Αρ. Αδείας 166
RE
SS PO
ΚΩΔΙΚΟΣ 01-1144
X+7
RE
P
Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ
SS POS
T
ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ
ST
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012 Έτος 21ο • Αριθ. Φύλλου 82 Μαρίκας Κοτοπούλη 10 • 104 32 Αθήνα
P
Περιοδική Έκδοση του Ομώνυμου Συλλόγου Παργινών της Αθήνας
ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ 134/2006
Πάργα: Πίνακας Λάδι σε μουσαμά 50 x 35 του ζωγράφου Δ.Κ. Πρωταίου (Πηγάδι Μπαχούμα)
Ένα οδοιπορικό στην ιστορία των Ιωαννίνων μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους
Σ
υμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από την έναρξη των Βαλκανικών πολέμων (Οκτώβριος 1912-Ιούλιος 1913), κατά τους οποίους η Ελλάδα διπλασιάστηκε εδαφικά και απέκτησε οντότητα ισχυρής δύναμης μέσα στο βαλκανικό και το μεσογειακό χώρο. «Επέσανε τα Γιάννενα, σιγά να κοιμηθούνε, εσβήσανε τα φώτα τους, εκλείσανε τα μάτια. Η μάνα σφίγγει το παιδί βαθιά στην αγκαλιά της, γιατί είναι χρόνοι δίσεκτοι και τρέμει μην το χάσει. Τραγούδι δεν ακούγεται, ψυχή δεν ανασαίνει. Ο ύπνος είναι θάνατος και μνήμα το κρεβάτι κι η χώρα κοιμητήριο κι η νύχτα ρημοκλήσι».
2013 ευχές στους απανταχού Παργινούς. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Παργινών Αθήνας Αθανάσιος Βέργος και το Διοικητικό Συμβούλιο. Καλά Χριστούγεννα, για ένα δημιουργικό και ειρηνικό 2013 σε όλους τους Δημότες. Ο Δήμαρχος του Καλλικράτειου Δήμου Πάργας Αθανάσιος Λιόλιος και το Δημοτικό Συμβούλιο. Ευχές για ένα ευτυχισμένο, χαρούμενο και δημιουργικό 2013 σε όλους τους κατοίκους του νομού. Ο Αντιπεριφερειάρχης του Ν. Πρέβεζας Στράτος Ιωάννου.
Συνέχεια στη σελίδα 12
2
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Κοινωνικά Πάργας Γεννήσεις: • Ο Μήτσος Αντώνιος του Δημήτριου & η Ευθυμίου Αικατερίνη απέκτησαν κορίτσι στις 1/10/2012. • Ο Τσαρκοβίστας Γρηγόριος του Σπυρίδωνα & η Στεργίου Χρυσάνθη απέκτησαν αγόρι στις 6/9/2012 • Ο Τούσης Βασίλειος του Αναστασίου & η Μήτου-Κώτση Χριστίνα απέκτησαν αγόρι στις 25/10/2012. • Ο Κώτσιος Αθανάσιος του Δημήτριου & η Ντάλα Ευγενία απέκτησαν κορίτσι στις 30/10/2012. • Η Στέλιου Αντωνία του & ο Αλιάϊ Εντμίρ απέκτησαν κορίτσι στις 24/8/2012.
Γάμοι: • H Πήλιου Ευαγγελία του Χρήστου & ο Θεόδωρος Γεωργιάδης του Γεώργιου τέλεσαν Θρησκευτικό γάμο στις 29.09.2012 στην Πάργα. • Ο Βέργος Παύλος του Παναγιώτη & η Ντιάνα-Ιωάννα Φλορέα του Ίλιε τέλεσαν Θρησκευτικό γάμο στις 20.10.2012 στην Πάργα. • Ο Πιτσαρός Μιχαήλ του Ευάγγελου & η Μίλιτσα Βλαϊσάβλιεβιτς του Στέβαν τέλεσαν Πολιτικό γάμο στις 13.12.2012 στην Πάργα. • Ο Κώτσιος Αθανάσιος του Δημήτριου & η Ευγενία Ντάλα του Γεώργιου τέλεσαν Πολιτικό γάμο στις 17/10/201 στην Αθήνα. • Ο Βουρεκάς Γρηγόριος του Βασίλειου & η Ελένη Νώττα του Παναγιώτη τέλεσαν Πολιτικό γάμο στις 12/12/2012 στην Θεσσαλονίκη.
Θάνατοι: • Η Γκίνη Κωνσταντίνα του Ιωάννη, χήρα Γρη-
Ενισχύσεις - Συνδρομές 10 € Αξή Βούλα, Κουτσαύτης Νικόλαος, Ντρίκα Ελένη, Τζούρου Πόπη, Δημητρίου Ευτυχία, Μπούα Λαμπρινή. 15 € Στέλιος Κων/νος. 20 € Ρίζος Αλέκος, Δράκου Λούλα, Τσοβίλης Αλέκος, Τούσης Θωμάς, Μπάτσιος Σταύρος, Χορμοβίτης Γρηγόρης, Βουρεκά Ήβη. 30 € Ανδρουτσοπούλου-Ζώτου Φρούλη, Κωστήρα Νίνα. 40 € Βέργου Μαριγώ. 50 € Δέσκας Σωτήρης, Νάκας Θεόδωρος &
γόριου απεβίωσε στην Αγιά Πάργας στις 27/09/2012, ετών 85. • Ο Αρβανιτάκης Σπυρίδων του Χαράλαμπου απεβίωσε στην Πάργα στις 29/09/2012, ετών 75. • Η Βέργου Αλίκη του Πέτρου, χήρα Γεράσιμου απεβίωσε στα Μελίσσια Αττικής στις 14/10/2012, ετών 81. • Ο Γκρέπης Λεωνίδας του Αθανάσιου, απεβίωσε στα Ιωάννινα, στις 6/11/2012 ετών 66. • Ο Γιοχάλας Γεώργιος του Θωμά απεβίωσε στην Πάργα στις 08/11/2012, ετών 76. • Τζέλη Φιλομήλα του Φιλίππου απεβίωσε στην Αθήνα στις 11-11-2012, ετών 82. Ετάφη στο κοιμητήριο Ζωγράφου. • Ο Μαυροδόντης Φίλιππος του Κωνσταντίνου απεβίωσε στην Πάργας στις 15/11/2012, ετών 94. • Ο Μπέλλος Θεόδωρος του Χρήστου απεβίωσε στην Αγία Κυριακή Πάργας στις 17/11/2012, ετών 89. • Ο Ντούκας Λουκάς του Νικόλαου απεβίωσε στην Πάργα στις 25/11/2012, ετών 59. • Ο Λιάρος Ευάγγελος του Αθανασίου, γνωστός ως Άλκης Αλκαίος, απεβίωσε στην Κηφησιά Ν. Αττικής στις 12/12/2012, ετών 63. • Ο Πετρίδης Απόστολος του Γρηγορίου απεβίωσε στην Αθήνα στις 21/11/2012, ετών 79. Ετάφη στο κοιμητήριο του Βύρωνα. • Σταματιάδη Παρθενόπη σύζυγος του Φιλίππου απεβίωσε στην Αθήνα στις 1-122012, ετών 55. Ετάφη στο κοιμητήριο του Βύρωνα. • Δημάκος Απόστολος του Γεωργίου απεβίωσε στην Κέρκυρα στις 1-12-2012, ετών 78. • Βάσσος Επαμεινώνδας του Δημητρίου απεβίωσε στην Αθήνα στις 3-12-2012, ετών 83. Ετάφη στο κοιμητήριο Π. Φαλήρου. Σταμάτη Κατινίτσα, Ευθυμιάδης Αβραάμ, Ζούλας Χρήστος, Βάσσος Ελευθέριος, Στη μνήμη του αγαπημένου μας πατέρα Φίλιππου Μαυροδόντη· Τούλα, Νίκος, Έλσα. 100 € Στη μνήμη του αδελφού μας Πολύβιου Βουρεκά τ’ αδέλφια του Θοδωρής και Κάλιστος, Σύλλογος Παργινών Αθήνας στην μνήμη των: Απόστολου Πετρίδη και Άλκη Αλκαίου προσφέρει στο Θεατρικό Εργαστήρι Πάργας «Αυλαία». 200 € Γούσης Βασίλειος στη μνήμη του φίλου του Απόστολου Πετρίδη, Ευγενία Λειβαδά στη μνήμη των οικογενειακών φίλων τους Απόστολου Πετρίδη και Επαμεινώνδα Βάσσου.
Π εριεχόμενα Οδοιπορικό στην ιστορία των Ιωαννίνων μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους . . . . . . . 1,12,13 Κοινωνικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Μικρές Ειδήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Μαραθώνιος Δρόμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Γράμμα από το Αλβανικό Μέτωπο . . . . . . . . . . . . . 5 Παργινές Συνταγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Γνωρίζετε ότι: Ροδιά - Ρόδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Τα Χριστούγεννα του Αμερικάνου . . . . . . . . . . . . 7-10 Αντώνης Τραυλαντώνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Τσιτσιμπύρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Δυσλεξία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Νεκρολογίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14-15 Φωτορεπορτάζ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Σημείωμα του ΕΚΔΟΤΗ Χριστός Γεννάται – Να τα πούμε; Αυτή την ερώτηση κάναμε με ρυθμική επανάληψη κάθε φορά που μικρά παιδιά πηγαίναμε να πούμε τα κάλαντα τις παραμονές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στις γειτονιές από το Κάστρο μέχρι το Κρυονέρι. Καθώς μεγαλώνω όλο και πιο έντονα μπαίνω στον πειρασμό να τα «πω» ένα χεράκι σε όσους αποφασίζουν να «κόβουν» ό,τι μπορούν καί όποιους μπορούν. Τούτες τις ημέρες την ίδια ερώτηση ακούω να την απευθύνουν μικρά παιδιά σε μας τους μεγάλους. Και βέβαια να μας πούνε τα παιδιά κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς που θα γεμίσουν αισιοδοξία, θα αποδιώξουν την απογοήτευση και θα γλυκάνουν τις καρδιές όλων αλλά κυρίως θα μας επιτρέψουν να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο μέλλον γιατί τα όνειρα δεν «κόβονται». Καλή Χρονιά και του χρόνου καλύτερα που έλεγαν οι παπούδες μας
Ηλεκτρονικά διαβάζουμε την «ΠΑΡΓΑ» στο site: www.scribd.com/syllogosparginonath ή στο www.facebook.com/syllogos parginonathinas
Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΡΑΜΕΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ!!! Iδιοκτήτης: Σύλλογος Παργινών Aθήνας-Πειραιά-Περιχώρων «H ΠAPΓA» Mαρίκας Kοτοπούλη 10, • 104 32 Aθήνα • Tηλέφωνο Γραφείου: 210 5225788 • Fax: 210 5237773 Eκδότης-Διευθυντής: Bέργος Aθανάσιος, Πετμεζά 16, 11743 Aθήνα, Tηλ.: 210 9240940 Σύνταξη: Δ.Σ. Συλλόγου Eμβάσματα: Στέλιος Δημήτριος, Κώστα Βάρναλη 34, 122 44 Αιγάλεω, Τηλ.: 210 5615740 Στην Πάργα εισπράττουν οι: Γκούλιουρα-Γκούνα Tασία, Aνδρέου Γεώργιος, Λένης K. Γεώργιος Παραγωγή: Press Line, Mάγερ 11, Tηλ.: 210 5225479 Τα κείμενα που φέρουν υπογραφή, εκφράζουν τις απόψεις του συγγραφέα τους. Η Συντακτική Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα της μη δημοσίευσης ή της σύντμησης των κειμένων κατά την κρίση της.
3
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις Κτίριο Αγροτικής Τράπεζας Πάργας Περί το 1979-1980 οι φήμες στην Πάργα έλεγαν ότι η διοίκηση της ΑΤΕ θα μετακινήσει σε άλλη πόλη την τράπεζα, τελικώς δεν ήταν φήμες ήταν ειλημμένη απόφαση. Μια ομάδα πολιτών τότε (μεταξύ των οποίων και ο γράφων) σε συζητήσεις, διαβουλεύσεις, παρόντες σε δημοτικά συμβούλια κτλ, προτείναμε στον δήμο να δοθεί οίκημα του δήμου στην τράπεζα ώστε να παραμείνει στην Πάργα (θεωρούσαμε και θεωρούμε ακόμη ότι μια υπηρεσία, τράπεζα κ.λπ. συμβάλει στην οικονομική, πολιτιστική, κοινωνική ζωή ενός τόπου). Το αντίθετο δηλαδή που συμβαίνει σήμερα αλλά το θέμα αυτό δεν είναι της παρούσης. Πράγματι ο δήμος υιοθέτησε την πρόταση και την πραγματοποίησε με την μορφή της δωρεάς. Τώρα μετά 30 περίπου χρόνια οι ιδιωτικοποιήσεις βρίσκουν μεταξύ άλλων τον κ. Ιδιοκτήτη της ΑΤΕ με ακίνητο στην Πάργα. Κύριοι ο δήμος ανταποκρίθηκε στις τότε συνθήκες και παρεχώρησε το ακίνητο στην κρατική Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος όχι σε Ιδιοκτήτη. Είμαι σίγουρος ότι με την υπευθυνότητα και εντιμότητα που σας διακρίνει θα ερευνήσετε το θέμα. Ι. Σταμάτης
Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος Η καθιερωμένη ετήσια πολιτιστική εκδήλωση της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος «Η Πίτα του Ηπειρώτη», θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013 και ώρα 10 π.μ. στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Όπως κάθε χρόνο, το πρόγραμμα της κορυφαίας αυτής εκδήλωσης της ηπειρωτικής αποδημίας θα περιλαμβάνει: Κοπή της παραδοσιακής Βασιλόπιτας, μουσικά και χορευτικά ηπειρωτικά συγκροτήματα και τραγούδια από Ηπειρώτες τραγουδιστές.
