Mozaïek - 2020 - december

stadsvernieuwingsmagazine Leuven

39

Š ontwerpbureau Pauwels, foto van 2019

december 2020 jaargang 17

WATER IN DE STAD

Vijvers van Bellefroid Š Jan Crab

Beste Leuvenaar Water speelt tegenwoordig een belangrijke rol in de stad. Nog niet zo lang geleden wilden we het afval- en regenwater zo snel mogelijk afvoeren via de riolen. Water was een bron van stank en overlast. Daarom verdween het, in Leuven en veel andere steden, vaak letterlijk uit het stadsbeeld.

In enkele jaren tijd is die visie helemaal omgedraaid. Tegenwoordig beseffen we dat water het leven in een stad een stuk prettiger maakt. Op hete zomerdagen biedt het verkoeling aan mens en natuur: in combinatie met groen kan de temperatuur lokaal enkele graden dalen.

Daarnaast kan water ook een energiebron zijn, bijvoorbeeld om je woning te verwarmen.

De klimaatverandering versterkt het belang van water. De regen waar we soms zo op sakkeren, blijkt nu van goudwaarde te zijn.

Zelfs in dichtbebouwde straten midden in Leuven proberen we het hemelwater op te vangen of in de grond te laten sijpelen. Zo maken we de stad groener, strijden we tegen verspilling en verkleinen we het risico op overstromingen.

Het blauw van het water en het groen van de natuur vormen een onafscheidelijk duo. Vroeger waren ze in stadsvernieuwingsprojecten vaak maar een bijgedachte, wat versiering op het eind; nu zijn het uitgangspunten in ieder nieuw ontwerp.

In deze MozaĂŻek maak je kennis met een heleboel bijzondere projecten met, rond of aan het water.

De opsomming is allesbehalve volledig, maar laat zien hoe we vandaag de dag omgaan met water in de stad.

Veel leesplezier!

Reacties zijn welkom op stadsvernieuwing@leuven.be.

CO LO FON CONC EPT EN RE A L I SAT I E Communicatie stadsvernieuwing stad Leuven i.s.m. puur zout Tekeningen en infografieken: kpot

RE DACT IE Geert Antonissen, Ann Dosfel, Karlien Stroeykens, Martijn van Lierop, i.s.m. Heyvaert&Jansen

FOTO G RAFIE Filip Van Loock, Pretty Pictures luchtfotografie, stad Leuven

VE RANTWO O RDE L I J K E UI TG E V E R Mohamed Ridouani, burgemeester stad Leuven

DI REC T EU R CO M M UN I C AT I E Steven Dusoleil

MET DANK AAN Stad Leuven: college van burgemeester en schepenen, directie ruimtelijke ontwikkeling, afdeling studiedienst weg- en waterbeheer; directie openbaar domein; Simon Six (De Watergroep), Erik Verbeke (Riopact), De Urbanisten, Core, KU Leuven.

DAT U M December 2020

CONTACTG EGEV E N S Communicatie stadsvernieuwing Stadskantoor Professor Van Overstraetenplein 1 3000 Leuven stadsvernieuwing@leuven.be

water in de stad

© Jan Crab

15

© Peter Torfs

MOZAIEK

26

04 15 18 26 30 40 43

30

40

WEETJ ES Hoe zorgen bijen voor een betere waterkwaliteit?

RU I M T E VO O R WAT ER WI J G M AA L Heeft Leuven een eiland?

WAT ER : EEN B EL EV ENI S O EV ER S VA N D E VAA RT KO M Wanneer zullen we kunnen flaneren?

F I ET STO C H T LA NG S D E D I J L E Waar kan je uitrusten op de Dijleterrassen?

M I ND ER G R I J S, M EER G R O EN I NT ER V I EW M ET ER I K V ER B EK E Wat is het nut van ontharden?

D R I J V END E K R AC H T WA R M WAT ER Kan de Dijle ons verwarmen?

D R AAG Z EL F J E ST EENTJ E WEG Wat kan je zelf doen?

tel. 016 27 22 72 www.leuven.be/stadsvernieuwing

3

MOZAIEK

water in de stad

— weetjes —

De watermolen aan de Abdij van Park De watergraanmolen is ouder dan de abdijgebouwen: hij dateert uit 1534.

Tegenwoordig is de molen een beschermd én gerestaureerd monument. Sinds 2014 vermaalt hij

4

opnieuw tarwe, gerst en rogge. In het voormalige sluisgebouw is nu een horecazaak. De plek speelt zo een nieuwe rol in de herontwikkeling van Abdij van Park.

MOZAIEK

water in de stad

De Dijle is geen vuilnisbak De voorbije jaren is de Dijle op verschillende plekken opengelegd.

Goed nieuws voor de vele diersoorten in en rond het water, maar dan moeten de rivier en haar oevers natuurlijk wel proper blijven. Daarom organiseren de stad en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) jaarlijks zwerfvuilacties. Zo halen we telkens een hoop zwerfafval, plastic en andere rommel uit het milieu. Ook de Dijlejutters van de Leuvense kajakclub steken de handen uit de mouwen: zij verzamelen drijvend afval tijdens hun wekelijkse trainingen. Iedereen kan bijdragen aan een propere omgeving door afval in een vuilnisbak te werpen en niet gewoon op straat of in de rivier.

Grondwater van ’t vat Op grote bouwwerven wordt veel grondwater opgepompt. In stadsontwikkelingsprojecten streven we ernaar om zoveel mogelijk van dat water te hergebruiken op de werf of te laten insijpelen in de bodem.

Omdat dat niet overal kan, hebben de stad en de KU Leuven deze zomer een bijzonder proefproject op touw gezet. Een deel van het opgepompte grondwater werd opgeslagen in een grote container, zodat buurtbewoners er hun (moes)tuin mee konden begieten of hun auto wassen. De stad wil het project uitbreiden en volgende zomer op verschillende werven grondwater aanbieden aan inwoners.

Water in de straat!

Heel wat Leuvense straatnamen verwijzen naar water. De Drinkwaterstraat bijvoorbeeld dankt haar naam aan het ‘drinckwaeter’, een open drinkplaats aan de Dijle. En het Tweewaterspad heet zo omdat het de Dijle verbindt met de Vunt.

Een koudenet voor warm water

Trapje voor trapje In de Dijle leven naar schatting 25 verschillende vissoorten. De meeste trekken in het voorjaar stroomopwaarts om zich voort te planten. Maar op de vierde Dijlearm in het Sluispark botsen ze op een lastig obstakel: een stuw met een niveauverschil van meer dan anderhalve meter.

Vorig jaar bouwde de Vlaamse Milieumaatschappij een vistrap rond de stuw. Die splitst het traject op in 23 kleinere trapjes van telkens 7 centimeter.

Die kunnen de vissen wél opzwemmen.

Van stoep naar plantvak

Met dank aan de bijen Bij De Watergroep houden ze de kwaliteit van ons drinkwater in de gaten – maar niet alleen dat. In het waterwingebied aan de Abdij van Park en Cadol laten ze vier keer per jaar het stuifmeel analyseren dat bijen daar verzamelen. De analyse brengt de plaatselijke plantenrijkdom in kaart en spoort zware metalen en pesticiden op. Dat helpt De Watergroep om gerichte acties te ondernemen voor zowel de biodiversiteit als de grondwaterbescherming.

Drijvende Fiere Margriet

© claar

Volgend jaar legt de stad de Ierse Predikherenstraat opnieuw aan.

Bijzonder, want voor het eerst zal er in het stadscentrum hemelwater via de stoep afwateren in langwerpige plantvakken, in plaats van via de riolering zoals vroeger de gewoonte was. Zo kunnen we het water zoveel mogelijk lokaal opslaan en laten insijpelen. Een behoorlijke uitdaging voor de studiedienst groenbeheer: zij moeten planten kiezen die op korte tijd veel water kunnen verdragen, maar ook tegen de droogte kunnen wanneer het langere tijd niet regent.

In de nieuwe woonwijk Hertogensite worden de gebouwen verwarmd en gekoeld met behulp van de warmte van de aarde – geothermie, heet dat.

Net zoals in het naburige Refugehof worden de gebouwen er aangesloten op een koudenet. Een wat misleidende term voor een milieuvriendelijke techniek om warm water te produceren. Vanop een diepte van 70 meter wordt grondwater van 14°C opgepompt. Het water geeft zijn temperatuur af aan een warmtepomp, die de woningen verwarmt of juist afkoelt. Nadien stroomt het water terug naar de ondergrond.

Het beeld van Fiere Margriet lag lange tijd op de hoek van de Tiensestraat en de Muntstraat. Enkele jaren geleden verhuisde het naar de houten Dijleterrassen aan de Lei. Bij hoogwater kunnen de trappen er gecontroleerd overstromen en lijkt het alsof Margriet in de Dijle drijft.

5

Overstromingsgebied Egenhoven

RUIMTE VOOR WATER

MOZAIEK

6

water in de stad

MOZAIEK

water in de stad

RUIMTE VOOR WATER Water heeft ruimte nodig. Alleen dan kan het insijpelen in de grond en blijft de grondwatervoorraad op peil. Zo kunnen we langdurige droogte aan en vermijden we wateroverlast bij hevige regenval. Daarom beschermt de stad water en natuur - het blauwgroene landschap, zeg maar - en bewaart ze de open ruimte.

In nieuwe stadsontwikkelingsprojecten nemen we maatregelen om water maximaal te laten indringen.

Verder nemen we initiatieven om verharde ruimte op grote schaal opnieuw open te maken en te vergroenen, zoals in de Vaartkom en in de toekomst op de Hertogensite. Want groene plekken houden water vast, bieden verkoeling en zorgen voor een aangename leefomgeving.

