Taλκ 98

10 χρόνια Τaλκ

18.10.2021

98

ΣΠΟΤ

18.10.2021

03

10 χρόνια Τaλκ ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Π

ριν από ακριβώς 10 χρόνια, λίγους μήνες αφότου είχα κλείσει με βρόν το την πόρτα στην πανεπιστημιακή καριέρα που πάν τα ονειρευόμουν και εργαζόμουν ως ανεξάρτητη ερευνήτρια σε θέματα

επικοινωνίας και ΜΜΕ, με ένα βρέφος 11 μηνών και ένα νήπιο 3,5 ετών, έψαχνα έναν τρόπο, μια δουλειά, που θα μου επέτρεπε να βιοπορίζομαι, προφανώς όχι πλουσιοπάροχα, άλ λωστε η κρίση ήταν ήδη παρούσα, αλ λά με μια σχετική αξιοπρέπεια. Τότε δέχτηκα ένα μήνυμα στο inbox του Facebook από μια παλιά μου συμφοιτήτρια, τη Μαρκέλ λα, που είχε έναν γιο στα 5, έναν άλ λον

στην ηλικία του δικού μου κι ένα μωρό κοριτσάκι, για τη γέν νηση του οποίου, μάλιστα, της είχα ευχηθεί διαδικτυακά λίγες ημέρες πριν. Με τη Μαρκέλ λα δεν κάναμε ποτέ κολ λητή παρέα μέχρι τότε –σήμερα είναι πια μια από τις στενότερες φίλες μου που ξέρει τα πάν τα για μένα– αλ λά, νομίζω, πως είχαμε μια αλ ληλοεκτίμηση που δεν είχε μπορέσει να εξελιχθεί στα φοιτητικά

04 και στα επόμενα χρόνια μας, όταν ήμαστε κι οι δυο υποψήφιες διδακτόρισσες στο ίδιο τμήμα (καμιά μας δεν ολοκλήρωσε το διδακτορικό της, αλ λά κάναμε άλ λες σπουδές μετά), γιατί ήμαστε σε εν τελώς διαφορετικές φάσεις ζωής. Τώρα αφήστε το, συνεν νοούμαστε με μια ματιά, με ένα meme, με μία λέξη, πίνουμε καφέδες και ποτά, βλέπουμε σειρές και ταινίες, αν ταλ λάσσουμε βιβλία, μοιραζόμαστε τους πόνους μας και επουλώνουμε τα τραύματά μας με υπερτεράστιες καφρίλες! Και είμαστε και κουτσομπόλες. Α λ λά μη φοβάστε, δεν θάβουμε ποτέ εσάς. Μου έγραψε, λοιπόν, η Μαρκέλ λα το εξής: «Ετοιμάζω κάτι πολύ καλό. Ένα Free Press για γονείς. Ψάχνω έναν άνθρωπο να αναλάβει αρχικά τη σελίδα του στο Facebook και έπειτα το site που ετοιμάζεται. Θα σε ενδιέφερε;» «Ναι», απάν τησα μονομιάς, πες από ανάγκη, πες από ένστικτο, πες από περιέργεια. «Θέλω πρώτα να το δεις το έν τυπο. Θα πας το Σάββατο το μεσημέρι στο Σύμβολο, στο βιβλιοπωλείο στην Καισαριανή, θα πάρεις την εφημερίδα, θα τη διαβάσεις κι έλα τη Δευτέρα το πρωί στο γραφείο μας, στο Χαλάνδρι, να μου πεις γ νώμη και να συζητήσουμε». Όπερ και εγένετο! Πήγα, λοιπόν, τη Δευτέρα το πρωί στην Αγίας Βαρβάρας 65 και Λυκούργου, πάνω από την ΑΒΑΝΑ, στον πρώτο όροφο ενός παλιού δίπατου οικήματος, χαιρέτησα δειλά 3-4 ανθρώπους που δεν γ νώριζα και φορούσαν μπουφάν (μεγάλο πρόβλημα η θέρμανση στο πρώτο γραφείο, αγαπητοί αναγ νώστες) και βρήκα την παλιά μου συμφοιτήτρια να θηλάζει τη 40 ημερών Ιωάν να. Μιλήσαμε και δώσαμε τα χέρια. Ανέλαβα αμέσως το digital κομμάτι και δυο τρία άρθρα τον μήνα στο έν τυπο. Οι συνθήκες τότε, πέραν του κρύου, δεν ήταν και οι καλύτερες, για διάφορους λόγους που έχουν πια ξεπεραστεί, επομένως τις κρατώ βαθιά στην καρδιά μου ως μαθήματα ζωής. Σε κάθε περίπτωση και η Μαρκέλ λα και εγώ ήμαστε δυο θεωρητικοί της επικοινωνίας και ουδεμία σχέση είχαμε με την ελεύθερη αγορά στην πράξη, έχον τας ως τότε εργαστεί σε προστατευμένα περιβάλ λον τα. Από τότε, αλ λάξαμε τρία γραφεία, δεκάδες συνεργάτες, άλ λους πολύ καλούς, άλ λους καλούς, άλ λους μέτριους κι άλ λους χάλια, κι ενώ όλοι έφευγαν, εγώ επέμενα και έμενα. Έμεινα γιατί αγάπησα το Τaλκ και το όραμα της Μαρκέλ λας από τη στιγμή που έπιασα το πρώτο φύλ λο στα χέρια μου, έμεινα γιατί μου δόθηκε σταδιακά χώρος και χρόνος να (ξε)φύγω από τα 13 χρόνια στο Πανεπιστήμιο και τα 9 στην εκπαίδευση ενηλίκων, χώρους βαθιά προβληματικούς, έμεινα γιατί το Τaλκ πρόσφερε σε μια νέα, τότε, μαμά την ευελιξία που χρειαζόταν για να επιβιώσει, έμεινα γιατί βρήκα ένα πεδίο έκφρασης των προβληματισμών μου για τη σύγχρονη γονεϊκότητα, έμεινα γιατί η δουλειά μου μου επέτρεπε να ανοίξω δεκάδες δρόμους στα παιδιά μου, έμεινα γιατί μάθαινα καθημερινά κι ακόμα μαθαίνω, έμεινα γιατί γ νώρισα και συνεχίζω να γ νωρίζω ένα σωρό ενδιαφέρον τες ανθρώπους που μοιράζον ται

ΣΠΟΤ μαζί μας το όραμα για μια αλ λαγή των παθογενειών της ελ ληνικής οικογένειας και κοινωνίας, έμεινα γιατί καθημερινά μπορώ και βάζω το λιθαράκι μου σε αυτό που ονειρεύομαι πως θα είναι η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, η υγεία, η οικογένεια, ο ελεύθερος χρόνος στο άμεσο μέλ λον: Κάτι πολύ καλύτερο από αυτά που είναι σήμερα, κάτι που θα διέπεται από τις αρχές της ποιότητας, της επιστήμης, της λογικής, της ουσιαστικής διασκέδασης, του ευ ζην. Δεν σκέφτηκα ποτέ να εγκαταλείψω το καράβι; Ναι, αρκετές φορές στο παρελθόν, αλ λά μέσα μου ήμουν σίγουρη πως δεν θα το έκανα. Στην πορεία των ετών απέρριψα δελεαστικότερες οικονομικά προτάσεις, γιατί η κουλτούρα του Τaλκ, παρά τις δυσκολίες, δεν θα υπήρχε πουθενά αλ λού. Γιατί σταδιακά εξελίχθηκε σε κομμάτι της οικογένειάς μου, γιατί έκανα φίλες, γιατί έπαθα και έμαθα, κυρίως έμαθα, γιατί ανοίχτηκαν μπροστά μου δρόμοι πολ λοί, με επίκεν τρο τον γονιό και το παιδί, που με έκαναν καλύτερη μάνα και καλύτερο άνθρωπο, γιατί κατάλαβα πως η δουλειά μου αναγ νωρίστηκε από σχεδόν όλους τους συνεργάτες μου, γιατί εργάζομαι διασκεδάζον τας, ακόμα κι αν αυτό απαιτεί συχνά χρόνο πολύ περισσότερο από το τυπικό οχτάωρο. Να, π.χ. αυτό το κείμενο το γράφω στη μιάμιση το πρωί. Η διαχείριση του Facebook, τα δυο τρία άρθρα τον μήνα, και η ανάρτησή τους ηλεκτρονικά εξελίχθηκαν σε πολ λά περισσότερα. Γράφω, και ανεβάζω, πια σχεδόν για τα πάν τα: Καταρχάς για βιβλία, τη μεγάλη μου αγάπη, για πολιτισμό, για ψυχολογία, για εκπαίδευση, για θέματα κοινωνικού περιεχομένου, για εγκυμοσύνη, για ιατρική, για μαγειρική, για ταξίδια, για αγορές, για ό,τι απασχολεί, δηλαδή έναν «ψαγμένο» γονιό ή εκπαιδευτικό. Και έχω ιδέες. Ιδέες αστείρευτες που δεν έχω προλάβει να υλοποιήσω. Και στήνω και διαγωνισμούς και δίνω χαρά σε ανθρώπους με κληρώσεις δώρων και κάνω και διόρθωση και επιμέλεια (οι άλ λες σπουδές που προανέφερα –η Μαρκ κάνει Ιστορία, είναι πιο μαζόχα…) και αναζητώ νέους συνεργάτες και κάνω και εμπορικές προτάσεις και πιάνω την κουβέν τα στο τηλέφωνο με συμπαθείς αναγ νώστες που ζητούν επιπλέον πληροφορίες και απ’ όλα. Γιατί για μένα πια η κάθε «υποχρέωση» στο Τaλκ δεν μπορεί να μην είναι αλ ληλένδετη με την οποιαδήποτε άλ λη. Είναι ένας ζων τανός οργανισμός, που –να ξέρετε– άν τεξε μέσα από σαράν τα κύματα και του αξίζει να πάει μπροστά. Πολύ μπροστά. Θα το «σπρώχνω» με όλη μου τη δύναμη, όσο αν τέχω και θέλω να ελπίζω πως, υγιέστατο πια, θα φτάσει στην κορυφή, εκεί που του αξίζει, και θα εμφανίζεται καθημερινά στις οθόνες και στα χέρια όλο και περισσότερων γονέων και εκπαιδευτικών, που θέλουν με την ψυχή τους ένα καλύτερο μέλ λον για τα παιδιά τους. Δέκα χρόνια Τaλκ, λοιπόν. Δέκα χρόνια γεμάτα χαρές και λύπες, μα πιο πολ λές χαρές, δέκα χρόνια γεμάτα γέλια και κλάματα, μα πιο πολ λά γέλια, δέκα χρόνια

