Τεύχος 110 (Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019)

Αρ. Αδείας 166

RE

SS PO X+7

RE

P

Ταχ. Γραφείο ΚΕΜΠ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ

SS POS

T

ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ

ST

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019 Έτος 28ο • Αριθ. Φύλλου 110 Μαρίκας Κοτοπούλη 10 • 104 32 Αθήνα

P

Περιοδική Έκδοση του Ομώνυμου Συλλόγου Παργινών της Αθήνας

ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ 134/2006

Πάργα: Οικία Γεωργίου και Κωνσταντίνου Βουρεκά-Μπασαίικα (φωτό 2019)

Η Villa Rossa και η ιστορία της Πάργας κατά τον 20ο αιώνα Villa Rossa, ένα κτίσμα του 1903, βρίσκεται στο μυχό της Παραλίας του Κρυονερίου, 150 μ. από το λιμάνι της Πόλης και περιβάλλεται από ελαιόδενδρα και κυπαρίσσια. Με αρχιτεκτονική ιταλικού ρομαντισμού και αγγλικής εξοχικής κατοικίας δεν αφήνει αδιάφορο κανένα βλέμμα. Στο τέλος του 19ου αιώνα η Πάργα είναι ένα εμπορικό λιμάνι σε μια ήσυχη γωνιά της Ηπείρου. Ο Ιωσήφ Μπόζιος, εξαγωγέας καπνού και γιός του Γάλλου πρόξενου στην Πρέβεζα, συναντά τη νεαρή Πρεβεζάνα

Η

Συνέχεια στις σελίδες 8-9-10

/ Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Παργινών Αθήνας Αθανάσιος Βέργος και το Διοικητικό Συμβούλιο εύχονται στους απανταχού Παργινούς, Καλά Χριστούγεννα, υγεία, οικογενειακή και προσωπική ευτυχία για το 2020. / Ευτυχισμένο και ειρηνικό το 2020 σε όλους τους Δημότες εύχονται ο Δήμαρχος του Καλλικράτειου Δήμου Πάργας Νικόλαος Ζαχαριάς και το Δημοτικό Συμβούλιο. / Ευχές για μία καλή χρονιά σε όλους τους κατοίκους του νομού εύχεται ο Αντιπεριφερειάρχης του Ν. Πρέβεζας Στράτος Ιωάννου.

ΚΩΔΙΚΟΣ 01-1144

2

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Κοινωνικά Πάργας Γεννήσεις: • Ο Μπάτσιος Πέτρος του Ιωάννη & η Τικοζίδου Χρυσούλα απέκτησαν αγόρι στις 20/07/2019, στο Βερολίνο Γερμανίας.

• Ο Κούρτης Θεοφάνης & η Λουκούμη Δάφνη του Γεώργιου απέκτησαν κορίτσι στις 25/09/2019, στα Ιωάννινα.

• Ο Βλάχος Αναστάσιος του Θωμά & η Μόμιτς Βλάχου Σβετλάνα απέκτησαν κορίτσι την 01/10/2019, στα Ιωάννινα.

• Ο Μπάγκας Δημήτριος του Αλεξάνδρου & η Καντιλάνα Τζιοβάνα Ανδρέα απέκτησαν αγόρι στις 02/10/2019, στο Αμαρούσιο Αττικής.

• Ο Ζυγούρης Βασίλειος του Σπυρίδωνα & η Μπαρόντιτς Άννα απέκτησαν αγόρι στις 15/10/2019, στα Ιωάννινα.

• Ο Αλεξίου Αναστάσιος του Θωμά & η Παπαδημητρίου Ευαγγελία, απέκτησαν αγόρι στις 04/11/2019, στην Άρτα. Γάμοι: • Ο Κατσιγιάννης Χρήστος του Γρηγορίου & η Κατσιγιάννη Χρυσούλα του Ζώη, τέλεσαν γάμο στις 28/09/2019 στην Πάργα.

• Ο Δημάκος Μιχαήλ του Φωτίου & η Μποφίλιου Δέσποινα του Νικολάου τέλεσαν γάμο στις 28/09/2019 στην Φολέγανδρο Ν.Κυκλάδων.

• Ο Βασίλι Αρντίτ του Νίκο & η Μπεγκάι Μανιόλα του Φάϊκ τέλεσαν γάμο στις 30/09/2019, στο Μπεράτι Αλβανίας.

• Ο Αποστολίδης Απόστολος του Μιχαήλ & η Κυριακού Αναστασία του Ευαγγέλου τέλεσαν γάμο στις 05/10/2019, στην Νέα Σμύρνη Αττικής.

• Ο Σωτηρίου Χρήστος του Σταύρου & η Στράτου Χριστίνα του Χρήστου, τέλεσαν γάμο στις 26/10/2019, στα Ιωάννινα.

• Ο Γκίνης Δημήτριος του Γεωργίου & η Καρδάνη Μαρία του Θωμά τέλεσαν γάμο στις 09/11/2019 στην Πάργα.

• Ο Τούσης Ευθύμιος του Θωμά & η Ζώνιου Αλεξάνδρα του Βασιλείου τέλεσαν γάμο στις 11/11/2019, στο Καναλλάκι Δ.Πάργας.

• Ο Ζάχος Άγγελος του Σωτηρίου & η Νικολάου Παρασκευή του Νικολάου τέλεσαν γάμο στις 23/11/2019 στην Πάργα.

• Ο Ζέρης Ηρακλής Νικόλαος του Γεωργίου & η Τσοβίλη Βασιλική του Αλεξάνδρου τέλεσαν γάμο στις 29/11/2019 στην Πάργα. Θάνατοι: • Η Ρίζου Αλεξάνδρα του Κωνσταντίνου Χαντζάρα & της Ευφροσύνης, σύζυγος Αναστασίου, απεβίωσε στις 07/10/2019, στα Ιωάννινα, ετών 68.

• Ο Τσιρώνης Γεώργιος του Σπυρίδωνα & της Πανάγιως, απεβίωσε στις 22/10/2019 στην Πρέβεζα, ετών 84.

• Ο Γάγαλης Ιωάννης του Μιχαήλ σύζυγος Κίτσας Γιούργα απεβίωσε στην Αθήνα στις 30/10/2019, ετών 90. Κοιμ. Χαλανδρίου.

• Η Μακοπούλου-Μπουρατζή Σοφία του Ξενοφώντος το γένος Βουρεκά απεβίωσε στην Αθήνα στις 6/11/2019, ετών 89.

1ο Κοιμητήριο Γλυφάδας.

• Η Ανεμογιάννη Μαρία του Σπυρίδωνα Νίκα & της Σταματίας, χήρα Πέτρου, απεβίωσε στις 08/11/2019 στην Πάργα, ετών 87.

• Η Στέλιου Αικατερίνη του Αναστάσιου Δράκου & της Παρασκευής, χήρα Τιμολέοντα, απεβίωσε στςι 10/11/2019 στο Αιγάλεω Αττικής, ετών 95.

• Η Δημάκου Σοφία του Νικόλαου Σγκούρη & της Γεωργίας, χήρα Δημήτριου, απεβίωσε στις 23/11/2019 στην Πάργα, ετών 93.

• Ο Καρδάνης Κωνσταντίνος του Χρήστου & της Χρυσαυγής, σύζυγος Ελισάβετ, απεβίωσε στις 04/12/2019 στην Αγία Κυριακή Πάργας, ετών 77.

• Ο Μπάτσιος Παύλος του Αποστόλου και της Ελισάβετ, σύζυγος Καλλιόπης, απεβίωσε στις 12/12/2019, στα Ιωάννινα, ετών 71.

Δωρεές Συλλόγου Παργινών Αθήνας 20 € Κορμπάλας Στέφανος, Γιοχάλας Κώστας, Καστρινάκη Τάτη.

25 € Μπούντα Αγγέλα, Μπούντα Ουρανία 50 € Η οικογένεια Νικολάου Βέργου και ο Αθανάσιος Βέργος στη μνήμη της εξαδέλφης τους Σοφίας Μακοπούλου-Μπουρατζή το γένος Βουρεκά.

Π εριεχόμενα Η Villa Rossa και η ιστορία της Πάργας κατά τον 20ο αιώνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1, 8-9-10 Κοινωνικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Μικρές Ειδήσεις. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-4 Εισόδια της Θεοτόκου – «Πολυσπόρια» . . . . . . . . . . . . . . 5 Καλλιτεχνικά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Μπουκουβαλαίικα: Η συνοικία της Πάργας με τα περισσότερα ονόματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Μνήμες από την Πάργα πριν την «άλωση» . . . . . . . . . . . 11 Γνωρίζετε ότι... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Περί Χριστουγέννων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Παργινές Συνταγές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Κουίζ - Φωτοσκιές του παρελθόντος . . . . . . . 15 Φωτορεπορτάζ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Σημείωμα του ΕΚΔΟΤΗ Στο κατώφλι του 2020, μια νέα δεκαετία δεν μπορεί παρά να ευαγγελίζεται ελπίδες και προσδοκίες για κάτι καλύτερο. Σε όλους τους τομείς, ατομικά και συλλογικά, επιθυμούμε και επιδιώκουμε αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, πρόοδο και φυσικά ανάπτυξη. Η τελευταία, βέβαια έγινε περισσότερο «καραμέλα» στο στόμα των πολιτικών παρά πραγματικότητα, ωστόσο δεν παύει να αποτελεί ζητούμενο. Η Πάργα μας ευλογήθηκε με φυσικό κάλλος και γεωγραφική θέση που ευνοεί την τουριστική της ανάπτυξη. Οι άνθρωποί της ως επί το πλείστον βιοπορίζονται από τον τουρισμό με μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις. Προσβλέποντας, λοιπόν σε μια υγιή τουριστική ανάπτυξη, οφείλουμε να προσαρμοστούμε στις νέες τάσεις, με στρατηγικές ποιοτικής αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος, χωρίς ωστόσο να αλλοιώσουμε την ταυτότητά της και όσα την κάνουν τόσο ξεχωριστή. Υγεία, ευτυχία και ευημερία σε όλους! Αθανάσιος Σ. Βέργος

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΡΑΜΕΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ!!!

