Danko Plevnik | Duh naš svagdanji

DANKO PLEVNIK

DUH NAÅ SVAGDANJI

U spomen na nenadmašno uljuđeni dijalog filozofa Branka Bošnjaka i teologa Mije Škvorca vođenog u zagrebačkom Studentskom centru 1967.

DANKO PLEVNIK

DUH NAŠ SVAGDANJI

Synopsis, Zagreb – Sarajevo 2016.

Predgovor

U NEDOSTATKU BRITKIH PROPOVJEDNIKA – POTREBA ZA KOLUMNISTIMA Anna Maria Gruenfelder

U Katoličkoj su crkvi veliki propovjednici kova Marca d'Aviana (1631–1699) ili Abrahama a Sancta Clara (1644– 1709), koji su snagom svojih riječi, slikovitošću rječnika i dra­ matikom svojih istupa uspjeli probuditi usnulo kršćanstvo uoči osmanlijske navale, prije iznimke nego masovna pojava. Naša crkva nikada nije gajila kulturu homilije (za razliku od luterana, gdje propovijed zauzima središnje mjesto bogoslužja), no danas katoličke nedjeljne propovijedi samo iznimno udovoljavaju svoj raison d'etre: objasniti neukima i učenjacima svijet što jezgro­ vitije, što razumljivije, ali i tako da i najtvrdokorniji grješnik osjeća potrebu za odlučnom metanojom. Crkva je ovo svoje po­ dručje nagoviještanja prepustila novinama – a ulogu su preuzeli najprije feljtonisti, pisci zahtjevnog književnog žanra, a zatim kolumnisti – braća po profesiji, u medijima koji njeguju kratak, sažet, precizan stil analize.

Zbirka kolumni Danka Plevnika pokazuje da je njihov autor dostojan predstavnik tog žanra, koji zahtijeva, pored

7

analitičkog dara, visoko razvijenu ličnost i osobnost: upravo je subjektivnost odličje kolumne, jer samo ona jamči da iza svakoga teksta stoji osoba sa svojim mislima, osjećajima i životnim iskustvom. Kolumna, dakako, živi i od užitka raskrinkavanja ljudskih slabosti i mana – no, to je samo dio posla: ona traži sposobnost preciznog formuliranja, pogađanje „u sridu”, a da se oštrinom ne vrijeđa i zlonamjerno polemizira.

Kolumnist Danko Plevnik predstavlja zbirku svojih kolum­ ni, koja je zapravo tour d’ horizont kroz suvremenu hrvatsku (profanu i crkvenu) povijest. Kao crvena nit se kroz sve teme povlači međuovisnost i povezanost. Daleko od historiografskog uljepšavanja tih odnosa („1300 godina neprekidne povezanosti Hrvata s rimskim papama”), autor izlaže konfliktni potencijal i načine na koje su jedna ili druga strana zaobilazile minsko polje. Premda se po broju kolumni koje se – u mnogim aspekti­ ma – dotiču ličnosti poljskog pape Karola Wojtyłe i njegova ne­ nadmašivog ugleda i autoriteta među Hrvatima, Danko Plevnik ipak ne zaboravlja da je i nakon toliko omiljenog pape Wojtyłe Crkvi preostalo brdo neriješenih problema i prijeka potreba za reformama, ne samo ekleziologije nego i velikog dijela dogma­ tike, fundamentalne teologije i, napose, morala.

Kolumnisti, suvremeni „propovjednici” smiju, štoviše, moraju upirati prst u mane Svete crkve (što je za njihove davne prethodnike bilo tabu). Oni zato imaju još više prava na to, jer ne štede ni svoje sekularno okruženje (od kojega žive!). U Hr­ vatskoj autor raskrinkava sklonost mitovima – podjednako u odnosu na državnike kao i na crkvene dostojanstvenike „Crkve u Hrvata”, što je već samo po sebi mit bez racionalnih temelja – jer „Crkva je jedino Kristova”.

