NEDERLANDS VOOR VMBO-BASIS 1-A
1
Hoe weet je snel waar een tekst over gaat? Je leert dat titels je helpen bij het snappen van een tekst.
Waarover gaat het stukje over honden, denk je? x
Maak vraag 1 tot en met 5 met de hele klas. t1
Kijk naar de krantenpagina hieronder. Hoeveel titels zie je op deze pagina? x
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk. t1
Waaraan zie je dat het titels zijn? x
i
Wat heb je aan titels als je een krant leest? x
BELANGRIJK De titel van een tekst Boven een tekst staat een titel. De titel helpt je om te snappen wat het belangrijkste is in de tekst. Een ander woord voor titel is ‘kop’. De titels van krantenteksten heten krantenkoppen. d e vo lk sk r an t, 1 3 fe b r u ar i 2015
6
TITEL
De titel x is bedoeld om je aandacht te trekken en je nieuwsgierig te maken ; x zegt kort waar de tekst over gaat ; x heeft grote, vette letters.
H Lees altijd eerst de titel van een tekst.
t1
Lees eerst alléén de titel van de tekst hiernaast.
Energiedrankjes brengen hart op hol
Waarover gaat deze tekst, denk je? x
t1
Word je nieuwsgierig van de titel? Ja, omdat x
t1
Giet jij regelmatig een blikje energiedrank naar binnen? Dan mag je wel goed op je hart passen. Duits onderzoek heeft aangetoond dat het hart van een gezonde volwassene een uur na het drinken van zo’n drankje nog steeds sneller slaat dan normaal. Dat komt doordat de drankjes stampvol met cafeïne en taurine zitten. Zo’n verhoogde hartslag kon wel eens een slecht teken zijn, zeggen de Duitse wetenschappers. Ze vinden dat nu onderzocht moet worden of je er later serieuze hartklachten van kunt krijgen. Energiedrankjes liggen al langer onder vuur omdat ze slecht voor je zijn.
www.sevendays.nl, 9 december 2013
Noteer de titel van de tekst. x
t1
Nee, omdat x
Waarom zijn energiedrankjes slecht volgens de titel? Ze zijn slecht omdat x
Lees nu de hele tekst. Welke twee dingen kom je verder te weten over energiedrankjes die niet in de titel staan? x
t1
W OOR DEN L E S 1
t2
x x x x x x
de emotie de samenvatting aantonen geschikt aanhouden de openbare orde
x 7
1 Vul de puzzel in.
Lees de tekst hieronder. t1
De tekst heeft twee titels. Welke zijn dat? x
t1
Gebruik de woorden van de les ( zie pagina 3 ). Als je iets goed kunt gebruiken, dan is het … x
x
3 Arresteren x
Waarom wordt in de titel de bergkangoeroe genoemd en niet het konijn? De bergkangoeroe wordt genoemd omdat x
i
11
1 Een verhaal of verslag in het kort x 12
6
Een ander woord voor bewijzen x 4 Een gevoel van binnen x
8
nrc handelsblad, 29 januari 2015
8
9
Vul de letters uit de vakjes met een nummer hieronder in. Maak de zin af. De politie in deze stad zorgt dat alles rustig blijft. De agenten zorgen voor de
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Bedenk titels van boeken, films en songs. Noteer de titel van een boek, film of song die je goed kent.
t1
Kun je aan deze titel zien waar het boek, de film of de song over gaat? Ja / Nee, want het gaat over x
t2
Bespreek met elkaar de titels van iedereen en kies de beste titel van de klas.
Maak vraag 17 tot en met 20 met de hele klas. Waarvoor is een titel van een tekst ook alweer bedoeld? Kruis aan. Let op: er zijn meerdere antwoorden goed. x
r
y y y y
De titel is een grapje van de schrijver. De titel zegt kort waar de tekst over gaat. De titel maakt je nieuwsgierig. De titel legt uit wat moeilijke woorden in de tekst betekenen. y De titel helpt je om de tekst te snappen. Lees het krantenartikel hiernaast en overleg met een klasgenoot wat een goede titel voor deze tekst zou kunnen zijn. Schrijf deze titel boven het artikel. Gebruik vette letters. x
nrc handelsblad, 20 januari 2015
Titel x
Leg uit waarom de gekozen titel echt het beste boven dit krantenstukje past. x
t2
Heb je het lesdoel bereikt?
i
Kruis aan : x
y y y y
Ik weet waar een goede titel voor moet zorgen. Ik kan de titel van een tekst herkennen. Ik kan beoordelen of een titel goed bij een tekst past. Ik kan zelf een goede titel bij een tekst bedenken.
r t1 t2 i
9
4
Hoe herken je vormen van werkwoorden in een zin? Je leert hoe je de werkwoorden in een zin vindt.
Maak vraag 1 tot en met 4 met de hele klas.
Vul in elke zin de goede vorm van werken in. x
t1
.