Iδιοκτήτης: Σύλλογος Παργινών Aθήνας-Πειραιά-Περιχώρων «H ΠAPΓA» Mαρίκας Kοτοπούλη 10, • 104 32 Aθήνα • Tηλέφωνο - Fax Γραφείου: 210 5225788 Eκδότης-Διευθυντής: Bέργος Aθανάσιος, Πετμεζά 16, 11743 Aθήνα, Tηλ.: 210 9240940 Σύνταξη: Δ.Σ. Συλλόγου Eμβάσματα: Στέλιος Δημήτριος, Δημοσθένους 16, 122 44 Αιγάλεω, Τηλ.: 210 5615740 Στην Πάργα εισπράττουν οι: Γκούλιουρα-Γκούνα Tασία, Aνδρέου-Ντόβας Γεώργιος, Λένη Γεωργία Παραγωγή: NONSTOP Printing E.Π.Ε., Αίμωνος 71 & Κρέοντος - Ακαδημία Πλάτωνος - τηλ.: 210 5144160 Τα κείμενα που φέρουν υπογραφή, εκφράζουν τις απόψεις του συγγραφέα τους. Η Συντακτική Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα της μη δημοσίευσης ή της σύντμησης των κειμένων κατά την κρίση της.

3

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Γεφύρι της Πλάκας: Το ιστορικό γεφύρι ξαναπαίρνει μορφή Συνεχίζονται οι εργασίες αναστήλωσης του πέτρινου γεφυριού της Πλάκας. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους του έργου οι εργασίες εκτελούνται εντός του χρονοδιαγράμματος. Μέχρι τώρα έχει εκτελεσθεί το 70% περίπου του έργου. Οι εργασίες που υπολείπονται είναι η κατασκευή των στηθαίων, που έχει ήδη αρχίσει, και η κατασκευή του λιθόστρωτου καλντεριμιού.

έργο χρηματοδοτήθηκε από την ελληνική πολιτεία και ανάδοχες εταιρείες ορίστηκαν οι «Αφοί Ηλιόπουλοι Ο.Ε» και «Νηρικός Τεχνική Α.Ε.». Το έργο εποπτεύεται από μια επιτροπή στην οποία συμμετέχουν τα Υπουργεία Υποδομών και Μεταφορών, Πολιτισμού, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, η Περιφέρεια Ηπείρου και ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων. Τo καλοκαίρι του 2020 αναμένουμε το έργο να έχει ολοκληρωθεί και να στεφανώνει πάλι τον Άραχθο ποταμό.

«Κερνάμε Ήπειρο»

Σύμφωνα με τη σύμβαση προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν πέτρες από το παλιό γεφύρι στο εσωτερικό τμήμα της τοιχοποιίας και μερικές επιλεγμένες στο εξωτερικό μέρος. Συμπληρωματικά χρησιμοποιούνται πέτρες από λατομείο στην περιοχή της Δαφνούλας, έξω από τα Γιάννενα, που έχουν κοινά χαρακτηριστικά ως προς τη μορφή, την αντοχή και τη σκληρότητα με τις παλιές. Με την ολοκλήρωση των εργασιών θα έχουν τοποθετηθεί στο γεφύρι γύρω στους 2.500 τόνους πέτρας! Για το καλούπι τοποθετήθηκε μια μεταλλική πλατφόρμα πάνω σε ισχυρά θεμέλια από μπετόν και εδαφοπασσάλους. Πάνω σ’ αυτήν αναπτύχθηκε ισχυρή σκαλωσιά, στην οποία τοποθετήθηκε ο θολότυπος (καλούπι). Εκεί πάνω έγινε το χτίσιμο. Για την αναστήλωσή του χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων χαλαζιακή άμμος και υδραυλική άσβεστος που εισάγεται από τη Γαλλία. Χρειάστηκαν περίπου έξι μήνες δοκιμών μέχρι να καταλήξουν οι ειδικοί στο πλέον κατάλληλο υλικό, με τη σωστή σύνθεση, που θα διασφαλίσει στο έργο τη μεγαλύτερη δυνατή αντοχή στον χρόνο και στις καιρικές συνθήκες. Στο εργοτάξιο απασχολούνται 35 περίπου εργατοτεχνίτες, πετράδες και βοηθοί με την επίβλεψη και καθοδήγηση των αρχιτεκτόνων κ.κ. Χρήστου Ηλιόπουλου, Αλέκου Παπακωστόπουλου, Παναγιώτη Κωστούλα και μιας αρχαιολόγου της κ. Αντωνίας Κορτζή. Υπενθυμίζουμε ότι οι προμελέτες του έργου έγιναν από το Ε.Μ.Π., το

Η καρδιά της Ηπείρου χτύπησε το τριήμερο από 18 έως και 20 Οκτωβρίου 2019 στο Ζάππειο Μέγαρο, που δημιούργησαν οι Μεγάλοι Ηπειρώτες Ευεργέτες και που αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα της Πρωτεύουσας της Ελλάδας. Η Περιφέρεια Ηπείρου συνεχίζοντας τις στοχευμένες δράσεις, με τις οποίες φέρνει σε επαφή το κοινό με τα αυθεντικά τοπικά προϊόντα, εγνωσμένης ποιότητας και ιδιαίτερης ταυτότητας, όπως γαλακτοκομικά, μέλι και προϊόντα μέλισσας, αρωματικά φυτά και βότανα, παραδοσιακά ζυμαρικά, ελιές και ελαιόλαδο, κρασί, τσίπουρο κ.α. προσκάλεσε τους κατοίκους της Αθήνας και ιδιαίτερα τους Ηπειρώτες να γίνουν κοινωνοί και πρεσβευτές της Ηπειρώτικης παραγωγής και φιλοξενίας. Κατά τη διάρκεια της παρουσίας της Ηπείρου στο Ζάππειο οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τοπικά προϊόντα, αλλά και να δοκιμάσουν γεύσεις που δημιουργήθηκαν στις εκδηλώσεις γαστρονομίας και διασκέδασαν με ηπειρώτικη μουσική και χορούς. Επίσης, στην έκθεση παρουσιάστηκε ένα νέο τυρί συνυφασμένο με την ιστορία και την πορεία των Βλάχων τυροκόμων της Πίνδου και βρίσκεται στη διάθεση των καταναλωτών. Πρόκειται για το Κασκαβάλ ή Κασκαβάλι.

4

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Μικρές Ειδήσεις • Η πρώτη επίσημη παρουσίαση του τυριού έγινε στην έκθεση «Κερνάμε Ήπειρο» στα Σύβοτα με σκοπό την προβολή των ξεχωριστών τοπικών προϊόντων στους επισκέπτες της περιοχής. Το τυρί φτιάχνεται από την γαλακτοβιομηχανία ΚΑΡΑΛΗ, μία από τις σημαντικότερες και πλέον επιτυχημένες της Ηπείρου. Το τυρί θα προταθεί για ένταξη στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό των προϊόντων Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης Π.Γ.Ε. προκειμένου να διαφυλαχθεί από απομιμήσεις ανταγωνιστών, όπως είναι οι διπλανές μας χώρες. Τα μέλη του Συλλόγου μας έδωσαν δυναμικό παρών στην Έκθεση, δοκίμασαν Κασκαβάλ, το τυρί της βιομηχανίας Καράλη, αγόρασαν παραδοσιακά ζυμαρικά και σάλτσες ντομάτας από την ευγενέστατη κυρία Αρετή από την Πρέβεζα.

Η Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου γιόρτασε τα 15 χρόνια της Η Γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου «Χαρίλαος Τρικούπης» γιόρτασε πρόσφατα τα 15 χρόνια λειτουργίας της. Εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο του 2004, λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας και χαρακτηρίστηκε ως ένα θαύμα της τεχνολογίας, ενώ παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα έργα της χώρας. Στο διάστημα αυτό, έγιναν περισσότερες από 61 εκατ. διελεύσεις και τη μερίδα του λέοντος κατέχουν τα I.X. Η Γέφυρα κατέχει 9 διεθνή Βραβεία για τη μελέτη και την κατασκευή της και, όπως ανακοινώθηκε σχετικά, «περισσότερα από 5.700 δομικά στοιχεία ελέγχονται και επιθεωρούνται συνεχώς από το εξειδικευμένο προσωπικό της τεχνικής διεύθυνσης, αλλά και από εναερίτες, δύτες καθώς και ειδικά μηχανήματα». Η ζωή της γέφυρας είναι 120 χρόνια.