Danko Plevnik zastupa svoja mišljenja – čak i ondje, gdje se s njime ne bih složila, o potrebi Trećeg vatikanskog sabora (jer crkveni sabori ne provode reforme, nego im samo određuju pravac i sadržaj, i zato što i Vaticanum II još čeka svoje imple­ 8

mentiranje) – no s njim je lako diskutirati: autor bi branio svo­ je stajalište, ali temperamentom ukroćenim uljudnošću. A da pristojnost ne ide na štetu jasnoće i britkosti formulacije, to je umijeće kolumnista.

Katoličkoj crkvi manjka britka riječ s propovjedaonice (moraliziranje i politiziranje to nisu!). Utoliko je važnije da se podupre stilist kova Danka Plevnika, te da se knjizi pomogne da ugleda svjetlo života.

9

1.

Treba li i ateizam dokazivati

Nešto nam mora biti i sveto

Iako bi neki radije čitali o smrti marksizma, valja pokuša­ ti sricati i o marksizmu smrti, bez obzira koliko je to još jalovo, budući da je veći broj onih koje muči egzistencijalni strah od smrti negoli onih koje žiga esencijalni strah od smrtnosti.

Misliti na smrt i misliti samu smrt nije isto unatoč tome što oseka izumiranja povlači za sobom i svjesne i nesvjesne po­ jedince, siromašna kao i bogata društva, nacije i civilizacije. Je­ dino čovječanstvo zasad ne umire. Što vrijedi onda u sebi i osje­ titi čovječanstvo, kad je grob jedino mjesto gdje se individuali­ zam definitivno potvrđuje kao slabašna filozofija, jer umiranje predstavlja poraz pojedinačnog a trijumf općeg – ljudske vrste.

Treba li povjerovati Proustu, koji je smatrao da se smrt (ili vrijeme) može nadvladati jedino umjetnošću, ili pak Hebbe­ lu, koji je osjećao da je i umjetnost samo viši oblik smrti? A možda je smrt samo ekonomija života?

U jednom se prastarom tekstu postavilo pitanje što je čovjek. Roba – glasio je odgovor. Tko kupuje tu robu? Smrt!

Slično je u svom ekonomističkom kružnom toku ustvrdio i Marx, usporedivši ciklus novac–roba–novac s ciklusom smrt– život–smrt. Živi li čovjek samo dotle dok se prisjećamo njegova fizič­ kog izgleda? Ako ne, zbog čega se toliko trudimo da to fizičko toliko perpetuiramo kao ideju? Marksisti se također, ne tako rijetko, priklanjaju svojevrsnom tanatološkom misticizmu, 13

pokušavajući da duh predstave kao boravišno mjesto fizičkog.

Wilhelm Liebknecht se na grobu Karla Marxa prvi izjasnio za ovu vrstu besmrtnosti, rekavši da Marx živi i dalje, ali u srcu i svijesti proletarijata. To nažalost nije bila samo stilska figura i metafora. Tako se, ne Marxovom krivnjom, njegova dijalektika smrt–život–smrt izokrenula u ideološku fikciju smrt–život–ži­ vot, koja se kasnije sasvim udobno raskomotila u liturgiji so­ cijalističkog pokapanja. Treba li posebno istaći da to nisu bile ideje Marxa ili Engelsa koji je zahtijevao da ga spale a prah raz­ bacaju u dijalektiku prirode? I smrt je tako na mala vrata ušla u mašineriju propagande.

