaken mogelijk geformu­leerd wordt. Hoewel de elek­tronische communicatie sterk bijdraagt aan de hand van internationaal aanvaarde indicatoren. tot een snelle verslaggeving zal een

Wij nemen in dit nummer in een in memoriam afscheid van dr. Leon Catry. Hij was als internist verbonden aan de SintAnnakliniek van Beringen sedert haar oprichting in 1958 en werkte na de fusie met het Sint-Franciskusziekenhuis in 1990 nog enkele jaren in Heusden-Zolder.

Ten slotte informeren wij u over het feit dat op dit ogenblik een tijdelijk gebouw wordt opgericht aan de voorzijde van het zieken­ huis, waar de patiënten van de PAAZdienst die nu nog op de derde verdieping verblijven zullen onder­gebracht worden.

De huidige PAAZ3-afdeling zal dan beperkt verbouwd worden om gedurende de volgende jaren te dienen als wisselafdeling bij de herconditionering van de andere hospitalisatie­­afdelingen die de ene na de andere zullen gerenoveerd worden.

Dr. Luc Geutjens Medisch directeur intro april 2011

3

Dienst radiologie Dr. Jef Ceunen Diensthoofd radiologie

Korte historiek Als er één dienst is waar de enige constante “verandering” is, dan is dat zeker de dienst Radiologie. Wanneer we even de recente historiek van onze dienst bekijken, zal u snel duidelijk worden waarom.

2006 Tot oktober gebeurt alles nog analoog: het nemen van de RX-opnamen, het ontwikkelen van de cassetten, het plannen van de onder­ zoeken in boeken, het protocolleren van verslagen op cassetjes die nadien uitgetypt moesten worden door het secretariaat, het archiveren en distribueren van de foto’s.

2006 Op 9 oktober wordt het Radiologisch Informatie Systeem (RIS) opgestart.

4

Bij creatie van een aanvraag kan de verpleegkundige in de RX-zaal via een werklijst zien wanneer een patiënt aankomt en voor welk onder­ zoek deze komt. De papieren aan­ vraag moet nog aan de verpleegkun­ dige bezorgd worden, aangezien deze klinische inlichtingen nodig zijn voor het nemen van de foto. Dit euvel wordt later verholpen door het inscannen van de aanvraag op het secretariaat, waardoor de aanvraag zichtbaar is op het scherm in de RX-zaal.

Het inplannen van afspraken gebeurt vanaf die dag met een automatisch

intro april 2011

planningssysteem (I-plan), waardoor de grote plannings­boeken opzij geschoven kunnen worden.

2006 In december 2006 wordt de PACS in gebruik genomen. Vanaf dat moment kunnen CT- en echobeelden recht­ streeks via het netwerk naar de ver­ schillende protocolleer­stations van de radiologen en de PC’s van de interne artsen gestuurd worden. De niet-dicom RX-opnamen van de contrastonderzoeken worden met behulp van een “pacs-poort” omge­ zet in dicombeelden en zo doorge­ stuurd naar de radiologen en de interne artsen. Voor het eerst kunnen in ons ziekenhuis RX-beelden op monitors en werkstations bekeken worden. De externe aanvragers krijgen voorlopig nog filmen mee.

2007 In januari wordt het CR-systeem opgestart. Met fosforplaten worden skelet-, thorax- en abdomen-opna­ men gemaakt. Deze worden dan via een digitiser (laser-uitleesapparaat) gedigitaliseerd. Vanaf dat moment worden de skeletopnamen in het PACS-circuit gebracht, gearchiveerd en verspreid. De RX-opname is na 10 minuten overal in het ziekenhuis, op om het even welke monitor via een log-in, te zien. Zeker voor spoedge­ vallen, waar snelheid belangrijk is, is dit een grote meerwaarde. Patiënten van externe aanvragers krijgen een CD (contrast- en CT-onderzoeken) of

een papieren uitprint (skelet- en echo-onderzoeken) mee. Alles op onze dienst is vanaf nu gedigitali­ seerd, behalve de mam­mografische opnamen, die nog op de analoge manier (met film) worden gemaakt, waardoor we onze aloude negatos­ copen nog moeten behouden.­ 2009 September: zowel in Heusden als in het medisch centrum van Beringen wordt het CR-systeem voor skelet­ onderzoeken vervangen door een hypermodern wireless detector systeem, de Ysio W-id. Via een draadloze detector en een héél mobiele tafel kunnen er op een snelle en efficiënte manier DR-opnamen gemaakt worden.

Na 5 seconden en een korte postprocessing kunnen de beelden reeds verspreid worden via het netwerk.

Voor spoedgevallen wil dit concreet zeggen dat een 10-tal seconden na de RX-opnamen de resultaten reeds op hun werkstations te zien zijn.

De Ysio W-id is het eerste draadloze DR-toestel in België en haalt daar­ mee de Vlaamse en lokale pers.

2010 September – november: vervanging van de analoge mammotoestellen van Heusden en Beringen door een DR-mammotoestel.

Vanaf dit moment is onze dienst volledig gedigitaliseerd.

De Ysio w-id: het eerste draadloze DR-toestel (directe radiologie) in BelgiĂŤ op onze dienst.

intro april 2011

5

Voordeel van digitalisatie • de efficiëntie: de snelheid van het onderzoek, een snelle distributie van beeldmateriaal, een kortere en over­ zichtelijkere patiëntenflow met kortere wachttijden voor de patiënt • gebruiksvriendelijkheid van de toe­stellen • dosisreductie voor patiënt en personeel • betere kwaliteits- en andere controles.

Het snel beschikken over statistische gegevens • groter eigenaarschap, verantwoorde­ lijkheid en betrokkenheid van de mede­ werker. Men is verantwoordelijk voor het hele proces van het onderzoek: van het maken van de RX-opnamen, het beoordelen van de beelden, de even­tuele postprocessing van het beeld­materiaal tot de distributie van de gemaakte opnamen. De verpleeg­ kundige dient de RX-zaal niet meer te verlaten om de RX-opnamen te ontwik­ kelen of om de RX-opnamen door de radioloog te laten goedkeuren • archivering op PC: RX-opnamen kunnen­niet meer verdwijnen We kunnen dus besluiten dat we de laatste 5 jaar kwalitatief en technologisch spectaculair vooruit gegaan zijn. De inspanning die we hiervoor als team hebben moeten opbrengen is absoluut niet te onderschatten: werken met een totaal andere workflow, extra opleidin­ gen, bijsturingen,... Het verwerken van vele evoluties op onze dienst, lukt enkel met een goede teamgeest waarin we elkaar aanmoedigen en ondersteunen.

