Taλκ 82 by talcmag

16.10.2019

Xρόνια πολλά, Τaλκ!

16.10.2019

ΤΗΣ ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ

ν το Τaλκ ήταν παιδί θα έκλεινε σήμερα τα 8 χρόνια του. Θα ήταν ένα ζωηρό αγόρι ή ένα κορίτσι γεμάτο περιέργεια για τα πράγματα. Θα αγαπούσε το βιβλίο και το θέατρο, τις σκανταλιές και τη φύση. Θα του άρεσαν τα κέικ και οι τηγανιτές πατάτες, ο χορός και το ποδόσφαιρο. Πιο πολύ από όλα, θα λάτρευε τα ταξίδια. Θα ήταν ευαίσθητο, αλλά και τολμηρό, θα είχε τη συγκρατημένη αυθάδεια που δικαιολογείται σε ένα οκτάχρονο, τη γκρίνια πως τίποτε δεν

πάει καλά, αλλά και την αισιοδοξία ότι όλα θα πάνε καλύτερα. Αλλά το Τaλκ δεν είναι παιδί. Είναι όλα εκείνα που νοιάζουν αυτούς που μεγαλώνουν παιδιά, που αγαπούν παιδιά, που κουράζονται από τα παιδιά, που προβληματίζονται για αυτά, που απογοητεύονται και που παράλληλα ελπίζουν σε αυτά και μόνο σε αυτά. Τι είναι το Τaλκ; Το Τaλκ είναι μια παρέα. Πολύ μικρή, πιο μικρή από όσο φαντάζεστε αλλά πολύ πιο μεγάλη από ό,τι μπορούσα ποτέ να φανταστώ. Είναι όλοι όσοι δουλεύουν για αυτό και όλοι όσοι το διαβάζουν. Είναι το θορυβώδες γραφείο μας, είναι όλοι όσοι

προβάλλουν την υπέροχη δουλειά τους στις σελίδες μας. Το Τaλκ δεν είναι παιδί αλλά θα μπορούσε να είναι το δικό μου παιδί, καθώς παίρνει από μένα χρόνο και πολλή αγάπη. Θα μπορούσε να είναι ένα παιδί που μεγαλώνει και μου έχει μάθει πολλά: Ότι υπάρχει χρόνος για όλα, αν τα θέλουμε όλα. Ότι μπορούμε να τα θέλουμε όλα και να παλεύουμε για αυτά. Ότι στη ζωή όλα μπορεί να μην είναι όπως τα έχουμε φανταστεί, αλλά είναι εκεί για να μας θυμίζουν αυτά για τα οποία ξεκινήσαμε να ονειρευόμαστε. Χρόνια πολλά Τaλκ. Και στα 80!

16.10.2019

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

No 82 16.10.2019

www.facebook.com/talcmag @talcmag /talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε NΙΚ.ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 1-3, 154 51, Ν. ΨΥΧΙΚΟ ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock

TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Μαρία Αυγέρη, Ελεάννα Γεωργίου, Βασίλης Γιαννόπουλος, Ανθή Δοξιάδη, Μαριάννα Κουμαριανού, Πελιώ Παπαδιά, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Σουζάνα Παπαφάγου, Άρης Πλαστήρας ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY Η διεύθυνση του περιοδικού Τaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

ΡΊΖΕΣ ΚΑΙ ΦΤΕΡΆ

16.10.2019

Γονείς εναντίον φωτοτυπίας ΤΗΣ ΑΝΘΗΣ ΔΟΞΙΑΔΗ

ην προηγούμενη φορά έγραφα να μην καθόμαστε δίπλα στα παιδιά μας και να τα «διαβάζουμε» και έλαβα ένα εξαιρετικό γράμμα που σωστά με διορθώνει. Λέει με κομψό και εκλεπτυσμένο τρόπο πως «καλά μας τα λες εσύ και συμφωνώ απολύτως, αλλά κάθισα δίπλα στο παιδί μου για να το βοηθήσω με τις άθλιες δυσνόητες φωτοτυπίες που έφερνε από το σχολείο, για να σώσω την αυτοεκτίμησή του, που θεωρούσε τον εαυτό του βλάκα, ενώ και εγώ δυσκολευόμουν να κατανοήσω το ζητούμενο». Η γράφουσα έχει απόλυτο δίκιο. Έπρεπε να γράφω «αν τα παιδιά σας πηγαίνουν σε ένα απλό, κοινό σχολείο που τα αγαπάει και τα σέβεται (και δεν τους δίνει φωτοτυπίες), τότε να μην "τα διαβάζετε"». Και δεν μιλάω για κάποιο ονειρικό, μυθικό σχολείο. Μιλάω για τα δικά μας πολλά δημόσια σχολεία που πάνε τα πολλά δικά μας παιδιά, οι αυριανοί Έλληνες και Ελ-

ληνίδες που θα διδάσκουν, θα χτίζουν, θα ανατρέφουν μωρά και θα κυβερνούν. Σκεφτείτε το. Από την πρώτη δημοτικού θα ήθελα πάνω από όλα, ναι, πάνω από τα άλφα βήτα και τα ένα δυο τρία, να αγαπήσουν τα παιδιά το σχολείο και να τους ανοίξει η όρεξη για μάθηση. Σκεφτείτε ένα μωρό που ξεκινάει να τρώει στερεά τροφή μετά τον θηλασμό: Τι θα γίνει αν του δίνετε καυτή, βραστή πατάτα μεσημέρι βράδυ; Τι θα καταλάβει ότι είναι η στερεά τροφή; Μια μονότονη, επαναλαμβανόμενη, αδιάφορη τροφή. Γιατί μετά να θέλει να φάει; Αλλά δεν χρειάζονται τόσο εξωφρενικά παραδείγματα. Ρίξτε μια ματιά στις φωτοτυπίες και θα καταλάβετε. Σκεφτείτε τι θα κερδίσει το παιδάκι αν τις κάνει. Τι θα χάσει αν δεν τις κάνει. Νομίζω ότι ΔΕΝ χρειάζεται να πω περισσότερα. Ίσως μπορούν οι γονείς να πάρουν τις φωτοτυπίες των παιδιών τους και να πάνε σε ειρηνική διαδήλωση να τις δείξουν στην υπουργό, να την παρακαλέσουν να τις καταργήσει και μετά να τις κόψουν χαρτοπόλεμο και να τον σκορπίσουν εορταστικά στην πόλη. Και να γυρίσουν σπίτι και να ανακοινώ-

σουν θριαμβευτικά στα παιδιά ότι στην μάχη «Γονείς εναντίον φωτοτυπίας» κέρδισαν οι γονείς! Ή να τις φυλάξουν και να τις κάνουν χαρτοπολτό, ώστε να φτιάξουν τα παιδιά ονειρικά ζώα και πουλιά και να διακοσμήσουν το σπίτι, το σχολείο και την πόλη ολόκληρη. Να χαρούν όλοι για τα έξυπνα δημιουργικά παιδιά τους, που είναι ενθουσιασμένα με το σχολείο που φτιάχνουν μυθικά πλάσματα όπως οι αρχαίοι Έλληνες! Έτσι, η δασκάλα τους με μεγάλη ευκολία να μπορεί να λέει «ελάτε λοιπόν, τώρα που κι εσείς φτιάχνετε μυθικά πρόσωπα, να διαβάσουμε όλοι μαζί για την Ελληνική μυθολογία» και πάει λέγοντας. Ευχαριστώ ξανά τη μητέρα που μου έγραψε και σαν αποτέλεσμα επέτρεψε στην φαντασία μου να πετάξει και επιτέλους να σκεφτώ τι μπορούμε να κάνουμε με τις άχρηστες φωτοτυπίες για να πιάσουν και αυτές τόπο. Και να απαλλάξουμε παιδιά, γονείς και τόσους καλούς δασκάλους από αυτόν τον ανούσιο μπελά! anthycam@gmail.com

16.10.2019

Στη W σημα onderland σί δ αν τίσ α στην κα ίνουν μεγά λή υγ τοιχη εία κα λη υγιειν αυτήν ι την ή τ το η λογ διατη ική φ υ χώρου. ρούν Σε ρ ο για τα μία φιλικ ν τίζουν ν ή θερ α παιδιά μοκρα ανά επο σ κουρά χή του χρ λογα με τη ία όνου ζουν ν και δ τα π έν τον αιδικά αυτ εν ά η μου σική. κια με

Η βάπτιση όπως την έχετε φανταστεί!

σύγχρονος και ειδικά διαμορφωμένος για την οικογένεια χώρος της Wonderland αποτελεί το κατάλληλο spot για να κάνετε τη βάπτιση του παιδιού σας. Και δεν χρησιμοποιούμε τυχαία τον όρο «κατάλληλο» αφού ο συγκεκριμένος πολυχώρος συνδυάζει την πολυτέλεια που απαιτεί μια τόσο ιδιαίτερη μέρα με το απολαυστικό φαγητό και τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών. Υπάρχει κάτι καλύτερο; Ο χώρος μπορεί να φιλοξενήσει έως 100 ενήλικες στον εσωτερικό χώρο και έως 180 στον εξωτερικό (στον κήπο). Τα παιδάκια φιλοξενούνται στον παιδότοπο, όπου χάρη στο έμπειρο προσωπικό και στην κατάλληλη υποδομή υποστηρίζεται η φύλαξη η και δημιουργική απασχόλησή τους.

Διακόσμηση του χώρου για την ημέρα της βάπτισης Δυνατότητα privé αίθουσας για την εκδήλωση Catering από τον σεφ της Wonderland (με δυνατότητα προσαρμογής στις δικές σας προτιμήσεις) Kids-friendly μενού Οργάνωση δραστηριοτήτων με θεματικές ενότητες για τα παιδιά Ομαδικά παιχνίδια από επαγγελματία ανιματέρ βάσει της ηλικίας των παιδιών Παρουσία παιδαγωγών στον χώρο Επιλογές στην κράτηση του χώρου (εσωτερικά ή εξωτερικά στον κήπο) υπό προϋποθέσεις Παρουσία του αγαπημένου κούνελου JOY, της Wonderland μασκότ

παιδιά μας. Οι πρώτες ύλες διαλέγονται από τον σεφ του εστιατορίου της Wonderland, ο οποίος φροντίζει να είναι πραγματικά διαλεχτά και υψηλής ποιότητας. Ο τρόπος μαγειρέματος παραμένει σπιτικός, γεγονός που το διαπιστώνεις από την πρώτη μπουκιά στο αγαπημένο τυροπιτάκι και την ξακουστή πίτσα της Wonderland. Και ξέρεις κάτι; Αυτός ο handmade χαρακτήρας του catering για παιδικά πάρτι και βαπτίσεις είναι που κάνει, κατά τη γνώμη μας, μία σπουδαία διαφορά.

Ο κούνελος της Wonderland, ή αλλιώς ο JOY, είναι πάντα έτοιμος να κάνει μία είσοδο- έκπληξη στη βάπτιση του παιδιού σας!

* Να σημειώσουμε ότι οι κρατήσεις για βάπτιση γίνονται τουλάχιστον 15- 20 ημέρες πριν.

Γιατί να κάνετε τη βάπτιση του παιδιού σας στη Wonderland Η υπηρεσία της διοργάνωσης βάπτισης προσφέρεται ολοκληρωμένη σ’ εσάς και συμπεριλαμβάνει:

Βάπτιση με Homemade Catering Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση του μενού είναι προσεκτικά επιλεγμένα και παρασκευασμένα, έτσι όπως θα τα ετοιμάζαμε στο σπίτι για τα

Για εκδήλωση ενδιαφέροντος, κράτηση, περισσότερες πληροφορίες για τις θεματικές και το μενού του catering, επικοινωνήστε με την ομάδα της Wonderland εδώ wonderland-peiraias.gr/kratisi-ekdiloseisvaptiseis

www.wonderland-peiraias.gr Tηλέφωνο Κρατήσεων: 2104101800 Ακτή Δηλαβέρη 5, Μικρολίμανο, Πειραιάς

24 ΏΡΕΣ ΜΑΜΑ

νάμε πάντα από τις πάπιες και τα κατσικάκια. Κάνουμε στάση στο πρόβατο και όποτε κάνει «μπεεεε» ο Αναστάσης γελάει. Έχει ασυνήθιστα βραχνή φωνή για πρόβατο, είναι η αλήθεια.

ηθοποιός Λένα Παπαληγούρα περιγράφει στο Τaλκ το εικοσιτετράωρό της ως μαμάς του σχεδόν ενός έτους Αναστάση.

Παλαιότερα, είχα συχνό παράπονο ότι το εικοσιτετράωρο δεν μου φτάνει. Θυμάμαι τον εαυτό μου να τρέχει από δουλειά σε δουλειά, να τρώω στο αμάξι, να κάνω τα τηλεφωνήματά μου στο διάλειμμα της πρόβας ή της παράστασης. Να ανυπομονώ να φτάσει το βράδυ, αργά, για να πιω ένα ποτό με τον σύντροφό μου σε κάποιο μπαρ. Στο σπίτι γυρνάγαμε μονάχα για να κοιμηθούμε… Ώσπου ξαφνικά έρχεται στη ζωή μας αυτή η... υπέροχη μικρή «βόμβα»! Αυτό το πανέμορφο πλασματάκι που μοιάζει με γατάκι και τα ανατρέπει όλα. Και εκεί που πίστευα ότι δεν μου φτάνουν οι ώρες της ημέρας ανακαλύπτω ότι η μέρα έχει άπειρες δυνατότητες που δεν είχα ανακαλύψει ως τώρα... Κοίτα να δεις, λέω, μαγεία που κρύβει το ξημέρωμα. Αναρωτιέμαι τι έκανα εγώ παλαιότερα αυτές τις ώρες, το πρωί, που τώρα είναι για μένα οι πιο ωραίες. Πια το εικοσιτετράωρό μου είναι τελείως διαφορετικό. Και τώρα μπορώ να πω, φυσικά, ότι δεν μου φτάνουν οι ώρες. Όμως, μπορώ επίσης να πω ότι οι μέρες μου έχουν άλλη ουσία, ότι δεν βαριέμαι ποτέ, ότι χαίρομαι να είμαι στο σπίτι. Κυρίως, όμως, μπορώ να πω με σιγουριά ότι μέσα από τα μάτια του γιου μου ανακαλύπτω εκ νέου τον κόσμο από την αρχή. Μέσα από την αθωότητά του μαθαίνω ξανά να στέκομαι στις λεπτομέρειες. Και ότι, καθώς εκείνος μεγαλώνει, είναι λίγο σαν να ξαναμεγαλώνω κι εγώ. Να λοιπόν ένα τυπικό εικοσιτετράωρό μας… Αν και, για να είμαστε ειλικρινείς, καμία μέρα δεν είναι ίδια με την άλλη.

Μεταξύ 6 π.μ. και 8 π.μ. Ξύπνημα… Όχι δηλαδή ότι κοιμηθήκαμε κι όλο το βράδυ, αλλά πια το έχω συνηθίσει… Ο Άκης ξυπνάει για να πάει στη δουλειά. Ο Αναστάσης ξυπνάει και πίνει γάλα. Περνάμε λίγες στιγμές όλοι μαζί. Ίσως από τις πιο ευτυχισμένες της ζωής μου. Καμιά φορά χαζεύω απ’ το παράθυρο το πρωινό φως. Τόσα χρόνια σπάνια το έβλεπα, σχεδόν δεν ήξερα πώς είναι. Μετά παίρνω τον Ανάσταση στο κρε-

16.10.2019

Μεταξύ 1:00 μ.μ και 3:00 μ.μ. Επιστροφή στο σπίτι. Οπωσδήποτε μπάνιο, γιατί είμαστε και οι δυο γεμάτοι άμμο από το σκάμμα. Ύστερα φαγητό. Συνήθως τρώμε δίπλα δίπλα. Καμιά φορά αργώ να δώσω κουταλιά στον Αναστάση, γιατί τρώω το δικό μου, κι εκείνος λέει κάτι σαν «μαμ» διακριτικά, να μου το υπενθυμίσει, κι εγώ αισθάνομαι φρικτές ενοχές!

Μεταξύ 3:30 μ.μ. και 5:30 μ.μ. Πέφτουμε μαζί στο κρεβάτι και διαβάζουμε παραμύθια. Τον Ανάσταση τον παίρνει ο ύπνος. Εγώ παλεύω να διαβάσω για τη πρόβα αν και καμιά φορά κοιμάμαι κι εγώ δίπλα του. Αν δεν διαβάσω ή δεν κοιμηθώ, κάθομαι και τον χαζεύω να κοιμάται. Κι ο χρόνος περνά χωρίς να το καταλάβω.

6:00 μ.μ-... Σηκώνομαι γρήγορα και ετοιμάζομαι για την πρόβα. Αν προλάβω, περνάω από το γυμναστήριο για μια ημίωρη προπόνηση. Μ’ αρέσει, γιατί έτσι πάω στην πρόβα ζεστή. Στο σπίτι μένει ο Αναστάσης με τη μαμά μου. Έχουν εξαιρετική σχέση. Όταν τη βλέπει χαίρεται τόσο πολύ που θα μπορούσα ως και να ζηλέψω. Κερδίζει όμως η συγκίνηση.

Γύρω στις 8 επιστρέφει ο Άκης.

24 ώρες μαμά: Το εικοσιτετράωρο της Λένας Παπαληγούρα βάτι. Χουζουρεύουμε οι δυο μας. Προσπαθώ να τον εκπαιδεύσω στο να κοιμάται το πρωί, όπως η μαμά του. Μάταιος κόπος. Συνήθως εκείνος παίζει και «μιλάει» με τα αρκουδάκια του, ώσπου να το πάρω απόφαση και να σηκωθώ, με ανοιχτό συνήθως μόνο το ένα μάτι!

Μεταξύ 10 π.μ. και 12 μ. Παιχνίδι και ετοιμασία για την παιδική χαρά. Παίρνω μαζί λίγα φρούτα και φεύγουμε. Κάνουμε κάπως γρήγορα για να προλάβουμε την… παρέα! Μια ομάδα από σχεδόν συνομήλικα παιδάκια με τα οποία πάμε στην ίδια παιδική χαρά. Άφιξη στον Κήπο. Περ-

Κάνει μπάνιο τον μικρό, τον κοιμίζει και με περιμένει να γυρίσω. Τον ευγνωμονώ. Όταν τελειώσει η πρόβα, επιστρέφω όσο πιο γρήγορα μπορώ γιατί στο σπίτι με περιμένει η… δική μου παρέα! Τρώμε μαζί και λέμε τα νέα μας. Ύστερα μας παίρνει γρήγορα ο ύπνος. Κάθε φορά θέλω να αντέξουμε λίγο παραπάνω, να προλάβουμε να πούμε λίγο περισσότερα. Κοιμόμαστε αγκαλιά...

Τη θεατρική σεζόν 2019/2020, η Λένα Παπαληγούρα υποδύεται τη δασκάλα Σαπφώ Βρανά στη θεατρική παράσταση «Η Δασκάλα με τα Χρυσά Μάτια», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Στράτη Μυριβήλη. Τη διασκευή, αλλά και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Πέτρος Ζούλιας και τη μουσική η Ευανθία Ρεμπούτσικα. Η παράσταση κάνει πρεμιέρα στις 30 Οκτωβρίου, στο θέατρο ΒΕΜΠΟ.

16.10.2019

Εσύ, τι τύπος Volta είσαι; Θάλασσα ή κέντρο της πόλης; Μέσα ή έξω; Κλασικά παιχνίδια ή virtual games; Σε ένα από τα Volta Fun Town θα βρείτε αυτό που τους αρέσει και θα περάσετε απίθανα, μαζί! Θέλετε να σας βοηθήσουμε να διαλέξετε;

Μια φορά και έναν καιρό

Αν λατρεύει τα παραμύθια, αν το όνειρό της είναι να κάνει το πάρτι σε ένα τεράστιο μπισκοτόσπιτο, αν θέλει να παίξει με τους φίλους του σε ένα μεγάλο καράβι ή σε ένα μαγεμένο δάσος, τότε το Volta Fun Town στο Athens Metro Mall είναι ο δικός σας προορισμός. Και φυσικά, τραμπολίνο, ψάρεμα και Baby Kart σας περιμένουν στον εξωτερικό, αλλά σκεπασμένο χώρο.

Μικρός καπετάνιος

Ατελείωτο παιχνίδι με θέα θάλασσα στην πιο όμορφη μαρίνα της πόλης. Αν τρελαίνεται για πειρατές, τότε δύσκολα θα το... ξεκολλήσετε από την Παιχνιδοκατασκευή Καράβι. Όοοοταν βαρεθεί, μπορεί να συνεχίσει το παιχνίδι του στο τραμπολίνο, ή να σκαρφαλώσει στην spider, ενώ εσείς απολαμβάνετε τον καφέ σας. Πού όλα αυτά; Φυσικά στο Volta Fun Town στη Μαρίνα Φλοίσβου.

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Κυριακή 10:00 - 22:00 Διεύθυνση: Λ.Βουλιαγμένης 276, Άγιος Δημήτριος (2ος όροφος) Τηλέφωνο: 210 9750630

Στη ζούγκλα

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 16:30 - 22:00 (εξαιρούνται γιορτές και επίσημες αργίες) Σάββατο & Κυριακή 11:00 - 22:00 (εξαιρούνται γιορτές και επίσημες αργίες) Διεύθυνση: Παλαιό Φάληρο, Μαρίνα Φλοίσβου Τηλέφωνο: 210 9850340

Το Volta Fun Town στο Sports Park στα Σπάτα, εκτός από την τεράστια παιχνιδοκατασκευή Ζούγκλα και το τραμπολίνο, διαθέτει γήπεδο Mundialito και παιχνιδομηχανές νέας τεχνολογίας. Εντυπωσιακά μεγάλος χώρος, θα ξετρελάνει τα μικρά σας. Ακόμη το σκέφτεστε;

VR games, αγάπη μου

Ξέρετε πού μπορεί ο μικρός gamer να δει δάση τροπικά και δεινόσαυρους, να σκαρφαλώσει σε αερογέφυρες και να λάβει μέρος σε αγώνες ταχύτητας; Στο κέντρο της πόλης. Στο Volta Fun Town στο Athens Heart βρίσκονται τα πιο cool παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας, το VR Mission και το VRide, καθώς και διάφορες παιχνιδομηχανές νέας τεχνολογίας. Φυσικά, το τραμπολίνο και ο τοίχος αναρρίχησης θα τα επαναφέρουν στην πραγματικότητα. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Κυριακή 10:00 - 22:00 Το Τρενάκι, το Baby Kart, το VRide και το VR Mission λειτουργούν: Δευτέρα έως και Παρασκευή 17:00 - 22:00, Σάββατο & Κυριακή 10:00 - 22:00 Διεύθυνση: Πειραιώς 180, Ταύρος (επίπεδο 3) Τηλέφωνο: 210 3412019

Στο σύννεφό τους

Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη & Παρασκευή 17:00 - 22:00, Σάββατο & Κυριακή 11:00 - 22:00 Διεύθυνση: 1o χλμ λεωφόρου Πικερμίου, Θέση Πέτρα Γυαλού Τηλέφωνο: 210 6630018

Στο πάρτι του θέλει να εντυπωσιάσει αγόρια και κορίτσια; Δεν είναι πια μικρός; Ιδανικός προορισμός; Το Volta Cloud στο Metro Mall. Super πίστα Roller Skating για τρελές φιγούρες και ο μοναδικός διαδραστικός τοίχος αναρρίχησης Digi Wall θα ξετρελάνουν τους καλεσμένους. Τα Virtual Reality Games θα τους στείλουν σε άλλη διάσταση! Για παιδιά από 5 εώς 15 ετών. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Σάββατο 09:00 - 01:00, Κυριακή 10:00 - 01:00 Διεύθυνση: Λ.Βουλιαγμένης 276, Άγιος Δημήτριος (3ος όροφος) Τηλέφωνο: 210 9733068

Στο www.voltafuntown.gr μπορείς να υπολογίσεις το κόστος του πάρτι σου online

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

16.10.2019

Τελικά... αγαπάμε τα παιδιά; ΤOY IOΡΔΑΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος είναι παιδίατρος στο νοσοκομείο Σύρου, iordanispapado@hotmail.com

αιδί. Μια λέξη που γεμίζει το στόμα σου σαν αλμυρό μέλι. Το λες και νιώθεις αμέσως την ξενοιασιά που αποπνέει, αλλά και την ευθύνη, το άγχος που έχεις ως ενήλικας γενικά ή ως γονέας ειδικά. Το «παιδί» είναι ό, τι πιο κοινό έχουμε ΟΛΟΙ οι άνθρωποι στον πλανήτη Γη, ακόμα και με τους ορκισμένους οχτρούς μας. Είναι ό, τι πιο ίδιο μας ενώνει μετά το γεγονός ότι είμαστε άνθρωποι. Όλοι περνάνε από τη φάση αυτή. Γέρος μπορεί να μη φτάσεις, αλλά παιδί, έστω και για μία ημέρα, θα προλάβεις να είσαι. Γιατί όμως τόσο συγκίνηση με το καθετί που σχετίζεται με το παιδί; Γιατί τόσο άγχος μη μας πάθει κάτι; Γιατί περισσότερος ο θρήνος όταν κάτι τραγικό βρίσκει ένα παιδί από ό, τι έναν ενήλικα; Γιατί ο θρήνος –μάλιστα– είναι αντιστρόφως ανάλογος με την ηλικία; Κι ύστερα, σαν γίνεις γονιός, χάνεις μια για πάντα την ξενοιασιά. Είναι σαν, με το που γεννιέται ο απόγονός σου, να ξεκρεμάς το μενταγιόν της ανεμελιάς που κληρονόμησες εσύ από τους γονείς σου και να χρίζεις τον νέο διάδοχο με αυτό τον μαγικό εξοπλισμό σε μια τελετή παράδοσης-παραλαβής άνευ όρων. Γιατί όμως όλα αυτά; Φοβόμαστε την απώλεια ενός παιδιού γιατί θεωρούμε αφύσικο να διακόπτεται η ζωή του νέου πριν από του γέρου; Φοβόμαστε τη στενοχώρια ενός παιδιού γιατί δε θα έχουμε την εύνοιά του; Δεν μπορεί, κάτι θα υπάρχει στα υπόγεια του εγωισμού του Ανθρώπου και ανησυχεί έτσι για το Παιδί. Κάποιο υπαρξιακό σύμπλεγμα θα μας επιβάλλει να θέλουμε τα παιδιά μας να είναι καλά. Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι η ανθρωπότητα είναι παιδοκεντρική. Δεν πιστεύω ότι ο κόσμος είναι για τα παιδιά πλασμένος· αντιθέτως, μάλιστα, πιστεύω πως ο κόσμος των μεγάλων αντιμάχεται αυτόν των παιδιών. Στην Ασία, για παράδειγμα, τα παιδιά κακοποιούνται στα εργοστάσια για να φοράμε εμείς λινά παντελόνια στις καλοκαιρινές μας βόλτες. Στενοχωριόμαστε, νιώθουμε τύψεις και θλίψεις σαν δούμε κάποιο ντοκιμαντέρ για την παιδική εργασία, αλλά ξεχνιόμαστε εύκολα μόλις σκάσουν οι εκπτώσεις. Στην Αφρική, τα παιδιά χώνονται μέσα στις λάσπες και

στα ορυχεία για να βρουν κοβάλτιο, σημαντικό συστατικό για τα κινητά τηλέφωνα μας. Στη Δύση πάλι επιτρέπεται το έτοιμο φαγητό, η υπερβολική ζάχαρη, οι χρωστικές και τα συντηρητικά στα τρόφιμα, παρότι επίσημα οι ιατρικές εταιρείες μιλούν για junk food. Θεωρούμε ότι απαγορεύεται να αγοράσει ανήλικος τσιγάρα και αλκοόλ (αν και στην Ελλάδα ποιος περιπτεράς θα το αποτρέψει;), αλλά επιτρέπεται να τους αγοράζουμε εμείς οι ίδιοι οι γονείς burger. Και ενώ στα τσιγάρα υπάρχει προειδοποίηση ότι προκαλούν καρκίνο, στα σφολιατοειδή, στα σακουλάκια από τα σουβλάκια, στα burgerάδικα, δεν αναγράφεται πουθενά κάτι σχετικό με όσα αρνητικά συνδέονται με αυτά. Στην Αμερική, τα παιδιά μπορούν να έχουν όπλα και να αλληλοσκοτώνονται. Στην Αθήνα, το καυσαέριο αναπνέεται από τους παιδικούς πνεύμονες, αλλά είναι κάτι σαν αναγκαίο κακό. Κανείς δεν προβληματίζεται ιδιαίτερα. Ακόμα, δεν υπάρχουν παντού δρόμοι για καρότσια, στα βρεφικά καταστήματα πωλούνται

κανονικότατα πάντες για τις κούνιες, σφήνες και ό, τι άλλο έχει ενοχοποιηθεί επισημότατα από την παιδιατρική επιστήμη για το Σύνδρομο Αιφνιδίου Βρεφικού Θανάτου. Δίπλα στα βρεφικά καθίσματα πωλούνται, επίσης, και οι στράτες, αυτές που επίσης έχουν καταργηθεί από τις συστάσεις της σύγχρονης παιδιατρικής και σχετίζονται με πολλά ατυχήματα και μετέπειτα διαταραχές στη βάδιση. Κι όμως… Όλα επιτρέπονται στον βωμό του χρήματος. Πολλή αγάπη για τα παιδιά, έτσι; Και μετά, καθώς το βρέφος μεγαλώνει και γίνεται παιδί, καβαλά και τη θέση του συνοδηγού ή άντε στο πίσω κάθισμα χωρίς ζώνη· και αυτό είναι επίσης ένα δείγμα αγάπης... Στο πλαίσιο αυτής της αγάπης, όποιος θέλει να πλουτίσει μπορεί απλά να επενδύσει στα παιδιά, πουλώντας είτε παιχνίδια, είτε γκατζετάκια, είτε υγεία, είτε «λογοτεχνία», είτε «ψυχαγωγία». Λέγεται ότι το παιδί είναι η πιο καλή επένδυση για την κοινωνία... Αλλά δυστυχώς είναι η πιο καλή επένδυση και για την τσέπη των ενηλίκων... Αυτό μάλιστα το εφάρμοσαν πρώτοι οι μαιευτήρες, που ιατρικοποίησαν το φυσιολογικό και θεωρούν ότι πρέπει η γέννηση ενός μωρού να πληρώνεται και μάλιστα αδρά. Και ενώ οι εγκυμονούσες ψάχνουν παντού για το κορυφαίο όνομα στο χώρο της μαιευτικής για να τις παρακολουθεί, ακόμα κι αν χρειαστεί να διανύουν χιλιόμετρα για τον συναντήσουν, όταν αποκτήσουν παιδί ρωτάνε στη γειτονιά για τον γιατρό που θα παρακολουθεί τα επόμενα 16 έτη το τέκνο τους. Όσοι παιδίατροι έχουν εργαστεί σε γενικά νοσοκομεία (όχι δηλαδή σε νοσοκομεία παίδων), έχουν νιώσει καλά στο πετσί τους ότι το παιδιατρικό τμήμα είναι πάντα εκείνο που χαίρει της λιγότερης προσοχής και εκτίμησης από την εκάστοτε διοίκηση. Ποτέ δεν αποτέλεσε προτεραιότητα του ΕΣΥ ο παιδιατρικός χώρος… Αυτός είναι ο κόσμος των μεγάλων που αγαπούν τα παιδιά. Αυτός που τα βάζει να αναπνέουν τους ρύπους, που ρισκάρει τη ζωή τους στον δρόμο, που δεν φωνάζει για πόλεις πιο φιλικές στα παιδιά, αλλά μόνο για τις συντάξεις και τους φόρους. Αυτός που ντύνεται με υφάσματα πάνω στα οποία έχουν πέσει τα νυσταγμένα κεφάλια κάποιων πεντάχρονων στα εργοστάσια της Ταϊβάν... Τελικά μήπως είμαστε απλά εγωιστές και δεν τα αγαπάμε και τόσο (όσο μας αρέσει να πιστεύουμε) τα παιδιά;

16.10.2019

Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ: πρωινό στο σχολείο για χιλιάδες μαθητές ανά την Ελλάδα με τη φροντίδα της ΑΒ & του Ινστιτούτου Prolepsis

ΑΒ Βασιλόπουλος, με χαρά και μεράκι, προσφέρει πάντα το καλύτερο, σε όλη τη μεγάλη της διαδρομή, ενώ ξεχωρίζει για τις πρωτοβουλίες ευθύνης που με ξεχωριστή ευαισθησία υλοποιεί, έχοντας τον Άνθρωπο στο κέντρο. Με φροντίδα για τις μελλοντικές γενιές, η ΑΒ υποστηρίζει ενεργά το πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ για 6η συνεχή χρονιά, σε συνεργασία με το διαχρονικό και πολύτιμο σύμμαχό της, το Ινστιτούτο Prolepsis. Μέσα από το Πρόγραμμα χιλιάδες μαθητές της χώρας μας, απολαμβάνουν κάθε πρωί, κάθε μέρα και για όλη τη σχολική χρονιά ένα υγιεινό και θρεπτικό γεύμα. Τα σχολεία που συμμετέχουν ανά την Ελλάδα, επιλέγονται με βάση κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια. Μέσω του Προγράμματος ΔΙΑΤΡΟΦΗ ανακουφίζονται και οι οικογένειες των μαθητών τόσο οικονομικά, όσο και ψυχολογικά μια και οι γονείς νιώθουν τη σιγουριά ότι τα παιδιά τους τρέφονται σωστά στο σχολείο, ειδικά όταν πολλά από αυτά δεν έχουν τη δυνατότητα να φάνε ένα καλό πρωινό στο σπίτι. Επίσης, οι μικροί μας φίλοι παίρνουν ακόμα ένα μάθημα στο σχολείο, και συγκεκριμένα

πώς να τρέφονται σωστά στην καθημερινότητά τους. Ένα μάθημα ζωής, για εκείνους αλλά και τους δικούς τους ανθρώπους! «Η καθημερινότητά μας στο σχολείο έχει ως εξής: την ώρα του πρωινού, η ίδια ομάδα υπηρεσίας της κάθε ημέρας αναλαμβάνει ρόλους. Άλλος είναι ο γαλατάς που μοιράζει τα γάλατα, άλλος είναι ο μανάβης, που μοιράζει τα φρούτα, άλλος είναι ο φούρναρης που μοιράζει τα σάντουιτς και τις πιτούλες. Αυτή είναι μια διαδικασία που αρέσει πολύ στα παιδιά, τα ενθουσιάζει!», δηλώνει χαρακτηριστικά η Αργεντίνη Νομικού, Προϊσταμένη Νηπιαγωγείου στην Αθήνα, που συμμετέχει στο Πρόγραμμα. Τα γεύματα που προσφέρονται μέσω του Προγράμματος ΔΙΑΤΡΟΦΗ σχεδιάζονται από εξειδικευμένη ομάδα και περιλαμβάνουν ελληνικά προϊόντα αυστηρών προδιαγραφών που βασίζονται στη μεσογειακή διατροφή και στις συστάσεις του Εθνικού Διατροφικού Οδηγού, με φρέσκα φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά και υγιεινά αρτοσκευάσματα, ενώ περνούν από αυστηρούς ελέγχους ασφάλειας και ποιότητας. Με τη φροντίδα της ΑΒ, Χρυσού Δωρητή του Προγράμματος, του Ινστιτούτου Prolepsis και των εκπαιδευτικών, τα παιδιά μαθαίνουν να τρέφονται σωστά και να υιοθετούν υγιεινές συνήθειες σε σχέση με τη διατροφή τους που θα τα συνοδεύουν σε ολόκληρη τη ζωή τους.

Μέσα από το Πρόγραμμα ΔΙΑΤΡΟΦΗ οι σχολικές αίθουσες γεμίζουν χαρά, αγάπη, ηρεμία και σιγουριά για ένα μέλλον με υγιή παιδιά σε όλη την Ελλάδα. «Οι άνθρωποι της ΑΒ έχουν αγκαλιάσει το Πρόγραμμα. Στηρίζουν με ευαισθησία και συνέπεια κάθε χρόνο χιλιάδες μαθητές και τις οικογένειές τους από την Αττική έως τον Έβρο, ενισχύοντας παράλληλα με έμπρακτο τρόπο το μήνυμα της υγιεινής διατροφής», αναφέρει η Αφροδίτη Βελουδάκη, MA, PhD, Γενική Διευθύντρια, Ινστιτούτο Προληπτικής, Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis.

Φέτος, για 6η συνεχή χρονιά, η ΑΒ θα υποστηρίξει πάνω από 1.500 παιδιά σε όλη την Ελλάδα και θα προσφέρει 190.000 γεύματα, ξεπερνώντας συνολικά τα 1.100.000 γεύματα. Μόνο τον τελευταίο χρόνο (2018) δόθηκαν πάνω από 192.000 σχολικά γεύματα Τα τελευταία 5 χρόνια με τη στήριξη της ΑΒ Βασιλόπουλος έχουν προσφερθεί περισσότερα από 910.000 γεύματα σε παιδιά που έχουν ανάγκη, ωφελώντας έμμεσα χιλιάδες νοικοκυριά σε όλη την Ελλάδα.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

16.10.2019

Ξεκινώντας τις στερεές τροφές: Τι θα χρειαστείτε;

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ Οι πρώτες γεύσεις που θα δοκιμάσει το μωρό σας, πλην γάλακτος, σηματοδοτούν ένα μεγάλο ορόσημο στη ζωή του. Συναρπαστικά και ταυτόχρονα αγχωτικά, τα πρώτα ταΐσματα χρειάζονται χρόνο, ψυχραιμία και καλή οργάνωση.