U posljednjem oproštaju CK RKP(b) od Lenjina ta se Liebknechtova nabačena misao pojavljuje već sasvim službe­ no. Onaj koji je umro živi i dalje. Međutim, Lenjin ne živi u svačijem srcu (potiče se tendencija i za zagrobnom diferen­ cijacijom), već samo „u srcu svakog poštenog radnika, u srcu svakog siromašnog seljaka, u srcu mnogih milijuna robova ko­ lonijalizma”. Umjesto da se prosto i iskreno kazalo: evo, ideje ovog čovjeka koji je prvi ostvario ono što se stoljećima samo snivalo, veoma su konstruktivne za obespravljene slojeve i zato za njih imaju realnu perspektivu, išlo se na perpetuaciju tijela kao ideje, pa je mauzolej bio logična posljedica. Nasuprot toj ideologizaciji tijela stoji dalekosežnija spoznaja Vladimi­ ra Majakovskog: „Žalismo bolom/ sahranismo lijepo/ djelić Lenjina tijelo/. Al' rastočit neće/ ni zemlja/ ni nebo/ glavno Lenjina-djelo.” I Titovu su smrt naši „besmrtni” ideolozi uvili u karakter slične ideologizacije, s tom razlikom da su za njim plakali i pošteni radnici i pošteni neradnici, dakle svi. Ta opća spontana tuga koja je pratila put Titova lijesa najbolje je poka­ zala, u usporedbi sa sličnim putovanjem kovčega Aleksandra Karađorđevića, što je, odnosno koji je ujedinio izdanu, raz­ bijenu i prosutu Jugoslaviju. I umjesto da se posegne za tim sadržajem, radije se nastavilo s tradicijom da je netko tko je 14

umro i nadalje u nama. Ali ako Tito zaista živi u nama, a mi se ponašamo ovako kako se ponašamo, nerijetko antititovski, onda se on u nama ne osjeća nimalo ugodno. Nismo li mi ipak postali tijesni za njega?

Kao što je Lenjinova smrt teško pala sovjetskom CK-u, pa je radi homogenizacije redova pozvao i primio 240 000 rad­ nika u partiju, tako je i Titova smrt, doduše mnogo diskretnije, korištena u svrhu konsolidacije i učvršćenja sigurnosno-poli­ tičke situacije. Ona je postala signal mobilizacije komunista za dežurstva po radnim organizacijama i mjesnim zajednicama, koji su uz komitete za ONO i DSZ čekali neprijatelja.

Koliko opravdana zbog odgovorne težnje za kontrolom situacije, toliko se ova akcija na dužu stazu društvene repro­ dukcije pokazala možda prije znakom slabosti nego snage. Kao što je to kritički primijetio Zvonimir Hrabar, prvi čovjek jugo­ slavenskih sindikalista, ti su komiteti do sada manje-više krivca nalazili samo u radnicima. Jasno, kada su u njima najčešće bili upravo rukovodioci. U jednoj usputnoj asocijaciji, moglo bi se reći da se tada ili bar danas umjesto tih preventivnih komiteta, u kojima kao i u svakoj drugoj djelatnosti uistinu ima i sposob­ nih i naprednih ljudi, pokušalo organizirati anticipativne komi­ tete za tehnološki i poslovni razvoj, sada bismo krizi mi, a ne ona nama, pokazivali dugi nos. Kloneći se vanjske negacije, na­ letjeli smo na dijalektičku, unutrašnju negaciju. Čuvanjem na­ zadovanja, nije se pronašao put u progres, jer se progres tražio u konzerviranju načina i odnosa proizvodnje, a ne u njihovom civilizacijskom unapređivanju.

Očekivana, ali teško i potresno primljena Titova smrt, donijela je u njegovoj režiji jedan hrabar prekid s dosadašnjom semiotikom umiranja. Kao što je jednom primijetio Jevrem Br­ ković, zvijezda je prestala biti simbolom smrti. Vraćena je u re­ voluciju – tamo gdje i pripada. Tito nije želio da se njegova smrt obilježi kao puko kontriranje teizmu, već potpuno i dosljedno 15

marksistički, što će reći humanistički i izvan građanskog ateiz­ ma. Ne treba zaboraviti da je ateizam u političkom smislu tvo­ revina buržoaske revolucije.

Sve to naravno nisu uspjeli shvatiti zlonamjernici, koji nikada nisu razumjeli da marksizam u svojoj biti nije ateizam, jer bi to značilo da je sekundaran, već prevladavanje ateizma.

Drugim riječima, marksizam je pozitivni humanizam koji po­ činje afirmacijom čovjeka kao samoga sebe, a ne kao negacija boga. Marksist se određuje prema čovjeku, a ne prema bogu.

