0. zenb. 2014ko urria
Prezioa: 1€ Doako aldizkaria
BM Txartela dutenentzat.
ALDIZKARI HONETAN
22
MARRUBIAK, baso-zaporea.
GORKA ARZELUS,
€
-KO
BALIOA DUTEN EROSKETA-TXARTELAK
Tradizioa eta sasoia.
DOAN
4 ASKARI
osasuntsu eta dibertigarri.
1
2
EDITORIALA
ALDIZKARI HAU ZURETZAT DA Ez dugu nahi BM supermerkatu bat gehiago
ere
izatea. Hori dela eta, indar eta ilusio handiz
nahi
lan egiten dugu, guregana hurbiltzen zaren
sasoiko
bakoitzean
egindako
erosteko
aukera
handiagoa
izan
balioa
ematea
nuke.
Bertan,
produktuekin errezeta
dezazun, bilatzen duzun kalitatea ahalik eta
gustagarrienak aurkituko dituzu, BMrekin lan egiten
prezio onenean izan dezazun, konfiantza ematen
duten
dizuten
albisteak, nobedadeak, elikadura aholkuak窶ｦ
profesionalen
arreta
jaso
dezazun窶ｦ
gure
inguruko
ekoizleekin
elkarrizketak,
azken batean, erosketa egiteaz goza dezazun. Baina hori ez da nahikoa guretzat.
Eta,
gainera,
DESKONTU-TXARTELAK
izango
dituzu eskuragarri, hurrengo erosketetan aurreztu Zure supermerkatua izateaz harago jo nahi
ahal izateko.
dugu, eta, horretarako, zorrotzagoak izan behar gara gure lanean. Balio erantsia eskaintzeko
Ezinbesteko aldizkaria da ondo egindako gauzak,
bideak hausnartu behar ditugu, eta, aldi berean,
gastronomia, osasuna, eta azken batean, bizi-
zuk erakutsitako fideltasuna saritzen ahalegindu
kalitatea maite dituzuenontzat. Ez baitira gauza
behar dugu.
bera aldizkari arrunt bat eta BM ALDEA DAGO aldizkaria.
Horrenbestez,
gainerakoengandik
bereizteko
eta ona, benetakoa, osasuntsua eta bertakoa denari
balioa
emateko
filosofiari
Espero dut nik bezain gustuko izatea.
jarraikiz,
proiektu berri hau aurkezten dizugu. BM ALDEA DAGO aldizkaria. Zu bezalako bezeroei zuzendutako aldizkari gastronomikoa da, eta BM Txartelaren jabe bazara, dohainik eskuratzeko aukera izango duzu (ale bat txartel bakoitzeko).
Miguel ﾃ］gel Zamorano BM SUPERMERKATUETAKO MARKETIN
Izan
ere,
gure
bezeroek
Kantauri
itsasoko
ZUZENDARIA
legatza, gure ekoizleen tomatea edo aukerako txahal berean,
txuleta zuretzat
balioesten sortutako
dituzuen
hein
aldizkari
honi
3
4
aurkibidea
12 03
EDITORIA LA
07
ARRAIN- KO N TSER BA K. TRADIZIOA ETA ZAPOREA
09
PASTA, ITALIA MAITATZEKO HAMAIKA ARRAZOI
11
26
ENTSALADA ONTZIRATUAK, DENBORAK URREA BALIO DU
12
HEGALUZEA, KANTAURI ITSASOKO ERREGEA
26
HARAGI TXIKITUA: HARAGIA JATEKO ERA UGARI
36
MARRUBIAK: POSTRE HUTSA BAINO GEHIAGO
38
36
JOSEBA SAMORA: NIRE MARRUBIEN USAINAK HARRAPATUKO ZAITU
5o
GORKA ARZELUS, AGORREGI JATETXEA
54
ASKARIA: EGUNA AMAITZEKO ENERGIA
AZALEKO ARGAZKIA: HEGALUZE-MENDREZKA LABEAN BARAZKIEKIN
50 54
6
ARRAIN-KONTSERBAK, TRADIZIOA ETA ZAPOREA Arrain-kontserbak salbazio antzeko zerbait
Ezin dugu ahantzi, hala ere, elikagaiak direla,
izaten dira kontsumitzaile mota ororentzat.
eta
Hileko
kontsumitu
erosketak
egiten
dituzten
produktuek
iraungitze-data
izatea
behar
dutenentzat,
gustuko
izanda
bat
eta
arazoak
aurretik
saihestearren,
zenbait
gomendio
aintzat hartu behar ditugula.
luzeagoa
elikagai
horrenbestez,
mota Ireki aurretik, kontserbak ez dira sekula
kontsumo-garai
naturaletik kanpo egoteagatik galdu nahi ez
konkortuta
dutenentzat, eta zuhurrak izan eta denboraz
Halaber, ez da komeni ontzi herdoildu edo
larri ibiltzen diren uneetan estutasunetik
zulatu bat kontsumitzea.
ateratzen
lagunduko
dioten
edo
mailatuta
egon
behar.
produktuak Kontserbak erosteko orduan, gomendagarria
izatea erabakitzen dutenentzat.
da osasun-erregistroa bilatzea, produktuaren Kontserbei esker, zaporeaz bere osotasunean
jatorria eta data ikusi ahal izateko. Gomendio
goza
horiei
dezakegu,
produktuaren
elikadura-
jarraituz
gero,
itsasoko
produktu
onenez gozatuko dugu urte osoan eta modu
onurak galdu gabe.
errazean.
7
8
Pasta, Italia maitatzeko hamaika arrazoi Pasta. Seme-alabek jatea nola lortu ez dakiten
aintzat hartzea, horren araberakoak izango
gurasoentzako
aldiz
baitira egosteko denbora eta ur kantitatea.
etxea uzten duten ikasleentzat, zein osagai
Egokiena 100 gramo bakoitzeko litro 1 jartzea
desberdinak eta konbinazio dibertigarriak
izango litzateke, eta gero eta pasta gehiago
probatzea
egosi, egosteko denbora apur bat handitzea.
komodina.
gustuko
harritzekoa,
hortaz,
Lehen
dutenentzat. Italian
Ez
da
pertsona
bakoitzak urtean batez beste 28 kilo pasta
Pasta ontzeko orduan, norberaren gustuak
kontsumitzea.
eta zaletasunak kontuan hartuko dira. Hori bai, ez dira nahasketa ezinezkoak egin behar
Pasta benetako aditu baten gisa prestatzeko,
(arraina eta gazta ez doaz ongi elkarrekin,
pastaren prestaketari buruz entzundakoak
esaterako), ez eta pasta eta proteinen arteko
alde batera utzi behar dira, lehenik eta behin,
nahasketak
eta egosteko oinarrizko arauak zorrotz bete.
gehien dituzten elikagaiak baitira.
gehiegi
erabili
behar,
kaloria
Uretan olio txorrota bat botatzearekin ez saihestuko;
Hau guztia aintzat hartuta, % 100ean Italiako
bestalde, xukatzen segundo batzuk gehiago
estilora egindako pastaz gozatzeko moduan
uztea edo itsatsi ez dadin ura botatzea oso
egongo gara.
dugu
pasta
hedatuta
eltzeari
dauden
itsastea
akatsak
dira.
Egosteko
garaian, oso garrantzitsua da pasta kantitatea
9
10
Entsalada ontziratuak. Denborak urrea balio du Sarritan, oso gogaikarria izaten da egunero
Plater
tarte batez lanera eraman beharreko tupperrean
formatu erraz horiek baliatzeko bestelako
pentsatu eta prestatzea. Denborarik eza, azken
aukerak ere. Plater konplexuagoen osagarri
orduko arazoak eta ezusteak gertatzen direnez,
modura erabil ditzakegu gaur egungo marka
askotan,
nagusiek eskaintzen dizkiguten proposamen
azkar
kontsumitzeko
aurretiaz
bakar
gisa
ez
ezik,
horiek.
jakietara jo behar izaten dugu.
kanonigoak, ziazerbak eta Batavia letxuga zein
berdeen
nahasketa,
badira
prestatutako eta prestaketarik behar ez duten
gorri
Letxuga
jateko
kimuak
dira,
errukula, besteak
Gaur egun entsalada prestatuen aukera zabala
beste, zuen BM Supermerkatuan aurkituko
dago eskuragarri, eta horri esker, janari azkar
dituzuen aukeretako batzuk.
eta osasuntsuaz zein zaporetsuaz gozatzeko aukera dugu. Atun, urdaiazpiko edo lau gaztaz
Gure entsaladek erabateko arrakasta izan
egindako entsalada errazak, Cesar entsalada
dezaten, gatza eta ozpina amaieran botako
oilaskoarekin
hirugiharra
diegu. Horrela egin ezean, hostoak oxidatu
eta tipula frijitua duen New Yorker entsalada,
eta freskotasuna galduko dute. Gauza bera
besteak beste, aukera gozoak dira otordu arin
egingo dugu unean bertan kontsumitu behar
eta azkarra egiteko.
baditugu, zein hurrengo egunean lantokian
sofistikatua,
zein
jateko prestatzen ari bagara ere.