Κατασχέσεις στον Δήμο Πάργας Σε άσχημη οικονομική κατάσταση βρίσκεται ο Δήμος Πάργας και σύμφωνα με τον Δήμαρχο κ. Αθανάσιο Λιόλιο οι οφειλές προέκυψαν από χρέη του παρελθόντος από τους αιρετούς εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο Δήμαρχος ανακοίνωσε ότι μέσα σε μία εβδομάδα εκδόθηκαν κατασχετήρια κατά του Δήμου από τελεσίδικες αποφάσεις πάνω από 400 χιλιάδες ευρώ. Επίσης, συνέχισε ο Δήμαρχος, αν προστεθούν και τα κατασχετήρια που ακόμα δεν έχουν εκδοθεί οι αποφάσεις αλλά αναμένονται προσεχώς το ποσόν αυτό θα ανέλθει στις 800 χιλιάδες ευρώ περίπου. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Λιόλιος για τις οικονομικές απαιτήσεις του πρώην Δημάρχου Πάργας και του πρώην προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Χάλκη που όπως ισχυρίζεται οδηγούν την Δημοτική ενότητα του Φαναρίου σε χρεωκοπία και την ενότητα της Πάργας σε νέα χρεοκοπία. Η προσπάθεια από μέρους των Δήμων γίνεται για να προχωρήσει σε διακανονισμό και να πληρώσει τα χρέη του σε βάθος χρόνου ενώ σε κά-
ποιες περιπτώσεις θα ασκηθούν τα ένδικα μέσα ώστε να κερδίσει χρόνο ο Δήμος για να βρει τα χρήματα να πληρώσει.
Μουσική βραδιά στη μνήμη του Βαγγέλη Λιάρου (Άλκη Αλκαίου) Στη μουσική σκηνή «Αυλαία» (μουσείο Ευγενίας Αρβανίτη) στη Δάφνη στην οδό Ισμήνης πραγματοποιήθηκε στις 14-122012 μουσικό αφιέρωμα στη μνήμη του Άλκη Αλκαίου. Η πρωτοβουλία ήταν της Τάτης Καστρινάκη μέλους του Δ.Σ. στου Συλλόγου μας του Νίκου Ραυτόπουλου και της Τιτίκας Γιούργα. Εκτός από πολλούς Παργινούς που παρεβρέθηκαν και τραγούδησαν τις επιτυχίες του παρεβρέθηκαν και δημότες του Δήμου Δάφνης. Στον εκλειπόντα αναφέρθηκε ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου μας Αθ. Σαμαρτζής και η Τιτίκα Γιούργα σημαθήτριά του. Τραγούδησε ο παλιός βιρτουόζος του Νέου Κύματος Νίκος Αργυρός με το συγκρότημά του. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του και αναφέρθηκε στον καλλιτέχνη Άλκη Αλκαίο ο Δήμαρχος Δάφνης Μιχάλης Σταυριανουδάκης ο οποίος είναι λάτρης της Πάργας και ο αντιδήμαρχος Σταμάτης Κοντογιάννης.
30ος Κλασσικός Μαραθώνιος Αθήνας 2012 Ο Μάκης Μήτσουλης συμμετείχε στον 30ο Κλασσικό Μαραθώνιο Αθήνας που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012. Τερμάτισε ολόκληρη τη διαδρομή με χρόνο 3.41.33.Δεν είναι η πρώτη του συμμέτοχη σε αγώνες δρόμου και Μαραθώνιους καθώς έχει λάβει μέρος στους εξής αγώνες: Zagori Mountain Running 2011, Olympus Marathon 2011, Χειμωνιάτικος Ενιπέας 2010, Μαραθώνιος Ρώμης 2010 και 27ος Κλασσικός Μαραθώνιος Αθήνας 2009. 30th Athens Classic Marathon Results Bib: 2406 Athlete: MITSOULIS GERASIMOS Start:
0:41 (time behind race start)
5km:
25:07:00
10km:
49:11:00
21,1km:
1:46:14
30km:
2:34:56
Finish:
3:41:33
Του ευχόμαστε να είναι πάντα γερός και να συνεχίσει τις συμμετοχές του σε αγώνες.
4
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Μαραθώνιος Δρόμος
Τ
ο αγώνισμα των 42.195 μέτρων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πιο θρυλικό επί γης. Αποτελεί τον υπέρτατο στόχο χιλιάδων δρομέων. Η προετοιμασία, η διεξαγωγή και η χαρά του τερματισμού του προσφέρουν τόσο δυνατές εμπειρίες, ώστε η συμμετοχή σ' όλους τους μικρότερους αγώνες να φαντάζει ως αναγκαίο σκαλί μιας μακριάς κλίμακας που οδηγεί σ' αυτόν. Σχεδόν κάθε δρομέας ο οποίος αφιερώνει κάποιες ημέρες προπόνησης την εβδομάδα κι έχει δοκιμαστεί σε αγώνες 5, 10 και 21 χιλιομέτρων, αργά ή γρήγορα, θα επιζητήσει την πρόκληση του μαραθωνίου. Τον μαραθώνιο τον οφείλουμε σε πρόσωπα και γεγονότα, που η ύπαρξή τους τοποθετείται σ' ένα ομιχλώδες τοπίο, κάπου ανάμεσα στο θρύλο και στην πραγματικότητα. Το αγώνισμα αναβιώνει το θρυλικό επίτευγμα, βάσει του οποίου, ο ημεροδρόμος Φειδιππίδης, μετά την κρίσιμη για όλο τον δυτικό πολιτισμό μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ., έτρεξε μέχρι την Αθήνα, για να αναγγείλει την είδηση της νίκης, και να ξεψυχήσει, αμέσως μετά, από την υπεράνθρωπη προσπάθεια. Η ιδέα και η εφαρμογή του ανήκει στους Γάλλους φιλέλληνες Michel Bréal και Pierre de Coubertin. Ο πρώτος την σκέφτηκε, κι ο δεύτερος, ως ιδρυτής των σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων, την εφάρμοσε το 1896, στην Αθήνα. Εκεί, ο μαραθώνιος δρόμος διεξήχθη για πρώτη φορά και χάρισε στους Έλληνες την πολυπόθητη νίκη του Σπύρου Λούη.Αρχικά η απόστασή του ήταν αρκετά μικρότερη από τη σημερινή. O Σπύρος Λούης έτρεξε περί τα 38 χιλιόμετρα. Στους επόμενους Ολυμπιακούς η απόσταση άγγιξε τα 40.2 και το 1908, στο Λονδίνο, έφτασε για πρώτη φορά σ' αυτό που σήμερα αναγνωρίζεται επίσημα ως απόσταση μαραθωνίου: Ένας δρόμος 42.195 μέτρων. Η παράδοση υποστηρίζει πως αυτό το οφείλουμε σε μια πριγκίπισσα, η οποία επιθυμούσε να παρακολουθήσει το ξεκίνημα των αθλητών, από τα ανάκτορά της στο Ουίνδσορ, και κατόπιν τον τερματισμό τους στο Ολυμπιακό στάδιο, όπου ένας επιπλέον γύρος θα προσέφερε καλύτερο θέαμα. Το μέτρημα εκείνης της απόστασης υπήρξε καθοριστικό για το σημερινό δρώμενο. Ο μαραθώνιος είναι το πιο δύσκολο αγώνισμα δρόμου, από πολλές απόψεις. Για έναν καλά προετοιμασμένο αθλητή είναι μικρός για να τον πάει αργά, αλλά μεγάλος για να τον τρέξει γρήγορα. Η επιπολαιότητα ενός βιαστικού ξεκινήματος δεν διορθώνεται εύκολα και πληρώνεται με χαμένους στόχους, σωματική ταλαιπωρία και πιθανή εγκατάλειψη. Ο μαραθώνιος είναι αγώνισμα ψυχής και σώματος. Προϋποθέτει τη συμμετοχή αμφοτέρων. Όταν οι δυνάμεις εξαντλούνται, η ψυχή πρέπει να καταδυθεί για ν' ανασύρει άλλες, βαθιά κρυμμένες. Πρέπει να στύψει τις τελευταίες σταγόνες του λεμονιού, να ξεπεράσει τους πόνους, που με κάθε βήμα γίνονται όλο και πιο οδυνηροί, και να ωθήσει το δρομέα ώστε να φτάσει, τρέχοντας, περπατώντας, ακόμα και παραπατώντας, μέχρι το τέρμα. Υπάρχουν πολλά ακόμα που καθιστούν τον μαραθώνιο έ-
να ξεχωριστό άθλημα. Η αβεβαιότητα πως θα τα καταφέρεις, ιδίως την πρώτη φορά, ασχέτως του επιπέδου και της προσπάθειας που κατέβαλες. Σε κανένα μικρότερο αγώνα δεν συμβαίνει αυτό. Έχει, στ' αλήθεια, ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρακολουθείς τους μαραθωνοδρόμους. Τις εκφράσεις της επιμονής, της αποφασιστικότητας, της αγωνίας τους, ιδίως στα τελευταία χιλιόμετρα. Οι συνοδοί και οι απλοί συμπαραστάτες ενός διεθνούς μαραθωνίου γίνονται μέτοχοι μιας παγκόσμιας αθλητικής γιορτής και των μοναδικών στιγμών που την συνοδεύουν. Της χαράς, των πανηγυρισμών, των δακρύων, της προσωπικής νίκης του καθενός, που φθάνει ως επισφράγισμα μιας δύσκολης και μακράς πορείας, η αρχή της οποίας βρίσκεται μήνες πριν. Η συναισθηματική φόρτιση της στιγμής του τερματισμού δεν έχει όμοιό της. Ο μαραθώνιος είναι προσομοίωση της ζωής μας και στη ζωή υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν εξαρτώνται από μας. Η ηλικία. Ο επαγγελματικός φόρτος. Οι καταιγίδες που χτυπούν την οικογενειακή μας πόρτα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μεταστροφή του κλίματος από πλευράς αριθμού συμμετεχόντων αλλά και θεατών του αγώνα. Οι συμμετοχές στον τελευταίο Μαραθώνιο (11/11/2012) και τους παράλληλους αγώνες των 5 και 10 χλμ. έφτασαν τις 26.000 δρομείς κάθε ηλικίας. Οι κάτοικοι των περιοχών που περνούσε η διαδρομή ενθάρρυναν με το χειροκρότημα και τις επευφημίες τους όλους τους αθλητές που συμμετείχαν. Πόλεις αλλά και χωριά με την ευκαιρία κάποιας ιστορικής επετείου, διοργανώνουν με τη συνεργασία τοπικών φορέων αγώνες μικρών και μεγάλων αποστάσεων με σκοπό την ενίσχυση του λαικού αθλητισμού αλλά και την προβολή της κάθε περιοχής μ’ ένα ξεχωριστό τρόπο. Δημήτρης Πανούσης
Πρόταση του Δ.Σ. του Συλλόγου Παργινών Αθήνας Μήπως θα έπρεπε να σκεφτούμε σοβαρά να διοργανώσουμε ένα τέτοιο αγώνα και στην όμορφη Πάργα μας που βρίθει όμορφων διαδρομών, με την ευκαιρία κάποιου ιστορικού γεγονότος;
ΤΑ ΤΥΧΕΡΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ: Έχουν την τιμητική τους την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Τα χαρτιά, τα έφεραν στην Ισπανία οι Άραβες, αλλά εκείνοι που τα αγκάλιασαν με θέρμη ήταν οι Ιταλοί, οι οποίοι τους έδωσαν και το όνομα «τράπουλα», που σημαίνει... παγίδα! Λένε μάλιστα, πως όποιος κερδίσει στα χαρτιά το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, θα έχει τύχη όλη την καινούργια χρονιά. Το αν θα εφαρμόσουμε ή όχι αυτά τα έθιμα, είναι προσωπική επιλογή καθενός. Εμείς δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε σε όλους: «ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ ΝΕΟ ΕΤΟΣ».