No može li se očekivati i tražiti od malograđanskog mentalite­ ta da misli marksistički? Ljudi vide ono što im je u glavi, tj. u prejudiciji, a ne ono što jest. U Titovu otmjeno jednostavnom počivalištu oni su umjesto antiideološkog humanizma radije vi­ djeli i tražili masonske prste. Masoni se tobože sahranjuju bez ikakvih znakova, a Tito je znamo tako sahranjen.

Kao štošta u životu, i u ovu laž se mora čovjek sam uvje­ riti. Na možda najljepšem groblju na svijetu u Santiagu de Cubi, koji ima mramorom ispeglane terase, gorde palme, najnepozna­ tije lijepo cvijeće čiji miris raznosi morski povjetarac, i gdje radi svega toga čovjek izgubi strah od smrti i dapače dobije volju da taj čas sretno umre, imao sam priliku vidjeti masonske grobo­ ve urešene svojim karakterističnim znakovima. Za razliku od malograđana, klasični su dogmati bili zaprepašteni što je mar­ šal, uza sve dužno poštovanje njegovoj svjetskoj, historijskoj ličnosti, ipak izabrao intimni, cvjetni, civilni počinak. Njegova raspoložena, srdačna pojava na televiziji u nekoliko nastavaka tih dana dala je više optimizma i vjere u očuvanje Jugoslavije nego tisuće tekstova koji su ga htjeli prikazati višim od čovjeka i od komiteta koji su trošili misaonu i električnu energiju.

Još uvijek ne shvaćamo ili ne dopuštamo sahranu kao vla­ stiti izbor. I nju se polako nastoji izbirokratizirati. Svi hoće svježe bodove od nečije tragedije. Viđenije mjesto uz lafet, duži opro­

16

štajni govor pred pridošlim zvaničnicima. Cijene te i procjenjuju po tome jesi li ili nisi imao svu krizantemsko-vatrogasnu pompu.

Kao ostatak plemenskog, tj. masovnog društva masovni su sprovodi u pravilu postali danse macabrei, gdje o nama govo­ re oni koji su nam uz naporan trening jedva prije sat vremena zapamtili ime. Sjećam se sprovoda jednom profesoru nacrtne geometrije čiji su sinovi izostali sa sprovoda budući da su živjeli u Australiji. Govornik je izjavio kako se radi o profesoru nacrtne geografije čiji sinovi eto nisu uspjeli stići jer žive u dalekoj Au­ striji. Čemu i kome takvi nekrolozi!?

I zar se onda treba čuditi što se duhovi njegovana ukusa plaše sprovoda gotovo i više od smrti. Kod njih se na sahranu dolazi s pozivnicom, jer je smrt lična, diskretna stvar jedne obi­ telji. Kod nas se masa znatiželjnika gura i tišče i čak bi platili kartu da idu na taj hipodrom da se klade tko će više plakati. „Pustite me da umrem na miru” – htio je i Voltaire. Gori od nas zasad su samo Talijani koji, barem u Gradou, lijepe parte velike kao plakate. Opravdanje za dolazak na sprovod nekoj javnoj lič­ nosti nalazim samo za male i siromašne ljude, koji su još možda u školi toliko obećavali i po mogućnostima nalikovali pokojni­ ku, ali ih je politička ekonomija postrojila u druge ljude i redove.

Takav sprovod je posljednji, sramežljivi simptom nepatvorene čežnje za klasnom nivelacijom u stabilizacijskom socijalizmu.

Za stranu koja nažalost ostaje u paklu indiskrecije, umri­ jeti je čista kontrarevolucija, jer kad se pokojniku smrkne, niko­ me ne svane ako iza sebe nije ostavio kakvu masniju knjižicu.

Kako luduju cijene kremiranja i ukopavanja, čini se da će način na koji je pokopan Mozart postati upravo stabilizacijski stereo­ tip. Ali još uvijek ima para i ideala za mrtvu trku sa susjednim grobovima: tko će skuplje, tko će ljepše. Nema, usprkos pobjedi, lijepih grobova i lijepih sprovoda. Lijepa može biti samo gesta prema živima, a to je teško jer živi imaju svoje ja i ne podnose

17

tuđe komandiranje i zalijevanje, obrezivanje i plijevljenje, po­ put grobljanskog cvijeća. Živimo u civilizaciji koja se protiv smrti bori melanko­ lijom zaborava, a ne radošću sjećanja na pokojnika. I za smrt se valja pripremiti životom. Ona je posljednja po redu, ali ne i najvažnija stvar. Jer kao što nas priroda priprema za život, pa shvatimo da smo se rodili tek kad malo porastemo, tako nas priprema i na smrt. Smanjujemo se, otupljuju nam čula, zasiću­ jemo se zadovoljstava i sklanjamo se, bili usrećeni svojom misi­ jom ili ne, drugima kao uvjetom za treće, četvrte...