11
12
HEGALUZEAREN KANPAINARI IRRIKAZ ITXAROTEN DIOTE BAI KANTAURI ITSASOKO BAXURAKO ARRANTZA-FLOTAK, BAI JAKI GOZO PAREGABE HONETAZ GOZATZEN DUTEN FAMILIEK ERE. IZAN ERE, HEGALUZEAREN ZATI GUZTIAK APROBETXATU DAITEZKE.
13
BEHIN GARBITUTA,BERE HARAGIA EZIN HOBEA DA ARRAIN-GISATUA EDO KALDERETA PRESTATZEKO.
ZAPORETSUAK ETA PRESTATZEN ERRAZAK, TIPULAREKIN, TOMATEAREKIN, PARRILLAN...
14
OSO ZAPORETSUA, BIKAINA MARMITAKOA EDO MARMITA EGITEKO.
HEZURRIK GABEKO HARAGIGIHARRA, TATAKIA PLANTXAN EGITEKO... BAITA GORDINIK JATEKO ERE.
BERE KOIPE OSASUNGARRIARI ESKER,LABEAN EGITEKO EZIN HOBEA DA.
15
ERREPORTAJEA: HEGALUZEA, KANTAURI ITSASOKO ERREGEA
Kontserban, marmitakoan edo marmitan gisatua, tomatearekin edo japoniar erara ia-ia gordinik. Hegaluzea tunidoz betetako itsasoko izarra da. Bere izen ederragatik ote?
Arrain urdin honen propietateak ere ezagunak dira. Izan ere, koipe maila baxua du (% 6), hegalaburrak baino baxuagoa, eta balio biologiko, mineral (fosforoa, kaltzioa eta burdina ditu) eta bitaminiko altua (A, D, B taldea, B3 bereziki, hezursistemarentzat zein ikusmenarentzat oso garrantzitsuak).
T
hunnus alalunga edo he-
Aurretik aipatutako beita bizia lan han-
Arantza
galuzea, guztiok ezagut-
dia
nutrizionistaren
zen dugun, baina askok
Tripulazio handiagoa behar da, baina
honen
bereizten ez duten arrain
harrapaketa ere handiagoa da. Lehenik
azido asegabeak (6 gramo 100 gramo
horietako bat da. Haren
eta behin, beste mota bateko arrainak
bakoitzeko) eta omega 3 dituela, besteak
erdi-anaia
arrantzatu
edo
beste, oso garrantzitsua da sistema
berdela esaterako, gerora beita modura
kardiobaskularrak ondo funtzionatzeko,
handiagoa,
erabili
ahal
uretan
kolesterola eta triglizeridoak kontrolatu
bai eta marra ilunak gorputzaren alde
bizirik
mantendu
bietan.
hegaluzeak
tamaina
hegalaburrak handiagoa
bular-hegats
du,
ematen
duen
behar
zeregina
dira,
izateko.
antxoa
Itsasoko
ezaugarri
OcaĂąa
mediku
arabera, nagusia
eta
tunido da
gantz-
horiek,
eta murrizteko, eta tentsio arteriala eta garun- eta hezur-sistema kontrolatzeko.
arrain horiek aurkitzean, itsasontzia haien
Eta aurretik aipatutakoa nahikoa ez
Hala ere, desberdintasunak gorabehera,
parean jarri eta marinelek beita bizia
balitz, kontserbako hegaluzeak osagai
familia berekoak dira. Hegaluzeak edo
jaurtitzen dute itsasontziaren alboan;
antioxidatzaileak ditu, eta horiek oso
atunzuriak espezie honetako arrainen
aldi
lagungarri dira minbizi mota zehatz
artean
suabeena
dituzte, irakiten dagoen uraren itxura
du. Talde handietan iritsi ohi da udan
emateko eta amuetan antxoak sartuta
Kantauri
eta
dituzten kanaberak jaurtitzen ari direla,
Eta ez da osasungarria soilik. Osasun-
handia
arrantzaleak ezkutatzeko. Hegaluzeek,
garria den orok zaporerik ez duela dioen
behar dira harrapatzeko. Hortaz, Kantauri
berez,
arrain
herri-sinesmenak ez du kasu honetan
itsasoko baxurako flota Bizkaiko Golkora
bizia edo amua duen arraina jatera.
inolako funtsik. Haragi zaporetsu eta
hurbildu ohi da ekainetik urrira bitartean
Behin itsasontzian dituztela, kako edo
samurrekoa da. Primeran geratuko zara
hegaluzearen kanpainari ekiteko. Neguan,
matxapeta batekin kolpatzen dira, eta
dastatzeko aukeratzen duzun edozein
Azoreetako ur epeletara jotzen du.
izotz geruzetan gordetzen dira sotoan,
unetan.
gozo
itsasoko
trebetasun
eta
eta
kostaldeetara,
antolakuntza
aurkitu
berean,
dira
LĂłpez
Hegaluzeak
zapore
behar
da.
arte.
ur-txorrotak
gorantz
egiten
botatzen
dute
lonjan lehorreratu arte. Antzina-antzinatik,
arrantzaleek
tratu
berezia eman zioten, eta lan eskerga
Hegaluzea
egin
arrantzatu
ezinbesteko produktua da. Kantauri its-
ahal izateko. Herrestan eramaterik ez
asoko kostaldea oso gustuko duenez, ge-
dagoenez, arrain “errege� hau banan-
hien kontsumitutako itsasoko jaki goxoe-
banan harrapatu behar da, beita bizia edo
netako bat bihurtu da.
xaxiango aparailuak erabiliz, arrantzan
Baina ez dugu soilik gustuko hurbileko
dabilen flotaren jatorriaren arabera.
saltokietan eskura dugulako. Horrekin
behar
izaten
zuten
dieta
mediterraneoaren
batera, oso erraza da elikagai desberdiXaxiango arrantza era tradizionalean
nekin batzea. Arrainaren zapore gozoa
erabili izan da nagusiki Kantauri itsasoan.
dela eta, gure amek, amonek eta haien
Atunontziek
sarde
ama-amonek errezetak landu dituzte he-
handiak jaurtitzen dituzte. Hegaluzeak
galuzearekin. Euskal marmitako ospet-
beitaren atzetik abiatzen dira eta kosk
sutik edo Kantabriako marmitatik hasi
egiten
lotuta,
eta tataki japoniar exotikoraino, ehunka
itsasontziraino goratzen dituzte txirrikak
errezeta landu daitezke hegaluzearen
erabiliz edo eskuz.
zati desberdinak erabilita.
diete.
amuak
Behin
dituzten
amuari
16
batzuk prebenitzeko.
17
ERREZETAK
MARMITAKOA EDO MARMITA
OSAGAIAK
PRESTAKETA
Hegaluze-kokote 1
Hegaluzea garbitu, azalak, hezurrak‌
2 patata
kenduz eta geroko gorde. Azalekin
Tipulin 1
arrain salda suabea egingo dugu.
Piper berde 1 Piper gorri 1/4 bat
Tipulina eta piperrak txikitu, eta olio apur
Piperrautsa
batekin su motelean sueztitu ilundu arte.
Tomate saltsa
Tomate saltsa, piperrautsa, kaiena eta
Fumeta (arrain salda)
gatza erantsi, eta arrain saldarekin estali.
Kaiena 1 Oliba-olio birjina estra
5 minutu inguruan egosten utzi eta,
Gatza
jarraian, xerra finetan ebakitako patatak erantsiko dizkiogu. Platerean jartzeko orduan, hegaluze zatiak su bizian salteatuko ditugu. Patata-xerrak jarriko ditugu lehenik, salteatutako hegaluze zatiak gainean, eta, azkenik, salda jarriko dugu zopa modura.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
45’
4/10
8/10
18
19
ERREZETAK
ITSASOKO ETA BARATZEKO TENPURA BI SALTSAREKIN
OSAGAIAK
PRESTAKETA
Hegaluze trontzo 1
Tenpura prestatuko dugu. Horretarako, irina, legamia
5 Ibarrako pipermin
eta ura nahastuko ditugu hagaxka baten laguntzaz. Ore
2 azenario
lodia lortu behar da, barazki eta arrain zatiak erabat
Piper gorri 1
estali ahal izateko. Orea ordubetez trapu batez estalita
Tenpura (ur epela, gatza, indar-irina
utziko dugu, harrotu dadin.
eta legamia) Maionesa
Hegaluzea garbitu eta tamaina bereko zatietan ebaki, 2
Soja saltsa
cm-ko luzerako zatietan gutxi gorabehera.
Oliba-olio birjina estra Gatz-ezkatak
Azenarioak eta piperra garbitu eta makilatxo forman
Albaka freskoa
ebaki. Behin tenpura harrotuta dagoela, hegaluze zatiei eta barazkiei gatza botako diegu eta tenpuran murgilduko ditugu erabat estalita gera daitezen. Zatiak ontzi altu batean edo frijigailu batean su oso bizian frijituko ditugu; arin atera beharko dira, barrutik lehortu ez daitezen. Maionesa eta soja saltsa jarri bi ontzitan. Kukurutxo batean zerbitzatu, gainetik albaka freskoa eta gatz-ezkatak jarriz.