6

intro april 2011

Taken van de radiologische medewerkers Administratieve medewerker • vriendelijk onthaal van de patiënten • creaties van de patiënten in het RISsysteem • maken van afspraken in I-plan • patiënten informeren (contrastallergie, zwangerschap, verloop van onder­ zoeken, …)

• meegeven van beeldmateriaal: CD’s / papieren prints van RX-opnamen • archief en klasseringswerken: MRI / Virtueel colon / PET-CT / Screenings • kwaliteitscontroles en zelfcontrole activiteiten Radiologische medewerker • begeleiden en informeren van patiënten • RX-opnamen maken: skeletopnamen / contrastonderzoeken / CT-onderzoeken / RX aan bed / Dexa botmetingen / mammografie • postprocessing, reconstructies en verspreiding van de RX-beelden • assisteren bij onderzoeken: puncties / maag- en darmonderzoeken, …

• toedienen van contrastmiddelen • organisatie van echo-onderzoeken: patiënt klaarleggen / patiëntgegevens selecteren / ordenen van de echozaal • administratieve taken tijdens wachtdiensten­ • verpleegtechnische handelingen uit­voeren: blaassondages / aanleggen IV-infuus • toepassen van stralingspreventie

Grensverleggende evoluties in CT Dr. Johan Augustinus Radioloog

Toen ik in 1993 in het Sint-Franciskus­ ziekenhuis begon te werken, bestond het CT-toestel uit een step-rotate-step toestel. De hoogspanningskabels van de röntgenbuis en de detector draaien in een dergelijk toestel tijdens het maken van één beeld 360 graden mee in één richting en voor het volgende beeld 360 graden in de tegenovergestelde draairichting. Tussen twee beelden in werd de onderzoekstafel waarop de patiënt ligt dan enkele mil­ limeter verschoven. De rotatietijd van de buis voor een opname bedroeg 6 secon­ den, voor een onderzoek van het abdomen of de lumbale wervelzuil werden beelden om de 28 seconden gemaakt.

Door de ontwikkeling van de slipring in de CT werden de voedingskabels naar de röntgenbuis verleden tijd en was met een continue rotatie van buis en detector de basis gelegd voor de eerste spiraalscan­ ners. Installatie in het Sint-Franciskus­­ ziekenhuis van de eerste single slice CT vond plaats in 2000.

Vervolgens ging het snel van een dual slice spiraal CT, naar een 4 slice, 16 slice en uiteindelijk naar 64 slice CT-toestellen met een rotatietijd van minder dan 0,4 seconden.

In 2005 werd in ons ziekenhuis een 32 slice toestel geïnstalleerd, met volstrekt nieuwe mogelijkheden: angio CT, coronaro CT, vir­ tuele colonoscopie, isotrope 3D beeldvor­ ming.

De verwachte verdere evolutie naar 128 slice en 256 slice CT-toestellen zet zich niet overtuigend door.

Al die jaren is er een groot bewustzijn geweest over de stralingsdosis en hebben de verschillende leveranciers intelligente oplossingen aangebracht om de onder­ zoeken met de laagste mogelijke dosis en toch goede beeldkwaliteit te kunnen uit­ voeren.

ruwe data eerst aan een filter (high pass filter) onderworpen worden die vooral de hoge frequentie elementen in de ruwe data doorlaat en daarmee ook de ruis versterkt (figuur 2, figuur 3).

Hiernaast ziet u een opname van een virtuele colonografie. Deze onderzoeken worden uitgevoerd met een zeer lage stralings­dosis in het kader van een scree­ ningsonderzoek. Wat opvalt zijn het korre­ lige aspect, het lage contrast in het beeld en de onscherpe aflijning van de paren­ chymateuze organen te wijten aan de ruis in het beeld. Deze beelden zijn goed voor de beoordeling van de colonmucosa (door het grote contrast met de intraluminele lucht) maar onvoldoende voor de paren­ chymateuze organen (figuur 1).

De gebruikte stralingsdosis kan dus niet onbeperkt verlaagd worden door “het probleem ruis“. Er dient voldoende signaal over te blijven om uit te komen boven de ruis.

(figuur 1) Individuele CT sneden uit een virtuele colonoscopie­onderzoek. Plomp aspect van de linkernieronderpool: cyste of vastweefselletsel. Op deze opnamen door grote hoeveelheid ruis niet te bepalen.

De ruis wordt veroorzaakt deels door de elektronica achter de detector, deels door de röntgenbuis (niet-constante uniforme flux van röntgen fotonen) en deels door het gebruikte beeld reconstructiealgoritme.

De voorbije 35 jaar werd een beeld gere­ construeerd door middel van filtered Back projection algoritme (voornamelijk omwille van de haalbare softwarematige imple­ mentatie van het algoritme).

Om tot een scherp beeld te komen met de techniek van back projection moeten de

(figuur 1) Onderbuik, door de ruis is het sacrum niet meer af te lijnen.

intro april 2011

7

Het allereerste prototype CT ontworpen door Ingenieur Hounsfield * functioneerde met een ander type reconstructiealgo­ ritme: iteratieve reconstructie waarvan het principe in figuur 5. geïllustreerd wordt. Dit reconstructiealgoritme werd jaren “vergeten” omdat dit enorm veel rekenkracht vraagt maar de laatste twee jaar opnieuw onderzocht voor toepassing in de CT. Het algoritme wordt wel al lan­ ger gebruikt in de isotopen scanners (PET en SPECT) die met een kleinere beeldma­ trix werken. De implementatie van ASIR (Adaptiv Statistical Iterative Reconstruc­ tion) vergt een 16-voudige uitbreiding van

de rekenkracht van de beeldreconstructor in vergelijking met ons huidig beschikbaar toestel.

In een volgende generatie ASIR, MBIR (model based iterative reconstruction) worden in het iteratiemodel ook de eigen­ schappen van het CT-toestel zelf (detector geometrie, geometrie buis – detector en statische modellen van de ruis in het toe­ stel) verwerkt met nog verdere reductie van de ruis in het beeld en verdere dosis­ reductie. (figuur 6 en figuur 7).

ASIR zorgt voor een ruisreductie, een betere contrastresolutie en een reductie

van metaalartefacten (bijvoorbeeld arte­ facten door heup- en knie-prothesen, aneurysma-clips en -coils intracranieel) Met MBIR is een CT-onderzoek van het volledige abdomen mogelijk met een stra­ lenbelasting van 0.2 mSV. Ter vergelijking een RX abdomen enkel in bed geeft een stralingsbelasting van 0.6 mSV…maar deze MBIR vraagt een speciaal hiervoor ontwikkelde IBM computer met een reken­tijd voor één CT-abdomen onderzoek van ongeveer 3 uur. Op deze manier is er een relatie tussen rekenkracht en dosis­ reductie ontstaan, een softwareoplossing voor een hardwareprobleem.