Ima jedna vrlo draga stvar – a to je patriotizam smrti.

Možda je bolje živjeti tamo, ali i smrt je bolja domaća. Osjećaj da će sigurnije umrijeti na svojoj grudi tjera čovjeka da se pred smrt vraća svojim humusnim izvorima. Ako niste znali – hu­ mus i humanus imaju isti korijen.

Umrijeti se mora, ali se ne mora makar kako. Neki iza­ biru herojsku smrt. Sjetimo se partizana što su svjesno umirali za slobodu svih naroda, za uvjete dostojnije sudbine bilo kojeg čovjeka (a ne samo za pristalicu ove ili one republike) i bez ul­ timatuma da bi im se za to garantirao bolji položaj u nebeskoj hijerarhiji ili svečanije uskrsnuće. Tko bi da umre za birokraci­ ju? (Prije od njih.) Općeljudski humanizam tih ljudi, koji se u intenciji može nazvati marksističkim, jer je slobodan od svakog fetišiziranja, iako mnogi od njih nisu znali za sve doktrinarne prednosti i slabosti marksizma, naprosto govori da i smrt im­ plicira pluralizam smisla.

I upravo zbog toga ne bi trebalo uskraćivati sjećanja ni na one koji su izabrali neku tradicionalnu ili vjersku smrt.

Obilježavanje vjerskih praznika javno ne bi smjelo biti ništa tajanstveno, antidruštveno ili nazadnjačko u otvorenom druš­ tvu. Konačno, zbog čega bi npr. dobri odnosi s Makariosom bili stimulativniji od dobrih odnosa s Germanom? Zbog čega bi vanjski prijatelji bili draži od unutarnjih? Onaj tko ne zna biti 18

znalački dobar i jednima i drugima, malo je vjerojatno da će biti i onima trećima (radničkoj klasi) u koje se zaklinje.

Obično se na Dan mrtvih sjetimo onih koji su prema nama bili dobri i koji nam zaista nedostaju. Ne vjerujem pri­ tom u knjigovodstvo i rituale sjećanja, jer ako se čovjek baš svih pod­jednako sjeća, pitanje je sjeća li se on doista ikoga ili samo vrši dužnost sjećanja. U politička sjećanja često navire Tito.

Njegova sposobnost da misli glavom i mentalitetom svih naših nacija i problemacija očito nam suviše nedostaje.

Sjećam se, s tim u vezi, i jednog, mislim završnog pa­ susa Programa SKJ, koji mi se, ma koliko spoznajno-teorijski bio afirmativan i ispravan, sve više, kako vrijeme teče, doima i pomalo nihilistički: „Ništa nam ne smije biti toliko sveto...”, koji polako postaje ideologijom mijenjanja radi mijenjanja, a ne promišljanje radi efekta. U stalnoj jurnjavi za sve formalnijim i normativnijim promjenama, koje u biti ništa ne mijenjaju, kao da smo zaboravili da se ne moramo ama baš svega odreći. Nešto nam mora ostati u pamćenju da bismo i dalje vjerovali kako je i to novo i to drugačije također vrijedno smisla.

Nešto nam smije biti i sveto. Recimo Tito. Recimo obzir­ nost, uljudno suodnošenje, vjera da je i s one strane nacional­ nog, spolnog i profesionalnog lica isto tako značajna osobnost.

Da bismo pomicali svijet, treba imati stalnu, a ne nestalnu upo­ rišnu točku.

(Komunist, 13. studenoga 1987.)

19

Postoji li Küngov Bog?