ERREZETAR EN BI DEOA IKUSI
PREZIOA
DENBORA
E RTA IN A
60’+20’ 20
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
3/10
6/10
21
ERREZETAK
HEGALUZE TATAKIA SESAMOAREKIN OSAGAIAK
PRESTAKETA
Hegaluze fresko trontzo 1
Hegaluzea garbitu, azala, hezurrak eta zati ilunak
Tipulin zurtoinak
kenduz, eta lau zatitan moztu.
Azenario 1 Piper berde 1
Gatz apur bat bota eta ontzi batean jarriko ditugu,
Martorri freskoa
lima-zukuaren eta soja saltsaren neurri bereko
2 Piku
nahasketarekin estaliz. Martorria nahierara erantsiko
Soja saltsa
diogu.
2 lima Gatza
Tarte batez hotzean gordeta utzi, eta, bitartean,
Oliba-olio birjina estra
entsalada prestatuko dugu. Tipulin zurtoinak
Sesamoa
makilatxo oso finetan ebakiko ditugu, eta piper berdea, berriz, julianan. Hegaluzeari mazerazio-zukua xukatu (ordu erdiz gutxienez utzi behar da) eta sesamoan pasatu. Olio tanta bat bota zartagin itsasgaitz batean eta zatiak su bizian gorritu. Oso azkar egin behar da, hegaluzea ez baita guztiz egin behar. Hegaluzea xerratan ebaki eta era berean ebakitako pikuez lagunduta aurkeztu. Lima baten azala arraspatuko dugu gainean. Barazkiak eta martorri txikitua dituen entsaladarekin lagunduko dugu platera, olioz eta mazerazio-zukuz ondu ondoren.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
45’
5/10
9/10
22
23
ERREZETAK
MENDREZKA LABEAN BARAZKIEKIN
OSAGAIAK
PRESTAKETA
Hegaluze-mendrezka fresko 1
Tipulinak garbitu eta lau zatitan ebaki.
Cherry tomateak 2 tipulin
Cherry tomateak erditik moztu.
Gari-zainzuri sorta 1 Erromeroa
Zainzuriak, tomateak eta tipulinak laberako erretilu batean
Gatz-ezkatak
jarri. Erromeroarekin hautseztatuko dugu. Olioz busti eta
Oliba-olio birjina estra
gatza bota. Labea aldez aurretik berotu behar da 180ÂşC-tan, eta ondoren, erretilua labean sartu 15 minutuz. Mendrezka garbituko dugu, hezurra duen goiko aldea guraizeekin moztuz eta haragia estaltzen duen mintz mehea kontu handiz kenduz. Barazkiak labetik atera eta haien gainean hegaluzemendrezka jarri. Erretilua berriz ere labean sartuko dugu beste 10 minutuz. Platera prestatzeko, barazki erreak jarriko ditugu hondoan eta, horien gainean, mendrezka zati bat. Amaitzeko, gatzezkatak botako dizkiogu mendrezkari.
ERREZETAR EN BIDEOA IKUSI
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
30’
3/10
8/10
24
25
% 100 BEHI-HARAGIA, % 100 TXERRI-HARAGIA, % 50 ETA % 50, INDIOILAR-HARAGIA, OILASKO-HARAGIA... HANBURGESA PRAKTIKOEN MODUAN, HARAGI-BOLA GOZOEN MODUAN, TARTARREAN, TOMATE ETA ESPEZIAK DITUEN SALTSAREKIN NAHASTUTA... HARAGI TXIKITUA TXIKI ZEIN HELDUENTZAKO MAKINA BAT ERREZETETAN AURKITUKO DUGU.
26
27
ERREPORTAJEA: HARAGI TXIKITUA
I
talian ametsezko oporrak
du inolako gantzik izan behar. Horrela,
antolatzea erabaki duzu.
edozein errezetaz gozatu ahal izango
Laneko bidaia egin behar
dugu gizentzeko beldurrik izan gabe.
duzu Sagar Handira. Afari erromantiko baterako
Haragi txikitua gisatu gordinetan erabili
gonbitea egin dizute Pa-
nahi izanez gero, beste edozein elikagai
risko jatetxe “chic” batean.
kontserbatzeko
Bisita gidatua egiten ari
neurriez
hartuko
haratago,
neurri
genituzkeen gehigarriak
zara San Petersburgon beste 30 turista-
hartu beharko genituzke. Hasteko eta
rekin batera… Hainbesteko xarma duten
behin, kalitate oneko haragia kontsumitu
helmuga horiek elkarren artean zein ant-
behar
zekotasun duten galdetuko banizu, zer
kontsumo-dataren berri izanez. Haragi
erantzungo zenuke?
gordinak bakteria kopuru handia izan
dugu,
haren
jatorriaren
zein
dezake. Hori dela eta, BM Supermerkatuek Baliteke arraroa izatea, baina guztiak
ziurtatzen
harro daude haragi txikituarekin egin-
eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU)
dako plater batetaz. Haragi txikitua kali-
xedatutako manipulazio-arauak betetzen
tate txarreko haragientzako azken aukera
ditugula.
dizute
Kontsumitzaileen
gisa jo dugu urteetan zehar. Itsusiak eta errezetetatik
Argi eta garbi izan behar da haragi
kanpo uzten genituen plater horiek eta
txikitua erosten den egunean bertan
ezinbestean soilik erabiltzen genituen, bi
kontsumitu behar dela, eta erabiltzen
plater prestatzeko:
den unera arte, ez da hotz-katea eten
- Hanburgesa, afari erraza eta azkarra
behar, haragia kutsatzea saiheste aldera.
haurrentzako
zirelakoan,
egiteko. - Pastaren osagarri gisa, txerri- eta txa-
Steak tartare batean pentsatzen jarriz
hal-haragia nahastuz, eta ahal izanez
gero, jatetxe sofistikatu, moderno eta
gero, haragi merkeena erabiliz, haragia-
garesti bat etorriko zaigu burura ziur
ren zaporea gainerako osagaiekin desa-
aski. Ez da inolaz ere horrela izan behar,
gertzera iritsiko zelako.
plater hau eta bere jatorria ezagututa.
Baina sukaldaritzarekiko grinaren,
haragia zaldi-zela azpian jarri ohi zuten jan
Interneten internazionalizazioaren eta
aurretik, haragia biguntzeko xedearekin.
errezeta berriak sofatik bertatik ikertze-
Era horretara, zaldi gainean egun luzez
ko eskaintzen digun aukeraren ondorioz,
aritu ondoren, haragia xehatuta geratzen
Kondairaren arabera, gerlari tartariarrek
aukera
Haragi txarrena, gantz askorekin nahastuta, txikitzeko erabili behar dela pentsatu izan da, baina sinesmen hori zaharkituta geratu da. Ez nahasketarik, ez iruzurrik. Haragi txikitua osasungarria izan daiteke, bai eta haragi-bolak edozein dietaren erregina bilakatu ere.
mugagabeak sortu dira haragiaren, zaporearen eta originaltasunaren zaleentzat.
Arrazoi
ugari
daude
kontsumitzen
zen, eta, beraz, erraz jan zitekeen. Hortik
dugun haragiaren jatorriari eta ebaketari
datorkio “xerra tartariarra” izena.
garrantzia emateko. Zaporean oinarrituz
Haragiaren egoste eza osasunarentzat
gero, egia da haragi txikituak gantz
arriskutsua
kantitate
duela
ezinbestekoa da kalitate eta konfiantza
eta ahosabaiarentzat fuerteagoa dela.
handiko haragia erabiltzea, eta horren
Kontsumitzaile bakoitzaren egoera hartu
ondorioz, egia da gaur egun plater honen
behar da kontuan. Gizentasun arazoak
prezioa ez litzatekeela egokia izango
edo
egunero kontsumitzeko, kalitate baxuko
handiagoa
arazo
izan
ohi
kardiobaskularrak
izanez
gero, jaten dugun haragi txikituak ez
haragia
izatea
erabili
saiheste
ezean 28
aldera,
behintzat,
eta
horrek gure osasuna arriskuan jarriko luke. Antza denez, tartariarren aurretik, soldadu erromatarrek ere erakutsi zuten haragiarekin esperimentuak egiteko interesa. Horrela, ogi-mamiarekin txikitutako haragi-bola bat sortu zuten, ogi-mami hori ardo, pinazi, piperbeltz eta garum (arrain saltsa) nahasketan bustitzen zutelarik. Isicia omentata esaten zioten eta gudu garaietako snack gogokoena zuten. Horrenbestez, ez da erraza haragia txikitzearen asmakizuna nork deskubritu zuen lehenago esatea. Agerikoa dirudi, halere, ez zela “hanburgesaren gurasoak� izenekoen eskutik iritsi. Guztiz txikitutako xerra hori, Errusian jatorria zuena, mundu berrira iritsi zen, gaur egun Amerikako Estatu Batuak izenez ezagutzen dugunera, baina Hanburgoko portutik irten zen New Yorkera itsasontziz iritsiz. Horrexegatik hartu zuen Alemaniako hiriaren izena. Antza denez, XIX. mendearen amaieran, New Yorkeko ostalariak, negozio egitea buruan zutela, marinel alemaniarrak sorterria aipatuz erakarri zitzaketela ohartu ziren. Eta horrela sortu zen Hanburgo estiloko xerra, hau da, estilo tartariarrekoa. Beraz, bi ogi zatiren artean sartzea besterik ez zegoen, gaur egun ezagutzen dugun hanburgesa sortzeko. Eta gertatu ohi den moduan, soldadu goseti haiek garai hartan jaten zuten errezeta du,
hark
milaka
besteak
sekulako aukera
baino
bilakaera
eskainiz:
hobeak,
izan
batzuk
osasungarriak
edo ez hainbeste, sofistikatuagoak edo xumeagoak. Gure plateraren oinarrizko elikagaia hautatzeko aukerak irudimenak ematen dizkigun bezain beste badira, zer esanik ez gainerako osagaiak aukeratzeari dagokionez. Gaur egun, ia edozer gauza jar daiteke hanburgesa baten barruan. Garrantzitsuena hanburgesaren osagai guztiek dieta osasuntsu batek behar dituen indizeak ez gainditzea da. Gainerakoa, plateraren aurkezpena bezalaxe, norberaren irudimenaren kontura doa.