Το ’21 αλλιώς: Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα PLAYMOBIL Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην οδό Σταδίου, σε συνεργασία με ομάδα συλλεκτών και με τη στήριξη της PLAYMOBIL, παρουσιάζει την έκθεση: «Το ’21 αλλιώς: Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα PLAYMOBIL», μια πρωτότυπη προσέγγιση της εποχής της Επανάστασης του 1821, που απευθύνεται πρωτίστως στις νεαρές ηλικίες. Η έκθεση θα διαρκέσει έως και τον Μάιο του 2020. Παρουσιάζονται πάνω από 20 μικρά και μεγάλα διοράματα (τρισδιάστατες απεικονίσεις σκηνών), κατασκευασμένα από φιγούρες και εξαρτήματα PLAYMOBIL, τα οποία απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα και γεγονότα της Επανάστασης του 1821: Οι πρόσφυγες της Πάργας, ο όρκος των Φιλικών, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης να διαβαίνει τον Προύθο ποταμό, η Πολιορκία της Τριπολιτσάς, η έξοδος του Μεσολογγίου είναι μερικά μόνο από τα προς έκθεση διοράματα. Επιπλέον, πάνω από 80 πρωταγωνιστές της Επανάστασης, Έλληνες, φιλέλληνες και Οθωμανοί, άνδρες και γυναίκες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων, αποδίδονται σε φιγούρες PLAYMOBIL και παρουσιάζονται συνοδευόμενοι από σύντομο βιογραφικό τους. Η έκθεση αποτελεί μέρος της σειράς εκδηλώσεων «1821 απηχήσεις στο σήμερα», οι οποίες εντάσσονται στις δράσεις που οργανώνει το Μουσείο για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Το Ενετικό Φρούριο της Πάργας σε Playmobil

5

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Εισόδια της Θεοτόκου – «Πολυσπόρια» Mε αρκετές παραλλαγές σε ολόκληρη τη χώρα φτιάχνονται τα πολυσπόρια στη γιορτή της Παναγίας της Πολυσπορίτισσας ή Μεσοσπορίτισσας, δηλαδή στα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου ή του Αγίου Ανδρέα στις 30 Νοεμβρίου ή στα Νικολοβάρβαρα στις 5, 6 Δεκεμβρίου. Πρόκειται για ένα έθιμο όπου τα αγροτικά νοικοκυριά κάνουν μια προσφορά στη γη, ακριβώς αυτή την εποχή που είναι ταυτισμένη με τη σπορά, και είναι η συνέχεια αρχαιότατου εθίμου που ονομαζόταν πανσπερμία, δηλαδή όλοι οι σπόροι, μ’ άλλα λόγια πολυσπόρια. Η προσφορά αυτή του αγροτικού ανθρώπου, ένα είδος αναίμακτης θυσίας, γίνεται προς τη γη, τη βασική πηγή των αγαθών που εξασφαλίζουν την επιβίωσή του. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι τη λάτρευαν στο πρόσωπο της Θεάς Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης, που με την ευρηματική πλοκή του ο μύθος τη φέρνει στον Κάτω Κόσμο, στο κέντρο της γης δηλαδή, εκεί που πέφτει ο σπόρος για να βλαστήσει και να θρέψει τον άνθρωπο. Αν γυρίσουμε το βλέμμα μας πίσω απ’ αυτή τη λεπτή γραμμή και αναζητήσουμε τη συμβολική σημασία της «μεσοσπορίτισσας» πέρα από την καθαρά θρησκευτική της διάσταση, θα ανακαλύψουμε ότι η γιορτή τοποθετείται στα μέσα περίπου της γεωργικής περιόδου, όταν οι πρώτοι καρποί - σημάδια για τη σοδειά έχουν αρχίσει να φαίνονται, και ο αγρότης εκφράζει την ευγνωμοσύνη του για όσα μέχρι τότε του έχει δώσει η μάνα γη και την ελπίδα ότι οι καρποί που κρύβει μέσα της και θα δώσει στη συνέχεια, θα επαρκέσουν για το υπόλοιπο του χρόνου. «Μισό ‘φαγα, μισό ‘σπειρα, μισό ‘χω να περάσω» είναι το λαϊκό σύνθημα της γιορτής. Σαν θρησκευτική ημέρα η γιορτή της Παναγίας είναι η ημέρα που οι γονείς της Παναγίας οδήγησαν την Παναγία στον Ναό (είσοδος) και την παρέδωσαν στους ιερείς του Ναού. Την ημέρα αυτή σε πολλές περιοχές της Ελλάδας όπως στην Αιτωλοακαρνανία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Θράκη βράζουν «πολυσπόρια» ή «μπόλια» ή ακόμη και «μπουρμπουρέλια». Τα έθιμα αυτά δείχνουν μαγικό-παραγωγικές ενέργειες της εποχής, που τελειώνει η σπορά και αναμένεται η βλάστηση. Τα πολυσπόρια είναι βρασμένα δημητριακά ανακατεμένα με όσπρια, μία πανσπερμία από σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, κουκιά, ρεβίθια, φασόλια και φακές.

Το έθιμο της Παναγιάς της Πολυσπορίτισσας όπως το καταγράφει ο Φίλιππος Βρεττάκος («Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των»): «Ονομάζουν όμως αυτήν και Πολυσπορίτισσα (Ευρυτανία, Δυτ.Μακεδονία, κ.α.), επειδή την ημέραν αυτήν, κατά το έθιμον, έβραζαν εντός χύτρας «πολυσπόρια», ήτοι διαφόρους δημητριακούς καρπούς και όσπρια, ως σιτάρι, αραβόσιτον (καλαμπόκι), λαθούρια, ρεβίθια, φασόλια, κουκκιά κ.τ.λ., τα οποία εμοίραζαν εις τον κόσμον «για τα χρόνια πολλά», δια να εξασφαλίσουν δηλαδή κατά το ερχόμενο έτος την αφθονίαν των καρπών. […] μοιράζουν δηλαδή «απαρχές» και θυμίζουν τα αρχαία «Πυανέψια» του ίδιου περίπου μήνα». Επίσης ο Δημ. Λουκόπουλος («Γεωργικά της Ρούμελης», Αθήναι 1938, σ.171) αναφέρει: «Την 21ην Νοεμβρίου, οι γεωργοί γιορτάζουν την Πολυσπορίτισσα ή Μεσοσπορίτισσα. Πολυσπορίτισσα λένε, γιατί σε πολλά χωριά παίρνουν πολυσπόρια (σιτάρι, καλαμπόκι, κουκκιά, κ.λ.π.) και πάνε στην πηγή, τα ρίχνουν μέσα και λένε: όπως τρέχει το νερό, να τρέχη το βιό. Παίρνουν νερό και γυρίζουν. Επίσης τη μέρα αυτή αντίς άλλο φαγητό βράζουν τα πολυσπόρια, τρώνε και μοιράζουν και σε δικούς τους για χρόνια πολλά. Μεσοσπορίτισσα, όπως λένε, το είπαν με το να μεσιάζη τότε η πρώιμη σπορά τους. Κι αυτή τη μέρα βασιλεύει η πούλια, αν τύχη ξαστεριά. Κι όπως θα κάμη αυτήν τη μέρα, θα κάμη και τις σαράντα κατοπινές μέρες». Το σημαντικό αυτό έθιμο των γεωργών το συναντάμε και ανήμερα του Αγίου Ανδρέα για να αντρειωθούν τα σπαρτά τους. “Στις τριάντα, τ’ άγιου Αντριός αντρειεύει ο καιρός”. Δεν αντρειεύει μονάχα το κρύο, αλλά και τα σπαρτά κι όλα τα ζωντανά. Για αυτό κι οι αγρότες συνήθιζαν και τούτη τη μέρα να ετοιμάζουν «πολυσπόρια» για να τα διαβάσει ο παπάς και «να πάει καλά η χρονιά με πλούσια μπερεκέτια». Αλλού πάλι, από την παραμονή της εορτής του και για τρεις συνεχόμενες βραδιές, οι νοικοκυρές έριχναν στα κεραμίδια του σπιτιού βρασμένο στάρι και καλαμπόκι, λέγοντας «Αντρά, Αντρά ν’αντρώσ’ν τα στάρια και τα καλαμπόκια μας». Τα πολυσπόρια της Παναγίας, όσο και αυτά του Αγίου Ανδρέα, δεν είναι άσχετα με τα Πυανέψια ή τους Χύτρους της αρχαιότητας. Τα Πυανέψια ήταν γιορτή αφιερωμένη στον Απόλλωνα, κατά τη διάρκεια της οποίας πρόσφεραν στο θεό τους πρώτους καρπούς της σοδειάς (τις απαρχές των καρπών). Η ονομασία της γιορτής προέρχεται από την λέξη πύαμος (= κύαμος, κουκί) και το ρήμα ἕψω, που σημαίνει βράζω, μαγειρεύω. Κατά τα Πυανέψια έβραζαν σπόρους κάθε είδους. Πανσπερμία ετοίμαζαν και κατά τους λεγόμενους «Χύτρους», τρίτη ημέρα των Ανθεστηρίων, γιορτή αφιερωμένη στον ψυχοπομπό Ερμή και τους νεκρούς. Κάθε σπίτι την ημέρα αυτή μαγείρευε μέσα σε χύτρες διάφορους σπόρους. Κανένας ζωντανός δεν έτρωγε από το φαγητό αυτό που προοριζόταν για τον Ερμή και τους νεκρούς, των οποίων οι ψυχές πίστευαν ότι την ημέρα αυτή ανέβαιναν στον επάνω κόσμο.