7

RUIMTE VOOR WATER

MOZAIEK

water in de stad

De kracht van het landschap Leuven is al eeuwen onlosmakelijk met water verbonden. Waterlopen als de Dijle, de Vunt en de Molenbeek en hun valleien vormen de bakermat van de stad. Samen met de heuvels rondom de stad typeren ze het Leuvense landschap.

Die blauwgroene longen zijn onmisbaar in de strijd tegen acute wateroverlast en langdurige droogte.

Ze geven regenwater de kans om in de grond te infiltreren, houden water vast en zorgen voor verkoeling. En ook belangrijk: groene plekken dragen bij aan een aangename woon- en werkomgeving.

10 8

11 6 9 5 4

8

7

Het ruimtelijke beleid van Leuven wil daarom de open ruimte zoveel mogelijk behouden en extra open ruimte maken in dichtbebouwde delen. De Dijle vormt de blauwe ruggengraat van de stad: ze doorkruist Leuven van zuid naar noord. De rivier komt ons grondgebied binnen in Heverlee en stroomt verder tot in Wijgmaal en Wilsele. Andere rivieren en beken, zoals de Vunt of de Voer, monden erin uit. De Dijle verbindt dan ook belangrijke open ruimtes en groengebieden met elkaar. De stad gaat voor heel de Dijlevallei een overkoepelende ontwikkelingsvisie uitschrijven.

Samen met de verschillende waterloopbeheerders maakt de stad ruimte voor water. Dat doen we door rivier- en beekvalleien open te houden en oevers te verlagen, zodat er veilige overstromingsgebieden ontstaan. Langs de rivieren en beken kan de natuur zich volop ontwikkelen.

Daarom leggen we de Dijle en haar zijarmen zoveel mogelijk open. Op die manier wordt water echt een onderdeel van de stad.

MOZAIEK

2

3

water in de stad

1. Bufferbekkens Stroomopwaarts geven bufferbekkens en overstromingsgebieden de Dijle de ruimte om gecontroleerd te overstromen.

Daardoor is er minder wateroverlast en moeten we minder slib ruimen in de binnenstad (zie ook blz. 10).

2. Getuigenheuvels In een halve cirkel rond de stad liggen getuigenheuvels zoals de Kesselberg: groene overblijfselen van een twee miljoen jaar oude rivierbodem. We behouden hun natuurwaarde en maken ze meer toegankelijk vanuit de woonkernen.

3. Heverleebos Heverleebos zorgt mee voor de grondwatervoorraad van de stad: regen die daar valt, stroomt ondergronds door.

4. Campus Arenberg De KU Leuven heeft voor campus Arenberg een plan uitgewerkt waar er in de toekomst kan worden bijgebouwd met veel aandacht voor het groen en het water.

© Peter Torfs

9

10

5. Site Bodart Voor de buurt rond de Bodartparking ligt een plan op tafel om de Dijle en de Voer, net als de tweede stadsomwalling, opnieuw zichtbaar te maken in een groene omgeving met veilige fietsverbindingen. De timing voor de uitvoering hangt af van de Vlaamse overheid en is nog niet bekend.

6. Vlierbeek Het groene lint langs de Abdijbeek verbindt de Schoolbergen, de Abdij van Vlierbeek en het provinciedomein.

7. Molenbeek Ook de Molenbeek heeft een vallei in het Leuvense landschap geboetseerd. De vallei zal in de toekomst een ruggengraat vormen die groenzones - zoals het Ruelenspark, het waterwingebied Cadol en de Abdij van Park – vanaf de Naamsepoort tot in Lubbeek met elkaar verbindt.

8. Lemingbeek De Lemingbeek stroomt verborgen tussen de Kesselberg en de Wijnberg/Schoolberg.

© Layla Aerts

11

9. Binnenstad In de binnenstad leggen we de Dijle zoveel mogelijk open, bijvoorbeeld in de nieuwe stadsontwikkelingsprojecten aan de Vaartkom, de Redingensite en rond het voormalige SintPietersziekenhuis. Dankzij groene oevers en de ontharding van grote oppervlakten kunnen we in het centrum meer regenwater opvangen.

10. Wijgmaalbroek Op de grens met Rotselaar ligt het Wijgmaalbroek. De Dijle slingert er langs weilanden, sloten, houtkanten en broekbosjes.

11. Vijvers van Bellefroid De vijvers van Bellefroid zijn een belangrijk natuurgebied dat de stad onlangs aankocht en openstelde voor iedereen.

9

water in de stad

RUIMTE VOOR WATER

MOZAIEK

Overstromen om overstromingen te voorkomen Leuven ligt midden in de Dijlevallei. Daardoor had de stad van oudsher geregeld te kampen met wateroverlast. Maar hoewel de regenbuien nu intenser zijn, is die overlast de laatste jaren verminderd. Dat komt door de vele ingrepen in de stad, en door infrastructuurwerken stroomopwaarts.

Laat maar lopen Stroomopwaarts tussen Neerijse en Leuven biedt de natuurlijke loop van de Dijle veel ruimte om grote massa’s water tijdelijk op te slaan in lagergelegen overstroombare gebieden. Bij intense regenval kan de Dijle bijvoorbeeld vrij overlopen in het bekende natuurgebied de Doode Bemde.

Bos onder water Maar ook dichter bij de stadspoorten is er de voorbije jaren hard gewerkt om de waterinstroom te beheersen. Het Egenhovenbos – een broekbos in de vallei van de Dijle en de Voer – is net als het Heverleebos in handen van het Vlaamse Gewest. Vanaf 2005 zijn er grote waterbeheerswerken gebeurd. Een deel van het bos is ingericht als wachtbekken om Leuven tegen overstromingen te beschermen. De natuurlijke loop van de Dijle werd verlegd, en oude spoorwegbermen vormen samen met nieuw aangelegde dijken een gigantisch wachtbekken. Bij grote watertoevoer stroomt het water in het wachtbekken, waardoor het risico op overstromingen verderop vermindert.

Moet er nog zand zijn?

Ter hoogte van het Egenhovenbos is in de Dijle een zandvang ingericht. Het water komt er plots in een veel bredere bedding, waardoor het trager stroomt.

Zand en slib zinken naar de bodem, waar ze gemakkelijker en goedkoper geruimd kunnen worden. Zo stromen zand en slib minder de binnenstad in en hoeven we daar niet zo vaak te ruimen.

10

water in de stad

Waterwingebied aan Abdij van Vlierbeek

MOZAIEK

Van waar komt ons drinkwater?

Draai de kraan open en er stroomt zuiver drinkwater uit. Maar waar komt dat water vandaan? Simon Six van De Watergroep legt uit.

‘Alles begint in de waterwingebieden. Daar pompen we ruw grondwater op, zuiveren het en brengen het tot bij de mensen thuis. Leuven telt vier waterwingebieden: Cadol in de Broekstraat, de Abdij van Park, de Abdij van Vlierbeek en de vallei van de Molenbeek, net op de grens met Bierbeek. Ze liggen verspreid omdat we niet al het grondwater op één plek kunnen oppompen. In Leuven halen we het vooral uit ondiepe grondlagen. De kleilagen in de Leuvense ondergrond zijn erg hard en vertonen bijna geen barsten.

Ze laten geen water door.

Daardoor kunnen we geen water winnen uit de diepere ondergrond.’

‘Door de kalk in de ondergrond is het water in Leuven zeer hard. De Watergroep heeft een behandelingsinstallatie om al een deel van het Leuvense water zachter te maken. Op termijn is het de bedoeling om het water voor heel Leuven minder hard te maken.’

Kunnen die vier waterwingebieden voldoen aan de vraag naar drinkwater in Leuven?

‘We hebben in 2020 geen

tekorten gehad. Ook omdat we de voorraden aanvullen met water uit waterwingebieden verder stroomopwaarts op de Dijle.

Zoals afgelopen zomer: toen was het waterverbruik tot 40% hoger dan normaal en moesten we onze reserves aanwenden.’

‘We halen drinkwater uit ons milieu. De grondwatervoorraad kunnen we alleen op peil houden door proper water te laten indringen in de bodem en door minder op te pompen. Daarom moeten we voldoende regenwater en gezuiverd afvalwater hergebruiken. Zo krijg je een eindeloze cyclus die dagelijks vers drinkwater oplevert. Gelukkig leveren de overheden veel inspanningen om water niet te verspillen.

Leuven heeft het klimaat- en droogteplan en Vlaanderen lanceert met Blue Deal een pakket van maatregelen tegen de droogte.’

Zuiver drinkwater start bij het grondwater. Hoe bewaken jullie die kwaliteit?

‘Van nature wordt grondwater gezuiverd en gefilterd door het zandpakket in de ondergrond. Maar de

waterlaag is kwetsbaar voor verontreinigingen aan het oppervlak. Daarom liggen er rond elk waterwingebied beschermingszones waar extra strenge regels gelden.’

‘In die beschermingszones wonen vaak ook mensen.

Hoe dichter bij de installatie ze wonen, hoe strenger de regels waaraan ze zich moeten houden. Ze mogen bijvoorbeeld hun terras niet poetsen met een reinigingsproduct en geen pesticiden gebruiken. Ook mag niemand er diepe kelders of putten graven, omdat je zo als het ware een snelweg naar de grondwaterlaag aanlegt.’

‘De zone direct rond de installatie is alleen toegankelijk voor De Watergroep zelf. Veel van die terreinen zijn lang geleden aangelegd en zijn sindsdien uitgegroeid tot mooie natuurgebieden. Omdat ze dienen om zuiver water te winnen, en om de kwaliteit te garanderen, blijven ze gesloten voor het publiek.

De Watergroep werkt dikwijls samen met Natuurpunt of het Agentschap voor Natuur en Bos voor een biodivers natuurbeheer ervan.’