29
ERREZETAK
TXAHAL BURRITOAK SALTSA MINAREKIN OSAGAIAK
PRESTAKETA
400 gr haragi txikitu
Osagai guztiak bereizita txikitu: tipula,
Tipula more 1
tomatea, letxuga, martorria.
2 tomate Letxuga 1
Limak lau zatitan moztu.
Gari-tortillak Martorria
Saltsa mina prestatuko dugu.
Tomate saltsa
Horretarako, tomate saltsa piperminekin
Piperminak
nahastuko dugu, gustuko dugun min
2 lima
puntua lortzeko. Tortillak apur bat berotu eta zapi batekin estalita utzi, berotasuna gal ez dezaten. Haragi txikitua baratxuri eta tipularekin salteatu. Osagai guztiak bereizita zerbitzatuko ditugu, horrela, mahaikide bakoitzak nahi duen modura prestatuko ditu burritoak. Ontzeko, saltsa mina eta lima-zukua jarriko ditugu alboan.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
TX IKIA
15’
2/10
6/10
30
31
ERREZETAK
TXAHAL ETA PISTO HANBURGESAK ALBERJINIAREKIN OSAGAIAK
PRESTAKETA
800 gr haragi txikitu
Tipula, piper gorria eta kuiatxoa txikitu,
Piper gorri 1
gatza bota eta oliba-oliotan sueztitu.
Kuiatxo 1 Tipula 1
Sutik kendu eta hozten utzi.
2 alberjinia Letxuga 1
Haragiari gatza, piperbeltza eta kuminoa
Tomate 1
bota.
Perrexila Oliba-olio birjina estra
Pistoa haragi txikituarekin nahastu,
Gatza
zaporetsuagoa gera dadin.
Piperbeltza Kuminoa
Alberjiniak ebaki eta haragian mozketa batzuk egin. Oliba-olio txorrota bat, gatza eta piperbeltza bota, eta labean sartu 45 minutuz, 180ºC-tan. Olio koilarakada bat jarri zartaginean eta hanburgesak nahierara egin plantxan. Alberjiniak labetik atera, eta koilara baten laguntzaz haragia atera, platerean osagarri moduan zerbitzatuz. Tomate eta letxuga entsalada batekin lagundu.
ERREZETAR EN BI DEOA IKUSI
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
TX IKIA
45’
5/10
7/10
32
33
ERREZETAK
TAGLIATELLEAK HARAGI-BOLA ETA ALBAKAREKIN OSAGAIAK
PRESTAKETA
400 gr haragi txikitu
Tipula eta piperra txikitu eta oliba-olioa
500 gr Tagliatelle
duen zartagin batean sueztitu.
2 tomate heldu Piper berde 1
Tomatea zuritu eta zati txikitan moztu.
Tipula 1
Zartaginari gehitu.
Irina
Loditzen utzi. Puntuan dagoenean,
Piperbeltza
irabiagailuarekin irabiatu.
Gatza Albaka freskoa
Haragi txikitua albaka eta baratxuri
Oliba-olio birjina estra
txikituarekin nahastu. Masa oratu eta bola txikiak egin. Bolak irinetatik pasatu eta apur bat frijitu oliba-oliotan, kanpotik eginda baina barrutik gordinik gera daitezen. Haragi-bolak irabiatutako tomate saltsari erantsi eta 4 minutuz bertan eduki, saltsarekin batera egosten amai daitezen. Tagliatelleak al dente egosi eta tomatearekin eta haragi-bolekin estali. Albaka freskoaren hostoekin apaindu.
E RREZETAR EN BIDEOA IKUSI
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
TX IKIA
30’
4/10
8/10
34
35
MARRUBIEZ HITZ EGITEAN, LEHENIK ETA BEHIN, POSTRE BAT DATORKIGU BURURA, BAINA MARRUBIEN FRESKOTASUNARI, ZAPOREARI ETA KOLOREARI ESKER, PLATER UGARITAN ERABIL DAITEZKE, GOZO ZEIN GAZIETAN, HORIETAKO ASKO ZINEZ HARRIGARRIAK DIRELARIK.
F
ragaria landarearen fruitua,
honetan ekoizle oso garrantzitsua da
marrubiak bi mila espezietik
Espainia, Txile ere nabarmentzen delarik.
gora ditu eta nazioartean oso ezaguna da. Mundu
Edonola
osoko milaka errezetetan
dira bezero nagusiak, atzetik Belgika,
erabiltzen den produktua
Holanda, Suitza eta Austria dituztela.
da.
Gehien merkaturatzen diren marrubiak
ere,
laborantza
Frantzia
eta
Alemania
intentsiboaren
bidez
Fragaria arrosaren familiako landare
negutegien laguntzaz landutakoak dira,
iraunkorra da. Erroseta basal bat du eta
eta,
bertatik hostoak eta zurtoinak sortzen
ditzakegu merkatuan.
horrenbestez,
urte
osoan
aurki
dira, horien muturretan bost petalo zuri, bost sepalo eta estamine ugari dituelarik.
Postreetan
Hosto
gordinik,
horien
gerizpean
sortzen
da
erabiltzen konpotan
da
zein
nagusiki, marmelada
“marrubia� esaten diogun kolore gorri
modura. Bere zapore apartaz haratago,
biziko
fruitua.
ordea, onura osasungarri ugari ditu.
arren,
C bitamina iturri bikaina da, izan ere,
kolonoekin batera iritsi zen Europara
marrubi katilukada batek helduentzat
eta XIV. mendearen erdialdean hasi zen
egunean gomendatutako dosiaren %
lantzen Frantzian. Gaur egun, sektore
136 du, era horretara, zitrikoen aurretik
Jatorri
eta
usain
atsegineko
amerikarra
36
izan
jarriz.
Gainera,
zuntz
dietetikoaren
estetika
eta
edertasuna
zaintzeko
kontzentrazio handia duenez, kolesterol
ere baliatu da. Esaterako, XIX. mende
maila jaisten laguntzen du eta istripu
hasieran ohikoa izaten zen marrubi bat
baskularrak eta hipertentsioa izateko
moztu
aukerak murrizten ditu. Bestalde, begien
azala zuritzeko eta eguzkiaren orbanak
osasunean
desagerrarazteko.
ere
laguntzen
du,
izan
eta
azalaren
gainean
Garai
jartzea
hartan,
oso
ere, oftalmologoen arabera, egunean
erabilia zen azal zuria eta garbia izatea
fruta honen bi edo ale gehiago janez
modakoa baitzen. Ezagunak dira, halaber,
gero,
makula-
aknearen kontrako marrubiz egindako
endekapenerako arriskua % 36 murrizten
maskarak, eta, jakina, pisua galtzeko
da. Eta ez hori bakarrik. Zahartzaroan
zenbait dietatan marrubia jaki nagusia
Gizakien Elikadura Ikertzeko USDAren
izaten da.
Zentroaren arabera, marrubiak adinari
Marrubiaren % 85 ura da, eta, horrela,
lotutako funtzio kognitiboen gainbehera
organismoa garbitu eta desintoxikatzeko
prebenitzeko
produktu ezin hob ea da, aldi berean,
adinarekin
lotutako
lagungarriak
dira,
eta,
ondorioz, garunaren osasunerako ere
pisua galtzen laguntzen duelarik.
gomendatzen dira. Osasunaz haratago, tradizioz, marrubia
37
38
ELKARRIZKETA: JOSEBA SAMORA
JOSEBA SAMORA, MARRUBI EKOIZLEA
NIRE MARRUBIEN USAINAK HARRAPATUKO ZAITU.
