Taλκ 103 by talcmag

Καλό Πάσχα

11.04.2022

103

11.04.2022

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

Δείτε τα...covid σημεία διανομής μας εδώ www.talcmag.gr/simeia-dianomis

No 103 12.04.2022

@talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε Ροΐδη 8, 154 52, Ψυχικό ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

/talcmag

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

www.facebook.com/talcmag

TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr)

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

COMIC: Τόμεκ Γιοβάνης

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης

Η διεύθυνση του περιοδικούΤaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν που διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Ελένη Ανδρεάδη, Μαρία Αυγέρη, Μαρία Γριζά, Μαρκέλλα Δήμου, Μαρία Κοκκινιώτη, Μαριάννα Κουμαριανού, Βασιλική Μαρκάκη, Δημήτρης Παπαδημητριάδης, Πελιώ Παπαδιά, Σουζάνα Παπαφάγου, Παραμυθοκόρες, Ράμι-Αλέξανδρος Ρασλάν

ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

Καλό για σένα, καλό για όλους:

Ίδια απολαυστική γεύση. Λιγότερο αλάτι & ζάχαρη! Έχουμε μειώσει την περιεκτικότητα 27 προϊόντων του «Φούρνου» μας σε πρόσθετο αλάτι και πρόσθετη ζάχαρη.

-20%

-35%

λιγότερο

Αλάτι

λιγότερο

Αλάτι

-20% λιγότερη

Ζάχαρη

-8%

λιγότερη

Ζάχαρη

-25%

λιγότερο

Αλάτι

lidl-hellas.gr/sustainability

ΣΠΟΤ

11.04.2022

Μαμά, είμαι παν-σέξουαλ ΤΗΣ ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ

τις αρχές Μαρτίου, κάπου στην Αμερική, ένας ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής αναπαρήγαγε την εξής είδηση: Σε κάποια σχολεία της πολιτείας του οι μαθητές κυκλοφορούν ντυμένοι με λούτρινες στολές και αυτοπροσδιορίζονται ως γάτες ή σκύλοι, γαβγίζοντας και νιαουρίζοντας. Για τον λόγο αυτό, οι διευθυντές των σχολείων αποφάσισαν να τοποθετήσουν δοχεία με άμμο για να μπορούν τα… παιδιά να κάνουν την ανάγκη τους. Περιττό να ειπωθεί τι ακολούθησε· πανικόβλητοι γονείς τηλεφωνούσαν στα σχολεία, ενώ αγανακτισμένοι διευθυντές προσπαθούσαν να εξηγήσουν τα ανεξήγητα, μέχρι τελικά ο γερουσιαστής να διευκρινίσει ότι αυτό που έλεγε δεν ήταν αληθές, ήταν απλά ένας τρόπος να περιγράψει μια περιρρέουσα και επισφαλή κατάσταση και να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Τι τον οδήγησε όμως σε αυτές δηλώσεις και στον συνακόλουθο παράλογο πανικό για κάτι που πραγματικά ακούγεται εντελώς παράλογο; Η χώρα της ελευθερίας δεν παύει να είναι συνάμα και η κοιτίδα των θεωριών συνωμοσίας. Μην ξεχνάμε ότι οι η ακροδεξιά θεωρία QAnon, σύμφωνα με την οποία μια ομάδα κανιβαλιστικών παιδόφιλων (συμπεριλαμβανομένων φιλελεύθερων ηθοποιών του Χόλιγουντ

και δημοκρατικών πολιτικών) διευθύνουν σπείρα σωματεμπορίας παιδιών, συνέβαλε στην εκλογή του, φερόμενου ως πολέμιου της σπείρας, Ντόναλντ Τραμπ. Μεγάλη μερίδα των συντηρητικών Αμερικάνων δεν μπορεί να αποβάλει τους συνωμοσιολογικούς συνειρμούς: ο φόβος ότι το νέο μεταμοντέρνο παιχνίδι που έχει στηθεί στη σκακιέρα του σεξουαλικού προσανατολισμού των παιδιών διευθύνεται από δόλιους ενήλικους που θέλουν να δημιουργήσουν στρατιές σεξουαλικά αλλοτριωμένων νέων. Στη Φλόριντα, ήδη πέρασε νομοσχέδιο που θωρακίζει –υποτίθεται– το δικαίωμα του γονιού να μπορεί να λειτουργεί ως κύριος διαμορφωτής του σεξουαλικού προσανατολισμού του παιδιού του. Το νομοσχέδιο στην ουσία απαγορεύει οποιαδήποτε συζήτηση περί σεξουαλικού προσανατολισμού και φύλου από το νηπιαγωγείο μέχρι την τρίτη δημοτικού και γι’ αυτό μετονομάστηκε από τους πιο φιλελεύθερους ως νομοσχέδιο «don’t say gay». Αυτό που δεν έχουν καταλάβει προφανώς οι γονείς είναι πως η σεξουαλική αγωγή των παιδιών δεν περνάει από τα θρανία. Λαμβάνει χώρα –και μάλιστα ταχύρρυθμα– βασικά στο TikTok, στο Instagram και στο Netflix. Ηθοποιοί, τραγουδιστές και περσόνες των μίντια δηλώνουν κατά καιρούς α-σέξουαλ, παν-σέξουαλ, non-binary, παν-ρομαντικ κ.λπ. (μιλάμε πλέον για 47 αποδεκτούς τρόπους να ορίσει κανείς τη σεξουαλική συμπεριφορά του) και τα παιδιά μας διαλέγουν ως τι θα παρουσιαστούν την άλλη μέρα στο σχολείο.

Φίλη του δεκατριάχρονου χρονου γιου μου, στα μέσα της χρονιάς, απαίτησε από τους εκπαιδευτικούς να την αποκαλούν Αλέξη, ενώ μετά fish. Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω τι θα έκανα αν ήμουν δασκάλα/καθηγήτρια. Αφορά όλη αυτή η ρευστότητα μια σιωπηρή κραυγή των παιδιών μας ότι δεν μπορούν να ταυτιστούν με τίποτα που μας θυμίζει; Μπορεί τελικά να οδηγήσει στον κλονισμό των έμφυλων στερεότυπων και να ενδυναμώσει την ανοχή και την αγάπη; Πρόκειται απλώς για μια επιπόλαιη τοποθέτηση προς αναζήτησή προσοχής; Γιατί, όπως πολλοί αναρωτιούνται, πώς γίνεται να αυτοπροσδιορίζεσαι σεξουαλικά όταν δεν ξέρεις πραγματικά τι σου ταιριάζει, αφού δεν έχεις δοκιμάσει τίποτα; Τι απαντάμε εμείς οι γονείς στις βαρύγδουπες τοποθετήσεις τύπου «Μαμά, είμαι non-binary» (αφού πρώτα γκουγκλάρουμε); Τις προάλλες συμπλήρωνα με τον άλλο έφηβο της οικογένειας μια αίτηση για επίσκεψη σε ένα πανεπιστήμιο της Αμερικής. Τα περισσότερα πεδία της αίτησης αφορούσαν τα παραπάνω: Πέραν του βαφτιστικού του ονόματος, ο Γιώργος έπρεπε να συμπληρώσει το όνομα με το οποίο θέλει να αποκαλείται, καθώς και τις προσωπικές αντωνυμίες που θέλει να τον συνοδεύουν. Και σκέφτηκα: Είναι αυτό μια μορφή ελευθερίας –ναι– αλλά ταυτόχρονα είναι και μια μορφή ασύδοτης εξουσίας. Ή ενός αχανούς αστερισμού επιλογών που μπορεί εν τέλει να είναι περισσότερο τυραννικός παρά απελευθερωτικός· δεν ξέρω…

24 ΩΡΕΣ ΜAMA

ηθοποιός και συγγραφέας Ζέτα Δούκα μιλάει στο Τaλκ για το εικοσιτετράωρό της ως εργαζόμενης μαμάς μιας εξάχρονης κόρης.

νομικό κομμάτι που μου αρμόζει και επιβλέπω την εύρυθμη λειτουργία του Κέντρου Ημέρας. Τις υπόλοιπες ημέρες, ασχολούμαι με τη συγγραφική μου ιδιότητα, συζητώντας ή υλοποιώντας εκδηλώσεις (σε σχολεία κ.ά.) και προωθητικές ενέργειες, σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Κey Βooks, για τα παιδικά μου βιβλία «Έλλα & Άλλυ», που κυκλοφόρησαν τον περασμένο Οκτώβριο. Είναι ένα εγχείρημα που αγαπώ και πιστεύω πολύ στη δυναμική του. Θέλω να αλλάξει εκ βάθρων τη μελλοντική κοινωνία, αφού στοχεύει στο μυαλό των παιδιών, δηλαδή των θεμελίων λίθων της.

Το εικοσιτετράωρό μου ως εργαζόμενης μητέρας θυμίζει περισσότερο εικοσιτετράωρο ενός ζογκλέρ-ακροβάτη που χρειάζεται να είναι συγκεντρωμένος και να προσέχει συνεχώς, υπολογίζοντας και προβλέποντας το παραμικρό στραβό-παραστράτημα, παρά ενός ανθρώπου που κάποια πράγματα μπορεί να τα αφήσει και λίγο φλου. Το φλου είναι μια λέξη που απαντά σε κάποιο λεξικό μοναχικών διακοπών, ξεχασμένο στον χρόνο, που παραμονεύει ελπίζοντας να ξανάρθει στην επικαιρότητα, όταν οι συνθήκες το ευνοήσουν. Διότι, πέραν του γεγονότος ότι η μητρότητα είναι ένα ταξίδι που επιφυλάσσει συνεχώς εκπλήξεις, το βασικό επάγγελμά μου ως ηθοποιού μεταβάλλεται σχεδόν κάθε έξι μήνες, αλλάζοντας ολοσχερώς το ημερήσιο πρόγραμμα μου. Παρακάτω, λοιπόν, παραθέτω τον βασικό κορμό του, εν καιρώ καλλιτεχνικής αγρανάπαυσης, χωρίς δηλαδή θεατρικές, τηλεοπτικές ή κινηματογραφικές υποχρεώσεις, που φέρνουν έτσι κι αλλιώς τα πάνω κάτω …

8.00: Είναι η ώρα που το ξυπνητήρι χτυπάει, τόσο για μένα όσο και για την κόρη μου, τη Θάλεια. Φέτος είναι στο νηπιαγωγείο, οπότε υπάρχει το περιθώριο να φτάσει στο σχολείο μέχρι τις 9.15. Το σχολείο, ευτυχώς, απέχει ελάχιστα από το σπίτι, γι’ αυτό και την πηγαινοφέρνω εγώ, με το αυτοκίνητο, με το ποδήλατο ή ακόμη και με τα πόδια. Του χρόνου είναι που θα αλλάξουν όλα… Στο διάστημα αυτής της μιας ώρας και κάτι, λοιπόν, προσπαθώ να ξυπνάμε καλά και ήρεμα, να κάνουμε αγκαλιές και να δίνουμε φιλιά, να φροντίζω/επιβλέπω την καθημερινή της ρουτίνα καθαριότητας, να τρώμε ένα καλό πρωινό, να βάζω στην τσάντα τα γεύματα που θα φάει στο σχολείο και να φεύγουμε για εκεί. Παρά το ότι ο χρόνος τρέχει και συχνά με αγχώνει, μου αρέσει πολύ η μέρα στο ξεκίνημά της. 9.30-10.30: Είναι ο χρόνος που αφιερώνω στην προσωπική μου άσκηση, εκτός απροόπτου βεβαίως.

11.04.2022

15.00: Παίρνω τη Θάλεια από το σχολείο, τη γυρνάω στο σπίτι κι αφού φάει και ξεκουραστεί λίγο, ξεκινάμε τις απογευματινές της δραστηριότητες. 16.30-20.00: Είναι το διάστημα που πηγαίνω τη Θάλεια στις εξωσχολικές της ασχολίες, οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με την ημέρα της εβδομάδας (από γαλλικά και διάφορα αθλήματα μέχρι εργοθεραπεία και μαθήματα μαγειρικής για παιδιά). Εκτελώ χρέη ταξιτζή, αλλά μπροστά στα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει το παιδί μου, όλα τ’ άλλα ωχριούν…

24 ώρες μαμά: Το εικοσιτετράωρο της Ζέτας Δούκα Θα τρέξω τρεις φορές την εβδομάδα, συνήθως 5-6 χλμ, και θα κάνω πιλάτες ή βάρη τις υπόλοιπες δυο. Η άσκηση για μένα είναι υψίστης σημασίας από πολλές απόψεις. Εκτός του ότι με διατηρεί σε μια καλή φυσική κατάσταση και με ενδυναμώνει, με βοηθά πολύ στην ορμονική αλλαγή που βιώνω λόγω της κλιμακτηριακής φάσης στην οποία έχω μπει εδώ και λίγο καιρό. Κι επειδή είμαι μια μαμά αρκετών ετών με ένα παιδί μόλις 6 ετών, πρέπει να με φροντίζω τακτικά και σωστά για να μπορέσω να ζήσω καλύτερα και περισσότερο, προκειμένου να το χαρώ και να χαρώ γενικότερα τη ζωή.

11.00-12.00: Είναι ο χρόνος που αφιερώνω συνήθως στα ψώνια εκτός σπιτιού, σουπερμάρκετ κ.λπ. ή κάνοντας τηλέφωνα κι απαντώντας σε e-mails. Τα ψώνια είναι το χειρότερό μου, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει κανείς άλλος να τα κάνει μέσα στην εβδομάδα…

12.00-15.00: Μία έως δυο μέρες την εβδομάδα, πηγαίνω στην ΑΝΑΣΑ, τη μη κερδοσκοπική οργάνωση που από το 2007 ασχολείται με την αντιμετώπιση των διαταραχών πρόσληψης τροφής και της οποίας είμαι ιδρύτρια και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. Εκεί, τακτοποιώ το

20.00-22.00: Είναι ο γυρισμός στο σπίτι, τα μπάνια, το βραδινό φαγητό, η προετοιμασία για το φαγητό της επόμενης ημέρας και η ρουτίνα του ύπνου, που περιλαμβάνει οπωσδήποτε διάβασμα ενός παιδικού βιβλίου και τραγούδια για νανούρισμα. 22.01-… : Έχει πια κοιμηθεί η Θάλεια, έχει επιστρέψει ο άντρας μου στο σπίτι (με τον οποίο μετά βίας μιλάω μια φορά στο τηλέφωνο κατά τη διάρκεια της ημέρας μια και δεν υπάρχει χρόνος!) και, αφού πούμε δυο κουβέντες, ξαπλώνουμε αποκαμωμένοι. Η ώρα αυτή είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική για μένα, καθώς, αφού σκεφτώ και οργανώσω την επόμενη μέρα, προσπαθώ να αδειάσω το μυαλό μου, διαβάζοντας ένα βιβλίο ή κάνοντας διαλογισμό για λίγη ώρα προτού κοιμηθώ· το πολύ μέχρι τα μεσάνυχτα.

Τα δυο παιδικά βιβλία της Ζέτας Δούκα Έλλα &Άλλυ: Είσαι δυνατή και Έλλα &Άλλυ: Είσαι φίλη μου κυκλοφορούν από την Key Books, σε εικονογράφηση του Θάνου Καρανίκα. H σειρά μιλά για τη δύναμη της φιλίας, τη γυναικεία υποστήριξη και την αποδοχή της διαφορετικότητας.

Ενισχύει την άµυνα του οργανισµού*

S ,D , C a , Zn ,

ιχείων το

Πηγή βι τα

ών & ιχνο σ µιν

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Live Green: Για μια πιο πράσινη ζωή ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

δώ και καιρό, παρακολουθώντας τα περί κλιματικής αλλαγής, σκεφτόμουν ότι σταδιακά ή μάλλον άμεσα οφείλουμε να κάνουμε τη ζωή μας πιο… πράσινη. Ότι ως οικογένεια οφείλουμε, για το καλό όλων μας, να ζήσουμε πιο οικολογικά. Με τον ερχομό της άνοιξης και το μπουμπούκιασμα της φύσης, ένιωσα πιο έτοιμη να κάνω επιπλέον βήματα (πέραν των κλασικών: ανακύκλωσης και μείωσης της χρήσης των πλαστικών) και διάλεξα ως πρώτο οδηγό σε αυτή την προσπάθεια το βιβλίο της Τζεν Τσίλινγκσγουορθ Live Green, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μίνωας και περιέχει 52 βήματα για μία πιο βιώσιμη καθημερινότητα για εμάς και τα παιδιά μας. Γιατί εκείνα σκέφτομαι πρώτα από όλους. Εκείνα θα χτυπήσουν, ως ενηλίκους πλέον, οι πιο ραγδαίες οικολογικές καταστροφές. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να ξεκινήσουμε άμεσα και να βελτιώσουμε ό,τι βελτιώνεται, να σώσουμε ό,τι σώζεται. Η συγγραφέας, ορμώμενη και εκείνη από τη μητρότητα, ακολουθεί πλέον έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο ζωής από τον συνηθισμένο, έχοντας αφήσει εντελώς πίσω της το συμβατικό παρελθόν της, ενώ έχει βρει και μια καθόλα οικολογική δουλειά. Προφανώς δεν είναι δυνατόν να την ακολουθήσουμε όλοι, σβήνοντας εντελώς την παλιά μας ζωή. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, που δεν φημίζεται και για την ενίσχυση του πράσινου τρόπου ζωής. Όμως, απλές κινήσεις όπως η ανακύκλωση, η μείωση των σκουπιδιών και των πλαστικών, η επιλογή βιολογικών τροφίμων, η ελάττωση της κατανάλωσης κρέατος και η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων καθαρισμού ή περιποίησης, μπορούν να υιοθετηθούν από κάθε οικογένεια, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, εύκολα και γρήγορα. Σε γενικές γραμμές, αν θέλουμε να σώσουμε τον πλανήτη, πράττουμε ενεργότερα, επιθυμούμε λιγότερα, απολαμβάνουμε περισσότερα. Αυτή τη στάση ζωής πρέπει να εμφυσήσουμε καταρχάς στα παιδιά μας, τα οποία από τη φύση τους είναι όντα καταναλωτικά και στο πλαίσιο του δυτικού τρόπου ζωής έχουν συνηθίσει να «απαιτούν» υλικά αγαθά, ενώ εμείς τρέχουμε να καλύψουμε –και με το παραπάνω– τις απαιτήσεις τους αυτές, συχνά παράλογες και επιβλαβείς, για τη σωματική και ψυχική τους υγεία.

Επιπλέον ιδέες [δεν τις μαρτυρώ όλες]: Συλλαμβάνουμε, μελετώντας, σε όλο της το μέγεθος τη σημασία που έχει η φύση για την ευζωία μας. Χαμηλώνουμε τους τρελούς ρυθμούς ζωής μας, μελετώντας τις κινήσεις και υιοθετώντας νέες αξίες. Δεν είναι εύκολο. Αλλά αξίζει μια δοκιμή. Έστω κάποιες ημέρες της εβδομάδας. Σταματάμε να αγοράζουμε διαρκώς πράγματα και να υπερκαταναλώνουμε, απολαμβάνοντας και μεταποιώντας, αν χρειαστεί, ό,τι έχουμε. Όσον αφορά τα παιδικά ρούχα, που χρειάζονται συχνά αλλαγή, ας φροντίσουμε να είναι καλής ποιότητας, ώστε να μπορούμε έπειτα να τα δωρίσουμε σε άλλα παιδάκια. Ιδανικά, ας βρούμε κι εμείς παιδάκια μεγαλύτερα, αδέλφια, ξαδέλφια, φίλους, που θα μας προμηθεύουν με ρούχα. Ξεσκαρτάρουμε κάθε τόσο. Ξέρετε πόσα άχρηστα πράγματα έχουμε στα σπίτια μας, τα οποία μας πνίγουν; Φυσικά, δεν στέλνουμε τίποτα απευθείας στα σκουπίδια: Πουλάμε, ανακυκλώνουμε, χαρίζουμε, προσπαθούμε να βρούμε νέα σπίτια στα αντικείμενα που δεν θέλουμε. Ή και νέες χρήσεις, π.χ. μεταποιούμε κάποιο έπιπλο. Διαβάζουμε και συνειδητοποιούμε πόση σωματική προσπάθεια (από άλλους) χρειάζεται για να φτάσει εν τέλει το φαγητό στα πιάτα μας, κάτι το οποίο εμείς θεωρούμε δεδομένο. Τρώμε οικολογικά, καταρχάς για την υγεία μας. Οργανώνουμε το ψυγείο μας, φτιάχνουμε εβδομαδιαίο πρόγραμμα γευμάτων και αποφεύγουμε τη σπατάλη, καταναλώνοντας το φαγητό που περισσεύει και την επόμενη μέρα. Υπάρχουν ένα σωρό τρόποι για να μην πετάμε φαγητό, τους οποίους θα ανακαλύψετε εύκολα στο διαδίκτυο. Ψωνίζουμε στις λαϊκές αγορές, μια και τα προϊόντα εκεί είναι πιο φρέσκα και βοηθούν την τοπική οικονομία. Επιλέγουμε εποχιακά είδη, τα οποία μπορούμε να καταψύξουμε ή να συντηρήσουμε. Έτσι, θα «εκμεταλλευτούμε» τη φρέσκια παραγωγή και εκτός εποχής. Αγοράζουμε, επίσης, χύμα προϊόντα, που αποθηκεύουμε σε χάρτινες ή γυάλινες συσκευασίες. Γεμίζουμε το σπίτι με φρεσκοκομμένα λουλούδια, αρωματικά βότανα και φυτά. Μπορούμε, φυσικά, να καλλιεργήσουμε και τα δικά μας βότανα ή λαχανικά ή φρούτα, αν έχουμε χώρο! Ακόμα και το μικρό μας μπαλκονάκι μπορεί να γίνει ένας μικρός βοτανικός κήπος. Στο μπαλκόνι, στη βεράντα ή στον κήπο, διατηρούμε γλαστράκια

11.04.2022

και γλάστρες, ενώ κάνουμε το εξωτερικό περιβάλλον φιλικό προς τις μέλισσες, χωρίς τις οποίες ο πλανήτης θα καταστραφεί. Αρωματίζουμε φυσικά το σπίτι, με φιλικά προς το περιβάλλον κεριά από βαμβακερά φυτίλια, αρωματισμένα με φυτικά έλαια. Εναλλακτικά, επιλέγουμε έναν διαχειριστή ατμού, που απελευθερώνει έλαια στην ατμόσφαιρα. Για να κάνουμε το νοικοκυριό μας οικολογικό, οφείλουμε να προσέξουμε την ποιότητα των καθαριστικών που αγοράζουμε. Υπάρχουν πλέον προϊόντα αποτελεσματικά, τα οποία δεν είναι επιβλαβή. Είτε, λοιπόν, επιλέγουμε οικολογικά καθαριστικά, που υπάρχουν πλέον στην αγορά, είτε δοκιμάζουμε να φτιάξουμε και μόνοι μας, χρησιμοποιώντας πράσινο σαπούνι, ξίδι, και όξινο ανθρακικό άλας. Αποφεύγουμε τα πλαστικά μπουκάλια και αποκτάμε οικολογικά μπουκάλια αποθήκευσης νερού και επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια καφέ. Η κομποστοποίηση είναι επίσης κάτι σημαντικό και εύκολο για να απορρίψουμε τα υπολείμματα τροφίμων, αλλά δεν είναι ακόμα διαδεδομένη στην Ελλάδα. Ευτυχώς, πρόσφατα, αρκετοί δήμοι έχουν ξεκινήσει να συλλέγουν τα οργανικά απορρίμματα σε καφέ κάδους. Μπορείτε, πάντως, να φτιάξετε και εσείς στο μπαλκόνι σας ή στη βεράντα σας ή στον κήπο σας έναν μικρό κάδο και να ακολουθήσετε τις οδηγίες για τα οργανικά απορρίμματα που θα βρείτε παντού online. Χρησιμοποιούμε το νερό με φειδώ. Για παράδειγμα, κλείνουμε τη βρύση όταν πλένουμε τα δόντια μας ή κρατάμε το νερό που χρησιμοποιούμε στο μπάνιο ή στο ντους μας σε ένα κουβά και το χρησιμοποιούμε για να καθαρίσουμε ή για να ποτίσουμε. Χρησιμοποιούμε προϊόντα περιποίησης οικολογικά. Η βιομηχανία φυσικών καλλυντικών γνωρίζει μεγάλη άνθηση και πλέον είναι εύκολο να βρούμε καλλυντικά με οργανικά συστατικά φυσικής προέλευσης, που δεν έχουν δοκιμαστεί σε ζώα και δεν περιέχουν συστατικά ζωικής προέλευσης. Ξέρετε ότι ακόμα και φυσικά σαμπουάν, ακόμα και φυσικές βαφές μαλλιών, ακόμα και φυσικά αποσμητικά, ακόμα και φυσικά στοματικά διαλύματα μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας, με απλά συστατικά; Όλα τούτα κι άλλα τόσα που προτείνει το Live Green, δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν από τη μία μέρα στην άλλη, ούτε στο σύνολό τους ούτε από όλους. Όμως, είναι μία καλή αρχή για να ζήσουμε πιο πράσινα, πιο οικολογικά, για να πάρουμε ιδέες και πρακτικές οδηγίες που ταιριάζουν στον τρόπο ζωής μας και θα αλλάξουν την καθημερινότητά μας, θα την ομορφύνουν, θα δώσουν ιδέες στα παιδιά μας να ακολουθήσουν έναν διαφορετικό τρόπο ζωής από αυτόν των προηγούμενων γενεών, που οδήγησε τη Γη μας σε αυτή την κατάσταση. Και το κυριότερο; Όλες οι ιδέες είναι διασκεδαστικές, ξεφεύγουν από ό,τι έχουμε συνηθίσει και, εφαρμόζοντας τες παρέα με τα παιδιά μας, περνάμε ποιοτικό, δημιουργικό, διασκεδαστικό χρόνο μαζί τους, ενώ ταυτόχρονα τους διδάσκουμε πώς να αποκτήσουν μία πιο ευτυχισμένη, απλή ζωή και μια πιο βιώσιμη καθημερινότητα.

Διαβάστε: Τζεν Τσίλινγκσγουορθ, Live Green. 52 βήματα για μια πιο βιώσιμη καθημερινότητα, Εκδόσεις Μίνωας

Golden Hall

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Μάνια Μπικώφ: Η προσφυγιά δεν έχει ούτε εθνικότητα ούτε χρώμα ούτε θρησκεία… ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

ια άλλη μία φορά, η πρώην διεθνής πολίστρια, τριαθλήτρια, ναυαγοσώστρια και διασώστρια, Μάνια Μπικώφ, μαζί με τον σύζυγό της Σπύρο Μητριτσάκη και την εθελοντική διασωστική ομάδα «SaveLife Lifeguard Hellas SAR Volunteer», βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, εκεί όπου οι άνθρωποι την έχουν ανάγκη. Αυτή τη φορά όχι στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα όταν είχε βρεθεί στη Μυτιλήνη και έσωζε τα προσφυγόπουλα που κυριολεκτικά θαλασσοπνίγονταν, στη Μάνδρα, όταν βοηθούσε τους πλημμυροπαθείς, στο Μάτι όταν έβγαζε από τη θάλασσα τους πυρόπληκτους, στην αποκλεισμένη από το

χιόνι Αττική πριν από δυο μήνες… Εδώ και έναν μήνα δίνει το «παρών» στην εμπόλεμη Ουκρανία. Και βοηθάει ανθρώπους που είδαν από τη μια στιγμή στην άλλη τη χώρα τους να ισοπεδώνεται, τα σπίτια τους να γκρεμίζονται, τους ανθρώπους τους να πεθαίνουν, τις ζωές τους να χάνονται. Η Μάνια μιλάει στο Τaλκ για όλα όσα ζει καθημερινά. Με την εθελοντική μας ομάδα βρισκόμαστε για βοήθεια σε κάθε φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή και πλέον, με την εμπειρία μας, ξέρουμε ποιες ακριβώς ανάγκες υπάρχουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Έτσι, ήταν επόμενο να έρθουμε στην Ουκρανία, όπως και άλλες ομάδες και εθελοντές από όλον τον κόσμο. Ο Σπύρος Μητριτσάκης, ο άντρας μου και συνοδοιπόρος μου, έχει μια εξαιρετική

ικανότητα να βλέπει μπροστά και μακριά και καταφέρνει πάντα να οργανώνει με τέτοιο τρόπο την αποστολή, ώστε από τη στιγμή που αναχωρούμε τα περισσότερα οργανωτικά θέματα να έχουν τακτοποιηθεί σε βάθος χρόνου. Ουσιαστικά, από τη στιγμή που φτάνουμε στο πεδίο έχουμε μονάχα να αφοσιωθούμε σε αυτό που έχουμε έρθει να προσφέρουμε. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό και για τους δυο μας ότι είμαστε μαζί σε αυτό, όπως και σε όλα στη ζωή μας. Η αποστολή μας ξεκίνησε τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Η βάση μας αρχικά ήταν στα σύνορα Πολωνίας-Ουκρανίας, στην Κορτσόβα και στη Μεντίκα (αυτά τα δύο συνοριακά περάσματα απέχουν μεταξύ τους περίπου 30 χιλιόμετρα), όπου στήσαμε σταθμούς πρώτων βοηθειών, βάρδιες για να προσφέρουμε κουβέρτες, ζεστά ροφήματα

11.04.2022

ΣΤΑ ΚΑΤΑΦΎΓΙΑ ΕΝΏΝΟΝΤΑΙ ΤΌΣΟ ΔΥΝΑΤΆ ΟΙ ΣΙΩΠΈΣ ΌΛΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΥΤΌ ΓΊΝΕΤΑΙ ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΣΤΙΓΜΉ ΜΊΑ ΤΕΡΆΣΤΙΑ ΔΎΝΑΜΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΈΝΑΝ ΠΟΥ ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ ΕΚΕΊ ΓΙΑ ΝΑ ΈΧΕΙ ΘΆΡΡΟΣ και σνακ στους πρόσφυγες που περίμεναν έως και 12 ώρες όρθιοι να περάσουν τα σύνορα. Αντίστοιχα, στα μεγάλα κτίρια, που τροποποιήθηκαν άμεσα και έγιναν χώροι προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων και χώροι αποθήκευσης των δωρεών, εκπαιδεύσαμε άτομα στη διαλογή και οργάνωση του τεράστιου όγκου δωρεών, ενώ ταυτόχρονα ξεκινήσαμε και τις καθημερινές μεταφορές προϊόντων, όπως ιατροφαρμακευτικού υλικού, ειδών για μωρά (τρόφιμα, πάνες κ.λπ.) στην Ουκρανία και επίσης τη μεταφορά ανθρώπων και κατοικίδιων από την Ουκρανία προς την Πολωνία. Η πόλη Λβιβ ήταν εξαρχής η βάση μας εντός Ουκρανίας, κυρίως για επιχειρησιακούς λόγους, αλλά φυσικά και για την ασφάλεια των εθελοντών μας. Από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Λβιβ στέλνουμε τα φάρμακα στην υπόλοιπη Ουκρανία. Τώρα που μιλάμε, έχουμε συμπληρώσει έναν μήνα και κάτι παρουσίας εδώ. Καθημερινά πλέον τροφοδοτούμε μεγάλα νοσοκομεία της Λβιβ, αλλά και του Κιέβου, του Χάρκοβο κ.ά, με εξειδικευμένα φάρμακα, χειρουργικό υλικό και ό,τι άλλο αιτηθούν οι γιατροί. Η συγκέντρωση αυτών των ειδών δεν είναι εύκολη, καθώς δεν αποτελούν απλά φάρμακα και είδη πρώτων βοηθειών. Οπότε προσπαθούμε να τα εντοπίσουμε μέσα από δωρεές και χορηγίες. Γινόμαστε ο συνδετικούς κρίκος για να φτάνει η βοήθεια στα σωστά χέρια. Για παράδειγμα, οργανώνουμε παραδόσεις σε ντόπιους που αναλαμβάνουν τα συσσίτια συμπολιτών τους, στέλνουμε υλικά σε ένα γηροκομείο στο Χάρκοβο ή σε ένα σχολείο όπου μένουν προσωρινά οικογένειες χωρίς σπίτια… Στα δυτικά της Ουκρανίας, και σε ακτίνα 100 σχεδόν χιλιομέτρων, όπου κινούμαστε εμείς, ελλείψεις δεν υπάρχουν. Ούτε ουρές έξω από τράπεζες, ούτε έξω από σούπερ μάρκετ. Η ζωή κυλά στους κανονικούς ρυθμούς της. Μόνο οι σειρήνες που ηχούν όλο το εικοσιτετράωρο υπενθυμίζουν τον πόλεμο. Πριν από δύο μέρες οι σειρήνες ήχησαν στις 5:00 το πρωί. Στις 5:15 ήμασταν ήδη στο καταφύγιο… Η αγωνία είναι διάχυτη. Από την άλλη, όμως, αρχίζεις να εξοικειώνεσαι λίγο πολύ με τη διαδικασία –όχι με την ουσία. Αυτό απελευθερώνει τα συναισθήματα του κάθε ανθρώπου με διαφορετικό τρόπο. Δεν μιλάς πολύ εκεί, παραμένεις έτσι σιωπηλός. Αλλά νιώθω ότι στα καταφύγια ενώνονται τόσο δυνατά οι σιωπές όλων μας και αυτό γίνεται την ίδια στιγμή μια τεράστια δύναμη για τον καθέναν που βρίσκεται εκεί για να έχει θάρρος. Όσον αφορά τους πρόσφυγες, υπάρχει υπερπληθώρα ειδών όπως και εθελοντών, έξω από τους σταθμούς, στα σχολεία, στα σύνορα. Ελλείψεις υπάρχουν μονάχα στα νοσοκομεία: σε φάρμακα που χορηγούνται ενδονοσοκομειακά, σε είδη χειρουργικών επεμβάσεων, σε κάποια μηχανήματα, όπως φορητοί υπέρηχοι, για τα οποία ψάχνουμε και εμείς. Αν κάποιος ενδιαφέρεται να

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ μας προμηθεύσει, ας επικοινωνήσει μαζί μας. Στα μέρη που έχουν πληγεί από τον πόλεμο οι ανάγκες είναι περισσότερες, αλλά καθημερινά προωθούνται από τις πιο ασφαλείς περιοχές και τρόφιμα και φάρμακα και όλα τα υπόλοιπα απαραίτητα. Όλο το εθελοντικό δίκτυο στηρίζει αυτούς που παραμένουν στις εμπόλεμες περιοχές, οργανώνοντας συσσίτια ή φροντίζοντας τους ανήμπορους. Κάθε άνθρωπος που βοηθάμε κρύβει μέσα του μια συγκινητική ιστορία και δεν μπορώ να ξεχωρίσω καμιά. Αυτό που σίγουρα δεν μπορώ να συνηθίσω ακόμα είναι η στιγμή που αγκαλιάζονται και φιλιούνται και αποχαιρετιούνται για τελευταία φορά οι άντρες με τις γυναίκες τους, με τα παιδιά τους, με τα αδέρφια τους… Τα παιδιά απλώς έπαψαν να είναι παιδιά, απότομα και βίαια. Έχουν σχεδόν όλα το ίδιο σαστισμένο και παγωμένο βλέμμα, Όταν τους προσφέρεις ένα μικρό παιχνίδι, ένα γλυκό, ένα τεράστιο χαμόγελο φωτίζει τα πρόσωπά τους και οι μητέρες ή οι γιαγιάδες που τα συνοδεύουν πάντα μας κοιτούν στα μάτια με ευγνωμοσύνη και εκτίμηση. Τα περισσότερα έχουν βιώσει πολύ σκληρές εικόνες και είμαι σίγουρη πως το τραύμα που θα τους αφήσει η ξενιτιά και ο πόλεμος θα παραμείνει για πάντα αγιάτρευτο. Η δύναμή μας αρχικά πηγάζει από τις αρχές και τη συνείδησή μας και από τις εξειδικευμένες γνώσεις και την εμπειρία που διαθέτουμε ως ομάδα πάνω στη διαχείριση αντίστοιχων καταστάσεων, μαζικών φυσικών καταστροφών, μετακινήσεων μεγάλων ομάδων πληθυσμού, οργάνωσης, πρώτων βοηθειών. Από εκεί και πέρα, κάθε βήμα μας είναι σχεδιασμένο με ασφάλεια. Δεν προσπαθούμε να γίνουμε ήρωες ή να ασχοληθούμε με περιοχές ή αντικείμενα, όπου δεν έχουμε δικαιοδοσία, μέσα στην εμπόλεμη ζώνη. Η ασφάλεια και η ζωή του κάθε εθελοντή αποτελούν το Α και το Ω σε κάθε αποστολή. Ωστόσο, έχουμε πλήρη επίγνωση ότι βρισκόμαστε σε έναν πόλεμο και γι’ αυτό κατεβαίνουμε στα καταφύγια σε κάθε σειρήνα, δεν κυκλοφορούμε το βράδυ και τηρούμε την απαγόρευση κυκλοφορίας. Έχουμε με τον Σπύρο τέσσερα παιδιά, μαθητές από δημοτικό έως λύκειο. Έχουν ζήσει κι αυτά όλες τις μεγάλες τραγωδίες, μέσα από την απουσία μας αρχικά κι έπειτα μέσα από τις εμπειρίες, τις περιγραφές, τις φωτογραφίες μας. Σίγουρα, επειδή πάντα έχουν αυτή την έλλειψη της φυσικής μας παρουσίας, είμαι σίγουρη ότι μέσα τους και φοβούνται και αγωνιούν. Όμως, την ίδια στιγμή έχουν πλήρη επίγνωση του τι κάνουμε και γνωρίζουν πόσο σημαντικό είναι. Πάντα μας λένε ότι θέλουν να μεγαλώσουν, για να μας ακολουθούν στις αποστολές και όταν το ακούμε αυτό, αισθανόμαστε περήφανοι, γιατί η αλληλεγγύη και η αγάπη για τον άλλον άνθρωπο δεν επιβάλλεται· κάπως έτσι μεταδίδεται και μεγαλώνει. Πιστεύω ότι οι ανάγκες των ανθρώπων είναι παραπάνω από το καθετί. Και ελπίζω ότι στο τέλος η αγάπη πάντα θα νικά. Και μόνο με πράξεις μπορούμε να μεταδώσουμε αυτό το μήνυμα. Δεν είναι απαραίτητο να βρεθείς σ’ έναν τέτοιο πόλεμο… Στη γειτονιά μας, στην εργασία μας, στην περιοχή μας, παντού υπάρχουν άνθρωποι με ανάγκες. Έναν «πόλεμο» ζούμε κι εμείς στην Ελλάδα: Οικονομικό, εξαθλίωσης, καθημερινής ανασφάλειας. Το ελάχιστο δικό μας (από χρόνο έως χρήμα) είναι πάντα σπουδαίο γι’ αυτόν που το χρειάζεται. Ας βγούμε για λίγο ο καθένας από τον μικρόκοσμό του και ας νοιαστούμε αληθινά για τον διπλανό μας…

13 ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΑΠΛΏΣ ΈΠΑΨΑΝ ΝΑ ΕΊΝΑΙ ΠΑΙΔΙΆ, ΑΠΌΤΟΜΑ ΚΑΙ ΒΊΑΙΑ. ΈΧΟΥΝ ΣΧΕΔΌΝ ΌΛΑ ΤΟ ΊΔΙΟ ΣΑΣΤΙΣΜΈΝΟ ΚΑΙ ΠΑΓΩΜΈΝΟ ΒΛΈΜΜΑ Η προσφυγιά δεν έχει ούτε εθνικότητα ούτε χρώμα ούτε θρησκεία… Ούτε, φυσικά, και η ανθρωπιά. Όταν μια κραυγή βοήθειας ηχεί, εμείς αυτόματα απλώνουμε το χέρι. Όταν ένα δάκρυ τρέχει στο πρόσωπο ενός παιδιού, εμείς πονάμε. Όταν μας δίνουν τα κλειδιά των σπιτιών τους που ΔΕΝ υπάρχουν πια γιατί δεν αντέχουν να τα πετάξουν, εμείς κλαίμε. Όταν βοηθάμε και προσφέρουμε σε αυτόν που το έχει ανάγκη, εμείς κοιμόμαστε ήρεμα. Ποτέ, μα ποτέ, δεν μας ενδιαφέρει ποιος είναι απέναντι μας, μας αρκεί ότι είναι άνθρωπος. Άλλωστε η γλώσσα της αλληλεγγύης και της αγάπης είναι μία. Γι’ αυτό θλίβομαι με όλους αυτούς που κάνουν διακρίσεις ανάμεσα στους πρόσφυγες. Αύριο μπορεί να βρεθούμε εμείς στη θέση τους. Στα μεγάλα πολιτικά παιχνίδια είμαστε όλοι απλά πιόνια. Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε; Η Μάνια, ο Σπύρος και η SaveLife Lifeguard Hellas SAR Volunteer είναι μια ομάδα εθελοντών και δεν έχουν καμία κρατική χρηματοδότηση. Δεν είναι ΜΚΟ, ώστε να διαθέτουν άλλους πόρους, και επιβαρύνονται οι ίδιοι με το κόστος της κάθε αποστολής τους. Επειδή έχουν γίνει γνωστοί για το έργο τους, εδώ και χρόνια εταιρείες όπως η Aegean Airlines και η Anek Lines/Blue Star Ferries είναι σταθερά δίπλα τους και τους μεταφέρουν όπου χρειαστεί. Στην αποστολή στην Ουκρανία, εκτός από την Aegean, στο πλευρό τους βρίσκεται και η Vodafone Greece, με τη σημαντική χορηγία της για απεριόριστο χρόνο ομιλίας και ίντερνετ για τα μέλη της ομάδας, και η Electromotivo, που κάλυψε την ενοικίαση οχήματος για τις 2 πρώτες εβδομάδες. Κάθε δωρεά από εμάς, από την πιο μικρή έως την πιο μεγάλη, είναι σημαντική και θα παρατείνει την παρουσία τους στο πεδίο. Μπορούμε να στηρίξουμε την ομάδα SaveLife Lifeguard Hellas SAR Volunteer/ Εθελοντική ομάδα διάσωσης μέσω: PayPal: info@savelife.gr Τραπεζική κατάθεση: Lifeguard Hellas, Alpha bank IBAN: Gr4601401190119002002018110 Swift: CRBAGRAA

ΣΥZHTΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΚΡΊΣΗ ΕΠΗΡΕΆΖΕΙ ΌΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΉ ΥΓΕΊΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΏΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΈΩΝ, ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΈΡΕΥΝΕΣ. ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΚΑΙ ΟΙ ΝΈΟΙ ΒΙΏΝΟΥΝ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΑ ΕΠΊΠΕΔΑ «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΎ ΆΓΧΟΥΣ» – ΔΗΛΑΔΉ ΕΝΌΣ ΧΡΌΝΙΟΥ ΦΌΒΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΉΣ. ΤΈΣΣΕΡΕΙΣ ΣΤΑ ΔΈΚΑ ΝΈΟΥΣ ΦΟΒΟΎΝΤΑΙ ΝΑ ΚΆΝΟΥΝ ΠΑΙΔΙΆ.

ΣΥZHTΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Τα πάντα ρει; ΤΗΣ ΕΛΈΝΗΣ ΑΝΔΡΕΆΔΗ

Η Ελένη Ανδρεάδη είναι περιβαλλοντολόγος και συγγραφέας. Έχει ιδρύσει τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», η οποία προσκαλεί τα παιδιά να σώσουν τον πλανήτη μέσα από μυστικές αποστολές. Τα βιωματικά περιβαλλοντικά προγράμματα της οργάνωσης υλοποιούνται σε δημοτικά σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα και έχουν βραβευτεί για την καινοτομία τους από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Όλα τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.

υτές τις μέρες, αναλογίζομαι πόσο προσωρινά είναι πραγματικά όλα. Τα πάντα ρει και ουδέν μένει, όπως είπε ο Ηράκλειτος. Ή ότι, όπως λένε οι βουδιστές, η παροδικότητα είναι το νούμερο ένα αναπόφευκτο και επώδυνο γεγονός της ζωής... Σκέφτομαι τις μάνες, τους πατέρες, τα παιδιά που έχασαν τα σπίτια τους και τον τρόπο ζωής τους από τη μια μέρα στην άλλη στην Ουκρανία. Αυτούς που ξαφνικά αναγκάστηκαν να σηκώσουν όπλα στις ίδιες γειτονιές που πήγαιναν βόλτα τον σκύλο τους ή έτρεχαν λαχανιασμένοι να προλάβουν το λεωφορείο. Τα μικρά που περιμένουν στα σύνορα, με την ελπίδα πως σύντομα θα επιστρέψουν στα σπίτια τους και θα βρουν εκεί τη ζωή τους ανέγγιχτη, όπως την άφησαν. Θα φαντάζονται τη γειτονιά τους ίδια, σίγουρα. Τους φίλους τους όλους εκεί. Ως γονιός, δεν μπορώ να καθίσω με αυτή τη σκέψη για πολύ χρόνο. Πνίγομαι. Διότι, φυσικά, τίποτα δεν θα είναι ίδιο. Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησε η τελευταία έκθεση αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ για τον περιορισμό της επικίνδυνης υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στην έκθεση αυτή συμμετείχαν επιστήμονες από 195 χώρες, και από την Ουκρανία. Η Svitlana Krakovska, επικεφαλής της ουκρανικής ομάδας επιστημόνων, δήλωσε ενώ στο βάθος έπεφταν βόμβες στο Κίεβο, ότι αυτός είναι ένας «πόλεμος ορυκτών καυσίμων». Η έκθεση στην οποία συμμετείχε καταλήγει ότι ο πλανήτης βρίσκεται σε τροχιά υπέρβασης της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 °C και ότι έχουμε μόνο 38% πιθανότητες να μην υπερβούμε αυτή τη θερμοκρασία –την ίδια ώρα που όλες οι χώρες, λόγω του πολέμου, σπεύδουν να αυξήσουν την παραγωγή ορυκτών καυσίμων που την προκαλούν. Ο πόλεμος των καυσίμων, η κλιματική αλλαγή, η πανδημία Ο πόλεμος στην Ουκρανία σίγουρα χρηματοδοτείται από τα ορυκτά καύσιμα. Και η παραγωγή τους και η διάθεση τους χρησιμοποιείται με τη σειρά της ως όπλο. Ίσως για πρώτη φορά συνειδητοποιούμε βιωματικά ότι η αειφορία είναι ο μοναδικός τρόπος επιβίωσης του πολιτισμού μας. Έχουμε αφήσει εδώ και αρκετό καιρό να συγκεντρώνεται δύναμη στα χέρια μη δημοκρατικών ηγετών λόγω της εξάρτησης μας από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ η επιστήμη έχει καταλήξει, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ότι αυτοκαταστρεφόμαστε.