11

RUIMTE VOOR WATER

MOZAIEK

water in de stad

3

5 2

1 4

De Redingenbuurt: tussen Dijlepark en Dijlepad Na verschillende stadsvernieuwingsprojecten slingert de Dijle weer als een blauwgroen lint door de binnenstad. De stad en de KU Leuven werken aan een plan om ook de Redingenbuurt bij die vernieuwing te betrekken.

Het Dijlepark wordt groter, en op het afgewerkte Dijlepad zal je comfortabel en veilig kunnen wandelen en fietsen.

12

MOZAIEK

water in de stad

8 7

© ontwerpteam Redingensite

6

1. Op de vroegere geologiesite bouwt de KU Leuven een nieuwe stadscampus.

2. Tussen en naast de gebouwen ontstaan nieuwe aangename plekken. Doorsteekjes verbinden verschillende delen van de buurt voor voetgangers en fietsers.

3. Hier komt een nieuwe topsporthal voor badminton en tafeltennis.

4. De Redingenstraat verandert in een groene as voor langzaam verkeer en wordt zo een onderdeel van het Dijlepad.

5. We onderzoeken de bouwkundige, landschappelijke en archeologische erfgoedwaarden van het voormalige weeshuis en het Dijle-eiland.

6. Via het Dijlepad kunnen voetgangers en fietsers veilig en aangenaam naar het Sportkot, het Groot Begijnhof, het Refugehof en de toekomstige Hertogensite.

7. Het park wordt groter, de parking kleiner.

8. De Dijleoevers worden heringericht tot een aangename plek om te vertoeven. Die extra publieke ruimte zal de buurt levendiger maken.

Duurzame stadscampus Binnen enkele jaren start de KU Leuven met de bouw van een duurzame en klimaatneutrale stadscampus voor de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen in de Redingenstraat. In het ontwerp gaat er veel aandacht naar water, groen en erfgoed. De werken zullen ongeveer twee jaar duren.

Waterbestendig bouwen De Redingenbuurt is laaggelegen en bovendien voor driekwart verhard. Een goede reden om waterbestendig te bouwen en de groene ruimte uit te breiden.

Groter Dijlepark Het Dijlepark ligt op een eiland tussen twee Dijlearmen.

De stad wil het park binnen dit eiland vergroten. Het tuinpaviljoentje komt daardoor weer centraal in het park en krijgt zijn historische betekenis terug. Aan het atheneum komen extra bomen als tegengewicht voor de grote gebouwen.

Oog voor geschiedenis Doordat de straten in de omgeving autoluw worden, komt het unieke karakter van het aanwezige erfgoed – waaronder het Groot Begijnhof – nog beter tot zijn recht. Ook andere historische elementen, zoals verdwenen molens of het voormalige weeshuis, krijgen aandacht.

13

MOZAIEK

water in de stad

RUIMTE VOOR WATER

Vijvers van Bellefroid Verscholen in het Wilselse groen, tussen de Vaart en de Bornestraat, liggen de vijvers van Bellefroid.

De stad kocht het 21 hectare grote gebied eind 2019 om de natuur te beschermen en om er een rustplek te creëren. Maar de vijvers zijn ook belangrijk voor de waterhuishouding: ze vangen extra water op bij overvloedige regenval en overstromingen.

Sinds deze lente kan je al een deel van het natuurgebied bezoeken. De stad werkt de komende jaren nog verder aan het toegankelijk maken van het natuurgebied, met een vogelkijkhut en een wandelpad rond de zuidelijke vijver.

De noordelijke vijver heeft een grote natuurwaarde.

Daarom blijft die zone afgesloten voor bezoekers. Via twee houten kijkwanden kan je wel een blik werpen op deze prachtige plek.

14

© Layla Aerts

© Layla Aerts

© Jan Crab

Ingang via het pad naast de Sportschuur, Brandweg 8, Wilsele.

MOZAIEK

water in de stad

Hoe Wijgmaal zijn eiland terugkrijgt Je ziet het moeilijk, maar de Ymeria-site, tussen de Weggevoerdenstraat en Wijgmaalbroek, is eigenlijk een eiland tussen de Dijle en de Leibeek. Het is een historische plek: de wortels van Wijgmaal liggen er, en Edouard Remy bouwde hier zijn eerste fabriek. Vandaag is het de thuisbasis van heel wat sportverenigingen en vind je er vooral gebouwen, parkings, asfalt en voetbalvelden. De linkerarm van de Dijle is er volledig overwelfd en volgebouwd, en daardoor helemaal onzichtbaar. In de toekomst zal water hier opnieuw plaats krijgen.

Dijle als vormgever Om het eiland beter in te richten, de sportinfrastructuur te vernieuwen en er een toegankelijke plek van te maken, stelt de stad een masterplan op. Dat geeft aan hoe het gebied zich kan ontwikkelen en vormt de basis voor concrete projecten. Eind 2021 zal het masterplan klaar zijn, na een breed inspraaktraject met de buurtbewoners.

Net als elders in Leuven wil de stad hier meer ruimte geven aan water. Dat kan bijvoorbeeld door het asfalt en beton boven de linkerarm van de Dijle weg te halen en van Ymeria opnieuw een echt eiland te maken. Zo wordt de rivier weer zichtbaar en vindt Ymeria aansluiting bij de rest van de Dijlevallei. Maar ook ondergronds zijn er ingrepen mogelijk.

Zo wil de stad onderzoeken of er onder de kunstgrasvelden infiltratiebuffers of regenwaterputten kunnen worden aangelegd. Zij vangen hemelwater op en gaan zo wateroverlast tegen. In geval van droogte stellen ze ons in staat om het opgevangen regenwater te hergebruiken.

En ook hier wil de stad ontharden en verder vergroenen. Naast de bestaande wilgen en de beschermde bundelboom moeten nieuwe planten en bomen voor schaduw en verkoeling zorgen.

Het eiland blijft een sportplek, maar doordat we een deel als park inrichten, zal iedereen er kunnen fietsen, uitrusten en spelen aan het water. Een nieuwe brug over de Dijle zorgt voor een veilige voetgangers- en fietsverbinding tussen Wijgmaal en Wilsele.

15

water in de stad

WATER: CREATIEVE WATER EEN BELEVENIS! ECONOMIE EN GROEN

MOZAIEK

Park Kasteel van Arenberg

WATER: EEN BELEVENIS!

16

Water is belangrijk voor het klimaat in de stad. Maar water is ook gewoon prettig. Om bij te luieren, om in pootje te baden, of zelfs gewoon om naar te kijken.

Nu warme en droge zomers meer voorkomen, is het belangrijk dat iedereen kan verpozen in of nabij water - niet alleen op vakantie, maar ook en vooral in onze dagelijkse omgeving. Daarom zorgt de stad voor steeds meer fonteinen en waterspeeltuinen op publieke plekken. En maken we het water van de Dijle en de Vaartkom beter toegankelijk.

MOZAIEK

water in de stad

17

water in de stad

WATER: EEN BELEVENIS!

MOZAIEK

1.

1

Aan de oevers van de Vaartkom

5

3

2

4

18

MOZAIEK

water in de stad

De Vaartkom is volledig veranderd. In zowat vijftien jaar tijd is er een nieuwe wijk ontstaan, die door de grote gebouwen en het industriële verleden verschilt van de andere Leuvense wijken. Al die tijd bleven de Vaartkom en de oevers onaangeroerd.

Tot nu.

De stad wil de Vaartkomoevers herinrichten als een ontmoetingsplek waar iedereen zich thuis voelt en waar waterbeleving centraal staat. Momenteel loopt er een ontwerpwedstrijd om de publieke ruimte rond het water in te richten. Plannen kunnen we nog niet tonen, maar we kunnen wel al de krijtlijnen schetsen en een sfeerbeeld geven van wat het kan worden.

1 Victor Broosplein Sinds het doorgaande autoverkeer hier weg is, heeft het plein een tijdelijke invulling. Het voormalige kruispunt veranderde in een levendig stadsplein met uitzicht op het water. Dat karakter wil de stad verder versterken.

© Peter Torfs

Het Broosplein is een belangrijk knooppunt voor voetgangers en fietsers, met aansluitingen naar de noordoever, de Burchtstraat, het Sluispark en de binnenstad. Tegelijkertijd is dit ook een buurt waar mensen wonen, werken en ontspanning zoeken. Het wordt een hele uitdaging voor de ontwerpers om de verkeersfunctie te combineren met een aangename leefomgeving.

Het uitzicht naar OPEK blijft open. De Kanaalgravers – het beeldhouwwerk dat verwijst naar de arbeiders die in de 18de eeuw de Vaartkom uitgroeven – krijgt misschien een nieuwe plek.

19

WATER: EEN BELEVENIS!

MOZAIEK

water in de stad

2 De zuidoever De gebouwen op de zuidoever liggen meestal in de schaduw. Daardoor is deze plek – behalve op warme dagen - minder aangenaam dan de overkant. Het blijft een verbindingsplek tussen de Vaartkom, de rest van de stad en de brede omgeving.

Er zijn twee delen: het stuk tussen OPEK en de Vaartstraat, en het stuk tussen de Vaartstraat en de Balk van Beel.

Het stuk tussen OPEK en de Vaartstraat zal vanaf begin 2021 heel wat minder autoverkeer te slikken krijgen. Dat komt door de nieuwe knip aan het kruispunt MechelsestraatRiddersstraat-Burchtstraat.

Alleen buurtbewoners mogen er nog met de auto passeren.

Doordat het leeuwendeel van het doorgaande verkeer wegvalt, kan je er veiliger en aangenamer wandelen en fietsen en ontstaat hier een aangename overgang tussen de Vaartkom en het Sluispark.