E
koizlea jaio edo bilakatu egiten da? Josebaren kasua berezia da. Ostalari bizitzarekin bihotzak jarraitu muan
gogaituta,
agindutakoari eta
landa-ere-
bizitzea
erabaki
zuen. Orain 10 urte, ba-
serri ederra erosi zuen Gipuzkoako inguru zoragarri batean, bertatik Donostia, Errenteria, Jaizkibelen magala eta Hondarribia ikusten direlarik. Ongi etorri gourmet marrubien paradisura. Gipuzkoako jatetxe ospetsu batetik minutu gutxira, Landarbason, altxor bat gordetzen du Usaskue baserriak. Bertako jabe Josebak bizitza aldatzea eta mendian bizitzea erabaki zuen orain urte batzuk. Urtebete darama marrubiak
lantzen
eta
BMren
ekoizle
esklusibo bilakatu da. Eta ez dira edonolako marrubiak. Gourmet marrubiez ari gara. Berak ekoizten duen marrubi barietateak, Charlotte izenekoak, ezaugarri bereziak ditu. Frantzian du jatorria, eta guztiok ezagutzen
dugun
hegoaldeko
39
marrubia
B I D E OA I KU S I
ELKARRIZKETA: JOSEBA SAMORA
baino txikiagoa eta haragitsuagoa da.
duzu”. Ez da gauza bera gertatzen heldu
gustagarri ugari. Josebak inork baino ho-
Zaporea eta usaina dira bere bereizgarri
aurretik bildu behar den marrubiarekin,
beto ezagutzen ditu aukera horiek, fami-
nagusiak. Frantziarrek arreta berezia jarri
izan ere, ehunka kilometro egin behar ditu
lian errezeta mordoa eta marrubiak kont-
diete ezaugarri horiei urteetan zehar
hozkailuan banaketa zentrora iritsi arte,
sumitzeko era ugari dastatu dituzte eta.
barietate hau garatzerakoan, haientzat
eta, ondoren, salmenta gune guztietara
Usaskue familia-negozioa da eta guztiek
ezinezkoa zelako ekoizle espainiarrekin
iritsi arte. Kasu horretan, bezeroarengana
parte hartzen dute. Fátima, Josebaren
prezioetan lehiatzea.
iristean fruta umelduta egotea nahi
emaztea, aditua da marrubiak biltzeko
ez badugu, lehenago bildu behar da
une egokiena aukeratzen.
urtaro berean loratzen da berriz ere.
eta hozkailuan heldu behar da, hotzak
Xehetasun
Horrenbestez, eguzkia goratzen hastean,
zaporea kentzen diolarik. Hala ere, muluan
adibide modura, fruitua behatz-puntekin
apiril
da
dagoenetik kontsumitzailearengana iritsi
hartzen dute eta zuzenean uzten dute
marrubia, eta uda osoan barrena biltzen
arte ordu batzuk besterik igarotzen ez
kaxatxoan, fruta ahalik eta gutxien ukitu
da. Klima aldeko izanez gero, urrira arte
badira, usain eta zapore gehien duten
eta, horrela, hondatzea eragozteko. Ontzi
ere iraun lezake bilketak.
garaian bildu ditzakegu.
berezi batean aurkezten dute produktua,
Garai
bateko
marrubien
zaporea
gogora ekartzen dute, udan herrira joatean
jaten
genituen
basoko
marrubiena, alegia. Horrexegatik, altxor gisa jotzen ditu Josebak. Izan ere, basoko marrubiek bestelako esanahia dute beste zenbait kulturatan. Suedian, esaterako, Smultronstället
(basoko
marrubiak)
hitzak leku sekretu eta pribatu bat adierazten
du,
babesean,
eroso
eta
zoriontsu zauden lekua. Josebak ere esanahi hori ematen dio, harro adieraziz: “Jendeak oso gustuko du produktua, ez baitu beste marrubi motekin inolako zerikusirik”. Tradizioz pentsa genezake marrubiak, eta barietate hau bereziki, iparraldean ekoiztea ezinezkoa litzatekeela, baina ez da horrela, iparraldeko klima horretarako ezin hobea baita. Urtaroko fruta da eta
edo
maiatzean,
landatzen
guztiak
zaintzen
dituzte,
arabera,
eta ontzia zabaldu aurretik, kontsumit-
BMk
naturaltasuna eta berehalakotasuna dira
zaileak marrubiak usaintzeko aukera du,
urtebete
marrubia kontserbatu eta kontsumitzeko
marrubi hauen eta besteen arteko des-
darama prozesu osoak ekoizpenaren
ezaugarriak.
berdintasuna agerian utziz.
premium estandarrei jarraitu diezaien
litzateke egokiena, ahal bada, giroko
zaintzen.
Adituaren Ekoizpen
guztiaren
ziurtatzen
diolarik,
da:
Horrela,
muluen
tenperaturaren neurketa,
salmenta Josebak
gomendioen
Egunean
bertan
guztia
zaintzen
tenperaturan. Jan aurretik hozkailuan
Leku
etengabeko
zaintza,
sar daiteke zertxobait freskatzeko, baina
gordetzen du: lan gogorraren eta zure
ez
produktua ahalik eta mimo eta zaintza
eta
biltzeko
hezetasunaren
une
zehatza
eta
kontserbatzeko,
hartara,
zaporea
zoragarri
honek
sekretu
galduko du eta.
handienarekin
Fruta gozo honetaz ahalik eta gehien go-
lortutako
zatzeko, dagoen moduan jatea da onena,
ekoizpena
apaindura eta apaingarririk gabe. Ez da
arrakastaren ondorioz, oraingo ekoizpena
“Marrubia muluan bertan heltzea da
beharrezkoa esnegainez, jogurtez zein
txiki geratu baitzaie; dena dela, oinak
garrantzitsua”, azpimarratu du. “Beraz,
azukrez laguntzea. Baina osagai gisa
lurrean dituztela egingo dute. “Ekoizpena
biltzen duzun unetik bezeroaren eskura
erabiltzeko asmoa izanez gero, auke-
bikoiztuko dugu, baina kontu handiz beti.
jarri bitartean igarotzen den denbora
ra ugari eskaintzen dizkigu marrubiak.
Guretzat kalitatea da garrantzitsuena.
nabarmentzekoa da.
Arratsaldez bildu
Zukuak, irabiatuak, marmeladak, pas-
Kalitateak izango du lehentasuna, eskaini
eta hurrengo goizean supermerkatuan
telak, mazedoniak eta aukera gozo eta
dezakegun kantitatearen aurretik”.
marrubiak
merkaturatzeko
erabilitako
kaxatxoak.
40
lantzearen
bat
arrakasta.
ondorioz
Datorren
handitzeko
asmoa
urtean dute,
ENTREVISTA: JOSEBA OTEGI
“Ekoizpena bikoiztuko dugu, baina kontu handiz beti. Guretzat kalitatea da garrantzitsuena. Kalitateak izango du lehentasuna, eskaini dezakegun kantitatearen aurretik�
41
ERREZETAK
ERNAMUIN BERDEEN ENTSALADA FRUITU GORRI ETA PARMESANOAREKIN OSAGAIAK
PRESTAKETA
Marrubi kaxatxo 1
Letxugak garbitu, hosto samurrenak
Ahabi kaxatxo 1
aukeratuz.
Andere-mahats kaxatxo 1 Mugurdi kaxatxo 1
Ernamuinak entsalada-ontzi batean jarri,
Parmesano gazta
eta limoi-zukuaren, oliba-olio birjinaren
Letxuga morea
eta gatzaren nahasketarekin ondu.
Haritz-hosto letxuga Errukula
Marrubiak eta gainerako basafruituak
Limoia
urarekin garbitu.
Oliba-olio birjina estra Gatza
Marrubiak, andere-mahatsak, ahabiak eta mugurdiak bota nahasketari. Parmesano gazta arraspatu gainean. Basafruitu gehiagok lagunduta zerbitzatu, mahaikide bakoitzak nahierara gehitu ditzan fruituak platerera.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
10’
2/10
10/10
42
43
ERREZETAK
I Z O K I N, A H U A K A TE ETA MARRUBI TARTARRa OSAGAIAK
PRESTAKETA
Izokin fresko solomo 1
Izokin-solomoa ondo garbitu, azala kendu
Marrubi kaxatxo 1
eta hezur guztiak kontu handiz eta pintza
Ahuakate 1
baten laguntzaz kendu.
Amurrain-arraben poto 1 Tipulina
Izokina zati txikitan moztu eta lima-zuku,
Lima
olio, gatz eta tipulin nahasketarekin
Oliba-olio birjina estra
marinatu.
Gatza Koilara baten laguntzaz, ahuakate heldu baten haragia atera eta txikitu. Marrubiei txortena kendu eta dado txikitan moztu. Zerbitzatzeko orduan, molde baten laguntzarekin, lehenik eta behin, izokin geruza bat jarriko dugu, eta koilara batekin zapalduko dugu trinko geratu dadin. Ondoren, ahuakate geruza bat jarriko dugu, eta gainean, marrubi geruza bat. Goiko aldea amuarrain-arrabekin apainduko dugu.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
45’
8/10
9/10
44
45
ERREZETAK
TXIPIROIAK PLANTXAN M A R R U B I-C A R P A C C I O A R E K I N
OSAGAIAK
PRESTAKETA
Marrubi kaxatxo 1
Marrubiak garbitu eta xerra oso finetan
800 gr txipiroi fresko
moztu, carpaccio modura.