ASIR is sinds 1 jaar klinisch beschikbaar op de laatste generatie CT-toestellen.

MBIR is gezien de investering voorlopig slechts in enkele universiteiten beschik­ baar. Door de verdubbeling van de rekenkracht elke 6 maanden zullen algo­ ritmen zoals MBIR op middellange ter­ mijn vermoedelijk de nieuwe standaard worden, tenzij de industrie met weer een andere wending uitpakt.

In het gevecht tussen de CT en de NMR zal CT in de eerstvolgende jaren zeker niet de handdoek in de ring moeten gooien voor een hele reeks toepassingen uit de dagdagelijkse geneeskundige praktijk.

(figuur 2) Met Back projection wordt het beeld gereconstrueerd door elke view terug te projecteren en gelijkmatig uit te smeren volgens het pad van de oorspronkelijke acquisitie. Het resultaat is een wazige versie van het correcte oorspronkelijke beeld.

* Sir Godfrey Hounsfield (1919-2004).

In 1979 kreeg Sir Godfrey Hounsfield de Nobelprijs voor geneeskunde samen met Allan Mc Leod Cormack voor het ontwikkelen van de computer­tomo­ grafie. Hounsfield en collegae bouwden de eerste CT scanner in 1971.

Mc Leod Cormack (1924-1998) legde de theoretische beginselen van de CT scan met twee papers uit 1963 en 1964 in the Journal of Applied Physics die initieel weinig weerklank kregen maar later gebruikt werden door Hounsfield om zijn eerste ontwerp te verbeteren. De densiteitsschaal, de gemeten densi­ teiten op de CT-beelden, worden uitgedrukt in Hounsfield Units. (figuur 3) Filtered Back projection Elke view wordt eerst gefilterd vooraleer Back projection.

De blurring zoals aanwezig bij eenvoudige Back projectie is opgelost door de extra filtering.

8

intro april 2011

(figuur 5) Elk tussenresultaat wordt vergeleken met de volgende projectie en het verschil wordt terug­geprojecteerd naar het tussenresultaat, waarna de cyclus zich herhaalt met de volgende projectie. Stel U het aantal bereke­ ningen voor bij een 64 slice spiraal­ scan (64 detectorrijen naast elkaar) waar per rotatie van 360° 2400 projectie’s per detectorrij, gemaakt worden en dit voor een onderzoek over bijvoorbeeld 80 cm.

(figuur 6) Zelfde ruwe data set, zelfde stralingsdosis, links zonder ASIR, rechts met ASIR. ASIR zorgt voor een 1/ ruisonderdrukking , in dit geval best zichtbaar in de onderbuik met een veel betere aflijning van de blaascontouren , 2/ een beter contrastresolutie , beter detectie van lage contrastverschillen (zichtbare bloedvaten in de lever) en een 3/ betere spatiele resolutie.

(figuur 7) CT-1 Abdomen spiraal acquisitie coronale reconstructie. Zelfde ruwe data set. Links zonder ASIR, rechts met ASIR, met betere beeld­ kwaliteit door veel lagere ruis. De radioloog heeft de keuze: zelfde dosis met veel betere beeldkwaliteit, of zelfde beeldkwaliteit met een dosisbesparing van 50 - 70 %, of een combinatie van beide.

intro april 2011

9

Artro-CTonderzoeken Dr. Werner Wouters Radioloog

Artro-CT-onderzoeken worden op onze dienst reeds lang uitgevoerd. De meest frequent onderzochte gewrichten zijn de schouder en de knie, in mindere mate de pols en de enkel.

Indicaties De indicaties van de (diagnostische) artro-CT-onderzoeken betreffen letsels van het kraakbeen, van de ligamenten, van het gewrichtskapsel en van de menisci. Verder wordt in de literatuur de evaluatie van loosening van prothesen als indicatie gegeven, doch zulke onder­ zoeken werden in onze dienst nog niet uitgevoerd.

Contra-indicaties Artrografie is tegenaangewezen bij peri­ articulaire omgevende of overliggende weke delen infecties (risico op septische artritis) en significante bloedingsdiathe­ sen of behandeling met anticoagulantia (bij niet-comprimeerbare lokalisaties meer van belang dan bij comprimeerbare lokali­ saties).

Verloop van het onderzoek Voor het uitvoeren van de artrografie wordt de patiënt vooreerst adequaat gepositioneerd en wordt de huid ontsmet.

Nadien wordt een steriele vensterdoek geplaatst. Eventueel wordt de huid ver­ doofd. De naald wordt tot intra-articulair geplaatst en onder radioscopische con­ trole wordt de nodige hoeveelheid (verdunde) contraststof geïnjecteerd tot voldoende expansie van het gewricht bekomen wordt. Aansluitend wordt de

10

intro april 2011

patiënt in het CT-apparaat geplaatst voor het CT-onderzoek. Na de procedure dient de patiënt enkel het onderzochte gewricht gedurende de rest van de dag niet te overbelasten (bijvoorbeeld geen kinebehandeling nadien op de dag van het onderzoek).

Complicaties Mogelijke verwikkelingen van het onder­ zoek zijn septische artritis, letsels van de omgevende structuren, chemische syno­ vitis, gevoelsdaling door het lokale anes­ theticum, contraststofreactie. Patiënten met allergie voor jodiumhoudende con­ traststofproducten worden anti-allergisch voorbereid om reacties (vooral bij paraarticulaire injectie) te voorkomen.

Diagnosemogelijkheden De voornaamste bevindingen waarnaar we zoeken zijn abnormale communicatie van het gewricht met anatomische struc­ turen en andere compartimenten/collec­ ties (bijvoorbeeld meniscusscheuren, Bakercyste, bursa subacromialis-subdel­ toidea, peesscheden rondom de enkel, distaal radioulnair compartiment via scheur in het cartilago triangularis, …), kraakbeenletsels, gewrichtsmuizen en synovitis. Bovendien wordt gezocht naar afwijkingen van anatomische structuren (bijvoorbeeld abnormaal verloop van de

pees van de lange kop van de musculus biceps brachii, abnormale plicae in de knie, tenosynovitis van de pezen rondom de binnenenkel, …) en bijkomende toeval­ lige bevindingen (bijvoorbeeld letsels in de longtop bij schouderonderzoeken, aneurysma van de arteria poplitea bij knie-onderzoeken, osteolysezones in het skelet, …).

Punctieplaats radiocarpale compartiment pols.