5
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
28 Οκτωβρίου 1940
Γράμμα από το Αλβανικό μέτωπο (Χειμώνας 1941) Της Τούλας Στεφανίδου Μαλακάτα
Τ.Τ. 712. Ο φόβος που τον Αύγουστο με κατέλαβε, όταν οι παλιό Ιταλοί ανακίνησαν ζήτημα Τσαμουργιάς, όπως τότε σας έγραψα, τώρα δεν υπήρχουν πια. Οι γενναίοι ήρωες τους έδιωξαν όχι μόνον από την Ελλάδα αλλά και από την Αλβανία, κοντεύουν να τους διώξουν. Δεν ξέρω αν μπορείτε να νοιώσετε εις όλην την έκτασιν αυτών την ηρωϊκή προσπάθεια. Εγώ νομίζω πως μόνον με την εποχή των Περσικών πολέμων συγκρίνεται. Η αυταπάρνηση, η έξαρσις σε τέτοιο σημείο που κανείς προσεγγίζει το θείον όντας ακόμη άνθρωπος είναι σύνηθες φαινόμενο. Ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο χειμώνας, τα 30-11-1939 Τελευταίος δεξιά ο Τάκης Σαλαμάνγκας από τα Ιωάννινα χιόνια, οι παγωνιές. Μπορείς να συλλάβεις με το νου σου πως κανείς σιγά-σιγά ξεπαγιάζοντας, κοκκαλιάζοντας χωρίς να κουνηθεί από τη θέση του πεθαίνει; Μόνον οι Έλληνες το κάμνουν. Εδώ στα οχυρά στα βουνά του Τεπελενίου ο μεγαλύτερος εχθρός υπήρξε το χιόνι. Η ζωή είναι μονότονη και κανείς νομίζει πως ζει σε άλλους κόσμους. Παραξενευόμαστε όταν βλέπουμε πολίτες, σπίτια γυναίκες. Τα έχουμε ξεχάσει όλα και μας φαίνεται πως ζούμε σα σε όνειρο. Αλήθεια εσείς τώρα πώς βλέπετε τα πράγματα; Μπορείτε να γράφετε καμιά λέξη έτσι για να περάσει η ώρα; Πιστεύουμε ναι. Χαίρεται Δ/σις Ανθ/γόν Μονάς 1339 Τ.Τ.712 Γράμμα του Πέτρου Μαλακάτα (μετέπειτα συζύγου της Τούλας Στεφανίδου) προς την οικογενειάν του
Επιτυχών Ο Στάθης Κωνσταντινίδης του Θεοδώρου, γιός της συμπατριώτισσάς μας Κατίνας ΣταμάτηΚωνσταντινίδου του Γεωργίου, ανακηρύχτηκε επάξια και με βαθμό «άριστα» σε Διδάκτορα της Ιατρικής Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τον συγχαίρουμε θερμά και του ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία και ανάλογη συνέχεια.
6
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Παργινές Συνταγές Κολοκυθόπιτα γλυκιά Υλικά: 1½ κιλό κολοκύθι κίτρινο τριμμένο 250 γρ. καρύδια τριμμένα 250 γρ. σταφίδα μαύρη 4 κουταλιές σουσάμι ψημένο 2 ποτήρια ζάχαρη ή όση θέλουμε ½ φλιτζ. τσαγιού σιμιγδάλι 6 φύλλα κρούστας ½ κουταλάκι γαρύφαλλο 2 κουταλάκια κανέλλα Εκτέλεση: Τρίβουμε την κολοκύθα, ρίχνουμε λίγο αλάτι και την αφήνουμε στο σουρωτήρι 1 ώρα ή και περισσότερο. Την ανακατεύουμε, την στίβουμε και την βάζουμε σε μια λεκάνη. Ρίχνουμε τα υλικά όλα και λίγο λάδι. Στρώνουμε σε λαδωμένο ταψί 3 φύλλα με λάδι ανάμεσα. Μετά το υλικό το απλώνουμε ομοιόμορφα και συνεχίζουμε με τα τρία υπόλοιπα φύλλα λαδώνοντας ανάμεσα. Χαράζουμε την πίτα σε σχήμα μπακλαβά την ραντίζουμε με νερό και ψήνουμε στους 180° με αέρα ή στους 200° με αντιστάσεις για 1 ώρα να ροδίσει. Λικέρ Λεμόνι Υλικά: 7 λεμόνια 1 κιλό ζάχαρη 1.300 γραμ. τσίπουρο ή κονιάκ Εκτέλεση: Καθαρίζουμε τα λεμόνια σαν το μήλο και φυλάμε τις φλούδες. Στη συνέχεια στίβουμε τα λεμόνια και βάζουμε το χυμό του λεμονιού σε μία γιάλα. Προσθέτουμε τις κίτρινες φλούδες, τη ζάχαρη και το τσίπουρο. Κλείνουμε το βάζο και το τοποθετούμε στον ήλιο για 2 μήνες ανακινώντας το κατά διαστήματα. Βγάζουμε τις φλούδες και το λικέρ είναι έτοιμο. Το δοκιμάζουμε και αν το λικέρ είναι άγλυκο του προσθέτουμε ζάχαρη. Αν πάλι είναι γλυκό ρίχνουμε λίγο τσίπουρο. Καλή επιτυχία
Γνωρίζετε...
ότι
Ροδιά και Ρόδι - Σύμβολο της καλοτυχίας Το δέντρο κατάγεται από την Περσία αλλά έχει καλλιεργηθεί χιλιάδες χρόνια και στη Μεσόγειο. Στην αρχαιότητα μαρτυρείται σε πολλά κείμενα (Αθηναίους κ.τλ.) και γίνεται σαφής διάκριση ανάμεσα στις ξινές και στις γλυκιές ροδιές – κάτι που συνέβαινε και στην Ελληνική ύπαιθρο μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες. Παρόμοιες μπορούμε να βρούμε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδος όπως Ιωλκό, Θεσπρωτία και τη πρώην Ελληνική περιοχή των Αγίων Σαράντα και αναφέρονταν ως α) γλυκά β) ξινά και γ) μογόσικα (κρασάτα). Η Ροδιά παρουσιάζεται ως το παλαιότερο, καλλιεργημένο καρποφόρο δέντρο από το 3000 π.Χ. και οι καρποί της χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα για τις θεραπευτικές ιδιότητες που διαθέτουν. Αυτό το φρούτο αναφέρεται ως σύμβολο της καλοτυχίας, της ευημερίας, της αφθονίας, της γονιμότητας και ως θεραπευτικό σε διάφορους πολιτισμούς και θρησκείες. Εξυμνείται σε Αιγυπτιακούς Παπύρους, αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, εμφανίζεται στην Ελληνική Μυθολογία, την Ρωμαϊκή ιστορία και το Κοράνι. • Στη σύγχρονη εποχή το ρόδι εξακολουθεί να έχει ισχυρή συμβολική έννοια για τους Έλληνες. • Σαν συμβολική κίνηση γονιμότητας από τους Ελληνιστικούς χρόνους έως και σήμερα σπάμε ένα ρόδι στο πάτωμα σε γάμους και την Πρωτοχρονιά, σε ένδειξη αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. • Συνέχεια των αρχαίων γονιμικών τελετών είναι και τα «πολυσπόρια» που μαγειρεύονται και τρώγονται στην Εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου. • Για τον ίδιο λόγο οι ροδιές αποτελούν διακοσμητικό στοιχείο και στη θρησκεία του Χριστιανισμού, συνήθως εμπλέκονται βιομηχανικά πάνω σε ιερατικές στολές και σε λειτουργικά σκεύη και είναι επεξεργασμένο σε μέταλλο. • Τον 6ο αιώνα, ο Πολύκλειτος πήρε ελεφαντόδοντο και χρυσό για να σκαλίσει το αργίτικο κάθισμα στο ναό της Ήρας. Κρατούσε ένα σκήπτρο από ένα το χέρι και πρόσφερε ένα ρόδι, ως βασιλική σφαίρα από το άλλο. • Στην αρχαία Ελληνική Μυθολογία συμβόλιζε το θάνατο –όταν εμείς οι Έλληνες μνημονεύουμε τους νεκρούς μας, φτιάχνουμε τα «κόλλυβα», αυτά αποτελούνται από βρασμένο σιτάρι, ανακατεμένο
με ζάχαρη και σταφίδες, στολισμένο με κόκκους ροδιού. • Σύμφωνα με τους αρχαίους Κινέζους ο χυμός που περιείχε μια συμπυκνωμένη ψυχή που μπορούσε να χαρίζει την αθανασία. • Ο Προφήτης Μωάμεθ έλεγε πως η κατανάλωση ροδιού, απαλλάσσει από το μίσος και το φθόνο. • Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι η Εύα δελέασε τον Αδάμ με ρόδι. • Οι Βαβυλώνιοι πίστευαν ότι το μάσημα σπυριών ροδιού πριν από τη μάχη, τους έκανε αθάνατους. • Ο Θεός της Γεωργίας των Χετταίων ευλογούσε τους πιστούς με σταφύλια, σιτάρι και ρόδια. • Το ρόδι είναι ένα από τα σύμβολα της Αρμενίας, αντιπροσωπεύοντας την ευημερία, την αφθονία και το γάμο. • Οι αθάνατοι, προνομιακή μονάδα του πεζικού στην αρχαία Περσία οι οποίοι είχαν στο δόρυλόγχη σχεδιασμένο ένα ρόδι φτιαγμένο από χρυσό και ασήμι για να υπερισχύει στη μάχη. Στο σύγχρονο Ιράν το φρούτο εξακολουθεί να έχει τη φήμη ότι δίνει μακροχρόνια και υγιή ζωή. • Η Εβραϊκή παράδοση διδάσκει ότι οι ροδιές είναι το σύμβολο της ηθικότητας και της δικαιοσύνης. • Το ρόδι ήταν το προσωπικό έμβλημα του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού του 1ου. • Στο θυρεό της βρετανικής Βασιλικής Ιατρικής Ένωσης υπάρχει ένα ρόδι. Το ρόδι είναι πλούσιο σε βιταμίνες C, A και Ε, σίδηρο, κάλιο και έχει πολλές αντιοξειδοτικές και φυτοχημικές ουσίες όπως οι πολυφαινόλες. Επίσης, περιέχει τανίνες, ανθοκιανίνες και ελλαγικό οξύ και η συγκέντρωση αυτών των ευεργετικών ουσιών έχει 3 φορές ισχυρότερη αντιοξειδοτική δράση από ότι στο κόκκινο κρασί και στο πράσινο τσάι. Περιέχει φυτικές ίνες και είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες. Σύμφωνα με κλινικές και επιστημονικές μελέτες Αμερικανών και Ισραηλινών επιστημόνων, έχει αποδειχτεί ότι η κατανάλωση ροδιού έχει σημαντική ευεργετική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό και αντικαρκινική δράση. Το ρόδι λόγω αυτών των ουσιών που περιέχει προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό.