Μου λένε ότι οι γονείς μας έζησαν χειρότερα. Δεν ξέρω. Ξέρω, όμως, τι ζουν τα παιδιά μας σήμερα. Η κλιματική κρίση επηρεάζει όλο και περισσότερο την ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων, σύμφωνα με έρευνες. Τα παιδιά και οι νέοι βιώνουν αυξανόμενα επίπεδα «οικολογικού άγχους» – δηλαδή ενός χρόνιου φόβου περιβαλλοντικής καταστροφής. Τέσσερεις στα δέκα νέους φοβούνται να κάνουν παιδιά. Αν σε αυτά προσθέσει κανείς και την πανδημία και τις τεράστιες ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά, που δεν έχουν καταγραφεί ακόμα ευρέως, φοβάμαι πως έχουμε υποτιμήσει την κατάσταση. Και τώρα, ήρθε και η γεωπολιτική αστάθεια και οι εικόνες ενός βάναυσου, αδιανόητου πολέμου και ενός πυρηνικού ατυχήματος. Σε ποιον κόσμο φέρνουμε τα παιδιά μας; «This is madness», είπε πρόσφατα ο Antonio Gutteres, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Τα πάντα ρει και ουδέν μένει. Κι όμως, ίσως υπάρχει κάτι που δεν αλλάζει. Ο κύριος Gutteres το έθεσε πολύ ορθά. «Είσαι τρελή που θα κάνεις παιδιά;» με είχε ρωτήσει μια φίλη, περιβαλλοντική ακτιβίστρια, όταν της είχα πει πριν από λίγα χρόνια ότι είμαι έγκυος. «Σε αυτόν τον κόσμο, θα φέρεις παιδιά;» Βρέθηκα πρόσφατα στο Λονδίνο για δουλειά, όπου, λόγω της διαφοράς ώρας, ξύπνησα ξημερώματα. Διάβασα στις ειδήσεις πως φλεγόταν το πυρηνικό εργοστάσιο της Zaporizhzhia και η μόνη μου σκέψη ήταν πώς θα μπορούσα να τα ακυρώσω όλα και να γυρίσω στην οικογένεια μου το συντομότερο. Θυμήθηκα τη φίλη μου και αυτό με ξάφνιασε. Κάπου είχα κρύψει τα λόγια της στο μυαλό μου, σε μια φοβισμένη, σκιασμένη γωνιά, που φωτίστηκε ξαφνικά εκείνες τις πρωινές ώρες και τα ξύπνησε κι εκείνα μαζί μου. Ερευνητές στην Αμερική το 2020 εξέτασαν 600 άτομα ηλικίας 27 έως 45 ετών και διαπίστωσαν ότι το 96% ανησυχούσε πολύ ή εξαιρετικά για την ευημερία των πιθανών μελλοντικών παιδιών τους λόγω της κλιματικής κρίσης. Οι γονείς, όπως έχω γράψει ξανά σε αυτές τις σελίδες, θα περίμενε κανείς να είναι οι πιο φανατικοί ακτιβιστές οικολόγοι. Όμως, τελικά, αυτό μου μοιάζει να μας νοιάζει περισσότερο είναι σε ποιο πανεπιστήμιο θα πάνε τα παιδιά μας και ποιες ξένες γλώσσες θα μάθουν και όχι το ότι θα ζήσουν σε ένα κόσμο επικίνδυνο, ασταθή, όπου θα κινδυνεύει διαρκώς η ασφάλεια και η υγεία τους. Δεν συνειδητοποιούμε, ίσως, πως όλα αυτά είναι ένα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν έχει μόνο τραγικές και τεράστιες ανθρώπινες απώλειες, που δεν τις χωρά η καρδιά. Δυστυχώς έχει

και σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Πολλές περιοχές της χώρας δεν θα μπορούν να κατοικηθούν για χρόνια, ίσως και για δεκαετίες. Σκεφτείτε τα εργοστάσια που έχουν ισοπεδωθεί, τις βόμβες που πέφτουν, όλα γεμάτα βαρέα μέταλλα – και αυτά χωρίς καν να (θέλουμε να) σκεφτόμαστε την περίπτωση ενός πυρηνικού ατυχήματος, στο οποίο δυστυχώς έχουμε έρθει πολύ κοντά, ή μιας πυρηνικής σύρραξης. Τίποτα δεν θα είναι το ίδιο για τους κατοίκους που θα γυρίσουν στη χώρα τους, όσο σύντομα και αν τελειώσει ο πόλεμος αυτός. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο ούτε και για εμάς. Δεν υπάρχει πλανήτης Β Ο θεωρητικός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, λίγο πριν πεθάνει, έγραψε πως «βρισκόμαστε στην πιο επικίνδυνη στιγμή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Έχουμε την τεχνολογία να καταστρέψουμε τον πλανήτη στον οποίο ζούμε, αλλά δεν έχουμε αναπτύξει ακόμη τη δυνατότητα να φύγουμε από αυτόν. Έχουμε μόνο έναν πλανήτη και πρέπει να συνεργαστούμε για να τον προστατεύσουμε». Στο τελευταίο μου παιδικό παραμύθι Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Σάντρα Ελευθερίου) προσπάθησα να μεταφέρω το πνεύμα αυτής της σπουδαίας και συγχρόνως απλής διαπίστωσης –αυτό το madness που είπε ο Gutteres– ότι είμαστε σαν να πλέουμε στο διάστημα, μέσα σε ένα ευάλωτο διαστημόπλοιο που λέγεται Γη, το οποίο συστηματικά διαλύουμε σαν αυτοκαταστροφικοί, φρενοβλαβείς αστροναύτες, που έχουν μάλιστα σηκώσει και όπλα ο ένας εναντίον του άλλου. Τι μπορεί να κάνει ένας γονιός; Σίγουρα πρέπει να αγωνιστούμε ακόμα πιο σκληρά. Να κάνουμε πολλά και ταυτόχρονα λίγα. Να καταλαβαίνουμε καθημερινά πως το να σεβόμαστε τον πλανήτη είναι το ίδιο με το να σεβόμαστε ο ένας τον άλλον και την πολυτιμότητα της ζωής σε κάθε μορφή. Να μάθουμε στα παιδιά μας τη σημασία της καλοσύνης, της ευγνωμοσύνης και της ενσυνειδητότητας. Εύχομαι στα μικρά προσφυγόπουλα να βρουν σύντομα τον δρόμο τους πίσω στα σπίτια τους και στην ξεγνοιασιά. Εύχομαι να διαπιστώσουμε ότι ήταν λάθος που αντιλαμβανόμασταν για πολύ καιρό την αειφορία ως έναν ευσεβή πόθο, ως πολυτέλεια. Η αειφορία είναι ένα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τη δικαιοσύνη, με την ισότητα και με τη δημοκρατία. Οι «17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ», που και η χώρα μας έχει υπογράψει, είναι οδηγός ευημερίας και ειρήνης. Ως γονείς, αυτή πρέπει να είναι η πιο σημαντική διεκδίκηση μας.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Άνοιξη ΤΗΣ ΜΑΡΙΆΝΝΑΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΎ

Η Μαριάννα κουμαριανού είναι παιδαγωγόςσυγγραφέας

λόκληρη η ζωή του ανθρώπου αλλά και όλων των όντων και του περιβάλλοντος που συνυπάρχουν με τον άνθρωπο αποτελεί μια ασταμάτητη ακολουθία «κύκλων» ή αλλιώς επαναλήψεων. Κύκλων που ξεκινούν, ανοίγουν και κάποια στιγμή ολοκληρώνονται και κλείνουν. Κι ύστερα ξανανοίγουν. Κι η ακολουθία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά…

Ένας κύκλος είναι η ακολουθία και η επανάληψη των εποχών στη διάρκεια του χρόνου, με τις γιορτές και τις επετείους που επαναλαμβάνονται. Ένας άλλος είναι η ημέρα και το εικοσιτετράωρο. Άλλος η διάρκεια της μίας ώρας ή του ενός λεπτού. Η εβδομάδα είναι άλλος ένας. Το πενθήμερο με τα Σαββατοκύριακα. Αν παρατηρήσουμε καλά, θα διαπιστώσουμε ότι καθετί εμφανίζεται πιο σύντομα ή πιο αργά ξανά. Ο τρόπος που ο άνθρωπος έχει οργανώσει τη ζωή του έχει επαναλήψεις. Κάνει κύκλους.

Δίνει πολύ μεγάλη ασφάλεια η αίσθηση αυτή. Η επαναληψιμότητα φέρνει τη σιγουριά ότι τα πράγματα είναι ελέγξιμα και με κάποιον τρόπο προβλέψιμα – σε αντίθεση με τη ζωή ολόκληρη που στ’ αλήθεια δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος για το τι σου επιφυλάσσει. Η περίοδος που διανύουμε είναι η άνοιξη. Μια άνοιξη που, ακόμα και κυριολεκτικά, καθυστέρησε να φτάσει ή έφτασε μετά από έναν πολύ βαρύ χειμώνα. Η άνοιξη, μέσω των ενεργειών που γίνονται στη φύση, μας θυμίζει

Με οδηγό τη 11.04.2022

ξανά και ξανά τη γέννηση και την αναγέννηση. Έρχεται η ζωή ξανά. Κάθε οργανισμός φέρνει τους απογόνους του ξεκινώντας έναν νέο κύκλο ζωής! Αν έφερνα την αναλογία αυτή στο ανθρώπινο είδος, θα έλεγα ότι η άνοιξη αντιστοιχεί στη γέννηση των παιδιών μας. Κάθε παιδί που γεννιέται είναι το ξεκίνημα μιας νέας ζωής. Αν εξετάσουμε τον τρόπο λειτουργίας της φύσης, κάθε νέο λουλούδι ή δεντράκι, για να μπορέσει να ζήσει, χρειάζεται φως, νερό, έδαφος με θρεπτικά συστατικά που να μπορεί να δώσει στο δεντράκι όσα χρειάζεται για να μπορέσει να αναπτυχθεί. Είναι γεγονός ότι δεν τα καταφέρνουν όλα. Άλλα μεγαλώνουν γρήγορα, άλλα καθυστερεί η ανάπτυξή τους, άλλα δεν τα καταφέρνουν, ακόμα κι αν υπάρχει η παρέμβαση του ανθρώπου ώστε να έχουν όλα όσα χρειάζεται για να αναπτυχθούν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον κύκλο ζωής των ανθρώπων. Έρχονται στον κόσμο ως τα πλέον ανήμπορα πλάσματα, με μια ζωτική ανάγκη κάποιος να τα φροντίσει και να φροντίσει το περιβάλλον τους ώστε να «ανθήσουν», να μεγαλώσουν! Μεγαλώνουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο; Όχι. Έχουν όλα τα παιδιά τις ίδιες ανάγκες; Φυσικά! Οι ανάγκες είναι ίδιες. Από τη μία είναι η κάλυψη των αναγκών του σώματος, η φροντίδα του σώματος (τροφή, καθαριότητα, ύπνος, σωστή θερμοκρασία κ.ο.κ.) και από την άλλη και εξίσου αν όχι περισσότερο σημαντική, είναι η κάλυψη των συναισθηματικών και ψυχικών αναγκών, με κύριες την αγάπη, την αποδοχή και την ασφάλεια. Αν ένας άνθρωπος έρθει στον κόσμο χωρίς κάτι από τα παραπάνω, η επιβίωσή του γίνεται κάτι εξαιρετικά δύσκολο! Βάσει ερευνών, σε όσο πιο μικρή ηλικία (σε ηλικίες κάτω του ενός έτους) υπάρξει κάποιο έλλειμμα σε κάποια από τις παραπάνω ανάγκες και ιδιαίτερα στις συναισθηματικές – ψυχικές, τόσο πιο πιθανό είναι το βρέφος να μην καταφέρει να διατηρηθεί στη ζωή. Το στοιχείο αυτό μας δίνει ένα πολύ σημαντικό δεδομένο: ότι η ανάπτυξη ενός βρέφους – του ανθρώπου εξαρτάται άμεσα και καθοριστικά από την υποστήριξη και τη φροντίδα που θα υπάρξει από το περιβάλλον, δηλαδή από

τους ανθρώπους που είναι γύρω. Όσο οι γονείς φροντίζουν ώστε το βρέφος να έχει ένα περιβάλλον με επαρκή φροντίδα και αγάπη, τότε αυτό, σαν ένα λουλουδάκι, θα μπορέσει να μεγαλώσει και να ανθίσει! Και αυτό είναι κάτι που ισχύει εξακολουθητικά για τον άνθρωπο, μέχρι να φτάσει στην ενηλικίωσή του. Χρειάζεται τη δική μας φροντίδα για να μπορεί σταδιακά μεγαλώνοντας να αποκτά την αυτονομία του. Στην ανάπτυξη των δέντρων και των φυτών δε θα μπορούσαμε ποτέ να πούμε ότι φταίει το δεντράκι, αν δεν αναπτύσσεται σωστά. Αλλά κοιτάζουμε πάντα τις συνθήκες που βρίσκεται και προσπαθούμε αυτές να αλλάξουμε και να βελτιώσουμε ώστε να μπορέσει το δεντράκι να αναπτυχθεί. Ακριβώς το ίδιο χρειάζεται να γίνεται και με τα παιδιά. Καθένα έχει την δική του πορεία ανάπτυξης και εξέλιξης. Όταν αυτή δεν επιτυγχάνεται στην πληρότητά της, αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι κατά πόσον το περιβάλλον είναι επαρκές ή τι χρειάζεται να αλλάξουμε – να τροποποιήσουμε – να βελτιώσουμε, ώστε το παιδί να μεγαλώσει και να αναδείξει όλες τις δυναμικές του. Έχουμε βαλθεί να προχωράμε σε έναν «δρόμο» όπου όλα τα μετράμε και τα ζυγίζουμε. Για το καθετί υπάρχει ένας «οδηγός» που λέει τι αναμένουμε από κάθε ηλικία και κάθε παρέκκλιση από αυτόν, συνεπάγεται μια δυσκολία ή καθυστέρηση στην ανάπτυξη. Και δυστυχώς, για κάθε δυσκολία ή καθυστέρηση, πάντα ψάχνουμε τι φταίει στο παιδί. Ξεχνώντας ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και έχει τις δικές του ταχύτητες αλλά και κλίσεις, ψάχνουμε τι δεν πάει με αυτό καλά και ξεχνάμε το πιο βασικό: ότι για να πάει ό,τι είναι καλά, χρειάζεται πριν και πρώτα απ’ όλα να φροντίζουμε και να στρέφουμε την προσοχή μας εξακολουθητικά στο περιβάλλον του, ώστε να είναι υποστηρικτικό και να διευκολύνει στην ανάπτυξη και εξέλιξή του. Δεν είναι τυχαίο που ο άνθρωπος γεννιέται ως το πιο ανήμπορο ον και αυτονομείται πιο αργά από κάθε άλλον οργανισμό. Το πλαίσιο, δηλαδή η φροντίδα και η αγάπη είναι τα βασικά συστατικά στοιχεία που, αν υπάρχουν εξακολουθητικά, θα βοηθήσουν να αναδειχθούν οι πιο όμορφοι άνθρωποι!

Πασχαλινές αποδράσεις με ασφάλεια

H άνοιξη είναι επίσημα εδώ, μαζί με τις πασχαλινές διακοπές και εμείς σχεδιάζουμε οικογενειακές αποδράσεις. Πεζοπορίες και ραφτινγκ στην ορεινή Ναυπακτία, ταξίδι στην ιστορία στο πανέμορφο Μυστρά, άραγμα στις γεμάτες πλατάνια πλατείες των χωριών του Πηλείου, καροτσάδες στην παραλία της Θεσσαλονίκης ή Ανάσταση και σούβλισμα στο χωριό του παππού και της γιαγιάς. Για όπου και να οδηγήσουμε, εκτός από τη γιορτινή διάθεση και τις… λαμπάδες μας πρέπει να πάρουμε και το κατάλληλο κάθισμα αυτοκινήτου, το οποίο θα“αγκαλιάζει”το μωρό μας σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής. Πάμε να δούμε λοιπόν κάποια tips που θα κάνουν το ταξίδι μας ασφαλές και ευχάριστο:

Tips ασφάλειας Τοποθετούμε το μωρό πάντα σε κάθισμα αυτοκινήτου από την πρώτη μέρα μέχρι και την ηλικία των 12 περίπου ετών (ύψος 1,50 μ). Επιλέγουμε το κατάλληλο κάθισμα με βάση το ύψος ή το βάρος του παιδιού αλλά και τις εξατομικευμένες ανάγκες του. Δεν ξεχνάμε ότι τα παιδιά πρέπει να τοποθετούνται σε καθίσματα με φορά προς τα πίσω, υποχρεωτικά τουλάχιστον μέχρι 15 μηνών, ιδανικά μέχρι 4 ετών. Εμπιστευόμαστε καθίσματα αυτοκινήτου από επώνυμα brands, που ακολουθούν τους Ευρωπαικούς Κανονισμούς Ασφαλείας και είναι βραβευμένα από Ανεξάρτητους Οργανισμους όπως η ADAC. Κάνουμε συχνές και σύντομες στάσεις για να ξεκουράσουμε το μωράκι μας. Ακολουθούμε πάντα τις οδηγίες του κατασκευαστή για την σωστή τοποθέτηση του καθίσματος στο αυτοκίνητο. Βάζουμε στην τσάντα μας πάνες, μωρομάντηλα και νερό που φροντίζουμε να διατηρούμε δροσερό με παγοκύστες ή σε θερμός. Υπολογίζουμε την απόσταση που θα διανύσουμε και-αν δεν θηλάζουμε-παίρνουμε μαζί μας ένα έτοιμο γεύμα ή κάποιο σνακ που μπορεί να καταναλώσει το παιδί μας σε περίπτωση που πεινάσει. Φροντίζουμε για επαρκή σκίαση (με κάποιο ειδικό σκίαστρο που εφαρμόζεται στο τζάμι) του τμήματος στο οποίο είναι τοποθετημένο το κάθισμα, καθώς ο ήλιος μπορεί να γίνει ιδιαίτερα ενοχλητικός για το μωράκι μας. Έχουμε πρόχειρα μαζί μας ένα δύο αγαπημένα του παιχνιδάκια για να το απασχολήσουν κατά τη διάρκεια της διαδρομής.

Pallas G i-Size

Ένα βραβευμένο με ADAC, κάθισμα 2 σε 1, που μεγαλώνει μαζί με το παιδί παρέχοντάς του πάνω από δέκα χρόνια άνεσης και μέγιστης προστασίας. Το παιδί προστατεύεται από την ασπίδα πρόσκρουσης έως ότου φτάσει σε βάρος 21 κιλών. 76 - 150 εκ. , μέγιστο βάρος 50 κιλά, από >15 μηνών-12 ετών .

Sirona S2 i-Size

Το νέο σας μυστικό όπλο για άνετες διαδρομές, στην πιο ασφαλή θέση. Με έξυπνο μηχανισμό περιστροφής 360° πάνω στη βάση Ζ, για γρήγορη είσοδο και έξοδο από το αυτοκίνητο. Το ενσωματωμένο Σύστημα Προστασίας από Πλευρική Σύγκρουση μαζί με το κέλυφος απορρόφησης ενέργειας, προσφέρουν βελτιστοποιημένη ασφάλεια σε περίπτωση πλευρικής σύγκρουσης. Με το αποσπώμενο μαξιλαράκι είναι κατάλληλο από την γέννηση. 45-105 εκ., μέγιστο βάρος 18 κιλά, από 0-4 ετών.

Solution S2 i-Fix

Tο Σύστημα Γραμμικής Προστασίας Πλευρικής Σύγκρουσης προστατεύει το κεφάλι και τον αυχένα του μικρού επιβάτη. Χάρη στο ρυθμιζόμενο ύψος 12 θέσεων που προσαρμόζεται με το ένα χέρι , προσφέρει άνεση και μέγιστη προστασία. Tο Solution S2 i-Fix συμβαδίζει τέλεια με τον ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού. 100 - 150 εκ., μέγιστο βάρος 50 κιλά, από 3-12 ετών.

/cybex-online.com

/cybexGR

/cybex_global

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Το τυχερό αβγό (Μια ιστορία επανόρθωσης) ΤΗΣ ΣΟΥΖΆΝΑΣ ΠΑΠΑΦΆΓΟΥ

ταν ήμουν μικρή, το Πάσχα του 1985, ο παππούς μου μου είχε χαρίσει ένα ξύλινο κόκκινο αβγό. Το φύλαγα κάθε χρόνο, ως τα 8 μου, μέσα σε ένα συρτάρι και κάθε Πάσχα εξολόθρευα τα αβγά των μεγάλων που κάναν τάχα τους έκπληκτους, διασκεδάζοντας με τις παιδικές μου γκριμάτσες. Είχα ξεχάσει το αβγό αυτό μέχρι την ημέρα που άκουσα την ιστορία μιας μητέρας και της εξάχρονης κόρης της.

«Το αβγό μου είναι το πιο δυνατό», είπε το κοριτσάκι και άρχισε να τσουγκρίζει με όλους τους συγγενείς και φίλους στο τραπέζι μέχρι που έφτασε στη θέση της μαμάς. «Θα σου σπάσω το αβγό!» χαμογέλασε με πονηριά. «Όχι, δεν θα σπάσεις το αβγό της μανούλας, η μανούλα δεν παίζει». Το κοριτσάκι επέμεινε. Ίσως φέτος να την κατάφερνε, γιατί η μητέρα δεν τσούγκριζε ποτέ αβγά! Πράγματι, με την επιμονή της μικρής, η μητέρα πήρε ένα αβγό στο χέρι. Η μικρή έβαλε όλη της τη δύναμη κι της το έσπασε. «Έχεις το τυχερό αβγό!» της είπαν όλοι.

Η δε μητέρα έκανε πως έκλαιγε που η μικρή τα κατάφερε να σπάσει και το δικό της. «Έχω το τυχερό αβγό ή το αβγό μου είναι κακό;» διερωτήθηκε η μικρή και άρχισε να αισθάνεται έναν κόμπο στο κέντρο της κοιλιάς. Είχε καταφέρει να νικήσει το αβγό της μαμάς. Την έκανε να παίξει ενώ εκείνη δεν ήθελε. Και αν τα κατάφερνε να τη νικήσει και σε άλλα; Το κοριτσάκι άρχισε να κλαίει και να ζητά συγγνώμη από τη μαμά, που, δίχως να το θέλει, είχε αντιδράσει με τέτοιον τρόπο που (λόγω της αναπτυξιακής φάσης που περνούσε το παιδί της) είχε δημιουργήσει μια τεράστια παρεξήγηση.

11.04.2022

Το κοριτσάκι ηλικιακά βρισκόταν στη φάση του ανταγωνισμού με τη μητέρα του σε μια προσπάθεια να μεγαλώσει, νικώντας την και ξεπερνώντας την και (όλα αυτά ασυνείδητα) τρόμαξε με τη δύναμη του αβγού της. Κυρίως, όμως, αισθάνθηκε μεγάλη ενοχή όταν η μητέρα προσποιήθηκε πως έκλαιγε. Το «κλάμα» κράτησε για κάμποσο και μετά η μαμά συνέχισε να προσποιείται πως είναι μουτρωμένη· όμως, το κοριτσάκι το βίωνε ως αληθινό. Αυτήν την ανάμνηση τη διαδέχτηκαν και άλλες, με μικρά ή μεγάλα μουτρώματα, με μικρές ή μεγάλες σκηνές δράματος, και καθώς το κοριτσάκι μεγάλωνε και διέσχιζε το κατώφλι της εφηβείας, η μαμά, αρκετά φροντιστική κατά τα άλλα, ερχόταν κάποιες φορές σε ρήξη μαζί της. Όμως, κάπως έβρισκαν τον τρόπο στο τέλος της μέρας να ισορροπούν. Η μαμά προσπαθούσε πολύ και το κορίτσι το αισθανόταν μέσα του. Κι όταν το κορίτσι είχε πια μετρήσει ήλιους δεκαπέντε χρόνων και η μαμά φεγγάρια μισού αιώνα, Μεγάλο Σάββατο, κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης εκδρομής στο χωριό, η μαμά το φώναξε στην κουζίνα. «Θέλω να σου πω μια ιστορία», είπε και έβαλε μπροστά της ένα κουτί. «Άνοιξε το». Το κορίτσι το άνοιξε, βρήκε μέσα ένα ξύλινο κόκκινο αβγό και άκουσε απορημένη την αφήγηση… Μια ιστορία από το παρελθόν «Πριν από πολλά χρόνια, όταν ήμουν μικρή, η μαμά μου κάθε Πάσχα νικούσε στο τσούγκρισμα των αβγών, ώσπου μια μέρα ο μπαμπάς μου μου έδωσε από το ξύλινο αβγό και μου είπε πως αυτό θα είναι το τυχερό μου, με αυτό θα κερδίζω πάντα», αναστέναξε η μητέρα και συνέχισε. «Εκείνο το Πάσχα πράγματι τους κέρδισα όλους, με το ξύλινο αβγό μου, ήμουν μικρή, 10 χρονών και ήμουν πολύ χαρούμενη και η μαμά μου ήταν, αλλά έκανε τη μουτρωμένη και μου είπε πως θα φύγει, αφού εγώ ήμουν πλέον τόσο δυνατή και της είχα πάρει την πρωτιά. Είχα αισθανθεί έναν κόμπο στο στομάχι και θυμάμαι να αναρωτιέμαι μήπως την είχα στεναχωρήσει πολύ», δάκρυσε η μητέρα. «Εκείνη τη χρονιά ήταν που, επιστρέφοντας από το χωριό το Πάσχα, η γιαγιά σου έφυγε πράγματι για μήνες, γιατί έπρεπε να νοσηλευτεί και μέσα στο σπίτι μας παραμόνευε ο φόβος πως θα χάναμε για πάντα εμείς εκείνη και εκείνη το μυαλό της. Θυμάμαι ακόμα την ημέρα που πήρα το ξύλινο αβγό και το έβαλα σε αυτό εδώ το κουτί. Είχα ακούσει πως αν πας στη θάλασσα και προσευχηθείς, η προσευχή θα πιάσει. Πήγα και ζήτησα συγγνώμη από τον Θεό και από τον ουρανό και από τα αστέρια. Υποσχέθηκα να μην τσουγκρίσω ποτέ ξανά αβγό, αρκεί να επιστρέψει η μαμά μου. Ήμουν μικρούλα και οι προσευχές μου ήταν όλες υποσχέσεις ανταλλαγής. Έλεγα ξανά και ξανά “Θεέ μου, ας μη νικήσω ποτέ ξανά σε τίποτα, αρκεί να μη χάσω τη μαμά μου”. Από εκείνη την ημέρα ήμουν το πιο καλό παιδί του κόσμου, δεν τη στεναχώρησα ποτέ όσο ζούσε, δεν της έφερνα αντίρρηση, ούτε καν όταν τα λόγια και οι πράξεις της ήταν βασανιστικές! Όμως, θέλω τώρα που μεγάλωσες να σου εξομολογηθώ πως δυσκολεύτηκα πολύ, και δυσκολεύτηκα πολύ και με σένα. Έτρεμα μην πάθω ό,τι και εκείνη και περάσεις την αγωνία που πέρασα. Έτρεμα μην πάθει κάτι

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ η μια ή η άλλη. Έτρεμα στη σκέψη πως θα τα τσουγκρίζαμε και θα σταματούσαμε να υπάρχουμε, όπως μας είχα μέσα στο μυαλό μου. Είναι χρόνια τώρα που προσπαθώ να δουλέψω μέσα μου όλο αυτό που με έχει στιγματίσει. Ξέρεις πως κάνω θεραπεία, πως μιλώ με άλλους γονείς σε ομάδες γονέων. Νομίζω πως ήρθε η ώρα να σου πω πως είμαι έτοιμη να σου δώσω το τυχερό αβγό. Δεν φοβάμαι πια τη δύναμή του. Δεν φοβάμαι τη δύναμή μου, αλλά ούτε και τη δική σου». Το κορίτσι αγκάλιασε τη μητέρα του και ένας μεγάλος κόμπος λύθηκε· ήταν εκεί δεμένος για χρόνια, σαν εκείνους τους ναυτικούς, που κρατούν γερά δεμένα τα πλοία στα λιμάνια. Τώρα πια, το κορίτσι ήταν ελεύθερο να πλεύσει στα ύδατα της ζωής, κρατώντας σφιχτά στα χέρια της το τυχερό αβγό. Μητρική επάρκεια Οι δυσκολίες, οι διακυμάνσεις και οι παρανοήσεις είναι από τα βασικά στοιχεία της σχέσης κάθε παιδιού με τους γονείς του, ανακατεμένα με τα βιώματα, τις αναμνήσεις και τις αισθήσεις των εμπλεκόμενων. Όποιες κι αν είναι οι δυσλειτουργίες και οι συγκρούσεις, η σχέση γονέα-παιδιού είναι, ή θα έπρεπε να είναι σε μεγάλο βαθμό, ανακουφιστική και υποστηρικτική. Η επαρκής μητέρα αποκαλύπτει στο παιδί την πολύπλευρη ανθρώπινη διάστασή της. Η επαρκής μητέρα δεν είναι τέλεια. Η τέλεια μητέρα, αν υποθέσουμε πως υπάρχει, θα ήταν με βεβαιότητα ανεπαρκής, διότι θα κάλυπτε όλες τις ανάγκες του παιδιού της, εμποδίζοντάς το να αναπτύξει οποιονδήποτε μηχανισμό ανάπτυξης και προσαρμογής. Η μητέρα της ιστορίας είναι μια γυναίκα που έχει προσπαθήσει πολύ. Έχει προσπαθήσει να αποδεχτεί τα βιώματά της, να γνωρίσει τον εαυτό της, να διερωτηθεί για τη σχέση της με τη δική της μητέρα και με την κόρη της. Η διαδρομή της αυτή, με όχημα πολλές ερωτήσεις απευθυνόμενες στον εαυτό της, της έδωσε την ταυτότητα της επαρκούς μητέρας. Είχε μάθει από μικρή να δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες της μητέρας της, λόγω του τραυματικού συμβάντος που είχε βιώσει, λόγω της ψυχικής ασθένειας που τη βασάνιζε. Φρόντιζε από μικρή να διατηρεί μια αρμονική σχέση μαζί της, περιορίζοντας τα συναισθήματά της. Η φαινομενική ωριμότητα ενός παιδιού μπορεί να του στερήσει τη δυνατότητα να εξερευνήσει τον εαυτό του, όμως, ευτυχώς, στο ψυχικό γενεαλογικό δέντρο τούτων εδώ των γυναικών φαίνεται, πέρα από το τραυματικό γεγονός που πέρασε η γιαγιά του κοριτσιού, να ανθίζει και ο καρπός της μητρικής επάρκειας. Πώς αλλιώς η μητέρα θα κατανοούσε ότι κάτι δεν λειτουργεί καλά; Πώς αλλιώς θα αντιλαμβανόταν ότι επαναλαμβάνεται κάτι μη λειτουργικό; Προσπάθεια για επανόρθωση Όλοι οι άνθρωποι έχουμε τη δυνατότητα να προσπαθήσουμε να επανορθώσουμε και τελικά να επανορθωθούμε, αρκεί να καταλάβουμε τι είναι αυτό που δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Το πρέπει είναι διαφορετικό για τον καθένα μας. Ως γονείς, συχνά μπορούμε να αντιληφθούμε αυτό το πρέπει σε σχέση με το παιδί μας και τη συμπεριφορά του καθώς μεγαλώνει. Συχνά,

τονίζω στους γονείς πως τα παιδιά φέρουν το σύμπτωμα της οικογένειας και αυτή μου η φράση, αν και αρχικά τρομάζει, στη συνέχεια οδηγεί σε σημαντικές συνειδητοποιήσεις και τελικά επανορθωτικές κινήσεις από μέρους τους. Σε κάθε φάση της ζωής, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον τρόπο που μας μεταχειρίζονται οι άνθρωποι που είναι σημαντικοί για εμάς και προσπαθούμε να τοποθετούμε όσα κάνουν σε ένα πλαίσιο που θα μας επιτρέψει να καταλάβουμε με ποιον τρόπο ό,τι κάνουν και λένε έρχεται ως απάντηση σε ό,τι λέμε ή κάνουμε εμείς. Όταν κάποιος έχει βιώσει μια σειρά χαοτικών γεγονότων και δεν έχει καταφέρει να αποκωδικοποιήσει τις συμπεριφορές των σημαντικών άλλων σε τρυφερή ηλικία, τότε επιδίδεται σε αγωνιώδεις, μα μάταιες, προσπάθειες να καταλάβει κάτι δυσνόητο και απρόβλεπτο, τη συμπεριφορά ενός φροντιστή που δεν έχει ψυχική συνοχή. Προσεύχεται σε θεούς και δαίμονες, επικαλείται θαύματα, μπλέκει σε σχέσεις επικίνδυνες και πολλά άλλα. Όσο, όμως, δύσκολο κι αν έχει υπάρξει το παρελθόν μας, μια και δεν γίνεται να σβήσουμε την ιστορία μας, χρειάζεται να θυμηθούμε και να αναστοχαστούμε πάνω σε αυτήν. Τα δύσκολα βιώματα θα συνεχίσουν να υπάρχουν, αλλά, με προσπάθεια, μπορούμε να καταφέρουμε να απελευθερωθούμε από την εξουσία που έχουν πάνω μας. Η μάχη με τον εαυτό μας και η ανθεκτικότητα Η μητέρα του κοριτσιού έσπασε, κατά κάποιον τρόπο, έναν φαύλο κύκλο, χρησιμοποιώντας το τυχερό αβγό. Είπε: «Δεν φοβάμαι πια τη δύναμη του, δεν φοβάμαι να το έχεις εσύ». Παρόλο που είχε βουτήξει στον ρόλο του καλού παιδιού, μέσα της κυκλοφορούσε σαν φάντασμα ο ρόλος εκείνος της κόρης που θα νικήσει τη μητέρα. Για να βάλει ένα τέλος στη μάχη με τη μητέρα της, έπρεπε να κερδίσει τη μάχη με τον εαυτό της. Και τη στιγμή που κατάλαβε πως η μάχη δεν αφορούσε εκείνη και τη μητέρα της, αλλά είχε να κάνει με την ιστορία που τη διαμόρφωσε και τον καλύτερο δυνατό εαυτό της, τότε μπόρεσε να ανοίξει τα στενά όρια και να διευρύνει τον χώρο ανάμεσα σε εκείνη και τη δική της κόρη. Η κατανόηση, η αντίληψη, πως τα συναισθήματα, οι σκέψεις και οι συνθήκες που μας υπονομεύουν έχουν προέλθει από τα δύσκολα βιώματα με τον σημαντικό άλλο είναι το πρώτο βήμα προς την ανθεκτικότητα. Ανθεκτικοί σαν ένα ξύλινο αβγό, λοιπόν, και τυχεροί, με μια ευχή: Την παιδική ανάμνηση και την επιθυμία της παντοδυναμίας, ας τη διαδεχτεί η ωριμότητα και η σοφία να αντέχουμε τις ματαιώσεις της ζωής. Ας αναζητήσουμε την αλήθεια μέσα μας και ας αφηγηθούμε μεγαλόφωνα τις ιστορίες μας, αντέχοντας τες, ώστε να βοηθήσουμε στη συνέχεια και τα παιδιά μας να ακονίσουν την αντοχή τους, για να ζήσουν μια υγιή, σωματικά και ψυχικά, ζωή. Καλή Ανά(σ)ταση ψυχής!

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

11.04.2022

Πότε να κάνετε διατάσεις; Πριν ξεκινήσετε προπόνηση είναι σημαντικό να κάνετε γενικό ζέσταμα 10΄-15΄. Αν η άσκησή σας είναι έντονη, τότε το ζέσταμα θα πρέπει να διαρκέσει περισσότερο. Αν, για παράδειγμα, η προπόνησή σας είναι το τρέξιμο, θα πρέπει να ξεκινήσετε με ελαφρύ τζόγκινγκ. Αν παίζετε τένις, κάντε μερικά χτυπήματα για καλύτερο αποτέλεσμα στα σερβίς. Το ζέσταμα και οι διατάσεις είναι δύο ξεχωριστές ενέργειες. Δεν πρέπει να τεντωθείτε πριν κάνετε μία καλή προθέρμανση, γιατί οι μύες και οι τένοντες είναι κρύοι και υπάρχει το ενδεχόμενο τραυματισμού. Η ροή του αίματος σε αυτές τις περιοχές βοηθά τους ιστούς να γίνουν πιο εύκαμπτοι. Οι διατάσεις πρέπει να γίνονται απαραίτητα και μετά το τέλος της προπόνησής σας.

Αθλητική παιδεία: Οι διατάσεις είναι η τροφή των μυών ΤΟΥ ΡΆΜΙ-ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥ ΡΑΣΛΆΝ

ούμε σε μια εποχή που η τεχνολογία προσφέρει τη δυνατότητα να κάνουμε την καθημερινότητά μας ευκολότερη με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια. Κάποιοι σκέφτονται για εμάς την τέλεια λύση κι εμείς, επηρεασμένοι από τη διαφήμιση και τη λειτουργικότητα του προϊόντος, σπεύδουμε να το αγοράσουμε. Τηλεχειριστήρια ή λειτουργία wi-fi για την πόρτα στάθμευσης του οχήματος, για τα ρολά ασφάλειας, για τα φώτα του σπιτιού, για τη θέρμανση. Ας μην ξεχνάμε και το κεντρικό αντικείμενο του σαλονιού, που πλέον συναγωνίζεται σε διαστάσεις τον τοίχο του δωματίου, και δεν είναι άλλο από την υπέρλαμπρη τηλεόραση. Διαθέτει οθόνη τελευταίας τεχνολογίας για να μην καταπονούνται τα μάτια μας και επικεντρώνεται ανενόχλητη στο να καθοδηγεί τον εγκέφαλό μας στην τεμπελιά και στην απραξία. Πολλά σπίτια έχουν σχεδόν μόνιμα ανοιχτό το κουτί που κάνει τα πάντα για εμάς, χωρίς εμάς. Μας ταξιδεύει σε ονειρεμένες χώρες και πολιτισμούς, σε ειδυλλιακές παραλίες με τιρκουάζ νερά, σε εικόνες που θέλουμε να αγγίξουμε και να γευτούμε. Ηλιοβασιλέματα που συνοδεύονται από ένα κοπάδι ελεφάντων, γκουρμέ γεύματα στα πιο φημισμένα εστιατόρια –που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε αν αυτό που τρώμε είναι φαγητό ή καλλιτεχνικό δημιούργημα–, συνοδεία εξαιρετικού κρασιού. Βλέπουμε τις τάσεις της μόδας για φέτος, στα ρούχα, στα παπούτσια, στα μαλλιά. Καλοσχηματισμένα σώματα μας

παρουσιάζουν όργανα γυμναστικής που στηρίζονται στη δύναμη ή ασκήσεις που γίνονται σε καθιστή θέση, ώστε να μη νιώσουμε καταβεβλημένοι σωματικά ή ψυχικά. Έχουμε φτάσει στο σημείο να δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην εξωτερική εμφάνιση, στους κοιλιακούς και στα καλογυμνασμένα πόδια. Η πραγματικότητα, όμως, δεν βρίσκεται εκεί. Βρίσκεται στην αρμονία της φυσικής κατάστασης, της οικοδόμησης των μυών, των ασκήσεων για τα αντανακλαστικά, της ισορροπίας και το σημαντικότερο: στις διατάσεις. Με αυτό το τόσο παραμελημένο κομμάτι της προπόνησης θα ασχοληθούμε σε αυτό το άρθρο. Πολλές φορές, στη βιασύνη να ολοκληρώσετε την προπόνησή σας και να βγείτε από το γυμναστήριο, φαίνεται δελεαστικό να παραλείψετε τις διατάσεις. Η συμβατική πεποίθηση υπαγορεύει ότι αυτές έρχονται τελευταίες σε σειρά προτεραιότητας. Αρκετά αθλήματα, όπως το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ, δεν τους δίνουν την πρέπουσα σημασία. Αναφέρομαι σε όλες τις ηλικίες. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που έρχονται από αυτά τα σπορ με έντονη δυσκαμψία. Είναι ζωτικής σημασίας να αποκτήσουμε όλοι μας, και ιδιαίτερα τα παιδιά μας, αθλητική παιδεία. Τι είναι η ευλυγισία; Ευλυγισία είναι η ικανότητα κίνησης μιας άρθρωσης σε όλο το εύρος της με ευκολία. Η ευλυγισία βοηθά την απόδοση, τη στάση του σώματος, αποτρέπει τη λανθασμένη ευθυγράμμιση του κορμού, διατηρεί το κατάλληλο μήκος και την ισορροπία των μυών και φυσικά μειώνει τον κίνδυνο τραυματισμού.

Η ευλυγισία έχει ηλικία; Όσο μεγαλώνουμε, οι μύες και οι αρθρώσεις είναι φυσιολογικό να εξασθενούν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μείωση της κίνησης σε αρκετά σημεία. Άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να κάθονται περισσότερο κι αυτό να ωθεί στην επιδείνωση της δυσκαμψίας. Μπορεί να είναι αυτή η ροή των πραγμάτων, όμως είναι στο δικό σας χέρι να το αλλάξετε. Σκεφτείτε ένα παλιό λαστιχάκι που βρίσκεται στο συρτάρι εδώ και χρόνια μαζεύοντας πάνω του σκόνη. Αν προσπαθήσετε να το χρησιμοποιήσετε, πιθανότατα θα σπάσει τη στιγμή που θα τεντωθεί. Ένα καινούργιο λάστιχο εκτείνεται πολύ περισσότερο από το αρχικό του σχήμα, αρκεί να το χρησιμοποιείτε. Λιγότερη κίνηση ισούται με μεγαλύτερη αδράνεια. Αρχίζει να γίνεται αντιληπτό όταν ξυπνάτε το πρωί και νιώθετε τους μυς σας μουδιασμένους, μπορεί να νιώθετε ακόμα και πόνο. Η ανθρώπινη δύναμη, η αντοχή και η ταχύτητα αυξάνονται από τη γέννηση έως την ηλικία των 20 ετών. Η ευλυγισία, αν αφεθεί, μπορεί να χαθεί σε μεγάλο βαθμό. Επομένως, η εξάσκησή της από πολύ νεαρή ηλικία είναι σημαντική, ώστε να μπορείτε να συνεχίσετε να απολαμβάνετε μεγαλώνοντας τις αγαπημένες σας δραστηριότητες. Συνοψίζοντας, τα οφέλη των διατάσεων γενικά και ειδικά μετά την άσκηση: • Ελαττώνουν την πιθανότητα τραυματισμού μυών και αρθρώσεων. • Μειώνουν τον πόνο στις περιπτώσεις τενοντίτιδας, αρθρίτιδας κ.ά • Μειώνουν τους καθημερινούς πόνους. • Οδηγούν σε καλύτερη στάση του σώματος. • Χαλαρώνουν το σώμα και το πνεύμα. • Βοηθούν την καρδιά να επιστρέψει στον φυσιολογικό της ρυθμό μετά την προπόνηση. • Αποβάλλουν ένα μέρος από το γαλακτικό οξύ που συσσωρεύεται στον οργανισμό έπειτα από κάθε άσκηση. • Αυξάνουν την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και του αρθρικού υγρού στον χόνδρο. Η καθημερινότητα δημιουργεί πολλές προκλήσεις και το άγχος οδηγεί σε έντονο σφίξιμο των μυών και σε χρόνιες ενοχλήσεις, όπως πονοκεφάλους, πόνους στη μέση, στον αυχένα, στους γοφούς και στα ισχία. Οι διατάσεις, λοιπόν, παρέχουν σημαντικά οφέλη και μπορούν να ανακουφίσουν το σώμα και να το βοηθήσουν να παραμείνει υγιές. Παράλληλα, είναι βάλσαμο για το άγχος. Πάμε να βάλουμε την ευλυγισία στη ζωή μας, με όλα τα πλούσια οφέλη που έχει να μας προσφέρει. Ας δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην ουσία κι όχι στο όμορφο περιτύλιγμα.

Ο Ράμι-Αλέξανδρος Ρασλάν είναι προπονητής-εκπαιδευτής Kung Fu, Kick Boxing, αυτοάμυνας και personal trainer. Θα τον βρείτε στο 698 0888 661 και στο rami@tigerart.gr και θα χαρεί να απαντήσει σε ερωτήσεις σας και απορίες πάνω σε θέματα που αφορούν τη γυμναστική ή τον αθλητισμό. Στο www.facebook.com/talcmag ανεβαίνουν συχνά ασκήσεις-παιχνίδια που έχει δημιουργήσει με αγάπη για όλη την οικογένεια.

11.04.2022

Το τέλειο πάρτι είναι το Feekuh πάρτι

τη διοργάνωση όλων των πάρτι φίλων και γνωστών, από την πρώτη ως την τελευταία λεπτομέρεια. Οι φίλοι τους ήταν εκείνοι που τις παρότρυναν να κάνουν επιτέλους επάγγελμα αυτό που ξέρουν να κάνουν τόσο καλά. Και έτσι, τον περασμένο Σεπτέμβριο ίδρυσαν το Feekuh με αγάπη για όλους όσοι λατρεύουν να περνούν καλά, αλλά μισούν την οργάνωση. Και μάλλον και οι haters του planning είναι πολλοί και τα κορίτσια κάνουν τέλεια τη δουλειά τους, γιατί έχουν ήδη μεγάλη προϋπηρεσία. Πάρτι γενεθλίων, μπάρμπεκιους, μικρά dinner parties, εγκαίνια καταστημάτων, φανταστικά bachelor & bachelorette parties φιγουράρουν ήδη στο portfolio τους. Ειδικότητα τους: τα baby showers (ναι, είχαμε και στο χωριό μας) και τα παιδικά πάρτι. Αυτά τα έχουν πάει σε άλλο επίπεδο. Custom made διακόσμηση, φωτογράφοι, photobooths, εκπλήξεις, δωράκια, όλα έτοιμα από την ομάδα που αναλαμβάνει και το φαγητό/ποτό αν δεν θέλετε να κάνετε ούτε αυτό (πιστέψτε με, δεν θέλετε, θυμάστε πιο πάνω που είπα κάτι για τα κεφτεδάκια;) Και αν δεν επιθυμείτε να γίνει το πάρτι στο σπίτι σας, κανένα πρόβλημα. Οι Feekuh θα βρουν τον κατάλληλο χώρο που θα καλύπτει τις ανάγκες σας. Εκεί θα βάλουν την ανεξάντλητη φαντασία τους να δουλέψει και θα επινοήσουν παιχνίδια που θα παίξουν οι μικροί και οι μεγάλοι μέχρι τελικής πτώσεως. Highlights των Feekuh παιδικών πάρτι οι Superheroes, που μόλις το έσκασαν από τις ταινίες της Marvel, και οι πριγκίπισσεςάρτι αφιχθείσες από το παλάτι τους- που θα κάνουν το πάρτι αξέχαστο για τον εορτάζοντα, τους καλεσμένους και εσάς που δεν κάνατε τίποτα περισσότερο από το να καλέσετε τις Feekuh!