6

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Τσόκος Διονύσης (1820-1862) «Βάρκα Ελλήνων» Ο πίνακας με τίτλο «Βάρκα Ελλήνων» αγοράστηκε από τον Ευάγγελο ΑβέρωφΤοσίτσα στην Ιταλία, μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, και απεικονίζει τη φυγή των κατοίκων της Πάργας από τον τόπο τους, όταν, 19ος Αιώνας Τσόκος Διονύσης (1820-1862), το 1819, τον πούΛάδι σε μουσαμά 29 x 23 εκ. Πινακοθήκη λησαν οι Άγγλοι Αβέρωφ, Μέτσοβο στον Αλή Πασά . Ο ξεριζωμός τους συγκλόνισε την Ευρώπη και με το θέμα αυτό ασχολήθηκαν πολλοί καλλιτέχνες, όπως ο Ludovico Lipparini, καθηγητής στην Ακαδημία των Καλών Τεχνών της Βενετίας και δάσκαλος του Διονύσιου Τσόκου, ο οποίος σπούδασε κοντά του ζωγραφική κατά την περίοδο 1844-1847. Ο Lipparini, το 1844, εξέθεσε στη Βενετία τον πίνακα “Una Barca di Greci” (Βάρκα Ελλήνων). Το έργο της Πινακοθήκης Αβέρωφ, αποτελεί επανάληψη από τον Τσόκο του έργου του Lipparini και είναι φιλοτεχνημένο μετά τη μεγάλη απήχηση που είχε ο πίνακας του δασκάλου του. Το ότι η παραλλαγή αυτή ζωγραφίστηκε από τον Τσόκο, κατά τα χρόνια της μαθητείας του κοντά στον Lipparini, επιβεβαιώνει το γεγονός ότι βρέθηκε και αγοράστηκε στην Ιταλία. Στο έργο απεικονίζεται μια βάρκα γεμάτη φυγάδες –αγωνιστές, έναν ιερωμένο, μια γυναίκα– που παραδέρνει στα κύματα ενώ κατευθύνεται προς την ξενητιά. Ένα παλικάρι, όρθιο, αγκαλιάζει το κατάρτι και κρατώντας τη σημαία ατενίζει την πατρώα γη που εγκαταλείπει, ενώ ο καπετάνιος κρατά στιβαρά το τιμόνι. Παρόλο που ο Διονύσιος Τσόκος επαναλαμβάνει τον εικονογραφικό τύπο του δασκάλου του και κινείται, όπως και εκείνος, μέσα στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ιδεαλιστικής ζωγραφικής, εντούτοις αφήνει να διαφανούν τα προσωπικά βιώματα και η συγκίνηση που ξεπηδά από τα πατριωτικά του αισθήματα, τα οποία τον οδηγούν σε μια συναισθηματική απόδοση, όπου το ρομαντικό στοιχείο κυριαρχεί.

Λορέντζο Τζουζέπε Γκατέρι (1829-1884) «Η αντίσταση των Παργινών»

Το παραπάνω έργο του Λορέντζο Τζουζέπε Γκατέρι απεικονίζει την αντίσταση των Παργινών στην πολιορκία της πόλης τους από το Αλή Πασά. Φιλοτεχνήθηκε το 1845, έχει διαστάσεις 30 x 44 εκ. και βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας στη Βιέννη. Ο Λορέντζο Τζουζέπε Γκατέρι γεννήθηκε στην Τεργέστη το 1829. Ήταν γιος του επίσης ζωγράφου Τζουζέπε Γκατέρι, ο οποίος από πολύ νωρίς διέκρινε το ταλέντο του γιού του και φρόντισε να μαθητεύσει κοντά σε καλούς δασκάλους, αρχικά στη Βενετία (1840) και αργότερα στο Μιλάνο (1842) και το Τορίνο (1843). Ως παιδί θαύμα εντυπωσίασε με τη δουλειά του και απέσπασε βραβεία από την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βενετίας (1845, 1847, 1851). Ασχολήθηκε με την εικονογράφηση λογοτεχνικών και ιστορικών βιβλίων, έκανε τοιχογραφίες, νωπογραφίες (φρέσκο) σε παλάτια, επαύλεις αλλά και café της Τεργέστης. Διακρίθηκε και βραβεύτηκε για τη δουλειά του, από το 1873 μέχρι το 1876 διετέλεσε έφορος στο περίφημο Μουσείο Ρεβολτέλα στην Τεργέστη και υπήρξε συνιδρυτής και πρώτος πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Εταιρείας της Τεργέστης μέχρι τον θάνατό του το 1884. Ο Γκατέρι εντάσσεται στους Ρομαντικούς και τα έργα του είναι συνήθως δραματικές συνθέσεις, με ζωηρά χρώματα, προσοχή στη λεπτομέρεια και περίτεχνα ενδύματα, σε βαθμό που επικρίθηκε. Ηλεκτρονικά διαβάζουμε σε έγχρωμη έκδοση την «ΠΑΡΓΑ» στο site: www.issuu.com/syllogosparginonathinas ή στο www.facebook.com/syllogosparginonathinas

7

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Μπουκουβαλαίικα: Η συνοικία της Πάργας με τα περισσότερα ονόματα Η περιοχή της Πάργας απέναντι από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου και δίπλα στον ομώνυμο χείμαρρο είναι η συνοικία που στο διάβα των αιώνων έχει αλλάξει τα περισσότερα ονόματα.

• Από τον 18ο αιώνα έχουμε στοιχεία για την συγκεκριμένη περιοχή όπου εγκαθίσταται η οικογένεια των αρματωλών Μπουκουβαλαίων με τις οικογένειές των ερχόμενοι από την Ακαρνανία στην ενετοκρατούμενη τότε Πάργα και κατοικούν στην περιοχή για πολλά χρόνια. Εκεί πεθαίνει και ο γενάρχης της οικογένειας Γιάννης Μπουκουβάλας, που είναι θαμμένος στο προαύλιο του ναού των Αγίων Τριών Παίδων μετόχι του Σινά στην επάνω πόλη. Η περιοχή μέχρι το 1819 φέρει το όνομά τους «Μπουκουβαλαίικα» και ακόμη και μέχρι σήμερα αναφέρεται από τους παλιούς. Στη συνοικία αυτή, υπήρχε πηγή με πολύ νερό που έφερε το όνομα «βρύση του Μπουκουβάλα», πίσω από το κτήριο του Δήμου, όπου έπλεναν ρούχα και μαλλιά οι γυναίκες έως το 1972. Σήμερα η βρύση δεν σώζεται. Επίσης υπήρχε και «το πηγάδι του Μπουκουβάλα» μέχρι τελευταία, στο σημερινό χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων, δίπλα στον κλειστό χείμαρρο της Φαλόπας.

• Με την άφιξη και τον εποικισμό των Τούρκων στην πόλη της Πάργας μετά το 1819, η περιοχή ονομάζεται «Κιοπρού μαχαλάς» από το ομώνυμο γεφύρι που υπήρχε στο σημείο, στη Σήμερα οικία Χρήστου-Κίτσου σημερινή διασταύρωση Πιτσαρού (φωτό 1905) των οδών Αλ. Μπάγκα και Σπ. Λιβαδά, διότι στα τουρκικά Kopru σημαίνει γέφυρα. Το όνομα αυτό διατηρείται μέχρι το 1910-20.

• Στις αρχές του 20ου αιώνα την περιοχή αυτή την αγοράζει και εγκαθίσταται η οικογένεια των Βουρεκαίων, επιτυχημένων εμπόρων από την Αετόπετρα Δωδώνης. Η τοποθεσία είναι φυτεμένη με υπέροχες λεμονοπορτοκαλιές 30 στρεμμάτων, ένας επίγειος παράδεισος για όσους την εγνώρισαν. Την άνοιξη που άνθιζαν τα εσπεριδοειδή μοσχοβολούσε όλος ο τόπος. Φθάνοντας στην Πάργα αποκτούν το προσωνύμιο Μπασαίοι και η περιοχή παίρνει το όνομα «Μπασαίικα». Στο κτήμα αυτό υπήρχε πηγή με κρυστάλλινο νερό που έφερε την ονομασία «βρύση του Μπάσου». Η βρύση ανακατασκευασμένη σώζεται μέχρι σήμερα, αλλά έχει στερέψει.

Πέτρινη σκάλα στην αυλή των Μπασαίων (φωτό 2018)

Απέναντι από τον καθεδρικό Ναό του Αγίου Νικολάου, σε υπερυψωμένο χώρο στο περιβόλι, βρισκόταν «Το Καφενείο της Αγάπης» στο σημείο που ένωναν τα ποτάμια, του Αγίου Νικολάου και της Φαλόπας, τα γάργαρα νερά τους. Το καφενείο ήταν χώρος συνάντησης των ερωτευμένων και όχι μόνο, μέσα σε πλήθος λουλουδιών και κάθε λογής καρποφόρων δένδρων. Μέχρι το 1972, στην περιοχή δεν είχε επέλθει καμία παρέμβαση στο τοπίο. Τότε χαράσσεται ο δημόσιος δρόμος, ο οποίος κόβει στη μέση αυτό το υπέροχο τεράστιο κτήμα και καταστρέφει τα δένδρα (εσπεριδοειδή, μηλιές, μουσμουλιές, ροδιές κ.ά.).

• Από το 1973, στην περιοχή λειτουργεί ένα από τα πρώτα σύγχρονα ξενοδοχεία στην πόλη και ονομάζεται Άγιος Νεκτάριος. Στην αυλή του ξενοδοχείου υπάρχει εικόνισμα στο οποίο για πολλά χρόνια εορταζόταν η μνήμη του Αγίου από τους απογόνους της οικ. Βουρεκάδων. Από τότε η συνοικία φέρει το όνομα του Αγ. Νεκταρίου μέχρι σήμερα. Αθ. Σ. Βέργος

Το πηγάδι στην αυλή των Μπασαίων (φωτό 2018)

