Taλκ 104

Αφιέρωμα στο παιδικό βιβλίο

23.05.2022

104

Η πιο διασκεδαστική εγκυκλοπαίδεια!

Δύο πολύτιμα βιβλία που θα συντροφεύσουν τα παιδιά στην εξερεύνηση του κόσμου και της γνώσης δίνοντας απαντήσεις στα μικρά ή μεγάλα ερωτήματά τους.

Τα βιβλία της ζωής τους

ΙΑ, ΜΕ ΠΛΟΎΣ Η ΠΡΩΤΟΤΎΠ ΙΣΤΗ ΚΑΙ ΕΎΧΑΡ

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑ

ΦΗΣΗ

02

23.05.2022

Inglesina NOW. Tο μέλλον του καροτσιού είναι τώρα! Υπάρχει ένα καρότσι που κλείνει μόνο του, με ένα άγγιγμα. Ένα καρότσι με… νοημοσύνη και ιταλική φινέτσα που θα κάνει τις βόλτες με το μωρό σας ακόμη πιο άνετες και απολαυστικές. Ένα καρότσι για ένα καλοκαίρι ανέμελο και αξέχαστο. Το NΟW της INGLESINA είναι εδώ και είναι μαγικό!

Είναι κατάλληλο για μωρά από 0-22 κιλά Κλείνει μόνο του, με ένα άγγιγμα και παραμένει πάντα όρθιο σε οποιαδήποτε κατάσταση

Είναι πανάλαφρο και compact και μεταφέρεται πανεύκολα

Διαθέσιμα χρώματα:

Snap Grey

Splash Blue

Sprint Green

Shot Beige

03

23.05.2022

Διαθέτει μεγάλο και super άνετο κάθισμα, πολλές θέσεις ανάκλισης και κουκούλα πλήρους κάλυψης από ύφασμα με δείκτη προστασίας UPF 50+

Έχει μεγάλους τροχούς και εγγυάται άνετες βόλτες

Διασφαλίζει μεγάλη ορατότητα στις βραδινές βόλτες χάρη στο καλάθι με τις αντανακλαστικές λεπτομέρειες

Inglesina NOW Ένα άγγιγμα και φύγατε! /InglesinaGR

/inglesinagr

www.inglesina.gr

04

23.05.2022

14

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

06 | Σποτ 08 | 24 ώρες μαμά 10 | Κουρασμένο ή κακομαθημένο; 12 | Το παιδί σας είναι έτοιμο να πάει στην κατασκήνωση. Εσείς; 14 | Μ(π)ες στο Μουσείο: Μια ματιά στις μουσειοεκθέσεις για το 1821… που γίνονται 200 και 1 χρόνια μετά 16 | Με ένα βιβλίο πετάω, φτιάχνω δρόμους, διασκεδάζω και δημιουργώ…

18 | Και ζήσαν αυτοί καλά, και εμείς καλύτερα 20 | Μικροί και μεγάλοι, πάμε για… βιβλιοθεραπεία 22 | Βιβλία για χαμόγελα!

23 | Μαξ, το μαύρο πρόβατο: Ο νέος ήρωας των παιδιών 24 | Γκούρι σημαίνει πέτρα. Μια ιστορία για ένα χωριό, ένα τσούρμο παιδιά, μια μυστηριώδη εξαφάνιση κι έναν αγρι άνθρωπο.

26 | Μάνος Κοντολέων: Οι πιο ενδιαφέροντες μυθιστορηματικοί ήρωες είναι οι έφηβοι 28 | Η Σοφιάννα, το κορίτσι και το Κορίτσι 29 | Περιπέτειες στην κουζίνα με τον Πάρη. Συνταγές για μικρά χεράκια 30 | O Εδουάρδος και η Μεγάλη Σπηλιά 32 | Μπορούν τα παιδιά να κατανοήσουν τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας μέσα από την εκπαίδευση; 33 | Δηλητήριο για πρωινό 34 | Διαβάζουμε ωραία με τη Φρουτοπαρέα!

38 | Φτού και βγαίνω 36 | 25 χρόνια Τριγωνοψαρούλης 38 | Γιώτα Αλεξάνδρου: Το εικονογραφημένο βιβλίο έχει σημαίνουσα θέση στην παιδαγωγική διαδικασία 40 | Για τα παιδιά που τα μεγαλώνουν λύκοι…

41 | Μέσα κι έξω από ένα βάζο 42 | Ελευθέριος Βενιζέλος - Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία 44 | Οι Παραμυθοκόρες αφηγούνται: Το αθάνατο νερό 45 | Το νησί της Μαρίας 47 | Διαβάζοντας

No 104 23.05.2022

@talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε Ροΐδη 8, 154 52, Ψυχικό ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

/talcmag

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

www.facebook.com/talcmag

*

Δείτε τα...covid σημεία διανομής μας εδώ www.talcmag.gr/simeia-dianomis

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης

TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr)

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Μαρκέλλα Δήμου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Μαρία Κοκκινιώτη, Βασιλική Μαρκάκη, Ο Γάτος Μαουρίτσιο, Πελιώ Παπαδιά, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Σουζάνα Παπαφάγου, Παραμυθοκόρες, Ράμι-Αλέξανδρος Ρασλάν, Βικτόρια Χίσλοπ

COMIC: Τόμεκ Γιοβάνης ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY Η διεύθυνση του περιοδικούΤaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν που διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

06

23.05.2022

Αντί Σποτ ΤΗΣ ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ Αυτόν τον μήνα δεν νομίζω ότι μπορώ να μιλήσω ως γονιός σε γονείς καλύτερα από ό, τι το έκανε ο Φοίβος. Που είπε... Κάποια παιδάκια είναι υπερκινητικά Κάποια είν’ απρόσεκτα και παρορμητικά Τα γράμματα μπερδεύουν και τις συλλαβές Κι αφήνουνε στη μέση τις κατασκευές Κάποια παιδάκια αναπτύσσονται αργά Άλλα δεν τρώνε, άλλα μιλάν πολύ σιγά Άλλα γυρνάν απ’ το σχολείο και λένε ψέματα Και άλλα τα’ χουν καταστρέψει τα παινέματα Όλα όμως κάποτε μετριούνται με τους άλλους Όλα μια μέρα προσποιούνται τους μεγάλους Όλα ελπίζουνε πως θα’ ρθει αυτός ο άγνωστος Από τη χώρα που κανείς δεν είναι άρρωστος Ναι, όλα κάποτε μαθαίνουν για το αντάλλαγμα

Δίνουνε το ‘να για να πάρουν το άλλο πράγμα Δίνουν τα σώματα και τα ελαττώματά τους Για να αποκτήσουνε οσμή τα χρήματά τους Δίνουν τα σώματα και τα ελαττώματά τους Για να τελειώσει κάποιος τα μαθήματά τους Κάποια παιδάκια τραυματίζονται συχνά Κάποια μιλάν πάρα πολύ και φορτικά Κάποια ανεβαίνουνε σε μέρη που θα πέσουνε Και κάποια αγγίζουν το κερί για να πονέσουνε Κάποια έχουν θέμα με το μεταβολισμό Κι άλλα φοβούνται όταν ακούν για χωρισμό Άλλα τα στέλνουνε πακέτο στους παππούδες τους Και άλλα βάζουν σε γυαλί τις πεταλούδες τους

Όλα όμως κάποτε θα ξαναπροσπαθήσουν Να βρούνε κάποιον που θ’ ακούσει όταν μιλήσουν Να βρούνε κάποιον μ’ ένα σώμα σαν ανάμνηση Να βγάλουν έξω το κεφάλι από τη βάφτιση Κάποια μπορεί ποτέ να μην κοιτάξουν πάνω Κάποια θα μείνουν μαύρα πλήκτρα σ’ ένα πιάνο Μα κάποια λίγα πίσω απ’ τη ρωγμή του κάλλους Θα δούνε μέσα τους κι εκεί θα βρουν τους άλλους Μα κάποια πίσω από το ράγισμα του κάλλους Θα δουν το τραύμα τους κι εκεί θα βρουν τους άλλους «Κάποια παιδάκια» Φοίβος Δεληβοριάς, ΑΝΙΜΕ

07

23.05.2022

Αγκαλιά προστασίας NIVEA SUN Πλέον οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι το καλοκαίρι «δεν πηγαίνεις πουθενά χωρίς το αντηλιακό σου». Και ευτυχώς, διότι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην επιδερμίδα. Αυτό που πιθανόν δεν γνωρίζουμε είναι ότι η επιδερμίδα των μωρών και των παιδιών συμπεριφέρεται εντελώς διαφορετικά από αυτή των ενηλίκων, γιατί έχει εντελώς διαφορετικά βιολογικά χαρακτηριστικά· στα μωρά, οι μηχανισμοί αυτοπροστασίας δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν μεν πιο ανθεκτική επιδερμίδα, αλλά χρειάζονται προϊόντα αδιάβροχα, καθώς βρίσκονται… συνεχώς μέσα στο νερό! Η NIVEA, εδώ και 100 χρόνια, απαντάει με αγάπη στις ανάγκες των μωρών, των παιδιών και των γονιών τους. Οι ειδικοί της NIVEA SUN αναπτύσσουν προϊόντα αντηλιακής φροντίδας προσαρμοσμένα στα διαφορετικά βιολογικά χαρακτηριστικά, αλλά και στον τρόπο ζωής της κάθε ηλικίας.

Τα προϊόντα NIVEA SUN Babies & Kids Sensitive Protect 5 σε 1 SFP 50+, κατάλληλα από 6 μηνών και πάνω, προσφέρουν πολύ υψηλή προστασία από τις ακτίνες UVA και UVB, είναι έξτρα ανθεκτικά στο νερό και απορροφώνται πανεύκολα. Οι συνθέσεις τους είναι παιδιατρικά εγκεκριμένες και κατάλληλες ακόμη και για ευαίσθητες επιδερμίδες. Διατίθενται σε τρεις πρακτικές συσκευασίες: Trigger Spray, Spray και Μπουκάλι.

Υπάρχει η σειρά NIVEA SUN Kids Protect & Care, που εστιάζει στην προστασία της επιδερμίδας παιδιών άνω των 3 ετών. Τα προϊόντα της προσφέρουν άμεση προστασία από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου, είναι έξτρα ανθεκτικά στο νερό και ενυδατώνουν την επιδερμίδα. Είναι και αυτά συμβατά με την παιδική επιδερμίδα και παιδιατρικά εγκεκριμένα. Διατίθενται σε τέσσερις πρακτικές συσκευασίες: Trigger Spray, Spray, Μπουκάλι και το σούπερ βολικό Roll On.

Η σύνθεση όλων των αντηλιακών της NIVEA SUN είναι σε μεγάλο ποσοστό βιοδιασπώμενη και σέβεται τη θάλασσα!

/www.nivea.gr

/niveagreece

/niveagreece

08

24 ΩΡΕΣ ΜAMA

Η

μεταφράστρια παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας Πετρούλα Γαβριηλίδου μιλάει στο Τaλκ για την καθημερινότητά της ως εργαζόμενης μαμάς του εννιάχρονου Λευτέρη.

παραγγελιές από βιβλιόφιλους συμμαθητές για σειρές ή συγγραφείς που θέλουν να διαβάσουν – κι ας μην κάνω εγώ τη μετάφραση), μπορεί να χοροπηδάει και να τρέχει, όσο σκέφτεται τα δικά του. Ενίοτε μια βόλτα, κάποια εξωτερική δραστηριότητα ή κάποιο βιβλίο που τον έχει συναρπάσει, αλλάζει λίγο τα δεδομένα. Ακολουθεί το διάβασμά του για το σχολείο, όπου συνήθως θα χρειαστεί κάποια βοήθεια ή διευκρίνιση, και σε κάθε περίπτωση θα ακουστεί οπωσδήποτε η επωδός: «Ναι, πρέπει να κάνεις και την αντιγραφή, γιατί…» Το βραδάκι παίρνω μια ανάσα απ’ όλα, μιλάω στο τηλέφωνο με φίλους, συζητάμε με τον Λευτέρη, παίζουμε ή βλέπουμε καμιά ταινία σε δόσεις και, πριν έρθει η ώρα του ύπνου, του διαβάζω όποιο βιβλίο θέλει, μικρό ή μεγάλο, εικονογραφημένο ή μη, κι αν η έκτασή του δεν μας επιτρέπει να το τελειώσουμε αμέσως, σίγουρα θα υπάρξει νέος γύρος διαπραγματεύσεων για τον αριθμό των σελίδων που αντέχω να διαβάσω. Ωστόσο, ομολογώ πως πάντα ξεκλέβω χρόνο για να διαβάσω και τα βιβλία που επιλέγει να διαβάσει μόνος του. Ξέρω πως, όπως αγαπούσα τα παιδικά βιβλία και πριν γίνω μητέρα, δεν θα πάψω ποτέ να τα αγαπώ και να τα διαβάζω, ακόμα κι όταν ο Λευτέρης δεν θα αποζητά πια τη μεγαλόφωνη ανάγνωση που τόσο απολαμβάνουμε ακόμα και οι δύο. Αν τύχει να έχω μεταφράσει εγώ το βιβλίο, δέχομαι τα εύσημα ή και παρατηρήσεις. Είναι αυστηρός κριτής και του αρέσει να με βοηθάει όταν η μετάφραση αφορά παιδικό βιβλίο και είναι από τα αγγλικά, τη δεύτερη μητρική του γλώσσα.

Το πρωινό ξύπνημα δεν ήταν ποτέ το φόρτε μου κι επειδή συνήθως εκμεταλλεύομαι τη βραδινή ησυχία για να δουλέψω λίγο παραπάνω, κάθε πρωί δίνουμε με τον Λευτέρη μια μικρή μάχη για να φτάσουμε στο σχολείο της γειτονιάς, λίγο πριν η γλυκύτατη νοσοκόμα που υποδέχεται τα παιδιά κλείσει την πόρτα. Ξύπνημα, λοιπόν, οριακά για να πιω τον καφέ μου, να ετοιμάσω το κολατσιό και να σηκώσω τον Λευτέρη, που διαπραγματεύεται το κάθε λεπτό και δευτερόλεπτο, πριν σηκωθεί τελικά για να ετοιμαστεί σε χρόνο ρεκόρ. Προλαβαίνουμε, όμως, μέσα σε όλο αυτό να συνεχίσουμε και την όποια κουβέντα κάναμε το προηγούμενο βράδυ ή να μου διηγηθεί κάποιο όνειρο που είδε. Κάπως έτσι κυλάει μια τυπική μέρα: Όλες οι δουλειές και οι κουβέντες, τα γέλια και οι εντάσεις, η απόλαυση και η κούραση ανακατεύονται, μπερδεύονται κι άλλοτε έχουμε μέρες με περισσότερη λιακάδα κι άλλοτε με λίγη συννεφιά. Αφού έχει μπει στο σχολείο του, επιστρέφω στο σπίτι, που είναι και γραφείο, τηλεφωνώ στους ηλικιωμένους γονείς μου για να δω τι κάνουν κι αν χρειάζονται κάτι, ανταλλάσσουμε διαδικτυακές καλημέρες με τις δύο αδελφικές μου φίλες και μέχρι το μεσημέρι χώνομαι στις μεταφράσεις μου, με μικρά διαλείμματα για να μαγειρέψω, να βάλω κανένα πλυντήριο, να συγυρίσω, να απαντήσω σε μηνύματα, και δεν καταλαβαίνω πώς περνάει η ώρα μέχρι το σχόλασμα. Το μεσημέρι τρώμε πάντα παρέα με τον Λευτέρη. Μου λέει πώς τα πέρασε στο σχολείο κι ό,τι άλλο τον ενδιαφέρει κατά περιόδους, με πολλές, εξαντλητικές λεπτομέρειες κάθε φορά, κι έτσι έχω γίνει

23.05.2022

24 ώρες μαμά: Το εικοσιτετράωρο της Πετρούλας Γαβριηλίδου σχεδόν ειδική σε διάφορα που δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα μάθαινα. Έπειτα από αυτό το μεγάλο διάλειμμα, επιστρέφω στη δουλειά μου, μόνο που αυτές τις ώρες έχω

ηχητική υπόκρουση: Μπορεί να παίζει στις βίντατζ κονσόλες του με τον μπαμπά του, μπορεί να μιλάει με κάποιον φίλο στο τηλέφωνο (πάντα δέχομαι

Αφού κοιμηθεί, επιστρέφω στα βιβλία ή στα κείμενα που μεταφράζω, στα βιβλία που έχω ή θέλω να διαβάσω, σε φράσεις, συζητήσεις, αναρτήσεις, άρθρα ή ειδήσεις που με προβλημάτισαν και θέλω να επεξεργαστώ. Είναι και οι φορές που θα ξυπνήσω μες στο βράδυ για να τον καθησυχάσω με μια αγκαλιά, αν έχει δει εφιάλτη, και με μια ιστορία που θα βγάλω από το μυαλό μου, πάντα σύντομη, γιατί προτιμώ τις ιστορίες που επινοούν άλλοι, πάντα με ένα παπάκι για ήρωα και πάντα αστεία έως γελοία.

09

23.05.2022

Σχολή Κανάση... και η ζωή στο νηπιαγωγείο γίνεται συναρπαστική!

Σχολή Κανάση Δημοτικό Ζωγράφου Ταξίλου 97 Σχολή Κανάση Νηπιαγωγείο και Δημοτικό Αγ. Παρασκευής Αιτωλίας 6 Γυμνάσιο-Λύκειο: Απο το σχολικό έτος 2023-2024 Για πληροφορίες και συναντήσεις γνωριμίας: 210-7774835 210-6516144, info@kanasi.edu.gr

T

ο νηπιαγωγείο αποτελεί το πρώτο και σημαντικότερο σχολικό περιβάλλον των παιδιών μας! Το πρόγραμμα σπουδών στο νηπιαγωγείο της Σχολής Κανάση είναι ένα σύγχρονο παιδαγωγικό πρόγραμμα προσχολικής αγωγής, εναρμονισμένο με τα ΑΠΣ/ΔΕΠΠΣ του Υπουργείου Παιδείας και εμπλουτισμένο με νέες τεχνολογίες, καινοτόμες παιδαγωγικές προσεγγίσεις και μοντέλα διδασκαλίας. Γιατί ο κόσμος του νηπιαγωγείου είναι συναρπαστικός, γεμάτος ανακαλύψεις, γνώσεις και συναισθήματα!

Καθημερινή διδασκαλία Αγγλικών Μουσική και μουσικοκινητική αγωγή Θεατρικό παιχνίδι STEM – Φυσικές επιστήμες ΤΠΕ (ICT) – Ρομποτική Φυσική Αγωγή – Χορός – Κολύμβηση Μαθαίνουμε έξω από την τάξη – Περιβαλλοντική Αγωγή – Δραστηριότητες Κηπουρικής Μαθαίνουμε έξω από το σχολείο – Κοινωνικές και Πρακτικές Δεξιότητες Εικαστικά Εκπαιδευτικές εκδρομές και επισκέψεις Δράσεις ενδυνάμωσης για όλη την οικογένεια και τη σχολική κοινότητα

STEM, ICT, CODING Οι θετικές επιστήμες προσεγγίζονται μέσα σε ένα αυθεντικό IBL (Inquiry Base Learning) περιβάλλον, όπου οι υποθέσεις των μαθητών είναι στο επίκεντρο και τα λάθη αποτελούν πολύτιμα παιδαγωγικά εργαλεία κατάκτησης της γνώσης. Στο νηπιαγωγείο, κάθε ημέρα φτάνουμε ολοένα και πιο ψηλά! Καθημερινή ενημέρωση μέσω του ατομικού τετραδίου επικοινωνίας για κάθε μαθητή και μέσω της ηλεκτρονικής γραμματείας για το ημερήσιο αναλυτικό πρόγραμμα δραστηριοτήτων.

10

ΣTON ΓΙΑΤΡΟ

23.05.2022

Κουρασμένο ή κακομαθημένο; ΤΟΥ ΙΟΡΔΆΝΗ ΠΑΠΑΔΌΠΟΥΛΟΥ

Σ

τα κείμενα μου αναρωτιέμαι συχνά πώς η σύγχρονη παιδοκεντρικότητα –σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε τις προηγούμενες δεκαετίες– επηρεάζει άραγε το μεγάλωμα των παιδιών και κατ’ επέκταση την ανάπτυξη της κοινωνίας. Αρκετοί γονείς συγκρίνουμε τα δικά μας παιδικά χρόνια με αυτά των παιδιών μας και πολλοί είμαστε εκείνοι που αναρωτιούνται ποιο μοντέλο είναι το καλύτερο. Το μοντέλο της βιαιοπραγίας πάνω στο χεράκι ενός μικρού που δεν υπάκουσε στις εντολές του μπαμπά ή εκείνο του διαλόγου με ψυχραιμία (και βαθιές ανάσες), ώστε να κατανοήσει το παιδί τους λόγους για τους οποίους απαγορεύεται μια «κακή» πράξη; Το

παλαιό μοντέλο που ήθελε κάποτε να μη μας πέσει ούτε καρφίτσα το μεσημέρι που κοιμούνταν οι γονείς μας ή το σύγχρονο, που όσο κι αν λες στα παιδιά σου να κάνουν έστω ενός δεκαλέπτου σιγή, να κλείσεις λίγο τα βλέφαρα, εκείνα δεν μπορούν να το εφαρμόσουν ούτε για ένα λεπτό; Προφανώς, δεν υπάρχει τέλειο μοντέλο. Ούτε καν στην πασαρέλα, θα πω αστειευόμενος. Όμως, νομίζω πως όσο κι αν ορθώς πλέον σκεφτόμαστε και πράττουμε παιδοκεντρικά (βέβαια αυτό δεν ισχύει για σημαντικά ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή ή οι πόλεμοι), έχουμε φτάσει στο αντίθετο άκρο. Στο άκρο της υπερβολής, εκεί όπου δεν υπάρχουν όρια στη συμπεριφορά, εκεί όπου δεν έχει κανένα ελάττωμα το μικρό μας παιδί, εκεί όπου το αντιμετωπίζουμε σαν ενήλικο, ρωτώντας το να αποφασίσει πώς θα χαράξουμε τη μέρα,

σαν να πιστεύουμε πως μπορεί να σκεφτεί ισότιμα με εμάς. Έτσι φτάνουμε πάλι σε αυτό που απλά και λαϊκά λέμε «κακομαθημένο» παιδί, εννοώντας το παιδί εκείνο που δεν έχει σωστούς τρόπους, που είναι επιθετικό χωρίς αιτία, που τα θέλει όλα δικά του, που βουτά τα παιχνίδια των άλλων παιδιών χωρίς να ρωτήσει, που δεν περιμένει τη σειρά του, που φωνάζει για να γίνει το δικό του… Με λίγα λόγια, στο παιδί εκείνο που συμπεριφέρεται άδικα, με κατάχρηση της ανοχής των γύρω του και με θράσος. Το επίκεντρο είναι αυτό και μόνο, στα παιχνίδια, στα γλυκά, στην καλοπέραση και συνήθως… σε ό,τι επιθυμούν οι άλλοι. Γιατί πολύ απλά οι γονείς του του εμφύσησαν μια μοναδικότητα ολιγαρχική, με προνόμια αποκλειστικά για εκείνο, με δικαιώματα χωρίς καμία υποχρέωση.

23.05.2022

Η γονεϊκή ερμηνεία Πολλές φορές μάλιστα οι συμπεριφορές αυτές, επειδή εκθέτουν τους γονείς, χαρακτηρίζονται από εκείνους ως μια στιγμές κόπωσης του παιδιού, ως κρίσεις θυμού (που βέβαια κι αυτές οι ρημάδες παρατηρούνται, αλλά μέχρι 3-4 ετών το πολύ) ή ακόμη και ως «άλματα ανάπτυξης». Ναι, πολλά έχουν ακούσει τα αυτιά μου για όσα έχουν συμβεί μπροστά στα μάτια μου, είτε στο παιδιατρικό ιατρείο είτε στην παιδική χαρά ή σε ένα πάρτι. Υποθέτω πως και εσείς είστε θεατές τέτοιων «αλμάτων ανάπτυξης», απλώς ένας παιδίατρος ακούει μάλλον συχνότερα τέτοιες δικαιολογίες. Θα συμφωνήσω πως η κούραση είναι αρκετή για να βγει ο κακός μας εαυτός. Αυτό ισχύει σε όλες τις ηλικίες. Απλώς, αυτός ο κακός εαυτός διαφέρει από παιδί σε παιδί. Όταν είσαι κολλημένος στην κίνηση μιας λεωφόρου, έχεις κάποιες επιλογές. Να χτυπήσεις με νεύρα το τιμόνι σου, να κορνάρεις αλύπητα, να σηκώσεις έξω από το παράθυρο το μισό σου κορμί και να αρχίσεις να μουντζώνεις στον αέρα, να βγεις ολόκληρος και να πυροβολήσεις τον μπροστινό στα λάστιχα, να τον πυροβολήσεις στο δόξα πατρί… ή να βάλεις μουσική και να διαβάσεις κάτι στο κινητό σου ή ένα βιβλίο. Σε κάθε περίπτωση, η ατυχία σου να βρεθείς σε μποτιλιάρισμα δεν σε δικαιολογεί να πράξεις εις βάρος κάποιου. Άρα ναι, όλοι κουραζόμαστε και όλοι πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε κάποτε τον θυμό μας –και μαζί με μας και τα παιδιά. Και αν είναι κουρασμένα, καθώς μεγαλώνουν να μάθουν να συμπεριφέρονται με ολοένα και πιο ψύχραιμο τρόπο. Δεν γίνεται η δικαιολογία «κουρασμένο» να συνοδεύει το παιδί μας και μετά τη νηπιακή ηλικία, όταν, θεωρητικά, ωριμάζουν οι κοινωνικές του δεξιότητες… Άλλη μια «θεϊκή» γονεϊκή δικαιολογία είναι εκείνη που εξηγεί την κακότροπη συμπεριφορά ως ίδιον ενός χαρακτήρα ξεχωριστού. Και σε αυτό, δυστυχώς, πιστεύω πως έχουν παίξει ρόλο διάφορες ψυχολογικές θεωρίες ή έστω η προσέγγιση ορισμένων ψυχολόγων-συμβούλων οικογένειας, οι οποίοι προσπαθούν να τονώσουν την αυτοπεποίθηση των πελατών. Απ’ ό,τι μαθαίνω από τους γονείς στο ιατρείο, ο/η ψυχολόγος τούς είπε πως πρόκειται για ένα παιδί χαρισματικό ή για έναν χαρακτήρα με έντονα στοιχεία ή για ένα πανέξυπνο άτομο… Φυσικά, όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες καθιστούν δύσκολη τη συνύπαρξή του με τα άλλα παιδάκια, τα κοινά, κάτι που προκαλεί εκνευρισμό και τελικά επιθετικότητα στο «χαρισματικό»! Κι έτσι ο γονιός που έψαξε για την παράξενη συμπεριφορά του παιδιού του, το οποίο είχαν αρχίσει να απομονώνουν τα υπόλοιπα, επιβεβαίωσε και κατόπιν επιστημονικής προσέγγισης, ότι δεν φταίει κανείς άλλος, παρά μόνο η τελειότητα εκείνου. («Ένα από τα βασικά ελαττώματά μου είναι ότι είμαι πολύ ευαίσθητη», που θα ’λεγε και το μοντέλο της πασαρέλας, θα πω και πάλι αστειευόμενος). Όρια, ξανά και ξανά Λοιπόν, γονείς, ας συγκεντρωθούμε λιγάκι! Όρια ξέρουμε τι είναι; Είναι να του λες και κάνα όχι! Να του λες μάλλον πολλά όχι! Να του μιλάς επικριτικά, όταν έχει εμφανώς συμπεριφερθεί άσχημα! Δεν γίνεται να βαράει το άλλο παιδί με ένα κομμάτι ξύλο και, αντί να το μαλώνεις, να του δίνεις άλλοθι, λέγοντάς του «Δεν το ’θελες, ε; Κατά λάθος το ’κανες ε;» Ούτε να λες στον γονιό του άλλου παιδιού «Ε, είναι η ώρα του για ύπνο και γι’ αυτό τα κάνει αυτά». ΟΡΙΑ! Γιατί αν δεν μπουν όρια από την αρχή του δεύτερου χρόνου ζωής (τα βρέφη αρχίζουν να κατα-

ΣTON ΓΙΑΤΡΟ νοούν το «μη» ήδη από τον 9ο μήνα) και οι κρίσεις θυμού αντιμετωπιστούν χωρίς συνέπεια, χωρίς σταθερότητα και χωρίς κοινή γραμμή από τους κηδεμόνες, με πλήρη ανοχή, τότε το παιδί θα μπερδευτεί και θα νομίζει πως για να ζητήσει κάτι θα πρέπει να φωνάξει και να χτυπηθεί στα πατώματα. Ο λόγος που τα παιδιά μας εμφανίζουν κρίσεις θυμού είναι ξεκάθαρα εκπαιδευτικός για τα ίδια, για να μάθουν τα όρια του κόσμου τους, μέσα από τα δικά μας όρια. Συνεπώς, η αδυναμία οριοθέτησης από τους γονείς, τα καθιστά αδύναμα κι εκείνα. Παιδιά σε κρίση, παιδιά ανασφαλή Συνήθως οι νταήδες που κάνουν τον περισσότερο σαματά σε μια κοινωνική ομάδα είναι και οι πιο ανασφαλείς. Έτσι ακριβώς συμβαίνει και με τα παιδιά που χτυπούν τα άλλα, που βουτούν τα παιχνίδια τους, που σπρώχνουν, που φωνάζουν, που οργιάζουν, προκειμένου να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Είναι παιδιά ανασφαλή, που δεν έχουν μάθει να συνομιλούν, δεν γνωρίζουν να υποχωρούν ώστε να μπορέσουν να συνεργαστούν, αδυνατούν να ακολουθήσουν τους στοιχειώδεις κανόνες της παρέας και έτσι χρησιμοποιούν τη φωνή και το σώμα τους για να επιβληθούν. Είναι παιδιά που και μετά τα δύο ή τα τρία χρόνια τους, και μετά την ηλικία με τα ξεσπάσματα θυμού, οι συμπεριφορές τους δεν έτυχαν λογικής διαχείρισης από τους γονείς τους και εδραιώθηκε πλέον η συνήθεια να κλαίνε και να εκβιάζουν ψυχολογικά, προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους. Δεν μπαίνουν, όμως, ποτέ στον κόπο να προσπαθήσουν μόνα τους ουσιαστικά. Βασίζονται στους άλλους (βασικά στους γονείς τους) και έτσι δεν αποκτούν αυτοπεποίθηση. Η κοινωνική ζωή αυτών των παιδιών υποφέρει, μια που τα άλλα παιδιά δεν έχουν υπομονή μαζί τους και τη διάθεση να τους κάνουν μονίμως τα χατίρια. Κι όταν βέβαια μεγαλώ-

11 ΑΝ ΔΕΝ ΜΠΟΥΝ ΌΡΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΧΉ ΤΟΥ ΔΕΎΤΕΡΟΥ ΧΡΌΝΟΥ ΖΩΉΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΡΊΣΕΙΣ ΘΥΜΟΎ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΟΎΝ ΧΩΡΊΣ ΣΥΝΈΠΕΙΑ, ΧΩΡΊΣ ΣΤΑΘΕΡΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΩΡΊΣ ΚΟΙΝΉ ΓΡΑΜΜΉ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΚΗΔΕΜΌΝΕΣ, ΜΕ ΠΛΉΡΗ ΑΝΟΧΉ, ΤΌΤΕ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΘΑ ΜΠΕΡΔΕΥΤΕΊ ΚΑΙ ΘΑ ΝΟΜΊΖΕΙ ΠΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΤΉΣΕΙ ΚΆΤΙ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΦΩΝΆΞΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΧΤΥΠΗΘΕΊ ΣΤΑ ΠΑΤΏΜΑΤΑ σουν αυτά τα παιδιά και γίνουν ενήλικοι, ποιος θα ’ναι εκείνος που δεν θα τους χαλάει χατίρι; Μήπως κάποια γυναίκα –δούλα και κυρά–, όπως κάποτε η μαμά τους, αν πρόκειται για άντρες; Μήπως κάποιος νεαρός που θα πρέπει πάντα να «νικάει» τον σούπερ μπαμπά της κοπέλας του, αν πρόκειται για γυναίκες; Κι αν δεν βρεθούν αυτοί; Μήπως τότε, σε κάποιον τσακωμό, το μικρό σήμερα αγόρι που χατίρι δεν του χαλιέται, νευριάσει τόσο με την κοπέλα του αργότερα και την πετάξει από κάποιο γκρεμό στη Φολέγανδρο; Αλήθεια, πόσο σίγουροι είμαστε ότι οι γυναικοκτονίες, που χορτάσαμε να ακούμε τον τελευταίο χρόνο, δεν σχετίζονται με κακομαθημένους πρίγκιπες; Στην ερώτηση, λοιπόν, του τίτλου θα απαντούσα προφανώς και τα δυο. Κακομαθημένο και, ναι, κουρασμένο, το οποίο όμως εμφανίζει δυσκολία να διαχειριστεί την κόπωσή του, γιατί δεν έμαθε ποτέ να διαχειρίζεται κάτι μόνο του, παρά να χειρίζεται εκείνους που του επέτρεψαν να ζει σε έναν κόσμο φανταστικό, χωρίς κανένα απαγορευτικό, χωρίς κανέναν περιορισμό. Στερώντας τα όρια από τα παιδιά μας τους στερούμε την προετοιμασία για τις απαιτήσεις του πραγματικού κόσμου, ο οποίος είναι γεμάτος αρνήσεις και διαφορετικότητα. Αν θέλετε, λοιπόν, να μεγαλώσετε παιδιά με αυτοπεποίθηση, βάλτε τους όρια. Το να γκαρίζουν μια ζωή δεν είναι ένδειξη ούτε δύναμης ούτε ιδιαιτερότητας. Είναι μάλλον λόγος σοβαρός για να τα απομονώσουν οι γύρω τους. Δείξτε τους αγάπη, βάζοντας όρια. Προστατέψτε τα, βάζοντας όρια… Και τότε όλα τα ωραία που η γενιά μας προσφέρει, καλώς, στα παιδιά μας θα είναι πλούτος ουσιαστικός και όχι απλώς άλλο ένα περιττό στολίδι στο «παλάτι» τους.

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com

12

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

23.05.2022

Νέες εμπειρίες και αισθήσεις απελευθερώνουν στον οργανισμό των παιδιών νευροδιαβιβαστές που τα κάνουν να νιώθουν καλά (ωκυτοκίνη και ντοπαμίνη) και παίζουν θεμελιώδη ρόλο στην ανάπτυξη του χαρακτήρα τους και των κοινωνικών τους σχέσεων. Αποκτούν συνήθειες καλύτερης διατροφής, συχνές προπονήσεις, σταθερή ώρα ύπνου και ξεκούρασης.

Το παιδί σας είναι έτοιμο να πάει στην κατασκήνωση. Εσείς; ΤΟΥ ΡΆΜΙ-ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥ ΡΑΣΛΆΝ

Σ

ας δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να πάτε σε κάποια κατασκήνωση, δηλαδή να πάτε ως παιδιά, χωρίς γονείς, σε κάποιο οργανωμένο camp; Αν ήσαστε τυχεροί και η απάντηση είναι «ναι», τότε μάλλον έχετε αυτήν την εμπειρία καταχωρισμένη έντονα στον συναισθηματικό σας κόσμο και στο μυαλό σας, σαν την πρώτη φορά που αφήσατε το χέρι του μπαμπά σας, για να κάνετε την πρώτη σας ορθοπεταλιά. Γιατί, όμως, όταν έρχεται η ώρα της κατασκήνωσης για το δικό μας παιδί αλλάζουμε συζήτηση, δημιουργούμε αρνητικές υποθέσεις ή φτιάχνουμε φανταστικές ιστορίες (στις οποίες ο κακός δράκος είμαστε μάλλον εμείς); Μα είναι απλό. Δεν είμαστε έτοιμοι, δεν έχουμε δουλέψει την εσωτερική μας ταυτότητα, για να προχωρήσουμε ως άτομα και μετά ως ζευγάρι και ως γονείς. Συνήθως οι μαμάδες λένε: «Είναι μικρό ακόμα, του χρόνου, ασ’το να μεγαλώσει λίγο». Ένα λίγο που πότε δεν είναι αρκετό· ακόμη κι όταν μεταμορφωθεί σε πολύ, πάλι είναι λίγο, μπορεί να μη μεγαλώσει και ποτέ. Οι μπαμπάδες πάλι λένε: «Δεν πιστεύω ότι θα τα καταφέρει μόνο του, μας χρειάζεται, το βλέπω εγώ, δεν είναι ώριμο ακόμη». Ώριμο για κάτι που… δεν του δόθηκε. Αφήστε το να κατορθώσει έστω για μια φορά να καταβάλει τις δικές του δυνάμεις, να δοκιμάσει τα όριά του, να δει μέχρι πού μπορεί να φτάσει, και αν μπορεί να πάει κάπου μόνο. Ναι, του είστε απαραίτητοι, δίπλα του, αλλά όχι πάνω του ή μπροστά του, χωρίς τη συγκατάθεσή του. Πότε είναι έτοιμο το παιδί; Επειδή κάθε οικογένεια και κάθε παιδί είναι μοναδικά, η συζήτηση δεν μπορεί να αφορά μια συγκεκριμένη ηλικία, αλλά κριτήρια ετοιμότητας. Πάμε να δούμε μερικές ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν πριν στείλουμε τα παιδιά μας σε camp: Έχει καταφέρει να κοιμηθεί σε άλλο κρεβάτι εκτός από το δικό του, χωρίς να είμαστε μαζί του; Έχει περάσει κάποιο Σαββατοκύριακο σε σπίτι φίλου του;

Έχει περάσει μια νύχτα στον παππού και στη γιαγιά; Όταν έρχεται αντιμέτωπο με μια νέα κατάσταση, π.χ. σε κάποιο πάρτι ή στην παιδική χαρά, απομακρύνεται εύκολα από κοντά μας ή μας τραβάει να κάνουμε τον διαιτητή; Μπορεί να πλυθεί και κάνει μόνο του μπάνιο; Γενικά ξέρει να φροντίζει τον εαυτό του και τα πράγματά του; Χρειάζεται βοήθεια όταν πάει στην τουαλέτα; Ξέρει πώς να στρώνει το κρεβάτι του, να ντύνεται, να χτενίζει τα μαλλιά του και να βουρτσίζει τα δόντια του ή να δένει τα κορδόνια του; Ας κάνουμε μια συζήτησή μαζί του για να ακούσουμε πώς ακούγονται στο μυαλό του όλα αυτά. Ας το κατανοήσουμε, ακούγοντας προσεκτικά τι έχει να μας πει, χωρίς να το διακόψουμε. Τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη μιας καλοκαιρινής κατασκήνωσης για τα παιδιά: Κερδίζουν αυτονομία και ευθύνη. Συνεργάζονται και δουλεύουν ως ομάδα (ιδιαίτερα βοηθητικό για τα μοναχοπαίδια). Γίνονται βοηθοί, συμμετέχουν, συμπράττουν και δημιουργούν. Αποκτούν αυτοπεποίθηση. Κάνουν νέους φίλους με τους οποίους μοιράζονται το δωμάτιο, τα παιχνίδια και τις δραστηριότητες. Μαθαίνουν την ικανότητα της ακρόασης και της ανεκτικότητας σε νέες συγκυρίες. Κοινωνικοποιούνται σε ένα νέο περιβάλλον. Αποσυνδέονται από τον εθισμό της οθόνης και της τεχνολογίας. Έρχονται σε επαφή με τη φύση, εκπαιδεύονται να τη σέβονται και να την εκτιμούν και αποκτούν περιβαλλοντική συνείδηση. Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, αθλήματα, ομαδικό παιχνίδι ενισχύονται η φυσική κατάσταση και οι αισθητηριακές εμπειρίες τους. Έχουν χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι, κάτι που έχει σχεδόν χαθεί από την καθημερινότητα. Αναπτύσσουν δεξιότητες που μπορούν να εφαρμοστούν στη ζωή τους και μετά την καλοκαιρινή κατασκήνωση. Βελτιώνονται σημαντικές λειτουργίες όπως η προσοχή, η συγκέντρωση και η οργανωτική ικανότητα.

Τι προσφέρει μια κατασκήνωση στους γονείς Μαθαίνετε να εμπιστεύεστε τις ικανότητες των παιδιών σας. Στην πραγματικότητα, το να είσαι ικανός είναι σημάδι εξαιρετικής γονικής μέριμνας. Θα επιβλέπονται – αλλά θα αναλάβουν ευθύνες όπως το να κάνουν σωστά μπάνιο, να φορούν αντηλιακό ή να προσέχουν τα αντικείμενά τους. Έχετε την ευκαιρία να τα ενθαρρύνετε να δοκιμάσουν νέα πράγματα, να γνωρίσουν νέους φίλους, να μάθουν τι σημαίνει δικαιοσύνη, ευγένεια και κανόνες, και να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη ή εύκολη κατάσταση εντελώς μόνα. Και είτε πετύχουν είτε αποτύχουν, να τα υποστηρίξετε. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! Για λίγο τουλάχιστον. Ο μπαμπάς και η μαμά είναι ελεύθεροι να εργάζονται ή να χαλαρώσουν όποτε θέλουν και όπως θέλουν. Ευκαιρία για μια ρομαντική απόδραση ή έστω ένα ραντεβού, για να δείτε αν μπορείτε να μοιραστείτε χρόνο μαζί. Ακούστε μουσική, χορεύοντας σε δυνατούς ρυθμούς, πηγαίνετε μια βόλτα ή μια εκδρομή, συζητήστε και να θυμηθείτε πώς γνωριστήκατε και τι ήταν αυτό που σας έφερε κοντά. Πρόταση για ένα συναρπαστικό αθλητικό camp με ανέσεις 5 αστέρων Φέτος το καλοκαίρι, είμαι υπεύθυνος σε μια καταπληκτική καλοκαιρινή κατασκήνωση, μαζί με πολλούς συνεργάτες, εκπαιδευτές και προπονητές. Με εμπειρία στην επικοινωνία και στη διασκέδαση, με σεβασμό προς όλα τα παιδιά. Στείλτε τα να ζήσουν μια μοναδική αθλητική περιπέτεια που προσφέρει διασκέδαση, εμπειρίες και πολλά βιωματικά παιχνίδια. Θα λάβει χώρα από το Σάββατο 25 Ιουνίου έως την Παρασκευή 1 Ιουλίου στο Καρπενήσι, με διαμονή μέσα στην φύση, στο ξενοδοχείο «Montana». Εκεί θα μοιραστούμε τις γνώσεις μας στον αθλητισμό, τη θετική μας σκέψη, την περιβαλλοντική μας συνείδηση, την αγάπη μας για το Kung Fu, τον τρόπο διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και διαφωνιών στο σχολείο, την αυτοάμυνα, τα βασικά βήματα στον χειρισμό σπαθιού και κονταριού, τα πρωταθλήματα Ninja game-Nerf tournament-Survivor - ποδόσφαιρο- μπάσκετ και άλλες δραστηριότητες, με τελικό νικητή την ευγενή άμιλλα.

Ο Ράμι-Αλέξανδρος Ρασλάν είναι προπονητής-εκπαιδευτής Kung Fu, Kick Boxing, αυτοάμυνας και personal trainer. Θα τον βρείτε στο 698 0888 661 και στο rami@tigerart.gr και θα χαρεί να απαντήσει σε ερωτήσεις σας και απορίες πάνω σε θέματα που αφορούν τη γυμναστική ή τον αθλητισμό. Στο facebook.com/talcmag ανεβαίνουν συχνά ασκήσεις-παιχνίδια που έχει δημιουργήσει με αγάπη για όλη την οικογένεια.

13

23.05.2022

Ναι στο καλοκαίρι, όχι στα τσιμπήματα Μετράμε αντίστροφα για την πρώτη ημέρα του καλοκαιριού, ενώ έχουμε ήδη αρχίσει να απολαμβάνουμε το «έξω». Το παιχνίδι στο πάρκο μέχρι αργά, τα απογευματινά πάρτι στις αυλές και στις βεράντες, τα πρώτα θερινά σινεμά μάς θυμίζουν ότι το καλοκαίρι που όλοι περιμένουμε είναι εδώ. Μαζί με αυτό όμως, κατέφτασαν και οι ενοχλητικοί του επισκέπτες. Τους κρατάμε και φέτος μακριά με τα αγαπημένα μας δερματολογικά ελεγμένα προϊόντα GALESYN.

Έχουμε πάντοτε μαζί μας το Galesyn Emulsion, ένα ενυδατικό γαλάκτωμα με αιθέρια έλαια που φροντίζει το δέρμα και προστατεύει από τα τσιμπήματα με τρόπο φυσικό. Η μοναδική σύνθεσή του, από έλαια ευκαλύπτου, κέδρου, γαρίφαλου, ινδικής πασχαλιάς, καθώς και πανθενόλη και αλλαντοΐνη, θωρακίζει το δέρμα από τα έντομα ενώ το αφήνει ενυδατωμένο και υπέροχα αρωματισμένο. Το γαλάκτωμα διατίθεται σε πρακτική συσκευασία σπρέι (100 ml) που μας επιτρέπει να ελέγχουμε την ποσότητα που εφαρμόζουμε. Είναι κατάλληλο και για παιδιά άνω των 3 ετών.

Και φυσικά, δεν πάμε πουθενά χωρίς το Galesyn After Nip, σε μορφή γέλης για χρήση μετά από τσιμπήματα εντόμων, μέδουσας ή από επαφή με φυτά όπως η τσουκνίδα. Η σύνθεσή του με εκχύλισμα χαμομηλιού και πεντάνευρου, αλόης και λεβάντας καταπραΰνει και τονώνει το δέρμα, ενώ η αλλαντοΐνη και το γαλακτικό μενθύλιο ενυδατώνουν και προσφέρουν μια αίσθηση δροσιάς. Το εφαρμόζουμε μετά το τσίμπημα ακόμη και σε παιδιά άνω των 3 ετών.

Οι δύο συσκευασίες προσφέρονται με έκπτωση 30% και συνοδεύονται από ένα υπέροχο cooler bag!

Αναζητήστε τα προϊόντα Galesyn μόνο στα φαρμακεία /galesyn.com

/galesyn

/galesyn

14

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Μ(π)ες στο Μουσείο: Μια ματιά στις μουσειοεκθέσεις για το 1821… που γίνονται 200 και 1 χρόνια μετά ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΉΣ ΜΑΡΚΆΚΗ

H

Η Βασιλική Μαρκάκη είναι μουσειολόγος, μουσειοπαιδαγωγός (interdisciplinary museum educator), συγγραφέας, και υποψήφια διδάκτωρ σε θέματα marketing των πωλητηρίων μουσείων.

Instagram: @vassiliki.markaki

λιόλουστο ανοιξιάτικο πρωινό στο κέντρο της Αθήνας, έξω από την «ιερή τριάδα» της Πανεπιστημίου. Οι ντόπιοι πάντα ξεχωρίζουν καθώς προσπερνούν βιαστικά τους τουρίστες που, αναψοκοκκινισμένοι και κεφάτοι, φωτογραφίζουν τα πανέμορφα νεοκλασικά κτίρια. Προσπερνώντας τους, περνάω για πρώτη φορά τις θύρες της Ακαδημίας Αθηνών. Στο δροσερό εσωτερικό του παλαιότερου ερευνητικού φορέα της χώρας η υπάλληλος σηκώνει το κεφάλι της και με κοιτάει απορημένα. «Τι ώρα είναι;» με ρωτάει. Κοιτάζω το ρολόι μου, κάπως θεατρικά αφού γνωρίζω την απάντηση. «Έντεκα παρά τρία λεπτά», της χαμογελάω. «Α, εντάξει!» αναφωνεί κι αμέσως σηκώνεται. Την ακολουθώ κατά πόδας, καθώς μου ανάβει ένα ένα τα φώτα της έκθεσης με τίτλο «Ελευθερίας αφηγήσεις - η Ακαδημία Αθηνών τιμά το 1821». Όσο μου ετοιμάζει τον χώρο, απολαμβάνω το φροντισμένο κτίριο με τα περίτεχνα ταβάνια, τα στολισμένα κιονόκρανα, και τις επιτοίχιες επενδύσεις πράσινου μαρμάρου. Η υπεύθυνη μου εξηγεί τη μουσειογραφία της έκθεσης και με αφήνει να την απολαύσω. Μόνη μου. Εντελώς όμως, αφού δυστυχώς δεν υπάρχει άλλος επισκέπτης, μεγάλος ή μικρός!

Δεν είναι μεγάλη – κάθε άλλο. Αλλά πολλά από τα αντικείμενα που εκθέτει δεν τα έχω ξαναδεί. Κι ας είδαμε στην Αθήνα τόσες εκθέσεις για τα διακόσια χρόνια από το 1821, τα τελευταία δύο χρόνια. Από την επιδραστική και τόσο αδικημένη, λόγω πανδημίας, έκθεση της χρονιάς του Μουσείου Μπενάκη «1821: πριν και μετά» και τη χιουμοριστική «Το ’21 αλλιώς» με Playmobil, που ξεκίνησε την πορεία της στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (παλιά Βουλή) και βγήκε σε… τουρνέ, έως την εντελώς ξεχωριστή «Αρχαιολατρεία και Φιλελληνισμός - Συλλογή Θανάση και Μαρίνας Μαρτίνου» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και την (επίκαιρη από πολλές απόψεις) «Η Γυναίκα στην Επανάσταση του 1821» του Ιδρύματος Θεοχαράκη, ανάμεσα σε πολλές άλλες. Το 2021 τελείωσε, ήρθε το ’22 με τη δική του σημαντική, μα λιγότερο λαμπρή, επέτειο που όμως δε μετουσιώθηκε σε αντίστοιχο αριθμό εκθέσεων. Αντιθέτως, οι πρωτοβουλίες για το 1821 καλά κρατούν, και μάλιστα επιλέγουν διαφορετικές και πολύ ενδιαφέρουσες αφηγήσεις. Χαίρομαι να βλέπω φορείς που παραδοσιακά απευθύνονταν σε πολύ συγκεκριμένα κοινά να κάνουν τέτοια καταπληκτικά ανοίγματα και μάλιστα επιλέγοντας φρέσκες οπτικές, ώστε να ερμηνεύσουν κι όχι απλώς να εξηγήσουν τα εκθέματα και την ιστορία. Άλλωστε, πόσα πορτρέτα των αγωνιστών να δούμε; Και πόσες αφηγήσεις περί μαχών να ακούσουμε, χωρίς την οπτική της κατανόησης της ανθρώπινης δράσης που διαμόρφωσε τις συνθήκες και το αποτέλεσμα;

Ελευθερίας αφηγήσεις Αυτό έχω να πω στους φίλους που ρώτησαν πώς μου φάνηκε η έκθεση στην Ακαδημία Αθηνών, κι αν άξιζε να πάνε με τα παιδιά τους. Σκέφτηκα αρχικά να μεταφέρω με ακρίβεια τι είχα δει. «Εξαιρετικά σπάνια βιβλία, εκδόσεις του Κοραή, του Γαζή, του Ιρλανδού Dodwell… για να μην πούμε για τις προσωπικές επιστολές του Κωλέττη ή τα σωσμένα άρθρα εφημερίδων για τις πρόβες προετοιμασίας του Εθνικού Ύμνου». Τους φαντάστηκα να ξεφυσάνε βαριεστημένοι και δαγκώθηκα. Αφού τελικά δεν συνάντησα μόνο αυτά στο κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών (που αξίζει από μόνο του μια επίσκεψη). Στην πραγματικότητα είδα μια διαφορετική όψη της επανάστασης, στην οποία τα αντικείμενα έχουν τον ρόλο αφηγητή όχι μόνο για τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα αλλά και για τη δομή της κοινωνίας όπως ήταν τότε, και μπορούν να εξηγηθούν διαφορετικά, ανάλογα με τις παραστάσεις του κάθε επισκέπτη. Συνάντησα την ανάγκη των ανθρώπων να καταγράψουν όσα έζησαν πριν σβηστούν από τη μνήμη, τη δική τους ή τη συλλογική: η κοινή βιογραφία του Μπότσαρη και του Καραϊσκάκη τυπώθηκε ήδη το 1828, ενώ ακόμη νωρίτερα, το 1825, κι ενώ ο Ιμπραήμ κατέφθανε στον ελλαδικό χώρο, στο Λονδίνο τυπωνόταν ένα βιβλίο με τις σκέψεις και τις επιστολές του Λόρδου Βύρωνα για την Ελληνική Επανάσταση. Συγκινήθηκα από την ανάγκη για ομορφιά κι αγάπη, ακόμη και μέσα στον ζόφο μιας Ευρώπης σε αναβρασμό: η πορσελάνινη πίπα του Βύρωνα ήταν διακοσμημένη με το πορτρέτο της μούσας του.