7
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Τα Χριστούγεννα του Αμερικάνου Του Αντώνη Τραυλαντώνη
Ε
κεί που με κόπο πολύν ανεβαίναμε στο λόφο τοϋ Αγίου Ισαύρου, ερώτησα τον οδηγό μου τον Παξινό. – Γιατί αυτόν τον αδύνατο, που μας χαιρέτησε στη Φουντάνα, τον είπες Αμερικάνο; Κι ο Παξινός ο οδηγός μου έτυχε φλύαρος και μου διηγήθηκε ολόκληρη ιστορία. – Να, έτσι τον λεν, Αμερικάνο· επειδή τις και πήγε στην Αμερική· έμεινε δέκα-δεκαπέντε χρόνια σ’ ένα μέρος, Παστόν, Μπαστόν, κάπως έτσι το λένε. – Πηγαίνουν λοιπόν και οι Παξινοί στην Αμερική; – Κάπου-κάπου κανένας. Αυτός να σ’ ορίσω έφυγε εξ’ αιτίας από μιά κοπέλλα π’ αγαπούσε· τζα την ξέρεις και του λόγου σου, εκείνη τη Ζαχαρένια που φωνάξαμε στην Υπαπαντή... Είδες πούπες του λόγου σου για την καθαριότητα του σπιτιού, ήγουν που σ’ άρεσε πολύ, και βγήκε εκείνη και μας φίλεψε κοπελλίτσια, που λέμε ’μεις εδώ, αυτα τα λουλούδια· του λόγου σου τάπες κιλάμια, κικλάμια, κάπως έτσι. – Όμορφη κοπέλλα, αλήθεια. – Τώρα όμορφη μ’ έξη παιδιά και με φτώχεια χειρότερη απ’ τη δική μου! να την έβλεπες αυτή, τότε, εδώ και δεκάξη χρόνια και νάλεγες! Ζαχαρένια αλήθεια ήτανε· κόρη του παπα-Σίμου, είδες εκείνου του παπά που μας πήγε στην Υπαπαντή, πούπες του λόγου σου «Αυτός είναι σωστός παπα-Φλέσσας». – Και τώρα, ποιόν έχει άνδρα η Ζαχαρένια; – Έχει ένα καλό παιδί, το Παρεδρίτσι, που λέμε μεις· έτσι το παρονομάζουμε γιατί ο πατέρας του ήτανε μιά φορά πάρεδρος· τ’ όνομά του είναι Τζώρτζης Μιτσάλης, συγγενής του Δημάρχου. — Και γιατί δεν πήρε τον Αμερικάνο; —Έτσι· δεν τον ήθελε ο παπάς· του φαίνονταν ακαμάτης και φαντασμένος· θέλησε καλύτερα το Παρεδρίτσι· ήτανε φρόνιμο παιδί, είχε και κάμποσα δέντρα· τότε είχαμε και σοδειές ταχτικές· σου λέει, το καθημερινό του δε θα του λείψη· η κοπέλλα όμως και η μάννα της η παπαδιά ήθελαν τούτον τον Αμερικάνο, να πούμε· και τούτος πάλε ζουρλαίνονταν για τη Ζαχαρένια· από μικρό παιδί την αγαπούσε· τώξερε όλος ο Λογγός κ’ είχε να κάμη με τη ζούρλια του. Τη ζήτησε δυό-τρείς φορές, δεν του την έδωκαν· υστέρα τη ζήτησε το Παρεδρίτσι, του την έδωκαν. Η παπαδιά κάτι θέλησε να πη, μα ο παπα-Σίμος δε χωρατεύει, είναι Παργινός· έπιασε την πρεσβυτέρα, της έδωκε ένα χέρι ξύλο, κ’ ένα γερό φοβέρισμα της Ζαχαρένιας· γίνηκαν οι αρραβώνες· ανήμερα των Χριστουγέννων ήτανε. Και τότε ο άλλος, τούτος να πούμε ο Αμερικάνος –Αργυρός είναι η γενηά του– γίνηκε άφαντος· μπήκε σ’ ένα καΐκι που πήγαινε στ’ Αλεύκι και τον εχάσαμε. Δυό χρόνια έκαμαν οι γονέοι του να μάθουν αν ζη. Απάνω στα δυό χρόνια ήρθε ένα γράμμα από την Αμερική στο γιατρό τον Ανεμογιάννη και ήρθε και ένα χαρτί να λάβη ο Βασίλης ο Αργυρός δέκα λίρες που τις έστελνε ο γυιός του από την Αμερική, τούτος να πούμε ο Αμερικάνος. Και έλεγε το γράμμα στον πατέρα του, να τόνε συγχωρή που έφυγε χωρίς να τον αποχαιρετήση, και τώρα είναι καλά και έχει καλή δουλειά και με το θέλημα του Θεού θα τους συνδράμη. Και εις το τέλος έλεγε «ας όψεται ο παπα-Σίμος, μα θάρθη μέρα να βαρέση το κεφάλι του», σαν να πούμε για το πλούτος. Το πήρε το γράμμα ο Αργυρός και γύρισε Γάϊ και Λογγό, που λέει ο λόγος, και τόδειχνε· πήγε στη Λάκκα, στα Μαγαζιά, στη Φουντάνα και τώδειχνε κ’ έδειχνε και τις λίρες· και ο καθένας έλεγε τα δικά του. Πήγε και στην Υπαπαντή και τόδειξε της παπαδιάς· φύλαξε την ώρα
πώλειπε ο πάπας και το Παρεδρίτσι. Η παπαδιά τώβαλε κατάκαρδα πως χάσανε τέτοιο γαμπρό και τάβαλε με τον παπά. Από τότε έπεσε η γκρίνια στο σπίτι του παπα-Σίμου· ήρθανε και κακιές χρονιές, οι εληές δεν έδιναν τίποτε, τσ’ επλάκωσαν και τα παιδιά, κάθε χρόνο και γέννα –η φτώχεια, αφέντη μου, φέρνει πολλά κακά. Και μ’ όλον τούτο ο Αμερικάνος κάθε μήνα, κάθε δυό μήνες κ’ ένα γράμμα, κ’ ένα πακέτο λίρες. Ο Βασίλης ο Αργυρός κατάντησε άρχοντας μεγάλος· έριχνε δεκάρα στο δίσκο, και κάθε χρόνο και καινούργιο πλατοβράκι· όλοι τώβγαναν το καπέλλο· «καλή μέρα, κυρ-Βασίλη». Το Παρεδρίτσι το καϋμένο δούλευε όσο μπορούσε, μα τι να σου κάμη! άμα δε θέλη ο Θεός! Κατάνταγε με τη δίκοπη να ψιλώνη ξένες ελιές. Καταλάβαινε και τη γκρίνια που ήταν στο σπίτι εξ αίτιας του, και της Ζαχαρένιας τα μούτρα, και της παπαδιάς τα λόγια τα φαρμακερά, όταν έβλεπε τη γυναίκα του Αργυρού με καινούργιο φουστάνι κάθε λίγο και πολύ. Κι όλο στο χειρότερο πήγαιναν ετούτοι, κι όλο περίσσευε η γκρίνια. Του τόδειχναν φανερά του γαμπρού πως ήτανε μετανοιωμένοι που δεν επήραν τον Αμερικάνο. Ως κι ο παπα-Σίμος τάρριξε και δεν είχε εκείνα τα όφρυδα πούχε πρίν. Περνούσανε μήνες χωρίς να δείρη την παπαδιά. Κοντά το Πάσχα, το Παρεδρίτσι εστενοχωρήθηκε πολύ που δεν είχε να πάρη ούτ’ ένα μανδήλι της γυναικός του, και αποφάσισε να δανεισθή· μα από ποιόν; οι αρχόντοι μας παίρνουν χίλια τα εκατό, και τ’ αρνί και το τομάρι· ξέπεσε στον Αργυρό, τον πατέρα του Αμερικάνου· πήγε τρέμοντας ο θλιμμένος –δανείστηκες ποτέ σου, αφέντη; αν δανείστηκες, ξέρεις τι πάει να πη χρέος· κάλλιο ο άνθρωπος να μένη νηστικός παρά να πέφτη σε χρέος· μα ανάθεμα τις περιστάσεις, πες. Μ’ όλον τούτο, ο Βασίλης ο Αργυρός δεν του φέρθηκε κακά· του τάδωκε με δυό τα εκατό (το μήνα πα να πή) και δυό ξέστες λάδι. Χαμογέλασε μοναχά μ’ έναν τρόπο που τόσφαξε το Παρεδρίτσι· και φεύγοντας έλαβε την απόφαση να περιμένη ως τον Αύγουστο, κι αν η σοδειά πάη κακά, να το σκάση κι αυτός για την Αμερική· ή να χαθή η να ζήση μιά σαν άνθρωπος κι αυτός. Αλλά τί τα θέλεις, αφέντη μου! οι άνθρωποι απελπίζουν, ο Θεός δεν απελπίζει. Ας έρθη εκείνον το χρόνο μιά σοδειά, ευλογία Θεού· οι γερόντοι δεν τη θυμούντανε ποτέ· άλλο να σου λέω κι άλλο να τόβλεπες· φύλλα δεν έβλεπες· όλο καρπός· και τι καρπός! λες και τον είχανε στο γυαλί, τεφαρίκι· χαίρονταν η ψυχή σου. Οι φτωχοί δεν επίστευαν τα μάτια τους· το Παρεδρίτσι έκανε το σταυρό του και –όπως ήτανε το θλιμμένο μαθημένο στη δυστυχία– από μέρα σε μέρα πάντεχε πως θα πέσουν. Μα να σου κάμη ο Θεός έναν Αύγουστο βροχερό κ’ ένα Θέρτη χιονάτο, αλήθεια, κι ας έρθη να δώση κάθε δένδρο κι αλεσιά· να, μα τον άγιο που μας βλέπει, κάθε δένδρο κι αλεσιά· και τι αλεσιά! μιάμιση ξέστια, δυό ξέστες, δυό και γαλόνι· ακούς εκεί δυό και γαλόνι! Πιάστους πίλιο τους Παξινούς και το Παρεδρίτσι το θλιμμένο. Αλέθοντας και πουλώντας, οικονομούντανε απ’ όλα· πήραν γέννημα, ντύθηκαν, έφκιασε ράσο ο πάπας, βελέσι η παπαδιά, άλλο βελέσι η Ζαχαρένια, ένδυσαν τα παιδιά τους – χαρά Θεού αλήθεια. Έβλεπες τη Ζαχαρένια και γύριζε με το καλαθάκι γελαστή· γελούσε κ’ η παπαδιά, κι ο παπα-Σίμος πήρε όφρυδα πάλε. Και το Παρεδρίτσι εκαλοκάρδισε το μαύρο· είπε κι αυτό να κάμη μιά
8 φορεσιά ρούχα καλά, κ’ έβαλε στην πάντα εκατό δραχμές· μα άλλο είχε στο νού του· ήθελε να πλήρωση το χρέος του Αργυρού, όπου τώχε κρυφά από τη γυναίκα του και την πεθερά του· ο παπάς μοναχά τόξερε. Επήρε λοιπόν μιά φθηνή φορεσιά, έβαλε τα άλλα στην τσέπη και πήγε στο Γάϊ, όπου κατοικούσε τώρα ο Βασίλης ο Αργυρός· είχε ψηλώσει βλέπεις κι αυτός και κατοικούσε στο Γάϊ... είχε σαν να πούμε γραφείο· ποιος; ο Βασίλης, που δεν ήξερε δυό άλφες· μα τι κάνει η λίρα, αφέντη! Πάει το λοιπόν το Παρεδρίτσι και βρίσκει τον κυρ-Βασίλη, να κάθεται σαν τραπεζίτης στο τραπέζι και να φουμάρη· μα και το Παρεδρίτσι δεν τόριχνε κάτω· ξέρεις τι πα να πη να πληρώνης και πριν λήξη μάλιστα η προθεσμία; είναι μεγάλη χαρά, αφέντη, μεγαλύτερη παρά αν δεν είχες διόλου χρεωθή. Να πούμε την αλήθεια ο Βασίλης δεν ήτανε κακός άνθρωπος· το δέχθηκε καλά το Παρεδρίτσι. –Ήρθα, λέει, κυρ-Βασίλη, να σου γυρίσω εκείνα τα όβολα· έκαμε ο θεός κ’ ευκολύθηκα. – Μα γιατί να βιασθής, αδερφέ, του λέει ο Βασίλης. τί ανάγκη ήτανε; — Αϊ, είπα, λέει το Παρεδρίτσι, καλύτερα να τα φέρω, μην έχεις κ’ η αφεντιά σου καμμιά ανάγκη. Σ’ αυτό έσφαλε το Παρεδρίτσι. – Ανάγκη, λέει ο κυρ-Βασίλης, κύριε, ελέησον! ακούς ανάγκη! Ας είναι καλά ο Αμερικάνος· (έτσι τον έλεγε κι αυτός το γυιό του, από καμάρι). Και τώρα δα που θάρθη κιόλα, με το ελεύθερο να ζητάτε ό,τι θέλετε. – Θάρθη; είπε το Παρεδρίτσι και το τσάκισε κρύος ίδρωτας. – Θάρθη δά· δεν το ξέρεις· είναι τώρα μιά βδομάδα που μου τόγραψε θετικά· πριν τα Χριστούγεννα θα τον έχωμε στους Παξούς· μιά φορά ήσαστε φίλοι, να ιδούμε τώρα θα σε γνωρίση; Αυτός τώρα, γυιέ μου, άλλαξε· μας έστειλε τη φωτογραφία του εδώ και δυό χρόνια, μα δεν τούμοιαζε, γιατί ήταν κάπως ανήμπορος όταν την έβγαλε. Άφησε δα από γλώσσες και από κόσμο! Αυτός τρώει όλο με υπουργούς εκεί στην Αμέρικα που είναι. Τούχανε και μιά προξενεία –μα να μένουν εδεπά που τα λέμε– από ένα καλό πρόσωπο – ο πατέρας της είναι, σαν να πούμε, κολονέλλος· μα ξέρεις αυτός... ας είναι δα, ας έρθη με το καλό...» Ο κυρ-Βασίλης είχε όρεξη να πη ακόμα, όπως κάνουνε οι γονείς, όταν καμαρώνουνε τα παιδιά τους· μα το Παρεδρίτσι δεν είχε δύναμι ν’ ακούση άλλα· πλήρωσε γλήγορα το χρέος. Ο κυρ-Βασίλης άνοιξε μιά κασσαφόρτε γεμάτη λίρες και χαρτιά και τούδωκε πίσω το χαρτί· το Παρεδρίτσι το πήρε κ’ έφυγε σαν χαμένο, χωρίς να χαιρετήση μήτε. «Θάρθη, σου λέει, ο Αμερικάνος στους Παξούς! και πότε; τώρα που είδαν στο σπίτι κάποια ησυχία, τώρα που και η παπαδιά και η Ζαχαρένια κόντευαν να τον λησμονήσουν! Αϊ, τελείωσε· δεν τόθελε ο Θεός να πάρη αυτός τη Ζαχαρένια· αμαρτία έκαμε, που την αφαίρεσε από τον Αμερικάνο, και να τον έχη και φίλο! και να ξέρη την αγάπη που είχανε! κι αυτός να μπη στη μέση σαν πειρασμός να τους χωρίση! κρίμα μεγάλο του φαίνονταν πως είχε κάμει και πεπρωμένο δεν ήταν να τη χαρή ήσυχος· γυναίκα του την έκαμε, παιδιά έκαμε με δαύτη, μα –τώνοιωθε καλά το