Het stuk tussen de Vaartstraat en het viaduct heeft een ander karakter. Het blijft een onderdeel van de verkeerslus voor het blauwe stadsdeel. Samen met de J.B. van Monsstraat en de J.P. Minckelersstraat vormt het de route voor auto’s door dit deel van het stadscentrum, inclusief het verkeer naar de Minckelersparking.

20

MOZAIEK

water in de stad

3 De noordoever Tegenover de zuidoever ligt de zonnige noordoever.

Vroeger was het een drukke doorgangsweg, maar sinds de heraanleg van het Engels Plein is het doorgaande autoverkeer hier helemaal verdwenen.

Ook in de toekomst blijft het autoverkeer beperkt tot laden en lossen en in- en uitrijden van garages.

De noordoever is een veilige fietsroute tussen de fietssnelwegen naar Brussel en Mechelen en het Victor Broosplein, het Sluispark en het historische stadscentrum. De plek leent zich voor terrassen en winkels, maar ook voor groen.

Dat beschermt tegen hitte op warme dagen en buffert regenwater bij hevige buien.

Er is ook plaats om kunst te integreren in het ontwerp van de noordoever.

Er komen geen zachte oevers.

De stenen kademuur blijft als getuige van het industriĂŤle verleden. Er komen wel visuele herinneringen aan verdwenen historische sporen, een beetje zoals de stadspoorten in het centrum van de stad.

Ook elders zijn er verwijzingen naar vroeger: in de vormgeving en materiaalkeuze van nieuwbouwprojecten, in de renovatie van oude fabriekspanden en in het publieke domein. Zo behouden we de beschermde laad- en loskades.

21

water in de stad

WATER: EEN BELEVENIS!

MOZAIEK

4 De Staart van de Vaart Het zonnige karakter van de noordoever voel je vooral aan de Staart van de Vaart, de bocht waar de Vaartkom overgaat in het eigenlijke kanaal. Vroeger bevond zich hier het Havenhuis, maar dat is verhuisd naar het nieuwbouwproject Sky One. Met een aangename inrichting kan de zone uitgroeien tot een heel bijzondere en aangename plek. Voor voetgangers en fietsers vanuit het noorden is dit dé toegang tot de Vaartkom en Leuven centrum. Je hebt er indrukwekkende uitzichten op de Balk van Beel, de Twist, OPEK, de Keizersberg en het toekomstige park Tweewaters.

ONTWERPWEDSTRIJD MET INSPRAAK Voor de aanleg van de Vaartkomoevers lanceerde de stad een internationale ontwerpwedstrijd. Het bureau met het ontwerp dat het beste met alle voorwaarden rekening houdt, mag de opdracht uitvoeren. De coronacrisis maakt duidelijk hoe belangrijk een aangename en kwalitatieve openbare ruimte is.

Daarom mogen de Leuvenaars – voor wie de publieke ruimte uiteindelijk bedoeld is - mee beslissen.

22

Iedereen kon begin juli zijn mening geven via een online bevraging. En voor het eerst zitten er ook inwoners in de wedstrijdjury. Tweeduizend willekeurig gekozen Leuvenaars kregen de vraag om zich kandidaat te stellen. Eind juli werden veertien geïnteresseerde inwoners uitgeloot, evenwichtig verdeeld volgens leeftijd, gender en opleidingsniveau. In de jury zaten ook twee directe buurtbewoners van de Vaartkom.

Samen met acht experts bespraken zij de verschillende ontwerpen en stemden ze mee over welk ontwerpteam de Vaartoevers mag heraanleggen.

MOZAIEK

water in de stad

5 Zone voor waterbeleving In het nieuwe ontwerp zal waterbeleving centraal staan.

Vooral aan de rand van het Victor Broosplein – waar nu de eerste boten liggen – krijgt water een hoofdrol.

De plek wordt een Leuvense variant op waterspeelplekken in rivieren en vijvers die je misschien kent uit andere Europese steden zoals Parijs, Kopenhagen of Helsinki.

De ontwerpers moeten zich houden aan enkele voorwaarden. De zone: moet aansluiten op het Victor Broosplein; zal ongeveer 35 bij 25 meter groot worden; is duurzaam en speelt in op het natuurlijke karakter; is ook buiten de zomermaanden een meerwaarde voor de publieke ruimte.

www.leuven.be/vaartkomoevers

Hoe gaat het verder?

Winter 2020

De jury kiest de twee beste voorstellen.

Een nieuw informatiemoment voor de Leuvenaar, waarna de voorontwerpen verder worden uitgewerkt.

Zomer 2021

In de loop van 2021

De stad kiest een voorkeursbieder en onderhandelt om tot een definitieve offerte te komen.

Communicatie over het definitieve plan.

2022

Eind 2021

De uitvoering start ten vroegste in het najaar van 2022.

23

WATER: EEN BELEVENIS!

MOZAIEK

water in de stad

Spelen met water in de stad

Š Jan Pollers

De voorbije jaren heeft de stad verschillende waterpartijen aangelegd waar kinderen zich kunnen uitleven. Veel plezier voor alle leeftijden, en je leert er nog iets van bij ook.

De fontein op het Herbert Hooverplein geeft het Leuvense stratenplan weer zoals het er in 1550 uitzag. Ze heeft een diameter van 18 meter en telt 60 waterspuiters en 68 lichtpuntjes. Het water wordt afgevoerd via de rivieren op het stadsplan – die zijn dieper uitgesneden dan de straten.

Speciale spuitkoppen kunnen water vernevelen en zorgen voor een subtiele verkoeling. Word je liever kletsnat? Dankzij het detectiesysteem spuit de fontein feller wanneer er meer beweging is.

24

MOZAIEK

water in de stad

Ook de water-doe-tuin in het Sluispark is een fijne speelplek. Het park is een groene ruimte, bijna net zo groot als het stadspark. Je vindt er onder meer brugjes over de opengelegde Dijle, terrassen en een groot parkplein. De groeven in het vrijstaande waterkunstwerk verbeelden de Leuvense rivieren Dijle, Voer en Vunt.

Bruine tegeltjes tonen waar de twee stadsomwallingen liepen. Kinderen kunnen spelen met molentjes en ondiepe waterschalen met fonteintjes. Op de plekken waar in de middeleeuwen molens stonden, zijn sluisjes en waterradjes ingewerkt.

In Park Belle-Vue, tussen de Martelarenlaan en de spoorwegberm, lopen twee goten naar de speeltuin. Als je de hendel van de pomp op en neer duwt, stroomt het water door de goten. Hoe meer water je oppompt, hoe sneller je het waterrad laat draaien.

En aan de kliedertafel kan je vormpjes maken met zand en water.

Geen verspilling Het water van de fonteinen op het Hooverplein en in het Sluispark zit in een circuit en wordt telkens opnieuw gebruikt. Zo voorkomen we verspilling.

De waterkwaliteit wordt streng bewaakt en bij elke cyclus wordt het water gereinigd. De fonteinen schakelen automatisch uit als de kwaliteitsnorm niet gehaald wordt.

Geen vorstschade Het water in de Leuvense fonteinen stroomt van begin april tot begin november. De rest van het jaar worden de fonteinen uitgeschakeld om vorstschade te voorkomen.

25

WATER: EEN BELEVENIS!

MOZAIEK

water in de stad

Fietsen langs de Dijle De Dijle stroomt door heel Leuven. Van het zuiden in Heverlee, door de binnenstad tot het noordoosten in Wijgmaal. Soms heeft ze een duidelijke bedding, maar vaak is het een wirwar van armen en vertakkingen. De voorbije jaren heroverde de Dijle zichtbaar haar plaats in de stad en is ze de bron van stadsvernieuwingsprojecten.

Toch is het soms nog onduidelijk waar de rivier exact stroomt. Niet alleen vanwege die vele armen, maar vooral omdat ze nog vaak verdwijnt achter gebouwen en onder straten en pleinen.

Zin om de Dijle van dichterbij te leren kennen? Neem je fiets en ontdek enkele leuke plekken langs het water.

3

5

Volmolenlaan – Redingenstraat – Dijlepark Via het fiets- en voetgangerstunneltje duik je onder de ring door naar de Volmolenlaan. Via de Redingenstraat kom je aan het Dijlepark, een besloten groene plek met een idyllisch bruggetje (zie ook blz. 12). 

Hertogensite (nog even geduld!)

Hier bots je op een werf. De Dijle ligt er nu nog onder het asfalt, maar binnen enkele jaren ligt ze open over een lengte van 300 meter, met het Dijlepad en een gloednieuw stadspark erlangs. Door de Hertogensite stroomt ook de Aa, een van de zijarmen van de Dijle. Nu ligt die nog verstopt achter oude gebouwen, maar zodra die verdwenen zijn zal de groene oever het park mee kleur geven (zie ook Mozaïek 38). 

© Resiterra

1

Zandvang in Egenhoven De zandvang laat slib en zand naar de bodem zinken voor de Dijle de stad instroomt. Je kan er vogels spotten door de vogelkijkwand (zie ook blz. 10). 

2

4

6 Refugehof en Janseniuspark De Dijle lag hier achter gebouwen, maar is nu weer volop zichtbaar. De voormalige waterpoort en het sluizencomplex zijn de blikvangers van het Janseniuspark. De sluis wordt nog gerestaureerd. De waterpoort was een belangrijke toegangspoort: hier kwamen schepen via de Dijle Leuven binnen.

Handbooghof In dit parkje tussen de Brusselsestraat en de Brouwersstraat fiets je tussen de Dijle en de oude stadsomwalling. De plek wordt op dit moment gerestaureerd.







Dwars door het Arenbergpark Een fiets- en wandelpad voert je langs de Dijle door het Arenbergpark. Je vindt er een van de oudste watermolens van Vlaanderen. De molen is onlangs gerestaureerd en draait nu opnieuw na meer dan 60 jaar.