Mohammed wil later graag bij de politie
Wij
Jongens, jullie hebben vandaag goed
Hij
Wij
Ajax moet hard
Sorry, maar zo wil ik niet
Zoek nu een zin op waarin je werkten hebt gebruikt. Waarom kun je hier niet werken zetten?
Omdat x
jij thuis veel voor school?
aan de provinciale wegen.
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk.
!
bij een populaire radiozender.
BELANGRIJK
gisteren hard aan onze conditie. voor een zege.
Werkwoorden herkennen In elke goede zin staat minstens één werkwoord.
.
Zoek hierboven een zin op waarin je werk hebt gebruikt. Waarom kun je hier niet werken zetten?
Omdat x
18
t2
Werkwoorden herken je zo: H Een werkwoord zegt wat er ‘gebeurt’ in de zin, of wat iemand doet. — Elmadina loopt naar de sportschool. (Wat doet Elmadina?) — De iPad-verkoop daalt dit jaar. (Wat gebeurt er met de iPad-verkoop?) x Werkwoorden hebben verschillende vormen: ik loop, jij loopt, wij lopen . x De wij-vorm heet het hele werkwoord.
t2
Vul het goede werkwoord in de goede vorm in.
Lees het recept voor pannenkoeken hierboven.
Zoek alle werkwoorden en omcirkel ze.
t1
Schrijf nu van alle werkwoordsvormen die je hebt gevonden het hele werkwoord op. Als een werkwoord vaker dan één keer voorkomt, hoef je het maar één keer op te schrijven. x
t1
Gebruik elk van de volgende werkwoorden: hebben / zijn / kopen / hopen / betalen / kosten
Ik dat vanmiddag het t-shirt wordt
bezorgd dat ik heb besteld.
Het t-shirt een opdruk van mijn
favoriete band.
Ik heb het op een Duitse website.
In Nederland het niet verkrijgbaar.
Het 10 euro om het te laten versturen;
wel een fors bedrag.
Maar dat ik er graag voor, want het
is een heel bijzonder exemplaar.
t2
W OOR D E N L E S 4 x x x x x
provinciale populair de zege fors het exemplaar
19
4 Lees de woorden hieronder.
Vul in elke zin een werkwoord én een woord van de les in.
Gebruik de volgende werkwoorden: behalen / vieren / uitreiken / winnen / houden
t2
De Gouden Televizier-Ring is dit jaar
door het programma The Voice
vermist
of Holland.
Elke vier jaar worden er verkiezingen
voor de Staten.
Sagan een verdiende
geliefde
Het eerste van het stripboek over
Johan Cruyff wordt aan Cruyff zelf.
FC Groningen feest na een
overwinning.
beloofd
gezocht gemak
verkocht
in de eerste touretappe.
i
Omcirkel alle werkwoordsvormen. x
gestuurd
verband
bestuurder
verbrand bekeken verkoper
gezegd
bevel verbonden
betrouwbaar gezellig 20
Maak vraag 10 tot en met 12 met de hele klas.
Onderstreep de zinnen waarin het vetgedrukte woord een werkwoord is. x
t2
Voorbeeld: x Ik begin altijd op tijd aan mijn huiswerk. ( ‘begin’ is een werkwoord) x Aan het begin van de wedstrijd ben ik zenuwachtig. ( ‘begin’ is hier geen werkwoord).
Lees de twee zinnen aan een klasgenoot voor. Je klasgenoot moet zeggen in welke zin wensen een werkwoord is.
t2
Heb je het lesdoel bereikt?
Kruis aan : x
y
Ik weet dat elke goede zin één of meer werkwoorden heeft. y Ik kan de werkwoorden in een zin onderscheiden. y Ik kan de juiste vorm van een werkwoord invullen in een zin. y Ik kan van woorden bepalen of ze een werkwoordsvorm zijn of niet.
x Ik geloof dat we er bijna zijn. x Hij mag dit vlees niet eten vanwege zijn geloof. x Het merk van mijn nieuwe sportschoenen is Nike. x Jij vindt er niks aan, dat merk ik.
r t1 t2 i
x Op tv heb ik gezien hoe Bear Grylls een val maakte. x Ik val op meisjes met donker haar.
Maak zelf twee zinnen: een zin waarin het woord wensen wel een werkwoord is, en een zin waarin het geen werkwoord is.
i
x
x 21
7
Hoe stel je jezelf voor? Je leert hoe je jezelf voorstelt aan anderen in formele en informele situaties.
Maak vraag 1 tot en met 3 met de hele klas. Hey! Ik ben Sharita en ik hou van shoppen en chillen! Ik woon in Noord.
Goedemiddag. Mijn naam is Steven de Jong. Ik ben uw nieuwe belastingadviseur.
Hoi. Ik ben Milan en ik loop hier twee weken stage.
Welke vorm van jezelf voorstellen past het beste bij jou en waarom?
Zin
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk.