ΤΗΣ ΜΑΡΚΈΛΛΑΣ ΔΉΜΟΥ

ια εμένα η είσοδος της άνοιξης πάντα ισοδυναμούσε με τις μπενχούριες ετοιμασίες του πάρτι γενεθλίων του Γιωργάκη. Και ξέρετε πώς ήταν το πάρτι του Γιωργάκη; Όπως εκείνα τα πρώτα πάρτι που οργανώναμε μόνες μας για τα μονάκριβα παιδιά μας, αυτά για τα οποία θέλαμε να σετάρουμε το καλαμάκι με το χαρτί υγείας –αν ήταν δυνατόν–, εκείνα που μας έβρισκαν να βρωμοκοπάμε τηγανητά κεφτεδάκια 10 λεπτά πριν έρθει ο πρώτος καλεσμένος και να ντυνόμαστε βιαστικά ενώ κανονικά έπρεπε να βρισκόμαστε σε καμία

εντατική ξέπνοες από το φούσκωμα 835 μπαλονιών. Δεν τα αναπολείς, με ρωτάνε. Όχι, απαντάω. Ή καλύτερα όχι έτσι. Κάθε φορά που τελείωνε το πάρτι, ευχόμουν να παρευρεθώ στο επόμενο ως… καλεσμένη. Τότε, βέβαια, δεν σκεφτόμουν ότι μπορώ να πάρω τη βοήθεια του κοινού. Ή μάλλον τότε δεν υπήρχε η Αργυρώ και η Μαριάννα ή αλλιώς οι Feekuh (Φίκα, όπως μας λένε ότι προφέρονται). Η Αργυρώ και η Μαριάννα είναι κολλητές από το σχολείο και καταξιωμένες επαγγελματίες στον τομέα τους. Εκτός από τη βαθιά φιλία τους, όμως, τις ενώνει και… η εμμονή τους με την οργάνωση. Ως αληθινές οrganization freaks αναλάμβαναν πάντα

fee.kuh feekuh.gr feekuh.freaks@gmail.com +30 6936064977

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Αναζητώντας την κοινωνική πρόνοια ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

υπόθεση της Πάτρας στάθηκε η αφορμή για να αναδειχτούν για ακόμα μια φορά παθογένειες του κοινωνικού κράτους. Παθογένειες τις οποίες φυσικά όλοι γνωρίζαμε, αλλά πρώτη φορά είδαμε να καταλήγουν (χωρίς να αποκλείουμε να έχουν συμβεί και άλλα περιστατικά που δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας) σε κάτι τόσο ασύλληπτα τραγικό. Αλήθεια, πόσο συχνές είναι η ενδοοικογενειακή βία και η κακοποίηση παιδιών, την έσχατη έκβαση των οποίων βίωσαν τα τρία κοριτσάκια στην Πάτρα; Και εμείς (κάνουμε ότι) δεν παίρνουμε χαμπάρι… Όπως διαπιστώθηκε μέσα από το ρεπορτάζ, υπήρξαν καταγγελίες για κακοποίηση ήδη από τότε που το πρώτο παιδί της οικογένειας Δασκαλάκη-Πισπιρίγκου, η Τζωρτζίνα, ήταν βρέφος. Οι κοινωνικές υπηρεσίες του δήμου ήλθαν, είδαν και απήλθαν, μετά τη διαβεβαίωση των γονέων ότι όλα ήταν μια χαρά και ότι η καταγγελία είχε γίνει από κάποιο άτομο που τους ζήλευε… Έπειτα, έγινε γνωστό ότι το ίδιο παιδί είχε νο-

σηλευτεί τρεις φορές μέχρι το 2015, ως βρέφος, μία με μώλωπες, μία για πιθανή κατάποση τσιγάρων και μία για πιθανή κατάποση φαρμάκων. Και δεν ξέρουμε και τι άλλο θα βγει ακόμα στη φόρα. Ξέρουμε πάντως, τώρα που τα στόματα σιγά σιγά ανοίγουν, δυστυχώς πολύ αργά, ότι υπήρξαν γιατροί και νοσηλευτές που κατήγγειλαν έγκαιρα ότι κάτι συνέβαινε στη συγκεκριμένη οικογένεια και δεν βρέθηκε κάποιος να ανταποκριθεί στις καταγγελίες τους. Ή ότι υπήρξαν συγκαλύψεις για λόγους που δεν γνωρίζουμε ακόμα. Ακούει κανείς; Παρόλο που οι πληροφορίες που λαμβάνουμε καθημερινά είναι ακόμα συγκεχυμένες και δεν ξέρουμε τι ακριβώς είναι αλήθεια και τι όχι, το σίγουρο είναι ότι κάποιοι προσπάθησαν να προειδοποιήσουν, να παρακολουθήσουν, να καταγγείλουν. Και δεν μιλώ για κουτσομπόλες συνταξιούχες γειτόνισσες ή ζηλιάρες ερωμένες και θυμωμένους πρώην, αλλά για υγειονομικούς, για ανθρώπους με συγκεκριμένη θέση και επιστημονικό κύρος, που ήδη από τον πρώτο θάνατο, αυτόν της Μαλένας, κάτι είχαν αντιληφθεί και κάπου είχαν μιλήσει. Αλλά κανείς δεν τους έδωσε σημασία. Ο δε

πατέρας των παιδιών, όταν του έγινε νύξη για την ψυχική υγεία της γυναίκας του, εξανέστη και αρνήθηκε την εξέτασή της. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η Ρούλα Πισπιρίγκου είναι προφυλακισμένη, περιμένοντας να δικαστεί για τη δολοφονία της μεγάλης της κόρης και περιμένουμε τα πορίσματα των ερευνών και για τα δύο άλλα κορίτσια… Και εκεί που αναρωτιόμαστε τι έκαναν τόσα χρόνια οι κοινωνικές υπηρεσίες στην Πάτρα και ανατριχιάζουμε στη σκέψη πως τα κορίτσια, έστω η Τζωρτζίνα, θα μπορούσαν να έχουν σωθεί, έρχονται άλλα δύο απανωτά περιστατικά να μας διαλύσουν περισσότερο: ένα κορίτσι που ζούσε με τον πατέρα του στη Νέα Σμύρνη, μετά την εγκατάλειψη από τη μητέρα, κακοποιείται σεξουαλικά και σωματικά, ενώ τρία αδερφάκια στον Άγιο Παντελεήμονα βρίσκονται αποστεωμένα και φαγωμένα από ποντίκια, μέσα σε μια τρώγλη, με τη μητέρα εδώ να κατηγορείται ότι κακοποιούσε και τον πατέρα. Όλα τα παιδιά, η έφηβη και τα τρία μικρά αδελφάκια, νοσηλεύονται τώρα στο Αγλαΐα Κυριακού. Ευτυχώς ζουν. Μα με τι κόστος; Το εξοργιστικό είναι ότι και σε αυτές τις περιπτώσεις οι υπεύθυνοι κρατικοί φορείς είχαν ενημερωθεί μήνες τώρα, έπει-

11.04.2022

τα από καταγγελίες που είχαν γίνει στο «Χαμόγελο του Παιδιού» και άργησαν να παρέμβουν. Στην τελική, «Το Χαμόγελο του Παιδιού», όση δουλειά κι αν έχει κάνει, είναι ένας φορέας ιδιωτικός, η δικαιοδοσία του έχει συγκεκριμένα όρια και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται ως υποκατάστατο του Κράτους. Πιθανόν να έχει χρειαστεί να κάνετε κι εσείς καταγγελία για κάποια οικογένεια, είτε στη γειτονιά είτε στο ευρύτερο περιβάλλον σας είτε στο σχολείο των παιδιών σας. Πετύχατε κάτι; Ξέρω ότι η απάντησή σας είναι θα είναι αρνητική. Από προσωπική εμπειρία, όποτε επιχείρησα, είτε μόνη είτε μαζί με μια ομάδα συμπολιτών μας, να αναφέρουμε περιστατικά παραμέλησης, εγκατάλειψης, κακοποίησης σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, πέσαμε σε τοίχο. Όχι μόνο δεν έγινε καμιά παρέμβαση, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξε και επιδείνωση των καταστάσεων.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΊ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΊ ΠΟΥ ΔΙΕΝΕΡΓΟΎΝ ΈΡΕΥΝΕΣ ΚΑΤΌΠΙΝ ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΉΣ ΕΝΤΟΛΉΣ ΠΟΛΛΈΣ ΦΟΡΈΣ ΣΤΟΧΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ ΑΠΌ ΤΙΣ ΊΔΙΕΣ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΕΣ. ΑΠΕΙΛΟΎΝΤΑΙ, ΕΞΥΒΡΊΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΡΟΠΗΛΑΚΊΖΟΝΤΑΙ, ΕΝΏ ΣΥΝΉΘΩΣ ΑΠΕΙΛΕΊΤΑΙ Η ΑΣΦΆΛΕΙΑ ΚΑΙ Η ΣΩΜΑΤΙΚΉ ΑΚΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Η ΔΙΚΉ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΛΏΝ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΆΣ ΤΟΥΣ Επιτακτική ανάγκη για ουσιαστικές αλλαγές Ας μην κοροϊδευόμαστε. Οι κρατικές κοινωνικές δομές στην Ελλάδα δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε και το ελάχιστο που απαιτούμε πλέον ως κοινωνία, με κορυφαία αφορμή την Πάτρα, είναι όλο αυτό να αλλάξει άμεσα και δραστικά. Η Αλέκα Τρίπου-Μάνου, κοινωνική λειτουργός στη Διεύθυνση Κοινωνικής Πρόνοιας της Νομαρχίας και μετέπειτα Περιφέρειας Αθηνών, απόφοιτη του ψυχολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, και συγγραφέας παιδικών βιβλίων εξηγεί ότι οι φορείς μιλούν για αυξητικές τάσεις στα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας. «Όταν μιλάμε για ενδοοικογενειακή βία σε σχέση με τα παιδιά, εκτός από την άμεση, υπάρχει και η έμμεση, όταν, για παράδειγμα, ένα παιδί βλέπει τον ένα γονιό του να κακοποιεί τον άλλον. Απευχόμαστε να υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπως αυτή της Πάτρας, αλλά κάποτε το Κράτος θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του και να σχεδιάσει υπηρεσίες παιδικής προστασίας, που θα υπόκεινται σε έναν κρατικό ενιαίο συντονιστικό φορέα, χρησιμοποιώντας την εμπειρία των κοινωνικών λειτουργών στο πεδίο», λέει η κ. Τρίπου-Μάνου. Υπάρχει, βέβαια και κάτι θετικό: «Αυτό που δεν παίρνουμε είδηση είναι πόσες ζωές σώθηκαν από τις μικρές καθημερινές μάχες που δίνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί και άλλοι εμπλεκόμενοι ειδικοί, δυστυχώς με μεγάλο προσωπικό κόστος για τους ίδιους, λόγω όλων των κενών και των τραγικών ελλείψεων στο κοινωνικό κράτος. Όμως αυτές οι μικρές νίκες δεν γίνονται ποτέ μέρος μιας στατιστικής. Συνήθως μετράμε το θλιβερό και μας προσελκύει την προσοχή το τραγικό, όπως και στην περίπτωση της Πάτρας».

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ Τι πήγε στραβά στην Πάτρα; Προφανώς, η κ. Τρίπου-Μάνου, όπως και εμείς, δεν γνωρίζει πώς χειρίστηκαν τη συγκεκριμένη υπόθεση οι κοινωνικές υπηρεσίες. Όμως, σίγουρα προκύπτουν ορισμένα ζητήματα. «Αυτή η οικογένεια είχε αρχικά συγκεντρώσει τη συμπάθεια μεγάλου αριθμού κατοίκων της πόλης, λόγω της τραγικότητας της απώλειας των παιδιών», παραδέχεται. Βέβαια, τα πράγματα δεν ήταν έτσι… «Έχει συμβεί σε αρκετές κοινωνικές έρευνες, έπειτα από καταγγελία για κακοποίηση ανηλίκου, ο κοινωνικός λειτουργός να εισπράττει την πληροφορία από τους γείτονες και τους συγγενείς ότι δεν υπάρχει κακοποίηση και τελικά να αποδεικνύεται ακριβώς το αντίθετο. Επομένως, αυτές οι έρευνες θέλουν χρόνο και follow-up και δυστυχώς η υποστελέχωση παίζει τον ρόλο της. Γενικά όλα είναι υπό διερεύνηση. Ακόμα και η σύνδεση της οικογένειας της μητέρας με το Δήμο Πατρέων και η ικανότητά της να πείθει μεγάλο αριθμό ανθρώπων για τις καλές της προθέσεις, διαχρονικά. Δεν μιλάμε για μια απλή υπόθεση. Επιπλέον, το τελευταίο που θέλει κάποιος να πιστέψει, είναι ότι μια μητέρα μπορεί να κάνει κακό στα παιδιά της. Μετά Χριστόν προφήτες γινόμαστε όλοι. Πριν είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατηγορήσεις κάποιον, όσο και αν υποψιάζεσαι το οτιδήποτε», υπογραμμίζει η έμπειρη κοινωνική λειτουργός. «Σε σχέση με το Χαμόγελο του Παιδιού, χρειάζεται να διερευνηθεί το πώς διατυπώθηκε η καταγγελία και εν τέλει τι εμπόδισε την οργάνωση να παρέμβει, έτσι ώστε, αν προσέκρουσε σε νομικό κενό, να μπορεί να μας διδάξει η εμπειρία αυτή τι πρέπει να διορθωθεί. Δυστυχώς, στα περισσότερα νοσοκομεία, παραπομπή ενός περιστατικού στην κοινωνική υπηρεσία γίνεται όταν αφορά ασθενείς που απλώς δεν είναι συνεργάσιμοι. Δεδομένων και των ελλείψεων που ταλανίζουν το δημόσιο σύστημα υγείας, το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό συνήθως προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του, μην παρατηρώντας, μην προλαβαίνοντας ή μη θέλοντας να ασχοληθεί».

Η ΠΑΡΟΥΣΊΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΎ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΎ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΌΓΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΊΟ ΕΊΝΑΙ ΑΠΑΡΑΊΤΗΤΗ ΌΧΙ ΜΌΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΌ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΕΊΞΕΩΝ ΓΙΑ ΚΑΚΟΠΟΊΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΉ ΒΊΑ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΓΙΑ ΠΡΌΛΗΨΗ ΜΟΡΦΏΝ BULLYING ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΆ Στοχοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών Τι και ποιους φοβούνται οι κοινωνικοί λειτουργοί, ρωτώ την κ. Τρίπου-Μάνου. «Όσον αφορά τη σύγκρουση με την οικογένεια όπου υποψιαζόμαστε κακοποίηση, χρειάζεται μια νομική μέριμνα από πλευράς κράτους», απαντά. «Δεν είναι δυνατόν να διώκεται ο κοινωνικός λειτουργός και οποιοσδήποτε επαγγελματίας εμπλέκεται και προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του και να προστατέψει ένα παιδί ή έναν ευάλωτο ενήλικο για τη γνωμοδότησή του ή επειδή η κοινωνική έρευνα δεν ήταν προς το συμφέρον του αντιπαραβαλλόμενου μέρους. Κάποτε και αυτό το ζήτημα θα πρέπει να λυθεί. Κοινωνικοί λειτουργοί που διενεργούν έρευνες κατόπιν εισαγγελικής εντολής πολλές φορές στοχοποιούνται από τις ίδιες

23 τις οικογένειες. Απειλούνται, εξυβρίζονται και προπηλακίζονται, ενώ απειλείται η ασφάλεια και η σωματική ακεραιότητα η δική τους και των μελών της οικογένειάς τους. Αυτό είναι πολύ σοβαρό. Μάλιστα, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν καταγραφεί ακόμα και θάνατοι κοινωνικών λειτουργών κατά την άσκηση του καθήκοντος», προβληματίζεται. Πού να μπλέκω τώρα… «Μίλα τώρα», μας παροτρύνουν οι καμπάνιες. Δεν μιλάμε, όμως, οι συγγενείς, οι φίλοι, οι γείτονες, οι γνωστοί, οι απλοί περαστικοί-μάρτυρες π.χ. σε ένα περιστατικό λεκτικής ή σωματικής κακοποίησης στον δρόμο. Γιατί κοιτάμε τη δουλειά μας· και όχι απλώς μιλάμε, αλλά ουρλιάζουμε, μόνο κατόπιν εορτής. Η κ. Τρίπου-Μάνου θεωρεί ότι αυτό οφείλεται στην ευθυνοφοβία και στον οχαδελφισμό μας. «Βλέπετε, το να προβούμε σε κάποια καταγγελία είναι κάτι που πρέπει να φέρουμε εις πέρας μόνοι μας. Να πάρουμε οι ίδιοι την ευθύνη. Και το αποφεύγουμε με διάφορες δικαιολογίες, ελπίζοντας ίσως πως θα βρεθεί κάποιος άλλος να βγάλει ανθ’ ημών το φίδι από την τρύπα», επισημαίνει. «Όταν, όμως, το κακό συμβεί, μπορούμε άφοβα να αφήσουμε να ξεχυθεί η οργή μας, γιατί πλέον έχουν επιβεβαιωθεί τα χειρότερα σενάρια και δεν μπορεί να μας κατηγορήσει κανείς πως είμαστε υπερβολικοί ή άδικοι που κάναμε τέτοιες σκέψεις. Βέβαια, ούτε λόγος να αναλάβουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης, που ενώ είχαμε την ευκαιρία δεν μιλήσαμε…» Ο ρόλος του σχολείου Το σχολείο είναι ένας δομημένος φορέας, όπου θα έπρεπε όλα να δουλεύουν ρολόι και να λειτουργεί βοηθητικά για όλα τα παιδιά σε κάθε επίπεδο και όχι μόνο σε μαθησιακό. Όπως προαναφέρθηκε, οι γονείς και οι δάσκαλοι που εντοπίζουν προβλήματα σε οικογένειες και προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τις κοινωνικές υπηρεσίες σπάνια καταφέρνουν κάτι. Προσωπικά, θεωρώ απαραίτητη τη δημιουργία θέσεων για έναν τουλάχιστον κοινωνικό λειτουργό και έναν τουλάχιστον ψυχολόγο, πλήρους απασχόλησης, σε κάθε σχολείο, με άμεση επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές, εάν εντοπίσει το παραμικρό και με υποχρεωτική συνεργασία των γονέων μαζί του, εφόσον τους ζητηθεί. Η πρότασή μου αυτή βρίσκει προφανώς σύμφωνη και την Αλέκα Τρίπου-Μάνου. «Η παρουσία κοινωνικού λειτουργού και ψυχολόγου στο σχολείο είναι απαραίτητη όχι μόνο για τον εντοπισμό στοιχείων και ενδείξεων για κακοποίηση και ενδοοικογενειακή βία, αλλά και για πρόληψη μορφών bullying ανάμεσα στα παιδιά. Μη σας φανεί μάλιστα παράξενο ότι υπάρχουν και περιπτώσεις δυσλειτουργικών εκπαιδευτικών, των οποίων η συμπεριφορά προς τους μαθητές μπορεί επίσης να είναι κακοποιητική». Κλείνοντας τη συζήτησή μας, η Αλέκα Τρίπου-Μάνου συνοψίζει ότι η κακοποίηση αποτελεί ένα ψυχικό τραύμα που αν δεν φωτιστεί και δεν επεξεργαστεί, τότε έχει την ιδιότητα να περνά στην επόμενη γενιά, τραυματίζοντας εκ νέου, ενώ τονίζει ότι χρειάζονται υπηρεσίες ψυχικής υγείας προσβάσιμες σε κάθε πολίτη και στελεχωμένες από έμπειρους θεραπευτές. Και προπαντός, χρειάζεται διάθεση από τον κάθε άνθρωπο να θελήσει να ζητήσει βοήθεια για να επεξεργαστεί και να αντιμετωπίσει τα θέματά του, ώστε να σπάσει τον φαύλο κύκλο της μεταφοράς τους στους απογόνους του… Για να μην υπάρξει ποτέ ξανά άλλη Πάτρα.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

να έχει είτε εξωτερικά είτε εσωτερικά στο σώμα του. «Αυτή είναι η δουλειά μας», τονίζει. Αναφορικά με τη διάκριση μεταξύ μιας τυπικής ιατροδικαστικής διαδικασίας για έναν θάνατο παιδιού εντός νοσοκομείου και αυτής που ακολουθείται σε έναν αιφνίδιο βρεφικό ή παιδικό θάνατο κατ’ οίκον, ο δρ Λέων εξηγεί ότι η ειδοποιός διαφορά τους είναι ότι στη δεύτερη περίπτωση ο ιατροδικαστής θα πρέπει να διενεργήσει αυτοψία του χώρου. Δηλαδή, να παραστεί και να αποκτήσει ιδία γνώση του χώρου στον οποίο βρέθηκε το νεκρό σώμα του παιδιού. Κάτι που, βέβαια, δε συνέβη στην περίπτωση της Ίριδας. «Αυτό που σας λέω δεν είναι μία δική μου θεωρία, αλλά αποτελεί κατευθυντήρια οδηγία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που ακολουθούν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες», διευκρινίζει.

Γρηγόρης Λέων: Ο ιατροδικαστής οφείλει να μην παρασύρεται από τα συναισθήματά του ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

δρ. Γρηγόρης Λέων, Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, έχει δώσει δυναμικά το «παρών» στην υπόθεση της Πάτρας, με τις συνεντεύξεις του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και με τις αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως επιστήμονας, δεν έχει «μασήσει τα λόγια του» ούτε στιγμή, όντας ξεκάθαρος από την αρχή πως βλέπει εγκλήματα πίσω από τους θανάτους της Μαλένας, της Ίριδας και της Τζωρτζίνας, και με τις παρεμβάσεις του έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει πολύτιμη βοήθεια, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πορεία επίλυσης της υπόθεσης και στηρίζοντας όλους αυτούς που μάχονται να ανακαλύψουν όσα πήγαν λάθος –εδώ και τουλάχιστον εννέα χρόνια– και οδήγησαν τελικά τρία κοριτσάκια στον θάνατο… Πολλά ερωτηματικά από την πρώτη στιγμή Ο δρ. Λέων μιλάει στο Τaλκ για το ειδεχθές αυτό έγκλημα (τη στιγμή που γράφονται τούτες οι γραμμές η μητέρα είναι προσωρινά προφυλακισμένη, καθώς κατηγορείται για ανθρωποκτονία από πρόθεση της πρωτότοκης κόρης της, ενώ ερευνώνται και οι ιατρικοί και ιατροδικαστικοί φάκελοι και των δύο άλλων της παιδιών), που έχει αναστατώσει την ελληνική κοινωνία. Ο ίδιος υποπτεύθηκε πολύ νωρίς ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τους τρεις συνεχόμενους θανάτους των παιδιών του Μάνου

Δασκαλάκη και της Ρούλας Πισπιρίγκου. «Από τη στιγμή που η οικογένεια ανακοίνωσε δημόσια τις αιτίες θανάτου και τα αποτελέσματα των ιατροδικαστικών εξετάσεων των δύο πρώτων παιδιών διέκρινα ότι προέκυπταν πολλά ερωτηματικά», εξηγεί και τονίζει ότι βεβαιώθηκε πως επρόκειτο για εγκληματική ενέργεια όταν δόθηκε στο φως της δημοσιότητας το σύνολο των ιατροδικαστικών και των άλλων εξετάσεων. «Τα ευρήματα “έδειχναν” διαφορετικές αιτίες και μηχανισμούς από αυτές που αναφέρονταν», υπογραμμίζει. Η σημασία της αμεροληψίας και της ορθής ιατροδικαστικής διαδικασίας Άραγε ένας ιατροδικαστής, όταν έχει μπροστά του ένα μικρό παιδί, «δικαιούται» να παρασυρθεί από τα συναισθήματά του, όπως ακούστηκε ότι συνέβη; Και τι εννοώ: Είτε να λυπηθεί τον γονιό που κλαίει γοερά απ’ έξω και να βιαστεί να κλείσει την υπόθεση είτε να μην πάει ο νους του στο «κακό», ότι δηλαδή το παιδί μπορεί να έχει δολοφονηθεί, ιδιαίτερα μέσα στο νοσοκομείο. Ο Γρηγόρης Λέων είναι κάθετος: «Ο ιατροδικαστής οφείλει να μην παρασύρεται από τα συναισθήματά του κατά τη διάρκεια της εργασίας του. Είναι βέβαιο ότι αν ένας ιατροδικαστής δεν ενεργήσει μία νεκροτομή ή μία ιατρική πράξη εντελώς αμερόληπτα και αποκλειστικά επιστημονικά, θα οδηγηθεί σε πιθανό λάθος». Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, τις περισσότερες φορές που παρίσταται ως τεχνικός σύμβουλος σε νεκροψίες-νεκροτομές πιθανόν δεν θυμάται τα χαρακτηριστικά του προσώπου του εξεταζόμενου, αλλά θυμάται με λεπτομέρεια την κάθε αλλοίωση, την κάθε βλάβη που μπορεί

Για να μην υπάρξουν νέες Πάτρες… Στην ερώτησή μου για το τι πρέπει να αλλάξει μετά την Πάτρα στον τρόπο με τον οποίον οι ιατροδικαστές αντιμετωπίζουν παρόμοια περιστατικά αναίτιων ή αμφιλεγόμενων παιδικών ασθενειών, τραυματισμών και βέβαια θανάτων και αν υπάρχει τελικά κάτι καλό που μπορεί να προκύψει μέσα από τον τόσο ζόφο, ο κ. Λέων υπογραμμίζει ότι «προφανώς μετά την εμπειρία της Πάτρας θα πρέπει να ακολουθήσει μία σοβαρή ενδοσκόπηση της ιατροδικαστικής κοινότητας και παράλληλα η στήριξη της πολιτείας, ώστε να δοθούν στην παραμελημένη μέχρι σήμερα επιστήμη της ιατροδικαστικής τα εφόδια και τα μέσα προκειμένου να τηρεί τα διεθνή πρότυπα. Το στοίχημα είναι ο πολίτης να έχει εμπιστοσύνη στην ιατροδικαστική επιστήμη». Μακάρι αυτό να συμβεί, γιατί είναι πλέον κοινωνική απαίτηση. Το συλλογικό σοκ που υποστήκαμε κλόνισε πεποιθήσεις, σταθερές και μας γέμισε αμφιβολίες. Άραγε, πόσες ανάλογες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί; «Εγκλήματα σε βάρος παιδιών δυστυχώς καταγράφονται παντού στον κόσμο, όμως το ξεκλήρισμα μιας ολόκληρης οικογένειας δεν είναι συνηθισμένο φαινόμενο, ακόμα και στο εξωτερικό», εξηγεί ο έμπειρος ιατροδικαστής. Πάμε, τώρα, στα άλυτα μυστήρια. Τον τελευταίο καιρό έχει περάσει από το μυαλό σχεδόν όλων μας –άλλωστε έχει ειπωθεί και δημόσια– ότι πιθανόν να υπάρχουν στην Ελλάδα και άλλες ύποπτες υποθέσεις θανάτων παιδιών που έκλεισαν ως παθολογικοί, ενώ υπήρχε πίσω τους εγκληματική ενέργεια, συνήθως από κάποιο συγγενικό πρόσωπο. Ή εξαιτίας γονικής αμέλειας. Πώς θα μπορούσαν να κινηθούν συγγενείς των παιδιών που έχασαν τη ζωή τους και έχουν προβληματισμούς για τις αιτίες; «Για να μη δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις, τόσο οι διαδικασίες όσο και το νομικό μας σύστημα παρέχουν δικλείδες ασφαλείας για να μη συμβαίνουν τέτοια περιστατικά», διευκρινίζει ο κ. Λέων. Χαρακτηριστικά, μας αναφέρει ότι μια οικογένεια, όταν αμφιβάλλει ή όταν θέλει να είναι βέβαιη για το αποτέλεσμα μιας νεκροψίας-νεκροτομής, έχει τη δυνατότητα να ορίσει τεχνικό σύμβουλο, ο οποίος μπορεί να παρίσταται με εντολή της σε όλες τις διαδικασίες της ιατροδικαστικής διερεύνησης. «Ακόμα όμως και μετά τη νεκροψία-νεκροτομή υπάρχει η δυνατότητα να απευθυνθούμε σε έναν ιατροδικαστή, προσκομίζοντάς του ό,τι στοιχείο έχουμε, έτσι ώστε να λυθούν οι όποιες απορίες υπάρχουν. Τέλος, υπάρχουν και ύστατα μέσα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εξαιρετικές περιπτώσεις αμφιβολιών, όπως για παράδειγμα η εκταφή. Στην επιστήμη μας δεν υπάρχουν αδιέξοδα». Ο Γρηγόρης Λέων, εκτός από ιατροδικαστής, είναι και πατέρας. Δεν γίνεται, πριν κλείσουμε τη συζήτησή μας, να μην τον ρωτήσω ποια συναισθήματα του γέννησε η υπόθεση αυτή. «Όπως σας προανέφερα, το συναίσθημα δεν πρέπει να επηρεάζει τον επιστήμονα όταν εκφέρει επιστημονική άποψη και κρίση», σπεύδει να απαντήσει. «Βέβαια, ως πατέρας, ανακουφίστηκα όταν είδα τη δικαίωση καταρχάς του τρίτου παιδιού, όταν αποκαλύφθηκε η αιτία θανάτου του. Η εγκληματική ενέργεια είναι ένα γεγονός για την Τζωρτζίνα, που “ξεκλειδώνει” και τους θανάτους των άλλων δύο παιδιών».

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

25 επιβεβαιώνουμε διαρκώς τις σταθερές μας, να ζυγίζουμε τις στάσεις και τις αξίες μας. Διότι χαιρόμαστε που δεν είμαστε εμείς το θύμα. Ένας σημαντικός παράγοντας στην αληθινή εμμονή μας για το έγκλημα είναι το schadenfreude, το αίσθημα απόλαυσης από την μαρτυρία –σε ασφαλή απόσταση– των παθημάτων που βιώνουν οι άλλοι άνθρωποι. Αυτό δεν ισοδυναμεί απαραιτήτως με σαδισμό, αλλά μάλλον σχετίζεται με την αυτόματη ανακούφιση που μπορεί να εισπράττουμε όταν υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι εφόσον συμβαίνουν κακά πράγματα στον κόσμο τότε είναι καλύτερο που συμβαίνουν στους άλλους. Διότι έχουμε την ευκαιρία εξάσκησης στην ενσυναίσθηση, δηλαδή στη δεξιότητα που φυσιολογικά διαθέτει ο ψυχικά υγιής άνθρωπος να νιώθει και να επιδεικνύει συμπόνια προς τον συνάνθρωπο που βασανίζεται. Διότι λαχταράμε να φοβόμαστε… ελεγχόμενα. Η αδρεναλίνη αυξάνει την εγρήγορσή μας απέναντι σε απειλές για την επιβίωση, αλλά ο οργανισμός μας επιβραβεύει αυτή την εγρήγορση με κατακλυσμιαία ευφορία. Έτσι δημιουργείται μια εξάρτηση για τη μελέτη της αποτρόπαιης βίας και του τρόμου που αυτή προκαλεί, όπως περίπου συμβαίνει με το τρενάκι μεγάλης ταχύτητας στο λούνα παρκ ή με τα τυχερά παιχνίδια.

Λαϊκά δικαστήρια και ντετέκτιβ της πολυθρόνας ΤΟΥ ΔΗΜΉΤΡΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΆΔΗ

α τελευταία χρόνια, η ελληνική επικαιρότητα έχει να επιδείξει έναν αυξανόμενο αριθμό περιστατικών βίας και ειδεχθών εγκλημάτων. Αυτό το δεδομένο κλονίζει σημαντικά την ανάγκη μας να αισθανόμαστε ότι διαβιώνουμε με ασφάλεια. Στα περιστατικά της Πάτρας, εκτιμώ ότι η κοινωνία εκδηλώνει σωρευτικά την απογοήτευσή της για έναν κόσμο που διαφαίνεται ότι αλλάζει προς το χειρότερο. Δεν είναι τόσο το ξάφνιασμά μας μπροστά σε ένα γεγονός που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε (ούτε στους χειρότερους εφιάλτες μας), αλλά η συνειδητοποίηση ότι αυτή η ασχήμια υπάρχει. Ότι συμβαίνει ξανά και ότι κάθε φορά ίσως μας πλησιάζει λίγο περισσότερο. Και όταν αυτή η ασχήμια αγγίζει και καταστρέφει την έσχατη αγνότητα που όλοι αναγνωρίζουμε και σεβόμαστε, τα παιδιά, τότε η αγανάκτηση κορυφώνεται και αρχίζουμε να αμφισβητούμε όλες τις σταθερές στις οποίες ακουμπάμε και πιστεύουμε. Αν, μάλιστα, λάβουμε υπόψη και τη μεγάλη πίεση που έχει αθροιστεί στην κοινωνία ήδη από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και κατόπιν με την πανδημία –και έχει τραυματίσει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς–, τότε μπορούμε να ερμηνεύσουμε ακόμα πιο σφαιρικά τη σφοδρότητα των αντιδράσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, η οργή προς τα εμπλεκόμενα πρόσωπα εκφράζει μύχιες σκέψεις μεγαλύτερης έκτασης. Ενεργοποιείται ένας ανώριμος μηχανισμός άμυνας απέναντι στην απειλή για την ασφάλεια,

που δεν εκτονώνει, όμως, με κανέναν χρήσιμο τρόπο ούτε τον εύλογο θυμό μας ούτε το μαζικό πένθος για τις αδικοχαμένες παιδικές ψυχές. Η απάντηση στη βία με βία δεν συνάδει ούτε στο ελάχιστο με την ηθική του πολιτισμού μας, δηλαδή με τις καθιερωμένες μορφές συμπεριφοράς που αποδεχόμαστε ως απαραίτητες για τη λειτουργία μας και που έχουν «ψηθεί» μέσα από την ανθρώπινη ιστορία και γνώση. Ασφαλώς, τα συναισθήματά μας απέναντι σε όλες τις συγκλονιστικές αδικίες –στα μικρά και στα μεγάλα εγκλήματα– που συμβαίνουν γύρω μας, δεν μπορούν να είναι από μόνα τους «ηθικά» ή «ανήθικα». Αλλά οι ενέργειες στις οποίες μας οδηγούν αυτά τα συναισθήματα μπορούν, πράγματι, να είναι περισσότερο ή λιγότερο ηθικές και τελικά να κρίνουν αν συντασσόμαστε στ’ αλήθεια με την πλευρά του καλού και όχι με το κακό. Οι ψυχραιμότεροι οφείλουμε –σε όλες αυτές τις κοινωνικές αναφλέξεις– να παροτρύνουμε για αυτοσυγκράτηση και αυτοέλεγχο. Η κοινωνική συνοχή εξασφαλίζεται μόνο με την εμπιστοσύνη μας στις κοινές αξίες και στο σύστημα της Δικαιοσύνης, που τις προστατεύει. Οι ώριμες στάσεις εμπνέονται μόνο από εμπεριστατωμένες προσεγγίσεις των γεγονότων, χωρίς φόρτιση, μακριά από τα λαϊκά δικαστήρια που δυστυχώς αναδεικνύονται με ευκολία στις οθόνες, στις γειτονιές και εσχάτως στα κοινωνικά δίκτυα. Γιατί γινόμαστε εμμονικοί ντετέκτιβ της πολυθρόνας; Διότι το κακό μάς γοητεύει. Τοποθετούμε διαχρονικά τον εαυτό μας μέσα στις αφηγήσεις της πάλης του καλού με το κακό –από το προπατορικό αμάρτημα και την αδελφοκτονία του Άβελ από τον Κάιν μέχρι τις πρόσφατες ταινίες τρόμου–, διότι έχουμε υποσυνείδητα την ανάγκη να

Διότι αισθανόμαστε προετοιμασμένοι. Μια μελέτη του 2010 διαπίστωσε ότι οι γυναίκες έλκονται περισσότερο από τους άντρες στην κατανάλωση ιστοριών πραγματικής βίας, ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται από πληροφορίες δυνητικά χρήσιμες στην προφύλαξη και στην άμυνα. Παραδοσιακά, οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερα αστυνομικά μυθιστορήματα, ενώ η σπουδαιότερη αστυνομική συγγραφέας όλων των εποχών ήταν γένους θηλυκού (όπως εξάλλου και η μεγαλύτερη Ελληνίδα τηλεοπτική ντετέκτιβ). Ταυτόχρονα, οι γυναίκες καθημερινά υποφέρουν περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες από κάθε μορφή βίας. Μπορούμε να υποθέσουμε, λοιπόν, ένα εξελικτικό όφελος για από τη γνωστική ενασχόληση με τη βία: Δίνουμε προσοχή σε ό,τι θα μπορούσε να μας βλάψει, ώστε να μπορούμε να το αποφεύγουμε. Διότι υπερκαταναλώνουμε ειδήσεις. Αν η γοητεία των εγκλημάτων πηγάζει από αγωνία/φοβία για την προσωπική μας επιβίωση, τότε τα ΜΜΕ το αναγνωρίζουν. Στην αγγλική γλώσσα διατυπώνεται η αρχή «if it bleeds it leads» (σε ελεύθερη μετάφραση: αν αιμορραγεί, πουλάει). Διόλου τυχαία, το 25% έως 30% των ειδήσεων παγκοσμίως αφορούν εγκλήματα. Μάλιστα, όσο πιο ειδεχθή και περίπλοκα είναι, τόσο πιο επίκαιρα γίνονται. Και όσο μεγαλύτερη η κατανάλωση αυτού του ειδησεογραφικού «προϊόντος», τόσο μεγαλύτερη η προσφορά του. Πρόκειται για μία αμοιβαία εξάρτηση. Διότι προσπαθούμε να λύσουμε πρώτοι το μυστήριο. Στους ανθρώπους αρέσουν τα παζλ και τα αληθινά εγκλήματα ενεργοποιούν στο μυαλό τις ανώτερες επεξεργασίες της σκέψης. Οι ντετέκτιβ της πολυθρόνας απολαμβάνουν να στοιχηματίζουν με τον εαυτό τους και με τους άλλους ότι έχουν φτάσει στη λύση της εγκληματικής εξίσωσης πριν από τις αρμόδιες αρχές. Εξάλλου, στην τυπική αληθινή ιστορία ενός εγκλήματος είναι εύκολο να αναγνωρίζουμε τους καλούς από τους κακούς. Και το πιο σημαντικό: τα εγκλήματα πάντα επιλύονται. Στο τέλος της ημέρας, τα περισσότερα μυστήρια οδηγούνται σε απαντήσεις και το σύστημα της δικαιοσύνης –όσο ατελές κι αν ενίοτε λογίζεται– είναι βασικά αποτελεσματικό. Επομένως, αυτές οι αληθινές ιστορίες, όσο φριχτές κι αν είναι, καταλήγουν εξιλεωτικές. Ενώ ζούμε σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν ραγδαίες κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές, η πορεία του αληθινού εγκλήματος παρηγορεί τους ανθρώπους, γιατί παρέχει τη διαβεβαίωση ότι οι μακροχρόνιες πεποιθήσεις τους για το πώς λειτουργεί ο κόσμος παραμένουν χρήσιμες και δόκιμες.

Ο Δημήτρης Παπαδημητριάδης, MD, MSc, είναι ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής. Από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος κυκλοφορούν τα βιβλία του Κατάθλιψη και Άγχος, στη σειρά «Μικρές Εισαγωγές».

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Περί Πάτρας και άλλων δαιμονίων… ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

ε αφορμή την υπόθεση της Πάτρας, συζητήσαμε με τον ψυχίατρο Γιάννη Δούμο για τις μητέρες που σκοτώνουν τα παιδιά τους και για τις κοινωνικές αντιδράσεις και τον δημόσιο διάλογο που προκαλούν τέτοιου είδους ειδεχθή εγκλήματα.

Ευχαριστούμε τον Γιάννη Δούμο, ψυχίατρο, επιστημονικό συνεργάτη Α’Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, επιστημονικό υπεύθυνο ΨΠΣΑ Ινστιτούτου Παιδιών και Ενηλίκων Καλλιθέας.

Η βρεφοκτονία και η παιδοκτονία θεωρούνται το υπέρτατο έγκλημα. Γιατί κατά τη γνώμη σας; Σημειώνω εδώ πως η πλειονότητα των ανθρώπων δεν αποκαλούν πλέον τη φερόμενη ως δολοφόνο κ. Πισπιρίγκου μάνα, «γιατί αυτή η λέξη δεν της αξίζει». Καταρχάς, να πούμε ότι η κ. Πισπιρίγκου δεν έχει δολοφονήσει κανέναν μέχρι να αποδειχθεί στο δικαστήριο ότι έτσι έγινε. Οποιαδήποτε συζήτηση αγνοεί αυτό το γεγονός στερείται κατά τη γνώμη μου σοβαρότητας. Τώρα σχετικά με την παιδοκτονία ως υπέρτατο έγκλημα: Τα παιδιά είναι όντα

ανυπεράσπιστα, που εμπιστεύονται τους γονείς τους για πλήρη προστασία και παροχή αγάπης και φροντίδας. Ένας γονιός που προδίδει αυτήν την εμπιστοσύνη και δολοφονεί ή βασανίζει το παιδί του είναι λογικό να προκαλεί αποτροπιασμό στην κοινή και προσωπική συνείδηση. Είμαστε φτιαγμένοι να νιώθουμε προστατευτικά προς τα παιδιά και η φαντασίωση η οποία αντικαθιστά τις όποιες συνθήκες αγάπης των δικών μας γονιών με βία και θάνατο προκαλεί συναισθήματα έντονης αποστροφής. Βέβαια, ως κοινωνία, μάλλον πάσχουμε από υπερβολική απευαισθητοποίηση στη βία και στον θάνατο παρά από υπερβολική ευαισθησία. Χρειάζονται πια ισχυρές δόσεις αγριότητας για να μας διακινήσουν. Σκεφτείτε πως η εικόνα ενός πνιγμένου προσφυγόπουλου δεν ήταν αρκετή να προκαλέσει τόσο έντονες αντιδράσεις όσο μια υποτιθέμενη παιδοκτονία, η οποία μάλιστα για να γίνει σημαντική πρέπει να είναι και κατά συρροή. Ο τρόπος, όμως, να μιλήσουμε για το φαινόμενο –από την άποψη της ψυχιατρικής τουλάχιστον– είναι να αφήσουμε στην άκρη τις πολιτικές μας πεποι-

θήσεις και τις ταυτίσεις ή αντι-ταυτίσεις που μπορεί να έχουμε λόγω φύλου, αλλιώς θα αναπαραγάγουμε κοινοτοπίες. Μια μητέρα που σκοτώνει τα παιδιά της μπορεί να είναι ψυχικά υγιής; Σε ποιον βαθμό μια «ψυχοπαθολογία» μπορεί να αιτιολογήσει μια αποτρόπαια πράξη; Επίσης, μπορεί να επηρεάσει τον καταλογισμό ενός εγκλήματος; Προφανώς, δεν ισοδυναμεί με ακαταλόγιστο των πράξεων, αλλά πού βρίσκεται η λεπτή γραμμή ανάμεσά τους; Αυτό είναι ένα σοβαρό ερώτημα που αφορά τόσο τον νόμο όσο και την ψυχιατρική. Καθορίζει η ίδια η πράξη την παρουσία ψυχοπαθολογίας; Η απάντηση δεν είναι εύκολη και αποτελείται από πολλές συνιστώσες που θα μπορούσαν να γεμίσουν βιβλίο. Συνοπτικά όμως μπορούμε να πούμε τα εξής: Μία σοβαρά παρεκκλίνουσα συμπεριφορά για την ψυχιατρική είναι σημάδι ψυχοπαθολογίας. Η «ψυχοπαθολογία» όμως δεν είναι ένα πράγμα, όπως το «εξωτερικό» δεν είναι μια χώρα. Αρεσκόμαστε στην Ελλάδα να λέμε όταν κάτι δεν μας αρέσει ότι «στο

11.04.2022

εξωτερικό αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ», έχοντας στο μυαλό μας συγκεκριμένα κομμάτια του «εξωτερικού» –κυρίως χώρες της βόρειας Ευρώπης– και ποτέ φυσικά, ας πούμε, τη Ναμίμπια ή τον Παναμά. Ή μάλλον αναφερόμαστε σε μια ιδανική φαντασιακή χώρα που ίσως δεν υπάρχει καν στον κόσμο. Αλλά όλοι καταλαβαίνουμε τι εννοούμε. Αντιστοίχως, κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν μιλάμε για «ψυχοπαθολογία». Αυτό που έχει καταχωρισθεί στην κοινωνική συνείδηση είναι ότι η ψυχική πάθηση είναι περίπου μια «τρέλα χωρίς καταλογισμό». Ενώ είναι ένας όρος-ομπρέλα, χωρίς ουσιαστική εφαρμογή και χρήση πλην ίσως της συντομίας στον λόγο. Ο όρος «ψυχοπαθολογία», λοιπόν, δεν έχει καμία κλινική η άλλου είδους σημασία χωρίς συγκεκριμένο προσδιορισμό. Από την άλλη, το πώς επηρεάζει η «ψυχοπαθολογία» τον καταλογισμό το ορίζει ο νόμος. Μας λέει ο ποινικός κώδικας: Κατά το άρθρο 34 του Π.Κ., η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη αν όταν τη διέπραξε, λόγω νοσηρής διαταράξεως των πνευματικών λειτουργιών ή διαταράξεως της συνειδήσεως, δεν είχε την ικανότητα να αντιληφθεί το άδικο της πράξεώς του ή να ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψή του για το άδικο αυτό. Κατά δε το άρθρο 36 παρ.1 του αυτού Κώδικα, αν εξαιτίας κάποιας από τις ψυχικές καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 34, δεν έχει εκλείψει εντελώς, μειώθηκε όμως σημαντικά, η ικανότητα για καταλογισμό που απαιτείται κατά το άρθρο αυτό, επιβάλλεται ποινή ελαττωμένη (άρθρο 83 Π.Κ.). (Πηγή: Αποφάσεις Αρείου Πάγου, κατά τις οποίες αναλύεται και η κατά τον Άρειο Πάγο ερμηνεία του νόμου) Η γραμμή, λοιπόν, ορίζεται από τον νόμο και από το δικαστήριο, όπου θα ακουστούν οι θέσεις της κατηγορούσας αρχής, οι θέσεις της υπεράσπισης, η γνωμάτευση του ψυχίατρου- πραγματογνώμονα που θα οριστεί από το δικαστήριο και οι γνώμες των ψυχιάτρων-τεχνικών συμβούλων που θα κληθούν από την υπεράσπιση. Αυτό που πρέπει να αποδειχθεί από τον κατηγορούμενο είναι ότι η ψυχοπαθολογία του δεν του επέτρεπε να αντιληφθεί το άδικο της πράξεως του ή ότι η κρίση του ήταν σημαντικά μειωμένη. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να πει ότι μία γυναίκα με επιλόχειο ψύχωση, που πίστευε ότι το βρέφος της είναι ο αντίχριστος και το δολοφόνησε για να σώσει την ανθρωπότητα, δεν μπορούσε να αντιληφθεί το άδικο της πράξης της. Αντιθέτως, μία μητέρα που –ανεξαρτήτως ψυχοπαθολογίας– καταλάβαινε ότι αυτό που κάνει είναι έγκλημα, έχει πλήρη καταλογισμό με βάση το νόμο. Είναι σημαντικό να πούμε ότι η δουλειά του ψυχιάτρου δεν είναι ποτέ να ανακαλύψει την αλήθεια πίσω από την τέλεση μιας πράξης, αλλά μόνο να αποφανθεί για το αν κάποιος τελούσε σε μια ψυχική κατάσταση μειωμένου ή μη καταλογισμού. Αυτό είναι μια σύνθετη διαδικασία, όχι πάντα εφικτό σε απόλυτο βαθμό βεβαιότητας, και μπορεί να γίνει μόνο έπειτα από εκτενείς συνεντεύξεις με τον άνθρωπο για τον οποίον μιλάμε. Οποιοσδήποτε επαγγελματίας υγείας ισχυρίζεται δημόσια ότι έβγαλε αξιόπιστα συμπεράσματα για το αν κάποιος διέπραξε ένα έγκλημα ή για την ψυχοπαθολογία του βλέποντας μια τηλεοπτική συνέντευξη κάνει απλώς συζήτηση καφενείου και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αναξιόπιστος. Υπάρχει η –μη δημοφιλής– άποψη ότι μια μάνα-δολοφόνος είναι καταρχάς η ίδια θύμα: π.χ.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ των βιωμάτων της, της κοινωνίας, μιας διαταραχής… Και ότι τα εγκλήματά της έχουν και, αν όχι κυρίως, μια κοινωνική διάσταση. Ως ειδικός ψυχικής υγείας, ποια είναι η άποψή σας για τη θέση αυτή; Για όλες τις πράξεις μας υπάρχουν αίτια και πολλαπλές διαστάσεις. Καμία από αυτές δεν μπορεί απαραίτητα να συνδεθεί με ένα έγκλημα, χωρίς να γνωρίζουμε με λεπτομέρεια την ιστορία ενός ανθρώπου. Δυστυχώς, όταν συμβαίνει ένα ειδεχθές έγκλημα, ακούγονται πάντα πολλά κλισέ, κατά τη γνώμη μου κυρίως λόγω της ανάγκης μας να είναι τα πράγματα πάντα εξηγήσιμα, προβλέψιμα, άρα και δυνητικά αποτρέψιμα. Η αλήθεια είναι ότι, ακόμα και την ιστορία ενός ανθρώπου να γνωρίζουμε, δεν μπορούμε ποτέ να αποφανθούμε με ασφάλεια τι τον οδήγησε σε μια πράξη. Μπορούμε μόνο να κάνουμε υποθέσεις, να αναλύουμε, να σκεφτόμαστε και να μαθαίνουμε. Αλλά και πάλι υπάρχουν διαφορές, ανάλογα με την οπτική από την οποία εξετάζει κάποιος το θέμα. Ο ψυχίατρος, ως γιατρός, ενδιαφέρεται για το καλώς έχειν ενός ανθρώπου, ανεξαρτήτως των πράξεων του. Ο πραγματογνώμονας ενδιαφέρεται για το αν αυτός ο άνθρωπος λειτουργούσε με συνείδηση των πράξεων του, ανεξαρτήτως αιτίας. Το δικαστήριο ενδιαφέρεται για την τήρηση του νόμου, αναγνωρίζοντας πιθανά ελαφρυντικά αν κάποιος άνθρωπος έχει τελέσει ένα έγκλημα κάτω από ειδικές συνθήκες. Η πολιτεία οφείλει να φτιάξει νόμους που αποδίδουν δικαιοσύνη και δομές που στηρίζουν παιδιά και γονείς. Αλλά ακόμα και αν όλοι αυτοί κάνουν τη δουλειά τους άριστα, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να προβλέψουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά σε βαθμό που να εξαφανίσουμε το έγκλημα· εκτός αν «καταφέρουμε» να επιβάλουμε μια οργουελιανή δυστοπία… . Ο πολιτισμός βασίζεται στην κυριαρχία επί των ενστίκτων, έλεγε ο Φρόιντ, όμως η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των καταστάσεων που την επηρεάζουν δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εξαφανιστεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το έγκλημα, αλλά και την τέχνη, την επανάσταση, την ετερότητα. Στην υπόθεση της Πάτρας, παρατηρούμε από το κοινό λύπη, θυμό, οργή, αλλά και υπερβολικές αντιδράσεις, δίψα για αίμα, όπως απόπειρες λιντσαρίσματος ή κατάρες και απαιτήσεις για κρέμασμα, λιθοβολισμό, επαναφορά της θανατικής ποινής… Το αποτρόπαιο έγκλημα της παιδοκτονίας αναπόφευκτα γεννά οργή και αγανάκτηση. Επίσης, ίσως, γεννά και ανακούφιση. Το να μην έχουν πεθάνει τυχαία κάποια παιδιά, αλλά ο θάνατός τους να είναι αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας είναι ταυτόχρονα και κάτι καθησυχαστικό, γιατί «αν εγώ δεν είμαι εγκληματίας τότε δεν υπάρχει κάποια τυχαία απειλή που θα μου πάρει τα παιδιά μου». Η ελληνική είναι μία κοινωνία της οποίας η ταυτότητα απειλείται βαθιά ως αποτέλεσμα της κρίσης και διαφόρων άλλων χρόνιων προβλημάτων. Και όταν απειλείται η κοινωνική ταυτότητα απειλείται και η ατομική ταυτότητα. Οι άνθρωποι αναζητούν κάτι που να νοηματοδοτεί την ύπαρξη ή να ξεκαθαρίζει τα πράγματα. Ένας στυγερός δολοφόνος, που πρέπει να τιμωρηθεί, ξεκαθαρίζει τα πράγματα, μας δίνει έναν σκοπό και μία ταυτότητα. Μια αντίστοιχη ταυτότητα προσφέρει και η αίσθηση ότι κάποιος είναι ψύχραιμος, σκεπτόμενος, σε αντίθεση με τον παρορμητικό «όχλο», που στηλιτεύει. Ταυτόχρονα,

27 ΟΠΟΙΟΣΔΉΠΟΤΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΊΑΣ ΥΓΕΊΑΣ ΙΣΧΥΡΊΖΕΤΑΙ ΔΗΜΌΣΙΑ ΌΤΙ ΈΒΓΑΛΕ ΑΞΙΌΠΙΣΤΑ ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝ ΚΆΠΟΙΟΣ ΔΙΈΠΡΑΞΕ ΈΝΑ ΈΓΚΛΗΜΑ 'Ή ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΊΑ ΤΟΥ ΒΛΈΠΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΉ ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΚΆΝΕΙ ΑΠΛΏΣ ΣΥΖΉΤΗΣΗ ΚΑΦΕΝΕΊΟΥ ΚΑΙ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΕΤΑΙ ΩΣ ΑΝΑΞΙΌΠΙΣΤΟΣ η ανάγκη τιμωρίας κάποιου που έχει εικαζόμενα παραβιάσει με τέτοιον τρόπο το κοινωνικό συμβόλαιο είναι και μια ανάγκη αποκατάστασης της συνέχειας αυτού του συμβολαίου και διατήρησης της κοινωνικής συνοχής. Και πάλι βέβαια, όπως μιλήσαμε για την ψυχοπαθολογία, προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα φαινόμενα και όχι να τα κρίνουμε. Αναφορικά, τέλος, με την αυτοδικία, έχουμε αποφανθεί ως κοινωνία με τους νόμους μας ότι δεν είναι σε καμία περίπτωση αποδεκτή. Θεωρείτε ότι το στίγμα της ψυχικής ασθένειας μπορεί να επανέλθει δριμύτερο στη δημόσια συζήτηση, έπειτα από αυτή την υπόθεση; Πόσο επιτακτική ανάγκη έχει η χώρα για μια ουσιαστική ψυχιατρική μεταρρύθμιση, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη μας την ολοένα αυξανόμενη κοινωνική διακινδύνευση; Το στίγμα της ψυχικής ασθένειας καλά κρατεί και σε κάθε υπόθεση εγκλήματος επανέρχεται. Σε αυτό συμβάλλει συστηματικά η στάση των μέσων ενημέρωσης, που χρησιμοποιούν όρους κατά βούληση, αλλά και οι «ειδικοί» του καφενείου, που γυρίζουν στις εκπομπές, παρουσιάζοντας την ψυχιατρική και την ψυχολογία ως κάτι παρεμφερές της χειρομαντείας, ενώ επιτρέπουν στους άλλους ομιλώντες των πάνελ να μιλούν στιγματιστικά και αντεπιστημονικά χωρίς να τους διορθώνουν. Η χώρα έχει σημαντική ανάγκη από ενίσχυση των δομών της ψυχικής υγείας, οι οποίες έχουν δεχθεί μεγάλο πλήγμα από την οικονομική και κοινωνική κρίση. Μόλις πρόσφατα αποφασίστηκε ότι οι ανασφάλιστοι συνάνθρωποί μας θα υποχρεούνται να γράφουν τα φάρμακά τους σε νοσοκομεία… Έτσι, όχι μόνο υποβάλλονται σε μια αδιανόητη ταλαιπωρία, αλλά επιβαρύνουν τα νοσοκομεία και τις πρωτοβάθμιες δομές υγείας με ακόμα ένα κομμάτι δουλειάς που δεν τους αντιστοιχεί και αφαιρεί χρόνο από το κλινικό τους έργο. Οι βαριά ψυχικά πάσχοντες, που είναι ένα από τα πιο αναπηροποιημένα και περιθωριοποιημένα κομμάτια του πληθυσμού, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα που θα αυξήσουν τις υποτροπές και τις δυσκολίες τους. Τέλος, μια κοινωνία μπορεί ποτέ να συγχωρήσει μια μάνα που σκότωσε τα παιδιά της; Αυτό είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί, από έναν ψυχίατρο τουλάχιστον. Το σημαντικό είναι να τηρείται ο νόμος και η διαδικασία του νόμου, που προφυλάσσουν το άτομο και την κοινωνία, να αποφεύγεται ο στιγματισμός των ψυχικά πασχόντων και να μην αντικαθίσταται η σκέψη από την αυτοπροβολή και τον παρορμητισμό. Για τη συγχώρεση, καλύτερα να ρωτούσατε έναν φιλόσοφο· ή έναν παπά.