Midhumerale punctieplaats schouder via anterieure weg.

Beenderig Bankart letsel.

Hill-Sachs defect.

ALPSA-letsel.

Rotator cuff scheur (volledige dikte supraspinatuspeesscheur).

Degeneratie rotator cuff pezen.

Punctieplaats knie.

Kraakbeenlijden trochlea femoris.

Scheur achterhoorn mediale meniscus.

intro april 2011

11

Interview dienst radiologie: Dr. Jurgen Wathiong De dienst radiologie lijkt in volle ontwikkeling en kende de voorbije jaren een grote evolutie.

Onze dienst heeft de aflopen jaren inder­ daad een hele gedaanteverandering ondergaan. Op het vlak van infrastructuur werd er eerst in 2006 een bijgebouw in dienst genomen. Op dat ogenblik barstte de dienst bijna letterlijk uit zijn voegen en zaten patiënten en personeel bij wijze van spreken als haringen in een ton. Een nieuw secretariaat, een protocol­ruimte (noodzakelijk voor de opstelling van Pacsstations met spraakherkenning), een tweede echografiezaal en last but not least een keuken annex ontspan­nings­­ ruimte om de opgelopen strooi­straling te bekoelen met cafeïne.

Na de ingebruik­name van de nieuwe polikliniek volgde er eind vorig jaar net op tijd een verdere uitbreiding, die in eerste plaats werd benut om een nieuwe mammo­grafie- en echo­grafie­zaal klaar te stomen voor ons nieuwe DR-toestel voor digitale mammografie. Ongeveer op het­ zelfde tijdstip werd ook in het Medisch Centrum Beringen hetzelfde gloednieuwe digitale mammografietoestel in dienst gesteld, alsook een aparte proto­col­ruimte gebouwd nodig voor de 5 mega­pixel Pacs-schermen.

Dankzij deze investeringen kunnen we nu in Heusden-Zolder en in Beringen digitale beeld­vorming aanbieden zowel voor radiografie als mammografie, wat een belangrijke daling van het gebruik van ioniserende straling inhoudt voor al onze patiënten.

Waaruit bestaat de taak van de radioloog?

De taak van een radioloog bestaat erin om het meest geïndiceerde onderzoek uit te voeren, door middel van een zo laag mogelijke stralingsdosis, met het oog op het uitsluiten of het aantonen van een vermeende aandoening. Dit is vanzelf­ 12

intro april 2011

sprekend slechts mogelijk als we beschikken over de nodige klinische inlichtingen en eveneens over een specifieke vraagstelling. Omdat we met hoogtechnologische apparatuur werken is een goed technisch inzicht onont­ beerlijk en een voort­durende technische en klinische bij­scholing noodzakelijk.

In welke voornaamste activiteits­ domeinen is de dienst gespecialiseerd ?

Is er een taakverdeling tussen de radiologen?

De graad van specialisatie binnen onze dienst is een dynamisch gegeven. Dit wordt ingegeven door de technologische evolutie (vb. MR of Multislice-CT) alsook door de vraag van de verwijzer. In principe worden nog alle onderzoeken door alle radiologen uitgevoerd, doch subspeciali­satie in bepaalde orgaan­ domeinen bestaat reeds en zal nog toenemen in de toekomst. Voor musculoskeletale beeldvorming, mammografie en abdomen zijn er speci­fieke aansprekings­ punten binnen onze associatie. Zeker wat betreft MR-onder­zoeken is dit aange­ wezen, sinds enkele jaren voeren twee collega’s MR-onder­zoeken uit in het Jessa Ziekenhuis.

Als radioloog bent u een belangrijke spil in het ziekenhuis?

Hoe ziet u deze functie?

Als radioloog ben je een belangrijk contact­persoon voor zowel huisartsen als alle specialismen in het ziekenhuis.

Een radioloog heeft bijgevolg een brede belang­stelling nodig voor alle ziekten en aandoeningen. De diagnose en het advies van de radioloog is in de meeste gevallen bepalend voor welke behandeling een patiënt zal ondergaan.

Door de technologische evolutie ontstaan er ook nieuwe indicaties zoals CT-colono­ grafie, een onderzoek dat voorheen enkel door de gastro-enteroloog werd uitge­ voerd. Bij acute levensbedreigende

pathologie zoals zadelembool, aorta­ dissectie of ruptuur is dringende radiolo­ gische beeldvorming van levensbelang en moet er te allen tijde op een radioloog een beroep gedaan kunnen worden.

Omdat er jaar na jaar steeds minder financiële middelen beschikbaar zijn voor radio­logische beeldvorming speelt de radio­loog ook een steeds belangrijkere rol in het bepalen van het meest geschikte onder­zoek binnen een speci­ fieke klinische context.

Omdat de dienst radiologie niet alleen vanuit diagnostisch standpunt, maar ook vanuit winstgevendheid voor het zieken­ huis tot één van de belangrijkste diensten van het ziekenhuis behoort, is een vertegen­­woordiging in de medische raad opportuun, om mee het beleid te kunnen sturen.

Hoe verloopt de samenwerking tussen de radiologen en huisartsen?

Zowel in het Sint-Franciskusziekenhuis als in het Medisch Centrum Beringen vertegen­woordigen de huisartsen een belangrijk en zeer gerespecteerd deel van onze verwijzers. Door het feit dat we soms overspoeld worden door patiënten via de dienst spoedgevallen, is het niet altijd vanzelfsprekend om de huisartsen een optimale dienstverlening aan te bieden. Gezien het feit dat een significant aandeel van de spoedpatiënten eigenlijk in de eerstelijnraadpleging thuishoren, wordt echter alles in het werk gesteld om deze service te verbeteren.

Alle dringende onderzoeken waarvoor de huisarts persoonlijk contact opneemt met ons secretariaat of alle gedateerde aanvraag­­brieven met uitdrukkelijk vermelding van dringende radio­logische beeldvorming, worden zo snel als mogelijk dezelfde dag nog uitgevoerd.

De patiënt kan dan met beeldmateriaal en verslag voor behande­ling opnieuw terecht bij de verwijzende huisarts of

indien spoedopname over­wogen dient te worden, kan de radioloog persoonlijk telefonisch contact opnemen.

Door de digitalisatie is er een belangrijke wijziging opgetreden in de manier waarop de resultaten aan de huisarts worden overgemaakt.

Nog niet zo lang geleden bracht een bode de resultaten bij elke arts aan huis.

Tegenwoordig worden de resul­taten vooral elektronisch verstuurd via Medibridge, het beeldmateriaal wordt onmiddellijk aan de patiënt meegegeven.