/
/ past het beste, omdat x
BELANGRIJK
Lees de bovenstaande zinnen. Wie zou het gezegd kunnen hebben?
Iemand die x
Iemand die x
30
Iemand die x
i
Jezelf voorstellen Als je nieuwe mensen tegenkomt die ouder zijn dan jij, stel je je op een formele manier voor. Dat betekent dat je beleefd bent.
H Als je jezelf voorstelt, denk dan hieraan: x Begroet iemand, geef een hand en zeg je voornaam en achternaam. x Kijk degene tegen wie je praat aan. x Spreek duidelijk. x Gebruik ‘u’ en niet ‘jij’. x Vertel dingen over jezelf die de ander wil weten.
t2
Vul de tabel in. Hoe stel je jezelf voor in de volgende situaties?
t1
Kies uit de tabel een formele en een informele situatie. Schrijf op hoe je jezelf voorstelt.
i
Formeel: x
SITUATIE
FORMEEL OF INFORMEEL?
Op het schoolplein ontmoet je de nieuwe vrienden van je klasgenoot.
Informeel
Je zit in de leerlingenraad en je hebt een afspraak bij de afdelingsleider.
Op het werk van je vader maak je kennis met een van zijn collega’s.
Er zijn nieuwe buren naast jullie komen wonen. Je maakt kennis met het nieuwe buurmeisje. Ze is een leeftijdsgenoot.
Voor de voetbalwedstrijd begroet je de tegenstanders.
Je gaat folders bezorgen. Vandaag heb je de eerste afspraak met je nieuwe leidinggevende.
Informeel: x
Als je jezelf voorstelt, geef je informatie over jezelf. Wat is nog meer belangrijk? Denk aan stemgebruik en lichaamshouding. Noem drie dingen.
r
31
7 Zoek het goede woord van de les.
Schrijf het woord dat erbij past achter de zin.
Jim weet veel meer dan andere leerlingen van zijn leeftijd. x
Als het nodig is, kun je wel bij ons logeren. x
Mijn moeder werkt op de afdeling marketing. x
In dit bedrijf kun je een tijdje meelopen om het vak te leren. x
Als je door de koning wordt ontvangen, moet je je netjes voorstellen. x
Maak vraag 8 tot en met 10 met de hele klas. t1
t2 Hieronder en hiernaast zie je drie mensen die werken bij kinderdagverblijf Pino. Ze stellen zich aan je voor. Schrijf op wat je goed vindt en schrijf op wat ze zijn vergeten bij het voorstellen.
Mijn naam is Cheryl. Sinds de opstart in 2012 ben ik werkzaam bij Pino. Het is in een korte tijd enorm gegroeid en ik heb het nog steeds naar mijn zin. Ik werk dinsdag, woensdag en donderdag op de Hinkelgroep.
Ik vind het goed dat zij x
Zij is vergeten om x
WOORDEN LES 7 x x x x x 32
de stage eventueel de leeftijdsgenoot formeel / informeel werkzaam
Hoi! Ik woon samen met mijn vrouw An en onze zoon Michael in een geweldig huis. In mijn vrije tijd voetbal ik graag en maak ik regelmatig een wandeling door het bos.
Ik vind het goed dat hij x
Hij is vergeten om x
Ik ben Marian de Vries en ik woon in Waterland. Ik heb eerst stage gelopen bij Pino. Na mijn stage ben ik bij Pino gebleven. Tot gauw!
Ik vind het goed dat zij x
Zij is vergeten om x
Oefen nu met elkaar. Kies een van de drie volgende situaties en stel je voor.
Je brengt je broertje naar school en vraagt zijn leerkracht of je even mag blijven in de klas.
Je belt aan bij de nieuwe buren en vertelt dat jullie per ongeluk hun post hebben gekregen.
Je komt voor het eerst op de training van C 1 en je stelt je voor aan de trainer.
i
H Let bij je klasgenoot op het volgende: x x x x
Geeft hij / zij voldoende informatie? y Ja y Nee Passen zijn / haar woorden bij de situatie? y Ja y Nee Is zijn / haar stemgebruik goed? y Ja y Nee Kijkt hij / zij de ander aan? y Ja y Nee
Heb je het lesdoel bereikt?
Bespreek met de klas hoe de drie spreekteksten verbeterd kunnen worden.
t2
Kruis aan : x
y
Ik weet waar ik op moet letten als ik me voorstel in formele en informele situaties. y Ik kan beoordelen of een situatie formeel of informeel is en wat voor gedrag daarbij hoort. y Ik kan beoordelen wat iemand anders wel en niet goed doet als hij of zij zich voorstelt. y Ik kan mezelf op de goede manier voorstellen in formele en in informele situaties.
r t1 t2 i
33
NAAM
KERN leert je beter lezen, schrijven, spreken en luisteren. KERN heeft ook uitlegvideo’s en oefeningen voor computer, tablet of smartphone.
www.staal-roeland.nl / k ern
9 789492 000224
KLAS