Iedereen wetenschapper

Citizen science: Leuvenaars die aan wetenschap doen

Wetenschap is niet alleen een zaak van proffen en specialisten; ook steeds meer burgers doen hun duit in het zakje. Citizen science heet dat, en Leuven heeft er een reputatie in opgebouwd. Bijvoorbeeld met het project Leuven.cool.

‘Een van de koelste tuinen van Leuven’

Hoe beïnvloeden hete zomers het microklimaat in de stad? Die vraag willen de onderzoekers van Leuven.cool beantwoorden. Ze krijgen hulp van tientallen Leuvenaars. Een van hen is Siel Van der Donckt.

‘De klimaatverandering baart me zorgen, dus ik help graag om de gevolgen in kaart te brengen. Ik ben met pensioen, maar vroeger was ik als journalist al veel bezig met wetenschap en milieu.’

‘De onderzoekers hebben een meetstationnetje in onze tuin gezet. We kunnen de metingen online volgen – waar we ook zijn, we kunnen altijd zien wat voor weer het thuis is!’

‘We wonen bij de Keizersberg. Vroeger was hier een park, en dat zie je: in onze tuin staan veel bomen, soms van meer dan een eeuw oud. Dankzij Leuven.cool weten we nu dat onze tuin de op één na koelste van Leuven is – vermoedelijk door de schaduw van al die bomen.’

‘We merken wel dat het droger wordt. We hebben veel beuken: die hebben oppervlakkige wortels, wat ze kwetsbaar maakt voor droogte. De laatste jaren zien we steeds meer kale plekken in de kruinen. We proberen ze te verzorgen met compost, en bij hittegolven geven we ze water uit onze regenputten, maar ik vrees dat ze het op lange termijn niet zullen halen.’ •

‘5 tot 6 graden warmer’

Leuven.cool is een onderzoek van KU Leuven, in samenwerking met de stad, Leuven 2030, het KMI en tientallen inwoners.

Eva Beele, onderzoeker KU Leuven: ‘Gebouwen, straten en pleinen houden warmte langer vast. Op hete dagen kunnen steden daardoor hitte-eilanden worden, waar de temperatuur flink hoger ligt dan in de omgeving. Wij willen die stijging meten en nagaan of je ze kan milderen door aanplantingen, en zo ja: welke. Leuven is de enige stad in Vlaanderen waar dat zo fijnmazig wordt onderzocht.’

‘We hebben honderd meetstationnetjes geplaatst: op straten en pleinen, in parken en plantsoenen, en in tuinen van inwoners. Ze geven permanent informatie door over de temperatuur, luchtvochtigheid, windsnelheid, uv-straling en neerslag.’

‘Voor definitieve resultaten is het nog te vroeg, maar we hebben wel vastgesteld dat het tijdens een hittegolf minstens 5 tot 6 graden warmer is in het centrum dan op meer landelijke plekken in de deelgemeenten.’

‘Sinds kort loopt er een burgeronderzoek in heel Vlaanderen: Curieuzeneuzen in de Tuin. Zij zijn hun meetinstrumenten in ‘onze’ tuinen komen testen. Mooi dat we daarin een beetje vooroplopen.’ •

i https://leuven.cool Leuven.cool is niet het enige voorbeeld van citizen science in onze stad. Zo is er Telraam, een toestelletje waarmee honderden Leuvenaars het verkeer in hun straat tellen.

En in een deel van de Naamsestraat zullen bewoners vanaf september nachtelijk straatlawaai kunnen melden via een drukknop. Tegelijk wordt het lawaai objectief gemeten door sensoren. Op termijn willen we de informatie gebruiken om van afstand in te grijpen, bijvoorbeeld door de straatverlichting feller te laten schijnen: zo kunnen we nagaan of dat nachtlawaai ontmoedigt. •

i www.leuven.be/smart-city