Vooral voor CT heeft deze laatste werk­ wijze een belangrijk nadeel: recon­ structies, metingen of het apart bewaren van belangrijke beelden wordt door de radioloog meestal pas uitgevoerd als de patiënt reeds is vertrokken, waardoor deze beelden enkel beschikbaar zijn op het Pacs-systeem van het ziekenhuis. Dit probleem zou kunnen verholpen worden als de huisartsen op een snelle manier toegang zouden kunnen krijgen tot ons digitaal beeldarchief. Met Mona is dit tot

op heden niet mogelijk. Hopelijk vormen andere toepassingen zoals Medimail in de nabije toekomt een beter alternatief.

Met Medimail zou het mogelijk worden om beelden met het verslag mee te sturen of een link mee te sturen in het verslag, waarmee men rechtstreeks toegang krijgt tot bijvoorbeeld een CT-onderzoek op de server van het ziekenhuis.

hun kant worden voort­durend bijge­ schoold in hun technolo­gisch kunnen, waarbij de patiënt echter op de eerste plaats blijft komen. Behalve dosis­ reductie en dosisregistratie laat digitale beeldvorming ook makkelijk toe om een onmiddellijke kwaliteitscontrole te doen op het uitgevoerde onderzoek, omdat de beelden onmiddellijk beschik­baar zijn in het bijzijn van de patiënt.

De dienst medische beeldvorming ontvangt jaarlijks meer dan 50.000 patiënten. Hoe past u de visie ‘kwaliteits­volle zorgen‘ en ‘patiënt­ vriendelijkheid‘ dicht bij huis toe in dit drukke patiëntverloop?

Na het daghospitaal onderging onze dienst als tweede en met succes een interne audit in het kader van de NIAZ accreditering in 2012.

Hierdoor blijft er voor de verpleeg­ kundige meer tijd over voor uitleg bij het onder­zoek en het correct positioneren van de patiënt, wat in het bijzonder voor mammo­grafie van doorslaggevende aard is voor het omgaan met en de reductie van pijn.

Door onze hoofd­verpleegkundige wordt er dagelijks een uitgebreide controle uitgevoerd op de geleverde radiolo­ gische zorgen. De verpleegkundigen van

De radiologen van hun kant engageren zich voor een continue bijscholing en ook het aantrekken van nieuwe jonge collega’s, die zijn opgeleid volgens de laatste ontwikkelingen in de radio­ logische beeldvorming.

intro april 2011

13

CT-onderzoeken gebeuren met een lage dosis aan ioniserende bestraling.

U werd recent aangesteld als dienst­ hoofd radioloog: welke persoonlijke uitdagingen ziet u in deze opdracht?

De grootste uitdaging behelst zonder twijfel het handhaven van ‘kwaliteitsvolle zorgen’ ondanks de aanhoudende besparingen van de overheid in de radiologische beeldvorming. Het is een nobele doelstelling van de overheid om de blootstelling van patiënten aan ioni­ serende straling te beperken, doch de nodige financiële middelen en infra­ structuur ontbreken.

In de ons omliggende landen worden inderdaad minder CT-onderzoeken uitgevoerd, wat vooral kan verklaard worden door een betere toe­ganke­lijkheid tot MR-onderzoeken dan in ons land.

Omdat de wachtlijsten voor MR-onder­ zoeken in ons land te lang zijn, heeft men geen keuze dan zijn toevlucht te nemen tot CT-onderzoeken. In plaats van wille­ keurige besparingen, zou de overheid de

14

intro april 2011

middelen die vrijkomen door minder gebruik van ioniserende straling zonder voorbehoud moeten investeren in nieuwe MR-toestellen. Zolang ons ziekenhuis geen vergunning krijgt voor een eigen MR-toestel, kunnen we alleen maar investeren in nieuwe hoogtechnolo­ gische CT-toestellen die het momenteel al moge­lijk maken om 80% van de onderzoeken uit te voeren aan een dosis lager dan de achtergrondstraling.

Het is zelfs de doelstelling om op korte termijn alle CT-onderzoeken uit te kunnen voeren met een dosis lager dan 1mSv (achtergrond­straling bedraagt 2 tot 3 mSv per jaar). Hierdoor wordt de blootstelling aan ioniserende straling bij CT-onder­zoeken aanzienlijk verminderd.

Welke toekomstplannen ziet u voor de dienst radiologie?

De verbouwingen op onze dienst lijken op dit ogenblik tot stilstand gekomen,

maar schijn bedriegt. Zodra de tweede stap in de verbouwing van het ziekenhuis zal plaatsvinden (VIPA 2), komt ook onze dienst weer in het vizier van de boor­ hamers. De verdere optimalisatie van de dienstverlening zou het in de toekomst mogelijk moeten worden om ook digitaal aanvragen in te vullen en te verzenden, alsook digitaal afspraken te maken voor interne en externe verwijzers. Specifiek voor de externe verwijzers willen we op zoek gaan naar een systeem om de toegang tot de radiologiebeelden te vergemakkelijken en te versnellen.

Tot slot wenst onze dienst te investeren in nieuwe CT-technologie met lagere stralings­dosissen. Tegelijk blijven we hopen dat ook de overheid zal inzien dat voor kwaliteitsvolle en patiëntveilige zorgen in eigen regio een eigen MR-toestel geen overbodige luxe is.

Een primeur binnen de wereld van chirurgie?

PHL-studenten maken een iPad app voor de dienst Chirurgie Studenten van de opleiding Toegepaste Informatica van de Provinciale Hoge­ school Limburg (PHL) stelden op 24 februari 2011 een project voor dat zij in samen­werking met de dienst Chirurgie van Heusden-Zolder en Hasselt hebben ontwikkeld.

Het project heeft als doel om voor elke patiënt alle gegevens te registreren die te maken hebben met de operatie en de nazorg. Die continue registratie laat toe dat deze gegevens op elk moment beschikbaar zijn of later per periode en per patiëntengroep kunnen bekeken worden. Daarmee is controle van de kwaliteit van zorg mogelijk en kan deze verder worden geoptimaliseerd.

Dr. Dr. Dr. Dr.

Joep Knol Johan Degols Guido Vangertruyden Wim Bouckaert

Aan deze registratie is een operatie­ planning gekoppeld, die flexibel, efficiënt en gebruiksvriendelijk is. Patiënten kunnen makkelijk worden herpland en bovendien kan een patiëntenlijst worden gecreeëerd om een extra verwittiging toe te laten bij kleinere of grotere ingrepen om daarmee de service nog eens te verhogen.