8

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Συνέχεια από τη σελίδα 1

καλλονή Αφροδίτη Μπιζιλέκη σε ένα χορό και την ερωτεύεται. Η Αφροδίτη είχε άλλα τρία αδέλφια, την Σοφία, τον Σπύρο και τον Κωνσταντίνο. Γοητευμένος από τις χάρες της, της ζητάει να την παντρευτεί όταν ενηλικιωθεί. Είναι πολυταξιδεμένος και στα γράμματά του προς την αρραβωνιαστικιά του της ομολογεί ότι ονειρεύεται να της δείξει την Ευρώπη και τα αξιοθέατα, τον Πύργο του Άιφελ, το Μπιγκ-Μπεν, την πιάτσα Σαν Μάρκο στη Βενετία και πολλά ακόμη. Επειδή πιστεύει πολύ στη μόρφωση επιμένει να ολοκληρώσει η αρραβωνιαστικιά του τις σπουδές της πριν το γάμο. Εν τω μεταξύ ο Ιωσήφ Μπόζιος επιλέγει την Πάργα για να στήσει την επιχείρηση καπνού. Αναζητώντας ιδανική τοποθεσία για την οικογενειακή του εστία, τη βρίσκει στη θέση Κρυονέρι. Ο Ιωσήφ επισκέπτεται με την αρραβωνιαστικιά του την Αθήνα και τις αρχαιότητές της. Παρακολουθούν επίσης τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες του 1896. Το 1903 το νιόπαντρο ζευγάρι εγκαθίσταται στο νέο του σπίτι, ενώ η ιστορία των ταξιδιών αλλάζει. Οι αδελφοί Wright γιορτάζουν την εφεύρεση του αεροπλάνου Το πρώτο παιδί του ζευγαριού γεννιέται και η Αφροδίτη του δίνει το όνομα Τηλέμαχος-Έρως, από τον φτερωτό θεό της αγάπης στην αρχαία ελληνική μυθολογία, γιο της θεάς Αφροδίτης. Στο σπίτι της Αφροδίτης και του Ιωσήφ φιλοξενούνται συχνά διάσημοι ταξιδιώτες, αλλά και διάσημοι φωτογράφοι, όπως ο Ελβετός Frederic Boissonas, ο οποίος το 1913, γοητευμένος από τις ομορφιές της φύσης αιχμαλωτίζει με τον φακό του εντυπωσιακές εικόνες. Στα 1913 η Πάργα απελευθερώνεται από τον οθωμανικό ζυγό και η πλειοψηφία των απογόνων των οικογενειών που είχαν εκπατριστεί το 1819 επιστρέφουν. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκινά το 1914 και επηρεάζει όλες τις εξαγωγές. Η υγεία του Ιωσήφ χειροτερεύει ως αποτέλεσμα οικονομικών δυσκολιών και τρία χρόνια αργότερα πεθαίνει. Η Αφροδίτη με σπαραγμό στην καρδιά εγκαθίσταται στην Αθήνα. Εκεί αργότερα παντρεύεται τον Σταμάτη Αντωνιάδη, ο οποίος είναι οφθαλμίατρος (αρχίατρος του Ελληνικού Στρατού). Η Αφροδίτη δίπλα του απέκτησε γνώσεις που της μετέδωσε, για τη θεραπεία των ματιών, τις οποίες αργότερα θα αξιοποιήσει. Το 1921 ο γιός της Τηλέμαχος-Έρως πηγαίνει στο Παρίσι και ξεκινάει σπουδές ιατρικής. Το 1922 μετά την Μικρασιατική Καταστροφή ενάμιση εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία φτάνουν στην

Η Αφροδίτη Μπιζιλέκη με τον πρώτο σύζυγό της Ιωσήφ Μπόζιο, διευθυντή της Εταιρείας «REGIE» που έκτισε και τη «Βίλλα Ρόζα». Μετά τον θάνατό του ενυμφεύθει με τον αρχίατρο του Ελληνικού Στρατού Σταμάτη Αντωνιάδη από τον οποίο απέκτησε οφθαλμιατρικές γνώσεις που πρόσφερε δωρεάν στους κατοίκους της Πάργας και της περιοχής.

Ελλάδα αυξάνοντας τον πληθυσμό κατά το 1/3 σε μόλις λίγους μήνες. Ο γιατρός Αντωνιάδης και η Αφροδίτη ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα, προσπαθώντας να βοηθήσουν τις ανάγκες των προσφύγων. Για τα επόμενα λίγα χρόνια η Villa Rossa χρησιμοποιείται μόνο σαν εξοχικό. Από το 1925, μέσα στην οικονομική κρίση, αρχίζει η μετανάστευση του Ελληνικού πληθυσμού στην Αμερική. Το 1931, μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της επιστρέφει στην Πάργα και αξιοποιώντας τις γνώσεις της στην οφθαλμολογία βοηθάει τους ντόπιους. Έχοντας χάσει δύο συζύγους, αναζητά υποστήριξη στον αδελφό της Σπύρο, ένα επιτυχημένο έμπορο και προβεβλημένο μέλος του τόπου (το εμπορικό του ήταν στο ισόγειο του κτιρίου Μελά στην πλατεία Αγ. Δημητρίου). Το 1934 μακριά από τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές και τα σύννεφα στον ουρανό της Ευρώπης, μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, η ζωή στην Πάργα, συνεχίζεται με αργούς ρυθμούς.

9

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Τα πικ-νικ, οι βαρκάδες με φίλους και οι καντάδες συνεχίζονται. Η Αφροδίτη περνάει τον χρόνο της με τον αδελφό της Σπύρο και τα τρία του παιδιά Ελευθερία-Λίτσα, Έλλη και Νίκο. Ο Σπύρος Μπιζιλέκης υπήρξε μία ηγετική φυσιογνωμία της γενιάς του, ήταν ευρέως γνωστός για το χιούμορ του. Κάθε χρόνο στις απόκριες απαγγέλλει τη νέα του σάτιρα, η οποία είναι εμπνευσμένη από την καθημερινή ζωή των ντόπιων. Οι ανεκδοτολογικές ιστορίες του ήταν το αποκορύφωμα του καρναβαλιού και συνοδεύονταν από πολύ κρασί και γέλιο. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία σηματοδοτεί την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μιας από τις μελανότερες σελίδες στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή ιστορία. Η Ελλάδα μπαίνει στον πόλεμο τον Οκτώβριο του 1940, απαντώντας το μεγάλο ΟΧΙ στους Ιταλούς. Η Villa Rosa το 1941 επιτάσσεται από τους κατακτητές Ιταλούς. Οι ξένοι στρατιώτες εντυπωσιασμένοι από την ομορφιά της περιοχής βγάζουν φωτογραφίες με φόντο το νησάκι και το φρούριο. Με την εισβολή των συμμάχων στη Νορμανδία, τη μεγαλύτερη και πιο φιλόδοξη επιχείρηση στην ιστορία, αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του πολέμου. Στις 12 Οκτωβρίου 1944, η Αθήνα απελευθερώνεται και η Αφροδίτη μετατρέπει το κτίριο που βρίσκεται στο πίσω μέρος της βίλας σε νοσοκομείο για όσους το έχουν ανάγκη. Την ίδια εποχή η Αφροδίτη καταρρακώνεται από τον θάνατο του γιού της στο Παρίσι (εξαιτίας ασθένειας των νεφρών), σε ηλικία περίπου 40 ετών. Το σχέδιο Μάρσαλ για την αναγέννηση της Ευρώπης τίθεται σε εφαρμογή.

28-10-1954 προς την παρέλαση. Από αριστερά Κώστας Κλοτσώνης, ο ιερέας Ιωάννης Παπαχαραλάμπους, η Αφροδίτη Αντωνιάδου (Δημοτική Σύμβουλος), Κωνσταντίνος Γεωργιάδης, Θεμιστοκλής Πηγής (Δήμαρχος Πάργας) και Οδυσσέας Ραυτόπουλος (Δημοτικός Σύμβουλος Αντιπολίτευσης).

Ο Σπύρος Μπιζιλέκης (1880-1952) και η σύζυγός του Αλεξάνδρα Οικονομίδη

Ο κόσμος μπαίνει στην περίοδο του ψυχρού πολέμοιυ. Το τέλος του 2ου Παγκοσμίου πολέμου βρίσκει την Ελλάδα σε ερείπια και με ακόμη μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή. Παράλληλα, οι φεμινιστικές κινήσεις αυξάνουν σε όλο τον κόσμο και η Αφροδίτη είναι και πάλι μία πρωτοπόρος και μπαίνει στην πολιτική. Είναι μία από τις πρώτες γυναίκες που εκλέγονται στην τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα, στις πρώτες μεταπολεμικές εκλογές που επέτρεψαν σε γυναίκες να διεκδικήσουν δημόσια αξιώματα (15 Απριλίου 1951). Το 1957 η γαλλική Figaro περιγράφει την Πάργα ως το «διαμάντι της Ηπείρου». Οι Γάλλοι τουρίστες του Club Med φτιάχνουν bungalows στο Βάλτο, στο μυχό του Άη Σπυρίδωνα και τα ολονύκτια πάρτι είναι μυθικά. Το 1961 το τείχος του Βερολίνου υψώνεται χωρίζοντας την Γερμανία στα δύο και ακολουθεί η μεγάλη τουριστική ανάπτυξη μέχρι τα χρόνια της δικτατορίας στην Ελλάδα. Το 1969 η Αφροδίτη πεθαίνει και η Villa Rossa περνάει στα τρία παιδιά του αδελφού της Σπύρου. ➧