ε μια λέξη: Δράμα. Έτσι θα χαρακτήριζα την εισαγωγή των στερεών τροφών και στα δυο μου παιδιά. Εν αρχή ην το μήλο και η μπανάνα, εν συνεχεία το καροτοπατατοκολόκυθο, σύντομα και το πορτοκάλι και το μοσχαράκι και το ρυζάκι και το κριθαράκι και το αβοκαντάκι και οι φακούλες. «Άνοιξε το στόμα σου, Δημητράκη». Σφραγισμένα με βουλοκέρι τα χειλάκια του γιου μου. «Άνοιξέ τα, μωράκι μου, {τα ρημάδια, από μέσα μου} τα χειλάκια σου να μπει το

αεροπλανάκι». Γύρισμα κεφαλιού 180o σαν το κεχαριτωμένο κοριτσάκι του εξορκιστή το μωρό, στη θέα και μόνο του ιπτάμενου κουταλιού. «Μια κουταλίτσα για τη μανούλα, Ελεάννα». Ευθεία ρουκέτα στα μούτρα της μαμάς ο πουρές, που είχα βράσει και λιώσει με περισσή αγάπη. «Κάνε αααααααα, να δεις τι νόστιμο που είναι το μαμ», έλεγα. «Κάνε ουααααααααααααα κλαίγοντας γοερά», καταλάβαινε η κόρη. Φτου, φτου και φτου και ξανά φτου και πρρρρρ και μπιλιαχ και κατεστραμμένα ρούχα και σαλιάρες που δεν ξέβαψαν ποτέ και ξεραμένα αποφάγια στο καρεκλάκι φαγητού και γλίστρες στο πάτωμα από εκσφενδονισμένες μπουκιές και δεκαπέντε διαφορετικά κουταλάκια μπας και κάποιο μας έκανε κούκου και νεύρα τσατάλια… Και ταυτόχρονα πολλή υπομονή. Φυσικά και φάγανε τις πρώτες (και τις δεύτερες και τις τρίτες) στερεές τροφές τους και τα δυο μου τα παιδιά. Ή μάλλον φάγαμε, γιατί τότε ήμουν νιούμπι μάνα και χρησιμοποιούσα πολύ τον πρώτο πληθυντικό. Φυσικά, σταδιακά η εφιαλτική διαδικασία ταΐσματος βελτιώθηκε. Φυσικά, οι λεκέδες στα ρούχα

μειώθηκαν (καλά, αυτό κυρίως γιατί κάποια μπλουζάκια και κάποιες φόρμες θυσιάστηκαν για πάντα στο πεδίο βολής στερεών τροφών). Φυσικά έμαθα να συνδυάζω γεύσεις, ώστε να καταλήξω να φτιάχνω ό,τι ικανοποιούσε τους απαιτητικούς βρεφικούς ουρανίσκους και να μην πετάω φαγητό. Φυσικά έμαθα να μαγειρεύω έξυπνα και να αποθηκεύω έξυπνα για να κερδίζω χρόνο. Αλλά όλα αυτά δεν έγιναν εν μια νυκτί. Μας πήρε μέρες, εβδομάδες, μήνες μέχρι να στρώσει η φάση. Και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι αυτό που χρειάζεται σίγουρα για να μην έχουμε δυσάρεστα αποτελέσματα είναι ο σωστός προγραμματισμός και η σωστή προετοιμασία. Ας δούμε, λοιπόν, τι χρειάζεται να έχει προμηθευτεί ο νέος γονιός πριν αρχίσει την εισαγωγή των στερών τροφών στο μωρό του. Αντλούμε έμπνευση και ιδέες από το βιβλίο της Άναμπελ Κάρμελ Οδηγός Βρεφικής Διατροφής που -ευτυχώς, γιατί είναι καταπληκτική δουλειά- κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός και είναι #mustread για φρέσκους μπαμπάδες και μαμάδες.

16.10.2019

Μπλέντερ χεριού, τύπου «ράβδος». Εξαιρετικό για να ετοιμάζετε μικρές ποσότητες βρεφικής τροφής. Προσωπικά στο πρώτο μωρό χρησιμοποιούσα μούλτι, αλλά στο δεύτερο ράβδο, που με βόλεψε περισσότερο. Πολυμίξερ, για τις φορές που θέλετε να κάνετε μεγαλύτερες ποσότητες πουρέ, τις οποίες εν συνεχεία θα καταψύξετε. Ιδανικό θα ήταν να επιλέξετε μηχάνημα με διαφόρων μεγεθών λεπίδες, ώστε να δημιουργείτε πουρέδες διαφορετικών υφών ή να αλέθετε κάθε είδους τροφή, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρή ή μαλακή είναι. Μεγάλες παγοθήκες, ώστε να καταψύχετε σε αυτές μικρές ποσότητες πουρέ και να αποψύχετε κάθε φορά ένα, δυο ή τρία ή τέσσερα παγάκια, ανάλογα με τις ανάγκες σας. Προτείνω να αγοράσετε θήκες σε διάφορα χρώματα και να ξέρετε πού αποθηκεύετε τι ώστε να αναγνωρίζετε ευκολότερα το περιεχόμενό τους. Καρέκλα φαγητού. Επιλέξτε μια που να προσφέρει καλή υποστήριξη στο μωρό και που να έχει δίσκο και θέση για τα πόδια του. Φροντίστε, επίσης, να μπορεί να χαμηλώνει ή να ανυψώνεται, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες σας. Παγούρι-θερμός. Αναζητήστε ένα φαγητοδοχείο με φαρδύ άνοιγμα, ώστε να διατηρεί το φαγητό του μωρού σας στη θερμοκρασία που επιθυμείτε για αρκετή ώρα, όταν χρειάζεται να λείπετε από το σπίτι και να το ταΐσετε έξω. Επίσης, εκεί μπορείτε να μεταφέρετε ζεστό νερό για να αναλύσετε και να θερμάνετε τον πουρέ, αν χρειαστεί. Καλό θα ήταν, προς δική σας διευκόλυνση, το παγούρι-θερμός να μπαίνει στα μικροκύματα και στο πλυντήριο πιάτων. Σαλιάρες. Πολλές σαλιάρες. Τα μωρά λερώνονται και ξαναλερώνονται και ξαναματαλερώνονται. Και είναι πιο εύκολο να πλένεις σαλιάρες παρά ολόκληρα φορμάκια. Αν και συχνά, για να μην πω πάντα, ακόμα κι αν χρησιμοποιείτε σαλιάρα λεκιάζονται και τα φορμάκια. Μη ρωτάτε το πώς. Είναι ο Νόμος του Μέρφι για το τάισμα των βρεφών. Τα πιο μικρά μωρά προτιμούν μάλλον απαλές, βαμβακερές σαλιάρες, όμως να θυμάστε ότι οι πλαστικές καθαρίζουν ευκολότερα. Επίσης, μπορείτε να βρείτε σαλιάρες που έχουν μια καμπύλη στο κάτω μέρος τους, ώστε να πέφτει εκεί το φαγητό που φτύνει το μωρό. Κουτάλια. Για τα πολύ μωρά, επιλέξτε καλύτερα πλαστικά και μαλακά κουταλάκια που δεν θα πληγώσουν το στόμα και τα ούλα τους. Πρέπει να είναι μικρά, ώστε να χωρούν εύκολα στο βρεφικό στόμα και να έχουν μακριά λαβή, ώστε να διευκολύνουν τον φροντιστή που έχει αναλάβει τον δύσκολο ρόλο του ταϊστή. Αναζητήστε

κουταλάκια ειδικά σχεδιασμένα για τις πρώτες τροφές και αντικαταστήστε τα σταδιακά, καθώς το μωρό σας θα προχωράει σε επόμενο αναπτυξιακό στάδιο εισαγωγής στερεών τροφών, με αυτά που αντιστοιχούν στην ηλικία του. Μικρά μπολ. Προμηθευτείτε μικρά δοχεία φαγητού που μπορείτε να κρατήσετε με το ένα χέρι, ώστε να μπορείτε να ταΐσετε εύκολα το μωρό σας με το άλλο χέρι. Φροντίστε ώστε τα μπολάκια αυτά να είναι κατάλληλα και για κατάψυξη και για αποθήκευση και για ξαναζέσταμα του φαγητού στα μικροκύματα, με καπάκι, ώστε να μεταφέρονται εύκολα και κατάλληλα για πλυντήριο πιάτων. Ποτήρι με καπάκι. Από τους 6 μήνες, το μωρό σας πρέπει να εξασκηθεί στη χρήση ποτηριού για το γάλα, το νερό του και τυχόν άλλα ροφήματα, ώστε να κόψει το μπιμπερό. Καλύτερα να αποφύγετε τα ποτηράκια που είναι σχεδιασμένα για να μη χύνεται το περιεχόμενό τους, γιατί απαιτούν το μωρό σας να συνεχίσει να ρουφάει αντί να μάθει να πίνει. Το υγρό θα πρέπει να κυλάει άνετα, αλλά όχι υπερβολικά γρήγορα. Κάποιες μάρκες διαθέτουν ρυθμίσεις ροής, τις οποίες εφαρμόζετε ανάλογα με την ηλικία του μωρού. Αναζητήστε ποτήρι με μαλακές και εύκολες στο πιάσιμο λαβές, προς διευκόλυνση του βρέφους. Ατμομάγειρας. Εύκολος και γρήγορος τρόπος για να μαγειρέψετε φρούτα, λαχανικά, ψάρι και πουλερικά, με τον οποίο διατηρούνται και όλα τα θρεπτικά συστατικά των τροφών, ιδιαίτερα οι βιταμίνες B και C. Χαλάκι για κάτω από την καρέκλα. Βρείτε ένα πλαστικοποιημένο ύφασμα που θα στρώνετε κάτω από το καρεκλάκι ταΐσματος, ώστε να μην λερώνονται πατώματα και χαλιά (για τοίχους δεν εγγυώμαι). Διαλέξτε καλύτερα ένα αντιολισθητικό πλαστικό που θα καθαρίζει εύκολα με υγρό πανί. Όσο μεγαλώνει το μωρό σας, καλό είναι να μεγαλώσει και το «χαλί», γιατί η ακτίνα βολής των τροφών θα αυξηθεί! C

CMY

Προτείνω να επιλέξετε έναν χώρο όπου θα ταΐζετε συνήθως το μωρό σας, ώστε να τον συνδέσει με την ώρα του φαγητού. Η κουζίνα είναι μάλλον ο καλύτερος και ο πρακτικότερος. Τις πρώτες ημέρες δώστε στο μωρό σας άφθονο χρόνο για να συνηθίσει τη νέα κατάσταση. Ωστόσο, μη συνεχίζετε εάν βαρεθεί ή αναστατωθεί. Δημιουργήστε τη σωστή ατμόσφαιρα, επιλέξτε την κατάλληλη στιγμή, πάρτε βαθιά ανάσα και… μαμ!

Διαβάστε: Άναμπελ Κάρμελ, Οδηγός βρεφικής Διατροφής, εκδόσεις Ψυχογιός.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

16.10.2019

αυτοί οι παράγοντες, για να είναι πράγματι αποδοτικοί, χρειάζεται να διακρίνονται και από ποιοτικά χαρακτηριστικά. Με τον ύπνο τα πράγματα είναι πιο σαφή ή, καλύτερα, η εμπειρία και η λογική μπορούν να υποδείξουν ποιες συνθήκες είναι ποιοτικές και ποιες όχι και αντίστοιχα να γίνουν οι σωστές επιλογές. Με τη διατροφή τα πράγματα είναι λίγο πιο δύσκολα. Τα θρεπτικά φαγητά δεν είναι πάντα τα πιο εύγευστα. Από την άλλη, προβάλλονται συνέχεια προϊόντα ναι μεν είναι νόστιμα αλλά είτε είναι πολύ επεξεργασμένα και με πολλά συντηρητικά είτε έχουν με πολλές γλυκαντικές ουσίες είτε πρόκειται για «έτοιμες» λύσεις. Την ίδια στιγμή, η πλειονότητα των παιδιών δυσκολεύεται πολύ στην κατανάλωση ανεπεξέργαστων και θρεπτικών τροφίμων.

Παιδική διατροφή: Μορφή τέχνης και στάση ζωής ΤHΣ ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΥ

ολύ συχνά, οι γονείς με ρωτούν με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ουσιαστικά στα δύσκολα προγράμματα και στην πιεστική καθημερινότητα στην οποία πρέπει να ανταποκρίνονται. Πέρα από τη στάση και τον τρόπο διαπαιδαγώγησης που ακολουθεί κάθε οικογένεια, υπάρχουν και κάποιες άλλες συμβουλές οι οποίες δεν άπτονται άμεσα του τρόπου αυτού, αλλά αφορούν πιο πρακτικές συνήθειες. Συνήθειες οι οποίες συχνά υποτιμώνται, αλλά όποτε εφαρμόζονται φανερώνουν πολλή αγάπη και φροντίδα! Διανοητικές και σωματικές λειτουργίες Τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς τους, μιλώ για τις διανοητικές λειτουργίες, –όπως το διάβασμα και η μελέτη, η διάθεση και το συναίσθημα της κάθε στιγμής, η όρεξη για όσα κάνουμε κ.ο.κ.– και για τις σωματικές λειτουργίες. Αν και είναι δυο διαφορετικά και διακριτά πράγματα, συνδέονται άμεσα και η κατάσταση της μίας επηρεάζει την άλλη. Είναι συχνό το φαινόμενο να υπολειτουργού-

με σε έναν ή περισσότερους τομείς εξαιτίας μιας έλλειψης που βιώνει το σώμα μας! Πόσο μπορώ να ανταποκριθώ σε ασκήσεις ή εργασίες που απαιτούν τη συμβολή του σώματός μου αν είμαι άυπνη ή νηστική; Πόσο αποδοτική-υπομονετική-ήρεμη-χαμογελαστή μπορώ να είμαι στη σχέση με τα παιδιά μου ή με τους συναδέλφους μου αν το προηγούμενο βράδυ έχω κοιμηθεί μόλις τρεις ώρες συνολικά; Καθώς περνούν τα χρόνια, διαβάζω όλο και πιο συχνά και συνειδητοποιώ όλο και πιο έντονα ότι το σώμα μου είναι σαν μια μηχανή, που για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται φροντίδα. Και όταν λέμε φροντίδα εννοούμε τον ύπνο και το φαγητό. Ύπνος και φαγητό! Είναι τα δύο συστατικά που τρέφουν το σώμα, το κάνουν να φτάνει στο μέγιστο τις ικανότητές του και ταυτόχρονα διευκολύνουν τις διανοητικές λειτουργίες. Σωστός ύπνος και σωστή διατροφή Αν ένας ενήλικας έχει ανάγκη από αυτά τα δύο, ένα παιδί, που βρίσκεται στο ζενίθ της ανάπτυξης, τα έχει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη! Μάλλον, η ανάγκη για ύπνο και φαγητό είναι υψίστης σημασίας! Προχωρώντας λίγο παραπέρα μπορούμε να πούμε ότι

Πώς θα φάνε τα παιδιά σωστά; Θέλει πολλή τέχνη και ακόμα περισσότερη προσπάθεια για να πείσουμε τα παιδιά να δοκιμάσουν λαχανικά και φρούτα και να τα αποτρέψουμε από την κατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφών. Όμως το «πρόβλημα» δεν είναι (σ)τα παιδιά! Αυτά ακολουθούν τον δικό μας βηματισμό και αυτό που εμείς τους υποδεικνύουμε καταρχάς με τη στάση μας! Ακόμα και η διατροφή είναι στάση ζωής και φιλοσοφία. Πολύ απλά και πρόχειρα θέτω το εξής ερώτημα: για τον εαυτό μας διαλέγουμε να απολαμβάνουμε τη γεύση ή διαλέγουμε κάτι που ξέρουμε ότι έχει να μας προσφέρει κάτι παραπάνω από γεύση; Το πρώτο ικανοποιεί άμεσα μια αίσθηση ενώ το δεύτερο δεν αφορά τόσο την άμεση ικανοποίηση, αλλά την ευεξία, την υγεία και την ισορροπία μακροπρόθεσμα. Για αρχή, ας αναρωτηθούμε ποια είναι η δική μας στάση και τι στάση ζωής θέλουμε (ή δε θέλουμε) να περάσουμε με το παράδειγμά μας στα παιδιά μας! Και τα παιδιά; Θα μπορέσουν να ακολουθήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής; Θα έλεγα, ναι! Αρκεί να δίνουμε το παράδειγμα (αυτό σημαίνει όχι πολλά λόγια και υποδείξεις) και να εμπλέκουμε τα παιδιά στη διαδικασία. Η διατροφή, με ό,τι αυτή περιλαμβάνει (διαλογή, αγορά, προετοιμασία, μαγείρεμα, σερβίρισμα, ώρα φαγητού και ό,τι άλλο έχει ο καθένας στο μυαλό του), είναι μια μορφή τέχνης! Είναι ένας τρόπος δημιουργίας και ταυτόχρονα φροντίδας και αγάπης προς τον εαυτό μας και προς τους άλλους. Ας του δώσουμε χρόνο και ας βάλουμε και τα παιδιά μας σε αυτό το παιχνίδι! Ας τους δείξουμε, με τη στάση μας και την επιθυμία μας να συμμετέχουν και αυτά, την αξία της σωστής διατροφής και σιγά σιγά θα αρχίσουν να μας μιμούνται! Ακόμα κι αν χρειαστεί πολλή προσπάθεια και υπομονή, θα τους έχουμε περάσει μια στάση ζωής που σε μεγαλύτερη ηλικία θα εκτιμήσουν, θα ενστερνιστούν και θα μας ευγνωμονούν!

Η Μαριάννα Κουμαριανού είναι παιδαγωγός και συγγραφέας.

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

16.10.2019

3D μαστογραφία με τομοσύνθεση στην κοσμοιατρική

τρισδιάστατη (3D) ψηφιακή μαστογραφία, ή αλλιώς τομοσύνθεση αποτελεί την τελευταία εξέλιξη στην απεικόνιση του μαστού. Πλέον, με τη μέθοδο της τομοσύνθεσης, είναι δυνατή η απεικόνιση του μαστού με σημαντικά υψηλότερη ανάλυση στις εικόνες συγκριτικά με την ψηφιακή μαστογραφία, καθιστώντας την εξέταση πιο αξιόπιστη. Πρόκειται για μία τεχνολογία λήψης πολλαπλών τομών του μαστού, της τάξεως του ενός χιλιοστού, από διαφορετικές γωνίες, με μία μόνο σάρωση. Το ειδικό λογισμικό ανασκευάζει τις εικόνες και ο ιατρός ακτινολόγος μπορεί να διαβάσει την εξέταση τομή προς τομή και να διευκρινίσει εύκολα απεικονιστικά προβλήματα, όπως οι επιπροβολές γειτονικών δομών, ή να εντοπίσει βλάβες που δεν διακρίνονται στην ψηφιακή μαστογραφία. Όσον αφορά στη διαδικασία της εξέτασης της

ψηφιακής μαστογραφίας με τομοσύνθεση, είναι ίδια με τη γνωστή πια σε όλους ψηφιακή μαστογραφία, με τη διαφορά ότι ο μαστός δεν πιέζεται τόσο πολύ, οπότε είναι πιο δύσκολο να διαφύγει κάποιο σημείο σημαντικό, λόγω επικάλυψης από τη συμπίεση. Σχετικά με τα επίπεδα της δόσης της ακτινοβολίας, δεν διαφέρουν σημαντικά από αυτά της ψηφιακής μαστογραφίας. Είναι απόλυτα απαραίτητο να γίνεται τομοσύνθεση κατά τη διάρκεια του ετήσιου προληπτικού ελέγχου σε γυναίκες που έχουν μαστούς ενδιάμεσης ή αυξημένης πυκνότητας, προσφέροντας τα εξής πλεονεκτήματα: Πραγματοποιείται πρώιμος εντοπισμός καρκίνου σε μαστούς που είναι μικροί σε μέγεθος ή υποκρύπτονται από τον παρακείμενο ιστό. Αυξάνει τη διαγνωστική ευαισθησία και ακρίβεια. Μειώνει τις περιττές επαναλήψεις και τις εντοπιστικές ή μεγεθυντικές λήψεις. Μειώνει τα ποσοστά των ψευδώς θετικών διαγνώσεων και κατά συνέπεια τις περιττές βιοψίες. Ο μαστός δε συμπιέζεται πολύ.

Στην κοσμοιατρική οι εξετάσεις διενεργούνται στον υπερσύγχρονο ψηφιακό μαστογράφο Siemens Mammomat Inspiration Prime, το μοναδικό σύστημα με γωνία λήψης 50 μοίρες, που εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα, Prime Technology για 30% λιγότερη δόση ακτινοβολίας και την Insight 3D μοναδική δυνατότητα τρισδιάστατης ογκομετρικής σύνθεσης.

Πατησίων 237, Πλ. Κολιάτσου, Αθήνα Τηλ.: 210 864 0918, 210 864 0988 fax: 210 866 5155 Αμφιαράου 165, Σεπόλια Τηλ.: 210 515 7982, 211 106 2300 fax: 211 106 2301

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

16.10.2019

Βρεφική ανορεξία. Όταν το μωρό αρνείται να φάει

ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝΑΣ ΠΑΠΑΦΑΓΟΥ Το 1965, η Άννα Φρόιντ διαπίστωσε μέσα από κλινικές παρατηρήσεις πως μια από τις πρώτες συγκρούσεις του βρέφους με το πρόσωπο που το φροντίζει εστιάζεται στη διατροφή του. Πράγματι, από τις πρώτες στιγμές της ζωής η διατροφή είναι μια διεργασία επικοινωνίας η οποία εξαρτάται από την αλληλεπίδραση μητέρας-παιδιού. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως ένα από τα κυρίαρχα θέματα που απασχολούν έντονα κάθε μητέρα σχετίζεται με την ποιότητα, την ποσότητα και τη συχνότητα διατροφής του παιδιού της. Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν το μωρό δεν τρώει; Συμβουλές και ένστικτο Προκειμένου να είναι σίγουρες πως η διατροφή του παιδιού τους είναι σωστή, πολλές μητέρες συμβουλεύονται συχνά τον παιδίατρο ή αναζητούν οδηγίες σε διάφορα βιβλία. Θα τολμούσα, λοιπόν, να πω πως οι γονείς αμφισβητούμε την ικανότητα του παιδιού να καθορίζει μόνο του την ποσότητα της τροφής που χρειάζεται και τη συχνότητα της διατροφής του και συγχρόνως υποτιμάμε το

ένστικτο και την ικανότητά μας να φροντίσουμε με ψυχραιμία το πλάσμα που μας έχει ανάγκη. Έχω έρθει και εγώ σε αυτή τη θέση, όταν ξαφνικά έπρεπε να φροντίσω ένα μωρό δίχως να έχω την εμπειρία και φυσικά κατανοώ την αγωνία και τους προβληματισμούς των γονιών. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η τέχνη του «τρώγειν» είναι στενά συνδεδεμένη με την πείνα και την όρεξη, οι οποίες με τη σειρά τους εξαρτώνται από την ψυχική κατάσταση του ατόμου και την επηρεάζουν ταυτόχρονα. Στα πρώτα στάδια της ζωής μας, η πείνα αυξάνει την εγρήγορση και αναγκάζει ακόμα και το πιο γαλήνιο ον να αντιδράσει με θυμό. Η εγρήγορση και ο θυμός είναι δυο από τις πιο σημαντικές και απαραίτητες ψυχικές καταστάσεις, ώστε το μικρό μας πλάσμα να αναζητήσει, να βρει και τελικά να καταναλώσει την τροφή. Το πρόβλημα ξεκινά από τη στιγμή που ενώ η πείνα είναι η κινητήρια δύναμη, η όρεξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ψυχική κατάσταση και συχνά γίνεται το πρώτο θύμα των διαταραγμένων συναισθημάτων.

Διατροφή και ευχαρίστηση Η διατροφή έχει διπλή λειτουργία: αποτελεί ταυτόχρονα φυσιολογική ανάγκη και πηγή

ευχαρίστησης. Στα βρέφη, η ευχαρίστηση αυτή προέρχεται από τη διέγερση που προκαλεί το πιπίλισμα του μητρικού στήθους αλλά και της θηλής του μπιμπερό. Όσο και αν τα τελευταία χρόνια αποφεύγουμε να το αναφέρουμε, αν υπάρχουν τα χάδια και η ενεργή συμμετοχή της μητέρας (ή του όποιου φροντιστή) την ώρα που το βρέφος τρέφεται με μπιμπερό, η απόλαυση είναι η ίδια με εκείνη του θηλασμού. Θα μπορούσα να αναφερθώ σε εκατοντάδες παραδείγματα γυναικών που θήλασαν με το ζόρι και η εμπειρία ήταν τραυματική και για τις δύο πλευρές και αντίστοιχα σε εκατοντάδες ζεύγη μαμάς-βρέφους που απόλαυσαν την διαδικασία του ταΐσματος, κι ας ήταν το μέσο ένα «άψυχο» μπιμπερό. Η ευχαρίστηση αυτή συνδυάζεται με τη βλεμματική επαφή, με τη δερματική επαφή και με τα χάδια. Μέσα από αυτές τις τρυφερές στιγμές εγκαθίσταται η σχέση μητέρας-βρέφους. Τι συμβαίνει όμως όταν κάτι διαταράσσει αυτήν την σχέση;

Βρεφική ανορεξία Η βρεφική ανορεξία αποτελεί μια συχνή κλινική εικόνα που συναντάται κυρίως στα ιατρεία των παιδιάτρων. Η διαταραχή ξεκινά από το στόμα! Το στόμα τους πρώτους μήνες της ζωής αποτελεί το βασικό όργανο επικοινωνίας και επαφής με τον έξω κόσμο. Όλοι

16.10.2019

ΌΤΑΝ Η ΜΗΤΈΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΡΈΦΟΣ ΒΡΊΣΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ (ΠΟΛΎ ΠΡΏΙΜΗ) ΣΧΈΣΗ ΕΞΟΥΣΊΑΣ, ΤΟ ΓΕΎΜΑ, ΠΟΥ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΉ ΜΟΙΡΆΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΆΣ, ΜΕΤΑΤΡΈΠΕΤΑΙ ΣΕ ΔΟΚΙΜΑΣΊΑ ξέρουμε πως το μωρό ανακαλύπτει τα παιχνίδια και τα διάφορα αντικείμενα φέρνοντάς τα στο στόμα του. Η στοματική κοιλότητα, λοιπόν, εκτελεί λειτουργίες ιδιαίτερα σημαντικές για την ανάπτυξη του ανθρώπινου ψυχισμού, αποτελεί από τη μια πηγή ικανοποίησης βασικών αναγκών (πείνας, δίψας) και ταυτόχρονα πηγή απόλαυσης (θηλασμός, πιπίλισμα). Όταν το μωρό νοσεί ψυχικά κλείνει κυρίως το στόμα του και έτσι «κλείνει» την πόρτα που το συνδέει με τον εξωτερικό κόσμο, είτε γιατί παθητικά παραιτείται από αυτή την επαφή είτε γιατί θέλει να επιβάλει ενεργητικά τα όρια του πάνω σε αυτόν και να τον ελέγξει! Πράγματι, η βρεφική ανορεξία που δεν οφείλεται σε οργανικά/παθολογικά αίτια μπορεί να είναι ενεργητική ή παθητική. Η «πρώιμη ανορεξία» παρατηρείται από την αρχή της ζωής και χαρακτηρίζεται από παθητικότητα. Αυτό σημαίνει πως το βρέφος δίνει την εντύπωση ότι του λείπει το αίσθημα της πείνας και ότι δεν ξέρει να χρησιμοποιεί το στήθος ή τη ρώγα. Γυρνάει το κεφάλι του από το στήθος ή το μπιμπερό και αποστρέφει το βλέμμα του. Οι αντιδράσεις του στην τροφή είναι παθητικές, σιωπηλές, ή με φωνούλες και παράπονο. Αρνείται τις πρώτες κουταλιές τροφής, ή κρατάει ανοιχτό το στόμα του και αφήνεται να γεμίσει, αλλά δεν καταπίνει. Η τροφή έτσι δεν μπλοκάρεται στα χείλη, αλλά στην κατάποση. Η κατάσταση αυτή, που συνιστά κίνδυνο για τη ζωή του βρέφους, συχνά συναντάται στο ιστορικό ψυχωτικών παιδιών και άλλες φορές συγχέεται με οργανική ασθένεια. Στις βαρύτερες καταστάσεις ανορεξίας το βρέφος όχι μόνο δεν ικανοποιεί την πείνα και τη δίψα του, αλλά δεν παίρνει καμιά στοματική ικανοποίηση και δεν έχει φυσιολογική ανάπτυξη. Υπάρχουν επίσης και βρέφη παθητικά, τα οποία εκδηλώνουν αδιαφορία όχι μόνο για τη λήψη τροφής αλλά για οτιδήποτε έχει σχέση με την στοματική ευχαρίστηση. Δεν βάζουν το δάχτυλο στο στόμα, δεν αναζητούν την πιπίλα ούτε το στήθος της μητέρας τους, δεν παράγουν ήχους με το στόμα. Είναι σαν να τους λείπει η διάθεση να ευχαριστηθούν και να ζήσουν. Για την αντιμετώπισή της πρώιμης ανορεξίας στα παιδιατρικά τμήματα χρησιμοποιείται ρινογαστρικός καθετήρας. Η συστηματική, όμως, και μακροχρόνια χρήση του ενέχει κινδύνους. Ο καθετήρας μπορεί να γίνει αντικείμενο επένδυσης και ελπίδας και να αποτελέσει εμπόδιο στη θεραπεία μια και οι επαναλαμβανόμενες εξετάσεις αποπροσανατολίζουν τον κλινικό αλλά και την οικογένεια από την ψυχολογική αιτιολογία.

Ανορεξία αντίθεσης Η βρεφική ανορεξία που συναντάμε συχνότερα είναι η λεγόμενη «ανορεξία αντίθεσης» ή απλή ανορεξία του δεύτερου εξαμήνου. Παρουσιάζεται με την μορφή άρνησης τροφής σε μια περίοδο που το παιδί αποκτά ένα ορισμένο βαθμό αυτονομίας και προσπαθεί να επιβληθεί στη σχέση του με τη μητέρα. Αυτή η συμπεριφορά εκφράζει κυρίως αντίδραση και όχι πραγματική έλλειψη όρεξης για φαγητό. Συμβαίνει συνήθως σε ζωηρά παιδιά με καλή φυσική κατάστα-

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ση και χωρίς ιδιαίτερα ψυχολογικά προβλήματα. Παρατηρείται μετά το πρώτο τρίμηνο ή πιο συχνά κατά το δεύτερο εξάμηνο. Το βρέφος είναι ζωντανό, ξύπνιο, χαρούμενο, παιχνιδιάρικο, μερικές φορές διεγερτικό με μια εκπληκτική ευκολία, ανάλογα με την ηλικία του, για επαφές. Όμως, όταν η μητέρα και το βρέφος βρίσκονται σε μια (πολύ πρώιμη) σχέση εξουσίας, το γεύμα, που πρέπει να είναι μια στιγμή μοιράσματος και χαράς, μετατρέπεται σε δοκιμασία. Συχνά περιγράφεται μια τυπική σειρά συμπεριφορών: Το παιδί αρνείται με τρόπο ή κατηγορηματικά την τροφή, μπορεί να δείχνει μια επιφανειακή υπακοή αλλά καταφέρνει στο τέλος να έχει τον τελευταίο λόγο. Έτσι η μητέρα καταβάλλει υπερβολικές προσπάθειες για να το ταΐσει και χρησιμοποιεί οποιοδήποτε μέσο μπορεί να σκεφτεί (τραγούδια, παιγνίδια, παραμύθια). Μερικές φορές το μπιμπερό δίνεται όταν το παιδί κοιμάται ή με βίαιο τρόπο και συχνά το γεύμα τελειώνει με εμετό. Το βρέφος γίνεται γρήγορα «τυραννικό» για το περιβάλλον και κατά περιόδους μπορεί να μην τρώει τίποτε ή να τρώει ανάλογα με τον τόπο ή τα πρόσωπα (συχνά κάποιον άλλον εκτός της μητέρας).

Αιτίες και μηχανισμός εδραίωσης Οι αιτίες της διαταραχής αυτής μπορεί να είναι ο αποθηλασμός, κάποια ασθένεια π.χ. ίωση, ο εμβολιασμός, οι σταδιακές αλλαγές στη διατροφή ή το κόψιμο της πιπίλας κ.ά. Ο μηχανισμός με τον οποίο εγκαθίσταται η διαταραχή ενεργοποιείται και εδραιώνεται διαδοχικά. Μια πρώτη άρνηση, πιθανόν χωρίς ιδιαίτερο λόγο, του παιδιού προκαλεί μια πίεση από τη μητέρα (ή από τον όποιο φροντιστή) για να τελειώσει το παιδί το φαγητό του. Στη συνέχεια ο καθένας κρατάει τη θέση του: το παιδί την άρνηση, ο φροντιστής την πίεση. Στην περίπτωση λοιπόν της απλής ανορεξίας ή ανορεξίας της αντίθεσης η λύση βρίσκεται μπροστά μας: Θα πρέπει να καταλάβουμε τι κρύβεται πίσω από αυτό το δράμα που παίζεται καθημερινά ανάμεσα σε εμάς και στο παιδί. Η απλή αυτή μορφή βρεφικής ανορεξίας υποχωρεί όταν κατευναστεί το άγχος της μητέρας, παύσει η πίεση και μεταβληθεί η στάση ως προς τη διατροφή. Πράγματι το μητρικό άγχος είναι πάντοτε παρόν και συνδέεται με πραγματικούς φόβους διότι το παιδί δεν παίρνει βάρος ή διότι η μητέρα φοβάται πως θα θεωρηθεί ανίκανη να θρέψει το παιδί (ποιους κριτές κουβαλάμε μέσα μας και κάνουν τόση φασαρία που δεν ακούμε τις πραγματικές ανάγκες τόσο τις δικές μας όσο και του παιδιού;) Αν δεν αλλάξει κάτι και συνεχιστεί αυτή η σύγκρουση γύρω από τη διατροφή, η συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να εδραιωθεί και η ανορεξία να το συνοδεύσει και στην παιδική και εφηβική ζωή του. Οφείλουμε να καταλάβουμε ότι το παιδί είναι μια ξεχωριστή οντότητα, με προσωπικότητα που διαφέρει, όπως και στους ενηλίκους, από άτομο σε άτομο και την οποία πρέπει πάντα να υπολογίζουμε. Γενικά η διατροφή πρέπει να ικανοποιεί το αίσθημα της πείνας, να είναι ευχάριστη και να δημιουργεί στο παιδί την εντύπωση ότι το φαγητό είναι κάτι το φυσικό και ότι δεν γίνεται για την ικανοποίηση των γονιών του. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην δημιουργηθεί στο παιδί η εντύπωση ότι το φαγητό του είναι σοβαρό ζήτημα για την οικογένεια. Επίσης, θεωρώ ανώφελο -ακόμα και επικίνδυνονα κουβεντιάζουμε μπροστά στο παιδί για την όρεξη του. Τα παιδιά καταλαβαίνουν πολλά περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε.

Η «ΠΡΏΙΜΗ ΑΝΟΡΕΞΊΑ» ΠΑΡΑΤΗΡΕΊΤΑΙ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΧΉ ΤΗΣ ΖΩΉΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΊΖΕΤΑΙ ΑΠΌ ΠΑΘΗΤΙΚΌΤΗΤΑ. ΤΟ ΒΡΈΦΟΣ ΔΊΝΕΙ ΤΗΝ ΕΝΤΎΠΩΣΗ ΌΤΙ ΤΟΥ ΛΕΊΠΕΙ ΤΟ ΑΊΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΊΝΑΣ ΚΑΙ ΌΤΙ ΔΕΝ ΞΈΡΕΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΊ ΤΟ ΣΤΉΘΟΣ Ή ΤΗ ΡΩΓΑ Όταν το μωρό αντιδρά: Κοιτάξτε μέσα σας και προσπαθήστε να ακούσετε τις βαθιές σας αγωνίες. Διαχωρίστε τες από εκείνες του παιδιού σας, όσο αυτό γίνεται. Σκεφτείτε ότι αυτή η επανάσταση είναι δείγμα πως μεγαλώνει κι αρχίζει ν' αποκτά δική του προσωπικότητα, και να διαμορφώνει γευστικές προτιμήσεις. Είναι σημαντικό να σεβαστείτε τις προτιμήσεις του εφόσον είναι στο πλαίσιο της υγιεινής διατροφής. Αν του έχετε μάθει να σέβεται το σώμα του και να ακούει τις ανάγκες του τότε να είστε σίγουροι πως ξέρει καλύτερα από σας πόσο ακριβώς πεινάει. Θυμίζετε στον εαυτό σας ότι τα φυσιολογικά παιδιά δεν τρώνε ποτέ περισσότερο, παρά μόνο αν παρασυρθούν από τους γονείς. Το νήπιο που έφαγε δύο κομμάτια κέικ σοκολάτα πριν από το φαγητό δεν θέλει να φάει το φαγητό του. Ας σκεφτούμε γιατί δεν καταφέραμε να το οριοθετήσουμε σε εκείνο το σημείο και ας μην αναλωθούμε επιμένοντας να φάει έπειτα και το γεύμα. Μην ξεχνάτε πως τώρα ξεκινά να αποκτά συνήθειες διατροφής για όλη του τη ζωή και πρέπει με επιμονή και ψυχραιμία να φροντίσετε να είναι οι σωστές.

Προσοχή: Μην θεωρείτε την άρνησή του να φάει σαν προσωπική προσβολή, προσωπική αποτυχία ή και επικίνδυνη εξέλιξη για την υγεία του. Μην το μπουκώνετε με το κουτάλι για να τελειώνετε πιο γρήγορα. Η κατανάλωση του φαγητού είναι ανάγκη Δεν είναι υποχρέωση. Μην το ταΐζετε εσείς, ενώ θέλει να τρώει και μόνο του. Ας λερωθεί! Ας τα λερώσει όλα. Μην το μαλώνετε επειδή δεν τρώει ό,τι και όσο του δίνετε. Μην το μπουκώνετε με κάθε ευκαιρία ανάμεσα στα γεύματα με την ελπίδα ότι κάτι θα φάει. Τέλος, μην του τάζετε ανταλλάγματα για να φάει ή μην το παρακαλάτε να φάει για χατίρι σας. Θα πιστέψει ότι οι άνθρωποι τρώνε για χάρη τρίτων, ενώ στην πραγματικότητα τρώνε για να επιβιώσουν.

Κοιτάξτε, λοιπόν, βαθιά μέσα σας και παρατηρήστε τις δικές σας ανάγκες και ορέξεις. Είστε χορτάτοι από συναισθήματα ή μήπως πεινάτε; Αν ναι, σας ενθαρρύνω να αναζητήσετε φροντίδα και έπειτα να φροντίσετε και να ταΐσετε το μικρό σας.

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

ΣTON ΓΙΑΤΡΟ

16.10.2019

Kαμπύλες σωματικής αύξησης ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΑΥΓΕΡΗ

ι καμπύλες σωματικής αύξησης χρησιμοποιούνται από τους παιδιάτρους ώστε να παρακολουθούν την αύξηση ενός παιδιού με την πάροδο των ετών. Περιλαμβάνουν τις εκατοστιαίες θέσεις (Ε.Θ.) των σωματομετρικών παραμέτρων (ύψος, βάρος και περίμετρος κεφαλής) ανά φύλο και ηλικία. Εκατοστιαία ονομάζεται η θέση, την οποία καταλαμβάνει η κάθε σωματομετρική παράμετρος του παιδιού σε σειρά 100 συνομηλίκων του. Οι καμπύλες αυτές έχουν δημιουργηθεί μετά τη διαχρονική καταγραφή της σωματικής αύξησης μεγάλου αριθμού φυσιολογικών παιδιών. Με τη χρήση τους, το ύψος, το βάρος και η περίμετρος κεφαλής ενός παιδιού μπορούν να συγκριθούν με τις αντίστοιχες αναμενόμενες παραμέτρους παιδιών ίδιας ηλικίας και φύλου. Έτσι, μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν ένα παιδί αναπτύσσεται φυσιολογικά. Οι καμπύλες σωματικής αύξησης είναι διαφορετικές για αγόρια και κορίτσια, λόγω διαφορετικού χρόνου έναρξης της εφηβείας και διαφορών στο τελικό τους ύψος. Ειδικές καμπύλες χρησιμοποιούμε για τα πρόωρα νεογνά, κατάλληλες για την παρακολούθηση τους μέχρι και τις 50 εβδομάδες από τη σύλληψη, δηλαδή μέχρι και τη διορθωμένη

Η Μαρία Θ. Αυγέρη είναι παιδίατρος. Μπορείτε να τη βρείτε στο maria.aygeri@gmail.com.

