In de bres tegen corona

De straten van Leuven waren onbehaaglijk stil toen de coronapandemie uitbrak. Maar achter de schermen werd er al van dag één druk gewerkt aan oplossingen. Door wetenschappers, maar ook door de stad.

‘Leuven Helpt is een blijver’

Dries Wiercx is coördinator buurtwerk bij stad Leuven. Hij werkte mee aan het opzetten en coördineren van Leuven Helpt.

‘Leuven Helpt is een platform waarmee we ondersteuning bieden aan mensen die dat nodig hebben. Stel: je bent alleenstaand, je moet in quarantaine en je hebt niemand om je boodschappen te doen. Dan kan je een vraag indienen bij Leuven Helpt, en wij brengen je in contact met een vrijwilliger uit je buurt.’

‘We zijn zaterdag 14 maart beginnen te werken aan het platform, met de hulp van vrijwilligersorganisatie Give a Day. Zondag 15 maart hebben we Leuven Helpt gelanceerd. Heel wat mensen hebben er zich een heel weekend voor gesmeten. Wij van het buurtwerk, de burgemeester en de algemeen directeur, de mensen van communicatie … We zaten midden in een enorme crisis, maar er was een groot samenhorigheidsgevoel en een grote drive. Als er problemen opdoken of iets duurde te lang, dan deed de algemeen directeur of de burgemeester een paar telefoontjes en we konden weer verder. Dat geeft je vleugels.’ ‘Het mooie is dat Leuven Helpt onmiddellijk gekopieerd is door 300 andere gemeenten - ook buiten Europa. In Leuven sloeg het idee meteen geweldig aan. In een wip hadden zich 2.000 vrijwilligers opgegeven. Wij matchen hen met de mensen die om ondersteuning vragen.’

‘De stad heeft de voorbije jaren hard geïnvesteerd in buurtwerk. Toen ik hier negen jaar geleden begon, waren we met vijf, nu met 22. Onze buurtwerkers kennen hun wijk door en door. Ze weten wie de kwetsbare mensen zijn en wat ze nodig hebben. En we hebben een breed netwerk – we kennen alle andere organisaties die in Leuven bezig zijn met kwetsbare mensen. In een crisis is dat een grote troef: je kan heel snel schakelen.’

‘Die netwerken hebben ons ook in staat gesteld kwetsbare mensen in de stad op te bellen. Gewoon om eens te vragen hoe het was, en of de stad hen met iets kon helpen. Dat werd erg gewaardeerd. En de senioreninspecteurs van de Leuvense politie hebben alle 70-plussers opgebeld.’

‘Leuven Helpt is een blijver. We gaan ermee door na corona, want er zullen altijd mensen zijn die ondersteuning nodig hebben, en mensen die hun buren willen helpen. We hebben er keihard aan gewerkt, zeven dagen per week, maandenlang, maar het is de moeite geweest.’ •

i www.leuven.be/leuven-helpt

Er zit iets in het water ...

Sinds september wordt in Leuven onderzocht of je rioolwater kan gebruiken als een vroeg waarschuwingssysteem voor coronabesmettingen. Het virus is namelijk terug te vinden in de ontlasting, tot zelfs vier weken na de eerste symptomen. Om de week worden er stalen genomen in vijf Leuvense wijken, op twee plekken op Campus Gasthuisberg en in het waterzuiveringsstation van Aquafin in Kessel-Lo.

Uit de eerste resultaten blijkt dat het virus inderdaad kan worden opgespoord in rioolwater, maar dat het waarschuwingssysteem beter werkt op kleinere schaal – bijvoorbeeld in woonzorgcentra of andere plekken waar veel mensen samenwonen. Het project wordt geleid door de Groep Biomedische Wetenschappen van KU Leuven in samenwerking met het Rega Instituut en het Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde en de technische diensten van de stad. •

Imec ontwikkelt supersnelle coronatest

Zolang het coronavirus niet volledig is uitgeroeid, zal testen heel belangrijk blijven. Bij imec werken ze aan een revolutionaire nieuwe methode: een apparaatje dat in vijf minuten uitsluitsel geeft of je besmettelijk bent of niet. Het zal er een beetje uitzien als een alcoholtester, met een pijpje waarin je gewoon uitademt.