Enciklopedijski obuhvatna i analitički veoma utemelje­ na studija pitanja boga u novom vijeku Hansa Künga (Postoji li Bog?, Zagreb: Naprijed, 1987.) primjer je za dosizanje nivoa i načina vođenja dijaloga između marksista i kršćana. Zapravo, autorov je krajnji cilj bio da kroz jednu konciznu spoznajno‑teorijsku rekapitulaciju znanosti, filozofije, psihologije pokuša artikulirati vjeru u okolnostima nove slike svijeta u nadi da će potaći zbližavanje filozofskog i teološkog mišljenja boga. Taj pokušaj znanstvene teologije odaje široku erudiciju, ali i veliku kritičnost prema zabludama tradicionalne teologije i crkvenoj praksi kršćanstva, osobito njezinu dugotrajnom sljepilu na­ spram socijalnog pitanja.

Knjiga je slojevita i otvorena prema mnogim suvreme­ nim dilemama čovjeka i religije od koji posebice valja istaknuti način na koji Küng obrađuje problematiku ateizma. On oprav­ dava Marxovu kritiku religije kao kritiku kapitalizma koji „fak­ tički fungira kao nadomjestak za religiju”, ali ističe kako je Marx bio ateist mnogo prije no što je postao komunist, pa njegov ateizam ne treba povezivati s komunizmom. Agresivni ateizam više je proizvod Engelsa i Lenjina nego Marxa.

Küngovo djelo predstavlja sistematski vođenu kritiku marksističke ignorancije religije i vjere u ateizam kao dogmu, jer i „ateizam živi od vjere koju nije moguće dokazati...”. Ni ukidanja vjere putem ateističkog humanizma (Feuerbach), 20

ateističkog socijalizma (Marx) ili ateističke znanosti (Freud) nisu se, s obzirom na praktičnu opstojnost religije, pokazali istinitim prognozama. Ali, ako se, upozorava Küng, ateizam u konačnici pokazuje neutemeljenim, vjera u boga se time ne pokazuje ništa utemeljenijom!

Ako i prihvatimo dijalog o ideji opstanka boga, na što nas u jednoj koliko intelektualističkoj toliko i liberalističkoj maniri poziva Hans Küng, sugerirajući nam da se pod time za­ pravo krije sadržaj koji se je mijenjao kroz historiju ljudskog mišljenja i življenja, onda bismo mu trebali postaviti pitanje zbog čega su, uz tako promjenljivu sliku pojma boga i razvijaju­ ću teologiju, toliko nepromjenljivi rituali potvrde konkretnoga kršćanskog boga?

Küng za ovo nema drugačijeg odgovora osim jedne kr­ šćanskocentričke tolerancije ateizma i ostalih religija. Duh oz­ biljne instruktivnosti kojom raspolaže ova knjiga nesumnjivo je svojim briljantnim, istančanim prijevodom omogućila prevodi­ teljica Truda Stamać.

(Komunist, 11. studenoga 1988.)

21

Dan(aj)ci netolerantnosti

Je li ovo trenutak za taktiku ili za principe? Budući da je „trenutak” zakasnio gotovo šest mjeseci, ostanimo ažurno principijelni. Reakcije oko objavljivanja karikature Poslanika Muhameda u danskom dnevniku Jyllands-Posten su uglavnom načelno hipokritične. One su lažne u tezi da se mora i može birati između slobode i vjere, između ljubavi prema svome i mržnje prema tuđem, posebice su neiskrene po ovoj pilotira­ noj provali protudanstva, protueuropstva i protuzapadnjaštva, odnosno po sličnom protushvaćanju da nekadašnji križarski rat sada zamjenjuje polumjesečev pohod na sve kršćanske ateistič­ ke vrijednosti sekularnog društva: od slobode osobe do slobode govora. Čemu ovakva predimenzionirana eskalacija masovne osupnutosti?