ηλικία των 10 εβδομάδων. Υψηλή ή χαμηλή θέση των σωματομετρικών στοιχείων στη γέννηση δεν προδικάζει και ανάλογο εξωμήτριο βαθμό αύξησης, γιατί τα σωματομετρικά στοιχεία του τελειόμηνου νεογνού αντικατοπτρίζουν κυρίως το ενδομήτριο περιβάλλον, ενώ το σωματικό μέγεθος από την ηλικία των δύο χρόνων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το γενετικό μας δυναμικό, δηλαδή από την κληρονομικότητα. Με τις καμπύλες σωματικής αύξησης μπορεί επίσης να προβλεφθεί, σε ένα βαθμό, το αναμενόμενο ύψος και βάρος ενός παιδιού στην ενήλικη ζωή και αυτό γιατί τα υγιή παιδιά συνήθως διατηρούν σταθερή την καμπύλη ανάπτυξής τους. Όταν ένα παιδί παρεκκλίνει αρκετά από την προηγούμενα κατοχυρωμένη του καμπύλη, κατά κανόνα χρειάζεται διερεύνηση του αιτίου. Σημειώνεται ότι σωματομετρικά στοιχεία στις πολύ χαμηλές ή τις πολύ υψηλές Ε.Θ. δε σημαίνουν υποχρεωτικά διαταραχή της αύξησης, αλλά απλώς υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο διαταραχής. Αυτό που ουσιαστικά αναζητούμε στις καμπύλες ανάπτυξης είναι να χαρτογραφήσουμε τη σωστή σωματική αύξηση. Μας ενδιαφέρει κυρίως ο ρυθμός με τον οποίο ένα παιδί κερδίζει σε βάρος, ύψος ή περίμετρο κεφαλής. Μετά τα 2 έτη μπορούμε να χρησιμοποιούμε καμπύλες που εκτείνονται μέχρι τα 18 έτη. Σε αυτή τη φάση ελέγχουμε και τον δείκτη μάζας σώματος (Body Mass Index-BMI), που αντανακλά την αναλογία βάρους προς το ύψος και δείχνει αν ένα παιδί τείνει να

γίνει παχύσαρκο ή λεπτόσαρκο. Ποικίλοι παράγοντες, από την κληρονομικότητα και το περιβάλλον, μέχρι τη διατροφή, την άσκηση και διάφορα προβλήματα υγείας, επηρεάζουν τη σωματική αύξηση των παιδιών. Γι’ αυτό τον λόγο ο παιδίατρος αξιολογεί τις καμπύλες ανάπτυξης σε κάθε προγραμματισμένη επίσκεψη και συζητά με τους γονείς για πιθανά προβλήματα υγείας του παιδιού και τρόπους αντιμετώπισης. Στη χώρα μας χρησιμοποιούμε τα πρότυπα διαγράμματα σωματικής αύξησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, γιατί αντανακλούν την επιθυμητή σωματική αύξηση, λαμβάνοντας υπόψιν τα θηλάζοντα βρέφη και προτείνονται για παγκόσμια χρήση. Η διαμόρφωση και προσαρμογή των διαγραμμάτων για την Ελλάδα έγινε από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, μετά από σχετική άδεια και έγκριση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Επιπλέον, για τον Δείκτη Μάζας Σώματος χρησιμοποιούμε τα διαγράμματα του Ιnternational Obesity Task Force (Revised BMI cut-offs, 2012), η χρήση των οποίων προτείνεται για καλύτερη εκτίμηση του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας. Συμπερασματικά, το επίκεντρο της εξέτασης ενός υγιούς παιδιού είναι ο έλεγχος της ανάπτυξής του. Η σωματική αύξηση αντανακλά τη συνολική κατάσταση της υγείας του και της διατροφής του και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε με τη συμβολή των παιδιάτρων, τις φυσιολογικές ή μη διακυμάνσεις της.

Έως την ηλικία των 2 ετών σημειώνεται το μήκος σώματος (μέτρηση με το παιδί ξαπλωμένο). Από την ηλικία των 2 ετών σημειώνεται το ύψος (μέτρηση με το παιδί όρθιο)

16.10.2019

ΣTON ΓΙΑΤΡΟ

Από την έναρξη της εφηβικής ηλικίας, το βάρος που αντιστοιχεί στην ηλικία δεν είναι ικανοποιητικό κριτήριο για την εκτίμηση του ελλιπούς ή του υπέρμετρου βάρους. Για τον λόγο αυτό, μετά την ηλικία των 10 ετών είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται οι καμπύλες του δείκτη μάζας σώματος.

Οι γραμμές παρουσιάζουν τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) κάθε ηλικίας ο οποίος αντιστοιχεί σε ΔΜΣ ίσο με 30, 25, 18,5, 17, 16 στην ηλικία των 18 ετών. Ερμηνεία: ΔΜΣ στη γραμμή "30" ή πιο πάνω: παχυσαρκία ΔΜΣ στη γραμμή "25" ή πιο πάνω (έως "30"): προ-παχυσαρκία (υπέρβαρο παιδί) ΔΜΣ κάτω απο τη γραμμή "18,5" (έως και "17"): ελαφρά ελλιπές βάρος ΔΜΣ κάτω απο τη γραμμή "17" (έως και "18,5"): μέτρια ελλιπές βάρος ΔΜΣ κάτω απο τη γραμμή "16": σοβαρά ελλιπές βάρος

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

16.10.2019

Πριν τεθεί, όμως, η διάγνωση του ΣΕΕ, όποιος έχει τα ακόλουθα ή κάποια από αυτά τα συμπτώματα οφείλει να επισκεφτεί τον ιατρό του ο οποίος θα αποκλείσει άλλες παθολογικές οντότητες του πεπτικού σωλήνα. Στη διαφορική διάγνωση αυτών περιλαμβάνονται η ελκώδης κολίτιδα/Νόσος του Crohn, οι γαστρεντερικές λοιμώξεις, η κοιλιοκάκη και άλλα σύνδρομα δυσαπορρόφησης, οι ενδοκρινοπάθειες, οι γαστρεντερικές διαταραχές από φάρμακα, καθώς επίσης και οι κακοήθειες. Η εκδήλωση της νόσου περιλαμβάνει τυμπανισμό και υπερπαραγωγή αερίων, κοιλιακή δυσφορία στα όρια του πόνου που βελτιώνεται ή επιτείνεται με την αφόδευση, διάρροια ή/και δυσκοιλιότητα με τα χαρακτηριστικά κόπρανα, αίσθημα μη ολοκληρωμένης κένωσης, πιθανή παραγωγή βλέννης καθώς και κακοσμία στόματος, ναυτία ή ακόμη και έμετο. Όλα αυτά χρήζουν συγκεκριμένων θεραπευτικών στρατηγικών με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής:

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου 8 αλλαγές στον τρόπο ζωής μας που βελτιώνουν θεαματικά την καθημερινότητα ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΗ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ & ΑΡΗ ΠΛΑΣΤΗΡΑ

Ο Βασίλης Δ. Γιαννόπουλος , MD είναι Επεμβατικός Γαστρεντερολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Διαγνωστικού Κέντρου «κοσμοιατρική». ΟΆρης Πλαστήρας , MD PhD FRCS, είναι Επιμελητής Χειρουργός Πεπτικού ΓΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας», Honorary Lecturer Kings College London.

ο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) ή αλλιώς σπαστική κολίτιδα αποτελεί μία συχνή λειτουργική πάθηση του πεπτικού συστήματος. Χαρακτηρίζεται από μια τριάδα συμπτωμάτων: τυμπανισμό, κοιλιακό πόνο και διαταραχές των κενώσεων (διάρροια ή/ και δυσκοιλιότητα) που συνυπάρχουν χωρίς την παρουσία άλλου οργανικού προβλήματος του εντέρου. Παγκοσμίως επηρεάζει το 15-20% του πληθυσμού και αποτελεί τον κύριο λόγο επίσκεψης σε γαστρεντερολογικό ιατρείο. Οι γυναίκες προσβάλλονται σε διπλάσια αναλογία από τους άντρες ενώ πάνω από το 50% θα έχει κάποιου είδους συμπτώματα πριν από την ηλικία των 35 ετών. Ενδιαφέρον έχει και το στατιστικό στοιχείο ότι παγκοσμίως το ΣΕΕ είναι η δεύτερη αιτία απουσίας από την εργασία μετά το κοινό κρυολόγημα

και ότι κοστίζει στο παγκόσμιο σύστημα υγείας πάνω από 8 δις δολάρια ετησίως. Οι αιτίες της πάθησης δεν είναι απολύτως κατανοητές, εντούτοις έχουν διατυπωθεί επαρκείς θεωρίες (προηγούμενη γαστρεντερίτιδα, δυσπεψία τροφών, αγχώδεις διαταραχές/κατάθλιψη, διαταραχές μικροβιώματος) πάνω στις οποίες στηρίζονται οι σημερινές θεραπείες. Η διαγνωστική προσπέλαση γίνεται με τα κριτήρια της Ρώμης που πρωτοεισήχθησαν στις αρχές του 1980. Έκτοτε έχουν επικαιροποιηθεί αρκετές φορές με αποτέλεσμα να έχουμε τώρα τα κριτήρια της Ρώμης IV που συνοπτικά ορίζουν το ΣΕΕ ως συνεχιζόμενο κοιλιακό άλγος τουλάχιστον 1 μέρα/εβδομαδιαίως τους τελευταίους 3 μήνες με 2 από τα κάτωθι: Βελτίωση ή επιδείνωση του πόνου με την αφόδευση Αλλαγές στη συχνότητα των κενώσεων Αλλαγές στη σύσταση των κοπράνων (μαλακά/ σκληρά)

Μείωση σωματικού βάρους (BMI <25). Έναρξη αερόβιας σωματικής άσκησης. Έναρξη χαμηλής FODMAP δίαιτας (αποφυγή συγκεκριμένων τροφών που παράγουν αέρια, φρούτα χωρίς φλούδα, αεριούχα ποτά, junk food, σχετική αποφυγή γλουτένης, πικάντικα γεύματα). Περισσότερη κατανάλωση νερού (8 ποτήρια/μέρα). Έλεγχος του στρες της καθημερινότητας. Προβιοτικά/ Αντιβιοτικά (Ριφαξιμίνη). Σπασμολυτικά, αντιδιαρροϊκά/καθαρκτικά σκευάσματα ανάλογα με τη συμπτωματολογία. Νεότερες θεραπείες με αντικαταθλιπτικά/ προετοιμασία εντέρου/ αναστολείς της σεροτονίνης. Για τους παραπάνω λόγους θα πρέπει να συμβουλεύονται όλοι υπεύθυνα τον γαστρεντερολόγο ή τον χειρουργό πεπτικού και να μην καταφεύγουν μόνο στο δαιδαλώδες διαδίκτυο αρκετών διαφημιστικών ή επιστημονικών sites των οποίων ελέγχεται όχι μόνο η εγκυρότητα της πληροφορίας αλλά και η αξιολόγηση αυτής από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

16.10.2019

Πίκα: Ένα διατροφικό αίνιγμα ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝΑΣ ΠΑΠΑΦΑΓΟΥ Όταν μιλάμε για το Σύνδρομο Πίκα αναφερόμαστε στην καταναγκαστική, ακατάσχετη επιθυμία ενός ατόμου για κατανάλωση μη βρώσιμων ουσιών, όπως χώματος, ξύλου, τριχών, γόμας, σοβά, άμμου, κιμωλίας, σαπουνιού, κοπράνων, χαρτιού κ.ά. Η κλινική ψυχολόγος Σουζάνα Παπαφάγου μάς συστήνει αυτή την ιδιαίτερη και αινιγματική ακόμα διατροφική διαταραχή.

Η ιστορία της Μ.

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

Πριν από δεκαοκτώ χρόνια, σε ένα κέντρο ιατρικής και παιδοψυχιατρικής φροντίδας σε μια πόλη της βορείου Ιταλίας, στο πλαίσιο της πρακτικής μου άσκησης, γνώρισα τη Μ. Η Μ. ήταν τότε μόνο δυο χρονών, είχε μεγάλα πράσινα μάτια και ήταν πολύ χλομή· μα πίσω από τη χλομάδα της μπορούσες να διακρίνεις μια δύναμη και μια επιθυμία για σύνδεση και μια ανάγκη για αγκαλιά και παιχνίδι. Είχε έρθει στο ιατρικό κέντρο συνοδευόμενη από τη μητέρα της με έντονους πόνους στο στομάχι. Η ανάπτυξή της ήταν αργή, είχε ξεκινήσει να περπατά 20 μηνών, μόλις τέσσερις μήνες πριν τη φέρουν σε μας. Η μητέρα έμοιαζε αρκετά ταλαιπωρημένη και συγχρόνως αποστασιοποιημένη από το συναίσθημα της. Μας μίλησε για τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούσαν στο σπίτι: ο πατέρας απουσίαζε λόγω χρήσης ουσιών και η εκείνη αναγκαζόταν να αφήνει τη Μ. στη μητέρα της, που έμενε σε ένα μικρό σπιτάκι στην εξοχή, γιατί έπρεπε να δουλέψει. Η Μ., παρόλο που ήταν μόνο δύο χρονών, περ-

νούσε πολλές ώρες μόνη της έξω από το σπίτι, κυρίως στην αυλή της γιαγιάς όπου οι γείτονες την είχαν δει να μαζεύει χαλίκια, ζουζούνια, φύλλα, χώμα και τρίχες από ζώα στα χεράκια της και να τα μασουλάει. Η μητέρα ανέφερε πως πολλές φορές όταν την έπαιρνε στο σπίτι, τα βράδια, η Μ. έκανε εμετό και παραπονιόταν με κλάμα και σπασμούς. Η μητέρα πίστευε πως το έκανε επίτηδες, γιατί δεν ήθελε να την αφήνει στην γιαγιά. Μέχρι που πρόσεξε πως στον εμετό της υπήρχαν όσα είχαν αναφέρει οι γείτονες πως έτρωγε, αλλά δεν τους είχε πιστέψει. Μάλιστα μια μέρα η μικρή προσπάθησε μπροστά της να τα ξαναφάει. Η μητέρα άφησε την μικρή στο νοσοκομείο και ερχόταν να την δει αργά το βράδυ, αλλά δεν έμενε μαζί της. Η Μ. δυνάμωνε μέρα με τη μέρα και απολάμβανε την αγάπη και τη φροντίδα των νοσοκόμων, χωρίς να εκδηλώνει την ανάγκη να φάει κάτι μη βρώσιμο. Το προσωπικό είχε μεγάλη ανησυχία καθώς πλησίαζε η μέρα να βγει η μικρή, κυρίως μετά την παραδοχή της μητέρας της πως και η γιαγιά είχε στο παρελθόν νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική και κατά καιρούς επίσης κατανάλωνε μη βρώσιμα υλικά και η ίδια, συνήθως σοβά. Ο παιδοψυχίατρος είχε μιλήσει για Σύνδρομο Πίκα. Αυτή ήταν η πρώτη μου εμπειρία με μια ιδιαίτερη και φαινομενικά σπάνια διατροφική διαταραχή, την οποία κάποιες φορές συναντάμε με τον όρο αλλοτριοφαγία. Το σημαντικό, όμως, στην περίπτωση της Μ. ήταν πως το παιδί δεν έπασχε ούτε από ψυχική ασθένεια αλλά ούτε από κάποια νοητική στέρηση, όπως κανείς θα περίμενε και όπως συνηθίζεται να πάσχει κάποιος που εκδηλώνει τη διαταραχή

αυτή. Έπασχε από παραμέληση!

Πρωτόγονες φαντασιώσεις Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Το όνομα Πίκα (Pica) έχει λατινική ρίζα και σημαίνει καρακάξα. Πρόκειται για ένα πουλί που φημίζεται για τις ασυνήθιστες διατροφικές του προτιμήσεις, αφού καταναλώνει σχεδόν τα πάντα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι σε παλιούς πολιτισμούς, οι άνθρωποι κατανάλωναν χώμα και άλλα μη βρώσιμα συστατικά, πιστεύοντας πως αυτά έχουν μαγικές ιδιότητες. Κρατάμε αυτήν εδώ την πληροφορία στο μυαλό μας, γιατί οι αρχαίοι και πρωτόγονοι πολιτισμοί έχουν πολλά κοινά με την αρχαϊκή και πρωτόγονη φύση των βρεφών και νηπίων, των οποίων οι φαντασιώσεις ξεπερνούν κάθε φαντασία (και ας μην ξεγελιόμαστε, όλες αυτές οι φαντασιώσεις ζουν μέσα μας ασυνείδητες και εκδηλώνονται σε ανύποπτους χρόνους). Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα αγοράκι έξι χρονών, τον Γ., που μασούλαγε τρίχες και ίνες από υφάσματα. Στην πορεία της θεραπείας προέκυψε πως τα υφάσματα ήταν αποκλειστικά της μητέρας του που δεν ζούσε πια και που ο πατέρας τα είχε αφήσει ανέγγιχτα στην ντουλάπα. Το πένθος δεν είχε μιληθεί, το παιδί και τα συναισθήματα του είχαν παραμεληθεί εντελώς. Χρειάστηκε να νοσηλευτεί με σοβαρή γαστρεντερική διαταραχή και τον παρέπεμψαν από εκεί σε παιδοψυχίατρο και παιδοψυχολόγο.

Περιέργεια ή πίκα; Τα παιδάκια είναι από την φύση τους περίεργα και αυτή τους η περιέργεια είναι δείγμα ευφυΐας. Μέχρι να ολοκληρώσουν ένα πρώτο αναπτυξιακό στάδιο, τείνουν να βάζουν κυριολε-

16.10.2019

ΤΟ ΌΝΟΜΑ ΠΊΚΑ ΈΧΕΙ ΛΑΤΙΝΙΚΉ ΡΊΖΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΊΝΕΙ ΚΑΡΑΚΆΞΑ. ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΈΝΑ ΠΟΥΛΊ ΠΟΥ ΦΗΜΊΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΣΥΝΉΘΙΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΈΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΙΜΉΣΕΙΣ, ΑΦΟΎ ΚΑΤΑΝΑΛΏΝΕΙ ΣΧΕΔΌΝ ΤΑ ΠΆΝΤΑ κτικά ό,τι βρουν στο στόμα τους μια και μέσα από αυτό κυρίως αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Μόλις όμως περάσει αυτό το στάδιο, σε ηλικία δύο ετών περίπου, τα μικρά αρχίζουν να διαχωρίζουν τι βάζουν και τι όχι στο στόμα τους. Όταν κάποιο παιδί δεν σταματά την κατάποση μη διατροφικών ουσιών, όπως πηλού, πλαστελίνης, χαρτιού και τριχών, όταν αυτή η κατάποση είναι επαναλαμβανόμενη για διάστημα τουλάχιστον ενός μηνός, όταν το παιδί είναι μεγαλύτερο των δώδεκα μηνών και δεν πάσχει από μείζονα ψυχική διαταραχή. όπως π.χ. παιδική ψύχωση, ή από κάποια άλλη οργανική διαταραχή, τότε μιλάμε για την διαταραχή πίκα.

Οι αιτίες Τα ακριβή αίτια για την εκδήλωση της πίκας δεν είναι γνωστά, παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που έχουν συνδεθεί με το σύνδρομο αυτό, που τα τελευταία χρόνια έχει οριστεί από τα επίσημα διαγνωστικά ως κριτήριο διατροφικής διαταραχής: Τα παιδιά με γαστρεντερική δυσφαγία βρίσκουν χαλαρωτικό το να τρώνε ουσίες που δεν είναι βρώσιμες. Το άγχος που συνοδεύει πολλές ψυχικές διαταραχές, μπορεί να κάνει τα παιδιά να θέλουν να μασουλήσουν κάτι που δεν τρώγεται και τελικά να το καταπιούν, μόνο και μόνο γιατί έτσι νιώθουν ότι ανακουφίζονται από το στρες. Τα παιδιά, κυρίως αυτά που έχουν διαγνωστεί με αυτισμό ή άλλες αναπτυξιακές διαταραχές, τείνουν να τρώνε ανθυγιεινά ή μη βρώσιμα πράγματα όπως η σκόνη ή το χαρτί. Η πίκα μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά παραμελημένα, μη επιτηρούμενα από τους γονείς, τα οποία με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να αναπληρώσουν το συναισθηματικό κενό που βιώνουν. Η καταφυγή σε ουσίες χωρίς διατροφική αξία μας οδηγεί στη σκέψη ότι και τα ίδια τα παιδιά έχουν ένα χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης και αίσθησης εαυτού. Προσοχή: Η πίκα δεν ταυτίζεται με το σύνδρομο της γεωφαγίας, στο οποίο τα παιδιά τρώνε χώμα αναζητώντας εκεί ασυνείδητα ίχνη ασβεστίου ή σιδήρου που λείπουν από τον οργανισμό τους. Φυσικά οι ανάγκες και οι διαταραχές αυτές συνδυάζονται και δεν αποκλείει

η μία την άλλη. Όπως, επίσης, δεν είναι αδύνατο η πίκα ως διατροφική διαταραχή να εμφανιστεί σε συνδυασμό με άλλες πολύ σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Μάλιστα το άτομο που πάσχει από πίκα, επειδή οι βλάβες που μπορεί να προκαλέσει στον οργανισμό του είναι πολλές φορές ανεπανόρθωτες, επιβάλλεται να εξετάζεται από γιατρό για πρόληψη και θεραπεία. Και φυσικά, επειδή αυτή η διαταραχή μπορεί να συνδέεται με διάφορες αγχώδεις διαταραχές ή με άλλες διαταραχές πρόσληψης της τροφής (όπως τη νευρική ανορεξία, μια και το άτομο μπορεί να θεωρεί ότι αφού καταναλώνει τροφές χωρίς θερμίδες δεν θα παχύνει), επιβάλλεται να ακολουθηθεί ψυχολογική θεραπεία αντιμετώπισής της.

Η νέα σούπερ-φανταστική μας φίλη σε νέες περιπέτειες! ά Έχω τόσo πολλ στικά σούπερ-φαντα Α και Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ πράγματα … να περιγράψω ΛΑ! θα σας τα πω

Αγαπάω τις εφευρέσεις, κρ ύβω πράγματα στην ντουλάπα πειραμάτων και λύνω παράξενα μυστή ρια!

θα αν εβάσ μια ΦΟ ουμε ΒΕΡΗ παρά στασ η με ακροβ ατικά .

Συμπερασματικά Συνοψίζοντας η πίκα, που περιλαμβάνεται στην κατηγορία «Άλλες Διαταραχές Πρόληψης Τροφής» του ICD-10, είναι πιο συχνή στα μικρά παιδιά, όταν αυτά ζουν σε οικογένειες με χαμηλό εισόδημα ή μεγαλώνουν χωρίς φροντίδα και αγάπη, σε άτομα με ψυχικές διαταραχές, σε άτομα που έχουν ελλείψεις στη διατροφή τους, σε άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές (όπως ο αυτισμός) και σε άτομα που κάνουν ακραίες δίαιτες. Η πίκα είναι αρκετά συχνή και στις εγκύους, εκεί, όμως συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν μετά τη γέννηση του παιδιού. Αυτό συμβαίνει γιατί αρκετές φορές η διαταραχή αυτή συνδέεται με έλλειψη κάποιων μετάλλων, όπως για παράδειγμα με σιδηροπενία, που εξωθεί το άτομο στη μη συνειδητή κατανάλωση ακατάλληλων τροφών για τη κάλυψη αυτής της ανάγκης. Φυσικά, γίνεται σε όλους αντιληπτό πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποβεί η διαταραχή αυτή στο άτομο, πόσω μάλλον στο μικρό παιδί: Μπορεί να υπάρξει δηλητηρίαση από τοξικά υλικά, από μόλυβδο, εντερική απόφραξη, δηλητηρίαση από υδράργυρο, μπορεί να υπάρξουν βλάβες στο πεπτικό σύστημα, υποσιτισμός ή οδοντικές κακώσεις. Όπως θα μπορούσαμε να σκεφτούμε αναλογιζόμενοι τις δυο περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν, ίσως η πίκα να είναι και η απεγνωσμένη προσπάθεια του ανθρώπου που υποφέρει (μικρού και μεγάλου) να καλύψει ένα μεγάλο συναισθηματικό κενό που δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό ούτε από εκείνον ούτε από εκείνους που «ευθύνονται» για τη δημιουργία του! Ας έχουμε πάντα στο νου μας πως κάθε είδους διαταραχή που εκδηλώνεται στο σώμα, κυρίως οι διατροφικές διαταραχές, αναβλύζει αν όχι πάντα, τουλάχιστον τις περισσότερες φορές από την πηγή της ψυχής μας και ας μην παραμελούμε να ελέγχουμε και να εξετάζουμε όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή με την ίδια σοβαρότητα και επιμέλεια.

Δεν βλέπω την ΩΡΑ ο πείραμα να κάνω το καλυτερότερ όλων των εποχών! Ρ ΨΑ

ΙΑ

ΣΚΥΛΟΣ

πουλ

άκια

Στην ίδια σειρά

ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΌΠΩΛΕΙΑ! www.dioptra.gr

Bρείτε μας!

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

16.10.2019

Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου: Φινλανδία ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

το προηγούμενο τεύχος μας, είχαμε «ταξιδέψει», χάρη στο βιβλίο της Lucy Crehan Φυτώρια ευφυΐας. Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου, μέχρι την Ιαπωνία. Εξετάσαμε, λοιπόν, το παράξενο και ιδιαίτερα αυστηρό για τα ελληνικά δεδομένα εκπαιδευτικό της σύστημα, που όμως είναι ιδιαίτερα αποδοτικό. Αυτό αποδεικνύεται από τα αποτελέσματα του προγράμματος PISA (Programme for International Student Assessment), μιας εκπαιδευτικής έρευνας που διεξάγεται κάθε τρία χρόνια και που υλοποιείται από διεθνή ερευνητικά ιδρύματα υπό την οργάνωση της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης του ΟΟΣΑ (Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη) και με τη συνεργασία των συμμετεχουσών στην έρευνα χωρών. Συνεχίζουμε, λοιπόν, το εκπαιδευτικό μας αυτό ταξίδι στα σχολεία του κόσμου και αυτόν το μήνα κάνουμε μια στάση στη Φινλανδία. Ποτέ πριν από τα επτά Πολυσυζητημένο στην Ελλάδα, μέσα από τη συχνή αναπαραγωγή παρόμοιων και συχνά

παραπλανητικών άρθρων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει καταρχάς το εξής πρωτοποριακό χαρακτηριστικό: Το σχολείο – ή μάλλον η τυπική εκπαίδευση– αργεί να ξεκινήσει. Όμως, το γεγονός πως τα παιδιά πηγαίνουν για πρώτη φορά στο σχολείο πριν από τον Αύγουστο της χρονιάς που συμπληρώνουν τα επτά τους χρόνια όχι μόνο δεν τα επηρεάζει αρνητικά, αλλά αντίθετα έχει θετικό αντίκτυπο στις επιδόσεις τους, μια και οι Φινλανδοί έχουν έναν από τους υψηλότερους δείκτες αλφαβητισμού παγκοσμίως. Τι κάνουν, όμως, τα παιδιά πριν από τα επτά τους χρόνια; Πολύ απλά, παίζουν. Διδάσκονται μέσα από το παιχνίδι. Ακόμα συζητούν, ακούν παραμύθια και ιστορίες, μαθαίνουν ποιήματα και τραγουδούν. Η –επιδοτούμενη από το κράτος– προσχολική μάθηση, δηλαδή, είναι μόνο προπαρασκευαστική και παιγνιώδης και επίσης: οι παιδικοί σταθμοί και τα νηπιαγωγεία έχουν ιδιαίτερα υψηλή αναλογία προσωπικού/παιδιών. 1/4 για παιδιά μέχρι 3 ετών, 1/7 για παιδιά άνω των 3 ετών. το προσωπικό έχει ιδιαίτερα υψηλά προσόντα και έχει άριστη κατανόηση του αναλυτικού προγράμματος προσχολικής αγωγής. το αναλυτικό πρόγραμμα προσχολικής αγωγής είναι δομημένο γύρω από μαθησι-

ακούς στόχους που περιλαμβάνουν ακαδημαϊκό περιεχόμενο, αλλά και κοινωνικές δεξιότητες, οι οποίοι όμως επιτυγχάνονται αποκλειστικά και μόνο μέσα από δραστηριότητες παιχνιδιού. Επομένως, οι Φινλανδοί ακολουθούν τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης μια συγκεκριμένη στρατηγική μάθησης, βασισμένη αποκλειστικά σε έρευνες που αποδεικνύουν πόσο ευεργετική είναι η επίδραση του παιχνιδιού στη σωματική, γνωσιακή, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του μικρού παιδιού. Σημειωτέον: Τα παιδιά δεν κάθονται σε θρανία. Η κατάκτηση της ανάγνωσης Από τη στιγμή που -στα επτά περίπου χρόνια τους- τα παιδιά ξεκινούν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση μαθαίνουν (επιτέλους, λέει η Ελληνίδα μάνα μέσα μου) να διαβάζουν, κατακτούν την ανάγνωση πολύ γρήγορα. Σε αυτό τα βοηθάει, εκτός από τη μεγαλύτερη ηλικιακή τους ωριμότητα (σε σχέση π.χ. με τα Ελληνάκια που στο νηπιαγωγείο διδάσκονται προγραφή και προανάγνωση χωρίς να έχουν όλα τη γλωσσική ή τη νοητική ικανότητα για κάτι τέτοιο), και η μεγάλη ορθογραφική διαφάνεια της γλώσσας τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στα φινλανδικά οι ήχοι και τα γράμματα που τους αντιπρο-

16.10.2019

σωπεύουν τείνουν στην αντιστοιχία 1:1, κάτι που τα παιδιά μπορούν να μάθουν εύκολα με επαρκή τριβή. Φανταστείτε, λοιπόν, ότι η φινλανδική ορθογραφία δεν περιλαμβάνει -για παράδειγμα- 6 διαφορετικές γραφές για τον ήχο [i] ή 2 για τον ήχο [e] και για τον ήχο [ο]. Στα ελληνικά, ο ορθογραφικός συλλαβισμός δεν αντιπροσωπεύει πάντοτε την προφορά μιας λέξης με αποτέλεσμα τα παιδιά να δυσκολεύονται. Η πλειονότητα, όμως, των Φινλανδών μικρών μαθητών δεν απογοητεύεται από «αποτυχίες», αφού μαθαίνουν εύκολα και γρήγορα. Μάλιστα, οι περισσότεροι έχουν αυτοπεποίθηση όσον αφορά την ικανότητά τους να μαθαίνουν και θεωρούν τη μάθηση ευχαρίστηση. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι στα φινλανδικά σχολεία καταγράφεται ένα από τα πιο χαμηλά επίπεδα διακύμανσης της βαθμολογίας μεταξύ των δεκαπεντάχρονων πλέον μαθητών. Με άλλα λόγια, τα παιδιά διατηρούν το καλό τους μαθησιακό επίπεδο και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ ακόμα και οι χαμηλές βαθμολογίες είναι σχετικά υψηλές. Ενιαία εκπαίδευση και στήριξη των ειδικών αναγκών Μετά τη δεκαετία του 1960 και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι ενιαίο και ομοιόμορφο και έχει ως αρχές του την ισότητα και τη δικαιοσύνη, ανεξάρτητα από την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση του κάθε μαθητή και ανεξάρτητα από τις επιδόσεις του. Οι τάξεις, δηλαδή, είναι μεικτών ικανοτήτων (όπως, βέβαια, συμβαίνει και στη χώρα μας), με τα παιδιά, όμως, να επιτυγχάνουν στη συντριπτική τους πλειονότητα τους στόχους τους. Ο πρώτος διαχωρισμός σε σχολεία ακαδημαϊκής και επαγγελματικής κατεύθυνσης (δευτεροβάθμια εκπαίδευση) γίνεται στα δεκαέξι χρόνια, έπειτα δηλαδή από υποχρεωτική εννιαετή φοίτηση όλων των παιδιών στον ίδιο ακριβώς τύπο σχολείου, δημοσίου ή (πολύ σπάνια) διοικούμενου από ιδιωτικούς φορείς όπως η εκκλησία, για το οποίο ποτέ και κανείς δεν πληρώνει δίδακτρα. Και, ενώ, όπως και στην Ελλάδα, απουσιάζουν τάξεις για χαρισματικά από μαθησιακής άποψης παιδιά, υπάρχουν σχολεία που ειδικεύονται στη μουσική, στη φυσική αγωγή και στις ξένες γλώσσες, που ναι μεν τηρούν το ενιαίο σύστημα, αλλά περιλαμβάνουν περισσότερες ώρες εξειδίκευσης. Σκεφτείτε κάτι ανάλογο με τα δικά μας αθλητικά ή καλλιτεχνικά σχολεία. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, πάντως, προβλέπονται σχολεία για πιο ευφυείς μαθητές, κάποια δηλαδή αντίστοιχα με τα δικά μας πειραματικά. Επιπλέον, το φινλανδικό σχολείο έχει εξαιρετική στήριξη κάθε ειδικής μαθησιακής ανάγκης. Τα παιδιά ελέγχονται για μαθησιακές δυσκολίες πριν από την έναρξη του σχολείου, ώστε να υπάρξει, αν χρειαστεί, πρώιμη παρέμβαση από άριστα καταρτισμένους εκπαιδευτικούς ειδικής αγωγής. Εκτός, όμως από αυτούς, και οι «απλοί» δάσκαλοι στηρίζουν μέσα στην τάξη τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος μαθητής να αφεθεί στην τύχη του. Το σύστημα θα βρει τη λύση που του ταιριάζει, με την αγαστή συνεργασία εκπαιδευτικών και οικογένειας. Όσο για τους μετανάστες, αυτοί φοιτούν για ένα έτος σε μια χωριστή τάξη για να εξοικειωθούν με τη γλώσσα και αμέσως μετά εντάσσονται στην κανονική τους τάξη, πλην των παιδιών που προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες και δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο, για τα οποία φυσικά υπάρχει ειδική πρόβλεψη και ίσως καθυστερήσουν

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ακόμα ένα δυο χρόνια να ενταχθούν με τους συνομηλίκους τους. Το σκεπτικό, πάντως, είναι ότι πρέπει να γίνει το παν για να καταφέρει το οποιοδήποτε παιδί να αντεπεξέλθει στις γενικές απαιτήσεις του εθνικού αναλυτικού προγράμματος και να μην υποστεί κοινωνικό αποκλεισμό. Το μάθημα το καθοδηγούν παραδοσιακά οι εκπαιδευτικοί, υπάρχει, όμως, και ουσιαστική διάδραση ολόκληρης της τάξης, μέσα από την εξέταση, τη συζήτηση και τις παρουσιάσεις εργασιών. Ταυτόχρονα, μαθητές και εκπαιδευτικοί έχουν την «αίσθηση του σχετίζεσθαι» και συνεργάζονται άριστα, μοιραζόμενοι ιδέες και μαθαίνοντας ο ένας από τον άλλον, ενώ σε όλη τη χώρα υπάρχει υπεροχή των μικρών σχολικών μονάδων, που ευνοεί τις σχέσεις εμπιστοσύνης και την αλληλεπίδραση. Διεπιστημονική προσέγγιση Τα φινλανδικά σχολεία κάνουν πολύ περισσότερα από το να διδάσκουν τα παιδιά και προσωπικά πιστεύω ότι εδώ βρίσκεται η ουσία της επιτυχίας του συστήματός τους. Οι Φινλανδοί γνωρίζουν ότι κάποιες φορές προβλήματα στα παιδιά δεν δημιουργούν οι όποιες μαθησιακές δυσκολίες, αλλά κοινωνικές ή συναισθηματικές ή οικογενειακές δυσκολίες ή ζητήματα υγείας. Υπάρχουν, λοιπόν, διεπιστημονικές ομάδες παιδικής πρόνοιας σε κάθε σχολείο, ώστε να διαμορφώνεται υγιές και ασφαλές περιβάλλον για τη μάθηση και την ανάπτυξη, να προστατεύεται η ψυχική υγεία, να αποτρέπεται ο κοινωνικός αποκλεισμός και να προάγεται η ευημερία της σχολικής κοινότητας. Με άλλα λόγια, η ψυχική υγεία και το ευ ζην των παιδιών κρίνονται εξίσου θεμελιώδους σημασίας και συσχετίζονται άμεσα με τις μαθησιακές τους επιδόσεις. Οι εκπαιδευτικοί Όσο για τους εκπαιδευτικούς; Πέραν της άριστης κατάρτισής τους (χρειάζονται απίστευτες {sic} σπουδές για να γίνει κανείς δάσκαλος) έχουν απόλυτη ελευθερία στο πώς κάνουν τη δουλειά τους και η επαγγελματική τους γνώμη γίνεται πάντα σεβαστή. Ταυτόχρονα, όμως, κατανοούν ότι το επάγγελμά τους απαιτεί ηθική δέσμευση, επομένως κάνουν -στη συντριπτική τους πλειονότητα- πολύ καλά τη δουλειά τους, αν και δεν υπάρχει σχολική επιθεώρηση ούτε αξιολόγησή τους. Οι Φινλανδοί, λοιπόν, έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα σύστημα που καλλιεργεί ακριβώς εκείνες τις ψυχολογικές προϋποθέσεις που κινητοποιούν τα εγγενή κίνητρα σε όσους διδάσκουν, ένα σύστημα που εμπιστεύεται απόλυτα τους εκπαιδευτικούς του, επειδή μπορεί να ελέγχει τόσο τις προθέσεις όσο και την κατάρτισή τους. Στη Φινλανδία, η διδασκαλία είναι ιδιαίτερα αξιόλογο επάγγελμα, με περιεχόμενο και κύρος που φαίνεται να πηγάζει από το γεγονός πως το εκπαιδευτικό σύστημα υπήρξε κάποτε το θεμέλιο του φινλανδικού έθνους και της ανεξαρτησίας του. Ο μισθός των δασκάλων πάντως δεν είναι ιδιαίτερα υψηλός και βρίσκεται στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Οι απίστευτες σπουδές στις οποίες προαναφερθήκαμε είναι ένα πενταετές πρόγραμμα παιδαγωγικών, επιπέδου μάστερ και σχεδιασμένο σε εθνικό επίπεδο, που χρηματοδοτείται από το κράτος. Οι δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σπουδάζουν λοιπόν επί πενταετίας, κάνοντας παράλληλα και πρακτική άσκηση σε σχολεία και καλύπτοντας όλα τα γνωστικά αντικείμενα, της φυσικής αγωγής συμπεριλαμβανομένης. Οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας, από την

25 άλλη, παρακολουθούν ένα μονοετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα στα παιδαγωγικά, αφού πάρουν πρώτα πτυχίο στο επιστημονικό τους αντικείμενο (π.χ. στα μαθηματικά, στη φυσική, στα φιλολογικά) έπειτα από τετραετείς σπουδές. Στο τέλος των σπουδών τους, τόσο οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας όσο και αυτοί της δευτεροβάθμιας, εκπονούν μια δύσκολη διατριβή στα παιδαγωγικά, ενώ υποχρεωτικά κάνουν πρακτική και σε σχολείο ειδικής αγωγής. Έπειτα, το πρόγραμμά τους υπάρχει και η διά βίου εκπαίδευση, με μαθήματα που οι δάσκαλοι οφείλουν να παρακολουθήσουν κάθε χρόνο, παράλληλα με την εργασία τους, και τα οποία επιλέγουν με βάση τις ανάγκες τους. Σημαντικό εργαλείο στη δουλειά τους, πάντως, αποτελούν και τα υψηλής ποιότητας σχολικά εγχειρίδια, στη συγγραφή των οποίων συμμετέχουν εκπαιδευτικοί με μεγάλη πείρα, που έχουν δοκιμάσει διάφορες στρατηγικές μέσα στις τάξεις. Τα εγχειρίδια αυτά διαθέτουν και ειδικούς οδηγούς για τον διδάσκοντα με προτεινόμενα σχέδια μαθημάτων, πρόσθετα μέσα διδασκαλίας, επιπλέον ασκήσεις, προτάσεις ομαδικών εργασιών κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δάσκαλοι δεν είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν τα σχολικά βιβλία. Αυτά, όμως, είναι τόσο καλογραμμένα και καλοσχεδιασμένα που τελικά χρησιμοποιούνται από όλους. Συμπερασματικά, αν και τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια μικρή πτώση στα αποτελέσματα των μαθητών της ίσως εξαιτίας των δημογραφικών μεταβολών και του αυξημένου αριθμού των μεταναστών μαθητών, η Φινλανδία παραμένει μεταξύ των χωρών με τις υψηλότερες επιδόσεις παγκοσμίως σε δοκιμασίες κατανόησης κειμένου, μαθηματικών και φυσικών επιστημών και η χώρα με τις υψηλότερες επιδόσεις από τις χώρες εκτός Ασίας. Στο επόμενο τεύχος μας θα εξετάσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα της Σιγκαπούρης.