23.05.2022

Χάζεψα τον πατέρα του βασιλιά Όθωνα – «τι δανδής!» κρυφοχαμογέλασα, παρατηρώντας την αυθεντική, απρόσμενα μποέμικη ομορφιά του, που εκείνα τα χρόνια πρέπει να δημιουργούσε πραγματική αίσθηση. Ενώ το βιβλίο του Dodwell μου έμοιαζε λίγο με του «Κουτιού τα Παραμύθια» (τόσο μεγάλο και με υπέροχα, ζωντανά χρώματα!), και σαν να περίμενα… τον Φιόγκο, τον Ρούχλα, τον Σεβαστιανό και τη Μελιά να μου αφηγηθούν τι είδε ο περιηγητής στον ελλαδικό χώρο. Πόσο μαγικές πρέπει να φάνταζαν αυτές οι εικόνες στα μάτια των Ευρωπαίων που ξεφύλλιζαν το βιβλίο! Και για πρώτη φορά σκέφτηκα πως αυτά τα βιβλία, δημιουργημένα πριν από την αρχή της Επανάστασης, ονοματίζουν ξέχωρα μία «Ελλάδα», που στην ουσία δεν υπάρχει, αλλά επί αιώνες είναι επαρχία μιας αυτοκρατορίας. Με συγκίνησε η καταγραφή των κλέφτικων τραγουδιών και η συμπερίληψή τους σε γαλλικό βιβλίο που εκδόθηκε εκείνα τα χρόνια στην ελληνόφιλη Γαλλία. Άλλωστε, η ανθρώπινη πλευρά κάθε γεγονότος, η καθημερινότητα των ανθρώπων δηλαδή, μιλάει περισσότερο στην ψυχή του μουσειοεπισκέπτη και δημιουργεί αναμνήσεις διαρκείας. Αυτό το γνωρίζουμε σήμερα καλά και το αξιοποιούμε όταν σχεδιάζουμε μια νέα έκθεση. Το άλλο κλειδί της επιτυχίας μιας έκθεσης είναι η σχετικότητα με τη ζωή σήμερα: το μάτι μου έπεσε σε γραπτή απόφαση του ηγεμόνα της Μολδαβίας για ετήσια χρηματοδότηση του Γυμνασίου Σμύρνης. Η ζωή κάνει κύκλους· σκέφτηκα αμέσως τα σημερινά γεγονότα στην ευρύτερη περιοχή. Πώς μάθαιναν οι Έλληνες γράμματα στην Τουρκοκρατία; Όσο για τη Γραμματική του Νεόφυτου Δούκα, αυτή συνομιλεί εννοιολογικά με τη φανταστική έκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ελληνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), «Πώς μάθαιναν οι Έλληνες γράμματα από την Άλωση μέχρι την Επανάσταση (1453-1821)», που φιλοξενείται στο Παλιό Χρηματιστήριο Αθηνών… άλλο ανεξερεύνητο στολίδι της πόλης. Ήταν τόσο όμορφο το κτίριο που δυσκολεύτηκα να συγκεντρωθώ στα εκθέματα, κι αν δε μας είχε καθηλώσει στην ξενάγηση η υπεύθυνη μουσειολόγος της έκθεσης κ. Έλια Βλάχου, θα είχα μείνει να κοιτάζω το καταπληκτικότερο ζωγραφισμένο ταβάνι της πόλης. «Μας ενέπνευσαν τα αποτελέσματα μεγάλης έρευνας που είχε διενεργήσει η εφημερίδα Καθημερινή κατά τη διάρκεια του 2021 για τις γνώσεις των Ελλήνων περί της Ελληνικής Επανάστασης», μας λέει η κ. Βλάχου, αναφέροντας στη συνέχεια το κρυφό σχολειό, το οποίο η πλειονότητα των Ελλήνων συνεχίζει να θεωρεί ιστορική πραγματικότητα. Η μη ύπαρξή του τεκμηριώνεται ψύχραιμα στην έκθεση, χάρη σε ένα φανταστικό έκθεμα που κάνει χρήση οπτικοακουστικών μέσων. Γενικά η έκθεση έχει αξιοποιήσει υπέροχα τις νέες τεχνολογίες: ένας διαδραστικός χάρτης μάς γνωρίζει όλες τις ανώτερες σχολές της ελληνικής επικράτειας, ενώ σε άλλον μαθαίνεις να γράφεις και να διαβάζεις όπως δίδασκαν οι δάσκαλοι της εποχής… χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα βιβλία. Είδαμε, επίσης, το πρώτο ελληνικό βιβλίο που τυπώθηκε ποτέ, μια ελληνική γραμματική, καθώς και μια εντυπωσιακή συλλογή από μαθηματάρια. Μα, είναι τα μαθηματάρια; «Τα χειρόγραφα “σχολικά εγχειρίδια” της Tουρκοκρατίας, που περιέχουν σχολιασμένα αρχαία ελληνικά ή εκκλησιαστικά κείμενα. Το κείμενο γράφεται με μεγαλύτερα έντονα γράμματα, ενώ στα διάστιχα και στο περιθώριο σημειώνονταν τα σχόλια», εξηγεί η κυρία Βλάχου με μπόλικη διάθεση να μας λύσει όλες τις απορίες. Η παρουσία της πολύτιμη, αλλά και η επιτυχία της έκθεσης έγκειται στο ότι και… σόλο θα μαθαίναμε πολλά! Έχει τόσο ωραία και εύπεπτη εννοιολογική προσέγγιση, που μπορείς να ανακαλύπτεις με τις ώρες. Στο κλείσιμο, ο επισκέπτης «ξεφυλλίζει» τα σπάνια βιβλία μιας παλαιότατης

ΦΟΡΕΊΣ ΠΟΥ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΆ ΑΠΕΥΘΎΝΟΝΤΑΝ ΣΕ ΠΟΛΎ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΑ ΚΟΙΝΆ ΚΆΝΟΥΝ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΆ ΑΝΟΊΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΆΛΙΣΤΑ ΕΠΙΛΈΓΟΥΝ ΦΡΈΣΚΕΣ ΟΠΤΙΚΈΣ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΕΡΜΗΝΕΎΣΟΥΝ ΚΙ ΌΧΙ ΑΠΛΏΣ ΝΑ ΕΞΗΓΉΣΟΥΝ ΤΑ ΕΚΘΈΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ βιβλιοθήκης σε ψηφιακή μορφή, ενώ βλέπει τα αυθεντικά μπροστά του σε μια αναβιωμένη βιβλιοθήκη μιας άλλης εποχής, και μετά, στον «Κύβο της Γνώσης», μπορεί να κάνει τα πειράματα που έκαναν οι μαθητές της περιόδου εκείνης. Από την έκθεση απουσιάζει το κακώς εννοούμενο πάθος. Από τον ρόλο της εκκλησίας στο «αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών» (ή στην απουσία του) και στις σχέσεις μαθητών και εκπαιδευτικών, είναι όλα εκεί και παρουσιάζονται με ψυχραιμία. Κανείς άλλος φορέας δεν θα μπορούσε να στήσει μια τέτοια έκθεση: το ΜΙΕΤ συνδυάζει την καταπληκτική συλλογή και τη φοβερή ομάδα. Και τα παιδιά; Πώς θα εντυπωσιαστούν; Μήπως, όμως, τα θέματα των δύο εκθέσεων σας φαίνονται πολύ συγκεκριμένα; Αναρωτιέστε τι θα βρείτε να εξάψετε τη φαντασία των παιδιών σας; Σύμφωνα με έρευνες, το ανθρώπινο μυαλό είναι φτιαγμένο ώστε να εντυπωσιάζεται με καθετί καινούργιο και να θυμάται ευκολότερα νέες πληροφορίες που συνδυάζονται με ήδη γνωστά στοιχεία. Στην έκθεση του ΜΙΕΤ τα τεχνολογικά εκθέματα θα προσελκύσουν την προσοχή των μικρών επισκεπτών ούτως ή άλλως. Επιπρόσθετα, μπορείτε να οπλιστείτε με αναγνωστάρια για να κάνετε τις δικές σας συγκρίσεις ανάμεσα στα σχολικά βιβλία, αλλά και τη σχολική εμπειρία εν γένει, των διαφόρων γενεών μαθητών. Επίσης, μπορείτε να εμπλέξετε τον παππού ή τη γιαγιά, αφού η διαγενεακή αλληλεπίδραση σε περιβάλλον μουσείου κάνει το παρελθόν πιο επίκαιρο. Ο παππούς κι η γιαγιά έχουν βιώσει διαφορετικές σχολικές δομές και ίσως έχουν να αφηγηθούν και τις ιστορίες των δικών τους προγόνων. Η μουσειακή εμπειρία, λοιπόν, θα αποτελέσει αφορμή για γνωριμία με το οικογενειακό παρελθόν, με άρωμα νοσταλγίας. Άλλωστε πάντα η μουσειακή επίσκεψη σε οικογενειακό πλαίσιο φαίνεται να σχετίζεται με συζητήσεις και ανταλλαγή εμπειριών. Όσο για την Ακαδημία Αθηνών, μια πρόταση είναι να επιλεγεί ένας ήρωας της Επανάστασης και να αναζητηθούν στοιχεία που τον/την αφορούν σε διάφορα μουσεία. Στο τέλος της διαδικασίας, θα έχετε δημιουργήσει ένα πρωτότυπο λεύκωμα με πληροφορίες, που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στη συνέχεια ποικιλοτρόπως: να γράψετε μια πλήρη βιογραφία του ήρωα ή να συνθέσετε φανταστικά κομμάτια του προσωπικού του ημερολογίου. Μια άλλη ιδέα είναι να επιλέξει το παιδί μερικά εκθέματα που του έκαναν εντύπωση και να γίνει η φωνή τους, δίνοντας λίγες πληροφορίες ώστε μετά να τα εντοπίσετε εσείς στον χώρο. Τέλος, μπορείτε να ξεχωρίσετε τρία εκθέματα και να ζητήσετε από το παιδί να βρει τι τα συνδέει ή να φτιάξει μια ιστορία και με τα τρία μαζί. Ακόμη κι αν η ιστορία δεν είναι ιστορικά ακριβής, θα έχετε διασκεδάσει στο μουσείο χρησιμοποιώντας τη φαντασία σας και κάνοντας μια δραστηριότητα από κοινού που θα δημιουργήσει ακόμα μια χαρούμενη οικογενειακή ανάμνηση. Κι αν δεν είναι αυτό το ζητούμενο, τότε ποιο είναι;

Μικροί Ιχνηλάτες

Αστική θερινή κατασκήνωση 2022 του Μουσείου των Ηρακλειδών

Αξέχαστες επιμορφωτικές διακοπές, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου της πόλης, περιμένουν τους μικρούς μας φίλους στο Μουσείο των Ηρακλειδών, φέτος το καλοκαίρι. Οι μικροί Ηρακλείδες, με αφετηρία το κτίριο της Ηρακλειδών 16, θα έχουν την ευκαιρία να ιχνηλατήσουν την πανέμορφη γειτονιά του Θησείου και να ανακαλύψουν μερικούς από τους θησαυρούς του αθηναϊκού ιστορικού κέντρου, μέσα από επιλεγμένους πολιτιστικούς περιπάτους σε κοντινούς αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Το ολόφρεσκο, μορφωτικό, ψυχαγωγικό πρόγραμμα περιλαμβάνει, επίσης, εικαστικές δημιουργίες, λαογραφία, εκπαιδευτική ρομποτική, δράσεις και παιχνίδια με θέμα τη μόνιμη συλλογή του Μουσείου «ΕΥΡΗΚΑ». Το ολοήμερο πρόγραμμα, Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις 8:00 το πρωί (7:30 για εργαζόμενους κηδεμόνες) ως τις 4:00 το απόγευμα (4:30 για εργαζόμενους κηδεμόνες), είναι οργανωμένο σε πέντε αυτοτελείς και ανεξάρτητους εβδομαδιαίους κύκλους, από τις 20 Ιουνίου έως τις 22 Ιουλίου. Τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα εγγραφής σε έναν ή περισσότερους κύκλους. Κόστος συμμετοχής* 120€ ανά εβδομάδα. *Το κόστος περιλαμβάνει όλα τα υλικά των εργαστηρίων. Στο κόστος δεν περιλαμβάνονται τα γεύματα (κολατσιό, μεσημεριανό), τα οποία στέλνονται έτοιμα από τους γονείς και το προσωπικό του μουσείου φροντίζει για το υγιεινό σερβίρισμά τους στα παιδιά. Οι θέσεις είναι περιορισμένες: Για διευκρινίσεις, ερωτήσεις, απορίες, επικοινωνήστε Δευτέρα έως Παρασκευή 10:00-14:00 στο τηλέφωνο 2103461981 ή στείλτε e-mail στο edu@herakleidon.org Στο Μουσείο των Ηρακλειδών τηρούνται αυστηρά τα εκάστοτε ισχύοντα πρωτόκολλα σχετικά με τον περιορισμό μετάδοσης του SARS-CoV-2. Ο αριθμός των συμμετεχόντων είναι περιορισμένος, η μάσκα είναι υποχρεωτική, οι αίθουσες αερίζονται με φυσικό τρόπο. Με μια ματιά: Info: www.herakleidon.org/activities/summercamp2022 Πού; Ηρακλειδών 16 Πότε; Δευτέρα έως Παρασκευή, όλες τις εβδομάδες από 20/6 έως 22/7 Ώρα; 08:00 - 16:00 Πόσο; 120€ ανά εβδομάδα Ποιοι; Όλα τα παιδιά 8 έως 12 ετών

Ηρακλειδών 16, 118 51 Θησείο, Αθήνα | Τ: 210 34 61 981 | info@herakleidon.org Aπ. Παύλου 37, 118 51 Θησείο, Αθήνα | Τ: 211 012 6486 | museum@herakleidon.org

16

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ “Read not to contradict the confute; not to believe and take for granted; nor to find talk and discourse; but to weigh and consider” Francis Bacon

Με ένα βιβλίο πετάω, φτιάχνω δρόμους, διασκεδάζω και δημιουργώ… ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΚΟΚΚΙΝΙΏΤΗ

H

διαδικασία της ανάγνωσης βιβλίων κάθε είδους θα μπορούσε να μοιάζει με τη διαδικασία μύησης ενός μαθητευόμενου μάγου σε έναν καινούργιο κόσμο γεμάτο μυστήριο. Όταν η αναγνωστική εμπειρία βιώνεται ως διαδικασία παιγνιώδης, μαγική, συναρπαστική και πρωτόγνωρη μπορεί να αποτελέσει το διαβατήριο για το ταξίδι· που το φτιάχνει ο αναγνώστης. Η ανάγνωση ενός βιβλίου μπορεί να είναι πολλά περισσότερα από τη γραμμική, ευχερή αποκωδικοποίηση των σελίδων του. Το βιβλίο μπορεί να γίνει αφορμή για παιχνίδι, δημιουργία, καλλιέργεια του λόγου και της φαντασίας…

Τι μπορώ να κάνω με ένα βιβλίο στα χέρια μου; 1. Μπορώ να γράψω το βιβλίο ξανά, από μίαν άλλη οπτική, μπορώ να αλλάξω την αρχή ή το τέλος, τους ήρωες ή και τον χαρακτήρα τους. Μπορώ, λοιπόν, να δώσω στο βιβλίο μία διαφορετική εκδοχή από αυτή του συγγραφέα.

2. Μπορώ να γίνω ένας ήρωας και να κρατήσω ημερολόγιο για όλα όσα «μου συνέβησαν» μέσα στις σελίδες.

3. Μπορώ να φτιάξω το πορτρέτο ενός ή περισσότερων ηρώων και να τα χρησιμοποιήσω για να εμπλουτίσω την εικονογράφηση.

4. Μπορώ να γράψω ένα ποίημα βασισμένο στην ιστορία του βιβλίου ή στον χαρακτήρα κάποιου ήρωα.

5. Μπορώ να γράψω μία χιουμοριστική εκδοχή του βιβλίου ή ενός κεφαλαίου του.

6. Μπορώ να οργανώσω τη διαφημιστική καμπάνια του. Εδώ μπορούν να ενταχθούν

23.05.2022

πολλές επιμέρους δημιουργικές δραστηριότητες, όπως η κατασκευή αφίσας, μικρού διαφημιστικού σποτ για την τηλεόραση ή/ και το ραδιόφωνο, η σχεδίαση σελιδοδεικτών και μικρών δώρων που σχετίζονται με το βιβλίο και αποτελούν στοιχεία της προώθησής του.

7. Μπορώ να οργανώσω την παρουσίασή του, να γράψω τα σχετικά κείμενα, τη λίστα με τους καλεσμένους, τις προμήθειες των κερασμάτων κ.ά.

8. Μπορώ να πάρω συνέντευξη από τον συγγραφέα του βιβλίου ή να του γράψω ένα γράμμα και να του το στείλω.

9. Μπορώ να γίνω βιβλιοκριτικός σε μία εφημερίδα και να αναλάβω τη στήλη με την παρουσίαση, αλλά και την κριτική του βιβλίου.

10. Μπορώ να σχεδιάσω το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο, καθώς και να γράψω το κείμενο του οπισθόφυλλου.

11. Μπορώ να μετασχηματίσω το κείμενο σε θεατρικό έργο. Στη συνέχεια, μπορώ να σχεδιάσω τα σκηνικά και να φτιάξω τα κουστούμια. Σε λίγο χρόνο, το βιβλίο θα έχει γίνει παράσταση με τους θεατές, φίλους και συγγενείς, να κάνουν ουρά στο εκδοτήριο…

12. Μπορώ να φτιάξω ένα φυλλάδιο δραστηριοτήτων, ερωτήσεων, γρίφων, ακροστιχίδων με αφορμή το βιβλίο.

13. Μπορώ να φτιάξω μία μακέτα με τον χώρο δράσης των ηρώων, αλλά και τα ομοιώματα των ηρώων από ανακυκλώσιμα υλικά.

14. Μπορώ να κάνω μία μεγάλη κατασκευή ενός ήρωα του βιβλίου χρησιμοποιώντας υλικά όπως πηλό ή γύψο.

15. Μπορώ να μετατρέψω την ιστορία του βιβλίου σε κόμικ και έπειτα να επιμεληθώ τη βιβλιοδεσία και την έκδοσή του.

16. Μπορώ, χρησιμοποιώντας μία φωτογραφική μηχανή, να σκηνοθετήσω στιγμές από το βιβλίο και στη συνέχεια να τις απαθανατίσω. Μπορώ να χρησιμοποιήσω τις φωτογραφίες για να αφηγηθώ την ιστορία με άλλον τρόπο… Από όλα τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό πώς, με αφορμή ένα βιβλίο, μπορεί να σχεδιαστούν ολόκληρα projects, μικρά ή μεγάλα, που καλλιεργούν πολλές δεξιότητες του παιδιού και δίνουν αφορμές για την ανάπτυξη δημιουργικών δράσεων. Το βιβλίο, με αυτόν τον τρόπο, εισβάλλει δυναμικά στη ζωή μας και η αφήγησή του αποτελεί αφορμή για δράση… Η ανάγνωση ενός βιβλίου, λοιπόν, μπορεί να γίνει μία δυναμική και συναρπαστική εμπειρία για κάθε παιδί. Χρειάζεται, φυσικά, να του αναγνωρίζουμε το δικαίωμα να διαβάζει ό,τι το ευχαριστεί, καθώς και να διαμορφώνουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε το βιβλίο να αξιοποιείται πολλαπλούς τρόπους!

Η Μαρία Κοκκινιώτη είναι εκπαιδευτικός–ειδική παιδαγωγός. Θα τη βρείτε στο Mindset: Fulfill the Potential. Υποστήριξη Μαθητών και Γονέων, www.mindset.edu.gr

18

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Και ζήσαν αυτοί καλά,

ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

M

ια φορά κι έναν καιρό, καθώς άνοιξα ένα εικονογραφημένο παραμύθι με εντυπωσιακό εξώφυλλο και οικείο τίτλο, συνάντησα δυο αδέρφια, τον Πάνο και τη Λένα. Και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα! Έχετε δίκιο, δεν γίνεται να τελειώσει τόσο γρήγορα ένα παραμύθι. Ακόμα δεν άρχισε… Αποφάσισα να σας τους συστήσω, ώστε να δείτε πώς θα ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Πάμε, λοιπόν, από την αρχή! Πελιώ: Γεια σας, Πάνο και Λένα. Πολλή εντύπωση μου κάνατε και είπα να σας γνωρίσω και στο κοινό του Τaλκ. Περιηγούμενη στις σελίδες του παραμυθιού στο οποίο πρωταγωνιστείτε, διαπίστωσα ότι είστε αδέλφια και ότι... δεν κοιμάστε σχεδόν ποτέ. Τι έχετε να μου πείτε για την αδελφική σας σχέση, μα και για τη σχέση σας με τον ύπνο; Πάνος: Kαλέ, κοιμόμαστε, πώς δεν κοιμόμαστε; Απλώς για να γίνει αυτό πρέπει απαραιτήτως να μας διαβάσει η μαμά μας ένα παραμύθι. Ή μάλλον δυο. Ή πέντε… ακόμα καλύτερα! Με εφτά, πάντως,

κοιμόμαστε εμείς καλά κι εσείς καλύτερα! Και αν και μερικές φορές με τη Λένα, όπως όλα τα αδέλφια, διαφωνούμε –και ρίχνουμε και κανέναν τσακωμό- σε αυτό συμφωνούμε απόλυτα! Πελιώ: Είστε και ιδιαίτερα περιπετειώδεις, βλέπω. Πού σας αρέσει να πηγαίνετε και πώς φτάνετε ως εκεί; Λένα: Το πού πάμε εξαρτάται κάθε φορά από τη μαμά μας. Αν, για παράδειγμα, μας πει ένα παραμύθι με ναυτικούς, θα ταξιδέψουμε σε κάποιο νησί του Αιγαίου, ενώ αν μας διηγηθεί μια ιστορία με πιγκουίνους, μπορεί να φτάσουμε ως και στον Βόρειο Πόλο! Το παραμύθι είναι το «όχημά» μας και είναι το καλύτερο! Το πιο ωραίο, πάντως, είναι όταν πηδάμε από τη μια στάση στην άλλη κι έτσι ταξιδεύουμε σε δάση, σε σπηλιές, σε ζούγκλες… και όλα αυτά το ίδιο βράδυ! Πελιώ: Ζηλεύω λιγάκι, βρε παιδιά. Να ρωτήσω και κάτι ακόμα. Στα ταξίδια σας συναντάτε πλάσματα και ανθρώπους ιδιαίτερους. Η πιο εντυπωσιακή γνωριμία που κάνατε; Λένα: Θυμάμαι εκείνον τον Πειρατή με την οδοντόβουρτσα! Κι εκείνη τη μούμια με το ρολόι! Πάνος: Σε ένα πρόσφατο ταξίδι μας γνωρίσαμε δυο συγγραφείς: τον Άγγελο και την Έμη, οι οποίοι μας ακολούθησαν σε μια διαστημική περιπέτεια, αλλά έφυγαν βιαστικά γιατί έπρεπε, λέει, να επιστρέψουν και να γράψουν όλα όσα έζησαν μαζί μας.

23.05.2022

Λένα: Και σε ένα άλλο, σε μια κοιλάδα με μαγεμένα βατράχια, γνωρίσαμε τον Πέτρο, που ζωγράφιζε υπέροχες κορώνες επάνω στα κεφάλια τους. Χάρισε μάλιστα σε μένα έναν κόκκινο σκούφο και στον Πάνο μερικά πινέλα, που τα έχει ακόμα επάνω στο γραφείο του! Πελιώ: Τυχαίνει να γνωρίζω προσωπικά εδώ και χρόνια τον Άγγελο και την Έμη, ενώ με τον Πέτρο έχουμε διαδικτυακή επικοινωνία, γιατί μένει στη Χαλκίδα και εγώ δεν το ’χω πια να μεταφέρομαι σε χρόνο ντετέ από τη μια πόλη στην άλλη. Είναι όλοι τους εξαιρετικοί και χαίρομαι που βρέθηκαν στον δρόμο σας. Αλλά πειρατές; Μούμιες; Βόλτες στο διάστημα; Με το χέρι στην καρδιά απαντήστε μου. Δεν φοβάστε;;; Πάνος: Πηγαίνοντας χέρι χέρι, βοηθώντας ο ένας τον άλλον, σε τόπους χρωματιστούς και αστεία αλλόκοτους και με τη φωνή της μαμάς μας συνέχεια στα αυτιά μας, τι να φοβηθούμε; Πελιώ: Σπουδαία η συνεργασία σας, υπέροχα τα χρωματιστά ταξίδια, κι αν μαζί υπάρχει και η φωνή της μαμάς σας, και βέβαια το χιούμορ, έχετε δίκιο, τι να φοβηθείτε; Θα επιστρέψω, λοιπόν, στην ερώτηση για τον ύπνο, γιατί είστε παιδιά, κι αντί να τριγυρνάτε από δω κι από κει, καλό είναι να κοιμάστε νωρίς και καλά. Η μαμά σας τι λέει για όλα αυτά; Λένα: Τι να πει; Παραμύθια λέει, μπας και μας αποκοιμίσει, αλλά στην πραγματικότητα αυτή ευθύνεται για όλα τα ταξίδια μας! Αυτή είναι η οδηγός του «οχήματος» που σας λέγαμε. Μια μέρα μάλιστα που ο Πάνος είχε ξεχάσει τη ζακέτα του, μας ακολούθησε κι έμπλεξε κι αυτή στην περιπέτειά μας. Αλλά εμείς καταφέραμε να τη σώσουμε! Πάνος: Την τελευταία στιγμή… Πελιώ: Κάτι είδα, αλλά ας μην πω περισσότερα. Πάλι καλά να λέτε, βρε τερατάκια! Τέλος, μια ερώτηση για το ευ ζην των δικών μου παιδιών. Πώς γίνεται να είστε εσείς καλά, μα κι εμείς καλύτερα; Πάνος και Λένα: Να κάνετε πάντα ό,τι κάνουμε κι εμείς: Να διαβάζετε παραμύθια. Τουλάχιστον επτά κάθε βράδυ! Πελιώ: Α, ναι, συμφωνώ. Λέω να τους διαβάσω κάτι που ξεφύλλιζα πριν σας συναντήσω: Το νέο εικονογραφημένο παραμύθι καληνύχτας των Άγγελου Αγγέλου και Έμης Σίνη Κι εμείς καλύτερα, που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, σε εικονογράφηση του Πέτρου Χριστούλια. Ακούστε πώς αρχίζει: «Μια φορά κι έναν καιρό, σε ένα μικρό σπίτι με μεγάλα έπιπλα και μικρά κρεβάτια ξέστρωτα και ταχτοποιημένα, ζούσαν δυο αδέλφια, ο Πάνος και η Λένα…»

19

23.05.2022

Summer loading... with Ecolife! Με τα πιο υγιεινά παγουράκια & φαγητοδοχεία!

Ecolife kids thermos 300 ml & kids thermos 400 ml Ανοξείδωτα Ecolife kids thermos 300 ml & 400 ml, BPA FREE, με εσωτερικό καλαμάκι και κουμπάκι για εύκολο «άνοιξε-κλείσε»! Με διπλά τοιχώματα από ανοξείδωτο ατσάλι, για να διατηρείται η θερμοκρασία του ροφήματος για περισσότερες ώρες. Σε δύο μεγέθη, για κάθε ηλικία!

Ecolife φαγητοδοχεία-θερμός με χώρισμα 850 ml Aνοξείδωτα Εcolife φαγητοδοχεία-θερμός 850 ml, BPA FREE, με χώρισμα. Με διπλά τοιχώματα, για κρύο ή ζεστό φαγητό και διατήρηση της θερμοκρασίας έως και 3 ώρες. Με αποσπώμενο μπολάκι-χώρισμα, 4 κλιπ ασφαλείας και ξεχωριστή θήκη για τη σος, είναι ιδανικά για το σχολείο, τη βόλτα ή ακόμη και για το γραφείο!

Ecolife φαγητοδοχεία 900 ml με χώρισμα Ανοξείδωτα Ecolife φαγητοδοχεία 900 ml, BPA FREE, με χώρισμα και κουταλάκι. Με αποσπώμενο μπολάκι από ανοξείδωτο ατσάλι και 4 κλιπ ασφαλείας στο καπάκι. Για υγιεινή μεταφορά του φαγητού και εύκολο καθάρισμα. Ιδανικά για το σχολείο, την εκδρομή ή ακόμη και για το γραφείο!

/lifegreen.gr

/lifegreengr

Ανοξείδωτα Ecolife Thermos 500 ml Ο καλύτερος φίλος του νέου γονιού, ιδανικά για τα ταξίδια, τις βόλτες, την παραλία! Με διπλά τοιχώματα από ανοξείδωτο ατσάλι, διατηρούν για πολλή ώρα σταθερή τη θερμοκρασία του νερού ή του ροφήματος (12 ώρες το ζεστό / 24 ώρες το κρύο).

/ecolifebottles

Διάθεση: Lifegreen|Τ: 2106083626

20

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Μικροί και μεγάλοι, πάμε για… βιβλιοθεραπεία ΤΗΣ ΣΟΥΖΆΝΑΣ ΠΑΠΑΦΆΓΟΥ

M Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγοςοικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

ια φορά και έναν καιρό, ζούσε σε έναν κόσμο πολύ μεγάλο ένα κορίτσι που έκανε πάντα ό,τι του ζητούσαν οι άλλοι. Ήταν ένα κορίτσι θλιμμένο, γιατί αισθανόταν μοναξιά. Το κορίτσι αγαπούσε τη θάλασσα, αναζητούσε μέσα από τα κύματα, στο βάθος τους, την κρυφή ζωή των συναισθημάτων. Μια μέρα το αποφάσισε, βούτηξε για να τα βρει. Στην αρχή δυσκολεύτηκε πολύ, τα κύματα την έβγαζαν έξω με ορμή. Ήθελε να τα παρατήσει. Στο τέλος, όμως, προσπάθησε ξανά και τα κατάφερε! Από όλα, εκείνο που την πλησίασε πιο πολύ ήταν η λύπη. Της ζήτησε να κάτσουν μαζί σε ένα παγκάκι μαγικό και να γίνουν φίλες κι έπειτα το παγκάκι γέμισε με παιδιά. Όταν επέστρεψε στο σπίτι, μπαίνοντας στο δωμάτιό της, βρήκε μια κυρία να καθαρίζει. Τι να καθαρίζει, δηλαδή, που τα είχε κάνει όλα άνω κάτω… «Τι χάος είναι αυτό;» αναφώνησε. Η κυρία τής χαμογέλασε, συνεχίζοντας να πετά πράγματα εδώ και εκεί! Το κορίτσι που έκανε πάντα ό,τι του ζητούσαν οι άλλοι τελικά ξεκίνησε να κάνει ό,τι του ζητούσε η ψυχή του, γιατί πια την άκουγε και δεν έκρυβε κάτω από χαλιά και μέσα σε συρτάρια όλα τα δύσκολα συναισθήματα που τη φόβιζαν και που, στην προσπάθειά της να τα αποφύγει, μερικές φορές την οδηγούσαν να χάσει την

υπομονή της και να γίνει έξαλλη…» Η ιστορία που μόλις διαβάσατε είναι υφασμένη από κλωστές βιβλίων που βρίσκονται στο γραφείο μου. Μια ομάδα πέντε κοριτσιών, έντεκα ετών, αφού επέλεξαν τα παραμύθια, έκαναν ανάγνωση κάθε φορά ενός διαφορετικού και σε μια από τις επόμενες συναντήσεις τους, βάλθηκαν να φτιάξουν μια ιστορία και έπειτα έκαναν μια υπέροχη συζήτηση γύρω από αυτήν. Σελίδες που θεραπεύουν Τα τελευταία χρόνια, ένα από τα θεραπευτικά εργαλεία που χρησιμοποιώ, κυρίως με τα παιδιά, είναι η ανάγνωση και η συζήτηση βιβλίων που οδηγούν τον μικρό (αλλά και τον μεγάλο) αναγνώστη να φτιάξει τη δική του φανταστική ιστορία (μιλώντας τελικά για τον εαυτό του) ή να μιλήσει για την προσωπική του ιστορία, ορμώμενος από όσα διάβασε. Τα βιβλία έχουν χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αντεπεξέλθουν στην καθημερινότητα εδώ και αιώνες. Πριν από κάμποσα χρόνια, έπεσα πάνω σε ένα άρθρο με τίτλο Βιβλιοθεραπεία: Ένα εργαλείο για την προώθηση της ψυχικής ευεξίας των παιδιών. (Bibliotherapy: A tool to promote children’s psychological well-being.

Carla Vale Lucas & Luisa Soares, Center of Arts and Humanities, Madeira Interactive Technologies Institute, Portugal). Τότε ήταν που ανακάλυψα πως στην αρχαία Θήβα υπήρχε μια βιβλιοθήκη στης οποίας την

23.05.2022

είσοδο έγραφε: «Τόπος θεραπείας της ψυχής». Οι αρχαίοι Θηβαίοι αγαπούσαν τα βιβλία και πίστευαν πως αποτελούν πηγή βελτίωσης της ποιότητας ζωής. Οι Schrank και Engels, το 1981, έγραφαν ότι η πρακτική της βιβλιοθεραπείας ως μέσου διδασκαλίας και θεραπείας μπορεί να ανιχνευθεί στη Θήβα από αρχαιοτάτων χρόνων. Κάθε φορά που σκέφτομαι το βιβλίο ως θεραπευτικό εργαλείο θυμάμαι τη γιαγιά μου. Γέμιζε την κατσαρόλα με διάφορα ζαρζαβατικά από το μποστάνι, άναβε τη φωτιά, καπάκωνε την κατσαρόλα και άρπαζε το βιβλίο της, για να περάσει ο χρόνος κι εκείνη να βουτήξει σ’ έναν άλλον κόσμο. Με κοιτούσε και μου έλεγε: «Το βιβλίο είναι ο καλύτερος θεραπευτής» ή άλλοτε: «Το διάβασμα είναι η ψυχοθεραπεία μου». Ναι μεν η ανάγνωση βιβλίων, από μόνη της, δεν είναι αρκετή για να αντικαταστήσει τη δουλειά που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας με την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου ειδικού ψυχικής υγείας, μα σίγουρα μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο στη θεραπεία.

H λέξη «βιβλιοθεραπεία» (bibliotherapy) προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «βιβλίο» και «θεραπεία» και ορίζεται ως η διαδικασία κατά την οποία ένας εκπαιδευμένος βιβλιοθεραπευτής χρησιμοποιεί καθοδηγούμενες συζητήσεις, με σκοπό να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να ενσωματώσει τα συναισθήματα και τα γνωστικά αποκτήματα σε επιλεγμένα έργα λογοτεχνίας, τα οποία μπορεί να είναι σε μορφή τυπωμένου κειμένου, οπτικοακουστικού υλικού ή ακόμη και δημιουργικής γραφής. Ως όρος, πρωτοεμφανίστηκε τον Αύγουστο του 1916 σε άρθρο του Αμερικανού θεολόγου και δοκιμιογράφου Samul McCord Crothers στο περιοδικό Atlantic Monthly. Ουσιαστικά, η βιβλιοθεραπεία αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στα στρατιωτικά νοσοκομεία. Στόχος της ήταν τόσο η γρηγορότερη σωματική ανάρρωση των πληγωμένων στρατιωτών όσο και η επούλωση των ψυχικών τους τραυμάτων. Τα στάδια και οι εφαρμογές της βιβλιοθεραπείας Η Caroline Shrodes ήταν η πρώτη που ανέπτυξε ένα μοντέλο της συγκεκριμένης διαδικασίας, βασισμένο στις ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις και ακολουθώντας τρία στάδια: Το πρώτο είναι η ταύτιση, δηλαδή ο συντονισμός του θεραπευόμενου με την ιστορία, τους χαρακτήρες και τις πληροφορίες που του τραβούν την προσοχή στο βιβλίο. Έπειτα έρχεται η κάθαρση, δηλαδή η εμπειρία της συναισθηματικής απελευθέρωσης. Τέλος, η επίγνωση, η κατανόηση και η διεργασία όσων ανακάλυψε ο θεραπευόμενος. Αργότερα προστέθηκαν ακόμη δύο στάδια. Η οικουμενικότητα, που αφορά τη γενίκευση της εμπειρίας του θεραπευόμενου σε άλλα άτομα, καταστάσεις και κουλτούρες και η ενσωμάτωση στοιχείων στη ζωή του θεραπευόμενου. Η βιβλιοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα πλήθος ψυχολογικών θεμάτων, όπως σε τραυματικές εμπειρίες, κακοποίηση, εξαρτήσεις, φοβίες, άγχος, προβλήματα συμπεριφοράς, χρόνιες ασθένειες, πένθος, μετανάστευ-

23.05.2022

ση, διαζύγιο κ.λπ. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως δεν μπορεί από μόνη της να επιφέρει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ο θεραπευτής, είναι σε θέση να τη χρησιμοποιήσει, την περιλαμβάνει ως εργαλείο σε κάποιο ευρύτερο θεραπευτικό σχήμα. Τα βιβλία που χρησιμοποιούνται μπορούν να είναι λογοτεχνικά, μυθοπλασίας ή μη μυθοπλαστικά, βιογραφίες, ποίηση, ακόμη και εγχειρίδια αυτοβοήθειας. Η βιβλιοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά σε κοινωνικές ομαδικές εργασίες και στην ομαδική θεραπεία, είναι αποτελεσματική με άτομα όλων των ηλικιών, με άτομα σε ιδρύματα, καθώς και με εξωτερικούς ασθενείς, αλλά και με υγιή άτομα που επιθυμούν να εμπιστευτούν τη λογοτεχνία ως μέσο προσωπικής ανάπτυξης και εξέλιξης. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται κάποιος να αντιμετωπίζει ψυχικές δυσκολίες για να… βιβλιοθεραπευτεί! Διαβάζοντας, κοιτάμε μέσα μας και εκφραζόμαστε Η ενδοσκόπηση και η ενόραση είναι ένας σημαντικός στόχος της βιβλιοθεραπείας. Όταν διαβάζουμε για έναν χαρακτήρα που αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα παρόμοιο με το δικό μας, μπορούμε στη συνέχεια να ταυτιστούμε και έτσι να αποκτήσουμε επίγνωση και κατανόηση των δικών μας κινήτρων, συναισθημάτων και σκέψεων. Διαβάζοντας για τις συγκρούσεις, τη γνώση και τις συναισθηματικές αντιδράσεις ενός ήρωα, αποκτάμε εικόνα για μια προβληματική κατάσταση και έχουμε την ευκαιρία να διερευνήσουμε ό,τι γεννάται μέσα μας. Η βιβλιοθεραπεία είναι επίσης μια εξαιρετική τεχνική για να μιλήσει κάποιος για ένα πρόβλημα που δεν θα μπορούσε να συζητηθεί διαφορετικά, λόγω φόβου, ενοχής ή ντροπής. Η ανάγνωση για έναν χαρακτήρα της μυθοπλασίας που έχει αντιμετωπίσει κάτι ανάλογο μπορεί να βοηθήσει στην έκφραση των συναισθημάτων μας. Βιβλιοθεραπεία και παιδιά Η δρ Pirjo Suvilehto, από το Πανεπιστήμιο Oulu της Φινλανδίας, στο πρότζεκτ «Hand in Hand» εφαρμόζει την αναπτυξιακή βιβλιοθεραπεία σε παιδιά, με σκοπό να ενδυναμώσει την αυτογνωσία τους, να αυξήσει τη χαρά και την εμπιστοσύνη τους στο μέλλον. Η χρήση παραμυθιών στο πλαίσιο της βιβλιοθεραπείας, η χρήση της λογοτεχνίας του φανταστικού, μπορεί να προσφέρει στο παιδί έναν ασφαλή τρόπο να βιώσει νέες σκέψεις, συμπεριφορές και συναισθήματα. (Φυσικά, τα παραμύθια μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, επιτρέποντας στα άτομα να πάρουν από την κάθε ιστορία εκείνο που χρειάζονται και προσφέροντάς τους έναν τρόπο να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους για να αντιμετωπίσουν τυχόν προβλήματα και να βρουν ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή και στις δυσκολίες της). Η βιβλιοθεραπεία στα παιδιά έχει βέβαια περιορισμούς. Δεν πρέπει να θεωρείται ως θεραπεία για όλα τα είδη συναισθηματικών προβλημάτων, καθώς δεν προορίζεται για σοβαρές διαταραχές, αν δεν πλαισιωθεί και από ψυχοθεραπεία. Στη διαδικασία της βιβλιοθεραπείας, τα παιδιά βουτούν στην ιστορία. Μια προαναγνωστική δραστηριότητα ή μερικές ερωτήσεις σχετικά με την ιστορία κεντρίζουν αρχικά το ενδιαφέρον τους. Αυτό θα μπορούσε να είναι τόσο απλό όσο να τους δείξουμε το εξώφυλλο του βιβλίου και να ζητήσουμε να προβλέψουν τι πιστεύουν ότι θα συμβεί. Όταν τα παιδιά αρχίζουν να ενδιαφέρονται, γίνονται περίεργα για τους χαρακτήρες και την πλοκή. Η δέσμευσή τους αυξάνεται, επίσης, όταν ορισμένες πτυχές της

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

21

Η ΑΝΆΓΝΩΣΗ ΒΙΒΛΊΩΝ ΑΠΌ ΜΌΝΗ ΤΗΣ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΑΡΚΕΤΉ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΉΣΕΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΆ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΝΑ ΚΆΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΘΟΔΉΓΗΣΗ ΕΝΌΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΈΝΟΥ ΕΙΔΙΚΟΎ ΨΥΧΙΚΉΣ ΥΓΕΊΑΣ. ΜΑ ΣΊΓΟΥΡΑ ΤΟ ΒΙΒΛΊΟ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΈΣΕΙ ΠΟΛΎΤΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΊΟ ΜΈΣΑ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΊΑ ιστορίας ευθυγραμμίζονται με την προσωπική τους ζωή (ταύτιση). Καθώς η πλοκή χτίζεται, τα παιδιά τοποθετούνται στον ρόλο του χαρακτήρα και βιώνουν τα συναισθήματα του χαρακτήρα αυτού (κάθαρση). Στο τέλος, θα πρέπει να τονιστούν τα βασικά μηνύματα και τα παιδιά πιθανόν θα βιώσουν μια αλλαγή στη σκέψη και στη στάση τους (επίγνωση). Θα πρέπει, πάντως, να ενθαρρύνονται να μιλήσουν και στη συνέχεια να εφαρμόσουν τις νέες ιδέες τους, ώστε να επιτευχθούν ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο που σκέφτονται και ενεργούν. Βιβλιοθεραπευτική εκπαίδευση Φέρνω συχνά στο μυαλό μου την αναπτυξιακή βιβλιοθεραπεία κάθε φορά που μιλώ με την κόρη μου, αλλά και με άλλα παιδάκια, και σκέφτομαι πόσο υπέροχη ιδέα θα ήταν να μπορούσε να εφαρμοστεί ένα αντίστοιχο πρόγραμμα στα ελληνικά σχολεία. Προφανώς, για να γίνει κάτι τέτοιο σωστά προαπαιτείται η κατάλληλη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών από εξειδικευμένους θεραπευτές. Οι συντονιστές της βιβλιοθεραπευτικής εκπαίδευσης θα πρέπει να έχουν δύο βασικούς στόχους: Ο πρώτος είναι η παρακολούθηση των ιδιαίτερων αναγκών/ανησυχιών των εκπαιδευτικών σχετικά με το επάγγελμά τους και η προετοιμασία τους, έτσι ώστε να προωθήσουν καλύτερα την ανθεκτικότητα, την κριτική σκέψη και άλλες δεξιότητες των μαθητών. Ο δεύτερος είναι η παροχή στους εκπαιδευτικούς θεωρητικών και λειτουργικών εννοιών της βιβλιοθεραπείας. Εάν ένας συντονιστής δεν έχει επαρκή γνώση, κυρίως σε ό,τι αφορά τα παιδιά και τη φυσιολογική τους ανάπτυξή, μπορεί να αποδειχτεί αναποτελεσματικός, ακόμα και να προκαλέσει βλάβη. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να διασφαλιστεί ότι δεν θα επιχειρήσει να επιβάλει τις προσωπικές του αξίες και ότι θα αντιμετωπίζει με προσοχή «ευαίσθητα» θέματα, όπως ο θάνατος ή το σεξ. Πρέπει ακόμα αποφευχθεί κάθε ηθική ή κηρυγματική προσέγγιση, ενώ είναι σημαντικό να συνεργάζεται όχι μόνο με το σχολικό προσωπικό, αλλά και με τους γονείς/φροντιστές των παιδιών. Αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να ενισχύσει τη σχέση μεταξύ σχολείου, οικογένειας και κοινότητας. Μα πραγματικά, πόσα πολλά και δημιουργικά πράγματα μπορούν να γίνουν, ώστε επιτέλους να διασφαλίσουμε την προώθηση της ψυχικής υγείας και της δημιουργικότητας στους νέους ανθρώπους· αλλά και στους ανθρώπους όλων των ηλικιών… Ολοκληρώνω με την ευχή να ξημερώσει σύντομα η μέρα που το βιβλίο και οι θεραπευτικές του ιδιότητες θα αποτελούν μέσο μέριμνας και θεραπείας σε δομές και σχολεία, όχι από εθελοντές, αλλά από το κράτος, με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και της εκπαίδευσης κάθε πολίτη. Καλές αναγνώσεις και δημιουργικές διαδρομές!

Τα βιβλία που στάθηκαν αφορμή για το παραπάνω κείμενο και χρησιμοποιήθηκαν για την αρχική ιστορία είναι: Η Ζωή με τους Μονόκερους, Μόραγκ Χουντ, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο Η καθαρίστρια Χάος, Κατερίνα Κρις, Εκδόσεις Πατάκη Η κρυφή ζωή των συναισθημάτων, Τίνα Όζιεβιτς, Εκδόσεις Ίκαρος Η Πηνελόπη της θάλασσας, Τζέμα Σίρβεντ, Εκδόσεις Μικρή Σελήνη Η Τίλντα προσπαθεί ξανά, Τομ Πέρσιβαλ, Εκδόσεις Ψυχογιός Μερικές φορές γίνομαι έξαλλη, Τίμοθι Κνάπμαν, Εκδόσεις Μεταίχμιο Μια μικρή σ’ έναν κόσμο πολύ μεγάλο!, Μαριαλένα Σπυροπούλου, Εκδόσεις Σοκόλη Το παγκάκι της φιλίας, Γουέντι Μέντουρ, Εκδόσεις Παπαδόπουλος Τοκ, τοκ, είμαι η λύπη, Εύα Έλαντ, Εκδόσεις Μίνωας

22

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ 2

3

23.05.2022

4

5 1 6

11

12

10

7 9 8

Βιβλία για χαμόγελα! ΤΟΥ ΓΆΤΟΥ ΜΑΟΥΡΊΤΣΙΟ

E

ίναι πολλά τα βιβλία που μας έχουν συγκινήσει, ανατριχιάσει, συγκλονίσει, ταξιδέψει ή νανουρίσει... Όμως, είναι πολλά κι αυτά που μας έχουν καταδιασκεδάσει και μας έχουν κάνει να γελάσουμε μέχρι δακρύων. Γι’ αυτά τα βιβλία θα σας μιλήσει αυτή τη φορά ο Γάτος Μαουρίτσιο. Για βιβλία με ήρωες όπως ο Φλόιντ, ο Τζιμ, ο Τζώρτζ, ο Γιάννος και άλλοι πολλοί, που γίνονται η παρέα μας και μαζί τους ξεκαρδιζόμαστε! Για βιβλία που μεταδίδουν απλόχερα τη χαρά τους και παρασέρνουν κι εμάς στον χαρούμενο κόσμο τους.

1 ΟΥΠΣ, του Oliver Jeffers, Εκδόσεις Ίκαρος, 5+

Όλα ξεκίνησαν όταν ο χαρταετός του Φλόιντ -ΟΥΠΣ!- σκάλωσε στα κλαδιά ενός δέντρου... Όμως τα πράγματα έγιναν πολύ χειρότερα όταν πέταξε ένα παπούτσι για να ρίξει το χαρταετό και -ΟΥΠΣ!- σκάλωσε κι αυτό. Ακολούθησε μια σκάλα, ένας κουβάς με μπογιά, ένας νεροχύτης, ένας ουρακοτάγκος, μια φάλαινα... Αυτό που χρειαζόταν επειγόντως ο Φλόιντ ήταν μια έξυπνη ιδέα για να λύσει το πρόβλημα μια και καλή!

Παιδικό βιβλιοπωλείο «Ο γάτος Μαουρίτσιο» Ευφρονίου 10-12, Παγκράτι 116 34 Μετρό Ευαγγελισμός Τ. 211 18 24 881 email: mauriciobookstore@gmail.com

2 Δεν έκανα τα μαθήματα μου γιατί…, του Davide Cali, Εκδόσεις Πατάκη, 5+ Πότε να χρησιμοποιείτε αυτό το βιβλίο: Όταν δεν έχετε κάνει τα μαθήματά σας για το σχολείο. Προσοχή: Κάθε δικαιολογία μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε μόνο μια φορά.

όρεξη να κάνει τίποτα απ’ όλα αυτά… και ξεσπάει. Μήπως το μόνο που χρειάζεται είναι να περάσει μια μέρα έχοντας νεύρα;

τυχαίνει και στραβοξυπνάει. Μπερδεύει τα οχτώ πόδια του και το ένα στη δουλειά του άλλου πάει!

4 Ωχ όχι, Τζωρτζ!, του Chris Haughton, Εκδόσεις Κόκκινο, 2+ Ο Χάρης θα βγει για λίγο. «Τζωρτζ; θα είσαι φρόνιμος;» ρωτάει. «Ναι», λέει ο Τζωρτζ. «Θα είμαι πολύ φρόνιμος». Ελπίζω να είμαι φρόνιμος, σκέφεται ο Τζωρτζ. Ο Τζωρτζ θέλει να είναι φρόνιμος. Προσπαθεί να είναι φρόνιμος. Αλλά, μόλις, είδε μια τούρτα στην κουζίνα…Τι θα κάνει ο Τζωρτζ;

9 Όταν το κορίτσι αποφάσισε, του Κωνσταντίνου Μπουτόπουλου, Εκδόσεις Φουρφούρι, 4+ Όλα ξεκίνησαν όταν το κορίτσι αποφάσισε να μάθει κολύμπι... Κι όταν η μικρή μασκοφόρος ηρωίδα αποφασίζει κάτι, δεν αφήνει τίποτα στην τύχη του και, κυρίως, τίποτα όρθιο! Θα τα καταφέρει ή όχι; Καμία σημασία δεν έχει. Ούτως ή άλλως, η προσπάθεια είναι που μετράει!