18.10.2021

γεμάτα επιτυχίες και αποτυχίες, μα πιο πολ λές επιτυχίες, δέκα χρόνια γεμάτα απογοητεύσεις και χαρές, μα πιο πολ λές χαρές, δέκα χρόνια που γεμίζουν καθημερινά (κυριολεκτικά, δεν έχει υπάρχει ούτε μια μέρα που να μην έχω ασχοληθεί έστω και 10 λεπτά με κάτι ταλκίσιο, Κυριακές, Αργίες, Χριστούγεν να, Πάσχα, καλοκαίρι, ακόμα και μετά από ένα πολύωρο χειρουργείο, μέσα στη μαστούρα της νάρκωσης φώναζα: «Φέρτε μου το λάπτοπ μου» και μου λέγανε οι αδελφές πως μιλάει η μορφίνη, αλ λά, όχι, μιλούσε η Πελιώ…) Εύχομαι ολόψυχα να σας αρέσει το αποτέλεσμα. Το Τaλκ δεν είναι ένα μέσο που χαϊδεύει αυτιά, δεν απευθύνεται σε «μανούλες», δεν είναι ροζ, δεν είναι γαλάζιο, δεν έχει μικρά, ευκολοδιάβαστα κείμενα, σαν αυτά που αναπαράγον ται καθημερινά γεμάτα λάθη και ανακρίβειες στο διαδίκτυο. Το Τaλκ ερευνά, ψάχνει, ψάχνεται και λέει αλήθειες, ακόμα κι αν είναι σκληρές. Όλο αυτό έχει, φυσικά, οικονομικό κόστος, γιατί η αγορά ψάχνει εύπεπτους διαύλους να επικοινωνήσει τα προϊόν τα της. Πιθανότατα αν έγραφα «10+1 τρόπους να νανουρίσετε τον πρίγκιπά σας» ή «Ποια ρούχα να διαλέξετε ανάλογα με το ζώδιο του παιδιού σας» ή «Δείτε πόσα κιλά έχασε μετά την εγκυμοσύνη της η Χριστίνα Μπόμπα», αν σας τάραζα στα Κ λικμπέιτς, αν έβαζα στο γκουγκλ τρανσλέιτ ξένα άρθρα που δεν θα έβγαζαν το παραμικρό νόημα στα ελ ληνικά, αν σας έλεγα γλαφυρά ψέματα, θα είχα λογικά έναν πολύ καλύτερο μισθό, θα σύχναζα σε πιαρτζίδικα ιβέν τς που σκορπάνε λεφτά για το τίποτα, θα φωτογραφιζόμουν στον Ίακχο (καλά, στη Χριστίνα Πολίτη, δεν είμαι τόσο μεγάλη, μόλις πάτησα τα σαράν τα), ενώ μέσα μου θα σιχτίριζα, θα έχανα την πολιτική και επιστημονική υπόστασή μου, θα πήγαιναν στράφι τόσες σπουδές, θα ήμουν ινφλουένσερ, θα έγλειφα ανθυποσελέμπριτις και θα συνέχιζα να παρουσιάζω τη γονεϊκότητα όπως ακριβώς ΔΕΝ είναι: Ως μια υπεργαμάτη κατάσταση, έναν ανθρώπινο, βιολογικό προορισμό για κάθε γυναίκα (προσοχή, προσοχή, όχι για κάθε άν τρα) με κάθε κόστος, που ισοδυναμεί με την απόλυτη ευτυχία. Όμως, η αρχή της Μαρκέλ λας, την οποία υιοθετώ μέχρι τελευταίας τελείας, είναι η ποιότητα και όχι τα νούμερα (#diplis). Αυτό σημαίνει αυτόματα πως κάθε μήνα παίζει «μεροδούλι μεροφάι», αλ λά σημαίνει επίσης και αξιοπρέπεια. Και η στάση μας αυτή έχει αναγ νωριστεί από τους συνεργάτες που θέλουμε να έχουμε, από ανθρώπους που εδώ και 98 τεύχη πορεύον ται μαζί μας. Μαρκ, σε ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου έδωσες. Πάμε χέρι χέρι να κάνουμε τα δέκα χρόνια είκοσι, άν τε είκοσι πέν τε. Μετά, ας πάρουμε σύν ταξη και ας αναλογιστούμε τι καταφέραμε, over drinks, αραγμένες σε μια παραλία στην Ανάφη, να χαζεύουμε τουίτερ και ίνσταγκραμ, με μια στοίβα βιβλία στο πλάι μας. Κι αν μας τηλεφωνήσουν τα παιδιά μας, ζητών τας εναγωνίως baby-sitting, βλέπουμε. Καλύτερα, πάν τως, να τους προτείνουμε summer camps.

Στον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο

06

18.10.2021

44

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

08 | Σβήνοντας δέκα κεράκια!

10 | Περί καλαμαριού και άλλων μαλάκιω(ώ)ν 12 | Πρόληψη και αντιμετώπιση αυξημένου σωματικού βάρους σε παιδιά και εφήβους 14 | Ψυχο-γαστρονομία: Απολαμβάνοντας τη μαγειρική, τη διατροφή, τη ζωή 16 | Εγκυμοσύνη και διατροφή. Να τρώει η μάνα και του παιδιού... να δίνει!

18 | ΒΑΓΙΑ: Αντιμετωπίζοντας τον σχολικό εκφοβισμό 22 | «Σχολικών σνακ… συνέχεια 24 | Αγόρια και κορίτσια που δεν μπαίνουν σε κουτιά 26 | Σχολική ζωή και όρια 28 | Θέλεις να μιλήσουμε για τη συναίνεση; 30 | Κόλλα πέντε και θα έχεις πολλά περισσότερα από πέντε λεπτά δικά σου!

32 | 365 ημέρες θετικής γονεϊκότητας με στόχο την ευτυχία 34 | Ένα Γέτι που προωθεί τη θετική σκέψη 36 | Καρκίνος του μαστού: Ευαισθητοποιούμαστε, ενημερωνόμαστε, προλαμβάνουμε 37 | Φτού και βγαίνω 42 | Βασίλης Κουκαλάνι: Ο ρατσισμός δεν είναι εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης φύσης 44 | Μήνας Εφηβείας: Μήνας γνώσεων, σκέψης και δημιουργικότητας 46 | Μαμά, μπαμπά, παίζουμε; 48 | Διαβάζοντας

*

Δείτε τα...covid σημεία διανομής μας εδώ www.talcmag.gr/simeia-dianomis

No 98 18.10.2021

@talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε Ροΐδη 8, 154 52, Ψυχικό ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

/talcmag

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

www.facebook.com/talcmag

TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr)

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

COMIC: Τόμεκ Γιοβάνης ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Μαρία Αυγέρη, Μαρία Γριζά, Μαρκέλλα Δήμου, Κατερίνα Ζαρίμη, Πελιώ Παπαδιά, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Σουζάνα Παπαφάγου, Ράμι-Αλέξανδρος Ρασλάν, Ευτυχία Τοπούζη

Η διεύθυνση του περιοδικούΤaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν που διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

08

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

18.10.2021

Σβήνοντας δέκα κεράκια! ΤΟΥ ΙΟΡΔΆΝΗ ΠΑΠΑΔΌΠΟΥΛΟΥ

Δ

έκα χρόνια Τaλκ, δέκα χρόνια προσπαθειών να μεγαλώσει αυτό το παιδί, το παιδί της Μαρκέλλας… Κι εμείς βοηθοί στο μεγάλωμα, ο καθένας από το πόστο του, με το δικό του μερίδιο, με διαφορετικούς χρόνους. Έπειτα από δέκα χρόνια, λοιπόν, μέσα από άρθρα για γονείς που τα χουν δει όλα ή που δεν τα έχουν δει όλα ακόμα, για μας που τα γράψαμε για να τα ακούσουμε, για να τα πούμε, για να τα ξεκαθαρίσουμε και για να εκτονωθούμε, για να αφήσουμε κάτι σοβαρό στον χώρο της ανάπτυξης των παιδιών και της «πυροβολημένης» γονεϊκότητας, ήρθε η ώρα να δούμε τι σημαίνει ο αριθμός 10 για την ηλικία ενός παιδιού. Ίσως να θυμάστε, άλλωστε, τη στήλη αυτή αφιερωμένη στην ψυχοκοινωνική και σωματική ανάπτυξη του παιδιού ανά ηλικιακό στάδιο σε παλαιότερα τεύχη.

Ανάμεσα σε δυο κόσμους Οι μεγάλοι έχουμε την τάση να δίνουμε υπερβολική σημασία στα νούμερα (είτε πρόκειται για αριθμούς είτε για άτομα). Έτσι όταν πατάμε τα τριάντα, συνηθίζεται να μιλάμε για τα πρώτα «άντα», όταν πατάμε τα πενήντα για τον μισό αιώνα κ.ο.κ. Ωστόσο, αυτό δεν είναι παρά μια σύμβαση εορταστικού χαρακτήρα και όχι ουσιαστικού, γιατί ο κάθε οργανισμός έχει τους δικούς του ρυθμούς∙ και το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Στην ηλικία των 10 ετών, κάποια παιδιά παραμένουν αθώα στην ψυχή και ανώριμα στο σώμα, ενώ κάποια άλλα αρχίζουν να «μεγαλώνουν», να εισέρχονται στην εφηβεία, δηλαδή σε ραγδαίες αλλαγές τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχολογία. Το βάρος τους μπορεί να αρχίσει να αυξάνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό, το ύψος ακόμη περισσότερο και το συναίσθημα να εμφανίζει εκρήξεις θυμού και χαράς. Για να γίνω πιο ακριβής, η εφηβεία αποτελεί συναισθηματικό όρο. Ο όρος που αφορά τις αλλαγές του σώματος είναι η ήβη. Η έναρξη της ήβης σηματοδοτείται στα κορίτσια από

το «μπουμπούκιασμα» του στήθους και στα αγόρια από την αύξηση του ορχικού όγκου. Η τρίχωση δεν αποτελεί εναρκτήριο σημάδι ήβης ούτε βέβαια και η έμμηνος ρύση, όπως εσφαλμένα πιστεύουν ορισμένοι γονείς. Τα παιδιά, λοιπόν, στα δέκα τους έτη βρίσκονται ανάμεσα σε δύο κόσμους, αυτόν της αθώας παιδικής ηλικίας και αυτόν της εξεγερμένης εφηβείας. Ανάμεσα στα playmobil και στις οθόνες, ανάμεσα στα παραμύθια και στα video clip του YouTube, ανάμεσα στην ανάγκη να έχουν ακόμη τους γονείς τους δίπλα στα δύσκολα και στην επιθυμία τους να εμφανίζονται ανεξάρτητα. Βρίσκονται σε μια μεταβατική φάση, από τις πρώτες λέξεις του δημοτικού στις σύνθετες προτάσεις του γυμνασίου, από τα στιχάκια παιδικών τραγουδιών στα πρώτα συνθήματα του όχλου. Ζουν τη φρίκη να βρίσκονται στο παιδικό τους δωμάτιο μέσα σε ένα κορμί που τα τραβάει στα μονοπάτια της σεξουαλικότητας. Ψάχνουν το σώμα τους, ρωτάνε για τον κόσμο, επεξεργάζονται αφηρημένες έννοιες, ακούνε κάτι για το σεξ, χρησιμοποιούν τον μεταφορικό λόγο, υπερα-