10

➧

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Κατά την περίοδο των τριάντα ετών που ακολουθούν μεταξύ 1970-2000, το Club Med από την Κέρκυρα φέρνει χιλιάδες τουρίστες στην Πάργα. Η Villa Rossa αλλάζει διάφορες χρήσεις λειτουργώντας άλλοτε ως ντισκοτέκ και άλλοτε ως ταβέρνα. Περιγραφή και χρήσεις του κτηρίου στο χρόνο Το κτήριο είναι διώροφο 500 τ.μ. περίπου και στον επάνω όροφο φέρει 7 δωμάτια, με πρόβλεψη να ενώνουν κάποια από αυτά με μοροφίντο για να ανοίγουν στις χοροεσπερίδες και τις καλές μέρες του χρόνου, κουζίνα και βοηθητικούς χώρους. Υπέροχα ζωγραφισμένα υπήρξαν και τα ταβάνια του κτηρίου. Στο ισόγειο υπήρχε το κατώι όπου συγκεντρώνονταν τα καλούδια της χρονιάς, όπως λάδι, μέλι, ελιές, παστά κ.ά., το πλυσταριό και το χωλ της εισόδου με την επιβλητική ξύλινη σκάλα. Τα έπιπλα και τις πορσελάνες από τη Βενετία και Τεργέστη, καθώς και τα δύο σκυλιά φύλακες τον Λάκη και τη Ντίνα «της Μπόζενας», όπως την αποκαλούσαν οι Παργινοί, μέχρι τον θάνατό της, μας τα ανέφεραν οι παλαιότεροι όπως τα θυμούνται. Το χρώμα της εξωτερικά ήταν πάντα κόκκινο, γι’ αυτό και οι Ιταλοί την ονόμασαν Villa Rossa για το τριανταφυλλί της χρώμα. Στο πίσω μέρος της βίλας υπάρχει το διώροφο κτήριο που στέγαζε την οικονόμο και το υπηρετικό προσωπικό (ανακατασκευασμένο σήμερα). Στην αυλή και δίπλα στο κτήριο υπήρχε πηγάδι 10μ. βάθος, με δροσερό πόσιμο νερό για τις ανάγκες της βίλας και για τα ζωντανά. Μεταξύ της βίλας και του κτηρίου του προσωπικού υπήρχαν οι αποθήκες καπνού και οι σταύλοι των ζώων. Εκεί συγκεντρώνονταν ο καπνός για να οδηγηθεί στο κοντινό εργοστάσιο Regie1, όπου τον επεξεργάζονταν και έφτιαχναν τον τσάμικο ταμπάκο, γνωστό για την ποιότητά του στον κόσμο του καπνού και των καπνιστών της εποχής.

Στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (1940) η Villa Rossa επιτάσσεται μαζί με άλλα κτήρια στην Πάργα από τις δυνάμεις κατοχής, και στο κατώι της λειτουργούν κρατητήρια. Το 1961 και για ακόμη μερικά χρόνια στη Villa Rossa στεγάζεται η Οικοκυρική Σχολή Πάργας, ώστε φτωχά κορίτσια της γύρω περιοχής να διαμένουν εκεί και να μαθαίνουν χειροτεχνίες. Τη δεκαετία του 70 στο ισόγειο του κτηρίου στεγάζεται η ντισκοτέκ Hellas ενώ το 1980 λειτουργεί εστιατόριο ο Κώστας Αθανασίου. Το κτήριο διατηρεί πάντα το ίδιο ύφος του εξωτερικά και οι όψεις του δεν έχουν αλλαχθεί από όταν κτίστηκε μέχρι σήμερα. Έχει ανακαινισθεί δύο φορές, μία το 1988 με χρήση ισογείου σε εστιατόριο και τον πρώτο όροφο ξενώνα. Το 2011 γίνεται δεύτερη ανακαίνιση εσωτερικά στον ξενώνα και το εστιατόριο με τα δεδομένα του σήμερα. Είναι κτίσμα σε μια περιοχή που είναι χαρακτηρισμένη από το 1974 ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (Λόφος Αγίου Αθανασίου). Το κτίσμα έχει χιλιοφωτογραφηθεί, έχει γίνει κάρτα, έχει ζωγραφιστεί από επώνυμους και ανώνυμους ζωγράφους στο διάστημα της ζωής του μέχρι σήμερα. Κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα και 120 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Villa Rossa, ανακαινισμένη με γνώση και μεράκι, είναι ένα από τα καλύτερα καταλύματα και εστιατόρια της πόλης μας. Αθανάσιος Βέργος 1 Τον Μάιο του 1883 επί Σουλτάνου Αμντούλ Χαμίτ Β΄ κι επί Μεγάλου Βεζύρη Σαΐτ Πασά, το Οθωμανικό Μονοπώλιο Καπνού αναλαμβάνει η νεοσυσταθείσα εταιρεία Regie. Παρά το γαλλικό λογότυπο του τίτλου της δεν είναι γαλλική, αλλά ούτε ασφαλώς οθωμανική. Είναι μια πολυεθνική κοινοπραξία (consortium) τραπεζών, που την αποτελούν η oθωμανική Banque Ottomane 50%, η αυστριακή Credit Anstalt 30% και η γερμανική Bleichröder 20%.

Δημοσίευση σχετική με χοροσπερίδα στην Villa Rossa είναι δημοσιευμένη στο φύλλο 37, του 2001, σελ. 8

11

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Μνήμες από την Πάργα πριν την «άλωση» Μία άλλη μορφή της Πάργας ήταν ο Γιώργος ο Χιονίδης, με το προσωνύμιο «δάσκαλος» ή «Μαστρογιάννης» (το δάσκαλος το πήρε επειδή υπήρξε διαφωτιστής στην ΕΠΟΝ και το Μαστρογιάννης από το όνομα του πατέρα του που ήταν Γιάννης και υπήρξε μάστορας παπουτσιών). Ήταν ετοιμόλογος, χιουμορίστας και θυμόσοφος. Αφού έκανε διάφορες δουλειές, άνοιξε το καφενείο στου Κώστα Βελιμέζη στην πλατεία Ελευθερίας. Για να μη τζαρεύω το καλοκαίρι, όταν ήμουν 14-15 χρονών, με είχαν βάλει να δουλέψω εκεί. Σε μια συζήτηση που είχε με τον Φώτη Βλάχο ή Τσόλα έλεγε πως έχασε το δικαστήριο στην Πρέβεζα και είχε υποψίες ότι τον πούλησε ο δικηγόρος του «και μου έφαγε και το πεντακοσάρικο» έλεγε και τον ρωτάω εγώ αφελέστατα «αφού είναι έτσι, γιατί τον πλήρωσες;» μου ρίχνει μια ματιά και με ρωτάει «έχεις πάει στην πουτ...; Στην πουτ... πρώτα πληρώνεις και μετά η χαρά». Αργότερα το καφενείο το είχε στην Αγία Μαρίνα στου Φώτη Πατέρα. Εκεί πήγαινα σαν πελάτης. Εκεί πήγαινες για ένα ούζο και έπινες 10,11,12 ή τόσα όσα ήταν οι θαμώνες. Όταν έλεγες «βάλε ένα ούζο» έβαζε σε όλους, όπως επίσης έπινες από όλους. Θαμώνες ήταν συνήθως ο Τρύφωνας Καραγιάννης, ο Αλκιβιάδης Κλοτσώνης, ο Βάγγος Ρίζος, ο Φώτης Βλάχος κ.ά. Ο Αλκιβιάδης ήταν ντισκ-τζόκεϊ. Αγκάλιαζε το τζουκ-μπόξ και έβαζε όποιο τραγούδι του παρήγγελναν. Τότε, θυμάμαι, ήταν στην επικαιρότητα ο Άγιος Πρεβέζης (1979) και οι επιδόσεις του αναλύονταν σε όλα τα καφενεία. Μάλιστα, με απύθμενη σοβαρότητα, παρακολουθούσες τον Γιώργο Χιονίδη να λέει: «άκουσα εγώ ότι έχουν πάει έξω από την φυλακή 35 πούλμαν από την Ελλάδα και 10 από το εξωτερικό με γυναίκες που θέλουν να τις εξομολογήσει. Από δω δεν έμαθα για καμία». Τότε ήταν που είπε ο Αλκιβιάδης στον Βάγγο «Φαντάσου Βάγγο έτσι όπως είναι αδούλευτος ο παπάς τι θα γίνει...».

• Έχω να διηγηθώ ένα περιστατικό που έγινε στο καφενείο του Γιώργου του Χιονίδη με μένα και τον συγχωρεμένο αδελφικό φίλο μου Γιώργο Λένη. Εγώ ήμουν περίπου 18 ετών, ο Γιώργος μικρότερος και γινόταν κάποιο γλέντι στου Χιονίδη. Εμείς στριμωχτήκαμε σε μια άκρη και λίγο από τη μουσική, λίγο από τις γυναίκες που χόρευαν, κατεβάζαμε τα ούζα το ένα μετά το άλλο. Μετά από 3-4 γύρους, πάρτους κάτω και τους δύο. Μας πήραν να μας πάνε στα σπίτια μας. Ο Χιονίδης τους είπε: «Πάρτε τους. Ούτε λεφτά θέλω ούτε τίποτε, αλλά μην πείτε που τους βρήκατε». Εγώ, κακήν κακώς και μετά από μερικές «εξαγωγές» έφτασα στο σπίτι μου. Ο Γιώργος, όμως, είχε περιπέτειες. Αυτοί που τον μετέφεραν δεν ή-

ξεραν ακριβώς που έμενε. Όταν έφθασαν στου Βασίλη του Λένη το σπίτι, προσπάθησαν να τον περάσουν από την εξώπορτα της αυλής. Εκεί ο Γιώργος κάπου συνήλθε και έβαλε χέρια πόδια στο κάσωμα της πόρτας. Οι άλλοι να νομίζουν ότι δεν θέλει να μπει στο σπίτι του και να τον σπρώχνουν, να του τραβούν τα χέρια, ο Γιώργος να αντιστέκεται και ενώ ήταν έτοιμα να φύγουν κάσωμα και πόρτα μαζί, μπόρεσε να ψελλίσει ο Γιώργος «στην άλλη πόρτα», αυτό ήταν. Κατάλαβαν τότε ότι είναι άλλο το σπίτι του. Δηλαδή, για πολύ λίγο, ο Γιώργος γλύτωσε την επίσκεψη νυχτιάτικα στου μπάρμπα του Βασίλη Λένη και τον ύπνο σε άλλο σπίτι.