5 Καληνύχτα λέμε…, του Jory John, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 3+ Ο Αρκούδος δεν βλέπει την ώρα να πάει για ύπνο. Ο Πάπιος όμως δεν νυστάζει και έχει ένα σωρό ιδέες για να περάσει την ώρα του παρέα με τον αγαπημένο του γείτονα. Ποιος θα πείσει ποιον τελικά; Και ποιος θα μείνει ξάγρυπνος;

10 Εσύ τι θα προτιμούσες;, του Φίλιππου και της Λουίζας Φωτιάδη, Εκδόσεις Μάρτης, 4+ Τι θα προτιμούσες; Να μην είχες διακοπές τα Σαββατοκύριακα ή να μην είχες διακοπές το καλοκαίρι; Το μικρό σου όνομα να ήταν Ιούδας ή το επίθετό σου Κλανιάρης; Να ζούσες σε μία χώρα και να μην ήξερες τη γλώσσα της (να έπρεπε να συνεννοείσαι στα αγγλικά) ή να μην είχες ταξιδέψει ποτέ σε άλλη χώρα;

6 Η ιστορία μιας τρύπας, της Kelly Canby, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 3+ Μια μέρα ο Τσάρλι βρίσκει μια τρύπα. Μια τρύπα ολοδική του! Τη μαζεύει χαρούμενος και τη βάζει στην τσέπη του. Αλλά… για μισό λεπτό! Δεν μπορεί να μείνει στην τσέπη του. Τι θα γίνει με την τρύπα;

3 Τέλεια μέρα για νεύρα, της Suzanne Lang, Εκδόσεις Παπαδόπου-

7 Δείπνο… για δύο, του Steve Smallman, Εκδόσεις Τζιαμπίρης – Πυραμίδα, 4+ Όταν ένας πεινασμένος, γέρικος λύκος δέχεται μια ξαφνική επίσκεψη από ένα μικρό αρνάκι, αρχίζει να ονειρεύεται ένα νόστιμο φαγητό κατσαρόλας.Το αρνάκι όμως δεν θέλει να γίνει το γεύμα του λύκου, αλλά φίλος του... Αλήθεια, μπορεί να συμβεί αυτό;

λος, 3+ Ο Τζιμ έχει μια ΠΟΛΥ άσχημη μέρα… Έχει νεύρα χωρίς να ξέρει το γιατί. Οι φίλοι του απορούν: γιατί να μην έχει καλή διάθεση μια τέτοια υπέροχη μέρα; Τον συμβουλεύουν να μην καμπουριάζει, να χαμογελάει, να κάνει πράγματα που κάνουν εκείνους χαρούμενους. Όμως ο Τζιμ δεν έχει καμία

8 Οχ, χταπόδι, λάθος πόδι!, του Αντώνη Παπαθεοδούλου, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 4+ Το χταπόδι ο Γιάννος όπως όλα τα χταπόδια, έχει ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, έξι, εφτά… οχτώ πόδια! Κάποιες φορές όμως…

11 Το Γιαρκ, του Bertrand Santini, Εκδόσεις Οξύ, 9+ Το Γιάρκ είναι ένα τριχωτό τέρας που λατρεύει τα παιδάκια. Ως κολατσιό βέβαια! Έχει όμως ένα πρόβλημα: το ευαίσθητο στομάχι του μπορεί να ανεχτεί μόνο τα καλά παιδιά. Τα άτακτα του φέρνουν καούρα και τα τεμπέλικα ανακατωσούρα... Μα, αλήθεια, πού χάθηκαν τα καλά παιδιά; 1 2 Τρύπωνας, ο φαφαγάλος, της Άννας Κωσταλλά, Εκδόσεις

Πατάκη, 9+ «Σφάω το κεπάλι μου να θυμηθώ αν φλήρωσα την τσιχλόπουσκα στο φεριφτερά». Αυτός που μιλάει είναι ο Τρύφωνας ο παπαγάλος, που μπερδεύει το πι με το φι. Σε τούτο το βιβλίο, αυτός θα τρυφωνίζει κι εσείς θα ξεκαρδίζεστε. Μπορεί όμως και να κλάψετε. Δεν ξέρουμε. Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι πως ο Τρύφωνας θα μείνει για πάντα μέσα στην καρδιά σας.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

23

Μαξ, το μαύρο πρόβατο: Ο νέος ήρωας των παιδιών ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ πολυγραφότατη και βραβευμένη Μαρία Ρουσάκη παρουσιάζει μια νέα, χιουμοριστική και παιχνιδιάρικη, σειρά βιβλίων για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, εικονογραφημένη από τη Λέλα Στρούτση, όπου πρωταγωνιστεί ο Μαξ, ένα νεαρό μαύρο πρόβατο που αρνείται να κάνει ό,τι του λένε οι άλλοι, μικροί και μεγάλοι. Η συγγραφέας μάς τον συστήνει! Έχω υπάρξει μαύρο πρόβατο! Στη ζωή μου έχω νιώσει πολλές φορές ότι εμμέσως αντιδρώ στο κατεστημένο, αν και εμπράκτως δεν ήταν πάντοτε φανερό. Πιστεύω ότι ένας λόγος που έγινα συγγραφέας ήταν για να ξεχωρίσω τη θέση μου απέναντι σε πολλά θέματα που με απασχολούν. Κι έτσι ακόμα νιώθω ότι δεν ανήκω πουθενά, παραμένοντας πάντα πιστή στη γραφή μου. Είχα τη γενικότερη ιδέα να γράψω για ένα μαύρο πρόβατο που αρνείται να κάνει ό,τι του λένε. Γι’ αυτό και ο Μαξ είναι ο κεντρικός ήρωας μιας σειράς βιβλίων με τους τίτλους: Κουρέψου, Μαξ!, Πες τα λόγια σου, Μαξ! και Παίξε, Μαξ!. Πολλές φορές τα παιδιά αντιδρούν σε ό,τι τους επιβάλλουν οι γονείς ή οι δάσκαλοι. Τα «πρέπει» πολεμούν τα «θέλω». Αυτή η συμπεριφορά έχει σημασία για ένα πρόβατο, όπως ο Μαξ –ή, φυσικά, για ένα παιδί–, γιατί δεν μοιάζει με την αντίδραση που συνηθίζουμε να βλέπουμε στους έφηβους, την εφηβική επαναστατικότητα. Δεν έχει ανάγκη να ανεξαρτητοποιηθεί ή να απομακρυνθεί από τους γονείς του ο Μαξ. Όμως έχει άποψη. Δηλαδή έχει τη δική του γνώμη για το

πώς νιώθει κι αυτό τον βοηθά ώστε να αποκτήσει έναν βαθμό αυτογνωσίας. Θεωρώ ότι είναι καλό να ακούμε τα παιδιά μας, να κατανοούμε τους λόγους που τα κάνουν να αντιδρούν. Ο Μαξ, μέσα από την αγνή πρόθεση του να διεκδικεί το δικαίωμα του να είναι ο εαυτός του, αντιδρά ανάλογα. Οπότε σημασία έχει να βρούμε γιατί δεν θέλει ένα παιδί να συμβιβαστεί με τις κοινωνικές απαιτήσεις. Ποιο δικαίωμα διεκδικεί; Τι θέλει να εκφράσει και δεν μπορεί; Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και λειτουργεί, μαθαίνει, κατανοεί με διαφορετικούς ρυθμούς. Δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί, όταν αντιδρά. Στρέφομαι περισσότερο προς το «δεν θέλει». Αυτή η αντίδραση απαιτεί ψάξιμο και είμαι σίγουρη ότι μόλις βρεθεί η πηγή της αντίδρασης, θα λειτουργήσει ως έναυσμα να ξεκινήσει το παιδί να μαθαίνει τον εαυτό του. Οι μεγάλοι, βέβαια, νιώθουν τεράστια ευθύνη απέναντι στα παιδιά και αυτό δημιουργεί ένα δικαιολογημένο άγχος να τα καταφέρουν ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως γιαγιάδες, ως προπονητές κ.τ.λ. Επομένως, κάποιες φορές τα «πιέζουν» να συμπεριφερθούν όπως εκείνοι θέλουν, όπως απαιτεί η κοινωνία. Να κουρευτούν, να συμμετέχουν σε κοινωνικές/σχολικές εκδηλώσεις, να παίζουν ή να αθλούνται… Είναι φυσικό να επιμένουν, ωστόσο, έχουν την υποχρέωση να ακούσουν τις αντιδράσεις τους. Τα παιδιά ίσως θέλουν να ξεχωρίσουν ή θέλουν την ησυχία τους ή απλώς θέλουν να λαμβάνεται υπόψη η άποψή τους. Όσον αφορά τα μαλλιά του, ο Μαξ νιώθει πολύ καλά με τον εαυτό του. Διαθέτει την έμφυτη αυτοπεποίθηση που έχουν τα περισσότερα παιδιά με την εμφάνιση τους. Κι έτσι, δεν θέλει να ακολουθήσει

τις συμβουλές των άλλων να κουρευτεί, ώσπου τελικά το αποφασίζει ο ίδιος για λόγους ηθικούς και συμβολικούς. Η εσωστρέφεια του, πάλι, είναι θέμα χαρακτήρα. Δεν θέλει να είναι το κοινωνικό πλάσμα που απαιτούν όλοι να γίνει. Και πάλι εστιάζω στο θέμα της επιλογής. Επιλέγει πού και πότε θα μιλήσει. Πράγμα που δείχνει ότι έχει την ικανότητα να πρωταγωνιστήσει στη θεατρική παράσταση του σχολείου μόνο και μόνο επειδή το αποφασίζει. Βάζει από μόνος του τον εαυτό του στην κεντρική σκηνή του σχολείου, γιατί νιώθει ότι μπορεί, ότι θα καταφέρει να «πει τα λόγια του». Ωστόσο, αυτό που τον βοηθάει ουσιαστικά είναι η ενθάρρυνση της φίλης του και τα γλυκά της λόγια. Εκείνη τον παροτρύνει, αφού αισθανθεί ξαφνική ανασφάλεια. Με τη Λούλα κοντά του, ο Μαξ νιώθει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει τους φόβους του. Κάτι που δείχνει ότι ο καλός λόγος ενίοτε χαρίζει φτερά. Η Λούλα ποτέ δεν τον κρίνει. Αντιθέτως, με τη γλυκιά διάθεσή της, του δίνει το θάρρος ή τις συμβουλές να ξεπερνά τον εαυτό του και να μαθαίνει νέες πτυχές του χαρακτήρα του. Πού και πού του δίνει κι ένα φιλί στο μάγουλο! Φυσικά, εκτός από τους μεγάλους, υπάρχουν και παιδιά που δεν κατανοούν τις ανάγκες των άλλων παιδιών, όπως για παράδειγμα ότι δεν τους αρέσουν συγκεκριμένα παιχνίδια ή σπορ. Τώρα, το γιατί συμβαίνει αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Η ενσυναίσθηση διδάσκεται κι αυτή, αλλά απαιτεί πάνω απ’ όλα κατανόηση και δουλειά από τους μεγάλους. Για να υπάρξει εκατέρωθεν αλληλοσεβασμός και αλληλοκατανόηση χρειάζονται αυτιά να ακούμε τα παιδιά μας και στόμα να τους μιλάμε. Ανοιχτή επικοινωνία, δηλαδή.

Από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος κυκλοφορούν, σε εικονογράφηση της Λέλας Στρούτση, τα βιβλία Κουρέψου, Μαξ!, Πες τα λόγια σου, Μαξ! και Παίξε, Μαξ!

24

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Γκούρι σημαίνει πέτρα. Μια ιστορία για ένα χωριό, ένα τσούρμο παιδιά, μια μυστηριώδη εξαφάνιση κι έναν αγριάνθρωπο. ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

M

Διαβάστε: Θεοδώρα Κατσιφή, Γκούρι σημαίνει πέτρα, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, εικονογράφηση: Πατρίτσια-Ευγενία Δεληγιάννη

εγάλωσε διαβάζοντας βιβλία και ακούγοντας ιστορίες, παραδοσιακά παραμύθια και θρύλους. Ακόμη και σήμερα διαβάζει και ακούει ιστορίες με την προσμονή και τη χαρά που είχε ως παιδί. Κρατάει ένα σημειωματάριο όπου γράφει, προσθέτει στοιχεία και πληροφορίες, χαρτάκια με λέξεις και σημειώσεις επιγραμματικές. Όλα είναι κομμάτια ενός παζλ για τα κείμενα που ίσως ακολουθήσουν. Η Θεοδώρα Κατσιφή θεωρεί τις ιστορίες υπερωκεάνια που σε ταξιδεύουν μέχρι τα πέρατα του κόσμου και τη συγγραφή μια διαρκή αναζήτηση και μαθητεία. Μετά την Κίτρινη Σημαδούρα και την αξέχαστη πρωταγωνίστριά της, τη Βασιλού, περνάει στη μεγάλη φόρμα και απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά, από 9 ετών, με το Γκούρι σημαίνει πέτρα, όπου πρωταγωνιστεί η συνονόματή της Θεοδώρα. Όταν πρωτοδιάβασα –μονορούφι– το βιβλίο, το θαύμασα. Όχι μόνο για τη γραφή της Κατσιφή, ρυθμική, ρεαλιστική και ποιητική, που εναλλάσσεται ανάλογα με το σημείο της αφήγησης. Αλλά διότι μου φάνηκε σαν τα παλιά καλά βιβλία, αυτά που σήμερα, δυστυχώς, σπανίζουν, γιατί μάλλον δεν πουλάνε. Αυτά με τα οποία μεγάλωσα εγώ. Μου άρεσε που «απαίτησε» από τους μικρούς αναγνώστες να φύγουν από το παρόν (βιβλία σύγχρονης θεματολογίας) και από το μέλλον (fantasy αναγνώσματα) και να «προσγειωθούν» στο παρελθόν και στη παιδική ηλικία των δικών τους γονιών. Όπως εμείς μάθαμε για τα παιδικά χρόνια των προηγούμενων γενιών (και σε πολιτικό, αλλά και σε πολιτιστικό-κοινωνικό επίπεδο) μέσα από την Άλκη Ζέη, τη Ζωρζ Σαρή, τον Παντελή Καλιότσο, τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, τη Γαλάτεια Γρηγοριάδου, την Αγγελική Βαρελά και πολλούς άλλους, έτσι και τα παιδιά μας μαθαίνουν πληροφορίες για τα δικά μας παιδικά χρόνια – λείπουν τέτοια παιδικά βιβλία με αναφορές στις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90. (Στην πρόσφατη παραγωγή, ανήκει και Ο Άλλος του Μάνου Κοντολέων, που διαδραματίζεται το 1990 και για τον οποίον, επίσης, θα διαβάσετε στις σελίδες μας). Η συζήτησή μας με τη Θεοδώρα έγινε στις διακοπές του Πάσχα, οπότε πήρα μαζί μου το βιβλίο για να ετοιμάσω τη συνέντευξη. Το «μαζί μου» είναι στο μέρος όπου πέρασα τα παιδικά μου καλοκαίρια και η δεύτερη ανάγνωσή του έγινε με έντονο συναισθημα-

τισμό, ανάμεσα στα πεύκα και στα σκίνα και στις πέτρες της παιδικής μου ηλικίας, όπου είχα σύρει το λάπτοπ και πάλευα να βρω καλό σήμα για το Zoom. Όμως, εκεί ένιωθα ότι πρέπει να γίνει. Γιατί όλα τριγύρω άλλαξαν, μα έμειναν τα ίδια… Θεοδώρα, να ρωτήσω καταρχάς αν ο στόχος σου ήταν να μιλήσεις στα παιδιά για τα παιδικά χρόνια των γονιών τους (δεν ξέρεις τι απίστευτη πάσα μου έδωσες) ή αν απλώς έπλασες μια ιστορία που έτυχε να διαδραματίζεται τη δεκαετία του ’80, γύρω από το αγαπημένο λογοτεχνικά θέμα των καλοκαιρινών διακοπών, που παραμένει επίκαιρο ως σήμερα. Ήταν επιλογή μου η δεκαετία του ’80, η εποχή που ήμουν κι εγώ παιδί. Ήθελα οι ήρωές μου να είναι στην ίδια ηλικία μ’ εμένα, την ίδια χρονική περίοδο. Αυτή η εποχή, με όλη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, είναι αποτυπωμένη μέσα μου. Τη γνωρίζω καλά, την αγαπώ και, ως δημιουργός, μπορούσα να

τη διαχειριστώ συγγραφικά. Το καλοκαίρι το επέλεξα ως σκηνικό δράσης, διότι ξεσηκώνει τους ανθρώπους. Τους βγάζει από τα σπίτια τους. Τότε είναι πιο ελεύθεροι, πόσω μάλλον τα παιδιά, αδέσμευτα από το σχολείο. Τα παιδιά μεγαλώνουν τα καλοκαίρια. Και δεν αναφέρομαι μόνο στις αλλαγές στην εμφάνισή τους, αλλά στο γεγονός πως, βιώνοντας την ελευθερία, διευρύνουν τους ορίζοντες και τα όριά τους, γίνονται πιο δεκτικά σε προσλαμβάνουσες και ερεθίσματα και έχουν πολύτιμο χρόνο να εξερευνήσουν τόσο το έξω τους όσο και το μέσα τους. Το καλοκαίρι στο χωριό είναι το «σκηνικό» μέσα στο οποίο ζουν και δρουν οι ήρωές μου. Ο πυρήνας, όμως, είναι η εξαφάνιση της Γιωργίτσας, η εξιχνίαση της οποίας μπορεί να ξεκινά ως παιχνίδι, αλλά στην πορεία βαθαίνει και περιπλέκεται· γίνεται ιστορία μυστηρίου. Πού, όμως, απευθυνόσουν γράφοντας; Γιατί, τελικά, ίσως το Γκούρι να μην είναι ένα, αλλά δυο βιβλία: Ένα αφήγημα για προεφήβους και εφήβους και ένα εντελώς ξεχωριστό για όσους είναι μεταξύ 35 και 50 ετών. Διότι η αναγνωστική εμπειρία συνδέεται άμεσα με τα βιώματα του αναγνώστη… Εγώ διάβασα κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που διάβασε η κόρη μου. Ναι μεν και οι δυο το λατρέψαμε, ναι μεν υπήρχε μια τομή στην πρόσληψη, αλλά η μια είχε την εμπειρία, τις πολιτιστικές αναφορές, ενώ η άλλη όχι. Με χαρά έχω διαπιστώσει ότι το Γκούρι διαβάζεται με ενδιαφέρον και από ενήλικους· τους ξυπνά μνήμες. Το έγραψα, όμως, για τα σημερινά παιδιά, ώστε να απολαύσουν την ένταση που δημιουργεί η αναζήτηση ενός καλά κρυμμένου μυστικού σε μια μυθοπλασία. Η αναζήτηση της αλήθειας για την εξαφάνιση της Γιωργίτσας είναι ο χαμένος θησαυρός που επιδιώκουν να ανακαλύψουν και να αποκαλύψουν. Το παιδί-αναγνώστης εναρμονίζεται με το περιβάλλον της ιστορίας, τον χρόνο και τον τόπο και συντάσσεται με τους ήρωες που ψάχνουν να βρουν τι έχει συμβεί, ενώ στο τέλος ικανοποιείται με τη λύση της. Η δεκαετία του ’80 στην Ελλάδα είχε ένα έντονο πολιτικό χρώμα, που, όμως, δεν εμφανίζεται στο βιβλίο. Δεν ήθελες; Δεν έτυχε; Ή μήπως φοβήθηκες… Γιατί πλέον δεν συναντάμε καθόλου παιδικά βιβλία με πολιτικές αναφορές. Ενώ στο παρελθόν κάτι τέτοιο ήταν σύνηθες, κυρίως από συγγραφείς ενταγμένους στην Αριστερά. Γνωρίζω καλά αυτή την έντονη πολιτική

23.05.2022

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ στικά» άγνωστους. Ως παιδί γοητευόμουν κι εγώ από κείμενα που αποκάλυπταν κόσμους που δεν γνώριζα. Δημιουργούσαν ένα μυστήριο, μια ένταση μέσα μου και την επιθυμία να τους ανακαλύψω μέσα από τις σελίδες. Έτσι και μέσα από το Γκούρι τα σημερινά παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο των γονιών τους ως παιδιών και, συγχρόνως, γοητεύονται από αυτόν. Αναγνωρίζουν χαρακτηριστικά της δικής τους παιδικής ηλικίας, όπως η φιλοπεριέργεια, οι φιλίες, οι σκανταλιές, οι προκλήσεις, το παιχνίδι, αλλά ταυτόχρονα έρχονται σε επαφή με ένα άγνωρο παρελθόν. Το όμορφο είναι πως γίνεται η αφορμή να μοιραστούν οι γονείς τις δικές τους παιδικές ιστορίες. Αν, λοιπόν, η δράση λάμβανε χώρα στο παρόν θα ήταν, πιστεύω, πιο φτωχή και σίγουρα λιγότερο ελκυστική.

ΔΙΑΚΟΠΈΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΌ ΜΕ ΤΗ ΓΙΑΓΙΆ. ΚΆΤΩ ΑΠΌ ΈΝΑΝ ΉΛΙΟ ΠΟΥ ΚΑΊΕΙ ΤΗΝ ΠΈΤΡΑ ΧΤΊΖΟΝΤΑΙ ΠΑΙΔΙΚΈΣ ΦΙΛΊΕΣ, ΓΙΟΡΤΆΖΕΤΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗΡΟΊ ΜΙΚΡΟΊ ΝΤΕΤΈΚΤΙΒ ΑΠΟΚΑΛΎΠΤΟΥΝ ΜΕΓΆΛΑ ΜΥΣΤΙΚΆ.

περίοδο, καθώς ο πατέρας μου ήταν άνθρωπος πολιτικοποιημένος, όπως και το φιλικό και συγγενικό μας περιβάλλον, όπως σχεδόν όλοι τότε. Δεν ξεχνώ την ένταση και το πάθος που περιείχαν οι πολιτικές συζητήσεις. Αυτό το έντονο χρώμα, όπως σωστά αναφέρεις, δεν εμφανίζεται στο βιβλίο, γιατί ήθελα η εποχή να εξυπηρετεί την ιστορία και όχι η ιστορία την εποχή. Εξάλλου, το κοινωνικό είναι και αυτό πολιτικό. Οι σχέσεις, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, οι στερεοτυπικές απόψεις που χαρακτηρίζουν τις κλειστές κοινωνίες και κατ’ επέκταση την ελληνική πραγματικότητα είναι ζητήματα πολιτικά, για τα οποία δεν είναι εύκολο να γράψει κανείς χωρίς να γίνεται διδακτικός ή να καταφεύγει σε γενικεύσεις ή αφορισμούς. Η μυθοπλασία για παιδιά και νέους είναι σ’ αυτές τις περιπτώσεις πιο δύσκολη, ο συγγραφέας πρέπει να βρει την χρυσή τομή, να εξισορροπήσει στοιχεία συχνά αντιφατικά. Σ’ αυτό με βοήθησε, χωρίς να το γνωρίζει, η κόρη μου, που τέλειωνε το δημοτικό. Πάμε στη δική μου κόρη. Όταν της έδωσα το βιβλίο δεν ήξερα αν θα της αρέσει, μια και αυτή η γενιά είναι συνηθισμένη σε πιο εύπεπτα, για να μην πω απλοϊκά, αναγνώσματα. Όμως και της άρεσε και της γέννησε απορίες για τη ζωή «την εποχή των δεινοσαύρων» (προσπάθησα να μην το σχολιάσω, όπως και το «τι είναι γουόκμαν»…) και το παρουσίασε στο σχολείο της, στο πλαίσιο μιας εργασίας, αν και ήταν πιο δύσκολο το υλικό που είχε να διαχειριστεί σε σχέση με άλλα βιβλία που απευθύνονται σε εντεκάχρονα. Σε κάθε περίπτωση, πήρες ένα ρίσκο τοποθετώντας τη δράση στο παρελθόν –τουλάχιστον αυτό σκέφτηκα εγώ, διαβάζοντάς το. Γιατί δεν τοποθέτησες την ιστορία στο σήμερα; Πιστεύεις ότι το βιβλίο θα έχανε; Θεωρητικά, δεν θα κέρδιζες περισσότερο αναγνωστικό κοινό, αν χαρακτηριζόταν ως σύγχρονο αστυνομικό μυθιστόρημα; Η λογοτεχνία, είναι γεμάτη ιστορίες που διαδραματίζονται στο παρελθόν, συχνά σε τόπους «συναρπα-

Θυμάμαι τον εαυτό μου, όχι φυσικά σε όμοιες, αλλά σε ηπιότερες καταστάσεις με κάμποσες αναλογίες (καλοκαίρια με τη γιαγιά και τον παππού, αταξίες και ατέλειωτες βόλτες κάτω από τον καυτό ήλιο, δεν είχα χωριό, αλλά εξοχικό, δεν μάθαμε ποτέ βαριά μυστικά, αλλά ήπια θερινά κουτσομπολιά, δεν έρχονταν Αμερικάνες, αλλά έρχονταν «ξενάκια» στα χωριά φίλων μου, είχαμε –και ακόμα τον έχουμε και προσπαθεί να με ακούσει και με λοξοκοιτάει από τον διπλανό κήπο του τώρα που συζητάμε– κοντά ενενηντάρης πια, αγριάνθρωπο που ανάθεμα τι έχει κάνει...) και έβαλα συχνά τον εαυτό μου στη θέση της πρωταγωνίστριας, λίγο μεγαλύτερής μου όταν διαδραματίζεται το βιβλίο. Εγώ είχα γουόκμαν, SONY, αφιχθέν και εκτελωνισμένο εκ Δυτικής Γερμανίας. Κίτρινο, εντυπωσιακό, ζηλευτό. Πού θα μπορούσα να φτάσω εάν δεν είχα; Δυο ερωτήσεις πάνω στις σκέψεις μου. Η πρώτη: Ως πού μπορεί να φτάσει ένα παιδί για να αποκτήσει αυτό που λαχταρά; Και η δεύτερη: Τα παιδιά τού σήμερα, η γενιά της αφθονίας και των νέων τεχνολογιών που έχουν εξοβελίσει τα γουόκμαν στο αρχαιολογικό μουσείο, θα μπορούσαν ποτέ να ζήσουν μια τέτοια περιπέτεια; Θα γίνονταν ποτέ τσούρμο; Τα περισσότερα παιδιά δεν θα τολμούσαν να φτάσουν σε ακρότητες, αν και σήμερα υπάρχει μεγαλύτερη αγριότητα. Ο κόσμος, κυρίως λόγω της τεχνολογίας, μπορεί να γίνει πραγματικά τρομακτικός, καθώς μπορούν να εκτεθούν σε επικίνδυνες καταστάσεις. Παρατηρώντας τους σημερινούς εφήβους, ζώντας μαζί τους, συζητώντας με γονείς και εκπαιδευτικούς, πιστεύω πως, ίσως περισσότερο από ποτέ, τελικά επιδιώκουν την ομαδικότητα, αναζητούν τη συντροφιά των συνομηλίκων τους. Έχουν ανάγκη αποδοχής και στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Δημιουργούν τις δικές τους κοινωνικές κυψέλες και ζουν τις δικές τους περιπέτειες, όπως κι εμείς τότε. Τα παιδιά, αυτή είναι η φύση τους, σε κάθε εποχή θέτουν προκλήσεις και αναμετρώνται με τον εαυτό τους και με τους άλλους. Κι όταν βρεθούν στη φύση, μακριά από τις μεγαλουπόλεις, ανθούν· κινητοποιούνται όλες τους οι αισθήσεις.

25 Έχω την αίσθηση ότι το βιβλίο είναι κατά πολύ αυτοβιογραφικό, αν και τονίζεις, ως κάθε μυθοπλάστης που σέβεται τον εαυτό του, ότι πρόκειται για φανταστικά γεγονότα. Εγώ, πάντως, το διάβαζα και σε έκανα εικόνα δωδεκάχρονο κοριτσάκι να εξερευνάς καλά κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα στο χωριό σου. Μήπως κάνω λάθος; Και είναι μόνο η γεύση που μας μένει από τα παιδικά μας χρόνια, μπλεγμένη με κάμποση φαντασία; Είναι ένας συνδυασμός της γεύσης από τα παιδικά μας χρόνια, της φαντασίας που περισσεύει και μικρών αυτοβιογραφικών στοιχείων –σαν τις πευκοβελόνες που στολίζουν κάθε κεφάλαιο. Είναι η επίγευση που αφήνει η ξεγνοιασιά, ο τόπος, ο χρόνος, οι ήχοι, οι μυρωδιές. Στο χωριό είχαμε έναν αγωγό νερού. Έναν τσιμεντένιο σωλήνα, όπως στο βιβλίο, πεδίο δράσης λαμπρό. Και το είχαμε συνήθειο να πηγαίνουμε στο νεκροταφείο. Το βρίσκαμε διασκεδαστικό να ανάβουμε τα καντήλια και να δημιουργούμε ιστορίες με φαντάσματα και λάμιες. Αλλά βράδυ δεν πήγαμε ποτέ! Ποιος θα τολμούσε; Με έναν τρόπο, είμαι μέσα σε αυτή την ιστορία, όπως είσαι κι εσύ και όλοι όσοι ζήσαμε εκείνη την υπέροχη εποχή που ο κόσμος ήταν συναρπαστικός και μας ξεσήκωνε να τον ανακαλύψουμε. Που δεν βαριόσουν να κάθεσαι κάτω από ένα δέντρο και να μην κάνεις τίποτα. Η ιστορία, όμως, της Γιωργίτσας και των ανθρώπων που την συνθέτουν είναι μυθοπλασία. Μα είναι και μια ιστορία πανανθρώπινη, καθώς, δυστυχώς, έχουν υπάρξει αγριάνθρωποι και θύματα όχι μόνο στον τόπο μας, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν μπόρεσα να μη συνδέσω με τη Γιωργίτσα, τη μνήμη της οποίας αποκατέστησε η Θεοδώρα σου, με τα γεγονότα της Πάτρας. Πόσα εγκλήματα έχει, άραγε, συγκαλύψει η ελληνική κοινωνία και δη η επαρχία; Οι κλειστές κοινωνίες, όπου οι άνθρωποι δεν μιλάνε… Και τι, άραγε, θα μπορούσε να γίνει ώστε οι νοοτροπίες να αλλάξουν; Διαφέρει ουσιαστικά το «χωριό» σχεδόν 40 χρόνια πριν με το «χωριό» του σήμερα; Αν με τον όρο χωριό εννοούμε κάθε κλειστή κοινωνία, όχι, δεν πιστεύω ότι διαφέρει ουσιαστικά. Η συγκάλυψη, η αποσιώπηση, η κρυμμένη βία και ο εκφοβισμός ελλοχεύουν πάντα. Νομίζω ότι ο δρόμος για μια καλύτερη κοινωνία είναι η ενσυναίσθηση, η εγγύτητα, η αλληλεγγύη. Δεν ξέρω από πού αναβλύζει όλο αυτό το σκοτάδι. Αλλά χρειαζόμαστε περισσότερο φως, παιδεία, πολιτισμό. Τέλος, μια ερώτηση για την εικονογράφηση. Πώς συνεργάστηκες με την Πατρίτσια-Ευγενία Δεληγιάννη και πώς η δουλειά της συμπλήρωσε το κείμενό σου; Λόγω πανδημίας δεν συναντηθήκαμε ποτέ… Όμως ήταν μια συνεργασία εξαιρετική, με γέφυρα την εκδότρια μας Αλέξα Αποστολάκη, και το αποτέλεσμά της αντανακλάται στο βιβλίο. Είμαι ευγνώμων στο Καλειδοσκόπιο. Δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερη επιλογή από την Πατρίτσια. Προσέγγισε την ιστορία με τη δική της ματιά, με τρόπο μοναδικό και ουσιαστικό, με ευαισθησία και αντίληψη των πολλαπλών επιπέδων της αφήγησης. Μου είπε πως διάβασε την ιστορία με μιαν ανάσα. Πως πλημμύρισε από εικόνες και αναμνήσεις της παιδικής της ηλικίας τα καλοκαίρια, στο δικό της χωριό. Η πρώτη εικόνα που πήρε ολοκληρωμένη μορφή στο χαρτί της ήταν η μουριά με τις ρίζες της στο κουτί με τις κορδέλες. Ήταν για εκείνη η καρδιά της ιστορίας, το καλοκαίρι και το μυστήριο μαζί.

26

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Μάνος Κοντολέων: Οι πιο ενδιαφέροντες μυθιστορηματικοί ήρωες είναι οι έφηβοι ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

E

ναν χρόνο μετά τη Μάσκα του Καπιτάνο, ο Μάνος Κοντολέων επιστρέφει με ένα ακόμα βιβλίο για μεγάλα παιδιά (και για μεγάλους). Ο άλλος είναι μια ιστορία για δυο διαφορετικά, μα –κυριολεκτικά– όμοια έφηβα αγόρια. Που τα φέρνει η τύχη να συναντηθούν και να ανατραπεί η καθημερινότητά τους, οι σταθερές τους, τα πάντα… Ο πολυβραβευμένος συγγραφέας δεν θα μπορούσε να μην επιστρέψει και στις σελίδες του Τaλκ και να συζητήσουμε με αφορμή μια ιδιαίτερα γοητευτική ιστορία ενηλικίωσης.

Εικόνα: Βασίλης Κουτσογιάννης

Τι μπορείτε να μας πείτε για τον Βάιο και τον Φώτο, τους δυο πρωταγωνιστές του Άλλου, χωρίς, όμως, να μαρτυρήσετε πολλά στοιχεία της πλοκής; Ο αρχικός συγγραφικός ερεθισμός ήταν ένας προβληματισμός πάνω στο πώς και στο κατά πόσο διαμορφώνεται η ζωή ενός ανθρώπου ανάλογα με το οικογενειακό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό του περιβάλλον. Για να τον αναπτύξω, «γέννησα» δυο εφήβους που, ενώ θα μπορούσε ο ένας να ήταν ο άλλος, ζώντας τελικά με δυο διαφορετικούς τρόπους, διαμόρφωσαν διαφορετικές προσωπικότητες. Αυτό ήταν η αρχή της έμπνευσης. Από εκεί και πέρα, και όπως συνήθως γίνεται, τα ίδια τα πρόσωπα πήραν στα χέρια τους τη συνέχεια της ιστορίας μου, που στην ουσία είναι οι δικές τους ζωές. Αφιερώνετε το βιβλίο στον εγγονό σας, που «έσπειρε», όπως γράφετε, την ιστορία αυτή. Τι σκέφτηκε, λοιπόν, ο μικρός Μάνος και έβαλε μπρος το μυαλό και την πένα του μεγάλου Μάνου; Ναι, ήταν ένα καλοκαιρινό απόβραδο, καθώς περπατούσαμε οι δυο μας στα καλντερίμια ενός πηλιορείτικου χωριού και σκεφτόμασταν θέματα για ένα νέο μου βιβλίο. Ο εγγονός μου, λοιπόν, έριξε την ιδέα μιας σύγχρονης εκδοχής του μυθιστορήματος του Μαρκ Τουέιν Πρίγκιπας και φτωχός. Οπότε εγώ «τσίμπησα». Και το επόμενο πρωινό έπιασα δουλειά… Τα κρυμμένα οικογενειακά μυστικά ως μοτίβο επανέρχονται συχνά στη

λογοτεχνία. Και είναι λογικό… Οι ψυχολόγοι λένε πως πάντοτε –ακόμα κι αν δεν αποκαλυφθούν ποτέ– σημαδεύουν τους εμπλεκόμενους. Άρα δίνουν συγγραφική τροφή. Πόσο υλικό προσφέρουν στον Μάνο Κοντολέων οι αμαρτίες του παρελθόντος, που κουκουλώνονται, οι σκελετοί που παραχώνονται στο κελάρι; Όχι μόνο στο βιβλίο αυτό… Νομίζω πως όπως –και πολύ σωστά μάλιστα– επισημαίνετε ότι τα οικογενειακά μυστικά σημαδεύουν τον κάθε άνθρωπο, με τον ίδιο τρόπο και την ίδια ένταση διαμορφώνουν και τους λογοτεχνικούς ήρωες. Στα δικά μου έργα, ακόμα και στα πιο απλά, πάντα υπάρχει μια ουσιαστική σύνδεση του ήρωα με το οικογενειακό του περιβάλλον. Γι’ αυτό, άλλωστε και θεωρώ πως μια από τις βασικές συγγραφικές «εμμονές» μου, μαζί με την ταυτότητα και τον έρωτα, είναι και η οικογένεια. Στην ουσία, θα τολμήσω να ισχυριστώ πως η οικογένεια καλύπτει και τις άλλες δυο… Μέσα σε μια οικογένεια τίθενται θέματα ταυτότητας, μέσα σε μια οικογένεια είναι που άλλοτε γεννιέται κι άλλοτε πεθαίνει ο έρωτας. Στο βιβλίο σας παρουσιάζονται και αναπόφευκτα συγκρούονται δυο εντελώς διαφορετικοί –πρακτικά και βέβαια ιδεολογικά– κόσμοι: Αυτός των πλουσίων και αυτός των φτωχών. Όπως προαναφέρατε, ο μικρός Μάνος σάς έδωσε την ιδέα. Όμως, γιατί σας ιντρίγκαρε τόσο; Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε στα εφηβάκια μας αυτό το δίπολο; Και μέσα από αυτό να προσεγγίσετε και το πάντοτε ευαίσθητο (πόσω μάλλον για εσάς ως δημιουργό, όπως τονίσατε) θέμα της οικογένειας. Ανήκω σε εκείνους που ευαγγελίζονται μια κοινωνία ισότητας. Γνωρίζω το πόσο κάθε άτομο είναι διαφορετικό από τα άλλα, αποδέχομαι τα προικιά που η Φύση χάρισε στον έναν και τα βαρίδια που η Φύση φόρτωσε σε έναν άλλο… Τα αποδέχομαι, γιατί αναγνωρίζω πως ο φυσικός κόσμος έχει τις δικές του ισορροπίες. Αλλά μέσα στην κοινωνία όπου ζούμε, αυτές οι ανισότητες με εξοργίζουν. Ξέρω πως ποτέ δεν θα πάψουν να υπάρχουν, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα εξοργίζομαι, και μάλιστα ακόμα περισσότερο. Μέσα σε αυτόν τον προβληματισμό μου, σκέφτομαι συχνά πόσο μεγάλο ρόλο παίζει η αφετηρία στη ζωή των ανθρώπων. Από πού ξεκινά

23.05.2022

ο καθένας μας. Αυτό ήταν το ζήτημα που θέλησα να κάνω μυθιστόρημα. Αλλά, καθώς άπλωνα την ιστορία μου, πρόσεξα πως πέραν από την αφετηρία, σημασία έχει και η διαδρομή. Υπάρχουν διαδρομές που οδηγούν σε αδιέξοδα κι άλλες που οδηγούν σε λεωφόρους. Και αν δεν μας επιτρέπεται να ορίζουμε την αφετηρία μας, ίσως να μπορούμε να επιλέγουμε τη διαδρομή μας… Μπορούμε, άραγε; Κάπου εδώ ήρθε και ο τίτλος – Ο άλλος. Μα ποιος είναι ο άλλος; Αυτή την ερώτηση ετοιμαζόμουν να σας θέσω, προχωρώντας στο επόμενο δίπολο: Του Εαυτού και του Άλλου, που προφανώς απασχολεί τον καθέναν μας, αρχής γενομένης κυρίως από την εφηβεία. Εσείς, λόγω της πλοκής του μυθιστορήματός σας, του δίνετε μια ακόμα μεγαλύτερη δύναμη. Όμως, εγώ θα μείνω στους εφήβους, στον αυτοπροσδιορισμό και στον ετεροπροσδιορισμό τους, στην αναζήτηση της ταυτότητας και του ειδώλου τους, στο «εγώ» vs «αυτοί/ές», και θα ήθελα το σχόλιό σας. Ανήκω στους συγγραφείς που σχεδόν σε όλα τους τα μυθιστορήματα παρακολουθούν τους ήρωές τους από τα παιδικά τους χρόνια και την εφηβεία. Κι αυτό διότι από εκεί καταγόμαστε όλοι μας. Στα χρόνια εκείνα στήνεται η υπόλοιπη ζωή μας. Παράλληλα, είμαι ένας από τους ελάχιστους Έλληνες συγγραφείς που έχουν δώσει μεγάλο μέρος του έργου τους στο είδος εκείνο της λογοτεχνίας που χαρακτηρίζεται ως «μυθιστόρημα ενηλικίωσης». Κι αυτό διότι έχω ανακαλύψει πως οι πλέον ενδιαφέροντες μυθιστορηματικοί ήρωες είναι οι έφηβοι. Αυτοί, δηλαδή, που βιώνουν την κάθε μέρα τους ως ένα μυθιστόρημα ανατροπών, αναστοχασμών, φόβων, ελπίδας, αγωνίας, επανάστασης. Κάθε μέρα αναζητούν να αυτοπροσδιοριστούν, να μορφοποιήσουν την επερχόμενη ενήλικη ταυτότητά τους. Ειλικρινά πιστεύω ότι όσοι συγγραφείς δεν στρέφονται προς την εφηβεία έχουν χάσει μεγάλες εμπειρίες. Θα επανέλθω στα «μυθιστορήματα ενηλικίωσης». Αλλά πρώτα θέλω να ρωτήσω κάτι άλλο. Ενώ ο Καπιτάνο διαδραματιζόταν σε ένα απροσδιόριστο μέλλον (ο φουτουρισμός σίγουρα γοητεύει τους εφήβους), τοποθετήσατε τη δράση του Άλλου στο 1990. Υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος που επιστρέψατε στο παρελθόν; Δεν φοβηθήκατε ότι μπορεί αυτό να «ξενίσει» τον έφηβο του 2022; Ο λογοτεχνικός χρόνος είναι κυκλικός. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον συνυπάρχουν. Ως παιδί διάβαζα Τουέιν, Ντίκενς, Βερν, διάβαζα και Δέλτα. Κάθε ένα από τα μυθιστορήματά τους από άλλη εποχή και μέρος ερχότανε. Κι όμως με βοήθησαν να κατανοήσω τον εαυτό μου, τους συγχρόνούς μου και το παρελθόν. Γιατί να μην μπορεί και ένας σύγχρονος έφηβος να κάνει το ίδιο; Μήπως διότι έχουμε μάθει να ζούμε όχι απλώς το σήμερα, αλλά το τώρα; Αν ναι, τότε έχουμε κάνει ένα μεγάλο λάθος. Αποκόπτουμε το μέλλον μας από τις ρίζες του. Η λογοτεχνία δεν επιτρέπει στον εαυτό της να το κάνει. Κι εγώ προσπαθώ να υπηρετώ τη λογοτεχνία.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ Πάνε σχεδόν 30 χρόνια από τότε που διάβαζα τα βιβλία σας ως έφηβη. Και αυτό που με τραβούσε, πέραν της λογοτεχνικότητάς τους και της αφηγηματικής σας δεινότητας, ήταν η ικανότητά σας να διεισδύετε στον ψυχισμό του εφήβου, να «πιάνετε» τους προβληματισμούς του, να μιλάτε τη γλώσσα του. Αυτή την ικανότητα δεν τη χάσατε, αν και οι εποχές έχουν αλλάξει, κυρίως λόγω της τεχνολογικής επανάστασης. Το βλέπω και από το πώς «ρουφούν» τα δικά μου εφηβάκια τα βιβλία σας (αν και βρίσκονται σε φάση όπου έχουν μειώσει την αναγνωστική τους δραστηριότητα), αλλά και από το πώς επιστρέφετε μέσα από τις λέξεις και τις ιστορίες σας εμένα, που έχω πατήσει τα σαράντα, στη δική μου εφηβεία. Μιλήστε μου για το ταλέντο σας αυτό. Σας ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις σας. Δεν έχω κάτι περισσότερο να πω από το ότι πιστεύω στη διαχρονικότητα της εφηβείας. Μάλλον δεν την πιστεύω απλώς· τη βιώνω. Είπα και πιο πριν πως η παιδική και η εφηβική μας ηλικία είναι οι ρίζες μας, η καταγωγή μας. Δεν απαρνιέμαι μήτε και ξεχνώ αυτό που με κρατά σταθερό πάνω στο έδαφος που περπατώ.

Ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΌΣ ΧΡΌΝΟΣ ΕΊΝΑΙ ΚΥΚΛΙΚΌΣ. ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΌΝ, ΤΟ ΠΑΡΌΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΈΛΛΟΝ ΣΥΝΥΠΆΡΧΟΥΝ. ΩΣ ΠΑΙΔΊ ΔΙΆΒΑΖΑ ΤΟΥΈΙΝ, ΝΤΊΚΕΝΣ, ΒΕΡΝ, ΔΙΆΒΑΖΑ ΚΑΙ ΔΈΛΤΑ. ΚΆΘΕ ΈΝΑ ΑΠΌ ΤΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΉΜΑΤΆ ΤΟΥΣ ΑΠΌ ΆΛΛΗ ΕΠΟΧΉ ΚΑΙ ΜΈΡΟΣ ΕΡΧΌΤΑΝΕ. ΚΙ ΌΜΩΣ ΜΕ ΒΟΉΘΗΣΑΝ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΉΣΩ ΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΜΟΥ, ΤΟΥΣ ΣΥΓΧΡΌΝΟΎΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΌΝ. ΓΙΑΤΊ ΝΑ ΜΗΝ ΜΠΟΡΕΊ ΚΑΙ ΈΝΑΣ ΣΎΓΧΡΟΝΟΣ ΈΦΗΒΟΣ ΝΑ ΚΆΝΕΙ ΤΟ ΊΔΙΟ; Στον Άλλο, όπως και στα περισσότερα βιβλία σας, κεντρική θέση έχει ο έρωτας. Ε, δεν μπορώ να μη ρωτήσω τη γνώμη σας γιατί ο αναγνώστης –και δη ο έφηβος, που δεν ξέρει ακόμα πού πατά και πού βρίσκεται¬– τον αποζητά τόσο πολύ στα διαβάσματά του; Ελάτε τώρα… Θυμάμαι πως κάπου εκεί, στα έντεκα με δώδεκά μου χρόνια, ρώτησα τη μητέρα μου πώς θα καταλάβω ότι κάποια στιγμή θα είμαι ερωτευμένος. Και την ίδια ερώτηση, σε μια παρόμοια ηλικία, την έκανε και ο εγγονός μου στη δική του μητέρα. Όλα γύρω από ένα παιδί και από έναν έφηβο μιλάνε και για τον έρωτα. Τα τραγούδια, οι φωτογραφίες, οι ειδήσεις… Η ίδια η φύση του ανθρώπου μιλά γι’ αυτόν. Ο νέος άνθρωπος μυείται στον έρωτα, όπως μυείται και σε άλλα βασικά συναισθήματα –στη φιλία, στον ανταγωνισμό… Έκφραση της κοινωνίας είναι ο έρωτας. Και βέβαια μέσον αυτοαναγνώρισης. Οπότε, ναι τον αποζητά στα διαβάσματά του… Kαι όχι μόνο εκεί. Αλήθεια, σε ποιον απευθύνεστε όταν γράφετε; Έχετε έναν φανταστικό-ιδανικό

27 αναγνώστη απέναντί σας, ανάλογα με το είδος του βιβλίου που δουλεύετε, τον οποίον λαμβάνετε υπόψη σας; Ή δημιουργείτε κυρίως για εσάς και τελικά σ’ όποιον αρέσει το κείμενό σας; Πρώτιστα γράφω για τον εαυτό μου. Το πού θα απευθυνθεί εκδοτικά το κάθε βιβλίο μου είναι μια απόφαση που την επιβάλλει η αγορά. Εγώ πάντα είμαι πίσω από κάθε γραμμή μου. Και δεν σκοπεύω να πάω μέσω των γραπτών μου να αναζητήσω τον αναγνώστη –άλλωστε δεν τον ξέρω μια και δεν τον ομαδοποιώ. Αν είναι να συναντηθούμε, αυτός θα το αποφασίσει. Θα αποφασίσει και το πότε και το πώς. Τέλος, αν και προσωπικά δεν αγαπώ τους (περι)ορισμούς, θα ήθελα, αφού ουσιαστικά εσείς εισαγάγατε στην Ελλάδα το genre και τον όρο, να μας πείτε ως καθ’ ύλην αρμόδιος τι θεωρείται (ή τι θεωρείτε) young adult λογοτεχνία και ποιο μυθιστόρημα χαρακτηρίζεται (ή ποιο χαρακτηρίζετε) crossover. Όπως προανέφερα, τα «μυθιστορήματα ενηλικίωσης» είναι λογοτεχνικά έργα που στηρίζονται στη ζωή και στα συναισθήματα ηρώων που διανύουν τη δεύτερη ή και την τρίτη ακόμα δεκαετία της ζωής τους. Είναι γραμμένα μέσα από τη δική τους ματιά –μια ματιά νεανική– ή, πιο σωστά, μέσα από μια ματιά που κατανοεί την ψυχοσύνθεσή τους. Παράλληλα, είναι γραμμένα με οντότητα απόλυτα λογοτεχνική – δεν αποκρύπτουν, δεν ωραιοποιούν, δεν διδάσκουν. Δεν αυτολογοκρίνονται. Με άλλα λόγια, διαπερνούν τις ηλικίες των αναγνωστών, δηλαδή απευθύνονται και στον δεκαπεντάρη και στον τριανταπεντάρη και στον …εβδομηνταπεντάρη. Η παγκόσμια λογοτεχνία πάντα είχε να μας παρουσιάσει τέτοια έργα – σας θυμίζω τον Φύλακα στη σίκαλη, τον Ντέμιαν, τα έργα του Ντίκενς. Πλέον υπάρχουν και σύγχρονα crossover βιβλία: Του Κόρμιερ, του Μπέρτζες, της Φοξ, της Άτγουντ. Στην Ελλάδα δεν μπορώ να πω πως είχαμε αντίστοιχα έργα, τουλάχιστον με μια τέτοια πρόθεση συγγραφής. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα μπορούμε να θεωρήσουμε ως young adult και crossover λογοτεχνία τα έργα του Κοσμά Πολίτη, και ακόμα περισσότερο την Τζιοκόντα του Νίκου Κοκάντζη, την Ψίχα εκείνου του καλοκαιριού του Ισίδωρου Ζουργού και βέβαια μυθιστορήματα δικά μου, της Ελένης Πριοβόλου, της Τούλας Τίγκα και άλλων σύγχρονων συγγραφέων που έχουν πιστέψει σε αυτό το είδος. Το ανησυχητικό έχει να κάνει με την Πολιτεία που αυτή τη λογοτεχνία – τη λέμε και λογοτεχνία για νεαρούς ενήλικες αναγνώστες, τη λέμε και λογοτεχνία crossover– δεν τη φέρνει μέσα στην καθημερινότητα της σχολικής ζωής του γυμνασίου και του λυκείου. Κι έτσι δεν είναι εύκολο οι νέοι μας να ανακαλύψουν, να πλησιάσουν, εκείνους τους ήρωες που τους μοιάζουν και που θα τους έδιναν ένα χέρι ουσιαστικής βοήθειας αυτογνωσίας. Πρέπει να την πιστέψει η Πολιτεία… Ή μάλλον να τολμήσει να την πιστέψει. Διαβάστε: Μάνος Κοντολέων, Ο Άλλος, Εκδόσεις Πατάκη

28

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Η Σοφιάννα, το κορίτσι και το Κορίτσι ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Σ

τη Σοφιάννα Θεοφάνους αρέσουν οι ιστορίες. Γι’ αυτό επέλεξε αρχικά να γίνει ηθοποιός και αργότερα να αρχίσει να εκδίδει και κάποιες, διότι, αν θέλει να είναι ειλικρινής, έγραφε από πολύ πιο πριν. Στη μικρή γραφιάδικη πορεία της, έχει να επιδείξει δύο όπερες για παιδιά, δύο παιδικά βιβλία, τέσσερα θεατρικά έργα για ενήλικους και ένα θεατρικό έργο για εφήβους, που φέτος πήρε το Κρατικό Βραβείο. Εύχεται κάποια στιγμή να μπορέσει μόνο να γράφει. Εγώ, πάντως, την «ανάγκασα»… να μιλήσει, με αφορμή Το κορίτσι και το Κορίτσι, μια πρωτότυπη εικονογραφημένη ιστορία ενηλικίωσης, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πουά. Πώς γεννήθηκε στο μυαλό σου αυτό το κορίτσι που έχασε το είδωλό του και έζησε μια περιπέτεια μέχρι να το βρει; Σε ποιον βαθμό είσαι εσύ; Η ιστορία ξεκίνησε ως άσκηση ύφους. Το κορίτσι βρέθηκε στο όνειρο μιας μικρής μου φίλης, της Σεμίνας, που ήθελε να της γράψω μια ιστορία. Με πολλή χαρά, λοιπόν, της το έκανα δώρο. Πέρασε, βέβαια, από πολλές φουρτούνες με τις λέξεις, μέχρι να βρω εγώ το δικό μου είδωλο μέσα στο κείμενο. Βοήθησε πολύ η υποστήριξη της Λέλας Στρούτση στην εικονογράφηση. Η Λέλα έφτιαξε μια ξεχωριστή δραματουργία. Επειδή η αρχική ιδέα δεν ήταν δική μου, αλλά διαμορφώθηκε με το γράψε-σβήσε, μόλις ολοκληρώθηκε είδα ένα κομμάτι του εαυτού μου μέσα της. Αυτό το πολύ ρομαντικό, που είχα ψιλοξεχάσει. Δεν το περίμενα… Είναι αλήθεια πως το λιτό κείμενο συμπληρώνει άριστα η εικονογράφηση της Λέλας, με τις λεπτομέρειες που μας κλείνουν το μάτι. Πώς συνεργαστήκατε; Το εντοπίζεις ιδιαίτερα εύστοχα. Το βιβλίο ήταν ένα πείραμα, σε σχέση με τη δραματουργία, τον συμβολισμό, τη συμπύκνωση. Η Λέλα το έπιασε με τη μία. Τα μπουμπούκια που είναι κλειστά στην αρχή και ανθίζουν στο τέλος, το κόκκινο χρώμα, τα καιρικά στοιχεία, η άγνωστη φωνή, χωρίς ξεκάθαρο φύλο. Όσο η Λέλα έφτιαχνε εικόνες, τόσο εγώ αφαιρούσα κείμενο. Οι λέξεις αποτελούν απλώς ένα όχημα προς ένα συνολικό αποτέλεσμα. Ευτυχής και αγαπημένη συνεργασία! Ανυπομονώ για τα επόμενα. Σε ποιον αναγνώστη απευθύνεσαι; Προσπαθώ τα κείμενά μου να έχουν ηλικιακή ευελιξία. Συχνά γράφω με τα δικά μου παιδικά ή εφηβικά κομμάτια να οδηγούν το χέρι μου. Άλλες φορές, πάλι, έχω ακροατήριο, που σηκώνει χέρι όταν βαριέται ή όταν του αρέσει κάτι. Ειδικά στις όπερες αυτό συμβαίνει πάντα. Συζητώντας με τη Λέλα και τη Δήμητρα Χριστοφορίδου, των εκδόσεων Πουά, συμφωνήσαμε ότι Το κορίτσι ταιριάζει περισσότερο σε εφήβους ή ακόμα και σε ενήλικους, μάλλον κάτι σαν occasion book. Βεβαίως, φίλοι που έχουν παιδιά μού επεσήμαναν ότι η αγάπη, ο έρωτας υπάρχουν ήδη από το δημοτικό, επομένως άνετα μπορεί να παρουσιαστεί και σε μικρότερα παιδιά. Υποθέτω πως κάτι παραπάνω ξέρουν.