18.10.2021

σπίζονται δικαιώματα, αντιλαμβάνονται κίνητρα πίσω από την πράξη κάποιου. Σε κινητικό επίπεδο, έχουν θεωρητικά τελειοποιήσει την αδρή και τη λεπτή κινητικότητα, είναι ικανά για πιο σύνθετες χειροτεχνίες και λεπτομερείς κατασκευές. Ο γραφικός τους χαρακτήρας έχει εγκατασταθεί. Σε γνωστικό επίπεδο, αναπτύσσουν κλίση σε κάποιο τομέα, π.χ. στα μαθηματικά, στη γραφή, στη μουσική ή στις τέχνες. Μπορούν να συγκεντρωθούν σε μια εργασία για ώρα, ενώ πλέον δύνανται να συντάξουν ένα μακρύ κείμενο. Ο λόγος τους είναι περισσότερος, πλούσιος και πιο αποτελεσματικός. Επίσης, μπορούν να κατανοήσουν το νόημα μιας άγνωστης λέξης από τη ρίζα της ή από τα συμφραζόμενα του κειμένου. Κοινωνικά, γίνονται πιο ενεργά άτομα, με τη συμμετοχή τους σε κοινές δράσεις, είναι ικανά να νιώσουν τις ανάγκες του διπλανού και να ακούσουν την άποψη του. Ταυτόχρονα με την ενσυναίσθηση, καλλιεργείται και η αυτοπεποίθησή τους και μάλιστα η αναγνώριση του εαυτού τους έρχεται κυρίως μέσα από το σχολικό περιβάλλον. Έχουν επίγνωση του αντίθετου φύλου, αλλά ακόμη προτιμούν τη συντροφιά του ίδιου. Πλέον, είναι επιλεκτικά στις παρέες τους, οι οποίες είναι μικρές σε μέγεθος και καθορίζονται από τα κοινά ενδιαφέροντα. Στα παιχνίδια τους, παραμένουν έντονα δραστήρια και πλέον πιο ομαδικά, γι’ αυτό και το παιχνίδι σε εξωτερικό χώρο παραμένει αγαπημένο και βέβαια ζωτικό για την ανάπτυξή τους. Σε αυτή την ηλικία φαίνεται να τους αρέσει και το παιχνίδι με κάρτες ή τα επιτραπέζια… Και βέβαια οι οθόνες, ένα μεγάλο στοίχημα για κάθε γονιό, που πρέπει να θέσει τα χρονικά όρια χρήσης, αλλά και την ποιότητα των ιστοτόπων που επισκέπτονται. Και μια και μιλάμε πάλι για όρια, πιστεύω πως η ηλικία των 10 είναι μια καλή χρονική στιγμή να τεθούν εκ νέου κανόνες σε τομείς που θα μας απασχολήσουν στο μέλλον και προτού η λαίλαπα της εφηβείας τούς «κάψει» εντελώς. Θεωρώ, δηλαδή, αδιαπραγμάτευτη την άθληση, τη σωστή διατροφή, τη σωστή συμπεριφορά, αλλά πάνω από όλα τη θέσπιση ορίων που δεν θα περιορίσουν, αλλά –ίσα ίσα– θα απελευθερώσουν αργότερα το παιδί. Η άθληση πρέπει να καλλιεργείται ως κάτι επιτακτικό για την ενδυνάμωση του μυοσκελετικού συστήματος και γι’ αυτό, ακόμη κι αν το παιδί μας δεν είναι αθλητικός τύπος, θα πρέπει να ασχολείται με κάποιο είδος γυμναστικής (σπορ ή χορό) τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα, είτε σε οργανωμένο πλαίσιο μιας ομαδούλας είτε με τους γονείς ή τους φίλους του. Η φυσική άσκηση σε αυτή την ηλικία είναι σημαντική για την εναπόθεση ασβεστίου στα οστά, για

την επαφή με το φυσικό περιβάλλον και για τη μείωση του χρόνου επαφής με οθόνες. Η διατροφή είναι ένας εξίσου βασικός άξονας γύρω από τον οποίο θα χτιστεί η μελλοντική υγεία του σώματος.

H επικοινωνία σε αυτή την ηλικία διαμορφώνεται και ενισχύεται σε γέφυρες αλληλοσεβασμού και εκτίμησης. Δεν μιλάμε πια σε μωρά, δεν χρειάζεται να τα πούμε πολλές φορές, αλλά με επεξήγηση. Δεν χρειάζεται να τσακωθούμε, επειδή δεν τους αρέσει ξαφνικά η καθαριότητα. Δεν πρέπει να γίνουμε «κακοί». Χρειάζεται να είμαστε πάντα εκεί, αξιόπιστοι συνομιλητές και χέρι βοηθείας στα δύσκολα. Χρειάζεται να μην γκρεμίσουμε τις γέφυρες των προηγούμενων ετών, ώστε να είμαστε, πέραν των φίλων πια, και εμείς ενήμεροι για τα σοβαρά θέματα . Μη κατακτημένες δεξιότητες Ωστόσο, στην ηλικία των 10 ετών, όπου όλα τα προαναφερθέντα είναι δεξιότητες θεωρητικά κατακτημένες, συχνά διαπιστώνουμε ότι τα παιδιά μας δεν τις έχουν. Η αλήθεια είναι ότι η έντονη παιδοκεντρικότητα της εποχής, σε συνδυασμό με την υπερπροστατευτικότητα των σύγχρονων γονέων, βάζει τα παιδιά σε έναν αγώνα δρόμου να προλάβουν δραστηριότητες, να «γεμίσουν από ερεθίσματα» και ταυτόχρονα να μείνουν ευχαριστημένα! Αυτή η υπερβολή τελικά τα αφοπλίζει, τα κάνει να χάνουν ακόμη και τον σημαντικό χρόνο επαφής με τους γονείς τους και εντέλει να φτάνουν 10 χρόνων και να μην μπορούν να δέσουν τα κορδόνια των παπουτσιών τους, να μην ξέρουν να περάσουν έναν δρόμο ή ακόμη και να μην έχουν αυτοπεποίθηση, επειδή κι εκείνα ζουν με κάποιο γονεϊκό απατηλό όνειρο ευζωίας. Ανεξαρτησία Στα γενέθλια των 10 ετών τους, ας δώσουμε στα παιδιά ένα δώρο: την ανεξαρτησία. Μέσα από την εκμάθηση του πώς περνάμε τον δρόμο ή του πώς τηγανίζουμε ένα αυγό, αφήνοντάς τα μόνα να κάνουν ντους –κι ας μην πλυθούν καλά– και τις εργασίες του σχολείου χωρίς να είμαστε από πάνω τους. Τα όρια δεν περιορίζουν, απελευθερώνουν και τα λάθη είναι απαραίτητα στη διαδικασία της μάθησης. Σήμερα το Τaλκ και το παιδί αυτής της στήλης σβήνει τα 10 κεράκια του… Υγεία, χαρά κι ελευθερία (αυτά τα δυο πάνε μαζί). Xρόνια καλά και δυναΤάλκ!

Παιδικό πάρτι @ZUCCHERINO Για εσάς που επιθυμείτε να διοργανώσετε ένα αξέχαστο παιδικό πάρτι, τα ζαχαροπλαστεία ZUCCHERINO είναι δίπλα σας για να το μετατρέψουν στην πιο γλυκιά ανάμνηση!

First comes the CAKE! Οι πιο εντυπωσιακές και γευστικές τούρτες γενεθλίων δημιουργούνται από τους Pastry Chefs των Zuccherino για εσάς! Αρκεί να επιλέξετε το θέμα και όλα τα υπόλοιπα αφήστε στα έμπειρα χέρια τους. Ειδικές κατασκευές, photoprint, 3D φιγούρες και απίστευτα σχέδια με ζαχαρόπαστα είναι μερικές μόνο από τις επιλογές για τον στολισμό της τούρτας σας. Όσο για την γεύση; Οι προτάσεις είναι πολλές και πεντανόστιμες, όπως η all time classic Kρέμα– Σοκολάτα, ή best seller Cookies αλλά και τα αφράτα και ζουμερά American Cakes με διάφορες πραλίνες. Συνδυάστε την τούρτα γενεθλίων σας με μια ποικιλία finger food για ένα ονειρεμένο πάρτι Η ομάδα των Zuccherino θα σας προτείνει πολλά και διαφορετικά μενού για να επιλέξετε αυτό που ταιριάζει σε εσάς και στους καλεσμένους σας. Για την ξεχωριστή αυτή ημέρα των μικρών μας φίλων, μία μεγάλη ποικιλία από αλμυρές λιχουδιές είναι διαθέσιμη για να επιλέξετε τις αγαπημένες σας γεύσεις. Αν επιθυμείτε να δείτε ακόμη περισσότερα χαμόγελα στα προσωπάκια των μικρών καλεσμένων, επιλέξτε ένα λαχταριστό Candy Bar, με χειροποίητα μπισκότα, αφράτα cupcakes, παιχνιδιάρικα cakepops, γλυκά σφηνάκια και πολύχρωμα marshmallows, απογειώνοντας το πάρτι με τον πιο γλυκό τρόπο. Σημειώστε ότι αναλαμβάνουμε ειδικές παραγγελίες για αλμυρά ή γλυκά κεράσματα και τούρτες γενεθλίων χωρίς γλουτένη. Η εμπειρία των ζαχαροπλαστείων Zuccherino, θα δώσει υπέροχη «γεύση» στο πάρτι σας και θα σας προσφέρει τις πιο λαχταριστές, γευστικές και απολαυστικές στιγμές που θα τις θυμάστε για πάντα!