26

MOZAIEK

water in de stad

7

9

13 Dijleterrassen aan 30CC/ Minnepoort Deze eerste Dijleterrassen blijven een ideale plek om te verpozen. Via sommige terrassen kan je tot aan het water. 

Sluispark en water-doe-tuin Vroeger een versteende site, sinds enkele jaren een bruisende groene plek. De opengelegde Dijle en de water-doe-tuin zijn een feest voor waterliefhebbers (zie ook blz. 24). 

12

10

11 © Jan Crab

8

Stadswijk Tweewaters Tussen school De Stroom en de gebouwen de Ark en de Balk van Beel loopt het Dijlepad. Via brugjes kan je van de ene naar de andere oever. Verderdoor fiets je langs het Tweewaterspad tussen de Dijle en de Vunt richting het J.M. Artoisplein.

Vaartkom-noordoever Bij de heraanleg van de Vaartkomoevers zal water een belangrijke rol spelen (zie ook blz. 21). 





Jaartallenpad en Klaverpark Het Jaartallenpad loopt parallel met de Dijle en mondt uit in het Klaverpark, waar je kan uitrusten op een Dijleterras.

9 10

8 6

7 5

© Wim Verheyden

12

11

Vijvers van Bellefroid – afstappen!

Achter de Sportschuur in Wilsele liggen de vijvers van Bellefroid. Eind 2019 kocht de stad dit verborgen stukje natuur (zie ook blz. 14). 

13

4 3

2 1

Lijnloperspad (Wijgmaal) Nog energie over? Vervolg je fietstocht via het Lijnloperspad. Dat kronkelt door Wilsele en brengt je langs de Dijlemeander helemaal tot in Wijgmaalbroek (zie ook blz. 15).

27

Toekomstbeeld Tweekleinewegenstraat

MINDER GRIJS, MEER GROEN

MOZAIEK

28

water in de stad

MOZAIEK

water in de stad

MINDER GRIJS, MEER GROEN Bijna een derde van het Leuvense grondgebied is verhard. Daarom zet de stad de komende jaren volop in op ontharding: asfalt en beton uitbreken, op een andere manier straten aanleggen, waterdoorlatende materialen gebruiken ‌ Waarom is dat zo belangrijk? En waarom moet het water dat door onze rioleringen stroomt best onverdund zijn? Je leest er meer over op de volgende bladzijden.

29

water in de stad

Interview met Erik Verbeke, de man die in samenwerking met de stad het Leuvense hemelwaterplan maakte.

‘We moeten delen van de stad overstroombaar maken’

© Jan Crab

MINDER GRIJS, MEER GROEN

MOZAIEK

‘Nog niet zo lang geleden dachten we bij water in de stad aan stank en overstromingsgevaar. Maar inmiddels is de Dijle een van de grootste troeven van Leuven geworden. De stad heeft een betere verhouding met de rivier, en dat is ook nodig. Niet alleen om nieuwe dramatische overstromingen te voorkomen, maar ook om de stad tijdens hete zomers koel te houden.’

30

MOZAIEK

Aan het woord is Erik Verbeke, de man die voor Riopact - een samenwerking tussen Aquafin en De Watergroep - het hemelwaterplan maakte.

Dat plan beschrijft hoe we hemelwater kunnen opvangen, afvoeren en hergebruiken. Hij weet precies hoe het regenwater door de stad stroomt en kent de voor- én nadelen van onze ligging aan de Dijle, zeker nu het klimaat verandert. Maar Leuven is vanzelfsprekend niet de enige stad die opnieuw moet bekijken hoe ze omspringt met water: we staan grotendeels voor dezelfde uitdagingen als de rest van Vlaanderen. Neem nu ons drinkwater.

‘Bomen, struiken en water hebben elkaar niet alleen nodig, ze versterken elkaar’ ‘In het buitenland gebruiken ze vaak rivierwater, maar in Vlaanderen halen we het meeste drinkwater uit de ondergrond. In een nat klimaat als het onze is dat eigenlijk vanzelfsprekend.

Drinkwater uit de ondergrond is veel goedkoper, omdat de natuur het al grotendeels heeft gefilterd.’

‘Maar de laatste jaren pompen we meer grondwater op dan er bijkomt. We verbruiken niet meer dan elders, maar door alle gebouwen, wegen en parkings die we tientallen jaren lang hebben aangelegd, kan er niet meer genoeg water in de bodem

water in de stad

dringen. Er ligt als het ware een enorme stolp over een groot deel van Vlaanderen.

Bij regen wordt het water dat op daken en straten valt meteen afgevoerd. Daardoor slinken onze natuurlijke drinkwatervoorraden, en is er meer kans op overstromingen stroomafwaarts.’

‘De situatie is zeer zorgelijk.

Vlaanderen is één grote verharde stad, zonder uitgestrekte open ruimtes waar veel water in de ondergrond kan sijpelen. Wij hebben bijvoorbeeld nog nauwelijks grote moerassen.’

En maakt de klimaatverandering dat probleem erger?

‘Absoluut. De grondwaterschaarste wordt steeds nijpender, en tegelijk krijgen we in de herfst of tijdens zomeronweders intensere regenbuien. Op piekmomenten moeten we daardoor veel grotere hoeveelheden water verwerken.’

‘Professor Willems van de KU Leuven heeft berekend dat, als we niets doen, de Dijle stroomafwaarts van Leuven 50 tot zelfs 100 procent meer ruimte nodig heeft dan nu.

Dat is uiteraard onmogelijk.

Daarom moeten we regenwater zoveel mogelijk gebruiken of laten insijpelen waar het valt, in plaats van het af te voeren.’

‘Gelukkig is dat inzicht de voorbije jaren gegroeid.

Allerlei initiatieven dragen ertoe bij dat er meer water in de grond dringt en niet meteen wegspoelt richting riool: individuele huiseigenaars die een groendak of een ontharde voortuin aanleggen, maar ook grote stedenbouwkundige

Opengelegde Dijle in de Vaartkom

Groen in de Martelarenlaan

projecten die ruimte maken voor uitgestrekte groenvlaktes.’

GEVOELIGE PLEKKEN Het uitgangspunt van de stad om zo weinig mogelijk groene ruimte aan te snijden, is dus ook voor de waterhuishouding een goede zaak?

‘Bijna alle grote Leuvense bouwprojecten van de voorbije jaren zijn ontwikkeld op oude industrie- of ziekenhuisterreinen. Grote groengebieden bleven op die manier onaangetast en op die oude terreinen is heel wat asfalt en beton verdwenen.

Dat is uiteraard het beste, maar in een stedelijke context

is dat niet vanzelfsprekend.

Daarom zullen ontwerpen in de toekomst meer rekening moeten houden met al dat extra water. Door nieuwe hellingen of holle bodems voorkom je bijvoorbeeld dat gevoelige plekken overstromen.’

‘Maar we moeten nog verder gaan. Minder kwetsbare delen van de stad, zoals sportterreinen en parken, moeten overstroombaar worden. Uiteraard zonder dat het blijvende schade veroorzaakt.’

‘In Leuven heb je al enkele zeer concrete voorbeelden.

Neem nu het toekomstige Ruelenspark. Dat gaat zo ontworpen worden dat de

31

water in de stad

MINDER GRIJS, MEER GROEN

MOZAIEK

Sterker nog: de nabijheid van water is tegenwoordig een van dé verkoopsargumenten bij woningen.

‘Veruit de meeste mensen appreciëren water in hun omgeving. Het biedt rust en ruimte. Maar het is ook beter voor de waterhuishouding.

Open rivieren of beken zijn duurzamer en op termijn goedkoper dan riolen.

En, ook niet onbelangrijk: ze kunnen meer water verwerken dan een buis.’

‘De Kapucijnenvoer is een van de eerste plekken in Leuven waar het water in het straatbeeld is teruggebracht. Ze kan veel meer water verwerken dan vroeger, toen het daar nog door een buis stroomde.’

Molenbeek er gecontroleerd uit haar oevers kan treden.’

‘Daar heb je niet altijd grootschalige ingrepen voor nodig. Ook bij de heraanleg van de straten in Leuven is er tegenwoordig veel aandacht voor water. Zelfs binnen de ring ontwerpen jullie straten met groene, ontharde delen. Dat is goed.

Bomen, struiken en water hebben elkaar niet alleen nodig, ze versterken elkaar.

Groen in de stad helpt de zomerse hitte te temperen, zuivert de lucht en slaat overtollig water op.’

32

Toch is de aanwezigheid van groen en water in een stad niet vanzelfsprekend.

De reacties van bewoners zijn vaak zeer gemengd.

‘Dat is begrijpelijk. Onze straten zijn smal, zeker in de stadscentra, maar ze moeten wel ruimte bieden aan voetgangers, fietsers, auto’s, en nu ook steeds meer aan groen en water. Vandaar dat je bij ieder ontwerp weer moet uitzoeken voor welke functies je nog plaats wil vrijmaken. Ga je voor parkeerplaatsen, voor een breder voetpad of toch voor die bomen met een bankje? Geen eenvoudige

opdracht, want kiezen is verliezen.’

‘Een deel van de oplossing is om voetpaden en pleinen aan te leggen met waterdoorlatende materialen. Dat is even comfortabel voor de gebruiker, maar er kan wél meer water in de bodem sijpelen.’

‘Wat soms ook meespeelt, zeker bij wat oudere mensen, is de herinnering aan stinkende grachten, beken en rivieren. Vroeger was dat inderdaad zo, maar gelukkig is het water vandaag properder.’

‘Neem nu de Kapucijnenvoer – een van de eerste plekken in Leuven waar het water in het straatbeeld is teruggebracht. Die kan veel meer water verwerken dan vroeger, toen het daar nog door een buis stroomde.

Op die plek is dat zeer nuttig omdat de Voer daar het dichtbebouwde stadscentrum instroomt.’