Διαβάστε: Lucy Crehan, Φυτώρια ευφυΐας. Ένα ταξίδι στα καλύτερα εκπαιδευτικά συτήματα του κόσμου, μετάφραση: Μαρία Παπαηλιάδη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2019

16.10.2019

ΑΥΤΌΝ ΤΟ ΜΉΝΑ ΔΙΑΒΆΖΟΥΜΕ ΜΟΡΤΊΝΑ Η Μορτίνα είναι ένα κοριτσάκι ζόμπι, με υπερβολικά χλομό δέρμα, μάτια ολοστρόγγυλα σαν μπαλάκια, που είναι πάντα γουρλωμένα και έχουν έντονες μοβ σκιές γύρω γύρω. Ζει στην Ξεπεσμένη Έπαυλη μαζί με την αγαπημένη της θεία Εκλιπούσα και τον πιστό της φίλο, τον Μύθο, έναν αλμπίνο σκύλο. Η Μορτίνα, όμως, δεν νιώθει διαφορετική. Θα ήθελε να μπορεί να παίζει με τα άλλα παιδιά της ηλικίας της, αλλά της έχουν απαγορεύσει να εμφανίζεται μπροστά τους, γιατί μπορεί να τα τρομοκρατήσει. Η ίδια θα ήθελε να τα πλησιάσει, μα δεν ξέρει πώς… Ώσπου μια μέρα εμφανίζεται η ιδανική ευκαιρία: η γιορτή του Χάλογουιν! Και το κοριτσάκι ζόμπι δεν χρειάζεται καν να μεταμφιεστεί… Τι συμβαίνει, όμως, όταν τα παιδιά ανακαλύψουν ότι στην πραγματικότητα δεν είναι μεταμφιεσμένη; Η «Μορτίνα. Μια ιστορία για να πεθάνεις από τα γέλια», της Μπάρμπαρα Καντίνι (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα), είναι ένα ευαίσθητο και συγχρόνως πολύ διασκεδαστικό βιβλίο για τη διαφορετικότητα, με πρωτότυπη και ατμοσφαιρική εικονογράφηση από την ίδια τη συγγραφέα. Μην σας τρομάξει το θέμα του, σας εγγυόμαστε ότι είναι απολαυστικό και καθόλου φοβιστικό, ιδανικό ανάγνωσμα για παιδιά από 6 έως 10 ετών! Κυκλοφορούν ακόμα τα ξεκαρδιστιά «Μορτίνα και ο φίλος φάντασμα», «Μορτίνα και ο ξινός ξάδελφος» και «Μορτίνα. Διακοπές στη λίμνη μυστήριο»!

www.ellinikagrammata.gr

/ellinikagrammata2017 /EllinikaGrammata

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΊΝΩ 10

2019

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

16.10.2019

Θέατρο

Πού: Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος Πότε: κάθε Κυριακή στις 12:00 και καθημερινές για σχολεία Τιμές εισιτηρίων: 10 €, ομαδικό: 8 € Διάρκεια: 70 λεπτά www.mikrosnotos.gr Χορηγός Εκδόσεις Μεταίχμιο

"Παιδί & Τέχνη" στις Μορφές Έκφρασης

Θωμάς Κινδύνης εδώ και 27 χρόνια, από τότε που ίδρυσε την ομάδα του, τις Μορφές Έκφρασης, έχει δημιουργήσει με τους συνεργάτες του εργαστήρια για τα παιδιά όπου το χαμόγελο και η χαρά βρίσκουν χώρο έκφρασης και δημιουργίας. Με ιδιαίτερη αγάπη και ξεχωριστή φροντίδα η τέχνη γίνεται για τα παιδιά ένα δεύτερο σπίτι, ένας χώρος όπου μπορούν να παίξουν, να εκφραστούν, να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, τις κοινωνικές τους δεξιότητες, τη φαντασία τους και να βρουν φίλους, συνοδοιπόρους στον πιο όμορφο κόσμο, τον κόσμο που τα ίδια δημιουργούν. Τα τμήματα απευθύνονται σε παιδιά από μόλις 3 ετών έως και εφήβους 16 ετών. Αναλυτικά τα εργαστήρια που θα λειτουργήσουν φέτος είναι: • Θεατρικά εργαστήρια σε συνδυασμό με Μουσική, Τραγούδι, Κίνηση. Ομάδες: 3-4 ετών / 4-5 ετών/ 6-12 ετών / 12-16 ετών • Ρομποτική και εφαρμογές στο θέατρο (9-15 ετών) • Ζωγραφική & εικαστικά/ Θεατρικές προσεγγίσεις μέσα από τις εικαστικές τέχνες (9-12 ετών) • Παραμυθένια Ορχήστρα/ Ορχήστρα, χορωδία, λόγος και κίνηση (9 -16 ετών) Όπως λέει και ο ίδιος ο κ. Κινδύνης, τα παιδιά θα πρέπει στην εποχή μας να έχουν όσο το δυνατό περισσότερη επαφή με τις τέχνες. Για περαιτέρω πληροφορίες ή για να κλείσετε προσωπικό ραντεβού μπορείτε να καλέσετε στα τηλέφωνα 210 3464903, 210 3464002

Καλλιτεχνικός Οργανισμός Μορφές Έκφρασης, Αλκμήνης 13, Κ. Πετράλωνα www.morfesekfrasis.gr

Δημιουργική Απασχόληση

"Ο Ραφτάκος των λέξεων" στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

άποτε σε μια μικρή πόλη που έμοιαζε ακόμα με χωριό ζούσε ένας ράφτης μοναδικός. Μοναδικός όχι μόνο επειδή δεν υπήρχε άλλος ράφτης στην πόλη μα επειδή ο ράφτης αυτός έφτιαχνε τα ρούχα του με λέξεις! Διάλεγε προσεχτικά τις λέξεις του για κάθε έναν κάτοικο ξεχωριστά κι έτσι φορώντας τα ρούχα του περνούσαν τους χειμώνες τους ζεστοί και τα καλοκαίρια πάντα δροσεροί. Ο καιρός όμως πέρασε, η πόλη μεγάλωσε κι οι κάτοικοι έγιναν βιαστικοί και ξεχασιάρηδες και ξέχασαν τον Ραφτάκο. Κι έπεσε ένας χειμώνας τόσο βαρύς που κανένα από τα καινούρια τους ρούχα δεν μπορούσε να τους ζεστάνει. Τότε θυμήθηκαν τον Ραφτάκο τους που τόσο ωραία έπλεκε τις λέξεις και ξαναζεστάθηκαν. Γιατί οι λέξεις είναι αυτές που ζεσταίνουν, δροσίζουν και παρηγορούν τελικά κάθε καρδιά. Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος ζωντανεύει στη σκηνή του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης το βιβλίο του Αντώνη Παπαθεοδούλου «Ο ραφτάκος των λέξεων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, σε μία νέα θεατρική διασκευή της Τίνας Γιωτοπούλου, σκηνοθεσία του Γιώργου Τζαβάρα και καλλιτεχνική επιμέλεια της Χρύσας Διαμαντοπούλου. Τρυφερό, συγκινητικό και επίκαιρο όσο ποτέ, το παραμύθι μιλά για τη δύναμη των λέξεων, για την ανάγκη της ανθρώπινης επικοινωνίας, για την αγάπη, την παρηγοριά και τη ζεστασιά που προσφέρει ο ανθρώπινος λόγος. Με αγνά υλικά – ζωντανή μουσική, κίνηση, διάδραση, παντομίμα – η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος δημιουργεί μία χειροποίητη παράσταση τόσο ζεστή και τόσο πολύχρωμη, όσο και η κουβέρτα του Ραφτάκου που τύλιξε και ζέστανε τελικά όλους τους κατοίκους της πόλης του. Η παράσταση απευθύνεται σε παιδιά από 3 ετών.

"Βασίλισσα χωρίς Βασίλειο" από το CineDoc Kids Σινεμά

Πότε: Κυριακή 20 Οκτωβρίου, 16.00 Πού: Κινηματογράφος ΔΑΝΑΟΣ (Λεωφ. Κηφισίας 109, 11524) Τιμές εισιτηρίων: 6€, 5€ παιδικό

ο φεστιβάλ παιδικού και νεανικού κινηματογράφου CineDoc Kids παρουσιάζει στην πρεμιέρα του το ντοκιμαντέρ για παιδιά Βασίλισσα χωρίς Βασίλειο. Πρόκειται για την αληθινή ιστορία της σχέσης μεταξύ της Frost, μιας πολικής αρκούδας, και ενός κινηματογραφιστή της άγριας φύσης, σε ένα νησί κοντά στον Βόρειο Πόλο. Επί 4 χρόνια, ο Νορβηγός Asgeir Helgestad καταγράφει τις δραματικές επιπτώσεις που έχει η κλιματική αλλαγή στον κόσμο της Frost, ανατρέποντας τις ισορροπίες του οικοσυστήματος και βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή της πολικής αρκούδας και των παιδιών της. Με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Νορβηγίας. Σε συνεργασία με το WWF Ελλάς. Θα ακολουθήσει Q&A με την Ελένη Σβορώνου, υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του WWF. Σκηνοθεσία Asgeir Helgestad 70΄ | 2018 | Νορβηγία | Ντοκιμαντέρ

16.10.2019

Θέατρο

Πού: Μουσική Βιβλιοθήκη "Λίλιαν Βουδούρη" Πότε: Κάθε Κυριακή στις 11:30 Εισιτήρια: € 10 (γενική είσοδος), € 8 (ομαδικό)

"Ένας Ελέφαντας στο Δωμάτιο" στη Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο

ού πηγαίνουν οι μνήμες όταν τις ξεχνάμε; Και πώς τα βγάζει κανείς πέρα σ’ έναν κόσμο που επιμένει να ξεχνά; Με τι μοιάζουν τα γηρατειά; Μα τι το νοιάζουν ένα παιδί όλα αυτά! Εκτός αν κάποιος ξεχάσει τα γενέθλιά του… H Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο παρουσιάζει τη νέα θεατρική παράσταση για παιδιά 3-9 ετών "Ένας Ελέφαντας στο Δωμάτιο". Ο Κωστής ζει σ έναν κόσμο που μοιάζει να ξεχνά: ο μπαμπάς ταξιδεύει και ξεχνά να γυρίσει, ο παππούς ξεχνά τι έφαγε το μεσημέρι, η μαμά φροντίζει για όλους και για όλα, αλλά πολύ θα ήθελε να ξεχαστεί σε ένα εξωτικό νησί. Ο Κωστής φοβάται πως μια μέρα θα ξεχάσουν και τον ίδιο. Ώσπου η σκέψη αυτή μοιάζει να βγαίνει αληθινή: φαίνεται πως ξεχάσανε τα γενέθλιά του! Τότε θα μοιραστεί την τούρτα του με έναν καινούργιο φανταστικό φίλο, τον Σωκράτη. Ο Σωκράτης είναι ελέφαντας. Και ως γνωστόν οι ελέφαντες ποτέ δεν ξεχνούν. Ξέρουν μάλιστα πού βρίσκονται όλες οι χαμένες μνήμες. Αγόρι και ελέφαντας θα ταξιδέψουν στη θάλασσα της μνήμης, θα ανακαλύψουν το παράξενο νησί των παπουτσιών και τις σόλες που δεν λιώνουν. Μια καινούργια περιπέτεια ξεκινάει για τον Κωστή και για την οικογένειά του. Στο κάτω κάτω, δεν είναι και μικρό πράγμα ένας ελέφαντας μέσα στο δωμάτιο! Ένα θέατρο δωματίου με σουρεαλιστικές αποχρώσεις και ζωντανή μουσική. Ένα τρυφερό, σύγχρονο έργο που με χιούμορ και ενσυναίσθηση προσεγγίζει το θέμα της απώλειας μνήμης και, παρουσιάζοντας τις σχέσεις των τριών γενεών μέσα στην οικογένεια, δείχνει πώς η δημιουργική σκέψη και το παιχνίδι μπορούν -με πολύ διασκεδαστικό τρόπο- να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσά μας!

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

16.10.2019

"Το ’21 αλλιώς": Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα PLAYMOBIL

Πού: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα Πότε: Τρίτη- Κυριακή, 9:00-14:00 Είσοδος Ελεύθερη

Μουσείο

ο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, σε συνεργασία με ομάδα συλλεκτών και με τη στήριξη της PLAYMOBIL, παρουσιάζει μια πρωτότυπη προσέγγιση της εποχής της Επανάστασης του 1821, που απευθύνεται πρωτίστως στις νεαρές ηλικίες. Στην έκθεση παρουσιάζονται πάνω από 20 μικρά και μεγάλα διοράματα (τρισδιάστατες απεικονίσεις σκήνων), κατασκευασμένα από φιγούρες και εξαρτήματα PLAYMOBIL, που απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινή ζωή στην Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα και γεγονότα της Επανάστασης του 1821, όπως τον όρκο των Φιλικών, την Πολιορκία της Τριπολιτσάς και την έξοδο του Μεσολογγίου. Επιπλέον, πάνω από 80 πρωταγωνιστές της Επανάστασης, Έλληνες, φιλέλληνες και Οθωμανοί, άνδρες και γυναίκες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων, αποδίδονται σε φιγούρες PLAYMOBIL και παρουσιάζονται συνοδευόμενοι από σύντομο βιογραφικό τους. Το σχεδιασμό και την γενική εποπτεία της έκθεσης έχουν οι επιμελήτριες του Μουσείου Νατάσα Καστρίτη, Παναγιώτα Παναρίτη και Ρεγγίνα Κατσιμάρδου. Για την κατασκευή των διοραμάτων εργάστηκαν οι συλλέκτες Γιώργος Αγγελίδης, Ντένης Βαγγόπουλος, Άγγελος Γιακουμάτος και Βασιλική Φατή. Για την κατασκευή τους, έχουν χρησιμοποιηθεί περισσότερες από 1300 φιγούρες, αξεσουάρ και άλλα στοιχεία PLAYMOBIL, που είτε παρείχε η εταιρεία είτε διέθεσαν οι ίδιοι. Τις φιγούρες ειδικής κατασκευής που απεικονίζουν ιστορικά πρόσωπα σχεδίασε και κατασκεύασε ο Στέλιος Μυλωνάς, χρησιμοποιώντας υλικό από την δική του συλλογή.

Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο, Πεντέλης 11, Παλαιό Φάληρο Για να κλείσετε το εισιτήριό σας, επισκεφτείτε το eticket.eef.edu.gr Τμήμα Κρατήσεων: 210-9469641

Ψηφιακή Προβολή

"Ο μυστηριώδης κύριος Τιλτ" στο Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο

κύριος Τιλτ δεν είναι άνθρωπος, ούτε μέλος του ζωικού βασιλείου. Δεν είναι φυτό, αλλά ούτε και εξωγήινος. «Ο μυστηριώδης κύριος Τιλτ» είναι ένα πανέξυπνο ρομπότ από την μακρινή Αυστραλία που πρωταγωνιστεί στην νέα ψηφιακή πλανηταριακή παράσταση για παιδιά από 5 ετών και άνω. Δύο αδέλφια, η Άννι και ο Μαξ, προσπαθούν να αναπαραστήσουν σωστά τις εποχές σε μία σχολική εργασία, αλλά κάτι πάει στραβά. Προσπαθώντας να ανακαλύψουν το λάθος, ξεκινούν ένα συναρπαστικό ταξίδι πάνω, κάτω… κι έξω από την Γη, με ξεναγό ένα ρομπότ: τον μυστηριώδη κύριο Τιλτ. Στο τέλος του ταξιδιού τα δυο αδέλφια θα έχουν καταλάβει το λάθος τους στην σχολική εργασία και θα έχουν ανακαλύψει την πραγματική αιτία που προκαλεί τις εποχές. Με την βοήθεια του κύριου Τιλτ θα έχουν εντέλει κατανοήσει ότι για να λύσουν ένα πρόβλημα αρκεί κάποιες φορές να βλέπουν τα πράγματα υπό… άλλη γωνία!

ΘΕΑΤΡΟ

16.10.2019

31 Παιχνίδι-Τέχνη-Επικοινωνία, το τρίπτυχο που χρησιμοποιείτε στη δουλειά σας με τα παιδιά. Πώς αντιλαμβάνεστε εσείς ως καλλιτέχνες τη σχέση αυτή; Με το Παιχνίδι εξιτάρουμε τη φαντασία και το ενδιαφέρον τους, έτσι ώστε τα παιδιά να συμμετέχουν και να μην είναι παθητικοί δέκτες. Με την Τέχνη προσφέρουμε αισθητική και με την Επικοινωνία μαθαίνουμε την έννοια της συνεργασίας.

Θωμάς Κινδύνης - Άννα Σεβαστή Τζίμα: Πιστεύουμε πως με τις δράσεις μας δημιουργούμε έναν νέο πολιτισμό ΤHΣ ΕΛΕΑΝΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ο Μορφές Έκφρασης Αλκμήνης 13, Αθήνα, 118 54 (Κ. Πετράλωνα) Τηλέφωνο: 210-3464903, 210-3464002 Email: Info@Morfesekfrasis.gr

ι Μορφές Έκφρασης είναι ένας ξεχωριστός καλλιτεχνικός οργανισμός, ο οποίος εδώ και χρόνια, κάθε ακαδημαϊκή και θεατρική χρονιά, δίνει δυναμικά το «παρών» στην καλλιτεχνική εκπαίδευση παιδιών κάθε ηλικίας. Το Τaλκ συνάντησε τον Θωμά Κινδύνη, ιδρυτή του οργανισμού, και την Άννα Σεβαστή Τζίμα, βασική συνεργάτιδά του, και μίλησε μαζί τους για το πώς καταφέρνουν και αγκαλιάζουν δημιουργικά το βάθος και το πλάτος της καλλιτεχνικής ζωής οδηγώντας τα παιδιά σε πληρότητα πνευματική, ψυχική και συγκινησιακή, με την ανάδειξη της αυτογνωσίας ως υπέρτατης πνευματικής λειτουργίας.

παράδοση, παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο, μουσική και μια εξειδικευμένη κίνηση (χοροθεραπεία). Η Άννα Σεβαστή Τζίμα έκανε την είσοδό της στις Μορφές Έκφρασης ως μαθήτριά μου και αργότερα εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο βασικά και λειτουργικά στελέχη μου. Ίδρυσε το Παιδί και Τέχνη και καθιέρωσε στις Μορφές το παιδικό θέατρο, γράφοντας, σκηνοθετώντας και παίζοντας.

Καλησπέρα και στους δυο. Πάμε μια βόλτα μέχρι τις Μορφές Έκφρασης. Μιλήστε μας για την ιστορία και την εξέλιξη του χώρου και ποιος είναι ο ρόλος του καθενός από εσάς εκεί. Εγώ, ο Θωμάς Κινδύνης, ίδρυσα τις Μορφές Έκφρασης το 1993 με στόχο να μυήσω νέους καλλιτέχνες στην αισθητική και στην απέραντη γνώση της Σχολής του μεγάλου θεατράνθρωπου Δημήτρη Ροντήρη, που είχα τη μεγάλη τύχη να είμαι ο τελευταίος μαθητής του. Από τότε μέχρι τώρα διδάσκω και σκηνοθετώ στις Μορφές Έκφρασης αρχαία ελληνική τραγωδία, νεότερη ελληνική

Πείτε μας τι θα δούμε φέτος στις Μορφές Έκφρασης. Ποιες θεατρικές παραστάσεις και ποια εργαστήρια ετοιμάζετε; Πλούσιο και φέτος θα είναι το ρεπερτόριο μας. Θα παιχτούν για πολύ μικρά παιδιά (από 18 μηνών) το «Κου-κου! Μια βόλτα στο δάσος» και ο «Πειρατής ο Μπου», για παιδιά του δημοτικού «Η χύτρα με το χρυσάφι» και για ακόμα μεγαλύτερα παιδιά «Η Ζοζεφίνα έχει μήνυμα» (εμπνευσμένο από τους μύθους του Αισώπου). Για ενήλικους συνεχίζουμε για τέταρτη χρονιά το έργο του Ντοστογιέφσκι «Το όνειρο ενός γελοίου» και από το 2020, θα ανέβει το έργο «Δεσποινίς Μαργαρίτα».

Ένα σημαντικό τμήμα των δράσεών σας απευθύνεται σε παιδιά και σε γονείς. Γιατί πήρατε αυτή την απόφαση; Τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν το μέλλον τις ανθρωπότητας, οπότε οφείλουμε να τους καλλιεργήσουμε την ομορφιά και να τους αναπτύξουμε τη φαντασία και την ικανότητα της επικοινωνίας έτσι ώστε να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση.

Είναι εύκολο τα παιδιά του 2020 να έχουν μια σταθερή και ουσιαστικά ποιοτική σχέση με την Τέχνη; Ή μήπως η αδηφάγος τεχνολογία έχει νικήσει κατά κόρον και τους έχει στερήσει την ελευθερία που μπορεί να τους παράσχει η καλλιτεχνική έκφραση; Οφείλουμε να παλέψουμε ενάντια στη κακή χρήση της τεχνολογίας και να τους μάθουμε πως η επικοινωνία με τους ανθρώπους είναι τα πιο ουσιαστικό στοιχεία για μια ποιοτική ζωή. Όχι, δεν είναι εύκολο να παλέψεις με την αδηφάγο και ταχύτατη τεχνολογία, πάντοτε εννοώντας με την κακή της χρήση, αλλά οφείλουμε να τους δείχνουμε δρόμους που η τεχνολογία να είναι υπηρέτης του ανθρώπου και όχι το αντίστροφο. Μέσα από την εμπειρία σας, γιατί οι γονείς επιλέγουν και φέρνουν τα παιδιά τους στις Μορφές Έκφρασης, επιλέγοντας ως εξωσχολική δραστηριότητα μια καλλιτεχνική δράση; Υπάρχουν -κι αυτό είναι ελπιδοφόρο- ευαισθητοποιημένοι γονείς που προτιμούν να φέρνουν τα παιδιά τους σε χώρους Τέχνης, όπου γίνονται αιτία και να μην τα αφήνουν μπροστά από μια οθόνη όπου αναπόφευκτα γίνονται αποτελέσματα. Ποια είναι η πιο «δύσκολη» ηλικία με την οποία δουλεύετε και γιατί; Πιστεύουμε πως η πιο δύσκολη ηλικία είναι η εφηβεία. Κι αυτό γιατί οι έφηβοι περνούν την περίοδο της αμφισβήτησης των πάντων, τους λείπουν τα ουσιαστικά πρότυπα και γενικώς επαναστατούν και προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν το κάθε τι. Κύριε Κινδύνη, είστε στον χώρο σχεδόν 40 χρόνια. Έχετε αποφοίτους που έγιναν επαγγελματίες καλλιτέχνες; Διδάσκω 43 χρόνια. Είναι εύλογο πολλούς, από τους ηθοποιούς πρωταγωνιστές και μη, να υπήρξαν μαθητές μου. Αναφέρω μερικούς: Κατερίνα Παπουτσάκη, Στάθης Λιβαθινός, Χάρης Ρώμας, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Δήμητρα Χατούπη κ.ά. Ας κλείσουμε με μια προτροπή προς τους αναγνώστες μας. Γιατί να σας επισκεφτούν μαζί με τα παιδιά τους. Πιστεύουμε πως με τις δράσεις μας και με τη φιλοσοφία μας, προσφέροντας αισθητική στον κόσμο και ελπίδα, δημιουργούμε έναν νέο Πολιτισμό. Έτσι καλούμε τους αναγνώστες σας, αν πιστεύουν στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, να έρθουν και να ενισχύσουν την προσπάθεια μας.

OΠΕΡΑ

16.10.2019

Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα στην Εθνική Λυρική Σκηνή ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ου αρέσει το μικρό σου συνθεσάιζερ;» Με τη φράση αυτή και την αφήγηση της Μαρίας Σκουλά ανοίγει η όπερα για παιδιά Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα, η οποία, αφού εντυπωσίασε μικρούς και μεγάλους πέρυσι στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, θα παρουσιαστεί κατά τη σεζόν 2019/20 στη μεγάλη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος, κάνοντας πρεμιέρα στις 20 Οκτωβρίου. Το μουσικό αυτό παραμύθι μάς εισάγει από τα πρώτα δευτερόλεπτα στο μαγικό, μινιμαλιστικό σύμπαν της Λένας Πλάτωνος, ένα σύμπαν μέσα στο οποίο μεγάλωσα, χάρη στη Λιλιπούπολη αρχικά, αλλά και στις εφηβικές και μετεφηβικές μου μουσικές περιπλανήσεις στις συνθέσεις της «μητέρας» της ελληνικής electronica. Μπορεί ένα συνθεσάιζερ να συναγωνιστεί ένα αηδόνι; «Άκου! Σαν αηδόνι τραγουδάει». «Εσύ μπορείς να το κάνεις να τραγουδάει σαν αηδόνι. Ωστόσο δεν θα μπορέσει ποτέ να είναι ένα αληθινό αηδόνι». Μέχρι πέρυσι, αν και είχα ακούσει μεγάλο κομμάτι της εργογραφίας της συνθέτριας, δεν γνώριζα ότι το 1986, η Πλάτωνος είχε γράψει μια παιδική όπερα που δεν παρουσιάστηκε ποτέ ζωντανά, εξαιτίας τεχνικών δυσκολιών και της οπερατικής δομής της. Παρακολουθώντας την παράσταση στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, κατανόησα γιατί στάθηκε αδύνατον να «ανέβει» αυτή η παραγωγή στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ενώ ταυτόχρονα διαπίστωσα για άλλη μια

φορά πόσο μπροστά, μουσικά και κειμενικά, ήταν η συνθέτρια και οι συνεργάτες της, σχεδόν 35 χρόνια πριν.

Η παράσταση Η Πλάτωνος έγραψε Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα, ικανοποιώντας μια επιθυμία του φίλου της –και κόντρα τενόρου– Άρη Χριστοφέλλη, τον οποίον μπορείτε να ακούσετε να ερμηνεύει εξαιρετικά τον ρόλο του αηδονιού στο ομώνυμο CD της Lyra (υπάρχει online, με τη συμμετοχή και άλλων σπουδαίων ερμηνευτών, όπως της Σαβίνας Γιαννάτου, του Σπύρου Σακκά, του Φραγκίσκου Βουτσίνου κ.ά.). Η προηγούμενη ενασχόλησή της συνθέτριας με τη Λιλιπούπολη έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μελοποίησή του, πράγμα ξεκάθαρο εξαρχής στον θεατήακροατή, με τα συνθεσάιζερ να είναι και πάλι στην πρώτη γραμμή και τη φωνή να παίζει κεντρικό ρόλο. Αυτό που παρακολουθούμε στην ΕΛΣ είναι μια μεταμοντέρνα μουσικοθεατρική αφήγηση, «κατάλληλη» για μικρούς και μεγάλους. Εκτός από την ιδιαίτερη σκηνοθεσία, στην οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια, θα ακούσετε ένα δυνατό λιμπρέτο -του ποιητή και βιολόγου Γιώργου Βολουδάκη-, αλλά και εντυπωσιακά τραγούδια, ενορχηστρωμένα από την ίδια την Πλάτωνος και τον Στέργιο Τσιρλιάγκο, που σχηματοποιούν μια σειρά από προσεκτικά σκηνοθετημένα ηχοτοπία, βγαλμένα μέσα από την ευφυΐα, την αφοπλιστική αμεσότητα και την ειλικρίνεια της underground και mainstream ταυτόχρονα συνθέτριας. Η Πλάτωνος, ο Βολουδάκης και οι συνεργάτες τους παίρνουν το γνωστό παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν,

το διασκευάζουν και το μεταμορφώνουν σε μια παραβολή για τη σχέση φύσης, τέχνης και τεχνολογίας, η οποία στις μέρες μας είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ. Με άλλα λόγια, το έργο σαν διασκευή βασίζεται στην πρέπουσα αποφυγή της μονοκρατορίας της τεχνολογίας και των μηχανών απάνω στον άνθρωπο και υπερθεματίζει την επαφή του ανθρώπου με τη φύση.

Η υπόθεση Ο Αυτοκράτορας της Κίνας ζει σ’ ένα από τα ομορφότερα παλάτια του κόσμου, όπου όλα λειτουργούν στην εντέλεια χάρη σ’ ένα υπερσύγχρονο ηλεκτρονικό σύστημα. Ωστόσο είναι μελαγχολικός… Όταν μαθαίνει πως στον κήπο του παλατιού του, κοντά στην ακροθαλασσιά, ζει ένα αηδόνι που τραγουδάει με μαγευτική φωνή, στέλνει αμέσως τους αυλικούς του να το βρουν και να το φέρουν μπροστά του. Ο Αυτοκράτορας δακρύζει μαγεμένος από τη φωνή του αηδονιού και προσπαθεί να το κρατήσει κοντά του. Το Αηδόνι, όμως, παρά τις τιμές που του προσφέρουν δεν μπορεί να παραμείνει φυλακισμένο. Μέχρι που μια μέρα φτάνει στο παλάτι ένα ασυνήθιστο δώρο από την (ανέκαθεν πρωτοπόρα στην Τεχνολογία) Ιαπωνία: ένα ηλεκτρονικό αηδόνι. Όλοι εντυπωσιάζονται από αυτό το τεχνολογικό θαύμα, μολονότι το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να λέει το ίδιο τραγούδι ξανά και ξανά, χωρίς ψυχή. Όταν διοργανώνεται μια άτυπη συναυλία μεταξύ τους, όπου η ανεπάρκεια του ηλεκτρονικού αηδονιού είναι πασιφανής, το αληθινό αηδόνι εγκαταλείπει το παλάτι. Πλέον, μέρα νύχτα ακούγεται μονάχα το τραγούδι του ηλεκτρονικού

OΠΕΡΑ

16.10.2019

πουλιού και οι κάτοικοι του Βασιλείου, όπως και ο Αυτοκράτορας, εθίζονται στον ψεύτικο ήχο του. Κάποια στιγμή όμως το ηλεκτρονικό αηδόνι χαλάει κι όσο και να προσπαθούν οι γκουρού της τεχνολογίας που επιστρατεύονται, είναι αδύνατον να φτιαχτεί ξανά. Μπορεί να παίζει μόνο μια φορά τον χρόνο. Έπειτα από μερικά χρόνια ο μελαγχολικός Αυτοκράτορας αρρωσταίνει βαριά και έρχεται αντιμέτωπος με τις πράξεις του και με τον Θάνατο. Ζητά τη βοήθεια του ηλεκτρονικού του φίλου, όμως το ψεύτικο πουλί δεν μπορεί να παρηγορήσει τον ετοιμοθάνατο άρχοντά του, που ξεκινά σιγά σιγά για τον άλλο κόσμο. Όμως, την τελευταία στιγμή, εμφανίζεται το αληθινό, εξόριστο ως τότε, αηδόνι και με την τέχνη του, με την ξεχωριστή φυσική φωνή του, καταφέρνει να συγκινήσει ακόμη και τον Θάνατο και εντέλει να τον διώξει. Ο Αυτοκράτορας το ευχαριστεί που τον συγχώρεσε και που τον έσωσε και κάνει να πετάξει το ηλεκτρονικό αηδόνι. Όμως, το αληθινό αηδόνι δεν τον αφήνει. «Όσα μπορεί η ψυχή να κάνει, μια μηχανή ηλεκτρονική δεν φτάνει», τονίζει, αλλά συνεχίζει «όμως, μην το υποτιμάς, έκανε ό,τι μπορούσε. Αυτό που προγραμμάτισαν στην ηλεκτρονική καρδιά του τραγουδούσε». Ο Αυτοκράτορας υπακούει, αλλά παρακαλεί για άλλη μια φορά το αηδόνι να μείνει μαζί του στο παλάτι. Μάταια, όμως. «Μην επιμένεις δεν μπορώ, εγώ στο δάσος κατοικώ, θέλω να ζω μονάχα εκεί, όλα τ’ άλλα είναι για μένα φυλακή». Γίνεται να περιορίσει τη φύση και την τέχνη που βγαίνει μέσα από την ψυχή; «Πέτα, λοιπόν, και δίνε τη χαρά, ελπίζω σύντομα να ξαναιδωθούμε, γεια χαρά». Και το Αηδόνι του Αυτοκράτορα πετάει μακριά, ελεύθερο. «Είδες, λοιπόν; Αυτό που δίνει τη ζωή στα ηλεκτρονικά όργανα, σαν το δικό σου μικρό συνθεσάιζερ, είναι η τέχνη που βγαίνει από την ψυχή. Κι αυτή η τέχνη είναι που σώζει τους ανθρώπους».

Σκηνοθεσία και animation Στην παραγωγή της ΕΛΣ, τη σκηνοθεσία υπογράφει η Κατερίνα Πετσατώδη, ταλαντούχα καλλιτέχνης με σημαντική εμπειρία στον χώρο της όπερας και του μουσικού θεάτρου. Η ίδια καταφέρνει να συνδυάσει ιδανικά δύο φαινομενικά ασύνδετες, αλλά τελικά τόσο αρμονικά δεμένες μεταξύ τους τέχνες, την όπερα και το animation, με έμπνευση, φαντασία, χιούμορ

και ευρηματικότητα. Το animation, αυτό που κατά την ταπεινή μου γνώμη απογειώνει την παράσταση, γιατί «μιλάει» κατευθείαν στην καρδιά των παιδιών, έχει σχεδιάσει η σκηνοθέτης και animator Ειρήνη Βιανέλλη, η οποία έχει επιμεληθεί το animation στις συνεργασίες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με το Φεστιβάλ Animasyros. Χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές που συνδυάζουν την υψηλή τεχνολογία με τη χειροποίητη αισθητική, η Βιαννέλη οπτικοποιεί και ζωντανεύει καρέ καρέ Το Αηδόνι του Αυτοκράτορα με έντονες αναφορές στην κινέζικη τέχνη. Έτσι, το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα πολύχρωμο, ζωντανό και διαρκώς μεταβαλλόμενο σύμπαν της Άπω Ανατολής, αποτελούμενο από δάση, παλάτια, κήπους, λουλούδια, ουρανούς, βυθούς και εργοστάσια, που αφηγείται τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και τη δημιουργία. Ο τρόπος με τον οποίον συν-εργάστηκαν η σκηνοθέτης και η animator, μαζί με την σκηνογράφο Ευαγγελία Θεριανού, δικαιώνει απόλυτα τη Λένα Πλάτωνος και τη νεοϊμπρεσιονιστική μουσική της.

Το καστ Στην παράσταση συμμετέχει ένα καστ αναγνωρισμένων λυρικών πρωταγωνιστών, που υποστηρίζουν απόλυτα τη θέση τους στη σκηνή: Ο Νίκος Κοτενίδης στον ρόλο του Αυτοκράτορα, ο Δημήτρης Ναλμπάντης στους ρόλους του βιολιστή και του αρχιμουσικού, ο Γιώργος Ρούπας στους ρόλους του αυλικού και του θανάτου, η Μαριλένα Στριφτόμπολα στον ρόλο του αηδονιού, ο Γιάννης Φίλιας στους ρόλους του ψαρά, του αυλάρχη και του τεχνικού και η Νίκη Χαζιράκη, στους ρόλους της φίλης του αηδονιού και του τεχνικού. Αφηγείται, όπως προαναφέρθηκε, η Μαρία Σκουλά. Το σύγχρονο μήνυμα του έργου, που απευθύνεται πλέον σε μια γενιά μεγαλωμένη μέσα στην τεχνολογία, η συνύπαρξη αναλογικής και ηλεκτρονικής μουσικής, φυσικού και τεχνητού ήχου, οι ακαταμάχητες μελωδικές γραμμές της Λένας Πλάτωνος, η δεξιοτεχνική φωνητική γραφή, η ίδια η τεχνολογία με το ψηφιακό φόντο που προσφέρει και βέβαια η αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, εκπληκτικής ακουστικής, καθιστούν το Αηδόνι του αυτοκράτορα μια ιδεώδη γνωριμία των παιδιών με τον μαγικό κόσμο της λυρικής τέχνης. Μην το χάσετε!

