5 zk.// 2016ko apirila PSP: 2,50â‚Ź BM txartelaren titularrentzako doako aldizkaria
ZAINZURIA lurperatutako altxorra.
OGIA
modan dago.
LEGATZA
urte osorako arraina.
JAPONIA etxean.
1
EDITORIALA
AZKENEAN IRITSI DA EGURALDI ONA Aurten ere eguraldi onari ongietorria egiteko
Eta urtaro-aldaketaren
prestatzen ari gara.
aurrean geure burua
BM Supermerkatuetan, ALDEA DAGO aldizkariaren
zaintzen ikas dezagun,
5. zenbakiarekin, ahalik eta gehien gozatzen
zenbaki honetan
lagundu nahi dizugu udaberriaz eta urte-sasoi
nutrizioaren arloko bi
horrek eskaintzen dituen askotariko produktuez.
profesionalen laguntza izango dugu. Udaberriko
Izan ere, neguaren amaierarekin aukerak nabarmen
astenia gainditzeko eta gure gorputza zaintzeko
zabaltzen dira, eta fruta, barazki eta arrain ugari
giltzarriak emango dizkigute.
sar dezakegu gure dietan; ilarrak, babak, baratxuri freskoak, zainzuriak, gereziak, abrikotak, antxoak,
Azken finean, bitarteko guztiak ematen dizkizugu
txitxarroa edo zapoa.
udaberri osasuntsua eta zoragarria izateko, eta udarako prestatzeko. Eta hori guztia aldizkari berean.
Aukeratzen dituzun produktuen atzean dauden pertsonak ezagutu nahi dituzula jakin badakigunez
Espero dugu zenbaki hau gustukoa izatea eta
gero, produktu horiek nondik datozen eta ekoizleek
eskaintzen dizkizugun ideia guztiekin gozatzea.
nola lan egiten duten aurkezten jarraituko dugu. Zuek harri eta zur uztea gogoko dugu, eta, hartara, zenbaki honetan berritzea erabaki dugu, eta Japoniako janariei buruzko erreportaje bat barnean hartu dugu. Gai horretan aditua ez bazara, oinarrizko kontzeptu batzuk argitu nahi dizkizugu, eta edozein unetarako egokiak diren platera elaboratuekin eta gustagarriekin arrakasta izateko aukera eskaini nahi dizugu. Amaitzeko, Japoniako Hitoshi Karube sukaldariaren historia ezagutuko duzu. Donostiako Txubillo jatetxeko sukaldari honek Japonian zuen suhiltzaile
Miguel ﾃ］gel Zamorano
lana utzi, eta euskal sukaldaritza tradizionala egitea
BM SUPERMERKATUETAKO DENDA KUDEAKETA
erabaki zuen, betiere Japoniako ukituarekin.
ETA MARKETIN ZUZENDARIA.
Jarrai gaitzazu gure web-orrian: bmsupermercados.com facebook.com/BMSupermerkatuak
@BMSupermerkatua
BMSupermercados
OJDk kontrolatutako hedapena
Diseinua eta maketazioa
Publizitatea
Argitaratzailea
Bezeroarentzako arreta
Ornitorrinco
cmarin@uvesco.com
Uvesco
900 300 304
Edukien arduraduna
Hiru hileroko aldizkaria
Oiartzun bidea, z/g
Lege-gordailua
Foodfilmmakers
5. zk. 2016ko apirila
Ventas industrialdea
SS 1480-2014
Argazkiak
Inprimatutako aleak
20300 Irun (Gipuzkoa)
ISSN
Foodfilmmakers
120.000
Tel: 943 668 000
2386-8007
Debekatuta dago testu edo argazkiak, erabat zein partzialki, enpresa argitaratzailearen berariazko baimenik gabe kopiatzea. ALDEA DAGO aldizkariak ez du zerikusirik kolaboratzaileek argitalpenean adierazten dituzten iritziekin, ezta enpresa pribatu edo publikoen publizitateko mezuekin ere.
3
M
Y
Y
Y
ÚNICLA es una leche 100% natural, única por sus cualidades nutricionales y exquisito sabor. El bienestar de nuestras vacas y el esmerado cuidado por su alimentación son el secreto para obtener una leche muy especial: más saludable, de sabor único y con menor impacto ambiental.
4
*Sólo la leche ÚNICLA proviene de las primeras granjas en Europa certificadas en calidad por AENOR ISO 22.000.
AURKIBIDEA
06
14
ZAINZURIAK
LURPERATUTAKO ALTXORRA
OGIA MODAN DAGO
AZALEKO ARGAZKIA: TXERRI MASAILA PERRETXIKOEKIN SALTEATUTA (43. OR.)
36
TXERRIA,
DENA APROBETXAGARRIA
28 LEGATZA
URTE OSORAKO
52
JAPONIA ETXEAN
44
FRUITU GORRIAK
ANTIOXIDATZAILE NATURALA
68
UDABERRIAN ZEURE BURUA ZAINTZEKO AHOLKUAK
62
TXUBILLO HITOSHI KARUBE
5
ZAINZURIA: LURPERATUTAKO ALTXORRA
Jaki ahogozagarria, barazki osasungarria eta elikagai dietetikoa. Azkenean iritsi da zainzuriaren sasoia eta ahalik eta gehien aprobetxatu behar da.
6
7
ZAINZURIA: LURPERATUTAKO ALTXORRA
Ba al zenekien zainzuri berdea eta zainzuri zuria berdinak direla eta uztaren uneak bereizten dituela? Zainzuri zuria gune ospelagoetan hazten da, eta kimua irteten hasten denean biltzen da. Zainzuri berdea edo gari-zainzuria eguzkiaren eraginpean egon arte eta fotosintesiaren prozesua gertatu ahal izan arte uzten da; prozesu horretan, klorofila sortzen da, eta horrek ematen dio kolore berde bereizgarri hori. Horiez gain, zainzuri moreak ere badaude; Italian asko erabiltzen dira, eta zapore gozoagoa dute, azukre-eduki handia baitute. Nafarroako eta Errioxako zainzuriek ospe handia dute; testura leuna eta zapore zoragarria dute, eta, gainera, hari gabekoak dira. BM supermerkatuetan, beraz, hain estimatua den produktu honen balioa hartzen dugu aintzat; hori dela eta, bertako gure hornitzaileen baratzetako zainzuririk samurrenak eta freskoenak bilatzen eta eskaintzen saiatzen gara. Kimu luzexka hau balio handiko sukaldaritza-produktua izan da historian. Legendak dio Luis XIV Frantziakoak, Eguzki Erregeak, oso gustukoak zituela, eta bere gortean landa zitezen eskatu zuela. Norbaitek esango du kimu honen ospea, zapore gozo-gozoan ez ezik, herriaren sineskerian ere oinarritzen zela, herriak ahalmen afrodisiakoa zuela uste zuen eta. Nolanahi ere, zainzuriek denbora luzez iraun dute errezetetan, eta beti leku nabarmena izan dute. Alabaina, ez da zaporea bereizgarri egiten duen gauza bakarra. Lurperatuta dagoen altxor hau elikagai osoa da, K bitamina ugari du (funtsezkoa odolaren koagulaziorako), eta azido folikoa ere bai –garrantzi handikoa haurdunaldian–. Era berean, B, C eta A bitaminak ditu, baita potasioa, zuntza eta proteinak ere. Horrenbestez, gozo-gozoak izateaz gain, onuragarriak dira osasunerako eta sasoi onari eusteko, batik bat ahalmen diuretikoei esker (% 90 ura dira eta ez dute ia kaloriarik). Onura horiek guztiak manipulazio kaskar baten ondorioz hondatu nahi ez baditugu, kozinatzeko garaian aholku batzuk izan beharko ditugu kontuan. Dagokien sasoian kontsumituko ditugu (udaberrian), eta zenbat eta lehenago hobeto. Zainzuri zuri bat hautatu behar dugunean, mamiari erreparatuko diogu, eta ondo itxita dagoela egiaztatuko dugu. Ziurtatu behar dugu zurtoinak ez duela orbain marroirik edo grisik. Zuritu eta sorta batean lotu behar ditugu egosten hasi aurretik. 10-12 minutuz egosiko ditugu, zainzuriaren tamainaren arabera. Ur asko jarriko dugu, eta, uretan, bi koilarakada gatz, beste bi koilarakada olio eta azukre koilarakada bat botako dugu. Egosita daudenean beti da gomendagarria hozten uztea eta egoste-uretan bertan kontserbatzea. Zainzuri berdeen kasuan, zurtoinaren behealdea, hau da, zatirik gogorrena moztu beharko dugu. Lodieraren arabera egos ditzakegu, 3 eta 7 minutu artean, baina plantxan, erreta edo lurrunetan kozinatuta ere oso ondo geratzen dira. Guztiak probatzeko gogoz geratuko al zara? Ez duzu aitzakiarik, kasu honetan osasuna eta zaporea eskutik lotuta baitaude.
UZTARTZEA Ardo zuria. Legamiaren eta urraren zaporeekin ondo uztartzen dira.
8
ZAINZURIAK PAPILLOTEAN (11. OR.)
PREZIOA
TXIKIA
DENBORA
60’
ZAILTASUNA
8/10
OSASUNGARRIA
10/10
DESKARGATU PDF-A
9
ERREZETAK
ZAINZURIAK PLANTXAN AZENARIO ZOPAREKIN (11. OR.)
PREZIOA
TXIKIA
DENBORA
45’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
10/10
DESKARGATU PDF-A
10
ZAINZURIAK PAPILLOTEAN (4 pertsonarentzat) 12 zainzuri fresko 2 tipulin 1 azenario Oliba-olio birjin estra, nork bere gustura 1 koilarakada piperrauts gozoa
Tipulinak eta azenarioak juliana erara moztuko ditugu. Zainzuriak zuritu, zurtoinaren azken zatia kendu, eta minutu batez galdarraztatuko ditugu ur irakinetan. Aluminio-orri bat hartu, eta oliba-olioa jarriko dugu. Aluminio-orriaren oinarrian juliana erara moztutako barazkiak jarri, eta, gainean, zainzuriak kokatuko ditu. Piperrautsa gainetik hautseztatu, eta aluminioorria itxiko dugu, zorro bat osatuta. Labean sartuko dugu 160 gradutan 15 minutuz. Hor bertan zerbitzatuko dugu. .