ONDERGRONDSE INVESTERINGEN De voorbije jaren heeft Leuven ook onder de grond zwaar geïnvesteerd.

Dankzij gescheiden rioleringen worden afval- en regenwater apart afgevoerd.

Regenwater stroomt meteen naar de Dijle en andere waterlopen, afvalwater naar zuiveringsstations. Is het zinvol om die enorme inspanning te blijven volhouden?

‘Op zich zijn al die gescheiden rioleringen een zegen voor de waterkwaliteit.

Toch zijn gescheiden stelsels niet altijd een wonderoplossing. Ze zijn vrij complex.’

‘Kijk bijvoorbeeld naar sommige steegjes in de historische binnenstad.

Grote, vaak oude gebouwen

MOZAIEK

water in de stad

© Ossip van Duivenbode

gebruiken in de nabijgelegen Kruidtuin.’

Waterplein Benthemplein Rotterdam, ontwerp De Urbanisten

moeten hun water kwijt in een klein straatje. De kosten per m2 voor een veilig systeem liggen aanzienlijk hoger dan in een woonwijk buiten het centrum. Bovendien is het in die gebouwen veel moeilijker om hemelwater en afvalwater netjes te scheiden.

Soms is het dan beter om zoals vroeger afval- en regenwater in een enkele riool af te voeren en verderop te zuiveren.’

‘En ook op ecologisch vlak moeten we voorzichtig zijn.

In oude gebouwen lopen de afvoeren van regenwater en afvalwater vaak door elkaar. Het risico op foute verbindingen is dan groot.

Dan komt er vuil water in de waterlopen terecht en waren alle inspanningen voor niets.’

‘Gelukkig zijn er alternatieven.

Je kan bijvoorbeeld focussen op grote oppervlakken waarover je een goede controle hebt, zoals nieuwe gebouwen en pleinen.

Daarmee zet je grote stappen voorwaarts met een minimaal risico. Daarom is het belangrijk dat er geen zwerfvuil rondslingert in de stad. Anders stromen er bij iedere regenbui massa’s

plastic en sigarettenpeuken naar onze rivieren en beken.

Het heeft geen zin om dure gescheiden rioleringen aan te leggen als er zoveel zwerfvuil in de regenwaterafvoer zit.’

Die tanks zijn eigenlijk grote versies van de waterputten die je tegenwoordig moet installeren als je een eengezinswoning bouwt of verbouwt. Daar dient het regenwater om het toilet door te spoelen of de planten water te geven. Kunnen we die ondergrondse tanks daar ook niet voor gebruiken?

‘Dat zou zeker zinvol zijn tenminste als het regenwater niet te vervuild is en de omliggende gebouwen niet te ver weg liggen, anders wordt het te duur om de leidingen te leggen. Er zouden wel

OVERSTROOMBAAR PLEIN Ten slotte nog dit. Je weet perfect hoe het water in Leuven stroomt. Waar in de stad zouden we het water nog zichtbaarder kunnen maken?

‘Als ik één plek zou mogen kiezen, dan is het wel het de Becker Remyplein in Kessel-Lo. Nu stroomt het water van de heuvels van Kessel-Lo via dat plein naar de al overbelaste Dijle aan de andere kant van de spoorweg. Om het water af te leiden naar een andere plek, moeten we het eerst vertragen en bijhouden. Het plein ligt er ideaal voor.

WATER VOOR DE KRUIDTUIN Op sommige plaatsen in en rond de binnenstad - zoals aan OPEK, in SintMaartensdal of onder het Sint-Jacobsplein - stroomt het regenwater niet rechtstreeks naar de Dijle, maar naar recent gebouwde ondergrondse tanks.

‘Op dit moment spelen die tanks een nuttige maar vrij beperkte rol. Ze stromen vol bij zware buien, zodat er minder water naar de riolen en de waterlopen stroomt.

Maar op termijn gaan ze zeker een belangrijke functie krijgen. Je kan ze bijvoorbeeld automatisch laten leeglopen als het water van de Dijle laag staat. En omgekeerd houden ze het water langer bij als het Dijlewater hoog staat.’

‘Nog interessanter is het om die watervoorraden in te zetten in droge periodes.

Zo onderzoeken we hoe we het regenwater onder het Sint-Jacobsplein kunnen

‘Het heeft geen zin om dure gescheiden rioleringen aan te leggen als er zoveel zwerfvuil in de regenwaterafvoer belandt’

serieuze aanpassingswerken nodig zijn, zeker in oudere panden.’

‘Maar het zou zeker helpen om niet nog meer drinkwater te verspillen. Nu gebruiken we 90 procent van ons drinkwater voor toepassingen waarvoor je geen drinkwater nodig hebt.

Dat is eigenlijk waanzin. Het is goed dat je tegenwoordig een regenwaterput moet plaatsen als je een individuele woning bouwt of verbouwt, maar we zouden dat op sommige plaatsen ook collectief kunnen organiseren.’

Je zou er een ondergrondse tank kunnen bouwen om water tijdelijk op te slaan.

Maar dat is erg duur en biedt weinig voordelen voor de omgeving. Een interessant alternatief is een waterplein, zoals het Benthemplein in Rotterdam. Dat is 95 procent van de tijd een normaal stadsplein, maar bij hevige regenval functioneert het als een tijdelijk waterreservoir dat de riolen en de omgeving behoedt voor narigheid. Zo richten grote hoeveelheden water geen schade aan, maar kunnen ze net een meerwaarde zijn, zelfs voor een druk stadsdeel.’

Info over het hemelwaterplan: www.leuven.be/klimaatactieplan

33

MINDER GRIJS, MEER GROEN

MOZAIEK

water in de stad

Waarom gescheiden rioleringen?

Elke Leuvenaar produceert dagelijks ongeveer 115 liter afvalwater. Dat moet naar een zuiveringsinstallatie.

570 kilometer rioolbuizen nemen dat vuile – maar essentiële – werk voor hun rekening.

Eerst samen, nu apart De meeste rioleringen voeren afval- en regenwater af door dezelfde buis. Sinds enkele jaren legt de stad zoveel mogelijk gescheiden rioleringen aan: regen- en afvalwater worden dan afgevoerd via aparte buizen.

Hemelwater wordt best zoveel mogelijk hergebruikt of ter plaatse geïnfiltreerd.

Wanneer dat niet lukt, kan het via de gescheiden riool naar de infiltratiebekkens of de Leuvense waterlopen stromen. Het afvalwater vloeit via een afzonderlijke riolering naar het waterzuiveringsstation. Daar wordt het gezuiverd door bacteriën die hun voedsel vinden in vuil water. Hoe onverdunder het afvalwater, hoe meer voedsel de bacteriën vinden en hoe efficiënter de zuivering. Net daarom is het zo belangrijk dat het afvalwater niet verdund wordt met relatief proper regenwater.

Daarnaast moeten we zorgen dat er geen afval in de riolering terechtkomt.

Ongeveer een vijfde van het Leuvense rioleringsnet heeft gescheiden regenen afvalwaterbuizen. Dat betekent ook dat een vijfde van de Leuvense

34

straatkolken rechtstreeks naar een waterloop of infiltratiebekken leidt. Giet poetswater en andere sopjes dus nooit in een straatkolk, maar altijd in de afvoer van je wasbak of toilet. Anders stroomt het misschien rechtstreeks naar een van de rivieren.

Grotere capaciteit Klimaatverandering zorgt voor kortere, maar hevigere regenbuien. Onze rioleringen krijgen dan plots heel veel water te slikken, waardoor ze sneller overstromen.

Als een gemengde riolering overstroomt, komt er afvalwater in onze waterlopen of op straat terecht. Door regen- en afvalwater apart af te voeren, maken we dat risico en de gevolgen kleiner.

Niet overal een gescheiden stelsel De stad moet keuzes maken. Niet overal is een gescheiden riolering mogelijk, bijvoorbeeld als de straat te smal is. Een gescheiden riolering is duur en bovendien kunnen straten die heraangelegd moeten worden niet altijd

wachten op een grondige vernieuwing van de riolering.

Door te ontharden kan hemelwater in de grond dringen. We kunnen hemelwater ook opvangen en nuttig hergebruiken. Op blz. 43 krijg je tips wat je daarvoor zelf kan doen.

Je regenwater afkoppelen Wanneer je straat een gescheiden riolering krijgt, moeten er vanuit elke woning twee afzonderlijke leidingen tot aan de perceelsgrens lopen: één voor hemelwater en één voor afvalwater. Op de perceelsgrens worden de leidingen aangesloten op de nieuwe riolering.

De stad geeft subsidies en stelt een afkoppelingsdeskundige aan om bewoners te begeleiden bij die werken.

MOZAIEK

Het nut van ontharden

water in de stad

In de praktijk Huttelaan, Prinses Lydialaan, stuk Middelweg (Heverlee) uitvoering in 2021

+/-

NA

40 nieuwe bomen 45% ontharding

Droge zomers, korte maar hevige regenbuien en veel verharding zorgen ervoor dat we al enkele jaren meer water verbruiken dan er kan infiltreren. Daardoor staat het grondwaterpeil de laatste tijd heel laag. Dat is zorgwekkend, want het grootste deel van ons drinkwater is afkomstig van grondwater.

Ook voor onze landbouw is voldoende grondwater een absolute noodzaak.

Hard, harder, hardst Ongeveer 28% van het Leuvense grondgebied is verhard of bebouwd, in totaal ruim 16 km2 of tweeduizend keer het Ladeuzeplein. Het hemelwater dat via daken en straten in onze riolering komt, stroomt vaak rechtstreeks naar de waterlopen. Dat sijpelt niet in de grond: we zijn het dus kwijt.

Natuurlijk hebben we voetpaden, fietspaden en wegen nodig om ons vlot en veilig te verplaatsen.