33 TO ΑΗΔΟΝΙ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ Λένα Πλάτωνος Όπερα για παιδιά και νέους Σε συνεργασία με το Διεθνές Φεστιβάλ & Αγορά Κινουμένων Σχεδιών Animasyros 20, 23 Οκτ 2019 03, 19, 20 Νοε 2019 11, 12 Δεκ 2019 22, 23, 26 Ιαν 2020 Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Ώρα έναρξης: 11.00 Τιμές εισιτηρίων Καθημερινές: 12 ευρώ, Κυριακές: 15, 20 ευρώ, φοιτητικό, παιδικό: 12 ευρώ, περιορισμένης ορατότητας: 5 ευρώ

ΘΕΑΤΡΟ Η Μαρία Παπαγιάννη και ο Θάνος Μικρούτσικος μάς ταξιδεύουν «Ως την άκρη του κόσμου»

16.10.2019

που θα το πούμε. Και το προσφυγικό είναι η μάστιγα του καιρού μας. «Λέγε ο ένας, λέγε ο άλλος», λοιπόν, μαζί με τους C. for Circus προέκυψε αυτή η παραβολή, όπως λέτε, και η διέξοδος από το δράμα των παιδιών έγινε πειρατικό παιχνίδι. Μαρία: Όλα ξεκίνησαν από δυο παιδιά που έχασαν ό, τι πιο πολύτιμο είχαν. Αυτή ήταν η αρχική ιστορία. Δυο παιδιά σε μια κατασκήνωση ανακαλύπτουν ότι έχασαν τα αρκουδάκια τους κι αποφασίζουν ότι παρόλο που πολλά τους χωρίζουν θα ενώσουν τις δυνάμεις τους για να τα βρουν. Στην εποχή μας, όμως, σε μια Ελλάδα με τέσσερις χιλιάδες ασυνόδευτα παιδιά, δεν θα μπορούσαμε παρά να μιλήσουμε γι’ αυτά τα παιδιά. Τα αρκουδάκια τους είναι όλη η ζωή όπως την ήξεραν ως τώρα. Ένα αρκουδάκι-παιχνίδι πάνω σ’ ένα μαξιλάρι. Σ’ ένα όμορφο παιδικό δωμάτιο. Και δίπλα, στην κουζίνα, η μαμά και ο μπαμπάς να συζητούν για τα καθημερινά, για τη δουλειά τους και να ονειρεύονται μια εκδρομή το Σαββατοκύριακο. Όλα αυτά υπήρχαν πριν το ΜΠΟΥΜ. Πριν ξεκινήσει ο εφιάλτης. Θα μας αφηγηθείτε με δυο λόγια την ιστορία; Μαρία: Οι δυο μικροί ήρωες κατάγονται από το ΜΗΔΕΝ, από κει που ακούστηκε το μεγάλο ΜΠΟΥΜ, από μια χώρα που καταστράφηκε, δηλαδή. Μπροστά τους αδιέξοδο. Παρόλο που είναι παιδιά πρέπει να σκεφτούν γρήγορα. Να χώσουν τα κεφάλια τους στο χώμα; Να φωνάξουν βοήθεια; Όχι. Αποφασίζουν να κάνουν αυτό που ξέρουν. Παίζουν και προχωρούν. Υποδύονται δυο πειρατές κι ακολουθούν τον χάρτη για να φτάσουν στο Χ, στον θησαυρό. Ο δρόμος τους δεν είναι εύκολος, φυσικά. Θα συναντήσουν πολλούς και διαφορετικούς. Κάποιοι θα τους βοηθήσουν, κάποιοι θα προσπαθήσουν να τους εκμεταλλευτούν. Τα παιδιά, όμως, ξέρουν ότι «ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος» και γι’ αυτό προχωρούν. Μαζί τους, βοηθός-σύντροφος, ένας γλάρος που κι αυτός είναι από το ΜΗΔΕΝ και εξαιτίας του μεγάλου ΜΠΟΥΜ ξέχασε να πετάει. Κι αυτός θέλει να φτάσει στο Χ. Μαζί θα ταξιδέψουν, μαζί θα κινδυνέψουν, μαζί θα τα καταφέρουν.

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Μαρία και ο Θάνος είναι χρόνια ζευγάρι στη ζωή. Φέτος έγιναν για άλλη μια φορά ζευγάρι και στην τέχνη, δημιουργώντας ένα φανταστικό (κυριολεκτικά και μεταφορικά) ταξίδι αναζήτησης ενός νέου παραδείσου έπειτα από μια μεγάλη απώλεια. Το Τaλκ είδε την παράσταση Ως την άκρη του κόσμου κι έπειτα συνάντησε τη συγγραφέα και τον συνθέτη και συζήτησε μαζί τους.

Σε ποιες ηλικίες θα θέλατε εσείς να απευθύνεται η παράσταση; Γιατί στο θέατρο ήταν από μωρά μέχρι έφηβοι. Τι έχει να εισπράξει ο καθένας; Είδαμε την παράστασή σας, γελάσαμε, κλάψαμε, συγκινηθήκαμε, προβληματιστήκαμε. Δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη. Δυστυχώς. Πώς και πότε αποφασίσατε να φτιάξετε μια πολιτική παράσταση για παιδιά ως παραβολή; Ως μια πειρατική περιπέτεια; Θάνος: Πάγια θέση μας για την τέχνη γενικότερα είναι να γράφουμε για ό, τι μας καίει. Είτε αυτό ξεκινάει από την βάρβαρη πραγματικότητα είτε αυτό ξεκινάει από μέσα μας. Όμως πάλι τονίζουμε ότι καθοριστικό για μας είναι ο τρόπος που θα το πούμε, η φόρμα

Θάνος: Θέλουμε και οι δυο να ξεκαθαρίσουμε καταρχάς τη θέση μας για την παιδική τέχνη. Όποιο και να είναι το θέμα δεν θέλουμε καμιά έκπτωση στη φόρμα. Λέμε όχι στα χιλιομασημένα, τυποποιημένα πράγματα που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια παιδιά και μεγάλους σε πλήρη υπονόμευση του περιεχομένου του έργου τέχνης. Και στο έργο μας Ως την άκρη του κόσμου το δοκιμάζουμε για τέταρτη φορά, μετά τις επιτυχημένες μας παραστάσεις στο Μέγαρο (Πες το μ’ ένα παραμύθι – 2002, Παράξενο δεν είναι; – 2001-2008 και Ταξιδεύοντας με τον Σταυρό

16.10.2019

του Νότου – 2011). Αυτό για μας αποτελεί απολύτως διαχωριστική γραμμή. Διαφωνούμε κάθετα με εκείνες τις απόψεις που υποστηρίζουν το ευκολοχώνευτο για τα παιδιά επειδή δήθεν δεν καταλαβαίνουν αυτά που καταλαβαίνουν οι μεγάλοι. Ο μέσος όρος των μεγάλων έχει υποστεί σημαντική φθορά στο γούστο του από τον βομβαρδισμό των υποπροϊόντων της τηλεόρασης και των ΜΜΕ γενικότερα. Τα παιδιά έχουν άμυνες. Και η καλύτερη άμυνά τους είναι η φαντασία, γιατί είναι αποδεδειγμένο ότι ισορροπούν σε δύο κόσμους. Στον πραγματικό και τον φανταστικό. Κάνουμε, λοιπόν, τέχνη για παιδιά από 7 έως… 77 χρονών. Κ. Μικρούτσικε, πώς είναι να γράφετε μουσική για παιδιά; Και ποιος ο ρόλος της μουσικής στο Ως την άκρη του κόσμου; Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με τους υπέροχους C. For Circus. Αλλά και για τη συνεργασία σας με την κόρη σας, Σεσίλ, που είχε την επιμέλεια της κίνησης. Πώς είναι να δουλεύετε πατέρας-κόρη μαζί; Θάνος: Γράφω μουσική για παιδιά και μεγάλους με ενιαίο τρόπο. Και στο έργο μας δεν θα βρείτε στοιχεία μουσικά που «παιδιακίζουν». Βέβαια απολύτως χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μουσική που έγραψα για το έργο της Μαρίας Πες το μ’ ένα παραμύθι για αφηγητή και συμφωνική ορχήστρα. Η γραφή ήταν απολύτως σύγχρονη κι αν δυσκόλεψε κάποιους ήταν τους μπαμπάδες και τις μαμάδες. Η συνεργασία μας με τους C. For Circus ήταν εξαιρετική. Μας τους σύστησε η Σεσίλ, παρακολουθήσαμε την παράστασή τους στο Φεστιβάλ Αθηνών, τις Μεταμορφώσεις του Οβίδιου, και τους ερωτευτήκαμε. Νέοι, ταλαντούχοι που τα κάνουν όλα. Παίζουν, χορεύουν, τραγουδούν. Κι επιπροσθέτως παιδιά με εξαιρετικό ήθος. Με τη Σεσίλ είναι η τέταρτη φορά που συνεργάζομαι, στις 60 και πλέον δουλειές που έχει κάνει στο θέατρο και στο χορό στα μεγαλύτερα θέατρα της χώρας. Είναι μια ολοκληρωμένη χορογράφος και, πιστέψτε με, είμαι πολύ καλά ασκημένος να μην παρασύρομαι σε σχέση με την καλλιτεχνική εργασία αγαπημένων μου προσώπων. Δεν είναι πάντως ο ευκολότερος συνεργάτης και θυμάμαι πως στη διάρκεια των προβών του θεάματος Παράξενο δεν είναι; κάναμε να μιλήσουμε τρεις μέρες. «Μόνο ΜΠΟΥΜ! Το ΜΗΔΕΝ… ΜΠΟΥΜ. Παιδιά-ξεπαιδιά, δεν έχετε θέση εκτός του κατεστραμμένου Μηδενός». Είναι δυνατόν να εξηγηθεί στα παιδιά του δυτικού κόσμου η τραγικότητα του πολέμου και η φρίκη που ζουν οι συνομήλικοί τους; Είναι η φαντασία και η μυθοπλασία ένα από τα δικά μας…«όπλα»; Και τελικά μπορούν να νικήσουν οι «πειρατές» την αστυνομία και τον στρατό και τους ρατσιστές και τους φασίστες αν λειτουργήσουν ως ομάδα; Μαρία: Η φαντασία είναι ο τρόπος των παιδιών. Για να καταλάβουν τις δυσκολίες της καθημερινότητας φτιάχνουν έναν άλλον φανταστικό κόσμο. Και στην ιστορία της τέχνης για παιδιά έχουμε πάρα πολλά παρόμοια παραδείγματα. Από την άλλη η φαντασία είναι ο τρόπος για να μπεις στη θέση των άλλων. Να δεις μέσα από τα δικά τους μάτια. Να νιώσεις όπως νιώθουν. Νομίζω ότι όλοι εμείς που κλάψαμε ως παιδιά με την Καλύβα του μπάρμπα Θωμά δεν γίνεται να μην αντιστεκόμαστε σε ρατσιστικές απόψεις. Από την άλλη, μπορεί να αναλύσεις σε σπουδαίες ομιλίες την άποψή σου κι ένα παιδί να μην καταλάβει όσα θα καταλάβει βλέποντας μια ταινία, μια παράσταση, διαβάζοντας ένα βιβλίο. Γιατί σ’ αυτές τις περιπτώσεις

ΘΕΑΤΡΟ θα ταυτιστεί με τον ήρωα. Θάνος: Ο βάρβαρος καπιταλισμός δεν διαθέτει μόνο στρατούς και αστυνομίες. Νομίζω ότι το βασικότερο όπλο που χρησιμοποιεί για την εμπέδωση της κυριαρχίας του είναι ο καθημερινός και συνεχής βομβαρδισμός από τα ΜΜΕ, που -στη συντριπτική πλειονότητα τους- του ανήκουν. Συνεπώς μιλάμε για πολύ μεγάλες δυσκολίες ανατροπής του, ειδικά σε αυτή τη συγκυρία. Δεν μπορούμε, όμως, να μείνουμε με σταυρωμένα χέρια. Όποιος δεν παλεύει είναι κιόλας ηττημένος. Να παλέψουμε: Εμείς με την τέχνη μας, εσείς με τα κείμενά σας, αλλά και όλοι όσοι συνειδητοποιούν αυτό που λέω με όλους τους τρόπους που διαθέτουν. Πρέπει να παλέψουμε καθημερινά και να κάνουμε βήματα για εκείνη την κοινωνία που όλα τα παιδιά του κόσμου θα ξεκινούν από την ίδια αφετηρία. Συνεπώς όπως λέμε και στην παράσταση «ο μόνος δρόμος είναι ο δρόμος» και «το μέλλον δεν θα ‘ρθει από μονάχο του έτσι νέτο σκέτο, αν δεν πάρουμε μέτρα κι εμείς». Πόση προσπάθεια χρειάστηκε για να παρουσιάσετε το προσφυγικό και μια τραγική ιστορία ασυνόδευτων παιδιών με τόσο χιούμορ; Και, απορία της κόρης μου στην οποία υποσχέθηκα πως θα σας τη μεταβιβάσω, γιατί επιλέξατε έναν γλάρο –που έκλεψε την παράσταση- να συνοδέψει τα παιδιά-πειρατές; Μαρία: Να ξεκινήσω την απάντηση από την ερώτηση της κόρης σου. Αυτή η παράσταση έγινε Ο-ΜΑ-ΔΙ-ΚΑ, όπως λέει και η Μεντιόλα. Όταν λοιπόν πρωτοξεκινήσαμε το Λέγε ο ένας, λέγε ο άλλος, συζητούσαμε για έναν φύλακα, σύντροφο, και τα παιδιά της ομάδας C. for Circus ρωτούσαν πάντα αν θα μπορούσε αυτός να είναι γλάρος. Είχε γίνει αστείο μεταξύ μας γιατί κάθε φορά που κουβεντιάζαμε ρωτούσαν: «Και ο γλάρος;» Εμένα στην αρχή με ξένισε, να σου πω την αλήθεια, αλλά στο τέλος αποδείχτηκε ότι είχαν δίκιο. Δεν θέλαμε φύλακα έναν ενήλικα, αλλά θέλαμε κάποιον που θα είναι δίπλα τους. Και ο γλάρος, αυτό το πουλί που είναι και θάλασσα και στεριά μαζί, ήταν η λύση. Ένα μεγάλο μέρος του έργου γράφτηκε παρακολουθώντας τους αυτοσχεδιασμούς της ομάδας. Όταν ο Σπύρος Χατζηαγγελάκης, ο σκηνοθέτης μας, μοίρασε τους ρόλους, ο γλάρος απογειώθηκε. Τώρα, για το πρώτο μέρος της ερώτησης, να πω ότι όλοι γνωρίζουμε ότι το τραγικό πολύ συχνά γειτονεύει με το χιούμορ. Στις πρόβες ξαφνικά γινόταν κάτι και γελούσαμε πολύ. Σκεφτόμουνα βλέποντάς τους ότι και τα δυο παιδιά που προχωρούν φοβισμένα έχουν ανάγκη να γελάσουν, να μοιραστούν ένα παιχνίδι. Κι άλλες φορές έχουν ανάγκη να παρουσιάσουν όλη την τραγική τους ιστορία σαν ένα παιχνίδι για να μπορέσουν να τη ζήσουν. Άλλωστε η τέχνη και οι μεγεθυντικοί της φακοί μπορούν να κάνουν τα πάντα. Τι συμβολίζει για σας η Μεντιόλα και η παρέα της και τι οι Τρουλ; Θάνος: Σε πολλά έργα και στις τραγωδίες υπάρχει ο από μηχανής θεός. Αυτή ήταν η σκέψη της Μαρίας κι όλων μας. Και όπως σε όλα, υπάρχει το καλό και το κακό. Η Μεντιόλα και οι Τρουλ. Έτσι δεν είναι, Μαρία; Μαρία: Τα είπες όλα με λίγα λόγια. Όσο ετοιμάζαμε την παράσταση ειπώθηκαν πάρα πολλά που δεν ξέρω αν πρέπει κάποιος που βλέπει το έργο να τα ξέρει.

35 Δηλαδή η Μεντιόλα τι μπορεί να είναι; Ένας καλός άνθρωπος; Μια οργάνωση που θέλει να βοηθήσει τους πρόσφυγες; Και οι Τρουλ θα μπορούσαν να είναι κάποιοι που συμμερίζονται την τακτική του Τραμπ; Θα μπορούσαν να είναι διακινητές; Πολλές συζητήσεις έγιναν αλλά εμείς γράφουμε παραμύθι και γι’ αυτό η Μεντιόλα είναι το καλό και οι Τρουλ το κακό. Η Μεντιόλα δείχνει τον δρόμο στα παιδιά και οι Τρουλ τα εμποδίζουν να προχωρήσουν. Ένα παραμύθι θέλει να πει ότι στον δρόμο μας πάντα υπάρχουν εμπόδια αλλά εμείς δεν φοβόμαστε, εμείς τολμάμε να ξεπεράσουμε τα σύνορα που βρίσκουμε μπροστά μας, όπως άλλωστε και μέσα μας. «Κάπτεν Πι, και τώρα πού πάμε;» Πού φαντάζεστε ότι πήγαν ή πού θέλετε να πήγαν τα παιδιά αφού έφτασαν ως την άκρη του κόσμου; Θα βρήκαν άραγε μια νέα πατρίδα που θα τους άνοιξε την αγκαλιά της; Θα βρήκαν τους γονείς τους; Θα έμειναν πάντα μαζί; Ήταν το Χ ό,τι φαντάζονταν πως θα ήταν; Ή μήπως αποδείχτηκε μια αφιλόξενη χώρα, σαν τη σημερινή Ελλάδα, που σταδιακά αποκτά μια νέα, σκληρή πολιτική και φτιάχνει «δρόμους σκοτεινούς, με δέντρα αγκαλιασμένα που δεν αφήνουν στάλα φως να περάσει»; Θάνος: Όλα όσα λέτε συνέβησαν και θα μπορούσαν να συμβούν. Είμαι φανατικός μελετητής της Ιστορίας, αλλά και από την προσωπική μου εμπειρία μιας ολόκληρης ζωής, πιστεύω βαθύτατα ότι το ταξίδι συνεχίζεται μέχρι τέλους. Μαρία: Θα σας εντυπωσιάζαμε με το πόσες ώρες κουβεντιάσαμε γι’ αυτό. Όχι μόνο οι δυο μας, αλλά και όλοι οι συντελεστές αυτής της παράστασης. Πόσες διαφορετικές εκδοχές φινάλε συζητήσαμε. Τελικά αποφασίσαμε να είμαστε ειλικρινείς. Αυτό στο οποίο συμφωνούσαμε όλοι ήταν ότι το ταξίδι συνεχίζεται. Γιατί άλλα παιδιά συναντούν μια αγκαλιά κι άλλα χάνουν τις λέξεις από τον φόβο και τον τρόμο που εισπράξανε στη μικρή ζωή τους. Και το τραγικό είναι ότι δεν είναι μόνο τα παιδιά που προχωρούν και πηδάνε τα σύνορα για να βρούνε μια καινούργια πατρίδα. Είναι και τα παιδιά που χώνουν κάτω από το μαξιλάρι τους γιγάντιους, ανομολόγητους φόβους τους. Και θα ήταν ψέμα να τους πούμε ότι υπάρχει μια μαγική χώρα, ένα Χ, όπου αν φτάσουν θα είναι ευτυχισμένοι. Η αλήθεια είναι ότι σ’ όλη τη ζωή πρέπει να είμαστε έτοιμοι να βγούμε στο δρόμο ΚΑΙ να κυνηγήσουμε την ευτυχία. Στην υγειά των τρελών, των παιδιών και των πειρατών, λοιπόν! Μαρία: Ναι στην υγειά όλων αυτών που τολμούν το ακατόρθωτο, που ζητούν το αδύνατο. Θάνος: Πάλι στα λόγια μου έρχεστε. Στην υγειά όλων αυτών που χορεύουν πάνω στο φτερό του καρχαρία.

ΩΣ ΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ της Μαρίας Παπαγιάννη Ομάδα C. for Circus – Θάνος Μικρούτσικος Κάθε Σάββατο στις 15:00 και κάθε Κυριακή στις 11:30 και στις 15:00 στο Θέατρο Τζένη Καρέζη

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

16.10.2019

Οι Εκδόσεις Πατάκη εγκαινιάζουν τον #ΟΚΤΩβρη-Μήνα πρώτης ανάγνωσης! ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

έτος τον Οκτώβριο, οι Εκδόσεις Πατάκη εγκαινίασαν τον #ΟΚΤΩβρη-Μήνα πρώτης ανάγνωσης, προσφέροντας στα παιδιά των μικρών τάξεων του δημοτικού την ευκαιρία να εμπλουτίσουν την προσωπική τους

βιβλιοθήκη. Πώς; Δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προμηθευτούν ΟΚΤΩ ιδανικές συλλογές με βιβλία της πολυβραβευμένης λογοτεχνικής σειράς Χωρίς Σωσίβιο από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς! Οι μικροί αναγνώστες μπορούν να αναζητήσουν στα βιβλιοπωλεία τις μπλε πάνινες τσάντες και να διαλέξουν τη μίνι βιβλιοθήκη που τους ταιριάζει.

Με αφορμή την πανέξυπνη αυτή πρωτοβουλία, που μάλιστα συμπίπτει και με τα δικά μας όγδοα γενέθλια, το Τaλκ έκανε… ΟΚΤΩ ερωτήσεις στην Έλενα Πατάκη, εκδότρια, και στη Βασιλική Νίκα, που έχει την διεύθυνση και την παιδαγωγική επιμέλεια της σειράς Χωρίς Σωσίβιο για να ενημερώσει γονείς και παιδιά για την εξαιρετική αυτή πρωτοβουλία.

16.10.2019

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Πώς εμπνευστήκατε τη νέα σας καμπάνια #ΟΚΤΩβρης - Μήνας πρώτης ανάγνωσης;

ξεκινήσαμε, αφού πρώτα επεξεργαστήκαμε τις εκδοτικές προδιαγραφές.

ΕΠ: Από καιρό αναζητούσαμε με τη Βασιλική Νίκα έναν διαφορετικό τρόπο να παρουσιάσουμε την κοινή μας δουλειά των τελευταίων 15 χρόνων. Για εμάς οι μικροί αναγνώστες είναι πολύ σημαντική προτεραιότητα πάντα. Έτσι, όταν ένα πρωί η δαιμόνια διαφημίστρια-συγγραφέας Κατερίνα Κρις μού παρουσίασε την ιδέα της για τον εορτασμό του BOOKtober στα ελληνικά, της είπα αμέσως ότι η καμπάνια είναι τέλεια, αρκεί να προσθέσει τη λέξη «πρώτης» πριν από τη λέξη «ανάγνωσης». Από φέτος, λοιπόν, καθιερώνουμε και... κατοχυρώνουμε τον #ΟΚΤΩβρηΜήνα πρώτης ανάγνωσης και κάθε χρόνο θα σας εκπλήσσουμε με κάτι καινούριο.

ΕΠ: Να προσθέσω ότι, σε αντίθεση με τις αγγλόφωνες μεθόδους πρώτης ανάγνωσης, που είχαμε μελετήσει εκτενώς, θέλαμε να προσφέρουμε ως πρώτα αναγνώσματα κείμενα λογοτεχνικά που θα καλλιεργούσαν από την πρώτη σχολική ηλικία την αισθητική των μικρών αναγνωστών.

Αναφέρετέ μας ενδεικτικά ορισμένα βιβλία και ορισμένους συγγραφείς που θα βρούμε μέσα στις πανέμορφες μπλε πάνινες τσάντες σας. Πώς διαχωρίστηκαν οι ΟΚΤΩ βιβλιοθήκες; ΕΠ: Τα κείμενα υπογράφουν 31 διαφορετικοί συγγραφείς, από τους πιο γνωστούς και αγαπημένους, όπως η Ζωρζ Σαρή και η Αγγελική Βαρελλά, που έχουν από ένα βιβλίο, μέχρι συγγραφείς που κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στην παιδική λογοτεχνία. ΒΝ: Στη σειρά θα βρείτε βιβλία με λογοτεχνικούς ήρωες που αγαπήθηκαν πολύ (ο Βιβλιοπόντικας, ο Πέτρος, η Έλλη, ο Περπερούα). Φροντίσαμε σε κάθε μίνι βιβλιοθήκη να δώσουμε σε όλα τα παιδιά την ευκαιρία να γνωρίσουν τους ήρωες αυτούς και, παράλληλα, να υπάρχουν βιβλία για όλους τους τύπους αναγνώστη. Ευχή μας είναι τα παιδιά να ανακαλύψουν μέσα στις μίνι βιβλιοθήκες τους δικούς τους αγαπημένους συγγραφείς που θα τους συντροφέψουν και αργότερα στη ζωή τους. Χωρίς Σωσίβιο. Πότε ξεκίνησε η σειρά, πώς εξελίχθηκε και σε ποια παιδιά απευθύνεται; ΒΝ: Τα πρώτα βιβλία της σειράς κυκλοφόρησαν τον Απρίλιο του 2004. Ωστόσο η ιδέα είχε γεννηθεί ένα δύο χρόνια πριν, με αφορμή τη διαπίστωση ότι στην ελληνική αγορά δεν υπήρχαν λογοτεχνικά βιβλία που να απευθύνονται σε αναγνώστες που μόλις αρχίζουν να κατακτούν τον μηχανισμό της ανάγνωσης και, επομένως, που να μπορούν να διαβάζουν μόνοι τους. Είχαμε πολλά και ωραία εικονογραφημένα βιβλία με αρκετό όμως κείμενο, με προβληματικές –για την πρώτη ανάγνωση– γραμματοσειρές και γενικότερα ο σχεδιασμός τους δεν είχε λάβει υπόψη του τις ανάγκες των παιδιών της Α΄ ή της Β΄ Δημοτικού. Έτσι τα παιδιά ήθελαν πάντα έναν μεγάλο ως διαμεσολαβητή ανάγνωσης για να τα βοηθήσει και να καταλάβουν την πλοκή μιας ιστορίας και να διαβάσουν το κείμενο. Σκεφτήκαμε λοιπόν ότι θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε μία σειρά που να βοηθάει τα παιδιά να πετάξουν τα σωσίβια και να κολυμπήσουν με ασφάλεια στα νερά της λογοτεχνίας. Την εποχή εκείνη ήμασταν τυχεροί γιατί είχαμε στα χέρια μας ήδη μερικά μικρά σε έκταση κείμενα, γραμμένα από σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς, και με αυτά

Πώς μπορούμε εμείς οι γονείς να βοηθήσουμε το παιδί να ξεκινήσει να διαβάζει μόνο του; ΒΝ: Πολύ εύκολα! Αν το παιδί βλέπει τους γονείς του να διαβάζουν, το πιθανότερο είναι να τους μιμηθεί, από πολύ μικρό μάλιστα. Επίσης, αν είμαστε προσεκτικοί στο ποια βιβλία αγοράζουμε με τον ίδιο τρόπο που είμαστε προσεκτικοί στο τι επιλέγουμε για να βάλουμε στο οικογενειακό τραπέζι, είναι σίγουρο ότι τα παιδιά θα συναντήσουν το βιβλίο που θα τους αλλάξει τη ζωή. Και δεν έχει τόση σημασία ποιο βιβλίο θα είναι αυτό –αν είναι ελληνικό ή ξένο, μεγάλο ή μικρό, εικονογραφημένο ή μη–, σημασία έχει να είναι ένα καλογραμμένο και φροντισμένο βιβλίο. ΕΠ: Ένα παιδί που ξεκινάει με κόπο να διαβάσει μόνο του πρέπει στο τέλος να νιώσει μια μεγάλη ικανοποίηση. Αυτό για μας μεταφράζεται στο ότι μπορεί να κερδίσει έναν νέο φίλο, έναν λογοτεχνικό ήρωα, να μεγεθύνει τη ζωή του ξαναζώντας γνώριμες καταστάσεις με μία δόση φαντασίας ή περιπέτειας, ή να ταξιδέψει σε μέρη άγνωστα και να γνωρίσει νέους κόσμους από την ασφάλεια του δωματίου του. Παρατηρείται το φαινόμενο, ακριβώς στην κρίσιμη ηλικία που ο γονιός σταματά τη δυνατή ανάγνωση και το παιδί (θεωρητικά) αρχίζει την κατά μόνας ανάγνωση, εκείνο να μειώνει κατά πολύ τον αριθμό των βιβλίων που διαβάζει ή ακόμα και να σταματάει εντελώς το εξωσχολικό διάβασμα. Εκεί; Τι κάνει ο γονιός; ΒΝ: Αυτό συμβαίνει τις περισσότερες φορές γιατί γίνεται μία βίαιη αποκοπή, ένας βίαιος απογαλακτισμός που δεν τον αντέχουν όλα τα παιδιά. Εγώ προτείνω στους γονείς που βλέπουν ότι τα παιδιά αρχίζουν να κατακτούν τον μηχανισμό ανάγνωσης να αρχίζουν με «ζευγάρια ανάγνωσης». Δηλαδή διαβάζουμε ένα βιβλίο λίγο εσύ και λίγο εγώ. Αυτό το βιβλίο, όμως, θα πρέπει να είναι τέτοιο που να μη φοβίζει με τον όγκο του, να έχει κείμενα στα οποία το παιδί μπορεί να βρει σημεία ταύτισης και να δημιουργεί συνθήκες αναγνωστικής ασφάλειας. Αν ένα παιδί στις πρώτες προσπάθειες ανάγνωσης συναντήσει μια τεράστια πρόταση, μια γραμματοσειρά που δεν αντιστοιχεί σε αυτό που έμαθε στο σχολείο, ένα κείμενο βαρετό, τότε θα αποθαρρυνθεί και θα συνδέσει την ανάγνωση με κάτι καθόλου απολαυστικό. Άρα, οι γονείς στο σπίτι δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν την ανάγνωση (ηρεμία, υπομονή μέχρι να ολοκληρώσει το παιδί την πρόταση, ανοχή στα λάθη κ.τ.λ.), έχουν στη διάθεση του παιδιού πολλά και καλά βιβλία και γίνονται το παράδειγμα με το να αφιερώνουν χρόνο και οι ίδιοι στην ανάγνωση. Κατά τη γνώμη σας, το δημοτικό σχολείο στην

37 Ελλάδα ενισχύει τη φιλαναγνωσία ή αντίθετα «τρομάζει» τα παιδιά και τα σπρώχνει μακριά από τα βιβλία; ΒΝ: Το δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα –ευτυχώς ή δυστυχώς– δεν είναι ένα, δηλαδή κάτι ενιαίο! Υπάρχουν δάσκαλοι (όχι σχολεία) που αγαπούν οι ίδιοι τη λογοτεχνία και μυούν τους μαθητές τους σε αυτή. Δυστυχώς, η ώρα της φιλαναγνωσίας που ίσχυσε για λίγα χρόνια και παράλληλα με τα προγράμματα επιμόρφωσης έστρεψε το ενδιαφέρον στην ανάγνωση και στη λογοτεχνία δεν υπάρχει πια. Όπως δεν υπήρξε ποτέ, παράλληλα, η υποχρέωση να διαβάζουν οι μαθητές κάποια σημαντικά βιβλία πριν τελειώσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση (όπως υπάρχει σε άλλα κράτη της Ευρώπης). Θα έλεγα, όμως, ότι υπάρχουν ακόμη δάσκαλοι με αγάπη για τη δουλειά τους και την ανάγνωση, που ξεπερνούν τα εμπόδια και δημιουργούν βιβλιοθήκες, κάνουν δράσεις και δημιουργούν αναγνώστες. Τα τελευταία δύο χρόνια γίνεται μία προσπάθεια από το Υπουργείο Παιδείας για τη δημιουργία Δικτύου Σχολικών Βιβλιοθηκών, αλλά ο σχεδιασμός της είναι προβληματικός, αφού δεν προβλέπει ούτε βιβλιοθηκονόμο ούτε έναν υπεύθυνο λειτουργίας με πλήρη απασχόληση. Οι νέες τεχνολογίες έχουν εγκατασταθεί για τα καλά στην καθημερινότητα των μικρών μαθητών, ακόμα και των πολύ μικρών. Με ποιους τρόπους μπορεί να τις ανταγωνιστεί το βιβλίο; ΒΝ: Το βιβλίο, ως αντικείμενο, δεν μπορεί να γίνει τόσο ελκυστικό όσο ένα τάμπλετ. Κατά τη γνώμη μου, αν μιλήσουμε για ανταγωνισμό, τότε το βιβλίο θα χάσει. Το βιβλίο μπορεί να υπάρξει δίπλα στη νέα τεχνολογία, γιατί δίνει την ευκαιρία στο παιδί να ακολουθήσει διαφορετικά μονοπάτια σκέψης. Συνεχίζουμε να μαθαίνουμε να κάνουμε πρόσθεση και αφαίρεση ακόμη και αν υπάρχουν τα κομπιουτεράκια, ακόμη και αν τα χρησιμοποιούμε συχνά. Αν ένα παιδί δεν αγγίξει ποτέ βιβλίο, αν δεν διαβάσει ποτέ μια απολαυστική ιστορία από την αρχή μέχρι το τέλος, αν δεν κλείσει τα μάτια για να φανταστεί τον τόπο που εξελίσσεται ένα γεγονός, τότε ναι, δε θα ξέρει τι έχασε. «Μέτρον άριστον» είναι η απάντηση μάλλον… ΕΠ: Με τη συνειδητοποίηση από τους γονείς της ανάγκης να βρίσκουν αργό χρόνο μέσα στο φορτωμένο πρόγραμμα των παιδιών τους. Για ανάγνωση, για συζήτηση, για ρεαλιστικές και φανταστικές αφηγήσεις, για ονειροπόληση. Με το χέρι στην καρδιά και αυθόρμητα, παρακαλώ, ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας βιβλίο της σειράς Χωρίς Σωσίβιο; Η απάντηση είναι κοινή και εύκολη, γιατί επανερχόμαστε συχνά σε αυτά. Είναι δύο και είναι τα δυο πρώτα βιβλία της σειράς, το Ποιος είναι ο αρχηγός; της Μαρίας Παπαγιάννη και Ο Βιβλιοπόντικας του Βαγγέλη Ηλιόπουλου. Ήταν κείμενα που είχαμε ήδη στα χέρια μας υπό έκδοση. Σε μια συζήτηση, σχεδόν ταυτόχρονα, είπαμε η μία στην άλλη ενθουσιασμένες πως βρέθηκαν οι πιο κατάλληλες ιστορίες για τη σειρά που από καιρό σχεδιάζαμε.

ΘΕΑΤΡΟ

Ξένια Καλογεροπούλου: Όλοι τα χρειαζόμαστε τα παραμύθια ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ε αφορμή το ανέβασμα της θεατρικής παράστασης Το Σκλαβί, για δεύτερη διαδοχική σεζόν στο ΠΟΡΤΑ, έπειτα από 150 sold-out παραστάσεις και 60.000 θεατές πέρυσι, 19 χρόνια μετά την πρώτη φορά που το είδαμε επί σκηνής, το Ταλκ συζητά με την Ξένια Καλογεροπούλου για αυτή την ξεχωριστή δουλειά. Καλησπέρα, κυρία Καλογεροπούλου. Χαίρομαι ιδιαίτερα που συναντιόμαστε ξανά. Το Σκλαβί σας επιστρέφει και φέτος στο ΠΟΡΤΑ. Και την πρώτη φορά που είχε ανέβει, πάλι είχε παιχτεί για δυο σεζόν. Καλησπέρα και από εμένα. Πράγματι και πριν από 19 χρόνια Το Σκλαβί είχε παιχτεί για δυο χρονιές. Η καινούργια παράσταση, όμως, είναι πολύ διαφορετική απ' την πρώτη και τη βρίσκω υπέροχη. Το χιούμορ και η συγκίνηση εναλλάσσονται συνεχώς και το έργο, που είναι σίγουρα το καλύτερό μου, παρουσιάζεται από έναν θίασο εξαιρετικών ηθοποιών σε μια εμπνευσμένη και ευρηματική συν-σκηνοθεσία, του Θωμά Μοσχόπουλου και της Σοφίας Πάσχου. Στα χρόνια που πέρασαν το ίδιο το θέατρο έχει αλλάξει. Αλλάξαμε κι εμείς. Ειδικά η οπτική του Θωμά είναι σήμερα τελείως διαφορετική. Και η συνεργασία του με τη Σοφία είναι εξαιρετικά δημιουργική. Ακόμη κι οι ηθοποιοί αλλιώτικα δουλεύουν τώρα πια. Τα μέσα είναι πιο απλά παρά ποτέ αλλά πιστεύω ότι το αποτέλεσμα είναι απρόσμενα μαγικό. Δεν είναι αρκετά όλα αυτά για να είναι ένα θέατρο γεμάτο για άλλη μια χρονιά; To Σκλαβί είναι βασισμένο στο ομώνυμο συμιακό παραμύθι, όπως αυτό περιλαμβάνεται στη συλλογή Παραμύθια του λαού μας, που επιμελήθηκε ο Γιώργος Ιωάννου, καθώς και στον τόμο Το Φιδόδεντρο, που επιμελήθηκε ο Κώστας Καφαντάρης. Πώς ήρθατε σε επαφή με το κείμενο αυτό και πώς αποφασίσατε να το διασκευάσετε; Πώς

«παίξατε» με το υλικό που είχατε στα χέρια σας και το μετατρέψατε σε έναν διαφορετικό κώδικα; Ποιες προκλήσεις κρύβει η μεταφορά του στη σκηνή; Ψάχναμε μαζί με τον Θωμά μια ιδέα για να γράψουμε ένα έργο πραγματικά ελληνικό, αλλά όχι ιδιαίτερα «γραφικό». Έτυχε να διαβάσουμε κι οι δυο «Το Σκλαβί» στη συλλογή του Ιωάννου και νιώσαμε αμέσως ότι ήταν αυτό που ζητούσαμε. Δεν ήταν καθόλου εύκολη η μεταφορά του παραμυθιού στη σκηνή. Δε γνωρίζουμε πολλά για τους ήρωες των παραμυθιών και για όλα αυτά που κρύβονται πίσω από τις πράξεις τους. Μόνο τα γεγονότα μαθαίνουμε. Για να μεταφέρεις, όμως, ένα παραμύθι στη σκηνή είναι απαραίτητο να διαγνώσεις κι εκείνα που δε λέγονται. Μου πήρε πολύ καιρό για να το καταλάβω ή να φανταστώ τι κρύβει ή τι θα μπορούσε να κρύβει. Από κει και πέρα, όσο βυθιζόμουν στο παραμύθι τόσο ξεπρόβαιναν από την ιστορία πολύ ζωντανές εικόνες και οι εικόνες ήταν εκείνες που υπαγόρευαν τις λέξεις. Η ιστορία τοποθετείται σε μια εποχή όπου «οι άλλες χώρες ήταν ακόμη μακρινές, που τα βιβλία τα γράφαν με το χέρι και που οι μέρες δεν περνούσαν τόσο γρήγορα». Είναι εύκολο να επικοινωνηθεί μια τέτοια ιστορία στο κοινό του 21ου αιώνα; Το κοινό γοητεύεται πάντα από ιστορίες που η ουσία τους είναι διαχρονική. Που οι ήρωές τους νιώθουν αυτά που ένιωθαν πάντα οι άνθρωποι και που εξακολουθούν να τα νιώθουν ακόμη και σήμερα. Έτσι ήταν παλιά, έτσι είναι και σήμερα. Θέλετε να μας αφηγηθείτε με λίγα λόγια το παραμύθι; Δυο αγόρια γεννιούνται από τον ίδιο πατέρα Το ένα όμως είναι γιος βασιλιά και το άλλο το παιδί μιας σκλάβας. Τα δυο παιδιά, μεγαλώνουν μαζί αρμονικά και αγαπημένα, Μια μέρα όμως το βασιλόπουλο βλέπει τη ζωγραφιά μιας κοπέλας και την ερωτεύεται τόσο που αρρωσταίνει και κινδυνεύει να πεθάνει. Ο αδερφός του θα τον βοηθήσει να βρει την κοπέλα και

16.10.2019

ποτέ δεν θα παραδεχτεί ότι την αγάπησε κι εκείνος. Όταν ανέβηκε για πρώτη φορά η παράσταση, πριν από 19 χρόνια, αποτέλεσε σταθμό όχι μόνο στην ιστορία του ΠΟΡΤΑ, αλλά του θεάτρου εν γένει. Πού νομίζετε ότι οφειλόταν αυτή η μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική του επιτυχία και τι σας άφησε ως παρακαταθήκη; Νομίζω ότι η βαθιά συγκίνηση που μας προκάλεσε το παραμύθι μεταδόθηκε και στο κοινό. Σε μικρούς και μεγάλους. Αφηγηθήκαμε την ιστορία απλά και καθαρά και την αφήσαμε να μιλήσει μόνη της. Χρειάστηκε πάρα πολλή δουλειά για να φτάσουμε ως εκεί αλλά ο παιδεμός δεν φαινόταν καθόλου. Όλα έμοιαζαν αβίαστα και εύκολα. Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν πολύ σπάνια. Κι όταν συμβαίνουν είναι μαγικά. Αναφέρατε πριν ότι Το Σκλαβί είναι το καλύτερο έργο που έχετε γράψει. Γιατί, λοιπόν, άργησε τόσο πολύ να ξαναπαρουσιαστεί στο θέατρο απ' όπου ξεκίνησε; Το πρώτο ανέβασμα του Σκλαβιού ήταν μια πολύ ακριβή παραγωγή. Στα επόμενα χρόνια δεν μπορούσαμε πια να παρουσιάσουμε κάτι ανάλογο για καθαρά οικονομικούς λόγους. Τώρα όμως καταλάβαμε ότι τα πράγματα δεν είναι απαραίτητο να είναι τόσο περίπλοκα. Το αντίθετο μάλιστα. Το Σκλαβί είναι ένα έργο που απευθύνεται εξίσου σε μικρούς και σε μεγάλους. Όταν γράφετε ένα θεατρικό έργο έχετε στο νου σας κάποιο συγκεκριμένο κοινό; Όταν γράφω οτιδήποτε απευθύνομαι σε θεατές ή αναγνώστες που μοιάζουν με εμένα. Είναι το μόνο που ξέρω να κάνω. Γιατί θεωρείτε πως σήμερα, στην εποχή της ταχείας και της- τολμώ να πω- περιττής πληροφορίας, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και της κρίσης, τα παλιά, λαϊκά παραμύθια αγαπιούνται τόσο πολύ από τον κόσμο. Όλοι τα χρειαζόμαστε τα παραμύθια... Άλλο αν τώρα μας τα παρουσιάζουν με σάλτσες, με ειδικά εφέ και ηθικοπλαστικές συνταγές. Τα λαϊκά παραμύθια διατηρούν την αξία τους με την απλοϊκότητά τους και τα μαγικά τους μυστικά. Τέλος, γιατί θα λέγατε σε έναν γονιό να έρθει στο ΠΟΡΤΑ με το παιδί του να δουν Το Σκλαβί; Γιατί θα περάσουν όλοι καλά.