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Παρεδρίτσι– το νου της και την καρδιά της δεν την είχε κάμει δική του. Αυτός ήτανε σαν τύραννος εκεί μέσα, και ο Θεός ήθελε να τον παίδεψη γι’ αυτό· και νάσου! τη στιγμή που του φάνηκε πως θα ζήση τέλος ευτυχής, αυτή τη στιγμή διάλεξε ο Θεός για να τον βασανίση· ακριβά θα πλήρωση τη λίγη χαρά της τελευταίας χρονιάς· ο Αμερικάνος θάρθη στους Παξούς· όμορφος, καλοντυμένος, σπουδασμένος, κοσμογυρισμένος, και το μεγαλύτερο, πλούσιος, γεμάτος λίρες· θα πάη στην Υπαπαντή να λειτουργηθή· θα ρίξη στο δίσκο λίρα· όλος ο κόσμος θα παραμερίζη και θα τον χαιρετάη· ποιος ξέρει αν δεν τον βγάλουν και βουλευτή! Και η Ζαχαρένια θα τα ιδή όλα αυτά. Και ποιος θα κρατάη τότε την παπαδιά! Και τι θάναι αυτός, το Παρεδρίτσι, μπροστα του, με λίγες ψωροεληές, που του φάνηκε πως κάτι είναι! Και τά μισόλογα ήτανε εκείνα του Αργυρού; πώς τάχα ο γυιός του δεν παντρεύεται, γιατί έχει στο νου του τη Ζαχαρένια; Αχ! ας έρθη και ήρθε λοιπόν! θα ιδής τι σκυλί είναι κι αυτός· χρόνια τώρα τα βαστάει σαν γάιδαρος όλα· μα ας έρθη και ήρθε· ας ρίξη μιά ματιά στη Ζαχαρένια, ας πη ένα λόγο η στρίγλα η παπαδιά, και τότε βλέπουνε τι θα πη Παρεδρίτσι απελπισμένο!» Έτσι του φαίνονταν του κακομοίρη, πως μπορούσε να κάμη κακούργημα. Μα εγώ, αφέντη, σ’ αυτόν τον κόσμο ένα πράμμα έχω καταλάβει· πως άλλοι γεννιώνται ψοφίμια, και άλλοι γεννιώνται όρνια και τρώνε τα ψοφίμια· και το Παρεδρίτσι, καθώς φαίνεται, δεν μπορούσε να γίνη από πρόβατο λύκος· μα ο Θεός ως το τέλος στένει τα λυκοσίδερά του. Όσο να φθάση στην Υπαπαντή το Παρεδρίτσι είχανε κάπως αλλάξει τα μυαλά του, σαν να τον ησύχασεν ο δρόμος, κ’ έλαβε μιαν απόφασι πλιό λογική. «Τώρα, σκέφθηκε, δεν θα πω τίποτα για τον Αμερικάνο, είτε έρχεται είτε δεν έρχεται· κι άμα έρθη και ιδώ πως δεν μπορούμε να ζήσωμε και οι δυό στον ίδιον τόπο, το σκάζω και πάω στην Αμερική· αν έκαμε λίρες αυτός ο ακαμάτης και ξεμυαλισμένος, δεν θα κάμω εγώ!» Και ήθελε στην απόφασι αύτη να ησυχάση· μα είχε ακόμα να τραβήξη πολλά. Σε δυό-τρεις μέρες ο ερχομός του Αμερικάνου διαδόθηκε σ’ όλο το νησί· ο κυρ-Βασίλης έβαλε τρουμπέττα, που λένε· κι από Γάϊ ως Λάκκα άλλη κουβέντα δεν εγινότανε, μπορώ να σου πω: «πως θάρθη ο Αμερικάνος, πως θα φέρη μιλλιούνια, πως τρώει με υπουργούς, πως δε θέλησε να παντρευτή στην Αμερική γιατί είχε το νου του στους Παξούς»· και όλα όσα έλεγε ο πατέρας του παίρνανε δρόμο και μεγαλώνανε από στόμα σε στόμα· γιατί ο λόγος, αφέντη, είναι σαν αυτό το ρέμμα· βλέπεις; στην πηγή του είναι μικρό και ήσυχο· όσο πάει μεγαλώνει, πλαταίνει, βροντάει, ακούεται μακρυά και δεν παύει ν’ ακούεται, παρά όταν ξεθυμάνη στη θάλασσα – σαν να πούμε με τον καιρό. Έτσι και τότε ο κόσμος δεν είχε κρατημό. Άλλοι λέγαν να τον κάμουν δήμαρχο, άλλοι βουλευτή, και οι γονείς που είχανε κοπέλλες κ’ είχανε κάποια χάρι, είτε προίκα, λέει ο λόγος, είτε ομορφιά, είτε τίποτε εξυπνάδα, αμέσως έβαλαν στο νου τους να τον κάμουνε γαμπρό· και δός του λιβάνια, και δός του παρακάλια του Βασίλη και της Βασίλαινας· κι αυτοί καμάρωναν σαν γύφτικα σκεπάρνια. Η παπαδιά κ’ η Ζαχαρένια έπεσαν να πεθάνουν· ο παπα-Σίμος δεν ήξερε τι να κάμη· καμμιά φορά έλεγε στην πρεσβυτέρα του:
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
– Μωρή ζουρλή, τι είσαι ζουρλή, κακομοίρα; αν τον έπαιρνε τότε η Ζαχαρένια, δεν θα πήγαινε στην Αμερική και δεν θα γινότανε αυτό που γίνηκε τώρα, που να μην είχε γίνει κι αυτός και σύ κ’ η κόρη σου αντάμα! – Να μην είχες γίνει εσύ κι ο γαμπρός σου! τώλεγε η παπαδιά, και να μην είχατε βρεθεί, να πάντρευα την κοπέλλα μου όπως της άξιζε, κι όχι να μαραίνη η φτώχεια τέτοια κάλλη. Κόπιασε τώρα ναύρης άκρη με τις γυναίκες. Το Παρεδρίτσι γίνηκε από τότε βουβό και κουφό· λες και περπατούσε χωρίς νάχη ζωή, όλο σκέπτονταν, σκέπτονταν και τίποτε άλλο. Τέλος πάντων ένα απόγιομα από Κυριακή ο τηλεγραφητής έδωκε στον κυρ-Βασίλη έναν τηλέγραφο και του είπε «καλώς να τον δεχθής, ο γυιός σου είναι στην Κέρκυρα κ’ έρχεται με το βαπόρι· αύριο στίς δυόμιση-τρεις από τα μεσάνυχτα θάναι εδώ». Καταλαβαίνεις τι γίνηκε τότε· όλος ο Γάϊς στο ποδάρι· κατεβήκανε κι απ’ το Λογγό, ήρθανε κι από τη Λάκκα πολλοί· ο καφενές του Σγόμπου μήλο δε χωρούσε· κ’ έκανε κ’ ένα κρύο! παραμονές των Χριστουγέννων βλέπεις, καρδιά του χειμώνος· και όλοι αυτή την ομιλία· άλλοι βήκανε συγγενείς του, ξαδέρφια, συμπεθέροι· άλλοι βρίσκονταν παληοί του φίλοι· και ο καθένας θυμούντανε ένα λόγο του η ένα παιγνίδι η μιά διασκέδασι που κάμανε μαζί· άλλοι έδειχναν κάτι που τους είχε χαρίσει... τι κάνει ο έρμος ο παράς, αφέντη! οι περισσότεροι λέγανε πως έδειχνε από μικρός που θα γινότανε μεγάλος άνθρωπος, άλλοι πάλε λέγανε: «ποιος τόλπιζε απ’ αυτό το παιδί! δεν εφαίνονταν, αδερφέ!» Οι γυναικούλες πάλε, πούχανε μαζωχθεί στα γειτονικά σπίτια, λογαριάζανε την παντρειά του. – Έρχεται, λέει, για να παντρευτή στους Παξούς· τάχα ποιά έχει στο μάτι; ποιας καλότυχης να δουλεύη η μοίρα της! Και σιγά-σιγά λέγανε τ’ όνομα της Ζαχαρένιας. – Μα τώρα, αυτή είναι παντρεμένη και με παιδιά. – Αϊ! καλά είσαι· έλεγε άλλη· φτάνει ένα λόγο να πή, και δεν τη χωρίζουνε τάχα! η παπαδιά, γυιέ μου, στέκεται απίκου. Άλλη πάλι μεγαλύτερη τους έλεγε να σωπάσουν και να μη λένε πράμματα που δεν γίνονται, γιατί είναι και αμαρτία να τα λένε! Και που μπορώ να σου πω του κόσμου τις κουταμάρες όλες! να μην τα πολυλογούμε, η ώρα πλησίαζε, πολλοί κοιτάζανε τα ρολόγια τους και λογάριαζαν: «Τώρα είναι στ’ Αλεύκι, τώρα περάει τον Καβομπιάνκο, τώρα ξαγνάντησαν τη Λάκκα». Ο Βασίλης και η Βασίλαινα δεν εφαίνονταν ακόμα· περίμεναν στο σπίτι τους απάνω. Κάποια ώρα οι βαρκάρηδες ξαγνάντησαν το φως του βαποριού και τρέξανε να ειδοποιήσουν τους γονείς του: «Έφτασε, έφτασε». Καρδιοχτύπι είχαν όλοι, και δικοί του και ξένοι. Ο Βασίλης και η Βασίλαινα κατέβηκαν στο μώλο. Ήτανε τυλιγμένοι με γούνες Αμερικάνικες, κ’ ένα σωρό στολίδια. Δυό-τρεις πήγαιναν μπροστά με τα φανάρια· η βάρκα του Τελωνείου, για μεγαλύτερη, ήταν στρωμένη και στολισμένη με φαναράκια, μπήκανε μέσα οι Βασιλαίοι, μπήκανε και οι πλουσιώτεροι από τους συγγενείς του, και πριν το βαπόρι φθάση στην Παναγία, ξεκίνησαν· ξεκίνησαν και καμπόσες άλλες βάρκες μαζί· τώρα μιλούσανε όλοι σιγά· που το κακό που γίνεται τις άλλες μέρες; Το βαπόρι φουντάρησε την άγκυρα, που σπάνια φουντάρει· όλοι είπαν πως τώκαμε για τιμή του Αμερικάνου. με ησυχία πλησίασαν οι βάρκες· κι άμα κανείς έκανε κάπως θόρυβο, ο κυρ-Βασίλης εφώναζε: – Ήσυχα, ήσυχα, μωρέ παιδιά, μην του φανούμε βάρβαροι, γιατί αυτός είναι μαθημένος από άλλον κόσμο. Και άλλοι λέγανε ο ένας στον άλλον: «Ήσυχα, ήσυχα, μωρέ παιδιά». Έτσι με ησυχία σαν εκείνη που δεν κάνουνε ούτε στην εκκλησία, ανε-
9 βήκανε στο βαπόρι· ανέβηκε πρώτα ο πατέρας του, έπειτα η μάννα του, ύστερα ανέβηκε ο τελώνης και κάτι άλλοι υπάλληλοι, που φοβούντανε μη γίνη βουλευτής. Ανέβηκα κ’ έγώ από περιέργεια με τους πρώτους, για να τον ιδώ· εγώ ήμουνα τιποτένιος άνθρωπος, θα πης, μα είχα κι εγώ περιέργεια, βλέπεις. Εις το βαπόρι οι ναύτες δεν έκαναν τόση ησυχία κι αυτό μας φάνηκε σαν παράξενο· ως τόσο ο πατέρας του ρώτησε ένα ναυτόπουλο: – Να σου πω, πατριώτη, που είναι αυτός ο πλούσιος που έρχεται απ’ την Αμερική; – Ο πλούσιος απ’ την Αμερική; δεν ξέρω, κύριε, να ρωτήσετε τον καμαρότο· είπε ο ναύτης. Ο κυρ-Βασίλης μπροστά, η κυρα-Βασίλαινα μπράτσο και οι άλλοι ακολουθώντας, προχωρήσαμε λίγο, σκοντάβοντας σε κάθε λογής μπαγάζια του βαποριού· λίγο παρέκει, ο κυρ-Βασίλης σταμάτησε πάλι και ρώτησε δυό καλοντυμένους, που φαίνονταν επιβάτες της πρώτης θέσεως. – Να σας πω, κύριοι, πού είναι αυτός ο πλούσιος ο Παξινός, που έρχεται από την Αμερική; ξέρετε; – Πλούσιος Παξινός! είπε ο ένας στον άλλον· α! ναί! θα λέτε αυτόν τον άρρωστο που μπήκε στην Κέρκυρα· κάτω είναι· ρωτάτε τον καμαρότο. – Άρρωστος! είπαμε όλοι σαν νάπεσε κεραυνός· άρρωστος είναι; Κι ο κυρ-Βασίλης με τη φωνή παραλλαγμένη εψιθύρισε· «Όχι άρρωστος»· και με τρεμουλιαστο βήμα προχώρησε στην πρώτη θέση. Η κυρα-Βασίλαινα έμεινε απάνω και μεις όλοι μείναμε ακίνητοι, κοιτάζοντας προς τη σκάλα, σα να είχανε παγώσει όλα μας τα μέλη. Κάποια ώρα φάνηκε ο κυρ-Βασίλης σέρνοντας στο μπράτσο του, σαν ένα βαρύ επανωφόρι, όπως μας φάνηκε στην αρχή στο μισοσκόταδο. Και μ’ όλον τούτο αυτός ήτανε ο Αμερικάνος, ο περίφημος Αμερικάνος, πώπαιζε με τις λίρες. Άλλο που σου τον παριστάνω, αφέντη, κι άλλο να τον είχες ιδεί τότε· τώρα κάτι σέρνεται λίγο, που τον βλέπεις· ο αέρας των Παξών τον ωφέλησε και κανένα χρόνο ζωή ακόμα· μα να τον έβλεπες τότε! μέσα από το επανωφόρι επρόβαλε ένα προσωπάκι τόσο δα, και κίτρινο σαν τες λίρες του, που να τώλειπαν. Και τίποτε άλλο δεν έβλεπες από άνθρωπο· ρούχα, γούνες, κακούμια, χειρόκτια, όσα θέλεις. Αγάλια-αγάλια σύρθηκε κοντά μας και με φωνή βραχνή είπε στη μάννα του «καλώς την ηύρε»· εκείνη ήτανε σαν απολιθιομένη, και μόλις, όταν έπεσε στην αγκαλιά της, ξύπνησε κι άρχισε να τον αγκαλιάζη, να τον φιλή και να κλαίη, κλάϋματα δυνατά, με φωνές σα να δεχόντανε λείψανο, κι όχι γαμβρό, όπως τον επεριμέναμε. Εμείς οι άλλοι μείναμε μακρυά κάπως σαστισμένοι. Πρώτος ο πατέρας του έλαβε κάποιο θάρρος και μας είπε πως το ταξίδι τον εζάλισε λίγο· τάχα πως ήτανε έτσι από τη θάλασσα· και ύστερα είπε στο γυιό του: – Να, παιδί μου· δε γνωρίζεις τους φίλους σου! τόσα χρόνια τώρα τζά, που να τους θυμάσαι! Κι άρχισε να λέη του καθενός τ’ όνομα. Επλησιάσαμε και μεις τότε και του πιάσαμε το χέρι· μα δύναμι δεν είχε ούτε να μας σφίξη το χέρι, ούτε να μας μιλήση, λείψανο σωστό· μόνον έλεγε κανένα ευχαριστώ, και ύστερα είπε: – Πάμε, γιατί κάνει κρύο. – Πάμε, πάμε· είπε κι ο κυρ-Βασίλης, και αύριο να καλοξημερώσωμε τον χαιρετάτε, παιδιά· είναι κομμάτι ζαλισμένος από τη θάλασσα, κοντζάμ ταξίδι βλέπεις, από τον άλλον κόσμο. Και μεις είπαμε μέσα μας: «Και για τον άλλο κόσμο». Καβάλλα, πες, τον κατεβάσανε στη βάρκα, κ’ εκεί ακούμπησε απάνω στη μάννα του, και η βάρκα κίνησε σιγά-σιγά για να μην τον ταράζη. Εννοείται, πριν φθάση η βάρκα του Τελωνείου, είχαν φθάσει στη σκάλα άλλες βάρκες και είχαν δώσει την είδηση. – Ο Αμερικάνος είναι άρρωστος.– Ο Αμερικάνος πεθαίνει.