Vroeger hadden we ook vaker overstromingen, en dus zorgden we voor beken, goten en rioleringen die water snel konden afvoeren. Maar vandaag liggen de kaarten anders: er is meer droogte, en dus moeten we het

hemelwater dat er wel nog valt de tijd geven om in de grond te trekken.

Hier dringt het door!

De oplossing is eenvoudig: meer groen en minder verharding. Bij een nieuw project verhardt de stad alleen waar dat echt moet en zoveel mogelijk in waterdoorlatende materialen.

Daarnaast zet de stad in op ontharding: asfalt en beton maken plaats voor plant- en boomvakken. Zo kan hemelwater de grond indringen en komt het niet in de riolering terecht.

Bovendien zorgt groen voor verkoeling. Gebouwen en verharde straten houden warmte vast en stralen die weer uit. In de zomer kan het temperatuurverschil tussen een stad en het platteland oplopen tot vijf graden. Het water dat verdampt uit bomen verkoelt de omgeving, net als het water in bijvoorbeeld open waterlopen of fonteinen.

Groen zorgt bovendien voor een aangename straat en verbetert de biodiversiteit.

Een droogteplan Sumaqua – een spin-off van de KU Leuven – maakte een droogtestudie in opdracht van de stad. Dat resulteerde in een droogteplan met meer dan twintig actiepunten die de stad in staat moeten stellen beter om te gaan met water en zich te wapenen tegen lange droogteperiodes.

+/- 9 miljoen liter hemelwater infiltreert per jaar (verbruik van ongeveer 85 gezinnen)

VOOR

Alfons Smetsplein (centrum)

al uitgevoerd

NA

10 nieuwe plantvakken 8 nieuwe bomen 11 nieuwe struiken 600 m2 extra groen 30% ontharding

VOOR © Jan Crab

Regenwater vult het grondwater aan. Maar omdat de grond op veel plaatsen verhard is met stenen, asfalt of beton, kan het regenwater daar niet in de bodem dringen om de grondwaterreserve aan te vullen.

Paternosterstraat (Kessel-Lo) 18 nieuwe groenvakken 17 geveltuintjes

al uitgevoerd

NA

5% ontharding 130 000 liter hemelwater infiltreert per jaar of wordt door planten en bomen opgenomen +/-

VOOR

35

MOZAIEK

water in de stad

MINDER GRIJS, MEER GROEN

Waarheen met ons water?

1. OPVANGEN Om te vermijden dat OPVANGEN 1.1. OPVANGEN

hemelwater wegstroomt Om te te vermijden vermijden dat Om dat via de riool kan je hemelwater wegstroomt hemelwater wegstroomt hemelwater opvangen. via de de riool riool kan kan je je via hemelwater opvangen. opvangen. hemelwater

2. REGENWATER HERBRUIKEN Opgevangen REGENWATER HERBRUIKEN HERBRUIKEN 2.2. REGENWATER hemelwater kan je Opgevangen Opgevangen hergebruiken. hemelwater kan kan je je hemelwater hergebruiken. hergebruiken.

4. INFILTREREN EN INFILTREREN 4.4.BUFFEREN INFILTREREN Om leidingen te EN BUFFEREN BUFFEREN EN

ontlasten bij te Om leidingen leidingen te Om hevige neerslag, ontlasten bij ontlasten bij vangen we hevige neerslag, neerslag, hevige hemelwater vangen we we op in vangen infiltratieen op hemelwater op in in hemelwater bufferbekkens infiltratie- en en infiltratieonder de straat. bufferbekkens bufferbekkens onder de de straat. straat. onder

3. ONTHARDEN ONTHARDEN De bodem ontharden zorgt ervoor dat 3.3. ONTHARDEN

hemelwater in de grond dringt en het De bodem bodem ontharden ontharden zorgt ervoor dat De zorgt ervoor dat grondwaterpeil aanvult. bomen hemelwater in in de de grondNieuwe dringt en en het en hemelwater grond dringt het groenvakken zorgen voorNieuwe een aangenaam grondwaterpeil aanvult.

Nieuwe bomen en en grondwaterpeil aanvult. bomen straatbeeld, verkoeling en zwakken het groenvlakken zorgen voor voor een aangenaam aangenaam groenvlakken zorgen een hitte-eilandeffect af. straatbeeld, verkoeling verkoeling en zwakken zwakken het het straatbeeld, en hitte-eilandeffect af. af. hitte-eilandeffect

5. AFVOEREN Het overtollige AFVOEREN 5.5. AFVOEREN

36

Deze tekening maakt duidelijk hoe wetekening het bestmaakt omgaan met Deze duidelijk Deze tekening maakt duidelijk hemelwater.

De laatste stapmet hoe we we het het best best omgaan hoe omgaan met moeten we zoveel mogelijk hemelwater.

De laatste laatste stap hemelwater.

De stap vermijden.

Daar voeren we het moeten we zoveel mogelijk moeten we zoveel mogelijk water af en zijn het dus vermijden.

Daarwe voeren we het het vermijden.

Daar voeren we kwijt. water af af en en zijn zijn we we het het dus dus water kwijt. kwijt.

hemelwater Het overtollige overtollige Het voeren we af via hemelwater hemelwater de bij voerenvoorkeur we af af via via voeren we gescheiden de -- bij bij voorkeur voorkeur de riolering. gescheiden -gescheiden riolering. riolering.

MOZAIEK

water in de stad

Redingenhof breekt uit In 2018 lanceerde de Vlaamse overheid ‘Vlaanderen breekt uit’, een oproep om onthardingsprojecten in te dienen. Johan Anrys en Paul Vranckx wonen in de Volmolenlaan. Samen met enkele buren uit hun eigen straat en de Redingenstraat besloten ze in te gaan op de oproep. En met succes, zo vertellen ze.

Johan: ‘Uit driehonderd inzendingen heeft de Vlaamse overheid dertig projecten geselecteerd, waaronder het onze. We willen onze straten grondig ontharden - met hier en daar een extra bloemetje zijn we niet tevreden. Wat ons project nog specialer maakt, is het sociale aspect.’

Paul: ‘Coalitievorming is een belangrijke doelstelling.

We willen er allerhande groepen bij betrekken: de

Johan: ‘We hebben proefopstellingen gemaakt om buurtbewoners een idee te geven hoe de straat er kan gaan uitzien. Dat soort dingen is heel belangrijk om iedereen aan boord te krijgen.

Tijdens de speelstraat vorig jaar hebben we tijdelijke groenzones op de rijweg aangebracht. Zo kon iedereen zien dat onze straat er met enkele kleine aanpassingen plots een pak aangenamer uitziet.’

‘Dit is de kans om van onze straat een bijzondere leefplek te maken’ stad, het atheneum, de universiteit, maar vooral de buren. Sommige buren zijn enthousiast, andere bezorgd.’

Johan: ‘Er komen veel vragen.

Gaan we onze botten moeten aandoen als we buitenkomen?

Bomen horen toch in het bos, niet in de stad? Zullen we geen overlast krijgen van insecten? Waar zal ik mijn auto kunnen parkeren?’

Paul: ‘In het begin was duidelijke communicatie het grootste struikelblok. Want het project houdt meer in dan wat stenen en beton uitbreken. We willen ook onderzoeken hoe we in onze straten kunnen omgaan met water en waterberging.’

kunnen opvangen voor de besproeiing.’

‘We zijn dankbaar voor de ondersteuning van de stad.

Die blijft de vergunnende overheid en bewaakt of ons project binnen haar visie past.

Tijdens de proefopstelling waren we bijvoorbeeld iets te enthousiast met groen, waardoor we de straat te smal gemaakt hadden. Op dat ogenblik geeft de stad goed aan wat wel en niet kan.’

Paul: ‘Voor ons is het project geslaagd als we over twee

jaar een concreet en breed gedragen voorstel hebben over de heraanleg van onze straten en de school. Een plan waarmee de stad verder kan, in de wetenschap dat iedereen mee is.’

Johan: ‘We willen dat onze straat niet alleen een groene plek in de stad wordt, maar ook een plek waar je je buren kan ontmoeten. We hebben het voordeel dat de Dijlevallei in onze achtertuin ligt: dat geeft ons de kans om er een bijzondere leefplek van te maken.’

‘Maar het is duidelijk waar de moeilijkheden liggen: ontharden betekent bijvoorbeeld minder ruimte voor parkeerplaatsen.

Veel buurtbewoners zitten daarmee. Daarom hebben we de parkeernood in kaart gebracht en denken we na over oplossingen. Kunnen we autodelen? Kunnen we onze wagens op een centrale plek parkeren en niet allemaal voor onze eigen deur?’

‘Ook over het groenbeheer zijn er vragen. Kan de stad dat onderhouden, of doen we dat beter zelf? Er loopt nu een proefproject rond de aanplanting van de voortuinen. We testen of we die zelf kunnen onderhouden en samen regenwater

37

Vervoer over water

CREATIEVE DRIJVENDE WATER ECONOMIE ENKRACHT GROEN

MOZAIEK

38

water in de stad

MOZAIEK

water in de stad

DRIJVENDE KRACHT De stad investeert in duurzame energie om de klimaatverandering tegen te gaan. Zo gebruiken we bijvoorbeeld water op een innovatieve manier als warmtebron. Maar ook andere organisaties dragen hun steentje bij, onder meer door goederen met binnenschepen te vervoeren.

39

DRIJVENDE KRACHT

MOZAIEK

water in de stad

Warm water in de stad Ruw drinkwater verwarmt Abdij van Park Naar water moet je niet ver zoeken aan de Abdij van Park: de vier grote vijvers, de Molenbeek, de oude watermolen … Maar het water dat je niet ziet, speelt ook een belangrijke rol: via ondergrondse leidingen aangevoerd ruw drinkwater verwarmt én koelt de historische gebouwen van de abdij. Voordat het water uit onze kranen stroomt, regelt het dus eerst de temperatuur van de abdijgebouwen.