Info: Το Σκλαβί της Ξένιας Καλογεροπούλου, σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου και της Σοφίας Πάσχου και μουσική του Νίκου Κυπουργού, με τους Παντελή Βασιλόπουλο, Ελένη Βλάχου, Ηλιάνα Γαϊτάνη, Αυγουστίνο Κούμουλο, Τζωρτζίνα Λιώση, Νάνσυ Μπούκλη, Φοίβο Συμεωνίδη και Δημήτρη Φουρλή, παίζεται στο ΠΟΡΤΑ (Μεσογείων 59) κάθε Κυριακή στις 11:00 και στις 15.00.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

16.10.2019

βιβλίο

To διάβασμα είναι ένας άλλος τρόπος να είσαι κάπου. - Ζοζέ Σαραμάγκου

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί ένας ακόμη τίτλος στην επιτυχημένη σειρά προσχολικών βιβλίων του Benji Davies με ήρωα τον Αρκουδάκο: «Ο Αρκουδάκος οδηγός στο ράλι!», σε απόδοση Φίλιππου Μανδηλαρά. Ένα βιβλίο για τα παιδιά που τους αρέσουν τα αυτοκίνητα και λατρεύουν να ανακαλύπτουν τον υπέροχο κόσμο τους, ιδανικό για ηλικίες από 1 έως 3 ετών. Όλη η σειρά βιβλίων στα οποία πρωταγωνιστεί ο Αρκουδάκος αποτελείται είναι μικρού σχήματος, από ανθεκτικό χαρτόνι, με κινούμενα μέρη για ατελείωτες ώρες εξερεύνησης! Benji Davies και εκδόσεις Ίκαρος και για τη συνέχεια. Ο αγαπημένος δημιουργός, στο νέο του εικονογραφημένο βιβλίο, μας συστήνει «Το Γυρινάκι» (μετάφραση: Αντώνης Παπαθεοδούλου), δημιουργώντας έναν ατμοσφαιρικό κόσμο και απεικονίζοντας εξαιρετικά τα συναισθήματα και τις φοβίες ενός μικρού ήρωα που είναι σχεδόν, αλλά όχι ακόμα, βάτραχος και βιάζεται να μεγαλώσει. Ένα βιβλίο για όλα εκείνα τα μικρά και φαινομενικά ασήμαντα βήματα που μπορούν να μας οδηγήσουν, αν έχουμε υπομονή, σε μεγάλες και ουσιαστικές αλλαγές. Άλλωστε, ακόμα και οι πιο μεγάλες ιστορίες στην αρχή ήταν πολύ μικρές! Το Γυρινάκι είναι το πιο μικρό σε όλη τη λίμνη, αλλά δεν φοβάται καθόλου τον Μπούφλα, το τεράστιο, κακό ψάρι που ζει στον βυθό της. Όταν, όμως, όλα τα αδερφάκια του μεγαλώνουν, γίνονται βάτραχοι και βατραχίνες, και βγαίνουν από τη λίμνη, ο ήρωάς μας ανησυχεί ότι θα μείνει μόνος στα σκοτεινά, «παρέα» με τον Μπούφλα. Και πράγματι τον συναντά και αναγκάζεται να τον αντιμετωπίσει, κάνοντας κάτι πρωτόγνωρο... Και (spoiler) να μεταμορφωθεί τελικά σε μια πανέμορφη βατραχίνα. Ξέρετε πώς οι μονόκεροι απέκτησαν το κέρατό τους; Όλα ξεκίνησαν σε ένα μαγικό δάσος, όταν ένα μικρό κορίτσι, η Τζουν, ανακάλυψε στον κήπο της κάτι μικρά αλογάκια που προσπαθούσαν να πετάξουν. Ένα από αυτά όμως δεν τα κατάφερνε με τίποτα! Η Τζουν σκέφτηκε, λοιπόν, έναν πολύ γλυκό τρόπο για να κάνει τον καινούριο της φίλο χαρούμενο. Ποιος νομίζετε ότι ήταν; Μήπως τη βοήθησε ένα… παγωτό; Η απάντηση στο βιβλίο της Beatrice Blue «Μια φορά κι ένας μονόκερος» (εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Μαρία Παπαγιάννη), το πρώτο μιας σειράς που παρουσιάζει πώς τα μυθικά πλάσματα απέκτησαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Η μάζα παραμορφώνει τον χώρο; Τι είναι οι μαύρες τρύπες; Τι ονομάζουμε «μοναδικότητα»; Μπορούμε να δούμε τη βαρύτητα; Τι αλλάζει την κίνηση μιας σφαίρας; Πόσοι είναι οι νόμοι της κίνησης; Τελικά, έπεσε το μήλο στο κεφάλι του Νεύτωνα; Η σειρά βιβλίων γνώσεων των εκδόσεων Παπαδόπουλος «Πανεπιστήμιο

για μικρά παιδιά», που αγαπήθηκε από τους λιλιπούτειους και μελλοντικούς επιστήμονες, εμπλουτίστηκε. «Γενική θεωρία της σχετικότητας» και «Η φυσική του Νεύτωνα» είναι τα καινούργια βιβλία του βραβευμένου καθηγητή Chris Ferrie που επιμελείται η Τίνα Νάντσου, φυσικός, εκπαιδευτικός και Επιστημονική Συνεργάτιδα του Εργαστηρίου Φυσικής του ΕΚΠΑ. Τα βιβλία βοηθούν τους μικρούς αναγνώστες να καταλάβουν έννοιες της Φυσικής και να απαντήσουν σε ερωτήσεις που ίσως φαίνονται δύσκολες ακόμα και στους μεγάλους! Πρόκειται για τα πρώτα βιβλία STEM στην Ελλάδα που απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής-πρωτοσχολικής ηλικίας και αποτελούν ιδανική εισαγωγή στον κόσμο των θετικών επιστημών, καθώς και έναν απλό τρόπο να παρατηρήσουν οι μικροί μαζί με τους μεγάλους επιστημονικά ορθές εικόνες.

Ο Ζήνωνας ανησυχεί. Σήμερα το πρωί, το χρυσόψαρό του δεν φαίνεται και πολύ καλά. Πάει. Ο Χιούστον δεν ακούει πια! Ο Ζήνωνας είναι λυπημένος αλλά θέλει να τιμήσει τον μικρό του φίλο. Ο Χιούστον αξίζει κάτι σπουδαίο. Ο Ζήνωνας θέλει να γιορτάσει τη φιλία τους και αναπολήσει πολλές υπέροχες στιγμές! Το «Χιούστον, με ακούς» της Marie Le Cuziat (εκδόσεις Κλειδάριθμος) είναι ένα τρυφερό βιβλίο που βοηθάει τα μικρά παιδιά να ξεπεράσουν την απώλεια του κατοικίδιού τους και να συγκρατήσουν σαν γλυκιά ανάμνηση τις όμορφες στιγμές που πέρασαν μαζί του. Ο κακός ο λύκος φτερνίζεται και είναι χάλια. Πρέπει οπωσδήποτε να πάει στο γιατρό. Αλλά πώς να πάρεις φάρμακα όταν είναι ΜΠΛΙΑΧ; Οι εκδόσεις Καστανιώτη παρουσιάζουν στα πολύ μικρά παιδιά ένα διασκεδαστικό βιβλίο-μαριονέτα για να παίξουν τρομάζοντας και «κοροϊδεύοντας» τον κακό το λύκο! «Ο κακός ο λύκος είναι άρρωστος!», του Ζαν Λερουά, είναι ένα χαρούμενο ανάγνωσμα (που θα ήθελα να υπάρχει όταν ο γιος μου ήταν μικρός και δεν έπαιρνε ΠΟΤΕ τα φάρμακά του, γιατί τα φοβόταν) που έρχεται να υποστηρίξει γονείς και άρρωστααντριδραστικά παιδάκια! Ο Μικρός Έλιοτ, ο ήρωας του Μάικ Κουράτο, είναι ένα ελεφαντάκι με βούλες, που ζει στην πόλη και λόγω της διαφορετικότητάς του βρίσκεται συνεχώς αντιμέτωπο με περιπέτειες. Από τον Κλειδάριθμο μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο «Μικρός Έλιοτ Στην Εξοχή. Μια Φθινοπωρινή ιστορία». O Μικρός Έλιοτ και το Ποντικάκι πηγαίνουν εκδρομή στην εξοχή. Παίζουν κρυφτό, και το ελεφαντάκι βρίσκει μια κρυψώνα τόσο φοβερή που ο φίλος του δεν καταφέρνει να το ανακαλύψει. Ο Μικρός Έλιοτ νομίζει ότι δεν τον αναζήτησε το Ποντικάκι και αμφιβάλλει για τη φιλία τους. Μέχρι που μια υπέροχη έκπληξη θα τον κάνει ξανά χαρούμενο! Η πολυβραβευμένη σειρά έχει μεταφραστεί σε 13 γλώσσες και έχει λάβει εγκωμιαστικές κριτικές και διακρίσεις για την εικονογράφησή της. Μπορείτε να κατεβάσετε εκπαιδευτικές δραστηριότητες με τον Μικρό Έλιοτ στο mikecurato.com. Ένας ασβός τριγυρνούσε εδώ κι εκεί, σέρνοντας ένα (αρχικά αδειανό) κόκκινο καροτσάκι και αναζητώντας το πιο πολύτιμο πράγμα στον κόσμο! Ρώτησε την πέτρα, το δέντρο, τριών λογιών πετούμενα, κι ύστερα, έναν ποιητή, έναν παραμυθά, ένα παιδί. Στο τέλος, βρήκε κάποιον που κοιμότανε και τον ρώτησε κι αυτόν. Άλλοι απάντησαν αυτό που δεν ήξεραν, άλλοι αυτό που ήξεραν, άλλοι αυτό που ένιωθαν. Πάντως, ο καθένας τους έδωσε ένα κομμάτι της απάντησης. Το βιβλίο «Εσύ τι λες πολύτιμο πως είναι;» (εκδόσεις Πατάκη) είναι ένα αξέχαστο παραμύθι από τη Λιλή Λαμπρέλλη, εικονογραφημένο από την Κέλλυ Ματαθία–Κόβο, που μας καλεί να αναζητήσουμε τις αλήθειες της ζωής. Οι εκδόσεις Διόπτρα μάς σύστησαν πέρυσι ένα χαρούμενο γουρουνάκι, τον Ναπολέοντα, που μαθαίνει στα μικρά παιδιά τον κύκλο των εποχών μέσα από τρυφερές και διασκεδαστικές περιπέτειες. Μόλις, λοιπόν, κυκλοφόρησαν άλλες δυο ιστορίες

16.10.2019

στις οποίες πρωταγωνιστεί. Στο βιβλίο «Ο Ναπολέων έχασε ένα δόντι!» ο ήρωάς μας έχει τρομάξει, γιατί μόλις του έφυγε το δόντι του. Η μαμά του προσπαθεί να τον καθησυχάσει εξηγώντας του πως το ίδιο είχε πάθει και ο μπαμπάς του κι εκείνη και όλοι όταν ήταν μικροί. Όμως ο Ναπολέων δεν καταλαβαίνει... Αφού συμβαίνει σε όλους, γιατί ο μπαμπάς και η μαμά έχουν όλα τα δόντια τους; Τι μυστήριο! Στο βιβλίο «Ο Ναπολέων ζωγραφίζει ένα σύννεφο!» ο πρωταγωνιστής μας θέλει να φτιάξει έναν πολύχρωμο κόσμο. Τα σύννεφα είναι πάντα λευκά ή γκρίζα. Δεν είναι ποτέ μπλε ή ροζ! Δεν θα ήταν ωραία ιδέα να αλλάξει τα χρώματα του ουρανού; Έτσι ο Ναπολέων παίρνει τις κιμωλίες τους και ζωγραφίζει έναν κόσμο γεμάτο... χρώματα! Η Τζίνα, η καμηλοπάρδαλη, έχει λαιμό μακρύ, χαριτωμένο, μα είναι τα πόδια της στραβά, το βήμα της λυμένο. Πόσο θα ήθελε η Τζίνα να χορέψει κι αυτή στον μεγάλο χορό της ζούγκλας! Μόνο που όλοι γνωρίζουν ότι οι καμηλοπαρδάλεις δε χορεύουν… Ή μήπως αυτό δεν ισχύει; Ένας απροσδόκητος φίλος έρχεται να της δώσει την απάντηση που χρειάζεται. Το «Χορεύουν οι καμηλοπαρδάλεις;» του Andreae Giles (εκδόσεις Πατάκη) είναι μια αστεία, συγκινητική ιστορία που έχει διαβαστεί κι αγαπηθεί όσο λίγες από παιδιά και γονείς, έχοντας πουλήσει δύο εκατομμύρια αντίτυπα σ’ όλο τον κόσμο. Τα βιβλία της σειράς «Τα συναισθήματα και η συμπεριφορά μας» της Σου Γκρέιβς (εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση Μάρω Ταυρή) βοηθούν τα παιδιά από 4 ετών να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τι αισθάνονται και πώς συμπεριφέρονται. Το «Δε θέλω να περιμένω» βοηθάει στην κατανόηση της αξίας της υπομονής, ενώ το «Και γιατί πρέπει;» εξηγεί γιατί πρέπει να σεβόμαστε τα πράγματα και τη γνώμη των άλλων. Περιλαμβάνουν οδηγό για τους ενήλικες, µε ιδέες και προτάσεις για δραστηριότητες και συζήτηση µε το παιδί. Οι εικόνες χωρίς κείμενο στο τέλος τους δίνουν την ευκαιρία στους μικρούς αναγνώστες να διηγηθούν µε δικά τους λόγια μια ιστορία σχετική µε το θέμα. Όλα ξεκινούν όταν στην τάξη φτάνει ένας νέος συμμαθητής. Με μια μικρή ιδιαιτερότητα. Δεν είναι παιδάκι, είναι ένα γαλάζιο φαντασματάκι. Αλλά όχι τρομακτικό. Τρομαγμένο... Και θα χρειαστεί χρόνο και τρόπο μέχρι να βρει τη θέση στου στο νέο περιβάλλον. Το «Ένα φαντασματάκι στην τάξη» (εκδόσεις Διόπτρα) είναι ένα απίθανο παραμύθι που εξηγεί με χιούμορ στα μικρά παιδιά πως κάθε διαφορετικός φίλος μπορεί να αλλάξει τη ζωή τους και πως η σχολική φοβία και ο σχολικός εκφοβισμός δεν πρέπει να έχουν θέση στη ζωή μας! Έξτρα τιπ: Η συγγραφέας λέγεται Ma Bu (μπουουουουουου!!!) Νομίζω ότι η πλειονότητα των γονέων δυσκολεύεται να ταΐσει τα παιδιά λαχανικά. Ένα καλό βιβλίο θα μπορούσε, άραγε, να αποδειχτεί αρωγός τους; Σας εγγυώμαι πως ναι, μια και «Τα λαχανικά κι εγώ» της Ράνιας Μπουμπουρή (εκδόσεις Ψυχογιός, εικονογράφηση Σίσυ Κυλερτζή), γραμμένο σε έμμετρο στίχο, που εξηγεί στα παιδιά προσχολικής ηλικίας για τα οφέλη της υγιεινής διατροφής και των λαχανικών, είχε θετικό αντίκτυπο ακόμα και στον γιο μου που είναι πολλά χρόνια μεγαλύτερος (και ακόμα έχει τα θεματάκια του με τα λαχανικά). Τόσο καλογραμμένο και αστείο είναι! Σίγουρα, λοιπόν, θα ανοίξει την όρεξη σε αναγνώστες κάθε ηλικίας να δοκιμάσουν κάθε γεύση! Το Μικρό Κουνέλι έχει μια ιδιαίτερη διάθεση για κέικ και όπως φαίνεται τίποτα δεν θα το σταματήσει μέχρι να βρει τα απαραίτητα συστατικά που χρειάζεται για να το φτιάξει μαζί με τη μαμά του. Ψάχνοντας να βρει μούρα κάνει ένα παράτολμο ταξίδι επικών διαστάσεων: διασχίζει επικίνδυνες υδάτινες εκτάσεις, ανεβαίνει σε τεράστια ύψη και κρεμιέται από βράχια. Μήπως χάθηκε; Όχι, ασφαλώς ΔΕΝ χάθηκε! Στο ντεμπούτο του στο παιδικό βιβλίο με τίτλο «Όχι, δεν χάθηκε

42 το Μικρό Κουνέλι» (εκδόσεις Ίκαρος, μετάφραση: Αντώνης Παπαθεοδούλου) ο σχεδιαστής και εικονογράφος John Bond δημιουργεί μια ευφάνταστη ιστορία με υπέροχα σχέδια και χρώματα, που παίζει με την παρατηρητικότητα των αναγνωστών, σκιαγραφώντας μοναδικά τον κόσμο των παιδιών με τις ατελείωτες, ειλικρινείς, αλλά και σχεδόν εμμονικές επιθυμίες τους. Ο δημιουργός παρουσιάζει πανέξυπνα το γεγονός ότι το κουνέλι κατά τη διάρκεια της αναζήτησής του δεν καταφέρνει να εντοπίσει -αν και μπροστά στα μάτια του- τα μέρη που υπάρχουν μούρα, κάτι που οι οξυδερκείς μικροί αναγνώστες θα χαρούν να ανακαλύψουν, όπως επίσης θα ευχαριστηθούν τις φοβερές ατάκες και το πρωτότυπο, ανατρεπτικό τέλος! Η Λούνα, το αξιαγάπητο και ζωηρό σκυλάκι, θαυμάζει το καινούργιο ποδήλατο του φίλου της Λίο. Όταν όμως ο Λίο αρνείται να της το δανείσει, η Λούνα σκαρώνει ένα σχέδιο για να επιτύχει τον σκοπό της και τα καταφέρνει. H βραβευμένη συγγραφέας και εικονογράφος Λήδα Βαρβαρούση μάς παρουσιάζει το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Λούνα» (εκδόσεις Παπαδόπουλος) με τίτλο «Μου αρέσει πολύ το ποδήλατο!» Σε συνεργασία με την Agnes Verboven, ιδιοκτήτρια ενός από τους πιο σημαντικούς εκδοτικούς οίκους στο Βέλγιο, η Λήδα συνεχίζει τη σειρά που στοχεύει να συνεισφέρει στην ανάπτυξη και τη διαχείριση των κοινωνικών δεξιοτήτων των μικρών μας φίλων. Κάθε πρωί όλα τα παιδιά προσφέρουν ένα λουλούδι στη γλυκιά και όμορφη δασκάλα τους, την κυρία Ρένα. Εκείνη χαμογελά και τα αγκαλιάζει. Ο Αιμίλιος όμως μπαίνει στην τάξη με σκυμμένο το κεφάλι. Δεν έχει τριαντάφυλλο να της δώσει. Κι αν η κυρία Ρένα νομίζει πως δεν την αγαπά; Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας το βιβλίο της Ιωάννας Μπαμπέτα «Ένα τριαντάφυλλο για τη δασκάλα μου», εικονογραφημένο από τη Λίλα Καλογερή. Μια τρυφερή ιστορία για το πραγματικό νόημα των δώρων που είναι αληθινά μόνο όταν ετοιμάζονται με αγάπη. Το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Ο γενναίος ιππότης και η χαμογελαστή βασίλισσα» (εκδόσεις Καλέντης) έχει πρωταγωνιστή έναν ιππότη της καθημερινότητας. Ένα μικρό αγόρι μιλά για τη «βασίλισσά» του, που, όπως αποκαλύπτεται στο τέλος, δεν είναι άλλη από την αγαπημένη του γιαγιά. Ο συγγραφέας, με τον ξεχωριστό τρόπο γραφής του, με αμεσότητα και ευρηματικότητα, αφηγείται μια ιστορία που αγγίζει τις καρδιές των παιδιών αλλά και των μεγαλύτερων. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση μας παίρνει από το χέρι για να γλιστρήσουμε στο «βασίλειο» του μικρού ήρωα, το οποίο αποτυπώνει εμπνευσμένα η εικονογράφηση του Κώστα Θεοχάρη. Η ελκυστική αυτή έκδοση επιβεβαιώνει στα μάτια των μικρών αναγνωστών τα όμορφα συναισθήματα μιας τρυφερής σχέσης. Θυμίζει όμως και στους ενήλικες τη σπουδαία και απαραίτητη σχέση με τις γιαγιάδες και τους παππούδες μας, που τροφοδοτεί το παιδί με αγάπη. «Το φιλαράκι μου» (εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη) είναι ένα αλληγορικό παραμύθι με αισιόδοξο μήνυμα, που παλεύει με τις αρχέγονες αγωνίες του ανθρώπου. Ο ήρωας είναι ένα ποτήρι. Ο αγαπημένος φίλος του σπάει και ο κόσμος του σκοτεινιάζει. Τίποτα πια δεν είναι ίδιο. Τίποτα δεν έχει την γλύκα της προηγούμενης ζωής του. Πόσο μάλλον που τώρα έχει να αντιμετωπίσει και το καινούργιο του σπιτικό με τους αφιλόξενους και εχθρικούς συγκάτοικους. Τολμάει να τους πει την ιστορία του και να αποκαλύψει την θλίψη της απώλειάς του και αυτό τον κάνει συμπαθή σε όλους. Η αδυναμία του και η τρυφερότητα που δείχνει για τον φίλο που έχασε κάνει τους γύρω του να τον αγκαλιάσουν και να μοιραστούν μαζί του τις ίδιες αγωνίες. Και στο τέλος να μοιραστούν και τις ίδιες ελπίδες, για μια ζωή πέρα από την τωρινή, για μια φιλία που ξεπερνά τα γήινα όρια και κτίζει ένα μελλοντικό κόσμο αγάπης, μεταφυσικό, λαμπερό και αιώνιο. Το δύσκολο εγχείρημα της Άννας Δενδρινού έρχεται να ελαφρύνει η μαγική τρισδιάστατη παλέτα της Ελίζας Βαβούρη που μας κάνει να νιώσουμε ότι ο ανιμισμός έχει χρώμα, πρόσωπο, μάτια,

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

16.10.2019

εκφράσεις. Μια ιστορία που αφήνει μια ξεχωριστή γεύση αγάπης, ευαισθησίας, ελπίδας. Μια ιστορία «καταπραϋντική» που θα γίνει αφορμή για πολλές συζητήσεις. Κάποτε, ένα σύννεφο γέννησε βροχή. Και η βροχή γέννησε μια σταγόνα διαφορετική. Μια σταγόνα θαρραλέα και δυνατή που ήθελε να ταξιδεύει μόνη της και να μην ακολουθεί τη βροχή. Μια μέρα, έπειτα από ένα μεγάλο ταξίδι, κάθισε να ξαποστάσει στην άκρη ενός παραθυριού. Ξαφνικά, μια δάκρυνη σταγόνα έπεσε δίπλα της. Ξαφνιάστηκαν σαν κοιτάχτηκαν. Καμία από τις δύο δεν είχε ξαναδεί την άλλη. Δύο σταγόνες διαφορετικές θα συναντηθούν και θα ταξιδέψουν πάνω από θάλασσες, λίμνες, ποτάμια και βουνά, αναζητώντας το τέλος του ουρανού και την άκρη της γης. Το βιβλίο της Μαριβίτας Γραμματικάκη «Κάποτε, ένα σύννεφο» (εκδόσεις Καλέντη, εικονογράφηση Αιμιλία Κονταίου) είναι ένα τρυφερό παραμύθι για μικρούς και μεγάλους που αποτυπώνει το ταξίδι της ζωής, τον δρόμο της ενηλικίωσης μέσα από τη συνύπαρξη, την κατανόηση, τη φιλία και όλα όσα είναι η αγάπη. Μόλις κυκλοφόρησαν το πέμπτο και το έκτο βιβλίο της σειράς του Βασίλη Παπαθεοδώρου «Απρόσμενοι Φίλοι» (εκδόσεις Καστανιώτη, εικονογράφηση Λίλα Καλογερή), για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, που περιλαμβάνει ιστορίες βασισμένες σε πραγματικά περιστατικά ηρωισμού, πίστης και αφοσίωσης ζώων. Ο «Λόμπο, ο λύκος της Άγριας Δύσης» εκτυλίσσεται στην Αμερική το 1893 και είναι η συνταρακτική ιστορία ενός λύκου και του διώκτη του, που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο έβλεπε τα άγρια ζώα μια ολόκληρη χώρα. Το κυνήγι διήρκεσε μήνες. Το ζώο, φόβος και τρόμος των αγροτών της εποχής, δεν έλεγε να συλληφθεί. Μέχρι που αιχμαλωτίστηκε η λύκαινα Μπλάνκα και ο Λόμπο αφέθηκε να πιαστεί, γιατί δεν μπορούσε να ζει χωρίς αυτήν. Ο «Κουίμπι, ο ευαίσθητος γορίλλας» μιλάει για τη δυνατή φιλία και αγάπη μεταξύ ενός αγοριού και ενός μικρού γορίλα που μεγαλώνει σε πάρκο άγριων ζώων και τελικά αφήνεται ελεύθερος. Μετά από χρόνια ο Τομ επισκέπτεται με τους γονείς του την Αφρική ελπίζοντας να βρει τον παιδικό του φίλο. Άραγε ο Κουίμπι θα τον αναγνωρίσει; Ή μήπως θα έχει γίνει άγριος κι επικίνδυνος; Η συνάντησή τους θα γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο και θα συγκινήσει εκατομμύρια ανθρώπων. Οι Εκδόσεις Διόπτρα παρουσιάζουν το βιβλίο της Fatti Burke «Περιπλάνηση στην Ιστορία - Αρχαία Αίγυπτος» (που φέρει την πιστοποίηση του Βρετανικού Μουσείου) και μας ταξιδεύουν στο αιγυπτιακό παρελθόν. Μέσα από τις σελίδες του, παρέα με τον Ερρίκο, την αρχαιολόγο γιαγιά του Ροζέτα και τον γάτο Τούτι, αντλούμε πληροφορίες για τις πυραμίδες, την τέχνη και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της αρχαίας Αιγύπτου! Μάλιστα, σε κάθε σελίδα βοηθάμε τον Ερρίκο να βρει τα κρυμμένα αντικείμενα κι έτσι η Ιστορία γίνεται... παιχνίδι! Πού είναι μια μικρή σφίγγα; Πού είναι μια γάτα μούμια; Πού είναι ο γραφέας με τους παπύρους; Και κυρίως πού είναι ο Τούτι και η Ροζέτα; Με εφόδιά μας εξαιρετικά έργα τέχνης, συναρπαστικά ιστορικά γεγονότα και παράξενες θεότητες, κάνουμε μια περιπλάνηση σε έναν από τους πιο αξιομνημόνευτους αρχαίους πολιτισμούς. Θα το λατρέψετε κι εσείς και τα παιδιά σας! Ο αξέχαστος σκύλος Κλοντ και ο κολλητός του φίλος επιστρέφουν στις εκδόσεις Ψυχογιός με νέες περιπέτειες. Στο βιβλίο «Ο Κλοντ στην εξοχή» μια ήρεμη βόλτα στη φύση μετατρέπεται σε πολυάσχολη μέρα στο αγρόκτημα, όταν ο Κλοντ καταλήγει να πλένει τα γουρούνια, να ταΐζει τις κότες και να πιάνει με το λάσο του έναν τρομακτικό ταύρο! Στο βιβλίο «Ο Κλοντ πάει για το χρυσό» ο σκυλάκος μας ανυπομονεί να συμμετάσχει σε μια συναρπαστική αθλητική διοργάνωση. Έχει βάλει στο μάτι το χρυσό κύπελλο, το ίδιο όμως και δύο πανούργοι κλέφτες! Άραγε θα καταφέρει να τους σταματήσει; Ο ήρωας είναι γνωστός και ιδιαίτερα αγαπητός στα παιδιά από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του Disney Junior.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

16.10.2019

43 ψυχολόγου Χριστίνας Ρασιδάκη «Σέργιος ο ρινόκερος» (εκδόσεις Μεταίχμιο, σειρά: Διαβάζω Ιστορίες, εικονογράφηση: Νίκος Γιαννόπουλος). Ο Σέργιος είναι ένας τεράστιος ρινόκερος που λατρεύει την τζαζ. Προσπαθώντας να σταματήσει ένα πουλμανάκι με μια ορχήστρα που περνά από την περιοχή του, γίνεται η αιτία ενός διασκεδαστικού ατυχήματος που θα φέρει κοντά τα ζώα και τους ανθρώπους. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, πως η μουσική κατευνάζει τα πνεύματα και γεφυρώνει τις αντιθέσεις.

Μια νύχτα χωρίς φεγγάρι είναι μια νύχτα δίχως όνειρα! Στο τρυφερό εικονογραφημένο βιβλίο της Grazia La Padula «Εκεί που κοιμάται το φεγγάρι» (εκδόσεις Διόπτρα) έχουν περάσει εκατό νύχτες που το φεγγάρι δεν φωτίζει τη Γη. Η Μαρτίνα, ένα παράξενο κορίτσι με ένα κόκκινο τετράδιο, μαζί με τον Σίλβερ, μια μικρή, ονειροπαρμένη ιδιοφυΐα, ενώνουν τις δυνάμεις τους με σκοπό να το βρουν =και να το ξυπνήσουν. Έτσι αποφασίζουν να διαβάσουν το βιβλίο των μυστικών και να ταξιδέψουν με μια ιπτάμενη σοφίτα και πολλά παιχνίδια, ανάμεσα στα σύννεφα και τα αστέρια της νύχτας, δίχως να φαντάζονται τη μαγική περιπέτεια που τους περιμένει στο Εργοστάσιο των Ιδεών… Νέος τίτλος από την ανερχόμενη συγγραφέα και εικονογράφο Έμα Γιάρλετ. Μια μέρα, ο Άλεξ βρίσκει έναν δράκο στο σπίτι του και δεν ξέρει τι να τον κάνει. Γιατί, όπως όλοι ξέρουμε, οι δράκοι είναι επικίνδυνοι. Έτσι αρχίζει να αλληλογραφεί με την πυροσβεστική, με μάγειρες, με δικηγόρους, με φιλοζωικές εταιρείες, αλλά και με την καλύτερή του φίλη, ώστε να τον βοηθήσουν να πράξει το σωστό. «Τα γράμματα για έναν δράκο» (εκδόσεις Ψυχογιός) είναι μια ιστορία με εντυπωσιακή και μοντέρνα εικονογράφηση, γεμάτη χιούμορ και τρυφερότητα, που μιλάει για τη φιλία και που θα συναρπάσει τους μικρούς λάτρεις των δράκων. Ένα μεγάλο ατού του βιβλίου είναι ότι περιλαμβάνει μια σειρά από ένθετες και… κατεπείγουσες επιστολές, που θα συγκινήσουν ακόμα περισσότερο τους δρακόφιλους αναγνώστες. Τι σχέση μπορεί να έχει ένας ρινόκερος που ζει στην Αφρική με τη μουσική; Θα το μάθετε μέσα από το βιβλίο της

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Ένα αγόρι κάνει ποδήλατό στην εξοχή. Στο μυαλό του, όμως, ταξιδεύει σε απίστευτες ταχύτητες πάνω σε μια ακτίνα του ήλιου και σταδιακά γεννά κάποιες από τις πιο επαναστατικές ιδέες που συνέλαβε ποτέ ανθρώπου νους. Αυτό το αγόρι, που δεν μπορούσε να μείνει στιγμή αδιάφορο μπροστά στη θαυμαστή πολυπλοκότητα του κόσμου, έγινε ένας ενήλικας που φώτισε με τρόπο αποκαλυπτικό την εικόνα που είχαμε για το σύμπαν. Η Jennifer Berne και ο Vladimir Radunsly έφτιαξαν το βιβλίο «Σε μια δέσμη φωτός» (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), που παρακολουθεί τη ζωή του Άλμπερτ Αϊνστάιν, από τα πρώτα χρόνια της ζωής του μέχρι την τελευταία ώρα του, και συστήνουν στους μικρούς αναγνώστες έναν σπουδαίο επιστήμονα, με μακριά, ξεχτένιστα, άσπρα μαλλιά που αγαπούσε τους αριθμούς, τα παιδιά, το παιχνίδι, το γέλιο, που είχε μια μπλε κούπα, που έπαιζε βιολί, που κάπνιζε μια πίπα και φορούσε παράξενα ρούχα. Έναν ιδιαίτερο άνθρωπο που ξεκλείδωσε το σύμπαν και κληροδότησε στην ανθρωπότητα μια σειρά από αναπάντητα ερωτήματα, στα οποία –ποιος ξέρει– ίσως απαντήσουν στο μέλλον τα παιδιά μας, αν σκέφτονται κι αναρωτιούνται κι έχουν φαντασία.

Διαβά Z ου με μαζί!

#μεγαλώνοντας_βιβλιοφάγους

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

16.10.2019

Η μικρή Μαρούσα έμοιαζε να τα έχει όλα. Όμως ένιωθε να της λείπει Κάτι. Ίσως ήθελε να νιώσει ένα έντονο συναίσθημα. Χαρά, λύπη, έκπληξη, ανυπομονησία… Ή να ζήσει μια αλλιώτικη περιπέτεια. Μα όλα της ήταν αδιάφορα. Τίποτα δεν αισθανόταν η Μαρούσα! Τίποτα! Ώσπου μια μέρα βρήκε αυτό το Κάτι, το οποίο θα την άγγιζε αληθινά. Η Μαρία Ρουσάκη γράφει και η Έφη Λαδά εικονογραφεί το σύγχρονο παραμύθι «Η βιβλιοθήκη του τίποτα» (εκδόσεις Μίνωας), την περιπέτεια ενός οκτάχρονου κοριτσιού που του έλειπε η Περιπέτεια και ταυτόχρονα μια γλυκιά ιστορία για το καθρέφτισμα του εαυτού μας μέσα από τα βιβλία.