Διαβάστε: Σοφιάννα Θεοφάνους, Το κορίτσι και το Κορίτσι, Εκδόσεις Πουά, Εικονογράφηση: Λέλα Στρούτση

Ξεκινάμε την πορεία μας στη ζωή χαρούμενοι, με ρούχα όμορφα -φουστάνια για εμάς τα κορίτσια, ένας συμβολισμός που απεικονίζει η Λέλα και δεν θα πάψει να υπάρχει ακόμα κι αν το αγαπημένο μας ένδυμα είναι ένα σκισμένο τζιν-, με δίψα για να ρουφήξουμε τα πάντα γύρω μας. Αλλά, κάπου χάνουμε τον δρόμο μας. Τι πιστεύεις ότι φταίει;

Δεν φταίει κάτι. Συμβαίνει απλώς η ίδια η ζωή, όπως αναπνέουμε. Χανόμαστε, ξαναβρισκόμαστε. Αυτά τα χασίματα, οι στάσεις, τα προχωρήματα είναι τα βασικά συστατικά του ζειν. Για μια αυτογνωσία ζούμε όλοι. Το κορίτσι αναζητά το είδωλό του υπό βροχή. Οι συνθήκες χειροτερεύουν. Μα συνεχίζει. Πού βρίσκει (-σκουμε) το κουράγιο; Τελικά αρκεί ένα ζευγάρι λουστρίνια (άλλος ένας υπέροχος συμβολισμός), λίγο να μας ξεγελάσουν, και προχωράμε; Προχωράμε, φυσικά και προχωράμε, δεν υπάρχει άλλο σενάριο. Πρέπει να προχωρήσουμε, ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών, εσωτερικών και εξωτερικών. Υπάρχει πάντα κάτι μέσα μας που μας κινεί κι έχει πολλά ονόματα. Vis motrix είχα γράψει στα δεκαέξι μου στον τοίχο του δωματίου μου. Το είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο, δεν θυμάμαι σε ποιο. Είναι αυτή η κινητήριος δύναμη που δεν αφήνει τον άνθρωπο να πάει πιο κάτω απ’ όσο αντέχει και μπορεί. Τον καθένα τον βοηθάει κάτι διαφορετικό. Και κάθε φορά κάτι άλλο. Η γοητεία της ζωής… Το κορίτσι ξανακουράζεται και κάθεται για να μην καταρρεύσει. Συνεχίζει να διψάει. Αυτή τη φορά ζητάει καφέ με γάλα και όχι γάλα σκέτο –μα πόσο μεγάλωσε. Ξαφνικά, έρχεται η κάθαρση. Ακούει μιαν άγνωστη φωνή και αναγνωρίζει το είδωλό του στα μάτια της. Και σταματάει να τρέχει… Για μένα ο έρωτας και η αγάπη δεν έχουν φύλο και αυτό το πρόσεξε η Λέλα στην εικονογράφηση, όπως προανέφερα. Δεν είναι καθαρό το υποκείμενο του έρωτα και αυτό έγινε επίτηδες, έτσι ώστε όποιος το διαβάσει να ταυτιστεί ελεύθερα. Είναι πολύ απελευθερωτικό να βρίσκεται κάποιος στο δρόμο σου και να σταματάς για λίγο το τρέξιμο. Κάποιοι τον/ την βρίσκουν νωρίς, κάποιοι αργά. Στιγμές είναι αυτά. Τη στιγμή ήθελα να ανυψώσω, το momentum. Μετά την τελευταία σελίδα το Κ(κ)ορίτσι μπορεί να ξαναέτρεξε ή και να σταμάτησε για αρκετό καιρό. Δεν ξέρω. Πού φαντάζεσαι ότι βρίσκεται τώρα το Κορίτσι. Με κεφαλαίο Κ πια… Κάπου να βλέπει τη θάλασσα.

23.05.2022

Για το τέλος, ένας αντίλογος. Ίσως κάποιος να υποστήριζε ότι κακώς το κορίτσι βρήκε το είδωλό του στα μάτια ενός άλλου και όχι στον εαυτό του. Ότι, δηλαδή, ο έρωτας, η σωματική και ψυχολογική αφοσίωση, ακόμα και εξάρτηση από τον άλλον, δεν είναι απελευθέρωση, αλλά παγίδα… Οι αντίλογοι είναι χρησιμότατοι. Μια από τις καλές μου φίλες μού είπε το ίδιο. Είναι έτσι, όμως; Αρκεί μόνο ο εαυτός σου; Δεν είμαι σίγουρη. Μήπως κάποιος μπερδεύεται με την εξάρτηση που μπορεί να φέρει το momentum; Αυτό είναι άλλο. Ακόμα κι αν δεν βρίσκεις το είδωλό σου σε έναν άλλον, το βρίσκεις στα βιβλία, στις εικόνες, στη μουσική, στους φίλους. Δεν σημαίνει ότι εξαρτάσαι κιόλας. Χρειαζόμαστε τους καθρέφτες και τα μάτια, όποια και αν είναι αυτά, ξεκινώντας από εκείνα των γονιών μας. Αργότερα, στην ενήλικη ζωή, οι άνθρωποι ψάχνουν τα μάτια εκείνα που νιώθουν άνετα όταν τα βλέπουν, γιατί υπάρχουν και στρεβλοί καθρέφτες. Έχουν γραφτεί άπειρα για την έννοια του βλέμματος κι έχει χυθεί πολύ μελάνι για την έννοια του καθρεφτίσματος και του ειδώλου. Κι εγώ στην εφηβεία μου είχα δει το είδωλό μου στα μάτια κάποιου και είχα σταματήσει να τρέχω. Τρεις μήνες μετά, πάλι τροχάδην… Το Κορίτσι και το κορίτσι είναι γεμάτο συμβολισμούς και –κρίνοντας κι από την κουβέντα μας–φιλοσοφικές προεκτάσεις!

29

23.05.2022

O

Διαβάστε: Περιπέτειες στην κουζίνα με τον Πάρη. Συνταγές για μικρά χεράκια, της Ελένης Κατσούλη, Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου

Πάρης λατρεύει τη μαγειρική! Γι’ αυτό αποφάσισε να φτιάξει με τη βοήθεια του μπαμπά του κράκερ καρότου ακολουθώντας τις οδηγίες από το νέο του βιβλίο συνταγών. Διάβασε τη συνταγή και προετοίμασε τα υλικά μπροστά του. Πρώτα ζήτησε από τον μπαμπά του να ανάψουν τον φούρνο στους 180 βαθμούς στον αέρα. «Πρέπει να ζεσταθεί καλά πριν μπουν τα κράκερ» σχολίασε ο Πάρης. Με τη βοήθεια του μπαμπά του, άπλωσε αντικολλητικό χαρτί σε ένα μεγάλο ταψί. Έπειτα, ο Πάρης έπλυνε καλά τα καρότα. «Πρέπει να τα πλύνεις καλά να μη μείνουν χώματα στα καρότα» είπε ο μπαμπάς και συμπλήρωσε: «Το ήξερες ότι τα καρότα μάς βοηθούν να βλέπουμε καλύτερα;». «Όπως βλέπουν τα λαγουδάκια;» ρώτησε ο Πάρης γουρλώνοντας τα μάτια του. «Ναι, όπως τα λαγουδάκια!» απάντησε ο μπαμπάς βάζοντας τα χέρια μπροστά και χοροπηδώντας σαν λαγουδάκι. Ο Πάρης τον μιμήθηκε γελώντας. Ήρθε η ώρα για το τρίψιμο των καρότων. Ο Πάρης έβαλε σε μια μικρή λεκάνη ένα καθαρό βαμβακερό πανί και άρχισε να τρίβει. Ήταν πολύ προσεκτικός γιατί δεν ήθελε να

Στύψε, στύψε, στύψε, το καρότο τώρα στύψε, κρακεράκια για να κάνεις και τα λόγια σου θα χάνεις!

τραυματίσει τα δάχτυλά του. Έπειτα, έστυψε τα καρότα του τυλίγοντάς τα με το πανί, για να είναι τα κρακεράκια του τραγανά. Αυτό ήταν το πιο διασκεδαστικό σημείο, αν και χρειαζόταν δύναμη! «Πόσα αυγά να σου βγάλω από το ψυγείο, μικρέ μου μάγειρα;» «2 λέει η συνταγή, μπαμπά!» Ο Πάρης έπλυνε τα αυγά, τα χτύπησε στο χείλος του μπολ και με τα δύο χέρια τα έσπασε στη μέση. Μπλουμ! Τα αυγά έπεσαν στο μπολ και ο Πάρης πέταξε προσεκτικά τα τσόφλια και ξέπλυνε τα χέρια του. Με το σύρμα χτύπησε καλά τα αυγά πριν ρίξει μέσα το καρότο, το τριμμένο τυρί και το ελαιόλαδο. «Πάρη, να προσθέσουμε τους σπόρους και το τζίντζερ τώρα;» «Ναι, μπαμπά, ρίξε μου και το αλεύρι, σε παρακαλώ». Το ανακάτεμα συνεχίστηκε με τα χέρια κι είχε πολλή πλάκα όταν έριχναν μέσα το αλεύρι. Όταν όλα τα υλικά είχαν ανακατευτεί καλά και η ζύμη δεν κολλούσε πια στα χέρια του, ο Πάρης τη μετέφερε πάνω σε αντικολλητικό χαρτί. Άπλωσε τη ζύμη με τον πλάστη ρολάροντας με δύναμη. «Κάνω και τη γυμναστική μου, μπαμπά» είπε γελώντας! «Διάλεξες τι σχήμα θέλεις να κάνουμε τα κράκερ;» Ο Πάρης κοίταξε τα κουπ πατ με ενθουσιασμό και επέλεξε να δώσει σχήμα διαστημόπλοιου! «Θα πάμε στο

KΡΑΚΕΡΆΚΙΑ ΚΑΡΌΤΟΥ

100 γρ. καρότο τριμμένο (2 μέτρια καρότα) 150 γρ. αλεύρι βρόμης 30 γρ. τυρί τριμμένο 2 αυγά 3 κ.σ. σπόρους Τσία 1½ κ.σ. ελαιόλαδο ½ κ.γ. τζίντζερ σε σκόνη

διάαααστημα» φώναξε και τα έκοψε με προσοχή. «Διαστημοκρακεράκια μου, ετοιμαστείτε για απογείωση!» Μαζί με τον μπαμπά έβαλαν τα κράκερ με προσοχή στο ταψί. «Ας τα πάμε τώρα στον φούρνο» είπε ο μπαμπάς. Ο Πάρης ανυπομονούσε να ψηθούν. Κοιτούσε τον φούρνο για 25 λεπτά, όσος χρόνος δηλαδή χρειαζόταν για να γίνουν τραγανά. Επιτέλους, ήταν έτοιμα. Ο μπαμπάς τα έβγαλε με προσοχή από τον φούρνο. «Πρέπει να περιμένεις τώρα μέχρι να κρυώσουν». «Να τους κάνουμε αέρα να κρυώσουν;» αναρωτήθηκε ενώ κουνούσε τα χέρια του πάνω από το καυτό ταψί. Τώρα μπορούσαν να τα απολαύσουν παρέα. «Μμμμ, είναι τα πιο νόστιμα διαστημόπλοια που έχω φάει ποτέ!» «Έχεις φάει πολλά διαστημόπλοια, Πάρη;» ρώτησε ο μπαμπάς, ενώ την ίδια στιγμή τον σήκωσε ψηλά σαν να ήταν πύραυλος. Ο Πάρης γελούσε δυνατά, ενώ φανταζόταν ότι πετούσε στο διάστημα!

Συμβουλές επιτυχίας Τρίψτε τα καρότα στον λεπτό τρίφτη και στύψτε τα πολύ καλά. Αν δεν έχετε αλεύρι βρόμης, περάστε νιφάδες βρόμης από τον πολυκόφτη και φτιάξτε το δικό σας. Το τζίντζερ μπορείτε να το παραλείψετε ή να το αντικαταστήσετε με άλλο μπαχαρικό, π.χ. πάπρικα. Αποθηκεύστε σε γυάλινο βάζο εκτός ψυγείου για 3-4 μέρες.

Υλικά συνταγής

30

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

O Εδουάρδος και η Μεγάλη Σπηλιά ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

H

Ευλαμπία Τσιρέλη είναι θεολόγος, εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση, διδάσκει δημιουργική γραφή τα τελευταία 8 χρόνια στο δικό της λογοτεχνικό εργαστήρι και επίσης είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στο πολιτισμικό περιβάλλον της Βίβλου, δηλαδή στους λαούς της αρχαίας Εγγύς Ανατολής. Διηγείται ιστορίες από μικρή και της αρέσει να μαθαίνει καινούργια πράγματα. Έχει γράψει λογοτεχνία αλλά και μελέτες. Ο Εδουάρδος και η Μεγάλη Σπηλιά είναι το πέμπτο της προσωπικό βιβλίο και το πρώτο της παιδικό! Συναντήσαμε τη συγγραφέα και συζητήσαμε μαζί της με αφορμή την κυκλοφορία του από τις Εκδόσεις Ίκαρος. Θα είμαι προσεκτική στις ερωτήσεις μου, γιατί δεν θέλω να κάνω κανένα spoiler αναφορικά με την ιστορία. Αλλά ας πούμε τα βασικά, όσα μπορούμε να αποκαλύψουμε: Ποιος είναι ο Εδουάρδος, ο ήρωάς σου, και πώς γεννήθηκε μέσα στο μυαλό σου; Ο Εδουάρδος ζει στην Ποντικοκοιλάδα, κάτω από την επιβλητική Μεγάλη Σπηλιά. Είναι λίγο ανασφαλής, επειδή διαφέρει λιγάκι από τα υπόλοιπα ποντικάκια του χωριού του. Δεν βλέπει πολύ καλά, γι’αυτό φοράει τεράστια γυαλιά, ντύνεται με φαρδιά ρούχα επειδή δεν αισθάνεται άνετα με το σώμα του, απομονώνεται για να διαβάσει γοτθική λογοτεχνία και να παίξει την ηλεκτρική του κιθάρα, ενώ η αγαπημένη του ώρα είναι το σούρουπο, όταν αγναντεύει πέρα, τη Σπηλιά, και ονειρεύεται κάποτε να βρει το θάρρος να μπει στο εσωτερικό της. Η ιστορία του γεννήθηκε ως ιδέα από έναν συνδυασμό ενός ονείρου που είδα με κάποια στοιχεία της παιδικής μου ηλικίας και ζωής. Από μικρή, με την οικογένειά μου, τα καλοκαίρια τα περνούσαμε στο βουνό, όπου κατασκηνώναμε. Εκεί έμαθα να αγαπώ και να σέβομαι το δάσος, ο πατέρας μου μου έμαθε πολλά πράγματα γι’αυτό, και κρατώ τις ομορφότερες εμπειρίες από τότε.

Τελικά, έτσι όπως εξελίχθηκε ο Εδουάρδος μέσα μου και έπειτα στην περιπέτειά του, είναι ένας ήρωας που μας εκφράζει όλους. Ξεβολεύεται από την ασφάλειά του και επιλέγει να τα βάλει με τους κινδύνους του δάσους, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό. Έτσι, ανακαλύπτει την πραγματική ζωή. Όλοι ξέρουμε ότι η ζωή είναι εκεί έξω και μας περιμένει. Και το «έξω» είναι η περιπέτεια του να ζεις, να παίρνεις τα ρίσκα σου, να δοκιμάζεσαι, να αποτυγχάνεις, να πέφτεις και να σηκώνεσαι! Ας επιστρέψουμε στη Μεγάλη Σπηλιά. Τι μπορείς να μας πεις για αυτή; Ο Εδουάρδος έχει έναν ήρωα. Ένα πρότυπο. Τον Φιλέα Ποντ. Έναν θρυλικό ποντικό που έζησε πριν από αυτόν και άφησε σε ένα βιβλίο τα απομνημονεύματά του από τις περιπέτειές του ανά τον κόσμο. Ο Εδουάρδος διαβάζει σχεδόν κάθε βράδυ ένα συγκεκριμένο απόσπασμα, από τη νύχτα που ο Φιλέας Ποντ, έπειτα από ένα στοίχημα, κατάφερε να μπει για λίγο στη Σπηλιά! Όμως έφυγε τρέχοντας, τρομαγμένος από παράξενους ήχους, και δεν κατάφερε να μάθει τι έκρυβε στο εσωτερικό της… Ο Εδουάρδος θέλει να τον ξεπεράσει και να καταφέρει να μπει ο ίδιος. Να γίνει ο ήρωας της Ποντικοκοιλάδας και να αντιμετωπίσει τους φόβους του. Πράγματι τα καταφέρνει. Μπαίνει. Και βρίσκει τον εαυτό του, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Θεωρείς ότι είναι απαραίτητο για κάθε παιδί –εκεί, λίγο πριν από την εφηβεία– ένα πέρασμα, μια δοκιμασία, ένα ταξίδι, για να οδηγηθεί στο επόμενο στάδιο της ζωής του και να αποδεχτεί πλέον το ποιος/ποια είναι; Όλες οι μεταβάσεις στη ζωή μας φαντάζουν τρομακτικές. Χρειάζεται κανείς να ξεπεράσει τους φόβους του, να αφήσει πίσω τον νεότερο εαυτό του, να δοκιμαστεί σε ένα ενδιάμεσο πεδίο και να δυναμώσει, κι έπειτα να αποδεχτεί και να προχωρήσει με θάρρος στη νέα κατάσταση. Ένα τέτοιο μεγάλο μεταίχμιο είναι και η μετάβαση από την παιδική ηλικία στην προεφηβεία κι έπειτα στην εφηβεία. Οι «απαιτήσεις» της εφηβείας και οι αλλαγές τρομάζουν τα παιδιά. Το ενδιάμεσο πεδίο είναι το πιο δύσκολο, αλλά και το πιο απαραίτητο, για κάθε

παιδί να το αντιμετωπίσει και να το περάσει. Στην περίπτωση του Εδουάρδου το ενδιάμεσο αυτό πεδίο είναι το δάσος και η πρώτη επαφή του με τη Σπηλιά. Μέσα στο βιβλίο θίγονται θέματα φλέγοντα για κάθε παιδί (και γονιό): Η διαφορετικότητα, η αποδοχή, το bullying, η φιλία, τα όνειρα και η πραγματοποίησή τους, η συνεργασία, η αγάπη, η οικογένεια, η υιοθεσία. Ταυτόχρονα, διαβάζουμε και μια ενδιαφέρουσα, ευχάριστη και συχνά χιουμοριστική ιστορία. Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος σου; Ο συνδυασμός ενός μυθιστορήματος για παιδιά με τους προβληματισμούς της προεφηβείας; Ή μια διασκεδαστική και περιπετειώδης αφήγηση, στην οποία –όμως– δεν γινόταν να μην ενταχθούν όσα απασχολούν βαθιά ένα παιδί αυτής της ηλικίας; Με συναρπάζει πάρα πολύ αυτή η ηλικία, γι’αυτό και θέλησα να γράψω μια περιπέτεια που να απευθύνεται στην ώριμη παιδική ηλικία, στο δεύτερο μισό του δημοτικού, προς την εφηβεία δηλαδή. Τότε που τα παιδιά διατηρούν ακόμα εκείνη τη γοητεία της παιδικότητας σε συνδυασμό με την ωριμότητα και την πιο ευρεία αντίληψη του κόσμου, βαδίζοντας προς την προεφηβεία και την εφηβεία. Όλα ακόμα είναι γοητευτικά και περιπετειώδη, ωστόσο αρχίζουν να δυσκολεύονται να αποδεχτούν τον εαυτό τους όπως είναι. Μεγάλη δε είναι η ανάγκη τους να ανήκουν σε μια παρέα, ενώ ταυτόχρονα χρειάζονται τη στήριξη και την ειρήνη στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Η αλήθεια είναι πως πρώτα γεννήθηκε η ιστορία, η περιπέτεια του ήρωα, και διασκέδασα πολύ γράφοντάς την. Μετά το πρώτο draft, δούλεψα πιο μεθοδικά, εστιάζοντας σε συγκεκριμένα μοτίβα και θέματα που αφορούν την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνομαι. Μέχρι το τελευταίο draft διαχειρίστηκα με λεπτομέρεια όλα τα θέματα στα οποία αναφέρεστε και εντοπίσατε στο βιβλίο. Όλο αυτό δεν έγινε, βέβαια, με διδακτισμό. Τα θέματα βγήκαν μέσα από την ιστορία πολύ φυσικά. Η ιστορία του Εδουάρδου είναι η ίδια μας η ζωή, εξάλλου. Ο ήρωας είναι ένας καθρέφτης μέσα στον οποίο κάθε παιδί (ακόμα κι ένας ενήλικος) βρίσκει ένα κομμάτι του εαυτού του. Ιδιαιτέρως, ήθελα να αγγίξω το θέμα της «διαφορετικής» οικογένειας, διότι –ευτυχώς– όλο και συχνότερα αποδεχόμαστε διαφορετικά σχήματα, που

23.05.2022

Η ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΟΥ ΕΔΟΥΆΡΔΟΥ ΕΊΝΑΙ Η ΊΔΙΑ ΜΑΣ Η ΖΩΉ. Ο ΉΡΩΑΣ ΕΊΝΑΙ ΈΝΑΣ ΚΑΘΡΈΦΤΗΣ ΜΈΣΑ ΣΤΟΝ ΟΠΟΊΟ ΚΆΘΕ ΠΑΙΔΊ ΒΡΊΣΚΕΙ ΈΝΑ ΚΟΜΜΆΤΙ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΎ ΤΟΥ. ΙΔΙΑΙΤΈΡΩΣ, ΉΘΕΛΑ ΝΑ ΑΓΓΊΞΩ ΤΟ ΘΈΜΑ ΤΗΣ «ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΉΣ» ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑΣ, ΔΙΌΤΙ –ΕΥΤΥΧΏΣ– ΌΛΟ ΚΑΙ ΣΥΧΝΌΤΕΡΑ ΑΠΟΔΕΧΌΜΑΣΤΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΆ ΣΧΉΜΑΤΑ, ΠΟΥ ΣΤΟΝ ΠΥΡΉΝΑ ΤΟΥΣ ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΝΑ ΈΧΟΥΝ ΜΟΝΆΧΑ ΤΗΝ ΑΓΆΠΗ στον πυρήνα τους χρειάζεται να έχουν μονάχα την αγάπη. Οι απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, το άνοιγμα στο διαφορετικό και το αγκάλιασμα κάθε μειονότητας είναι θέματα που, τουλάχιστον στους εφηβικούς κύκλους στους οποίους κινούμαι προσωπικά, βρίσκονται σε καθημερινές συζητήσεις. Και εδώ με προσοχή, ώστε να μην αποκαλύψουμε πολλά. Παίζεις με το δίπολό φως-σκοτάδι, με πολλούς τρόπους! Πόσο σημαντικό είναι για τις ζωές μας και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να κινηθούν προς το φως, αποδεχόμενα, όμως, και το σκοτάδι ως κομμάτι της ζωής; Ο φόβος του σκοταδιού είναι κοινός σχεδόν σε όλα τα παιδιά. Είναι ο φόβος του αγνώστου, στην ουσία. Το σκοτάδι περικλείει όλα αυτά που δεν μπορούμε να δούμε και να γνωρίσουμε. Πολύ συχνά τα παιδιά θέλουν ένα φωτάκι στο δωμάτιό τους. Το φωτάκι αυτό συνήθως δεν σβήνει πριν από την εφηβεία. Πρακτικά, τα βοηθάει να βλέπουν μέσα στο δωμάτιο, όμως συμβολικά είναι κάτι παραπάνω: ο σύμμαχος για τη μετάβαση, ο οδηγός, η ενδυνάμωση ότι μπορούν να τα καταφέρουν να νικήσουν τους φόβους τους και να μεγαλώσουν. Ο Εδουάρδος μπαίνει στη Σπηλιά χωρίς «φωτάκι», διότι ανακαλύπτει πως δεν το χρειάζεται. Το σκοτάδι τού αποκαλύπτει τον πραγματικό κόσμο και τον πραγματικό του εαυτό. Και, αφού το ξορκίζει, ποτέ ξανά δεν τον τρομάζει. Οι δυσκολίες, οι στεναχώριες –όλο το «σκοτάδι» της ζωής μας– μας κάνουν δυνατότερους και μέσα από αυτές εκτιμάμε την ομορφιά και τη χαρά της ζωής.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ Πώς συνεργάστηκες με την Τριανταφυλλιά Βάσσου, την εικονογράφο του Εδουάρδου; Με την Τριανταφυλλιά είχαμε συνεργαστεί ξανά στο παρελθόν, σε κάτι μικρότερο όμως, όχι σε οργανωμένο βιβλίο από το μηδέν. Ήμουν απόλυτα σίγουρη για το ταλέντο της. Θυμάμαι την ημέρα που της τηλεφώνησα και της εξήγησα λίγα πράγματα για τον ήρωα. Χωρίς να έχει διαβάσει γραμμή από το βιβλίο, την ώρα του τηλεφωνήματος, σκίτσαρε πρόχειρα τον Εδουάρδο και μου έστειλε μια φωτογραφία. Δεν το πίστευα πόσο κοντά βρισκόταν το σχέδιό της στην εικόνα που είχα μέσα στο κεφάλι μου, στο στιλ που το ήθελα, στις λεπτομέρειες. Μιλάμε, δηλαδή, για χημεία και απόλυτη σύμπνοια. Από εκεί και πέρα, και η συνεργασία μας με τον «Ίκαρο» ήταν εξαιρετική, και νομίζω πως το αποτέλεσμα μας έχει κάνει όλους ευτυχείς και περήφανους. Εσύ τι διάβαζες μικρή; Και τι διαβάζεις τώρα; Έχεις διακειμενικές αναφορές… Θες να μας αποκαλύψεις ορισμένες από αυτές; Ως παιδί διάβαζα πολλά και έβλεπα πολλά. Από πού να ξεκινήσω… Ιούλιος Βερν, Ένιντ Μπλάιτον, Τζέιν Έιρ της Σαρλότ Μπροντέ, η σειρά «Μικρός Βρικόλακας» της Αγγέλα Ζόμμερ-Μπόντενμπουργκ, είναι μερικά από τα αναγνώσματα που με διαμόρφωσαν εκείνα τα χρόνια. Όπως καταλάβατε, διάβαζα μόνο ξένη λογοτεχνία. Μεγάλωσα, επίσης, με τα παραμύθια του Όσκαρ Ουάιλντ και αργότερα ωρίμασα με τα μυθιστορήματά του. Έπειτα, έβλεπα πολλές περιπέτειες κινηματογραφικές, «Γκούνις», «Το Διαμάντι του Νείλου», ο αγαπημένος Ιντιάνα Τζόουνς… Ως έφηβη και ενήλικη αγάπησα τη γοτθική λογοτεχνία, Στόουκερ, Σέλεϊ, ενώ ήδη από την εφηβεία μου γνώρισα την ποίηση, που ήταν και παραμένει ο πυρήνας μου. Από Έλληνες αγάπησα τον Καρυωτάκη, τον Καββαδία και τον Καβάφη περισσότερο, από τους ξένους θα ξεχώριζα τους Πόου, Μπλέικ και Μποντλέρ. Επίσης, αγαπώ το ποιητικό πεζό, βασίλισσα του οποίου θεωρώ την Παπαγεωργίου. Μελέτησα πολύ λογοτεχνία του φανταστικού και τους πυλώνες της, Τσέιμπερς, Ντάνσανι, Τόλκιν (τον οποίο συνδυάζω με τις ακαδημαϊκές μου μελέτες), ΜακΝτόναλντ, Στόουκερ, Γουέλς, Λε Γκεν (θα βάλω μια τελεία εδώ γιατί δεν θα σταματήσω). Από λογοτεχνικά είδη, αγαπώ τα γοτθικά μυθιστορήματα, τον μαγικό ρεαλισμό και την επιστημονική φαντασία περισσότερο. Τα τελευταία χρόνια έχω γνωρίσει και αγαπήσει τον Θαφόν και την Αλιέντε, αλλά και τους Ρούλφο, Τοκάρτσουκ και τον Τεντ Τσιάνγκ. Οι περιπέτειες και η ταξιδιωτική λογοτεχνία βέβαια είναι πάντα μέσα στην καρδιά μου και με συνδέουν με την παιδική μου ηλικία. Το βιβλίο έχει πολλές διακειμενικές αναφορές, αλλά και αναφορές στον κινηματογράφο. Ο

31 ΌΛΕΣ ΟΙ ΜΕΤΑΒΆΣΕΙΣ ΣΤΗ ΖΩΉ ΜΑΣ ΦΑΝΤΆΖΟΥΝ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΈΣ. ΧΡΕΙΆΖΕΤΑΙ ΚΑΝΕΊΣ ΝΑ ΞΕΠΕΡΆΣΕΙ ΤΟΥΣ ΦΌΒΟΥΣ ΤΟΥ, ΝΑ ΑΦΉΣΕΙ ΠΊΣΩ ΤΟΝ ΝΕΌΤΕΡΟ ΕΑΥΤΌ ΤΟΥ, ΝΑ ΔΟΚΙΜΑΣΤΕΊ ΣΕ ΈΝΑ ΕΝΔΙΆΜΕΣΟ ΠΕΔΊΟ ΚΑΙ ΝΑ ΔΥΝΑΜΏΣΕΙ, ΚΙ ΈΠΕΙΤΑ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΤΕΊ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΉΣΕΙ ΜΕ ΘΆΡΡΟΣ ΣΤΗ ΝΈΑ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ. ΈΝΑ ΤΈΤΟΙΟ ΜΕΓΆΛΟ ΜΕΤΑΊΧΜΙΟ ΕΊΝΑΙ ΚΑΙ Η ΜΕΤΆΒΑΣΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΉ ΗΛΙΚΊΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΦΗΒΕΊΑ ΚΙ ΈΠΕΙΤΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΊΑ αναγνώστης (ο ενήλικος κυρίως, για να διασκεδάσει λίγο και αυτός και να νοσταλγήσει) θα διαβάσει για τους «Μεροβάτες», που είναι όρος παρμένος από την ταινία «Blade», τη φράση «από το σούρουπο ως την αυγή» που είναι από την ομώνυμη ταινία του Ροντρίγκεζ, θα γνωρίσει τον Γουέιν από τον Μπάτμαν, –σχεδόν όλα τα ονόματα έχουν από πίσω τους ιστορίες. Επίσης, ο Φιλέας Ποντ είναι λογοπαίγνιο για τον Φιλέας Φογκ του Ιουλίου Βερν, ωστόσο έχει πολλά στοιχεία του Ιντιάνα Τζόουνς. Κάποια στιγμή αναφέρομαι και σε διάσημα γοτθικά μυθιστορήματα, όπως Τζέιν Έηρ, Δράκουλας και Φράνκενσταϊν, ενώ ο Γουέιν συγκεκριμένα έχει πολλά στοιχεία του Μικρού Βρικόλακα. Πολλά στοιχεία μέσα στο βιβλίο υπάρχουν φυσικά από τη ζωή μου στο βουνό και στη φύση, από την κατασκήνωση, από όλα όσα έχω μάθει και ζουν μέσα μου, αλλά και από τις ακαδημαϊκές μου μελέτες στην αρχαιολογία της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου. Επειδή πολύ μας άρεσε ο ήρωας αυτός, που πήρε το ρίσκο να βγει από το καβούκι του και τελικά κέρδισε πολλά, μήπως σκέφτεσαι να έχουν και συνέχεια οι περιπέτειές του; Πρώτα από όλα χαίρομαι που σας άρεσε και σας ευχαριστώ πολύ. Σίγουρα ο Εδουάρδος έχει να μας πει πολλά.Άλλη μια περιπέτεια μαγειρεύεται σίγουρα, δεν θα μπορούσα να κάνω διαφορετικά άλλωστε είναι από τα πρώτα αιτήματα των παιδιών, όταν ακούω τις εντυπώσεις τους. Βρίσκουν ένα καταφύγιο στο βιβλίο, εντοπίζουν τα νοήματα, κάνουμε υπέροχες συζητήσεις. Χαίρομαι ιδιαίτερα όταν ακούω ακόμη και από παιδιά που δεν διαβάζουν ιδιαίτερα ότι έχουν αγαπήσει το βιβλίο και μάλιστα ότι το διάβασαν με μιαν ανάσα! Τον αγαπούν πολύ, θέλουν να τον γνωρίσουν καλύτερα. Νιώθω πως είναι πλέον ο φίλος τους· πόσο χαίρομαι! Όπως έχω πει, επιτυχημένο παιδικό βιβλίο είναι εκείνο που ο μικρός αναγνώστης θα διαβάσει, θα αγαπήσει, θα τσακίσει τις σελίδες του, θα το φυλάξει μέχρι να μεγαλώσει κι έπειτα θα το δώσει στο δικό του παιδί, ανίψι, εγγόνι. Αυτό είναι το όνειρό μου και η μεγαλύτερη χαρά για έναν/μία συγγραφέα, νομίζω.

Διαβάστε: Ο Εδουάρδος και η Μεγάλη Σπηλιά, Εκδόσεις Ίκαρος, Εικονογράφηση: Τριανταφυλλιά Βάσσου

32

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

Η μαύρη καλλονή πρωτοκυκλαδική Ι περίοδος (περ. 3200–2800 π.Χ.)

Μάρμαρο • Ύψος: 9,3 εκ. Πιθανώς από την Αττική Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, ΝΓ 351

Μπορούν τα παιδιά να κατανοήσουν τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας μέσα από την εκπαίδευση; ΤΟΥ ΒΑΓΓΈΛΗ ΗΛΙΌΠΟΥΛΟΥ

M Ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

ε αφορμή το βιβλίο Κυκλαδικά Ειδώλια – Ταξιδεύουν στον χρόνο (Εκδόσεις Μέλισσα) κάναμε μια περιδιάβαση στον στοχασμό της συγγραφέα Σοφίας Γιαλουράκη. Η Σοφία Γιαλουράκη έχει αφιερώσει τη ζωή της στα παιδιά και στην τέχνη. Για πάνω από είκοσι χρόνια ήταν η εμψυχώτρια του σαββατιάτικου προγράμματος για παιδιά στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Τη γνωρίζουν όσοι εκπαιδευτικοί ασχολούνται με την εισαγωγή της τέχνης στο σχολείο και με την μουσειακή αγωγή, αφού ήταν από τις πρωτοπόρους στην Ελλάδα, που μύησε παιδιά και εκπαιδευτικούς στα μουσεία. Η Γιαλουράκη επιμένει πως τα κυκλαδικά ειδώλια έχουν τόσα πολλά να μας πουν και πως ταιριάζουν με τον τρόπο που τα παιδιά δημιουργούν. «Η κυκλαδική τέχνη, αυτή η θαυμάσια τέχνη, καλύπτει την 3η χιλιετία πριν από τη γέννηση του Χριστού. Πόσα χρόνια πριν! Κι όμως είναι μια τέχνη που ακτινοβολεί, που μοιάζει τόσο κοντινή μας...», γράφει. Με αφορμή το βιβλίο της για τα κυκλαδικά ειδώλια, έχει δηλώσει: «Τα παιδιά είμαι σίγουρη πως θα τ’ αγαπήσουν, πως θα παίξουν μαζί τους, πως θα γίνουν φίλοι τους. Ακόμη το βιβλίο αυτό ίσως βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς να δουν έναν

άλλο τρόπο εργασίας που να έχει σχέση με μουσειακά αντικείμενα…» Θεωρεί πως αν οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς βοηθήσουν τα παιδιά να προσεγγίσουν το μουσείο και τα εκθέματα του κυκλαδικού πολιτισμού με τον τρόπο που προτείνει στο βιβλίο της, τα παιδιά θα αντιληφθούν τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας μας. Συγκεκριμένα απευθύνεται στα παιδιά: «Όλα τα αγάλματα είναι γεμάτα φως και ομορφιά. Προσέξτε τα, παιδιά. Αγαπήστε τα. Θαυμάστε τα. Είναι η κληρονομιά μας». Στη μύηση σε αυτή την «κληρονομιά» αφιέρωσε όλο το έργο της. Θεωρεί σημαντικό τα παιδιά μας να ξέρουν την ταυτότητά τους, να ξέρουν πόσο σημαντικός είναι και τι ρόλο έπαιξε στην ιστορία της ανθρωπότητας αυτός ο πολιτισμός που είναι στο DNA τους, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Όχι από αρχαιολαγνεία ή διάθεση απλώς να αναλογιστούν τα παιδιά το μεγαλείο των αρχαίων Ελλήνων, αλλά επειδή πιστεύει ότι οφείλουν και σήμερα να συνεχίσουν το μεγαλείο αυτό. Για αυτό τονίζει: «Ταξιδέψτε με τη φαντασία σας σ’ αυτούς τους μακρινούς χρόνους. Μην ξεχνάτε ποτέ πως είστε απόγονοι αυτών των ανθρώπων κι αυτού του λαμπρού πολιτισμού». Γενικότερα, η Γιαλουράκη θεωρεί ότι η τέχνη καταφέρνει να νικήσει το πεπερασμένο της ανθρώπινης ύπαρξης. Γι’ αυτό και στο βιβλίο της μιλά στα παιδιά πολύ συχνά για τους καλλιτέχνες που έφτιαξαν αυτά τα

23.05.2022

ειδώλια, κερδίζοντας μια ιδιότυπη αθανασία. Ειδικότερα έχει δηλώσει: «Η τέχνη είναι το μοναδικό τρόπαιο που μπόρεσε ο άνθρωπος να στήσει μέσα στη φυγή των πάντων, για να συμβολίσει την ανεξήγητη πίστη του στη διάρκεια. Την πίστη αυτή, επειδή είναι προσωπικό του δημιούργημα, τη λέει ποίηση. Στη μακρά διάρκεια, ανυψωμένη σε όνειρο, τη λέει αιωνιότητα. Ξέρει όμως πολύ καλά, στα κατάβαθά του, πως η δεύτερη τούτη λέξη περιέχει κάτι το ανείπωτα τραγικό – γιατί περιλαμβάνει και την αυτοδιάψευσή της: μιλάμε για αιωνιότητα επειδή ξέρουμε πολύ καλά το αναπότρεπτο του θανάτου. Το αιώνιο είναι μια λέξη – λυγμός. Γλώσσα, λοιπόν, η Τέχνη, για να μπορεί να πραγματωθεί, να βρίσκει και τον τρόπο να ξεπερνάει τις “διαλέκτους”». Μπορεί όμως το παιδί να κατανοήσει τη λειτουργία της τέχνης; Κατά τη Γιαλουράκη, απόλυτα. Γι’ αυτό και σημειώνει: «Το έργο τέχνης αναπτύσσει την ευαισθησία του παιδιού, σε έναν κόσμο σκληρό, το ωθεί σε δημιουργία και το βοηθά να κατανοήσει τον κόσμο που το περιβάλλει με τον πιο μαγικό τρόπο. Τα έργα τέχνης δεν είναι άψυχα αντικείμενα, κρύβουν δύναμη, μπορούν να μιλήσουν και να κινηθούν». Γι’ αυτό και την επαφή του παιδιού με την τέχνη δεν την θεωρεί πολυτέλεια αλλά καθήκον κάθε εκπαιδευτικού, όπως λέει: «Όλοι εμείς που ασχολούμαστε με παιδιά θεωρώ πως είναι χρέος μας να τα φέρουμε σε επαφή με ότι πιο αγνό και αληθινό έζησε – και ζει ίσως ακόμα – στην ελληνική ψυχή». Η Γιαλουράκη δεν μένει, όμως, μέσα στους κλειστούς τοίχους του Μουσείου. Με τη φαντασία, ταξιδεύει τα παιδιά στο πεδίο δράσης των ανθρώπων που κατασκεύασαν τα εκθέματα, συνδέοντας απόλυτα τον τόπο με τη διάθεση για τη δημιουργία της τέχνης. Τα κάνει ποιητές για να τραγουδήσουν μαζί με τον Ελύτη το φως και το χρώμα του Αιγαίου, την αλμύρα της θάλασσας και το μάρμαρο των Κυκλάδων. Με υπερηφάνεια που είναι Ελληνίδα δηλώνει: «Η αλυσίδα είναι μία και δεν κόβεται με τα χρόνια. Οι τόποι της πατρίδας μας και οι πολιτισμοί της σε κάνουν να ονειρεύεσαι. Σε κάνουν ποιητή, τραγουδιστή. Η ενέργεια που εκπέμπουν αυτοί οι ιεροί χώροι της πατρίδας μας είναι τεράστια. Πολλές φορές συνομίλησα με τις πέτρες, τα κατάλαβα όλα». Την ευχαριστούμε που βοηθά και εμάς, παιδιά και εκπαιδευτικούς, να τα καταλάβουμε.

Διαβάστε: Σοφία Γιαλουράκη, Κυκλαδικά ειδώλια: Ταξιδεύουν στο χρόνο, Εκδόσεις Μέλισσα

33

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Δηλητήριο για πρωινό ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Δ

εν είναι η πρώτη φορά που έλαβα επιστολή από τον Λέμονι Σνίκετ… Μου απευθυνόταν προσωπικά, όπως και στα παιδιά μου, σε κάθε ένα από τα δεκατρία βιβλία της περίφημης «Σειράς από ατυχή γεγονότα», με το ίδιο συγγραφικό ύφος που έχει στο γράμμα που θα διαβάσετε στις επόμενες αράδες, και το οποίο θα σας μεταφέρω αυτολεξεί, χάρη στη δημοσιογραφική μου δεινότητα. Πιθανόν δεν γνωρίζετε ότι μετά τη λήξη (;) των περιπετειών των ορφανών Μποντλέρ, ο Λέμονι Σνίκετ δεν το έβαλε κάτω. Έγραψε κι άλλο. Επέστρεψε. Με μια νέα σκοτεινή ιστορία. Για όσους δεν τον ξέρουν, ο μυστηριώδης αυτός τύπος είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων και έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολο να συλληφθεί και να φυλακιστεί. Στη διάρκεια της μεγάλης και ύποπτης καριέρας του, έχει ερευνήσει πολλά θέματα, όπως η κακία, η προδοσία, η συνωμοσία, η ανία και διάφορες ύποπτες πυρκαγιές. Πρόσφατα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα χόμπι του λόγω της νομοθεσίας περί μουσικών παραστάσεων σε ορεινά εδάφη. Τα περισσότερα πράγματα που έχουν γραφτεί για εκείνον είναι αναληθή, το συγκεκριμένο όμως όχι. Όπως φυσικά είναι καθ’ όλα αληθές το ακόλουθο γράμμα που συνόδευε το αντίτυπό μου από το Δηλητήριο για πρωινό, το νέο βιβλίο για αναγνώστες

από 10 ετών, στο οποίο ο κύριος Σνίκετ ερευνά… τον ίδιο του τον θάνατο. Σας είναι, υποθέτω, προφανές ότι δεν απόλαυσε την εξιχνίαση αυτού του μυστηρίου. Όμως, δεν είχε άλλη επιλογή. Η αγγαρεία αυτή, όπως και το δηλητήριο, του προσφέρθηκε στο πιάτο. Για πρωινό. Τα μόνα που μπορώ να σας αποκαλύψω επιπλέον, οφείλοντας να παραλείψω όλα τα υπόλοιπα, μια και θα χαλάσω κάθε στοιχείο έκπληξης, είναι ότι πήρε τσάι με μέλι, μια φέτα ψωμί με τυρί, ένα κομμένο αχλάδι και ένα αυγό άψογα βρασμένο… Ότι ετοίμασε το πρωινό του μόνος του… Και ότι το καταβρόχθισε όσο διάβαζε κάτι.

Αγαπητέ αναγνώστη, Μήπως είσαι μπερδεμένος; Έχεις ιδέα τι συμβαίνει; Φυσικά και είσαι μπερδεμένος. Φυσικά και δεν έχεις ιδέα τι συμβαίνει. Το βιβλίο αυτό κάνει λόγο για την παραζάλη, μια λέξη που στην περίπτωσή μας σημαίνει το να μην έχεις την παραμικρή ιδέα τι συμβαίνει ανά πάσα ώρα και στιγμή. Επίσης, εξετάζει κατά κάποιον τρόπο το μυστήριο μιας δολοφονίας, άρα ερευνάται ένα απαίσιο έγκλημα, με την ελπίδα να μάθουμε τι συνέβη στο δύστυχο δολοφονημένο θύμα. Ο ερευνητής είμαι εγώ. Όπως εγώ είμαι και το δύστυχο δολοφονημένο θύμα. Τα στοιχεία στην έρευνα συμπεριλαμβάνουν έναν ύποπτο άγνωστο, ένα αγχωτικό σουπερμάρκετ, τον παράξενο τρόπο δημιουργίας της λογοτεχνίας, αφόρητο εξευτελισμό, σπουδαία τραγούδια, κακομαγειρεμένα αυγά και διάφορα άλλα πράγματα που θεωρώ σημαντικά. Ορισμένοι θα πουν ότι το Δηλητήριο για πρωινό

είναι ένα βιβλίο φιλοσοφίας, και ελάχιστοι διαβάζουν βιβλία φιλοσοφίας. Όταν κάποιος ξεκινά να ερευνήσει έναν κόσμο παραζάλης και τον αναπόφευκτο θάνατό του, αρχίζει να υποφέρει από αυτή τη βασανιστική, αφόρητη παραζάλη την οποία βιώνει όποιος είναι τόσο ανόητος ώστε να αγαπά τη λογοτεχνία. Αν δεν είστε τέτοιος άνθρωπος, τότε προτείνω να διαβάσετε κάτι εντελώς διαφορετικό. Με σεβασμό,

Αυτά μου έγραψε, που λέτε, ο κύριος Σνίκετ και ομολογώ ότι με ιντρίγκαρε. Ιντρίγκαρε, φυσικά, και την κόρη μου και είχαμε θέμα: Ποια θα πρωτοδιάβαζε το βιβλίο; Εκεί, όμως, που το βούτηξα, με ατράνταχτα επιχειρήματα περί επείγουσας ανάγκης δημοσιογραφικής κάλυψης της έκδοσής του, κάπως παραζαλίστηκα. Κι όπως ξάπλωσα για να συνέλθω, βρήκα στο κομοδίνο ένα χαρτάκι που έγραφε «Θυμάσαι τι έφαγες για πρωινό;» Όταν άνοιξα ξανά τα μάτια μου δεν θυμόμουν. Αλλά η μικρή είχε ήδη διαβάσει το βιβλίο και το είχε αφήσει στο προσκεφάλι μου. Το πρώτο χαρτάκι, που αμυδρά έφερνα στον νου μου, είχε εξαφανιστεί και τη θέση του είχε πάρει ένα καινούργιο, που έγραφε «Τι θα φας για μεσημέρι;» Αποφάσισα να μην το ρισκάρω και, νήστης και κλινήρης, καταβρόχθισα απλώς το βιβλίο. Ελπίζω να σας άνοιξα την όρεξη!