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

11.04.2022

τα οποία αναμφίβολα οδηγούν σε μία επιτυχημένη μαθησιακή διαδικασία. Η Μιχαέλα είναι μαθήτρια της τρίτης δημοτικού και δυσκολευόταν στην ανάγνωση. Ένιωθε πως διαφέρει αρκετά από τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης και είχε απογοητευτεί. Το αρνητικό της συναίσθημα εκφραζόταν με αντίδραση και αποστροφή προς τη διαδικασία της ανάγνωσης. Όταν αρχίσαμε να κατασκευάζουμε μαζί παιχνίδια με ήχους και γράμματα, εξασκούνταν στην αντίληψη των ήχων των γραμμάτων με τρόπο διαφορετικό. Παίζαμε κρυφτό κρατώντας γράμματα, κυνήγι θησαυρού με συλλαβές και λέξεις, μπουγάδα λέξεων και πόσα άλλα… Χωρίς να το αντιληφθεί, χαλάρωσε και, μέσα στο πλαίσιο του παιχνιδιού, προσπαθούσε να τα καταφέρει. Η Μιχαέλα κατακτούσε σταδιακά τη φωνολογική ενημερότητα και τον μηχανισμό της ανάγνωσης χωρίς να το συνειδητοποιεί. Τίποτα δεν της θύμιζε τη διαδικασία του «διαβάσματος του κειμένου» και την αμηχανία που αισθανόταν. Σταδιακά, καλλιέργησε τις προαπαιτούμενες δεξιότητες, αισθάνθηκε άνετα, ενεπλάκη ενεργά και βήμα το βήμα έφτασε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Όσο καταλάβαινε πως τα κατάφερνε σε κάτι που στο παρελθόν τη δυσκόλευε τόσο πολύ, τόσο ήθελε να συμμετέχει σε καθήκοντα ανάγνωσης. Η Μιχαέλα, έξι μήνες μετά, δανειζόταν βιβλία και εξασκούνταν στην ανάγνωση μόνη της – ήθελε να τελειοποιήσει τον μηχανισμό!

Το παιχνίδι ως πολύτιμο εργαλείο μάθησης! ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΚΟΚΚΙΝΙΏΤΗ

α πρώτα χρόνια της σχολικής τους ζωής, τα παιδιά καλούνται να αποκτήσουν πολλές δεξιότητες και νέες γνώσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Οι μαθητές του νηπιαγωγείου, στην πλειονότητά τους, ξέρουν να μετρούν έως το είκοσι, να αναπαριστούν του αριθμούς και ίσως και να γράφουν λέξεις με τρία ή τέσσερα γράμματα. Οι ίδιοι αυτοί μαθητές, αποφοιτώντας από την τρίτη δημοτικού, καλούνται, και πιθανόν έχουν καταφέρει, να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν ένα μέρος των κανόνων της ορθογραφίας, να γράφουν μικρά κείμενα και να εκτελούν με επιτυχία τρεις από τις τέσσερις μαθηματικές πράξεις. Επιπλέον, ένας μαθητής μόλις 9 ετών επεξεργάζεται κείμενα, λογοτεχνικά και πληροφοριακά, ενώ έχει ήδη αποκτήσει αρκετές βασικές γνώσεις επιστημών, όπως η ιστορία, η γεωγραφία και η φυσική. Με μια γρήγορη ματιά, γίνεται αντιληπτό πως οι μικροί μαθητές έχουν πολλή δουλειά! Ευτυχώς, η φύση τους προίκισε με την επιθυμία για παιχνίδι, το πιο κατάλληλο εργαλείο για να ανακαλύψουν τον κόσμο. Αποτελεσματικό για μαθητές κάθε ηλικίας Οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν πως το παιχνίδι κατέχει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο δύσκολο έργο της μαθησιακής διαδικασίας. Πολύ συχνά, τα εκπαιδευτικά παιχνίδια αποτελούν την πιο ιδανική προσέγγιση, όχι μόνο για τους μαθητές που δυσκολεύονται, αλλά για όλους όσοι φοιτούν στην πρώτη

και στη δεύτερη βαθμίδα της εκπαίδευσης. Εννοείται πως η πολυπλοκότητα και η φύση του παιχνιδιού διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία και προσαρμόζονται στις ανάγκες των παιδιών. Τα παιχνίδια βοηθούν τα παιδιά να εξασκήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που απαιτούνται για το σχολείο με έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο. Όταν οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να καταπιαστούν με ένα σωστά σχεδιασμένο παιχνίδι, κατάλληλα ενταγμένο στη μαθησιακή διαδικασία, χαλαρώνουν και ταυτόχρονα συγκεντρώνονται. Το παιδί που είναι χαλαρό και ταυτόχρονα συγκεντρωμένο βρίσκεται στην ιδανική κατάσταση για να μάθει. Δουλεύοντας με παιδιά καθημερινά, παρατηρώ ολοένα και περισσότερα στοιχεία που περιγράφουν την αποτελεσματικότητα του παιχνιδιού και την αναγκαιότητα μεγαλύτερης ένταξής του στη μαθησιακή διαδικασία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε παιχνίδι, ως μέσο εκπαίδευσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μία κανονική τάξη και να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες, τα ενδιαφέροντα αλλά και τις ικανότητες του κάθε μαθητή. Ο Πέτρος είναι μαθητής της πρώτης δημοτικού και δυσκολευόταν στα μαθηματικά. Είναι αρκετά κινητικός και βαριέται εύκολα. Τα φύλλα εργασίας τον άφηναν παγερά αδιάφορο… Όμως, όταν παίζαμε με τα ζάρια και συγκρίναμε τους αριθμούς, τους προσθέταμε, τους αφαιρούσαμε και κρατούσαμε το σκορ με τις νίκες και τις ήττες, άρχισε να δείχνει ενθουσιασμό, επιθυμία για μάθηση, αλλά και προσήλωση. Τα παιχνίδια με τα ζάρια «άλλαξαν μορφή» σε όλες του τις ασκήσεις και τα προβλήματα των φυλλαδίων. Ο Πέτρος δουλεύει πια μαθηματικές έννοιες με δική του πρωτοβουλία και ένα ιδιαίτερα θετικό συναίσθημα, στοιχεία

Η Χαρά είναι μαθήτρια του νηπιαγωγείου που ήθελε να μάθει να διαβάζει μόνη της τα βιβλία που τόσο αγαπούσε. Τα παιχνίδια ανάγνωσης, οι κάρτες, η μπουγάδα των γραμμάτων και των συλλαβών, οι σφραγίδες πατάτας, αλλά και οι κάρτες πρώτης ανάγνωσης της έδωσαν την ευχέρεια που αναζητούσε, να μπορεί να διαβάζει χωρίς να πρέπει να περιμένει κάποιον διαθέσιμο μεγάλο. Ταυτόχρονα, έχτισε από νωρίς μία καλή σχέση με τη μαθησιακή διαδικασία, καθώς αντιλαμβάνεται τη μάθηση ως ένα ενδιαφέρον και συναρπαστικό παιχνίδι. Ο Σπύρος είναι μαθητής της δευτέρας δημοτικού και δυσκολευόταν πολύ να γράψει, να σχηματίσει τα γράμματα και να χωρίσει τις λέξεις. Η λεπτή και η αδρή του κίνηση χρειάζονταν βελτίωση, όπως και η φωνολογική επίγνωση των γραμμάτων και των συλλαβών. Τα παιχνίδια επιστρατεύτηκαν για άλλη μια φορά μαζί με υλικά όπως αλεύρι, ζάχαρη και λογιών λογιών ζυμάρια, καλούπια και σφραγίδες και πολλές κάρτες με γράμματα, ιστορίες και «κολλητούς φίλους». Και ο Σπύρος βελτιώθηκε αισθητά! Μέσα από τα προαναφερθέντα παραδείγματα, αντιλαμβανόμαστε ότι τα παιχνίδια αποτελούν το φυσικό μέσο που βοηθά τα παιδιά να ανακαλύψουν τον κόσμο γύρω τους. Ταυτόχρονα, μπορούν να αποτελέσουν ένα σημείο συνάντησης των παιδιών και των γονέων τους. Τα παιδιά ανακουφίζονται όταν αισθάνονται πως οι γονείς τους είναι εκεί, διαθέσιμοι να τα ενισχύσουν και να τα υποστηρίξουν. Το παιχνίδι, λοιπόν, βοηθά τους φροντιστές να συμμετέχουν, χωρίς όμως να γίνονται «δάσκαλοι». Είναι… συμπαίκτες! Συμμετέχοντας σε μία παιγνιώδη διαδικασία δείχνουμε στα παιδιά μέσα από το παράδειγμά μας πως ενδιαφερόμαστε, νοιαζόμαστε και συμμετέχουμε στην καθημερινότητά τους. Με λίγα λόγια, αποτελούμε παράδειγμα με τη στάση μας: τα υποστηρίζουμε, τα ενθαρρύνουμε, τα εμπνέουμε και τα διδάσκουμε. Τους δείχνουμε μέσα από έναν τρόπο οικείο πως η μάθηση είναι μία πορεία που απαιτεί προσπάθεια και συγκέντρωση, αλλά ταυτόχρονα είναι σαν ένα παιχνίδι δεξιοτήτων, στο οποίο βάζεις τα δυνατά σου για να κερδίσεις και κάθε μέρα βελτιώνεσαι! Μην χάνετε χρόνο, λοιπόν! Εντάξτε το παιχνίδι στην καθημερινότητα της οικογένειάς σας, αλλά και στη μαθησιακή διαδικασία!

Η Μαρία Κοκκινιώτη είναι εκπαιδευτικός–ειδική παιδαγωγός. Θα τη βρείτε στο Mindset: Fulfill the Potential. Υποστήριξη Μαθητών και Γονέων, www.mindset.edu.gr

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

29 την αποφασιστικότητα από μέρους τους. Με άλλα λόγια, οδηγεί στη δόμηση ενός επαρκούς και ασφαλούς πλαισίου για την αντιμετώπιση δύσκολων περιστατικών επικοινωνίας, επιτρέποντας στα παιδιά να περάσουν από ένα αρχικό στάδιο αντίδρασης σε ένα επόμενο στάδιο ανταπόκρισης, απ’όπου μπορούν να ακούσουν τον εαυτό τους και τον άλλον, να αναλογιστούν, να συνειδητοποιήσουν, να συναισθανθούν και να βρουν λύσεις. Η μέθοδος 3Step προσφέρει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο προσέγγισης με αρχή, μέση και τέλος, που διέπεται από άξιες σεβασμού και ειλικρίνειας. Απευθύνεται σε (συχνά στρεσαρισμένους και σε μεταξύ τους κόντρα) γονείς και εκπαιδευτικούς, με παραδείγματα και διαλόγους ποικίλων περιστατικών, που λαμβάνουν χώρα κυρίως στο σχολείο, αλλά μπορεί να συμβαίνουν και στο σπίτι. Οι ενήλικοι οφείλουν να συνεργάζονται και να προωθούν θετικές εμπειρίες, προκειμένου να τα παιδιά να αποκτήσουν συναισθηματική ισορροπία, γνωστικές ικανότητες, κοινωνικές δεξιότητες και ψυχική ανθεκτικότητα.

Μέθοδος 3Step. Αποτελεσματική επικοινωνία στο σπίτι και στο σχολείο ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

χετε αναρωτηθεί ποτέ πόσα ζητήματα θα είχαν λυθεί ανάμεσα σε παιδιά από τη μια και γονείς/εκπαιδευτικούς από την άλλη αν και οι δυο πλευρές μπορούσαν να συζητήσουν τηρώντας τους βασικούς κανόνες επικοινωνίας; Μπορεί να θεωρούμε την επικοινωνία ως κάτι απλό, για να μην πω δεδομένο, μπορεί όλοι να γεννιόμαστε με τις απαραίτητες προδιαγραφές για να επικοινωνούμε μεταξύ μας, αλλά δυστυχώς δεν διδασκόμαστε δεξιότητες ασφαλούς επικοινωνίας, με αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε. Αυτό το κενό προσπαθεί να καλύψει η ψυχολόγος Χριστίνα Ρασιδάκη μέσα από το καινούργιο της βιβλίο Μέθοδος 3Step. Αποτελεσματική επικοινωνία στο σπίτι και στο σχολείο, που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και γονείς. Βασισμένη στις πιο πρόσφατες έρευνες της νευροεπιστήμης, η Ρασιδάκη προτείνει μια προσέγγιση που θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον ασφάλειας και επικοινωνίας, και να είμαστε, ως ενήλικοι, υποστηρικτικοί, πλαισιώνοντας και οριοθετώντας σωστά, χωρίς να γινόμαστε υποχωρητικοί ή πιεστικοί. Δεξιότητες επικοινωνίας Είναι απαραίτητες σε όλους μας και δη σε όσους ζούμε ή εργαζόμαστε με παιδιά. Ονομάζονται και δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης, διότι απαιτούν να έχουμε τις αισθήσεις μας ανοιχτές –και όχι απλώς να ακούμε παθητικά–, αφουγκραζόμενοι τα άμεσα ή έμμεσα μηνύματα που εκπέμπει ο συνομιλητής μας και έχοντας πρώτα φροντίσει να καταλαγιάσουμε τα δικά μας συναισθήματα. Δεξιότητες μη λεκτικής επικοινωνίας είναι οι χειρονομίες, η στάση του σώματος, η ποιότητα του βλέμματος, ο ρυθμός και ο τόνος ομιλίας, με άλλα λόγια η «μουσική» που συνοδεύει τα λόγια μας και μεταφέρει μηνύματα ασφάλειας, ενδιαφέροντος, φροντίδας και σεβασμού. Δεξιότητες λεκτικής επικοινωνίας είναι η ενσυναίσθηση, η προσπάθεια, δηλαδή, αντίληψης των γεγονότων μέσα από τα μάτια του παιδιού, οι παραφράσεις ή οι περιλήψεις των γεγονότων, που προχωρούν και διορθώνουν τη συζήτηση, οι ανοιχτές και κλειστές ερωτήσεις, οι μικρές ενθαρρύνσεις (όπως νεύματα ή επιφωνήματα) και οι επαναλήψεις λέξεων ή

φράσεων που υποδηλώνουν ότι είμαστε στο πλευρό του παιδιού. Άλλα στοιχεία που βοηθούν στην επικοινωνία είναι η ανάδειξη του ικανού εαυτού, που ενισχύει την αυτοπεποίθηση και ενδυναμώνει, η επικύρωση, που δίνει κουράγιο και δικαιώνει, η δήλωση του σωστού και του λάθους και οι κανόνες, που οριοθετούν και βάζουν τα πράγματα στη θέση τους. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε εν συντομία και στα κυριότερα εμπόδια επικοινωνίας, όπως τα όρισε ο ψυχολόγος Thomas Gordon: • Κρίσεις, χαρακτηρισμοί • Παραινέσεις, νουθεσίες, προειδοποιήσεις, απειλές, κατηγορίες, ηθικολογίες • Ειρωνείες ψυχολογιστικές ερμηνείες • Μείωση της σημασίας γεγονότων, σκέψεων και συναισθημάτων, γενικολογίες • Καθησυχασμοί χωρίς πραγματικό υπόβαθρο • Ανακριτικού τύπου ερωτήσεις και συμβουλές

Βήμα πρώτο: Ακούω και αντιλαμβάνομαι Κάθε άνθρωπος αναζητά ασφάλεια και αναγνώριση, που εξασφαλίζουν ψυχική υγεία, ανάπτυξη, αυτοπραγμάτωση και ωθούν προς την ίαση και την ανασυγκρότηση. Στόχος της πρώτης φάσης είναι η δημιουργία ενός πλαισίου ασφαλείας και επικοινωνίας μεταξύ του παιδιού και του ενήλικου. Το παιδί έχει την ευκαιρία να εκφράσει σκέψεις και συναισθήματα και να εξηγήσει ό,τι συνέβη. Αυτή η εξωτερίκευση το βοηθά να αντιληφθεί την κατάσταση καλύτερα, χωρίς να κατακλύζεται συναισθηματικά, και να ξεδιπλώσει σκέψεις, αντιδράσεις και συναισθήματα. Εμείς, το ακούμε με προσοχή, βοηθώντας το να ηρεμήσει και να γίνει πιο δεκτικό. Βήμα δεύτερο: Ερευνώ και επιλύω Στη δεύτερη φάση, έχοντας εδραιώσει ένα πλαίσιο ηρεμίας, το παιδί αναλογίζεται καλύτερα τις πράξεις του και τον αντίκτυπό τους, βρίσκει λύσεις και διερευνά εναλλακτικές στάσεις και συμπεριφορές. Μπορεί τώρα να ακούσει όσα λέμε και να συνεργαστεί, ώστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα Βήμα τρίτο: Συνοψίζω Στην τρίτη φάση, έχοντας αξιοποιήσει τις δεξιότητές της ενεργητικής ακρόασης, έχοντας, δηλαδή, ακούσει, ερευνήσει, προτείνει, ενδυναμώσει, συζητήσει με το παιδί, ολοκληρώνουμε με μια σύντομη ανασκόπηση του τι θα πρέπει να κάνουμε, εκείνο και εμείς, και πότε θα επανέλθουμε για να δούμε πώς πάνε τα πράγματα. Ουσιαστικά, μιλάμε για επανεξέταση της κατάστασης, που πλαισιώνει, ανακουφίζει και δίνει στο παιδί την αίσθηση ότι παίρνουμε στα σοβαρά το ίδιο και όσα προέκυψαν από τη μεταξύ μας συνομιλία. Συμπερασματικά, η μέθοδος 3Step έχει ξεκάθαρα παιδαγωγικό και ψυχολογικά διορθωτικό χαρακτήρα και βοηθάει ακόμα και τα πιο αγχωμένα ή αντιδραστικά παιδιά να βάλουν σε τάξη τα συναισθήματά τους και να διαχειριστούν με τον κατάλληλο τρόπο ό,τι συνέβη, πάντα με τη βοήθεια των «σημαντικών μεγάλων», των ενηλίκων, των γονέων ή των εκπαιδευτικών, από τους οποίους γνωρίζουν ενστικτωδώς –αν και συχνά δεν το παραδέχονται– ότι εξαρτώνται για να μεγαλώσουν και χωρίς τους οποίους κινδυνεύουν.

Όλα τα παραπάνω αποδυναμώνουν, εντείνουν τις άμυνες και τις αρνήσεις, δεν βοηθούν στη ρύθμιση των συναισθημάτων και παρορμήσεων, ενώ μειώνουν την κρίση, την ευελιξία ή τη διαλλακτικότητα, καθώς και την ψυχική ανθεκτικότητα. Οι προειδοποιήσεις και οι συμβουλές μπορούν να έχουν ευεργετικό αντίκτυπο μόνο όταν ειπωθούν την κατάλληλη στιγμή και με τον σωστό τρόπο. Τα τρία βήματα Καθώς τα παιδιά τείνουν να δρουν παρορμητικά, αντιδραστικά και μιμητικά, συχνά δεν έχουν εικόνα του αντίκτυπου των πράξεών τους και των συναισθημάτων που δημιουργούς στους άλλους. Ιδιαίτερα στην περίοδο της εφηβείας και της εσωτερικής δυσφορίας που αυτή προκαλεί, παρότι ξέρουν να ξεχωρίζουν το σωστό από το λάθος σχεδόν εξίσου καλά με τους ενηλίκους, ο εγκέφαλός τους δεν είναι αρκετά ανεπτυγμένος, ώστε να τα βοηθάει να κρίνουν σωστά και να αυτοελέγχονται. Για να επιτευχθούν οι συνθήκες ασφαλούς επικοινωνίας, η αυθεντικότητα, η ειλικρίνεια, ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο 3Step, ένα εργαλείο που βοηθάει στην απόκτηση μιας γενικότερα καλής επικοινωνίας με τα παιδιά όλων των ηλικιών, ενισχύοντας την επίγνωση, την κρίση, την ενσυναίσθηση, το θάρρος της γνώμης, την αυτοσυγκράτηση, την ικανότητα εύρεσης λύσεων, την υπευθυνότητα, τη διαλλακτικότητα και

Διαβάστε: Χριστίνα Ρασιδάκη, Μέθοδος 3Step: Αποτελεσματική επικοινωνία στο σπίτι και στο σχολείο. Για εκπαιδευτικούς και γονείς, Εκδόσεις Πατάκη

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.04.2022

Παιδιά χαρούμενα, παιδιά με φίλους ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

ωτήστε οποιονδήποτε γονέα τι θα ήθελε να είναι το παιδί του: Η πρώτη απάντηση είναι «ευτυχισμένο». Μπορεί τούτο να ακούγεται απλό, αλλά δεν είναι. Η ικανοποίηση με διάρκεια, αυτό που θα ορίζαμε ως ευτυχία, είναι σύνθετη έννοια. Όπως αποδεικνύουν έρευνες, στον σύγχρονο δυτικό κόσμο το 10 με 20% των παιδιών και εφήβων αντιμετωπίζει ψυχικές διαταραχές, με τις μισές ασθένειες ψυχικής υγείας να ξεκινούν περίπου στην ηλικία των 14 ετών. Λάβετε δε υπόψη και τις συνέπειες της πανδημίας, του εγκλεισμού και, πιο πρόσφατα, των εικόνων και του φόβου από τον πόλεμο, που δεν έχουν ακόμα αποδοθεί σε ευρείες έρευνες. Πώς να βοηθήσω το παιδί μου να είναι χαρούμενο; Στον ψυχολογικά απαιτητικό 21ο αιώνα, κάθε γονιός οφείλει να καλλιεργήσει από νωρίς στο παιδί του μια θετική στάση απέναντι στη ζωή, όσες αναποδιές κι αν αυτή φέρνει. Στην πορεία μέχρι την ενηλικίωσή του, θα έχουμε κάμποσες συγκρούσεις μέχρι να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στο καλό του και στην ελευθερία που εκείνο χρειάζεται (νωρίτερα από τότε που εμείς είμαστε έτοιμοι) για να ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι. Επομένως, όσο γρηγορότερα το εφοδιάσουμε με δεξιότητες που θα το βοηθούν να ξεπερνά τις αναπόφευκτες αποτυχίες και καθημερινές δυσκολίες, τόσο πιθανότερο ο

δρόμος που θα επιλέξει να είναι στρωμένος με χαρά και προσωπική πληρότητα. Ο θεμέλιος λίθος μιας ευτυχισμένης σχέσης μεταξύ γονιού και παιδιού είναι η αποτελεσματική επικοινωνία. Όταν μιλάμε ανοιχτά για τα συναισθήματά μας, υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον και στα καλά και στα άσχημα και αντιλαμβανόμαστε γρήγορα τυχόν προβλήματα. Ποιες είναι, όμως, οι ενδείξεις που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν ότι κάτι τρέχει με το παιδί μας; 1. Απομονώνεται ή γίνεται επιθετικό. 2. Έχει συχνές εναλλαγές διάθεσης. 3. Παρουσιάζει σωματικές ενοχλήσεις. 4. Αλλάζει η όρεξη του. 5. Παρουσιάζει προβλήματα ύπνου. 6. Δεν είναι πρόθυμο να ακολουθήσει την καθημερινή ρουτίνα του. Ο συναισθηματικός αλφαβητισμός μας, εξίσου σημαντικός με τον ακαδημαϊκό, μας βοηθάει να συντονιστούμε με το παιδί, ώστε να αντιμετωπίσουμε από κοινού κάθε πρόβλημα. Του εξηγούμε από νωρίς ότι η ζωή δεν πάει πάντα σύμφωνα με κάποιο σχέδιο, οδηγώντας συχνά σε απογοητεύσεις και ματαιώσεις. Εάν, όμως, σκεφτόμαστε θετικά, ενδυναμωνόμαστε και εφοδιαζόμαστε με ψυχική ανθεκτικότητα, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τις δυσκολίες. Δεξιότητες ζωής Η θετική αυτοεικόνα είναι ένα από τα σπουδαιότερα δώρα που μπορεί να κάνει ένας γονιός στο παιδί του. Το παιδί που ενθαρρύνεται, εκτιμά τον εαυτό του, πιστεύει στην

προσωπική του αξία, γίνεται ισορροπημένο, ξεπερνώντας ευκολότερα τα εμπόδια στο σχολείο, στο σπίτι, στις κοινωνικές σχέσεις του και αργότερα, ως ενήλικος, στην εργασία του. Σημαντική είναι και η ενίσχυση της διάθεσης του παιδιού, που παρουσιάζει, όπως όλων μας, εναλλαγές. Η πεσμένη διάθεση, που πιθανόν το παιδί δεν καταφέρνει να εκφράσει με λόγια ή να εξηγήσει από πού προέρχεται, μπορεί να αποκατασταθεί με διάφορους τρόπους, όπως με περπάτημα, μουσική, μαγειρική, απενεργοποίηση των ηλεκτρονικών συσκευών για κάποιες ώρες, χρόνο με τους φίλους, γέλιο, χαλάρωση. Ας μην ξεχνάμε πως και στα παιδιά το άγχος χτυπάει κόκκινο, επομένως καλό είναι να αναπτύξουμε οικογενειακές τεχνικές χαλάρωσης, που θα εφαρμόζουν όταν είναι ταραγμένα. Παραδείγματα; Το μέτρημα, οι αναπνοές, η σταδιακή μυϊκή χαλάρωση, οι διατάσεις, ο οραματισμός χαρούμενων στιγμών, οι καλές συνήθειες ύπνου, η ζωγραφική, η γιόγκα. Οι δεξιότητες ζωής προετοιμάζουν τα παιδιά για την αντιμετώπιση των δυσκολιών ακόμα και όταν μεγαλώσουν και ενηλικιωθούν. Οι ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις, η κριτική και πρωτότυπη σκέψη, η βαρεμάρα, η αποδοχή των διαφορετικών απόψεων, η ανεξαρτησία, η αυτενέργεια, η αυτοδιαχείριση του χρόνου και της οργάνωσης, η υπεράσπιση του εαυτού, η ταπεινότητα και η αυτοφροντίδα είναι ορισμένα μόνο από αυτές που οφείλουμε να τους καλλιεργήσουμε και να καλλιεργήσουμε (αν μας λείπουν) και σε εμάς τους ίδιους. Ας επικεντρωθούμε στη ζεστασιά της οικογενειακής μας ρουτίνας, ας απομακρυνθούμε λίγο

11.04.2022

από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ας κάνουμε το σύνδρομο FOMO (Fearing Of Missing Out) JOMO (Joy Of Missing Out). Τίποτα σημαντικό δεν θα χάσουμε αν είμαστε κάποιες ώρες έξω από «τα πράγματα». Άλλωστε, οι καλοί φίλοι βρίσκονται, τουλάχιστον ακόμα, στον αναλογικό κόσμο. Ας κάνουμε μαζί τους περισσότερα πράγματα που μας φέρνουν ουσιαστική ευτυχία!

ΕΞΗΓΟΎΜΕ ΑΠΌ ΝΩΡΊΣ ΌΤΙ Η ΖΩΉ ΔΕΝ ΠΆΕΙ ΠΆΝΤΑ ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΚΆΠΟΙΟ ΣΧΈΔΙΟ, ΟΔΗΓΏΝΤΑΣ ΣΥΧΝΆ ΣΕ ΑΠΟΓΟΗΤΕΎΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΑΤΑΙΏΣΕΙΣ. ΕΆΝ, ΌΜΩΣ, ΣΚΕΦΤΌΜΑΣΤΕ ΘΕΤΙΚΆ, ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΌΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΦΟΔΙΑΖΌΜΑΣΤΕ ΜΕ ΨΥΧΙΚΉ ΑΝΘΕΚΤΙΚΌΤΗΤΑ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΊΑ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΊΕΣ Πώς να βοηθήσω το παιδί μου να έχει φίλους Η φιλία είναι κάτι περισσότερο από ανθρώπους που περνούν χρόνο μαζί κάνοντας παρέα. Απαιτεί να είναι οι άνθρωποι ταιριαστοί και να ανοίγονται στους άλλους και χρειάζεται εκατέρωθεν προσπάθεια ώστε να διατηρηθεί. Είναι σημαντικό να μάθει το παιδί από μικρό να αναγνωρίζει τα χαρακτηριστικά ενός καλού φίλου, όπως είναι σημαντικό και το ίδιο να καλλιεργήσει τα δικά του χαρακτηριστικά που θα το οδηγήσουν να είναι καλός φίλος και να διατηρεί τις φιλίες του. Μια φιλία μπορεί κάνει ένα παιδί ουσιαστικά ευτυχισμένο. Η καλλιέργεια των φιλικών σχέσεων πρέπει να ξεκινάει από νωρίς, από πέντε περίπου ετών, καθώς οι φίλοι της παιδικής ηλικίας έχουν μελλοντικά επίδραση στην πνευματική και συναισθηματική μας υγεία. Σίγουρα οι γονείς και οι φροντιστές ανησυχούμε για τις φιλικές σχέσεις των παιδιών μας, και ως προς την ποιότητα και ως προς την ποσότητα. Ανησυχούμε, επίσης, για την απόρριψη, για τις συχνές αλλαγές των φίλων, για την ευαισθησία ή τη συστολή-ντροπή που πιθανόν αισθάνονται τα παιδιά μας. Πράγματι, υπάρχουν παιδιά που ίσως χρειάζονται καθοδήγηση. Ας ανατρέξουμε λίγο στα δικά μας παιδικά χρόνια. Δεν είχαμε αισθανθεί αβοήθητοι; Δεν είχαν οι φιλίες μας σκαμπανεβάσματα; Δεν αλλάζαμε φίλους κάθε τόσο, μέχρι τελικά να κατασταλάξουμε στους κολλητούς μιας ζωής; Αυτά υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Η ερώτηση είναι πότε πρέπει να ανησυχήσουμε πραγματικά: 1. Όταν το παιδί τονίζει ότι δεν έχει φίλους. 2. Όταν δεν θέλει να πάει σχολείο. 3. Αν έχει συχνά φιλίες που είναι ταραχώδεις ή που δεν κρατάνε πολύ. 4. Αν μοιάζει να έχει κοινωνικό άγχος. 5. Αν είναι κοινωνικά απομονωμένο (π.χ. δεν το καλούν σε πάρτι). 6. Αν απορρίπτει το ίδιο τις κοινωνικές προσκλήσεις. Αν αντιληφθούμε κάτι από τα παραπάνω, ιδανικά σε συνεργασία με τον δάσκαλο του παιδιού, πρέπει να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του, τη θετική σχέση με τον εαυτό του. Εξηγούμε, καταρχάς, ότι δεν χρειάζεται να είναι κάποιος τέλειος για να έχει φίλους και ότι σίγουρα δεν είμαστε όλοι συμπαθείς και αντίστοιχα αντιπαθείς σε όλους. Όπως και εκείνο έχει τις προτιμήσεις του, το ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα παιδιά. Οι προτιμήσεις μάλιστα αλλάζουν πολύ συχνά.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ Έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων Δεν είναι απίθανο το παιδί μας να μην έχει φυσικές κοινωνικές δεξιότητες και να δυσκολεύεται να αποκτήσει. Μάλιστα, οι κοινωνικοί κανόνες και οι προσδοκίες μας μπορεί να το κάνουν να κλείνεται ακόμα περισσότερο στο καβούκι του και να αγχώνεται. Πώς το ενθαρρύνουμε; Του δείχνουμε εμπιστοσύνη, συζητάμε μαζί του, το βοηθάμε να ερμηνεύσει τη γλώσσα του σώματος, κάνουμε διάκριση μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών συμπεριφορών, καλλιεργούμε αξίες όπως η καλοσύνη, ο σεβασμός, η δικαιοσύνη, η συναίνεση, το μοίρασμα, η αποδοχή της ήττας. Δραστηριότητες που μπορούν να αναπτύξουν τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών είναι τα παιχνίδια (π.χ. ερωτήσεων ή ρόλων), η ζωγραφική, η συμμετοχή σε λέσχες ή ομάδες, η αφήγηση ιστοριών κ.ά. Αν αντιληφθούμε ότι συνεχίζει να νιώθει άβολα, ιδιαίτερα με παιδιά που εκφράζουν τα συναισθήματά τους με έντονο τρόπο, δίνουμε λίγο χρόνο. Ίσως δεν έχει κατακτήσει ακόμα τη συναισθηματική αυτορρύθμιση. Και αυτή επιτυγχάνεται πάνω από όλα μέσα από το παιχνίδι, αλλά και με ασκήσεις, όπως διατάσεις, αναπνοές, ρυθμικές κινήσεις και με συζήτηση για τη διαχείριση της απόρριψης, του φόβου, της ντροπής, του θυμού, της ζήλιας και γενικά των ανεκπλήρωτων συναισθημάτων. Ο εκφοβισμός Το bullying είναι ένα φαινόμενο που πάντοτε υπήρχε και δυστυχώς συνεχίζει να υπάρχει, παρά την προσπάθεια όλων να το καταπολεμήσουμε. Η άνθηση δε του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Εξηγούμε, λοιπόν, ξεκάθαρα στο παιδί τις πολιτικές απόρρητων και τα όρια τα οποία πρέπει να έχει και τονίζουμε ότι οι virtual φιλίες είναι εντελώς διαφορετικές από τις… αναλογικές, συχνά μάλιστα αποδεικνύονται επικίνδυνες. Αν αντιληφθούμε ότι το παιδί μας είναι θύτης (όσο οδυνηρό κι αν μας ακούγεται), θύμα ή παρατηρητής στο σχολικό πλαίσιο, μιλάμε καταρχάς στον εκπαιδευτικό, που μπορεί να προσφέρει πολλές πληροφορίες συμβουλές και στρατηγικές επίλυσης του ζητήματος. Αν αυτό συμβαίνει εκτός σχολικού πλαισίου, προσεγγίζουμε, πάντοτε με ευγένεια, τον άλλο γονιό και προσπαθούμε να συνεργαστούμε, ώστε όλο αυτό να λήξει άμεσα, χωρίς σοβαρές συνέπειες. Σε κάθε περίπτωση και πάνω από όλα, κάνουμε το παιδί μας να αισθανθεί ασφαλές, γιατί το πιθανότερο είναι, σε όποια θέση κι αν βρίσκεται, να νιώθει τρομοκρατημένο. Καβγάδες, συγγνώμες και άβολες στιγμές Σε όλες τις φιλίες εμφανίζονται συγκρούσεις. Αν έχουμε τις κατάλληλες δεξιότητες μπορούμε να τις επιλύουμε ή να τις περιορίζουμε/διακόπτουμε αν αποδεικνύονται τοξικές. Έπειτα από έναν τσακωμό, εξηγούμε στο παιδί ότι δεν είναι δυνατόν να ελέγξει πάντα τις αντιδράσεις των φίλων του και το βοηθάμε να επικεντρωθεί στα προσωπικά του συναισθήματα. Το αφήνουμε να μας μιλήσει, ώστε να κατανοήσουμε την άποψή του, το παροτρύνουμε να μιλήσει με το άλλο παιδί και συμφωνούμε σχετικά με το τι πρέπει να πράξει διαφορετικά στο μέλλον. Υπενθυμίζουμε ότι ένας πραγματικός φίλος δεν μας αναστατώνει, δεν μας χτύπα, δεν μας κοροϊδεύει, δεν μας λέει ψέματα, δεν μας αγγίζει με ακατάλληλο τρόπο, δεν μας πιέζει να κάνουμε κάτι που δεν θέλουμε, δεν προσπαθεί να ελέγξει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις μας και, ναι, ένας φίλος μπορεί να είναι κακός, χωρίς αυτό να έχει να κάνει απαραίτητα με τον εκφοβισμό. Φυσικά, μαθαίνουμε στο παιδί μας να λέει «συγγνώμη», όταν έχει κάνει λάθος και έχει αναστατώσει έναν

31 φίλο ή μια φίλη του. Καθώς μεγαλώνει, κάθε παιδί επιθυμεί να ταιριάζει, να ανήκει κάπου και να έχει μια συγκεκριμένη ταυτότητα. Αυτό μπορεί να μετατραπεί σε πίεση από τους συνομηλίκους φίλους του, που θα το κάνουν να πιστέψει ότι η εμφάνισή του, η προσωπικότητά του, τα ενδιαφέροντά του, πρέπει να είναι ίδια με τα δικά τους. Είναι χρήσιμο, λοιπόν, να το εφοδιάσουμε με μερικές στρατηγικές για τις στιγμές που πιέζεται και νιώθει άβολα. Μπορεί να πει ένα αστείο, μπορεί να πει ότι δεν θέλει μπελάδες, μπορεί να αγνοήσει το άλλο παιδί, μπορεί να απομακρυνθεί, μπορεί να πει «όχι» με αυστηρό ύφος ή μπορεί να ζητήσει την υποστήριξη άλλων φίλων. Αν η κατάσταση ξεφύγει πρέπει να μιλήσει σε κάποιον ενήλικο.

ΈΝΑΣ ΚΑΛΌΣ ΦΊΛΟΣ ΕΊΝΑΙ ΑΞΙΌΠΙΣΤΟΣ, ΕΙΛΙΚΡΙΝΉΣ, ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΌΣ, ΑΚΟΎΕΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΆ, ΈΧΕΙ ΑΊΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΧΙΟΎΜΟΡ, ΕΝΣΥΝΑΊΣΘΗΣΗ. ΜΠΟΡΕΊΤΕ ΝΑ ΡΩΤΉΣΕΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΣΑΣ ΤΙ ΕΊΔΟΥΣ ΑΝΘΡΏΠΟΥΣ ΘΈΛΕΙ ΓΙΑ ΦΊΛΟΥΣ, ΠΏΣ ΘΑ ΉΘΕΛΕ ΝΑ ΠΕΡΝΆΕΙ ΤΟΝ ΧΡΌΝΟ ΤΟΥ ΜΑΖΊ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟ ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΌ ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΆ ΣΕ ΈΝΑ ΦΊΛΟ Πότε παρεμβαίνουμε ενεργά; Ο καθένας γονιός έχει διαφορετικά όρια, αλλά αν αντιληφθούμε εκφοβισμό, ναρκωτικά, παραβατική/ παράνομη συμπεριφορά ή ότι μια φιλία επηρεάζει πολύ αρνητικά την ψυχική υγεία του παιδιού μας, τότε παρεμβαίνουμε έντονα και ουσιαστικά, εμποδίζοντας το παιδί να συνεχίσει να βλέπει τον συγκεκριμένο φίλο ή φίλη. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συμβαίνει όταν εμείς απλώς δεν εγκρίνουμε τις παρέες του. Αν δεν συντρέχει σοβαρός λόγος, κάθε προσπάθεια να ελέγξουμε φιλίες που δεν μας αρέσουν θα μας γυρίσει μπούμερανγκ. Αν, τέλος, παρ’ όλες τις προσπάθειες μας, βλέπουμε πως το παιδί δεν μπορεί να αποκτήσει φίλους, τότε απευθυνόμαστε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για υποστήριξη και καθοδήγηση.

Οδηγός για το κείμενο αυτό ήταν «Η βιβλιοθήκη των γονιών» των εκδόσεων Μεταίχμιο, που εμπλουτίστηκε με δύο νέους οδηγούς. Το «Πώς να βοηθήσω το παιδί μου να είναι χαρούμενο», της Caroline Roope, παρουσιάζει 101 τρόπους για την ενίσχυση της θετικής σκέψης και της αυτοπεποίθησης και το «Πώς να βοηθήσω το παιδί μου να έχει φίλους», της Poppy O’Neill, παρουσιάζει 101 τρόπους για τη δημιουργία υγιών φιλικών σχέσεων. Και τα δυο βιβλία μετέφρασε η Καλλιόπη Εμμανουηλίδου.

ΓΙΑΜΙ

11.04.2022

Πασχαλινές γευστικές απολαύσεις ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΓΡΙΖΆ

Τάρτα φρούτων Η τάρτα αποτελεί ένα δροσιστικό, λαχταριστό και γευστικό γλύκισμα, ιδανικό για να κλείσει το πασχαλινό τραπέζι. Υλικά: Φρέσκα φρούτα της επιλογής μας 1 ασπράδι αυγού 500 γρ όσπρια

Ανοιξιάτικη σαλάτα με βινεγκρέτ φράουλας Αυτή η δροσερή σαλάτα αποτελεί το τέλειο πασχαλινό ορεκτικό πριν από το κυρίως πιάτο. Υλικά: 300 γρ. ανάμεικτα πράσινα λαχανικά 10 καρύδια κομμένα σε μικρά κομματάκια 100 γρ. μανούρι 1 κ.σ. μουστάρδα 10 φράουλες ¼ φλιτζάνι λάδι ¼ φλιτζάνι βαλσάμικο ξίδι 1 κ.γ. μέλι Αλάτι Πιπέρι 2 κ.σ. ζάχαρη 1 κ.γ. νερό Εκτέλεση: Πλένουμε πολύ καλά τα λαχανικά και τις φράουλες και τα αφήνουμε να στεγνώσουν. Τοποθετούμε τις πρασινάδες στο μπολ της σαλάτας. Καθαρίζουμε τις φράουλες και τις πολτοποιούμε σε μπλέντερ μέχρι να μείνουν μικρά κομματάκια. Στη συνέχεια, προσθέτουμε το λάδι, τη μουστάρδα, το αλάτι, το πιπέρι, το μέλι και το ξίδι και ανακατεύουμε ελάχιστα. Αφήνουμε τη σάλτσα στην άκρη, ώστε να ενωθούν τα αρώματα, και καραμελώνουμε τα καρύδια. Σε ένα τηγάνι, σε χαμηλή φωτιά προσθέτουμε τη ζάχαρη, τα καρύδια και το νερό και αφήνουμε να λιώσει η ζάχαρη. Αν χρειαστεί, προσθέτουμε λίγο νερό ακόμα. Ανακατεύουμε πολύ καλά τα καρύδια, ώστε η ζάχαρη να πάει παντού και αδειάζουμε το περιεχόμενο του τηγανιού σε λαδόκολλα, ώστε τα καρύδια να κρυώσουν και να σταθεί πάνω τους η ζάχαρη για περίπου πέντε λεπτά. Κόβουμε το μανούρι σε τριγωνικές φέτες και το τοποθετούμε πάνω στη σαλάτα, μαζί με λίγες φράουλες σε φέτες. Από πάνω προσθέτουμε τα καραμελωμένα καρύδια και στο τέλος τη βινεγκρέτ, την οποία πριν τη ρίξουμε, ανακατεύουμε λίγο με ένα κουταλάκι.

Για τη ζύμη 300 γρ. αλεύρι 170 γρ. βούτυρο 1 κ.σ. μέλι 1 αβγό 1 λεμόνι ξύσμα

Ατομικά φρυγαδέλια Τα φρυγαδέλια θεωρούνται ο απόλυτος πασχαλινός μεζές. Ακόμα κι αν δεν σας αρέσει η γεύση του συκωτιού, στη συγκεκριμένη συνταγή δεν θα την καταλάβετε καθόλου. Υλικά: 1,200 γρ. συκώτι αρνίσιο (ζητάμε από τον χασάπη να μας το κόψει σε μικρά κομμάτια και να το καθαρίσει) 3-4 μεγάλες αρνίσιες μπόλιες 3 γρ. μαύρο πιπέρι 1,5 γρ. πράσινο πιπέρι 3 γρ. πάπρικα γλυκιά 1,5 γρ. σουμάκ 1,5 γρ. ρίγανη 1 κ.γ. αλάτι 5 κ.σ. ελαιόλαδο 20 ξύλινα καλαμάκια για σουβλάκια Εκτέλεση: Τοποθετούμε τις μπόλιες σε χλιαρό νερό για περίπου δυο ώρες μέχρι να μαλακώσουν και να ανοίξουν. Τοποθετούμε το συκώτι σε ένα πυρέξ και από πάνω προσθέτουμε σε τρεις δόσεις όλα τα μπαχαρικά, αφού πρώτα τα περάσουμε από το γουδί, ώστε να γίνουν ένα μείγμα. Ανακατεύουμε πολύ καλά την κάθε δόση και στο τέλος προσθέτουμε το ελαιόλαδο και ανακατεύουμε για μια τελευταία φορά. Τοποθετούμε το συκώτι στο ψυγείο το λιγότερο για δυο ώρες. Πριν το βγάλουμε, ανοίγουμε τις μπόλιες καλά και τις κόβουμε σε λωρίδες πλάτους περίπου 10-15 εκατοστών, υπολογίζοντας να μπορεί να τοποθετηθεί κάθε κομματάκι από το συκώτι καλά μέσα και να έχει κενό ώστε να τυλιχτεί σαν ρολάκι. Πάνω σε μια πλάκα, ξεκινάμε τη διαδικασία τυλίγματος και καρφώνουμε κάθε φρυγαδέλι που ετοιμάζουμε στο ξυλάκι. Κάθε ξυλάκι χωράει 4 με 5 φρυγαδέλια, ανάλογα με το μέγεθος του συκωτιού. Τα ψήνουμε είτε στα κάρβουνα (25-30 λεπτά αναποδογυρίζοντας πάντα την ψησταριά) είτε στον φούρνο πάνω στη σχάρα (για 45 λεπτά στους 180 °C, γυρίζοντας σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να ψηθούν ομοιόμορφα. Από κάτω, τοποθετούμε ένα ταψί με λαδόκολλα, μια και θα στάζει λίπος.