ZAINZURIAK PLANTXAN AZENARIO ZOPAREKIN (4 pertsonarentzat) 2 zainzuri zuri 12 azenario 2 atal baratxuri 1 adar ezkai lehor 50 gr urdaiazpiko xehatu 1 txalota xehatu 10 ml oliba-olio Azukrea eta gatza egosteuretarako
ZAINZURI ZURIAK ZAINZURI BERDEEN OZPIN OLIOAREKIN
ZAINZURI SORTA HIRUGIHAR IBERIKOAREKIN
(4 pertsonarentzat) 12 zainzuri zuri 1 sorta zainzuri berde 20 antxoa, latakoak 8 pipermin Azukrea eta gatza egosteuretarako 10 ml sagardo-ozpin 20 ml oliba-olio birjin estra
(4 pertsonarentzat) 12 zainzuri zuri 12 xerra hirugihar iberiko 1 tomate 10 gr de martorri xehatu 1 piper gorri 1 piper berde 1 lima Oliba-olio birjin estra Azukrea eta gatza egosteuretarako
ditugu. 5 minutuz egosiko
Zainzuri zuriak zurituko
Zainzuri zuriak zurituko
ditugu uretan, gatza eta
ditugu eta zurtoinaren
ditugu eta zurtoinaren
azukrearekin, eta puntu-
azken zatia kenduko diegu.
azken zatia kenduko diegu.
Zainzuri zuriak zurituko
puntuan utziko ditugu. Gerorako gordeko ditugu.
Erditik moztu, eta luzetara Ur irakinetan 15 minutuz
zerrendetan moztuko dugu.
egosiko ditugu gatza eta Azenarioa zuritu eta
azukrearekin. Ur horretan
Gatza eta azukrea
likuatuko dugu. Gerorako
utziko ditugu gerorako.
duen uretan 4 minutuz galdarraztuko ditugu.
utziko dugu. Baratxuriak zanpatu, eta
Zainzuri berdeak pixka
Xukatu, eta gerorako utziko
suan jarriko ditugu olio
batean salteatuko ditugu,
ditugu.
pixka batekin. Baratxuriak
eta zuku-makinatik pasatuko
gorritu direnean, azenario
ditugu.
Tomatea, piper gorria eta
likuatua eta ezkai lehorra
Zuku hori olioarekin eta
piper berdea laukitxoetan
gehituko ditugu. 10 minutuz
ozpinarekin onduko dugu.
moztuko dugu. Barazkiak
erreduzitzen utziko dugu.
lima-zukuarekin, olibaZainzuriak platerean jarri
olioarekin eta martorri
Zainzuriak olio pixka
eta gainetik ozpin-olioa
xehatuarekin onduko
batekin markatuko ditugu,
erantsiko diegu.
ditugu.
gorritu arte. Amaitzeko, antxoak bildu,
Zainzuri-zerrendak
Zainzuriak platerean jarri,
eta piperminekin batera
hirugiharretan bildu eta
eta gainetik zopa erantsiko
dekoratuko dugu platera.
labean sartuko ditugu, 120
diegu. Platera amaitzeko,
gradutan, 4 minutuz.
gainetik jarriko diogu
Labetik atera, eta platerean
urdaiazpiko eta txalota
jarriko ditugu ozpin-
xehatua.
olioarekin.
11
ERREZETAK
ZAINZURI ZURIAK ZAINZURI BERDEEN OZPIN OLIOAREKIN (11. OR.)
PREZIOA
TXIKIA
DENBORA
45’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
10/10
DESKARGATU PDF-A
12
ZAINZURI SORTA HIRUGIHAR IBERIKOAREKIN (11. OR.)
PREZIOA
TXIKIA
DENBORA
50’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
8/10
DESKARGATU PDF-A
13
OGIA MODAN DAGO
Atsotitz askoren protagonista, mahai batean huts egin ezin duen elikagaia. Gaur egun askotariko ogiak daude, eta oso zaila da ogiari hozkada eman gabe kontrolatzea.
14
15
OGIA MODAN DAGO
B
ehartsuen jaki izatetik elikagai fetitxe
eta globalizazioa nagusitu ostean, askotariko ogi
izatera. Ogiak irudika ditzakegun
motak dastatu ahal izan ditugu, ohituta geunden
fase guztiak ezagutu ditu. Izan ere,
ogiaz bestelakoak. Zekale-ogia, garagar-ogia, olo-
ogi hutsa ez da jada ergelen jakia,
ogia, soja-ogia, artatxiki-ogia, kinoa-ogia, espelta-
baizik eta foodie-na (janarizaleena).
ogia edo artobeltz-ogia dira merkatuak gaur egun
Eta
eskaintzen dizkigun aukeretako batzuk. horren
Interneten ikasteko
lekuko ogi
ugari
dago.
hobeezina
egiten
web-orri
anitz
Gaixotasun zeliakoa duten pertsonek ere glutenik
dago.
gabeko
Dendetako apaletan ogiari buruzko liburu ugari
ogi
desberdinak
dituzte
ia
edozein
establezimendutan.
dago, eta ogia egiteko aurrez aurreko ikastaroetan berehala betetzen dira lekuak, ia kontzerturik
Ore ama eta haren garrantzia
ospetsuenetan
rock
Baliteke, azkenaldian, ore amaren kontzeptua
gastronomikoaren izar berria. Edonola ere, azter
entzun izana. Baina, zer da hori? Irin integralez
ditzagun ogiaren gaineko interes itzel horren
eta uraz egindako hartzitua da, legamia erantsi
nondik norakoak.
beharrik gabe lortzen dena.
bezain
azkar.
Ogia
da
Ogia oinarrizko elikagaia da, prezioarengatik zein
Ore ama egiteko prozesua sinplea da, baina 5
nutrienteengatik.
garrantzi
egunez nolabaiteko jarraipena egitea eskatzen
handiko aliatua da, karbono-hidrato, bitamina,
du. Hortik hasita, ore hori denbora luzez manten
mineral, zuntz eta proteina eduki handia du eta.
daiteke; horretarako, orea elikatu beharko da,
Gure
osasunerako
erabiltzen den bakoitzean agortu ez dadin. Egiptiarrak hartziduraren eta legamiaren sekretuaz jabetu zirenetik, ogia garai eta leku guztietako
Mantentze-lana ere erraza da. Egunero erabiliko
gastronomiaren parte izan da, leku eta garai
badugu, giro-tenperaturan gorde daiteke. Aitzitik,
bakoitzean modu desberdinean garatu bada ere.
hain maiz erabiliko ez bada, hozkailuan gorde ahal izango da, edota izozkailuan. Hala eginez
Egiptotik Greziara pasa zen ogia, eta bertan
gero, aintzat hartu behar da erabili aurretik ore
perfekzionatu eta dibertsifikatu egin zen, 70
horrek giro-tenperatura hartu beharko duela, eta
aldaera baino gehiago eskainita. Grezian zein
erreaktibatu beharko dela.
Erroman dirudunen elikagai izaten hasi zen, baina urteen poderioz herriaren gainerako klaseetara ere
Ogia gure sukaldaritzako osagai interesgarri gisa
zabaldu zen.
ere erabil daiteke. Ogia erabiltzen duen errezeta ugari dago. Hemen duzu horietako lau, praktikatzen
Orduz geroztik, ogia garrantzi handikoa da gure
has zaitezen. Ausartuko al zara probatzera?
bizitzan; hain garrantzitsua non ogiaren prezioa erabiltzen den KPIaren (kontsumoko prezioen indizearen) aldaketak zehazteko. Ez da gari-ogia soilik
UZTARTZEA
Ingurune bakoitzean eskura izan den zerealen isla
Tempranillo,
izan da ogia. Hartara, Ameriketan arto-ogia eta
kontrolatua.
Asian arroz-ogia ziren ezagunenak, eta Europan
Fruta helduaren zaporea, zertxobait likorduna, eta
eta Afrikan garia zuten oinarri. Urteek aurrera egin,
amaierako ahogozoa zeta-antzekoa.
16
Arabako
Errioxako
jatorri-deitura
ERREZETAK
ARRAIN ZOPA OGI BIRIBILAREKIN (20. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
40’
ZAILTASUNA
7/10
OSASUNGARRIA
8/10
ESKANEATU BIDEO ERREZETA IKUSTEKO
DESKARGATU PDF-A
18
URDAIAZPIKO ETA GAZTA SANDWICHEZ OSATUTAKO HOSTOPILA (20. OR.)
PREZIOA
txikia
DENBORA
20’
ZAILTASUNA
4/10
OSASUNGARRIA
6/10
DESKARGATU PDF-A
19
ERREZETAK
ARRAIN ZOPA OGI BIRIBILEAN (4 pertsonarentzat) 1 ogi biribil 1 litro arrain-zopa 16 otarrainxka 8 muskuilu 1 lata berberetxo 1 atal baratxuri Perrexil xehatua Gatza Oliba-olio birjin estra Baratxuria zuritu eta xehatuko dugu. Otarrainxkak zuritu, eta baratxuri xehatuarekin eta oliba-olio zorrotada batekin nahastuko ditugu. Ogiaren goialdean zulo bat egin, eta ogia irekiko dugu. Ia ogi-mami guztia hustuko dugu. Ogi-mamiaren ertzak zanpatu, eta labean sartuko dugu, 15 minutuz eta 150 gradutan.
URDAIAZPIKO ETA GAZTA SANDWICHEZ OSATUTAKO HOSTOPILA (4 pertsonarentzat) 16 xerra moldeko ogi, azalik gabe 12 xerra urdaiazpiko egosi 12 xerra gazta 25 gr gurin Arrabol baten laguntzaz zanpatuko ditugu ogi xerrak, eta hostopila osatzen hasiko gara, ogia, urdaiazpikoa eta gazta tartekatuta.
BANANA KARAMELIZATUKO TXIGORTUA JOGURTAREKIN
HAZI OGIAREN MAMI FRIJITUAK ARRAUTZA GORRINGO KREMAREKIN
(4 pertsonarentzat) 4 xerra txapata ogi 4 banana 1 jogurta, greziar motakoa 20 gr ezti 20 gr gurin 20 gr azukre 1 kopa ron
(4 pertsonarentzat) 200 gr hazi-ogi gogor 20 gr hirugihar xehatu 20 gr txorizo xehatu 10 ml oliba-olio Perrexil xehatua 2 arrautza-gorringo 10 ml ardo zuri 1 atal baratxuri, xehatua
Ogia labean erreko dugu. Jogurta eztiarekin nahastuko dugu.
Xerra finetan moztuko
Zartagin batean jarriko dugu gurina, eta, desegin denean, banana zuritua eta azukrea erantsiko diogu. Rona gehituko diogu eta guztiz lurruntzen utziko dugu.
Film-paperarekin estaliko dugu eta gainean pisua jarriko diogu 30 minutuz. Film-papera kendu. Gurina zartaginean desegin, eta hostopila markatuko dugu, gorritu arte. Sutik atera, eta erdibitu egingo dugu. Zerbitzatzeko garaia da.
dugu ogia. Ur tanta batzuk botako ditugu eta zapi heze batekin estaliko dugu 15 minutuz. Zartagina suan jarri, eta baratxuria, hirugiharra eta txorizoa sartuko dugu. Sueztitu, eta ogi-mamiak
Jogurta ogi txigortuaren gainean banatuko dugu, eta gainean banana xerratuta jarriko dugu.
erantsiko ditugu, pixka batean salteatzeko. Gorringoak –gatza eta piperbeltzarekin– mariabainuan jarriko ditugu, ardo
Lapiko bat suan jarri, eta otarrainxkak salteatuko ditugu. Muskuiluak eta berberetxoak gehituko ditugu. Guztia zoparekin estaliko dugu. 1 minutu egosten utziko dugu. Gatza eta perrexil xehatua erantsiko diogu.
zuriarekin batera, eta aparra atera arte harrotuko ditugu. Alde batean ogi-mamiak jarriko ditugu, eta gainean gorringoa eta perrexila hautseztatuta.