Διαβάστε: Λέμονι Σνίκετ, Δηλητήριο για πρωινό, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Μετάφραση: Βαγγέλης Γιαννίσης, Εικονογράφηση: Margaux Kent

34

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Διαβάζουμε ωραία με τη Φρουτοπαρέα! ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Α

πό ένα τεύχος αφιερωμένο στο παιδικό βιβλίο δεν θα μπορούσε να λείπει μια από τις γνωστότερες ελληνικές σειρές λογοτεχνίας για παιδιά, που καλύπτει ηλικίες από 2 έως και 14 ετών. Δεν είναι άλλη από τη

Φρουτοπαρέα, που ουσιαστικά χαρακτηρίζει το παιδικό τμήμα των Εκδόσεων Ψυχογιός. Κοντά μας, πανέτοιμη να απαντήσει σε πεντανόστιμες, φρουτένιες ερωτήσεις, είναι η Δομινίκη Σάνδη, υπεύθυνη παιδικού και εφηβικού βιβλίου του εκδοτικού οίκου. Δομινίκη, χαίρομαι που είσαι κοντά μας να μιλήσουμε για τη Φρουτοπαρέα. Καταρχάς,

θα ήθελα να μάθουμε την ιστορία της. Πότε ξεκίνησε, ποιος είχε την ιδέα και πώς την εφάρμοσε, ποιος ήταν ο αρχικός στόχος... Πελιώ, κι εμένα είναι μεγάλη η χαρά μου που θα μιλήσουμε για μια από τις αγαπημένες παιδικές σειρές των εκδόσεών μας, αλλά και του αναγνωστικού κοινού. Ήξερες ότι οι πωλήσεις της έχουν ξεπεράσει τα 1,6 εκατομμύρια αντίτυπα; Η Φρουτοπαρέα, λοιπόν, γεννήθηκε

23.05.2022

από την ομάδα του εκδοτικού τμήματος και του μάρκετινγκ πριν από περίπου 22 χρόνια. Είχε έρθει η ώρα να ανανεωθεί ο παιδικός κατάλογος, να γίνει μια πιο πρακτική κατηγοριοποίηση των έργων που εκδίδαμε και συνεπώς να δημιουργηθεί μια σειρά στην οποία θα εκδίδονταν βιβλία ξένων και Ελλήνων συγγραφέων που θα αφορούσαν τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους, αλλά και το αναγνωστικό τους επίπεδο. Η σειρά χωρίζεται, λοιπόν, σε πέντε φρούτα: Μπανάνα (2-4 ετών), Φράουλα (5-6 ετών), Βατόμουρο (7-8 ετών), Λωτός (9-11 ετών) και Ξινόμηλο (11+). Όπως θα διαπιστώσει όποιος παρατηρήσει τα βιβλία προσεκτικά, όλα τα κείμενα που περιλαμβάνονται έχουν επιλεγεί με αυστηρά κριτήρια, έχουν εικονογραφηθεί από καταξιωμένους καλλιτέχνες και καλύπτουν τις ανάγκες κάθε ηλικιακής ομάδας. Αλήθεια, ποιοι ήταν οι πρώτοι τίτλοι που κυκλοφόρησαν; Τα πρώτα βιβλία της σειράς ήταν βιβλία ξένων δημιουργών, όπως τα μικρά μυθιστορήματα του Φίλιπ Πούλμαν, ιστορίες όπως το Ποιος φοβάται το νερό;, της Μιμή Ντοϊνέ, και το Μια απίθανη γιαγιά, του Φρανσουά Τρομ. Στη συνέχεια άρχισαν και να συμπεριλαμβάνονται κείμενα αγαπημένων Ελλήνων συγγραφέων, όπως για παράδειγμα της Γαλάτειας Γρηγοριάδου-Σουρέλη, της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, της Αγγελικής Βαρελλά, αλλά και νεότερων συγγραφέων που έκαναν τότε τα πρώτα τους βήματα. Αν και κάποια από τα αρχικά μας βιβλία δεν κυκλοφορούν πλέον, αρκετά που βγήκαν στη συνέχεια έχουν κάνει εξαιρετική πορεία και έχουν καθιερωθεί ως σύγχρονα κλασικά. Μπανάνες, Φράουλες, Βατόμουρα, Λωτοί, Ξινόμηλα! Ποιος σκέφτηκε τα φρούτα και ποια ήταν η λογική πίσω από την ονοματοδοσία της σειράς; Η λογική πίσω από τα φρούτα της σειράς ήταν η εξής: Διαφορετικό χρώμα φρούτου για την κάθε σειρά και ηλικία. Ζεστά χρώματα, κόκκινο και μοβ για τα πιο μικρά παιδιά, αλλά και πιο «περίεργα» και ξεχωριστά φρούτα ως ονόματα (π.χ. λωτός αντί για πορτοκάλι, φράουλα αντί για μήλο), και το φρούτο να αποδίδεται ωραία σχηματικά-εικονογραφικά. Η σειρά ξεκίνησε το 2000 με τέσσερα φρούτα –Φράουλα, Βατόμουρο, Λωτός και Ξινόμηλο– και το 2012 προστέθηκε η Μπανάνα. Η Μπανάνα στη Φρουτοπαρέα λειτουργεί όπως και το αντίστοιχο φρούτο στη διατροφή ενός βρέφους, καθώς είναι ένα από τα πρώτα που δίνουμε στο μωρό όταν ξεκινάει τις στερεές τροφές. Έτσι, η Μπανάνα εισάγει τον μικρό αναγνώστη στη σειρά, και το πιο σημαντικό, στον κόσμο της ανάγνωσης.

Πόσους τίτλους μετράει συνολικά η σειρά μέχρι σήμερα, τον Μάιο του 2022; Με πόσους συγγραφείς και εικονογράφους έχετε συνεργαστεί; Από τη γέννηση της σειράς μέχρι και σήμερα, έχουμε συνεργαστεί με περίπου 450 συγγραφείς και 70 εικονογράφους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ οι τίτλοι είναι σχεδόν 500 σε όλες τις κατηγορίες.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

35 ενδιαφέρον θέμα. Αυτό στο οποίο στοχεύουμε πραγματικά είναι το κάθε βιβλίο να έχει έναν λόγο ύπαρξης, να προσφέρει κάτι, να έχει μια ιστορία που θα θέλεις να διαβάσεις και να ξαναδιαβάσεις. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίες οι επιλογές μας!

Θες να μας αποκαλύψεις και τα best-sellers της Φρουτοπαρέας; Αν και όλα τα φρουτάκια που εκδίδουμε έχουν αγαπηθεί από το κοινό, υπάρχουν κάποια που έχουν πραγματικά ξεχωρίσει. Ανάμεσά τους βρίσκονται τα βιβλία Δεν πάω πουθενά με ξένους, της Ντάγκμαρ Γκάισλερ, Αχ, αυτοί οι γονείς, του Μάκη Τσίτα, Ψαρόσουπα, του Γιώργου Δ. Λεμπέση, Η μαμά κάνει απεργία, της Λίτσας Ψαραύτη, Με λένε Πρόμις, της Έλενας Αρτζανίδου και Ο νταής του σχολικού, της Μαρίας Ρουσάκη. Επίσης πολλοί τίτλοι που περιλαμβάνονται στη σειρά έχουν βραβευτεί στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, ενώ είναι σημαντικό να πω ότι έχουμε συμπεριλάβει και αρκετά σύγχρονα κλασικά, όπως το Ένα αρκουδάκι που το λένε Πάντινγκτον, του Μάικλ Μποντ, το Καπετάν Τρεμούλας, του Ότφριντ Πρόισλερ, και το Η τάξη που πετάει, του Έριχ Κέστνερ. Να σημειώσω ακόμα ότι στις επιτυχίες της σειράς περιλαμβάνονται και ξεχωριστά βιβλία που έχουν αναδείξει ή καθιερώσει νέα ταλέντα στο χώρο του ελληνικού παιδικού βιβλίου, όπως το Η ιστορία του λάθους…μου, της Μαρίας Λοϊζίδου ή το Χάθηκε η μπάλα, της Ελένης Γεωργοστάθη, μεταξύ άλλων. Μιλάμε, λοιπόν, για μια πραγματικά ολοκληρωμένη και πλούσια σειρά με βιβλία για όλα τα γούστα, και αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς, οι του οίκου, αλλά και οι ίδιοι οι αναγνώστες, καθώς, όπως σου είπα και πριν, κυκλοφορούν πάνω από 1,6 εκατομμύρια αντίτυπα της σειράς στην Ελλάδα, ενώ ορισμένοι από τους τίτλους, όπως Ο αδέσποτος Κώστας, του Μάκη Τσίτα, έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί και στο εξωτερικό.

Πώς έχει εξελιχθεί η Φρουτοπαρέα 22 χρόνια μετά τη γέννησή της; Τι θέλετε να πετύχετε μέσα από τα βιβλία αυτά; Διασκέδαση, γνώση, εξάσκηση της ανάγνωσης και της γραφής, εξάσκηση κοινωνικών δεξιοτήτων; Είναι πλέον μια ολοκληρωμένη σειρά για όλα τα γούστα και τις απαιτήσεις, που καλύπτει τις ανάγκες κάθε παιδιού από άποψη γραφής, αισθητικής, θεματικής και ύφους. Έχει κάτι να προσφέρει σε κάθε αναγνώστη και συνδυάζει με επιτυχία την ψυχαγωγία με τον διδακτισμό. Ανάλογα με την ηλικία στην οποία απευθύνονται, κάποια βιβλία έχουν συγκεκριμένο θεματικό στόχο –να βοηθήσουν για παράδειγμα στην επίλυση ή στην επεξήγηση κάποιου θέματος που μπορεί να έχει προκύψει στην καθημερινότητα των παιδιών, όπως η κατάργηση της πιπίλας, η οδική ασφάλεια, το διαζύγιο, η διατροφή, ο σχολικός εκφοβισμός–, ενώ κάποια άλλα προσφέρουν μια ιστορία που θα προσθέσει ένα λιθαράκι στη λογοτεχνική παιδεία του παιδιού και θα του δώσει μια διαφορετική, καινούργια προοπτική πάνω σε ένα

Φυσικά, τα φρουτοβιβλία είναι σπουδαία εργαλεία και στα χέρια των εκπαιδευτικών. Θέλεις να μας πεις τι feedback έχετε από νηπιαγωγούς, δασκάλους, ακόμα και καθηγητές όλα αυτά τα χρόνια; Ομολογώ ότι έχουμε λάβει ιδιαίτερα θετικά σχόλια όλα αυτά τα χρόνια και είναι τα σχόλια αυτά, μαζί, βέβαια, και με την ανταπόκριση των παιδιών, που μας ενθαρρύνουν να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας. Πέρα, λοιπόν, από τις ίδιες τις ιστορίες που εκδίδουμε στη Φρουτοπαρέα, υπάρχει ένα πλήθος από υλικά και βοηθήματα για εκπαιδευτικούς αλλά και γονείς που χρησιμοποιούν τα βιβλία. Θα βρείτε, για παράδειγμα, διαθέσιμες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, που βρίσκονται εντός ή εκτός του βιβλίου. Επίσης, ορισμένες ιστορίες συνοδεύονται από σημείωμα ειδικού, ώστε να βοηθήσει τους γονείς ή τους δασκάλους να κατανοήσουν καλύτερα το θέμα που αναπτύσσεται στις σελίδες του βιβλίου.

Ποιοι είναι οι πιο πρόσφατοι τίτλοι και τι να περιμένουμε το επόμενο χρονικό διάστημα; Φέτος έχουμε ήδη εκδώσει κάποιες όμορφες προτάσεις στη Φρουτοπαρέα: Το Να πώς γράφονται οι ιστορίες, του Κυριάκου Αθανασιάδη, ένα πρωτότυπο εγχειρίδιο δημιουργικής γραφής για παιδιά που αγαπούν τα βιβλία και τις ιστορίες και θέλουν να γίνουν τα ίδια συγγραφείς, το Ένα συρτάρι μυστικά, της Ελένης Βλάχου, που συνδυάζει τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας με τον κύκλο της ζωής, το Χωρίς βοηθητικές, της Σοφίας Τσιάμη, με θέμα τη φιλία και την εκμάθηση ποδηλασίας, το Τι δουλειά έχει ένα μπαμπούρι πάνω στη μύτη μου;, της Βέρας Πρατικάκη, που μιλάει για την ενσυναίσθηση με χιούμορ και πρωτοτυπία, το Πολύχρωμο, της Σταυρούλας Παγώνα, ένα υπέροχο μυθιστόρημα με θέμα το γκραφίτι, μα και τα πρώτα σκιρτήματα του έρωτα, που τιμήθηκε με έπαινο από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά το 2020, και το Ο άλλος Νικόλας, της Θεοδώρας Γεωργακούδη, ένα ενδιαφέρον μυστήριο με μεταφυσικά στοιχεία για παιδιά από 11 ετών και άνω. Το φθινόπωρο ετοιμάζουμε κι άλλες εκπλήξεις που περιλαμβάνουν βιβλία των Μαρίας Ρουσάκη, Έλενας Στανιού, Χρυσάνθης Τσιαμπαλή, Μαριλίτας Χατζημποντόζη, Χριστίνας Αποστολίδη, Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Σοφίας Παράσχου και Άντρης Αντωνίου. Οι προτάσεις μας είναι πλούσιες και ο κάθε αναγνώστης θα βρει σίγουρα κάτι που θα του ταιριάξει και θα του αρέσει.

36

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

25 χρόνια Τριγωνοψαρούλης ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

A Βαγγέλης Ηλιόπουλος Τριγωνοψαρούλης

Τα βιβλία του Βαγγέλη Ηλιόπουλου με πρωταγωνιστή τον Τριγωνοψαρούλη κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε εικονογράφηση της Λήδας Βαρβαρούση.

υτή η συνέντευξη είναι ξεχωριστή. Όχι μόνο γιατί ένας σπουδαίος λογοτεχνικός ήρωας, που έχει συντροφεύσει γενιές παιδιών, συμπληρώνει είκοσι πέντε χρόνια ζωής, αλλά και γιατί κάπως έγινε και ξέφυγε από τις σελίδες των βιβλίων του και εισέβαλε θρασύτατα στη συζήτησή μου με τον συγγραφέα και τελικά μονοπώλησε την κουβέντα. Μα δεν πειράζει, χαλάλι του! Μπαμπάδες και μαμάδες, παππούδες και γιαγιάδες, θείοι και θειάδες, νονοί και νονές, πάσης φύσεως εκπαιδευτικοί και βέβαια αγαπητά μου παιδιά, καλεσμένοι μας στο σαλόνι αυτό είναι ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος και ο Τριγωνοψαρούλης!!!

Bαγγέλη, συγχώρεσέ με, αλλά θα ξεκινήσω με τον Τριγωνοψαρούλη και όχι με εσένα… Τριγωνοψαρούλη, έγινες είκοσι πέντε χρονών. Θέλω να σε ρωτήσω εάν μεγαλώνεις ή αν είσαι από τους ήρωες των οποίων η ηλικία δεν αλλάζει. (Παρεμπιπτόντως, τη χρονιά που γεννήθηκες εγώ ενηλικιώθηκα και, δυστυχώς ή ευτυχώς, η ηλικία μου αυξάνεται κατά ένα έτος ανά έτος…) Πελιώ, ο χρόνος για τους λογοτεχνικούς ήρωες μετράει αλλιώς. Εγώ αυτά τα είκοσι πέντε χρόνια (για εσάς) μεγάλωσα μόνο μερικούς μήνες. Πήγα Σχολείο, γνώρισα τη Γλώσσα, ξαναβρήκα τη μαμά και τον μπαμπά μου, έκανα φίλους, όπως ο Μαυρολέπιας και ο Μεγάλος Καρχαρίας και έφτιαξα μια ομάδα που νίκησε τον Αχινό στο ψαρόσφαιρο. Σε

συμβουλεύω να βρεις έναν συγγραφέα, όπως βρήκα εγώ τον Βαγγέλη, να γράψει για εσένα ένα παραμύθι, ένα ποίημα, ένα μυθιστόρημα. Τότε, θα μετράει και για εσένα ο χρόνος αλλιώς. Βαγγέλη, ο Τριγωνοψαρούλης δίνει ωραίες ιδέες… Τώρα, αν και τα έχουμε ξαναπεί, πάμε πάλι από την αρχή, γιατί το αναγνωστικό κοινό του ήρωά σου ανανεώνεται. Πώς «γεννήθηκε» ο ήρωας στο μυαλό σου; Είσαι δάσκαλος. Υποθέτω, λοιπόν, ότι επηρεάστηκες από την εμπειρία σου ως εκπαιδευτικού. Μα έχεις υπάρξει και παιδί, επομένως δεν γίνεται να μην έχεις κάποιες αναμνήσεις και από τη σχολική ζωή σου. Ποιο ήταν το πρώτο Τριγωνοψαροβιβλίο σου και τι έλεγε; Και πώς προέκυψε η συνεργασία με τη Λήδα Βαρβαρούση και τις Εκδόσεις Πατάκη; Καθένας μας έχει νιώσει κάποια στιγμή της ζωής του Τριγωνοψαρούλης, δηλαδή διαφορετικός από τους άλλους και απομονωμένος. Έτσι κι εγώ ως παιδί. Όταν είδα αυτό να συνεχίζεται και σε κάποιους μαθητές μου, αποφάσισα να τους μιλήσω για την ετερότητα με ένα παραμύθι. Εμπνεύστηκα ένα ψαράκι τριγωνικό και τόσο διαφορετικό. Γιατί ψάρι; Γιατί τριγωνικό; Δεν ξέρω. Ίσως γιατί αγαπώ πολύ τη θάλασσα και τον ανεξερεύνητο ακόμη κόσμο της. Δεν είχα εκδώσει ακόμη το πρώτο μου βιβλίο. Το διάβασα πρώτα σε φίλους. Μετά, αφού είχα γνωριστεί σε μια ημερίδα για την τέχνη στην εκπαίδευση με την Έλενα Πατάκη, αποφάσισα να της το προτείνω. Ήταν το 1995. Της άρεσε πολύ και σκεφτήκαμε να συνεργαστούμε με τη Λήδα, η οποία τότε άφηνε μια επιτυχημένη πορεία στη διαφήμιση και ήθελε να εικονογραφήσει παιδικό βιβλίο. Ήταν και για τους τρεις μας η κατάλληλη στιγμή. Μίλησα για τον «άλλο» τη στιγμή που η κοινωνία και το σχολείο άλλαζαν και γίνονταν πολυπολιτισμικά. Άλλωστε, ο «άλλος» μπορεί να είναι ο ίδιος μας ο εαυτός, και αυτό

τα παιδιά το κατάλαβαν και αγάπησαν τον Τριγωνοψαρούλη από την πρώτη στιγμή. Τριγωνοψαρούλη, μεταξύ μας, δεν σου την έσπασε λίγο που ο Βαγγέλης και η Λήδα σε έκαναν διαφορετικό; Μήπως όλα θα ήταν πιο εύκολα αν το σχήμα σου ήταν συνηθισμένο; Αν το χρώμα σου δεν ήταν τόσο χτυπητό; Αν δεν είχες μαθησιακές «δυσκολίες»; Αν ομοίαζες περισσότερο με τον μέσο όρο. Έχεις φάει πολλή κοροϊδία. Δεν σε σημάδεψε τούτο; Παρά το γεγονός ότι τελικά δικαιώθηκες. Α! Τι είναι αυτά που λες; Εγώ ποτέ δεν θα ήθελα να αλλάξω ούτε το σχήμα μου ούτε το χρώμα μου. Άλλωστε, με αυτά έσωσα τόσες φορές τον κόσμο του βυθού από τον Άρη Ψαροφαγάκη. Αλλά να σου πω κάτι. Νομίζεις ότι τα άλλα ψάρια είναι ίδια, όπως κι εμείς νομίζουμε ότι είναι ίδιοι οι άνθρωποι. Όμως, κανένα πλάσμα δεν είναι ολόιδιο με κάποιο άλλο. Μπορεί να μοιάζουμε. Αλλά τελικά ο καθένας είναι διαφορετικός. Εγώ είμαι εντελώς διαφορετικός και αυτό με κάνει ακόμα πιο ξεχωριστό. Όσο για τις «δυσκολίες», είναι απλώς ένας άλλος τρόπος να σκέφτομαι. Και αυτό με βοηθά συχνά να βρω λύσεις που εσείς δεν μπορείτε. Καλά, οι κοροϊδίες, ναι, αυτές πόνεσαν πολύ, γι’ αυτό και αποφάσισα να βοηθήσω ώστε να μην πονέσει ποτέ ξανά κανένα παιδί επειδή είναι ο εαυτός του. Βαγγέλη, εσύ ήσουν που επέμεινες να συνεχιστούν οι περιπέτειες του Τριγωνοψαρούλη; Ή ο ίδιος σε έπεισε πως είχε και άλλα να πει και να προσφέρει; Όταν έγραψα την πρώτη ιστορία, τον αγάπησα τόσο που δεν μπορούσα να τον αποχωριστώ. Όμως, όσο κι αν θέλω, ποτέ δεν μπορώ να γράψω καμιά περιπέτειά του αν δεν έρθει εκείνος να μου την αφηγηθεί. Γι’ αυτό, άλλωστε, και δεν υπάρχει καμία κανονικότητα στο πώς γράφονται και κυκλοφορούν τα βιβλία. Κανείς, ούτε εγώ ούτε η Έλενα Πατάκη, δεν ξέρουμε πότε θα βγει νέο βιβλίο. Οκτώ βιβλία σε είκοσι πέντε χρόνια, όποτε εκείνος είχε κάτι να πει. Είμαι σίγουρος, αν και έχει να μου πει νέα ιστορία από το 2014, πως έχουμε πολλά να ακούσουμε από αυτόν στο μέλλον.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ Τριγωνοψαρούλη, πώς καθοδήγησες τον Βαγγέλη και τη Λήδα να συνεχίσουν να δημιουργούν; Γιατί διαισθάνομαι ότι εσύ ήσουν αυτός που τους πήρες από το χέρι και τους τράβηξες να συνεχίσουν. Αγωνίζομαι πάντα για το δικαίωμα κάθε πλάσματος να είναι ο εαυτός του. Και βέβαια για να μην κάνει την κοινωνία μας, την κοινωνία των ψαριών, υποβρύχιο τσίρκο ο Άρης Ψαροφαγάκης. Όποτε έχω μια νέα περιπέτεια να ιστορήσω, τη λέω στον Βαγγέλη, ποζάρω στη Λήδα, ενημερώνω την Έλενα και έρχεται ένα νέο βιβλίο. Πράγματι, εγώ δίνω την έμπνευση. Δεν υπάρχει κάποιο business plan από ειδικούς στο marketing και στη διαφήμιση. Η αγάπη των παιδιών είναι το μυστικό. Και η διάθεσή τους να μαθαίνουν νέες περιπέτειές μου. Καλά σ’ τα λέει η διαίσθησή σου. Βαγγέλη, ποια είναι η αγαπημένη σου περιπέτεια και γιατί; Αλήθεια, δεν μπορώ να ξεχωρίσω, γιατί όλες μαζί στο μυαλό μου είναι μία ιστορία. Και επειδή, όπως προανέφερε και ο ίδιος, ο Τριγωνοψαρούλης μού λέει τις περιπέτειές του όποτε θέλει, συμπληρώνοντας ένα ένα κομμάτι στο παζλ της συνολικής ιστορίας. Για παράδειγμα, στο πρώτο βιβλίο τον βλέπουμε να πηγαίνει μόνος στο σχολείο και, δέκα χρόνια μετά, στα Γενέθλια του Τριγωνοψαρούλη, μας αποκάλυψε πως οι γονείς του τον έστειλαν μόνο για να τον σώσουν από τον πόλεμο που είχε ξεσπάσει. Προφητικό; Να που σήμερα υπάρχουν γονείς που διώχνουν μακριά τους τα παιδιά τους για να τα σώσουν από έναν πόλεμο. Όπως η Πεταλούδα και ο Αλέκτης το αυγό του Τριγωνοψαρούλη. Τριγωνοψαρούλη, εσύ μήπως έχεις αγαπημένη περιπέτεια; Εμένα είναι η ιστορία της ζωής μου, τι να σου πω; Ότι μου αρέσει η περιπέτεια με το σχολείο και τα ψαράκια που με κορόιδευαν; Όχι βέβαια. Ότι τρελαίνομαι για την περίοδο που ο Μεγάλος Καρχαρίας εκφόβιζε όλους; Όχι. Να μην ξεχάσω και τον Αχινό, που ήθελε να μοιράσει μεταξύ μας το μίσος; Ε, λοιπόν εμένα μου αρέσει η περιπέτεια Στον κόσμο των παράξενων ψαριών, γιατί εκεί εγώ και ο αδελφός μου, ο Τριγωνομικρούλης, βρίσκουμε ξανά τη μαμά μας. Μου αρέσει επίσης και Ο Τριγωνοψαρούλης επιστρέφει, γιατί εκεί γνώρισα την Μπέτυ, τον μοναδικό άνθρωπο που έχω γνωρίσει, και που ταλαιπωρείται, όπως και εγώ, από τον ξάδελφό της, τον Άρη Ψαροφαγάκη. Βαγγέλη, με το χέρι στην καρδιά, περίμενες πως η ιδέα σου αυτή θα είχε τέτοια επιτυχία, πως θα γινόταν κλασική, πως το τρίτο Σάββατο κάθε Μάρτη θα οριζόταν ως μέρα Τριγωνοψαρούλη και πως είκοσι πέντε χρόνια μετά θα τη γιορτάζαμε παντού όπου υπάρχουν ελληνόφωνα παιδιά και γονείς και εκπαιδευτικοί; Νομίζω πως ζω ένα όνειρο. Το όνειρο κάθε συγγραφέα. Ένας ήρωας να αγαπιέται με το ίδιο πάθος και ένταση από τα παιδιά είκοσι πέντε χρόνια είναι σίγου-

ΜΊΛΗΣΑ ΓΙΑ ΤΟΝ «ΆΛΛΟ» ΤΗ ΣΤΙΓΜΉ ΠΟΥ Η ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΕΊΟ ΆΛΛΑΖΑΝ ΚΑΙ ΓΊΝΟΝΤΑΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΆ. ΆΛΛΩΣΤΕ, Ο «ΆΛΛΟΣ» ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΊΝΑΙ Ο ΊΔΙΟΣ ΜΑΣ Ο ΕΑΥΤΌΣ, ΚΑΙ ΑΥΤΌ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΤΟ ΚΑΤΆΛΑΒΑΝ ΚΑΙ ΑΓΆΠΗΣΑΝ ΤΟΝ ΤΡΙΓΩΝΟΨΑΡΟΎΛΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΡΏΤΗ ΣΤΙΓΜΉ

ρα απίστευτο. Και είναι τόσο συγκινητικό να έρχονται παιδιά με το βιβλίο του Τριγωνοψαρούλη που είχαν οι γονείς τους όταν ήταν μικροί. Αυτό αποδεικνύει ότι έχει γίνει κλασικός. Ότι έχει φύγει από τον δημιουργό του και ανήκει στους αναγνώστες του. Είναι άλλωστε πολύ πιο διάσημος από εμένα. Υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία για έναν δημιουργό; Θα θυμίσετε στους αναγνώστες μας τα βιβλία που κυκλοφορούν και το κεντρικό θέμα του καθενός; Αλλά και τα λοιπά πολιτιστικά προϊόντα που έχουν προκύψει; Ο Τριγωνοψαρούλης. Ο ήρωάς μας πηγαίνει στο Σχολείο κι ενώ όλοι τον κοροϊδεύουν που δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο παρά τρίγωνα, είναι αυτός που σώζει το Σχολείο από τα δίχτυα του ψαρά. Ο Τριγωνοψαρούλης, ο Μαυρολέπιας κι ο τελευταίος ιππόκαμπος. Μια περιπέτεια με θέμα την προστασία του περιβάλλοντος, αφού, μαζί με τον Μαυρολέπια, ο Τριγωνοψαρούλης καταλαβαίνει πόσο κακό κάνει η αδιαφορία για το περιβάλλον και βοηθά τον τελευταίο ιππόκαμπο να σωθεί κι όλους να αλλάξουν στάση. Τριγωνοψαρούλης εναντίον Μεγάλου Καρχαρία. Ο Μεγάλος Καρχαρίας εκφοβίζει όλον τον βυθό, μέχρι που ο Τριγωνοψαρούλης, με την αγάπη των φίλων του, καταφέρνει να του αποδείξει πως με φόβο και φοβέρα τους φίλους κάνεις πέρα. Αγάπη δώσε και θα δεις… Ο αδελφός του Τριγωνοψαρούλη. Ο Τριγωνομικρούλης διεκδικεί το δικαίωμα να είναι ο εαυτός του και να μην τον συγκρίνουν με τον Τριγωνοψαρούλη. Ο Τριγωνοψαρούλης στον κόσμο των παράξενων ψαριών. Ο Τριγωνοψαρούλης και ο Τριγωνομικρούλης ψάχνουν τη μαμά τους και καταφέρνουν να τη βρουν, σώζοντας όλον τον κόσμο των παράξενων ψαριών Τα γενέθλια του Τριγωνοψαρούλη. Η κόκκινη θάλασσα βρίσκεται σε πόλεμο με το γαλάζιο πέλαγος. Η Πεταλούδα και ο Αλέκτης ερωτεύονται, αν και προέρχονται από αντίπαλα στρατόπεδα. Όλοι τούς κυνηγούν κι εκείνοι θέλουν να σώσουν το αυγό του μικρού τους. Ένα τριγωνικό αυγό, το αυγό του Τριγωνοψαρούλη. Ο Τριγωνοψαρούλης επιστρέφει. Ο Άρης Ψαροφαγάκης έχει βάλει μπροστά το τελικό στάδιο του σχεδίου του για να κάνει την κοινωνία των ψαριών υποβρύχιο τσίρκο. Ο Τριγωνοψαρούλης επιστρέφει για να τον εμποδίσει. Αλλάζει μορφή με την Μπέτυ. Γίνεται για λίγο άνθρωπος κι εκείνη ψάρι. Έτσι ματαιώνουν τα σχέδια του Ψαροφαγάκη, που το σκάει μεταμορφωμένος σε αχινό. Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ποτέ Αχινό. Ο Αχινός για να σκορπίσει το μίσος μαθαίνει στα ψάρια ψαρόσφαιρο και μετά τα βάζει να τσακώνονται και να διώχνει το ένα το άλλο. Ποιος τον σταματά; Ο Τριγωνοψαρούλης που τον καλεί στον μεγάλο τελικό. Ωραία τα είπες εσύ, Βαγγέλη, τα βιβλία μου, αλλά ξέχασες τα τραγούδια. Λοιπόν, ακούστε το CD «Τα τραγούδια του Τριγωνοψαρούλη», σε μουσική της Δέσποινας Σουγιούλ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη και έχει γίνει ήδη κοραλλένιο – ναι, έτσι μετράμε εμείς τις επιτυχίες. Επίσης έχουν ανέβει οι θεατρικές παραστάσεις «Ο Τριγωνοψαρούλης επιστρέφει» και «Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ποτέ Αχινό». Να σας πω κι ένα μυστικό; Μια ταινία μικρού μήκους, με την ιστορία Τριγωνοψαρούλης εναντίον Μεγάλου Καρχαρία, ετοιμάζεται από τη White Fox, αλλά μην το πείτε πουθενά. Τριγωνοψαρούλη, παραμένεις επίκαιρος εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα. Τελικά, θα υπάρχουν πάντοτε άνθρωποι, ακόμα και μικρά παιδιά, με μια σκο-

37 τεινή πλευρά; Γιατί, κατά τη γνώμη σου, όσο και να συζητάμε για την καταπολέμηση του bullying και την αποδοχή της διαφορετικότητας, και παρά το γεγονός ότι έχει σημειωθεί πρόοδος, πάντα θα υπάρχουν οι κακοί, οι νταήδες, ακόμα και από πολύ μικρή ηλικία. Αχ, Πελιώ, πόσο αθώα είσαι. Ναι, θα υπάρχουν πάντα, γιατί κι αυτοί θύματα είναι. Κάποιος, ίσως στην οικογένεια, ίσως αλλού, τους έχει εκφοβίσει, τους έχει ασκήσει βία, τους έχει κάνει δυστυχισμένους και θέλουν με τη σειρά τους να κάνουν κι άλλους δυστυχισμένους. Γι’ αυτό και τον Μέγα Καρχαρία δεν τον μάλωσα, τον έπεισα να μην εκφοβίζει, του έδειξα πόσο σημαντικό είναι να έχεις φίλους που να θέλουν να παίξουν μαζί σου και, αφού άλλαξε, τον έκανα φίλο μου.

-Βαγγέλη, δυο ερωτήσεις προς εσένα. Που εν μέρει συνδέονται. Καταρχάς, θεωρείς ότι ο Τριγωνοψαρούλης σε έχει καθορίσει τόσο πολύ ως συγγραφέα, ώστε να μην μπορούν τα υπόλοιπα βιβλία σου να λάβουν μια αντίστοιχη αναγνώριση; Και δεύτερον, έχεις σκοπό να συνεχίσεις τις περιπέτειές του, εις βάρος –κατά μία έννοια– της δυνατότητας δημιουργίας νέων ηρώων; Καμαρώνω που είμαι ο συγγραφέας του Τριγωνοψαρούλη – χρειάζεται να το λέω συχνά όταν συστήνομαι κάπου που δεν με ξέρουν. Εκείνον τον ξέρουν. Δεν με έχει εμποδίσει η δημοτικότητά του καθόλου από το να γράψω άλλες ιστορίες, που έγιναν επιτυχία, διακρίθηκαν και αγαπήθηκαν. Όλα τα βραβεία μου είναι για άλλα βιβλία. Αυτός όμως, ο Τριγωνοψαρούλης, είναι το φαινόμενο! Τριγωνοψαρούλη, τι σου λέει ο Βαγγέλης για την κατάσταση στα σχολεία; Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές εντοπίζει από το 1997; Θεωρεί ότι υπάρχει ανάγκη να μιλήσεις εκ νέου; Τι πιστεύεις ότι τον απασχολεί περισσότερο σε σχέση με τους μαθητές του και θα μπορούσε να σε εμπνεύσει; Πολλά έχουν αλλάξει στο σχολείο και πολλά έχουν μείνει ίδια. Το ίδιο και στην κοινωνία. Ξέρεις τι νιώθω την ανάγκη να πω; Ότι η δύναμη που κανείς δεν μπορεί να σου πάρει είναι αυτή που έχεις μέσα σου. Κανείς δεν μπορεί να φυλακίσει το μυαλό σου, κανείς δεν μπορεί να εξαφανίσει την ελπίδα. Ε, πολλά spoiler σου έδωσα. Το εκτιμώ και περιμένω εναγωνίως. Δεν μου λέτε, ποιες εορταστικές δράσεις/εκδηλώσεις «τρέχουν» τώρα και τι να περιμένουμε στο μέλλον; Όλο το 2022 θα γιορτάζουμε. Ε, ναι! Ημερίδα εκπαιδευτικών τον Σεπτέμβριο. Παράσταση στο ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου. Παράσταση στην Κύπρο από το Θέατρο Τσέπης. Παράσταση στην Αθήνα. Μεγάλος διαγωνισμός. Εκπλήξεις στις μεγάλες εκθέσεις βιβλίου… Ε! Μη μαρτυρήσουμε άλλα. Να μπαίνετε στο www.facebook.com/EkdoseisPataki να μαθαίνετε! Τριγωνοψαρούλη, θέλω να κλείσουμε με σένα και να πεις σε όσους μας διαβάζουν, και δεν σε έχουν συναντήσει ως τώρα, γιατί τους προτείνεις να προμηθευτούν τα βιβλία όπου πρωταγωνιστείς. Προτείνω να διαβάσουν τις περιπέτειές μου για να γνωρίσουν τον άλλο, τον εαυτό τους, την κοινωνία. Με την αγάπη και τον σεβασμό μπορούμε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο, όλοι μαζί μονιασμένοι. Κι αυτό ας το κάνουμε έγκαιρα, όσο είναι καιρός. Πριν καταλήξουμε στα δίχτυα του ψαρά, πριν γίνουμε σούπα κακαβιά, ας κάνουμε κάτι, βρε παιδιά!

38

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

ντρα αν δεν παράκουγε η νονά, είναι κόρη της διάσημης κακιάς μάγισσας των κλασικών παραμυθιών. Το σόι της εξίσου διάσημο, θείες της η μητριά της Χιονάτης και η μάγισσα από το παραμύθι του Χάνσελ και της Γκρέτελ και γιαγιά της η μάγισσα από το παραμύθι της Ωραίας Κοιμωμένης. Βαρύ φορτίο τόσο η ένδοξη καταγωγή της όσο και οι προσδοκίες όλων. Εκείνη, όμως, δεν έχει πάρει το ταλέντο και την κακία τους. «Μις Καταστροφή» τη φωνάζουν στη Σχολή Αρχιμαγισσών, γιατί δεν κάνει τίποτα σωστά. Και δεν τη νοιάζει καθόλου. Η Μάντρα είναι το φως ενάντια στο σκότος των συγγενών της. Δεν θέλει να ακολουθήσει τα χνάρια τους. Θέλει να πειραματιστεί με ό,τι της αρέσει, πριν αποφασίσει την επαγγελματική της σταδιοδρομία. Η γνωστή μεγαλομάγισσα μαμά της, όμως, έχει άλλα σχέδια για εκείνη. Πονεμένη, συχνά, η σχέση μάνας-κόρης, πάνω στην οποία χτίζεις το παραμύθι σου. Θα μπορέσουν, άραγε ποτέ οι κόρες να ξεπεράσουν τις μητρικές προσδοκίες και ταυτόχρονα οι μητέρες να μην καθρεφτίζονται στα κορίτσια τους; Χωρίς εκατέρωθεν λιποθυμίες… Δύσκολη ερώτηση και εξίσου δύσκολη και η απάντηση. Νομίζω ότι αυτό εξαρτάται αφενός από τη διάθεση για ενδοσκόπηση, τον βαθμό αυτογνωσίας και τη συνειδητότητα της μητέρας και αφετέρου από τον βαθμό ταύτισης της κόρης με τη μητέρα.

Γιώτα Αλεξάνδρου: Το εικονογραφημένο βιβλίο έχει σημαίνουσα θέση στην παιδαγωγική διαδικασία ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

H

Γιώτα Αλεξάνδρου είναι συγγραφέας, νηπιαγωγός, ηθοποιός και εμψυχώτρια. Κοινός παρονομαστής όλων η αγάπη της για τις ιστορίες. Ελπίζει οι ιστορίες της να προσφέρουν στους αναγνώστες παραμυθία και συντροφιά στο προσωπικό τους ταξίδι. Ονειρεύεται

ακόμα έναν κόσμο όπου η αλληλεγγύη, ο σεβασμός και η τρυφερότητα θα είναι η μόνη πραγματικότητα. Συζητάμε με αφορμή τα δυο τελευταία βιβλία της, που κυκλοφορούν από την Ελληνοεκδοτική. Ξεκινάμε με το βιβλίο Μάντρα, Μάντρα, τι μαγειρεύεις; σε εικονογράφηση της Κατερίνας Βερούτσου. Πες μας λίγα λόγια για την πρωταγωνίστριά σου. Η Μάντρα, που το όνομά της θα ήταν Σά-

Ως νηπιαγωγός αντιλαμβάνεσαι γονείς παρεμβατικούς που ήδη από τα πέντε χρόνια των παιδιών τους προσπαθούν να προκαθορίσουν το μέλλον τους; Και αν ναι, πώς τους αντιμετωπίζεις; Θεωρώ ότι οι παρεμβατικοί γονείς προσπαθούν να ελέγχουν τη ζωή των παιδιών τους από τη στιγμή που γεννιούνται. Με τη στάση τους, κυριαρχική και επικριτική, ορίζουν το κάθε τους βήμα, πνίγοντας κάθε πρωτοβουλία και ελευθερία. Τα παιδιά αυτά ενδέχεται να αποκτήσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και να οδηγηθούν σε επιλογές που δεν τα εκφράζουν, προσπαθώντας να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις των γονέων. Ο δρόμος, όμως, προς την αυτονομία, την ανεξαρτησία και την προσωπική ευτυχία προϋποθέτει την ελεύθερη επιλογή, τη δυνατότητα να κάνουμε τα δικά μας λάθη και να μαθαίνουμε από αυτά, αλλά και την ευχέρεια να αφουγκραζόμαστε τα θέλω της ψυχής μας. Στην αρχή κάθε χρονιάς, στην ενημερωτική συνάντηση, αναφέρομαι στο πόσο σημαντική είναι η έννοια του σεβασμού: στον εαυτό, στους άλλους, στο περιβάλλον. Τονίζω ότι το νηπιαγωγείο είναι ένας ασφαλής χώρος όπου ο πειραματισμός και η αυτονομία ενθαρρύνονται, τα λάθη επιτρέπονται και αποτελούν ευκαιρίες για μάθηση και κάθε προσωπική δημιουργία ενισχύεται και επικροτείται. Αν οι συγκεκριμένοι γονείς ζητούσαν τη γνώμη μου, θα τους διάβαζα το γνωστό απόσπασμα από το βιβλίο του Χαλίλ Γκιμπράν Ο κήπος του Προφήτη:

23.05.2022

«Τα παιδιά σας δεν είναι παιδιά σας. Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της Ζωής για τη ζωή. Έρχονται στη ζωή με τη βοήθειά σας, αλλά όχι από σας. Και μ’ όλο που είναι μαζί σας, δεν ανήκουν σε σάς. Μπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας, όχι όμως και τις ιδέες σας, γιατί αυτά έχουν τις δικές τους ιδέες. Μπορείτε να στεγάσετε το σώμα τους, όχι όμως και τη ψυχή τους γιατί η ψυχή τους κατοικεί στο σπίτι του αύριο, που εσείς δεν μπορείτε να επισκεφτείτε ούτε στα όνειρά σας. Μπορείτε να προσπαθήσετε να τους μοιάσετε, αλλά μη γυρεύετε να κάνετε αυτά να σας μοιάσουν, γιατί η ζωή δεν πηγαίνει προς τα πίσω και δεν σταματά στο χθες. …»

ΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΊ ΓΟΝΕΊΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΎΝ ΝΑ ΕΛΈΓΧΟΥΝ ΤΗ ΖΩΉ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΏΝ ΤΟΥΣ ΑΠΌ ΤΗ ΣΤΙΓΜΉ ΠΟΥ ΓΕΝΝΙΟΎΝΤΑΙ. ΜΕ ΤΗ ΣΤΆΣΗ ΤΟΥΣ, ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΉ ΚΑΙ ΕΠΙΚΡΙΤΙΚΉ, ΟΡΊΖΟΥΝ ΤΟ ΚΆΘΕ ΤΟΥΣ ΒΉΜΑ, ΠΝΊΓΟΝΤΑΣ ΚΆΘΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΊΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ Περνάμε τώρα στο βιβλίο Μια κόκκινη μύτη, ένα βιολί κι ένα όνειρο, εικονογραφημένο από τη Francesca Cosanti. Εντελώς διαφορετικό από την Μάντρα, μα με ένα εξίσου, ίσως και περισσότερο, δυνατό μήνυμα. Εδώ ποιος είναι ο πρωταγωνιστής σου και τι κάνει -και ως παιδί και ως μεγάλος; Και ποιοι οι μικροί ήρωες, με τα ιδιαίτερα ονόματα, που παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου; Η ιστορία κινείται σε δύο χρονικές διαστάσεις, στο παρελθόν του ήρωα και στο παρόν του. Μέσα από το συνεχές φλασμπάκ διαπιστώνουμε την αναλογία ανάμεσα στις εμπειρίες του Ζήση ως παιδιού και στις εμπειρίες του ως ενήλικου και πώς καθόρισαν ασυνείδητα οι μεν τις δε. Ο Ζήσης μικρός είχε ένα όνειρο. Ήθελε να γίνει βιολιστής, ζογκλέρ και αστείατρος και να έχει το δικό του αστειατόριο. Φτιάχνει λοιπόν μια αυτοσχέδια στολή κι ένα αστειοσκόπιο. Στην πορεία ανακαλύπτουμε ότι έχει νοσηλευτεί, ότι γιόρτασε τα έβδομα γενέθλιά του στο «λευκό κάστρο», και ότι η δύναμή του, όσο παρέμεινε εκεί, ήταν η κόκκινη μύτη και η μουσική. Ο Ζήσης μεγαλώνει, γίνεται γιατρός και εκπληρώνει το όνειρό του. Όταν τελειώνει τη βάρδια στο νοσοκομείο, παίρνει το βιολί, φοράει την κόκκινη μύτη και επισκέπτεται τα δωμάτια των μικρών ασθενών του. Και τότε αρχίζουν οι αστείες περιπέτειες και οι περιπλανήσεις της φαντασίας στον γοητευτικό κόσμο των παραμυθιών. Και ο κύριος Χρόνος γίνεται φίλος τους μέχρι να διασχίσουν το «λευκό δάσος» και να επιστρέψουν –καλώς εχόντων– στο σπίτι τους. Αρωγοί του Ζήση στην προσπάθεια να διώξει τα «μαύρα βέλη» της θλίψης είναι οι γονείς του στα παιδικά του χρόνια και οι συνάδελφοι γιατροί και νοσοκόμοι στην επαγγελματική του ζωή. Αληθινοί υπερήρωες όλοι τους. Καταλαβαίνεις ότι είναι συνειδητή η επιλογή των συμβολικών ονομάτων των ηρώων, τόσο του αφηγητή-πρωταγωνιστή Ζήση όσο και των μικρών ασθενών, του Σωτήρη, του Νικήτα, της Ελπίδας αλλά και των νοσοκόμων, της Χαράς και της Νίκης. Μέσα από τη χαρά του παιχνιδιού, ο χρόνος της αναγκαστικής παραμονής στο «λευκό δωμάτιο» κυλάει πιο ευχάρι-

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ στα, με την ελπίδα ότι θα φύγουν γρήγορα όλοι από αυτό. Νικητές. Ποια ήταν η έμπνευση για αυτήν την ιστορία; Αφορμή ήταν μια είδηση το πρώτο καλοκαίρι της πανδημίας για μια νοσοκόμα στη Χιλή που, μόλις τελείωνε τη βάρδιά της, έπαιζε βιολί για τους απομονωμένους ασθενείς Covid-19 και για τους εξαντλημένους συναδέλφους της. Με συγκίνησε η εθελοντική της προσφορά, που έβαζε στην άκρη τη δική της κούραση, για να αλαφρύνει τη συναισθηματική πίεση της θλιβερής αυτής κατάστασης και να χαρίσει, έστω και στιγμιαία, χαμόγελα σε όλους. Μου έφερε στον νου μια δική μου συγκλονιστική εμπειρία, όταν, πριν από πολλά χρόνια, είχα κάνει μια ψυχαγωγική εκδήλωση για παιδιά που νοσηλεύονταν, υποδυόμενη τον τύπο του κλόουν. Εργάστηκα για πάνω από δέκα χρόνια ως εμψυχώτρια και θυμάμαι ότι, όσο στεναχωρημένη κι αν ήμουν, με το που φορούσα την κόκκινη μύτη και τη στολή και άρχιζε η διαδραστική παράσταση, έδιωχνα μακριά τα «μαύρα βέλη» της δικής μου θλίψης και ζούσα στο παρόν του παιχνιδιού και της φαντασίας. Και στο τέλος όλα ήταν πιο ανάλαφρα, έπαιρνα το χαμόγελο μαζί μου. Έτσι γεννήθηκε ο ήρωας της ιστορίας, ο Ζήσης, θεραπευτής των ψυχών και των σωμάτων ημών. Το παραμύθι αυτό το αφιερώνεις στα παιδιά που καλούνται να χορέψουν με τα κύματα και στους φροντιστές τους, που τους κρατούν το χέρι μέχρι να κοπάσει η τρικυμία. Όμως, νομίζω πως πρέπει να το διαβάσει κάθε παιδί… Η ιστορία απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους, γιατί όλοι κάποιες στιγμές στη ζωή μας καλούμαστε να χορέψουμε με τα δικά μας κύματα, που άλλοτε είναι μικρά και εύκολα προσπελάσιμα κι άλλοτε φαντάζουν άγρια, απειλητικά και αξεπέραστα. Το πώς βιώνει ο καθένας τη δική του θαλασσοταραχή –και δεν αναφέρομαι απαραίτητα στην ασθένεια ή στη νοσηλεία– είναι επίσης προσωπική υπόθεση και εξαρτάται από τις προηγούμενες εμπειρίες και την οπτική τη δική του και των σημαντικών άλλων στη ζωή του. Αν δεν παραιτηθούμε εντελώς, ώστε να μας καταποντίσουν τα κύματα, έχουμε δύο επιλογές: ή να παλέψουμε ή να χορέψουμε μαζί τους. Η ποιότητα προσέγγισης είναι διαφορετική. Αντίδοτο στην οργή και στον πόνο μπορεί να είναι η κόκκινη μύτη μας. Η δική μας και των άλλων. Είναι πολύ θεραπευτική για την ψυχή και το σώμα η δύναμη του γέλιου. Του παιχνιδιού. Της μουσικής. Του μαζί. Του παίζουμε και γελάμε μαζί. Διαβάζεις τα βιβλία σου στους μαθητές σου πριν εκδοθούν; Όχι ως τώρα. Για πολλούς λόγους. Με το που θα κυκλοφορήσει, όμως, ένα καινούργιο βιβλίο μου, σπεύδω με ενθουσιασμό να το μοιραστώ μαζί τους. Τους προτρέπω να παρατηρήσουν το εξώφυλλο, να κάνουν υποθέσεις για τον ήρωα ή την ηρωίδα διαβάζοντας τον τίτλο, αλλά και σε συνδυασμό με το εξώφυλλο. Ύστερα, έρχεται η μαγική ώρα της ανάγνωσης της ιστορίας και των εικόνων της. Και κάθε φορά περιμένω σαν μαθητούδι, με αγωνία, τις αντιδράσεις τους. Εν συντομία, ποιος ο ρόλος του εικονογραφημένου βιβλίου για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας μέσα στη σχολική τάξη; Το εικονογραφημένο βιβλίο έχει σημαίνουσα θέση στην παιδαγωγική διαδικασία, ιδιαίτερα για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που δεν έχουν κατακτήσει

39 ΤΟ ΠΏΣ ΒΙΏΝΕΙ Ο ΚΑΘΈΝΑΣ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΟΤΑΡΑΧΉ ΤΟΥ ΕΊΝΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΉ ΥΠΌΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΆΤΑΙ ΑΠΌ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΎΜΕΝΕΣ ΕΜΠΕΙΡΊΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΠΤΙΚΉ ΤΗ ΔΙΚΉ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΏΝ ΆΛΛΩΝ ΣΤΗ ΖΩΉ ΤΟΥ. ΑΝ ΔΕΝ ΠΑΡΑΙΤΗΘΟΎΜΕ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΠΟΝΤΊΣΟΥΝ ΤΑ ΚΎΜΑΤΑ, ΈΧΟΥΜΕ ΔΎΟ ΕΠΙΛΟΓΈΣ: Ή ΝΑ ΠΑΛΈΨΟΥΜΕ Ή ΝΑ ΧΟΡΈΨΟΥΜΕ ΜΑΖΊ ΤΟΥΣ ακόμη τον μηχανισμό της ανάγνωσης, αλλά και για τα παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας που εξοικειώνονται με τη διαδικασία, και καθώς και τα μεν και τα δε δεν έχουν κατακτήσει ακόμη την αφηρημένη σκέψη. Επόμενο είναι να προσελκύσει αρχικά το ενδιαφέρον τους η εικόνα –ζούμε άλλωστε στην εποχή της εικόνας. Μπορεί να επιχειρήσουν μόνα τους να «διαβάσουν» το βιβλίο και να μαντέψουν την ιστορία παρατηρώντας τις εικόνες και την αλληλουχία τους. Το καλό εικονογραφημένο βιβλίο τέρπει αισθητικά, ταξιδεύει την ψυχή και τον νου, προκαλεί, γεννά ερωτήματα, εξάπτει τη φαντασία, ενθαρρύνει τη δημιουργική θέαση της πραγματικότητας, παρουσιάζει και διερευνά διαφορετικές οπτικές και στάσεις, ψυχ-αγωγεί και παιδαγωγεί χωρίς να διδάσκει. Πέρα από την πρώτη επαφή με τη λογοτεχνία που είναι ο κύριος ρόλος του, δύναται να αποτελέσει τον κορμό για την προσέγγιση όλων των γνωστικών περιοχών του αναλυτικού προγράμματος.