De lucht stroomt door een plakje silicium met heel precies vormgegeven piepkleine gangetjes erin. Die werken als een zeef en isoleren het virus. Er worden dan stoffen bijgevoegd die het mogelijk maken het virus te detecteren. Een tweede toestelletje, een optische lezer, vertelt je het resultaat. De procedure is even betrouwbaar als de PCR-test, de beste test die we nu hebben, maar neemt amper vijf minuten in beslag. Je hebt ook geen medisch personeel nodig voor de afname, én geen vervelende neuswissers. Deze zomer komt er een proefproject met de tester in Brussels Airport. •

Professor Johan Neyts (Rega Instituut) zit het virus op de hielen

‘We werken aan een vaccin – én aan een medicijn’

Het Rega Instituut van KU Leuven, een onderzoeksinstelling van wereldformaat, staat al een jaar in de frontlijn in de strijd tegen corona.

Johan Neyts (viroloog): ‘Toen het coronavirus opdook, zijn we meteen aan een vaccin beginnen te werken. De basis is een vaccin tegen gele koorts dat al meer dan 80 jaar goede diensten bewijst. Wij hebben een stukje genetische code van het coronavirus in het gelekoortsvaccin geplakt. Ondertussen hebben we aangetoond dat het bij proefdieren heel goed werkt. In december hebben we een paper daarover gepubliceerd in Nature.’

‘Een Nederlandse firma zoekt nu uit hoe we het vaccin zo efficiënt mogelijk kunnen produceren op grote schaal. Daarna volgen nog klinische proeven. We gaan razendsnel – wat we sinds januari 2020 gedaan hebben, duurt anders jaren – maar zo hard als de grote jongens kunnen wij helaas niet lopen. Ondertussen maken we een versie 2.0 van ons vaccin dat werkzaam moet zijn tegen de Britse, Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse varianten.’

Draaipunt

‘We zijn zelfs nóg intensiever bezig aan een geneesmiddel tegen COVID-19. Ons belangrijkste wapen is Caps-It, een volautomatisch lab dat hier ontwikkeld en gebouwd is. Er bestaat er maar één van op de hele wereld, en we kunnen er 24/7 mee nagaan welke moleculen werken tegen het virus. Ondertussen hebben we er al twee miljoen getest. We werken samen met het Centre for Drug Design and Discovery, een spin-off van KU Leuven, maar ook met veel andere teams wereldwijd. We zijn bijvoorbeeld één van de partners van een Europees consortium dat artificiële intelligentie inzet om moleculen te vinden die werken tegen het virus. Nadat de computers hun werk hebben gedaan, testen wij die molecules in het lab. Eigenlijk zijn wij hier een internationaal draaipunt voor onderzoek naar coronamedicijnen.’

‘Samen met het Leuvense bedrijf Aligos Therapeutics werken we aan een andere strategie: we proberen op maat een remmer te maken die een heel specifieke plek van het virus aanvalt.’

‘We hebben ook nog een mooie samenwerking lopen met onze Gentse collega’s Xavier Saelens en Nico Callewaert. Zij hebben heel krachtige antilichamen tegen het coronavirus ontwikkeld, gebaseerd op antilichamen van lama’s. We hebben in het lab aangetoond dat die de vermenigvuldiging van het virus – ook van de varianten – remmen. En ook bij proefdieren werken ze alvast heel goed.’

‘De andere benaderingen hebben eveneens mooie resultaten opgeleverd. Een timing voor een coronageneesmiddel kunnen we niet geven, maar we zitten zeker op de goede weg.’ •

Ons lab is uniek in de wereld: we kunnen er 24/7 mee nagaan welke moleculen werken tegen het virus