Muskuiluak maskorretatik bereiziko ditugu. Zopa ogi biribilaren barruan zerbitzatuko dugu.
20
BANANA KARAMELIZATUKO TXIGORTUA JOGURTAREKIN (20. OR)
PREZIOA
txikia
DENBORA
20’
ZAILTASUNA
4/10
OSASUNGARRIA
7/10
DESKARGATU PDF-A
21
ERREZETAK
HAZI OGIAREN MAMI FRIJITUAK ARRAUTZA GORRINGO KREMAREKIN (20. OR.)
C
M
Y
CM
PREZIOA
MY
txikia
CY
CMY
K
DENBORA
35’
ZAILTASUNA
8/10
OSASUNGARRIA
6/10
DESKARGATU PDF-A
22
ONLINE EROSTEA
BMSUPERMERCADOS.COM
24
B
M Supermerkatuetan
Zalantza izanez gero, bezeroari arreta
izango dituzu. Arraina garbitua eta
bizimodua erraztu nahi
emateko telefonora dei dezakezu:
xerratuta nahi duzun, xerrek lodiera
dizugu.
900 30 30 32.
jakin batekoak izan behar duten... Gu
Badakigu egunak ordu
Gure webgunean 7.000 erreferentzia
zure etxera eramateaz, zu ezertaz
gutxi dituela eta ahalik eta
inguru topatuko duzu, eta produktuei
kezkatu behar izan gabe.
gehien aprobetxatu nahi
buruzko informazio gehigarria
arduratuko gara horrela egiteaz eta
dituzula; horregatik lortu nahi dugu
izango duzu, hala nola produktuen
BM Supermerkatuen berezko
erosketek zure aisialdia ez eragoztea
balio nutrizionalari edo osagai
ezaugarriak ere jaso dira on line
eta, hartara, gehien behar duzunean
alergenoei buruzkoa.
erosketetan:askotariko eta kalitateko
gozatzea aisialdiaz.
produktu sorta handia, produktu
ASKOTARIKO ETA KALITATEKO PRODUKTU SORTA HANDIA, BERTAKO PRODUKTU FRESKOAK ETA ZERBITZUEN ESPEZIALIZAZIOA.
freskoak, bertakoak eta hurbilekoak,
dezakezu. Berehala eta erraz
Horrez gain, erosketa-zerrenda
izango duzu
lortuko duzu zure BM txartelaren
pertsonalizatuak egin ahal izango
(kontsultatu zerbitzuaren ordutegia
zenbakia. Gure establezimenduetan
dituzu, kontsumitu ohi duzun
gure web-orrian). Eta guztia, zure
ere lortu ahal izango duzu, modu
produktu bat bera ere ez ahazteko.
eserlekutik altxatu gabe eta zerbitzu
tradizionalean.
Bestalde, “Zure eskaerari buruzko
bakar bat ere galdu gabe.
Gure txartela eskuratu duzunean,
argibideak� atalari esker, zu zeu
nahikoa izango da
dendara joango bazina bezalaxe erosi
Kontsultatu zerbitzu hori zure
bmsupermercados.com webgunera
ahal izango dituzu produktu freskoak
posta-koderako erabilgarri dagoen
sartzea eta klik egitea ONLINE
BM Supermerkatuetako online
bmsupermercados.com web-orriko
EROSTEA atalean. Bertan, erabiltzaile
dendan.
on line erosketetako atalean, eta
gisa erregistratu ahal izango zara
Atal horren barruan, gure dendetako
bestelako erosketa-esperientziaz
urrats erraz batzuk eginda.
sekzioetako adituei aipatzen
goza ezazu, aldea dago.
Hori kontuan izanik, on line erosteko zerbitzua garatu dugu. Gure on line dendara sartzeko, BM txartelaren titularra izan beharko duzu. Oraindik ez baduzu, gure web-orrian eska
eta zerbitzuen espezializazioa. Eta ezertaz kezka ez zaitezen, zure eskaera zer egunetan eta ordutan eramatea nahi duzun hautatu ahal
dizkiezun xehetasunak zehaztu ahal
ZURE ONLINE EROSKETA URRATSEZ URRATS 1. SARTU ZURE KONTURA.
2. GIN KLIK ONLINE DENDAN.
25
3. HASI ZURE EROSKETA.
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
Zure eskaerari buruzko argibideak.
K
2,5 zentimetroko lodierako entrekota
Zure harakinarekin edo arrain-saltzailearekin hitz egingo bazenu bezalaxe. bmsupermercados.com webgunean erostea erraza eta intuitiboa da. Gure betiko kalitatea etxera eramaten dizugu, eta zuk esaten diguzun ordutegian gainera. *Egiaztatu on line zerbitzua erabilgarri dagoen zure postakodean.
Jarrai gaitzazu:
On line erostea
bmsupermercados.com 26
Y
27
LEGATZA. URTE OSORAKO ARRAINA
28
Parrillan, saltsan, arrautzaztatuta edota egosita, legatza beti da osasunerako eta ahogozamenerako apustu segurua.
29
LEGATZA. URTE OSORAKO ARRAINA
U
rte
osoan
eskuragarri,
legatza
dugu, eta, jakina, arrain freskoaren usaina izatea.
edozein diru-zorrorentzat arrazoizko
heldurik dute
luxu bihurtu da. Eta gainera gozo-
Inolako
gozoa
Errezeta-liburuaren
zorioneko daude. Urteko edozein unetan jan
orri guztiak bete ditzakegu arrain
dezakegun arraina da, nahiz eta sasoirik onena
zuri
da.
buruzko
gabe,
legatzazaleak
errezetak
udaberria den. Urteko edozein egunetan goza
bilduta. Haur txikienetatik hasita,
dezakegu, beraz, legatzaren onura nutrizionalez.
jakintsuenetara,
Proteina eduki handia du, baita omega 3 gantz-
legatzaren
honi
zalantzarik
zapore
guztiek
gozatzen
leunarekin,
haragi
azidoarena
mamitsuarekin eta testura finarekin.
(garrantzi
handikoa
gaixotasun
kardiobaskularrak prebenitzeko), selenioarena, fosforoarena, B bitaminarena eta niazinarena
Ikas ditzagun legatzari buruzko nozio txiki
(kolesterol handia tratatzeko erabiltzen dena).
batzuk. Lehenik, legatzaren kategoriak (eta,
Horrenbestez, erabaki egokia da gure erosketa-
hortaz, prezio desberdintasunak). Amukoak
zerrendan gehitzea.
edo kakokoak izan daitezke, edo sarekoak edo bolantakoak; horiek dira legatza arrantzatzeko
Legatza aukera ugari eskaintzen duen arraina
metodoak. Esango dugu kakokoak direla amu
da. Izan ere, legatzaren zatiak mundu osoan oso
bidez
direnean.
estimatuak diren hainbat plateraren oinarri dira.
Legatz horiek gehiago kotizatzen dira; izatez,
Esate baterako, kokotea –aspaldi zopak egiteko
arrantza mota horrek zailtasun handiagoak
erabiltzen zena– gaur egun oso estimatua da
ditu eta piezek gutxi sufritzen dute (arraina
parrilan eginda.
banan-banan
harrapatzen
ez da arrastatzen, ez du ezkatarik galtzen, ez du kolperik jasaten). Hori dela eta, itxura
Burua saldak egiteko edo beste gisatu edo
distiratsuagoa du, eta gehiago irauten du.
zopa batzuetarako oinarri gisa. Gourmetek oso estimatzen dituzte kokotxak, hots, arrainaren
bolanta-
eztarri inguruko haragia. Arrautzaztatuta edo
sareen metodoa erabil daiteke. Itsas hondoraino
saltsa berdean prestatu ohi dira. Trontzoak eta
botatzen den sare bat da, eta sareak biltzean
isatsa dira zatirik erabilienak. Medailoiak zein
legatzak harrapatuta geratzea espero da. Bi
legatz zati gorenak prestatzen badituzu, seguru
metodoak arrantza-arte jasangarriak dira eta
ez duzula huts egingo.
Era berean, legatza harrapatzeko
horregatik dira BM Supermerkatuetan lantzen ditugun bi metodoak.
Arrain zoragarri hau prestatzeko hainbeste aukera dagoen arren, lanak erraztu nahi izan
Legatza, edo beste edozein arrain, erosteko
dizkizugu lau errezeta hauen bidez. Bete-betean
garaian, hainbat alderdi hartu beharko dugu
asmatzeko beldurrik gabe presta ditzakezun lau
aintzat pieza freskoa dela ziurtatzeko. Begiei
errezeta dira.
erreparatuko diegu, distiratsu eta garbi egon beharko dute. Azalak ere distiratsua egon beharko du, eta, batez ere, gorputzak zurrun
UZTARTZEA
egon beharko du. Zenbat eta zurrunago, orduan
Verdejo ardoa.
eta freskoago. Zakatzak gorrixkak daudela eta
Fruta-ukituak ondo uztartzen dira edozein
erraz bereizten direla ere begiratu beharko
arrain motarekin. Atsegina eta edanerraza da.
30
LEGATZ KURRUSKARIA ZITRIKO CHUTNEY-AREKIN (33. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
40’
ZAILTASUNA
7/10
OSASUNGARRIA
7/10
DESKARGATU PDF-A
31
ERREZETAK
LEGATZA ESKABETXE SUABEAREKIN ETA ENTSALADAREKIN (33. OR)
PREZIOA
ertaina
DENBORA
30’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
9/10
DESKARGATU PDF-A
32
LEGATZ KURRUSKARIA ZITRIKO CHUTNEY-AREKIN (4 pertsonarentzat) 4 legatz-hegal 4 orri brick ½ pipermin xehatu 1 limoi zuku
Zitriko chutney-a egiteko: 1 laranja 1 arabisagar gorri 1 mandarina 1 limoi 1 tomate 100 gr azukre Espeziak (currya, kanelahautsa eta piperbeltza) Legatz-hegalak garbitu, eta muturrak ondo ebakiko ditugu. Erditik ebaki, eta 10 minutuz utziko ditugu zukuarekin eta piperminarekin beratzen. Xukatuko ditugu, eta, gero, zertxobait hezetu dugun brick-orean bilduko ditugu hegalak, angeluzuzenak sortuz. Zitrikoei atalak aterako dizkiegu. Tomatea lauki txikietan moztuko dugu, eta azukrearekin batera suan jarriko dugu. Erreduzitzen utziko dugu marmelada antzeko bat geratu arte. Espeziak erantsiko ditugu.