Albaka freskoa Oliba-olio birjina estra
Olio tanta batekin, txipiroi osoak
Gatz-ezkatak
plantxan egin. Oso gutxi egin behar dira; nahikoa da alde bakoitzetik minutu batez edukitzea. Txipiroiak atera, eta kontu handiz, apurtu gabe, barruko luma kenduko diegu tira eginez. Marrubi-carpaccioaren gainean jarri, albaka freskoaren hosto osoekin apainduz. Gatz-ezkatak bota eta olio gordin txorrota batekin ondu.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
15’
4/10
10/10
46
47
ERREZETAK
J O G U R T-M O U S S E A MARRUBI ETA COOKIEKIN
OSAGAIAK
PRESTAKETA
Marrubi kaxatxo 1
Poto baten laguntzaz, bizkotxo zati
2 kafe
biribilak moztuko ditugu, potoaren
4 jogurt greko
hondoa estali ahal izateko.
Bizkotxo 1 OREO gailetak
Bizkotxoa kafean busti, oinarria bustita
Menda
gera dadin. Gerorako gorde. Marrubiak garbitu eta dadotan ebaki; horietako batzuk xerratan moztu. Jogurt grekoa cookie txikituekin nahastu ontzi batean, eta marrubi naturalaren zatitxoak erantsi. Potoak nahasketarekin bete. Goiko aldea apaintzeko, marrubi-xerrak eta menda freskoaren hostoak jarri. Hozkailuan sartu eta hotz zerbitzatu.
P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
TX IKIA
30’
2/10
4/10
48
49
50
ELKARRIZKETA: GORKA ARZELUS
GORKA ARZELUS, AGORREGI JATETXEA
“HONAKO HAU DA NIRE SUKALDARITZA: MAITASUNEZ LANDUTAKO SASOIKO PRODUKTUAK�
L
emazte
an nekeza eta konplexua
ra iristen gara. Atea gurutzatu eta te-
da
rraza txikia atzean utzita, Beatrizek
kalitatezko
pro-
duktuak eta ospe ona
egin dit harrera, hots,
duen jatetxe bat izatea.
Agorregiren
Hori
aurpegiak.
guztia
neurrizko
beste Jatetxea
prezioan egitea are zai-
sortu aurretik ere, ja-
lagoa da. Gorka Arzelus
tetxearen historiaren
sukaldariak
Beatriz
eta
haren
parte izan da. Sukal-
Bengoetxeak
tradi-
dariaren ondokoa da,
zioaren eta modernotasunaren arteko
bizitza
hurbilketaren aldeko apustua egin ez
dute, eta sukaldaria-
ezik, poltsiko guztien eskura jarri dute.
rekin batera diseina-
Ongi etorriak Agorregi jatetxera.
tu eta altxatu dituzte
partekatzen
proiektu
honen
zi-
Portuetxeko bidea (Donostia) marrazten
menduak.
Bereha-
duen bihurgunez betetako hiribideari ja-
la agertu da Gorka
rraituz, auto-kontzesionario, enpresa eta
Arzelus
aparkatutako kotxez inguratuta, zalapar-
1968). Mahaietako batean esertzeko
ta horren artean espero ez dugun txoko-
gonbitea luzatu dit. Bazkarien txanda
(Donostia,
51
ELKARRIZKETA: GORKA ARZELUS
amaitu berri da, baina zenbait mahaikide
diot. Azken batean, sortu baino gehiago,
industrialde batean gaudela, eta gurega-
kafea hartzen dihardute oraindik.
aldatu egiten ditut
na espresuki hurbildu behar direla. Beraz,
Guztiok dugu gure historia. Nola hasi
Beraz, zure sukaldaritza definitu behar-
zen zurea?
oso pozik gaude. Zerk bultzatu zintuen
ko bazenu... Tradizionala, esango nuke.
Beraz, egia da jendeak argitalpen ho-
sukaldari izatera? Sinplea da nirea. Nire
Sukaldaritza oso sinplea da, baina ondo
riek aintzat hartzen dituela. Sukaldariak
amarengatik hasi zen neurri batean; oso
aurkeztua.
dira izar berriak. Zer iritzi duzu sukaldaritzaren mundua egun moda bilakatu
sukaldari ona da. Etxean prestatzen zuena ikasten nuen nik. Beraz, institutua
Prestatzen dituzun elikagaien jatorriari
izanari buruz? Egia da, boom bat da. Ez
amaitzean,
balio
dut uste orain dagoen moduan luzaroan
sukaldaritzan
jarduteko
handia
ematen
diozula
ikus
asmoa erakutsi nuen eta Parte Zaharreko
dezaket. Erosketak egunero egiten ditut.
Bodegonen hasi nintzen lanean Martin
Egunero erosten dut, hau oso txikia
Berasategirekin. Bi urtez aritu nintzen
delako. Ez dut epe luzean gordetzeko
bertan.
aukera ematen duen hozkailu handirik.
Ondoren, Juan Mari Arzaken
eta Pedro Subijanaren sukaldeetan aritu
Beraz,
nintzen. Geroago, 6 hilabetez Didier
arabera prestatzen ditut jakiak.
Garbage
chefarekin
lan
egin
egunean
erosten
iraungo duenik.
dudanaren
nuen
Landetan (Frantzia), foie-a nola prestatu
Zure
ibilbidean
barrena
ba
ikasteko. Gasteizko “Ad-hoc” jatetxeko
errepikatu ohi duzun esaldirik? Buruan
sukalde burua izan nintzen geroago, eta
izaten duzun lelorik? Egia esan, oso
Donostiako Aranzazu hotelean lan egin
xumea naiz eta datorrenari heltzen diot.
nuen ondoren.
Azken
batean,
izatea
da
sukaldaritza
garrantzitsuena,
al
da
gustuko eta
kito.
Eta, orduan, zuen jatetxe propioa iritsi
Erosketak egin eta sukaldean aritzen
zen… Hala da. Lehenik eta behin, 1994an,
zara.
taberna txiki bat ireki genuen Beatrizek eta biok Amaran, eta hortik aurrera,
2013ko azaroan, Michelin Gidak banatu-
jatetxea izateko jauzia eman genuen.
tako Bib Gourmand zigilua jaso zenuten.
Benta Berri izeneko (auzo donostiarra
Kalitate handia prezio egokian ematen
bezalaxe) jatetxea zabaldu genuen Aian,
duten saltokiei ematen zaie zigilu hau.
eta, ondoren, Agorregi izeneko jatetxea
Zer adierazten du zuen jatetxeak gisa
Igarako tenisean, egun dugun jatetxearen
honetako aitortza izatea? Oso garrant-
izen berekoa. Portuetxen 10 urtetik gora
zitsua izan da guretzat, kalitate handiko
daramatzagu eta sei lagun gaude lanean.
produktuak erabiltzen ditugulako eta prezio baxu samarrekin urteak daramat-
Eta, harrezkero, zein produktu izan duzu
zagulako. Kalitatea ohikoa baino prezio
beti alboan? Zure sukaldeko produktu
baxuagoan ematea aitortu izana energia
izarra. Ez dut produktu bat bereziki,
berritu bolada bat da guretzat.
asko izango lirateke. Sasoiko produktuak izan ohi dira. Uda igaro berri dela, orain
Ordutik jende gehiago hurbildu dela
arteko produktuak tomatea, hegaluzea
nabaritu duzue? Egia esan, bai. Atzerri-
eta potxak izan dira nagusiki. Karta edo
ko publikoarekin nabaritu dugu bereziki.
menu bat prestatu asmoz nabilenean,
Hemengoek, nire ustez, ez baitakite ze-
urte
hazki zer esan nahi
sasoi
horretako
produktuetan
duen Bib Gourmand
oinarritzen naiz beti.
zigiluak.
Frantzian,
Karta bat prestatzea aipatu duzu…
Alemanian eta Italian,
Nondik datorkizu platerak pentsatzeko
aitzitik, hemen baino
inspirazioa?
askoz ere garrantzi
tradizioan
Nagusiki,
oinarritzen
sasoian naiz.
Hori
eta da
handiagoa
ematen
AGORREGI BIB GOURMAND ZIGILUA DUEN JATETXE BAKARRA DA GIPUZKOAN. MICHELIN GIDAK ZIGILU HAU EMATEN DIE KALITATE HANDIA PREZIO EGOKIETAN ESKAINTZEN DUTEN SALTOKIEI.
bat
diote. Izarrari (Miche-
hautatzen dut, eta, jarraian, tradizioz nola
lin) bezain beste. Soi-
prestatu izan den, produktu horretan
lik arrazoi horregatik
oinarritutako
tradizional
hurbildu zaigu kanpoko jendea. Kontuan
dauden bilatzen dut, eta sortzeari ekiten
izan behar da Donostiaren kanpoaldean,
abiapuntua.