Διαβάστε: Μάντρα, Μάντρα, τι μαγειρεύεις;, Ελληνοεκδοτική, Εικονογράφηση: Κατερίνα Βερούτσου Διαβάστε: Μια κόκκινη μύτη, ένα βιολί κι ένα όνειρο, Ελληνοεκδοτική, Εικονογράφηση: Francesca Cosanti

40

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Συχνά μάλιστα ένας ευκολότερος τρόπος για να θίξουμε στα παιδιά κάποιο σύνθετο ζήτημα που θα θέλαμε να συζητήσουμε. Παλαιότερα δε, όταν αυτές οι κουβέντες δεν ήταν τόσο διαδεδομένες, η προσέγγιση μέσω της λογοτεχνίας γινόταν κατά κόρον. Εξακολουθώ να θεωρώ ένα βιβλίο καλό conversation starter. Πάντως, δεν έχω καταλήξει ακόμα πότε θα του το έδινα. Ίσως γύρω στα 10, στην ηλικία της Ντέλα… Αλλά και πάλι εξαρτάται από το παιδί και τη φάση του. Μας μεγάλωσαν λύκοι. Τίτλος εντυπωσιακός, ταιριαστός, μα όχι ο πρωτότυπος (Fighting Words). Γιατί επέλεξες να τον αλλάξεις; Ο τίτλος που επέλεξα απηχεί μια σημαντική πλευρά του βιβλίου, την αίσθηση της αγριότητας που αισθάνονται αυτά τα κορίτσια μεγαλώνοντας, αλλά και την αίσθηση ενδυνάμωσης που προκύπτει από τις δυσκολίες τους, καθώς και τη σημασία της «αγέλης», του ανήκειν, που ανακαλύπτουν στην πορεία. Οι κακές λέξεις είναι καθημερινότητα στο ρεπερτόριο της αφηγήτριας, αλλά τεχνηέντως αποσιωπώνται. Έστω ότι η Bradley άφηνε την Ντέλα να εκφραστεί ελεύθερα… Κατά πόσο θα διέφερε το βιβλίο; Μήπως η σκληρότητα των λέξεων θα το έκανε ρεαλιστικότερο; Η συγγραφέας επιλέγει τη λέξη «χιόνι» για να αντικαταστήσει τις βωμολοχίες της αθυρόστομης Ντέλα, κάτι που βρίσκω εύστοχο αλλά και χαριτωμένο. Θεωρώ ότι αν την άφηνε ελεύθερη θα «χάλαγε» το βιβλίο, γιατί το «χιόνι» αφήνει ένα περιθώριο παιδικότητας στον χαρακτήρα της (παρότι οδηγείται σε μια βίαιη «ενηλικίωση). Τα παιδιά προσπαθούν να μη βρίζουν, οι ενήλικοι τους λένε να μη βρίζουν, επομένως είναι κάτι που βρίσκω ρεαλιστικό. Άλλωστε, το βιβλίο δεν υστερεί καθόλου σε ρεαλισμό, και σκληρό μάλιστα.

Για τα παιδιά που τα μεγαλώνουν λύκοι… ΤHΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

H Διαβάστε: Μας μεγάλωσαν λύκοι, Kimberly Brubaker Bradley, Μετάφραση: Βάσια Τζανακάρη Εκδόσεις Παπαδόπουλος

δεκάχρονη Ντέλα είχε πάντοτε στο πλάι της τη μεγάλη της αδελφή, τη Σούκι: όταν η μαμά τους μπήκε φυλακή, όταν ο φίλος της μαμάς τους τις πήρε να ζήσουν μαζί του, όταν αυτός έκανε κάτι τόσο φρικτό, που τα κορίτσια αναγκάστηκαν να το σκάσουν και να βρεθούν σε ανάδοχη οικογένεια. Η Σούκι είναι η λύκαινα της Ντέλα – η προστάτιδά της. Αλλά ποιος προστατεύει τη Σούκι; Η Ντέλα δέχεται επιπλήξεις στο σχολείο επειδή βρίζει, αλλά ξέρει πότε να κρατάει το στόμα της κλειστό. Όταν όμως η Σούκι κάνει απόπειρα αυτοκτονίας, τα πάντα στον κόσμο της Ντέλα ανατρέπονται. Καταλαβαίνει όσα δεν είχε καταλάβει και ότι ήταν λάθος που δεν είχε μιλήσει. Έφτασε η ώρα να ακουστεί η φωνή της. Να σώσει την αδελφή της. Και να σωθεί και η ίδια. Το βιβλίο ενδυνάμωσης και ενηλικίωσης Μας μεγάλωσαν λύκοι, της Kimberly Brubaker Bradley, είναι ένα δυνατό μυθιστόρημα για παιδιά από 12 ετών, μια εις βάθος εξερεύνηση και ταυτόχρονα ευαίσθητη παρουσίαση της παιδικής κακοποίησης, τόσο συχνής μα και τόσο ανείπωτης, μέσα από την ειλικρινή, γεμάτη συναισθήματα, αφήγηση της Ντέλα. Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσει κάθε παιδί, ιδανικά λίγο πριν πάει στο Γυμνάσιο. Για να ξέρει... Το Τaλκ συζήτησε με τη μεταφράστριά του, Βάσια Τζανακάρη.

Το βιβλίο είναι σκληρό. Αναφέρεται στην παιδική παραμέληση και κακοποίηση, λεκτική, ψυχολογική, σωματική και βέβαια σεξουαλική. Πώς ένιωσες μεταφράζοντάς το, όχι ως επαγγελματίας, αλλά ως μητέρα. Ήταν αρκετά σκληρό. Ίσως έχω μείνει λίγο πίσω στα εφηβικά αναγνώσματα, αλλά νομίζω ότι ελάχιστα θίγουν το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης. Αισθάνθηκα τρυφερότητα για τα δύο κορίτσια και αναρωτιόμουν σε ποια ηλικία θα πρέπει να μιλήσω στον γιο μου σχετικά. Παράλληλα, αναλογιζόμουν τις ανεπάρκειες του ελληνικού κράτους, μα και το πόσο υστερεί η κοινωνία μας (τώρα προχωράμε με κάπως βιαστικά βήματα) στην ανοιχτή αντιμετώπιση και συζήτηση γύρω από τόσο σημαντικά ζητήματα.

H κόρη μου, εντεκάμισι ετών, το διάβασε απνευστί. Της άρεσε. Πολύ. Γιατί πραγματεύεται κάτι που δεν χαϊδεύει τα αυτιά. Γιατί ήρθε αντιμέτωπη με ένα θέμα δύσκολο. Ο γιος σου είναι οχτώ. Πότε λες να του το δώσεις; Πιστεύω ακράδαντα ότι πλέον υπερπροστατεύουμε τα παιδιά, παρέχοντάς τους αφειδώς εύκολα αναγνώσματα, με αποτέλεσμα να μην τους κινούμε το ενδιαφέρον να διαβάσουν. Και δεν τα προϊδεάζουμε για τη ζωή. Δεν χρειάζονται κάτι να τα ιντριγκάρει; Να τα προσγειώσει; Να τα προβληματίσει; Κι ας πονάει… Η λογοτεχνία είναι πράγματι ένας τρόπος να γνωρίσεις τον κόσμο.

«Δεν είσαι ποτέ μόνος, δεν είσαι ποτέ μόνη», απευθύνεται η συγγραφέας στα παιδιά που χρειάζονται αυτή την ιστορία. Στην Ελλάδα του 2022 ισχύει αυτό; Και επίσης, θα φτάσει η ιστορία αυτή στα χέρια τους; Είναι πολλά και το συγκλονιστικότερο είναι πως νομίζουν πως δεν υπάρχουν άλλοι συνομήλικοί τους στη θέση αυτή. Και πολύ συχνά νομίζουν ότι φταίνε, να προσθέσω. Ελπίζω να φτάσει με κάποιον τρόπο, αλλά δεν ξέρω πώς. Το δίκτυο προστασίας και στήριξης στην Ελλάδα δεν είναι αυτό που πρέπει. Πολλές φορές έχω την αίσθηση ότι είμαστε υπό διάλυση… Επιβιώνουμε από τύχη, ο κοινωνικός ιστός έχει διαρραγεί και οι πιο αδύναμοι (όπως τα παιδιά) είναι τα πρώτα θύματα. Ίσως το γεγονός ότι η συγγραφέας έχει υπάρξει κακοποιημένο παιδί να τη βοήθησε να γράψει αυτή την ιστορία με τόση μαστοριά. Όπως δήλωσε σε συνέντευξή της, η μάχη που έδωσε για την Ντέλα ήταν μια μάχη για τον εαυτό της, ως επιζήσασα. Πώς κρίνεις τη σκέψη μου αυτή με τη συγγραφική και όχι τη μεταφραστική σου ιδιότητα… Προφανώς το βίωμα είναι σημαντικό, ωστόσο δεν αποτελεί εχέγγυο για ένα καλό βιβλίο· εκεί μπαίνει το ταλέντο και η δουλειά. Εγώ πάντως είμαι της σχολής «γράψε γι’ αυτό που ξέρεις», θεωρώ ότι η αλήθεια πάντα κερδίζει. Μεταφράζεις βιβλία για ενήλικους. Οι Λύκοι ήταν το πρώτο εφηβικό σου; Λειτούργησες διαφορετικά; Θα σου άρεσε να δουλέψεις κι άλλη εφηβική και –γιατί όχι– και παιδική λογοτεχνία; Πριν από χρόνια είχα μεταφράσει Το τελευταίο αγρίμι του Piers Torday για ηλικίες 8-12 ετών. Επίσης είχα να κάνω με έφηβες ηρωίδες στον Τόπο των Μυστικών της Tana French. Μ’ αρέσει να δοκιμάζω διαφορετικά πράγματα, μ’ αρέσει η πρόκληση να αναζητώ την κατάλληλη γλώσσα. Η μετάφραση των Λύκων ήταν απολαυστική διαδικασία και η μετάφραση μου βγήκε κάπως φυσικά, ίσως επειδή ακόμα νιώθω έφηβη κι εγώ. Θα σου πω και κάτι ακόμα, «κλεμμένο» από φίλη μεταφράστρια: ένα καλό βιβλίο είναι σαν να σου υπαγορεύει τη μετάφραση. Είτε αυτό είναι ενηλίκων, είτε παιδικό ή εφηβικό.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Μέσα κι έξω από ένα βάζο ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Π

έρυσι την άνοιξη κυκλοφόρησε το εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά από τριών ετών Σ’ ένα βάζο μέσα, που ξεχώρισα αμέσως για την ποιότητα, την ουσία του κειμένου και της εικονογράφησης. Στις σελίδες του, συνάντησα τον Λουέλιν και την Έβελιν, δυο λευκά κουνέλια που μαζεύουν εκπληκτικά πράγματα μέσα σε γυάλινα δοχεία· ουράνια τόξα, τον ήχο της θάλασσας ή τον άνεμο ακριβώς προτού αρχίσει να χιονίζει. Το καλύτερο είναι ότι όταν παίρνουν τα βάζα στα χέρια τους θυμούνται όλα όσα έχουν δει και κάνει μαζί. Κι έτσι η φιλία τους διατηρείται ζωντανή, ακόμα κι όταν αναγκάζονται να ζήσουν χώρια. Έναν χρόνο μετά, ο Λουέλιν επέστρεψε. Αυτή τη φορά Έξω από το βάζο, όπου μαθαίνουμε ότι δεν του αρέσει καθόλου να αισθάνεται λύπη, θυμό, μοναξιά ή ντροπή. Έτσι, παραχώνει τα συναισθήματά του σε βάζα και τα φυλάει σε ντουλάπια, ώστε να μην τον ενοχλούν. Σύντομα, δεν νιώθει σχεδόν τίποτα, ούτε δυσάρεστο μα ούτε και ευχάριστο. Όταν τα συναισθήματα αρνηθούν να μείνουν άλλο κλεισμένα στο βάζο, ο Λουέλιν ανακαλύπτει ότι η παρουσία τους χρωματίζει τη ζωή του. Και όταν πλέον τα αποδέχεται, μπορεί επιτέλους να τα αφήσει πίσω του. Με αφορμή τα τρυφερά αυτά βιβλία, διασκεδαστικά μα και χρήσιμα για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, συζητήσαμε με τη δημιουργό τους, τη συγγραφέα και εικονογράφο Ντέμπορα Μαρσέρο, που έχει πολλά και ενδιαφέροντα να μας πει.

Έχω πτυχίο καλών τεχνών (ζωγραφική, χαρακτική, φωτογραφία) και μεταπτυχιακό στην ποίηση. Ζω στις ακτές της Ανωτέρας Λίμνης (σ.σ. Lake Superior, η μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού στον κόσμο), στο βόρειο κομμάτι των ΗΠΑ, κοντά στον Καναδά, και στον ελεύθερο χρόνο μου κάνω πεζοπορίες, ποδήλατο και σκι σε δάση γεμάτα σημύδες και λευκά πεύκα. Πάντα μου άρεσε να ζωγραφίζω και να γράφω. Ήδη στα πέντε μου δήλωνα, προφανώς στο πλαίσιο παιχνιδιού, εικονογράφος και συγγραφέας. Μέχρι, όμως, το παιχνίδι να γίνει πραγματικότητα, πέρασαν τριάντα χρόνια! Εργάστηκα πρώτα ως δασκάλα κι έπειτα ως φωτογράφος, μέχρι να συνειδητοποιήσω ότι επιθυμούσα να αφηγούμαι ιστορίες στο μαγικό σύμπαν της παιδικής λογοτεχνίας. Το μόνο εμπόδιο ανάμεσα σε μένα και στη δουλειά των ονείρων μου ήμουν… εγώ. Όταν αποφάσισα να την κυνηγήσω, δόθηκα ψυχή τε και σώματι. Μέσα σε δυο χρόνια, απέκτησα ατζέντη και έκανα την πρώτη μου επαγγελματική εικονογράφηση, παρά το γεγονός ότι θεωρούσα τον εκδοτικό χώρο απροσπέλαστο –εντελώς λανθασμένα, καθώς όλοι οι εργαζόμενοι τελικά αναζητάμε το ίδιο: τη δημιουργία, την αφήγηση και την έκδοση όμορφων, συναρπαστικών ιστοριών. Στα Σ’ ένα βάζο μέσα και Έξω από το βάζο χρησιμοποιώ μικρά γυάλινα δοχεία, κουνελάκια και… μαγικό ρεαλισμό, προκειμένου να συλλάβω και να παρουσιάσω τα καθημερινά θαύματα που νοηματοδοτούν τη ζωή. Στο πρώτο, μια φιλική σχέση λειτουργεί καταλυτικά, διευρύνοντας και εμβαθύνοντας τον τρόπο με τον οποίο βιώνει ο Λουέλιν το παρόν. Στο δεύτερο, τα βαζάκια εξηγούν ότι δεν είμαστε τα συναισθήματά μας, όσο έντονα κι αν είναι αυτά. Και ότι

41 αν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να κάνει τη δύσκολη επιλογή και αφεθεί να νιώσει όσα έχει να αντιμετωπίσει, θα καταφέρουμε να απελευθερωθούμε. Πριν από δέκα χρόνια, έπεσα πάνω σε μια ζωγραφιά που πυροδότησε τη φαντασία μου: Απεικόνιζε κάτι σαν καταιγίδα μέσα σ’ ένα βάζο. Αναρωτήθηκα τι θα γινόταν αν μπορούσα πράγματι να κλείσω μια καταιγίδα μέσα σε ένα γυάλινο δοχείο. Το φαντάζεστε να βροντά πάνω στο ράφι της κουζίνας σας; Έπειτα από πολλά προσχέδια, κατέληξα στην ιστορία που γνωρίσατε ως Σ’ ένα βάζο μέσα, με τη μαγεία να αναδεικνύεται μέσα από ανθρωπόμορφα ζωάκια και εικονογραφήσεις με μολύβι και νερομπογιές. Όπως και στο Έξω από το βάζο, η μυθιστορία μου επιχειρεί να καταδείξει μιαν «αλήθεια» που, μολονότι δεν είναι πάντοτε ορατή, γίνεται καθολικά αντιληπτή και συνδέεται με κάθε αναγνώστη. Χρειάζεται καιρός για μετουσιωθεί μια ιδέα μου σε βιβλίο. Αν προσθέσω τις καθαρές ημέρες δουλειάς, χρειάζομαι έναν με ενάμιση χρόνο. Στο πρώτο, ξεκίνησα με τις ζωγραφιές και έπειτα, πάνω στο βουβό βιβλίο, κούμπωσαν οι λέξεις. Στο δεύτερο συνέβη το αντίστροφο, με το γραπτό κείμενο να προηγείται. Όμως, τα προσχέδια έγιναν ταχύτατα, γιατί πλέον γνώριζα καλά τον ήρωά μου. Από παιδί αναζητούσα και συγκέντρωνα μικρούς θησαυρούς π.χ. στην αυλή ή στην παραλία. Συνεχίζω να μαζεύω πράγματα σε βαζάκια, σαν τα ψιλολόγια που μαζεύει ο Λουέλιν στο Σ’ ένα βάζο μέσα: πέτρες, βότσαλα, κοχύλια, φτερά, που μου θυμίζουν μέρη που επισκέφτηκα, εμπειρίες που έζησα. Όταν βρίσκω χρόνο να παρατηρήσω κάτι και τελικά να το μαζέψω, παίρνω μαζί μου κι ένα κομμάτι της ημέρας εκείνης, τον ουρανό, τον αέρα, τους ανθρώπους της… Αναμνήσεις θα εντοπίσετε και στις ζωγραφιές μου: φωτογραφίες, τραγούδια, μυρωδιές, φαγητά, φωνές, αγαπημένα πρόσωπα… Η φιλία, που πραγματεύεται το πρώτο βιβλίο, είναι, κατά τη γνώμη μου, μια βαθιά σχέση ενδυνάμωσης. Έχετε σκεφτεί πόσο πολύτιμο είναι να έχεις φίλους; Να γιορτάζεις μαζί τους τις χαρές και να (ξε) περνάς μαζί τους τις λύπες; Το μοίρασμα –στιγμών, ιστοριών, εμπειριών– προσθέτει στη ζωή ομορφιά, νόημα και πολλά ακόμα. Βασικά προσθέτει τα πάντα! Τα συναισθήματα, που πραγματεύεται το δεύτερο βιβλίο, με έχουν ταλαιπωρήσει πολύ, διότι μέχρι κάποια στιγμή ήταν, επιτρέψτε μου την έκφραση, ΓΙΓΑΝΤΙΑ, όπως και του Λουέλιν. Μου πήρε καιρό να μάθω να διαχωρίζω εμένα από όσα αισθανόμουν. Τούτο ήθελα να μοιραστώ: Ότι κάποια στιγμή κατάλαβα πως όταν εμφανίζονται ο θυμός, η χαρά, η λύπη, δεν είναι εχθροί μου. Ότι με επισκέπτονται γιατί έχουν κάτι σημαντικό να μου πουν. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν αρνητικά συναισθήματα. Όλα είναι ζωτικής σημασίας και προσθέτουν στις εμπειρίες μας χρώμα και βάθος. Πλέον τα ακούω και τα νιώθω, διότι έτσι οι δυσκολίες περνούν ευκολότερα και αισθάνομαι καλύτερα πιο γρήγορα. Καθημερινά, προσπαθώ να εκπέμπω, να βιώνω και να δημιουργώ ποίηση· θέλω να ζω μέσα από την ποίηση. Ως φοιτήτρια, μελέτησα τέχνη και λογοτεχνία, που φύτεψαν γερά μέσα μου την επιθυμία και τη συνήθεια να αναζητώ, να παρατηρώ την ομορφιά ακόμα και στα πιο μικρά πράγματα. Η ποίηση υπάρχει παντού γύρω μας, τα δε παιδιά βρίσκονται μάλλον πιο κοντά της απ’ ό,τι οι ενήλικοι. Να διαβάζετε, λοιπόν, μαζί τους, να περπατάτε παρέα στη φύση, να είστε παρόντες στη ζωή τους και στον κόσμο. Και με την παρουσία σας, να συνεχίσετε να γεννάτε τέχνη και ποίηση.

Διαβάστε: Ντέμπορα Μαρσέρο, Σ’ ένα βάζο μέσα και Έξω από το βάζο, Εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση: Μάρω Ταυρή

42

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Ελευθέριος Βενιζέλος - Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

M Διαβάστε: Μάρω Βασιλειάδου, Ελευθέριος Βενιζέλος - Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία, Εκδόσεις Διόπτρα, Εικονογράφηση: Θέντα Μιμηλάκη.

ια εικονογραφημένη βιογραφία, η πρώτη για παιδιά και νέους, ζωντανεύει στιγμιότυπα από τη ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου και παράλληλα αφηγείται με απλό τρόπο σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Το Τaλκ συζήτησε με τη Μάρω Βασιλειάδου, δημοσιογράφο και συγγραφέα του βιβλίου Ελευθέριος Βενιζέλος-Ακολουθώντας τα βήματά του στην Ιστορία, για το ιδιαίτερα ενδιαφέρον, αλλά και δύσκολο, αυτό εγχείρημά της. Μετά το 1821 και το Ταξίδι προς την Ελευθερία, έρχεται ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πώς έκανες τη μετάβαση από τη μια

ιστορική εποχή στην άλλη; Υπήρχε κάτι που σε δυσκόλεψε; Η δουλειά μου και στα δύο βιβλία ξεκινά από τη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Εργάστηκα με τον ίδιο τρόπο ως προς την προετοιμασία και για τις δύο ιστορικές περιόδους, δηλαδή διάβασμα, διάβασμα και διάβασμα. Όταν ολοκληρώθηκε η έρευνα και οι συζητήσεις με τους εξαιρετικούς συνεργάτες, τον οθωμανολόγο Ηλία Κολοβό για το 1821 και τον ιστορικό Κωστή Γκοτσίνα για τον Βενιζέλο, άρχισα να φτιάχνω τον σκελετό, ένα προσχέδιο που οδηγεί έπειτα από πολλές εβδομάδες στη σύνθεση της ύλης του βιβλίου. Το δεύτερο βιβλίο σου για παιδιά είναι μια εικονογραφημένη βιογραφία, που ταυτόχρονα παρουσιάζει και την ιστορία της εποχής. Πόσα γνώριζες και πόσα δεν γνώριζες

για τον Βενιζέλο πριν καταπιαστείς με την αφήγηση της ιστορίας του; Πιστεύω ότι η συγγραφή μιας βιογραφίας αποτελεί ένα εξαιρετικό «όχημα» για να «βιογραφήσει» κανείς ταυτόχρονα και την εποχή στην οποία ο πρωταγωνιστής του έζησε και έδρασε. Η Κρήτη όπου γεννήθηκε ο Ελευθέριος ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μια περίοδος γεμάτη επαναστάσεις κι αγώνες που αποσκοπούσαν στην Ένωση με την Ελλάδα. Αυτό το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην Κρήτη μού ήταν ελάχιστα γνωστό, και χρειάστηκε ιδιαίτερη μελέτη. Μπαίνοντας στον 20ό αιώνα τα πράγματα έγιναν περισσότερο γνώριμα, αλλά το να παρακολουθεί κανείς την πορεία του Βενιζέλου σημαίνει ότι δεν μπορεί να αγνοεί τίποτε, ούτε τη στρατιωτική ιστορία της εποχής ούτε βεβαίως την πολιτική, την κοινωνία, αλλά και την εξέλιξη του πολιτισμού. Συνεπώς… κι άλλο διάβασμα.

23.05.2022

Πώς συνεργάστηκες με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» και πώς με τον Κωστή Γκοτσίνα; Με τον Κωστή Γκοτσίνα συνεργαστήκαμε σε όλη τη διάρκεια της συγγραφής: Καταρχάς συνδιαμορφώνοντας τον σκελετό και στην πορεία τεκμηριώνοντας κάθε ιστορική πληροφορία, όχι μόνο στα κείμενα αλλά και στην εικονογράφηση. Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» μάς τίμησε με την αιγίδα του, αφού το βιβλίο είχε ολοκληρωθεί. Η συνεργασία μας ελπίζω ότι θα συνεχιστεί με κοινές εκδηλώσεις που ήδη προγραμματίζονται, όπως μια παρουσίαση της βιογραφίας στο σπίτι του Ελευθέριου Βενιζέλου στη Χαλέπα, όπου βρίσκεται η στέγη του Ιδρύματος. Δεν παρουσίασες τον Βενιζέλο μόνο ως πολιτικό, αλλά και ως άνθρωπο (γιο, αδελφό, σύζυγο, πατέρα, παππού). Ποια από τις δυο πλευρές του σε γοήτευσε περισσότερο; Ή τελικά τις θεωρείς αλληλένδετες και αλληλοσυμπληρούμενες; Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν μια πολυσχιδής προσωπικότητα, ένας ιδιαίτερα ευφυής άνθρωπος, ταγμένος στην πολιτική. Συνεπώς, είχε έντονη δημόσια παρουσία ενώ η ιδιωτική ζωή του έμενε ηθελημένα στη σκιά. Όπως, όμως, ο συγγραφέας μιας μυθοπλασίας δεν μπορεί να αφηγηθεί σωστά την ιστορία του αν δεν ξέρει πολύ καλά τον πρωταγωνιστή του –μέσα και έξω από το σπίτι του, όταν είναι μόνος του αλλά και μαζί με κόσμο–, έτσι και στη βιογραφία οφείλεις να γνωρίζεις κάθε πτυχή του χαρακτήρα εκείνου για τον οποίο γράφεις. Ο Βενιζέλος ως γιος, αδελφός, σύζυγος, πατέρας, παππούς προσθέτει τα αναγκαία κομμάτια στο παζλ ώστε να σχηματίσουμε πλήρως τη μορφή του. Δεν τη χωνεύουν την ιστορία τα παιδιά… Ούτε και την πολιτική. Τι θα μπορούσε να αλλάξει, ώστε να αποκτήσουν έγκαιρα ιστορικοπολιτική συνείδηση; Νομίζω ότι τα παιδιά δεν αγαπούν την ιστορία επειδή δεν τους μαθαίνουμε να την αγαπούν. Ίσως επειδή κι εμείς οι μεγάλοι αυτής της χώρας πολύ συχνά καυχιόμαστε για το παρελθόν της, αλλά συχνά γνωρίζουμε ελάχιστα – ως επί το πλείστον γενικότητες και μύθους. Δεν θέλουμε όμως να κουραστούμε για να αποκτήσουμε άποψη –συχνά μας τη διαμορφώνει η «αγορά» των social media– ούτε να διαβάσουμε για να μάθουμε περισσότερα. Πολλά ανακριβή υποστηρίζονται ακόμη για τον Βενιζέλο και για τον ρόλο που διαδραμάτισε σε μείζονα ιστορικά γεγονότα αυτού του αιώνα. Η απάντηση για όλα είναι: διάβασμα και επιχειρήματα. Αν έτσι θετικά σκέφτονται οι γονείς –και όχι με αφορισμούς και γενικεύσεις–, τότε και τα παιδιά θα αντιμετωπίσουν την ιστορία σαν κάτι οικείο, δικό τους, που θα τα βοηθήσει να καταλάβουν το παρόν της χώρας τους. Το ίδιο αφορά και την πολιτική· νηφαλιότητα και γνώση είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες της δημοκρατίας. Ελπίζω πως τόσο το πρώτο βιβλίο μου όσο και το τωρινό προτείνουν έναν τρόπο συνοπτικό και εύληπτο για να έρθουν οι μικροί –αλλά και οι μεγάλοι που δεν είναι επαΐοντες– πιο κοντά στην ιστορία. Το βιβλίο, εκτός από άρτιο, επιστημονικό και ζωντανό, είναι και μια εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση. Ποιος ο ρόλος της εικονογράφησης; Πώς ήταν η συνεργασία σου με τη Θέντα Μιμηλάκη; Τα εικονογραφημένα βιβλία έχουν το εξαιρετικό προσόν να μπορούν να μεταφέρουν στον αναγνώστη

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ κάποια από τα νοήματά τους χωρίς λόγια. Η δουλειά της Θέντας –με την οποία συνεργάζομαι για δεύτερη φορά – συμπληρώνει εικαστικά αυτή την πρωτότυπη βιογραφία. Αντλώντας πληροφορίες και έμπνευση από πρωτότυπο υλικό –αρχεία, έγγραφα, καρτ ποστάλ, φωτογραφίες–, η Θέντα ανασυνέθεσε οπτικά την ατμόσφαιρα της εποχής με άποψη και ταλέντο. Δουλέψαμε η μια δίπλα στην άλλη, κι ας ζούμε σε διαφορετικές πόλεις, ανταλλάσσοντας αμέτρητα μέιλ με σκέψεις, ιδέες, προτάσεις, προσχέδια της εικονογράφησης. Είχε εγκαίρως τα κείμενα στη διάθεσή της, ώστε να μπορέσει να αντλήσει τα δεδομένα που χρειαζόταν και να προχωρήσει τη δουλειά της. Επίσης, συνεργάστηκε στην τεκμηρίωση της εικονογράφησης και με τον Κωστή Γκοτσίνα, έτσι ώστε κάθε στοιχείο που βλέπετε στις σελίδες να είναι ιστορικά ελεγμένο μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια – από τα φορέματα των κυριών, τα καπέλα του Βενιζέλου ή τη διακόσμηση των εσωτερικών χώρων και τη μορφή των πόλεων έως τις προσωπογραφίες και τους χάρτες. Τι ήταν αυτό που σε γοήτευσε περισσότερο στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ποιες μικρές, σχεδόν άγνωστες, πτυχές της ζωής του σε εντυπωσίασαν και θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας; Υπήρξαν πολλές στιγμές που αισθάνθηκα ότι βρισκόταν κοντά μου, σαν παλιός γνώριμος, κι άλλες που τον αισθανόμουν να προχωρά μπροστά με την τόσο χαρακτηριστική αισιοδοξία του, βοηθώντας με να συνεχίσω αυτό το εγχείρημα που δεν ήταν διόλου εύκολο. Ο μικρός Λευτεράκης ήταν ατίθασο παιδί αλλά χαρούμενο, πειραχτήρι και πολύ καλός φίλος, εξαιρετικός μαθητής κι επαναστάτης με το θάρρος της γνώμης του να μην κάμπτεται από δασκάλους, ούτε ακόμα κι από τον ίδιο τον πατέρα του με τον οποίο είχε πολύ στενή σχέση. Τον θαύμασα για την επιμονή του να σπουδάσει και να πραγματώσει τα όνειρά του, ακόμα κι αν αυτό ήθελε πολύ κόπο, πειθαρχία και μοναχική προσπάθεια – έμαθε ξένες γλώσσες διαβάζοντας μόνος του επί ώρες τα βράδια. Ο έρωτάς του για την πρώτη του γυναίκα ήταν ρομαντικός κι απόλυτος, ενώ η απώλειά της τον βύθισε σε βαρύ πένθος που συχνά ξεχνάμε όταν μιλάμε για τον χαρακτήρα του. Η βαθιά του τρυφερότητα και η διάθεσή του να δοθεί στους αγαπημένους του ανθρώπους είναι φανερή στη σχέση του με τα εγγόνια του, που τον έκαναν ό,τι ήθελαν, ένας πραγματικός «χαζοπαππούς» που δεν έλεγε ποτέ «όχι».

43 ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΔΕΝ ΑΓΑΠΟΎΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ ΕΠΕΙΔΉ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΜΑΘΑΊΝΟΥΜΕ ΝΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΟΎΝ. ΊΣΩΣ ΕΠΕΙΔΉ ΚΙ ΕΜΕΊΣ ΟΙ ΜΕΓΆΛΟΙ ΑΥΤΉΣ ΤΗΣ ΧΏΡΑΣ ΠΟΛΎ ΣΥΧΝΆ ΚΑΥΧΙΌΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΌΝ ΤΗΣ, ΑΛΛΆ ΣΥΧΝΆ ΓΝΩΡΊΖΟΥΜΕ ΕΛΆΧΙΣΤΑ – ΩΣ ΕΠΊ ΤΟ ΠΛΕΊΣΤΟΝ ΓΕΝΙΚΌΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΜΎΘΟΥΣ Τι θα έλεγες καταρχάς σε έναν γονιό και έπειτα σε ένα παιδί, προκειμένου να τον/το παρακινήσεις να προμηθευτεί το βιβλίο σου; Θα του πρότεινα να κλείσει το κινητό για λίγο και να βγει με το παιδί του βόλτα ένα από τα ηλιόλουστα πρωινά που έρχονται. Να περπατήσουν μαζί μέχρι ένα ωραίο βιβλιοπωλείο και να μπουν μέσα. Χωρίς βιασύνη, χωρίς να πρέπει να πάνε κάπου αλλού μετά. Να κατεβάσουν από το ράφι το βιβλίο, να το ακουμπήσουν στον πάγκο του βιβλιοπώλη και να αρχίσουν να το ξεφυλλίζουν. Είναι μαγική η δύναμη των εικόνων στα μικρά παιδιά. Κι ύστερα, μέσα σε αυτό το ίδιο βιβλιοπωλείο οι λέξεις θα αρχίσουν να ζωντανεύουν. Σιγά σιγά θα ενεργοποιηθεί η δύναμη της ανάγνωσης. Η μια λέξη θα τους πάει στην άλλη και θα αρχίσει να σχηματίζεται μπροστά τους η εικόνα ενός ανθρώπου που τόσο συχνά ακούμε το όνομά του στην καθημερινότητά μας, αλλά λίγο τον ξέρουμε. Η περιπετειώδης ζωή του Βενιζέλου είναι συναρπαστική σαν μυθιστόρημα, στο οποίο, μαζί με αυτόν, πρωταγωνιστεί η Ελλάδα. Είμαι σίγουρη πως με αυτό τον τρόπο κανείς δεν θα φύγει από το βιβλιοπωλείο χωρίς να πάρει τον Ελευθέριο –και το βιβλίο– μαζί του.

44

ΠΑΡΑΜΥΘΙ

Οι Παραμυθοκόρες αφηγούνται: Το αθάνατο νερό

Οι Παραμυθοκόρες (Βασιλεία Βαξεβάνη, Αντωνία Βέλλιου, Ιφιγένεια Καρκιδώνη) κάνουν παραστάσεις σε σχολεία, βιβλιοθήκες, δήμους και χώρους καλλιτεχνικής έκφρασης. Την εικόνα σχεδίασε ο εικονογράφος Δημήτρης Κάσδαγλης. Μαζί με τις Παραμυθοκόρες κάνουν παραστάσεις με αφήγηση και comics.

Facebook: Paramythokores Instagram: Paramythokores e-mail: info@paramythokores.gr

Πριν από την αφήγηση Παρατηρήστε σε μια βόλτα, όσο πάτε στο σχολείο, έξω από το παράθυρο, τα δέντρα γύρω σας. Κινηθείτε όπως αυτό το δέντρο όταν το φυσά ο άνεμος. Πώς μπορεί να είναι η φωνή του κάθε δέντρου; Το κορίτσι της ιστορίας μας θα συναντήσει τρία δέντρα. Κάντε το ίδιο παιχνίδι για τα τρία αυτά δέντρα. Φροντίστε να έχουν διαφορετική κίνηση και στάση σώματος όταν είναι μαραμένα και όταν ζωντανεύουν ξανά. Και μην ξεχνάτε ότι το κάθε τι στον κόσμο των παραμυθιών έχει και τη φωνή του. Η ηρωίδα μας θα μπει στη σπηλιά των δράκων. Αυτό μπορεί να είναι τρομαχτικό για τα παιδιά. Ας είναι ο λόγος σας αργός και η φωνή χαμηλά. Αφήστε το σώμα, τα μάτια και τα χέρια να «πουν» τα πιο πολλά και έτσι το κάθε παιδί θα πλάσει με τη φαντασία του την εικόνα αυτή μέχρι όσο αντέχει τρομαχτική. Αρχή του παραμυθιού, καλώς ήρθατε της αφεντιάς σας. Μια φορά κι έναν καιρό σε ένα μικρό σπίτι σε ένα χωριό ζούσε ένα κορίτσι. Είχε χάσει τη μαμά της και ο έμπορος πατέρας της παντρεύτηκε μια γυναίκα που είχε κι εκείνη μια κόρη. Όσο καλόκαρδη και πρόθυμη ήταν η μια κοπέλα, τόσο στριμμένη και τεμπέλα ήταν η κόρη της μητριάς. Γι’ αυτό και ήθελε εκείνη να βρει έναν τρόπο να το ξεκάνει το κορίτσι. Την έβαζε να κάνει τις πιο βαριές δουλειές, να κουραστεί και να ασχημύνει. Μια μέρα που ο πατέρας έλειπε σε ταξίδι για δουλειές, η μητριά βρήκε μια ιδέα για να απαλλαγεί μια και καλή από το κορίτσι. «Με πονεί η μέση μου», είπε. «Τι κάθεσαι; Σήκω γρήγορα και πήγαινε στη σπηλιά των

δράκων να μου φέρεις το αθάνατο νερό για να γειάνω!» «Μα… Μη με στέλνεις στους δράκους, θα με φάνε…» «Να πας και μην τολμήσεις να γυρίσεις χωρίς το αθάνατο νερό!» Της έδωσε ένα κανατάκι, την έσπρωξε έξω από το σπίτι και έκλεισε πίσω της με δύναμη την πόρτα. Το κορίτσι πήρε τον δρόμο και περπατούσε, ώσπου σε ένα σταυροδρόμι στους πρόποδες του βουνού συνάντησε έναν γέρο που καθόταν σε έναν βράχο. «Κόρη μου, να ’χεις καλό, δώσε μου λίγο φαγητό…» είπε ο γέρος. Το κορίτσι έψαξε στις τσέπες της. Είχε μονάχα ένα κομμάτι ξερό ψωμί. «Πάρε γέρο, μονάχα αυτό έχω», του είπε, «μα εσύ το χρειάζεσαι περισσότερο από μένα». «Σ’ ευχαριστώ, κόρη μου. Για πού το ’βαλες;» «Πάω να βρω το αθάνατο νερό που φυλούν οι δράκοι». «Επειδή η καρδιά σου είναι καλή, θα σου δώσω μια συμβουλή», είπε ο γέρος. «Οι δράκοι σαν κοιμούνται έχουν τα μάτια τους ανοιχτά κι όταν τα ’χουνε κλειστά πάει να πει ότι είναι ξύπνιοι». Το κορίτσι ευχαρίστησε τον γέρο και πήρε να ανεβαίνει το βουνό, ώσπου έφτασε μπροστά στο άνοιγμα μιας σκοτεινής σπηλιάς. Από μέσα ακούγονταν οι βαριές ανάσες των δράκων. Κρύος ιδρώτας έλουσε το κορίτσι. Κρυφοκοίταξε προσεκτικά μέσα στη σπηλιά και είδε σαράντα ζευγάρια κίτρινα, κατακίτρινα, μάτια να την κοιτούν. Φοβήθηκε τόσο που όλες οι τρίχες της σηκώθηκαν όρθιες, ένιωσε σαν να της έριξαν παγωμένο νερό στην πλάτη. Τότε, όμως, θυμήθηκε τη συμβουλή του γέρου: «Όταν οι δράκοι κοιμούνται έχουν τα

23.05.2022

μάτια τους ανοιχτά». Μπήκε μέσα στη σπηλιά περπατώντας στις μύτες των ποδιών της, ανάμεσα στους κοιμισμένους δράκους. Στο βάθος της σπηλιάς ήταν η πηγή με το αθάνατο νερό. Το κορίτσι γέμισε το κανατάκι της κι έπειτα πισωπατώντας βγήκε απ’ τη σπηλιά. Σαν βγήκε έξω, έβαλε το ένα πόδι μπροστά στο άλλο και έτρεξε όσο πιο γρήγορα μπορούσε μακριά απ’ τους δράκους. Έκατσε λαχανιασμένη να ξαποστάσει κάτω από ένα δέντρο. Και τότε άκουσε μια φωνή. «Κόρη μου, στάξε μου λίγο νερό στις ρίζες μου, διψώ…» Γυρνάει το κορίτσι και βλέπει μια μηλιά μαραμένη και ξερή, με σαπισμένα μήλα κι ούτε ένα πράσινο φυλλαράκι. Χωρίς να το σκεφτεί, το κορίτσι έσταξε τρεις στάλες από το κανατάκι με το αθάνατο νερό στις ρίζες του δέντρου. Και η μηλιά αμέσως πρασίνισε κι έγιναν κόκκινα, κατακκόκινα, τα μήλα της. «Σ’ ευχαριστώ, κόρη μου» είπε η μηλιά. «Όσο κόκκινα είναι τα μήλα μου, έτσι κόκκινα να γίνουν τα χειλάκια σου και τα μάγουλά σου. Το κορίτσι ευχαρίστησε τη μηλιά και συνέχισε τον δρόμο του, ώσπου βρέθηκε μπροστά σε μια ελιά. Κι ήταν εκείνη ξερή και μαραμένη, με θαμπές και τσαλακωμένες τις ελιές, με τα κλαδιά λυγισμένα προς τη γη, θαρρείς κι ήθελαν να φτάσουν στο χώμα να ρουφήξουν λίγο νερό. «Κόρη μου, στάξε μου λίγο νερό στις ρίζες μου, διψώ» μίλησε η ελιά. Και το κορίτσι έσταξε τρεις σταγόνες από τ’ αθάνατο νερό στις ρίζες της ελιάς. Και η ελιά σήκωσε τα κλαδιά ψηλά κι έκανε κάτι ελιές μαύρες και γυαλιστερές. «Σ’ ευχαριστώ, κόρη μου», είπε η ελιά. «Όπως μαύρες είναι οι ελιές μου, έτσι μαύρα και λαμπερά να είναι τα μάτια σου, τα φρύδια σου και τα μαλλιά σου!» Το κορίτσι ευχαρίστησε και συνέχισε τον δρόμο του. Και καθώς έφτανε στα πρώτα σπίτια του χωριού, πάνω σε έναν τοίχο, ήταν σκαρφαλωμένο ένα γιασεμί· μόνο που ήταν μαραμένο και ξερό και τα ανθάκια του ήταν κιτρινισμένα και βρωμούσαν. «Κόρη μου, στάξε μου λίγο νερό στις ρίζες μου, διψώ», μίλησε το γιασεμί. Και το κορίτσι έσταξε τρεις σταγόνες από τ’ αθάνατο νερό στις ρίζες του γιασεμιού. Κι εκείνο αμέσως έβγαλε άσπρα λουλουδάκια και μοσχοβόλησε ο τόπος! «Σ’ ευχαριστώ, κόρη μου», είπε το γιασεμί. «Όπως μοσχοβολάνε τα λουλούδια μου έτσι να μοσχοβολάς κι εσύ». Το κορίτσι έφτασε στο σπίτι και χτύπησε την πόρτα. «Άνοιξε, μάνα, έφερα το αθάνατο νερό!» Σαν την είδε η μητριά πιο όμορφη από ποτέ, με κόκκινα χείλη, μαύρα γυαλιστερά μαλλιά και να μοσχοβολάει γιασεμί, θύμωσε ακόμα περισσότερο. «Πώς τα κατάφερες;» τη ρώτησε και το κορίτσι τα είπε όλα, για τον γέρο και για τους δράκους στη σπηλιά που κοιμούνται με τα μάτια ανοιχτά. Πιάνει τότε η μητριά τη δική της την κόρη και τη στέλνει να πάει να φέρει το αθάνατο νερό για να γυρίσει κι αυτή όμορφη και λαμπερή.

23.05.2022

Σηκώνεται βαριεστημένο το κορίτσι, παίρνει ένα κανατάκι και προχωράει και πάει στο βουνό. Προσπέρασε τον γέρο χωρίς να του δώσει σημασία κι έφτασε στο άνοιγμα της σπηλιάς. Άκουσε από μέσα τη φοβερή ανάσα των δράκων και πάγωσε απ’ τον φόβο της, αλλά είδε τα ανοιχτά κίτρινα μάτια τους να την κοιτάζουν και κατάλαβε ότι κοιμούνται. Μπήκε μέσα, έφτασε μέχρι τη βρύση με το αθάνατο νερό, γέμισε το κανατάκι της και το ’βαλε στα πόδια. Στάθηκε κι εκείνη να ξαποστάσει κάτω από ένα δέντρο. Ήταν η μηλιά. Κι ήταν ξανά μαραμένη και ξερή. «Κόρη μου, στάξε μου λίγο νερό στις ρίζες μου, διψώ», ακούστηκε η φωνή του δέντρου. «Καλέ τι μας λες; Τι νόμιζες, για σένα το κουβαλώ;» είπε το κορίτσι. «Έτσι είσαι;» είπε η μηλιά. «Τότε, έτσι όπως είναι πράσινα τα άγουρα και τα σαπισμένα μήλα μου, έτσι να πρασινίσουν και τα μούτρα σου!» Το κορίτσι θυμωμένο συνέχισε τον δρόμο του, ώσπου άκουσε μιαν άλλη φωνή. «Κόρη μου, στάξε μου λίγο νερό στις ρίζες μου, διψώ». Γύρισε το κορίτσι και είδε την ελιά, μαραμένη και ξερή. «Θαρρείς για σένα το κουβαλώ; Κόντεψαν να με φάνε

ΠΑΡΑΜΥΘΙ οι δράκοι για να το πάρω!» είπε το κορίτσι. «Έτσι είσαι;» είπε η ελιά. «Τότε όπως είναι σάπιες και ρυτιδιασμένες οι ελιές μου έτσι να σαπίσουν τα δόντια σου και να γεμίσεις ρυτίδες!» Το κορίτσι θυμωμένο συνέχισε τον δρόμο του. Στο έμπα του χωριού να και το γιασεμί, μαραμένο κι αυτό. «Κόρη μου, στάξε μου λίγο νερό στις ρίζες μου, διψώ», είπε. «Ορίστε μας! Πολύ θράσος τα δέντρα και τα λουλούδια σήμερα! Έκανα ολόκληρο ταξίδι, μόλις που τη γλίτωσα από τους δράκους και θα σπαταλήσω το αθάνατο νερό μου για να σε ποτίσω; Δεν είμαστε καλά!» είπε το κορίτσι. «Έτσι είσαι;» είπε το γιασεμί. «Τότε όπως βρωμάνε τα σαπισμένα ανθάκια μου έτσι να βρωμοκοπάς κι εσύ!» Έφτασε το κορίτσι στο σπίτι και χτύπησε την πόρτα. Ανοίγει η μάνα της κι έφτασε στη μύτη της πρώτα η μπόχα. Έπειτα την είδε, πράσινη και ρυτιδιασμένη, με σάπια δόντια και δεν άντεξε αυτή κι έσκασε απ’ το κακό της! Όσο για το άλλο κορίτσι, σαν μεγάλωσε καθόταν μια μέρα στην αυλή της και πέρασε από κει ένα παλικάρι και θαμπώθηκε απ’ την ομορφιά της. «Άνθρωπος είσαι εσύ ή ξωτικιά;» της λέει.

του Τόμεκ Γι οβάνη

45 «Άνθρωπος είμαι όπως κι εσύ!» Κι έφυγε, λέει, η κοπέλα μαζί του και πήραν μαζί το νέο μονοπάτι της ζωής τους. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία. Αυτό που ξέρουμε, όμως, να σας πούμε είναι πως… έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα! Μετά την αφήγηση Με αφορμή «Το αθάνατο νερό», θα μπορούσατε να κάνετε μια κουβέντα με το παιδί πάνω στην ιδέα ότι το νερό είναι ζωή. Η ζωή η ίδια ξεκινάει μέσα στο νερό. Η δική τους ζωή ξεκίνησε μέσα στο νερό. Ενθαρρύνετε το παιδί να ζωγραφίσει τον εαυτό του σαν ένα να σποράκι που μεγαλώνει μέσα σε νερό. Θυμάστε εκείνο το πείραμα που κάναμε στο δημοτικό, με τα σποράκια της φακής μέσα σε βαμβάκι σε ένα μπολάκι από γιαούρτι; Φυτέψτε τα δικά σας σποράκια και παρακολουθήστε τα καθώς μεγαλώνουν και γίνονται φύτρα. Όταν μεγαλώσουν, μπορείτε να τα βάλετε και στη σαλάτα σας! Θυμίστε τους, επίσης, ότι υπάρχουν παιδιά που, ακόμα και σήμερα, χρειάζεται να περπατήσουν ώρες για να βρουν καθαρό νερό να πιουν. Με ποιον τρόπο θα μπορούσατε να προσφέρετε λίγο από το «αθάνατο νερό» σε αυτά τα παιδιά;

46

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Το νησί της Μαρίας ΤΗΣ BIKTOΡΙΑ ΧΙΣΛΟΠ Αγαπητέ αναγνώστη, Πριν από περίπου είκοσι χρόνια έγραψα το πρώτο μου μυθιστόρημα, ΤΟ ΝΗΣΙ, εμπνευσμένο από την ιστορία της Σπιναλόγκας, του νησιού των λεπρών στην Κρήτη. Τα ζητήματα γύρω από το στίγμα, την απώλεια, το ανθρώπινο θάρρος και την ελπίδα απέναντι σε μια ανίατη ασθένεια φαίνεται πως άγγιξαν μια ευαίσθητη χορδή των αναγνωστών και το μυθιστόρημα έχει μεταφραστεί σε 40 γλώσσες, με περισσότερα από 6 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Από τότε που έγραψα το μυθιστόρημα, έχω περάσει πολύ χρόνο στην Κρήτη, έμαθα να μιλάω ελληνικά και έκανα πολλούς φίλους. Ένα μεσημέρι, λοιπόν, κάτω από τη σκιά ενός πλατάνου, βρέθηκα να κάθομαι δίπλα σε μια δασκάλα. «Πολύ θα ήθελα να διαβάσω ΤΟ ΝΗΣΙ στην τάξη μου», μου είπε. «Περιέχει πολλά θέματα που αφορούν τα παιδιά... Μόνο που φοβάμαι ότι είναι λίγο “ενήλικο” για εκείνα». Δεδομένου ότι στην αρχή η ιστορία αναφέρεται σε ένα νεαρό κορίτσι και στην καλύτερή της φίλη, το σχόλιο της δασκάλας με έβαλε σε σκέψεις. Θα μπορούσα να προσαρμόσω την ιστορία για πιο μικρούς αναγνώστες; Το αποτέλεσμα είναι ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ. Όσο ετοίμαζα αυτό το βιβλίο, η πανδημία Covid-19 ήρθε στη ζωή μας και, καθώς έγραφα, διαπίστωσα πολλές ομοιότητες μεταξύ αυτής της νέας ασθένειας και της λέπρας. Πλέον όλοι γνωρίζουμε την καραντίνα στην οποία πρέπει να μπει κανείς σε περίπτωση που κολλήσει κορονοϊό, την απομόνωση από την οικογένεια και τους φίλους, η οποία μπορεί να κρατήσει μήνες, ενώ πολλά παιδιά έχουν βιώσει την απώλεια κάποιου αγαπημένου τους προσώπου για πρώτη φορά. Ενθουσιάστηκα πολύ που μπορούσα να συνεργαστώ με μια τόσο ταλαντούχα εικονογράφο, την Τζιλ Σμιθ, η οποία συνέλαβε εκπληκτικά τους χαρακτήρες και τo ελληνικό τοπίο. Η Τζιλ κι εγώ περάσαμε πολύ χρόνο μαζί στην Κρήτη το περασμένο καλοκαίρι και κατάφερε να αποτυπώσει ακριβώς τον πολιτισμό και την ατμόσφαιρα αυτού του ιδιαίτερου τόπου. Όταν κοιτάζω τις ζωγραφιές της, νιώθω ότι βρίσκομαι πάλι εκεί! Εύχομαι από καρδιάς να απολαύσετε το πρώτο μου βιβλίο για παιδιά, τόσο εσείς όσο και οι αγαπημένοι σας. Με θερμές ευχές, Βικτόρια Χίσλοπ

Το νησί της Μαρίας, της Βικτόρια Χίσλοπ, μια μοναδική και συναρπαστική ιστορία για την αγάπη και τον αποχωρισμό, απευθύνεται σε παιδιά από 9 ετών και κυκλοφορεί, όπως και Το νησί, από τις Εκδόσεις Ψυχογιός.