• Η Οικοκυρική Σχολή ήταν στην ανηφόρα της 23ης Φεβρουαρίου, μετά το σπίτι του Μπάκουλη, απέναντι από τον Αη Νικόλα του Παπύρη (εκεί βαπτίστηκα). Τα κορίτσια που παρακολουθούσαν τα μαθήματα ήταν από τα γύρω χωριά της περιοχής, τους Παξούς και άλλα μέρη. Τέλη της δεκαετίας ΄50, αρχές ΄60 το ψωμί το παίρναμε από τους φούρνους της Πάργας του Κώστα (Τσάτση) Δράκου, του Παναγιώτη Χιονίδη, του Χρήστου Τσάκα, του Φώτη Μπάσου και του Φώτη Πασχάλη. Στους φούρνους τότε πηγαίναμε και το φαγητό για ψήσιμο με τον νταβά (ταψί ψηλό με καπάκι) και το παίρναμε λίγο πριν το μεσημεριανό φαγητό. Επίσης στους φούρνους τότε πήζανε και διαγούρτι (γιαούρτι) όπως το έλεγε και η Ελπίδα του Νικόλα Βέργου. Τα κορίτσια της Οικοκυρικής Σχολής ζύμωναν και πήγαιναν τα ψωμιά σε φόρμες στο φούρνο του Φώτη Πασχάλη (αρχή της οδού 23ης Φεβρουαρίου - σήμερα κατάστημα Ζαγοράκη). Χρησιμοποιούσαν ένα αλεύρι αμερικάνικο, από την οικονομική βοήθεια της UNRRA τη λεγόμενη από εμάς ΟΥΝΤΡΑ, άσπρο που φούσκωνε και γινότανε διπλό από την «κουραμάνα» που τρώγαμε εμείς. Όταν τα ψωμιά ήταν έτοιμα, προς το μεσημέρι, κατέβαιναν τα κορίτσια και τα πήγαιναν πίσω στη Σχολή. Καθ’ οδόν δεχόντουσαν «επίθεση» από τα αγόρια τα οποία τους αποσπούσαν κάποια καρβέλια. Οι επιθέσεις γινόντουσαν σε στρατηγικά σημεία στο Τρόκολο, στου Παπαγεωργίου και στου Ντρίκα. Ήταν θαυμάσιο, θυμάμαι, να τρως ψωμί άσπρο με μαύρο. γ. σταμάτης

Σας ευχαριστούμε που στηρίζετε το ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου περιοδικό του Συλλόγου μας «Η Πάργα». Το Δ.Σ. του Σ.Π.Α.

Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΓΑΣ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΟ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

12

Γνωρίζετε...

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

ότι

Τα βότανα στην Χριστουγεννιάτικη παράδοση Τα βότανα, με πολλούς τρόπους, είναι συνυφασμένα με την χριστουγεννιάτικη παράδοση. Μερικά απ’ αυτά, μάλιστα, τα γνωρίζουμε από την ίδια την ιστορία της γέννησης του Χριστού, όπως αυτή αναφέρεται στη Βίβλο. Η Σμύρνα και το Λιβάνι, δηλαδή, που προσφέρθηκαν από τους Μάγους στο Θείο Βρέφος. Λιβάνι Το λιβάνι ήταν ένα από τα δώρα των Μάγων, σύμφωνα με το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο. Η παράδοση λέει ότι το λιβάνι δωρίστηκε από τον Βαλτάσαρ, τον μαύρο βασιλιά της Αιθιοπίας ή του Σαβά, εκπληρώνοντας έτσι την προφητεία του Ησαΐα πως χρυσός και λιβάνι θα προσφερθούν από τους ευγενείς προς τιμή του Ουράνιου Βασιλέα. Το λιβάνι ήταν το αγνότερο θυμίαμα. Όταν καιγόταν έβγαζε έναν άσπρο καπνό, ο οποίος συμβόλιζε τις προσευχές και τις ευχαριστίες των πιστών που ανέβαιναν στους ουρανούς. Επειδή οι αρχαίοι συχνά έκαιγαν λιβάνι κατά την διάρκεια θρησκευτικών τελετών, αυτό το δώρο συμβολίζει τη θυσία, τη θεϊκή υπόσταση του Χριστού και τον ιερό Του ρόλο. Το λιβάνι είναι ρετσίνι με γλυκό άρωμα που προέρχεται από το δέντρο Boswellia, το οποίο την εποχή της γέννησης του Χριστού φύτρωνε στην Αραβία, την Ινδία και την Αιθιοπία. Το όνομα αυτού του ρετσινιού είναι στα Ελληνικά λίβανος (λιβάνι). Το εμπόριο του λιβανιού γνώρισε άνθιση κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Εκείνη την περίοδο το λιβάνι ήταν τόσο πολύτιμο όσο τα κοσμήματα και τα πολύτιμα μέταλλα. Σμύρνα Η σμύρνα (μύρο) ήταν ένα ακόμη από τα δώρα των Μάγων. Ο θρύλος λέει ότι ο Γκάσπαρ έφερε το δώρο της σμύρνας από την Ευρώπη ή την Ταρσό της Κιλικίας και το απόθεσε μπροστά στο Θείο Βρέφος. Εξ αιτίας των διαφόρων χρήσεων που είχε η σμύρνα σαν φάρμακο, το δώρο παριστάνει την ανθρώπινη υπόσταση του Χριστού, τον Υποφέροντα Λυτρωτή, τον Μεγάλο

Θεραπευτή, και τα Πάθη. Η σμύρνα είναι ένα αρωματικό ρετσίνι που παράγεται από τις χαρακιές της φλούδας ενός μικρού δέντρου της ερήμου που λέγεται επιστημονικά Commiphora Myrrha. (Οι χαρακιές θυμίζουν τις πληγές του Χριστού από τους Ρωμαίους στρατιώτες κατά την διάρκεια της σταύρωσης). Η σμύρνα ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη κατά τους βιβλικούς χρόνους. Δενδρολίβανο Το δενδρολίβανο είναι ένας μικρός πολυετής αειθαλής θάμνος. Χρησιμοποιείται συστηματικά από το 500 π.Χ. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν αναγνωρισμένο σαν βότανο που είχε την ικανότητα να βελτιώνει το μυαλό και τη μνήμη. Το δενδρολίβανο είναι κι αυτό συνδεδεμένο με την χριστουγεννιάτικη παράδοση.Διάφοροι θρύλοι το συνδέουν με τα Χριστούγεννα και όλοι τους περιστρέφονται γύρω από την Παναγία και το ένδυμα που άπλωσε πάνω από ένα φυτό δενδρολίβανου κατά τη διάρκεια της φυγής της οικογένειας προς την Αίγυπτο. Όταν δηλαδή Εκείνη άπλωσε τα ρούχα του Ιησού σε έναν θάμνο δεντρολίβανου, τότε τα άσπρα λουλούδια του φυτού έγιναν μπλε για να τιμήσουν το Θείο Βρέφος. Χρησιμοποιήθηκε στις κηδείες και στο στολισμό των τάφων για να θυμίζει ότι δεν ξεχνιούνται οι εκλιπόντες. Χρησιμοποιήθηκε ακόμα και σε γάμους για να θυμίζει στους νεόνυμφους να μην ξεχνούν τους όρκους τους. Επίσης, συμβολίζει τη φιλία και την πίστη στις σχέσεις. Χρησιμοποιείται για ραντισμό στον αγιασμό των υδάτων τα Φώτα. Όταν τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα τα Χριστούγεννα στόλιζαν το δίσκο με δενδρολίβανο.

Όποιος γνωρίζει το όνομα του καλλιτέχνη του υπέροχου αυτού έργου ας μας το αναφέρει

13

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Περί Χριστουγέννων H εικονογραφία της Γέννησης στην Ορθοδοξία Ένα γεγονός τόσο συγκλονιστικό για τους χριστιανούς, όπως η Γέννηση του Χριστού, είναι αναπόφευκτο να αφήσει τα σημάδια του στην τέχνη και κυρίως στη ζωγραφική. Ωστόσο, οι πρώτες απεικονίσεις της Γέννησης εμφανίζονται με την καθιέρωσή της ως αυτοτελούς γιορτής κάθε 25 Δεκεμβρίου από «Η Προσκύνηση των Ποιμένων». Έργο (1607-8) του Domenichino (1581-1641) τον 4ο αιώνα. Στην αρ(Εθνική Πινακοθήκη Σκωτίας, Εδιμβούργο) χή οι απεικονίσεις αυτές περιείχαν μόνο τα κύρια στοιχεία του θέματος και με την πάροδο των χρόνων προσετίθεντο και τα υπόλοιπα. Κύρια στοιχεία ήταν το Βρέφος και τα ζώα, αργότερα προστέθηκε η Παναγία, λίγο μετά ο Ιωσήφ, στην αρχή ως απορών παρατηρητής, και πολύ αργότερα οι ποιμένες και οι μάγοι με τα δώρα. Μετά την Εικονομαχία, η απεικόνιση της Γέννησης πήρε την τελική μορφή της στην τέχνη της ορθόδοξης Ανατολής. Άξια μνείας είναι η Κρητική Τέχνη που απεικονίζει τη Γέννηση και η οποία ξεπέρασε τα όρια του νησιού, καθώς και η παρουσία του μαύρου μάγου που εμφανίζεται σ’ ένα χειρόγραφο του 12ου αιώνα και καθιερώνεται στο τέλος του Μεσαίωνα.

Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά. Παρόλο που κάποια από τα πάμπολλα έθιμα των γιορτών έχουν εκλείψει, το δωδεκαήμερο των γιορτών αναβιώνουν μερικά από αυτά σ’ ολόκληρη τη χώρα. Ας θυμηθούμε τα πιο γνωστά:  Οι ευχετήριες κάρτες: Το έθιμο της ανταλλαγής καρτών τις μέρες των γιορτών κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα από τους μετανάστες των ΗΠΑ και της Αυστραλίας και λειτουργεί ενισχυτικά στο όλο κλίμα αγάπης και συναδέλφωσης που επικρατεί. Σήμερα, δυστυχώς, έχουν παραχωρήσει σε μεγάλο ποσοστό τη θέση τους στα ηλεκτρονικά μηνύματα.

 Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο: Το στόλισμά του είναι ίσως το πιο γνωστό και διαδεδομένο έθιμο αυτής της περιόδου. Βέβαια είναι ξενόφερτο έθιμο, που πολλοί υποστηρίζουν πως πρόκειται ουσιαστικά για μια πιο ευρωπαϊκή και φανταχτερή εξέλιξη του «χριστόξυλου», του ξύλου δηλαδή που καίγεται στο τζάκι των σπιτιών κατά το 12ήμερο των γιορτών Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στην Ελλάδα το 1833, στα ανάκτορα του Όθωνα.  Τα κάλαντα: Βασικό έθιμο των γιορτών.Λέγονται την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, των Θεοφανίων και συμβολίζουν την ευημερία. Παρέες παιδιών μαζεύονται και λένε τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας ως αντάλλαγμα για τις ευχές που έδωσαν συνήθως χρήματα ή σπανιότερα γλυκά.  Η Γαλοπούλα: Είναι το έδεσμα που κυριαρχεί σ’ όλα σχεδόν τα ελληνικά σπίτια την ημέρα των Χριστουγέννων, αν και τελικά είναι και αυτή «εισαγόμενο έθιμο». Θεωρείται μεξικάνικης προέλευσης και λέγεται ότι συμβολίζει την ...καλοπέραση!  Η Βασιλόπιτα: Ένα πρωτοχρονιάτικο έθιμο, που σχετίζεται με τον Άγιο Βασίλη, με πολύ παλιά ιστορία, είναι η κοπή της βασιλόπιτας. Την 1η μέρα κάθε νέου έτους, λοιπόν, όλη η οικογένεια μαζεύεται στο τραπέζι, κόβει τη βασιλόπιτα και κάθε μέλος δοκιμάζει την τύχη του με το κέρμα που κρύβει μέσα της. Γιατί όποιος το πετύχει, σύμφωνα με την παράδοση, θα έχει τύχη ολόκληρο το νέο έτος.  Tα τυχερά παιχνίδια: Έχουν την τιμητική τους την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Τα χαρτιά τα έφεραν στην Ισπανία οι Άραβες, αλλά εκείνοι που τα αγκάλιασαν με θέρμη ήταν οι Ιταλοί, οι οποίοι τους έδωσαν και το όνομα «τράπουλα» που σημαίνει ...παγίδα! Λένε, μάλιστα, πως όποιος κερδίσει στα χαρτιά το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, θα έχει τύχη όλη την καινούργια χρονιά. Το αν θα εφαρμόσουμε ή όχι αυτά τα έθιμα, είναι προσωπική επιλογή καθενός. Εμείς δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε σε όλους: Ευτυχισμένο το Νέο Έτος!!!

14

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

Παργινές Συνταγές Αγριόπαπια με ντομάτα

Περικλής Βασιλάκης (1955-2019)

Υλικά: 1 αγριόπαπια 2 κρεμμύδια 1/2 ματσάκι μαϊδανό 1/2 κιλό ντομάτες αποφλοιωμένες 1 κουταλιά της σούπας πελτέ 3 φύλλα δάφνη 1/2 φλυτζάνι τσαγιού λάδι 1 ποτήρι λευκό κρασί λίγο ρίγανη - αλάτι - πιπέρι Εκτέλεση: Μαδάμε και καψαλίζουμε την πάπια, την κόβουμε μικρά κομμάτια και την πλένουμε καλά. Βάζουμε το κρέας σε μια κατσαρόλα και ρίχνουμε τα κρεμμύδια ψιλοκομμένα, το μαϊδανό, τα φύλλα δάφνης, τη ρίγανη, την τομάτα περασμένη στο μύλο και την πάστα αφού την αραιώσουμε σε ένα φλυτζάνι με νερό, το κρασί, το αλάτι, το πιπέρι και το λάδι προς το τέλος. Δεν ρίχνουμε άλλο νερό και την αφήνουμε να σιγοβράσει ώστε να ξεκολλά το κρέας από το κόκκαλο και το φαγητό μας είναι έτοιμο. Παλιά στην περιοχή μας υπήρχαν πολλές αγριόπαπιες στη λίμνη με τα νούφαρα (έλος Καλοδικίου). Στο Τρυπητό τους έστειναν καρτέρι οι κυνηγοί διότι ήταν πέρασμα προς τον κόλπο του Αη Γιαννάκη.

Μάντολες Υλικά: 400 γρ. ζάχαρη 1 κιλό αμύγδαλα ολόκληρα 1 μικρό λεμόνι (χυμός) 1/2 φλυτζάνι νερό λίγη βανίλια Εκτέλεση: Οι νοικοκυρές παλιά είχαν ένα φαρδύ χάλκινο σκεύος που το έδιναν η μία στην άλλη όταν έφτιαχναν το συγκεκριμένο γλυκό. Σήμερα μπορούμε να τις φτιάξουμε σε wok. Βάζουμε το σκεύος σε δυνατή φωτιά, ρίχνουμε τη ζάχαρη και το νερό και ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα. Όταν πάρει βράση η ζάχαρη και δέσει, ρίχνουμε τα αμύγδαλα και τα ανακατεύουμε με την κουτάλα μέχρι να ζαχαρώσουν. Όταν η ζάχαρη πάρει χρώμα καφέ και ενωθεί με τα αμύγδαλα ρίχνουμε το χυμό του λεμονιού. Το ανακατεύουμε λίγο ακόμη και ρίχνουμε το χαρμάνι σε μαρμάρινη πλάκα, αφού την έχουμε αλείψει με λάδι για να μην κολλήσουν, ή σε ταψί αλειμμένο με λάδι. Τα απλώνουμε και χωρίζουμε με την κουτάλα τα αμύγδαλα. Ρίχνουμε από πάνω λίγη βανίλια και αφού κρυώσουν είναι έτοιμες. Καλή επιτυχία

Ο Περικλής Βασιλάκης γεννήθηκε στο Νεοχώρι Πρέβεζας. Αγαπούσε τον αθλητισμό, την πολιτική, μα πάνω απ’ όλα αγαπούσε τον τόπο του. Ήταν στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και υποψήφιος βουλευτής δύο φορές στην Πρέβεζα. Περιφερειακός σύμβουλος Ηπείρου και αντιπεριφερειάρχης με τον συνδυασμό του Αλέκου Καχριμάνη το 2019. Υπήρξε ο νεότερος σε ηλικία διαιτητής που σφύριξε αγώνα Α΄ Εθνικής Κατηγορίας τον Οκτώβριο του 1983, όταν κληρώθηκε να διευθύνει τον αγώνα Παναθηναϊκού - Απόλλωνα Αθηνών. Από τότε η πορεία του στον χώρο ήταν λαμπρή, καθώς έγινε διεθνής διαιτητής FIFA-UEFA. Από το έτος 1996 δίδασκε ως καθηγητής ποδοσφαίρου σε σχολή Πολιτικής και Αθλητικής Δημοσιογραφίας. Συχνές ήταν οι εμφανίσεις του ως αναλυτής σε αθλητικές εκπομπές, σε τηλεόραση και ραδιόφωνο. Είχε μόνο φίλους και στον Σύλλογό μας ήταν πάντα παρών σε όλες τις εκδηλώσεις μας. Έδωσε σκληρή μάχη με τον καρκίνο τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά δεν τα κατάφερε και «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 64 ετών στις 7-11-2019. Το Δ.Σ. του Συλλόγου μας εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του.

15

Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2019

ΚΟΥΙΖ Από τα τρία αδέλφια μόνο ο ένας ζει και εργάζεται στην Πάργα. Οι άλλοι δύο διαπρέπουν στο εξωτερικό.

Ποιοί είναι;

Απάντηση στο ΚΟΥΙΖ τεύχους 109 Τα αγόρια του προηγούμενου κουίζ είναι: ο Χρήστος Ζησόπουλος, ο Βασίλης Δρίγγος και ο Γιάννης Σταμάτης

Φωτοσκιές του παρελθόντος

Πάργα 1956: Οπισθόγραφο: Ανάμνησις από την κούρσα υπ’ αριθμόν 1 της Πάργας, την μίαν και μοναδικήν. Από αριστερά: Ελισσάβετ-Σαβέτα Ζούλα, Μαργαρίτα Δέσκα, η μικρή είναι η Βάσω Φώτου, Φιλιώ μία μαθήτρια από χωριό και η Ιφιγένεια Ζέρη-Τέσσα. Το αυτοκίνητο αυτό (αγοραίο) το έφερε κάποιος Γιάννης από την Πάτρα. Το δούλεψε για αρκετό καιρό και αργότερα το αγόρασε ο Δημήτρης-Μήτσος Κώστας.

Φωτορεπορτάζ

3-11-2019 Κέρκυρα, Πρωτοκύριακο: Αριάνα Λευκαδίτη, Ελένη Γκαμπράνη, Γωγώ Ζώτου

26-12-2018: Πρώην Δήμαρχοι της Πάργας Αντώνης Νάστας (1-9-2014 έως 31-8-2019) - Σπυρίδων Νουσης (2003 έως 2006)

7-7-2019 1ο Δημοτικό Σχολείο (Εθνικές Εκλογές): Όλγα Βερβιτσιώτη, Ευτυχία Δέσκα

13-1-2019: Αθανάσιος Σαμαρτζής, Ηλίας Ζώτος (πρόεδρος του Συλλόγου μας 1994-2000)

9-7-2019 16-7-2019: Πέτρος Τζούρος, Γιώργος Δράκος, Κώστας Μελίδης, Κώστας Γεωργίου

Σπύρος Αυλωνίτης, Ιωάννης Τράντος, Λευτέρης Κουρσάνης, Παναγιώτης Μπουζούρης