Aan de studenten werd gevraagd om een mobiele regis­tratie toe te laten omdat in verschillende campussen wordt gewerkt; hierbij was het doel om gebruik te maken van alle mogelijke computertechnieken, beschikbaar in 2011. Voorwaarde voor het hele project was natuurlijk dat de privacy van de patiënt bewaard bleef onder andere door allerlei persoonlijke gegevens te coderen.

Het project werd uitgewerkt door vier groepen van acht studenten, waarbij het resultaat indrukwekkend was. Een perfecte registratie van gegevens is mogelijk en bovendien kunnen de patiënten getoerd worden met een iPad omdat een speciale applicatie werd ontwikkeld. Door op deze manier een ronde langs de patiënten te maken, is het afwerken van administratie efficiënter en kunnen ook de postoperatieve gegevens beter worden verzameld zo ook bijvoorbeeld complicaties of verlengde opnames.

Het project gaat nu een laatste testfase van 10 weken in; daarna moet deze iPadapp beschikbaar zijn voor gebruik in de praktijk. Het op deze manier registreren van gegevens lijkt een primeur binnen de wereld van de Chirurgie.

intro april 2011

15

Digitale mammografie Dr. Kathleen Weemaes Radioloog

Dr. An Boets Radioloog

De laatste jaren zijn de beeldvormingstechnieken voor borstonderzoek enorm geëvolueerd. Steeds meer radiologische diensten schakelen over van analoge op digitale systemen. Deze systemen bieden een aantal voordelen waaronder een beter beeld­kwaliteit, een lagere dosis en een hoger patiëntcomfort. Sinds oktober 2010 beschikken wij in het Medisch Centrum te Beringen over een DR-systeem, de Mammomat Inspiration van Siemens, in december 2010 werd hetzelfde toestel in het Sint-Franciskusziekenhuis geplaatst.

Betere kwaliteit en lagere dosis Digitale mammografie, waarbij de opnamen van de borst rechtstreeks naar een computer worden gestuurd en niet meer op film worden gezet, is de norm geworden bij de screening en diagnose van borstkanker. Er bestaan 2 systemen, CR en DR. CR, of computerradiografie is een cassette gebaseerd systeem met een fosforbeeldplaat dat reeds voorbijgestreefd is o.w.v. meer manipulaties en hogere dosis. DR of directe radiografie maakt gebruik van solid-state detectorsystemen met hoge resolutie. Deze systemen zijn snel, vereisen minder manipulaties en geven een betere beeldkwaliteit bij een aanzienlijk lagere dosis.

Na een grondige markstudie kozen wij voor de Mammomat Inspiration van Siemens, o.w.v. de beeldkwaliteit, de lage

16

intro april 2011

dosis en de gebruiks- en patiëntvriendelijkheid van het toestel. De nieuwe fullfield detector (a-selenium) geeft een uitstekende beeldkwaliteit. Het toestel beschikt over 3 verschillende anode/filtercombinaties (Mo/Mo,Mo/Rh en W/Rh); afhankelijk van de densiteit en dikte van de borst kiest het toestel automatisch de meest geschikte anode/filter combinatie.

Zo kan bij dense borsten de stralings­dosis tot maar liefst de helft worden gereduceerd.

Hoger patiëntcomfort Bij een DR-systeem wordt geen gebruik meer gemaakt van cassettes en verschijnt de gemaakte opname na enkele seconden op het beeldscherm. De verpleegkundige kan zo vrijwel onmiddellijk controleren of de opname goed is en

doorgaan met het maken van de volgende opname. Dit komt de doorstroming van de patiënten ten goede en vermindert de wachttijden. Verder beschikt de Mammomat Inspiration nog over enkele technische snufjes die het patiëntcomfort vergroten, waaronder het Opcomp systeem; dit zorgt ervoor dat er automatisch wordt gestopt wanneer een optimale compressie wordt bereikt, waardoor de vrouw de compressie als minder onaangenaam ervaart. In onze dienst worden de mammografieën gemaakt door een team van vrouwelijke verpleegkundigen die hiervoor speciaal werden opgeleid en een individuele cursus in positioneringstechnieken genoten in de universitaire ziekenhuizen in Leuven. Verder staan zij ook in voor een goede communicatie met de vrouwen, zodat deze tevreden op de

ervaring kunnen terugkijken. Regelmatig nemen zij deel aan bijscholingen binnen en buiten het ziekenhuis. De radioloog is de hoofdverantwoordelijke voor de kwa­ liteit van de mammografieën en de beoordeling ervan. Elke mammografie wordt door twee onafhankelijke radio­ logen bekeken, voor de diagnostische onderzoeken gebeurt dit binnen de dienst, de screeningsonderzoeken worden doorgestuurd voor tweede lezing naar de UZ Leuven.

Betere verwerking en archivering Een bijkomend voordeel van digitale mammografie is het feit dat de verkregen beelden worden doorgestuurd naar een werk- en leesstation waar de beelden nog verder kunnen worden bewerkt.

Bovendien worden de beelden geïnte­ greerd in het PACS-systeem met digitale archivering. Dit vergemakkelijkt het ver­ gelijken met vorige opnamen wat leidt tot minder bijkomende onderzoeken en onnodige interventies.

Natuurlijk speelde ook het mooie design van het toestel een rol in de keuze en werd er aandacht besteed aan de aan­ kleding van de wacht- en onderzoeks­ ruimten. Het geheel oogt erg vrouw­ vriendelijk.

Welkom op onze vernieuwde mammo­ grafische dienst!

intro april 2011

17

Sint-Franciskus en Jessa Ziekenhuis werken samen voor borstkanker Het Sint-Franciskusziekenhuis en het Jessa Ziekenhuis hebben hun bestaande samenwerking voor de behandeling van borstkankerpatiënten bekrachtigd door de officiële ondertekening van een associatieovereenkomst op woensdag 26 januari.

Deze overeenkomst kadert in het zorg­ programma borstkanker. De twee zieken­huizen streven hierbij naar een gezamenlijke werking, waarbij patiënten met een borstcarcinoom in beide ziekenhuizen een uniforme en gegaran­ deerde kwaliteit van zorg krijgen, op basis van internationale standaarden.

Sinds september 2008 nemen de artsen verantwoordelijk voor borstpathologie in het Sint-Franciskusziekenhuis, deel aan de wekelijkse vergadering van het multi­ disciplinair borstcentrum in Hasselt. In het Jessa Ziekenhuis bespreken zij alle dossiers van borstkankerpatiënten van het Sint-Franciskusziekenhuis binnen het borstcentrum. Deze multidisciplinair oncologische consultatie (MOC) is samen­gesteld uit gynaecologen, medisch oncologen, anatoom-patho­ logen, radio­logen en radiotherapeuten die allen gespecialiseerd zijn in borst­ kanker. Indien nodig worden ook andere

18

intro april 2011

artsen zoals plastische chirurgen, klinisch biologen en artsen nucleaire geneeskunde bij het overleg betrokken.