NEO

Τα βιβλία του Ψιτ χάθηκαν! Η είδηση έπεσε σαν κεραυνός στη γειτονιά και όλα τα ζώα αναστατώθηκαν. Μέσα σε ένα βράδυ, η φοβερή συλλογή του γάτου εξαφανίστηκε, χάθηκε, έγινε καπνός! Την υπόθεση αναλαμβάνει ο ντετέκτιβ Πλήθωνας, ο αξιότερος των ερευνητών, το μεγαλύτερο λαγωνικό όλων των εποχών και δεινός αναγνώστης αστυνομικών μυθιστορημάτων με τα οποία τον εφοδίαζε ο Ψιτ! Δεν χάνει χρόνο και αρχίζει αμέσως τις ανακρίσεις! Θα μπορέσει να λύσει το μυστήριο και να βοηθήσει τον φίλο του να ανακτήσει τα βιβλία του; Και ποια είναι η ανατροπή με την οποία θα έρθει αντιμέτωπος; H Δήμητρα Φώτου γράφει το «Πού πήγαν τα βιβλία;», μια περιπέτεια ντετεκτιβική και αυστηρά βιβλιοφιλική (εκδόσεις Καλέντης, εικονογράφηση Λίλα Καλογερή) που μας θυμίζει τα βιβλία που μας άλλαξαν τη ζωή και τον ανεκτίμητο θησαυρό που κρύβει η κάθε βιβλιοθήκη! Ένα κορίτσι ζει στο πιο απομακρυσμένο σπίτι του πιο απομακρυσμένου χωριού. Το όνομά της είναι Λίλυ και της αρέσει να παίζει όλη μέρα στην αμμουδιά. Όμως, πόσο θα ήθελε να έχει έναν φίλο. Εκεί, λοιπόν, που ψάχνει για ένα φιλικό χέρι, βρίσκει μια πατούσα! Τρία γαβγίσματα που ταξιδεύουν μαζί με το θρόισμα των φύλλων είναι αρκετά για να αλλάξουν τη ζωή της. Η Λούσυ, ένα γνήσιο λαγωνικό, μπαίνει καλπάζοντας στην ιστορία και μαζί με τη Λίλυ θα αποδείξουν ότι η πραγματική φιλία μπορεί να σώσει τον κόσμο. Το βιβλίο της Άννας Βερροιοπούλου «Λίλυ και Λούσυ» (εκδόσεις Μικρή Σελήνη, εικονογράφηση: Mariana Villanueva Segovia) είναι μια περιπέτεια στο δάσος με ήρωες ένα κορίτσι κι ένα σκυλί, μια ιστορία αφιερωμένη στη φιλία ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα που μιλά για τις σχέσεις, τα διακαιώματα των ζώων, την έννοια της εγκατάλειψης και της ευθύνης, αλλά κυρίως για τη σημασία τού να προσφέρεις χωρίς να περιμένεις αντάλλαγμα. Δύο ποντίκια ξεκινούν ένα επικίνδυνο ταξίδι στα βάθη του Ατλαντικού Ωκεανού αναζητώντας έναν χαμένο θησαυρό... Μετά την επιτυχία του «Άρμστρονγκ», οι αναγνώστες γνωρίζουν άλλο ένα σπουδαίο ποντικάκι εμπνευσμένο από τον Τόρμπεν Κούλμαν, τον Έντισον, τις περιπέτειες του, αλλά και τα μυστήρια πίσω από την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού. Το «Έντισον. Το μυστήριο του χαμένου ποντικοθησαυρού» (εκδόσεις Ψυχογιός) είναι εξαιρετικά εικονογραφημένο βιβλίο, που συνδυάζει επιστημονικές γνώσεις και λογοτεχνία και θα μαγέψει τους αναγνώστες από 7 ετών και άνω!

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ

ΑΞΙΖΟΥΝ

ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΟΥ

www.klidarithmos.gr

Δυο φλύαροι φίλοι. Ο πίθηκος Σπίριτ και ο παπαγάλος Ντίνο. Ο ένας είναι λογικός, ο άλλος προληπτικός. Ο Ντίνο είναι σίγουρος ότι ένα φάντασμα στοιχειώνει το τσίρκο. Θα ξεκινήσουν μαζί μια έρευνα. Το κλειδί του μυστηρίου είναι η Μαρίνα Αντς, μια θηριοδαμάστρια με μαγικές ικανότητες... «Το φάντασμα στο Τσίρκο του Χειμώνα» του Φρεντ Μπερνάρ (Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, μετάφραση Εύη Γεροκώστα) είναι ένα συλλεκτικό βιβλίο, μια ιστορία φαντασμάτων γεμάτη μυστήριο, υφασμένη στον καμβά του διάσημου τσίρκου και του βιβλίου που εκδόθηκε με αφορμή την επέτειο των 150 χρόνων του. Βουτώντας στις σελίδες του, ξαφνικά βρισκόμαστε στο Παρίσι, στις κουίντες του τσίρκου να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε αν υπάρχουν τελικά φαντάσματα! Την πολυτελή έκδοση συμπληρώνει ένα παράρτημα με το ιστορικό του Τσίρκου του Χειμώνα, που ξεκίνησε το 1852 ως ιδέα του αρχιτέκτονα Ζακ Ιτόρφ. Η εικονογράφηση του Φρανσουά Ροκά είναι επιβλητική,

16.10.2019

με γήινα χρώματα και απίθανες λεπτομέρειες και ζωντανεύει με τον καλύτερο τρόπο την ιστορία. Η Κλώνη Κλου είναι μάγισσα, και μάλιστα από τις πιο ικανές. Και µόνο να τη δει κανείς να πετάει µε το ιπτάμενο τρένο της, αρκεί για να το καταλάβει. Τον περισσότερο καιρό ζει ήσυχα και χαρούμενα, μαζί µε τους βοηθούς της, φτιάχνοντας παράξενα παιχνίδια και πολύτιμα κρουασάν. Όμως υπάρχουν τρομακτικές μέρες που η ζωή γίνεται δύσκολη. Μέρες που μοιάζουν µε μπερδεμένο κουβάρι. Στις μέρες αυτές αναφέρεται το βιβλίο της Αλεξάνδρας Μπίζη «Κλώνη Κλου, η μάγισσα με τα δώρα» (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Κατερίνα Σισκοπούλου). Μιλάει για ένα απειλητικό γράμμα, μια μαγική συνταγή, ένα λάθος ποδήλατο, ένα χαμένο ξίφος, μια γιγαντοσπηλιά, ένα σκοτεινό δάσος, ένα εφιαλτικό βασίλειο, ένα εργαστήριο πειραμάτων, μια φυλακή, μια απόδραση, έναν ασυνήθιστο πόλεμο. Μιλάει για τις μέρες που η Κλώνη Κλου και οι φίλοι της πρέπει να έχουν θάρρος, πίστη, δύναμη, υπομονή, φαντασία, ψυχραιμία. Και, πιστέψτε µε, τα έχουν όλα. Και κάτι περισσότερο: σπάνια χάνουν το κέφι τους. Στο βιβλίο «Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου» (Ελληνοεκδοτική), η Γιώτα Αλεξάνδρου δίνει τον λόγο σε ένα παιδί , που κάπου στην Αθήνα, τον Οκτώβρη του 1940, συναντά την ιστορία και πορεύεται μαζί της. Ένα βιβλίο, λογοτεχνικό και γνώσεων ταυτόχρονα, που πρέπει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη, γιατί η μνήμη είναι παιδευτική και χρήσιμη. Η συγγραφέας καταφέρνει να συμπυκνώσει τέσσερα χρόνια ιστορίας, από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 12 Οκτωβρίου

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

45 1944, σε μια εξαιρετική και κυρίως πρωτότυπη αφήγηση, με αρωγούς της το εύρημα του θεάτρου σκιών και του πώς λειτούργησε η τέχνη στον πόλεμο και στην Κατοχή και τις εκπληκτικές εικόνες του Αχιλλέα Ραζή, που «παίζουν» πανέξυπνα με τα ντοκουμέντα της εποχής. Φυσικά, δεν είναι ένα χαρούμενο ανάγνωσμα. Είναι, όμως, ένα βιβλίο αισιόδοξο, άρτιο, που θα μάθει στα παιδιά ιστορία χωρίς διδακτισμό, με τρόπο κατανοητό και προσιτό, χωρίς να τα κάνει να βαρεθούν ή να φοβηθούν ούτε στιγμή. Προλογίζει η συγγραφέας Αγγελική Βαρελλά. Αφηγείται (με QR Code) ο καραγκιοζοπαίκτης Άθως Δανέλλης. Το βιβλίο συνοδεύεται από παραπομπές, πηγές, γλωσσάρι, χρονολόγιο, βιβλιογραφία και προτάσεις για οπτικοακουστικό υλικό. Δύο αδέρφια φέρνουν την επανάσταση στο παιδικό βιβλίο προσφέροντας μια διαδραστική, εκπαιδευτική, ψυχαγωγική και ολοκληρωμένη από κάθε άποψη εμπειρία μύησης στην Ιστορία στους μικρούς αναγνώστες. Οι εκδόσεις Μεταίχμιο τους καλούν να ακολουθήσουν τον Τεό και τη Λεονί στις περιπέτειές τους στον χρόνο και σε κάθε γωνιά της Γης, μέσα από τα βιβλία της σειράς των Πασκάλ Κονισελά και Πασκάλ Μονζοβάν «Τεό και Λεονί – Τα φανταστικά ταξίδια». Από βιβλίο σε βιβλίο, τα παιδιά θα ανακαλύψουν αρχαίους πολιτισμούς, θα συναντήσουν σπουδαίες προσωπικότητες, μεγάλους εξερευνητές, διάσημους σοφούς και φημισμένους καλλιτέχνες. Επιπλέον, με την εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας, που μπορούν να κατεβάσουν δωρεάν με τον κωδικό που θα βρουν στο βιβλίο, συμμετέχουν στην ιστορία και στις περιπέτειες των ηρώων, αλληλοεπιδρώντας μαζί τους. Και χάρη στο εγκυκλοπαιδικό λεξικό που ξεπετάγεται όταν σκανάρουν κάθε σελίδα, εμβαθύνουν στην ιστορία.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Κυκλοφορούν ήδη σε μετάφραση της Μυρσίνης Γκανά «Το μαγικό περιδέραιο», όπου τα παιδιά μεταφέρονται στην Αναγέννηση και γνωρίζουν τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, και «Η αυγή του χρόνου», όπου τα παιδιά και ο Λεονάρντο φτάνουν στην εποχή των δεινοσαύρων και ανακαλύπτουν τα ερείπια του αρχαιότερου πολιτισμού, χάρη σε έναν μικρό προϊστορικό λεμούριο.

16.10.2019

συμβαίνουν στους μυστηριώδεις διαδρόμους της. Ορισμένες ιστορίες λένε ότι κάποιοι άλλαξαν και άρχισαν τη ζωή τους από την αρχή. Άλλες πάλι μιλάνε για κάποιους που χάθηκαν και δε γύρισαν ποτέ πίσω… Στο νέο βιβλίο της Μάγιας Δεληβοριά -και δεύτερη περιπέτεια της μαγικής βιβλιοθήκης- με τίτλο «Ο Φελόσιο και οι σκιές» (εκδόσεις Καλέντης, εξώφυλλο Μυρτώ Δεληβοριά), η μία και μοναδική μαγική βιβλιοθήκη της Ιζκαμπούρ βάζει… ρόδες και συναντά την Έρικα και τον Στέφανο. Μετά το μυστήριο με τα μαγικά κλειδιά, οι δύο φίλοι έχουν μια δύσκολη αποστολή: πρέπει να βρουν τι κρύβεται πίσω από την εξαφάνιση του Φελόσιο, του μεγαλύτερου ταχυδακτυλουργού όλων των εποχών, και ποιον ρόλο παίζουν οι μυστηριώδεις σκιές που τον ακολουθούν. Μια ιστορία για τη δύναμη που κρύβουμε όλοι μέσα μας, τον οδηγό που φωτίζει το μονοπάτι της ζωής μας, για παιδιά από εννέα ετών.

Οι διάσημοι ιδιωτικοί ντετέκτιβ Αρσέν και Φαντομά επιστρέφουν στις εκδόσεις Παπαδόπουλος! Στην τρίτη, συναρπαστική και πιο χιουμοριστική από όλες περιπέτειά τους, με τίτλο «Αρσέν και Φαντομά. Γραφείο Ιδιωτικότατων Ερευνών. Το μυστήριο του αδέσποτου σκυλάκου», έχουν μια δύσκολη αποστολή: πρέπει να βρουν έναν χαμένο σκυλάκο και μάλιστα χωρίς να έχουν κανένα στοιχείο για την ταυτότητά του ή για τον άνθρωπο που ζούσε μαζί του. Με συμμάχους τους τα υπόλοιπα ζώα της γειτονιάς, θα βάλουν τα δυνατά τους και θα κάνουν ό,τι μπορούν για να βρεθεί ο σκυλάκος και να επιστρέψει στο σπίτι του. Προηγουμένως, όμως, θα πρέπει να κάνουν ένα παράτολμο ταξίδι και —ανάμεσα σε πολλά άλλα— να νικήσουν σε έναν διαγωνισμό μουσικής! Αυτή την αστεία και γεμάτη ανατροπές ιστορία μυστηρίου επιμελήθηκαν οι «γονείς» του αχτύπητου ζεύγους, η δημοσιογράφος Κίκα Τσιλιγγερίδου και ο συγγραφέας Κυριάκος Αθανασιάδης. Στο πλευρό των διάσημων ντετέκτιβ επιστρέφει και η βραβευμένη εικονογράφος Ναταλία Καπατσούλια, η οποία χάρη στα μοναδικά της σκίτσα της ενισχύει το σασπένς και την πλοκή.

Η Μαρία Αγγελίδου καλεί τα παιδιά από 10 ετών να μπουν στον πολύχρωμο κόσμο του Βυζαντίου. Στη σειρά βιβλίων «Το Βυζάντιο σε έξι χρώματα» (εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Κατερίνα Βερούτσου), οι μικροί αναγνώστες συναντούν σελίδες γεμάτες θαύματα, μυστήρια, τραγούδια, γιορτές, μάχες, ιστορίες. Το «Πράσινο», που μόλις κυκλοφόρησε, είναι το χρώμα που φοβάται κι ελπίζει. Έχει τους χάρτες των μακρινών τόπων, που είναι ακόμη αμέτρητοι – και σταθερά οι πιο όμορφοι της Γης. Έχει τα ταξίδια και τα όνειρα των εμπόρων, που ποτέ δεν κουράζονται. Έχει τις φωνές του Ιπποδρόμου, που μπορούν να ανεβάσουν κοινούς ανθρώπους στον θρόνο και να γκρεμίσουν αυτοκράτορες πραγματικούς. Έχει, όμως, και τις σιωπές των διαδρόμων: τις ίντριγκες του παλατιού, τις φθονερές ανάσες, τις ματιές της ζήλιας, που τίποτα και ποτέ δεν τη χορταίνει. Έχει τη μυρωδιά των παραμυθιών των ολοζώντανων, αυτών που όποιοι τα λένε ζούνε για πάντα – κι όποιοι τ’ ακούν… αυτοί ζούνε ακόμα περισσότερο. Το πράσινο χρώμα έχει τη μυρωδιά της ζωής.

Ο εκδοτικός οίκος Μέλισσα προτείνει τη σειρά «Μικροί Οδηγοί – Σπουδαίοι Άνθρωποι» που προσφέρει στα παιδιά το έναυσμα να συναντήσουν μεγαλοφυΐες για τις οποίες η γνώση τους περιορίζεται συνήθως σε ονομαστικές αναφορές. Γιατί όμως το όνομα αυτών των ανθρώπων έχει μείνει στην ιστορία; Ποια ήταν τα μυστικά της επιτυχίας τους; Στη λίστα συμπεριλαμβάνονται προσωπικότητες από το πεδίο των επιστημών, των τεχνών, των εξερευνήσεων, που έδρασαν σε παλαιότερες εποχές, αλλά και σε νεότερες. Στόχος είναι να ανακαλύψουν τα παιδιά πληροφορίες που όχι μόνο θα διευρύνουν το προσωπικό τους γνωστικό πεδίο, αλλά και θα τους εξάψουν την περιέργεια, παρακινώντας τα να τολμούν και να μάχονται για τα πιστεύω τους, κυνηγώντας το ταλέντο τους. Στο ξετύλιγμα της γνώσης βοηθάει η καλαίσθητη έκδοση και η χιουμοριστική εικονογράφηση που συμπληρώνει εύστοχα το κείμενο. Κυκλοφορούν τα βιβλία «Φερδινάνδος Μαγγελάνος», «Κάρολος Δαρβίνος», «Στίβεν Χόκινγκ» και «Φρίντα Κάλο».

Η επιβίωση είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν τα ζώα στη φύση. Κάποια γίνονται λεία ανελέητων θηρευτών, ενώ αυτοί με τη σειρά τους κυνηγούν για να μην πεθάνουν από την πείνα. Τόσο οι κυνηγοί όσο και τα θηράματα μεταμορφώνονται σε επικίνδυνα ζώα όταν απειλείται η ζωή τους, ορισμένα όμως είναι ιδιαίτερα τρομακτικά. Στο βιβλίο των εκδόσεων Susaeta «Θηρευτές και άλλα επικίνδυνα ζώα» τα παιδιά από 10 ετών θα μάθουν πώς επικοινωνούν μεταξύ τους τα λιοντάρια, από πόση απόσταση μυρίζει ο καρχαρίας μια σταγόνα αίμα και ποιου ζώου το δέρμα δεν μπορεί να το διαπεράσει ούτε σφαίρα! Γιατί στη φύση τα πάντα είναι ζήτημα επιβίωσης!

Η βιβλιοθήκη της Ιζκαμπούρ δεν είναι συνηθισμένη. Κάτι περίεργο συμβαίνει εκεί, κάτι που επηρεάζει το μυαλό και τη ζωή των επισκεπτών. Άνθρωποι από μέρη μακρινά έρχονται εκεί, ελπίζοντας να ζήσουν έστω και λίγα απ’ όσα έχουν ακούσει ότι

Στο βιβλίο της Βάστι Χάρντι «Οι φανταστικοί Μπράιτστορμ. Ταξίδι στην άκρη της Γης» (εκδόσεις

Τα παπούτσια

Το Γυρινάκι

των άλλων

Benji Davies

Άλκηστη Χαλικιά Εικονογράφηση: Φωτεινή Τίκκου

Μια ολοζώντανη ιστορία

Ένα τρυφερό βιβλίο για την

για τα µεγάλα βήµατα που

ενσυναίσθηση και την αµοιβαία

όλοι κάνουµε,

κατανόηση.

όσο µικροί κι αν είµαστε.

ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ / Βουλής 4, Σύνταγµα / T 210 3225152 / www.ikarosbooks.gr

16.10.2019

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Μεταίχμιο, μετάφραση: Γιάννης Ιωαννίδης), τα δίδυμα αδέλφια Άρθουρ και Μόντι Μπράιτστορµ νιώθουν τον κόσμο να χάνεται κάτω απ’ τα πόδια τους όταν μαθαίνουν ότι ο διάσημος εξερευνητής πατέρας τους βρήκε τραγικό θάνατο κατά τη διάρκεια μιας αποστολής στο νοτιότερο σημείο του κόσμου. Και επιπλέον ότι κατηγορείται πως έκλεψε τα καύσιμα ενός άλλου ουρανόπλοιου λίγο πριν από τον θάνατό του! Τα πάντα όμως αλλάζουν όταν τα δυο παιδιά ανακαλύπτουν ένα μυστηριώδες στοιχείο που τους οδηγεί στο συμπέρασμα πως όλα όσα τους είπαν ήταν ψέμα. Έτσι αποφασίζουν να απαντήσουν σε µια αγγελία για να ταξιδέψουν ως µέλη του πληρώματος μιας νέας εξερευνητικής αποστολής για την κατάκτηση του Νότιου Πολικού. Το ουρανόπλοιο Σέλας ξεκινά το µακρινό του ταξίδι μέχρι τα πέρατα του κόσμου, και µαζί του ο Άρθουρ και η Μόντι θα ριχτούν σε έναν αγώνα δρόμου για να ανακαλύψουν την αλήθεια και να αποκαταστήσουν το όνομα της οικογένειάς τους. Από της εκδόσεις Susaeta κυκλοφορεί ο «Ροβινσώνας Κρούσος», που ανήκει στην πρωτότυπη σειρά βιβλίων «Δίγλωσσα κλασικά» για τα παιδιά που θέλουν να εξοικειωθούν με την ανάγνωση κλασικών λογοτεχνικών βιβλίων όχι μόνο στη μητρική τους γλώσσα, αλλά και στα αγγλικά. Ναυαγός σε ένα τροπικό νησί της Καραϊβικής, ο Ροβινσώνας Κρούσος αγωνίζεται να επιβιώσει ενάντια όχι μόνο στα στοιχεία της φύσης, αλλά και στον ίδιο τον άνθρωπο. Ο συγγραφέας Ντανιέλ Ντεφόε αποδεικνύει πως καθένας είναι ικανός να ξεπερνά τις δυσκολίες με προσπάθεια, υπομονή και εξυπνάδα, ενώ συγχρόνως τονίζει την ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνεί και να προσαρμόζεται. Σε κάθε σελίδα το ελληνικό κείμενο συνοδεύεται από το αγγλικό κι έτσι οι μικροί αναγνώστες μπορούν να διαβάσουν τα δύο κείμενα ξεχωριστά ή ακόμα και παράλληλα.

M A Κ Η Σ Τ Σ I ΤΑ Σ

ο Γε ν ν αί ος και η χαμογελαστή

Εικονογράφηση

Kώστας Θεοχάρης

MΑΡΙΒΙΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗ

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΑΙΜΙΛΙΑ ΚΟΝΤΑΙΟΥ

Ποια ήταν η πρώτη μορφή χρήματος και πώς φτάσαμε στα ψηφιακά νομίσματα; Τι είναι νόμισμα και τι σημαίνει οικονομώ; Ποιες είναι οι χρήσεις του χρήματος; Ποια είναι η αξία του σωστού προϋπολογισμού και της αποταμίευσης; Ποιες είναι οι δράσεις που θα πρέπει να αναλάβουν οι γονείς, ώστε τα παιδιά τους να γίνουν έξυπνοι καταναλωτές; Γιατί η χρηματοοικονομική γνώση αποτελεί απαραίτητη δεξιότητα του 21ου αιώνα; Πόσο κατάλληλα προετοιμασμένοι είναι σήμερα οι έφηβοι και τα παιδιά, ώστε να λαμβάνουν τις κατάλληλες αποφάσεις μέσα σε ένα πολύπλοκο χρηματοοικονομικό περιβάλλον; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία απαντά το βιβλίο «Τα χρήματα δεν φυτρώνουν στα δέντρα!» (εκδόσεις Πεδίο). Πρόκειται για το πρώτο εγχειρίδιο χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης στην Ελλάδα για παιδιά μεταξύ 10 και 12 ετών. Μέσα από το πλούσιο σε έννοιες περιεχόμενο του βιβλίου (κείμενο, διαδραστικές ασκήσεις και ευχάριστα παιχνίδια), ο συγγραφέας Νικόλαος Δ. Φίλιππας, Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας γενιάς ενημερωμένων και χρηματοοικονομικά υπεύθυνων πολιτών. Για μια κοινωνία όπου οι πολίτες, χωρίς κανέναν χρηματοοικονομικό αποκλεισμό, θα έχουν τις γνώσεις και τις ικανότητες να αντιληφθούν καλύτερα «τη μεγάλη εικόνα» της οικονομίας, τη χρησιμότητα των χρηματοοικονομικών προϊόντων και τη λειτουργία και τους κινδύνους των αγορών, ώστε σε κάθε φάση της ζωής τους να μπορούν να λαμβάνουν τις βέλτιστες αποφάσεις για την αποτελεσματική διαχείριση των χρημάτων τους, με απώτερο σκοπό την αέναη ευημερία. Γιατί ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός αποτελεί μοναδική δεξιότητα για τους νέους στον 21ο αιώνα! Ο βραβευμένος συγγραφέας και εκπαιδευτικός Μερκούριος Αυτζής επιστρέφει με ένα από τα πιο δυνατά μυθιστορήματα της καριέρας του, τις «Τιράντες με πείσμα» (εκδόσεις Ψυχογιός). Ένα ιστορικό μυθιστόρημα για παιδιά από 10 ετών, σύγχρονο αλλά συνάμα κλασικό, που περιγράφει την περιπέτεια μιας παρέας παιδιών στα χρόνια της Δικτατορίας. Ξημερώματα 21ης Απριλίου 1967. Τα τανκς παρελαύνουν στην Αθήνα. Η δικτατορία των συνταγματαρχών γράφει τη δική της μελανή ιστορία. Την ίδια ώρα στον ιστορικό Τύμβο του Μαραθώνα η 13χρονη Αγγελική με την παρέα της μιμούνται τους αρχαίους Μαραθωνομάχους, ιδρύουν τις Τιράντες με Πείσμα και οργανώνουν τη δική τους αντίσταση. Ο όρκος τους, ανάλογος με εκείνον της Φιλικής Εταιρείας, είναι μόνο η αρχή. Με πείσμα κι έμπνευση, έχοντας σύμμαχό τους έναν φοιτητή, έναν Ιταλό συγγραφέα και έναν γάιδαρο, θα περιλούσουν τον δικτάτορα τέως Εύζωνα με αχυρο-πουπουλένιες μπάλες μελιού, θα παίξουν κρυφτούλι με τον τρελάρα τον χωροφύλακα και τους αστυνομικούς, θα πάρουν πίσω τα βιβλία τους απ’ τον παπά Ισίδωρο και θα φέρουν τα πάνω κάτω στον παραθαλάσσιο οικισμό.

www.kalendis.gr

16.10.2019

Ο Μάνος Κοντολέων φέρνει δίπλα στον σημερινό αναγνώστη άλλη μια κλασική ιστορία με πρωταγωνιστές ήρωες που σημάδεψαν την ιστορία της λογοτεχνίας. Από τους τροβαδούρους του 12ου και του 13ου αιώνα έρχεται το βιβλίο «Τριστάνος και Ιζόλδη - Μια Ιστορία των Γλάρων» (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση: Βάσω Ψαράκη) που μιλά για τον μεγάλο έρωτα του ατρόμητου Τριστάνου και της πανέμορφης Ιζόλδης, με αφηγητή έναν... γλάρο. Μια ερωτική περιπέτεια που έχει συγκινήσει πολλές γενιές ανθρώπων και που για πρώτη φοράδιασκευάζεται στα ελληνικά με τέτοιο τρόπο, ώστε να κρατά το ενδιαφέρον όλων εκείνων που τους αρέσει να διαβάζουν ιστορίες που αφηγούνται μεγάλα πάθη με απρόβλεπτες ανατροπές. Μια ιστορία που φωτίζει τις πράξεις και τις προθέσεις των κεντρικών προσώπων του μεσαιωνικού κειμένου με τον προβληματισμό ενός συγγραφέα που γράφει τον 21ο αιώνα. Ξεκινώντας από μία συνηθισμένη καθιστική διαμαρτυρία έξω από το κοινοβούλιο της χώρας της, η Γκρέτα Τούνμπεργκ κατάφερε να κινήσει το ενδιαφέρον εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, στρέφοντας την προσοχή τους στο κρίσιμο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Οι ομιλίες της δεκαεξάχρονης Σουηδής ακτιβίστριας, που εργάζεται για να σταματήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή, κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος συγκεντρωμένες στο βιβλίο «Η ζωή μας είναι στα χέρια μας – Οι ομιλίες που συγκλόνισαν τον κόσμο». Ταξιδεύοντας παντού, η Γκρέτα διαδίδει με κάθε τρόπο το μήνυμά της: από το Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έως την έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, οι ομιλίες της έχουν παρακινήσει, εμπνεύσει και συγκινήσει ανθρώπους κάθε ηλικίας σε όλο τον κόσμο. Τροφή για σκέψη για παιδιά από 12 ετών και φυσικά για ενήλικες. Την ελληνική έκδοση προλογίζει η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής WWF Ελλάς. Η Μαρίνα πέφτει τα χαράματα από τον τέταρτο όροφο του παλιού βενετσιάνικου διοικητηρίου μιας νησιώτικης επαρχιακής πόλης. Είναι δεκαεφτά χρονών. Η Σάρα και ο Ορέστης δεν έχουν προλάβει να τη χαιρετήσουν και ο Μάρκος, που έχει μόλις επιστρέψει στο νησί για να τακτοποιήσει παλιούς λογαριασμούς, δεν ξέρει αυτά που έχουν συμβεί και σκέφτεται όσα είναι αποφασισμένος να εξομολογηθεί στην Έλλη. Ποια μυστικά κρύβονται πίσω από τη ζωή και τον θάνατο της Μαρίνας; Ποιοι κινούν τα νήματα αποφασίζοντας για τον έρωτα και τον πόνο, για το σκοτάδι και το φως; Και γιατί αυτοί που φεύγουν ξαναγυρνούν; Γιατί μια ιστορία πρέπει πάντα να έχει το τέλος που της ταιριάζει; Οι απαντήσεις στο νέο crossover (για μεγάλους εφήβους και ενήλικες) μυθιστόρημα της Αλεξάνδρας Μητσιάλη «Δεκαεφτά», που μόλις επανεκδόθηκε με νέο τίτλο από τις εκδόσεις Πατάκη. Όπως αναφέρει η συγγραφέας, το βιβλίο είναι μια οφειλή σε όσους δεν τα κατάφεραν και η ζωή τους τέλειωσε στην παιδική ηλικία, ενώ ταυτόχρονα απευθύνεται στα νέα παιδιά που πρέπει να ονειρεύονται, να τολμούν, να προχωρούν, να αλλάζουν τον κόσμο τους και τον κόσμο των άλλων, να κοιτάζουν τους μεγάλους ορίζοντες. Είναι μια ιστορία πολυπρόσωπη και πολυεπίπεδη. Είναι μια ιστορία σκληρή, που εξελίσσεται με μία σχεδόν αστυνομική πλοκή για τη διαλεύκανση όχι του τι έγινε –αυτό το γνωρίζουμε εξαρχής–, αλλά του πώς φτάσαμε ως εδώ. Οτιδήποτε χειροπιαστό υπάρχει στον κόσμο αποτελείται από στοιχεία, και τα στοιχεία έχουν δύο όψεις - την καθαρή μορφή τους και τις χημικές ενώσεις που σχηματίζουν όταν συνδυάζονται με άλλα στοιχεία. Το βιβλίο του Theodore Gray «Τα στοιχεία. Μια οπτική εξερεύνηση όλων των γνωστών ατόμων του σύμπαντος» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, μετάφραση Νίκος Αποστολόπουλος), βασισμένο σε επτά χρόνια έρευνας και φωτογράφισης, μας δίνει τη σπάνια ευκαιρία να δούμε από κοντά και τις δύο αυτές όψεις. Οι φωτογραφίες του αποτελούν το πιο πλήρες και οπτικά γοητευτικό πορτρέτο όλων

16.10.2019

των ατόμων του σύμπαντος. Το υλικό είναι δομημένο κατά τη σειρά του Περιοδικού Πίνακα και το κάθε στοιχείο παρουσιάζεται με μια μεγάλη, όμορφη φωτογραφία που το απεικονίζει στην καθαρή μορφή του. Περιλαμβάνονται επίσης φωτογραφίες που απεικονίζουν ενδεικτικούς τρόπους με τους οποίους υπάρχει το στοιχείο αυτό στον κόσμο — ενώσεις και εφαρμογές μέσω των οποίων συναντάμε το στοιχείο στην καθημερινή μας ζωή. Το κείμενο που συνοδεύει κάθε δισέλιδο αφηγείται την ιστορία του στοιχείου. Η παρουσίαση περιλαμβάνει ακόμα ουσιώδη φυσικά δεδομένα σχετικά με το κάθε στοιχείο, όπως ατομικό βάρος, ακτίνα του ατόμου, διάγραμμα της κρυσταλλικής δομής, και γραφήματα που αναπαριστούν τη σειρά συμπλήρωσης των ηλεκτρονίων, το ατομικό φάσμα εκπομπής, και τις περιοχές θερμοκρασιών όπου το στοιχείο είναι στερεό, υγρό και αέριο. Η εισαγωγή περιλαμβάνει μια εξήγηση αυτών των ιδιοτήτων, καθώς και μια περιήγηση στη δομή του Περιοδικού Πίνακα. Μοναδικός συνδυασμός έγκυρης επιστήμης και υψηλής φωτογραφικής τέχνης, το βιβλίο είναι το ιδανικό ανάγνωσμα για κάθε φίλο της γνώσης. Ο δρ Harvey Karp αποκαλύπτει στο βιβλίο του «Το πιο χαρούμενο μωρό στον κόσμο» (εκδόσεις Διόπτρα) έναν εξαιρετικό θησαυρό που αναζητούν όλοι οι γονείς, έναν «αυτόματο» διακόπτη για το κλάμα του μωρού τους. Σε μια πρωτοποριακή επαναξιολόγηση της βρεφικής ηλικίας, ο δρ Karp συνδυάζει τη σύγχρονη επιστήμη και την αρχαία σοφία

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

49 για να αποδείξει ότι τα νεογέννητα δεν είναι τελείως έτοιμα για τον κόσμο όταν γεννιούνται. Μέσα από την έρευνα και την πείρα του, έχει αναπτύξει 4 βασικές αρχές που είναι κρίσιμες για να κατανοήσουμε τα μωρά, αλλά και για να βελτιώσουμε τον ύπνο τους και να ηρεμήσουμε τις αισθήσεις τους. Το βιβλίο προσφέρει σε όλους εκείνους που φροντίζουν μωρά τα εργαλεία που χρειάζονται για να μπορούν να τα ηρεμήσουν σχεδόν τόσο εύκολα όσο εύκολα γυρίζουν τον διακόπτη και σβήνουν το φως. Εμπνευσμένος από τους μαθητές του, ο γνωστός παιδαγωγός, με σημαντική επαγγελματική εμπειρία στη Δημόσια Ειδική Εκπαίδευση και την Κατάρτιση Ενηλίκων, Γιώργος Ευγενειάδης υπογράφει ένα μοναδικό βιβλίο για τη μαγειρική τέχνη που αποδεικνύει ότι όλοι μπορούν να μαγειρέψουν. Προσαρμόζοντας τες στην αίσθηση ηρεμίας και ασφάλειας που επιθυμούν οι μαθητές του, καθώς και στον τρόπο σκέψης τους, παρουσιάζει «Απλά και Διαφορετικά» είκοσι λαχταριστές και εύκολες συνταγές αρτοζαχαροπλαστικής, μαζί με εικόνες της εικαστικού Δέσποινας Παπαχριστούδη, που περιγράφουν όχι μόνο το τελικό αποτέλεσμα, αλλά και όλα τα υλικά και τα βήματα για την παρασκευή κάθε λιχουδιάς, μαζί με πολύτιμες συμβουλές για την απλότητα και τη χρηστικότητα των υλικών. Η διαφορετική παρουσίαση που κάνει εύκολα κατανοητή κάθε συνταγή καθιστά αυτό το βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό. Χρησιμοποιώντας απλά καθημερινά υλικά, μέσα από μια διαφορετική προσέγγιση και χωρίς ζυγαριά, η κατάληξη δεν μπορεί παρά να είναι εύγευστη, γλυκιά και διασκεδαστική.

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ

16.10.2019

Ταξίδι με παιδιά στην Ολλανδία Ολλανδία δεν είναι μόνο το Άμστερνταμ. Σας ταξιδεύουμε μαζί με τα παιδιά σας σε μια από τις πιο kidsfriendly χώρες της Ευρώπης και σας ξεναγούμε, συνοδεία τουλιπών, σε –σχεδόν άγνωστες– πόλεις, μουσεία, ζωολογικούς κήπους και πάρκα.

ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΠΑΒΑΒΕΑ

πειδή ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι η Ολλανδία είναι βασικά το Αμστελόδαμο, ήρθε η ώρα για τη μεγάλη διάψευση και για τις άπειρες (όσο το επιτρέπουν οι λέξεις εδώ, δηλαδή) αποδείξεις του εναντίου. Να ξεκινήσω λέγοντας ότι έκανα ένα υπέροχο Erasmus στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας και είχα την ευκαιρία να διακοπάρω τρεις μήνες και να γυρίσω σχεδόν όλη τη χώρα. Ξανά Ολλανδία το 2009, εκεί στην αρχή της κρίσης -που όμως στην Ελλάδα ακόμα… χαμπάριμεταναστεύσαμε στις Κάτω Χώρες μήπως πάρουμε τα πάνω μας (χα!), για έναν χρόνο. Η συνέχεια μας φέρνει στο παρόν, όπου η Ολλανδία παραμένει προορισμός, πάντα και μόνο Άνοιξη, για τους εξής λόγους: 1) Είναι ΠΑΝΕΥΚΟΛΟΥΡΑ για παιδιά (και για σκυλιά) 2) Έχουμε φίλους που μας φιλοξενούν 3) Άνοιξη (μόνο) βγαίνουν οι τουλίπες κι έχει τον καλύτερο καιρό εν γένει (όπως και νωρίς το φθινόπωρο) Λέιντεν Θα σας ξεναγήσω καταρχάς στο Λέιντεν (Leiden), είκοσι λεπτά από το αεροδρόμιο

του Άμστερνταμ με το τρένο, αν και στην πιο πρόσφατη επίσκεψή μας μάθαμε ότι με 38€ σε πάει τύπου ταξί (Taxi X-Cellent ήταν το δικό μας) στην πόρτα του σπιτιού που μένεις· μια χαρά αν σκεφτείς ότι τα εισιτήρια για δύο άτομα με το τρένο είναι 13 € κι από εκεί θέλετε και ταξί για όπου μένετε (γιατί μάλλον δεν θα μένετε στον σταθμό). Το Λέιντεν, λοιπόν, είναι γνωστό γιατί εκεί ιδρύθηκε το πρώτο Πανεπιστήμιο της Ολλανδίας και παραμένει όντως μία από τις μεγαλύτερες πανεπιστημιουπόλεις της χώρας. Εκτός αυτού, είναι και μια πολύ χαριτωμένη πόλη, με τα κανάλια της και τα όμορφα μπαρ δίπλα τους. Από τον σταθμό του τρένου του Λέιντεν ξεκινούν λεωφορεία που σας πάνε καρφί στο Κούκενχοφ, στο «μουσείο» των τουλιπών, των οποίων οι ποικιλίες είναι τόσο άπειρα πολλές, που στο τέλος φαίνονται όλες ίδιες. Το Κούκενχοφ λειτουργεί από τέλη Μαρτίου έως τέλη Μαΐου, τόσο ζουν οι καλές μου (οι τουλίπες). Κλείστε εισιτήρια διαδικτυακά ή βγάλτε εκεί, στο Λέιντεν, όπου εκτός από αυτά για το λεωφορείο που θα σας πάει εκεί, πουλούν και εισιτήρια εισόδου. Αν πάλι προτιμάτε να δείτε τις τουλίπες στο πιο νατουρέλ τους περιβάλλον, συνιστώ ενοικιαζόμενο ποδηλατάκι και βουρ στους αγρούς (αν και δεν επιτρέπεται τελείως). Αν πάλι δεν είστε της τουλίπας και των αγρών, το Λέιντεν έχει ένα φοβερό μου-

σείο Φυσικής Ιστορίας, το Naturalis (www. naturalis.nl/en), το οποίο σύντομα θα φιλοξενεί και έναν απολιθωμένο δεινόσαυρο που μόλις αγόρασαν οι Ολλανδοί εξ Αμερικής. Επίσης, σε απόσταση μισής ώρας με αμάξι, υπάρχει ένα μίνι πάρκο ζώων (www. avifauna.nl), με πτηνά κυρίως και με ελεύθερους λεμούριους, φουλ εξοικειωμένους με ανθρώπους (η κόρη μου παραλίγο να πάρει έναν μαζί της). Και φυσικά εκεί μέσα παίζει και μία σούπερ παιδική χαρά ξύλινη, με πράσινο κ.τ.λ. (Βαρετή η τελειότητα, το ξέρω.) Μουσεία και Χάγη Αν το παιδί σας είναι των μουσείων (εμένα είναι, γιούπι!) μπορείτε να πάτε μονοήμερη στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ (όπως και δήποτε να κλείσετε εισιτήρια μέρες πριν) κι αν δεν βρείτε (όπως εμείς) μπορείτε να πάτε στη Χάγη που είναι ακόμα πιο κοντά (τύπου 15-20 λεπτά τρένου), στο Μουσείο Mauritshuis. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μέγαρο, του κόμητα/πρίγκιπα/ κυβερνήτη της Ολλανδικής Βραζιλίας/ μεγάλου Μάγιστρου του Τάγματος του Αγ. Ιωάννου του Μπάιλιβικ του Βρανδεμβούργου Johan Maurits (άαααντε!), όπου θα δείτε «Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» του Βερμεέρ κι άλλα γνωστά έργα Ολλανδών κυρίως καλλιτεχνών του 17ου αιώνα (και Ρέμπραντ, παρακαλώ). Η Χάγη επίσης

16.10.2019

ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ

στον άνεμο κάνω, μεγαλώνοντας παιδιά στην Αθήνα;» (ευγενικά ΠΟΛΥ το έθεσα). Παράδειγμα; Μικρό, τοσοδούλι: Οι φίλοι μας μένουν στο νεόδμητο μέρος της πόλης, στο οποίο έχουν χτιστεί γειτονιές γύρω από πάρκα. Σε ένα τέτοιο σπίτι φιλοξενούμασταν και άφησα την εξάχρονη κόρη μου να βγει και να παίξει στο πάρκο μπροστά (όπου φυσικά έχει και μια μίνι παιδική χαρά) εντελώς ΜΟΝΗ της κι εγώ στην κουζίνα με τα τεράστια παράθυρα έριχνα τις ματίτσες μου. Παρά τρίχα γλίτωσα το διαζύγιο όταν το είπα στο μπαμπά της, αλλά ΑΛΗΘΕΙΑ εκεί είναι ΤΟΣΟ φυσιολογικό!