Ako se traži osobni stav o svemu ovome, onda ne mogu kazati više od onoga što su davno govorili razboritiji preci: „Za uvrede bogova, neka se brinu bogovi.” Prema tome, ako je karikatura Muhameda kao njegova interpretacija blasfemija, je li manja blasfemija iskorištavati Muhameda za svoje uske političke i prevratničke svrhe? Ako je Muhamed zagovarao islam kao toleranciju, ne bi li ga oni koji gaje osjećaje mira i poniznosti trebali pokazati i prema karikaturistu, pokušavajući shvatiti jedan drugi način razmišljanja o suvremenom strahu i njegova nadvladavanja duhovitošću? Tko se god bori za pravo na svoje osjećaje, morao bi biti suosjećajniji. To vrijedi za sve 22

strane svijeta i za sve vrste vjera. Svi smo mi Dan(aj)ci – svoje netolerantnosti.

Ipak, previše je instrumentalizacije osjećajima da bi se paljenje europskih zastava i konzulata, od Libanona do Indonezije, moglo podvesti pod „rat vjera”. Spontanija je solidarnost europskih redakcija s Jyllands-Postenom, jer brane svoje aksiome svojim sredstvima, negoli ova politički vođena solidarnost s Muhamedom na nemuhameovski način, budući da se ne staje na osudi onoga što vrijeđa vjersko uvjerenje nego se teroristički generalizira napadima na danski ili europski identitet.

(Slobodna Dalmacija, 7. veljače 2006.)

23

Sadržaj

Predgovor ANNA MARIA GRUENFELDER

U nedostatku britkih propovjednika – potreba za kolumnistima.............................................................................................................. 7 1.

TREBA LI I ATEIZAM DOKAZIVATI .......................................................................................................... 11

Nešto nam mora biti i sveto......................................................................................................... 13 Postoji li Küngov Bog? ....................................................................................................................... 20 Dan(aj)ci netolerantnosti................................................................................................................ 22 Ateisti iz katakombi................................................................................................................................ 24 Benediktat........................................................................................................................................................... 29 Teokracija u Hrvata................................................................................................................................. 34 Papa u službi koalicije........................................................................................................................... 35 2 HABEMUS PAPAM..................................................................................................................................................... 37

Papa brani Sarajevo................................................................................................................................. 39 Posjet s više ciljeva.................................................................................................................................... 42 Povijest na djelu........................................................................................................................................... 45 Bitka za Papinu naklonost............................................................................................................. 49 Papin pothvat.................................................................................................................................................. 52 Osamljeni Papa.............................................................................................................................................. 56 Lako je voljeti Papu.................................................................................................................................. 59 Posljednji globalni državnik......................................................................................................... 62 Problem je u nama, nikako u papama............................................................................. 65 Znamenje odreknuća............................................................................................................................. 68 Novi papa bi trebao odbaciti srednjovjekovna pravila.................................................................................................................... 69 Franjo – papa pametnog srca...................................................................................................... 71 Narodni Sveti Otac................................................................................................................................... 72 227

Vlada ne slijedi Papin zagovor.................................................................................................. 73 Takva tiha molitva za sve nije se čula još od Isusa!..................................................................................................................... 76 Papa izveo obrat u Isusovu duhu........................................................................................... 78 Evangelii Gaudium................................................................................................................................... 80 Franjofobija unutar crkvene hijerarhije ..................................................................... 81 3 VIZIJE I REVIZIJE VJEROVANJA................................................................................................................ 83

I Bog „po mjeri”............................................................................................................................................. 85 Živo Međugorje............................................................................................................................................. 89 Odsutnost vjere i ljubavi................................................................................................................... 93 Revizija Krista................................................................................................................................................. 97 Prijetnja moćnima................................................................................................................................. 102 Mirakuli iz srednjeg vijeka.......................................................................................................... 105 Isus u bojama................................................................................................................................................ 107 Tempirani vatikanski udarac................................................................................................... 109 Ništa ljudsko nije nam zastarjelo...................................................................................... 113 Papi bi u Hrvatskoj trebali socijalni biskupi........................................................ 116 Papa odbacio latinski da potakne reforme ........................................................... 123 Crkva mora slušati iskustva bračnih parova...................................................... 126 „Mješoviti brakovi“ izazov su za Crkvu.................................................................... 129 I „divlji brakovi“ trebaju pastoralnu skrb............................................................... 131 Biskupe podijelila pričest razvedenih......................................................................... 133 I homoseksualnim parovima potrebna je Kristova ljubav........................................................................................................ 135 Neka crkveni razvod sutra bude besplatan.......................................................... 137 Papa Franjo Crkvu daje u ruke laicima i ženama.......................................... 139 Papa vjeru želi učiniti privlačnijom .............................................................................. 141 Islamisti ujedinjuju kršćane.................................................................................................... 143 4 PO RUBU EKUMENE............................................................................................................................................ 147