Een grootse restauratiecampagne In 2012 startte de stad met een grondige restauratie van de abdijsite, met veel aandacht voor moderne noden.

Hernieuwbare energie binnenloodsen in beschermde gebouwen en landschappen is vaak moeilijk: technische installaties passen niet bij het historische uitzicht. Maar stad Leuven zocht en vond partners met de kennis om de abdijgebouwen met duurzame energie te verwarmen en te koelen.

Drinkwater maakt omweg In Heverlee wordt aan de Abdij van Park ruw drinkwater opgepompt dat een constante en vrij hoge temperatuur heeft - van 9 tot 12 graden Celsius. Dat maakt het een ideale warmtebron voor een warmtepomp. De Watergroep stuwt een fractie van dat ruwe drinkwater vanaf de hoofdleiding naar een warmtepomp in de centrale stookplaats van de abdij. Afhankelijk van het seizoen onttrekt die warmtepomp warmte van het ruwe drinkwater of geeft er juist warmte aan af. Het ruwe drinkwater vloeit dan terug naar de hoofdleiding en verder naar de waterzuiveringsinstallatie. Het temperatuurverschil is zo klein dat we het aan de kraan niet merken.

De warmtepomp schaalt daarna de onttrokken warmte op tot hogere temperaturen om de verschillende ruimtes in het klooster te verwarmen. Wanneer ruimtes gekoeld worden, werkt het principe omgekeerd.

Dijle wordt warmtebron Een van de ideeën in het klimaatactieplan van stad Leuven is dat we Dijlewater kunnen gebruiken om warmte op te wekken. De studentencoöperatie CORE ontdekte dat je met de warmte van het Dijlewater 20% van de Leuvense woningen kan verwarmen. Dat kan de CO2-uitstoot die vrijkomt bij het verwarmen van gebouwen met 50% verminderen. CORE heeft nu een proefproject ontwikkeld dat ondersteund wordt door stad Leuven.

Het project houdt in dat het Dijlemolenscomplex verwarmd zal worden met behulp van Dijlewater. De voormalige maalderij huisvest nu woningen en kantoor- en handelsruimten. Het gebouw ligt tegen de Dijle, vlak bij het Groot Begijnhof en het Dijlepark.

Er komt een warmtewisselaar in de Dijle die warmte aan het water onttrekt zonder het ecosysteem van de rivier te schaden. Een warmtepomp schaalt die warmte op, zodat je het hele complex een aangename binnentemperatuur kan bezorgen. Later zal CORE ook onderzoeken of een waterrad in de Dijle voldoende elektriciteit kan opwekken om de warmtepomp te laten draaien.

In België wordt oppervlaktewater nauwelijks als warmtebron gebruikt. Dit proefproject kan ons daarom veel leren, en misschien ook andere projecten inspireren.

CORE is een coöperatie van ingenieursstudenten en geëngageerde vennoten die concepten ontwikkelen rond efficiënt en rationeel energiegebruik. www.thinkcore.be

40

MOZAIEK

water in de stad

Transport over water

Filevrij Al in de 14de eeuw werden stuwen en sluizen aangelegd om de Dijle bevaarbaar te maken. Maar in de loop van de 17de eeuw werd duidelijk dat de capaciteit van de rivier ontoereikend was voor het groeiende handelsverkeer.

Daarom werd ernaast een kanaal gegraven dat Leuven sinds 1752 verbindt met de Dijle in Mechelen. Vijf sluizen regelen de waterstand van het 30 kilometer lange kanaal, dat bevaarbaar is voor vrachtschepen tot 600 ton.

Vandaag zit er meer dan ooit muziek in de binnenscheepvaart. Transport over het water is betrouwbaar en duurzaam; zowel de CO2-uitstoot als het brandstofverbruik liggen een pak lager dan bij vervoer over de weg. En bovendien zijn onze waterwegen filevrij.

© EcoWerf

Waterwegen hebben een belangrijke rol gespeeld in het ontstaan van onze steden en in hun economische ontwikkeling. En ook vandaag nog kunnen ze gebruikt worden voor efficiënt en duurzaam transport: verschillende Leuvense ondernemingen kiezen ervoor hun goederen filevrij via de Vaart – officieel het kanaal Leuven-Dijle - te verschepen.

Bulk 87% van alle scheepsladingen bestaat uit bulk: onverpakte goederen zoals cement of graan. Daardoor bespaart de binnenscheepvaart heel wat verpakkingsmateriaal. Het voedselverwerkingsbedrijf BENEORemy in Wijgmaal vervoert bijvoorbeeld bulk over het water. Onlangs werkte het bedrijf samen met De Vlaamse Waterweg aan de vernieuwing van de oeverconstructie en loskade.

Het investeert ook in een nieuwe losinstallatie.

Wilsele-Doel In Wilsele is er een laad- en loskade aan

het kanaal. Die wordt druk gebruikt.

Onder meer door bouwmaterialenbedrijf André Celis: per scheepslading haalt dat zo’n 22 vrachtwagens van de weg.

Sinds februari 2018 meert het schip Greenford twee- tot driemaal per week aan in Wilsele. Jaarlijks brengt het zo’n 30.000 ton huishoudelijk afval van EcoWerf naar Doel. Eén schip vervoert 308 ton afval en houdt zo 12 grote vrachtwagens van de weg. De CO2-uitstoot van de Greenford ligt tot 50% lager dan die van traditioneel vrachtwagentransport, en het brandstofverbruik zelfs 75% lager.

41

DRIJVENDE KRACHT

MOZAIEK

water in de stad

Sluismolen wordt ontmoetingsplek Al vele eeuwen lang wordt de waterstand van de rivieren in Leuven geregeld via sluizen. Bij een van die sluizen – even voorbij de monding van de Voer in de Dijle - werd in de middeleeuwen een watermolen gebouwd.

In het Sluispark zijn de restanten van die vroegere Sluismolen nog zichtbaar. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) wil ze conserveren en van de molen een ontmoetingsplek maken.

De ontwerpers tekenden een stalen volume op de restanten van de molen. Je zal boven het water kunnen wandelen en tot aan het water kunnen afdalen. In het volume komt een tribune vanwaar je kan genieten van het water of van een kleine voorstelling.

Het stabiliteitsonderzoek is uitgevoerd. De ontwerpers verfijnen nu het ontwerp zodat daarna de werken kunnen starten.

42

© TV Sluismolen

© TV Sluismolen

© TV Sluismolen

© stadsarchief Leuven

Ontwerp : TV Sluismolen (Geert de Neuter, Birgit Clottens, David Driesen & Ghislain Lams) | opdrachtgever : VMM

MOZAIEK

water in de stad

Draag zelf je steentje weg Alleen het openbaar domein ontharden volstaat niet.

Het grootste deel van de Leuvense verharding bestaat uit privĂŠwoningen, -gebouwen en -gronden. Je kan zelf dus ook een steentje wegdragen. Enkele tips.

Een groendak absorbeert regenwater. De planten zelf gebruiken een deel van het water. Het andere deel gaat via verdamping weer in de lucht. Zo vloeit er minder water van je dak naar de riolering. Bovendien zorgt het op warme dagen voor verkoeling en isoleert het in de winter.

1 Een wadi (water afvoer door infiltratie) is een plek die wat lager ligt en zo het water vasthoudt en laat infiltreren. De beplanting in de wadi zorgt dat hij mooi in je tuin past. Je kan de overloop van je regenwaterput aansluiten op de wadi.

2 In 2021 zal de stad een programma opzetten waarbij je zelf suggesties kan doen om openbare ruimte in je buurt te ontharden en opnieuw te vergroenen. Kijk dus alvast eens rond in jouw omgeving!

3 4 Een geveltuintje fleurt de hele straat op en brengt verkoeling. Op de plek waar je je gevelklimplant zet, verdwijnen er ĂŠĂŠn of twee stoeptegels.

Beperk verharding en gebruik waterdoorlatende materialen zoals grastegels of grind. Is verharding echt nodig, laat het oppervlak dan afhellen en leg erachter een groene berm aan. Zo hou je het regenwater ter plaatse. Of misschien kan je de tegels in je voortuin opbreken en vervangen door een mooie struik? Een eenvoudige manier om water in de bodem te laten dringen.

i Stad Leuven geeft premies voor geveltuintjes, groendaken, infiltratievoorzieningen, regenwaterputten, en voor afkoppelingswerken om regen- en afvalwater te scheiden.

Alle info op www.leuven.be/premies.

Alle info over ontharden: studiedienst weg- en waterbeheer studiedienstwegen@leuven.be.

43

MOZAIEK

water in de stad

— cijferstad —

Water in cijfers

600

20%

meter waterlopen legde de stad, samen met andere partners, sinds 2000 open in het stadscentrum

van de Leuvense woningen kan je verwarmen met Dijlewater

5 instanties beheren elk een deel van de waterlopen, waterlichamen en de bermen ervan

v kanaal Leuven-Dijle

zwembaden (van 25 meter): zoveel water wordt er opgevangen in het overstromingsgebied in Egenhoven (Heverlee)

v

4350

Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) 

rivieren (Dijle, Voer, Aa …)

© claar

De Vlaamse Waterweg

889 m2

van de Ierse Predikherenstraat zal na de heraanleg waterdoorlatend zijn

Provincie Vlaams-Brabant 

v beken en grote grachten Stad Leuven 

v kleinere grachten van algemeen belang en enkele vijvers (Abdij van Park, Bellefroid …)

Private eigenaars of andere overheden

1/5

97%

van Leuven heeft een gescheiden riolering voor regen- en afvalwater

van ons afvalwater gaat naar het zuiveringsstation