Sasoiko
zein
produktu
plater
52
ELKARRIZKETA: GORKA ARZELUS
Betidanik izan dira sukaldaritzari buruzko
izango zinateke? Baliteke elikagairen
Hau ez da lan bat, ogibide bat da eta oso
telebista saioak, baina ez dut uste egungo
baten
gogorra.
ugaritasuna eta barietatea epe luzean
agian. Izugarri atsegin dut ardoaren
mantenduko denik. Jarraituko du, baina
mundua.
ekoizlea
izatea.
Mahastizaina
Agorregi jatetxea Portuetxe bidea, 14
apalago, berriz ere oreka lortuz. Modak dira eta modak iraungi egiten dira.
Zer gomendatuko zenioke sukaldarit-
20018 Donostia (Gipuzkoa)
zarekiko maitasuna deskubritu berri
Batez besteko prezioa/pertsonako:
Hau zure bizitza da, argi dago. Baina su
duen pertsonari? Oso langilea izan da-
20 - 44 euro
artean ez zaudenean, nondik ibiltzen
dila. Garrantzitsuena sukaldea gogoko
Telefonoa: 943 224328
zara? Familiarekin eta seme-alabekin.
izatea da. Sukaldea gustuko ez duela
Igandeetan itxita
Bizikletan ere ibiltzen naiz edo mendian.
ohartuz gero, hobe beste zerbaitetan hastea, lan honek sakrifizio handia es-
Eta Donostian sukaldari ez bazina, zer
katzen baitu. Ordu asko egin behar dira.
53
54
Tradizioz, haurtzaroarekin lotu ohi da askaria, baina otordu oso garrantzitsua da adina edozein izanda ere. Irudimen apur batekin, atsegingarri eta dibertigarri bilaka dezakegu, eta atseden hartzeko parada egin askariaz gozatzeko.
E
gunak aurrera egin ahala,
jarraitu ahal izateko eta bazkaltzeko
indarrak
ordura gose handiegirik gabe iristeko.
ahitzen
joaten
zaizkigu lanaren, zereginen
Arratsaldez,
eta nekearen ondorioz, eta
gure metabolismoa bizkortu dadin, eta,
baliteke neketsua izatea
azkenik, afarira iritsiko gara. Afaria otordu
inolako “laguntzarik” gabe
arinena da, lo orduak dituelako jarraian
egunarekin
eta ordu horietan egun osoko energia
Afariaren
jarraitzea. ordura
gose
askaria
hartuko
dugu,
gutxiena erretzen dugulako.
handirik gabe iristeko behar dugun otordua da askaria, eta, horrela, afaria
Askari orekatu bat prestatzeko, energia
neurriz hartuko dugu. Hain zuzen ere,
emango
latinezko “me-renda” hitzan du jatorria
artean hautatzeko aukera izango dugu:
diguten
zenbait
elikagairen
meriendak edo askariak. Antza denez, eguerdian
edo
arratsaldez
mokadu
- fruta
bat hartzeko ohitura zuten soldaduek.
- barazkia
“Merezi izanagatik partekatu beharrekoa”
- fruitu lehorrak
esan nahi du hitzak. Horixe, bada, merezi
- esnekiak
dugulako hartzen dugu askaria.
(jogurta, gazta freskoak, esnea) - zerealak
Baina ez dute haurrek edo ikasleek
- haragiak (proteinak)
soilik merezi. Guztiok hartu beharko genuke mokadu bat otordu artean,
Azukre findu ugari duten elikagaiak
eguneko guztizko energiaren % 15a
edo gantz saturatuak dituztenak saihes-
baita. Hori hartu ezean, bazkariaren eta
tuko ditugu, gehiegizko pisua izan nahi
afariaren arteko tartea luzeegia izango
ez badugu. Proteinak eta karbohidratoak
litzateke, gure gorputzak arratsaldez
konbinatzen dituen aukera, ordea, onura-
erretzen duen guztia kontuan hartuz
garria izango da gure organismoarentzat,
gero.
odoleko azukre maila igoko duelako eta ase garela sentituko dugulako.
Arratsalde
erdira
iritsita,
indarrak
gainbeheran doazela nabaritzen dugu
Gainerako otorduen kasuan bezalaxe,
askok. Gure gorputzak, aurrera jarraitu
gomendio hauek egokiak dira norberaren
ahal izateko, organismoaren berezko
egoera
erreserbak
badugu. Guztiok ez dugu jarduera fisiko
kontsumitzen
dituelako
pertsonala
kontuan
hartzen
gertatzen da hori, era horretara, glukosa
edo
maila murriztuz. Hori dela eta, neke handia
hortaz, hori aintzat hartu beharko dugu
sumatzen dugu, batzuetan zorabiatu
zer askalduko dugun erabakitzerakoan.
egiten gara eta hurrengo otordua festa
Ezin dira alderatu parkean saltoka eta
baten modura hartzen dugu. Hala ere,
lasterka jolasean ibiliko den haurra, edo
aditu nutrizionalen gomendioen arabera,
bere lan-jardunaren barruan jarduera
egunean zehar egiten ditugun otorduak
fisiko
energia-ekarpen txiki orekatuen modura
heldua,
hartu
behar
ditugu.
handia eta
bera
egingo
burutzen,
duen
ordenagailuaren
eta,
pertsona aurrean
gosaria
ordu luzez aritzen den pertsona, neke
eguneko otordu garrantzitsuena izango
intelektuala oso handia izan arren, ez
da, jardunari indarrez ekin ahal izateko.
baita
Goiz
energia-ekarpena
erdian,
Beraz,
intelektual
hamaiketako
arin
bat
ia
mugitzen.
Lehen
handiagoa
kasuetan, izango
hartuko dugu, lanaldi bati dagozkion
da, eta, beraz azukre naturalak (zukuak
jarduera
edo
fisiko
zein 55
intelektualarekin
frutak)
eta
ogitartekoren
bat
ERREPORTAJEA: MERIENDA: EGUNA AMAITZEKO ENERGIA
kontsumitzea gomendatzen da, talde guztietako elikagaiak nahastuz. Azken kasuari
dagokionez,
Hori
sedentarioagoa
lortzeko
giltzarriak
irudimena,
denez, hainbeste energia ez duen zerbait
aurkezpena, prestatzen erraza izatea
hautatu beharko da, zerealak esnearekin,
eta osasungarria izatea dira. Hasiera
esaterako.
batean, utopia dirudi baldintza horiek guztiak betetzea, baina denbora apur bat
Baina presak, nagikeriak eta irudimen
eskainiz gero, ez da hain zaila.
ezak jokaldi makurrak eragiten dituzte. Gure otorduak planifikatzean ez ditugu
Zapore
parametro horiek guztiak aintzat hartzen,
gomendatzen dute adituek. Sandwichak
gozo
eta
gaziak
nahastea
eta, horrela, gomendio horiei jaramonik
edo ogitartekoak, jarraian fruta edo
egin gabe burutzen ditugu eta garesti
jogurt naturalak janez. Ezin dugu ahantzi,
ordain dezakegu.
haurren kasuan, estetika oso garrantzitsua dela jateko orduan. Trikimailu ugari daude
Dieta ez-osasuntsu batek eragindako
eta guztiak dira egokiak helburua lortuz
arazo gehienak otorduak ez planifikat-
gero.
zearen ondorioz sortzen dira. Eta askaria-
egitea, janaria erakargarri izan dadin
ren kasuan, zer esanik ez, askok garrant-
arreta jartzea eta janariak erakargarri
zirik gabeko snack gisa hartzen dute eta.
zaizkien koloreak izatea. Etorkizunean
Elikagaiekin
animalien
formak
izango dugun lasaitasunaren truke egiten Konponbide erraza du horrek. Eguneko otordu guztiak denboraz planifikatzea eta norberaren beharren egitea,
arabera norberaren
eguneroko
ener-
gia-xahuketa aintzat hartuta. Eta haurrei buruz ari garenean, gainera,
gauzak
are
konplexuagoak
dugun ahalegin txikia
Baina presak, nagikeriak eta irudimen ezak jokaldi makurrak eragiten dituzte. Gure otorduak planifikatzean ez ditugu parametro horiek guztiak aintzat hartzen, eta, horrela, gomendio horiei jaramonik egin gabe burutzen ditugu eta garesti ordain dezakegu.
dira. Kasu honetan
baino ez da. Azkenik, haurrak askaria prestatzeko orduan parte hartzera bultzatzen baditugu, helduak
direnean
otorduetan
erabaki
horiei aurre egiteko prest
egongo
haurtzaroan
dira,
ikasten
diren beste zenbait ohitura bezala automatizatuz. Inork ez du zalantzarik hort-
ezin da damu-aitor bat egin eta osasuntsu
zak garbitu behar dituela edo dutxatu
jango dugula erabaki. Haurrak osasuntsu
behar dela, amak jada gogorarazten ez
jan dezaten konbentzitzea dagokigu, eta,
badigu ere. Arau horiek ikasi egiten ditu-
jakina, horretan eredugarri izan. Haurrak
gu eta gure bizitza ohituretan txertatuta
belakien modukoak dira, eta kaotikoki eta
daude. Gauza bera gertatzen da elikadu-
inolako plangintzarik gabe jaten ikusten
rarekin.
bagaituzte, haiek ere gure jokabide okeDieta orekatu bat izateko hezkuntzan
rrak ikasiko dituzte.
denbora
emanez
gero,
gure
seme-
Baina erraza ez izateak ez du ezinezkoa
alabek osasun-arazoak izatea saihestuko
denik esan nahi. Gauza txarrak ikasten
dugu eta pertsona heldu osasuntsu eta
dituzten bezala, gure ohitura onak ere
arduratsu bilakatuko dira.
ikasten dituzte. Hori dela eta, konstantzia izatea funtsezkoa da, bai eta haien eskaeren aurrean nagikeriaz edo presaz ez ibiltzea ere. Noizean behin eskaera horiek bete ditzakegu, guk ere batzuetan gure kapritxoak betetzen ditugu eta.