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com

W. www.zuccherino.gr Τ. 210 98 30 869 & 210 98 45 238

10

ΓΥΡΩ ΓΥΡΩ

18.10.2021

Περί καλαμαριού και άλλων μαλάκιω(ώ)ν ΤΗΣ ΜΑΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ

Α

ρχικά να ξεκαθαρίσω κάτι: η ζωή μου χωρίζεται –μεταξύ άλ λων– σε π.N. και μ.N. εποχή και όπου Ν βάλε Netflix ή Amazon Prime ή HBO ή HULU ή όποια

συνδρομητική πλατφόρμα κυκλοφορεί. Και αυτή είναι η δική μου σπατάλη που δικαιολογώ μονίμως με την καθησυχαστική ρήση «Αν κάπνιζα θα τα έδινα σε τσιγάρα, αυτά και άλ λα τόσα». Λατρεύω τον κινηματογράφο, αγαπώ τις σειρές –κάποιες είναι αριστουργήματα– και έχω ταυτίσει το Νetflix με συγκεκριμένα τελετουργι-

κά (καναπές, κοιμισμένα παιδιά, κρασί– καναπές, ξύπνια παιδιά, σπιτικά ποπ κορν). Και τα παιδιά μου αγαπούν το Netflix. Τα παραπάνω τα λέω, λοιπόν, για να γίνει αν τιληπτό πως το να δω το Παιχνίδι του Καλαμαριού ήταν αυτοεκπληρούμενη προφητεία∙ καμία έκπληξη επίσης δεν πρέπει να σας προκαλεί

18.10.2021

το ότι ζήτησαν να το δουν και τα έφηβα παιδιά μας. Το ότι το ζήτησαν είναι μεγάλη κατάκτηση, γιατί να το κρύψωμεν άλ λωστε; Στις ταινίες και τις σειρές της πλατφόρμας αναγράφον ται κάποια ρημαδοόρια η λικίας, δεν είναι τυχαία, δεν είναι αυθαίρετα, περιγράφουν και αυτά κάποιον κανόνα. Ά λ λον έναν κανόνα στον οποίον τα περισσότερα παιδιά δεν υπακούν, θα μου πείτε. Στο σπίτι, όμως, έχει μαλ λιάσει η γλώσσα μας για να δουλέψει ο συγκεκριμένος. Και δούλεψε. Θέλει και κόπο, θέλει και τρόπο. Για να μην τα πολυλογώ, δύο Σαββατόβραδα πριν, και ενώ παρακολουθούσαμε τις σπλατεριές του Καλαμαριού, τσουπ έρχεται ο μεσαίος και θέλει να το δει μαζί μας. Και –μαν τέψτε– του είπαμε ΟΧΙ. Και άρχισε να γκρινιάζει και να μας λέει ότι του συμπεριφερόμαστε σαν μωρό. Και –μαν τέψ τε– αδιαφορήσαμε. Και μας είπε ότι το έχουν δει ΟΛΟΙ οι δεκατριάχρονοι φίλοι του. Και –μαν τέψ τε– δεν αλ λάξαμε γ νώμη. Επιμείναμε στο ΟΧΙ, εξη-

ΓΥΡΩ ΓΥΡΩ γών τας του ότι το θέαμα αυτό δεν είναι για την η λικία του –όχι μόνο γιατί έχει βία που δεν θα μπορεί να διαχειριστεί, αλ λά γιατί θα του φανεί και εν τελώς βαρετό, έχει νοήματα που δεν θα καταλάβει. Τόσο απλά. Και – μαν τέψ τε– έφυγε προς το δωμάτιο, αφού μας είπε σπαστικούς και κοπάνησε την πόρτα. Και προς στιγ μήν πήγα να σηκωθώ να δω αν την έσπασε και τελικά δεν έκανα ούτε αυτό.

30 λεπτά μετά πέρασα απέξω από το δωμάτιό του και τον άκουσα να γελάει με μια ατάκα του Will Smith στο Fresh Prince. Λίγες μέρες μετά άρχισαν διάφορες σελέμπριτι μανούλες να εκφράζουν την αγωνία τους στα social: Βοήθεια, το παιδί μου θέλει να δει/είδε το Καλαμάρι, τι να κάνω; Δεν ξέρω, μανούλα, τι να κάνεις. Μήπως να του πεις ΟΧΙ; Μήπως να το μάθεις να ακούει το ΟΧΙ, να το καταλαβαίνει, να το διαχειρίζεται; Επίσης, μανούλα, που τόσο αγωνιάς για το συγκεκριμένο μαλάκιο, έχεις ρωτήσει το δεκατριάχρονό σου πόσους έχει σκοτώσει

του Τόμεκ Γι οβάνη

11 εικονικά στo Fortnite, πόσους έχει πατήσει, ληστέψει, πυροβολήσει στο GTA; Πόσο πορνό έχει δει; Πόσα nudes συμμαθητριών έχουν περάσει από τα χέρια του; Πόσο καλά ξέρει τους μισόγ υνους και βίαιους στίχους των βλαχοτράπ σουξέ; Ξύπνα, μανούλα, τα παιδιά μας ψυχαγωγούν ται μέσω της βίας, ερωτεύον ται βίαια και εμείς πρέπει να βρίσκουμε συνεχώς αφορμές για να λέμε όχι. ΟΧΙ. Γιατί; Γιατί έτσι, γιατί είμαστε οι γονείς τους, γιατί το ΟΧΙ μας πολ λές φορές το αποζητούν, και πιστέψ τε με, όσο τους το λέμε, τόσο μαθαίνουν να το λένε και αυτά. Είναι ένα μαγικό όριο αυτό το ΟΧΙ, έτσι δεν είναι; Υ Γ: Για την ιστορία, το Squid Game το αγάπησα για τον τρόπο που παν τρεύει ωμότητα και συναίσθημα μαζί, το λάτρεψα για τον τρόπο με τον οποίο στήνει τον καπιταλισμό στον τοίχο. Και θα ήθελα τα παιδιά μου όταν μεγαλώσουν και να το δουν και να το καταλάβουν.

12

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

18.10.2021

Πρόληψη και αντιμετώπιση αυξημένου σωματικού βάρους σε παιδιά και εφήβους ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΑΥΓΈΡΗ

Η

πρόληψη και η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους σε παιδιά και εφήβους αποτελεί προτεραιότητα δημόσιας υγείας, καθώς η παχυσαρκία παραμένει το συχνότερο χρόνιο νόσημα στον παιδιατρικό πληθυσμό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η επίπτωση της παιδικής υπερβαρότητας και παχυσαρκίας

αυξήθηκε δραματικά από 4% το 1975 σε 18% το 2016 [1]. Στην Ελλάδα, το ποσοστό υπερβαρότητας και παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία ανέρχεται στο 30% με 33% [2,3]. Κομβική στην αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η πρωτοβάθμια παιδιατρική περίθαλψη, με αναγνώριση των παιδιών που έχουν αυξημένο σωματικό βάρος, αλλά και με ολοκληρωμένη αντιμετώπισή τους [4]. Η προσέγγιση των παιδιών και των εφήβων με αυξημένο σωματικό βάρος χρειάζεται να είναι διαχρονική και σφαιρική, περι-

λαμβάνοντας και το οικογενειακό τους περιβάλλον. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η πιθανότητα παχυσαρκίας ενός παιδιού σχετίζεται με καταστάσεις που το επηρεάζουν από τη στιγμή της σύλληψης έως και τα δύο έτη ζωής [5]. Κυριότερες από αυτές είναι το αυξημένο βάρος της μητέρας, το κάπνισμα της μητέρας, ο διαβήτης κύησης, η ενδομήτρια καθυστέρηση αύξησης, το πολύ χαμηλό ή πολύ υψηλό βάρος γέννησης και η πρόωρη εισαγωγή στερεών τροφών στη διατροφή του βρέφους.

18.10.2021

Μετά τα δύο έτη ζωής, παρατηρείται αυξανόμενη επιρροή των οικογενειακών συνηθειών στην έκφραση του γενετικού υποβάθρου ενός παιδιού ως προς το βάρος του. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ηλικία και ο τρόπος ζωής αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία θα γίνουν οι όποιες αλλαγές, με στόχο όχι την ανάλωση σε προσωρινές περιοριστικές δίαιτες, αλλά τη μακροχρόνια υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών επιλογών. Είναι απαραίτητο να εργαστούμε με την οικογένεια αλλά και με τα ίδια τα παιδιά ή τους εφήβους, ώστε να συνειδητοποιήσουν πώς κυλάει η καθημερινότητά τους, ποιες είναι οι διατροφικές τους συνήθειες και πώς αυτές αναπτύχθηκαν. Σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να αποκτήσουν σταδιακά την ικανότητα αυτοελέγχου. Παράλληλα, με τον τρόπο αυτό αναπτύσσεται αμοιβαία κατανόηση των συνθηκών που είναι δυνατό να τροποποιηθούν ή να επιτρέψουν εξειδικευμένες βελτιώσεις. Χρειάζεται να καλλιεργήσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών με αυξημένο βάρος όχι μόνο για το τι και για το πόσο τρώνε, αλλά κυρίως για το γιατί. Η διακριτική συζήτηση για τις προκλήσεις, που σίγουρα εμπεριέχει μια ριζική αλλαγή του τρόπου διατροφής, θα βοηθήσει τα παιδιά να νιώσουν ότι γίνονται ακουστά και αντιληπτά. Με αυτόν τον τρόπο, δομείται σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του παιδιάτρου και της οικογένειας και καθορίζονται εφικτοί στόχοι όσον αφορά την ομαλοποίηση του σωματικού βάρους. Στη συνέχεια, οι κύριες βελτιωτικές προσεγγίσεις αφορούν τη διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα, την ανίχνευση ψυχολογικής επιβάρυνσης, καθώς και την πρόληψη και την αντιμετώπιση των κλινικών επιπλοκών του αυξημένου σωματικού βάρους. Διατροφή Η βελτίωση της ποιότητας της διατροφής είναι κομβικής σημασίας. Κύριος στόχος είναι η αύξηση των φρούτων και των λαχανικών με σύγχρονη μείωση των λιπαρών τροφών και της ζάχαρης, σε συνδυασμό με την επαρκή ενυδάτωση. Δεν απαγορεύουμε τα γλυκά και τις λιπαρές τροφές, αλλά συμφωνούμε με τους γονείς και το παιδί σε ένα ρεαλιστικό πλάνο ελάττωσής τους. Τα παιδιά χρειάζονται σταδιακές, μικρές αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες σε βάθος χρόνου. Είναι εφικτό να κάνουμε μία με δύο αλλαγές την εβδομάδα. Αυτό μπορεί να σημαίνει, για παράδειγμα, ότι θα τρώμε λιγότερο φαγητό εκτός σπιτιού, ίσως 1-2 φορές την εβδομάδα αντί για 4-5 φορές. Αυτή η προσέγγιση διευκολύνει τα παιδιά και τα μαθαίνει σταδιακά να διαλέγουν τα ίδια τις τροφές που τα ωφελούν. Η πρόληψη και η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους στα παιδιά χρειάζεται τη συμμετοχή όλης της οικογένειας, ενηλίκων και ανηλίκων, σε κοινό πρόγραμμα διατροφής. Αυτό συνεπάγεται την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών στο παρόν και στο μέλλον και διασφαλίζει ότι κανένα παιδί δεν θα αισθανθεί απομονωμένο στην προσπάθειά του. Φυσική δραστηριότητα Η φυσική δραστηριότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών. Όσον αφορά τα παιδιά και τους εφήβους με αυξημένο σωματικό βάρος, είναι ζωτικής σημασίας να έχουμε αντίληψη του τι σημαίνει «φυσική δραστηριότητα» και