Duhovni rat za nadvjernost ..................................................................................................... 149

228

Kuzmičevo Božje i carevo............................................................................................................. 153 Pobjeda kršćanstva................................................................................................................................ 158 Isusovim stopama ................................................................................................................................. 160 5 KOME SE ISPOVIJEDAJU KARDINALI............................................................................................... 161

Kardinal je poruka................................................................................................................................. 163 Osamljen poput Stepinca............................................................................................................. 165 Bozanić bliži Stepincu nego Kuhariću ........................................................................ 169 6 CRKVA I POLITIKA................................................................................................................................................ 177

Visoki kler zapeo u visokoj politici.................................................................................. 179 Otjerani iz raja............................................................................................................................................ 181 Otvoreno pismo Svetom Ocu Benediktu XVI. ................................................ 183 Je li Papa počeo „deosimizaciju”......................................................................................... 186 To je sraz savjesti ili sraz zakletvi ..................................................................................... 189 Država duguje Crkvi, a Crkva – društvu................................................................... 192 Crkva mora uzeti križ iz ustaških ruku i vratiti ga Isusu....................................................................................... 195 Propovijed kakvu bi Isus volio čuti.................................................................................. 197 Na kraju smo hrvatske teologije nacionalizma............................................... 198 Loša neovisnost o činjenicama............................................................................................. 202 Etika u politici nije samo za kršćane.............................................................................. 205 Papskiji od Pape......................................................................................................................................... 208 Crkva upala u klerikalnu depresiju.................................................................................. 209 A zašto ne bismo demokratski birali i župnike?............................................. 211 Vatikan bi trebao raskinuti ugovore............................................................................... 213 Kazalo............................................................................................................................................................................. 216 Bilješka o autoru.............................................................................................................................................. 231

229

BILJEŠKA O AUTORU

Kolumnist dr. sc. Danko Plevnik objavljivao je u šezdese­ tak novina i časopisa u Hrvatskoj i svijetu, najviše u Slobodnoj Dalmaciji iz Splita, za koju je pisao punih 25 godina. Napisao je dvadeset knjiga, a među njima i Pravo na vlastiti smisao i Geopolitiku smisla života. Član je Hrvatskog filozofskog društva te su­ radnik Filozofskih istraživanja. Sudionik je televizijskih emisija Ekumena i Duhovni izazovi Augustina Bašića na HTV-u. Za pu­ blicistički angažman na boljem razumijevanju u Jugoistočnoj Europi primio je u Beču Nagradu „Dr. Erhard Busek“ za 2006.

231

Biblioteka ZNAKOVI VREMENA Urednik Biblioteke

DRAGO PILSEL Nakladnici

Synopsis d.o.o.

Vlade Gotovca 4, Zagreb Synopsis d.o.o.

Maršala Tita 32, Sarajevo Za nakladnike

Ivan Pandžić Fadila Halvadžija Urednik knjige

Drago Pilsel Lektura i korektura

Iva Klobučar Srbić Oblikovanje i prijelom

Bruno Abramović © Danko Plevnik i Synopsis d.o.o., Zagreb–Sarajevo Ni jedan dio ove knjige ne smije se umnožavati, fotokopirati ni na bilo koji način reproducirati bez pismenog dopuštenja nakladnika.

ISBN 978-953-7968-28-1 (Zagreb)

978-9958-01-021-7 (Sarajevo) CIP zapis dostupan u računalnom katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu pod brojem 000921093.

Tisak

Grafomark d.o.o., Zagreb Tisak dovršen u listopadu 2016.