LEGATZA ESKABETXE SUABEAREKIN ETA ENTSALADAREKIN (4 pertsonarentzat)
2 trontzo legatz, 200 grkoak 25 ml oliba-olio 1 atal baratxuri 1 hosto erramu Tipulin erdia 5 gr piperrauts min, La Verakoa 10 ml sagardo-ozpin 10 ml ardo zuri 100 ml ur 100 gr letxuga, mezclum 1 sagar, Granny Smith
LEGATZA FISH & CHIPS ERARA
LEGATZ TRONTZOA MUSKUILU APARRAREKIN
(4 pertsonarentzat) 2 legatz-isats 200 gr patata 150 gr maionesa 10 gr tipulin xehatu 10 gr txalota xehatu 20 gr Dijon ziape 100 ml garagardo 30 ml ur 20 gr pipa zuritu 1 lima
(4 pertsonarentzat) 4 trontzo legatz 200 gr muskuilu 1 arrautza-gorringo 20 ale piperbeltz 20 hosto albaka Oliba-olioa
Legatz-isatsetik xerrak atera, eta zati bakoitza lautan moztuko dugu, luzetara.
Baratxuria suan jarriko dugu olioarekin eta juliana erara moztutako tipularekin. Pixka bat gorritu denean, ardo zuria erantsiko dugu ozpinarekin, urarekin eta piperrautsarekin batera.
Garagardoa, irina eta pipa zurituak nahastuko ditugu.
Trontzoak xerretan zatitu, eta eskabetxe horretan sartuko ditugu 10 minutuz 80 gradutan.
Patatak garbitu, eta zurituko ditugu. Xerra finetan moztu, eta olibaolio beroan frijituko ditugu. Ondo xukatuko ditugu eta lima-birrindura gainetik erantsiko diogu.
Maionesa, tipulin xehatua, txalota eta ziapea erantsiko diogu. Dena ondo nahastuko dugu.
Platerean, letxuga onduaren gainean jarriko dugu legatza, eskabetxearekin batera. Juliana erara moztutako sagarra jarriko dugu gainetik.
Zartagin beroan olio tanta batzuk jarri, eta legatz-paketeak su txikian markatuko ditugu, gorritu arte.
Oliba-olioa berotzen jarriko dugu, eta legatz-zatiak irinetan eta tenpuran pasa eta olio beroan frijituko ditugu. Paper xurgatzailean xukatuko ditugu. Legatz-zatiak egunkariorri batean bilduko ditugu. Ondoan patatak jarriko ditugu eta gainetik limabirrindura pixka bat botako diogu. Maionesa katilu batean jarriko dugu.
Platerean jarri eta chutneyarekin batera zerbitzatuko dugu.
33
Muskuiluak egosten jarriko ditugu, albakarekin eta piperbeltzarekin batera, kazola estali batean. Sutik kenduko dugu. Saltsa egiteko: lortzen den ura iragaziko dugu. Ura epeldu denean, arrautzagorringoa erantsiko diogu. Gerorako utziko dugu. Legatz trontzoak zartagin batean kozinatuko ditugu olioarekin, puntu-puntuan egon arte. Muskuiluak platerean jarriko ditugu, eta horien gainean legatz-trontzoak. Saltsa irabiagailuarekin emultsionatuko dugu. Lortzen den aparra plateraren oinarria estaltzen jarriko dugu.
ERREZETAK
LEGATZA FISH & CHIPS ERARA (33. OR.)
PREZIOA
ertaina
DENBORA
50’
ZAILTASUNA
7/10
OSASUNGARRIA
6/10
DESKARGATU PDF-A
34
LEGATZ TRONTZOA MUSKUILU APARRAREKIN (33. OR.)
PREZIOA
ertaina
DENBORA
30’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
9/10
ESKANEATU BIDEO ERREZETA IKUSTEKO
DESKARGATU PDF-A
35
TXERRIA, DENA APROBETXAGARRIA
36
Oso animalia gutxi baliatzen da sukaldaritzan txerria bezain ondo. Ketuta, labean, erreta, gazituta edo hestebeteetan, guztiak dira elikagai zaporetsu horrekin gozatzeko modu zoragarriak.
37
TXERRIA, DENA APROBETXAGARRIA
T
xerria duela milaka urte iritsi zen
Sekretua,
Europara
Ekialde
Hurbiletik,
luma
eta
presa
atalek
dute
eta
koipe gehien eta, hartara, pieza horiek dira
bertan geratu zen. Txerria mundu
zaporetsuenak. Azpizunarekin gertatzen den
osoko
errezeta
bezalaxe, hiru atal horietako bakoitzeko bi
ugariren protagonista da, eta gehien
pieza lortzen dira txerri bakoitzetik. Presa eta
kontsumitzen den elikagaietako bat
luma atalak solomo hestebetea prestatzeko
da.
erabiltzen dira.
gastronomiaren
Ezaugarri propioak dituen txerri-arraza ugari
Masaila haragi mamitsua eta gozoa da, oso
dago. Espainian bi adar bereizten dira:
erabilia gisatzeko. Su txikian kozinatzen da ordu askotan, testurarik onena lortzeko.
-Adar zeltikoa dutenak: erlaitz kantauriarrean, Burgos iparraldean eta Nafarroan hazten dena.
Hankek gelatina-testura dutenez gero, oso
-Adar iberikoa dutenak: Guadianako txerri
aukera egokia dira gisatu elaboratuak egiteko.
beltz iberiko ilegabea, Los Pedroches-eko txerri
Hirugiharra eta lepapea koipez osatuta daude
beltza, Balearretakoa, Murtziako mutur-motza,
batez ere, eta oso preziatuak dira zapore gozoa
Kanarietako txerri beltza, eta arraza gorrixkak
izateagatik eta beste jaki batzuk (barazkiak,
(torbiscal, campiñesa, retinta eta Jabugoko
haragi zatiak, eta abar) koipeztatzeko oso
orbanduna).
egokiak izateagatik –oliorik bota behar izan gabe–.
Txerriak
zuriak
izan
daitezke,
pentsuetan
oinarritutako elikadura dutenak, edo iberikoak,
Zenbait lekutan oso ezagunak dira belarria eta
aske hazten direnak eta mendian direnean
azal frijitua.
ezkurrez elikatzen direnak –horrek ematen die ospetsu egin dituen zaporea–.
Ikus dezakezun moduan, txerriaren edozein atal balia daiteke errezeta gozoak prestatzeko.
Era berean, nazioarteko jatorria duten arrazak aurki
ditzakegu,
hala
nola
Duroc
Proba itzazu gurekin txerriaz gozatzeko beste
txerria,
modu
iberikoarekin gurutzatzeko baimentzen den
batzuk,
eta
presta
itzazu
ondoren
proposatzen dizkizugun errezetak.
bakarra –horretatik lortzen dira urdaiazpiko zuririk
onenak–.
Haragiak
gantz
tartekatu
Azken urteotan, txerrikiaren ekarpen nutritiboak
gehiago duenez gero, gozoagoa da eta likido
hobetzera
gutxiago askatzen du zartaginean.
bihurtzera zuzendu da txerri-produkzioa.
Txerria erosten dugunean, komeni da atal
Hortaz, gaur egun, txerrikiak lehen baino % 31
bakoitzaren ezaugarriak zein diren jakitea,
koipe gutxiago du, % 10 kolesterol gutxiago du
horrela asmatuko baitugu errezeta bakoitzerako,
eta % 14 kaloria gutxiago du. Gainera B1, B6, B12,
zehazki, zer atal erosi. BM supermerkatuetan,
erriboflabina, eta beste bitamina batzuk ditu.*
eta
elikagai
osasungarriago
zure beharretara eta gustuetara hobe egokitzen den txerri-produktua topa dezakezu.
UZTARTZEA Hain
ezagunak
eta
preziatuak
Ardo beltza, Rioja edo Ribera del Duero jatorri-
diren
urdaiazpikoez gain, solomoa eta azpizuna
deitura.
ere oso pieza arruntak dira gure erosketa-
Ardo horiek gorputz dezente dute eta oso
saskian. Solomoa bizkarrezurraren ingurutik
ondo uztartzen dira koipe asko tartekatuta
dator, saihetsen azpitik, eta xerretan jan ohi
duten haragiekin.
da, freskoa edo ontzutua. Azpizuna da gehien kontsumitzen den zatia, testura eta zapore bikainekoa baita.
*Iturria: INTERPORC
38
TXERRI IBERIKOKO LUMA ZERRENDETAN BARAZKIEKIN (41. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
30’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
9/10
DESKARGATU PDF-A
39
ERREZETAK
AZPIZUNA PUREAREKIN, ALIGOT ERARA (41. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
45’
ZAILTASUNA
5/10
OSASUNGARRIA
6/10
ESKANEATU BIDEO ERREZETA IKUSTEKO
DESKARGATU PDF-A
40
TXERRI IBERIKOKO LUMA ZERRENDETAN BARAZKIEKIN (4 pertsonarentzat) 200 gr luma iberiko 2 azenario 1 porru 1 berenjena 1 kalabazin 100 gr ketchup 50 ml ur 1 atal baratxuri Oliba-olioa salteatzeko Gatza
AZPIZUNA PUREAREKIN, ALIGOT ERARA
PRESA IBERIKO LAKATUA PIPER GORRIAREKIN
(4 pertsonarentzat)
(4 pertsonarentzat) 1 presa iberikoa 200 gr piper gorri morro 200 gr batata-pure 20 ml sagardo-ozpin 20 gr azukre 100 gr batata 1 azenario 1 tipula 20 ml esnegain 20 gr gurin Gatza eta piperbeltza
1 azpizun txerri iberiko 100 gr patata 50 gr mozzarella 50 gr brie gazta 1 atal baratxuri 200 ml ur 20 ml esnegain 20 gr gurin 50 gr mahats
Patata uretan egosiko dugu, Luma zerrendetan
su geldoan bigun-bigun
moztuko dugu, luzetara.
egon arte (20 eta 40 minutu
Katilu batean jarriko ditugu,
artean, patataren tamainaren
uretan disolbatutako
arabera). Ur guztia xukatu
ketchuparekin eta
duenean, mozzarella, brie
baratxuriarekin.
gazta, baratxuri xehatua, esnegaina eta gurina
Barazki guztiak
gehituko diogu.
zerrendetan moztuko ditugu eta bereizita
Guztia birrinduko dugu
salteatuko ditugu, gatz
irabiagailuarekin, masa
pixka batekin. Luma
elastiko eta homogeneoa
xukatu, eta emaitzazko
lortu arte. Emaitza berotan
marinatua gerorako utziko
mantenduko dugu.
dugu. Azpizuna medailoitan Luma salteatu, eta
zatituko dugu, eta
barazkiak eta marinatua
zartaginean markatuko dugu.
gehituko diogu. Behin
Pixka batean salteatuko dugu
guztia salteatu dugunean,
zartagin berean mahatsekin
platerera atera, eta
batera.