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ τι αυτή αντιπροσωπεύει σε όρους καθημερινής κατανάλωσης ενέργειας. Η συνολική κατανάλωση ενέργειας του οργανισμού περιλαμβάνει τρεις παραμέτρους: τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, τη θερμική επίδραση των τροφών και τη φυσική δραστηριότητα. Η προερχόμενη από φυσική δραστηριότητα κατανάλωση ενέργειας αποτελεί ένα 25% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και είναι η πιο εύκολα τροποποιήσιμη παράμετρός της. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, όχι μόνο για τον έλεγχο του σωματικού βάρους, αλλά και για τη βέλτιστη φυσική ανάπτυξη των παιδιών. Η φυσική δραστηριότητα συχνά ταυτίζεται μόνο με τις αθλητικές δραστηριότητες. Στην πραγματικότητα, όμως, αφορά όλη τη δραστηριότητα και την κίνηση που παράγεται από τη σύσπαση των σκελετικών μυών, αυξάνοντας την κατανάλωση ενέργειας πάνω από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό. Αυτό σημαίνει πως καμία φυσική δραστηριότητα δεν είναι άχρηστη. Όλα τα παιδιά χρειάζονται καθημερινή φυσική δραστηριότητα. Για τα παιδιά κάτω των 6 ετών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει 3 ώρες ενεργητικού παιχνιδιού την ημέρα, προσαρμοσμένου ανά ηλικία. Για τα παιδιά άνω των 6 ετών και τους έφηβους συστήνεται τουλάχιστον 1 ώρα μέτριας έως έντονης άσκησης την ημέρα. Παράλληλα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει το πολύ μία ώρα την ημέρα μπροστά σε οθόνες για τα παιδιά κάτω 6 ετών και το πολύ δύο ώρες για τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους [6]. Ειδικά για τα παιδιά και τους εφήβους με αυξημένο σωματικό βάρος χρειάζεται να εκτιμηθεί το επίπεδο της φυσικής τους δραστηριότητας και να αναγνωριστούν τυχόν εμπόδια στην αύξησή της. Και εδώ είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε όλη την οικογένεια να βελτιώσει σταδιακά τη φυσική της δραστηριότητα, δημιουργώντας παράλληλα ένα πρόγραμμα άσκησης για τα παιδιά, εξατομικευμένο, σωστά δομημένο και με συγκεκριμένο στόχο κινητικής δραστηριότητας, που μπορεί να είναι από ήπια έως έντονη. Ψυχολογικές παράμετροι Οι ψυχολογικές παράμετροι είναι απαραίτητο να διερευνώνται στα παιδιά με αυξημένο σωματικό βάρος, διότι κάποια από αυτά προσπαθούν να ελέγξουν το βάρος τους με στερητικές δίαιτες, ενώ άλλα τρώνε υπερβολικά λόγω συναισθηματικών εντάσεων. Σε αυτό το επίπεδο, θα αναγνωρίσουμε αν υπάρχει ενδεχόμενο νευρικής ανορεξίας ή βουλιμίας. Σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται εξειδικευμένη ψυχολογική αξιολόγηση, που προηγείται οποιασδήποτε άλλης παρέμβασης. Από την άλλη πλευρά, μπορεί οι διατροφικές συνήθειες ενός παιδιού να επηρεάζονται απλώς από το οικογενειακό περιβάλλον και τους συνομήλικους ή από την ιδιοσυγκρασία του, οπότε είναι εφικτή η σταδιακή αξιολόγηση και αντιμετώπιση του ζητήματος στο πλαίσιο του οικογενειακού περιβάλλοντος. Επιπλοκές αυξημένου σωματικού βάρους Τα παιδιά και οι έφηβοι με υπερβαρότητα και παχυσαρκία βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για διαταραχές, που επηρεάζουν σχεδόν όλα τα όργανα του σώματος. Η σοβαρότητά τους αυξάνεται με τον βαθμό και τη διάρκεια της παχυσαρκίας. Δυστυχώς, τα παιδιά με αυξημένο σωματικό βάρος

13 έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε υπέρβαρους ενήλικους [7]. Η κλινική προσέγγιση των παιδιών με αυξημένο σωματικό βάρος στοχεύει και στην πρώιμη ανίχνευση επιπλοκών, όπως η υπέρταση, η αντίσταση στην ινσουλίνη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η λιπώδης διήθηση του ήπατος, το μεταβολικό σύνδρομο, ενδοκρινολογικά, πνευμονολογικά και ορθοπεδικά προβλήματα. Συμπεράσματα Η πρόληψη και η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους σε παιδιά και εφήβους: είναι αναγκαία για την εξέλιξή τους σε υγιείς ενήλικους. απαιτεί ολοκληρωμένη παιδιατρική προσέγγιση, συνεργασία με την οικογένεια και σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού. κύριος στόχος της είναι η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών επιλογών και η στοχευμένη αύξηση της καθημερινής φυσικής δραστηριότητας, με παράλληλη διασφάλιση της ψυχικής και σωματικής τους υγείας.

1. WHO Obesity and overweight [Internet].

World Health Organisation Media Centre Fact Sheet No. 311. 2012. Available at: http:// www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/ en/#.U2gDIH5zIZ4.mendeley 2. Chiotis D, Krikos X, Tsiftis G et al A. Body mass index and prevalence of obesity in subjects of Hellenic origin aged 0-18 years, living in the Athens area. Ann Clin Pediatr Univ Atheniensis 2004; 51:139-154.

3. Grigorakis DA, Georgoulis M, Psarra G et al. Prevalence and lifestyle determinants of central obesity in children. Eur J Nutr. 2016 Aug; 55(5):1923-31.

4. Stephen R Daniels, Sandra G Hassink, Committee on Nutrition. The Role of the Pediatrician in Primary Prevention of Obesity.

Pediatrics 2015 Jul;136(1):e275-92. doi: 10.1542/peds.2015-1558. Epub 2015 Jun 29.

5. Vogelezang S, Santos S, Toemen L et al.

Associations of fetal and infant weight Change with general, visceral, and organ adiposity at school age. JAMA Netw Open. 2019 Apr 5;2(4):e192843.

6. New WHO guidelines on physical activity, sedentary behavior and sleep for children under 5 years of age [Internet]. Available at: www.who.int/news/item/24-04-2019-to-growup-healthy-children-need-to-sit-less-and-playmore.

7. Biro FM and Wien M. Childhood obesity and adult morbidities. Am J Clin Nutr. 2010 May; 91(5): 1499S–1505S.

Η Μαρία Θ. Αυγέρη είναι παιδίατρος και ασχολείται εξειδικευμένα με την αντιμετώπιση αυξημένου σωματικού βάρους σε παιδιά και εφήβους. Μπορείτε να τη βρείτε στο maria.aygeri@gmail.com και στο 6945792250.

14

ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ

18.10.2021

Ψυχο-γαστρονομία: Απολαμβάνοντας τη μαγειρική, τη διατροφή, τη ζωή ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Π

ρόσφατα ήρθε στα χέρια μου ένα καλογραμμένο, πρωτότυπο και άκρως βοηθητικό βιβλίο. Ο τίτλος του; Ψυχο-γαστρονομία. Ταιριάζει να πω ότι μέσα σε λίγες ημέρες το… καταβρόχθισα, καθώς τα περισσότερα σημεία του με αφορούν άμεσα και ως άνθρωπο και ως μητέρα. Στις σελίδες του ο αναγνώστης ανακαλύπτει μια νέα φιλοσοφία διατροφής και ζωής, η οποία σέβεται το σώμα μας και την ψυχική μας υγεία και έχει ως κεντρικό άξονα την αγάπη προς τον εαυτό συνδυασμένη με την απόλαυση του φαγητού. Νομίζω πως λίγοι άνθρωποι στον σύγχρονο δυτικό κόσμο έχουν πετύχει να ζουν μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο. Για τους περισσότερους, η σχέση εαυτού και τροφής είναι πολύπλοκη και συχνά προβληματική. Με αφορμή, λοιπόν, τα όσα διάβασα, αλλά και τις πρόσφατες Παγκόσμιες Ημέρες Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου) και Διατροφής (16 Οκτωβρίου), συζήτησα με τη την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, έναν άνθρωπο που συνδύασε την αγάπη της για τις γεύσεις με την επαγγελματικής της εμπειρία

και «μαγείρεψε» ένα υγιεινό και πεντανόστιμο εγχειρίδιο! Η Ψυχο-γαστρονομία είναι ο πρώτος ελληνικός οδηγός για τη διαισθητική διατροφή και την ψυχολογία της μαγειρικής. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι ακριβώς είναι η διαισθητική διατροφή και πώς ασχοληθήκατε με αυτή; Κι έπειτα πώς θα ορίζατε την ψυχο-γαστρονομία; Πώς νιώθει κάποιος όταν του λένε τι και πότε να φάει, ακόμα και αν δεν έχει καμία αληθινή όρεξη για αυτό ή δεν νιώθει καν πείνα; Σας διαβεβαιώνω ότι αυτή είναι μια «συνταγή» καταδικασμένη σε αποτυχία, που οδηγεί ακόμα και σε διατροφικές διαταραχές! Η διαισθητική διατροφή είναι ακριβώς το αντίθετο: Ακούω το σοφό μου σώμα και έτσι τρώω σωστά και απολαυστικά. Είναι, με άλλα λόγια, μία φιλοσοφία διατροφής κατά την οποία αποδεσμευόμαστε από το πρόγραμμα διατροφής και την κουλτούρα της δίαιτας και εμπιστευόμαστε, μέσα από πολλή και καθοδηγούμενη εξάσκηση, τις φυσικές λειτουργίες του σώματός μας. Πρωτοδιάβασα για αυτήν όταν έκανα έρευνα για το πρώτο μου βιβλίο, την Ψυχολογία της Διατροφής, και εμπειρικά, μέσα από την ψυχοθεραπευτική μου δουλειά, συνειδητοποίησα

ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ένα τέτοιο μέσο για να συνδέσουν την τροφή με τις αληθινές τους ανάγκες. Η ψυχο-γαστρονομία, πάλι, είναι μια προσέγγιση που μας επανασυνδέει με την τροφή και το σώμα μας μέσα από την καλλιέργεια αυτογνωσίας, την ικανότητα γευσιγνωσίας, την ενσυνείδητη και διαισθητική διατροφή και τη σύνδεση με το κοινωνικό μας περιβάλλον, δίνοντας ταυτόχρονα για πρώτη φορά βαρύτητα και στη θεραπευτική αξία της μαγειρικής πράξης. Χρησιμοποιείτε τον όρο «Ψυχολογία της μαγειρικής». Κάποιοι ίσως γελάσουν, αλλά φυσικά δεν είναι καθόλου αστείος. Θέλετε να μας τον αναλύσετε και να μας εξηγήσετε πώς επηρεάζει τις διατροφικές μας συνήθειες; Στην καθημερινότητά μας, η μαγειρική πράξη καταλήγει να είναι διεκπεραιωτική και άρα αγχωτική και βαρετή. Ωστόσο, έχει χαρακτηριστικά τα οποία μπορεί να την καταστήσουν θεραπευτική: δημιουργικότητα, πλούσια αισθητηριακά ερεθίσματα, τέχνη, σύνδεση με τους άλλους, αυτοφροντίδα... Επίσης, αν καταφέρουμε και μαγειρεύουμε πιο ενσυνείδητα, θα συνδεθούμε και με την τροφή μας με έναν

18.10.2021

πιο υγιή τρόπο, καθώς θα ευχαριστιόμαστε με διαφορετικό τρόπο το δημιούργημά μας! Το βιβλίο μου περιγράφει πώς μπορούμε να μετατρέψουμε τη μαγειρική μας σε απόλαυση και μάλιστα περιέχει και συνταγές που δείχνουν πώς η μαγειρική μπορεί να γίνει θεραπευτική και απολαυστική ταυτόχρονα!