Για την κρέμα ζαχαροπλαστικής 6 κρόκοι αυγών 100 γρ. ζάχαρη 25 γρ. αλεύρι 30 γρ κορν φλάουρ ¼ κ.γ. αλάτι 1 λίτρο γάλα 2 βανίλιες 100 γρ. βούτυρο

Εκτέλεση: Χτυπάμε στο μίξερ το βούτυρο καλά, μέχρι να αφρατέψει. Στη συνέχεια προσθέτουμε το αβγό και αφού ενσωματωθεί ρίχνουμε και το μέλι. Ανακατεύουμε καλά και προσθέτουμε στο μείγμα ξύσμα λεμονιού. Τέλος, προσθέτουμε σταδιακά το αλεύρι. Όταν η ζύμη αρχίζει να σφίγγει, βάζετε στο μίξερ το φτερό και συνεχίζετε το ζύμωμα. Αν το μίξερ σας δεν είναι πολύ δυνατό και δεν σας δώσει έτοιμο το ζυμάρι, βγάλτε τη ζύμη από τον κάδο, τοποθετήστε τη σε μια επιφάνεια και ζυμώστε με τα χέρια σας, χωρίς να προσθέσετε άλλο αλεύρι. Μόλις ετοιμαστεί η ζύμη, την τυλίγουμε σε μεμβράνη και τη βάζουμε στο ψυγείο για μία ώρα, ώστε να ξεκουραστεί. Για την κρέμα πατισερί, βάζουμε σε μια κατσαρόλα το γάλα και κατεβάζουμε από τη φωτιά ακριβώς πριν αρχίσει να βράζει. Ταυτόχρονα, σε μπολ, χτυπάμε τους κρόκους, προσθέτουμε τη ζάχαρη και χτυπάμε με το σύρμα χειρός το μείγμα, ώστε να υλικά να ενωθούν. Προσθέτουμε το αλάτι, το αλεύρι και το κορν φλάουρ και ανακατεύουμε πολύ καλά, μέχρι να πάρουν ένα απαλό κίτρινο χρώμα. Στη συνέχεια, παίρνουμε δυο τρεις κουταλιές από το ζεστό γάλα και ρίχνουμε στο μείγμα των αβγών, ανακατεύοντας γρήγορα, ώστε να μην ψηθεί. Συνεχίζουμε με δυο τρεις κουταλιές ακόμα και έπειτα ρίχνουμε το μείγμα από το μπολ σε δόσεις στην κατσαρόλα και τη βάζουμε σε μέτρια φωτιά. Ανακατεύουμε συνέχεια μέχρι να αρχίσει να πήζει. Τότε ρίχνουμε τις βανίλιες και το βούτυρο και συνεχίζουμε το ανακάτεμα. Μόλις η κρέμα πήξει, τη μεταφέρουμε σε πυρέξ, τη σκεπάζουμε με μεμβράνη που κολλάει στην επιφάνεια της (για να μη δημιουργηθεί πέτσα) και τη βάζουμε στο ψυγείο να κρυώσει. Εντωμεταξύ, βγάζουμε τη ζύμη από το ψυγείο, την αφήνουμε να φτάσει σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, τη βάζουμε ανάμεσα σε δύο λαδόκολλες και την ανοίγουμε σε κυκλικό σχήμα, 5-7 εκατοστά παραπάνω από τον πάτο της ταρτιέρας. Μεταφέρουμε τη ζύμη στην ταρτιέρα και την κολλάμε με τα χέρια μας καλά στη βάση και στα τοιχία. Με ένα πιρούνι τρυπάμε τον πάτο της τάρτας και από πάνω βάζουμε μια λαδόκολλα, την οποία γεμίζουμε με φασόλια και ψήνουμε για 15' σε καλά προθερμασμένο φούρνο, στους 180 °C. Βγάζουμε την τάρτα από τον φούρνο, αλείφουμε την επιφάνεια της με ασπράδι και τη βάζουμε ξανά να ψηθεί για άλλα 5'. Αφήνουμε να κρυώσει, βγάζουμε την κρέμα από το ψυγείο, τη χτυπάμε με σύρμα ώστε να μαλακώσει και τη ρίχνουμε σε κουταλιές μέσα στην κρύα τάρτα. Προσθέτουμε τα φρούτα της επιλογής μας και σερβίρουμε.

11.04.2022

Tο Kyma Home είναι ένα εργαστήριο λευκών ειδών με χειροποίητες δημιουργίες. Από το 1974 μέχρι σήμερα έχουμε ράψει χιλιάδες μαξιλάρια, κλινοσκεπάσματα, κουβερλί, πάντα με φροντίδα, με προσεγμένες πρώτες ύλες και με μεγάλη ποικιλία υφασμάτων, για κάθε δωμάτιο του σπιτιού. Για να «ντύνουμε» τις στιγμές σας στα μέτρα σας με ομορφιά, απαλότητα και ένα κύμα αγάπης.

1 ΣΤΡΩΜΑΤΑΚΙΑ ΔΑΠΕΔΟΥ ΤΥΠΟΥ FUTON Είναι αφράτα. Είναι μαλακά. Τα στρώνεις στο πάτωμα, μονά ή σε στοίβες. Τα στηρίζεις στον τοίχο, τα διπλώνεις, τα τυλίγεις. Είναι τα νέα παιδικά στρωματάκια δαπέδου τύπου futon με 100% βαμβακερό ύφασμα και γέμιση από αγνό ελληνικό βαμβάκι και τα έχετε ήδη λατρέψει!

www.kymahome.gr www.facebook.com/Kymahome.gr www.instagram.com/kyma_home

2 ΚΟΥΒΕΡΤΕΣ FLEECE ΠΟΥ ΦΩΣΦΟΡΙΖΟΥΝ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ Κράτησε τα όνειρά τους φωτεινά, ακόμη κι όταν σβήσει το φως. Παιδική κουβέρτα fleece που φωσφορίζει στο σκοτάδι, για ζεστασιά και παιδικά γελάκια κάθε βράδυ. Ποιο παιδάκι δε θα τρελαινόταν από χαρά με ένα τέτοιο δώρο;

5 3 ΚΟΥΝΟΥΠΙΕΡΕΣ Με μια κουνουπιέρα γύρω από την κούνια ή το κρεβάτι του παιδιού δημιουργείτε μια «φωλίτσα» που προσφέρει ασφάλεια και προστασία. Όσο για τις υπόλοιπες ώρες, του χαρίζετε την ασφάλεια της αγκαλιάς σας και... κρατάτε μακριά τα κουνούπια που παραμονεύουν! Κατάλληλες για κούνια, αλλά και μονό κρεβάτι (ως διακοσμητικό).

4 ΚΟΥΒΕΡΤΑΚΙΑ MINKY Χειροποίητα κουβερτάκια με απαλό ύφασμα Minky από τη μία και 100% βαμβακερό από την άλλη πλευρά και οι αγκαλιές μας γίνονται ακόμα πιο ζεστές. Ράβονται κατά παραγγελία σε πολλά μεγέθη, έως και μονού κρεβατιού. Επιλέξτε εσωτερικά υποαλλεργική επένδυση και μετατρέψτε τα σε ζεστά, απίθανα κουβερτοπαπλώματα.

ΒΡΕΦΙΚΕΣ ΦΩΛΙΕΣ ΥΠΝΟΥ Οι βρεφικές φωλιές ύπνου χαρίζουν στο μωράκι σας θαλπωρή. Χειροποίητες, super απαλές και πλενόμενες, αποτελούν ιδανικό δώρο για νεογέννητο, baby shower, αλλά και δώρο μαιευτηρίου! Είναι διπλής όψης, ραμμένες από 100% βαμβακερό ύφασμα και απαλό minky, γεμισμένες με 100% υποαλλεργικό, πλενόμενο υλικό. Κρατούν το μωρό ασφαλές και ήρεμο, ενώ εσείς το έχετε συνεχώς δίπλα σας.

8 6 ΜΑΞΙΛΑΡΕΣ ΔΑΠΕΔΟΥ Τι χρειάζεται για να απολαύσουν τα παιδιά το αγαπημένο τους βιβλίο; Μια αφράτη, χειροποίητη μαξιλάρα δαπέδου. Με υφάσματα 100% βαμβακερά, πιστοποιημένα με oeko-tex® standard και γέμιση υποαλλεργική. Οι παιδικές μαξιλάρες δαπέδου έχουν διάμετρο 70 εκ. και πλένονται στο πλυντήριο. Διαθέτουν εύχρηστο κράτημα, ώστε να τις μεταφέρουν εύκολα τα μικρά χεράκια, αλλά και να αποθηκεύονται ακόμα και σε περιορισμένους χώρους!

7 ΣΕΤ ΣΕΝΤΟΝΑΚΙΑ ΒΑΜΒΑΚΕΡΑ Με περισσότερα από 120 υφάσματα, σε φανταστική ποιότητα και με πιστοποίηση oeko-tex®, το Kyma Home ράβει τα σεντόνια, τις μαξιλαροθήκες και τις παπλωματοθήκες του παιδικού κρεβατιού ακριβώς στα μέτρα που χρειάζεστε.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΕΣ ΠΛΕΞΟΥΔΕΣ Ένα πραγματικό στολίδι για κάθε βρεφικό και παιδικό δωμάτιο, αποκλειστικά στα χρώματα και στο μήκος της επιλογής σας! Με 100% υποαλλεργική γέμιση, πλένονται με ασφάλεια στο πλυντήριο και έχουν πολλές εφαρμογές! Στην κούνια, προστατεύουν τα κεφαλάκια και τα ποδαράκια των μωρών από την πρόσκρουση στα κάγκελα, στο παιδικό κρεβάτι, παρέχουν επιπλέον ασφάλεια, προστατεύοντας τα παιδιά από τυχόν χτυπήματα στον ύπνο. Στην εγκυμοσύνη, λειτουργούν ως μαξιλάρι και αργότερα, ως μαξιλάρι θηλασμού.

πι τσί λες

11.04.2022

Παιδικά ρούχα για ½-10 ετών Ήρθε η στιγμή να ανανεώσουμε την γκαρνταρόμπα των μικρών μας φίλων με τη νέα ανοιξιάτικη συλλογή από την H&M! Ανακαλύψτε υπέροχες επιλογές, όπως Τ-shirts, φορέματα και μπλουζάκια με μοναδικές στάμπες. www2.hm.com/el_gr

3 Ελαφρύ καρότσι CYBEX Libelle Ιδανικό για οικογενειακά ταξίδια, χάρη στο πολύ συμπαγές κλείσιμό του. Εξαιρετικά ελαφρύ, προσαρμόζεται σε ένα πρακτικό αυτοστήρικτο πακέτο που μεταφέρεται πανεύκολα και αποθηκεύεται στο αυτοκίνητο, στο τρένο, ακόμα και στο ντουλαπάκι του αεροπλάνου! Διατίθεται σε μοναδικές αποχρώσεις και έχει τη δική του τσάντα μεταφοράς. cybex-online.com

6 Λαμπάδες Antalou Αστεία εντομάκια, χαρούμενα ζωάκια και τρελούτσικα τερατάκια πήραν τη θέση τους στις λαμπάδες του Antalou και ανυπομονούν να έρθει το Πάσχα! www.mauriciobookstore.gr

Φορμάκια 5 τεμάχια για νεογέννητο 0-9 μηνών Στην H&M θα βρείτε όλα τα απαραίτητα ρουχαλάκια για το μωράκι σας. Άνετα και απαλά στο δέρμα φορμάκια, T-shirts με στάμπες, παντελονάκια, μαλακά παιχνιδάκια και άλλα πολλά. Και το πιο σημαντικό; Φτιαγμένα από αειφόρα και άριστης ποιότητας υλικά. www2.hm.com/el_gr

4 Κάθισμα αυτοκινήτου CYBEX Anoris T i-Size Tο πρώτο κάθισμα με ενσωματωμένο αερόσακο που καλύπτει όλο το σώμα του παιδιού, παρέχει έως και 50% περισσότερη προστασία σε σύγκριση με ένα παιδικό κάθισμα με φορά προς τα εμπρός και ζώνες σε μετωπική σύγκρουση. Κατάλληλο για παιδιά από 15 μηνών μέχρι και περίπου 6 χρονών. cybex-online.com

5 Καρέκλα CYBEX Lemo Προσαρμόζεται σε κάθε στάδιο ανάπτυξης του παιδιού με μια απλή κίνηση και χωρίς επιπλέον εργαλεία! Το ύψος και το βάθος της ρυθμίζονται πανεύκολα και, με τα κατάλληλα αξεσουάρ, μπορεί να χρησιμοποιηθεί από νεογέννητο έως και ενήλικα. cybex-online.com

7 Τα όνειρα του τεμπέλη δράκου Ο Γιώργος Χατζηπιερής μαζί με τον Τεμπέλη Δράκο επιστρέφουν με έναν καινούργιο δίσκο με τίτλο που περιλαμβάνει 14 τραγούδια, ερμηνευμένα από αγαπημένους καλλιτέχνες. Στα βιβλιοπωλεία και online

8 Λαμπάδες με κόσμημα από σμάλτο Λαμπάδα με κολιέ από σμάλτο σε σχήμα καρδιάς, σε πολλά χρώματα. www.ioannidieleni.gr

πιτσίλες

11.04.2022

3 1 Ποδήλατο ισορροπίας, «Little Dutch» Σκελετός από ατσάλι και ρόδες από καουτσούκ. Κατάλληλο για ηλικίες από 3 ετών και άνω.

2 ScootandRide Highwaykick Πατίνι με πτυσσόμενο τιμόνι και φωτάκια led. Μεταφέρεται εύκολα και διαθέτει ρυθμιζόμενο τιμόνι σε 3 σημεία, από 62 έως 82 εκ.

Στρώμα παιχνιδιού - τσάντα 2 σε 1, PLAY&GO Κατασκευασμένο από αδιάβροχο υλικό, διαθέτει πρακτικό ιμάντα ώμου, που το καθιστά ιδανικό για την παραλία, την εκδρομή και για κάθε εξωτερικό χώρο.

/cozykids.gr /cozykids.gr /cozykids.gr

4 Σακίδιο πλάτης «Ελεφαντάκι», Affenzahn Κατασκευασμένο από ανακυκλωμένες φιάλες PET, ρυθμιζόμενο σε ύψος ιμάντα στήθους, ανακλαστήρες για το σκοτάδι και ετικέτα για τα στοιχεία του κατόχου.

7 6 Λαμπάδα Παπιγιόν Πράσινη, Cozykids. Φορέστε τα καλά σας, βάλτε το παπιγιόν σας και είστε έτοιμοι για το βράδυ της Ανάστασης.

Ξύλινη σανίδα ισορροπίας με τσόχα «Wobbel» Είναι πολύ ελαφριά, κι έτσι τέλεια για παιχνίδι και γυμναστική, αφού τα παιδιά μπορούν να τη σηκώσουν, να τη στριφογυρίσουν και να κάθονται πάνω της. Η τέλεια ισορροπημένη και απαλή καμπύλη της την κάνει εξαιρετικά ευέλικτη και η λεπτότερη μέση της ιδιαίτερα σταθερή.

5 Αναδιπλούμενο κάθισμα «Πάμπλο», Lilliputiens Το παιδί μπορεί να κάτσει ή να ξαπλώσει πάνω του. Όταν ξεδιπλώστε το υφασμάτινο κάθισμα, το αδερφάκι ή ο/η καλύτερος/η φίλος/η του μπορεί επίσης να κάτσει δίπλα του.

8 Πύργος παιχνιδιού με τσουλήθρα, Flexa Κατασκευασμένη από μασίφ ξύλο σημύδας, με πιστοποίηση FSC για υπεύθυνη διαχείριση των δασικών εκτάσεων. Ο πύργος έχει στρογγυλεμένες άκρες και ψηλά πλαϊνά που λειτουργούν ως κάγκελα. Η στιβαρή δομή του επιτρέπει να παίζουν περισσότερα από ένα παιδιά τη φορά, αυξάνοντας τη διασκέδαση.

11.04.2022

ΞΕΜΠΛΕΚΩ: ΠΑΊΞΕ ΚΑΙ ΜΆΘΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΆ! Εκεί όπου η διαδικασία της μάθησης γίνεται διασκεδαστική και δημιουργική, εκεί όπου η χαρά γίνεται ένα με την εκπαίδευση, το «Ξεμπλέκω» αποτελεί το ιδανικό επιτραπέζιο παιχνίδι – βοήθημα, για παιδιά από 6 ετών! Ο Ξεμπλέκος, ο λιχούδης μυρμηγκοφάγος, λατρεύει να τρώει μυρμηγκογράμματα! Ψάχνει με ζήλο ανάμεσα στις λέξεις, στις προτάσεις, στις ιστορίες και στα βιβλία, τα μυρμηγκογράμματά του. Ξεδιπλώνει τη μακριά του μουσούδα και τα μαζεύει ένα ένα, αποθηκεύοντάς τα μέσα σε κουβάρια. Μα πόσο αγαπάει τα κουβάρια! Δε τα αποχωρίζεται σχεδόν ποτέ! Διαλέγει ανάμεσα τους ποια μυρμηγκογράμματα θα πρωτοφάει, το -ι, το -η ή το -ει. Μα πώς καταφέρνει και τα ξεχωρίζει ανάμεσα στα τόσο μπερδεμένα κουβάρια; Μάζεψε παρέα με τον Ξεμπλέκο τα μυρμηγκογράμματα του και μάθε και συ να τα ξεμπλέκεις όπως αυτός! Το πρώτο διαδραστικό παιχνίδι ορθογραφίας για τις καταλήξεις -η -ει -ι 138 όμορφα σχεδιασμένες κάρτες 5 διασκεδαστικοί τρόποι παιξίματος που θα συναρπάσουν τα παιδιά! Αναλυτικές οδηγίες με εικόνες 1 κουδουνάκι για αμέτρητα γέλια 1 πουγκί για να το παίρνετε όπου θέλετε Διάφορα επίπεδα δυσκολίας και εύκολη προσαρμογή στις ανάγκες κάθε μαθησιακού προφίλ Ιδανικό για όσους εργάζονται με παιδιά άνω των 6 ετών και για γονείς που θέλουν να συμβάλλουν δημιουργικά στη μάθηση των παιδιών τους! Βοηθήστε τα παιδιά να ανακαλύψουν και να εξελίξουν τις δεξιότητές τους μέσα από διαδραστικό μαθησιακό παιχνίδι!

Δημιουργοί: Βιβή Μελέγκου, Αλεξάνδρα Τσόγκα Εικονογράφηση: Ευτυχία Ηλιάδου Φωτογραφίες: Θάνος Σερέτης Βρείτε το στο toubalin.gr

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

11.04.2022

Δημιουργική Απασχόληση

STEAM Easter Camp από το Μουσείο Πειραμάτων

ι πασχαλινές διακοπές μας γεμίζουν με STEAM δραστηριότητες! Από τις 18 έως τις 21 Απριλίου το Μουσείο Πειραμάτων περιμένει τα παιδιά, για πειράματα φυσικής, χημείας και βιολογίας με αυγά, για παιχνίδια με πασχαλινά τάγκραμ μαθηματικών, για κατασκευές μηχανισμών που «χειρίζονται» τα ευαίσθητα πασχαλινά αβγά και πολλές ακόμα δραστηριότητες STEAΜ. Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι πασχαλινές λαμπάδες και το βάψιμο των αβγών με οικολογικό τρόπο! Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μικρούς επιστήμονες 6-10 ετών και έχει διαφορετικό περιεχόμενο κάθε ημέρα.

Πότε: 18/4-21/4. Από τις 8:00 έως τις 16:00 Πού: Μουσείο Πειραμάτων Αγίου Δημητρίου: Θάλειας 3, 17343, Άγιος Δημήτριος Κρατήσεις θέσεων στα τηλέφωνα 210-7210105, 210-7610038, 2109761030 και στο www. mouseiopeiramaton.gr/

Πότε: Κυριακές 8 και 15 Μαΐου στις 12:00 Πού: Θέατρο Τζένη Καρέζη, Ακαδημίας 3, Αθήνα, 2103636144 Προπώληση εισιτηρίων: www.viva.gr

Θέατρο

Μουσικά κι ανάποδα

Η Δημιουργική Απασχόληση

Πάσχα στον Ελληνικό Κόσμο!

εναλλακτική κατασκήνωση του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», με πασχαλινή, παιχνιδιάρικη διάθεση, δίνει την ευκαιρία στους μικρούς μας φίλους να γεμίσουν δημιουργικά τον χρόνο τους για πέντε ημέρες. Γιορτάζουμε το Πάσχα με ένα πλούσιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά ηλικίας 5-12 ετών. Παιχνίδια, κατασκευές, πολυαισθητηριακές δραστηριότητες μας φέρνουν κοντά στα έθιμα του τόπου μας και την καλύτερη εποχή του χρόνου, την άνοιξη! Το πρόγραμμα συμπληρώνεται με εντυπωσιακές διαδραστικές προβολές στη «Θόλο» και με επιλεγμένες δραστηριότητες από τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Τμήματος Μουσειοπαιδαγωγών του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού.

Πότε: Μ. Δευτέρα 18/4, Μ. Τρίτη 19/4, Μ. Τετάρτη 20/4, Πέμπτη του Πάσχα 28/4, Παρασκευή του Πάσχα 29/4, 9:00-15:00 Πού: Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, Πειραιώς 254, Ταύρος Κρατήσεις θέσεων στο τηλέφωνο 212 254 0000 και ηλεκτρονική αγορά www.viva.gr/tickets/ museums/pascha-stonelliniko-kosmo

καλλιτεχνική ομάδα ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ ολοκληρώνει φέτος δεκαπέντε χρόνια καλλιτεχνικής πορείας και το γιορτάζει με το «Μουσικά κι ανάποδα», μια διαδραστική παράσταση γεμάτη χιούμορ, μουσική, τραγούδι και πολλές ανατροπές! Οι θεατές να καλούνται να πάρουν μέρος και να παρακολουθήσουν ταυτόχρονα δυο ιστορίες, μια μουσική και μια θεατρική, που άλλοτε συναντιούνται, με τρόπο θεαματικό, και άλλοτε διαχωρίζονται.

Η ιστορία: Μια ατυχία της τελευταίας στιγμής και η νέα παράσταση του διάσημου σκηνοθέτη Γιάννη Δρακόπουλου μένει χωρίς πρωταγωνίστρια! Σίγουρη για το πηγαίο ταλέντο της, η ενθουσιώδης Ορτανσία θα τα βάλει με Πειρατές, θα ελιχθεί σαν τον Μπομπ τον Χαμαιλέοντα και θα περάσει από 40 κύματα –σαν τη Φάλαινα Φαρφάλα– αναζητώντας επίμονα έναν ρόλο σε αυτόν τον αλλόκοτο θίασο. Σε ποια θέση θα βρεθεί τελικά; Τραγουδούν: Απόστολος Ψυχράμης, Νεφέλη Φασούλη Παίζουν: Γιάννης Δρακόπουλος, Έμη Σίνη Μουσικοί: Άγγελος Αγγέλου: πιάνο, Θανάσης Αρχανιώτης: τύμπανα, κρουστά, Διονύσης Βερβιτσιώτης: Βιολί, Μαρίνος Γαλατσινός: Κλαρινέτο, φλάουτο, Δημήτρης Τσεκούρας: Κοντραμπάσο Μουσική – Ενορχήστρωση: Άγγελος Αγγέλου Κείμενο - Στίχοι: Έμη Σίνη

11.04.2022

Τι λέτε για μια εικονική περιήγηση στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ;

πό τις αρχαίες φρυκτωρίες έως τους δορυφόρους και τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα, το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ μάς προσκαλεί να περιηγηθούμε στην Ιστορία της Επικοινωνίας που ξεδιπλώνεται διαδραστικά μπροστά μας, μέσα από ένα Virtual Tour! Οι διαδικτυακοί επισκέπτες, ανεξάρτητα από το φύλο ή την ηλικία τους, έχουν πλέον στη διάθεσή τους έναν νέο τρόπο, πλην της φυσικής παρουσίας, να επισκεφτούν τους δύο ορόφους της μόνιμης έκθεσης, να δουν τις συλλογές και να ζήσουν τις συναρπαστικές ιστορίες επικοινωνίας με ένα μόνο κλικ! Διαβάστε, ακούστε, δείτε και δημιουργήστε με αφορμή τα μουσειακά εκθέματα! Δίκτυα επικοινωνίας με φωτιά και νερό, το ποδήλατο του τηλεγραφικού διανομέα, τηλέφωνα με μανιβέλα, ένας τηλεφωνικός θάλαμος Bauhaus, φωτογραφίες απονομής Νόμπελ, ένας δορυφόρος έτοιμος για εκτόξευση, αλλά και ένα τηλεοπτικό στούντιο της δεκαετίας του ’60 (ένα από τα πιο χαρακτηριστικά εκθέματα του Μουσείου) αποκαλύπτονται μπροστά μας με λέξεις, ήχο και εικόνα! Κι εμείς, με μάτια και αυτιά ανοιχτά υποδεχόμαστε το μήνυμα. Κάθε εικονική περιήγηση βάζει εμάς, τους επισκέπτες, «μέσα» στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου και με ήχο, video, AR και VR περιηγούμαστε σε τέσσερις επιμέρους εκθέσεις της μόνιμης έκθεσης και διαβάζουμε, ακούμε, βλέπουμε και δημιουργούμε με αφορμή τα μουσειακά εκθέματα! Κάθε Virtual Tour προσφέρει κι από μια διαδραστική περιήγηση στους παρακάτω εκθεσιακούς χώρους: Κεντρική Έκθεση - Α’ όροφος Τηλεφωνικά Κέντρα Κινητή Τηλεφωνία Τηλεοπτικό Στούντιο

Η εικονική περιήγηση αποτελείται από πλούσιο πολυμεσικό υλικό σημείων (spots), που περιλαμβάνουν: 55 κείμενα 29 videos 4 ηχητικά αποσπάσματα 4 δημιουργικές δραστηριότητες

Ποια είναι τα πιο… hot spots του VR Τour; Ο γνωστός ηθοποιός Πυγμαλίων Δαδακαρίδης μας υποδέχεται σε κάθε ενότητα Ο Βλάσης Μπονάτσος τραγουδά με την μπάντα του. Η Νανά Μούσχουρη τραγουδά Χατζηδάκι. Ο Μορς μας συστήνεται μέσα από AR (augmented reality-επαυξημένη πραγματικότητα). Μία απίθανη ιστορία (animated video) με έναν νεκροθάφτη από το Κάνσας των ΗΠΑ που έγινε ένας από τους μεγαλύτερους εφευρέτες… Πώς έφτασε το πρώτο υπερατλαντικό ασύρματο μήνυμα από την Κορνουάλη της Μεγάλης Βρετανίας στο νησί της Νέας Γης στον Καναδά; Πώς ενημερωνόμασταν για την ώρα τη δεκαετία 1970; Eνα digital tool εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας Κάθε εικονική περιήγηση είναι ένα ψηφιακό εργαλείο που διασκεδάζει και διδάσκει. Αποτελεί ένα δυναμικό μέσο για τις οικογένειες, μια και οι γονείς μπορούν μαζί με τα παιδιά τους να βιώσουν με όλες τους τις αισθήσεις την ιστορία της επικοινωνίας και να μεταφερθούν σε άλλες εποχές, τότε που οι άνθρωποι επικοινωνούσαν μέσω τηλεγραφημάτων που έφερνε στα σπίτια ο διανομέας με το ποδήλατο… Είναι ένα πλήρες εργαλείο για διεξαγωγή μαθήματος από τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία, στο οποίο μπορούν να βασιστούν προκειμένου να μεταδώσουν στα παιδιά την εμπειρία της επικοινωνίας και των τηλεπικοινωνιών, χρησιμοποιώντας όλα τα πολυμεσικά εργαλεία για τις ιστορίες που προβάλλονται Δίνει τη δυνατότητα στο κοινό να έχει γρήγορη διαδραστική πρόσβαση σε σπάνιο αρχειακό υλικό του Μουσείου που έχει ψηφιοποιηθεί και ενσωματωθεί. Έτσι, ο κάθε χρήστης, μέσα από πολλές επιλογές, διαλέγει το πολυμέσο που επιθυμεί για να διαβάσει, να δει και να ακούσει γνωστές και άγνωστες πληροφορίες τηλεπικοινωνιών με αφορμή τις μουσειακές συλλογές. Τι περιμένετε, λοιπόν; Κάντε κλικ στο www.otegroupmuseum.gr/portal/virtual-tour και μεταφερθείτε αυτόματα όπου επιλέξετε! ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΜΙΛΟΥ ΟΤΕ Πρωτέως 25, 14564 Ν. Κηφισιά, Τηλ. 210 6110299 www.otegroupmuseum.gr instagram: @otegroupmuseum

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

11.04.2022

τους άλλους θεσμούς. Δώστε, παρακαλώ, βάση στο πρωτόγνωρα ευρύ φάσμα των υποστηρικτών του θεσμού του μουσείου!

Μ(π)ες στο μουσείο ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΉΣ ΜΑΡΚΆΚΗ

ώς προσεγγίζουμε το μουσείο; Διαβαίνουμε μήπως τις θύρες του διστακτικά και με θαυμασμό, αν όχι και με δέος; Άραγε προχωράμε στο εσωτερικό του όλο χαρά και με την πεποίθηση του αμφίδρομου ανήκειν: από τη μία το μουσείο που ανήκει στην κοινότητά μας και υφίσταται για να το επισκεπτόμαστε, κι από την άλλη εμείς, που βασίζουμε την επιστημονική και ιστορική μας μνήμη και κατανόηση στις συλλογές του; Περνάμε απέξω σφυρίζοντας με αδιαφορία για τα περασμένα μεγαλεία του που, ούτε λίγο ούτε πολύ, έχουν αντικατασταθεί στο μυαλό και στην ψυχή μας από μια μικρή συσκευή που χωράει στην τσέπη του παντελονιού μας; Και τελικά έχει σημασία; Η ερώτηση αυτή δεν αφορά μόνο το πώς αντιμετωπίζουμε το μουσείο, αλλά και αν το ίδιο μουσείο ως θεσμός «μετράει» στις μέρες μας… Μήπως, τελικά, είναι παντελώς ξεπερασμένος; Άλλωστε, με την άνθηση

χώρων διασκέδασης, όπως κινηματογράφων, λούνα παρκ και κυρίως εμπορικών κέντρων τύπου Mall (το απόλυτο γεωγραφικό σημείο πολλαπλών επιλογών για τον ελεύθερο χρόνο, σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της Γης), πού χρόνος και διάθεση για ένα μουσείο… Κι όμως! Στην πραγματικότητα αποτελεί κοινή παραδοχή πως τα μουσεία είναι φορείς παροχής υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και θεματοφύλακες έγκυρης γνώσης. Ειδικά την τελευταία εικοσαετία, 20012021, γίνονταν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού συστηματικές αξιολογήσεις της εμπιστοσύνης του κοινού σε διαφόρους φορείς, συμπεριλαμβανομένων της αστυνομίας, των ΜΚΟ, των ΜΜΕ, της κυβέρνησης, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, των επιχειρήσεων και των μουσείων. Σε όλες τις αξιολογήσεις, τα τελευταία βρίσκονταν σταθερά στην κορυφή, με τους ερωτηθέντες, ανεξαρτήτως πολιτικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων, σεξουαλικών προτιμήσεων και εθνοτικής/ φυλετικής προέλευσης, να απαντούν πως εμπιστεύονται τα μουσεία και τη γνώση που αυτά επικοινωνούν περισσότερο από

Γιατί, όμως, δεν επισκέπτονται όλοι συστηματικά τα μουσεία; Ίσως γιατί οι ενήλικοι επισκέπτες ενός μουσείου έχουν την ανάμνηση της παραδοσιακής παθητικής μουσειακής εμπειρίας, με την προϋπόθεση του όλο κύρους μονολόγου από μέρους του μουσείου. Ή γιατί το τσουνάμι της παγκόσμιας τάσης αμφισβήτησης των παραδοσιακών μορφών εκπαίδευσης, ειδικά σε μικρότερες ηλικίες, συμπαρασύρει και τα μουσεία, ως εκπροσώπους μιας σκληροπυρηνικής μάθησης που επιβάλλει συγκέντρωση και πιθανόν κουράζει. Σίγουρα δεν βοηθάει ούτε πεποίθηση (ή μήπως ο φόβος;) μικρών και μεγάλων ότι για να πας στο όποιο μουσείο πρέπει να γνωρίζεις από τέχνη, ιστορία ή θετικές επιστήμες. Κατά κάποιον τρόπο, όλοι διστάζουν να σταθούν μπροστά σε έναν πίνακα και απλώς να τον περιγράψουν –και μετά να μιλήσουν για τα συναισθήματα που τους προκαλεί. Με άλλα λόγια, ο μέσος άνθρωπος και δυνητικός επισκέπτης είναι έτοιμος να παπαγαλίσει την ερμηνεία του καλλιτέχνη ή του μουσείου αντί να δημιουργήσει τη δική του ιστορία για ένα έκθεμα –σχεδόν αποτίοντας φόρο τιμής στις παπαγαλίες της σχολικής του ζωής. Και ακόμη χειρότερα, είναι πεπεισμένος ότι πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων αυτό το αφήγημα και ότι δεν αρκεί να το συναντήσει φτάνοντας στο μουσείο και διαβάζοντας το συνοδευτικό επιτοίχιο. Φυσικά, έχει χαθεί η γνώση/ μνήμη πως ο εν λόγω πίνακας πιθανότατα δεν ζωγραφίστηκε για να μπει ως έκθεμα σε κάποιο μουσείο, αλλά για να στολίσει το σαλόνι ενός πλούσιου εμπόρου της Αναγέννησης, που δεν θα μπορούσε να περιγράψει το έργο με τέτοια θεωρητική προσέγγιση! Αχ, το μουσείο, αχ, το μουσείο φεγγοβολάει σαν άστρο χρυσό Και τελικά φαίνεται πως μετράει και η στάση της πολιτείας, που επηρεάζει τις προτιμήσεις των πολιτών. Και εξηγώ: ανήκω στις γενιές της Λιλιπούπολης («απ’ το μουσείο δεν θέλω να βγω»), που παιζόταν από το δημόσιο Τρίτο Πρόγραμμα –με πρότυπα και προσλαμβάνουσες που σαφώς διαμόρφωσαν αξίες. Χρόνια αργότερα, στην αλλαγή του αιώνα, ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια μουσειολογίας στο αγαπημένο Λονδίνο, με είχε ξενίσει η άνεση των ακαδημαϊκών που πρέσβευαν πως η κυβέρνηση οφείλει να χρηματοδοτεί τα μέσα πολιτισμού που προτιμάει ο μέσος πολίτης –κι αν αυτό σήμαινε πως τελικά το κρατικό budget θα ξοδευόταν σε πρακτικές soft entertainment αντί σε μουσεία που τελικά δεν θα επιβίωναν, c’est la vie! Όμως, αυτές οι τακτικές κατέφτασαν παντού. Και τα μουσεία επαναπροσδιόρισαν τον ρόλο τους για να ανταποκριθούν

11.04.2022

πια στις συνθήκες της ελεύθερης αγοράς. Από χώροι καθιερωμένης και αυστηρά δομημένης διαπαιδαγώγησης όλων των κοινωνικών τάξεων, με συγκεκριμένους κώδικες συμπεριφοράς, έγιναν απρόβλεπτα, πολυσήμαντα, με χαλαρή και παιχνιδιάρικη διάθεση! Κάπως έτσι, στο εξωτερικό άρχισαν να διοργανώνονται sleepovers και κυνήγι θησαυρού σε μουσεία, για μικρούς και μεγάλους. Εντός των συνόρων, τα ιδιωτικά μουσεία –χάρη και στην ελευθερία κίνησης της οποίας πάντοτε απολαύουν οι ιδιωτικοί φορείς– πρωτοστάτησαν στον χορό των αλλαγών με late nights συνοδεία αλκοόλ και μουσικής (όπως στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης), εντυπωσιακά events για οικογένειες, βραδινές ξεναγήσεις και πάσης φύσεως εξωστρέφεια, που συμπαρέσυρε μάλιστα τα πωλητήρια και τα καφέ τους. Και τουλάχιστον πριν από την πανδημία επιβραβεύονταν με αυξημένα νούμερα επισκεπτών. Ένα κοινό χαρακτηριστικό που έχουν όλες αυτές οι επιτυχημένες προσπάθειες είναι η δήλωση των μουσείων: δεν είμαστε τρομακτικά και σκοτεινά μέρη γεμάτα με σκονισμένα εκθέματα, ελάτε κοντά μας να μάθετε παίζοντας. Ναι, η μουσειοεκπαίδευση είναι ένα καίριο θέμα που επανέρχεται και αφορά μικρούς και μεγάλους. Βέβαια, εκ φύσεως, δεν μπορεί να οριστεί πολύ συγκεκριμένα ούτε και να μετρηθεί. Πώς να αξιολογηθεί τι ακριβώς μαθαίνει κάποιος στο μουσείο και τι εκτός μουσείου – και πώς συνδέονται αυτά τα δύο; Όμως ο επισκέπτης, μικρός και μεγάλος, στο μουσείο βιώνει τη μοναδική ευκαιρία για αλληλεπίδραση με σπάνια εκθέματα, είτε αυτά είναι σκελετοί αρχαίων ζώων είτε σπάνιοι πίνακες είτε αρχαιολογικά ευρήματα και προσωπικά αντικείμενα ηρωοποιημένων χαρακτήρων –όχι ως φωτογραφίες σε ένα βιβλίο, αλλά ως πραγματικά, τρισδιάστατα αντικείμενα με όλον τον συμβολισμό τους και το συναίσθημα που εμφυσούν. Και έτσι δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη νέων ενδιαφερόντων, χάρη σε μια πολυαισθητική προσέγγιση, που με τις ευλογίες των ειδικών επιστημόνων –όταν αυτοί καταφέρνουν να αποφύγουν το βαρύ ειδικό και απωθητικό λεξιλόγιο– βοηθά στην κατανόηση πολύπλευρων εννοιών. Τι μπορούμε να κάνουμε σε ένα μουσείο; Κάπως έτσι, από αυτή τη στήλη θα επισκεπτόμαστε τα μουσεία και θα συζητάμε τις προτάσεις τους,

ΤΟ ΤΣΟΥΝΆΜΙ ΤΗΣ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑΣ ΤΆΣΗΣ ΑΜΦΙΣΒΉΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΏΝ ΜΟΡΦΏΝ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ, ΕΙΔΙΚΆ ΣΕ ΜΙΚΡΌΤΕΡΕΣ ΗΛΙΚΊΕΣ, ΣΥΜΠΑΡΑΣΎΡΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΥΣΕΊΑ, ΩΣ ΕΚΠΡΟΣΏΠΟΥΣ ΜΙΑΣ ΣΚΛΗΡΟΠΥΡΗΝΙΚΉΣ ΜΆΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΕΠΙΒΆΛΛΕΙ ΣΥΓΚΈΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΌΝ ΚΟΥΡΆΖΕΙ με διάθεση να τις διανθίζουμε με επιπλέον ιδέες. Σκοπός μας είναι η αναγνώριση καλών πρακτικών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για την ανέμελη και διασκεδαστική επίτευξη δημιουργίας γνώσης… χωρίς φόβο ή διάθεση για αποστήθιση ή δογματισμούς. Κι αν κάποιος αναρωτιέται τι μπορούμε να κάνουμε σε ένα μουσείο, η απάντηση μας έρχεται από τον George Patton: Ιδέες και σχέδια υπάρχουν πολλά και τα μουσεία κατάλαβαν πως ένα καλό σχέδιο που εφαρμόζεται σήμερα αξίζει όσο δώδεκα σχέδια που μπορεί να εφαρμοστούν σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Πριν από την επόμενη συνάντησή μας: Αυτό το Σαββατοκύριακο, αυτό το Πάσχα, πηγαίνετε σε ένα μουσείο. Σίγουρα κάποιο από τα 80.000 παγκοσμίως βρίσκεται κοντά σας. Μαζί με τα μπαγκάζια σας, αφήστε στην είσοδο και τις έγνοιες σας. Επιλέξτε να περιδιαβείτε στους χώρους του με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά… Βρείτε ένα έκθεμα που σας εντυπωσιάζει και παρατηρήστε το. Μετά, αν έχετε μαζί σας παρέα, δείξτε το, εξηγήστε τι σας τράβηξε την προσοχή και κάντε μια συζήτηση. Φωτογραφηθείτε μπροστά του (εφόσον το μουσείο το επιτρέπει!), μιμηθείτε την κινησιολογία που παρατηρείτε σε αυτό, φτιάξτε μια ιστορία με χαρούμενο ή με λυπημένο τέλος ανάλογα με τη διάθεσή σας. Με σεβασμό στον χώρο και στα εκθέματα, αφήστε την τέχνη να δράσει ενωτικά και θεραπευτικά και διώξτε μακριά την περιττή σοβαροφάνεια. Τα μουσεία είναι ανοιχτά για να μας βοηθήσουν να διασκεδάσουμε μαθαίνοντας!

Η Βασιλική Μαρκάκη είναι μουσειολόγος, μουσειοπαιδαγωγός (interdisciplinary museum educator) και συγγραφέας. Instagram: @vassiliki.markaki

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.04.2022

Ταξίδι στη Χώρα των Τεράτων ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

πιτέλους, το έργο του κλασικού συγγραφέα και εικονογράφου Μόρις Σέντακ μεταφράζεται στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, που μας έχουν «κακομάθει» σε κλασικά αναγνώσματα που δεν χάνουν την αξία τους μέσα στον χρόνο και θα συντροφεύουν γενιές παιδιών για πολλά χρόνια ακόμα. Η αρχή έγινε με το εμβληματικό παραμύθι Η χώρα των τεράτων (Where the Wild Things Are), ένα βιβλίο-σταθμό για τα εκδοτικά δεδομένα παγκοσμίως. Κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1963 και έχει πουλήσει πάνω από 25 εκατομμύρια αντίτυπα, έχει διασκευαστεί για ταινίες, όπερα κ.ά., και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες. Όταν ο Μαξ φοράει τη στολή του λύκου κι αρχίζει τις σκανταλιές, η μητέρα του τον μαλώνει. «ΤΕΡΑΣ!», του φωνάζει και τον στέλνει νηστικό στο δωμάτιο του. Τότε ο Μαξ ανταπαντάει «ΘΑ ΣΕ ΦΑΩ!» και θυμωμένος θα ξεκινήσει ένα ταξίδι για μια φανταστική χώρα που κατοικείται από τέρατα. Αυτά θα τον ανακηρύξουν βασιλιά τους και θα αρχίσουν μαζί του τον κακό χαμό! Όμως, σύντομα, ο Μαξ θα βαρεθεί και θα πεθυμήσει το σπίτι του και τη μητρική αγκαλιά. Και το ταξίδι της επιστροφής θα ξεκινήσει… Τι θα βρει, άραγε, ο Μαξ όταν επιστρέψει στο σπίτι; Το κείμενο του Σέντακ ανέλαβε να αποδώσει στη γλώσσα μας ο μεταφραστής

και συγγραφέας Γιάννης Παλαβός, με τον οποίον συζητάμε για βιβλία, παιδιά, γονείς, τέρατα, σκανταλιές, φως και σκοτάδι, φαντασία, εκτροπές και μεταμέλειες…

παιδική χαρά για μεγάλους». Έτσι βλέπω τη Χώρα των τεράτων, μόνο που στις σκοτεινές της κούνιες λικνίζονται πλάι πλάι παιδιά και ενήλικοι.

Γιάννη, σε καλωσορίζουμε στην παρέα μας. Πότε διάβασες για πρώτη φορά το κείμενο του Sendak και πώς ένιωσες; Ταυτίστηκες καθόλου με τον Μαξ; Σου θύμισε τον εαυτό σου ως θυμωμένο παιδί έπειτα από τιμωρία; Πρωτοδιάβασα τη Χώρα των τεράτων πριν από έξι χρόνια, έπειτα από προτροπή φίλου. Ομολογώ ότι ως τότε δεν είχα υπόψη μου ούτε το βιβλίο ούτε τον Σέντακ. Ήμασταν έξω. Γύρισα σπίτι και, από περιέργεια, έψαξα για το βιβλίο στο διαδίκτυο. Βρήκα κάπου μόνο του το κείμενο, χωρίς την εικονογράφηση. Ενθουσιάστηκα: «Αυτό είναι πολύ σοβαρό», σκέφτηκα, «είναι ποίημα!». Ταυτίστηκα με τον Μαξ, όχι όμως τόσο λόγω παιδικών αναμνήσεων: ταυτίστηκα ως ενήλικος. Διότι, όπως π.χ. Ο Φύλακας στη σίκαλη, που ενώ μιλά για τον ψυχισμό ενός εφήβου, αποτυπώνει τα διλήμματα ενός τριαντάρη και ευρύτερα ενός ενήλικου, η Χώρα των τεράτων μιλά για τον θυμό που μας διαποτίζει όλους ανεξαρτήτως ηλικίας και, κυρίως, για την άφωτη πλευρά της μέσα σελήνης, αναπόσπαστο κομμάτι μας είτε είμαστε παιδιά είτε ενήλικες. Αφήστε που όσο περνούν τα χρόνια έχω όλο και περισσότερες αμφιβολίες για το αν όντως ενηλικιώνεται ποτέ κανείς… Για να το πω κι αλλιώς: ο Ιόλας, όταν κάποτε τον ρώτησαν γιατί συλλέγει έργα τέχνης, είχε απαντήσει υπέροχα. «Θέλω», είπε, «να φτιάξω μια

Πώς λειτούργησες ως μεταφραστής; Το κείμενο δεν είναι μεγάλο, αλλά σίγουρα θέλει δουλειά ώστε να αποδοθεί όσο το δυνατόν πιο άρτια και ταιριαστά στη γλώσσα μας. Πόσο σε βοήθησε και η συγγραφική σου ιδιότητα και τα στοιχεία μαγικού ρεαλισμού που έχεις χρησιμοποιήσει κι εσύ σε ορισμένα από τα διηγήματά σου; Μπορεί το κείμενο να είναι όλο κι όλο 336 λέξεις, όμως αυτό δεν καθιστά αυτομάτως εύκολη τη μετάφρασή του. Μπορεί να ισχύει και το αντίθετο: όταν μεταφράζεις ένα πολυσέλιδο βιβλίο, όλο και κάτι θα πειράξεις εδώ, όλο και κάτι θα «μαγειρέψεις» εκεί, ώστε, μεσοσταθμικά, το αποτέλεσμα να αποδίδει το ύφος, το πνεύμα και, κυρίως, το αίσθημα του πρωτοτύπου. Όταν όμως έχεις να σμιλέψεις μόνο 336 λέξεις, τα περιθώρια ελιγμών είναι λιγοστά. Κι όταν η γλώσσα είναι στοιχειώδης και η μετάφραση πρέπει να διαθέτει απλότητα, ρυθμό και προφορικότητα, κι επιπλέον να διαθέτει χαρακτήρα παραμυθιού με υφολογικά γνωρίσματα που το εγγράφουν κοντά στη δική μας παράδοση ώστε να ηχεί οικείο σ’ ένα μικρό παιδί, ο βαθμός δυσκολίας ανεβαίνει. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο. Γι’ αυτό αφιέρωσα κάμποσο χρόνο και κόπο σ’ αυτές τις λίγες λέξεις. Όπως και να ’χει, κάθε μετάφραση είναι ερμηνεία και, πέρα από το κείμενο,

11.04.2022

μεταφράζει και τον μεταφραστή της. Από μεριάς μου, το γεγονός ότι έχω γράψει διηγήματα που ενσωματώνουν το παράδοξο μάλλον δεν βάρυνε ιδιαίτερα. Σημαντικότερο ρόλο έπαιξε ο ενθουσιασμός μου για το κείμενο και την προσωπικότητα του Σέντακ, για την οποία έμαθα στην πορεία. Και, όπως πάντα, ο χρόνος και ο μόχθος που επενδύθηκαν. «Wild things». Στην ταινία του 2009 είχε αποδοθεί στα ελληνικά ως «μαγικά πλάσματα». Εσύ προτίμησες το (πιο τρομακτικό, λιγότερο πιασάρικο, αλλά μάλλον πιο κοντινό σ’ αυτό που έλεγε ο Σέντακ) «τέρατα». Πώς έκανες αυτή την επιλογή; Είχε να κάνει και με τον μικρό διάλογο που είχε ο Μαξ με τη μητέρα του; Και τι συμβολίζουν τα τέρατα για σένα; Η απόδοση του όρου «wild things», μαζί με την απόδοση της περίφημης ιαχής «Let the wild rumpus start!», είναι η κρισιμότερη απόφαση που καλείται να πάρει ο μεταφραστής του έργου. Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και, κάνοντας την έρευνά μου όταν το μετέφραζα, διαπίστωσα ότι οι δυο όροι έχουν αποδοθεί ποικιλοτρόπως. Η απόδοση «μαγικά πλάσματα» που χρησιμοποιήθηκε για την ταινία του 2009 είναι, προφανώς, άσχετη με τις προθέσεις του Σέντακ, αλλά πρόκειται για μια συγγνωστή επιλογή που έγινε από την εταιρεία διανομής της ταινίας: οι διανομείς είχαν στα χέρια τους μια χολιγουντιανή ταινία και ήθελαν να φτάσει σε όσους περισσότερους θεατές μπορούσε να φτάσει. Συνεπώς, δεν θα διακινδύνευαν έναν τίτλο με σκοτεινότερες αποχρώσεις. Όμως, όταν μεταφράζουμε το βιβλίο οφείλουμε να είμαστε πιστότεροι στο πνεύμα του. Δοκίμασα διάφορες αποδόσεις για το «wild things», λαμβάνοντας υπόψη και τις λύσεις άλλων μεταφραστών στο εξωτερικό, καθώς και ορισμένες ανεπίσημες ελληνικές μεταφράσεις που εντόπισα στο διαδίκτυο, κάποιες από έμπειρους μεταφραστές. Άλλες εκδοχές για το «wild things» θα ήταν π.χ. «αγρίμια», «θηρία» ή «άγρια θηρία». Πέρα, όμως, από τα προβλήματα που παρουσίαζαν οι λύσεις αυτές σε επίπεδο σύνταξης –«Η χώρα των αγριμιών»; Δεν μ’ αρέσει αυτή η δύσχρηστη και δύσηχη γενική–, το βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν αποδίδουν επαρκώς τον σκοτεινό πυρήνα του ταξιδιού του Μαξ στην τερατώδη του πλευρά. Διάλεξα τον όρο «τέρατα», λοιπόν, γιατί η χώρα την οποία επισκέπτεται ο Μαξ είναι το υπόγειο του εαυτού του, το ασυνείδητο, εκεί όπου φωλιάζουν τα μέσα τέρατα. Τα οποία τα αντιμετωπίζει γενναία και, προσωρινά τουλάχιστον, τα δαμάζει. Τι πιστεύεις ότι κάνει ένα βιβλίο του 1963 να παραμένει ολόφρεσκο σχεδόν 60 χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση; Ας μην ξεχνάμε ότι έχει χαρακτηριστεί «το καλύτερο παιδικό βιβλίο όλων των εποχών» από το Time. Δεν γνωρίζω καλά την παιδική λογοτεχνία, συνεπώς δεν μπορώ να αποτιμήσω το βιβλίο σε σχέση με το σώμα κειμένων του είδους του, χώρια που χαρακτηρισμούς όπως «η καλύτερη ταινία όλων των εποχών» ή «ο καλύτερος δίσκος της δεκαετίας» δεν πρέπει να τους παίρνει κανείς πολύ στα σοβαρά. Αυτό που καταλαβαίνω, ωστόσο, είναι ότι η Χώρα των τεράτων, όπως κάθε κλασικό έργο, συλλαμβάνει, απλά και με διαύγεια, ορισμένες στοιχειώδεις αλήθειες, μεταπλασμένες σε γοητευτική αφήγηση. Κι ακόμα, όπως συνήθως συμβαίνει με τα σημαντικά έργα, η Χώρα λειτουργεί σε δύο επίπεδα: από

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ τη μια αφηγείται μια απλή ιστορία για ένα παιδί που αφήνεται στη σκοτεινή του πλευρά, που εξοικειώνεται μαζί της, που τη διαχειρίζεται και βγαίνει σοφότερο απ’ αυτή την εσωτερική πορεία, κι από την άλλη στον πυρήνα της το αίνιγμα παραμένει, καθώς μπορεί να διαβάσει κανείς το ταξίδι του Μαξ κι αλλιώς – ως την ιστορία ενός παιδιού που ενδίδει στο Κακό και τελικά αυτό του συγχωρείται. Με άλλα λόγια, η ηθική αμφισημία, θελκτικά δοσμένη, της ιστορίας του Μαξ, μιας ιστορίας που σχολιάζει κάτι τόσο βασικό όσο η σκοτεινή μας όψη, πάντα θα προσφέρει υλικό για σκέψη σε μικρούς και μεγάλους.