Μιλήστε στα παιδιά για σπουδαία θέματα με τη βοήθεια της Φρουτοπαρέας!

Nο1 ΣΕΙΡΆ ΠΆΙΔΙΚΉΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΆΣ – ΠΆΝΩ ΆΠΟ 1,6 ΕΚΆΤ. ΆΝΤΙΤΥΠΆ ΚΑΘΗΜΕ Ρ ΣΥΜΠΕΡ ΙΝΗ ΙΦΟΡΑ

ΓΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡ ΓΡΑΦΗ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

ΕΝΣΥΝΑ

ΙΣΘΗΣΗ

ΚΑΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

ΕΚΜ ΠΟΔ ΑΘΗΣΗ Η ΚΑΙ ΛΑΣΙΑΣ ΦΙΛ ΙΑ

3+

Όταν οι λέξεις

συνομιλούν με τις εικόνες... γίνονται θαύματα

4+

4+ 3+

Ο γκρίζος ποντικός, της πολιτείας ράφτης ξακουστός, συλλογή ετοιμάζει μυστική, που θα είναι έκπληξη σωστή!

Η ζωή είναι όμορφη όταν όλα πάνε καλά. Μερικές φορές όμως κάτι πάει εντελώς ΣΤΡΑΒΑ. Κι αυτό αρκεί για να γίνω ΕΞΑΛΛΗ!

Αν θέλεις να αποκτήσεις καλούς τρόπους και αγωγή, ίσως πρέπει να κάνεις μάθημα στης Μις Μόλι τη σχολή!

Τι σχέση έχουν οι μέλισσες, τα αναμμένα φώτα και τα μπαλόνια με το γράμμα Β;

Βιβλία για να δείτε την Ιστορία με άλλο μάτι 6+

5+

10+

10+ 2022

100 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗ

2022

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΌΦΉ

100 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗ

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΉ ΚΑΤΑΣΤΡΌΦΉ

Πόσα γνωρίζεις άραγε για τους δημιουργούς του Εθνικού μας Ύμνου; Ένα ταξίδι στον χρόνο, σε έναν κόσμο γεμάτο λέξεις και νότες.

Από τον θρίαμβο της Επανάστασης του 1821 πώς φτάσαμε στη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922;

Οι Kανόνες είναι σαν τις Iστορίες. Έχουν αρχή, μέση, τέλος και ήρωες που δε θα ξεχάσεις ποτέ.

Μια ιστορία για τον πόλεμο και την προσφυγιά, και για τα σεντέφια εκείνα που αντέχουνε στις φλόγες…

Νέοι και αγαπημένοι ήρωες σε μοναδικές περιπέτειες!

7+ Η Βιόλα είναι ένα συνηθισμένο κορίτσι. ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ. Η ζωή όμως στο σπίτι της κάθε άλλο παρά ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΗ είναι…

7+ Θα καταφέρει ο διάσημος ντετέκτιβ να λύσει κι αυτό το μυστήριο ή θα τον εμποδίσει ο φόβος του για τα άλογα;

Τα βιβλία της ζωής τους

7+ Οι Ιστοριοναύτες συνεχίζουν το ταξίδι τους πίσω στον χρόνο. Ακολούθησέ τους και βοήθησέ τους να ανακαλύψουν τα μυστικά του παρελθόντος!

ΈΝΑ ΚΟΡΊΤΣΊ ΜΈ ΈΝΑ ΈΠΊΚΊΝΔΥΝΟ ΜΥΣΤΊΚΟ. Η ΑΛΗΘΈΊΑ ΈΊΝΑΊ ΖΗΤΗΜΑ ΖΩΗΣ ΚΑΊ ΘΑΝΑΤΟΥ… ΚΑΊ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΔΈΝ ΈΊΝΑΊ ΜΈ ΤΟ ΜΈΡΟΣ ΤOY.

Από 11 ετών

«ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ ΦΟΣΤΕΡ!» Η ένρινη φωνή του κυρίου Σουίνι διέκοψε τη δυνατή μουσική της Σόφι καθώς της τράβηξε τα ακουστικά από το καλώδιο. «Μήπως αποφασίσατε ότι είστε υπερβολικά έξυπνη για να δώσετε λίγη προσοχή σε ό,τι λέω;» Η Σόφι άνοιξε με δυσκολία τα μάτια της. Προσπάθησε να μην κάνει κάποιο μορφασμό, καθώς οι λάμπες φθορισμού έρι­ χναν αντανακλάσεις στους μπλε τοίχους του μουσείου, πολλα­ πλασιάζοντας τον πονοκέφαλο που έκρυβε. «Όχι, κύριε Σουίνι» μουρμούρισε και χαμήλωσε το κεφάλι για να αποφύγει τα βλέμματα των συμμαθητών της. Έριξε τα μακριά μαλλιά της γύρω από τους ώμους της και ευχήθηκε να μπορούσε να κρυφτεί πίσω τους. Ήταν ακριβώς το είδος της προσοχής που επιδίωκε πάση θυσία να αποφεύγει. Γι’ αυτό φορούσε σκούρα ρούχα και πάντα έμενε τελευταία, κρυμμένη πίσω από τα ψηλότερα παιδιά. Ήταν ο μόνος τρόπος να επιβιώσει μια δωδεκάχρονη σ’ αυτή την τάξη. «Τότε μήπως θα θέλατε να μας εξηγήσετε γιατί ακούτε μου­ σική απ’ το iPod σας αντί να παρακολουθείτε;» Ο κύριος Σουί­ νι σήκωσε ψηλά τα ακουστικά, σαν να ήταν το πειστήριο κάποιου εγκλήματος. Αν και για εκείνον πιθανότατα να ήταν. Είχε σύρει ολόκληρη την τάξη της στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του

Πάρκου Μπαλμπόα, υποθέτοντας ότι οι μαθητές θα ενθουσιά­ ζονταν με την προοπτική μιας εκπαιδευτικής εκδρομής. Δε φαινόταν να αντιλαμβάνεται ότι κανείς δεν ένιωθε ιδιαίτερο ενθουσιασμό, εκτός κι αν ζωντάνευαν οι γιγάντιοι δεινόσαυροι και άρχιζαν να καταβροχθίζουν κόσμο. Η Σόφι τράβηξε μια βλεφαρίδα –κάτι που έκανε όταν είχε αμηχανία– και κάρφωσε το βλέμμα της στα παπούτσια της. Δεν υπήρχε περίπτωση να μπορέσει να εξηγήσει στον κύριο Σουίνι ότι χρειαζόταν τη μουσική για να μην ακούει τη φασα­ ρία. Εκείνος δεν μπορούσε καν να ακούσει τη φασαρία. Η φλυαρία δεκάδων τουριστών χτυπούσε πάνω στους τοί­ χους με τα απολιθώματα και αντηχούσε στη σπηλαιώδη αί­ θουσα. Το πραγματικό πρόβλημα όμως ήταν οι σκέψεις τους. Διάσπαρτα, ασύνδετα σπαράγματα σκέψεων εκπέμπονταν κατευθείαν προς τον εγκέφαλο της Σόφι – σαν να βρισκόταν σε μια αίθουσα με εκατοντάδες τηλεοράσεις στη διαπασών, όλες με διαφορετικές εκπομπές. Χώνονταν στη συνείδησή της, αφή­ νοντας τσουχτερές σουβλιές στο διάβα τους. Ήταν ένα φρικιό. Ήταν το μυστικό της –το βαρύ φορτίο της– από τότε που είχε πέσει και είχε χτυπήσει το κεφάλι της όταν ήταν πέντε χρονών. Είχε προσπαθήσει να μπλοκάρει τη φασαρία. Είχε προσπαθήσει να την αγνοήσει. Δεν έπιανε τίποτα. Και δεν μπορούσε και να το πει σε κανέναν. Δε θα καταλάβαιναν. «Εφόσον αποφασίσατε ότι είστε υπεράνω του μαθήματος, μήπως θα θέλατε να το κάνετε εσείς;» ρώτησε ο κύριος Σουίνι. Έδειξε τον τεράστιο πορτοκαλί δεινόσαυρο με το ρύγχος στο κέντρο της αίθου­ σας. «Εξηγήστε στους συμμαθητές σας σε τι διαφέρει ο λαμπεόσαυ­ ρος από τους άλλους δεινόσαυρους που είδαμε». Η Σόφι έπνιξε έναν αναστεναγμό και έφερε στο μυαλό της την εικόνα από την κάρτα πληροφοριών που βρισκόταν μπροστά στον δεινόσαυρο. Την είχε δει όταν έμπαιναν στο μουσείο και η φω­ τογραφική της μνήμη είχε καταγράψει τέλεια κάθε λεπτομέρεια. Καθώς απαριθμούσε τα στοιχεία, έβλεπε το πρόσωπο του κυρίου Σουίνι να σχηματίζει μια γκριμάτσα και άκουγε τις σκέψεις των συμμαθητών της να γίνονται όλο και πιο πικρόχολες. Δεν ήταν και μεγάλοι υποστηρικτές του παιδιού­θαύματος της τάξης. Την αποκαλούσαν «φυτό» και έλεγαν ότι χαλάει την πιάτσα. Μόλις ολοκλήρωσε την απάντησή της, ο κύριος Σουίνι μουρ­ μούρισε κάτι σαν «μικρή ξερόλα» μέσα από τα δόντια του καθώς πήγε προς τη διπλανή αίθουσα μουτρωμένος. Η Σόφι δεν ακο­ λούθησε. Οι λεπτοί τοίχοι που χώριζαν τις δύο αίθουσες δεν έσβηναν τη φασαρία, αλλά τουλάχιστον την περιόριζαν. Προ­ σπαθούσε να βρίσκει όση ανακούφιση μπορούσε. Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΙΣ 26 ΜΑΪΟΥ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ 3,7 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ!

Τα βιβλία της ζωής τους

50

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

βιβλίο

Βρείτε όλα τα βιβλία που προτείνουμε στο παιδικό βιβλιοπωλείο "Ο Γάτος Μαουρίτσιο", www.mauriciobookstore.gr

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ C

M

Y

Δυο βιβλία της Marianne Dubuc για μωράκια από ενός έτους παρουσιάζουν οι Εκδόσεις Πατάκη, στη σειρά «Μικρές κρυψώνες», σε μετάφραση της Μαρίας Παπαγιάννη. «Το δέντρο μου» στέκεται στη μέση ενός μεγάλου λιβαδιού και κρύβει πολλά μυστικά. Για παράδειγμα, στο βάθος της κουφάλας, θα βρείτε την κουκουβάγια με την οικογένειά της, που παίρνουν έναν υπνάκο. Δίπλα σε μια μεγάλη βελανιδιά κυλάει «Το ποτάμι μου». Αν παρατηρήσετε καλά, θα δείτε πως κρύβει επίσης πολλά μυστικά. Για παράδειγμα, κάτω από τα βότσαλα, χωμένο μέσα στην άμμο, βρίσκεται το αρκουδάκι που έχασε ο Πάρης. Τα παιδιά θα ακολουθήσουν τα ξωτικά-οδηγούς, θα ανοίξουν μικρά παράθυρα γεμάτα εκπλήξεις και θα ανακαλύψουν όλες τις μικρές κρυψώνες στη φύση.

CM

MY

CY

CMY

K

Άκου τη μουσική των συναισθημάτων! Το βιβλίο της Έλσα Φουκιέ «Τα συναισθήματά μου στη μουσική» (Εκδόσεις Πατάκη, Σειρά: γνωρίζω τους ήχους του κόσμου, μετάφραση: Αντωνία Γουναροπούλου) εισάγει τα βρέφη, από ενός έτους, στις μουσικές του Βιβάλντι, του Τσαϊκόφσκι, του Φορέ, του Σοπέν και του Μουσόργκσκι που απεικονίζουν τα συναισθήματα της αγάπης, του θυμού, της χαράς, του φόβου και της λύπης. Και στο τέλος, υπάρχει ένα παιχνίδι αναζήτησης και εύρεσης ήχου με ένα κουμπί-έκπληξη! Το παιδί πατάει το κουμπί και δείχνει την εικόνα που ακούει. Πατάει ξανά και ψάχνει σε ποια εικόνα αντιστοιχεί ο νέος ήχος όσες φορές θέλει! Άλλο ένα μουσικό παραμύθι από τις ίδιες εκδόσεις, που εδώ και χρόνια πρωτοπορούν στην κατηγορία των ηχητικών βιβλίων με μια μεγάλη συλλογή διαλεγμένη με φροντίδα. Στο ολοκαίνουργιο «Ο Ρένος κάνει σινεμά», της Magali Le Huche (μετάφραση Ελένη Μπακογεώργου), τα παιδιά γνωρίζουν μαζί με τον αγαπημένο τους ήρωα τη μουσική του σινεμά, που είναι… υπέροχο! Γι' αυτό, άλλωστε και ο Ρένος το λατρεύει. Μια μέρα, ονειρεύεται ότι παίζει τον ρόλο ενός καουμπόη, ενός σούπερ ήρωα… ακόμα κι ενός ταξιδιώτη στ’ άστρα! Είναι πραγματικά μαγικό το σινεμά και οι 16 μελωδίες που θα ακουστούν

το Κορίτσι &

το κορίτσι «Μία τρυφερή ιστορία για το ταξίδι της ενηλικίωσης»

www.pouabooks.gr

Συγγραφέας Σοφιάννα Θεοφάνους

Εικονογράφος Λέλα Στρούτση

«∆Ε ΘΥΜΑΜΑΙ πότε ήταν η τελευταία φορά που διάβασα ένα βιβλίο µε τόση καθαρή και ατόφια απόλαυση».

Philip Pullman

«Ίσως το πιο συναρπαστικό βιβλίο που διάβασα

ΟΛΗ ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ».

New York Times Book Review

«ΜΙΑ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ.

Ετοιµαστείτε να γνωρίσετε την αξιοθαύµαστη Σάλλυ Τζόουνς· δεν πρόκειται να την ξεχάσετε σύντοµα».

Publishers Weekly

Γιάκοµπ Βέγκελιους

Ο γορίλλας του δολοφόνου

Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη

Όλοι πρέπει να γνωρίσουν τη Σάλλυ Τζόουνς. Ναυτικός, εξερευνήτρια, φιλόσοφος, σκακίστρια και… γορίλλας!

Το βιβλίο που τιµήθηκε στην Ελλάδα µε το Βραβείο σε ξένο συγγραφέα, Έλληνα εκδότη και µεταφραστή βιβλίου µεταφρασµένου στα ελληνικά για εφήβους και νέους/νέες του Ελληνικού Τµήµατος της ΙΒΒΥ – Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου

Μετάφραση: ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΙ∆ΟΥ, ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΓΓΕΛΙ∆ΗΣ

ΕΙ ΜΑΣΤ Ε Τ Α ΒΙ ΒΛ Ι Α

52

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

μέσα από τις σελίδες του θα μαγέψουν και τα μικρά σας και εσάς!

ένα νέο περιβάλλον, όπως στον παιδικό σταθμό.

Από τις Εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορούν δυο βιβλία σε κείμενα της Kate και του William Petty αντίστοιχα, εικόνες του βραβευμένου Axel Scheffler και απόδοση του Μάνου Μπονάνου. Και τα δυο έχουν παραθυράκια και pop-up εκπλήξεις και απευθύνονται σε παιδιά από 2 έως 5 ετών. «Ο Σαμ φυτεύει ένα ηλιοτρόπιο» αφηγείται την ιστορία ενός γάτου που αγαπάει τον ήλιο και θέλει να φυτέψει μεγάλα ηλιοτρόπια στον κήπο του. Μαζί με τον Σαμ, το Σκουλήκι και την Πασχαλίτσα, οι λιλιπούτειοι αναγνώστες θα μάθουν πώς να φυτεύουν σπόρους για να τους δουν να αναπτύσσονται. Τι, άραγε, συμβαίνει στο φυτό κάτω από το έδαφος, όσο περιμένουμε να μεγαλώσει;

Τι θα συμβεί όταν «Ένας γάτος με καπέλο» εμφανίζεται ξαφνικά στο σπίτι της Σάλι και του αδελφού της και θα τα κάνει όλα άνω κάτω; Τι θα κάνει ο Τέρι που θέλει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ να δοκιμάσει ο φίλος του, που δεν του αρέσουν καθόλου, «Πράσινα αυγά με χοιρομέρι»; Άλλα δυο βιβλία –μετά τον κλασικό «Γκριντς»– του σπουδαίου παραμυθοποιητή Dr Seuss μεταφράζονται στα ελληνικά. Δύσκολο το έργο του Φίλιππου Μανδηλαρά, στην απόδοση των στίχων, αλλά πετυχημένο! Κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και διασκεδάζουν κάθε αναγνώστη από 3 ετών.

Η Βέρα μαθαίνει τα πάντα για τα δέντρα. Έτσι, όταν με τη γιαγιά της βρίσκουν ένα ξεχωριστό βελανίδι στο έδαφος γνωρίζουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν! Με τη βοήθεια των φίλων της, του Σκουληκιού και της Πασχαλίτσας, «Η Βέρα φυτεύει μια βελανιδιά» κι αρχίζει να τη μεγαλώνει. Μαζί της τα παιδιά θα μάθουν πώς μεγαλώνει ένας μικρός σπόρος και πώς αναπτύσσεται το δέντρο μέσα στο έδαφος. Και τα δυο βιβλία αποτελούν έμπνευση για να φυτέψουμε τους δικούς μας σπόρους, παρέα με τα μικρά μας! Ποιο παιδάκι θα ψάξει για χρυσά νομίσματα στην παραλία; Ποιο θα τρέξει στις αστειοδρομίες με την Πέππα και την παρέα της; Ποιο θα κάνει μπάρμπεκιου με την Οικογένεια Γουρουνάκη; Μα φυσικά ΟΛΑ! Το «Peppa Pig: Στην Παιχνιδοχώρα» (Εκδόσεις Anubis) είναι ένα βιβλίο δραστηριοτήτων για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας με απίθανα παιχνίδια και φοβερές χρωμοσελίδες! Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί το παραμύθι της Marie Voigt «Το χαμόγελο», σε μετάφραση του Αντώνη Παπαθεοδούλου. Όταν ένα μωρό χαμογελά στην αδερφή του, η χαρά που αυτή νιώθει είναι τόσο δυνατή που κινητοποιεί μια αλυσίδα καλοσύνης που εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και επιστρέφει πάλι πίσω. Με ένα χαμόγελο που ξεκινάει το ταξίδι του και γεμίζει χαρά οικογένειες, συγγενείς, φίλους, αλλά και τελείως αγνώστους μεταξύ τους, η συγγραφέας και εικονογράφος δημιουργεί ένα τρυφερό βιβλίο για παιδιά από 3 ετών και μιλάει για τους δεσμούς που μας ενώνουν, ανεξάρτητα από το πόσο διαφορετικοί μπορεί να μοιάζουμε με μια πρώτη ματιά. Όταν ο φαταούλας Μπόγκι αποφασίζει να πάει διακοπές, σκορπά το χάος και φέρνει την καταστροφή σε κάθε προορισμό! Μα σ' όλα τα ωραία μπαίνει ένα τέλος. «Ο Μπόγκι ο τουρίστας» (Εκδόσεις Κλειδάριθμος) είναι ένα ταξιδιάρικο, ξεκαρδιστικό βιβλίο από τον πολυβραβευμένο Aaron Blabey! Πρωταγωνιστεί ένα αστείο παγκ, με συμπεριφορές που ομοιάζουν πολύ με αυτές των νηπίων-αναγνωστών του, και ο Λούκι Λουκάν, ο μικρός αδελφός του. Η έμμετρη μετάφρασή τους ανήκει στο πιο διάσημο παγκ της Ελλάδας, στον αγαπημένο Αρσέν, τον σκύλο του Κυριάκου Αθανασιάδη. Ο Σταύρος αγαπάει πολύ και παίρνει παντού μαζί του, ακόμα και στο σχολείο, μια μικρή κουβέρτα που έχει πάνω της έναν τεράστιο ήλιο με πλανήτες! Μόνο που… κρύβεται από πίσω της όταν του μιλούν. Όταν, όμως, τα παιδιά θα παίξουν ένα παιχνίδι στην τάξη, ο Σταύρος θα μεταμορφωθεί σε σούπερ ήρωα του διαστήματος με πολλούς φίλους! Το νέο βιβλίο της Χριστίνας Κωνσταντουδάκη «Με μια κουβέρτα... στο διάστημα» (Εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση: Ρένια Μεταλληνού) είναι μια τρυφερή ιστορία για τις πρώτες δύσκολες μέρες στο σχολείο και τα μεταβατικά αντικείμενα που χρειάζονται πολλές φορές τα πιο εσωστρεφή παιδιά για να αισθανθούν σιγουριά και ασφάλεια σε

Από τις Εκδόσεις Διόπτρα μόλις κυκλοφόρησαν το 7ο και το 8ο βιβλίο της πρωτότυπης, διαδραστικής σειράς «Το μεγάλο βιβλίο των απαντήσεων». Μέσα από σύντομα, κατανοητά κείμενα, χαρούμενες εικόνες και κρυμμένες απαντήσεις, τα παιδιά από 3 ετών διασκεδάζουν και διδάσκονται! Γιατί αναπνέουμε; Γιατί πρέπει να τρώμε; Πώς βλέπουμε πράγματα; Γιατί βλέπουμε όνειρα; Με τι μοιάζει ο εγκέφαλός μας; Γιατί κάνουμε μελανιές όταν χτυπάμε; Γιατί είναι κόκκινο το αίμα; Στο «Σώμα μου», οι μικροί αναγνώστες εξερευνούν τον ανθρώπινο οργανισμό και τις λειτουργίες των οργάνων και μαθαίνουν πώς να φροντίζουν τον εαυτό τους. Πώς άλλαξε τον κόσμο ο Μέγας Αλέξανδρος; Ποιος είπε τη φράση «έχω ένα όνειρο»; Ποιος ζωγράφισε τη Μόνα Λίζα; Στ’ αλήθεια έπεσε ένα μήλο στο κεφάλι του Ισαάκ Νεύτωνα; Πόσα βραβεία Νόμπελ απονεμήθηκαν στη Μαρί Κιουρί; Ποιος εφηύρε τον ηλεκτρικό λαμπτήρα; Ποια σχεδίασε τις πρώτες γυναικείες πιτζάμες; Οι «Διάσημοι Άνθρωποι» βοηθούν τα μικρά μας να ανακαλύψουν σπουδαίες προσωπικότητες, να μάθουν τα επιτεύγματά τους και να έρθουν σε επαφή με την ιστορία, την επιστήμη και την τέχνη. Όλοι στο ποντικοχωριό περιμένουν με αγωνία τη νέα κολεξιόν του αγαπημένου τους ράφτη ποντικού κι ανυπομονούν να διαλέξουν το καινούργιο τους κουστούμι. Μα «Ο ράφτης ποντικός», ο ήρωας της Κατερίνας Χριστόγερου (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση: Μαριάννα Φραγκούλη), δεν είναι καθόλου βιαστικός… Αναζητά την έμπνευση που θα τον βοηθήσει να δημιουργήσει ρούχα υψηλής αισθητικής, πρωτότυπα, ξεχωριστά. Αναζητά υφάσματα με υπέροχα χρώματα και σχέδια. Θα τα καταφέρει να κάνει τη γιορτινή του συλλογή μοναδική, όπως θέλει και επιθυμεί; Θα μπορέσει να ευχαριστήσει και να ενθουσιάσει τους πελάτες ποντικούς, μεγάλους και μικρούς; Ποιο είναι το μυστικό της τέχνης του; Αν είστε πάνω από 3 ετών, διαβάστε την περιπέτεια του ράφτη ποντικού, που με τόλμη, φαντασία, υπομονή και πρωτοτυπία κέρδισε το χειροκρότημα όλων των ποντικών κι ίσως κερδίσει και το δικό σας. Όταν οι φάλαινες αποφασίζουν να βγουν από τις θάλασσες για να ζήσουν στη στεριά, οι άνθρωποι τα χάνουν εντελώς. Άνθρωποι και φάλαινες μοιράζονται τις πισίνες, στριμώχνονται στα βαγόνια των τρένων, και στα εστιατόρια δεν βρίσκουν πια ψάρια. Μέχρι που ένα μικρό έξυπνο κορίτσι αποφασίζει να ρωτήσει τις φάλαινες γιατί βγήκαν από το νερό και ήρθαν στις πόλεις και στα χωριά… Από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος κυκλοφορεί το εικονογραφημένο αλληγορικό παραμύθι του Nick Bland «Οι φάλαινες βγήκαν από τις θάλασσες» (μετάφραση: Πετρούλα Γαβριηλίδου), με οικολογικά μηνύματα επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε. Το έξυπνο κείμενο σε ρίμα και η ζωντανή εικονογράφηση θα κάνουν κάθε αναγνώστη από 3 ετών να το λατρέψει! Το «Παίξε, Μαξ!», της Μαρίας Ρουσάκη (Εκδόσεις Κλειδάριθμος, εικονογράφηση: Λέλα Στρούτση), είναι το τρίτο βιβλίο της

54 σειράς με τον Μαξ, το μαύρο προβατάκι που αρνείται να κάνει ό,τι του λένε. Μα, γιατί να παίζει; Και γιατί να αθλείται; Αφού ο Μαξ δεν έπαιζε ποδόσφαιρο. Ούτε μπάσκετ. Ούτε ρακέτες στην παραλία. Ούτε έκανε ορειβασία. Όμως του άρεσε πολύ να ζωγραφίζει. Και να μελετά τα πουλιά. Και να σκάβει για έντομα. Ή να παίζει μόνος του καμιά φορά. Ώσπου μια κεφαλιά θα αλλάξει την οπτική του γωνία και ο Μαξ θα τα δει όλα διαφορετικά. Ίσως και λίγο πιο ευχάριστα. Για παιδιά από 3 ετών. Ο λύκος Ζαχαρίας κάνει περίπατο στο όμορφο δάσος του όταν ανακαλύπτει ότι κάποιος ξεριζώνει τα δέντρα! Ποιος καταστρέφει το δάσος του Ζαχαρία και των φίλων του; Ο λύκος ξεκινά την έρευνα για να βρει τον ένοχο και να σώσει τα αγαπημένα του δέντρα. Όλα αυτά στη νέα περιπέτεια του γλυκού και τρυφερού ήρωα της Orianne Lallemand «Ο λύκος Ζαχαρίας αγαπάει το δάσος» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, εικονογράφηση: Éléonore Thuillier, μετάφραση: Κέλλυ Δημοπούλου), ένα βιβλίο που μιλάει στα παιδιά από 3 ετών για τα δέντρα, τα δάση, την οικολογία, την περιπέτεια, τα… ξωτικά και για το πιο σημαντικό: πως όταν είμαστε ενωμένοι, όλα είναι δυνατά! Τα χάδια είναι υπέροχα και απολαυστικά, όταν αυτοί που μας τα δίνουν σέβονται το σώμα μας. Τόσο απλά! Ο πέμπτος τίτλος της σειράς παιδικών βιβλίων της γνωστής παιδιάτρου Δρ. Κατρίν Ντολτό «Τόσο Απλά», που έχει αγαπηθεί από εκατομμύρια αναγνώστες παγκοσμίως, ονομάζεται «Σέβομαι το σώμα μου». Η Ντολτό, με τη βοήθεια της επιστημονικής συνεργάτιδάς της Κολίν Φορ-Πουαρέ, μοιράζεται την πολύτιμη γνώση της για την παιδική ηλικία εκφράζοντας με τον καλύτερο και πλέον άμεσο τρόπο όλα όσα απασχολούν τα παιδιά από 3 ετών. Όπως συνηθίζει να τους λέει: «Όσο περισσότερα καταλαβαίνουμε τόσο καλύτερα μεγαλώνουμε». Για άλλη μια φορά, εμφανίζεται στο τέλος του βιβλίου ως Δρ. Κατ και απευθύνεται στα ίδια τα παιδιά σαν να τα έχει μπροστά της, στο γραφείο της. Θα το βρείτε από τις Εκδόσεις Μίνωας, σε μετάφραση της Εύης Γεροκώστα. Οι μικρές αλεπουδίτσες είναι γκρίζες. Γίνονται κοκκινωπές όταν μεγαλώσουν. Η αλεπού, ηρωίδα στο βιβλίο της σπουδαίας παραμυθούς Λίλης Λαμπρέλη «Η μέρα που η αλεπού έγινε κόκκινη» (Εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Κέλλυ Ματαθία-Κόβο), έγινε κόκκινη τη μέρα της μεγάλης χλεύης, τότε που γέλασαν όλοι μαζί της – ακόμα και η Αγέλαστη Μοίρα των παραμυθιών. Γιατί κάποτε, μέσα στο μεγάλο δάσος των πρώτων καιρών του κόσμου, οι αλεπούδες μύριζαν πιο παράξενα απ’ όλα τ’ άλλα ζώα και κανείς δεν τις ήθελε παρέα. Όμως όταν γελάσει μαζί σου η Αγέλαστη Μοίρα, οι τρεις Μοίρες –η ζωή η ίδια– σε ξαναμοιραίνουν. Παίρνεις θέση κι όλα μπαίνουνε στη θέση τους. Εσύ προχωράς και μεγαλώνεις, ενώ όσοι σε πλήγωσαν μένουν πίσω μικροί. Για παιδιά από 3 ετών. Και για όλους μας. Αν είσαι µάγισσα κακιά µε επιτυχίες τροµερές στις συµφορές και στις κακίες, ο φόβος και ο τρόμος του χωριού, δεν θέλεις καλοσύνες µες στο σπίτι σου ούτε τραγούδια χαρωπά στο σκοτεινό σου εργαστήρι. Και φυσικά δεν θέλεις ούτε να σκεφτείς ότι εκείνα που µε φοβερό κόπο έχτισες µπορεί να τα γκρεµίσει η ίδια σου η κόρη. «Η κόρη της μάγισσας», όμως, η ηρωίδα στη νέα «Μικρή Καληνύχτα» της Κατερίνας Ζωντανού (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση: Γιάννης Σκουλούδης), δεν έμοιαζε καθόλου με τη μητέρα της και ήθελε να ζει όμορφα και αληθινά, δίχως μαγικά και μαντζούνια... Αφήστε που το τραγούδι της και το γέλιο της, έμοιαζε να χαλάει τα φίλτρα της μαμάς της. Τελικά, ποια θα φέρει ποια στον… σωστό δρόμο; Αιώνες πριν, στη μακρινή Ιαπωνία, οι Σαμουράι μίλησαν για τις αρετές που πρέπει να έχει ένας γνήσιος πολεμιστής στη μάχη. Αρετές όπως η ειλικρίνεια, το θάρρος, ο σεβασμός, η γενναιοδωρία… Αιώνες μετά, ο μικρός Σαμόρο, ο ήρωας της Μαριάννας Κουμαριανού, ξεκινάει το δικό του ταξίδι που τον κάνει να καταλάβει την αξία τους στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους. Στην τρίτη του περιπέτεια «Τα παιχνίδια είναι δικά μου. Ο Σαμόρο και ο Σάγκι μαθαίνουν τον σεβασμό» (Ελληνοεκδοτική, εικονογράφηση Γιώτα Κοκκόση), ο πιτσιρικάς σύγχρονος σαμουράι, αυτή τη φορά μαζί με τον φίλο του τον Σάγκι, θα καταλάβει ότι σεβασμός δεν σημαίνει να υποχωρείς σε κάθε επιθυμία ή απαίτηση των άλλων, αλλά να τους ακούς και να δείχνεις με ευγένεια αυτό που χρειάζεσαι για να είσαι χαρούμενος! Για παιδιά από 4 ετών!

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Η σειρά των Εκδόσεων Παπαδόπουλος «Η πρώτη μου μυθολογία» εμπλουτίζεται με μια νέα θεματική, τα … μυθολογικά ζωάκια. Διότι στην ελληνική μυθολογία δεν υπήρχαν μόνο θεοί και ήρωες, αλλά και ζώα με πρωταγωνιστικό ρόλο! Δύο αγαπημένα θέματα των παιδιών, λοιπόν, η μυθολογία και τα ζώα ενώνονται σε μια σειρά βιβλίων που θα λατρέψουν, χάρη στα στιχάκια του Φίλιππου Μανδηλαρά και στις ζωγραφιές της Ναταλίας Καπατσούλια. Ο αετός είναι το μεγαλύτερο, το πιο τρανό και φοβερό πουλί, αυτό που μπορεί να κοιτάξει τον ήλιο κατάματα δίχως να δειλιάσει, να πετάξει στο κέντρο του δίχως να καψαλίσει τις φτερούγες του, αλλά και να δει τα μελλούμενα πίσω απ’ αυτόν! Με ποιον άλλον θα μπορούσε, λοιπόν, να ταιριάξει εκτός από τον Δία, τον βασιλιά των θεών; Στο βιβλίο «Ο αετός του Δία», τα παιδιά από 4 ετών θα ανακαλύψουν τις περιπέτειες που πέρασαν οι δυο τους! Επόμενο ζωάκι που συναντάμε είναι «Ο Άργος, ο πιστός σκύλος του Οδυσσέα», που, σύμφωνα με τον Όμηρο, τον περίμενε να επιστρέψει στην Ιθάκη για να ξεκινήσει το δικό του ταξίδι στον Κάτω Κόσμο. Στο τρυφερό αυτό βιβλίο, οι μικροί αναγνώστες θα παρακολουθήσουν τις περιπέτειες που πέρασαν οι δυο τους μαζί, αλλά και όσες πέρασαν χώρια ως τη στιγμή που ξαναβρεθήκαν. Πάμε τώρα να γνωρίσουμε τον Γουέλιγκτον, το ελεφαντάκι που βιάζεται να μεγαλώσει! Ένα υπέροχο Σάββατο, όταν ο Γουέλιγκτον, που είχε μεγαλώσει έναν χρόνο, άνοιξε το δώρο των γενεθλίων του, ενθουσιάστηκε. Πολύ γρήγορα, όμως, διαπίστωσε ότι ήταν ακόμη πολύ μικρός για τέτοιο δώρο! Ευτυχώς, ο μπαμπάς είχε μια καταπληκτική ιδέα… «Η μέρα που μεγάλωσε ο Γουέλιγκτον» (Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Φίλιππος Μανδηλαράς) είναι μια ιστορία που μιλάει για τις οικογενειακές σχέσεις και την επιθυμία των παιδιών να μεγαλώσουν πριν από την ώρα τους, από τον ανερχόμενο συγγραφέα και εικονογράφο Στιβ Σμολ. Για αναγνώστες από 4 ετών! Μια νέα περιπέτεια ξεκινά για τα μικρά Μαρσουπιλαμί. Ένας μεσημεριανός ύπνος σε μια βαλίτσα θα είναι αρκετός για να ξεκινήσει ένα ταξίδι σε μια πολύ περίεργη ζούγκλα: με δέντρα από σίδερο και τζάμια που θέλουν να αγγίξουν τον ουρανό και μια αγέλη όπου όλοι περπατούν ο ένας πίσω από τον άλλον, χωρίς να ανταλλάσσουν ούτε μια ματιά. Τα μικρά Μαρσουπιλαμί έχουν προσγειωθεί στη μεγάλη πόλη και ο μόνος τρόπος για να γυρίσουν πίσω είναι να βοηθήσουν ένα μικρό αγόρι-εφευρέτη που συλλέγει σκουπίδια και φτιάχνει μηχανές. Άραγε θα τα καταφέρουν; Το βιβλίο «Μαρσουπιλαμί. Το ταξίδι στη μεγάλη πόλη» (Εκδόσεις Μικρή Σελήνη, μετάφραση: Μαριάννα Ψύχαλου) είναι μια ιστορία για την παιδική περιέργεια, τη διαφορετικότητα, την ευφευρετικότητα και τη φιλία. O Benjamin Chaud δανείζεται τους ήρωες του Βέλγου εικονογράφου André Franquin, τους ξαναζωγραφίζει και διηγείται νέες ιστορίες. Με έντονα χρώματα και όμορφες εικόνες, προσπαθεί να μιλήσει στα μικρά παιδιά για θέματα που δεν είναι και τόσο ρόδινα. Μετανάστευση, αποδοχή, ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη είναι λίγα από τα κρυμμένα μηνύματα αυτής της απολαυστικής ιστορίας. Ο Πάρης λατρεύει τη μαγειρική! Του αρέσει να τρυπώνει στην κουζίνα και να δημιουργεί νόστιμα φαγητά και σνακ. Βέβαια, δεν τα κάνει όλα μόνος του, είναι πάντα κοντά του ένας μεγάλος, ο μπαμπάς, η μαμά, ο παππούς, η δασκάλα, που του δείχνουν πώς να τρέφεται υγιεινά και να μαγειρεύει με ασφάλεια. Τις συνταγές δεν τις ξέρει απέξω: συμβουλεύεται το αγαπημένο του βιβλίο! Οι «Περιπέτειες στην κουζίνα με τον Πάρη. Συνταγές για μικρά χεράκια», της food blogger Ελένης Κατσούλη (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου) είναι ένα πρωτότυπο εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας με εύκολες, νόστιμες και υγιεινές (παραμυθο)συνταγές. Μέσα από οκτώ ευχάριστες ιστορίες, παρακολουθούμε τον μικρό ήρωα να εκτελεί τις απολαυστικές συνταγές, δείχνοντάς μας πώς η μαγειρική μπορεί να γίνει η αγαπημένη απασχόληση κάθε παιδιού, με πολλαπλά οφέλη για το ίδιο και την οικογένειά του. Προσοχή, μην ξεχάσετε να κόψετε τις κάρτες με τις συνταγές για να τις έχετε μαζί σας και να μαγειρεύετε πάντα και παντού! Στο «Ταξίδι της Σταγόνας», της Nίκης Ευελπίδου (εικονογράφηση Zafοuko Yamamoto), παρακολουθούμε την πορεία που ακολουθεί η σταγόνα της βροχής σε περίπτωση αιφνίδιας πλημμύρας. Παρουσιάζονται οι πραγματι-

Γιατί αξίζει σε κάθε Παιδί!

Βιβλία για τις διακοπές

ellinoekdotiki

www.ellinoekdotiki.gr

56 κές διεργασίες που συμβαίνουν από τη στιγμή που η βροχή αρχίζει το ταξίδι της στην επιφάνεια της γης, μέχρι να επιστρέψει –μέσω της εξάτμισης– στην ατμόσφαιρα. Η έκδοση πλαισιώνεται από αφηγηματικούς χάρτες της Μαρίας Ντουξανιώτη (η πρόσβαση είναι δωρεάν, σαρώνοντας τον σχετικό QR-CODE) που συνδυάζουν κείμενο, φωτογραφίες και βίντεο και με τρόπο παραστατικό «ξεναγούν» τους μικρούς και μεγάλους αναγνώστες στις περιοχές, στα γεγονότα και στις καταστάσεις. Το βιβλίο είναι το πρώτο της σειράς γνώσεων της Ελληνοεκδοτικής «Περιβαλλοντικές Ιστορίες», που έχει στόχο έχει αφενός να εξοικειωθούν τα παιδιά με θέματα φυσικής γεωγραφίας, περιβάλλοντος και γεωλογίας μέσα από ιστορίες εμπνευσμένες από αληθινά γεγονότα και αφετέρου να κατανοήσουν πως στη φύση, όπως και στη ζωή γενικότερα, κάθε δράση οδηγεί σε μια αντίδραση, ώστε μεγαλώνοντας να γίνουν σκεπτόμενοι και ευαισθητοποιημένοι ενήλικοι. «Το φεγγάρι του Κιέβου» είναι το ίδιο φεγγάρι που βλέπουν όλοι, παιδιά και μεγάλοι σε όλο τον κόσμο. Το ποίημα για την αγάπη και την αδελφοσύνη του σπουδαίου Gianni Rodari, που δημοσιεύτηκε πριν από 70 χρόνια στη συλλογή «Filastrocche in cielo e in terra», γίνεται σήμερα παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης και συγκινεί μικρούς και μεγάλους. Η εικονογράφος Beatrice Alemagna –που θεωρεί τον Rodari πνευματικό της πατέρα– το εικονογράφησε σε χρόνο-ρεκόρ, δημιουργώντας ένα συγκινητικό βιβλίο, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Την απόδοση έκανε αφιλοκερδώς ο συγγραφέας Αντώνης Παπαθεοδούλου και τα έσοδα από τις πωλήσεις θα διατεθούν στους Γιατρούς του Κόσμου, στηρίζοντας το έργο τους στην εμπόλεμη Ουκρανία. Ήταν άνοιξη του 1919 όταν ο μπαμπάς υποσχέθηκε στον Λευτέρη ένα ποδήλατο. Εκείνες τις μέρες ελληνικές σημαίες γέμιζαν τον χάρτη και στόλιζαν τα μπαλκόνια. «Ήρθαν οι Έλληνες!» Ο καιρός περνούσε και ο Λευτέρης παρέα με τον φίλο του τον Ασλάν σεργιάνιζαν στην Προκυμαία του Και. Σχεδίαζαν ταξίδια κι έκαναν όνειρα για το μέλλον. Ήταν Σεπτέμβριος του 1922 όταν οι ελληνικές σημαίες κατέβηκαν, τα όνειρα έγιναν εφιάλτες και τα ταξίδια ήταν πλέον χωρίς επιστροφή. Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την Καταστροφή της Σμύρνης, η Ιωάννα Μπαμπέτα μάς ταξιδεύει στην κοσμοπολίτικη πόλη. Μια ιστορία δύο φίλων ξεδιπλώνεται στις σελίδες του βιβλίου «Αντίο, Σμύρνη» (Εκδόσεις Μίνωας), με μια ποδηλατάδα που ποτέ δεν κατάφεραν να κάνουν, αφού ο ένας εκ των δύο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη βιαστικά. Συγκινητικό, προσιτό στα παιδιά από 4 ετών, με προσεγμένη και μοντέρνα εικονογράφηση από την Άρτεμη Πρόβου, θα αποτελέσει αφορμή για πολλές συζητήσεις σχετικά με την Καταστροφή της Σμύρνης. Ο τίτλος είναι η τελευταία φράση του αγοριού ενώ βρίσκεται στο πλοίο που μεταφέρει εκείνον και την οικογένειά του στην Ελλάδα και σε μια νέα ζωή. Τα δύο παιδιά ήταν σίγουρα ότι η επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς θα ήταν βαρετή όπως πάντα… Η γιαγιά δεν είχε καθόλου πλάκα! Το μόνο που έκανε ήταν να ψωνίζει, να πλέκει και να γεμίζει γυάλινα βαζάκια. Εκείνο το βράδυ, όμως, η γιαγιά εξαφανίστηκε από το σπίτι… Πού πήγε άραγε; Και ποιο μυστικό κρύβεται πίσω από την παράξενη πόρτα του υπογείου; Στο βιβλίο του Martin Stanev «Ο πλανήτης σε ένα γυάλινο βαζάκι» (Εκδόσεις Διόπτρα, μετάφραση: Ευγενία Κολυδά), η καθιερωμένη επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς παίρνει μια αναπάντεχη τροπή… Ένα εκπληκτικό βιβλίο που μιλάει στα παιδιά από 4 ετών για τον θαυμαστό κόσμο όπου ζούμε και τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του πλανήτη μας. Ο Αρθούρος είναι ένας ιππότης που ξέρει πάντα τι δεν θέλει. Δεν θέλει να πιει γάλα, δεν θέλει να πάει στο σούπερ μάρκετ, δεν θέλει να διαβάσει βιβλίο. Μα τι πείσμα αυτό το παιδί! Μια μέρα

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

όμως ο Αρθούρος πηγαίνει εκδρομή. Εκεί, σε ένα ολάνθιστο λιβάδι, βόσκει ένας γάιδαρος. Ένας πεισματάρης γάιδαρος που δεν θέλει να κάνει αυτό που επίμονα του ζητά ο Αρθούρος: να πάνε βόλτα. Τι θα συμβεί άραγε; Η Ιωάννα Μπαμπέτα παρουσιάζει στα παιδιά από 4 ετών «Το πείσμα ενός ιππότη», το πέμπτο βιβλίο της σειράς «Ιστορίες του Αρθούρου και της Ερμιόνης», που περιλαμβάνει και οδηγό για γονείς και εκπαιδευτικούς, από την ψυχολόγο Κατερίνα Καλλιακούδη, προς αντιμετώπιση του πείσματος των παιδιών με οριοθέτηση, συνεργασία και ανάπτυξη συναισθηματικών δεσμών. Πώς να μιλήσεις σε ένα παιδί για τα μεγέθη τα στοιχεία, τα θεμέλια του κόσμου; Πώς εξηγείς τα συναισθήματα, τις σκέψεις; Όλα αυτά που μας ξεπερνούν και που τα ξεπερνάμε; Το σημαντικό και το ασήμαντο; O Κυριάκος Χαρίτος έγραψε ένα ποίημα και η Ίρις Σαμαρτζή το εικονογράφησε μαγευτικά. Έτσι προέκυψε «Το Όλο και το λίγο» (Εκδόσεις Καστανιώτη), ένα τραγούδι για τα μικρά και τα μεγάλα της ζωής. Μια τρυφερή ιστορία για εμάς και για ό,τι μας ορίζει. Ένα βιβλίο για Όλο αυτό. Και το λίγο ακόμα. Επιτέλους, ένα βιβλίο ποίησης για παιδιά –και για όλους μας. Βασισμένη σε ένα πραγματικό επιστημονικό γεγονός και εμπνευσμένη από ένα αγαπημένο πρόσωπο της συγγραφέως, «Το σαλιγκάρι με την καρδιά στα δεξιά», της Maria Popova (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, εικονογράφηση: Ping Zhu, μετάφραση: Μάνος Μπονάνος) είναι μια ιστορία με θέμα την επιστήμη και την ποιητικότητα της ύπαρξης· τον χρόνο και τις πιθανότητες, τη γενετική και το φύλο, την αγάπη και τον θάνατο, την εξέλιξη και το άπειρο – έννοιες συχνά πολύ αφηρημένες για να τις συλλάβει ο ανθρώπινος νους, συχνά πιο προσιτές στη νεανική φαντασία· έννοιες που πραγματώνονται στη συγκεκριμένη, πεπερασμένη ζωή ενός μικροσκοπικού, ασυνήθιστου πλάσματος που βρέθηκε σε έναν σωρό από κομπόστ, στη μέση ενός κήπου κάπου στην Αγγλία. Από αυτή τη μοναδική ζωή αναδύεται μια λυρική, πανανθρώπινη πρόσκληση να μην παρανοούμε τη διαφορετικότητα ως ελάττωμα και να καλωσορίζουμε, σε αυτό το ακορντεόν του χρόνου και του χώρου, την ποικιλομορφία ως την πηγή της ομορφιάς και της προσαρμοστικότητας του σύμπαντος. Μια πολυτελής έκδοση που απευθύνεται σε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Δυο γειτονικές πολιτείες, η Αλατία και η Ζαχαρία, προσπαθούν να ξεχάσουν τον πόλεμο που κήρυξαν ανάμεσά τους στο παρελθόν και να υπογράψουν μια Συμφωνία Φιλίας. Όμως, αυτό δεν είναι απλό, αφού πολλά περίεργα γεγονότα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της υπογραφής της Συμφωνίας. Τι ρόλο παίζουν οι βασιλιάδες Αλάτιος και Ζαχάριος, που διοικούν καθεμιά από τις δυο πολιτείες; Θα καταφέρουν, τελικά, οι δυο χώρες να υπογράψουν τη Συμφωνία; «Ο γλυκανάλατος πόλεμος», του Κώστα Μάγου (Ελληνοεκδοτική, εικονογράφηση: Μαρία Μανουρά) είναι ένα βιβλίο για την υπέρβαση των στερεοτύπων και των εθνικιστικών αντιλήψεων και την προώθηση της διαπολιτισμικής επικοινωνίας, της ενσυναίσθησης και της ειρήνης. Οι εκδόσεις Μίνωας προτείνουν στα παιδιά από 5 ετών μια ξεκαρδιστική σειρά βιβλίων των Κολά Γκουτμάν και Μαρκ Μπουταβάν, με ήρωα τον Μούργο, έναν καλοκάγαθο αδέσποτο σκύλο, που αποδεικνύεται χίλιες φορές καλύτερος από τους ανθρώπους που συναντά στον δρόμο του. Στο τέταρτο βιβλίο, με τίτλο «Ο Μούργος και η παρέα του», τίποτα δεν πάει καλά ανάμεσα στον Μούργο και στον γάτο Χαλκομανία! Ο Μούργος ονειρεύεται να γίνει μέλος της παρέας με τις φράντζες και να έχει αρχηγό το κανίς με τη φράντζα, ενώ ο Χαλκομανίας θέλει να μπει στην παρέα με τα μουστάκια. Ο πόλεμος ανάμεσα σε σκύλους και σε γάτες είναι γεγονός και σ’ αυτό τον πόλεμο επιτρέπονται όλα τα… μούργικα κόλπα! Θα αντέξει άραγε η φιλία του Μούργου και του Χαλκομανία;

57

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

Στο πέμπτο βιβλίο, «Ο Μούργος στην παραλία», είναι καλοκαίρι και κάνει ζέστη. Πόσο μάλλον όταν κάποιος ζει σ’ έναν σκουπιδοτενεκέ... Ο Μούργος και ο Χαλκομανίας ονειρεύονται ταξίδια στην Κυανή Ακτή. Ως εκ θαύματος, υπάρχει μια διπλή θέση για διακοπές με την Ομάδα των Ξεχασμένων. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μάζεμα σκουπιδιών, Κλαμπ Κατσίκι και παγωτά με γεύση… άμμο. Οι καλύτερες μούργικες διακοπές! Η μετάφραση είναι της Εύης Γεροκώστα.