10
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Πολλοί μάλιστα λέγανε και πως είναι πεθαμένος· ώστε που, όταν εφθάσαμε στη σκάλα, τους βρήκαμε όλους βουβούς και ήσυχους· μόλις άκουγες κανέναν ψιθυρισμό. Ο κυρ-Βασίλης είπε πάλι δυνατά πως «είναι κομμάτι ζαλισμένος από το ταξίδι και θα πάμε σπίτι, κι αύριο με το καλό τον χαιρετάτε». Και κίνησαν, μπροστά το λείψανο –σαν να πούμε– και πίσω η συνοδεία βουβή, όσο που έφθασαν στη θύρα του κυρ-Βασίλη και τον ανέβασαν απάνω οι γονείς του. Τότε διαλυθήκαμε, και τότε λύθηκε και η γλώσσα μας· αϊ! και νάσουνα τότε νάκουγες και να καταλάβαινες τι είναι ο άνθρωπος! μηδά κοιμήθηκε κανείς εκείνο το βράδυ! Ως το πρωί ο καφενές του Σγόμπου γεμάτος· και τι να σου πω, αφέντη! ο άνθρωπος είναι κακός· όση χαρά εφαίνονταν, όταν τον καρτερούσαν, διπλή ζωγραφίζονταν τώρα σε όλους· και θαρρώ πως τούτη η δεύτερη χαρά ήτανε η αληθινή. Και ποιος να πρωτοπή τώρα και ποιος να πρωτογελάση με τες λίρες και με την προκοπή της Αμερικής! Θαρρούσες πως ο καθένας απαλλάχθηκε από φοβερό βάρος που είχε στην καρδιά του και πως τώρα όλοι ένοιωθαν τον εαυτό τους ευτυχή. Και ο καθένας ρώταγε τι αρρώστεια νάχη· και ο καθένας έλεγε ό,τι του κατέβαινε εις βάρος του δυστυχισμένου. Δεν είδαμε την ώρα να ξημερώση και να ρωτήσωμε τους γιατρούς: – Τι έχει, γιατρέ, θα πεθάνη; Και οι γιατροί απαντούσαν με αδιαφορία: – Φθίσι φαίνεται πως είναι· από καταχρήσεις ίσως, από μεγάλους κόπους, από κακή ζωή· ίσως αν είχε έρθει πρωτύτερα θα ωφελείτο από το κλίμα· και πάλι ημπορεί να αναλάβη κάπως και να ζήση λίγον καιρό ακόμα. Το πρωί βγήκε και ο πατέρας του ν’ αγοράση κόττες και αυγά. – Τι κάνει, κυρ-Βασίλη; τον ερωτούσαν. – Καλά είναι, έλεγε ο κυρ-Βασίλης, έτσι ήτανε λίγο ζαλισμένος από τη θάλασσα· τώρα είναι καλά, πολύ καλά, αύριο, νάχωμε υγεία, θάρθη στην εκκλησία. Μα πού εκκλησία, πού Χριστούγεννα! Στην εκκλησία πήγε που πήγε το Παρεδρίτσι το καΰμένο, γερό-γερό
και ζωηρό. Πήγε και η Ζαχαρένια και η παπαδιά· και –παράξενο πράμμα!– ήταν χαρούμενες κι αυτές. Το μεσημέρι γίνηκε στου παπα-Σίμου του Κουτρούλη ο γάμος. Ο παπα-Σίμος ως τότε δεν είχε πει τίποτε, γιατί έμελλε να λειτουργήση· όταν όμως έκατσαν στο τραπέζι κ’ έφαγαν κ’ έπιε και δυό-τρία κατρούτσα Αντιπαξώτικο, τότε του ξανακάηκε για τη γκρίνια της παπαδιάς· και μπροστά στο γαμβρό λέει: – Σ’ άρεσε, μωρή, λέει, ο Αμερικάνος τώρα; ήθελες να τον έχης γαμβρό; αϊ; Η παπαδιά δεν έλεγε λέξι, μα ο παπάς εθύμωνε από τα ίδια του τα λόγια, κι όσο έβριζε, τόσο άναφτε, όσο που σηκώθηκε από το τραπέζι κι άρπαξε έναν πλάστη, από κείνους που πλάθουν τα φύλλα για τις πίττες, και πού την πονεί και που τήνε σφάζει την καλή σου την πρεσβυτέρα· όσο φαρμάκι είχε ποτισθή τόσον καιρό, τώβγαλε εκείνην την ώρα. Η παπαδιά άλλο δεν έλεγε παρά «κάτσε, ευλογημένε, τούλεγε, ποιος τον ήθελε άρρωστο, και ποιος είπε για γαμβρό! ας είναι καλά το παλληκάρι πώχουμε να μας ζήση· ’σύχασε, παπά μου, κ’ είναι χρονιάρα μέρα· μπα! ξορκισμένος νάναι κι αυτός και οι λίρες του, μας ήφερε σε σύγχυσι τέτοια μέρα». Κι όλο με το καλό τον έπαιρνε τον παπα-Σίμο, γιατί καταλάβαινε το άδικο της. Έκαμε και η Ζαχαρένια να μπη στη μέση, έφαγε και κείνη το μερδικό της· και τότε μοναχά ησύχασε ο παπάς. Κάτσανε πάλε στο τραπέζι, τους εμέθυσε όλους ο παπα-Σίμος, μέθυσε και το Παρεδρίτσι, και το βάλανε στο τραγούδι· αϊ! λέγανε: Παξοί κι Αντιπάξοι Λόντρες δεκάξη. Γάϊ και Λογγό Παρίσια δεκοχτώ. Μπορώ να σου πω πως ο αληθινός γάμος της Ζαχαρένιας έγινε εκείνο το βράδυ. Και το πρωί τόσο ήτανε ευχαριστημένοι, όπου λυπήθηκαν στ’ αληθινά και τον κακομοίρη τον Αμερικάνο.
Αντώνης Τραυλαντώνης (1867-1943) Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1867. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ως εκπαιδευτικός υπηρέτησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις, πάνω από είκοσι χρόνια. Το 1911 διορίστηκε μέλος του Κεντρικού Εποπτικού Συμβουλίου της Δημοτικής Εκπαίδευσης και το 1914 έγινε μέλος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, στο οποίο παρέμεινε ως το 1925 οπότε και αποσύρθηκε από την υπηρεσία. Στα γράμματα πρωτοπαρουσιάστηκε το 1892 στο περιοδικό Άστυ με μια σειρά αναμνήσεων από τη στρατιωτική του ζωή, με τον τίτλο «Διετής θητεία», που προκάλεσαν ζωηρή εντύπωση, τόσο για τη ζωντάνια του γραψίματος όσο κυρίως για το χιούμορ και το κέφι τους (στοιχεία άλλωστε που δεν έλεψαν ποτέ και από το μετέπειτα έργο του Τραυλαντώνη). Ακολούθησε σε συνέχειες η δημοσίευση της «Εξαδέλφης» (πάντα στο Άστυ), ένα διήγημα που επίσης άρεσε πολύ στο αναγνωστικό κοινό αλλά και στους καθιερωμένους λογίους της εποχής. (Ο Ροΐδης έγραψε: «Η «Εξαδέλφη» του Τραυ-
λαντώνη είναι το πρώτο ελληνικό διήγημα που εδιάβασα ως το τέλος»). Σε βιβλίο εκδόθηκε το 1912. Άλλα βιβλία του είναι: Διηγήματα, τόμος Α (1921), στο πρώτο περιλαμβάνεται και η «Εξαδέλφη», Διηγήματα, τόμος Β (1922), Απολογία μισανθρώπου (1930). Στη Νέα Εστία δημοσιεύτηκε σε συνέχειες το μοναδικό του μυθιστόρημα Λεηλασία μιας ζωής που εκδόθηκε σε τόμο το 1936. Εξαιρετικά μορφωμένος, άκρως ευσυνείδητος και σπάνιος (όπως μαρτυρούν) χαρακτήρας, ο Τραυλαντώνης πρόσφερε πάρα πολλά στην εκπαιδευτική προκοπή του τόπου. Ασχολήθηκε περιστασιακά και με την κριτική και υπήρξε τακτικός συνεργάτης στον τομέα αυτόν του περιοδικού Πειθαρχία (1929-1930). Πέθανε στις 17 Ιανουαρίου 1943 στον «Ευαγγελισμό», όπου σ’ ένα διπλανό θάλαμο πέθανε και ο συντοπίτης και φίλος του Μιλτιάδης Μαλακάσης λίγες μέρες αργότερα.
11
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Τσιτσιμπύρα Φυσικό αεριούχο ποτό χωρίς αλκοόλ με γεύση πιπερόριζα και λεμόνι. Είναι οικείο στους Παργινούς και τους Επτανήσιους εδώ και πάνω από ενάμιση αιώνα από τότε που οι Βρετανοί το διέδωσαν ως κυρίαρχοι και ως δεξιοτέχνες στη χρήση των εξωτικών μπαχαρικών. Η λέξη «τσιτσιμπύρα» δεν είναι παρά οι αγγλικές λέξεις «ginger-beer» σε ελληνοποιημένη εκδοχή «Ginger» επειδή το βασικό άρωμα το δίνει η πιπερόριζα (τζίντζερ) και «beer» επειδή πρόκειται για προϊόν ζύμωσης. Η πρώτη ωρίμανση γίνεται μόλις αναμειχθούν τα υλικά – αποξηραμένο τζίντζερ, φρέσκο λεμόνι, ζάχαρη, νερό σε συγκεκριμένη και σταθερή θερμοκρασία. Αυτή η πρώτη ωρίμανση διαρκεί λίγες ώρες έπειτα γίνεται και μία δεύτερη ωρίμανση, μετά την εμφιάλωση, η οποία διαρκεί πέντε με έξι μέρες και κατά την οποία δημιουργείται το ανθρακικό. Κατόπιν, η τσιτσιμπύρα φυλάσσεται σε δροσερό μέρος και πρέπει να καταναλωθεί μέσα σε τρεις μήνες καθώς δεν περιέχει συντηρητικά. Φυσική, χωνευτική και νόστιμη. Στην Πάργα η τσιτσιμπύρα αποτελούσε καθημερινή συνήθεια ως και τη δεκαετία του ’60. Στις αρχές του 20ου αιώνα τσιτσιμπύρα έφτιαχνε ο Πλάτων Θεμελής. Τη δεκαετία του ’50 τσιτσιμπύρα έφτιαχνε και ο Σπύρος Ζούλας (Στούπας) που είχε καφενείο απέναντι από τον πόντε. Επίσης, τη δεκαετία του ’60 ο Γιάννης Κωστήρας και ο Νίκος Μήτσης διατηρούσαν παρασκευαστήριο τσιτσιμπύρας κοντά στο βόλτο, σήμερα κατάστημα Πέτρου Τζούρου, και πιο παλιά εκεί που είναι το κέντρο «Καμάρες». Την εμφιάλωναν σε ειδικά γυάλινα μπουκάλιαμε πορσελάνινο πώμα που σφράγιζε με σύρμα. Σήμερα, η μοναδική βιοτεχνία που παρασκευάζει τσιτσιμπύρα είναι του Γιώργου Χειμαρίου στην Κέρκυρα. Η επιχείρησή του ιδρύθηκε το 1920 όταν η Coca-Cola ήταν άγνωστη στην Ελλάδα. ΒρίΓιάννης Κωστήρας 2012 σκεται στους Καλαφατιώνες, περίπου 10 χλμ. από την πόλη της Κέρκυρας και παράγει αποκλειστικά τσιτσιμπύρα. Στην Πάργα την τσιτσιμπύρα αυτή μπορεί να την προμηθευτεί κανείς στο παγωτατζίδικο του Δημήτρη Ρίζου στην αγορά της Πάργας.