Η ΗΘΙΚΉ ΑΜΦΙΣΗΜΊΑ, ΘΕΛΚΤΙΚΆ ΔΟΣΜΈΝΗ, ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΟΥ ΜΑΞ, ΜΙΑΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΠΟΥ ΣΧΟΛΙΆΖΕΙ ΚΆΤΙ ΤΌΣΟ ΒΑΣΙΚΌ ΌΣΟ Η ΣΚΟΤΕΙΝΉ ΜΑΣ ΌΨΗ, ΠΆΝΤΑ ΘΑ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ ΥΛΙΚΌ ΓΙΑ ΣΚΈΨΗ ΣΕ ΜΙΚΡΟΎΣ ΚΑΙ ΜΕΓΆΛΟΥΣ Ο Μαξ είναι σκανταλιάρης. Μα μετά την πεμπτουσία των σκανταλιών, με την απόδρασή του στη χώρα των τεράτων, αισθάνεται μοναξιά. Άραγε πόσες συγκρούσεις βιώνουμε καθημερινά ως μικροί (και ως μεγάλοι) μεταξύ επανάστασης και ασφάλειας και πόσο μπορεί να μας βοηθήσει ένα συμβολικό παραμύθι να επανορθώσουμε τα λάθη μας; Υποψιάζομαι ότι δεν έχει μεγάλη διαφορά αν είσαι μικρός ή μεγάλος. Πιθανώς ως παιδί να βιώνεις τις συγκρούσεις δραματικότερα –και πάλι αυτό δεν ισχύει απόλυτα, αφθονούν οι δραματικές προσωπικότητες ανάμεσα στους ενήλικους!–, όμως οι συγκρούσεις είναι σημαντικό μέρος κάθε σταδίου της ζωής. Η λογοτεχνία και ευρύτερα η τέχνη μάς βοηθούν να τις χαρτογραφήσουμε καλύτερα, να τις συνειδητοποιήσουμε και να τις αρθρώσουμε, κι ίσως, μέσα απ’ την επίγνωση, να τις διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα. Αλλά ένα συμβολικό παραμύθι δεν μας κάνει από μόνο του καλύτερους. Αυτό προϋποθέτει δουλειά άλλης τάξης. Ο κόσμος είναι γεμάτος ανθρώπους που διαβάζουν βιβλία, επισκέπτονται μουσεία, παρακολουθούν συναυλίες και παθιάζονται με τον κινηματογράφο αλλά παραμένουν συναισθηματικά κουβάρια και από κάθε άποψη λειψοί. Ας αρχίσει ο κακός χαμός! Αυτή τη σκοτεινή πλευρά, που τόσο ανώδυνα παρουσιάζει ο Sendak, τόσο με το κείμενο όσο και με την εικονογράφησή του, παρά το ειδικό της βάρος, την κρύβουμε όλοι μέσα μας. Είναι τμήμα της ανθρώπινης φύσης. Όμως είμαστε όλοι ικανοί να βρούμε το καράβι της επιστροφής στο φως; Να μεταμορφώσουμε τον φόβο σε χαρά; Και εδώ θα σε ρωτήσω για τη σημασία της καλλιέργειας από μικρή ηλικία της φαντασίας, ως εργαλείου ψυχικής ενδυνάμωσης και διαχείρισης συναισθημάτων. Για να θυμηθούμε τον στίχο του Σεφέρη, είμαστε όλοι «αγγελικοί και μαύροι». Άνθρωποι μονομερώς και τελεσίδικα βυθισμένοι στο μαύρο είναι συνήθως άνθρωποι που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, έχουν τραυματιστεί ψυχικά με ανεπούλωτο τρόπο. Άλλος ένας στίχος του Σεφέρη: «Κατά βάθος είμαι

43 ζήτημα φωτός». Νομίζω πως όλοι ενστικτωδώς εκεί τείνουμε, όμως η στρέβλωση σε κρίσιμες περιοχές τού είναι μας δεν το επιτρέπει. Όλοι το ίδιο είμαστε, η υπέρβαση απαιτεί κόπο. Είναι πνευματικός αγώνας με συμπαίκτη και ταυτόχρονα αντίπαλο τον εαυτό. Η φαντασία πράγματι βοηθά, όχι τόσο γιατί μας επιτρέπει να ξεπερνάμε τις στρεβλώσεις μ’ ένα άλμα πάνω τους –κατά βάθος, αυτό το άλμα είναι αδύνατο και, σε κάθε περίπτωση, δεν αποφέρει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα–, αλλά γιατί μας επιτρέπει να φανταζόμαστε τον εαυτό μας ως Άλλον. Γιατί μας επιτρέπει να μπαίνουμε στη θέση του Άλλου. Η φαντασία και η ροπή προς την περιπέτεια συνήθως χάνεται καθώς μεγαλώνουμε. Κι από άτακτα παιδιά μπορεί να…καταντήσουμε, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, σοβαροφανείς γονείς που ξεχνούν τι σημαίνει παιδικότητα και τιμωρούν την αταξία. Υπάρχουν τρόποι να γλιτώσουμε αυτή την εξέλιξη ή εκεί μας πάει η ζωή, θέλουμε δεν θέλουμε; Δεν ξέρω. Καθώς περνούν τα χρόνια, η ζωή μάς στριμώχνει από χίλιες μεριές, και το σώμα και το μυαλό ακολουθούν την ίδια φθίνουσα πορεία. Οπότε από μια άποψη είναι αναπόφευκτο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι στο χέρι του καθενός να κρατήσει, όσο του το επιτρέπουν οι συνθήκες, το παράθυρο ανοιχτό για να μπαίνει αέρας. Υπάρχουν τρόποι, και πολλοί το πετυχαίνουν. Απλώς θέλει να μην αφήνεσαι. Τέλος, αν ήσουν ο Μαξ, θα επέστρεφες στη χώρα των τεράτων, αφού χόρταινες και ξεκουραζόσουν και άρχιζε να σε ταλαιπωρεί και πάλι η (συχνά καταπιεστική) οικογενειακή θαλπωρή; Ή αυτή η περιπέτεια θα σε έκανε να δεις αλλιώς την καθημερινότητά σου; Μα νομίζω πως, όπως και κάθε αναγνώστης, είμαι ο Μαξ – κι αυτή είναι, για να επανέλθω σε μια προηγούμενη ερώτηση, μια από τις αρετές που κάνουν το βιβλίο κλασικό: το γεγονός ότι συλλαμβάνει κάτι από τη φύση του καθενός. Είμαι κι εγώ, λοιπόν, ο Μαξ, και θέλοντας και μη επιστρέφω, όμως φροντίζω να μην παραμένω. Η εκτροπή έχει νόημα μόνο ως εκτροπή. Το να συνδιαλέγεσαι διαρκώς με τα τέρατα είναι εξουθενωτικό, ατελέσφορο και πάνω απ’ όλα επικίνδυνο. Η επαφή μαζί τους είναι απαραίτητη –και αναπόφευκτη–, σκοπός της όμως είναι να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τον εαυτό μας ώστε να ζούμε καλύτερα στην εδώ χώρα, όχι στη χώρα των τεράτων.

Διαβάστε: Μόρις Σέντακ, Η χώρα των τεράτων, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετάφραση Γιάννης Παλαβός

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.04.2022

Μέλη και Μελέκ: Από τη Μικρασιατική Καταστροφή στο σήμερα ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Βάνα Μαυρίδου είναι μητέρα τριών παιδιών και αρχιτέκτονας, μα η μεγάλη της αγάπη είναι να δημιουργεί ιστορίες για να ταξιδεύουν τα παιδιά. Ιστορίες με ήρωες φανταστικούς που μας βοηθούν να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, αλλά και όσα συμβαίνουν γύρω μας. Η Βάνα έγραψε το Μέλη και Μελέκ, ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία της πρόσφατης παραγωγής, αγγίζοντας με ιδιαίτερη ευαισθησία ένα δύσκολο και πάντα επίκαιρο θέμα: Αυτό της προσφυγιάς, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τη συναντήσαμε και είχαμε μια βαθιά, ειλικρινή και συγκινητική συζήτηση. Αγαπητή Βάνα, σε ευχαριστούμε για την παρουσία σου στις σελίδες του Τaλκ. Πριν προχωρήσουμε στην ιστορία καθ’ αυτή, πες μας τι βρίσκεται πίσω της. Αφιερώνεις το βιβλίο στη γιαγιά και στη μαμά σου. Η μια ξεριζώθηκε, μα άνθησε. Η άλλη κράτησε τις μνήμες ζωντανές. Είναι το βιβλίο η ιστορία της οικογένειάς σου, είναι καθαρή μυθοπλασία ή κάτι ενδιάμεσο; Καταρχάς, σας ευχαριστώ για τα όμορφα λόγια και την αγκαλιά που ανοίξατε στη

Μέλη μου. Η ιδέα να γράψω ένα βιβλίο για τη Μικρασιατική Καταστροφή ήταν εξ ολοκλήρου της μαμάς μου, που έχασα πριν από λίγες ημέρες. Είμαι πολύ χαρούμενη που κατάφερα να το ολοκληρώσω και να το δει. Ήθελε πολύ να κρατάει τις μνήμες από τα μέρη της ζωντανές και να τις μοιράζεται τόσο με εμάς όσο και με τον κόσμο. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε από πού ξεκινήσαμε και πόσο σπουδαίο ρόλο παίζει αυτό για να φτάσουμε όσο μακριά επιθυμούμε. Μέσα στο βιβλίο κρύβονται πολλά μυστικά της οικογένειάς μου, πολλές στιγμές από τη δική μου παιδική ηλικία και άλλες, που είναι προϊόν μυθοπλασίας. Είναι ένα συνονθύλευμα υπαρκτών εμπειριών και φαντασίας.

Μίλησέ μας αρχικά για τη Μελίτα. Ποια είναι και τι πάει να κάνει στην Τουρκία – ίσως αρχικά αρνητικά διατεθειμένη ή τουλάχιστον αγχωμένη; Η Μελίτα είναι η εγγονή της Μέλης. Είναι περίπου τριάντα χρονών και αποφασίζει να αναζητήσει τις ρίζες της γιαγιάς της και να επισκεφθεί το σπίτι που γεννήθηκε και μεγάλωσε εκείνη. Αυτό ακριβώς έκανε και η δική μου μητέρα λίγα χρόνια πριν. Από τις λίγες περιγραφές που είχε ως οδηγό, ερεύνησε και κατάφερε να βρει το πατρικό σπίτι της γιαγιάς της, στα Αλάτσατα της Σμύρνης. Η Μελίτα έχει αρνητικές σκέψεις πηγαίνοντας εκεί, καθώς μεγάλωσε με τις ιστορίες της γιαγιάς της, που ήταν λουσμένες με τον πόνο και τη θλίψη της προσφυγιάς.

Πώς συνεργάστηκες με τη Ρένια Μεταλληνού που έχει κάνει μια αριστουργηματική, νοσταλγική και τρυφερή, εικονογράφηση; Η Ρένια Μεταλληνού είναι από τις αγαπημένες μου Ελληνίδες εικονογράφους και ήταν η πρώτη στην οποία έστειλα το κείμενό μου, ελπίζοντας να της αρέσει και να θέλει να το δουλέψει. Ήταν ιδιαίτερη τιμή για εμένα να δημιουργήσει τις εικόνες που πλαισιώνουν την ιστορία μου. Κατάφερε να αποδώσει, ξεπερνώντας τις προσδοκίες μου, ακριβώς όσα είχα στο μυαλό μου.

Τώρα ήρθε –επιτέλους– η ώρα να μας συστήσεις και τη Μέλη… Και μαζί της τη Μελέκ. Τις ηρωίδες που δίνουν ονοματίζουν το παραμύθι σου. Η Μέλη είναι ένα επτάχρονο κορίτσι, που μεγαλώνει στο Αϊδίνιο ευτυχισμένη με την οικογένεια και τους φίλους της, μέχρι που ο πόλεμος τους χτυπά την πόρτα και ανατρέπει όλα όσα ήξερε και είχε. Χωρίς να καταλαβαίνει πολλά, αναγκάζεται να σιωπήσει, να συμβιβαστεί και να ακολουθήσει όσα λένε οι μεγάλοι, έχοντας πάντα για συντροφιά την αγαπημένη της κούκλα,

11.04.2022

Ο ΜΌΝΟΣ ΤΡΌΠΟΣ ΝΑ ΑΠΑΛΎΝΟΥΜΕ ΤΟΝ ΦΌΒΟ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΏΝ ΕΊΝΑΙ Η ΑΛΉΘΕΙΑ. ΝΑ ΛΈΜΕ ΤΑ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΌΝΟΜΆ ΤΟΥΣ. ΝΑ ΕΞΗΓΟΎΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΑΛΎΟΥΜΕ ΌΣΑ ΕΊΝΑΙ ΣΕ ΘΈΣΗ ΝΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΟΎΝ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΟΎΜΕ ΝΑ ΚΑΤΕΥΝΆΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΓΩΝΊΑ ΠΡΟΣΦΈΡΟΝΤΑΣ ΘΑΛΠΩΡΉ, ΑΓΚΑΛΙΆ ΚΑΙ ΑΣΦΆΛΕΙΑ τη Μελέκ. Δυστυχώς, όμως, ο πόλεμος στο πέρασμά του, μαζί με όλα τα άλλα, της στερεί και την κούκλα της. Η Μέλη, στη νέα της ζωή, θρηνεί μέσα από τη χαμένη της κούκλα για όλα όσα μέσα σε μια στιγμή έχασε… κυρίως για την παιδικότητα και την ανεμελιά της. Πόλεμος, λοιπόν. Ποτέ σχεδόν δεν σταματά. Πάντοτε τα παιδιά είναι τα μεγαλύτερα θύματά του, είτε γιατί δεν προλαβαίνουν να μεγαλώσουν είτε γιατί μεγαλώνουν απότομα. Η Μέλη καταλαβαίνει πριν την καταστροφή ότι κάτι δεν πάει καλά. Αλήθεια, πόσα αντιλαμβάνονται τα παιδιά, ενώ εμείς παλεύουμε να τα προστατεύσουμε; Και ποιος είναι, κατά τη γνώμη σου, ο καλύτερος τρόπος να τα προσεγγίσουμε και να απαλύνουμε τους φόβους τους; Τα παιδιά πάντα καταλαβαίνουν περισσότερα από όσα νομίζουμε εμείς. Στην αγωνιώδη προσπάθειά μας να τα προστατέψουμε από καθετί που μπορεί να τα ζορίσει, θολώνει η κρίση μας και δεν βλέπουμε ότι στην πραγματικότητα, ανεξάρτητα από το πόσο μικρό ή μεγάλο είναι ένα παιδί, βιώνει με τον δικό του τρόπο κάθε αλλαγή και έχει τον αμυντικό μηχανισμό να προσαρμοστεί σε αυτή. Ο μόνος τρόπος να απαλύνουμε τον φόβο των παιδιών είναι η αλήθεια. Να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Να εξηγούμε και να αναλύουμε όσα είναι σε θέση να αντιληφθούν και να προσπαθούμε να κατευνάσουμε την αγωνία προσφέροντας θαλπωρή, αγκαλιά και ασφάλεια. Η Μελέκ χάνεται μαζί με τη Σμύρνη. Μια κούκλα. Ένα μεταβατικό αντικείμενο. Η Μέλη, που σώζεται, την αντικαθιστά με ένα κομμάτι ύφασμα, αλλά δεν καλύπτεται. Δεν υπάρχει μέρα που να μην τη σκέφτεται. Μέχρι που κάποια στιγμή την αντικαθιστά με μια νέα, που μάλλον σηματοδοτεί και την αποδοχή της νέας της ζωής, μακριά από το Αϊδίνιο… Έχετε αποκρυπτογραφήσει ακριβώς τον ρόλο της Μελέκ. Σε κάθε μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας, όλοι βρίσκουμε να κρατηθούμε από κάπου. Τα παιδιά συνήθως αυτό το κάνουν με τη βοήθεια κάποιου αντικειμένου. Ενός αγαπημένου παιχνιδιού. Είναι αυτό που κουβαλούν μαζί τους για να νιώθουν ασφάλεια, για να νιώθουν ότι έχουν μαζί τους λίγο από το σπίτι, λίγο από τη μαμά και τον μπαμπά, λίγο από την αγάπη. Όταν η Μελέκ χάνεται, η Μέλη βρίσκεται μετέωρη. Νιώθει μοναξιά, αδικία και θλίψη. Αλλά λίγο καιρό αργότερα, με την ανάμνηση της κούκλας της, γεμίζει ελπίδα, ξεκινάει από εκεί που σταμάτησε να νιώθει και να δημιουργεί. Είναι το σημείο αναφοράς της. Η αρχή της ζωής της στο Αϊδίνιο, και η αρχή της νέας ζωής της στην Ελλάδα. Ξεπερνιούνται, άραγε, ποτέ βαθιά και βίαια τραύ-

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ματα, όπως αυτά του πολέμου και της προσφυγιάς ή πάντοτε τα σημάδια τους παραμένουν ανεξίτηλα σε όσους τα βίωσαν; Θεωρώ ότι τα βαθιά τραύματα δεν ξεπερνιούνται ποτέ. Είναι χαραγμένα στο είναι μας, είναι ανεξίτηλα γραμμένα στη σκέψη μας. Είναι εκεί για να μας επαναφέρουν στο σημείο του πόνου και να μας δίνουν δύναμη και ώθηση για τη συνέχεια. Γιατί, αν δεν πονέσεις, αν δεν πληγωθείς, δεν μπορείς να προχωρήσεις. Οι Έλληνες έχουμε ζήσει και προσφυγιά και μετανάστευση. Πώς γίνεται να έχουμε τόσο βραχεία μνήμη και να ξεσπάμε συχνά εναντίον όσων βρέθηκαν, παρά τη θέλησή τους, στη χώρα μας; Και επίσης, πώς είναι δυνατόν να διαχωρίζουμε τους ξεριζωμένους σε «καλούς» και «κακούς»; Οι Έλληνες είμαστε ένας λαός που μας αρέσει ο διχασμός. Μας αρέσει να είμαστε σε μια διαρκή αντιπαράθεση για κάτι, είτε αυτό είναι ένα ζήτημα σημαντικό είτε κάτι μηδαμινής σημασίας. Έτσι, για κάθε θέμα της επικαιρότητας βρίσκουμε τρόπο να χωριστούμε σε στρατόπεδα. Στο άσπρο και στο μαύρο. Στο καλό και στο κακό. Χωρίς να ρίχνουμε φως στην ουσία. Οι παππούδες μας υπήρξαν πρόσφυγες. Οι δικοί τους επίσης. Η ιστορία διδάσκεται στα σχολειά μας, μα τίποτα δεν μας διδάσκει τελικά. Κάνουμε συνεχώς τα ίδια λάθη. Κι είναι, νομίζω, ο φόβος που το κάνει αυτό. Ο φόβος ότι κάποιος είναι καλύτερος από εμάς. Ότι θα πάρει κάτι από το δικό μας μερίδιο. Η βαριά κληρονομιά των προγόνων μας μας έκανε να πιστεύουμε ότι είμαστε ανώτεροι από όλους. Μας γέμισε αλαζονεία και υπεροψία. Όλοι είμαστε ίσοι στη ζωή, όποια γλώσσα κι αν μιλάμε, όπου κι αν είμαστε, όπως κι αν ζούμε. Γιατί, άραγε, αυτή η φράση, που θα έπρεπε να είναι αυτονόητη, όχι απλώς δεν είναι, αλλά διαψεύδεται καθημερινά από την πραγματικότητα; Βία πολλή και ανθρωπιά λίγη. Και τότε και τώρα. Σε μια εποχή που η Ειρήνη αμφισβητείται όχι μόνο στην πράξη, αλλά ακόμα και στη θεωρία, τι μπορούμε να απαντήσουμε στα παιδιά που ρωτούν «γιατί;» Πέρασαν χρόνια πολλά για να φτάσουμε να θεωρούμε την ισότητα των ανθρώπων δεδομένη. Χρόνια που άνθρωποι έδωσαν τεράστιες μάχες για να διεκδικήσουν το δικαίωμα στη ζωή. Εγώ αυτό που λέω στα δικά μου παιδιά είναι να κοιτάξουν τους ανθρώπους στα μάτια. Όλοι έχουμε τα ίδια μάτια. Έχουμε ένα σώμα κι ένα κεφάλι. Αυτό είμαστε. Όμως, δεν έχω απάντηση στο «γιατί» των παιδιών για τον πόλεμο. Δεν βρίσκω καμιά λογική εξήγηση να τους δώσω σχετικά με το γεγονός ότι η κακία νικάει σε κάποιες περιπτώσεις. Δεν γίνεται να νικάει το κακό. Σημαίνει ότι έχουμε αποτύχει ως είδος. Υπάρχει μια τάση, ιδιαίτερα επίκαιρη μάλιστα, που θέλει τους λαούς να ταυτίζονται με τους ηγέτες τους και, αντίστοιχα, να θεωρούνται, όπως και οι πρόσφυγες-μετανάστες, «καλοί» ή «κακοί». Φυσικά αυτό ισχύει έντονα με το δίπολο «ΈλληναςΤούρκος». Πώς καταφέρνεις να ανατρέψεις αυτή την προκατάληψη; Δεν ξέρω αν κατάφερα να την ανατρέψω, όμως ήθελα να φυτέψω έναν σπόρο στην καρδιά των παιδιών. Να τους ψιθυρίσω στο αφτί ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως φαίνονται. Οι χώρες, οι στρατοί, οι πολιτικοί, οι ηγέτες, εξυπηρετούν πάντα κάποιους σκοπούς. Όλοι οι υπόλοιποι είμαστε στη βάση. Παρατηρητές των γεγονότων που βιώνουν με τον χειρότερο τρόπο

45 Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΔΙΔΆΣΚΕΤΑΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΊΑ ΜΑΣ, ΜΑ ΤΊΠΟΤΑ ΔΕΝ ΜΑΣ ΔΙΔΆΣΚΕΙ ΤΕΛΙΚΆ. ΚΆΝΟΥΜΕ ΣΥΝΕΧΏΣ ΤΑ ΊΔΙΑ ΛΆΘΗ. ΚΙ ΕΊΝΑΙ Ο ΦΌΒΟΣ ΌΤΙ ΚΆΠΟΙΟΣ ΕΊΝΑΙ ΚΑΛΎΤΕΡΟΣ ΑΠΌ ΕΜΆΣ ΠΟΥ ΤΟ ΚΆΝΕΙ ΑΥΤΌ. Η ΒΑΡΙΆ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆ ΤΩΝ ΠΡΟΓΌΝΩΝ ΜΑΣ ΜΑΣ ΈΚΑΝΕ ΝΑ ΠΙΣΤΕΎΟΥΜΕ ΌΤΙ ΕΊΜΑΣΤΕ ΑΝΏΤΕΡΟΙ ΑΠΌ ΌΛΟΥΣ. ΜΑΣ ΓΈΜΙΣΕ ΑΛΑΖΟΝΕΊΑ ΚΑΙ ΥΠΕΡΟΨΊΑ τις συνέπειες των αποφάσεων των άλλων. Καλοί και κακοί υπάρχουν παντού. Υπάρχει ο κακός και ο κακός λύκος. Η πονηρή και η αφελής αλεπού. Η καλή και η κακή μάγισσα. Ίσως, αν μπορέσουμε να μπούμε στη θέση του άλλου, να δούμε καθαρά τις ομοιότητες και όλα όσα μας ενώνουν. Τελικά, ποιος ήταν ο στόχος σου όταν έγραψες το βιβλίο; Και ποιος είναι ο βαθύτερος συμβολισμός αυτής της κούκλας, της Μελέκ, που τελικά όχι μόνο έχει επιβιώσει, αλλά έχει καταφέρει με έναν σχεδόν μαγικό τρόπο να ενώσει δυο κορίτσια, δυο γυναίκες, δυο οικογένειες, δυο λαούς; Μπορούμε να γεμίσουμε τον κόσμο όλο με Μελέκ; Υπάρχει ελπίδα; Ο μόνος στόχος του βιβλίου ήταν να μοιραστώ τα συναισθήματα που έχω εγώ η ίδια για αυτό το κομμάτι του παρελθόντος. Να απαντήσω σε μερικά γιατί, που παραμένουν ακόμα και σήμερα αναπάντητα. Η Μελέκ είναι το σύμβολο της αγάπης. Είναι ένας τρόπος να νιώσουμε τον άλλον και να μη μας κυριεύσει το εγώ. Δεν ξέρω αν μπορούμε να γεμίσουμε τον κόσμο με Μελέκ, ξέρω, όμως, ότι σίγουρα μπορούμε να προσπαθήσουμε. Κι αν δεν τα καταφέρουμε, πάλι κερδισμένοι θα είμαστε. Η ελπίδα είναι μέσα μας. Είναι εκεί την ώρα που ξεκινά η κάθε μας προσπάθεια. Αρκεί μονάχα να αλλάξουμε προτεραιότητες. Τον τελευταίο αιώνα όλοι προσπαθούσαν να γίνουν πολύ σπουδαίοι και καταξιωμένοι επαγγελματίες. Ίσως να αρχίσουμε να προσπαθούμε να γίνουμε σπουδαίοι άνθρωποι. Και τότε ναι, ίσως μια κούκλα, ένα φιλί, μια σκέψη, μια αγκαλιά να μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.

Διαβάστε: Βάνα Μαυρίδου, Μέλη και Μελέκ, Εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση Ρένια Μεταλληνού

ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Οι Παραμυθοκόρες αφηγούνται: Το χειρομυλάκι Πριν από την αφήγηση: Συζητήστε τι είναι το Πάσχα για τα παιδιά σας, την οικογένεια και για εσάς. Θυμηθείτε τα δικά σας Πάσχα από τότε που ήσασταν μικροί και μικρές. Τα παιδιά λατρεύουν να ακούν τέτοιες ιστορίες, από το δικό σας παρελθόν. Συνδέονται μαζί σας, τους θυμίζετε ότι και εσείς ήσασταν κάποτε σαν και αυτά. Μη διστάσετε να τους αποκαλύψετε σκανταλιές. Και να το κάνετε με ένα πονηρό χαμόγελο. Και όταν έχετε γίνει όλοι παιδιά, απολαύστε μαζί την ιστορία που σας έχουμε ετοιμάσει. Οι Παραμυθοκόρες (Βασιλεία Βαξεβάνη, Αντωνία Βέλλιου, Ιφιγένεια Κακριδώνη) σας καλούν στις «Παραμυθένιες Κυριακές» τους με παραμύθια, βιβλία, μουσική και παιχνίδια στην Athens Comics Library (Καραϊσκάκη 28, Ψυρρή). Το χειρομυλάκι σχεδίασε ο εικονογράφος Δημήτρης Κάσδαγλης. Μαζί με τις Παραμυθοκόρες κάνουν παραστάσεις με αφήγηση και comics. Facebook: Paramythokores Instagram: Paramythokores e-mail: info@paramythokores.gr

Αρχή του παραμυθιού, καλησπέρα της αφεντιάς σας Μια φορά κι έναν καιρό ήταν δύο αδέρφια. Ο ένας ήταν πλούσιος πολύ, είχε όλα τα αγαθά του κόσμου και ζούσε σε ένα παλάτι στην κορυφή του λόφου. Ο άλλος ήταν φτωχός, δεν είχε στον ήλιο μοίρα και ζούσε σε ένα καλυβάκι πλάι στη θάλασσα. Ήρθε το Πάσχα και ο φτωχός αδερφός δεν είχε να πάρει ούτε ένα αρνί για να φάει με τη γυναίκα και τα παιδιά του. Είχε χάσει τον ύπνο του και στενοχωριόταν πολύ. Μια μέρα αποφάσισε να πάει στην κορυφή του λόφου να ζητήσει βοήθεια από τον πλούσιο αδερφό του. Πρωί πρωί ξεκίνησε και πήρε το μονοπάτι για τον λόφο. Σαν έφτασε στο αρχοντικό, στην κορυφή του λόφου, χτύπησε την πόρτα και περίμενε. Σε λίγο η πόρτα άνοιξε και στο κατώφλι της φάνηκε ο πλούσιος αδερφός. «Τι θέλεις εσύ εδώ;» τον ρώτησε άγρια και τα μάτια του πετούσαν φωτιές από τον θυμό. «Αδερφέ μου, έρχεται Πάσχα και δεν έχω να

πάρω φαγητό για τα παιδιά μου! Σε παρακαλώ, βοήθησε με! Εσύ έχεις όλα τα καλά! Σε παρακαλώ, βοήθησε με!» Μα εκείνος θύμωσε πολύ και του έβαλε τις φωνές και του είπε να φύγει από το αρχοντικό του. Ο φτωχός αδερφός, απελπισμένος όπως ήταν, έμεινε εκεί και συνέχισε να τον παρακαλεί. «Σε παρακαλώ, αδερφέ μου. Εσύ έχεις ολόκληρα κοπάδια με ζώα, δώσε μου κι εμένα ένα να φάνε τα παιδιά μου». «Καλά, περίμενε εδώ», είπε ο πλούσιος αδερφός και έκλεισε με δύναμη την πόρτα. Πήγε πίσω, εκεί που είχε τα κοπάδια του, και διάλεξε το πιο αδύνατο, το πιο κοκαλιάρικο, το πιο αρρωστιάρικο αρνί, το πήρε στα χέρια του και το πήγε στον αδερφό του. «Να, πάρε αυτό εδώ και πήγαινε στον δαίμονα κι ακόμα παραπέρα!» Έτσι είπε, του πέταξε το κοκαλιάρικο αρνί στα μούτρα κι έκλεισε την πόρτα με δύναμη. Τα μάτια του φτωχού γέμισαν δάκρυα. Τι λόγος ήταν αυτός που του είπε ο αδερφός του; Η καρδιά του έσπασε στα δυο. Κοίταξε εκείνο το αρρωστιάρικο αρνί. Δυο κόκαλα όλο κι όλο! Πώς να πάει στα παιδιά του με αυτό; Αποφάσισε λοιπόν να πάει εκεί που τον έστειλε ο αδερφός του. Έβαλε το κοκαλιάρικο αρνί στους ώμους, έβαλε το ένα πόδι μπροστά στο άλλο και κίνησε να πάει στο δαίμονα κι ακόμα παραπέρα. Κατηφόρισε τον λόφο, βγήκε από το χωριό, μπήκε στο δάσος και περπατούσε σκυμμένος, μέχρι που έπεσε η νύχτα. Στάθηκε και κοίταξε γύρω του. Ήταν βαθιά μέσα στο

11.04.2022

δάσος και δεν ήξερε κατά πού να πάει. Όλα φαίνονταν ίδια μέσα στο πυκνό σκοτάδι. Και τότε, κάπου εκεί ανάμεσα στα δέντρα, είδε ένα φως. Ένα φως στην κορυφή ενός λόφου. «Όπου υπάρχει φως υπάρχουν άνθρωποι», σκέφτηκε και πήγε κατά κει. Όσο πλησίαζε προς εκείνο το φως, άκουγε ήχους παράξενους, αλλόκοσμους, ανατριχιαστικούς. Όλο και πιο δυνατά ακούγονταν εκείνοι οι ήχοι και ανάμεσά τους στριγκλιές και ουρλιαχτά. Βρήκε ένα άνοιγμα, κρύφτηκε πίσω από ένα θάμνο και κοίταξε. Και τι να δει! Εκεί, μπροστά στα μάτια του, ήταν ένα ξέφωτο και στο κέντρο ήταν μια μεγάλη φωτιά. Ολόγυρά της είχαν στήσει γλέντι όλα τα δαιμονικά, όλα τα τέρατα, τα παγανά, οι δράκοι και οι μάγισσες του κόσμου. Πάγωσε το αίμα του, η καρδιά του χτυπούσε δυνατά και τα πόδια του έτρεμαν. Έκανε ένα βήμα πίσω για να φύγει, μα δεν πρόσεξε και πάτησε ένα κλαδί. «Ποιος; Ποιος είναι εκεί;» στρίγγλισαν τα δαιμόνια. Πήγε να φύγει ο φτωχός, αλλά πριν προλάβει, ένα χέρι τον άρπαξε, τον σήκωσε στον αέρα και τον ακούμπησε μπροστά στον αρχιδαίμονα. «Ποιος είσαι εσύ και τι θέλεις εδώ; Μίλα, αλλιώς θα σε κάνω χίλια κομμάτια!» Εκείνος, μέσα στην τρομάρα του, έψαχνε να βρει τι θα πει και το βρήκε. «Άρχοντά μου, εγώ ήρθα να σου φέρω αυτό το δώρο», είπε και κατέβασε από τους ώμους του το αρνί. Ο αρχιδαίμονας έμεινε με το στόμα ανοιχτό. «Κανένας άνθρωπος δεν ήρθε ποτέ εδώ και σίγουρα κανένας ποτέ δεν έχει φέρει δώρο. Το δώρο θέλει αντίδωρο και πάλι δώρο μένει», είπε ο αρχιδαίμονας. Έβγαλε τότε μέσα από τα ρούχα του ένα χειρομυλάκι. «Δεν… Δεν είναι ανάγκη», ψέλλισε ο φτωχός. «Μα, αυτό είναι ένα μαγικό χειρομυλάκι! Σαν λαχταράει κάτι η ψυχή σου, ζήτα το και πες του τα μαγικά λόγια», είπε και ψιθύρισε στο αυτί του τα μαγικά τα λόγια. «Σαν έχεις αρκετό από αυτό που θες, πες τούτα τα μαγικά λόγια», και του είπε και άλλα λόγια, «και το χειρομυλάκι θα σταματήσει». Άστραψαν τα μάτια του φτωχού. «Ευχαριστώ, ευχαριστώ!» είπε και έβαλε τα πόδια στην πλάτη. Κατά το ξημέρωμα, έφτασε στο σπίτι του και είπε στη γυναίκα του τι είχε συμβεί. «Μα τι είναι αυτά που λες;» τον πέρασε για τρελό η γυναίκα του. Πιάνει τότε αυτός το χειρομυλάκι και λέει. «Φέρε μας φαγητά. Αρνί και πατάτες, σαλάτες και τυριά, γλυκά και φρούτα», και ψιθύρισε τα μαγικά λόγια. Και το χειρομυλάκι γύριζε και ξαναγύριζε και έβγαζε ό,τι του ζήτησε. Γέμισε το τραπέζι φαγητά και καλούδια. Έφαγαν και χόρτασαν. Και από τότε, λένε, ζητούσαν από το χειρομυλάκι κι εκείνο τους έβγαζε ό,τι λαχταρούσε η ψυχή τους. Έβγαλαν φαγητό και ρούχα, παιχνίδια και φλουριά. Έκαναν το καλυβάκι τους παλατάκι σωστό και στα

11.04.2022

κόκαλά τους έδεσε κρέας, κοκκίνισαν τα μάγουλά τους. Και σαν ήρθε το Πάσχα και πήγαν στην εκκλησιά ήταν σαν άρχοντες και όλοι τους κοίταζαν και τους θαύμαζαν. Τους είδε και ο πλούσιος αδερφός κι απόρησε. «Πού τα βρήκαν αυτοί τα ρούχα και τα λούσα; Και πώς είναι έτσι ροδαλοί, που είχε μαυρίσει το μάτι τους από την πείνα;» Πήγε κρυφά στο σπίτι του αδερφού του και τους παρακολούθησε. Και σαν είδε το μαγικό χειρομυλάκι, το ήθελε για τον εαυτό του. Πήγε στον αδερφό του και του είπε: «Δώσε μου το χειρομυλάκι! Σου δίνω όλα τα πλούτη μου, σου δίνω το αρχοντικό μου, σου δίνω ό,τι έχω, δώσε μου το χειρομυλάκι». «Έλα αύριο το πρωί και θα σου το δώσω», είπε ο αδερφός του. Πήγε ο φτωχός στο σπίτι και πήρε το χειρομυλάκι. Του είπε τα μαγικά λόγια και ζήτησε χρυσάφια και διαμάντια και ρουμπίνια και ζαφείρια και μάλαμα και τζοβαερικά και μέχρι το ξημέρωμα εκείνο του έδινε ό,τι του ζητούσε. Και όταν είχε πια αρκετά, είπε πάλι τα άλλα μαγικά λόγια και το χειρομυλάκι σταμάτησε. Με το πρώτο φως του ήλιου ήρθε και ο αδερφός του.

ΠΑΡΑΜΥΘΙ Ο φτωχός του δίνει το χειρομυλάκι και του λέει τα μαγικά λόγια. Αρπάζει ο πλούσιος το χειρομυλάκι και τρέχει. «Στάσου, έχει κι άλλο…» φώναξε ο φτωχός. Μα εκείνος δεν έκατσε ν’ ακούσει τα λόγια που σταματούσαν το χειρομυλάκι. Πήγε ο πλούσιος στο λιμάνι, αγόρασε ένα καράβι, πήρε έναν καπετάνιο, έναν μάγειρα και ναύτες και κίνησε να γυρίσει τον κόσμο, να δείχνει σε όλους τι σπουδαίο πράγμα είχε. Εκεί που ταξίδευαν, τελείωσε το αλάτι και ο μάγειρας πήγε και του το είπε. Πιάνει τότε κείνος το χειρομυλάκι, του ζητάει αλάτι και λέει τα μαγικά λόγια. Το χειρομυλάκι γύριζε και ξαναγύριζε κι έδινε αλάτι. Παίρνει ο μάγειρας και πάει στην κουζίνα. Το χειρομυλάκι γύριζε και ξαναγύριζε κι έδινε αλάτι. «Σταμάτα!» του φώναζε ο πλούσιος. Μα το χειρομυλάκι γύριζε και ξαναγύριζε κι έδινε αλάτι. Γέμισε το αμπάρι, γέμισαν οι αποθήκες, γέμισε το κατάστρωμα. Και το χειρομυλάκι γύριζε και ξαναγύριζε κι έδινε αλάτι. Βάρυνε το καράβι από το αλάτι, κάνει ένα ΚΡΑΚ και σπάει στα δυο και πάει στον βυθό και μαζί του και το χειρομυλάκι.

του Τόμεκ Γι οβάνη

47 Ο άλλος αδερφός έζησε μαζί με την οικογένεια του στο αρχοντικό στον λόφο και είχαν όλα όσα χρειάζονταν και έδιναν και σε αυτούς που δεν είχαν. Ήταν χαρούμενοι και ευτυχισμένοι. Λένε, όμως, πως από τότε μέχρι και σήμερα είναι το χειρομυλάκι κάπου στον βυθό και γυρίζει και ξαναγυρίζει και δίνει αλάτι. Κανείς δεν ξέρει πού είναι, αλλά κι όποιος το βρει, δεν θα ξέρει τα μαγικά λόγια για να το σταματήσει. Και γι’ αυτό και η θάλασσα είναι αλμυρή. Και αν δεν μας πιστεύετε, όταν βρεθείτε στη θάλασσα δοκιμάστε λίγο από το νερό. Μετά την αφήγηση Φτιάξτε μαζί τα μαγικά λόγια του χειρόμυλου! Ποιος ξέρει; Μπορεί να το βρείτε και να τα πετύχετε! Δεν χρειάζεστε, όμως, το μαγικό χειρομυλάκι. Φανταστείτε ότι κάτι μέσα στο σπίτι, ένα αντικείμενο, ένα παιχνίδι ή οτιδήποτε άλλο είναι μαγικό και μπορεί να σου δώσει ότι θελήσεις. Τι θα του ζητούσατε; Πώς θα σας φαινόταν η ιδέα να προσφέρετε κάτι, μια σοκολάτα ή ένα φρούτο, ένα ζεστό πιάτο φαγητό σε κάποιον άστεγο μαζί με ένα χαμόγελο; Μπορείτε να το δοκιμάσετε και να παρατηρήσετε μαζί πώς θα νιώθετε μετά.

Τα πιο Ο Πίκο και η Λόλα ετοιμάζονται για νέες περιπέτειες και σου υπόσχονται ένα αξέχαστο Πάσχα!

απίθανα πασχαλινά βιβλία 3+

3+ Προετοιμάσου για την άνοιξη και το Πάσχα με ένα σούπερ διασκεδαστικό βιβλίο!

Άνοιξε τα παραθυράκια για να βρεις τα τυχερά αυγά-έκπληξη!

Όταν οι λέξεις συνομιλούν με τις εικόνες γίνονται θαύματα

5+ 3+

Άφησε τα συναισθήματά σου ελεύθερα και βάλε χρώμα στη ζωή σου!

Το μέρος εκείνο ήταν όμορφο και ασφαλές. Ώσπου μια μέρα έφτασαν οι ξένοι… Τότε όλα άλλαξαν.

Τα μεγαλύτερα θαύματα έρχονται από τον ουρανό! Μια υπέροχη ιστορία από τους μοναδικούς Αδερφούς Φαν.

Kαθετί που βλέπεις μπορεί να είναι παραμύθι. Και καθετί που αγγίζεις μπορεί να έχει τη δική του ιστορία.

Μοναδικές περιπέτειες 5+

με αγαπημένους

Ο Όσκαρ κινδυνεύει! Ακολούθησε τις οδηγίες και βοήθησε τον μικρό δράκο Καρύδα να ελευθερώσει τον αγαπημένο του φίλο. Άνοιξε το φακέλου υς τα γράμμ ς και βρες της Καρυατα δο-παρέα ς

ήρωες και ηρωίδες! 8+ Είναι πανέξυπνη, ατρόμητη και κυρίως αποφασισμένη να μάθει την αλήθεια. Είναι η Λεονόρα Μπολτ.

ή ΙΠΕ Τ Ε Ι Α ΠΕΡ

Τα βιβλία της ζωής τους

Πόσους κινδύνους μπορεί να κρύβει ένα δώρο γενεθλίων; Πολλούς! Όσες και οι τρίχες που κάποιοι (δεν) έχουν στο κεφάλι τους!

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

βιβλίο

Βρείτε όλα τα βιβλία που προτείνουμε στο παιδικό βιβλιοπωλείο "Ο Γάτος Μαουρίτσιο", www.mauriciobookstore.gr

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί, στην επιτυχημένη σειρά βιβλίων με ήρωα τον Αρκουδάκο, «Το πρώτο μου παιχνίδι μνήμης. Τα ζώα», ένα βιβλίο μεγάλου σχήματος με παιχνίδια, σχεδιασμένο από τον βραβευμένο δημιουργό Benji Davies για να βελτιώσει τη μνήμη και το λεξιλόγιο των μικρών παιδιών από ενός έτους, που θα ανακαλύψουν τα ζώα που υπάρχουν στη φάρμα, στον ζωολογικό κήπο, στον βυθό της θάλασσας και στο πάρκο! Με πολλά αναδιπλούμενα μέρη, τέσσερις συναρπαστικές σκηνές και δεκάδες εικόνες, αυτό το επιτραπέζιο βιβλιοπαιχνίδι θα τα παρακινήσει και θα τα βοηθήσει να μάθουν τις πρώτες τους λέξεις διασκεδάζοντας. Στο βιβλίο της Λίνας Σωτηροπούλου «Πίκο και Λόλα. Ένα αξέχαστο Πάσχα», η Λόλα αποφασίζει να οργανώσει μια μεγάλη πασχαλινή γιορτή με όλους τους φίλους της και στρώνει τον Πίκο στη δουλειά. Τα έχει σκεφτεί όλα και, παρόλο που στο τέλος το σχέδιό της δεν πάει τόσο καλά, θα καταφέρει αυτό το Πάσχα να μείνει πράγματι αξέχαστο σε όλους. Σπουδαίο ρόλο θα παίξει μια... κότα, που έχασε τα αβγά της καθώς κοιμόταν. Νέα προσθήκη στη σειρά με τις διασκεδαστικές ιστορίες, με απλά και λιτά στιχάκια, μέσα από τις οποίες ξεδιπλώνεται ένας χρωματιστός, μαγικός κόσμος, ζωγραφισμένος από τη Ναταλία Καπατσούλια. Πρωταγωνιστές ο Πίκο και η Λόλα, δύο διαφορετικοί αλλά αχώριστοι φίλοι, που με τις περιπέτειές τους βοηθούν τα παιδιά από 2 ετών να αντιληφθούν έννοιες όπως η φιλία, η αποδοχή και η συνεργασία, και να αναπτύξουν τη φαντασία τους. Η κάθε μέρα που περνά η μικρή με τη μεγάλη ενυδρίδα είναι μαγική απλώς και μόνο επειδή είναι μαζί· από την όμορφη ανατολή μέχρι το ήσυχο δειλινό ζουν παρέα αξέχαστες στιγμές. Το τρυφερό εικονογραφημένο «Μαζί» (Εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Πετρούλα Γαβριηλίδου), για αναγνώστες από 2 ετών, είναι ένας ύμνος στη γονεϊκή αγάπη, με τρυφερά στιχάκια και μοναδική εικονογράφηση, από τη διακεκριμένη δημιουργό Έμα Ντοντ. «Δεν πάω για ύπνο». Το νέο παραμύθι της Μαριλίτας Χατζημποντόζη (εικονογράφηση Σίσυ Κυλερτζή) είναι μια Μπανάνα, που προστίθεται στη Φρουτοπαρέα των Εκδόσεων Ψυχογιός. Πρωταγωνιστεί ο μικρός ιππότης Αρθούρος, που δεν πήγαινε με τίποτα για ύπνο! Αποτέλεσμα; Στη Μικρή των Ιπποτών Σχολή όλο χασμουριόταν και σκουντουφλούσε από τη νύστα! Πώς θα καταφέρουν οι γονείς του να τον πείσουν να πηγαίνει νωρίς για ύπνο; Θα μάθει τελικά ο Αρθούρος να κάνει όνειρα γλυκά και πολύ ιπποτικά; Καλοσυνάτα πλάσματα που σ' όλο το δάσος μένουν έκρυψαν εκατό αυγά και να τα βρείτε περιμένουν… Το υπέροχο πασχαλινό βιβλίο της Rachel Piercey «Το μεγάλο κυνήγι των αυγών. Βρες τα 100 αυγά» (Εκδόσεις Πατάκη, Σειρά: Το δάσος της καφέ αρκούδας, μετάφραση Αργυρώ Πιπίνη) καλεί τους μικρούς φυσιοδίφες στην παρέα του Αρκούδου και τους παρακινεί να ψάξουν να βρουν και να μετρήσουν εκατό αυγά. Τα «Πασχαλινά παιχνίδια», των Εκδόσεων Ψυχογιός, είναι ένα βιβλίο δραστηριοτήτων για γιορτάσουμε το Πάσχα μαζί με τα μικρά μας με απίθανα παιχνίδια και πολλά αυτοκόλλητα, παρέα με όλα τα ζωάκια στην ολάνθιστη ανοιξιάτικη φύση! Τα παιδιά από 3 ετών θα βρουν τις διαφορές, θα ενώσουν τα μικρά πλάσματα με τις μαμάδες τους, θα χρωματίσουν πανέμορφες εικόνες, θα κολλήσουν πάνω από 80 αυτοκόλλητα και θα παίξουν και με τους φίλους τους! Οι Εκδόσεις Anubis γιορτάζουν το Πάσχα με δυο νέες παιδικές κυκλοφορίες από τα πολυαγαπημένα brands Peppa Pig και My Little Pony. Στην ιστορία «My Little Pony: Μια Γιορτινή Έκπληξη» η Ίζι, το Μικρό Πόνι με το μεγάλο ταλέντο στις χειροτεχνίες, ετοιμάζει τα πιο ξεχωριστά πασχαλινά αβγά για καθέναν από τους φίλους της, επιστρατεύει βαφές, γκλίτερ και αυτοκόλλητα για να κάνει στα καλύτερα Πόνι το καλύτερο δώρο των γιορτών! Στην ιστορία «Peppa Pig: Πασχαλινή έκπληξη» όλα τα παιδάκια είναι καλεσμένα στην πασχαλινή Αυγατραξιόν της Δεσποινίδας Κουνέλη για να φτιάξουν πασχαλινές κάρτες και να χαϊδέψουν χνουδωτά κοτοπουλάκια. Αλλά πού έχει πάει η Δεσποινίς Κουνέλη; Και τι είναι μέσα στο τεράστιο πασχαλινό αβγό; Και μη νομίζετε ότι τελειώσαμε εδώ. Έχουμε άλλα δυο φρέσκα βιβλία με πρωταγωνίστρια την Πέππα. Στο «Peppa Pig: Η Πέππα Βασιλική Καλεσμένη», η Οικογένεια Γουρουνάκη λαμβάνει πρόσκληση για το Πλατινένιο Ιωβηλαίο της Βασίλισσας! Μα όταν η Πέππα και οι φίλοι της φτάνουν στο παλάτι, διαπιστώνουν ότι κάτι πολύ περίεργο έχει συμβεί και η βασίλισσα είναι ιδιαίτερα ανήσυχη. Φέτος, η Μεγάλη Βρετανία γιορτάζει τα 70 χρόνια από την ενθρόνιση μονάρχη της: το πρώτο Πλατινένιο Ιωβηλαίο στην ιστορία της χώρας κινδυνεύει, μα τελικά θα γιορταστεί χάρη στην Πέππα και στην ετοιμότητά της! Στο «Peppa Pig: Το Παιχνίδι της Καληνύχτας», η Πέππα και ο Τζορτζ δεν νυστάζουν, αν και έχει βραδιάσει. Τότε, ο Παππούς και η Γιαγιά έχουν μια σούπερ ιδέα για ένα συναρπαστικό παιχνίδι. Μια ιστορία για όνειρα γλυκά, που μετρά πράγματα θαυμαστά από το 10 έως το 1. Α, και τα αστέρια στο εξώφυλλο αστράφτουν και το φεγγάρι ασημίζει πραγματικά!