Purea egiteko: Batata zuritu, eta 30 minutuz egosiko dugu uretan gatzarekin. Puregailuan sartu eta purea egingo dugu, esnegain beroarekin, gurinarekin, gatzarekin eta piperbeltzarekin batera. Beharrezkoa balitz, batata egosi den ur pixka bat gehituko diogu. Piper gorria likidotuko dugu zukua egiteko. Suan egosten jarriko dugu azukrearekin eta ozpinarekin batera, bolumenaren erdira-edo murriztu arte. Presa 2 zentimetroko xerretan moztuko dugu, eta plantxan markatuko ditugu xerrak.
zerbitzatuko dugu. Guztia platerean jarri, eta purearekin batera
Piper-zuku erreduzitu pixka bat botako diegu gainetik eta platerean jarriko ditugu. Ondoan, batata-purea jarriko dugu.
zerbitzatuko dugu.
41
TXERRI MASAIL SALTEATUTA PERRETXIKOEKIN (4 pertsonarentzat) 8 masail txerri iberiko 1 atal baratxuri 4 iltze 8 ale piperbeltz 1 litro ur Perretxikoetarako: 100 gr onddo 50 gr barrengorri 50 gr perretxiko 1 poltsa balerianela Oliba-olioa salteatzeko Sesamoa ongailu gisa Gatza
Iberiko-masailak 20 minutuz egosiko ditugu uretan piperbeltzarekin eta baratxuri zanpatuarekin. Egoste-uretan bertan hozten utziko dugu, eta, gero, bertatik aterako dugu. Perretxikoak zati erregularretan moztu, eta olio pixka batekin salteatuko ditugu su bizian dagoen zartagin batean. Gerorako utziko dugu. Masail bakoitza 4 zatitan moztuko dugu, eta su bizian salteatuko dugu. Perretxikoak gehituko dizkiogu eta platerean jarriko dugu guztia. Gatza botako diogu. Eta, amaitzeko, balerianelarekin eta sesamoarekin apainduko dugu.
ERREZETAK
PRESA IBERIKO LAKATUA PIPER GORRIAREKIN (41. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
50’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
7/10
DESKARGATU PDF-A
42
TXERRI MASAIL SALTEATUA PERRETXIKOEKIN (41. OR.)
PREZIOA
ertaina
DENBORA
40’
ZAILTASUNA
6/10
OSASUNGARRIA
8/10
DESKARGATU PDF-A
43
Fruitu gorriak: antioxidatzaile NATURALAK
Gorri pasioa barrutik zein kanpotik. Betirako gaztetasunaren sekretua dosi txiki gozo-gozoetan. Fruitu gorrien xarmaren besotan eroriko al zara?
44
45
Fruitu gorriak: antioxidatzaile NATURALAK
G
aztetasunaren
elixirra
kosmetika-produktu
zail
ez
da
eta
oso
eragozten
dute,
bakterien
propietate
aldatuta.
Barazki
termodinamikoak
garesti bat, basoan dago ezkutatuta,
diuretikoekin
hartu nahi duen edozeinen esku. Ipuin
konbinatzen baditugu, eta kafe gehiegi hartzea
batean bezalaxe, baia txiki horiek
saihesten badugu, arrastoan sartuko dugu
azal eta bihotz gazte baten sekretua
zistitis gorrotagarria.
eta
kamamila-infusioekin
ezkutatzen dute barruan.
Erdi
Nutritiboak, antioxidatzaileak, gozoak; fruitu
Aroan
estimatzen.
gorriak tamaina txikikoak diren arren, oso
Landatzen ez ziren frutak ziren, basoetan
onuragarriak dira gure organismorako. Haatik,
hazten zirenak. Jauntxoak baso horien jabe
badute ordaina.
zirenez
hasi
gero,
ziren
jada
nekazariek
fruitu
horiek
bil
zitzaketen, baina horren truke ordaindu egin
Edozein fruta fresko gisa, propietate horiek
behar zuten. Horrexegatik, hain zuzen ere, nahiz
guztiak
eta basokoak izan, gourmet produktuaren
kontserbatzeko zailtasuna da arazorik handiena.
kategoria mantendu zuten mendez mende.
Oro har, ez diegu zurtoina kendu behar eta ez
galdu
gabe
ahalik
eta
gehien
ditugu busti behar, kontsumo aurreko azken Alabaina,
betidanik
unera arte. Nolanahi ere, hiru zati ur eta zati bat
hain preziatuak izan diren basoko fruta bitxi
ozpin duen nahaskiarekin pasa ditzakegu. Eta
horiek?
ozpinik erabili nahi ez baduzue, ur beroarekin
baizik
zer Ez
da
ezkutatzen inolako
edabe
flabonoideak,
eta
dute
magikorik,
antozianoak
eta
ordezka daiteke. Behin nahaskiarekin pasata,
antioxidatzaileak. Izan ere, fruituen koloreak
arreta handiz lehortu, eta paper xurgatzailea
nutrizio-edukiaren arrastoak ematen dizkigu.
duen katilu edo ontzi batean sartuko ditugu,
Zenbat eta kolore biziagoa izan, orduan eta
hezetasuna eta lizuna ager ez dadin.
handiagoa izango da elementu antioxidatzaileen edukia. Eta hori guztia azukre erantsirik gabeko
Edonola ere, kontsumitzeko une ezin hobean
zapore gozo batekin. Eska al daiteke gehiago?
gaude,
eta
BM
Supermerkatuetan
eskura
dituzu; marrubiak, ahabiak, andere-mahatsak Hala ematen du, bada. Izan ere, polifenoleak
edo masustak, guztiak aitzakia egokia dira
ere badituzte, hala nola kertzetina, baita
geure burua mimatzeko eta geure azala eta
fitonutrienteak ere, hala nola beta-karotenoa,
geure organismoa arretaz zaintzeko.
luteina, likopenoa eta zeaxantina, guztiak funtsezkoak gure sistema baskularrerako eta antioxidatzaile natural gisa. Eta
hori
gutxi
lagungarriak
balitz, dira
fruitu
gorriak
UZTARTZEA
oso
Ardo gozoa.
gernu-traktuaren
Zapore azidoak gozoarekin kontrastea egiten du.
infekzioetarako. Ahabiek infekzioen erasoa
46
FRUITU GORRIEN GAZPATXOA (49. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
35’
ZAILTASUNA
4/10
OSASUNGARRIA
9/10
DESKARGATU PDF-A
47
ERREZETAK
FRUITU GORRIEN INFUSIOA ESNEGAIN IZOZKIAREKIN (49. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
30’
ZAILTASUNA
3/10
OSASUNGARRIA
7/10
DESKARGATU PDF-A
48
FRUITU GORRIEN GAZPATXOA
FRUITU GORRIEN INFUSIOA ESNEGAIN IZOZKIAREKIN
FRUITU GORRIAK TXOKOLATE ZURIAREKIN ETA BELTZAREKIN
FRUITU GORRI ETA GAZTANBERA ENTSALADA
(4 pertsonarentzat) 100 gr andere-mahats 100 gr ahabi 100 gr masusta 25 gr mugurdi 100 gr tomate 100 ml ur 25 gr piper gorri 25 gr pepino 10 ml sagar-ozpin 50 ml oliba-olio 20 gr ogi gogor 1 arrautza egosi 4 xerra urdaiazpiko iberiko
(4 pertsonarentzat)
(4 pertsonarentzat) 50 gr andere-mahats 50 gr ahabi 50 gr masusta 100 gr txokolate beltz 50 gr txokolate zuri 50 ml esnegain 25 ml esne 1 sorta menda
50 gr andere-mahats 50 gr ahabi 50 gr masusta 25 gr mugurdi 20 gr ezti 10 ml modena-ozpin Piperbeltza, hautsa 50 gr gaztanbera 25 gr intxaur zuritu 12 hosto albaka
eta 5 minutuz irakiten utziko
Txokolate beltza maria-
Ozpin-olioa egingo dugu
dugu. Sutik kendu, eta tea
bainuan disolbatuko dugu
ozpinarekin, eztiarekin,
gehituko dugu. Hozten utziko
eta fruitu gorrien erdia
piperbeltzarekin eta albaka
Osagai guztiak, arrautza
dugu eta te-poltsatxoa
txokolate urtu horrekin
xehatuarekin.
eta urdaiazpikoa izan
kenduko dugu.
bustiko dugu. Hozkailuan
50 gr andere-mahats 50 gr ahabi 50 gr masusta 25 gr azukre 25 gr mugurdi 1 poltsa te beltz Esnegain izozkia
Fruitu gorriak suan jarriko
(4 pertsonarentzat)
ditugu azukrearekin batera,
ezik, katilu batean jarriko
hozten utziko dugu.
Gaztanbera txikitu eta
ditugu 4 orduz marinatzen.
Infusioa plater sakon batean
Marinatu denean, birrindu
jarriko dugu eta esnegain-
Txokolate zuria disolbatzen
Fruitu gorriak eta
eta iragazi egingo dugu
izozkiaren bola gainean.
jarriko dugu, su geldoan,
intxaurrak jarriko ditugu
esnegainarekin eta
gainetik.
platerean jarriko dugu.
guztia.
esnearekin batera. Arrautzaren zuringoa
Gerorako utziko dugu.
xehatu eta gorringoa
Eta, amaitzeko, ozpinolioarekin estaliko dugu
iragazki batetik pasako
Plateraren hondoa
dugu. Arrautzaren
txokolate zuriaren
zuringoa plateraren erdian
kremarekin estaliko dugu.
jarriko dugu. Gainean
Txokolate beltzez bustitako
urdaiazpikoa jarriko
fruitu gorriak eta bainatu
dugu, eta gorringoa
gabeko beste fruitu gorriak
hautseztatuko dugu.
gainean jarriko ditugu.
Gazpatxoa aparte
Menda-hostoekin
zerbitzatuko dugu pitxar
apainduko dugu.
txiki batean.
49
guztia.
ERREZETAK
FRUITU GORRIAK TXOKOLATE ZURIAREKIN ETA BELTZAREKIN (49. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
50’
ZAILTASUNA
1/10
OSASUNGARRIA
6/10
DESKARGATU PDF-A
50
FRUITU GORRI ETA GAZTANBERA ENTSALADA (49. OR.)
PREZIOA
ertaina
DENBORA
20’
ZAILTASUNA
2/10
OSASUNGARRIA
8/10
ESKANEATU BIDEO ERREZETA IKUSTEKO
DESKARGATU PDF-A
51
JAPONIA ETXEAN
Arrain gordina, zapore exotikoak eta arreta handia produktuak maneiatzeko garaian. Japoniako sukaldaritza ez da jada ausart gutxi batzuen gauza. SayĹ?nara asperraldia! Kon’nichiwa Japonia!
52
53
JAPONIA ETXEAN
F
uji jatetxeak 1968. urtean Kanarietan
Japoniako sukaldaritzaren beste gozamenetako
ateak
bat gyozak dira, txerri-haragiz, baratxuriz eta azaz
zabaldu
zituenetik
ur
asko
pasa da zubi azpitik, eta gaur egun
egindako enpanadillak, dumpligen antzekoak.