είναι πολύ ενδιαφέρουσα πόλη για να την επισκεφτεί κανείς, ως διοικητική πρωτεύουσα της χώρας (εκεί βρίσκεται η Βουλή), ενώ και στο Διεθνές Δικαστήριο (αλλά όχι μόνο) οφείλεται η πολυεθνικότητα που θα συναντήσετε. Είναι λιγότερο γραφική και μικρή, είναι πιο… πόλη από το Λέιντεν. Ζώα, αγάλματα και ποδήλατα Αυτό που θα χαρακτήριζα ως must do για την επίσκεψή σας στην Ολλανδία είναι το Hoge Veluwe (www.hogeveluwe.nl), το φοβερό και τεράστιο ανοιχτό πάρκο ζώων, με το επίσης καταπληκτικό Kroller-Muller Museum το οποίο έχει και open-air έκθεση αγαλμάτων. Είναι ίσως το ωραιότερο μέρος στη χώρα αυτό το πάρκο… Καλύτερα να μείνετε εκεί κοντά, σε διάφορα καταλύματα που υπάρχουν, για όλα τα πεκούνια, μια και είναι λίγο μακριά από τους συνηθισμένους ταξιδιωτικούς προορισμούς, a.k.a. Άμστερνταμ ή Ρότερνταμ. Αν τα παιδιά σας δεν είναι πολύ των μουσείων και δεν το ξέρατε μέχρι που φτάσατε, θα κάνετε σίγουρα μια όμορφη βόλτα με τα ενοικιαζόμενα διπλά και τρίδιπλα ποδήλατα και, αν έχετε χρόνο, θα παρατηρήσετε κανένα πουλάκι ή κανένα ελαφάκι ή πολύ απλά μπορείτε να κάνετε μόνο πικ νικ. Είναι σούπερ μέρος! Να πάτε και… μου λέτε! Λόγος για να μην πάτε Ολλανδία Το φαγάκι. Εκτός αν αγαπάτε τόσο πολύ τις τηγανητές πατάτες και το ψωμί. Γιατί κατά τα άλλα, οι τιμές δεν έχουν καμία σχέση με την ποιότητα του φαγητού. Από την άλλη το σούπερ (το μάρκετ, ντε) είναι πιο φθηνό από την Ελλάδα, οπότε ψωνίστε και μαγειρέψτε για να φάτε όπως αγαπάτε (έκανε και ρήμα). Καλύτερη, λοιπόν, η μαγειρική στο σπίτι, ακόμα κι αν αυτό είναι ψωμί, ελιά, ντομάτα (έτοιμη η μπρουσκέτα). Για τα παιδιά ΤΑ ΠΑΝΤΑ. Χωρίς υπερβολή, η Ολλανδία εν γένει ως χώρα και το Λέιντεν συγκεκριμένα είναι τόσο παιδοκεντρικά που σε κάνουν να αναρωτιέσαι «τι

Διαμονή και φαγητό Εμείς μείναμε στη φιλενάδα, οπότε δεν έχω πολλή άποψη περί διαμονής. Ωστόσο τα Airbnb που έψαξα για το Λέιντεν μου φάνηκαν του πανακρίβου· από Αμστελόδαμο δεν ξέρω να σας πω. Σίγουρα θα δοκίμαζα B&B, αλλά με τίποτα, αν δεν είναι κατακαλόκαιρο, να μην πάτε σε camping (ιστορία για βιβλίο είναι αυτή). Επίσης όσο πιο μεγάλες οι πόλεις, τόσο πιο πολλά τα διαθέσιμα διαμερίσματα, άρα και πιο ανταγωνιστικές τιμές (λέω εγώ τώρα…) Για φαγητό, τα είπαμε παραπάνω, αλλά αν σας βγάλει ο δρόμος σας στο Λέιντεν θα σας πρότεινα να φάτε στο πιο ακριβό εστιατόριο της πόλης το “Restaurant in den Gapenden Eter” (www. indengapendeneter.nl), που έχει καλό κρέας και φροντισμένα πιάτα (θα σας φροντίσουν και το πορτοφόλι, μην ανησυχείτε), καθώς και στην πιτσαρία “Karalis” (www.karalis.nl) η οποία έχει το πιο αξιοπρεπές ιταλικό φαγάκι στην πόλη. Συμπερασματικά Είναι κρίμα η Ολλανδία να ταυτίζεται με το Άμστερνταμ, το οποίο δεν είναι και ό,τι ωραιότερο μπορεί να δει κανείς στη χώρα. Είναι ο τόπος που έχω ζήσει περισσότερο στο εξωτερικό, τη θεωρώ όμορφη

και ιδανική για παιδιά και για σκυλιά (αλήθεια), αλλά, ενώ από τον δεύτερο μήνα που ζούσα εκεί μου έδωσαν το δικαίωμα να ψηφίσω στις δημοτικές τους εκλογές, η αλήθεια είναι ότι δεν ένοιωσα ποτέ welcome, καλοδεχούμενη, βρε αδελφέ! Μου το θύμισε κι ένας νεαρός στο σταθμό στο Λέιντεν, την τελευταία μας μέρα εκεί, ενώ προσπαθούσα να χωρέσω βαλίτσα και παιδί σε ένα κατάμεστο τρένο, βρίζοντας με την «F****** τουρίστρια». Δεν του κακιώνω όμως, θα ξαναπάω να έχει να με βλέπει…

Α-

ΓΟΝΕΙΣ

16.10.2019

-ξίες γονέων

Αυτόν το μήνα:

Επιμέλεια: Μαρκέλλα Δήμου, Πελιώ Παπαδιά

1 Ήπιαμε καφέ και smoothies και φάγαμε πεντανόστιμα γλυκά, σάντουιτς και σαλάτες στο Serpre Coffee (Δοϊράνης 190, Καλλιθέα Αττικής) 2 Είδαμε την Υπνοβάτιδα του Μπελλίνι, την όπερα που άνοιξε τη φετινή σεζόν, στην Εθνική Λυρική Σκηνή στο ΚΠΙΣΝ. Το χειροκρότημα δεν σταματούσε για πολλή πολλή ώρα και όχι άδικα.

3 Φάγαμε υπέροχες τάρτες και πίτες στο Miss Tartu όπου θα ξαναπάμε άμεσα, γιατί οι γευστικές επιλογές είναι αμέτρητες. Το μαγαζί είναι kids friendly, αλλά εμείς προτιμήσαμε να απολαύσουμε το light lunch μας με την ενήλικη παρέα μας. (Μαυρομιχάλη 53, Εξάρχεια)

4 Διαβάσαμε τον βραβευμένο Φοίνικα του Χρήστου Χωμενίδη (εκδόσεις Πατάκη), ένα φιλόδοξο μυθιστόρημα που αναφέρεται στον έρωτα της Εύας Πάλμερ και του Άγγελου Σικελιανού, πλέκοντας μυθοπλαστικά στοιχεία με ιστορικά γεγονότα.

5 Είδαμε τη θεατρική παράσταση Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα, στο Θέατρο Τζένη Καρέζη και θαυμάσαμε τη σκηνοθετική μαεστρία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και την ερμηνεία του Γιάννη Νιάρρου. (Ακαδημίας 3, Αθήνα)

6 Είδαμε τον Joker και μείναμε άφωνοι από τη μεταμόρφωση και την ερμηνεία του Joaquin Phoenix, από τη μουσική και τη φωτογραφία της ταινίας. Πρόκειται ξεκάθαρα για ένα δράμα που θα αγγίξει όλους {και σίγουρα δεν απευθύνεται σε παιδιά!}

7 Διαβάσαμε το Σπίτι με Ονόματα του Colm Tοibín (εκδόσεις Ίκαρος), στο οποίο με εξαιρετική μαεστρία ο Ιρλανδός συγγραφέας αφηγείται εκ νέου τον μύθο του Οίκου των Ατρειδών. 8 Είδαμε (και συνεχίζουμε να βλέπουμε) το Λόγω Τιμής. Ίσως είχαμε περισσότερες προσδοκίες, ίσως φοβόμαστε ότι γερνάμε, δεν είμαστε συγκλονισμένοι, όμως θα συνεχίσουμε να το βλέπουμε, προς τιμήν της χαμένης εφηβείας μας. 9 Φάγαμε την ωραιότερη τυρόπιτα της πόλης στο Μάμ, χωρίς να συνοδευόμαστε από τα παιδιά μας, το οποίο σημαίνει με ησυχία. Θεωρητικά θα μπορούσαμε να τα έχουμε μαζί. (Πεσμαζόγλου 3 και Πανεπιστημίου & Ιπποκράτους) 10 Είδαμε απνευστί και τα 8 επεισόδια του Unbelievable, βασισμένου σε αληθινές ιστορίες βιασμών και λατρέψαμε τις δύο ντετέκτιβς. 11 Διαβάσαμε το best-seller των Sunday Times Αόρατες Γυναίκες. Προκαταλήψεις και διακρίσεις σε έναν κόσμο για άντρες (εκδόσεις Μεταίχμιο). Η βρετανίδα ακτιβίστρια και δημοσιογράφος Caroline Criado Perez εκθέτει τα μεροληπτικά επιστημονικά δεδομένα που διαμορφώνουν έναν κόσμο που περιστρέφεται γύρω από το αντρικό σώμα και έχει άμεσες επιπτώσεις στην υγεία και την ευζωία των γυναικών.

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ

16.10.2019

ΌΛΟΙ ΩΦΕΛΟΎΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΑ MOLLER’S

Μια υπερτροφή που δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι είναι το μουρουνέλαιο MOLLER’S. Με το MOLLER’S θα αναβαθμίσετε την υγεία κάθε μέλους της οικογένειάς σας, ενώ θα προστατευθείτε και από τις τόσο διαδεδομένες φθινοπωρινές ιώσεις και θα θωρακίσετε τον εαυτό σας για τον χειμώνα. Αυτό σημαίνει ότι είτε δε θα νοσήσετε καθόλου ή, αν νοσήσετε, θα την «βγάλετε» πολύ πιο ελαφρά και γρήγορα. Το μουρουνέλαιο MOLLER’S διατίθεται στις γεύσεις λεμόνι, tutti frutti (κυρίως για παιδιά) και φυσική (παραδοσιακή) γεύση, η οποία, αν και όχι ιδιαίτερα ευχάριστη, έχει τους φανατικούς οπαδούς της. Για όσους επιδιώκουν την ευκολία τους υπάρχουν οι κάψουλες MOLLER’S, ενώ για εκείνα τα παιδιά που δυσκολεύονται να πιούν το μουρουνέλαιό τους, υπάρχουν τα ζελεδάκια MOLLER’S (ιχθυέλαιο, ωμέγα-3, βιταμίνη D3) με υπέροχη γεύση. Εισαγωγή: Apollonian Nutrition, 16 χλμ. Λεωφ. Σπάτων, Αθήνα, τηλ. 210-8100008, www.apolloniannutrition.gr

PHILIPS AVENT ΛΟΎΤΡΙΝΑ ΖΩΆΚΙΑ: Ο ΠΡΏΤΟΣ ΦΊΛΟΣ ΤΟΥ ΜΩΡΟΎ ΣΑΣ!

Τέλος στο κυνήγι και στην αναζήτηση πιπίλας! Με τα λούτρινα ζωάκια της Philips Avent, θα μπορείτε να βρίσκετε πάντα εύκολα την πιπίλα του μωρού σας. Είναι κατασκευασμένα από μαλακό ύφασμα και είναι πολύ ελαφριά, ώστε να αγκαλιάζουν την κοιλίτσα του μωρού σας και να διατηρούν την πιπίλα στη θέση της. Η πιπίλα μπορεί να αφαιρεθεί πολύ εύκολα, ενώ το λούτρινο ζωάκι πλένεται με ασφάλεια στο πλυντήριο. Τα λούτρινα ζωάκια είναι συμβατά με όλες τις πιπίλες της Philips Avent. Έτσι, μπορείτε να κάνετε τον αγαπημένο σας συνδυασμό και να δημιουργήσετε ένα προϊόν που θα λατρέψετε εσείς και το μωρό σας. Βρείτε και εσείς το αγαπημένο σας ή αποκτήστε και τα τέσσερα αξιολάτρευτα ζωάκια!

TEA+ ΒΙΤΑΜΙΝΟΎΧΟ ΤΣΆΙ ΑΠΌ ΤΗΝ VITABIOTICS

ΕΥΕΞΊΑ + ΑΠΌΛΑΥΣΗ ΣΕ ΈΝΑ ΦΛΙΤΖΆΝΙ

Η σειρά TEA+ της Vitabiotics είναι μια πρωτοποριακή σειρά με βιταμινούχα τσάγια που υποστηρίζουν μια ζωή γεμάτη υγεία και ευεξία. Τα TEA+ συνδυάζουν το πράσινο τσάι με πολύτιμες βιταμίνες, δραστικά βότανα και φρούτα με υπέροχη γεύση. Τα συστατικά των TEA+: Πράσινο τσάι – είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά Βιταμίνες – έχουν τεκμηριωμένα οφέλη στην υγεία Βότανα – έχουν γνωστές, εξειδικευμένες δράσεις Συνδυασμοί φρούτων – προσφέρουν υπέροχη γεύση Η σειρά περιλαμβάνει: TEA+ Energy Vitamin Tea για ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Πράσινο τσάι με yerba mate, ginseng, βιταμίνες Β & C. Με γεύση raspberry & ρόδι. TEA+ Cleanse Vitamin Tea για ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ: Πράσινο τσάι με milk thistle, πικραλίδα, σελήνιο, βιταμίνες B & C. Με γεύση μήλο & βατόμουρο. TEA+ Defence Vitamin Tea για ΔΥΝΑΤΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ: Πράσινο τσάι με echinacea, ginseng, βιταμίνες C & D. Με γεύση πορτοκάλι & blueberry. TEA+ Vitamin D Vitamin Tea για ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D: Πράσινο τσάι με λεμονόχορτο & βιταμίνη D. Με γεύση μάνγκο & ανανά. Τα TEA+ αποτελούν καινοτομία στην αναπτυσσόμενη κατηγορία των υγιεινών ροφημάτων και είναι ένας εύκολος και απολαυστικός τρόπος για τη λήψη βιταμινών. Είναι κατάλληλα για χορτοφάγους. Τα TEA+ Energy και TEA+ Cleanse είναι επιπλέον κατάλληλα για vegans. Δεν περιέχουν τεχνητά γλυκαντικά. Διατίθενται σε συσκευασίες με 14 φακελάκια.

GO GO POWER RANGERS: ΟΙ ΑΓΑΠΗΜΈΝΟΙ ΉΡΩΕΣ ΕΠΙΣΤΡΈΦΟΥΝ ΑΝΑΝΕΩΜΈΝΟΙ!

Παρακολουθήστε την αγαπημένη σας σειρά Power Rangers Beast Morphers, σε παραγωγή του studio της Hasbro, κάθε Κυριακή στις 21:00, στο Nickelodeon! Η power ομάδα που όλοι αγαπήσαμε επιστρέφει πλήρως ανανεωμένη! Ακολουθήστε κι εσείς τους Power Rangers Beast Morphers στις νέες περιπέτειές τους, ενάντια στους εξωγήινους κακούς! Με την υπογραφή του studio παραγωγής της Hasbro, η σειρά ακολουθεί 3 έφηβους, τον Μπλε Power Ranger, τον Κόκκινο Power Ranger και την Κίτρινη Power Ranger, οι οποίοι, με την βοήθεια του Beast X Morpher και τις δυνάμεις που τους αποδίδει, υπερασπίζονται τη Γη καλύτερα από οποιονδήποτε! Όμως, η power εμπειρία δε σταματά εδώ! Γίνε κι εσύ ένας από τους Power Rangers με το μοναδικό μορφοποιητή Beast X Morpher, τα σπαθιά των Power Rangers, τον εκτοξευτή Cheetah, τις μάσκες Power Rangers και το γάντι Cheetah με ήχους μάχης! Μπες κι εσύ στη μάχη, με τις φιγούρες Megazord και Ultrazord! Και φυσικά, ανακάλυψε όλους τους αγαπημένους σου χαρακτήρες και σύλλεξε τις φιγούρες δράσης αλλά και τα παντοδύναμα Megazord, διαθέσιμα σε διαφορετικά μεγέθη, ιδανικά για κάθε συλλέκτη ή για παιχνίδι για τους μικρούς μας φίλους. Η πιο Power ομάδα ηρώων ήρθε για να μείνει! https://powerrangers.hasbro.com/el-gr

ΜΎΛΟΙ ΛΟΎΛΗ: 5Η ΈΚΘΕΣΗ ΒΙΏΣΙΜΗΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ 2018

Η εταιρεία Μύλοι Λούλη, με 237 χρόνια ιστορίας, παράδοσης και δημιουργίας, για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά εξέδωσε την Ετήσια Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης για το 2018, σύμφωνα με τα GRI Standards, το ISO 26000 και εναρμονισμένη με τους Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Η έκθεση αποτελεί μια καταγραφή όλων των δράσεων της εταιρείας, που έχουν σαν αποδέκτες την Kοινωνία, την Οικονομία, το Ανθρώπινο Δυναμικό και το Περιβάλλον και αποδεικνύει έμπρακτα τη δέσμευση της Μύλοι Λούλη για βιώσιμη ανάπτυξη στην καθημερινή της λειτουργία, συμβάλλοντας έτσι θετικά στην ευημερία των μελλοντικών γενεών, με όραμα τη δημιουργία αξίας για την ανθρώπινη διατροφή.

ΑΡΚΑΔΙ GREEN STOP... ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΎΣΙΜΟ ΤΩΝ ΧΕΡΙΏΝ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΓΊΝΕΤΑΙ ΠΑΙΧΝΊΔΙ!

Το Σάββατο 14/9/2019 το ΑΡΚΑΔΙ, συμμετέχοντας στο «Family & Sports Fun Day», είχε την ευκαιρία να εκπαιδεύσει μικρούς και μεγάλους στη διαδικασία πλυσίματος των χεριών με τη χρήση αγνών προϊόντων, όπως τα φυσικά πράσινα σαπούνια ΑΡΚΑΔΙ classic! Σε μία ημέρα αφιερωμένη στη διασκέδαση, στον αθλητισμό και στη χαλάρωση, το ΑΡΚΑΔΙ έδωσε το «παρών» με το ΑΡΚΑΔΙ GREEN STOP, έναν παιχνιδιάρικο και ταυτόχρονα διαδραστικό τρόπο εκπαίδευσης των παιδιών τόσο για τη σωστή διαδικασία πλυσίματος των χεριών όσο και για τη καθοριστική σημασία της σχετικά με την πρόληψη αλλά και την αποφυγή των μολύνσεων. Οι μικροί μας φίλοι, μετά από κάθε δραστηριότητα, σταματούσαν σ’ένα ΑΡΚΑΔΙ GREEN STOP και στον ειδικά διαμορφωμένο αυτόνομο νιπτήρα έπλεναν τα χέρια τους, χρησιμοποιώντας το αγνό φυσικό πράσινο σαπούνι ΑΡΚΑΔΙ classic. Μετρώντας μέχρι το 20, παροτρύνονταν να κάνουν πλούσιο αφρό καθαρίζοντας ένα-ένα τα δάχτυλά τους. Η διαδικασία ολοκληρωνόταν αφού τα παιδάκια ξέπλεναν τα χέρια τους με άφθονο νερό. Στο τέλος της εκδήλωσης μοιράστηκαν προϊόντα ΑΡΚΑΔΙ, για τη φυσική καθαριότητα όλης της οικογένειας. Η ενέργεια ΑΡΚΑΔΙ GREEN STOPS αποτελεί ένα νέο, διαδραστικό concept που στοχεύει στην εκμάθηση αλλά και στην εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με τον χρόνο, αλλά και τον τρόπο πλυσίματος των χεριών, ώστε με τη χρήση των πιο αγνών προϊόντων υγιεινής να εξαλειφθεί ο πιθανός κίνδυνος μολύνσεων. Καθοριστικό στοιχείο της σωστής υγιεινής και της πρόληψης είναι η χρήση αγνών προϊόντων, όπως το φυσικό πράσινο σαπούνι ΑΡΚΑΔΙ classic. Εξάλλου όλα τα φυσικά προϊόντα καθαριότητας ΑΡΚΑΔΙ είναι 100% βιοαποικοδομήσιμα, φιλικά προς το περιβάλλον, περιέχουν φυτικές πρώτες ύλες ενώ δεν περιέχουν συνθετικά στοιχεία, πρόσθετα, χρώματα και αρώματα. Με γνώμονα την προώθηση της αναγκαιότητας πλυσίματος των χεριών και την τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής ειδικά για τις παιδικές ηλικίες, η ενέργεια ΑΡΚΑΔΙ GREEN STOP, μακροπρόθεσμα, θα πραγματοποιηθεί σε πολλά σημεία της Ελλάδας. ΑΡΚΑΔΙ natural soaps www.arkadiproducts.com

16.10.2019

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ

ΒΑLLOONS: ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ 129, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 396, ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 49, Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟY ΜΑΡΙΝΟΥ ΑΝΤΥΠΑ 60 – 64, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 1, ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 16 & ΓΡΙΒA, ΒΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 6, BALLOONS– CAROUSEL ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 199, BALLOONS ΩΔΕΙΟ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ: ΑΘΗΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 422, ΑΙΓΑΛΕΩ ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ 240, ΚΗΦΙΣΙΑ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 281 & ΣΟΛΩΜΟΥ, ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΟΜΗΡΟΥ 68, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 7 – 9, ΓΛΥΦΑΔΑΣ Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗ 1 & Ν.ΖΕΡΒΑ, ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 2, ΜΕΛΙΣΣΙΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ: ΚΟΛΩΝΑΚΙ ΚΟΥΜΠΑΡΗ 1 T.G.I FRIDAYS: KOΛΩΝΑΚΙ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 2, ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43 ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: ΙΑΤΡΕΙΟ ΤΣΕΝΙΚΛΙΔΗ ΕΡΜΙΟΝΗ (ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ), ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ ΚΩΣΤΑ & ΚΥΠΡΟΥ 2 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 170, ΩΡΑ ΤΕΧΝΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ 46 & ΠΩΓΩΝΙΟΥ 2, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΡΑΒΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΜΠΑ 37, VOLTA FUN TOWN Λ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 276 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ "ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ" Λ.ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 354, DYSLEXIA CENTER ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 421Β, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΡΜΑΣ (ΓΙΑΤΡΟΣ) ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 53, BALLOONS ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΗΘΡΕΣ ΤΣΙΜΙΣΚΗ 13, MONTESSORY WAY OF LIFE ΚΩΝ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 9, STEM EDUCATION ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΑΡΟΥΛΗ 7, ΑΙΓΑΛΕΩ: ICE N’ SCATE ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑ 7 AΛΙΜΟΣ: ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ 4, ΜΠΟΡΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11, KID PLANET, ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ, ΚΑΛΑΜΑΚΙΟΥ 87, ΑΛΙΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: ΑΠΟ ΤΟ Α ΕΩΣ ΤΟ Ω ΜΠΟΥΣΙΟΥ 34, ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ «ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ» ΒΟΛΑΝΑΚΗ 17 & ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΙΟΥ, ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ (ΓΡΑΦΕΙΟ) ΛΑΚΩΝΙΑΣ 16, ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΤΑ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 59, ΚΑΠΑΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑ 5 & ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: ΠΑΙΞΕ ΓΕΛΑΣΕ ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ 14 ΒΑΡΗ-ΒΑΡΚΙΖΑ: ΦΟΥΡΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 98 & ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, PAPERCLUB ΒΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 1, ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΒΑΡΗΣ ΚΥΡΓΙΩΝ 15,

ΒΟΥΛΑ: ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ ΘΑΣΟΥ 1 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ: ΑΓΡΙΟΚΥΚΝΟΙ ΓΡΑΜΜΟΥ 14, PLAYGYM, ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ 18 ΒΥΡΩΝΑΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΜΠΟΥΡΑ ΧΡΥΣΑΝΘΗ Ν. ΕΛΒΕΤΙΑΣ 31, ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΣΓΟΥΡΩΣ ΦΟΡΜΙΩΝΟΣ 137, ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΟΡΟΥ ΝΤΑΝΚΑΝ ΧΡΥΣΑΦΗΣ 34 ΓΑΛΑΤΣΙ: ΣΤΑΣΙΝΑΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ 139 & ΒΕΪΚΟΥ 1 ΓΛΥΦΑΔΑ: MY PLAYCE ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 32, ΡΟΖΥ ΚΥΘΝΟΥ 22 & ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 6, ART & HOBBY ΛΑΖΑΡΑΚΗ 10, BABY BEAUTY ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 24-26, FRIDAYS ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43, ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ (ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ) ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 55, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΚΡΕΚΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 94, BALUX CAFE (ΑΣΤΕΡΑΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ) ΑΣΤΕΡΙΑ ΓΛΥΦΑΔΑΣ, LAPIN MAGIC LAND ΛΕΩΦ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 97, OLIVER FAMILY HOUSE (ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ PLAZA) Λ.ΔΗΜ. ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 37 ΔΑΦΝΗ: 3ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΑΦΝΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 74, ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΔΑΦΝΗΣ ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ 146 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: SPORTY'S INTERNATIONAL SCHOOL ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Λ. ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ 16 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: KENTΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ LINGUALAND ΓΑΛΗΝΗΣ 34 ΙΛΙΟΝ: Β. & Π. ΚΩΤΟΥΛΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 43 ΙΛΙΣΙΑ: ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΠΑΠΑΒΑΛΣΑΜΗ ΚΡΑΤΕΡΟΥ 36, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ -ΚΡΕΚΑ Η. ΠΟΤΑΜΙΟΥ 2, ΔΑΜΑΛΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΛΕΩΦ. ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 ΚΑΤΩ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ: "ΕΛΑ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΜΕ", ΚΥΡΙΑΔΩΝ 7 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΣΙΒΡΙΣΣΑΡΙΟΥ 6, ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 144, ΩΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΘΝ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ 1, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, 2ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑ: ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΟΥΝΤΖΗ ΔΟΪΡΑΝΗΣ 8-10, ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ (ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ) ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΟΥΣ & ΣΑΧΤΟΥΡΗ, SERPE COFFEE ΔΟΪΡΑΝΗΣ 190 ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ 102, ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ: ATHENS COMICS LIBRARY, ΚΑΡΑЇΣΚΑΚΗ 28, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΔΙΟΠΤΡΑ BOOKS & LIFE, ΣΟΛΩΝΟΣ 93-95, EVEREST ΠΕΙΡΑΙΩΣ 141, ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΜΑΛΕΙΑΣ 2-4, ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΦΩΚΙΑΝΟΥ ΒΑΣ.ΟΛΓΑΣ 1, ΙΑΝΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 24, ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΟΔΡΟΥ 9, ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ ΣΤΟΥΝΤΙΟ

ΕΡΕΧΘΕΙΟΥ 22, ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΡΑΤΖΑ 7 & ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΣΟΥ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ 16, ΑΤΤΕΝΙUM ΩΔΕΙΟ ΑΔΡΙΑΝΟΥ 3, ΣΟΚΟΛΑΤΑ 56 ΕΡΜΟΥ 56, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 94, ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΛΙΒΑΝΗ ΣΟΛΩΝΟΣ 98, ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 59-61, ΘΕΑΤΡΟ 104 ΕΥΜΟΛΠΙΔΩΝ 41, ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 100, ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΜΟaΥΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 12, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 65, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 118, ΘΗΣΕΙΟ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥΡΝΑΒΙΤΟΥ 7, ART & HOBBY ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ 31, BIOS ΠΕΙΡΑΙΩΣ 84, ΑΓΚΥΡΑ (ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΘΕΑΤΡΟ ΑΒΑΤΟΝ ΕΥΠΑΤΡΙΔΩΝ 3, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΝΗΣ (ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 52, ΡΟΙΝΙΩΤΗ ΣΤΑΜΑΤΙΑ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 96, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΙΑΝΤΖΟΓΛΟΥ (ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ – ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΠΑΣΤΕΡ 11, ΘΕΑΤΡΟ ΚΙΒΩΤΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 115, ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΠΠΑ ΚΥΨΕΛΗΣ 2, ΤΣΙΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΚΥΨΕΛΗΣ 80, FOKA NEGRA Cafe-Bistrot ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 32, ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ ΠΡΑΣΣΕΙΝ ΑΛΟΓΑ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 60 ΚΟΛΩΝΑΚΙ: EΡΓΑΣΤΗΡΙ ΘΕΑΤΡΟΥ ΠΟΡΤΑ-ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 54, ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 5, ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΔΟΥΚΑ 4, ΜΑΡΙΑ ΔΑΜΟΛΗ(ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΟΣ) ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ 25, IFA ΣΙΝΑ 31, CAKE ΗΡΟΔΟΤΟΥ 15, ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ & ΚΟΚΚΑΛΗ, YOLENISΣΟΛΩΝΟΣ 9, ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΑΜΤΣΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΔΕΙΝΟΚΡΑΤΟΥΣ 11 ΚΟΥΚΑΚΙ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΓΓΕΛΗ, (ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ) ΔΡΑΚΟΥ 3-5, ΒΑΣΩ ΠΑΠΑΊΩΑΝΝΟΥ (ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ) ΔΡΑΚΟΥ 3, ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 70, ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ: ΠΑΛΑΤΑΚΙ ΣΥΡΟΥ 48, ΠΛΑΣΤΕΛΙΝΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ 3 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ ΜΥΣΤΡΑ 51 ΚΗΦΙΣΙΑ: PLAYMOBIL FUN PARK ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ 4 & ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, LITTLES ΕΛΑΙΩΝ 23, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΚΥΡΙΑΖΗ 6-8, ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΤΕ ΠΡΩΤΕΟΣ 25, LAPIN MAGIC LAND 17Ο ΧΛΜ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΑΘΗΝΩΝ-ΛΑΜΙΑΣ MAΡΟΥΣΙ: PASTIS EMΠΟΡΙΚΟ «GOLDEN HALL», EVITA ΑΓ. ΦΙΛΟΘΕΗΣ 1 & ΠΑΡΝΗΘΟΣ, ΜΙΚΥ ΔΩΡΙΕΩΝ 17 (ΕΝΑΝΤΙ ΟΛΥΜΠ. ΣΤΑΔΙΟΥ), ΙΑΝΟΣ

GOLDEN HALL ΜΑΡΟΥΣΙ, MAIK ARTISTIC TEAM(KOMMΩΤΗΡΙΟ)«ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ AVENUE» ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-47, VOLTA FUN TOWN «ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ AVENUE» Λ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-45, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 151,ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ "ΟΝ ΤΗΕ CANVAS" ΑΡΕΩΣ ΚΑΙ ΚΡΟΝΟΥ 1,ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 151 ΜΕΛΙΣΣΙΑ: BABY BEAUTY, Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 3, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΚΟΛΤΣΙΟΥ(ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣΑΝΑΠΤΥΞΙΟΛΟΓΟΣ), Λ.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 71 ΜΟΣΧΑΤΟ: JUNIORS ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 84 Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΜΑGENTA ARTY WORKSHOP ΑΓ.ΤΡΙΑΔΟΣ 8 Ν. ΚΟΣΜΟΣ: KENTΡO ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΖΙΑΝΙΚΑ ΑΓΛΑΟΝΙΚΗΣ 9, LINA DANCE STUDIO ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΤΙΜΟΞΕΝΟΥΣ 17, Ν. ΣΜΥΡΝΗ: ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΕΥΡΩΓΝΩΣΗ, ΠΛ.ΗΡΩΩΝ ΚΥΠΡΟΥ & ΜΑΔΥΤΟΥ 32, MARK & ALICE ΚΟΡΑΗ 31, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ 2ας ΜΑΙΟΥ 3, ΚΕNTΡΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ SO EASY ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ 1, ΓΥΑΛΙΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΩΦ. ΣΥΓΓΡΟΥ 143, CAKE 22 2(ΟΣ) ΜΑΪΟΥ, ΧΗΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ: GYMBOREE PLAY & SING (ΔΗΜ.ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102, DANCING SCISSORS (ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΟ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102 Ν. ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΧΑΡΤΙΝΟ ΚΑΡΑΒΙ", ΠΙΝΔΟΥ 39 ΝΙΚΑΙΑ: ΡΙΖΑΚΗ ΣΟΦΙΑ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) Κ. ΓΙΕΜΕΛΟΥ 323, ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ 7Ης ΜΑΡΤΙΟΥ 57, "ΕΛΑ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΜΕ", ΠΕΤΡΟΥ ΡΑΛΛΗ 232 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΓΑΤΟΣ ΜΑΟΥΡΙΤΣΙΟ" ΕΥΦΡΟΝΙΟΥ 10-12, ΦΡΟΥΤΟΠΛΑΝΗΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ «ATHENSMILLENIUM» YMHTTOY 110, BABY HAIR ART GK. ΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 25, STEP BY STEP ΠΛΩΤΙΝΟΥ 5, FACE STRANE ΛΕΩΦ. ΒΑΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 5-7, ΘΕΑΤΡΟ SCROW ΑΡΧΕΛΑΟΥ 5, ΛΕΞΙΚΟΠΩΛΕΙΟ ΣΤΑΣΙΝΟΥ 13, ΠΛΕΙΑΔΕΣΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 62 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ, ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ, ΑΟΠΦ ΦΑΛΗΡΟΥ (ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟ Π.ΦΑΛΗΡΟΥ) Δ.Α.Κ ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ, VOLTA FUN TOWN ΜΑΡΙΝΑ ΦΛΟΙΣΒΟΥ, BOOKTAILS ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 47 & ΑΓΙΟΥΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 58 ΠΑΠΑΓΟΥ: VERDE ΑΛΣΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ, ΣΤΡ. ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΥ & ΠΕΝΤΕΛΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΛΙΛΗ ΜΕΛΑ (ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 5, ΜΑΓΕΜΕΝΗ ΠΥΞΙΔΑ ΑΛΚΙΒΙΑΔΟΥ 165, ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΕΧΝΗ ΚΑΡΑΤΖΑ 22, ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

ΚΑΡΑΟΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 43 & ΚΑΡΑÏΣΚΟΥ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΡΩΜΑ ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 46-48, MINI SPORT SCLUB ΣΩΤΗΡΟΣ 39 & ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ 159, WONDERLAND ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΣ, ΑΚΤΗ ΔΗΛΑΒΕΡΗ 5 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: MIND THE GAP ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΒΕΑΚΗ 29, ΑRT & HOBBY ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 65 ΠΕΥΚΗ: WONDERLAND ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 3 ΣΕΠΟΛΙΑ: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΔΟΥ 181, KΟΣΜΟΪΑΤΡΙΚΗ ΑΜΦΙΑΡΟΥ 165 ΣΠΑΤΑ: EMΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «SMARTPARK» ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ, SMART PLAYLAND ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ ΤΑΥΡΟΣ: ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗKAKOYIANNIS FOUNDATION ΠΕΙΡΑΙΩΣ 206, EMΠΟΡΙΚΟ «ΑΤΗΕΝSHEART» ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, VOLTA FUN TOWN ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 254, ΦΙΛΟΘΕΗ: ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΕΧΑΓΙΑ 26, ΝΗΠΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 1 & ΒΑΣ. ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ XAÏΔΑΡΙ: PROSKALO ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ 31, BALLOONS-COCO LIGO ΧΙΟΥ 16 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ KATΣΟΥΛΙΕΡΗ 4, Ι LOVEDYSLEXIA ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 107 & ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ, ΚΑΦΕ ΜΠΑΡ «ΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΑΝΔΡ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 9, ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ ΜΕΡΕΣ (DANCEVACUUM), ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ 42, ΤΡΙΚΥΚΛΟ ΛΕΩΦ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 104, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΗ-ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΔΑΝΑΙΔΩΝ 2- ΠΛ.ΦΛΥΑΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΝΟΗΣΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ ΟΛΥΜΠΟΥ 25,OPTOMETRIA ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ 44 & ΔΑΙΔΑΛΟΥ, ΗΑPPY HIPPIE ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ 18 ΧΟΛΑΡΓΟΣ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΑΕΤΙΔΕΩΝ 15, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ, 2οςΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ ΨΥΧΙΚΟ: FROG AND THE CROWN OΜΗΡΟΥ 14, ΧΑΡΤΟΠΟΛΙΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 1 & ΛΕΩΦ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ, GYMBOREE PLAY & MUSIC ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 198(1ος ΟΡΟΦΟΣ), SAFE BEBE ΔΗΜ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 13Α, ART & HOBBY ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 4

Γίνετε συνδρομητές στο Taλκ. Πληροφορίες στο www.talcmag.gr