11.04.2022

διάλεξε τα βιβλία που θα σε μεταμορφώσουν

Παντού γύρω μας η φύση αλλάζει, ωριμάζει... και κάνει θαύματα. Κάθε μέρα, ώρα με την ώρα, συμβαίνουν μαγικές μεταμορφώσεις μπροστά στα μάτια μας. Όμως, δεν είναι πάντα εύκολο να τις δούμε.

Γνωρίστε τα βιβλία που θα αγκαλιάσετε τις μέρες του Πάσχα και που θα γίνουν ο πολύτιμος οδηγός σας στην αποκάλυψη του μυστικού μιας πιο όμορφης ζωής, που, απ’ ό,τι φαίνεται, κρύβεται στις λεπτομέρειες. Αλεξάντρα Μιζελίνσκα, Ντάνιελ Μιζελίνσκι, Ναταλία Μπαράνοφσκα Κρίστιαν Μπόρστλαπ Από τους δημιουργο των πασίγν ύς ωστων Χαρτών

Μαρία Παπαγιάννη εικ.: Ίρις Σαμαρτζή

3+ Η Μία δεν εύχεται να είναι πριγκίπισσα στον πύργο της ούτε πειρατής στο δικό της καράβι ούτε ταξιδευτής στο δικό της αερόστατο. Ζητάει μια φίλη κολλητή.

7+ Θα καταλάβετε πόσο πολύ συνδέεται το φαγητό με την ιστορία, την κουλτούρα και τη φύση της χώρας στην οποία παρασκευάστηκε για πρώτη φορά.

Ε Ι Μ ΑΣ ΤΕ ΤΑ ΒΙΒΛ ΙΑ

5+ Χίλια πράγματα θα μπορούσαμε να πούμε για τη ζωή. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. «Η ζωή είναι...»

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.04.2022

Τέλος, για τις καλλιτεχνικές φύσεις, οι Εκδόσεις Anubis προτείνουν το «My Little Pony: Χρωματιστά Πόνι», στο οποίο η Σάνι και οι φίλοι της, οι ήρωες από την No 1 παιδική ταινία στο Netflix, ανυπομονούν να γνωρίσουν τα παιδιά και τα προσκαλούν στον κόσμο τους, σε μέρη μυστικά και πανέμορφα, να δώσουν χρώμα στην ιστορία τους, με τις μπογιές τους. Οι μικροί μας φίλοι από 3 ετών προετοιμάζονται για τις επόμενες ημέρες με το διασκεδαστικό βιβλίο «Έρχονται η άνοιξη & το Πάσχα», της Kathryn Selbert (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση Μάρω Ταυρή), με υπέροχη εικονογράφηση για εξάσκηση της παρατηρητικότητας και με περισσότερα από 120 αυτοκόλλητα που συμπληρώνουν την κάθε σκηνή: Τα παιδιά θα γεμίσουν το δάσος με κουνελάκια, θα βάψουν τα αβγά, θα φτιάξουν πασχαλινά γλυκά και τόσα άλλα! Όλοι γνωρίζουμε ότι οι τυραννόσαυροι είναι μεγάλοι, τρομακτικοί και καθόλου φιλικοί. Έτσι, όταν ένα αυγό ορνιθόρυγχου, ενός φιλήσυχου φυτοφάγου δεινόσαυρου, καταλήγει στη φωλιά μιας τυραννοσαυρίνας, είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσει μεγάλο μπέρδεμα! Όταν πια βγουν τα δεινοσαυράκια από το αυγό, τα αδελφάκια του ορνιθόρυγχου τον φωνάζουνε Σταλίτσα, γιατί είναι μια σταλίτσα, και το μόνο που ζητάει είναι μια ήσυχη ζωή πλάι στο ποτάμι, μασουλώντας τα χορτάρια του νερού… Ο «Τυραννόσαυρος Σταλίτσας» (Εκδόσεις Πατάκη) είναι μια πολύ αστεία ιστορία με ρυθμό (απόδοση Φίλιππος Μανδηλαράς) από την αγαπημένη Τζούλια Ντόναλντσον και τον πολυβραβευμένο Ντέιβιντ Ρόμπερτς. Η μέρα της Ζωής έχει ξεκινήσει άσχημα. Και συνεχίζεται όλο και πιο στραβά. Τότε η Ζωή θυμώνει και λέει μια κακιά λέξη, μια πολύ κακιά λέξη! Τώρα η Ζωή δεν ξέρει πια τι να κάνει… «Η Ζωή και η κακιά λέξη», του Hernández Molero Purificación (Εκδόσεις Kaktos) είναι ένα βιβλίο που επιτρέπει στα παιδιά από 3 ετών να κατανοήσουν τις συνέπειες που έχει ο θυμός και τα άσχημα λόγια, αλλά και πώς να τον αντιμετωπίσουν. Κάτι ξύπνησε την Αρκούδα από τη χειμερία νάρκη της. Ναι, έχει φαγούρα. Την ανυπόφορη φαγούρα της αρκούδας γκρίζλι, σε σημεία του σώματος όπου δεν φτάνεις να ξυστείς. Ευτυχώς, γνωρίζει το τέλειο δέντρο, στον κορμό του οποίου θα μπορούσε να ξυστεί. Αλλά όταν φτάνει εκεί, κάποιος το ρίχνει κάτω! Το βιβλίο της ταλαντούχας Βικτόρια Κάσσανελ «Η φαγούρα της αρκούδας γκρίζλι» (Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Φίλιππος Μανδηλαράς) αφηγείται μια υπέροχη, αστεία ιστορία που δείχνει πώς η βοήθεια προς τους άλλους μπορεί να καταλήξει σε απρόσμενες και υπέροχες εκπλήξεις. Η Τζούλια Ντόναλντσον, στο νέο της παραμύθι για την ελπίδα, την αλαζονεία και την αποδοχή, συνεργάζεται με τον Γιούβαλ Ζόμερ και το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό! «Η κάμπια Μαλλιαρή Αρκουδίτσα» (Εκδόσεις Ψυχογιός) περιφέρεται στον κήπο και αναρωτιέται πώς θα είναι όταν γίνει νυχτοπεταλούδα. Πανέμορφες και λαμπερές, ωραίες και εκθαμβωτικές, αλλά καθόλου ευγενικές, οι άλλες κάμπιες γελούν με τη μικρή, άχαρη, Μαλλιαρή Αρκουδίτσα. Για ένα πράγμα είναι σίγουρες: η Μαλλιαρή Αρκουδίτσα δεν θα γίνει ποτέ τόσο εντυπωσιακή και όμορφη όσο αυτές! Αλλά μήπως τελικά μπορεί μια μικρή κάμπια να μεταμορφωθεί σε κάτι πραγματικά εκπληκτικό; Υπάρχουν κάποιες στιγμές που αισθάνεσαι ότι η ευτυχία είναι μακριά σου. Δεν χρειάζεται να την αναζητάς. Υπάρχει ένα μέρος όπου εκείνη βρίσκεται πάντοτε… Ανακάλυψέ το! Όπως και κάποιες φορές η λύπη σε επισκέπτεται, ενώ δεν την περιμένεις. Αν την αφήσεις να μπει στη ζωή σου, τότε θα ανακαλύψεις ότι το μόνο που θέλει είναι να έχει μια φίλη, έστω και για λίγο… Μην τη φοβηθείς! «Τοκ, τοκ… Είμαι η ευτυχία» και «Τοκ, τοκ… Είμαι η λύπη»: Δυο νέα εικονογραφημένα βιβλία της Εύα Έλαντ, από τις Εκδόσεις Μίνωας, φέρνουν σε επαφή τα μικρά μας με τα συναισθήματα, ευχάριστα και δυσάρεστα, και τους δείχνουν πώς να τα διαχειρίζονται. Η τολμηρή Λάνα Λιν, η ηρωίδα της Ρεμπέκα Βαν Σλάικ, μπαίνει σε νέες περιπέτειες, στο νέο βιβλίο των Εκδόσεων Κλειδάριθμος «Το αρνάκι και το καινούριο τσοπανόσκυλο» (μετάφραση Ηλιάνα Αγγελή), για παιδιά από 3 ετών. Η Λάνα Λιν είναι ένα αρνάκι, που τρελαίνεται να τρέχει μες στο άγριο δάσος τη νύχτα, να μένει ξύπνια μέχρι αργά, τρελαίνεται να ουρλιάζει στο φεγγάρι. Και τρελαίνεται να λέει στους άλλους τι να κάνουν. Έτσι, όταν ο φίλος της ο Σον της λέει ότι θα έρθει ένα καινούριο τσοπανόσκυλο για να φυλάει το κοπάδι, η Λάνα Λιν αναλαμβάνει δράση. Θα εκπαιδεύσει αυτό το μαλλιαρό ζωντανό για να κάνει τη δουλειά του – είτε του αρέσει είτε όχι. Μάθημα ένα: να οδηγεί το κοπάδι. Μάθημα δύο: να είναι σε επιφυλακή, μέρα νύχτα. Μάθημα τρία: να προστατεύει το κοπάδι από τον κίνδυνο. Το καινούριο τσοπανόσκυλο –αν είναι όντως αυτό– το περιμένει μια μεγάλη έκπληξη! Στον Λουέλιν δεν αρέσει να αισθάνεται λύπη, θυμό, μοναξιά ή ντροπή. Έτσι, σκαρφίζεται ένα πανέξυπνο σχέδιο: παραχώνει τα συναισθήματά του μέσα σε βάζα και τα φυλάει σε ντουλάπια, ώστε να μην τον ενοχλήσουν άλλο. Όταν όμως βρίσκει τον μπελά του στην τάξη, διαπιστώνει ότι πρέπει να κρύψει και τον ενθουσιασμό του. Και όταν τη θέση της χαράς παίρνει η απογοήτευση, αποφασίζει να ξεφορτωθεί και τη χαρά. Ύστερα από λίγο, το κουνελάκι δεν νιώθει σχεδόν τίποτα. Τι θα συμβεί όταν τα συναισθήματά του αρνηθούν να μείνουν άλλο κλεισμένα σ’ένα βάζο μέσα; Ο Λουέλιν σύντομα ανακαλύπτει ότι η ζωή γίνεται πιο πολύχρωμη όταν αφήνει κανείς ελεύθερα τα συναισθήματά του. Και μόνο τότε, όταν τα συνειδητοποιεί και τα αποδέχεται, είναι επιτέλους σε θέση να τα αφήσει πίσω του. Μετά το «Σ’ ένα βάζο μέσα», το «Έξω από το βάζο», της Deborah Marcero (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση Μάρω Ταυρή), είναι ένα εικονογραφημένο βιβλίο, που βοηθά τα παιδιά από 3 ετών να μάθουν όχι μόνο τα συναισθήματα, αλλά και το πόσο σημαντικό είναι να νιώθουμε ελεύθεροι να τα εκφράσουμε.

Σερ Στιβ Στίβενσον ΑΓΚΑΘΑ ΜΙΣΤΕΡΙ

Το στέμμα του Δόγη Η Άγκαθα και ο Λάρι Μίστερι αναζητούν ένα παλιό χρυσό στέμμα, από αυτά που φορούσαν οι Δόγηδες όταν η Βενετία βρισκόταν στο απόγειο της δόξας της…

Ένιντ Μπλάιτον ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΕΠΤΑ Μυστήριο στο έρημο σπίτι

Μια παρέα θαρραλέων παιδιών ξετρελαίνονται να λύνουν μυστήρια και σκοτεινές υποθέσεις μαζί με τον σκύλο τους. Ολοκαίνουρια, προσεγμένη έκδοση της σειράς που διαβάστηκε από εκατομμύρια αναγνώστες σε ολόκληρο τον κόσμο!

Ένιντ Μπλάιτον ΣΤΟ ΚΟΛΕΓΙΟ ΤΟΥ ΣΕΝ ΚΛΕΡ

Οι αταξίες δεν σταματούν ποτέ στο κολέγιο Σεν Κλερ και οι σχολικές μέρες εκεί δεν είναι καθόλου βαρετές! Ολοκαίνουρια, προσεγμένη έκδοση της πολυαγαπημένης σειράς, από τη συγγραφέα που μεγάλωσε γενιές αναγνωστών!

Ηλικίες 2-6

Ηλικίες 7-11

Ηλικίες 4-8 Μια συγκινητική ιστορική μαρτυρία, που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από εξήντα γλώσσες και θεωρείται από τα πλέον πολυδιαβασμένα βιβλία στον κόσμο. (Βραχεία λίστα IBBY για τη διασκευή λογοτεχνικού έργου)

Μια ιστορία για τη σχέση των παιδιών με τους δασκάλους τους, που όλα τα μπορούν! Κατάλληλο και ως δώρο στο τέλος της σχολικής χρονιάς!

Γιώργος Κωνσταντινίδης & Σωτήρης Μητρούσης ΕΝΑ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ… ΜΠΟΥΦΟ Συνταγή για… διάρρηξη

Πόσο «Μπούφος» είναι ο Στέλιος; Ανακαλύψτε το διαβάζοντας όλες τις περιπέτειες του καλυτεροχειρότερου ντετέκτιβ στον κόσμο!

Αλεσάντρο Γκάτι & Πιερντομένικο Μπακαλάριο ΣΕΡΛΟΚ, ΛΟΥΠΕΝ & ΕΓΩ Το πλοίο των αποχαιρετισμών

Το δωδέκατο βιβλίο της εξαιρετικά δημοφιλούς σειράς, που είναι μεταφρασμένη σε 20 γλώσσες και έχει γνωρίσει διεθνή επιτυχία. Τρία ξεχωριστά παιδιά που θα σημαδέψουν την ιστορία του εγκλήματος!

ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤA ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΌΠΩΛΕΙΑ

Ηλικίες 8-12

Ένα υπέροχα εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων για να μάθουν τα παιδιά την ιστορία του σύμπαντος: Η Μεγάλη Έκρηξη, οι γαλαξίες, τα αστέρια, ο πρώτος άνθρωπος στη Σελήνη και άλλα μυστήρια, στο πρώτο τους βιβλίο για το σύμπαν!

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΦΡΑΝΚ Διασκευή: Μαρία Δασκαλάκη

Η ΔΑΣΚΑΛΑ ΜΟΥ ΟΛΑ ΤΑ ΜΠΟΡΕΙ!

Ηλικίες 8-12

Κορίτσι ή αγόρι; Η ομορφιά της ζωής κρύβεται τόσο στις ομοιότητες όσο και στις διαφορές των δύο φύλων. Συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον, ζούμε καλύτερα μαζί. Τόσο απλά!

Κωνσταντίνα Αρμενιάκου

Η αγαπημένη συγγραφέας συνθέτει το πιο γλυκό εικονογραφημένο παραμύθι για να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν το αίσθημα της ζήλιας. Στο βιβλίο περιλαμβάνεται QR Code με το τραγούδι της ιστορίας.

Ηλικίες 8-12

Ηλικίες 7-11

Μαθαίνει στα παιδιά προσχολικής ηλικίας το σώμα τους, μέσα από μικρό κείμενο και φανταστικές έγχρωμες διαφανείς σελίδες. Κατάλληλο για γονείς και παιδαγωγούς!

Οι στίχοι του Τζον Λένον συνεχίζουν να μας εμπνέουν, να μας δίνουν ελπίδα και αποφασιστικότητα σήμερα, υπενθυμίζοντάς μας ότι ο κόσμος μας θα γίνει πραγματικά ένας μόνο όταν κάνουμε την ειρήνη πραγματικότητα.

Κάθριν Μπαρ & Στιβ Γουίλιαμς Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Δρ. Κατρίν Ντολτό ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΚΑΙ ΑΓΟΡΙΑ

Ηλικίες 7-11

ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ

Χριστίνα Αποστολίδη ΟΧ, ΠΡΑΣΙΝΙΣΑ!

Τζον Λένον IMAGINE

Ηλικίες 4-8

Ο αγαπημένος φίλος των παιδιών, ο Τίμος, μαθαίνει, με τη βοήθεια του μπαμπά και της μαμάς, πώς να είναι ευγενικός. Δεν είναι και τόσο δύσκολο άλλωστε!

Ηλικίες 3-6

Ένα πολύχρωμο βιβλίο, ιδανικό για πολύ μικρά χεράκια, που επιτρέπει στα παιδιά να αγγίξουν, να αισθανθούν και να μάθουν τον κόσμο γύρω τους!

Εμανιέλ Μασονό Ο ΤΙΜΟΣ είναι ευγενικός

Ηλικίες 3-6

ΓΕΙΑ ΣΟΥ, ΜΑΜΑ

Ηλικίες 2-4

Ηλικίες 0-2

ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ!

Τζέιν Όστεν Η ΥΠΕΡΟΧΗ ΟΣΤΕΝ Λογική και ευαισθησία

Το τέταρτο βιβλίο της επιτυχημένης παιδικής σειράς παρουσιάζει με προσιτό τρόπο στα παιδιά τον υπέροχο κόσμο των μυθιστορημάτων της διάσημης συγγραφέως.

Πασχαλινές προτάσεις για μικρούς αναγνώστες 6+

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.04.2022

Η Τίλυ ανησυχεί γιατί θα πάει στο καινούργιο της σχολείο και δεν θα γνωρίζει κανέναν. Ο δάσκαλος της προτείνει να δοκιμάσει «Το Παγκάκι της Φιλίας»… Το παγκάκι όμως είναι ήδη πιασμένο! Τι θα κάνει η Τίλυ; Οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος συστήνουν στα παιδιά από 3 ετών την τρυφερή ιστορία της Wendy Meddour για μια φιλία που ξεκινάει αναπάντεχα. Γιατί η φιλία δεν είναι πάντα μια εύκολη υπόθεση, αλλά μπορεί να γίνει αν έχεις θάρρος να γνωρίσεις καινούργια πράγματα, να εξερευνήσεις και να μάθεις. Η μαγική εικονογράφηση είναι του πολυβραβευμένου Daniel Egnéus και η μετάφραση του Αντώνη Παπαθεοδούλου. Ήταν κάποτε μια πόλη/που ξεκούραστοι ήταν όλοι,/κι οι τουρίστες που πηγαίναν/μια για πάντα εκεί μέναν./Καθενός το περιβόλι/λίγη γη είχε όλη κι όλη,/μα ό,τι έμπαινε εκεί πέρα/άνθιζε την άλλη μέρα… «Το μαγικό χωράφι», του Φαίδωνα Κυριακού, εικονογραφημένο από τον Πέτρο Χριστούλια (Εκδόσεις Μάρτης), είναι μια ιστορία για το εύφορο χώμα μιας μακρινής πόλης, αλλά και για το μαγικό χωράφι που έχουμε όλοι στην καρδιά μας. Ένα βιβλίο που με χιούμορ και γλαφυρότητα επαινεί το κουράγιο και τη συνεργασία, όταν οι καταστάσεις στη ζωή δυσκολεύουν. Οι υπέροχες εικόνες και το έμμετρο κι ευφάνταστο κείμενο χαρίζουν στα παιδιά από 3 ετών μια υπέροχη αναγνωστική εμπειρία για τη δύναμη της αγάπης που κρύβουμε όλοι μέσα μας. Μπορεί να μην έχουν αδερφούς, αδερφές ή γονείς, αλλά όλα τα λουλούδια ανήκουν σε οικογένειες, ανάλογα με τα κοινά χαρακτηριστικά τους. Γιατί είναι κόκκινα τα τριαντάφυλλα και μοβ οι βιολέτες; Γιατί είναι χρήσιμα τα λουλούδια; Τι θα φάει η μυγοπαγίδα της Αφροδίτης; Γιατί ονομάζονται ανθισμένες κερασιές; Πόσο μεγάλο είναι το γιγάντιο νούφαρο του Αμαζονίου; Τι υπάρχει μέσα στα φυτά κανάτες; Δεν είναι άγρια όλα τα λουλούδια; Πόσο ήλιο χρειάζονται τα ηλιοτρόπια; Ο αγαπημένος Γιούβαλ Ζόμερ επιστρέφει στις Εκδόσεις Κλειδάριθμος με το άκρως ανοιξιάτικο «Μεγάλο βιβλίο των λουλουδιών» (μετάφραση Ηλιάνα Αγγελή), που ανήκει στην πολυβραβευμένη σειρά του με τα Μεγάλα βιβλία. Μικροί και μεγάλοι, κάντε μια αναζωογονητική βουτιά στα θαύματα του κόσμου μας, μέσα από αυτή τη διασκεδαστική εγκυκλοπαίδεια λουλουδιών, με τη συναρπαστική εικονογράφηση και τις χρήσιμες πληροφορίες.

Αυτό είναι το δικό σου το παγκάκι, όπου θα φυσήξει της ζωής το αεράκι για σένα και τον γιο μας, το παιδί μας, τον καρπό μας. Στο τρυφερό «Παγκάκι» (Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Φίλιππος Μανδηλαράς), η Μέγκαν, δούκισσα του Σάσσεξ, συλλαμβάνει την ιδιαίτερη και διαρκώς εξελισσόμενη σχέση μεταξύ πατέρα και γιου και την αποδίδει με τα μάτια της μητέρας. Η προοπτική του μέλλοντος για την οικογένειά της, δοσμένη με στοχαστικό, ποιητικό τρόπο, αφορά αναγνώστες κάθε ηλικίας και θα αγαπηθεί από όλες τις γενιές, παρουσιάζοντας τις διαφορετικές μορφές με τις οποίες μπορεί να εκφραστεί η αγάπη στη σύγχρονη οικογένεια. Ο τιμημένος με το βραβείο Κάλντεκοτ Κρίστιαν Ρόμπινσον προσθέτει τις χαρούμενες εικόνες με τα τόσο χαρακτηριστικά του χρώματα.

Ξέρατε ότι κάποιες ζέβρες γεννιούνται με βούλες αντί για ρίγες; Έχετε δει ποτέ περιστέρι-ουράνιο τόξο ή αράχνη-παγόνι; Θα μαντεύατε ότι το ζωάκι που ρίχνει τις πιο δυνατές μπουνιές στον κόσμο είναι μια γαρίδα; Η Γη είναι ένα μεγάλο σπίτι που εμείς οι άνθρωποι μοιραζόμαστε με πολλά ακόμα ζωάκια. Στο νέο βιβλίο των Εκδόσεων Διόπτρα «Τα ζώα είναι πολύ κουλ άτομα!» θα μάθουμε σε ποιο μέρος πρέπει να ταξιδέψουμε για να τα δούμε, ποια είναι τα ταλέντα τους και ποιοι είναι οι φίλοι τους, μέσα από ζωγραφιές, αστεία και ποιήματα! Διότι «Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ!» στηρίζει και τα κουλ ζώα, την καθημερινή μας κιούτνες, όπως τον Μανδαρίνο, το Παπαγαλόψαρο, το Ρακούν, αλλά και την Τίγρη, την Πολική Αρκούδα, τον Σκύλο και το Ψάρι-Κλόουν. Μικρά Γεωγραφόπουλα, από 3 ετών, ήρθε η ώρα να λάβετε δράση! Πάρτε ξυλομπογιές και μαρκαδόρους και ελάτε να ζω(ο)γραφίσετε και να ανακαλύψετε τα πιο κουλ πλάσματα του πλανήτη μας! Η εικονογράφηση είναι της Ναταλίας Μαυρωτά. Μια φορά κι έναν καιρό, οι κάτοικοι µιας ήσυχης πόλης έµαθαν πως θα έφτανε σε λίγο εκεί ο γίγαντας Αγκουγκαράν, ο φόβος και ο τρόµος όλου του κόσµου! Δεν είχαν πολύ χρόνο στη διάθεσή τους, κι έτσι έτρεξαν αµέσως να θωρακίσουν τα σπίτια τους, να προµηθευτούν τρόφιµα, αλλά και όπλα για να αντιµετωπίσουν τον εχθρό. Ώσπου, τρεις µέρες µετά, ακούστηκε ένας απαίσιος θόρυβος που έκανε τα σπίτια να τρέµουν και τα τζάµια να τρίζουν. Κι αµέσως εµφανίστηκε µια τεράστια σκιά, που έκρυψε τον ήλιο. «Έρχεται ο γίγαντας». Και τότε, τότε... Ο Μάκης Τσίτας και οι Εκδόσεις Μεταίχμιο συστήνουν στα παιδιά μια νέα, ανατρεπτική «Μικρή Καληνύχτα», σε εικόνες του Νικόλα Χατζησταμούλου.

Η φαντασία δίνει φτερά. Όπως όλα τα παιδιά, έτσι και τα δυο αδέλφια της της νέας ιστορίας της Μαρίας Παπαγιάννη «Στο Πικεφί» (Εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή) με τη φαντασία τους μπορούν να κάνουν θαύματα. Οι τοίχοι του δωματίου πέφτουν και γρήγορα ξανοίγονται στην ανοιχτή θάλασσα. Για να αρχίσει το ταξίδι, δεν χρειάζονται παρά ελάχιστα. Έχουν τα δικά τους απαραίτητα: ένα ζευγάρι κιάλια, ένα μπισκότο, μια κόκκινη σβούρα, το αγαπημένο τους παιχνίδι, και ξεκινούν για τη χώρα της ελευθερίας. Το ταξίδι επιφυλάσσει πάντα απρόοπτα κι είναι ακριβώς αυτό που το κάνει πιο συναρπαστικό. Καρχαρίες, γλάροι, κύματα κι ο ήλιος ψηλά. Τα δύσκολα τους ενώνουν, τους δένουν, τους προετοιμάζουν. Τα παιδιά τραβούν μαζί κουπί στα κύματα και μοιράζονται τους φόβους τους και τις χαρές τους. Δηλαδή ταξιδεύουν μαζί για κείνη τη χώρα όπου τα παιδιά παίζουν ελεύθερα. Όταν η ώρα περάσει, θα βρεθούν πάλι στο δωμάτιό τους και θα προσκαλέσουν και τη μαμά τους στον μαγικό τους κόσμο. Κι ευτυχώς η μαμά καταλαβαίνει την αξία της πρότασης και ανεβαίνει μαζί τους στο κρεβάτι-καράβι… Όταν ένα αγόρι συνάντησε ένα μικρό, λευκό αρκουδάκι ποτέ δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα αποκτούσε έναν καινούργιο φίλο, πολύ διαφορετικό από εκείνο. Και παρόλο που το αρκουδάκι ολοένα και μεγάλωνε και έπρεπε να επιστρέψει στο σπίτι του, η φιλία τους γέννησε ιστορίες, εικόνες και στιγμές γεμάτες αγάπη που θα τις θυμούνται για πάντα. To «Μικρό μου αρκουδάκι», του Richard Jones (Εκδόσεις Διόπτρα, μετάφραση Λύντη Γαλάτη), είναι μια μαγική ιστορία για τη φιλία και την αποδοχή του διαφορετικού, για παιδιά από 4 ετών.

www.klidarithmos.gr #μεγαλώνοντας_βιβλιοφάγους

Όταν ο Μαξ φοράει τη στολή του λύκου κι αρχίζει τις σκανταλιές, η μητέρα του τον μαλώνει. Τον φωνάζει «Τέρας!» και τον στέλνει νηστικό στο δωμάτιο του. Εκείνος ανταπαντά «Θα σε φάω» και θυμωμένος ξεκινάει ένα ταξίδι για μια φανταστική χώρα που κατοικείται από τέρατα. Αυτά θα τον ανακηρύξουν βασιλιά τους και θα αρχίσουν μαζί του τον κακό χαμό Όμως, μετά τον κακό χαμό, ο Μαξ θα πεθυμήσει το σπίτι του και τη μητρική αγκαλιά. Και το ταξίδι της επιστροφής θα

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΜΕΛΙΣΣΑ Σκουφά 58, 106 80 Αθήνα www.melissabooks.com

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

ξεκινήσει. Τι θα βρει, άραγε, ο Μαξ όταν επιστρέψει στο σπίτι; Το εμβληματικό παραμύθι «Η χώρα των τεράτων» του συγγραφέα και εικονογράφου Maurice Sendak (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετάφραση Γιάννης Παλαβός) είναι ένα βιβλίο-σταθμός για τα εκδοτικά δεδομένα παγκοσμίως. Κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1963 και έχει πουλήσει πάνω από 25 εκατομμύρια αντίτυπα, έχει διασκευαστεί για ταινίες, όπερα κ.ά., και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

κι απογοητευόταν από τη ζωή; Και τι συνέβη εκείνο το βράδυ των γενεθλίων του μεγάλου Δανού παραμυθά; Οι παραμυθάδες όλου του κόσμου, λέει, μπορούν να επιβεβαιώσουν αυτή την απίστευτη ιστορία. Όπως φυσικά μπορεί να την επιβεβαιώσει κι εκείνο το παιδί που είδε με τα ίδια του τα μάτια όλα εκείνα τα θαυμαστά που συνέβησαν. Πολλοί, βέβαια, θα συνεχίσουν να μην την πιστεύουν, ισχυριζόμενοι ότι δεν αξίζει να δίνει κανείς και μεγάλη σημασία ούτε στα αγάλματα ούτε στα παιδιά ούτε στα παραμύθια. Όμως όλοι οι άλλοι, αφού μάθουν την ιστορία, σίγουρα θα ορκίζονται πως την έζησαν κι οι ίδιοι. Το νέο παραμύθι της Αγγελικής Δαρλάση «Το παιδί και το άγαλμα τουΆντερσεν» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε εικονογράφηση του Βασίλη Κουτσογιάννη, απευθύνεται σε παιδιά από 5 ετών και είναι εμπνευσμένο από την ιστορία του αγάλματος του μεγάλου Δανού παραμυθά που δημιούργησε ο γλύπτης Γενς Κάλσιοτ και το βύθισε στα νερά του λιμανιού του Όντενσε.

Ο «Τυρίνος. Ο κλέφτης φόβων», ο ήρωας του Νικόλα Σμυρνάκη (Εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση Ναταλία Καπατσούλια) ζει όλη του τη ζωή σε έναν σκοτεινό υπόνομο. Είναι φτωχός, όπως σχεδόν όλα τα ποντίκια. Αποφασίζει να ληστέψει την Τυράπεζα, να μοιράσει το τυρί και να τιμωρήσει τους Τυραπεζίτες. Ώσπου μια νύχτα όλα αλλάζουν... Ο Τυρίνος θα ζήσει μια απίθανη περιπέτεια και θα συνειδητοποιήσει ότι έχει μια εκπληκτική σούπερ δύναμη! Μπορεί να κάνει αυτό που φοβάται. Με την Τυράπεζα τελικά τι έγινε; Τι ρόλο παίζει ο Ιππότης της Στρογγυλής Γραβιέρας; Θα καταφέρει ο Τυρίνος, ένα τοσοδά ποντικάκι, να σώσει ένα αλυσοδεμένο λιοντάρι, τον Λέοντα Τολστόι, αλλά και να μεταφέρει το φως στον σκοτεινό υπόνομο; Πώς γίνεται κάποιος κλέφτης φόβων; Ένα παραμύθι που μιλάει για την ελευθερία και τη γενναιότητα και βοηθάει τα παιδιά από 4 ετών να έρθουν σε επαφή με τα συναισθήματά τους, απενοχοποιεί στα μάτια τους τον φόβο και τα προτρέπει να τον μεταμορφώσουν σε κινητήρια δύναμη. Ακόμα καλύτερα... σε φίλο και σύμμαχο.

Από πού προήλθε η ζωή; Τι μας αποκαλύπτουν τα απολιθώματα; Πού οφείλουν τη μορφή τους τα έμβια όντα; Πώς εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι και πότε εμφανίστηκαν τα πρώτα είδη ανθρώπου; Μέσα από το διαδραστικό βιβλίο με τα κινούμενα μέρη «Ανακαλύπτω την εξέλιξη», της Έμιλι Μπόουν (Εκδόσεις Ψυχογιός), οι αναγνώστες από 5 ετών παίρνουν απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα και γνωρίζουν την απίστευτη ιστορία της εξέλιξης, από τις απαρχές της ζωής στον πλανήτη μας μέχρι και σήμερα.

ΗΆρα είναι ένα μικρό κορίτσι που του αρέσει να κάνει μεγάλα όνειρα. Πολλές από τις φανταστικές ιδέες της της έρχονται στα όνειρά της. ΗΆρα κατασκευάζει λοιπόν έναν Αποκωδικοποιητή Ονείρων για να αιχμαλωτίζει τα όνειρά της. Όμως υπάρχουν κι άλλα παιδιά που κάνουν μεγάλα όνειρα. Τι θα γίνει με αυτά; Με τη βοήθεια του ρομπότ της, της Ντι-Ντι <Μπιπ!>, και της ετερόκλητης ομάδας της, των Σούπερ Λυτών, ηΆρα ξεκινάει ένα ταξίδι για να φτιάξει τον Αποκωδικοποιητή Ονείρων της ΓΤΚ – Για Τον Κόσμο! Η «Άρα, η εφευρέτρια των ονείρων», της Κομάλ Σινκχ (Εκδόσεις Κλειδάριθμος, μετάφραση Ηλιάνα Αγγελή) είναι η πολυαναμενόμενη συνέχεια του βιβλίου «Άρα, η μηχανικός των άστρων». Φέρνει στο προσκήνιο το ταξίδι της καινοτομίας και δίνει στους μικρούς αναγνώστες την ευκαιρία να ρίξουν μια ματιά στα στοιχεία που είναι αναγκαία για να φτιάξουν μια start-up και να υλοποιήσουν τις ιδέες τους όταν μεγαλώσουν.

Γιατί αλυχτούν οι λύκοι; Η λεοπάρδαλη του χιονιού ξέρει να λέει αστεία; Πώς είναι η τέλεια μέρα για μια τίγρη; Αν είσαι από 5 ετών, και τολμάς, έλα να γνωρίσεις από κοντά 10 δυνατά και μαλλιαρά άγρια ζώα, όπως μια πολική αρκούδα ή ένα γιγάντιο αρμαντίλλο, που έρχονται στο μικρόφωνο και αποκαλύπτουν τις συνήθειές τους, τη συμπεριφορά τους, όσα τους αρέσουν κι όσα αντιπαθούν, τις αγαπημένες τους τροφές και άλλα πολλά! Τη «Συνέντευξη με μια τίγρη και άλλα άγρια ζωάκια με κοφτερά νυχάκια» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετάφραση Πετρούλα Γαβριηλίδου) παίρνει ο γενναίος βραβευμένος συγγραφέαςΆντι Σιντ, που ρισκάρει τη ζωή του για να κάνει τις ερωτήσεις που πάντα ήθελες να κάνεις. Θα έδινα τα πάντα για τα χρώματα, για το σχολείο, για ένα και μόνο ποτήρι γάλα, για τα βιβλία, για την ειρήνη και την οικογένεια. Θα έδινα τα πάντα για τη γιαγιά, για τους φίλους, για τον σκύλο, για τον ήλιο και την ελιά. Θα έδινα τα πάντα για πάντα. «Θα έδινα τα πάντα» αποκαλύπτει μια φωνή, στο ομώνυμο αριστουργηματικό βιβλίο της Έλενας Αρτζανίδου (Εκδόσεις Ψυχογιός), εικονογραφημένο εκπληκτικά από την Έφη Λαδά, που μπορεί να είναι ένας μικρός ήρωας ή μια μικρή ηρωίδα. Αυτό το «πάντα» περιλαμβάνει πολλά και διαφορετικά πράγματα, όπως άλλωστε συμβαίνει με τον κόσμο γύρω μας και εστιάζει στα μικρά, μα τόσο σημαντικά πράγματα της ζωής, τα οποία καμιά φορά, δυστυχώς, ξεχνάμε.

Tι είναι αυτό το γκρίζο πράγμα που μας ακολουθεί; Γιατί βρίσκεται παντού; Γιατί είναι πάντα εκεί και ρίχνει πάνω μας τη σκιά του; Όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι! Η πραγματικότητα από μόνη της μας φέρνει συχνά σε αδιέξοδο, και όχι μόνο δεν διώχνει αλλά, αντίθετα, ενισχύει τους φόβους μας. Το νέο silent book του ζωγράφου Αχιλλέα Ραζή «Είναι τέρας;» (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο) μιλάει στα παιδιά από 5 ετών για όλα τα σκοτεινά πράγματα που μας φοβίζουν στη ζωή. Αν δεν τα βάλουμε κι αυτά μέσα στο «παραμύθι», τότε το παραμύθι θα είναι ψεύτικο, αφού πουθενά δεν υπάρχει μόνο χαρά, και οι φόβοι μας θα είναι πάντα εκεί έξω. Ένα βιβλίοέργο τέχνης, μόνο με εικόνες, που περιγράφει τη διαδρομή ενός μικρού αγοριού από τη βεβαιότητα του «είναι τέρας» στο ενδεχόμενο «μήπως τελικά δεν είναι τέρας;»

«Το δικό μου μουσείο», εικονογραφημένο με ένα ξεχωριστό στιλ κολάζ από την πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέα και εικονογράφο Emma Lewis, ακολουθεί ένα μικρό κορίτσι σε ένα ταξίδι ανακάλυψης κατά την διάρκεια του οποίου μαθαίνει τι είναι τα μουσεία και τι υπάρχει μέσα σε αυτά. Γεμάτη ανυπομονησία, βρίσκει γιγάντια έντομα και παράξενα άγρια ζώα, αρχαία σκεύη και σύγχρονους πίνακες ζωγραφικής, φύλλα που μοιάζουν με φτερά και λουλούδια τόσο μεγάλα όσο το κεφάλι της! Θαυμάζοντας τα μουσεία, παλιά, καινούρια, σε εξωτερικούς χώρους και ακόμη και στο διάστημα, σύντομα καταλαβαίνει ότι το αγαπημένο της μουσείο την περιμένει στο σπίτι. Ένα βιβλίο που εξυμνεί πως μια συλλογή από αντικείμενα μπορεί να αντανακλά τις προσωπικότητες μας.

Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος επιστρέφει με ένα κείμενο πολύ προσωπικό. Ένα παιδί αναπολώντας τις στιγμές που περνάει με τον νονό του, μέσα από τα δώρα του και τις κοινές εμπειρίες τους, προσπαθεί να ανακαλύψει τι δουλειά κάνει: Αποθηκάριος αναμνήσεων; Εξερευνητής συναισθημάτων; Επινοητής τρόπων διασκέδασης; Παρατηρητής ψυχολογικών μεταπτώσεων; Διαχειριστής φαντασίας; Δοκιμαστής ταξιδιών; Ίσως κι όλα αυτά μαζί, αφού είναι όσα παίρνει ένα παιδί από αυτή την ιδιότυπη σχέση του με ένα πρόσωπο που δεν είναι μεν γονιός, αλλά παίζει σπουδαίο ρόλο στη ζωή του. Στο βιβλίο «Είναι ο νονός μου εφευρέτης;» (Εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Ελένη Τσάμπρα, σειρά Χωρίς Σωσίβιο) ο συγγραφέας περιγράφει στα παιδιά από 5 ετών με τρόπο τρυφερό, εμπνευσμένος από τους δικούς του νονούς, το αυτονόητο (ή τουλάχιστον αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο): Ότι ο/η νονός/ να δεν είναι παρά ένας εφευρέτης τρόπων να δείχνεις την αγάπη σου!

Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί «Η κρυφή ζωή των συναισθημάτων», της Tina Oziewicz, σε εικονογράφηση της Aleksandra Zając, μια εξερεύνηση στον κρυφό και συχνά δυσνόητο κόσμο των συναισθημάτων! Το βιβλίο δίνει την ευκαιρία στους αναγνώστες από 5 ετών να αντιληφθούν μια σειρά απλών, αλλά πολύπλοκων συναισθημάτων –όπως η χαρά, η ευγένεια, το θάρρος, ο φόβος, ο ενθουσιασμός, η ευγνωμοσύνη, η ηρεμία και η συμπόνια–, μέσα από συγκεκριμένα και κατανοητά παραδείγματα. Οι δημιουργοί προσκαλούν μικρούς και μεγάλους να συζητήσουν και

Υπήρχε πράγματι ένα άγαλμα του Χανς ΚρίστιανΆντερσεν μισοβυθισμένο στα νερά ενός λιμανιού; Υπήρχε άραγε κι ένα παιδί που γοητευόταν από τα παραμύθια

Ο Εδουάρδος και η Μεγάλη Σπηλιά

Όταν πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας

Ευλαμπία Τσιρέλη Εικονογράφηση: Τριανταφυλλιά Βάσσου

Phil Earle Μετάφραση: Άγγελος Αγγελίδης

Η μεγάλη σπηλιά κρύβει για τον Εδουάρδο

Ένα καλογραμμένο νεανικό μυθιστόρημα

μια αλήθεια που θα αλλάξει τη ζωή του

για την αγάπη, τη φιλία αλλά και για το πώς

για πάντα! Μια περιπετειώδης ιστορία

τα ζώα μπορούν να φέρουν πιο κοντά

γεμάτη φαντασία, μυστήριο,

τους ανθρώπους, ακόμη και στους πιο

ευαισθησία για τις προκλήσεις

σκοτεινούς και δυσοίωνους καιρούς.