ΔΥΣΛΕΞΙΑ Ένα φαινόμενο που παρατηρείται αρκετά συχνά στις μέρες μας είναι η δυσλεξία. Η δυσκολία δηλαδή, στην ανάγνωση και τη γραφή, παρά την καλή νοημοσύνη, την κατάλληλη εκπαίδευση και το ικανοποιητικό πολιτιστικό επίπεδο της οικογένειας. Η δυσλεξία οφείλεται στη διαταραχή βασικών γνωστικών λειτουργιών, η οποία ίσως είναι κληρονομική και εκδηλώνεται με διαταραχή ομιλίας, λόγου, αδεξιότητα, ακόμα και δυσκολία στον προσανατολισμό. Τα δυσλεκτικά παιδιά παρουσιάζουν τις πιο κάτω δυσκολίες: Δεν αναγνωρίζουν συγκεκριμένα σχήματα μπλέκουν το ε με το 3 – το β με το δ – το δ με το θ, γράφουν το α σα να το βλέπουν σε καθρέφτη, παραλείπουν γράμματα, συλλαβές ή λέξεις, κάνουν αναγραμματισμούς, αλλάζουν καταλήξεις, πηδάνε γραμμές, δε σταματάνε σε κόμματα, τελείες, είναι κακογράφοι, ανορθόγραφοι, μπλέκουν τα κεφαλαία με τα μικρά γράμματα, δε μπορούν να γράψουν σε ίσια γραμμή. Ακόμα, υπάρχει δυσκολία: Στην αλληλουχία • Στην κατανόηση της διατήρησης της ύλης όταν τα θέσει στο χώρο. • Στο συντονισμό ματιού-χεριού. • Στην κατανόηση του χρόνου. Η διάγνωση γίνεται συνήθως σε ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες. Μετά τη διάγνωση, ακολουθεί συζήτηση με τους γονείς –και με την άδειά τους– με τους δασκάλους του παιδιού, για τον πιο κατάλληλο χειρισμό. Είναι πιθανό να συστηθεί: Κινητική αγωγή. Δουλειά νηπιαγωγείου σε παιδιά Α’ Δημοτικού. Φοίτηση σε βοηθητική τάξη, ή παραμονή για έναν ακόμη χρόνο στην ίδια τάξη. Υποστηρικτική θεραπευτική δουλειά. Φαρμακευτική αγωγή (όταν η υπερκινητικότητα είναι υπερβολική). Οι διαδικασίες αυτές καλύπτονται και νομικά με Προεδρικά Διατάγματα, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα: να μείνουν τα παιδιά για άλλον ένα χρόνο στο νηπιαγωγείο, ή στην ίδια τάξη, με τη σύμφωνη γνώμη των γονιών και με σχετικό πιστοποιητικό από ιατροπαιδαγωγική υπηρεσία, να μη δίνουν γραπτές εξετάσεις, να δημιουργούνται βοηθητικές τάξεις, να σχηματίζονται τμήματα Α’ και Β’ Δημοτικού με λιγότερα παιδιά, με τα παιδιά δηλαδή που έχουν αυτά τα ειδικά προβλήματα. Ο πίνακας του πρώτου φύλλου είναι της τεχνοτροπίας λάδι σε μουσαμά διαστάσεων 50 x 35 ιδιοκτησίας της οικ. Γεωργίου Δέσκα. Ο δε ζωγράφος Κ. Πρωταίος από την Βόρειο Ελλάδα το 1983 είχε εκθέσει έργα του στην πλατεία Κ. Κανάρη στην Πάργα.
12
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Ένα οδοιπορικό στην ιστορία των Ιωαννίνων μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους Συνέχεια από τη σελίδα 1
Με αυτούς τους στίχους περιέγραψε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης τη νύχτα της τουρκικής σκλαβιάς στα Γιάννενα, η οποία διήρκεσε από το 1431 με την είσοδο στην πόλη του Σινάν πασά μέχρι το 1913 με την παράδοση της πόλης στο διάδοχο Κωνσταντίνο από τον Εσάτ πασά. Αρχικά οι Οθωμανοί έδωσαν οικονομικά και θρησκευτικά προνόμια, επέτρεψαν στους Γιαννιώτες να κατοικούν μέσα στο κάστρο και τους απάλλαξαν από το παιδομάζωμα με μόνο όρο να υπηρετούν την Υψηλή Πύλη. Έτσι συνεχίστηκε μια σχετική ευμάρεια μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα, η οποία στη συνέχεια διαδέχθηκε πτώση και παρακμή, λόγω της αυξανόμενης διαφθοράς του οθωμανικού κράτους. Το 1611 σημειώθηκε το επαναστατικό κίνημα του μητροπολίτη Λαρίσης-Τρίκης ΔιοΛιθογραφία: νυσίου που δε στέφθηκε από επιτυχία. Οι Ο Εσσάτ πασάς παραδίδει το ξίφος του εις τον αρχιστράτηγον Κων/νο. Οθωμανοί σε αντίποινα καταργούν τα προνόμια των Γιαννιωτών και τους απομακρύνουν από το κάστρο. εμπορευματικών σχέσεων. Η ύπαιθρος περισσότερο γνωρίζει την τουρκική βαρβαΤελικά αφού αναδείχθηκε με μηχανορραφίες, βία και αυρότητα σε όλο της το μεγαλείο, καθώς οι βασανισμοί, οι βια- θαιρεσία σε κυρίαρχο της περιοχής όρισε τα Γιάννενα ως σμοί, οι δολοφονίες αθώων χωρικών και μοναχών, οι πρωτεύουσά του και την ελληνική ως επίσημη γλώσσα του λεηλασίες η βαριά φορολογία και ο βίαιος εξισλαμισμός κρατιδίου· είναι η εποχή που τα Γιάννενα γίνονται «πρώτα συνθέτουν το νέο πλαίσιο διαβιώσεως των υποδούλων. στ’ άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα». Από το δεύτερο μισό του 17ου αι. και κυρίως κατά το Η πτώση του Αλή πασά σηματοδοτεί μιά περίοδο πα18ο αι. ή αιώνα του διαφωτισμού παρουσιάζεται οικονομι- ρακμής. κή ανάπτυξη και τα Γιάννενα αναδεικνύονται το σημαντιΚατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης οι Ιωκότερο πνευματικό-πολιτισμικό κέντρο του νέου ελληνισμού αννίτες δεν δύνανται να συμμετάσχουν στην εθνεγερσία και της προεπαναστατικής πνευματικής Ελλάδας, δεύτερο λόγω της παρουσίας πολυάριθμων τουρκικών στρατευμάμετά την Κων/πολη. των, που χρησιμοποιούν την Ήπειρο ως βάση εξορμήσεΚαι τα χρόνια περνούσαν μέχρι την αρχή του 19ου αι. ο- ως για τις εκστρατείες τους προς τον επαναστατημένο πότε ο Αλή-πασάς γίνεται «μουτεσαρίφης»* των Ιωαννί- ελληνικό νότο. νων και για να εδραιώσει τη θέση του φορά το προσωπείο Η δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους επιφέρει του προστάτη των υποδούλων, ώστε να αποκτήσει λαϊκά ε- τουρκικά αντίποινα στην Ήπειρο. ρείσματα με τελικό σκοπό την αυτονόμησή του από την Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού αγώνα στα ΓιάννεΠύλη. να συγκροτούνται ανταρτικές ένοπλες δυνάμεις και μυστιΕιδικότερα, ο Αλή-πασάς για δική του ασφάλεια και πλου- κή εταιρεία. τισμό περιορίζει αρχικά και κατόπιν διώκει τους μπέηδες Η ηπειρωτική εταιρεία προετοίμασε καθοριστικά το έτιμαριούχους και διευρύνει τις προϋποθέσεις αστικής ανά- δαφος για τη νικηφόρα προέλαση του ελληνικού στρατού πτυξης των Ιωαννίνων. κατά τον Α’ Βαλκανικό πόλεμο. Επισκευάζει το φρούριο, ανοίγει δρόμους προς Άρτα Τελικώς η απελευθέρωση των Ιωαννίνων πραγματοποιΘεσσαλία και Παραμυθιά, ιδρύει στρατιωτική σχολή στην ήθηκε το Φεβρουάριο του 1913 κατά τη διάρκεια του Α’ οποία έμελλε να φοιτήσουν οι επισημότεροι οπλαρχηγοί Βαλκανικού πολέμου. της Ελληνικής Επανάστασης και ευνοεί την ανάπτυξη των Στο μέτωπο της Ηπείρου ο ρόλος του στρατού κατά την * Οθωμανός αξιωματούχος της επαρχιακής διοίκησης που είχε την ευθύνη διοικητικής μονάδας μεσαίου μεγέθους.
13
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
έναρξη των επιχειρήσεων ήταν αμυντικός. Στη συνέχεια ακολούθησε ενεργητική δραστηριότητα με κατεύθυνση προς τα Ιωάννινα, τα οποία υπερασπιζόταν ο Τούρκος διοικητής Εσσάτ-Πασάς. Οι τουρκικές δυνάμεις με τον Εσσάτ πασά απάρτιζαν δύναμη μεραρχίας με ανάλογο πυροβολικό και αργότερα ενισχύθηκαν από εφέδρους. Με αυτές τις δυνάμεις κατείχαν τη φυσική οχυρή τοποθεσία του Μπιζανίου, που είχε οργανωθεί από τη γερμανική αποστολή. Μετά την κήρυξη του Α’ Βαλκανικού πολέμου και την απελευθέρωση της Νικόπολης και της Πρέβεζας έγινε στις 24 έως 30 Οκτωβρίου μάχη στην περιοχή Πέντε Πηγάδια, όπου οι ελληνικές και τουρκικές δυνάμεις σταθεροποίησαν τη θέση τους. Για την επίθεση κατά των Ιωαννίνων ο Στρατός Ηπείρου κατανεμήθηκε σε τρία τμήματα. Στο κέντρο το Β’ Μεικτό Απόσπασμα στη γραμμή Πεστών. Αριστερά, η ΙΙ Μεραρχία προς Μελίχοβο και δεξιά το Α’ Μεικτό Απόσπασμα προς Μριάνσκοβο. Την 1η Δεκεμβρίου κατελήφθη η Αετορράχη και η Μανωλιάσσα. Μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου το μέτωπο φάνηκε να σταθεροποιείται στη γραμμή Μανωλιάσσας-Αετορράχης. Αυτή η στασιμότητα όμως επιδρούσε στις συζητήσεις ανακωχής, που είχαν αρχίσει στο Λονδίνο. Έτσι αποφασίστηκε η μεταφορά δυνάμεων από τη Μακεδονία στην Ήπειρο και ταυτόχρονα η ανάληψη της διοίκησης του Στρατού Ηπείρου από το διάδοχο Κων/νο. Ο αγώνας για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων άρχισε με έντονη προπαρασκευή πυροβολικού. Η γενική επίθεση εκδηλώθηκε τις πρωϊνές ώρες της 20ης Φεβρουαρίου. Κατελήφθηκαν τα υψώματα Καστράκι, Πρ. Ηλίας, Αγ. Μηνάς και Τσούκα, τμήματα πέρασαν τα στενά της Μανωλιάσσας, έφθασαν στον Άγιο Ιωάννη και απέκοψαν την επικοινωνία των Ιωαννίνων με το Μπιζάνι. Στις 11 τη νύχτα έφθασαν στις προφυλακές του 9ου τάγματος Ευζώνων δύο αξιωματικοί του επιτελείου του Εσσάτ Πασά με τον επίσκοπο Δωδώνης και επιστολή των προξένων των Μεγάλων Δυνάμεων, με πρόταση παράδοσης του οχυρού του Μπιζανίου. Το πρωί της 22ης Φεβρουαρίου ο Κων/νος και το επιτελείο του εισήλθαν στην πόλη των Ιωαννίνων. Συγχρόνως παρεδόθη το οχυρό του Μπιζανίου. Ύστερα από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων το τμήμα Αχέροντα κατέλαβε την Πάργα και τις Φιλιάτες και κινήθηκε προς Αγίους Σαράντα. Μολονότι η Πάργα ήταν η τελευταία πόλη του ηπειρωτικού ελλαδικού χώρου που πέρασε σε τουρκική κατοχή εντάχθηκε και πάλι στο ελληνικό κράτος στις 23 Φεβρουαρίου 1913 οπότε οι Παργινοί που είχαν φύγει προς Κέρκυρα, Παξούς και αλλού επέστρεψαν στον τόπο τους. Στέλιου Αναστασία Φιλόλογος
Στης Πάργας Στης Πάργας τον ανήφορο έκατσα να ξεκουραστώ και ακούω τ’ αϊδόνια να λαλούν κι οι πέρδικες να λένε έχεις κορίτσια όμορφα λεβέντες παλικάρια το αγαπημένο ανδρόγυνο και το γοργό ζευγάρι. Τα βλέπει και η μανούλα τους και κρυφοκαμαρώνει καλόστα τα παιδάκια μου πούρθαν στο σπιτικό μου και χάρηκε η καρδιά μου. Το τραγούδι αυτό (συρτός) το τραγουδούν στη Ρούμελη και συγκεκριμένα μας το έδωσαν από την περιοχή της Γραβιάς. Περαιτέρω έρευνα σ’ εσάς.