Tο βιβλίο διέπεται από τις αρχές της θετικής ψυχολογίας. Μιλήστε μας για αυτές. Επίσης, μιλήστε μας για τον ρόλο της ενσυνειδητότητας στη σχέση μας με τη διατροφή μας. Θετική ψυχολογία είναι το επιστημονικό ρεύμα της ψυχολογίας που δεν παθολογικοποιεί τον άνθρωπο, αλλά έχει ως επίκεντρο την προαγωγή της ποιότητας της ζωής του και την ανάπτυξή του. Σχετικά με την ενσυνειδητότητα τώρα, ας την ορίσουμε κι αυτή μέσα από το αντίθετό της! Έχετε ποτέ φάει μηχανικά, χωρίς να αντιλαμβάνεστε καν πότε τελειώσατε το γεύμα σας; Κάνατε ποτέ μια διαδρομή χωρίς να αντιληφθείτε πότε φτάσατε στον προορισμό σας; Κάνετε πράγματα αυτοματοποιημένα, ενώ το μυαλό σας ταξιδεύει αλλού; Ε, η ενσυνειδητότητα είναι το αντίθετο όλων αυτών. Σημαίνει να έχουμε στραμμένη την προσοχή μας στο εδώ και στο τώρα, με τρόπο θετικό και μη επικριτικό. Ενσυνείδητη διατροφή, λοιπόν, σημαίνει ότι προσέχουμε τι τρώμε, ότι απολαμβάνουμε με όλες τις αισθήσεις μας αυτό που τρώμε και ότι έχουμε την προσοχή μας στραμμένη και στο σώμα μας, στην ικανοποίηση της γεύσης και της πείνας και πάντοτε με σεβασμό στις λειτουργίες του. «Αν μάθουμε να έχουμε μια καλύτερη και δημιουργικότερη σχέση με την τροφή μας, τότε μπορούμε να ζήσουμε και καλύτερα», γράφετε. Μπορούμε να επανεκπαιδευτούμε στην καλλιέργεια της σχέσης αυτής; Φυσικά και μπορούμε. Οι συνήθειες αλλάζουν, αν υπάρχει θέληση και ετοιμότητα. Ο άνθρωπος χρειάζεται να θέλει πραγματικά να αλλάξει και να βρίσκεται στο κατάλληλο σημείο της ζωής του, ώστε να είναι έτοιμος για μια στροφή, ανατροπή ή υπέρβαση. Η επανεκπαίδευση χρειάζεται ερεθίσματα, όπως ένα βιβλίο που δίνει γνώσεις και ιδέες. Συχνά, για να επανασυνδεθεί κανείς με την τροφή και το σώμα του, απαιτείται και υποστήριξη από έναν εξειδικευμένο επιστήμονα. Φυσικά, επιδιώκοντας και κατακτώντας αυτή τη νέα σχέση, ο άνθρωπος θα αποκτήσει δεξιότητες χρήσιμες –έως και θεραπευτικές– γενικότερα στη ζωή του∙ θα ζει πλέον πιο ενσυνείδητα και πιο συνδεδεμένος με το σώμα του και κατ’ επέκταση με τη χαρά του. Είναι αλήθεια πως τα διατροφικά προβλήματα ξεκινούν ήδη από την εμβρυακή και τη βρεφική ηλικία; Κι αν ναι, ποιες παγίδες πρέπει να αποφύγουν τόσο οι εγκυμονούσες όσο και οι νέοι γονείς, οι φρέσκοι στην ανα-τροφή; Τα πρώτα ερεθίσματα δίνονται σε μικρές ηλικίες μεν, αλλά οι συνήθειες τότε είναι πιο εύκολα αναστρέψιμες. Οι μη υγιείς διατροφικές συμπεριφορές καλλιεργούνται λίγο αργότερα, με την πιο ενεργή μάθηση του παιδιού. Οι νέοι γονείς μπορούν να εμπιστευτούν τη φύση και να μην παραταΐζουν με το ζόρι το βρεφάκι τους, να παρακολουθούν την πείνα και τον κορεσμό του με ηρεμία, να φροντίσουν να αποκτήσουν οι ίδιοι μια υγιή σχέση με την τροφή και με το σώμα τους (ώστε να του δώσουν ένα υγιές πρότυπο αργότερα) και να αντιμετωπίζουν τη βρεφική διατροφή χωρίς υπερβολές και άγχος! Ναι, το άγχος! Αυτή είναι η μόνη παγίδα, θα έλεγα...

ΤΡΩΓΟΝΤΑΣ Έχετε εικόνα για τις μαγειρικές συνήθειες της μέσης ελληνικής οικογένειας; Υπάρχει ο χρόνος, η διάθεση, το μεράκι για σπιτικό φαγητό μαγειρεμένο με αγάπη; Ή ολοένα και περισσότεροι γονείς και παιδιά καταφεύγουν στην ευκολία του delivery ή των ημιέτοιμων κατεψυγμένων φαγητών των σούπερ μάρκετ; Δεν θα έλεγα ότι το delivery ή τα κατεψυγμένα φαγητά είναι εξ ορισμού κακά. Υπάρχουν υγιεινές επιλογές και σε αυτές τις κατηγορίες και μάλιστα μας λύνουν τα χέρια πού και πού! Απλώς χρειάζονται γνώσεις και μέτρο. Οι μαγειρικές συνήθειες επηρεάζονται αρνητικά από άλλους παράγοντες: το υπερτάισμα, τις ενοχές («για ποιον το μαγείρεψα;», «τα παιδάκια στην Αφρική πεινάνε» κ.τ.λ.) το ότι το μαγείρεμα γίνεται από έναν (και θεωρείται δεδομένο!) και κυρίως το ότι δεν τρώνε όλα τα μέλη της οικογένειας μαζί, απολαμβάνοντας με ηρεμία και συγκέντρωση το περιεχόμενο του πιάτου τους. Αυτοί είναι οι πραγματικοί εχθροί του σπιτικού μαγειρεμένου φαγητού, όπως τους έχω αντιληφθεί έπειτα από χρόνια ψυχοθεραπευτικής εμπειρίας με άτομα με διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες, αλλά και από την βιβλιογραφική μου έρευνα για τη συγγραφή της Ψυχο-γαστρονομίας. Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε ως γονείς για να προσφέρουμε στα παιδιά μας όχι μόνο υγιεινό φαγητό, αλλά και ολόκληρη την κουλτούρα ευεξίας και συναισθηματικής ισορροπίας που κρύβεται πίσω από αυτό; Το μεγαλύτερο εργαλείο του γονιού είναι το παράδειγμα που ο ίδιος θα δώσει. Αν εμείς οι ίδιοι τρεφόμαστε σωστά, χωρίς ακρότητες και ενοχές, δείχνοντας την απόλαυση που νιώθουμε τρώγοντας ακόμα και το μπρόκολό μας, και αγαπάμε τον εαυτό μας και το σώμα μας και φροντίζουμε την υγεία μας με καλή διατροφή, άσκηση και σωστή πρόληψη, τότε το παιδί θα μεγαλώσει με αυτές τις αρχές, που θα βλέπει από μικρό εφαρμοσμένες στην πράξη. Πάμε τώρα σε κάτι διαφορετικό! Γιατί μας προτείνετε να δοκιμάσουμε, και μάλιστα με τα παιδιά μας, τη γευσιγνωσία; Γιατί έτσι θα εξασκηθούμε στην εκτίμηση όλων των ιδιοτήτων της τροφής και θα μάθουμε να απολαμβάνουμε περισσότερο το φαγητό μας στην απλότητά του, ώστε να μη χρειαζόμαστε ούτε μεγάλες ποσότητες ούτε τροφές υπεργευστικές (με υπερβολική ζάχαρη, αλάτι και λιπαρά) για να λάβουμε ευχαρίστηση. Επιπρόσθετα, η γευσιγνωσία μάς κάνει πιο περιπετειώδεις, καθώς διευρύνουμε τους ορίζοντές μας, δοκιμάζοντας πάντα κάτι διαφορετικό! Τέλος, η γευσιγνωστική περιγραφή είναι ένα διασκεδαστικό παιχνίδι για μικρούς και μεγάλους!

15 ΑΝ ΚΑΤΑΦΈΡΟΥΜΕ ΚΑΙ ΜΑΓΕΙΡΕΎΟΥΜΕ ΠΙΟ ΕΝΣΥΝΕΊΔΗΤΑ, ΘΑ ΣΥΝΔΕΘΟΎΜΕ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΤΡΟΦΉ ΜΑΣ ΜΕ ΈΝΑΝ ΠΙΟ ΥΓΙΉ ΤΡΌΠΟ, ΚΑΘΏΣ ΘΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΌΜΑΣΤΕ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌ ΤΡΌΠΟ ΤΟ ΔΗΜΙΟΎΡΓΗΜΆ ΜΑΣ 7. Απουσία πρωινού 8. Χρήση φαγητού ως τιμωρία ή ανταμοιβή 9. Ευκολία κάποιων λύσεων (π.χ. έτοιμο κρουασάν αντί να καθαρίσουμε φρούτα)… … και σε όλα αυτά, προστέθηκε και ο κορονοϊός. Πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν ότι η κατανάλωση junk food αυξήθηκε ραγδαία μέσα στην πανδημία –ως συνέπεια συναισθηματικής πείνας και φόβου;– ενώ αυξήθηκαν και οι ψυχικές και οι διατροφικές διαταραχές σε κάθε ηλικία. Προλαβαίνουμε να σώσουμε την κατάσταση; Πριν κλείσουμε τη συζήτησή μας, δώστε μας λίγες απλές συμβουλές βελτίωσης των κακών μας συνηθειών. Μπροστά σε έναν κίνδυνο κινητοποιούνται αρχέγονα ένστικτα, που μας οδηγούν στον ανεφοδιασμό της φωλιάς μας και στην κατανάλωση τροφών με παρηγορητική αξία. Φυλακισμένοι στο σπίτι, είχαμε λίγα πράγματα να απολαύσουμε, στερημένοι από τη ζωή μας και κυρίως από την κοινωνική μας φύση και ήταν επόμενο να στραφούμε στο πιο εύκολο αγχολυτικό: στο φαγητό (ή στον περιορισμό του για ψευδαίσθηση ελέγχου, στην περίπτωση της ανορεξίας). Ήταν μια παγκόσμια κρίση με αναστρέψιμες επιπτώσεις, αν επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να διδαχθούν από όλο το τραύμα που ζήσαμε και ζούμε. Είναι ώρα για επούλωση, στοχασμό και πολλή πολλή αυτοφροντίδα! Σχετικά τώρα με τις «κακές συνήθειες»... Οι άνθρωποι είμαστε από τη φύση μας ατελείς και τις μη λειτουργικές μας συνήθειες χρειάζεται πρώτα να τις καταλάβουμε, με αυτοσυγχώρεση, συμπονετικότητα και αγάπη προς τον εαυτό μας. Γιατί τις αποκτήσαμε; Ποιος ευθύνεται τελικά για αυτές; Μας αξίζει κάτι τέτοιο; Μας αγαπάμε αρκετά για να μας φροντίσουμε; Είμαστε έτοιμοι; Μόνο απαντώντας αυτά τα ερωτήματα θα μπορέσουμε να πετύχουμε θετικές αλλαγές!