Espainia osoan 450 jatetxe japoniar baino gehiago dago. Japoniako janaria
Bestalde, Japoniako jatetxe batera joaten garenean,
meheki sartu zen, baina bere lekua
garrantzi handikoa da nola jan behar den jakitea.
egiten jakin du, eta finkatu egin da, hiri
Ez dugu esan nahi establezimendu horietako
orotan ezinbesteko bihurtu arte.
batera joaten garenean tearen zeremonia delikatua jarraitu behar dugula, baina bai saiatu beharko
Jarraitzaile leial asko ditu, eta horietako batzuk
dugula haien gomendioak jarraitzen, janariarekin
Japoniako sukaldaritzaren garbizaleak dira, bidaia
behar bezala gozatzeko.
bakoitzean sukaldaritza tradizional hori dastatzeko lekurik onenak bilatzen dituztenak.
Japoniako
Jakin badakigu hasi berrientzat zotzen, “hashi�en,
sukaldaritzan aditu izan nahi badugu, sukaldaritza
erabilera ez dela batere erraza. Alabaina, saiatu
horren
sukaldaritza-tradizioak
beharko dugu otorduan ahal den heinean erabiltzen,
ezagutu beharko ditugu. Eta asmo hori du, hain
edo, zotzen ordez eskuak erabiltzen, baldin eta
zuzen ere, erreportaje honek.
platerak aukera ematen badu; izatez, metalezko
platerak
zein
mahai-tresnek janariaren zaporea aldatzen dute. Sushi-a, pentsa daitekeena ez bezala, jatorri txinatarreko platera da. Japonian agertu den
Era berean, ez dago oso ondo ikusia sushia moztea
lehen erreferentzia 718. urtekoa da. Hasiera batean
edo arrozaren aldetik bustitzea (desegiten baita),
txinatarrek arraina arrozarekin batera hartzitzen
ezta beste pertsona bati gure zotzekin jaten
zuten. Prozedura hori aldatzen joan zen, arroz-
ematea ere.
ozpinarekin ordeztu zen arte. XIX. mendean hasi
Haatik,
zen sushia gaur ezagutzen dugun moduan egiten;
zurrupatzea ondo ikusiko litzateke, baita platera
janari azkarra hartzitu gabea, baina marinatua –
ahalik eta gehien garbitzea eta ezer ez uztea ere.
eta
mendebaldean
ez
bezala,
zopa
hozte-mekanismoen gabeziaren ondorioz–. XX. mendearen iritsierakin, eta sukaldaritzan teknologia
Japoniako
sartu ostean, arrain gordina erabiltzen hasi zen.
produktuarekiko
Japoniako sukaldaritzaren errezeta ezagunena
izaera
sushia izanik ere,
Japonia da bizi-itxaropen handiena duen bigarren
askotariko plater tradizionalak
daude, edozein gourmetentzat gozagarri.
sukaldaritza
erreferentea
errespetuari
osasungarriari
dagokionez
dagokionez.
Izan
da eta ere,
herrialdea. Ez da, beraz, ideia txarra haiengandik zerbait ikastea, elikaduraren arloan bederen.
Sukaldaritza
orotan
bezalaxe,
plater
batzuk
beste batzuk baino gehiago errepikatzen dira
Horregatik guztiagatik, errezeta original batzuk
Japoniako sukaldaritzako jatetxeetan ere. Nahiko
eskaintzen dizkizugu, zure gonbidatuak zur eta
ohikoa da kartetan ramen platerak edo fideo-
lur utz ditzazun eta benetako itamae (Japoniako
zopak aurkitzea, betiere prestatzen diren hiriaren
sukaldaritzako sukaldari) baten moduan gera
araberako aldaerekin. Plater sinplea eta merkea da,
zaitezen.
jatorri txinatarra duena, baina gaur egun Japonian oso hedatuta dagoena. tataki
UZTARTZEA
platerarekin ere topo egitea. Plantxan markatutako
Txakolina.
arrain edo haragi plater bat da; barnealdea ia
Oso
gordinik uzten da, eta ozpinarekin eta jengibrearekin
ziztatzaileagatik eta arrainaren ukitu gaziagatik.
Ez
da
harritzekoa
edozein
kartatan
marinatzen da.
54
ondo
uztartzen
dira,
ardoaren
ukitu
SATSUMA AGE (ARRAIN PASTELA) (57. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
50’
ZAILTASUNA
7/10
OSASUNGARRIA
7/10
DESKARGATU PDF-A
55
ERREZETAK
HEGALUZE ONIGIRI-A (ARROZ BOLAK) (57. OR.)
PREZIOA
TXIKIA
DENBORA
40’
ZAILTASUNA
7/10
OSASUNGARRIA
9/10
DESKARGATU PDF-A
56
SATSUMA AGE (ARRAIN PASTELA)
HEGALUZE ONIGIRI-A (ARROZ BOLAK)
SUIMONO (TXIRLA KONTSOMEA)
BAKAILAO SASHIMI-A GAZIGEZA MINAREKIN
(4 pertsonarentzat)
(4 pertsonarentzat) 100 gr arroz 50 gr hegaluze kontserban 10 ml sagardo-ozpin 4 gr azukre 20 gr sesamo 15 gr jengibre 50 ml soja-saltsa 50 gr ezti
(4 pertsonarentzat) 500 gr txirla 8 otarrainxka egosi 4 barrengorri lau zatitan moztuta 3 baratxuri fresko 10 gr martorri 8 errefautxo, erditik moztuta 100 ml ur
(4 pertsonarentzat)
200 gr legatz-trontzo, azalik eta arantzarik gabe. 30 gr arbi xehatu 20 gr porru xehatu 2 koilarakada arto-irin 1 arrautza-gorringo 1 letxuga 4 atal pomelo Oliba-olioa (frijitzeko)
200 gr bakailao-trontzo gatzgabetu 16 hosto letxuga 20 gr lunpo-arraba beltz 20 gr lunpo-arraba gorri 160 gr azukre 80 ml ozpin 2 gr piperrauts min
Arroza 12 minutuz egosiko Arbia zuritu, eta fin-fin
dugu estalita dagoen eltze
Barrengorriak lau zatitan
Bakailao trontzo gordinak
xehatuko dugu porruarekin
batean.
moztuko ditugu, baratxuri
xerra finetan moztuko
batera. Katilu batean jarriko
Behin egosita, ozpinarekin
freskoak zerrendetan eta
ditugu. Letxugaren
dugu, eta legatz haragi
eta azukrearekin onduko
errefautxoak erditik.
gainean jarriko ditugu eta
xehatua gehituko diogu.
dugu.
Arto-irina eta arrautza-
Kontserba-hegaluzea
eta ur korrontearekin
gorringoa gehituko ditugu.
xukatu, eta zertxobait
garbituko ditugu. Ura
Azukrea minutu batez
Dena nahastuko dugu ore
desegingo dugu.
duen kazola batean
jarriko dugu irakiten
arrabak trontzo zatiekin Txirlak ontzi batean sartu,
tartekatuko ditugu.
sartuko ditugu gainerako
ozpinarekin eta
Eskuan arroz pixka bat
osagaiekin; kazola estali
piperrautsarekin. Hozten
Orea 8 zati berdinetan
jarriko dugu. Erdian
eta su txikian jarriko dugu.
utziko dugu eta katilu
zatituko dugu. Zanpatu,
hegaluzea jarri, eta itxi
eta olioan frijituko ditugu,
egingo dugu, bolatxo bat
Txirlak ireki direnean,
Sashimia pixka bat bustiko
160 gradutan, bi aldeetatik
eginez.
kontsomea prest izango
dugu gainetik. Letxuga
dugu. Salda iragazi, eta
laguntza gisa erabiliko
Sesamoa gainetik
katilu batean zerbitzatuko
dugu, eta eskuekin jango
Paper xurgatzaile batera
hautseztatuko dugu, eta
dugu.
dugu.
aterako ditugu, juliana erara
gerorako utziko dugu.
homogeneoa lortu arte.
batean jarriko dugu.
gorritu arte.
moztutako letxugaren gainean jartzeko. Pomelo
Eztia sojarekin suan
atalak apaingarri gisa jarriko
erreduzituko dugu,
ditugu.
hasierako bolumenaren erdia geratu arte. Gerorako utziko dugu. Onigiriak platerean jarriko ditugu, eta soja-saltsa aparte jarriko dugu katilu batean. Amaitzeko, jengibre xehatua botako diogu gainetik. 57
ERREZETAK
SUIMONO (TXIRLA KONTSOMEA) (57. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
15’
ZAILTASUNA
3/10
OSASUNGARRIA
9/10
ESKANEATU BIDEO ERREZETA IKUSTEKO
DESKARGATU PDF-A
58
BAKAILAO SASHIMI-A GAZI-GEZA MINAREKIN (57. OR.)
PREZIOA
ERTAINA
DENBORA
25’
ZAILTASUNA
5/10
OSASUNGARRIA
9/10
DESKARGATU PDF-A
59
SUSHI MOTAK
Gunkan
SUSHI MOTAK
Uramaki
Sashimi
Sushia hautatzeko garaian ez badugu ezustekorik nahi,
hau da, arroza kanpoaldetik duena. Arraba edo sesamo-
japonierako ikastaro azkar bat egin beharko dugu sushi
haziez osatutako geruza batekin estali ohi da.
motak behar bezala bereizteko.
Temaki deitzen zaie bilkari konikoei; gainerako makien antzekoa da, baina nork berak mahaian bertan presta
Sushi hitz generikoa da, miniaturazko janari mota hori
dezake fajita moduan.
izendatzen duena, baina plater hori aintzat hartzen dugunean
makisushi
izango
litzateke
tipologiarik
C
Bilkariez gain, honelakoak ere topa ditzakegu:
arruntena. Arrainez edo barazkiz betetako alga bilkariak
Nigiri: arroz-blokeak, gainean arrain-xerra bat dutenak.
dira.
Gunkan: nigiri-aren aldaera bat da, baina itxuraz makien
M
Y
antzekoa da. Arrozaren gainean arrabak edo arraina
CM
Maki hori handia bada, eta barruan hainbat osagai
jartzen da, eta, gero, algarekin biltzen da.
MY
baditu, futomaki izena du. Mehea eta osagai bakarrekoa
Sashimi: arrain gordin xerratua.
CY
bada hosomaki izena du.
CMY
Uramaki da alderantziz prestatuta dagoen sushi pieza,
K
Nigiri Hosomaki
Futomaki
60
Temaki
ELKARRIZKETA: HITOSHI KARUBE
“euskal sukaldaritzako sukaldaria naiz” TXUBILLO JATETXEA HITOSHI KARUBE Duela 18 urte utzi zuen sorterria, Tokio. Suhiltzailejantzia eseki, eta sukaldari-jaka jantzi zuen. Donostian topatu du etxea berria eta bere ametsa garatzeko lekua: euskal sukaldaritzako jatetxea edukitzea. Jakina, japoniar ukituarekin.