«Τα πειράματα του Mr Chem», των Δημήτρη Κουλουμάση και Χριστίνας Σαρηγιάννη (Εκδόσεις Κλειδάριθμος, εικονογράφηση: Ελένη Αχιλλεοπούλου), είναι ένα βιβλίο που έρχεται να δώσει απαντήσεις στις ερωτήσεις των παιδιών από 6 ετών, να τα ενθαρρύνει να πάρουν πρωτοβουλίες και να αναπτύξουν κριτική σκέψη. Η διαδικασία της μάθησης μετατρέπεται σε παιχνίδι, με το οποίο μπορεί όλη η οικογένεια να περάσει δημιουργικές ώρες. Ο Mr Chem (Μίστερ Κεμ) μπαίνει στο εργαστήριό του και ετοιμάζει τα πιο εντυπωσιακά πειράματα με απλά υλικά που υπάρχουν σε κάθε κουζίνα. Δημιουργεί χρωματιστά αστέρια, φτιάχνει τα δικά του ηφαίστεια και διαβάζει κρυφά μηνύματα. Μαζί του οι αγαπημένες του φιαλίτσες κι ένας ανήσυχος φίλος που δεν βλέπει την ώρα να ξεδιπλώσει τον σπινθηροβόλο χαρακτήρα του. Μέσω της ανακαλυπτικής μάθησης, ο Mr Chem μαθαίνει στα παιδιά φυσική και χημεία, ακολουθώντας τη μαγεία ενός παραμυθιού που τα ταξιδεύει σε μια συναρπαστική ιστορία! Ένα βιβλίο που ενθαρρύνει μικρούς και μεγάλους να φορέσουν τις λευκές ποδιές τους ως επιστήμονες και να διασκεδάσουν μαθαίνοντας!

Από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησαν, κόντρα στους καιρούς, δυο τόμοι εγκυκλοπαίδειας για παιδιά από 6 ετών! «Η πρώτη μου εγκυκλοπαίδεια Larousse», της Λορ Καμπουρνάκ, σε μετάφραση Νίκου Κουλούρη, είναι ένα πρωτότυπο βιβλίο που κάνει την εξερεύνηση του κόσμου και την κατάκτηση της ουσιαστικής γνώσης το πιο διασκεδαστικό παιχνίδι! Ένα βιβλίο που δίνει απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις των παιδιών σχετικά µε τον κόσμο που τα περιβάλλει, µε κείμενα απλά και εύληπτα και εικόνες αστείες, πρωτότυπες κι ευχάριστες. Η «Larousse: Τα πρώτα μου γιατί», των Φρανσουάζ ντε Γκιμπέρ και Λορ Καμπουρνάκ, σε μετάφραση της Εύης Γεροκώστα, δίνει απαντήσεις σε ένα σωρό μικρά και μεγαλύτερα ερωτήματα, µε τα οποία µας βομβαρδίζουν τα παιδιά στην ηλικία που έχουν περιέργεια για τα πάντα, που κάθε μέρα ανακαλύπτουν κάτι καινούργιο, που θέλουν να τα ξέρουν όλα, για να καταλάβουν όσα συμβαίνουν γύρω τους... αλλά και για να καθησυχαστούν! Οι δυο συναρπαστικοί και πολύτιμοι τόμοι περιλαμβάνουν μια εικόνα-σύµβολο για κάθε κεφάλαιο, διασκεδαστικά σκίτσα και απαντήσεις σε ένα σωρό ερωτήματα: για το σώμα, τη φύση, τα ζώα, τον πλανήτη µας, τη ζωή µε τους άλλους.

Η σειρά της Meredith Costain και των Εκδόσεων Διόπτρα «Ολίβια – Μυστικό τετράδιο» συνεχίζεται με τον δωδέκατο τίτλο της! Τα «Παιχνίδια στο νερό!» είναι μια άκρως καλοκαιρινή περιπέτεια, για παιδιά από 6 ετών, στην οποία η Ολίβια ετοιμάζεται να απολαύσει τις διακοπές της στο Κλαμπ Τροπικάνα, παρέα με την οικογένειά της και την κολλητή της, τη Ματίλντα! Το καινούργιο μαγιό της είναι φανταστικό! Μόνο που, τελικά, η μεγάλη πισίνα έχει άπειρο κόσμο που καταβρέχει τα πάντα και το νερό δείχνει τόσο βαθύ, που φοβάται να κάνει βουτιά. Εντωμεταξύ, η Ματίλντα κάνει νέες φίλες που λατρεύουν τη μεγάλη πισίνα και η Ολίβια πρέπει να φανεί γενναία και να περάσει τις καλυτερότερες διακοπές της ζωής της. Λέτε να τα καταφέρει;

Ο Νίκολα Τέσλα γεννήθηκε μεσάνυχτα ακριβώς, μια νύχτα με καταιγίδα, και έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς εφευρέτες ηλεκτρισμού στον κόσμο. Πριν όμως φτάσει να εργάζεται για τον ηλεκτρισμό, ήταν απλώς ένα παιδί που του άρεσε να παίζει με τα ζώα στην οικογενειακή του φάρμα. Εφευρέτης από την παιδική του ηλικία, οι ευρεσιτεχνίες του περιλάμβαναν τα πάντα, από ραντάρ και τεχνολογία απομακρυσμένου ελέγχου μέχρι ασύρματες επικοινωνίες. Η μεγαλύτερή του εφεύρεση, όμως, ήταν το εναλλασσόμενο ρεύμα, που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Παράλληλα, η αγάπη του Τέσλα για τα ζώα παρέμεινε σταθερή σε όλη του τη ζωή και του έδωσε το προσωνύμιο «γητευτής των περιστεριών», για την αφοσίωση που επέδειξε στους πρώτους μεταφορείς και αγγελιοφόρους της φύσης. Ο συγγραφέας Azadeh Westergaard και η εικονογράφος Júlia Sardà μάς χαρίζουν το συναρπαστικό βιβλίο «Ζωή με φως» (Εκδόσεις Kaktos), που θα ενθουσιάσει κάθε επίδοξο μικρό εφευρέτη από 5 ετών!

Η Βιόλα Αγριώτη είναι ένα συνηθισμένο κορίτσι. Σε γενικές γραμμές. Της αρέσουν τα ντόνατς, ο μικρός της αδερφός, ο Φρίξος, και το σπίτι της στην οδό Τσουκνίδας. Η ζωή, όμως, στο σπίτι της Βιόλας είναι κάθε άλλο παρά συνηθισμένη… Γιατί εκεί φιλοξενούνται κρυφά ένα σωρό μαγικά πλάσματα που οι γονείς της έχουν μαζέψει από διάφορες εξερευνητικές αποστολές ανά τον κόσμο. Τι θα γίνει όταν καταφθάσει ένα πακέτο που περιέχει έναν καινούργιο, ζωηρούλη ένοικο; Θα κατορθώσουν τα δυο αδέρφια να σώσουν την κατάσταση προτού αποκαλυφθεί το μυστικό τους; «Το μαγικό θηριοτροφείο. Τα πλάσματα της οδού Τσουκνίδας», της Pippa Curnick (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση: Μάρω Ταυρή) είναι το πρώτο βιβλίο μιας νέας σειράς. Με πολύχρωμες και εντυπωσιακές ολοσέλιδες εικόνες, είναι ιδανικό για παιδιά 6-7 ετών που αρχίζουν να διαβάζουν μόνα τους.

Το χαμόγελο

3+

Ο Πελεκάνος

9+

Marie Voigt

Θοδωρής Παπαϊωάννου

Μετάφραση: Αντώνης Παπαθεοδούλου

Εικονογράφηση: Πέτρος Χριστούλιας

Ελάτε να δούμε πώς ένα χαμόγελο,

Ένα έργο τέχνης δίνει την αφορμή

που ξεκινάει το ταξίδι του και γεμίζει

στους ήρωες του Θοδωρή Παπαϊωάννου

χαρά στο πέρασμά του, μπορεί να αλλάξει

να μεταφερθούν σε μια άλλη εποχή,

τον κόσμο. Ένα συγκινητικό παραμύθι

καθώς προσπαθούν να δώσουν

για τη δύναμη της φροντίδας,

απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα.

της καλοσύνης και… του χαμόγελου!

Ποιος είναι ο πραγματικός Πελεκάνος;

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΚΑΡΟΣ | Βουλής 4, Σύνταγμα | T 210 3225152 | www.ikarosbooks.gr

58 Η οικογένεια της Δάφνης και των δίδυμων αδελφών της, Κλεάνθη και Βαλέριου, μετακομίζει σε ένα παλιό αρχοντικό της Κηφισιάς. Ο κήπος του σπιτιού, γεμάτος από πανύψηλα φυτά και πολύχρωμα αγριολούλουδα, μοιάζει με πανέμορφη ζωγραφιά. Στα μάτια των παιδιών, όμως, είναι η «ζούγκλα» που τους περιμένει για εξερεύνηση. Σύντομα οι τρεις εξερευνητές ανακαλύπτουν ένα υπόγειο μονοπάτι που τους οδηγεί σε μια μεγάλη περιπέτεια. Συνοδός τους στο ταξίδι στο βασίλειο της φύσης με τα δώδεκα μυστικά είναι η μικρή Νεράιδα της άνοιξης. Το μακρινό ταξίδι της με οδηγό το ουράνιο τόξο έχει έναν στόχο: να καλέσει όλα τα πλάσματα της Γης σ’ ένα πανηγύρι αισθήσεων, σε μια γιορτή αναγέννησης της ίδιας της ζωής. Τα παιδιά θα πετάξουν μαζί της, νιώθοντας και μαθαίνοντας πολλά, αποκτώντας πολύτιμα κομμάτια της ζωής και της συνέχειας του τόπου μας, αλλά και ολόκληρου του πλανήτη. «Ο Κήπος του Ασκληπιού», σε κείμενο και εικονογράφηση της εκπαιδευτικού και εικαστικού Ελένης Τσαλδίρη (Εκδόσεις Καλέντη), συνδυάζει τον πλούτο της φυσικής ιστορίας με τη μυθολογία, την οικολογία, την επιστήμη, τη φιλοσοφία και το ευ ζην. Μικροί και μεγάλοι αναγνώστες περιηγούνται σε έναν κήπο γνώσης που αφορά τη χλωρίδα της Ελλάδας, τη βιοποικιλότητα και την ανάγκη προστασίας του πλανήτη. Συντροφιά με τους πρωταγωνιστές, ανακαλύπτουμε και το κλειδί που ξεκλειδώνει «τον βαθύ Κήπο του Ασκληπιού με την ανθισμένη υγεία της φύσης και του ανθρώπου». Μέσα στο εντυπωσιακό περιβάλλον της φύσης και την πανδαισία των χρωμάτων, γνωρίζουμε πανέμορφα αγριολούλουδα και συναντάμε σημαντικές προσωπικότητες της αρχαιότητας. Παράλληλα, ερχόμαστε σε επαφή με έναν σπουδαίο Έλληνα βοτανολόγο, τον Κωνσταντίνο Γουλιμή (1886-1963), ο οποίος μελέτησε με επιμονή και αγάπη την ελληνική χλωρίδα και ανακάλυψε άγνωστα είδη της, κάνοντας τη χώρα μας γνωστή παγκοσμίως για τον μεγάλο πλούτο των αγριολούλουδων.

H Ήβη είναι ένα κορίτσι που αγαπά να κάνει παρέα με άλλα κορίτσια της ηλικίας της, αλλά κάτι την εμποδίζει να αισθανθεί άνετα μαζί τους. Νιώθει πολύ «μικρή» ανάμεσά τους και βρίσκει καταφύγιο στο παιχνίδι της με τα ζώα. Μέχρι την ημέρα που επισκέπτεται ένα κατάστημα παιχνιδιών μαζί με τη νονά της και μπαίνει στη ζωή της ένα μικρό χνουδωτό γατάκι, η Zoe, που της κλέβει την καρδιά. Μέσα από τη σχέση της με τη Zoe, αρχίζουν να συμβαίνουν αλλαγές μέσα της. Και, αγαπώντας τη Zoe, μαθαίνει να αγαπά και τον εαυτό της, και νιώθει άξια να αγαπηθεί και από τους άλλους. Το παραμύθι της Μαριαλένας Σπυροπούλου «Μια μικρή σ’ έναν κόσμο πολύ μεγάλο!» (Εκδόσεις Σοκόλη, εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου» μιλάει στα παιδιά από 7 ετών για τη δύναμη της αγάπης και τη διαφορετικότητα που μας συνδέει όλους, γιατί μας κάνει τόσο μοναδικούς! «Μηη! Μη βγεις έξω! Μπορεί να σου συμβούν ένα σωρό κακά πράγματα!» τσίριξε το μπαμπούρι μόλις το αρκούδι πήγε να βγει από τη σπηλιά του. Μα όσο κι αν το αρκούδι προσπαθούσε να του αλλάξει γνώμη, τόσο το μπαμπούρι παρέμενε ανυποχώρητο. Το βιβλίο της Βέρας Πρατικάκη «Τι δουλειά έχει ένα μπαμπούρι πάνω στη μύτη μου;» (Εκδόσεις Ψυχογιός, εικονογράφηση: Ρένια Μεταλληνού) είναι μια διασκεδαστική ιστορία για την ενσυνειδητότητα, που στόχο έχει να βοηθήσει τα παιδιά από 7 ετών να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, αλλά και τους γονείς να κατανοήσουν πώς μπορούν να τα διευκολύνουν σε αυτή τη διαδικασία. Ο μπαμπάς διάσημος γιατρός, η μαμά διάσημη ακτιβίστρια, η αδερφή απουσιολόγος και γενικά πρώτη παντού, ο μικρός αδερφός άσος στη ρομποτική κι ο Αιμίλιος-Παναγιωτάκης απλώς ένα τρελόπαιδο. Ένας μέτριος μαθητής, χωρίς κανένα ταλέντο. Δεν είναι πουθενά πρώτος ή τουλάχιστον όχι εκεί που τον θέλουν πρώτο. Όπως και ο κολλητός του, ο Διονύσης. Μέχρι που μια κιθάρα, μια μυστηριώδης εξαφάνιση κι ένας ταχυδακτυλουργός

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

παππούς θα τους κάνουν όλους να λατρέψουν «Τα τρελόπαιδα». Το νέο βιβλίο της Μαριλίτας Χατζημποντόζη (εικονογράφηση: Βασίλης Γρίβας) ανήκει στη σειρά των Εκδόσεων Μεταίχμιο «Διαβάζω Ιστορίες» και μιλάει στα παιδιά από 8 ετών για συνομήλικούς τους που μεγαλώνουν σε οικογένειες όπου μοιάζουν αταίριαστοι. Μέχρι να τους δοθεί ο χώρος να ανθήσουν εκεί όπου επιθυμούν οι ίδιοι και όχι το περιβάλλον τους. Όταν η Ζωή μετακομίζει με την οικογένειά της στη Νάξο, τόπο καταγωγής της μητέρας της, ανακαλύπτει ένα νησί που θα λατρέψει. Η Ζωή γεννήθηκε με ημιτελές το ένα της χέρι. Τα μισοτελειωμένα αγάλματα και κτίσματα που συναντά στις εξερευνήσεις της την κάνουν να νιώθει μέρος του τόπου. Το καλοκαίρι των παιδιών αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν βρίσκουν ένα μπαούλο στην αποθήκη τους με πράγματα των προ-προγιαγιάδων τους από τον τόπο καταγωγής τους, τη Σμύρνη. Στην παρέα έχει προστεθεί και ο γείτονάς τους, ο Νικόδημος. Η γιαγιά Κυριακή αναλαμβάνει την ξενάγησή τους στην ιστορία της Σμύρνης των αρχών του προηγούμενου αιώνα, λέγοντάς τους έτσι όσα οδήγησαν σε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές της ανθρωπότητας. Πώς συνδέεται η βελανιδιά της αυλής τους με όλα αυτά; Τι ανοίγουν όλα εκείνα τα κλειδιά που ανακάλυψαν τα παιδιά μέσα στο μπαούλο; Θα καταφέρουν να εξιχνιάσουν και τούτη τη μυστική αποστολή; Οι απαντήσεις στο νέο βιβλίο της Μαρίας Δασκαλάκη «Η πίσω αυλή», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μίνωας και απευθύνεται σε παιδιά από 7 ετών. Ο Ντετέκτιβ Κλουζ μάς χτυπάει για 30η φορά την πόρτα! Και μπορούμε πια να πούμε ότι είναι ένας έμπειρος ντετέκτιβ. Αλλά τούτη τη φορά έχει στο πλευρό και μια άξια συμπρωταγωνίστρια, τη Μαρί, που ο Γίργκεν Μπανσέρους μάς σύστησε πριν από 3 βιβλία και πλέον τη φέρνει σε πρώτο πλάνο! Ο Κλουζ αναλαμβάνει μια υπόθεση που δεν την περίμενε: η σούπερ έξυπνη Μαρί χρειάζεται τη βοήθειά του! Εδώ και εβδομάδες έχει αντιληφθεί ότι την ακολουθεί παντού ένα μυστηριώδες βανάκι. Ο Κλουζ δυσκολεύεται να πιστέψει ότι η Μαρί δεν έχει ιδέα τι θέλουν απ’ αυτήν οι περίεργοι τύποι που την παρακολουθούν. Παρ’ όλα αυτά δεν διστάζει στιγμή· αρχίζει αμέσως την έρευνα. Κι όταν ξαφνικά μια απαγωγή συμβαίνει μπροστά στα μάτια του και η Μαρί μένει μ’ ένα εκβιαστικό γράμμα στα χέρια της, η υπόθεση αποκτά αναπάντεχο ενδιαφέρον. Μήπως έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο πατέρας της Μαρί, που γιορτάζει τα πεντηκοστά του γενέθλια, εδώ και λίγους μήνες χάνει τα μαλλιά του και η Μαρί φτιάχνει ένα φάρμακο κατά της τριχόπτωσης ειδικά για εκείνον; Μήπως υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το φάρμακο αυτό; Ποιος ζητάει από τη Μαρί ένα μπουκαλάκι και της δίνει μεταμεσονύχτιο ραντεβού σε μια γέφυρα; Πόσους κινδύνους μπορεί να κρύβει ένα δώρο γενεθλίων; Το βιβλίο «Οι απαγωγείς στέλνουν χαιρετίσματα» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου και φυσικά έχει έντονη δράση κι ένα αναπάντεχο τέλος. Υπάρχουν στον κόσμο ροζ λίμνες και κύματα που φωσφορίζουν; Το ξέρατε ότι υπάρχει ένα νησί φτιαγμένο από σκουπίδια, τρεις φορές μεγαλύτερο από τη Γαλλία; Τι σχέση έχει η Μακαρονησία με τα μακαρόνια; Σε ποιο μέρος πέφτουν οι περισσότεροι κεραυνοί στον πλανήτη; Μικρά Γεωγραφόπουλα, από 8 ετών, έχουμε νέα! Το δεύτερο βιβλίο δραστηριοτήτων γεωγραφίας από την online κοινότητα «Η γεωγραφία είναι πολύ κουλ», που αγαπηθεί από χιλιάδες γονείς και εκπαιδευτικούς και έχει σκοπό να κάνει ανθρώπους κάθε ηλικίας να αποκτήσουν μια πιο σφαιρική αντίληψη για τον μαγικό μας πλανήτη, μόλις κατέφθασε! Το «Ακτίβιτι Μπουκ για παιδιά Νο. 2» (Εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση: Ναταλία Μαυρωτά) θα σας λύσει ένα σωρό απορίες, μέσα από ιστορίες, κουίζ, ζωγραφιές και κρυπτόλεξα! Παρεμπιπτόντως, μόλις κυκλοφόρησε και για τα Μεγάλα Γεωγραφόπουλα

23.05.2022

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

∆ύο νέες αναγνωστικές προτάσεις από την

Kelly Canby

το «Ακτίβιτι Μπουκ για μεγάλους Νο. 2». Τι υπάρχει στο σύμπαν; Πού βρίσκεται το όρος Όλυμπος στον Άρη; Πόσες μέρες θέλουμε για να φτάσουμε στη Σελήνη; Πόσο κοντά στον πλανήτη μας βρίσκεται ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός; Το βιβλίο της Lara Albanese «Χάρτες του διαστήματος» (Εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση: Λένα Ταχμαζίδου) ξεναγεί τα παιδιά από 8 ετών στους δρόμους ων αστερισμών, των πλανητών και των νεφελωμάτων, ξεκινώντας από τα ουράνια σώματα που φαίνονται με γυμνό μάτι και φτάνοντας μέχρι τα άδυτα του σύμπαντος, που μόνο τα σύγχρονα τηλεσκόπια έχουν καταφέρει να φωτογραφίσουν. Ήρθε η ώρα να ξεδιαλύνουμε τα μυστικά των πλανητών, των αστεριών, των γαλαξιών και των σουπερνόβα, μέσα από φανταστικούς χάρτες που μας κατατοπίζουν στην απεραντοσύνη του διαστήματος. Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε… Ο Ευτύχης είναι δώδεκα χρόνων, μπασκετμπολίστας και μεγάλος μακαρονάς. Είναι, όμως, και κάτι άλλο: ρεπόρτερ για την εφημερίδα του σχολείου του με ειδίκευση στις συνεντεύξεις... αγαλμάτων και άλλων εκθεμάτων μουσείων. Γιατί και τα αγάλματα έχουν φωνή, όπως λέει η μαμά του. Αρκεί να ξέρεις να τα ακούς. Στην πρώτη του συνέντευξη συναντά τον πελώριο Κούρο της Σάμου και τον ρωτά όλα όσα θέλει να μάθει! Το βιβλίο «Ευτύχης, ο ρεπόρτερ των μουσείων - Συνέντευξη με έναν Κούρο», της Μαίρης Βογιατζή (Ελληνοεκδοτική, εικονογράφηση: Ράνια Ηλιάδου) απευθύνεται σε παιδιά από 9 ετών και τα ξεναγεί στο παρελθόν, μέσα από πρωτότυπες συνεντεύξεις. Ο εννιάχρονος Άλφρεντ ζει στην ουσία μόνος του· έχει να δει τη μητέρα του από τότε που γεννήθηκε, ενώ ο πατέρας του, που ταξιδεύει συνεχώς για δουλειές, του συμπεριφέρεται σαν να μην υπάρχει. Μια νύχτα, ο Άλφρεντ αποφασίζει ν’ ακολουθήσει μια μυστηριώδη περαστική, που εκτός από την εφημερίδα τού πετάει από την ταχυδρομική θυρίδα μήλα, μάλλινες κάλτσες και σάντουιτς. Έτσι, αρχίζει μια αξέχαστη περιπέτεια που θ’ αλλάξει τη ζωή του, αλλά και τη ζωή πολλών άλλων παιδιών. Πρόκειται για την ταχυδρόμο Αμάντα Περιβολάρη, η οποία ανήκει σε μια ιδιαίτερη ομάδα ανθρώπων, τους Αφουγκραστές. Στο σπίτι της, ο Άλφρεντ βρίσκει έναν παλιό ραδιοπομπό, που τον είχε σχεδιάσει ο Ρώσος μηχανικός Α. Σ. Ποπόφ, και αρχίζει να κάνει μια μυστική νυχτερινή εκπομπή για τα Λησμονημένα Παιδιά. Το «Ράδιο Ποπόφ», της Άνια Πορτίν (Εκδόσεις Ψυχογιός), είναι μια μαγευτική και αξέχαστη ιστορία γεμάτη χιούμορ, εφάμιλλη των δημοφιλών ιστοριών της Άστριντ Λίντγκρεν και του Ρόαλντ Νταλ. Για παιδιά από 9 ετών.

Μια πρωτότυπη ιστορία για την eξερεύνηση και την παρατηρητικότητα

Ένα απολαυστικό βιβλίο για την αποδοχή και τη διαφορετικότητα

Ο Θοδωρής Παπαϊωάννου, μετά την επιτυχημένη πορεία της «Σιλουανής», επιστρέφει στη μεγάλη φόρμα με ένα μυθιστόρημα για παιδιά από 9 ετών σε εικονογράφηση του Πέτρου Χριστούλια. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης μιας τάξης μαθητών σε ένα μουσείο γλυπτών, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με ένα έργο τέχνης με τον αινιγματικό τίτλο «Ο Πελεκάνος». Με αφορμή αυτό το έργο, ο συγγραφέας δημιουργεί έναν αφηγητή, τον γλύπτη Αστέριο, ο οποίος μιλώντας τους για το έργο τα ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, κι έτσι γεννάται μια ιστορία μέσα στην ιστορία. Γιατί ονομάστηκε έτσι το έργο; Τι συμβολίζει άραγε; Μήπως κρύβει κάποιο μυστικό; Οι μαθητές, με οδηγό τον Αστέριο, έρχονται σε επαφή με μια άλλη εποχή, καθώς τους μιλά για την περιπέτεια της μόρφωσης, το κυνήγι των ονείρων και τη μαγεία της τέχνης. Θα τους αποκαλύψει άραγε ποιος είναι ο πραγματικός πελεκάνος; Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος. Στο νέο βιβλίο της Σταυρούλας Παγώνα «Πολύχρωμο» (Εκδόσεις Ψυχογιός, εικονογράφηση: Κατερίνα Σισκοπούλου) γνωρίζουμε την Ισμήνη που πάσχει από έλλειψη… ονείρου. Όταν οι μεγάλοι τη ρωτούν τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει, εκείνη τους

www.klidarithmos.gr #µεγαλώνοντας_βιβλιοφάγους

60 κοιτάζει σαν εξωγήινος. Πάσχει και από έλλειψη σιδήρου, αλλά αυτό διορθώνεται, όπως είπε και ο γιατρός – αρκεί να παίρνει ένα ροζ χαπάκι κάθε πρωί. Η έλλειψη ονείρου, όμως, πώς διορθώνεται; Σε έναν κόσμο όπου όλοι έχουν το δικό τους όνειρο, εκείνη θέλει να είναι απλώς ευτυχισμένη. Μέχρι που μια συνηθισμένη βόλτα στη γειτονιά με τον σκύλο της θα ανατρέψει τα πάντα! Για παιδιά από 9 ετών. Ένα ηλιόλουστο πρωινό του Σαββάτου, η Ζωή είδε από την τζαμαρία του σπιτιού της στην Κω, μέσα στην απέραντη γαλάζια θάλασσα, μια βάρκα με δύο παιδάκια μέσα να πλησιάζει την ακτή. Ο ήλιος δεν την άφηνε να τα δει ξεκάθαρα. Η Ζωή είχε ακούσει ότι εκείνο το διάστημα έφταναν πρόσφυγες από μακρινούς τόπους και είχε φοβηθεί λιγάκι. Η βάρκα πλησίασε την ακτή… Τι θα κάνει η Ζωή; Τι θα κάνει ο κάθε άνθρωπος που θα βρεθεί σε μια τέτοια κατάσταση; Το βιβλίο της Πέγκης Ιωάννου «Παιδικές ψυχές στο Αιγαίο» (Εκδόσεις Kaktos -και ως audio book σε USB stick) θέλει να δώσει ελπίδα, ιδιαίτερα σε αυτούς που πέρασαν ή ακόμα περνούν κακουχίες στη δίνη του πολέμου. Είναι γραμμένο με αγάπη, με δύναμη καρδιάς, ελπίδας και με πολύ κουράγιο για τον συνάνθρωπό μας, έτσι ώστε ο κόσμος μας να γίνεται πιο όμορφος μέρα με τη μέρα… Η «Σχολή Κατασκόπων. Καλοκαιρινή αποστολή» είναι το έκτο βιβλίο της best seller σειράς του Στιούαρτ Γκιμπs «Μυστική Ακαδημία Κατασκόπων» (Εκδόσεις Κλειδάριθμος, μετάφραση: Πετρούλα Γαβριηλίδου), για παιδιά από 9 ετών. Ο δεκατριάχρονος Μπεν Ρίπλεϊ ξέρει καλά ότι πρέπει να είναι επιφυλακτικός απέναντι σε οτιδήποτε έχει να κάνει με τη μυστική οργάνωση SPYDER. Η αποστολή του είναι να ακολουθήσει τον άσπονδο εχθρό του Μάρεϊ Χιλ σε μια μυστική τοποθεσία για να του υποδείξει τους αρχηγούς της SPYDER. Μόλις τους βρει, πρέπει να επικοινωνήσει με τη CIA για να τελειώσει τη δουλειά. Και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επικοινωνήσει απευθείας με τη SPYDER. Ωστόσο, τίποτα δεν πάει σύμφωνα με το σχέδιο. Ο Μπεν και η Έρικα έχουν να αντιμετωπίσουν από εκπαιδευμένους δολοφόνους μέχρι και πολύ πεινασμένους κροκόδειλους, σε έναν αγώνα δρόμου για να ανακαλύψουν εγκαίρως τι ετοιμάζει αυτή τη φορά η SPYDER – και για να ανατρέψουν τα σατανικά της σχέδια. Καλώς ήρθατε στην Παπουτσόπολη. Γνωρίστε τη Ρούμπι και τον Μπέαρ. Κάνουν αγώνα δρόμου και ο χρόνος τρέχει, καθώς τα δύο παιδιά προσπαθούν να σώσουν τον μπαμπά τους από τη Γουέντι Πλατφόρμα, τη φριχτή αφεντικίνα του. Εκείνη είναι ικανή να κάνει τα πάντα για να κερδίσει το αστραφτερό Βραβείο Χρυσού Παπουτσιού και ξέρει πως, αν συμμετάσχει στον διαγωνισμό παρουσιάζοντας τα ιπτάμενα παπούτσια, το βραβείο θα είναι δικό της. Τέτοια ιπτάμενα παπούτσια είναι κρυμμένα στο σπίτι της Ρούμπι και του Μπέαρ. Αυτό μπορεί να σημαίνει μόνο ένα πράγμα… Πόλεμο! Το ξεκαρδιστικό βιβλίο της Λιζ Πίτσον «Shoe Wars. Ιπτάμενα παπούτσια vs Βαριές Πλατφόρμες», γεμάτο χιούμορ, περιπέτεια και συναρπαστικές καταστάσεις, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και απευθύνεται σε παιδιά από 10 ετών! Ο δωδεκάχρονος Σίλας ξυπνά μες στα μαύρα μεσάνυχτα όταν τρεις καβαλάρηδες έρχονται αναπάντεχα και παίρνουν μαζί τους τον πατέρα του. Ο Σίλας μένει πίσω αναστατωμένος, τρομαγμένος και μόνος, με εξαίρεση την παρουσία της μόνιμης συντροφιάς του, του Μίτενγουλ… που τυχαίνει να είναι φάντασμα. Αλλά όταν εμφανίζεται ένα πόνι στην πόρτα του, ο Σίλας ξέρει τι πρέπει να κάνει. Θα ξεκινήσει ένα ριψοκίνδυνο ταξίδι στα αχανή τοπία της αμερικανικής Δύσης σε μια προσπάθεια να βρει τον πατέρα του – ένα ταξίδι που τελικά θα τον συνδέσει με το παρελθόν και το μέλλον του, καθώς και με τα απροσμέτρητα μυστήρια του κόσμου γύρω του. Η R. J. Palacio υφαίνει το «Πόνι» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, μετάφραση: Πετρούλα Γαβριηλίδου), μια όμορφη ιστορία

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

23.05.2022

για τη δύναμη της αγάπης και τους δεσμούς που μας ενώνουν, τόσο μέσα στον χώρο όσο και στον χρόνο. H συγγραφέας των βιβλίων «Θαύμα», «Είσαι ένα θαύμα», «Ο Όγκι κι εγώ» και «Λευκό πουλί» επανέρχεται με ένα από εκείνα τα σπάνια βιβλία που απευθύνονται σε ανθρώπους όλων των ηλικιών και έχουν τη στόφα του σύγχρονου κλασικού. Για παιδιά από 10 ετών. Στο βιβλίο της Μαρίας Αγγελίδου «Ένα παιχνίδι με Κανόνες» (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση: Κατερίνα Βερούτσου) είναι μαζεμένες ιστορίες ανθρώπων άγνωστων, που δεν τις πρόσεξε, δεν τις άκουσε, δεν τις αφηγήθηκε ποτέ η μεγάλη Ιστορία. Οι άνθρωποι αυτοί, άντρες και γυναίκες, νέοι, γέροι και παιδιά, χριστιανοί, μουσουλμάνοι, Εβραίοι, Ρωμιοί και Φράγκοι, καλοί και κακοί, γραμματισμένοι κι αγράμματοι, που έζησαν και αγάπησαν και φοβήθηκαν, όπου Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κραταιής ακόμη, άλλοι εύκολα, άλλοι δύσκολα, άλλοι κυνηγημένοι κι άλλοι κυνηγοί… όλοι τους, ο καθένας με τον δικό του μικρό τρόπο, στο δικό του μικρό μέτρο, δείχνουν πώς ήταν οι καιροί και η ζωή των ανθρώπων τότε, δείχνουν τους κανόνες που όριζαν τις κινήσεις και τις σκέψεις, τους φόβους και τις ελπίδες τους. Και όλοι μαζί δείχνουν πώς οι κανόνες, μικροί και μεγάλοι, άλλαζαν. Σαν κινούμενη άμμος κάτω από τα πόδια μας αλλάζουν τα δεδομένα και οι καταστάσεις και η ερμηνεία των γεγονότων. Ιδίως σ’ αυτήν την εποχή των επαναστάσεων και των μεγάλων αλλαγών. Των κοσμογονικών. Όπου άλλαξαν νόημα ακόμα κι έννοιες θεμελιώδεις για την ανθρώπινη ύπαρξη, για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Άλλαξαν νόημα λέξεις όπως η ελευθερία, η σκλαβιά, ο χάρτης του κόσμου, η δουλειά και η αγορά, το ταξίδι και ο πόλεμος, ο εχθρός και ο φίλος. Λέξεις τρομερές, όπως η ώρα και η στιγμή! Για παιδιά από 10 ετών. Τι μπορεί να κρύβει ένα παλιό σπίτι δίπλα στη θάλασσα; Ο Νικόλας μετακομίζει με την οικογένειά του σε ένα καινούργιο μέρος. Κι ενώ δεν έχει καμία διάθεση ούτε νέους φίλους να κάνει ούτε τη ζωή του να συνεχίσει όπως παλιά, ανακαλύπτει πως στο καινούριο τους σπίτι υπάρχει κι άλλος ένας ένοικος. Ένας ένοικος που ξεπηδά από το παρελθόν και, μαζί με την απερίγραπτη θεία Αλίκη, θα φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή του. Θα μπορέσουν οι νέοι του φίλοι, η λιγομίλητη Μήτση και ο εφευρετικός Άγγελος, να τον βοηθήσουν να ανακαλύψει τι συμβαίνει; Θα καταφέρουν οι τρεις τους να βρουν την αλήθεια και να λύσουν το μυστήριο ή το σπίτι θα παραμείνει στοιχειωμένο από το παρελθόν; Η απάντηση στο νέο μυθιστόρημα για παιδιά από 11 ετών «Ο άλλος Νικόλας», της Θεοδώρας Γεωργακούδη, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός. Η Άννα Κουπάνου επιστρέφει με το δεύτερο βιβλίο της σειράς για εφήβους «Το κλαμπ των χαμένων» (Εκδόσεις Πατάκη). «Στο σκοτάδι των σκοταδιών κι ακόμα παραπέρα», η Λίζι, το κορίτσι από το Σικάγο με τις υπερφυσικές ιδιότητες που μας εντυπωσίασε στο πρώτο βιβλίο, περιστοιχισμένη πάντα από την παρέα της βρίσκεται σε νέες περιπέτειες. Καλλιεργεί όλο και περισσότερο την ικανότητά της να νιώθει τα αντικείμενα και να διαβάζει την ιστορία τους. Έτσι, αντιλαμβάνεται ότι κάποια πολύ παράξενα πράγματα που συμβαίνουν στην Αθήνα, όπως ένας απότομος χιονιάς και η εξίσου απότομη εξαφάνιση του χιονιού την επόμενη μέρα, η εξαφάνιση και επανεμφάνιση κτιρίων και η ρωγμή στην Ακρόπολη, οφείλονται σε μια σκοτεινή δύναμη που ρουφάει το παρελθόν και αποστραγγίζει την ιστορία. Στο τέλος, όλη παρέα θα βρεθεί στα έγκατα της Ακρόπολης σε μια μάχη με το Κακό. Ιπποτικές ιστορίες για υπεράνθρωπα κατορθώματα, μεγάλοι έρωτες, όρκοι που αθετούνται, κατάρες, μαγικά πλάσματα, φιλίες, προδοσίες και μυστικά συνθέτουν τη «Μελουζίνα», της Δέσποινας Ηρακλέους (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, εικονογράφηση: Χρύσω Χαραλάμπους), ένα γοητευτικό σαν παραμύθι μυθιστόρη-

23.05.2022

μα για παιδιά από 11 ετών, που πατάει σε μύθους και αλήθειες. Η Μελουζίνα, κόρη του βασιλιά της Σκωτίας και μιας νεράιδας, νεράιδα κι αυτή, μεταμορφώνεται κρυφά κάθε Σάββατο σ’ ένα είδος ερπετού. Κανείς δεν πρέπει να τη δει. Μ’ αυτό τον όρο και όρκο παντρεύεται στη Γαλλία τον Ρεϊμόντ και γίνεται γενάρχης της δυναστείας των Λουζινιανών. Με την καθοδήγησή της χτίζονται πόλεις, κάστρα και πύργοι σε μαγικά σύντομο χρόνο. Αποκτούν δέκα παιδιά, όλα με πολύ παράξενα χαρακτηριστικά στη μορφή αλλά κι αξεπέραστες ιπποτικές αρετές, που με το σπαθί τους εξαπλώνονται σ’ όλο τον κόσμο. Ένα Σάββατο, όμως, ο Ρεϊμόντ καταπατά τον όρκο του και βλέπει με φρίκη τη μεταμόρφωση της Μελουζίνας. Είναι το τέλος, αν και οι απόγονοι των Λουζινιανών ζουν και βασιλεύουν για πολλά χρόνια ακόμη. Η ιστορία του βιβλίου ολοκληρώνεται στη «γλυκεία χώρα Κύπρο», ένα μεγάλο σταυροδρόμι των πολιτισμών. Την αληθινή ιστορία των Λουζινιανών την αφηγείται στο Επίμετρο του βιβλίου, εξίσου γοητευτικά με τη συγγραφέα, η καθηγήτρια Ιστορίας Άγγελ Νικολάου-Κονναρή. Σμύρνη, Σεπτέμβριος 1922. Ο δωδεκάχρονος Παναγιώτης εργάζεται σ’ ένα παραλιακό καφενείο. Εκεί συναντάει έναν πελάτη, που του συστήνεται ως «κύριος Χ» και του αναθέτει μιαν αποστολή: Να παραδώσει έναν φάκελο στον στρατηγό Ίππαρχο, που βρίσκεται στο ελληνικό Διοικητήριο της Σμύρνης. Μια ζεστή βραδιά, ο Παναγιώτης με τον φίλο του, τον Νικόλαο, κάνουν βόλτα στο λιμάνι, όταν βρίσκονται μπροστά σε ένα απροσδόκητο θέαμα. Μια συμμορία έχει δολοφονήσει τον κύριο Χ και τον άντρα που τον συνόδευε. Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο όταν εμφανίζεται ο στρατηγός Ίππαρχος και δίνει στη συμμορία μια αμοιβή, με αντάλλαγμα δυο βαρυφορτωμένες βαλίτσες. Τότε οι δυο φίλοι αποφασίζουν να διαλευκάνουν το μυστήριο. Στο μεταξύ, ο ελληνικός στρατός αποχωρεί από τη Σμύρνη, ενώ οι έρευνες των παιδιών τους οδηγούν στον ίδιο τον στρατηγό. Τότε όμως καταφθάνει ο τουρκικός στρατός και όλα ανατρέπονται. «Τα μυστήρια της Σμύρνης», του Θάνου Κονδύνλη (Εκδόσεις Ψυχογιός, Εικονογράφηση: Λέλα Στρούτση) είναι μια καταπληκτική ιστορία μυστηρίου και δράσης με φόντο την ελληνική Σμύρνη του 1922, λίγο πριν από την Καταστροφή. Από την Κάπα Εκδοτική κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο της σειράς «Σχολική σκηνή», με θεατρικά έργα που μπορούν να ανέβουν σε σχολεία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ικανοποιώντας τη θεματολογία των σταθερών εκδηλώσεων κάθε έτους. Το «Από το πριν στο μετά», της Ίλιας Λακίδου, απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες της ΣΤ΄ δημοτικού, ώστε να είναι κάτι που θα θυμούνται για πάντα και τα ίδια τα παιδιά και οι γονείς τους και ολόκληρη η σχολική κοι-

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

61 νότητα, ενώ μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε σχολείο χωριστά, με άξονα τις μουσικές προτιμήσεις των παιδιών, την παράδοση του κάθε τόπου κ.λπ. Το δημοτικό τελειώνει. Τι μένει; Είναι οι γνώσεις που πήραμε; Είναι οι φιλίες που κάναμε; Είναι τα ενδιαφέροντα που αναπτύξαμε; Είναι μήπως οι συνήθειες, τα θέλω και τα πρέπει που αντιμάχονται το ένα το άλλο, στο πλαίσιο ενός επαναλαμβανόμενου καθημερινού προγράμματος; Και τι θα γίνει μετά; Μετά είναι το γυμνάσιο και το λύκειο. Και μετά; Μετά είναι το μέλλον, το άγνωστο. Και μέσα σε όλα αυτά, τα όνειρα. Έτσι, κομμάτι κομμάτι στήνεται μία σπονδυλωτή παράσταση που προσπαθεί να συμπυκνώσει όσα έζησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες στα έξι χρόνια του δημοτικού και όσα προσδοκούν από το άμεσο ή το μακρινό μέλλον. Όταν το μωρό έρχεται στον κόσμο, το καλωσορίζουμε, το προστατεύουμε και το φροντίζουμε. Μπορούμε επίσης, μέσα σε μια ήρεμη ατμόσφαιρα, να ενθαρρύνουμε την επιθυμία του να ανακαλύπτει πράγματα, να ενισχύουμε την προσοχή του και να το βοηθάμε να συγκεντρώνεται. Το βιβλίο «60 δραστηριότητες Μοντεσσόρι για το μωρό μου», της Marie-Helene Place (Εκδόσεις ΠΕΔΙΟ), ακολουθώντας την παιδαγωγική της Μαρία Μοντεσσόρι για τα πολύ μικρά παιδιά, από τη γέννηση έως την ηλικία των 15 μηνών, δίνει ιδέες και προτείνει δραστηριότητες για να προετοιμάσουμε το δωμάτιο του νεογέννητου, να επιλέξουμε τα κατάλληλα υλικά για κάθε φάση της εξέλιξης των αισθήσεών του, να το συντροφεύσουμε κατά την ανάπτυξη των ικανοτήτων του, να ενθαρρύνουμε την αυτονομία του, να το βοηθάμε να κάνει μόνο του πολλά πράγματα και να διατηρούμε στο σπίτι ήρεμο και θετικό κλίμα. Τα παιδιά είναι ικανά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους από την ώρα που γεννιούνται, και είναι πρόθυμα να συνεργαστούν. Οι γονείς είναι αυτοί που πρέπει να ακούσουν και να μάθουν από τα παιδιά. Όταν η συμπεριφορά τους μας κάνει να νιώθουμε λιγότερο άξιοι, τότε σχεδόν πάντα σημαίνει ότι είμαστε. Δηλαδή, πριν από μια σύγκρουση, αδυνατούμε να μετατρέψουμε τα αισθήματα αγάπης μας σε τρυφερές συμπεριφορές και τις καλές προθέσεις μας σε εποικοδομητική αλληλεπίδραση. Στο βιβλίο «Το ικανό σου παιδί» (Εκδόσεις Πουά), ο Jesper Juul, καταξιωμένος ειδικός στην οικογένεια, αναλύει το συναρπαστικό σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκονται οι σημερινές οικογένειες. Οι καταστροφικές αρχές –υπακοή, σωματική και συναισθηματική βία, και κομφορμισμός– που κυριαρχούσαν στις ιεραρχικές οικογένειες, αλλάζουν. Αντ’ αυτών, μπορούμε να επιλέξουμε μια νέα σειρά αρχών, που βασίζονται στην υπόθεση ότι οι οικογένειες πρέπει να χτίζονται πάνω στην αξιοπρέπεια και την αμοιβαιότητα μεταξύ γονιών και παιδιών και όχι πάνω στην απολυταρχική εξουσία ή στη δημοκρατική τυραννία.

Sandra Dieckmann

Kατρίνα Τσάνταλη εικονογράφηση: Μαρία Παγκάλου

Το Μυστικό Δάσος

Μια θάλασσα πλαστικά

Ο πλανήτης είναι το σπίτι μας και πρέπει να τον σώσουμε καθώς κινδυνεύει! Όταν μια βροχή από πλαστικά καλαμάκια διέκοψε το μάθημα στην τάξη του βυθού, οι ψαρομαθητές τρόμαξαν! Ο κύριος Χταπόδης έχει μια σημαντική αποστολή: Να μιλήσει στα παιδιά για όλα τα σκουπίδια που βρίσκονται στη θάλασσα και το πόσο υποφέρουν τα ζωάκια. Ταυτόχρονα, βρίσκει και τρόπο για να καθαρίσουν το σπίτι τους και να εξουδετερωθεί η απειλή για τον πλανήτη. Ένα εξαιρετικό παραμύθι για την προστασία του πλανήτη και την αξία της συνεργασίας για έναν κοινό σκοπό.

Μια καινούρια μέρα ανατέλλει στην άκρη του Μυστικού Δάσους. Τα ελάφια ξυπνούν και μασουλάνε νόστιμα φρούτα, τα αλεπουδάκια παίζουν, ενώ μια οικογένεια αρκούδων πηγαίνει για ψάρεμα. Περιπλανηθείτε στο δάσος και βρείτε όλα τα κρυμμένα ζωάκια για να μάθετε πώς μεγαλώνουν, πώς χτίζουν τις φωλιές τους και πώς αναζητούν την τροφή τους… Ένα βιβλίο Ψάξε - Βρες για τους κρυμμένους θησαυρούς του δάσους και τα ζωάκια που ζουν σε αυτό! > Για παιδιά από 4 ετών

> Για παιδιά από 4 ετών

Ο πλανήτης σε ένα γυάλινο βαζάκι Martin Stanev Τα δύο παιδιά ήταν σίγουρα ότι η επίσκεψη στο σπίτι της γιαγιάς θα ήταν βαρετή όπως πάντα… Η γιαγιά δεν είχε καθόλου πλάκα! Το μόνο που έκανε ήταν να ψωνίζει, να πλέκει και να γεμίζει γυάλινα βαζάκια. Εκείνο το βράδυ, όμως, η γιαγιά εξαφανίστηκε από το σπίτι… Πού πήγε άραγε; Και ποιο μυστικό κρύβεται πίσω από την παράξενη πόρτα του υπογείου; Αν μπορούσατε, ποιο θαύμα του πλανήτη μας θα αποθηκεύατε σε ένα γυάλινο βαζάκι; Μια τρυφερή ιστορία για τον θαυμαστό πλανήτη μας και τη διατήρησή του για τις επόμενες γενιές. > Για παιδιά από 4 ετών

Τα ζώα είναι πολύ κουλ άτομα! Η Γεωγραφία είναι πολύ κουλ Το ήξερες ότι κάποιες ζέβρες γεννιούνται με βούλες αντί για ρίγες; Έχεις δει ποτέ περιστέρι-ουράνιο τόξο ή αράχνη-παγόνι; Θα μάντευες ποτέ ότι το ζωάκι που ρίχνει τις πιο δυνατές μπουνιές στον κόσμο είναι μια γαρίδα; Πάρτε ξυλομπογιές και μαρκαδόρους, και ελάτε να γνωρίσουμε όλα αυτά τα πολύ κουλ άτομα! Η Γη είναι ένα μεγάλο σπίτι που εμείς οι άνθρωποι μοιραζόμαστε με πολλά ακόμα ζωάκια. Θα μάθουμε σε ποιο μέρος πρέπει να ταξιδέψουμε για να τα δούμε, ποια είναι τα ταλέντα τους και ποιοι είναι οι φίλοι τους, μέσα από ζωγραφιές, αστεία και ποιήματα! > Για παιδιά από 4 ετών

Κυκλοφορεί 25/5/2022

www.dioptra.gr

Ας κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο!

βιβλία για να μιλήσετε 5+1στα παιδιά για το περιβάλλον

5 Ιουνίου. Η μέρα που έχει οριστεί το 1972 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Δεν χρειάζεται όμως να περιμένετε μία μέρα τον χρόνο για να διαβάσετε στα παιδιά βιβλία που θα τα κάνουν να γνωρίσουν και να αγαπήσουν το περιβάλλον και επιπλέον θα υπενθυμίσουν τη σημασία της ευθύνης και των δράσεων που μπορούμε να αναλάβουμε για την προστασία του. Ο αέρας που αναπνέουμε. Το νερό που πίνουμε. Τα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Η θάλασσα που τόσο αγαπάμε και απολαμβάνουμε. Ο πλανήτης μας είναι το σπίτι μας και είναι περισσότερο σημαντικό από ποτέ να του φερόμαστε όπως του αξίζει: με αγάπη και σεβασμό. Άλλωστε η κλιματική αλλαγή είναι υπαρκτή, επηρεάζει τη ζωή μας κι εμείς πρέπει να δράσουμε τώρα. Γιατί ο πλανήτης είναι το σπίτι μας! Διαλέξαμε, λοιπόν, όμορφα βιβλία των εκδόσεων Διόπτρα που μας μαθαίνουν όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για τον βυθό της θάλασσας, τους ωκεανούς, την ανακύκλωση, την ατμόσφαιρα για όλες τις ηλικίες, για να ξαναθυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νεότεροι. Πάμε να τα εξερευνήσουμε παρέα;

Από την υπέροχη εγκυκλοπαιδική σειρά Μαθαίνω τα Πάντα, προτείνουμε αυτό το υπέροχο βιβλίο για ένα εικονογραφημένο ταξίδι στα μυστήρια των ωκεανών: Από τα πλάσματα της αβύσσου και τους κοραλλιογενείς υφάλους μέχρι τις επιδράσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου. Μία μαγευτική εξερεύνηση στον θαλάσσιο κόσμο για παιδιά με ανήσυχο πνεύμα! Βάλτε τη μάσκα σας κι ετοιμαστείτε για κατάδυση και ξιφομαχίες με φάλαινες μονόκερους!

Γνωρίζεις ότι… πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να παράγουν μηδενικά απορρίμματα; Κάποιοι από αυτούς καταφέρνουν να στριμώξουν τα σκουπίδια μιας χρονιάς μέσα σε ένα βαζάκι μαρμελάδας! Από τα απορρίμματα και τους ρύπους των εργοστασίων μέχρι τα πλαστικά και τα διαστημικά σκουπίδια, το βιβλίο μας αποκαλύπτει πού πηγαίνουν όλα αυτά και πώς επηρεάζουν τον πλανήτη μας. Επιπλέον δίνει συναρπαστικές ιδέες για το πώς μπορούμε να σώσουμε το περιβάλλον μας, ξεκινώντας από τα μικρά πράγματα στην καθημερινότητά μας!

Jen Green

Jess French

Ωκεανοί

Πού πάνε όλα αυτά;

> Για παιδιά από 8 ετών

> Για παιδιά από 7 ετών

5

ΙΟΥΝΙΟΥ

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

23.05.2022

Αφιέρωμα στο παιδικό βιβλίο

104 Ένα παιδικό γράμμα σε έναν εξωγήινο για τον πλανήτη και τον άνθρωπο. Αγα π ητ έ επ ισ κέ πτ η α π ό το δ ιά σ τη μ α ... α ν ερχό σ ου ν σ τη γη .. θα ήθ ελ α να ξέ ρε ις ότ ι. ι Ο κα θέ να ς α π ό εμ ά ς είνα δ ια φ ορ ετ ικ ός. Κ α ι όλ οι μ οι ρ α ζό μ α σ τε ο α υ τό ν το ν γα λ α ζο π ρ ά σ ιν πλ α νή τη . μ ε, Ε ίν α ι ο μ όν ος π ου έχ ου οπ ότ ε θα π ρ έπ ει να το ν φ ρο ντ ίζου μ ε. Ό π ω ς κα ι ο έν α ς το ν ά λλ ον...