Deelname aan dit overleg laat toe om elke patiënte met borstkanker op een kritische, maximaal deskundige en geoptimaliseerde manier te evalueren en te behandelen. In het Sint-Francis­ kus­ziekenhuis zorgt dr. Els Beckers voor de chirurgische ingrepen, dr. Jeroen Mebis (LOC) voor systeem­therapie (zoals chemo­therapie) en dr. Marc Brosens (LOC) voor radio­therapie in overleg met de patiënte.

Uit een recent onderzoek van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE 17/01/11) bleek dat patiënten van ziekenhuizen die minder dan 100 nieuwe borstkanker­ patiënten per jaar behandelen – bij een zelfde stadium van de tumor - ongeveer 20% meer kans hebben om binnen de

5 jaar te overlijden. In de ziekenhuizen met een hoger aantal patiënten waren er ook meer multidisciplinaire oncolo­ gische consultaties, meer borstsparende operaties en meer bestralingen na chirurgie. Al zijn er ook laag-volume ziekenhuizen met goede over­levings­ cijfers. Dankzij deze samenwerking voldoen beide ziekenhuizen ruimschoots aan de wettelijke vereisten waaraan een gespecialiseerd oncologisch zorg­ programma van borstkanker moet voldoen, zoals beschreven in het koninklijk besluit van 26 april 2007.

Het Sint-Franciskusziekenhuis en het Jessa Ziekenhuis hebben ook op verschillende andere domeinen een goed lopende samenwerking. Dat is onder meer het geval voor nucleaire geneeskunde, Limburgs PET-centrum, autodialyse, pal­liatieve zorgen, anatomopathologie en tal van samen­werkingen op artsenniveau.

Deze associatieovereenkomst illustreert dat, dankzij netwerking in een uitge­ werkt kwaliteitssysteem, elke patiënte met borstkanker in haar eigen omgeving kan behandeld worden volgens de normen waaraan een gespecialiseerd onco­logisch zorgprogramma van borst­ kanker zou moeten voldoen.

intro april 2011

19

Virtuele coloscopie Dr. Johan Duyck Radioloog

Colonkanker of kanker van de dikke darm is één van de meest voorkomende kankers in België waarvan jaarlijks meer dan 4000 nieuwe gevallen worden gediagnosticeerd.

Dikwijls begint dit met een enkele poliep aan de binnenkant van de dikke darm.

Na een aanvankelijk goedaardige fase kan de poliep in een later stadium kwaad­aardig worden. Dan spreken we van darmkanker. Het is daarom uiterst belangrijk om zo snel en accuraat mogelijk deze poliepen op te sporen en in tweede tijd te verwijderen.

Tot voor kort was men uitsluitend aan­ gewezen op de klassieke coloscopie waarbij een flexibele slang met een camera via de anus werd ingebracht om de binnenkant van de dikke darm te beoordelen. Sinds enkele jaren heeft de dienst radiologie een weinig invasieve en relatief elegante onderzoeksmethode ter beschikking waar door het gebruik van een CT-scanner een driedimen­ tioneel beeld van de dikke darm kan worden gevormd. Zo kunnen poliepen in een vroeg stadium worden opgespoord.

Omdat er geen camera moet worden

20

intro april 2011

ingebracht wordt de virtuele coloscopie als niet-invasief ervaren en is er quasi geen risico op bloeding of perforatie.

Om dit onderzoek goed te kunnen uitvoeren moet de dikke darm wel volle­dig gereinigd zijn en mogen er geen stoel­gangsresten meer aanwezig zijn.

Patiënten moeten daarom enkele dagen voor het onderzoek een restenarm dieet volgen in combinatie met een laxeer­ middel de dag vóór het onderzoek om een grondige reiniging van de darmen te bekomen.

Tijdens het onderzoek wordt er langs een dunne sonde via de anus een hoeveel­ heid lucht ingebracht om de volledige dikke darm mooi in beeld te brengen.

Even­tuele krampen worden door medicatie adequaat verholpen. Het onderzoek zelf duurt slechts een tiental minuten. Aangezien er geen noemens­ waardige risico’s aan het onderzoek

verbonden zijn kan de patiënt(e) een half uurtje later reeds naar huis. Een ander voordeel van de virtuele coloscopie is dat zonder bijkomend onderzoek ook de overige structuren in de buik kunnen worden geëvalueerd. Een nadeel van het onderzoek is dat bij detectie van een poliep deze door middel van een klassieke coloscopie moet worden verwijderd. Diegene die het meest baat hebben bij dit screenings­onderzoek zijn mannen en vrouwen tusssen de 50 en 75 jaar. Wanneer darm­kanker in de familie voorkomt wordt de ondergens verlaagd tot 40 jaar of vanaf 10 jaar jonger dan de leeftijd van het aangetaste familielid.

Zoals elk radiografisch onderzoek moet ook de virtuele coloscopie worden voorgeschreven door een arts.

Mona Dr. Christine Smellenbergh Applicatiebeheerder elektronisch medisch dossier

MONA staat voor Medical Online Access. Via MONA kunnen huisartsen vanuit de thuispraktijk gevalideerde medische verslagen, laboresultaten en

PACS-beelden van hun patiënten raad­ plegen, zowel van de huidige als de voorgaande consultaties en opnames.

Dit gebeurt via een beveiligde internet­verbinding. De authenticatie wordt tot stand gebracht door middel van een token dat gratis aangevraagd kan worden via de IT-dienst van ons ziekenhuis. Via dit token gebeurt er in Leuven een centrale authenticatie.

onze MONA server waar de huisarts lokaal dient in te loggen met gebruikers­ naam en paswoord. Het betreft dus een dubbele authenticatie.

Daarna krijgt hij een overzicht van zijn patiënten met vermelding van de medische gegevens die beschikbaar zijn per specialisme.

Eén token per huisarts volstaat om in meerdere ziekenhuizen toegang te krijgen. Na de centrale authenticatie wordt er een verbinding gemaakt met

Prefab PAAZ & uitrit parking Prefab PAAZ Aan de voorzijde van het ziekenhuis verschijnt er een prefabgebouw. De voltooiing van deze prefab is gepland

tegen juni. De toegang zal via de huidige PAAZ op het gelijkvloers verlopen. In dit gebouw zal onze PAAZ-afdeling, die nu nog op de derde verdieping van de A-blok zit, inhuizen. Hier­ door krijgen we één PAAZafdeling op het gelijk­ vloers. Dit zal zowel voor patiënt als personeel een verbetering zijn. Het gebouw voldoet aan alle eisen voor een volwaardige verblijfsafdeling. In het gebouw bevin­den zich 14 kamers voor 24 patiënten, 4 eenpersoons­kamers en 10 twee­persoons­kamers.