62
63
ELKARRIZKETA: HITOSHI KARUBE
D
onostiako Antigua auzoko Istingorra kalexkan dago euskal-japoniar sukaldaritzako jatetxe txiki hau. Bere emazte Akari-rekin batera, Hitoshi Karubek 10 urte baino gehiago daramatza bezeroei gozarazten, sukaldaritza tradizionala ukitu exotiko batekin bilatzen zuten guztiei gozarazten. Lan egiteko modu bikaina, produktu freskoekiko errespetua eta hurbileko tratua oinarri izanik, erreferentziazko jatetxe bihurtu da hirian bizi den edo hiria bisitatzen duen edonorentzat. Ongi etorri Txubillo jatetxera. -Nola amaitu du japoniar batek Donostian, Tokio jaioterritik 10.500 kilometrotara? Nik beti sukaldari izan nahi izan dut, baina familiaarazoengatik bere garaian ezin izan nuen. 30 urte nituela, bizimodua aldatzea erabaki nuen eta hona etorri nintzen. Lehendik ere izana nintzen Espainian, eta asko gustatu zitzaidan. Lehenik hizkuntza-eskola batera joan nintzen gaztelania ikastera. Bertan, Antigua auzokoa irakaslea izan nuen, eta, kozinatzen ikasi nahi banuen, Euskadira etortzea gomendatu zidan. Une horretan elkarrizketak egiten ari ziren Luis Irizarren sukaldaritza-eskolan. Beraz, aukera baliatu nuen. Karlos Argui単anoren eskolarako elkarrizketa ere egin nuen. Eta hortxe hasi zen guztia. -Beti sukaldari izan nahi izan duzu? Nire amak urte asko eman ditu ostalaritzan lanean. Ni berarekin bakarrik bizi nintzen eta oso ondo jaten nuen, oso ona zen sukaldean. Berak nola kozinatzen zuen ikusten nuen nik, eta ikastea gogoko nuen.
nuen, elkarteen barruan ez bainuen lagunik. Azkenean, elkarte bateko laguna egin nuen, gure jatetxeko bezeroa. Egun batean berarekin gaiaz hitz egiten ari nintzela, zerbait egin zezakeela esan zidan. Horrela, Hamaikak bat elkartean (Donostiako alde zaharreko elkarte gastronomiko batean) sartu ninduen, eta bertan jarraitzen dugu gozatzen. Oso pozik gaude.
-Hemengo zerk erakarri zintuen? Janari onak. Banekien hemen sukaldaritza errespetatzen zela eta ospe ona zuela.
-Jatetxe bat duzue Antigua auzoko kale txiki batean, ia ezkutatuta. Bai, eta, hala ere, zaila da mahaia hartzea aurrez erreserbatzen ez baduzu. Nola lortu duzu erreferentziazko jatetxe bat izatea, bertakoentzat zein turistentzat, hain jende gutxi dabilen leku batean? Ez dugu iragarkirik jarri, eta ez ginen orrialde horietan ere agertzen. Donostiako pintxoen gida batean soilik. Iruditzen zait ahoz ahokoa izan dela guztia. Sasoia, osagaiak, prezioa eta jendea errespetatzen ditugu. Funtsezkoa da hori.
-Urte asko daramatzazu Donostian, uste dut elkarte gastronomiko bateko bazkide ere bazarela, baina nolakoa izan zen hasiera? 18 urte daramatzat hemen. Bertan 3 urte eman ondoren, eta sukaldaritza ondo ikasi ondoren, sorterrira itzultzeko asmoa nuen. Japonian zerbait ireki nahi nuen. Baina 3 urte ez dira nahikoa ondo ikasteko. Eta, azkenean, jatetxea zabaldu, eta bertan geratu ginen.
-Japoniako eta Euskal Herriko esentziak uztartzen dituen karta duzu, nondik sortu zen ideia? Hasiera batean, euskal sukaldaritzako sukaldari izan nahi nuen. Ikasten nuen bitartean, nire lagunek haien elkarteetan kozinatzera gonbidatzen ninduten. Japoniako kulturaren
Hasiera oso zaila izan zen. Hemen kuadrilla batean edo elkarte batean sartzea ez da batere erraza. Uste dut bertako jendea nahiko itxia dela. Hainbat aldiz saiatu nintzen elkarte gastronomiko batean sartzen, eta ezin izan 64
gauza batzuk erakusten nizkien, kontzeptuak nahasten zituen plateraren bat. Eta gustatu zitzaien. Jatetxea ireki genuen; eta, japoniarra naizenez gero, hango ukitu bat
guztia batera ateratzen dute. Ez dute lehenengo plater bat ateratzen eta gero beste bat. Horretan datza alderik nagusiena. -Zure karta egiteko garaian, zer hartzen duzu kontuan? Nola hautatzen dituzu osagaiak? Batik bat sasoiaren arabera. Gure jatetxea ez da oso handia, ez da luxuzkoa. Edozein pertsona etor dadin, oso ondo begiratu behar da guztia. Produktuaren prezioari begiratu behar zaio, baina arreta handia jarri behar zaio kalitateari. Kalitate handieneko produktuak hartzen ditugu, baina maneiatzen ditugun prezioen barruan, eta errazio handien aldeko apustua egiten dugu.
“SASOIA, OSAGAIAK, PREZIOA ETA JENDEA ERRESPETATZEN DITUGU. FUNTSEZKOA DA HORI�
izatea nahi nuen, baina euskal sukaldaritzako sukaldaria naiz. Ez nuen, beraz, beste sukaldaritza mota bat egin nahi. Hori kentzen badidate, ez naiz ezer. Edonork egin dezake.
-Bertako sukaldari onenekin ikasi duzu, zerk harritu zaitu gehien Japoniarekin alderatuta? Kozinatzeko modua. Esate baterako, bakailaoa pil-pil erara edo kokotxak, olioa oso suabe jartzen da kozinatzeko. Japonian inoiz ez litzateke tenperatura horretan egingo. Beti tenperatura handiagoan egingo litzateke, su biziagoan. Gisatu batzuk edo zopa batzuk, ordea, su geldoagoan kozinatzen dira. Hemen, oro har, behe-tenperaturan eta denbora gehiagoz egosten da. Arraina azkarrago eta
-Zertan bereizten dira japoniar jatetxe bat eta euskal jatetxe bat? Hemen jatetxe ospetsuek errazio txikiekin egiten dituzte dastaketa-menuak. Hori Japonian betidanik egin da sukaldaritza tradizionalean. Jatetxe normalek eguneko menuak ere ateratzen dituzte, hemen bezalaxe, baina 65
ELKARRIZKETA: HITOSHI KARUBE zen, eta jendeak interesa azaldu zuen. Hortik aurrera jatetxe askok sartu zuten kartan. Japoniako janariaren moda zabalduta zegoen Europako beste leku askotan, baina oso berandu iritsi da hona. -Arraina giltzarria da zure sukaldaritzan. Zer izan behar dugu kontuan gure errezetetarako arrainpieza egokia hautatzeko garaian? Ba al dago trikimailurik? Begiei erreparatu behar zaie. Gardenak eta distiratsuak izan behar dute. Era berean, oso garrantzitsua da arrainaren begia kurbatua izatea, ez hondoratzea. Hortaz, saiheska begiratzea gomendatzen dut. Gorputzaren gainerakoari dagokionez, distira izan behar du. Hautatzeko garaian, arraina ukitzen uzten badizute, ezin hobe. Ukitzean bigun ez badago, freskoa den seinale. Arrain batzuk distiratsu daude, baina ukitzean bigun. Arrain hori ez da freskoa. Guztiz zurrun egon behar du. tenperatura handiagoan eginda, arraina eginagoa geratzen da kanpotik eta barrutik mamitsua egongo da. Hemen arraina berdin dago egina kanpotik eta barrutik. -Sukaldaritza japoniarra modan dagoela ematen du, sushi ikastaroak ematen dira, jatetxeek arrakasta izaten dute... Zer dela eta? Duela 10 urte, hemen ez zuen inork Japoniako janaririk jaten. Gordina zela esaten zenien eta esaten zizuten: “Ufff! Ez naiz gauza!” Orain, ordea, jende askori gustatzen zaio sushia. Donostian jatetxea ireki genuenean, ez zegoen sushia edo arrain gordina ematen zuen jatetxerik. Pixkanaka hasi ginen. Kartan tatakia jarri genuen lehen aldian, oso harrera ona izan zuen. Gero artikuluren bat agertu
den kazolari zor dio izena, soldadu mongolen kaskoaren antzekoa baita. Herriaren sinesmenen arabera, haien kaskoa erabiltzen zuten arkumea kozinatzeko. Barazki xehatua, sakea, soja eta fruta-zukua ditu oinarri. Hokkaidoko tipikoa da (Japonia iparraldea). Udaberriko barazkiak tenperatura txikian egindako arrautzarekin ere bai. Tenperatura txikian egindako arrautza oso antzinako platera da, eta oso zabalduta dago Japonian. Esaten dute, plater hori jaten baduzu, 5 urtez luzatzen duzula bizitza. Bainuetxeetan egiten zen hori. Bainuetxeko uretan sartzen zituzten arrautzak 60 edo 70 gradutan, 15 minutuz. Oso tipikoa izan da beti. Txiki-txikitatik jaten dugu. -Bizitza osoa honetan ikusten al duzu zeure burua? Hemen ez bazeunde, non egongo zinateke? Ez dakit, monjea izango nintzateke
“JAPONIAKO JANARIAREN MODA
-Zer osagai da funtsezkoa ZABALDUTA ZEGOEN EUROPAKO zure sukaldean eta ezin duzu hura gabe egon? BESTE LEKU ASKOTAN, BAINA Tipula, piperra, baratxuria, OSO BERANDU IRITSI DA HONA.” soja-saltsa, sakea, mirina (edulkoratzailea) eta oliba-olioa. Ez dago bakarra. Fusioa egiten dudanez gero, (barrez). Haurra nintzenean ez nuen euskal sukaldaritzaren eta japoniar nire lanbideari buruzko ametsik. Oso sukaldaritzaren osagai tradizionalak haur bitxia nintzen. Suhiltzaile izaten behar ditut. jarraituko nuen, sukaldari izan aurretik hori bainuen lanbide. Nire familian -Orain udaberrian gaudela, sasoiko esan zidaten funtzionario izan behar zer produktu gomendatzen diguzu? nuela; hartara, suhiltzaile izan nintzen, Eta zer errezeta? eta 12 urtez lan egin nuen suhiltzaile, Udaberrian, esneko arkumea egiten lan handia egin nuen. dugu, Japoniako oso saltsa tipiko batekin. Platerak Jingisukan izena du Oraindik ere garai hartako lagunak (Genghis Khan gerlari mongolaren ditut. Baina sukaldari izatea gogoko plater beroa). Kozinatzeko erabiltzen dut. Beti izan nahi izan dut.