56
57
ERREZETAK
BASERRIKO OGIA GAZTA FRESKO, ERRUKULA ETA IZOKINAREKIN
BASURDE-BURU ETA OZPINETAKOEN SANDWICHA
Baserriko ogi 1
Sandwich ogia
Krema-gazta
50 gr basurde-buru
Errukula hostoak
Tipulina
50 gr izokin ketua
Ozpinetako luzokerrak eta/edo olibak
Oliba beltz txikitua
Oliba-olio birjina estra
3 cherry tomate Basurde-buruaren xerrak sandwich ogiaren alde batean jarriko ditugu.
Ogia erditik ebaki eta krema-gaztarekin igurtzi bi aldeak.
Xerratan moztutako tipulina eta ozpinetako luzokerrak gainean zabaldu.
Errukula hostoak ogitartekoan zabaldu, leku guztietan kopuru bera jarriz.
Oliba-olio txorrota batekin ondu. Izokin-xerrak jarri gainean. Cherry tomateak ebaki eta tomateekin eta oliba beltz txikituarekin apainduko dugu.
FRANKFURT SALTXITXA GUAKAMOLEAREKIN
SALTXITXOI OGITARTEKOA ESKALIBADAREKIN
Ogi zerealduna
Ogi barra 1
Guakamole saltsa
50 gr saltxitxoi
Tomate 1
Alberjinia 1
Tipulina
Tipula 1
Frankfurt saltxitxa 1
Piper gorri 1
Ogia erditik zabaldu eta guakamole saltsarekin
Ogia bitan ireki eta saltxitxoi xerrak
igurtzi. Saltsa supermerkatuan eros dezakezu
proportzionalki jarri.
edo etxean prestatu, ahuakatea, tipula, olioa eta baratxuria nahastuz.
Eskalibada prestatuko dugu labean olio pixka batekin (alberjinia, piper gorria eta tipula).
Tomatea eta tipulina txikitu eta gainean jarri. Eskalibada saltxitxoiaren gainean jarri. Saltxitxa zartaginean frijitu, barrutik ondo egina egon arte. P DF-A DESKAR GATU
PREZIOA
DENBORA
ZAILTASUNA
OSASUNGARRIA
E RTA IN A
10’
8/10
9/10
58
59
ela
xart Deskontu t
2
â‚Ź
DIRUA OPARITZEN DUGU BM Supermerkatuak gure bezeroen konfiantza eskert-
edozein izanda ere, deskontu horiek baliatzeko aukera
zen saiatzen gara beti. Hamarkada bat baino gehiago
izango dute.
igaro da jada abantailak lortzeko kluba martxan jarri ge-
Orain, urrats bat haratago eman nahi dugu, eta, gure
nuenetik, eta gure bazkideei deskontu eta aukera pare-
aldizkariaren bidez, gure saltokietara hurbiltzen zare-
gabeen onurak jasotzeko aukera eskaintzen diegunetik.
nean hautatzen dituzun marka onenen produktuen
Abantaila horiek
deskontu zuzenak eskaini
gure BM Txarte-
nahi dizkizugu. Txartelak
la erabiliz eskura daitezke. Oso erraza da des-
Txartelak erosketa ordaindu aurretik aurkeztu behar dira, zure BM Txartelarekin batera.
erosketa ordaindu aurretik aurkeztu behar dira, zure
BM
Txartelarekin
batera.
kontuen mekanika. 22 euro baino ge-
Zure
hiago biltzen dituz-
nahi dugu, eta, horreta-
leialtasuna
saritu
te hurrengo orrian aurkituko dituzun txartelek. Txartel
rako, zure egunerokotasuna ahalik eta gehien erraztea
horiek erosketa ordaindu aurretik aurkeztu beharko di-
eta guregana itzultzea nahi dugula adieraztea da mo-
tuzu, zure BM Txartelarekin batera, une horretan bertan
durik egokiena.
deskontuak aplikatu ahal izateko. Produktuak aldatuz BM-N EROSITA ALDEA DAGOELAKO.
joango dira, hartara, bezero guztiek, erosketa-ohiturak
60
Deskontu txartela
0 2 1 0 1
ORTIZ hegaluzea oliba-oliotan, Lata 112 gr.
,70€
Deskontu txartela
CAMPOS antxoa oliba-oliotan, ontzia110 gr.
CUCA berberetxoak berezko eran, 40/55, lata 115 gr.
€
ORTIZ sardinak oliba-oliotan, lata 140 gr.
Deskontu txartela
PAY PAY muskuiluak, 16/20, lata 112 gr.
,50€
PICKEN Frankfurt saltxitxak, zorroa 340 gr.
,65€
Deskontu txartela
Deskontu txartela
,70€
,75€
Deskontu txartela
1 0 0 1 2
CUCA atun argia oliba-oliotan, Lata 6x70 gr.
€
€
Deskontu txartela
Deskontu txartela
Deskontu txartela
MARTIKO izokin ketua, zorroa 80 gr.
€
ARIAS Burgosko gazta, originala o 0%, 6x62,5 gr.
Deskontu txartela
,50€
CARBONELL OLIO BIRJINA ESTRA, GARRAFA 5L.
Deskotu txartela
Deskontu txartela
1€
0,70€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
0,70€
2€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
0,50€
1,75€ TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
1€
0,65€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
2,50€
1€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
0 0 0 1 1
OREO gailetak, originala, paketea 220 gr.
,50€
Deskontu txartela
KIKKOMAN soja saltsa, bot. 150 ml.
GALLO Tagliatelle al nero di sepia, paketea 250 gr.
,25€
SANTA RITA tenpura irina, potoa. 500 gr.
Deskontu txartela
FLORETTE Gourmet entsalada, poltsa
,50€
J.VELA, 8/10 zainzuriak, lata 410 gr.
€
Deskontu txartela
Deskontu txartela
,70€
,50€
Deskontu txartela
1 0 0 2 2
Flor de sal AÑANAKO GATZA, kaxa 125 gr.
€
,75€
Deskontu txartela
Deskontu txartela
Deskontu txartela
OTOÑAL erreserbako Errioxako ardoa, 4 botilako kaxa
€
FERRARINI parmigiano gazta, zatia180 gr.
Deskontu txartela
€
COSTA SUR otarrainxka gordina, 32/48p., Kaxa 800 GR.
Deskontu txartela
Deskontu txartela
1€
0,50€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu Txartela
0,70€
0,75€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
0,50€
0,50€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
2€
1€ TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
Deskontu txartela
2€
1,25€
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
TXARTEL honek 2014ko azaroaren 15era arte BALIO du, BM Txartela erakutsiz.
¡LA DIFERENCIA ¡LA DIFERENCIA ¡LA DIFERENCIA ENTRE PELO ¡LA DIFERENCIA ENTRE PELO Y Y
ENTRE PELO Y ENTRE PELO PELAZO!Y
PELAZO! PELAZO!
NUEVO NUEVO NUEVO NUEVO
MELENA MELENA MELENA ABUNDANTE ABUNDANTE ABUNDANTE AL INSTANTE, TU PELO AL INSTANTE, TU CON PELO MÁS CUERPO, MÁS DENSO, AL INSTANTE, TU PELO MÁS DENSO, CON MÁS CUERPO, VISIBLEMENTE MÁS ABUNDANTE MÁS DENSO, MÁS CUERPO, AL INSTANTE, TU CON PELO VISIBLEMENTE MÁS ABUNDANTE TM
Fibra-Cylane VISIBLEMENTE MÁS ABUNDANTE MÁS DENSO, CON MÁS TM CUERPO, Fibra-Cylane TM VISIBLEMENTE MÁS Fibra-Cylane ABUNDANTE
Fibra-Cylane TM Para una mayor de pelo. Extracto decantidad Granada Revolucionario ingrediente que expande la fibra Extracto de Granada desde el interior.de Granada Extracto Extracto de Granada Más información: www.garnier.es Mejora la calidad del pelo.
Más Fórmula información: www.garnier.es que aporta brillo y suavidad. Más información: www.garnier.es Más información: www.garnier.es
65
Mﾃ々IMA EFICACIA NADIE DA
TANTO POR TAN POCO
ﾂ｡Y ahora prueba la mﾃ｡xima eficacia con el nuevo Skip concentrado Ultimate!
NUEVO