Η Ελλάδα έχει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας. Πού οφείλεται αυτό; Είναι ζήτημα πολυπαραγοντικό. Οι βασικότεροι λόγοι είναι οι ακόλουθοι: 1. Οικογενειακή έλλειψη άσκησης και καθιστική ζωή (με πολλή οθόνη για όλους) 2. Ελλιπείς διατροφικές γνώσεις των φροντιστών 3. Λανθασμένα γονεϊκά πρότυπα 4. Συναισθηματικό υπερτάισμα για εκδήλωση αγάπης 5. Σύνδρομο του άδειου πιάτου 6. Κατοχικά σύνδρομα από τις γιαγιάδες

Διαβάστε: Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, Ψυχο-γαστρονομία. Απολαμβάνοντας τη μαγειρική, τη διατροφή, τη ζωή, Εκδόσεις Μεταίχμιο

16

9 MHNEΣ

18.10.2021

Εγκυμοσύνη και διατροφή. Να τρώει η μάνα και του παιδιού... να δίνει! ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΊΑΣ ΤΟΠΟΎΖΗ

H Η Ευτυχία Τοπούζη είναι εκπαιδεύτρια περιγεννητικής αγωγής LCCE, DipHB(KGH), εκπαιδεύτρια γονέων SpBCPE, CAHPE και βοηθός μητρότητας CD (DONA). Μπορείτε να τη βρείτε στις ιστοσελίδες www.blossombirth.gr & www.hypnobirthing.gr

δημιουργία της ζωής είναι ένα φαινόμενο που δεν θα σταματήσει ποτέ να με εντυπωσιάζει. Ο νέος άνθρωπος που αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα, όπως ο σπόρος στο χώμα, υπακούει σε μηχανισμούς που λειτουργούν αυτόματα, ακούσια, όπως η φύση όρισε. Αυτό σημαίνει, όμως, πως όλα είναι προγραμματισμένα; Όχι ακριβώς... Το πώς ο σπόρος θα ευδοκιμήσει, πώς θα μεγαλώσει το φυτό και θα ανθίσει, εξαρτάται ΚΑΙ από τη φροντίδα που θα του προσφερθεί. Αντίστοιχα, το ανθρώπινο σώμα θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να προστατέψει την εγκυμοσύνη, με στόχο τη γέννηση ενός τελειόμηνου μωρού. Το πώς θα φτάσει μέχρι εκεί, εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων έξω από τον έλεγχό μας, αλλά ΚΑΙ από βασικά πράγματα που μπορούμε να ελέγξουμε, ώστε να συμβάλουμε θετικά στη συνολική καλή κατάσταση του σώματός μας και του μωρού που φιλοξενεί στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Η διατροφή είναι ένα απ’ αυτά. Πεινάτε για έρευνα; Σύμφωνα με τον «εμβρυϊκό προγραμματισμό»,

μια δεκαετή υπόθεση που έχει ερευνηθεί σε βάθος και είναι αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα, οι ανεπαρκείς και ακατάλληλες τροφές στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν να βλάψουν την ανάπτυξη του μωρού και να οδηγήσουν σε χρόνιες μεταβολικές αλλαγές, που αυξάνουν την πιθανότητα ασθενειών όπως ο διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, η αυξημένη αρτηριακή πίεση και η παχυσαρκία.1 Οι ερευνητές έχουν βρει πως τα γονίδιά μας μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να απενεργοποιηθούν από συγκεκριμένους παράγοντες στους οποίους έχουμε εκτεθεί εντός της μήτρας, όπως τα επίπεδα θρεπτικών συστατικών, σακχάρου και ινσουλίνης της μητέρας, τη σωματική άσκηση κ.ά. Αυτό σημαίνει πως έχετε τη δυνατότητα να επηρεάσετε τη γονιδιακή λειτουργία ως προς το μωρό σας μέσω των βέλτιστων (κατά προτίμηση) διατροφικών συνηθειών και συνειδητών επιλογών που θα κάνετε. Ώρα για «αληθινό» φαγητό Το «αληθινό» φαγητό περιγράφει κάθε τροφή που βρίσκεται όσο το δυνατόν πλησιέστερα στη φυσική της μορφή, που έχει υποστεί ελάχιστη επεξεργασία ή επεξεργασία που δεν αφαιρεί την ποσότητα ή την ποιότητα των θρεπτικών της συστατικών. Μιλώντας γι’ αυτά, τα δεδομένα λένε πως,

ακόμα και σήμερα, βρισκόμαστε στη διαδικασία ανακάλυψης για το ποια θρεπτικά συστατικά είναι απαραίτητα στην εγκυμοσύνη, σε τι ποσότητα και σε ποιο στάδιο της εγκυμοσύνης. Επιστήμονες όπως ο Δρ Weston Price, οδοντίατρος και ερευνητής διατροφής, μελέτησε παραδοσιακές κουλτούρες όπως των Μαορί της Νέας Ζηλανδίας, των Εσκιμώων, των αυτοχθόνων της Αμερικής σε Καναδά και Η.Π.Α. κ.ά., που είχαν μακρά ιστορία υγιών μωρών και εγκυμοσύνων. Οι συγκεκριμένοι πολιτισμοί εκτιμούσαν συγκεκριμένες τροφές, πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, κατά την περίοδο πριν από τη σύλληψη και στη διάρκεια της κύησης.2 Αυτό που ανακάλυψε ήταν πως οι ενήλικοι και τα παιδιά των πολιτισμών που ακολουθούσαν τη διατροφή των προγόνων τους παρέμεναν υγιείς. Αντίθετα, οι συγγενείς που υιοθετούσαν ένα μοντέρνο διατροφικό μοντέλο, με ζάχαρη, επεξεργασμένα δημητριακά και λιγότερες από τις παραδοσιακές τροφές, παρουσίαζαν τερηδόνα, αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, ψυχολογικά προβλήματα κ.ά. Η σύγχρονη έρευνα τείνει να απομονώνει και να μελετά συστατικά αντί για τροφές συνολικά, με αποτέλεσμα η προσοχή να δίνεται σε προγεννητικές βιταμίνες και μεμονωμένα υποκατάστατα. Γνωρίζουμε όμως πως

18.10.2021

τα θρεπτικά συστατικά λειτουργούν συνεργατικά. Η φύση ξέρει τι κάνει και ένα συμπλήρωμα διατροφής είναι σπάνια ανώτερο από όσα το αληθινό φαγητό μάς προσφέρει. Έτσι, το σοφότερο για μια τέλεια διατροφή στην εγκυμοσύνη είναι να συνδυάσουμε όσα η παράδοση και η σύγχρονη επιστήμη μάς παρέχουν. «Τώρα τρώω για δύο». Είναι όντως έτσι; Δεν πρόκειται απαραίτητα για λάθος έκφραση, αλλά σίγουρα δεν αποδίδεται σωστά. Πολλές φορές πιστεύουμε πως στην εγκυμοσύνη πρέπει να τρώμε... διπλή μερίδα. Στην πραγματικότητα, όμως, το σώμα μας δεν χρειάζεται τόσο μεγάλη ποσότητα θερμίδων ώστε να μεγαλώσει ένα υγιές μωρό. Παραδοσιακά, θεωρείται πως η ανάγκη για επιπλέον θερμίδες αυξάνεται προς το τέλος του πρώτου τριμήνου, με το σώμα να χρειάζεται περίπου 300 θερμίδες/μέρα επιπλέον, δηλαδή ένα έξτρα σνακ. Παρόλα αυτά, πρόκειται απλώς για μια εκτίμηση και κάποιες γυναίκες χρειάζονται μόλις 70 επιπλέον θερμίδες/μέρα.3 Αυτό που αυξάνει σημαντικά στην περίοδο της εγκυμοσύνης είναι η ανάγκη για συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη Α, φυλλικό οξύ, βιταμίνη Β12, χολίνη, σίδηρο, ιώδιο και πολλά άλλα.4 Οπότε, αντί για την ποσότητα, εστιάστε στην ποιότητα. Κάθε τροφή που μπαίνει στον οργανισμό σας είναι μια ευκαιρία να θρέψετε σωστά το μωρό σας. Ανάπτυξη υγιούς μωρού: τι έχει το μενού; Ενστικτωδώς, πολλές έγκυες γυναίκες νιώθουν την ανάγκη κατανάλωσης συγκεκριμένου είδους τροφών. Όπως προαναφέρθηκε, παραδοσιακές κουλτούρες παγκοσμίως είχαν συγκεκριμένες τροφές για πριν και μετά την εγκυμοσύνη, αλλά και για τη διάρκειά της. Ιδού μερικές προτάσεις: Αυγά ελευθέρας βοσκής: Πηγή πρωτεΐνης, Ω3 λιπαρών, βιταμινών και μετάλλων. Συκώτι: Η πολυβιταμίνη της φύσης. Πλούσια πηγή χολίνης και σιδήρου. Ζωμός από κόκαλα, κρέας με το κόκαλο, μαγειρεμένο κρέας στο slow cooker: Πηγή πρωτεϊνών, μετάλλων, βιταμινών του συμπλέγματος Β, λιποδιαλυτών βιταμινών, κολλαγόνου κ.ά. Λαχανικά, ειδικά τα φυλλώδη πράσινα: Πλούσια πηγή βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών. Άγριος σολομός, λιπαρά ψάρια (π.χ. σαρδέλες): Πλούσια σε Ω3 λιπαρά και σελήνιο. Πλήρη και ζυμωμένα γαλακτομικά προϊόντα: Πηγή ασβεστίου, πρωτεϊνών, λιποδιαλυτών βιταμινών (Α, D, E και K), συγκεκριμένων βιταμινών της ομάδας Β, προβιοτικών και ιωδίου. Αφήστε το, καλύτερα Στον αντίποδα, υπάρχουν και επιλογές που όχι μόνο δεν προσφέρουν τα απαραίτητα σε εμάς και στο μωρό μας συστατικά, αλλά αυξάνουν τις πιθανότητες επιπλοκών στην εγκυμοσύνη. Έτσι, θα ήταν καλό να πείτε όχι σε: Αλκοόλ: Διαπερνά τον πλακούντα και ενδέχεται να επηρεάσει την ανάπτυξη του μωρού. Ακόμη και η ήπια προς μέτρια κατανάλωση μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά και τη νόηση των παιδιών.5 Καφεΐνη: Διαπερνά τον πλακούντα, και τα επίπεδα καφεΐνης του μωρού αντιστοιχούν με αυτά της μαμάς του. Τα υψηλότερα ποσοστά καφεΐνης στη μητέρα μπορούν να μειώσουν τη ροή αίματος στον πλακούντα, περιορίζοντας δυνητικά τη μεταφορά θρεπτικών συστατικών προς το μωρό.6 Επεξεργασμένους υδατάνθρακες: Αφομοιώνονται και απορροφώνται γρήγορα, προκαλώντας σημαντική