66
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
A4_Actimel_StayStrong_160323a_CAST.pdf
1
30/3/16
16:58
S A Í D S L E E R M O I J T E C A M S N O LO C N A Z E I P EM C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
R O P ¡A ! A Í D EL
UUDABERRIAN D A B E R RZEURE I A NBURUA Z E UZAINTZEKO R E B U RAHOLKUAK UA ZAINTZEKO AHOLKUAK
UDABERRIAN ZEURE BURUA ZAINTZEKO AHOLKUAK
68
N
utrizioan aditu Esther Telleria doktorearekin eta Eider Morarekin hitz egin dugu, eta eguraldi onari begira geure burua nola prestatu behar dugun kontsultatu diegu.
baterakoa. Horren guztiaren jatorria hipotalamoan dago. Hipotalamoa garunean kokatzen den guruin bat da; tenperatura, egarria, gosea, loaldia eta esnaldia, besteak beste, erregulatzeaz arduratzen da, eta adorea pizten diguten hormonak eta neurotransmisoreak jariatzen ditu. Eguzki-argiaren ordu kopurua eta tenperatura gehitzean, hipotalamoak substantzia horien kantitate txikiagoa produzitzen du, eta, orduan, tristeago eta nekatuago gaude.
Udaberria, irrikaz espero den garaia izanagatik, amesgaiztoa ere izan daiteke alergikoentzat. Zer elikadura-aholku jarrai dezakegu alergien ondorioak ahalik eta gehien murrizteko? Pertsona batzuen sistema immunitarioak neurriz gain erreakzionatzen du substantzia jakin batzuen aurrean, nahiz eta substantzia horrek pertsona gehienen artean inolako erreakziorik ez eragin; horretan datza alergia.
Nola saihets dezakegu? Bizimodu osasungarriaren eta ordenatuaren bidez eta dieta orekatua eginez; gure defentsak indartzea izango da helburua.
Alergiaren sintomak arintzeko, dietatik elikagairen bat kentzea baino hobea da polenaren eraginpean ez jartzea.
Hartara, plater orekatuaren osaera errespetatuko dugu.
Nola balia ditzakegu hobe sasoiko produktuak? Zer gomendatzen diguzu urte-sasoi honetako gure dietarako ezinbesteko produktu gisa? Ahalik eta dietarik zabalenak eta orekatuenak bermatuko digu altzairuzko osasuna.
Hidratazio ona ere garrantzi handikoa izango da gure organismoak gorputzaren tenperatura erregula dezan eta metabolismoa ezin hobe eduki dezagun. Gainera, otorduen ordutegiak errespetatuko ditugu, eta egunean 5 otordu egingo ditugu. Kafeina duten edari bizigarriak saihestuko ditugu, hala nola kola duten freskagarriak, kafea eta, jakina, alkohola. Era berean, egunean 7-8 ordu lo egiten saiatuko gara.
Hortaz, udaberrian, urtearen gainerakoan bezalaxe, plater orekatuaren gomendioari eutsiko diogu. Sasoiko barazkiak gehi neurrizko lekale- edo zereal-errazioa eta neurrizko haragi-, arrain- edo arrautza-errazioa.
Ariketa fisikoa erregulartasunez eta modu iraunkorrean egitea ere oso lagungarria da endorfinak sortzeko eta,
Udaberrian, marrubiak, gereziak, ilarrak, zainzuriak, babak, otarrainxkak, txipiroiak, txirlak, antxoak, sardinak, txitxarroa, berdela, geroago hegaluzea edo hegamotza... neguko berezko menuak baino menu arinagoen parte izango dira. Entsaladetan, barazki gordinez gain, babak edo ilarrak gehituko ditugu –propietateak hobeto mantentzeko lurrunetan egosaldi laburra izan ondoren–, baita neurrizko arroz, pasta edo lekale kopurua eta sasoiko arrainen bat, esate baterako.
“ELIKADURA EGOKIA ETA ARIKETA FISIKOA FUNTSEZKOAK DIRA UDARA FORMAN IRISTEKO”. hartara, hipotalamo-defizita konpentsatzeko.
Beste aukera bat barazki-menestra izango litzateke, orburuak, zainzuriak, ilarrak eta babak izango dituena eta baserriko arrautzak gehituko dizkioguna. Halaber, marrubiirabiatua, edo marrubiak, platanoa eta laranja-zukua duen mazedonia...
Eguraldi onaren iritsierarekin, udara begira zaintzen hasten gara. Zer alderdi hartu beharko dugu aintzat forman iristeko, baina gure osasuna arriskuan jarri gabe? Elikadura egokia eta ariketa fisikoa funtsezkoak dira udara forman iristeko.
Zer da udaberriko astenia? Zerk eragiten du? Astenia termino kliniko bat da, “nekea” esanahi du. Sentsazio hori beste seinale batzuekin batera ager daiteke, adibidez: • Apatia edo jarduerak egiteko energiarik gabezia • Ageriko arrazoirik gabeko tristezia • Goserik eza • Libidorik edo desio sexualik eza • Kontzentrazioa murriztea edo memoria galtzea • Suminkortasuna edo aldarte-aldaketak • Ondoez orokorra, buruko mina • Hipotentsio arteriala
Nutrienteetan orekatua den dieta jarraituko dugu, gure gustuetara eta ohituretara egokituko dena. Horrela, gure dietatik elikagai talderen bat ezabatzearen ondoriozko gabezia nutritiboak eta antsietate- edo gose-sintomak saihestuko dira, eta elikadura-portaera erregulatuko da norberaren beharretara egokituko den elikadura osasungarri eta oso baten bidez. Ariketa fisiko erregularra eta iraunkorra egin beharko da (ordubete ibiltzea, ordu-erdi igeri egitea edo korri egitea), eta nahikoa izango da astean 4 aldiz egiten badugu.
Edonola ere, sintomatologia hori beti da arina eta aldi
69
UDABERRIAN ZEURE BURUA ZAINTZEKO AHOLKUAK
Ahalegin handirik gabe emaitza azkarrak agintzen dituzten “mirari-dietak” saihestu behar dira.
ez ezik, larruazalak metabolismo zuzenerako behar dituen entzimak ere gehituko dizkigute. Te berdea ere antioxidatzaile-iturri ona da, eta infusio gisa hartuta larruazala behar bezala hidratatuta mantentzen laguntzen digu.
Larruazalak ere zaintza handiagoa behar du neguaren ondoren. Zer aholku emango zeniguke larruazal garbia eta polita izateko? Zer elikagai dira gure larruazalaren aliaturik onenak? Dermatologiako adituek diotenez, askoz ere eraginkorragoa da larruazala barrutik zaintzea, eta ez hainbeste gainetik aplikatutako kremen bidez zaintzea.
Bitaminaz, oligoelementuz, mineralez, antioxidatzailez eta urez osatutako koktel bat har dezakegu gure larruazala barrutik zaintzeko. Ziazerbak, brokolia, azenarioa, sagar bat, 4 marrubi eta laranja edo limoi baten uraz osatutako zukua.
Horretarako, dieta aberatsa izan beharko dugu bitaminetan, mineraletan, funtsezko gantz-azidoetan, aminoazidoetan eta larruazala birsortzea eta elastikotasuna eta tonizitatea ez galtzea erraztuko duten antioxidatzaileetan; halaber, dieta horrek larruazala egoki hidratatuta edukitzeko behar besteko ur kopurua gehitu beharko digu.
Urtaroaren aldaketekin gure ileak ere sufritzen du. Zer egin dezakegu gure ilea suspertzeko eta udara begira prestatzeko? Ilea larruazalaren parte denez gero, ilea osasuntsu egongo bada, larruazalak ere osasuntsu egon beharko du.
Larruazala hidratatuta edukitzeko modurik onena ez da merkatuko krema hidratatzailerik onena aplikatzea, baizik eta egunean 2 litro ur edatea.
Lehentxeago esan dugun bezalaxe, dietak orekatua eta askotarikoa izan beharko du. Zinkean, burdinan eta selenioan aberatsak diren elikagaiak nabarmenduko ditugu, hala nola arrautza. Zereal integralek zereal finduek baino B bitamina, burdina eta zink gehiago emango digute. A bitaminan aberatsak diren barazkiak, hala nola kalabaza eta azenarioa. Arrain urdinek antioxidatzaileak gehitzen dituzte, esate baterako omega 3 gantz-azidoak eta D bitamina. Oliba-olio birjin estra aberatsa da E bitaminan, ilearen zahartze-prozesua mantsotzen duen bitamina antioxidatzailean. Fruitu lehorrek ere omega 3, E bitamina eta B bitamina gehitzen digute.
“ILEA LARRUAZALAREN PARTE DENEZ GERO, ILEA OSASUNTSU EGONGO BADA, LARRUAZALAK ERE OSASUNTSU EGON BEHARKO DU.” C bitaminetan aberatsak diren elikagaien kontsumoa nabarmenduko dugu, bitamina horrek kolagenoaren sintesian esku hartzen baitu –larruazalaren elastikotasuna mantentzen du–, eta ondorio antioxidatzaile handia baitu. Elikagai horien artean daude: letxuga, piperra, azaren familiako barazkiak (brokolia, aza, bruselaza...),zitrikoak, kiwia, granada eta baia gehienak, hala nola masustak, marrubiak, mugurdiak, andere-mahatsak eta ahabiak.
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
E bitaminak ondorio oxidatzaileak ditu eta bizitza luzearen bitamina da, larruazalaren zahartze-prozesua mantsotzen duena: oliba-olioa, fruitu lehorrak, haziak, arrautzak. Beta-karotenoek, A bitaminaren aitzindariek, ere ondorio antioxidatzaileak dituzte, eta azenarioan, kalabazan, papaian, mangoan, abrikotan edo arrautzan daude. Kalabaza-haziek zink minerala gehitzen digute eta mineral horrek larruazala berritzeko prozesuan esku hartzen du. Tomatearen likopenoak ere larruazalaren osasuna hobetzen du. Gainera, tomatea kozinatuta badago, areagotu egiten da ondorio antioxidatzailea. Arrain urdinean (antxoetan, sardinetan, izokinean, hegaluzean, txitxarroan, berdelean...) agertzen diren gantz-azidoak ere garrantzi handikoak dira larruazalaren zelulak osasuntsu egoteko. Baita selenioa ere, zereal integraletan agertzen den mineral antioxidatzailea. Ezin ditugu ahaztu haragietan, arrainetan, arrautzetan eta esnean, batik bat, agertzen diren proteinak, ezta lekaleetan, zerealetan eta fruitu lehorretan agertzen direnak ere; izatez, zelulak berritzeko beharrezkoak diren aminoazidoak
70
Disfruta de nuestros deliciosos postres en un nuevo envase más cómodo y atractivo
Ofrecemos la mayor gama de productos 100% vegetales: Sorprendente sabor Proteínas de alto valor biológico Sin colesterol Sin lactosa
TRIBALLAT ESPAÑA – Edificio Vallausa, 1a Planta, Oficina 11 – Avenida de la Albufera, 321 – 28038 MADRID Tel: 91.644.40.58 – Fax: 91.641.68.4271 – Email: oficina@triballat.com – Web : www.sojasun.es – www.triballat.com