Verder bevinden zich in het gebouw de nodige nutsvoorzieningen.

aanpassingen gebruikt worden als wisselafdeling om onder­komen te bieden aan de afdelingen die gerenoveerd worden.

Uitrit parking De herinrichting van de bezoekers­ parking houdt ook een verplaatsing van de uitritten in. De nieuwe uitritten komen aan de Grauwzusterstraat (zelfde straat als waarop de huidige uitritten uit­ komen). Ze zullen zich halverwege de huidige parking (ter hoogte van de vroegere haag) bevinden.

Mede met de verplaatsing van de uit­ ritten worden er bijkomende parkeer­ plaatsen voor be­zoekers aangelegd, alsook de nodige fiets- en voetpaden.

De vrijgekomen PAAZafdeling op de derde verdieping zal na het bouwverlof en mits enkele intro april 2011

21

Agenda Farmadag In de muze in Heusden-Zolder: zaterdag 14 mei Programma Symposium 8u15: ontvangst 8u45 tot 10u15: meldingsplicht door de arts versus beroepsgeheim

inleiding door Dr. Lieve Dams, psychiater en Mr. Sarah Van Haute,

expert medisch recht, debat gemodereerd door Dr. Estercam, psychiater 11u tot 12u30: update correct medicatievoorschrift

PPI versus H2-blokkers – Dr. Jo Swinnen, gastro-enteroloog

Periprocedurale overbruggingstherapie bij de patiënt onder anticoagulatie en anti-aggregatie, Dr. Tom Mulleners, cardioloog

Update hormonale anticonceptie – Dr. Dagmar Mess, gynaecoloog

Aerosoltherapie bij COPD – Dr. Rudolf van Puijenbroek, pneumoloog

Opendeur nieuwe dienst Kinder- en Jeugdgeneeskunde In het Sint-Franciskusziekenhuis: zondag 22 mei van 13.30 tot 17.30 u.

In Memoriam Dr. Leon Catry Geboren te Mesen op 5 februari 1925 en overleden op 21 december 2010.

Toen hij in 1958 als Internist mee aan de wieg stond van de Sint-Annakliniek in Beringen-Mijn, was geneeskunde be­drijven nog beperkt tot het gebruik van ogen, oren, handen en hier en daar een onzuivere radiografie of rudimentaire bloedanalyse. Enkel met een geweldige

opmerkzaamheid en een fantastisch inschattingsvermogen kon een dokter toen zijn patiënt echt helpen. Met de beperkte middelen van die tijd het lijden van de zieke sukkelaar zo goed mogelijk verzachten… dat probeerde hij en daar blijkt hij wonderwel in geslaagd te zijn.

Na de fusie tussen de Sint-Annakliniek en het Sint-Franciskusziekenhuis in 1990, waaraan hij mee aan de basis lag, heeft hij nog twee jaar als Internist in Heusden-Zolder gewerkt, waarna hij afscheid nam van het vak en van een welverdiende rust kon genieten.

Tot op vandaag leeft bij de gewone man dankbaarheid en respect voor deze dokter en voor deze mens. Want zijn patiënten kenden hem vooral als mens…

22

intro april 2011

Column

Dr. André Bellens geeft als psychiater-emeritus een kritische kijk op de heden­daagse maatschappij met haar actuele thematiek.

De Chinezen zijn daar.

Volgens een artikel in « Le Monde » van 8 januari 2011 staat de grootste en snelste computer nu in Tianjin, een stad nabij Peking. Tot in 2009 stond deze instelling vijfde geklasseerd op de wereld­ ranglijst van snelste computers en stond ze reeds als eerste in Azië.

Een jaar later staat haar laatste computer (“Tanhe-1” of “de Melkweg” genaamd) als eerste op de wereld­ ranglijst en heeft ze de Verenigde Staten voorbij gestoken waar tot juni 2010 de supersnelste computer, de “Jaguar XT5”, zich in Oak Ridge, Tennessee, USA, bevond. Hiermee geven de Chinezen aan dat ze razend­ snel willen overgaan van een land in ontwikkeling naar een hoogstaande moderne kennismaatschappij.

In vergelijking met het verslag uit 2005 is dit het meest opvallende feit uit de laatste jaren op het gebied van weten­ schappelijke ontwikkelingen.

Er is dus zeker een verschuiving aan de gang van het wetenschappelijk potentieel van West naar Oost. De crisis van de jaren 2008-2009 hebben de ontwikkelde landen verplicht om de aanwerving van onderzoekers terug te schroeven, iets waartoe China niet verplicht geweest is.

Het is te hopen dat we hier in het Westen kunnen bijblijven. Wat dan te denken van de berichten dat hier in België sommige wetenschappelijke programma’s niet kunnen gefinancierd worden omdat er geen federale regering is?

Of, recenter nog, dat we moeten horen dat we riskeren soms zonder elektrici­ teit te vallen?

Deze ontwikkeling is ook op te maken uit het feit dat China op dit ogenblik waar­schijnlijk verhoudingsgewijs, over het grootst aantal onderzoekers beschikt in vergelijking met andere landen. Dit, althans volgens Prof.

Luc Soete van de Universiteit van Maastricht en redacteur van het eerste hoofdstuk uit het “Verslag van de Unesco over de wetenschappen 2010”.

intro april 2011

23

Congolese vertellingen Inleefreis naar Panzi: mei 2010 Woensdag 6 april 2011, 20 u. in zaal ‘ Onder ons’, Kerkplein 8, 3582 Koersel Dr. Luc Geutjens, Eddy Cupers, Marie-Paule Wellens en Catherine Geutjens vertellen over hun voorbije reiservaringen in Congo. Zij gebruiken veel beeld- en filmmateriaal en geven speciale aandacht aan hun bezoek aan ons Congolees partnerziekenhuis in Panzi, Bandundu.

Inkom: 5 euro aan de kassa (1 glas cava inbegrepen) ten voordele van onze projecten Voor verdere inlichtingen: communicatie@sfz.be

Maandag 2 mei 2011, ontvangst vanaf 19 u.

Mint Dining & Lounge, Beringersteenweg 10, 3550 Heusden-Zolder Infoavond met enkele gerechtjes en degustatie van aangepaste wijnen (wijnhandel Marc Ghoos) Prijs: 30 euro ten voordele van onze projecten.

Vooraf inschrijven verplicht: Stuur een e-mail naar communicatie@sfz.be