Γ. Γεννηματά 462 00 Παραμυθιά Θεσπρωτίας Τηλ.: 26660 23002 • e-mail: athina.halki@gmail.com
Α.& Σ. Δούλης Φωτογραφήσεις - Βιντεοσκοπήσεις Γραφικές Τέχνες - Επιγραφές Εκτυπώσεις Αραβαντινού 4 Πάργα - Τηλ.: 2684032486, Fax: 2684031006 e-mail: info@studiodoulis.gr
14
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Νεκρολογίες
Μπάρμπα-Φίλιππε καλό ταξίδι (1918-2012)
Απόστολος Πετρίδης Εικαστικός (1933-2012) Ο «ΤΟΛΗΣ» μας ο ΤΟΛΗΣ της ΠΑΡΓΑΣ το καμάρι της. Η ΠΑΡΓΑ του «ΤΟΛΗ» τον θρηνεί δεν θα τον ξεχάσει ποτέ. Είναι από τους πρώτους ανθρώπους που με τα έργα του την έκανε γνωστή παγκοσμίως. Εκπληκτικά Ζωγραφικά... τα πρώτα του έργα από έφηβος. Ζωγράφιζε συνέχεια την Πάργα όπως ήταν, όμως, και όπως την φανταζόταν, αφαιρώντας τα νεώτερα κτίσματα και κρατώντας την εκπληκτική της φύση και τα κάστρα της. Η φαντασία του Άκρατη. Η φαντασμαγορική θέα του σπιτιού του έλγε πως ήταν το έναυσμα για τα πρώτα του έργα. Θυμάμαι τους γονείς του τον Μπάρμπα-Γρηγόρη και την θεία Σοφία και τον αδελφό του τον Γιώργο, πολύ καλό φίλο του πατέρα μου (όπως και ο ίδιος ο Τόλης) με πόση περηφάνια μιλούσαν για το ταλέντο του. Επάνω στα έργα του έβγαζε όλη την τρυφερότητα που είχε μέσα του. Ήμουν από τους τυχερούς που είδα τα πρώτα του αγάλματα από ενιαίο σύρμα, αυτά που τον έκαναν έναν μοναδικό παγκόσμια αναγνωρισμένο καλλιτέχνη. Έμαθα από εκείνον αρκετά πράγματα για την μετέπειτα καλλιτεχνική μου δημιουργικότητα. Από τους καλύτερους δασκάλους που γνώρισα, γινόταν ένα με τον μαθητή του. Του χρωστάω πολλά. Τον ευχαριστώ δημόσια. Όλοι μας δίναμε το παρόν και καμαρώναμε για τις εκθέσεις του και για το πόσο όμορφα και νοσταλγικά παρουσίαζε την πατρίδα μας. Στην μόνιμη έκθεσή του που είχε στην βεράντα και την αυλή του σπιτιού του με την εκπληκτική θέα στον Βάλτο, για μένα ξεχώριζε ένα έργο του που το ονόμαζε «ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΣΕΩΝ» πίστευε με τον δικό του φιλοσοφικό τρόπο σε Αυτήν. Την αγαπήσαμε πολύ Αυτή την δική του Παναγιά και κάναμε ατέλειωτες συζητήσεις τις γλυκές βραδιές του καλοκαιριού για τις σκέψεις του γύρω από το συγκεκριμένο έργο του. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το χαμόγελό του και την βαθιά ήρεμη φωνή του, όπως και το χαρακτηριστικό κέρασμά του, λουκούμι τριαντάφυλλο ή γλυκό κουταλού από τα χέρια του, γλυκό σαν κι αυτόν. Ένοιωθες την αγάπη που είχε για την φύση, τους καρπούς της, τους φίλους του, τους ανθρώπους τους πατριώτες του. Βοηθούσε και συμπονούσε όσους είχαν ανάγκη. Ο Σύλλογός μας τον τίμησε στις 19-1-2003 και η Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος στις 8-2-2009 για την καλλιτεχνική του προσφορά. Θα σε θυμόμαστε όπως και όλοι μας με πολύ αγάπη. Καλό σου ταξίδι Τόλη μας Τάτη Αντωνίου Καστρινάκη
Έφυγε στις 15-11-2012, πλήρης ημερών στα 94 χρόνια ο Φίλιππος Μαυροδόντης, ο τελευταίος από τους παλιούς παραδοσιακούς ψαράδες. Όσοι τον γνώριζαν θα τον θυμούνται για την εργατικότητά του, την εντιμότητά του, το χιούμορ του. Αξίες που κληροδοτήθηκαν και στα τρία παιδιά του. Τώρα το άδειο σκαλοπάτι της εξώθυρας του σπιτιού του θα θυμίζει σε όσους τον γνώρισαν τον Μπάρμπα-Φίλιππο με τον καλό λόγο που είχε να πει για τον καθένα. Κι εμείς που τον συναπαντήσαμε στη διάβα της ζωής μας του ευχόμαστε στο μακρύ και χωρίς γυρισμό ταξίδι του να βρει το απάνεμο λιμάνι και ν’ αράξει κοντά στους φίλους του που θα συναντήσει και να ξεκουραστεί από τον μακροχρόνιο αγώνα της επιβίωσης που τον ταλάνισε στη ζωή του και να βρει η ψυχή του τη γαλήνη που δικαιούται. Αθ. Βέργος
ΚΟΥΙΖ
Ποιά είναι; Ήρθε από Ευρωπαϊκή χώρα στην Ελλάδα πριν από χρόνια και ζει με την οικογένειά της στην Πάργα μέχρι σήμερα.
Απάντηση του ΚΟΥΙΖ τεύχους 81 Το κοριτσάκι του προηγούμενου κουίζ είναι η αγαπημένη μας Ντορέτα Ρίζου.
15
Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012
Αντίο Βαγγέλη (1949-2012)
Μ
ια μέρα βροχερή, την Τρίτη 11-12-2012, με βαθειά θλίψη οι Παργινοί αποχαιρέτησαν στη 1 το μεσημέρι τον μεγάλο έλληνα ποιητή και στιχουργό Άλκη Αλκαίο, το δικό μας Βαγγέλη Λιάρο. Όλοι οι Παργινοί και πλήθος φίλων και συνεργατών του Άλκη Αλκαίου, συγκεντρωθήκαν στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου για να τιμήσουν τον μεγάλο δημιουργό. Ανάμεσά τους ξεχώρισαν οι παρουσίες του Θάνου Μικρούτσικου, του Σωκράτη Μάλαμα, του Παντελή Θαλασσινού, του Μιλτιάδη Πασχαλίδη, της Λιζέτας Καλημέρη, του Κώστα Κάραλη και πολλών ακόμη καλλιτεχνών που συνεργάστηκαν με τον Άλκη Αλκαίο. Επικήδειους εξεφώνησαν ο Δήμαρχος Πάργας Αθανάσιος Λιόλιος, ο Θάνος Μικρούτσικος και η αναδεκτή του εκλιπόντος Κατερίνα Γεράκη. Συγκινητική στιγμή ήταν όταν κατά την διάρκεια της νεκρώσιμης πομπής προς το κοιμητήριο οι μαθητές του Δεσκείου Γυμνασίου και Λυκείου Πάργας σιγοτραγουδούσαν στίχους του. Η κηδεία του αξέχαστου ποιητή και στιχουργού έγινε με δαπάνη του Δήμου. Παραθέτουμε τον πρόλογο του αείμνηστου δημάρχου Πάργας Αλέκου Μπάγκα, από την διάλεξη του Ευάγγελου Λιάρου, το πρώτο δημοσιευμένο πόνημά του, «Κώστας Καρυωτάκης ο ποιητής που αγαπήθηκε και μισήθηκε», Πάργα 1967, που εκδόθηκε με την φροντίδα του Δήμου το 1967.
Πρόλογος Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά όταν συναντώ μιά προσπάθεια –όποια προσπάθεια– που βρίσκεται στα πρώτα της βήματα κι ακόμη μιά ιδιαίτερη αδυναμία και εσωτερική επιταγή να την υποβοηθώ. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για ένα πνευματικό ξεκίνημα, τόσο ελπιδοφόρο και πολλά υποσχόμενο, όπως αυτό του κ. Ευαγγ. Λιάρου. Την διάλεξή του: «Κώστας Καρυωτάκης, ο ποιητής που αγαπήθηκε και μισήθηκε», έθεσα υπό την προστασία μου –και επραγματοποιήθηκε εδώ στις 22-1-1967– και για τον λόγο ότι με τον άτυχο Κώστα Καρυωτάκη, καθώς και με την Μαρία Πολυδούρη με συνέδεσαν προσωπικοί φιλικοί δεσμοί, αλλά και για ένα σπουδαιότερο λόγο, που συμφωνεί με τα πιο πάνω. Γιατί πρόκειται για μά εξαιρετική πνευματική εργασία, θεμελιωμένη γερά πάνω στη ζωή, το έργο και τα αγχώδη ψυχικά συναισθήματα του αλησμόνητου ποιητή. Το ότι η διάλεξη αυτή θα αποτελέσει το πρώτο αυτοτελές έργο του κ. Λιάρου, είναι αφορμή χαράς και προσδοκιών ότι η κατοπινή πνευματική πορεία του θα είναι όπως την προβλέπω και την εύχομαι: σύντομα ανοδική και απέραντα πλατειά και μεγάλη. Πάργα 3-2-1967
Αλέξ. Δ. Μπάγκας, Δήμαρχος Πάργας
Εσένα θα θυμόμαστε αείμνηστε Αλκαίο πάντα θα προσευχόμαστε για ένα κόσμο νέο, κείνον που ονειρευόσουνα γράφοντας στίχους, καθώς αφουγκραζόσουνα της θάλασσας τους ήχους. Φώτης Βουρεκάς * Για το έργο του τιμήθηκε από τον Συλ. Παργινών Αθήνας στις 15-1-2012
Φωτο σκιές του παρελθόντος
1975 Δημοτικό Σχολείο Πάργας. Δάσκαλος Νικόλαος Παπανικολάου, μαθητές: Νεκτάριος Νικολάου, Αντώνης Ζέρης, Γιάννης Μπαλής, Λευτέρης Βέκιος, Κώστας Δεσύλλας, Γιώργος Δεσύλλας, Γιώργος Λένης, Σπανός Ντίνος, Παύλος Βέργος, Έλλη Βέκιου, Αντώνης Ζυγούρης, Μάκης Τζάνης, Λάζαρος Δεσύλλας κ.α.
1958 Απόστολος Νικολάου, Σταύρος Παπασταύρου, Αθανάσιος Μπάτσιος, Πέτρος Κόκορης, Αλκιβιάδης Κλοτσώνης, Γιάννης Τέσσας, Σπύρος Σιάμος στο καφενείο του στην πλατεία Βασιλά.
Φωτορεπορτάζ
20.10.2012 Παύλος Βέργος και Ντιάνα-Ιωάννα Φλορέα.
29.09.2012 Θεόδωρος Γεωργιάδης και Πήλιου Ευαγγελία.
23-12-2011 Αλέκα Κότσιου-Τζούρου, Αθ. Βέργος, Αχ. Δημάκος, Λάμ. Βουρεκάς με Κερκυραίους κανταδόρους στην πλατεία του Αγ. Δημητρίου. 18-10-2012 Φρειδερίκη και Θανάσης Θ. Βέργος, Γιώργος Δημάκος.
20-10-2012 Πανηγύρι Αγ. Γερασίμου. Φρειδερίκη Τζάνη, Ρούλα Δημάκου, Αλέκα Παππά, Μαρία Σπανού, Γεωργία Γκούλιουρα και Αλεξάνδρα Χαλκή.
4-11-2012 Πρωτοκύριακο Κέρκυρα Αλέξανδρος, Ρούλα, Δανάη και Αχιλλέας Δημάκος.
28-10-2012 Γρηγόρης Γεωργίου, Βαγγέλης Δήμου, Βασίλης και Νίκος Κόκορης, Τάσος Ζούλας.
9-11-2012 Πανηγύρι Αγ. Νεκταρίου Λίτσα Παναγιωτίδη, Τζένη Δημοπούλου, Βούλα Δεσύλλα.