που μας κάνουν πιο δυνατούς. +7

11.04.2022

Βασισμένο σε αληθινή ιστορία. +9

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ / Βουλής 4, Σύνταγμα / T 210 3225152 / www.ikarosbooks.gr

Πασχαλινές ιστορίες για μικ ρούς αναγνώστες α π ό τ ις Ε κ δ ό σ ε ις A n ub is Πασχαλινές π εριπέτειες με την αγαπημ ένη μας Πέππ α

νιάς ε Γ ς α έ Ν νι της ό Π ά ρ κ ι λλάδα Ε Τα μ ν η τ σ ι ν κα υ ο ζ ά π λ α κ

Anubis Kids

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑNUBIS

www.anubis.gr

11.04.2022

να σκεφτούν τι συμβαίνει στον κόσμο των συναισθημάτων (και όχι μόνο). Με απλές, ξεκάθαρες προτάσεις που ανοίγουν διάλογο με τον αναγνώστη, παρουσιάζονται τα συναισθήματα και ο τρόπος που αυτά ενεργούν. Δεν κρίνονται, ούτε κατατάσσονται, υπάρχουν στον καθένα μας. Ας τα ανα-γνωρίσουμε καλύτερα. «Μη στενοχωριέσαι! Προσπάθησε να μην το σκέφτεσαι!» Είναι μια συμβουλή που οι γονείς δίνουμε συχνά στα παιδιά μας για να τα παρηγορήσουμε και να απαλύνουμε τις ανησυχίες τους. Είναι όμως τόσο απλό; Πώς επιτυγχάνεται; Τι θα μπορούσε να αποτελέσει μια αποτελεσματική λύση στην αγωνία του παιδιού μας; Στο βιβλίο της ψυχολόγου Κατερίνας Χατζηκαλλία-Κουνιάκη «Μην το σκέφτεσαι! Καλά λες, πώς δεν το σκέφτηκα;» (Εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Χλόν Φινν) μια μητέρα και μια κόρη προσπαθούν να διαχειριστούν τα πιο «δύσκολα» συναισθήματα που συχνά όλοι βιώνουμε. Μαζί κατορθώνουν και βρίσκουν τη λύση! Ένα βιβλίο-κλειδί για γονείς και παιδιά από 5 ετών για να ξεκλειδώσουμε τους εαυτούς μας και τις σχέσεις μας, λύνοντας ουσιαστικά τις αγωνίες μας. «Τα κορίτσια έχουν το δικαίωμα...» και «Τα αγόρια έχουν το δικαίωμα...» είναι δυο βιβλία της Elisabeth Brami που έρχονται να καταρρίψουν τα στερεότυπα για τα φύλα. Το μόνο που θέλουμε είναι παιδιά ευτυχισμένα! Τα κορίτσια, όπως και τα αγόρια, έχουν το δικαίωμα να είναι ατημέλητα, αναμαλλιασμένα, γρατζουνισμένα και νευρικά, να διαλέγουν το επάγγελμα που τους αρέσει, να μην είναι κάθε μέρα πριγκίπισσες και να αγαπούν όποιον θέλουν. Τα αγόρια, όπως και τα κορίτσια, έχουν το δικαίωμα να κλαίνε, να xoρεύουν, να μην είναι καλοί στα μαθηματικά, να ντύνονται με όποιο χρώμα θέλουν, να μην είναι κάθε μέρα σούπερ ήρωες και να αγαπούν όποιον θέλουν. Κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Τατιάνας Γαλάτουλα και απευθύνονται σε παιδιά από 5 ετών. Η καλύτερη φίλη της Δέσποινας τη σέρνει βιαστικά μπροστά στον πίνακα ανακοινώσεων της τάξης. «Κοίτα! Δεν είναι τρομερό; Το καλύτερο έπαθλο απ’όλα! Γιούπιιι!», χοροπηδάει από τη χαρά της ηΆννα. Όχι όμως και η Δέσποινα. Το έπαθλο είναι όντως το καλύτερο, αλλά η ιδέα και μόνο πως για να το διεκδικήσει θα πρέπει να πάρει μέρος σε ποδηλατικό αγώνα την κάνει να κοκκινίζει από ντροπή. Ο λόγος; Οι βοηθητικές ρόδες που φοβάται να βγάλει από το ποδήλατό της. Τότε είναι που εμφανίζεται ο Παύλος. Οι δυο τους κλείνουν μια μυστική συμφωνία. Θα καταφέρει άραγε η Δέσποινα με τη βοήθειά του να απαλλαγεί από τις άβολες ρόδες και να διεκδικήσει το έπαθλο; Η απάντηση στο νέο βιβλίο της Σοφίας Τσιάμη «Χωρίς βοηθητικές», μια Φραουλίτσα για παιδιά 5-6 ετών που προστίθεται στη Φρουτοπαρέα των εκδόσεων Ψυχογιός, εικονογραφημένη από τη Λήδα Βαρβαρούση. Οι εκδόσεις Μίνωας προτείνουν στα παιδιά από 5 ετών μια ξεκαρδιστική σειρά βιβλίων των Κολά Γκουτμάν και Μαρκ Μπουταβάν, με ήρωα έναν καλοκάγαθο αδέσποτο σκύλο που αποδεικνύεται χίλιες φορές καλύτερος από τους ανθρώπους που συναντά στον δρόμο του. Στο τρίτο βιβλίο, με τίτλο «Ο Μούργος είναι ερωτευμένος», ο Μούργος και οι... ψύλλοι του έχουν ερωτευτεί τη Χαλαρούλα, μια ψωριάρικη και –ευτυχώς για εκείνον– αλλήθωρη σκυλίτσα. Προσπαθεί να την κατακτήσει με οδηγό το βιβλίο του Γιατρού του Έρωτα, όμως σύντομα καταλαβαίνει ότι τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Τι να κάνει; Να την αποκαλέσει «λουκανικάρα» ή μήπως να την απαγάγει μέσα σε μια σκουπιδοσακούλα; Η μετάφραση είναι της Εύης Γεροκώστα. Η Επανάσταση του 1821 και η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 αποτέλεσαν δύο σταθμούς της σύγχρονης ιστορίας μας. Ενδιαμέσως όμως τι συνέβη; Ποια ήταν η πορεία της ελληνικής κοινωνίας; Πώς από τον θρίαμβο της ίδρυσης του ελεύθερου ελληνικού κράτους φτάσαμε σε μια μεγάλη καταστροφή; Τις απαντήσεις δίνει με τον μοναδικό της τρόπο η Ελένη Σβορώνου, στο καινούργιο της βιβλίο «Για να ζούμε ενωμένοι. Νίκες και ήττες μιας Μεγάλης Ιδέας», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογραφημένο από τον Χρήστο Κούρτογλου. Για παιδιά από 5 ετών. Η Ντάγκμαρ Γκάισλερ, αγαπητή για τα εικονογραφημένα βιβλία της που πραγματεύονται θέματα από τον κοινωνικό και ψυχολογικό κόσμο των παιδιών, επιστρέφει στις Εκδόσεις Ψυχογιός με τρία νέα βιβλία και την επανέκδοση του γνωστότερου βιβλίου της «Δεν πάω πουθενά με ξένους», σε σκληρόδετη έκδοση. Το σχολείο τελείωσε. Όλοι οι συμμαθητές της Μελίνας έχουν φύγει. Μόνο εκείνη περιμένει υπομονετικά έξω στο πεζοδρόμιο. Μια κυρία περνάει από μπροστά της. «Έλα μαζί μου», της λέει. «Δεν έρχομαι, γιατί δεν σας ξέρω», απαντά η Μελίνα. Κι όσο κι αν επιμείνει η κυρία, η Μελίνα θα περιμένει, όπως της είπε να κάνει η μαμά… Μια ιστορία που εξηγεί με όμορφο τρόπο στα παιδιά από 5 ετών ότι δεν πρέπει να ακολουθούν ποτέ τους ξένους, αλλά να ακούνε πάντα τους γονείς τους. Είναι συναρπαστικό ν’αποκτάς αδελφάκι! Φέρνει όμως κι ένα σωρό αλλαγές. Η Μαίρη το διαπιστώνει όταν γεννιέται ο Ιάκωβος, το μικρότερο παιδί της οικογένειας. Ευτυχώς που έχει τους φίλους της απ’το νηπιαγωγείο και μπορεί να μοιραστεί μαζί τους σκέψεις και να δει το θέμα από άλλη σκοπιά. Στο «Ευτυχώς που υπάρχουν αδέλφια», η Γκάισλερ φωτίζει τις διάφορες πτυχές της ζωής με αδέλφια: τι σημαίνει να είμαι είτε ο μεγαλύτερος είτε ο μικρότερος; Πότε πρέπει να κάνω ένα βήμα πίσω και πότε έχω το δικαίωμα να πω ότι αισθάνομαι ριγμένος; Και πώς μπορεί η ζωή με τα αδέλφια να γίνει πιο όμορφη; Αλήθεια, πώς καταλαβαίνεις αν είσαι δεξιόχειρας ή αριστερόχειρας; Κάθε άνθρωπος έχει μια «δυνατή» πλευρά. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό και πώς θα ξεχωρίσεις ποια είναι η δική σου; Για ποιον λόγο κάποιοι κάνουν τη λάθος επιλογή; Σε συνεργασία με τη Στέφανι Γκέρχαρτζ, η Γκάισλερ γράφει ένα κείμενο που έλειπε (εγώ που έχω

11.04.2022

αριστερόχειρο παιδί δεν βρήκα ποτέ κάτι σχετικό). Το βιβλίο «Τα κάνω όλα με το αριστερό» προσεγγίζει με ευαισθησία το θέμα της αριστεροχειρίας και εξηγεί γιατί είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε και να σταματήσουμε τις λανθασμένες συνήθειες. Με πολλές συμβουλές και ιδέες, προσφέρει μια καλή αφορμή για συζήτηση μεταξύ γονιών και παιδιών, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί έναν πρακτικό καθημερινό οδηγό για τα αριστερόχειρα μικρά μας. Τέλος, η Ντάγκμαρ Γκάισλερ εικονογραφεί το βιβλίο της Ελίζαμπεθ Τσέλερ «Είμαι κι εγώ δυνατή», που αφορά το bullying και την αντιμετώπισή του. Η Κατερίνα διστάζει να προχωρήσει. Η Γιώτα κι ο Παντελής, δυο μεγαλύτερα παιδιά του νηπιαγωγείου, της κλείνουν τον δρόμο, τη σπρώχνουν και θέλουν ν’αρπάξουν την καινούργια, όμορφη τσάντα της. Πόσο θα ήθελε η Κατερίνα ν’αμυνθεί και να φωνάξει δυνατά για βοήθεια! Αντίθετα κουλουριάζεται φοβισμένη στο έδαφος. Δεν είναι πάντα εύκολο να είσαι θαρραλέος και να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου. Όμως, τελικά η Κατερίνα μαθαίνει πως είναι ξεχωριστή και πως μπορεί να είναι περήφανη για τον εαυτό της. Κι αυτό την κάνει δυνατή – τόσο δυνατή, που ούτε η Γιώτα κι ο Παντελής δεν μπορούν να την πειράξουν πια! Η best-seller σειρά «Οι ατρόμητοι» (Ελληνικά Γράμματα) περιλαμβάνει βιβλία με μαγευτικές ιστορίες για μικρούς αναγνώστες. Η συγγραφέας Έλσα Πουνσέτ, που έχει συνδέσει το όνομά της με τη συναισθηματική νοημοσύνη, σε αυτή τη συλλογή βιβλίων συνδυάζει περιπέτειες με το Εργαστήριο Συναισθημάτων, στο οποίο όλη η οικογένεια μπορεί να βρει συμβουλές για τη βελτίωση της συναισθηματικής της ζωής. «Ατρόμητοι» ονομάζονται οι ήρωες των βιβλίων: η Αλέξια, ο Τάσι και ο σκύλος τους ο Ρόκι. Αρχικά δεν το ξέρουν, αλλά σύντομα θα ανακαλύψουν πώς να κάνουν… μαγικά με τα συναισθήματά τους. Στα δύο καινούργια της βιβλία (Εικονογράφηση Rocio Bonilla, μετάφραση Μαρία Καραλή-Αλίκη Μανωλά), η Πουνσέτ επιφυλάσσει νέες εκπλήξεις και χρήσιμες συμβουλές για τα παιδιά. Στο βιβλίο «Οι Ατρόμητοι και η περιπέτεια στη Ρώμη!» οι φίλοι μας ανακαλύπτουν, χάρη σε μια εντυπωσιακή μονομαχία, πώς να πιστέψουν στον εαυτό τους και να νικήσουν τη ζήλια! Στο Εργαστήρι των Συναισθημάτων, οι μεγάλοι θα βρουν οδηγίες για το πώς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να καταπολεμήσουν τη ζήλια, να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να γίνουν ανεξάρτητα και ευτυχισμένα! Στο βιβλίο «Οι Ατρόμητοι στον διαγωνισμό των σπουδαίων ιδεών», η Άλεξ, ο Τάσι και ο Ρόκι ανακαλύπτουν τη δημιουργική δύναμη που όλοι έχουμε μέσα μας, χάρη στις συμβουλές του σοφού γλάρου Φλορεστάν. Στο Εργαστήρι των Συναισθημάτων οι μεγάλοι θα βρουν οδηγίες για το πώς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητά τους και να καταπολεμήσουν την πλήξη. Μέσα από μικρές και εύληπτες συμβουλές θα βρουν τρόπους να αξιοποιήσουν τα παιδιά τους τις ικανότητες που τα κάνουν δημιουργικά, ευφάνταστα και χαρούμενα! Θερμαίνεται το νερό των ωκεανών; Λιώνουν οι πάγοι στην Αρκτική; Μα εκεί ζει ο Παμούκ, το μικρό σκανταλιάρικο αρκουδάκι, που πρόθυμα μας αποκαλύπτει όσα άκουσε από τη μαμά του, μας ταξιδεύει πάνω στη ράχη των φαλαινών (ενώ η μαμά του τρελαίνεται από την αγωνία της) και μας μαθαίνει να τραγουδάμε το τραγούδι τους. Εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον αγαπήσουμε και να υποσχεθούμε πως θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να συνεχίσει να ζει και να μεγαλώνει ξέγνοιαστος στον τόπο του. Η Ιωάννα Κυρίτση-Τζιώτη, με τρόπο απλό και ξεκάθαρο, παρουσιάζει τα βασικότερα σύγχρονα οικολογικά προβλήματα του πλανήτη μας στο «Παμούκ, λιώνουν οι πάγοι;» (Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, εικονογράφηση Francesca Rossi), ένα βιβλίο ιδανικό για την αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης των παιδιών από 6 ετών, με τρόπο δυναμικό και αισιόδοξο. Οι άνθρωποι της Κοσμόπολης είναι πολύ ανήσυχοι. Η πόλη τους κινδυνεύει να βυθιστεί! Όχι από τις πολλές βροχές ή τους σεισμούς, αλλά από τις πολλές πληροφορίες! Για να σωθούν, αποφασίζουν να ρίχνουν στον ωκεανό όσες πληροφορίες δεν χωράνε στην πόλη. Όμως, πώς θα τις διαλέγουν; Στην τύχη; Υπάρχει τρόπος να κρατούν τις χρήσιμες και να ξεφορτώνονται τις υπόλοιπες; Την απάντηση έχει ένας σοφός παππούλης στην άλλη άκρη της Γης. Η μικρή Μαριάνθη ξεκινάει το ταξίδι της για να τον βρει και να της αποκαλύψει το μυστικό: πώς να «φιλτράρουν» τις πληροφορίες. «Οι ερωτήσεις που θα αλλάξουν τον κόσμο», του Αντώνη Ζαρίντα (Ελληνοεκδοτική, εικονογράφηση Πετρούλα Κρίγκου) είναι μια διασκεδαστική ιστορία για την αξία της παιδείας και της κριτικής σκέψης στην Κοινωνία της Πληροφορίας και στον κόσμο των ΜΜΕ. Είναι μεσάνυχτα στο Λονδίνο. Ενώ η πόλη κοιμάται, δύο κοριτσάκια ξεκινούν το ταξίδι τους σε διάφορα μέρη του κόσμου. Συναντούν πιγκουίνους στους πάγους της Ανταρκτικής και ελέφαντες κάτω από τον ήλιο της Αφρικής. Παρατηρούν μεγάπτερες φάλαινες στα βάθη της θάλασσας και άλμπατρος που πετούν ψηλά, πάνω από τα κύματα. Ανάμεσα στα δώδεκα χτυπήματα του ρολογιού πριν από τα μεσάνυχτα, αυτή τη μαγική ώρα, θα περιπλανηθούμε μαζί τους και θα γνωρίσουμε εκπληκτικά πλάσματα σε όλο τον πλανήτη μας, μέσα από το βιβλίο της Nicola Davies «24 ώρες στον κόσμο - Μια φανταστική πτήση στον υπέροχο πλανήτη μας» (Εκδόσεις Διόπτρα, μετάφραση Αργυρώ Πιπίνη). Μια ιστορία που εμπνέει τα παιδιά από 6 ετών να αναλάβουν δράση και να υπερασπιστούν τη Γη, που κινδυνεύει. Στο διάβα των αιώνων, από τους αρχαίους Αιγύπτιους που έχτιζαν τις πυραμίδες έως τους πρώτους ναυτικούς της Πολυνησίας που διέσχιζαν τον Ειρηνικό Ωκεανό και τους αστροναύτες που ταξιδεύουν στο διάστημα, ο ουρανός της νύχτας έχει υπάρξει οδηγός και πηγή έμπνευσης σε όλον τον κόσμο. Τώρα είναι η σειρά μας να τον κοιτάξουμε και να ανακαλύψουμε τις ιστορίες και τα μυστήρια που κρύβουν τα αστέρια. Ο «Νυχτερινός Ουρανός», της Rola Shaw (Εκδόσεις Διόπτρα, μετάφραση

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Ηλίας Μαγκλίνης) είναι ένα εντυπωσιακό βιβλίο γνώσεων για παιδιά από 6 ετών και για κάθε άνθρωπο που μαγεύεται όταν κοιτάζει ψηλά μετά τη δύση του ήλιου.

11.04.2022

και να διασώσεις την ιστορία των Ατλάντων! Αν, όμως, κάνεις το μοιραίο λάθος να διαβάσεις τις σελίδες του με τη σειρά, θα μείνεις για πάντα μέσα στις σελίδες του! Σ’αυτή την περιπέτεια εσύ είσαι ο ήρωας ή η ηρωίδα και έχεις στα χέρια σου ένα βιβλίο απόδρασης, που μοιάζει με ένα δωμάτιο απόδρασης! Μπαίνεις μέσα και για να βγεις… γρίφους λύσε, κόψε, δίπλωσε, διάβασε! Θα τα καταφέρεις. Και μάλιστα παραπάνω από μια φορές. Για περιπετειώδεις αναγνώστες από 7 ετών.

Ο παππούς Αρτέμης φτιάχνει ένα καινούριο έπιπλο που το λένε σεκρετέρ και το χαρίζει στον συνονόματο εγγονό του. «Εκεί», του λέει, «κάθονται και μελετάνε όλοι οι σοφοί άνθρωποι». Ο μικρός Αρτέμης εγκαινιάζει το νέο του απόκτημα με μια ζωγραφιά στον πάτο του συρταριού. Τα πράγματα όμως θα πάρουν μια παράξενη τροπή και το σεκρετέρ με το ζωγραφισμένο συρτάρι θα ζήσει μια απίστευτη περιπέτεια στην οποία θα προστίθενται ονόματα που κρύβουν ιστορίες και φτάνουν ως το σήμερα. Το « Ένα συρτάρι μυστικά», της Ελένης Βλάχου, ένα Βατόμουρο που προστίθεται στη Φρουτοπαρέα των Εκδόσεων Ψυχογιός, είναι ένα βιβλίο για παιδιά από 7 ετών που μιλάει για τον κύκλο της ζωής, την αξία των άψυχων αντικειμένων και τη σπουδαιότητα του να κάνεις όνειρα και να παλεύεις γι’αυτά.

Στη συναρπαστική σειρά των εκδόσεων Μίνωας «Άγκαθα Μίστερι», του Σερ Στιβ Στίβενσον, για παιδιά από 7 ετών έρχεται να προστεθεί το πέμπτο βιβλίο, «Το στέμμα του Δόγη», σε μετάφραση της Βιολέτας Ζεύκη. Η επίδοξη ντετέκτιβΆγκαθα και ο Λάρι Μίστερι αναζητούν ένα παλιό χρυσό στέμμα από αυτά που φορούσαν οι Δόγηδες όταν η Βενετία βρισκόταν στο απόγειο της δόξας της. Κάποιος το έκλεψε όσο ήταν σε εξέλιξη οι εορτασμοί για το διάσημο Καρναβάλι. Μέσα από μάσκες, ξεπεσμένους ευγενείς και καταδιώξεις, θα μπορέσουν τα ξαδέλφια Μίστερι να βγουν και πάλι νικητές στο πρώτο τους ταξίδι στην Ιταλία;

Για να πείσει τη Νυφίτσα, μια γοητευτική νεαρή ηθοποιό από τη Νέα Υόρκη, να τον πάρει για σύζυγό της, ο Λαγός σκέφτεται να φτιάξει το καλύτερο πορτρέτο του, αυτό που θα την κάνει να τον αγαπήσει αμέσως. Ο φίλος του, το Γουρούνι, που γνωρίζει καλά τον κόσμο της τέχνης, τον συμβουλεύει να πάει στη σπουδαία ζωγράφο Αλεπού. Ο Λαγός, που δεν γνωρίζει από τέχνη, εμπιστεύεται τον φίλο του και την Αλεπού, η οποία τον πείθει να ποζάρει γυμνός και του παραδίδει στο τέλος έναν λευκό πίνακα! Οι φίλοι του ήδη του κάνουν κομπλιμέντα για τον εξαιρετικό πίνακα. Ο Λαγός αισθάνεται ανόητος… και, ακούγοντας τους φίλους του, συμφωνεί με τις απόψεις τους. Η νυφίτσα, φυσικά, τον απορρίπτει. Όμως ποιος είναι ο πιο πονηρός της ιστορίας; Το τέλος επιφυλάσσει μια μεγάλη ανατροπή. «Το πορτρέτο του λαγού», του Εμμανουέλ Τρέντεζ (Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, μετάφραση Εύη Γεροκώστα) είναι ένας χιουμοριστικός μύθος για την τέχνη (με αναφορές σε Magritte, Picasso, Miro, Mondrian, Duchamp) και την εμφάνιση, γεμάτος ρίμες και αναφορές, που αποδομεί την καταναλωτική κοινωνία μέσα στην οποία καλούμεστε –θέλουμε δεν θέλουμε– να ζήσουμε. Για παιδιά από 7 ετών και... για όλους μας!

Η καινούργια σειρά «Μυστικά και λύσεις» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετάφραση Κέλλυ Δημοπούλου), της γνωστής Γαλλίδας ψυχοθεραπεύτριας Ιζαμπέλ Φιλιοζά και της ομάδας της, φέρνει τα παιδιά από 7 ετών σε επαφή με κρίσιμα και δύσκολα ζητήματα της καθημερινότητας. Στο «Κοιμάμαι και μεγαλώνω! – Τα μυστικά του ύπνου για υγιή εγκέφαλο και ανάπτυξη» μαθαίνουμε καταρχάς πως και άνθρωποι και ζώα κοιμόμαστε. Όλοι κοιμόμαστε! Τι, όμως, μας συμβαίνει όταν κοιμόμαστε; Σε τι μας χρησιμεύει ο ύπνος; Γιατί είναι τόσο σημαντικός; Αποτελεί τελικά ένα μυστήριο; Κι αν ναι, πώς θα το λύσουμε; Στο «Μαθαίνω καλύτερα! -Τα μυστικά του εγκεφάλου» μαθαίνουμε ότι… μπορούμε να μάθουμε πώς να μαθαίνουμε. Η λειτουργία του εγκεφάλου, η διατροφή, ο ύπνος, ο τρόπος που ζούμε και κινούμαστε επηρεάζουν τη συγκέντρωσή μας και τη μνήμη μας και μπορούν να μας οδηγήσουν τελικά να απολαμβάνουμε τη μάθηση!

Πρόσεχε! Αν ανοίξεις το νέο βιβλίο της Βίκυς Ξανθοπούλου «Escape Book. Απόδραση από την Ατλαντίδα» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, εικονογράφηση Νίκη Λεωνίδου), θα παγιδευτείς στο μυθικό νησί! Μη διστάσεις, λοιπόν, να διπλώσεις και να κόψεις τις σελίδες. Ακόνισε το μυαλό σου και λύσε τους γρίφους για να αποδράσεις

Στο «Μη με ενοχλείς!- Η παρενόχληση και πώς να τη σταματήσεις» μαθαίνουμε ότι η παρενόχληση είναι το αποτέλεσμα πράξεων ή βίαιων λέξεων που δεν τις σταμάτησε κανείς. 1 στα 10 παιδιά είναι θύμα παρενόχλησης στο σχολείο. Εν

Οι "βιβλιολιχουδιές" μας για το Πάσχα.

kokkiniklostibooks.gr

/kokkiniklostibooks

Μαιζώνος 20-22, Πάτρα 26223

2610 226453

11.04.2022

δυνάμει είμαστε και θύτες και μάρτυρες και θύματα. Και όλοι μαζί μπορούμε να τη σταματήσουμε. Τα τρία βιβλία περιέχουν απλές δραστηριότητες και βατή θεωρία για να κατανοήσουν οι νεαροί αναγνώστες όσα πραγματεύονται και συνοδεύονται από ζωντανή και διασκεδαστική εικονογράφηση. Η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα παγκοσμίως στην παραγωγή ψευδών ειδήσεων, δηλαδή fake news. Αλήθεια ή ψέματα; Υπάρχει τρόπος να ξεχωρίζουμε τις αληθινές από τις ψεύτικες πληροφορίες; Την απάντηση θα τη δώσουν τα ίδια τα παιδιά γράφοντας τα δικά τους στόριζ και νιουζ. Γιατί υπάρχουν πολλών ειδών ιστορίες. Κάποιες ιστορίες μπορεί να γίνουν ειδήσεις. Όμως δεν είναι όλες οι ιστορίες αληθινές, όπως αληθινές δεν είναι και όλες οι ειδήσεις. H Λιάνα Δενεζάκη και οι Εκδόσεις Κίτρινο Πατίνι παρουσιάζουν το «Στόριζ και Νιουζ», έναν οδηγό για επίδοξους συγγραφείς και δημοσιογράφους, αλλά και για κάθε πολίτη από 8 ετών που θέλει να μάθει πώς να ξεχωρίζει τις ιστορίες από τις ειδήσεις. Την αλήθεια από το ψέμα. Περιέχει πολλές εύστοχες δραστηριότητες, ενδιαφέρουσες ιστορίες και όμορφα κεκαλυμμένη θεωρία επικοινωνίας και είναι χρήσιμο για όλους μας, μια και, ιδιαίτερα μετά την πλήρη επικράτηση των μέσω κοινωνικής δικτύωσης στην καθημερινότητά μας, δεν ξέρουμε τι να πιστέψουμε και τι όχι. Μπορεί να δουλευτεί και στο σπίτι, μα και στο σχολείο. «ΟιΆθλιοι», το διαχρονικό αριστούργημα του Βίκτορ Ουγκό, ένας ύμνος στην ανθρωπιά και στη δικαιοσύνη, έρχεται από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μια εκπληκτική διασκευή του Μιχάλη Μακρόπουλου και εικονογράφηση του Βασίλη Κουτσογιάννη, για παιδιά από 8 ετών. 1796, σκληροί καιροί για τη Γαλλία. Επειδή έκλεψε μια φραντζόλα ψωμί, ο Γιάννης Αγιάννης περνάει δεκαεννέα ολόκληρα χρόνια στη φυλακή. Μα έπειτα του δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία. Σώζει ένα κορίτσι, την Κοζέτ, και βρίσκεται στο Παρίσι, στα οδοφράγματα της εξέγερσης του 1832. Η ιστορία αυτή συνεχίζει, δυο αιώνες μετά, να συγκινεί μικρούς και μεγάλους με τους αλησμόνητους χαρακτήρες: τη Φαντίν, τον Μάριο, τον άφοβο Γαβριά, τον τρομερό επιθεωρητή Ιαβέρη, την Κοζέτ και, πάνω απ’όλα, τον Γιάννη Αγιάννη, που από κατάδικος γίνεται η ενσάρκωση της δικαιοσύνης και του θάρρους. Οι σημειώσεις για το έργο στο τέλος του βιβλίου αποτυπώνουν την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα εκείνης της εποχής. Η Αρχαία Ελεύθερνα είναι ένα μέρος παράξενο και μαγευτικό. Το ένστικτο της Αριάνθης και του Δημήτρη δε λαθεύει… Νιώθουν πως στο χωριό τους κρύβονται μυστικά που πρέπει να ανακαλύψουν. Το ίδιο πιστεύει και η θεία Δανάη, η οποία σπουδάζει αρχαιολογία, αλλά και ο καθηγητής Πατμανίδης. Ο παππούς Χριστόφορος γνωρίζει πολλά μυστικά, θαμμένα πια στον χρόνο, και όλοι μαζί καλούνται να αποκαλύψουν όσα ποτέ δεν θα έφερνε στο φως μια αρχαιολογική σκαπάνη… Τι κρύβουν τα σημειώματα του προπάππου τους; Ποια στ’αλήθεια ήταν η Κόρη της Ελεύθερνας; Πόσα θάφτηκαν κάτω από τη γη καταμεσής της γερμανικής κατοχής; Οι απαντήσεις στο «Μυστική αποστολή. Το χαμένο ημερολόγιο του παππού», της Μαρίας Δασκαλάκη (Εκδόσεις Μίνωας). Μεγάλοι και παιδιά, τριγυρίζοντας στους πρόποδες του Ψηλορείτη, ξεδιπλώνουν μια ιστορία που δεν είχε γραφτεί ποτέ ως τώρα σε κανένα βιβλίο. Οι Εκδόσεις Kaktos προτείνουν την ολοκαίνουργια σειρά «Μικροί Πλάτωνες», που φέρνει στους μικρούς αναγνώστες από 8 ετών βιβλία εμπνευσμένα από τη ζωή και το έργο σπουδαίων φιλοσόφων και επιστημόνων. Έτσι έρχονται σε επαφή με μεγάλες ιδέες μέσα από ιστορίες με ζωηρή εικονογράφηση. «Η επανάσταση του Επίκτητου» (κείμενο Yan Marchand, εικονογράφηση Donatien Mary) μας συστήνει έναν κουτσό σκλάβο που κοιμάται σ’ένα αχυρένιο στρώμα κι όμως είναι ο πιο ελεύθερος άνθρωπος στη Ρώμη. Μάλιστα, κάποιοι λένε πως είναι πιο ευτυχισμένος κι από τον ίδιο τον αυτοκράτορα… Μια ιστορία εμπνευσμένη από τη ζωή του μεγάλου στωικού φιλόσοφου. «Ο Σωκράτης πρόεδρος» (κείμενο Yan Marchand, εικονογράφηση Yann Le Bras) μας ταξιδεύει στα καζάνια της Κολάσεως, που δεν έχουν πια χώρο για να φιλοξενήσουν τις άδικες ψυχές που κατεβαίνουν στα Τάρταρα. Μόνη λύση να μπορούσε ο Σωκράτης να επιστρέψει στη γη και να κάνει τους ανθρώπους καλύτερους! Ο παγκοσμίως διάσημος σοφιστής, με τη βοήθεια του ρήτορα Γοργία, θα μπορούσε να καταφέρει ακόμα και πρόεδρος να εκλεγεί! Όμως στην πορεία, ο Γοργίας αποφασίζει να μην μείνει στο ρόλο του βοηθού… Το βιβλίο «Τα φώτα τουΆλμπερτ Αϊνστάιν» (κείμενο Frédéric Morlot, εικονογράφηση Anne-Margot Ramstein) αφηγείται πως το 1896, ο νεαρόςΆλμπερτ Αϊνστάιν ανέλαβε να φωταγωγήσει το πανηγύρι στη Γιορτή Μπίρας του Μονάχου. Όμως η επιχείρηση δεν στέφεται με επιτυχία και, από παιχνίδι σε παιχνίδι του λούνα παρκ, ο νεαρόςΆλμπερτ θα πρέπει να πειραματιστεί με τους νόμους του σύμπαντος. Μπορούμε να πάμε πιο γρήγορα από το φως; Τι είναι η τύχη; Οι εκδόσεις Μίνωας συνεχίζουν τη σειρά μυστηρίου «Μυστικά και χαμένοι θησαυροί». Ειδικά διασκευασμένες για παιδιά από 8 ετών από τη Χαρά Κατσαρή, με υπέροχη εικονογράφηση, οι ιστορίες του Σέρλοκ Χολμς μυούν τους αναγνώστες στον κόσμο του μεγαλύτερου ντετέκτιβ όλων των εποχών. Στο «Βαμπίρ του Σάσεξ», ο Χολμς και ο Γουάτσον αναλαμβάνουν την πιο παράξενη υπόθεσή τους έως τώρα. Ένας απελπισμένος σύζυγος απευθύνεται σε αυτούς, μέσω των δικηγόρων του, ώστε να μπορέσει να κατανοήσει γιατί η γυναίκα του έχει γίνει τόσο επιθετική απέναντι στα παιδιά τους. Έχει φτάσει μάλιστα στο σημείο να δαγκώσει τον λαιμό του μωρού τους! Δεν υπάρχουν όμως τέτοια πράγματα, όπως βαμπίρ… Ή μήπως υπάρχουν;

Το λογοτεχνικό αριστούργημα του Ουγκό με τους αλησμόνητους χαρακτήρες σε ολοζώντανη διασκευή του Μιχάλη Μακρόπουλου και με εικονογράφηση που αποδίδει το ιστορικό πλαίσιο εκείνης της εποχής του Βασίλη Κουτσογιάννη. ΒΡΕΊΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΊΒΛΊΟΠΩΛΕΊΑ

«Η εκδίκηση του τέρατος», του Jack Meggitt-Phillips (Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Μαρία Αγγελίδου καιΆγγελος Αγγελίδης) είναι ένα επεισοδιακά διασκε-

www.dioptra.gr

62 δαστικό βιβλίο με συναρπαστικό χιούμορ που σπάει κόκαλα. Μια φορά κι έναν πολύ άτακτο καιρό, ο 511-χρονος Εμπενίζερ έκρυβε ένα τέρας στη σοφίτα του. Τάιζε το τέρας με κάθε λογής πράγματα και πλάσματα και σε αντάλλαγμα το τέρας του ξερνούσε ακριβά δώρα. Αλλά μετά έφτασε η Μπέθανυ. Η διαβόητη φαρσέρ, μαζί με την καινούργια της φτερωτή φίλη, την Κλοντέτ, αλλά και τον Εμπενίζερ, είναι αποφασισμένοι να απο-τερατοποιήσουν τη ζωή τους και να κάνουν καλές πράξεις. Αλλά κάποιος –ή κάτι– τους βάζει συνεχώς εμπόδια. Κι η Κλοντέτ σαν να μην είναι και πολύ ο εαυτός της τελευταία. Λέτε να έφαγε κάτι που διαφωνεί μαζί της; Γυρίστε τις σελίδες με προσοχή… αυτό το βιβλίο συνεχίζει να δαγκώνει! Ο Λέμονι Σνίκετ συναντά τον Ρόαλντ Νταλ σ’αυτό το απολαυστικά μακάβριο και εκπληκτικά εικονογραφημένο δεύτερο βιβλίο της σειράς «Η Μπέθανυ και το Τέρας», για παιδιά από 8 ετών. Κι αν οι ιστορίες για παιδιά γίνονταν υποχρεωτικό ανάγνωσμα για τους ενήλικους; Θα κατόρθωναν ποτέ να μάθουν πραγματικά όσα τόσο καιρό διδάσκουν; Ο βραβευμένος με Νόμπελ συγγραφέας μας Ζοζέ Σαραμάγκου μας διηγείται στο βιβλίο του «Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου» (Εκδόσεις Μέλισσα, εικονογράφηση Αντρέ Λετρία, απόδοση Χρήστος Μπουλώτης) τις περιπέτειες ενός μικρού αγοριού μακριά από το μικρό χωριό όπου ζει με την οικογένειά του. Το παιδί βρίσκει ένα λουλούδι μαραμένο και κάνει τα πάντα για να το σώσει. Η αυτοθυσία του αγοριού κινητοποιεί τους κατοίκους του χωριού, που προσπαθούν να σώσουν το αγόρι. Και στο τέλος… Το βιβλίο αποτελεί ένα «ημερολόγιο των αισθήσεων» για τα παιδιά στη φύση. Η χιουμοριστική σειρά των Εκδόσεων Καστανιώτη «Μυστήρια στην Πολυκατοικία», της Μπεγκόνια Όρο (μετάφραση Αυγή Σαράφη), συμπληρώνεται με τον τρίτο και τον τέταρτο τόμο της. Στις «Κατεργάρες γιαγιάδες», μια μυστηριώδης επιχείρηση εμφανίζεται και πάλι στην Οδό Μηλιάς 24, με τους πιο ιδιόρρυθμους γείτονες τους κόσμου, και συμβαίνουν παράξενα πράγματα. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες της γειτονιάς δεν το ρίχνουν πια στον ύπνο αλλά παρακολουθούν συνεχώς οτιδήποτε συμβαίνει γύρω τους και κόβουν βόλτες στην πλατεία κοιτάζοντας προς τον ουρανό. Κάποιες μέρες μάλιστα, ο περιπτεράς φοράει γραβάτα, άλλο και τούτο πάλι! Δεν χωράει αμφιβολία: ήρθε η στιγμή ν’αρχίσουν τις έρευνες ο Ούγκο και η Ολίβια. Στους «Μεταλλαγμένους Επισκέπτες», οι ΛοςΒρεγμένοςΓάτος δεν ξέρουν αν θα συνεχίσουν με το συγκρότημά τους ή όχι, στην εξώπορτα εμφανίζεται κάθε τόσο μια πολύ παράξενη κυρία, όλα δείχνουν ότι στο σπίτι του Αλμπέρτο έχει γίνει κάποιος φόνος... και κάτι κινείται στο διαμέρισμα 1Α, χωρίς όμως να υπάρχουν ίχνη ενοικιαστών. Μα τι συμβαίνει επιτέλους; Ευτυχώς που ο Ούγκο και η Ολίβια έχουν ήδη ξεκινήσει τις έρευνες! Το παγκόσμιο best seller της Βικτόρια Χίσλοπ «Το νησί» διασκευάζεται από τη συγγραφέα για παιδιά, με πλούσια τετράχρωμη εικονογράφηση από την Τζιλ Σμιθ. Στο «Νησί της Μαρίας» (Εκδόσεις Ψυχογιός) πρωταγωνιστεί η Μαρία Πετράκη, ένα κορίτσι που αφηγείται στους αναγνώστες από 9 ετών τη ζωή της: Η συγκινητική ιστορία της, για το πώς η ζωή της συνδέθηκε με τη Σπιναλόγκα, το μικρό νησί κοντά στην Κρήτη, είναι ένας ύμνος στη φιλία και στην οικογένεια, στην ελπίδα και στην αγάπη. Πάνω απ’όλα, όμως, είναι μια συναρπαστική ιστορία επίκαιρη όσο ποτέ, που μιλάει για την αγάπη και για τον αποχωρισμό. Το τρίτο ημερολόγιο του καθηγητή Φίλιππου βρίσκεται στα χέρια τουΆρη και της Λίνας. Στο «Ημερολόγιο ενός εξερευνητή #3. Στη μαύρη ήπειρο», της Τζένης Κουτσοδημητροπούλου (Ελληνοεκδοτική, εικονογράφηση Βασίλης Γρίβας), το ταξίδι του καθηγητή στην Αφρική κρύβει πολλές εκπλήξεις. Πρώτη στάση στον Νίγηρα, όπου περνάει δώδεκα μέρες με καραβάνι στην αφιλόξενη Σαχάρα. Όμως μια ανεμοθύελλα τον αναγκάζει να συνεχίσει το ταξίδι χωρίς το τρίκυκλό του. Έτσι, παίρνει το πρώτο αεροπλάνο για Κένυα, αλλά μια αναγκαστική προσγείωση στην Αιθιοπία ανατρέπει ξανά τα σχέδιά του. Συνεχίζει το ταξίδι του με τζιπ μέχρι που, επιτέλους, φθάνει στον προορισμό του. Επισκέπτεται τις ανθοκαλλιέργειες και μαζί με ακτιβιστές και οικολόγους βάζουν μπρος το σχέδιό τους. Πρέπει να σταματήσουν την εταιρεία Flower Bloom πριν να είναι αργά. Στο μεταξύ, οΆρης, η Λίνα, η Βάγια Στάμου και ο κύριος Πέτρος συναντιούνται μήπως και, επιτέλους, βγάλουν κάποια άκρη. Ποιος είναι ο Νίκος και η Κατερίνα και τι τους συνδέει με τον καθηγητή; Ποιος έστειλε τον παπαγάλο στην κυρία Μοσχούλα και τι σημαίνει η φράση που επαναλαμβάνει; Και, αλήθεια, θα καταφέρουν όλοι μαζί να βοηθήσουν τον καθηγητή; Για παιδιά από 9 ετών. 1940. Ο πόλεμος μαίνεται. Ένα οργισμένο αγόρι, ο Τζόζεφ, που δεν το στέλνουν στην εξοχή, αλλά στο Λονδίνο, στην πόλη που τα εχθρικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν σχεδόν κάθε βράδυ, θα μείνει με την κυρία Φ, μια απότομη γυναίκα που δεν συμπαθεί τα παιδιά. Οι μόνες της αγάπες είναι ο ρημαγμένος ζωολογικός της κήπος και ο επιβλητικός ασημόραχος γορίλας της, οΆδωνης. Καθώς περνούν οι εβδομάδες, δεσμοί δημιουργούνται και μυστικά έρχονται στο φως. Η γυναίκα και το αγόρι πλησιάζουν ο ένας τον άλλον. Αλλά, αν οι βόμβες ελευθερώσουν τρομοκρατημένο και αφηνιασμένο τονΆδωνη, θα μπορέσει κάποιος απ’ τους δυο τους να βάλει τέλος στη ζωή του μόνου πλάσματος που αγαπούν πραγματικά; Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί το βιβλίο του Phil Earle «Όταν πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας», σε μετάφραση τουΆγγελου Αγγελίδη, για παιδιά από 9 ετών, εμπνευσμένο από μια πραγματική ιστορία, για την αγάπη, τη φιλία αλλά και για το πώς τα ζώα μπορούν να φέρουν πιο κοντά τους ανθρώπους, ακόμη και στους πιο σκοτεινούς και δυσοίωνους καιρούς. Στην εμβληματική σειρά των Εκδόσεων Μίνωας «Γαλάζια βιβλιοθήκη», που από το 1966 μυεί τους νεαρούς αναγνώστες στα αριστουργήματα της ελληνικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας, προστίθεται «Το Φάντασμα της Όπερας», το κλασικό μυθιστόρημα του Γκαστόν Λερού, που εκδόθηκε το 1910 στη Γαλλία. Στην όπερα του Παρισιού, στις αρχές του περασμένου αιώνα, συμβαίνουν ανεξήγητα ατυχήματα, μυστηριώδεις εξαφανίσεις και φωνές ακούγονται μέσα από τους τοίχους των θεωρείων. Όλα χρεώνονται στο περίφημο «φάντασμα», έναν σκοτεινό άνδρα με καλυμμένο το πρόσωπό του, που κατοικεί στα υπόγεια της όπερας και ο οποίος εμφανίζεται κι εξαφανίζεται χωρίς κανείς να καταλαβαίνει πώς.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.04.2022

Μέχρι που την καρδιά του αιχμαλωτίζει η Κριστίν, η όμορφη τραγουδίστρια της όπερας. Δεν είναι όμως ο μόνος που μαγεύεται από τη νεαρή ντίβα. Ο υποκόμης Ραούλ ντε Σανί θυμάται τα παιδικά του χρόνια μαζί της και η καρδιά του κοντεύει να σπάσει. Όταν εκείνη εξαφανίζεται, ο νεαρός, βέβαιος πως την έχει απαγάγει το «φάντασμα», περιπλανιέται στα υπόγεια της όπερας για να τη βρει. Ανάµεσα σε δυο πολέµους εκτυλίσσεται η ιστορία της Τζέμης Τασάκου «Το σεντούκι με τα αμύθητα σεντέφια» (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Ράνια Βαρβάκη). Και στην καρδιά της βρίσκονται κάποιοι που έζησαν στη Σµύρνη τα χρόνια 1918-1922. Μια από εκείνους είναι και η µικρή Κλειώ – έχει το όνοµα της µούσας της Ιστορίας, µα δεν το γνωρίζει. Παρέα µε τη φίλη της Εσµέτ τρέχουν σε χαλάσµατα αρχαίων ναών και µεγαλώνουν µε µύθους και παραµύθια. Ο Όµηρος και η Χαλιµά, η θεάΆρτεµη, ο Αγαµέµνων, ο Αλλάχ και η Ωραία Ελένη… Η Μεγάλη Ιδέα κι ένα φλιτζάνι από πορσελάνη. Και κοντά τους ένας παππούς που έχει φυλάξει κάπου, σε µια σοφίτα, ένα σεντούκι γεµάτο αµύθητα σεντέφια.Άραγε θα καταφέρει η Κλειώ να σώσει εκείνο το σεντούκι; Ένα μυθιστόρημα που μιλάει στα παιδιά από 10 ετών για τη Μικρασιατική Καταστροφή, για τον πόλεµο, την προσφυγιά. Και για τα σεντέφια εκείνα που αντέχουνε στις φλόγες. Η δημοσιογράφος Μάρω Βασιλειάδου και οι εκδόσεις Διόπτρα παρουσιάζουν το βιβλίο «Ελευθέριος Βενιζέλος - Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία», μια εικονογραφημένη βιογραφία, η πρώτη για παιδιά και νέους, που ζωντανεύει στιγμιότυπα από τη συναρπαστική ζωή του σημαντικού αυτού πολιτικού, ενώ παράλληλα αφηγείται με απλό τρόπο σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και δημιούργησαν τον μύθο του. Γεννημένος το 1864, όταν η Κρήτη ήταν ακόμη κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο Ελευθέριος ήταν ο αγαπημένος γιος του Κυριάκου και της Στυλιανής Βενιζέλου. Όμως αυτό το βιβλίο δεν μιλά μόνο για τη μοίρα του νεαρού Κρητικού που, μεγαλώνοντας, έγινε πρωταγωνιστής στα πιο κρίσιμα πολιτικά γεγονότα της εποχής του. Δείχνει ταυτόχρονα με ποιο τρόπο ο χαϊδεμένος Λευτεράκης, ο μαχητικός δικηγόρος, δημοσιογράφος και πολιτικός, έγινε στην πορεία ο ηγέτης Βενιζέλος. Η πολιτική ιδιοφυΐα, η διπλωματική ικανότητα, η εργατικότητα, η τόλμη και η αισιοδοξία καθοδήγησαν τα βήματά του. Ονειρεύτηκε μια Ελλάδα μεγαλύτερη, άξια, πιο δυνατή, και έκανε το όραμά του πραγματικότητα. Η εικονογράφηση της Θέντας Μιμηλάκη, που εμπνέεται από φωτογραφίες, έγγραφα και εφημερίδες της εποχής, μας μεταφέρει δυναμικά στον κόσμο όπου εκείνος έζησε και έδρασε. Η επιστημονική επιμέλεια είναι του Κωστή Γκοτσίνα. Έπειτα από δεκαπέντε χρόνια από το τελευταίο βιβλίο της best seller σειράς μυθιστορημάτων «Μια Σειρά από Ατυχή Γεγονότα», ο Λέμονι Σνίκετ επιστρέφει με το ίδιο ευφυές χιούμορ και μια αφήγηση γεμάτη περιπέτειες και ανατροπές. Στο νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Δηλητήριο για πρωινό» (Ελληνικά Γράμματα, μετάφραση Βαγγέλης Γιαννίσης), ο αγαπημένος συγγραφέας με την αστείρευτη φαντασία μάς καλεί να πάρουμε μέρος στη διερεύνηση μιας περίεργης υπόθεσης που θέτει πολλά ερωτήματα και γίνεται η αφορμή για φιλοσοφικές αναζητήσεις και προβληματισμούς. Όπως σημειώνει, «το βιβλίο αυτό κάνει λόγο για την παραζάλη, μια λέξη που στην περίπτωσή μας σημαίνει το να μην έχεις την παραμικρή ιδέα τι συμβαίνει ανά πάσα ώρα και στιγμή. Επίσης, εξετάζει κατά κάποιο τρόπο το μυστήριο μιας δολοφονίας, άρα ερευνάται ένα απαίσιο έγκλημα, με την ελπίδα να μάθουμε τι συνέβη στο δύστυχο δολοφονημένο θύμα. Ο ερευνητής είμαι εγώ. Όπως εγώ είμαι και το δύστυχο δολοφονημένο θύμα». Μέσα από μια αφήγηση γεμάτη υποψίες, εικασίες, εκπλήξεις και ευφυείς ανατροπές, ο Λέμονι Σνίκετ πλάθει μια ιστορία εξιχνίασης και παράλληλα διατυπώνει στοχασμούς για διάφορα φιλοσοφικά ζητήματα, για τον κόσμο, για το πώς γράφεται η λογοτεχνία και για τα στοιχεία εκείνα που εμπνέουν τον συγγραφέα και πυροδοτούν τη φαντασία του. Από τις Εκδόσεις Anubis κυκλοφορεί σε μετάφραση της Αθηνάς Σαράφη «H Θεοδοσία και τα Ερπετά του Χάους», το πρώτο βιβλίο της συναρπαστικής σειράς της Ρ. Λ. Λαφίβερς που ενέπνευσε την υπερπαραγωγή του HBO Max! Η εντεκάχρονη Θεοδοσία περνά τον περισσότερο χρόνο της στο Μουσείο Θρύλων και Αρχαιοτήτων στο Λονδίνο. Ο πατέρας της είναι ο επικεφαλής επιμελητής του μουσείου, αλλά μόνο η Θεοδοσία μπορεί να διακρίνει τη μαύρη μαγεία και τις αρχαίες κατάρες που κρύβουν ακόμα κάποια ευρήματα. Κρυφά από όλους, η Θεοδοσία χρησιμοποιεί ξεχασμένη αιγυπτιακή μαγεία για να κρατήσει σε νάρκη τις αρχαίες μοχθηρές δυνάμεις που παραμονεύουν στους σκοτεινούς διαδρόμους. Τώρα, η μητέρα της Θεοδοσίας επιστρέφει από την τελευταία της αρχαιολογική ανασκαφή φέρνοντας μαζί της την Καρδιά της Αιγύπτου, ένα μυθικό φυλαχτό που ανήκει σε έναν αρχαίο τάφο. Η Θεοδοσία ανακαλύπτει ότι πάνω του είναι χαραγμένη μια σκοτεινή και αχρεία κατάρα, που απειλεί να καταστρέψει τον κόσμο. Έτσι, το ατρόμητο κορίτσι αποφασίζει να επιστρέψει το θρυλικό τεχνούργημα εκεί όπου ανήκει και έτσι να αποτρέψει το χάος που απλώνεται πάνω από τη Γη! Για το τέλος αφήσαμε το πιο εντυπωσιακό βιβλίο των ημερών, που θα μας εκτοξεύσει σε πρωτόγνωρα ύψη! Από τις εκδόσεις Ίκαρος έρχεται στις 28 Απριλίου, σε ταυτόχρονη παγκόσμια κυκλοφορία σε 35 χώρες, το βιβλίο της Annabel F. Steadman «Ο Σκάνταρ και ο Κλέφτης του Μονόκερου», σε μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου. Το μόνο που ήθελε στη ζωή του ο Σκάνταρ Σμιθ ήταν να γίνει αναβάτης μονόκερου. Να γίνει ένας από τους λίγους και εκλεκτούς που έχουν την τύχη να εκκολάψουν μονόκερο και να δεθούν μαζί του για πάντα· ονειρευόταν να εκπαιδευτούν μαζί, να δοξαστούν στους αγώνες. Να γίνει ήρωας. Αλλά ενώ το όνειρο του Σκάνταρ μοιάζει να γίνεται πραγματικότητα, όλα παίρνουν μια απίστευτα επικίνδυνη τροπή. Ένας εχθρός, μυστηριώδης και απρόβλεπτος, έχει κλέψει τον πιο ισχυρό μονόκερο του Νησιού. Και καθώς η απειλή ολοένα μεγαλώνει, ο Σκάνταρ ανακαλύπτει ένα μυστικό ικανό να διαλύσει τον κόσμο του για πάντα. Σαν το μάτι σκοτεινής καταιγίδας, έτσι στροβιλιζόταν ο μαύρος καπνός γύρω από τους τρομερούς μονόκερους, βροντές αντηχούσαν στο διάβα τους και κάτω στη γη έσκαγαν κεραυνοί. Η νέα επική σειρά περιπέτειας, που έσπασε κάθε ρεκόρ πώλησης δικαιωμάτων ετοιμάζεται να γίνει ταινία από τη Sony Pictures. Πετάξτε ψηλά σ’έναν κόσμο με ήρωες και άγριους μονόκερους, όπως δεν τους έχετε ξαναδεί. Ετοιμαστείτε για αντισυμβατικούς ήρωες, μοναδική μαγεία, ουράνιες μάχες, αρχαία μυστικά και αμφίρροπους αγώνες, σε αυτό το περιπετειώδες έπος μιας νέας σειράς εφηβικής λογοτεχνίας που ήρθε για να μείνει.

~ πολιτικ ς ο φ ός ~ γ ά ρ η γ Δικηγ έτης ο ι σ ο μ η δ ό ρος ~ Μάρω Βασιλειάδου

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Πόσα γνωρίζουμε για την πορεία του νεαρού Κρητικού που εξελίχθηκε σε μια σπουδαία μορφή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας;

Μια εικονογραφημένη βιογραφία –η πρώτη γραμμένη ειδικά για παιδιά και νέους– αφηγείται με απλό τρόπο τα ιστορικά γεγονότα που δημιούργησαν τον μύθο του.

Επιστημονική επιμέλεια: Κωστής Γκοτσίνας Εικόνες: Θένια Μιμηλάκη

Ένα ταξίδι στον χρόνο

1866 Ξεσπά στην Κρήτη η επανάσταση που ονομάστηκε Δεύτερο ‘21.

1896 Διοργανώνονται οι πρώτοι σύγχρονοι διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες στο ανακαινισμένο Παναθηναϊκό Στάδιο.

1910 Το Κόμμα Φιλελευθέρων κερδίζει τις εκλογές και πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

1913 Η Κρήτη παραχωρείται στην Ελλάδα με τη Συνθήκη του Λονδίνου. Η Θεσσαλονίκη γίνεται ελληνική.

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

www.dioptra.gr

ΒΡΕΊΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΊΒΛΊΟΠΩΛΕΊΑ

1920 Υπογράφεται η Συνθήκη των Σεβρών και η Ελλάδα αποκτάει τη μεγαλύτερη έκταση στη σύγχρονη ιστορία της.