9 MHNEΣ Η ΦΎΣΗ ΞΈΡΕΙ ΤΙ ΚΆΝΕΙ ΚΑΙ ΈΝΑ ΣΥΜΠΛΉΡΩΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΉΣ ΕΊΝΑΙ ΣΠΆΝΙΑ ΑΝΏΤΕΡΟ ΑΠΌ ΌΣΑ ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΌ ΦΑΓΗΤΌ ΜΆΣ ΠΡΟΣΦΈΡΕΙ. ΈΤΣΙ, ΤΟ ΣΟΦΌΤΕΡΟ ΓΙΑ ΜΙΑ ΤΈΛΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΉ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΎΝΗ ΕΊΝΑΙ ΝΑ ΣΥΝΔΥΆΣΟΥΜΕ ΌΣΑ Η ΠΑΡΆΔΟΣΗ ΚΑΙ Η ΣΎΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΉΜΗ ΜΆΣ ΠΑΡΈΧΟΥΝ άνοδο του σακχάρου στο αίμα. Τροφές όπως λευκό αλεύρι, δημητριακά και λευκό ρύζι έχουν υψηλό γλυκαιμικό δείκτη, ενώ παράλληλα υπολείπονται θρεπτικών συστατικών όπως βιταμινών, ιχνοστοιχείων και αντιοξειδωτικών. Ζάχαρη: Η κατανάλωσή της από τη μαμά μπορεί να προκαλέσει προδιάθεση άσθματος και εκζέματος στο παιδί.7 Μπορεί ακόμα να προκαλέσει εθισμό, προδιάθεση στην αποφυγή υγιεινών τροφών και μπορεί να ρυθμίσει τον εγκέφαλο του παιδιού στο να προτιμά προϊόντα με ζάχαρη αργότερα στη ζωή του.8 Ακόμα, η κατανάλωση πολλής ζάχαρης μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη κύησης.9 Τεχνητά γλυκαντικά: Παρά τη διαδεδομένη αντίληψη πως δεν αυξάνουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, η νεότερη έρευνα έφερε τα πάνω κάτω, αποκαλύπτοντας πως οι άνθρωποι που καταναλώνουν περισσότερα τεχνητά γλυκαντικά έχουν προβλήματα με το σάκχαρο στο αίμα.10 Επιπλέον, όσο περισσότερο οι γευστικοί κάλυκες εκτίθενται στη γλυκιά γεύση, τόσο περισσότερο προγραμματίζονται στο να την αποζητούν. Φυτικά έλαια: Πρόκειται για ακόρεστα λιπαρά που όταν αποθηκεύονται σε πλαστικά δοχεία ή θερμαίνονται για χρήση στη μαγειρική, προκαλούν χημικές ενώσεις υψηλής τοξικότητας (ελεύθερες ρίζες και δραστικές μορφές οξυγόνου) που αποτελούν παράγοντες επιπλοκών στην εγκυμοσύνη, συμπεριλαμβανομένων αποβολών, πρόωρων τοκετών, προεκλαμψίας και υπολειπόμενης ανάπτυξης του μωρού.11 Τρανς λιπαρά: Παρεμποδίζουν τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών μέσω του πλακούντα.12 Επιδεινώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, κάτι που μπορεί να μεταφερθεί και στο μωρό, με κίνδυνο την ανάπτυξη διαβήτη αργότερα στη ζωή του.13 Η κατανάλωσή τους έχει συνδεθεί με χαμηλό βάρος γέννησης, υψηλότερο ρίσκο προεκλαμψίας, ακόμα και με πρόωρο τοκετό.14, 15 Σόγια: Είναι πλούσια σε φυτικό οξύ που εμποδίζει την απορρόφηση βασικών μετάλλων για το σώμα σας και την ανάπτυξη του μωρού σας, όπως ασβεστίου, μαγνησίου, σίδηρου, χαλκού και ψευδάργυρου.16 Επιπλέον, παρεμβαίνει στην πέψη των πρωτεϊνών. Από το πλάνο στο πιάτο Ίσως να έχετε ήδη αρχίσει να σκέφτεστε αλλαγές στις διατροφικές σας συνήθειες ή να έχετε πελαγώσει. Όμως, δεν χρειάζεται να πανικοβάλλεστε. Τα μυστικά για μια ισορροπημένη διατροφή είναι η πρόθεση και η κατάλληλη οργάνωση. Αυτό που λέμε «διατροφικό πλάνο». Αναλογιστείτε πόσα γεύματα κάνετε τη μέρα, ποιες είναι οι ώρες που συνήθως νιώθετε το αίσθημα της πείνας και αναλάβετε δράση. Προετοιμάστε τα γεύματά σας από την προηγούμενη μέρα ή από το πρωί και

17 έχετε πάντα μαζί σας κάποιο σνακ, όπως ξηρούς καρπούς ή/και ένα φρούτο. Φροντίστε τα γεύματά σας να περιλαμβάνουν καλά λιπαρά, ανεπεξέργαστες τροφές και τρόφιμα χαμηλών υδατανθράκων. Εν κατακλείδι Σε ό,τι αφορά την εμπειρία της εγκυμοσύνης σας, έχετε τη δύναμη να μειώσετε τις πιθανότητες ανάπτυξης σακχαρώδη διαβήτη κύησης, προεκλαμψίας, πρόωρου τοκετού, αναιμίας, υπερβολικής αύξησης βάρους, απλά και μόνο με το πώς θα επιλέξετε να ζείτε. Στην προσπάθειά σας για έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, να θυμάστε πως βοηθάει πολύ η συναισθηματική στήριξη από τους οικείους σας και η σωματική άσκηση. Οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες είναι ένας από τους τρόπους για να έχετε ένα υγιές μωρό και μια ομαλή εγκυμοσύνη. Αξίζει και μπορείτε να τις υιοθετήσετε! Σημαντική σημείωση: Το άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που αναφέρονται δεν αποτελούν ή/και δεν πρέπει να θεωρούνται οδηγίες ή ιατρικές συμβουλές. Για οποιαδήποτε αλλαγή ή αξιολόγηση στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας, συμβουλευτείτε τον επαγγελματία υγείας που σας παρακολουθεί ή/και έναν διατροφολόγο με γνώσεις στην περιγεννητική.

Βιβλιογραφία: 1. Godfrey, Keith M., and David JP Barker.“Fetal programming and adult health.”Public Health Nutrition 4.2b (2001): 611-624.

2. Price, Weston A. Nutrition and Physical Degeneration A Comparison of Primitive and Modern Diets and Their Effects. New York: Hoeber. 1939. Print.

3. Dufour, Darna L., and Michelle L. Sauther.“Comparative and evolutionary dimensions of the energetics of human pregnancy and lactation.”American Journal of Human Biology 14.5 (2002): 584-602.

4. Ladipo, Oladapo A.“Nutrition in pregnancy: mineral and vitamin supplements.”The American journal of clinical nutrition 72.1 (2000): 280s-290s.

5. Flak, Audrey L., et al.“The association of mild, moderate, and binge prenatal alcohol exposure and child neuropsychological outcomes: a meta-analysis.”Alcoholism: Clinical and Experimental Research 38.1 (2014): 214-226 6. Chen, Ling-Wei, et al.“Maternal caffeine intake during pregnancy is associated with risk of low birth weight”a systematic review and dose-response meta-analysis.”BMC medicine 12.1 (2014): 174.

7. Bédard, Annabelle, et al.“Maternal intake of sugar during pregnancy and childhood respiratory and atopic outcomes.”European Respiratory Journal 50.1 (2017): 1700073.

8. Wiss, David A., et al.“Preclinical evidence for the addiction potential of highly palatable foods: Current developments related to maternal influence.”Appetite 115 (2017): 19-27.

9. Zhang, Cuilin, and Yi Ning.“Effect of dietary and lifestyle factors on the risk of gestational diabetes: review of epidemiologic evidence.”The American journal of clinical nutrition 94.6 Suppl (2011): 1975S-1979S. 10. Suez, Jotham et al.“Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota.”Nature 514.7521 (2014): 181-186.

11. Al-Gubory, K. H., P. A. Fowler, and C. Garrel.“The roles of cellular reactive oxygen species, oxidative stress and antioxidants in pregnancy outcomes.”The international journal of biochemistry & cell biology 42.10 (2010): 1634-1650.

12. Innis, Sheila M.“Trans fatty intakes during pregnancy, infancy and early childhood.”

Atherosclerosis Supplements 7.2 (2006): 17-20.

13. Micha, Renata, and DariushMozaffarian.“Trans fatty acids: effects on metabolic syndrome, heart disease and diabetes.”Nature Reviews Endocrinology 5.6 (2009): 335-344.

14. Grootendorst-van Mil, Nina H., et al.“Maternal Midpregnancy Plasma trans 18:1 Fatty Acid Concentrations Are Positively Associated with Risk of Maternal Vascular Complications and Child Low Birth Weight.”The Journal of Nutrition 147.3 (2017): 398-403.

15. Carlson, Susan E., et al.“trans Fatty acids”infant and fetal development.”The American journal of clinical nutrition 66.3 (1997): 717S-736S. 16. Lopez, H. Walter, et al.“Minerals and phytic acid interactions: is it a real problem for human nutrition?.”International Journal of Food Science & Technology 37.7 (2002): 727-739. Πηγή: Lily Nichols RDN, CDE.“Real food for pregnancy. The science and wisdom of optimal prenatal nutrition”. (2018).

18

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

18.10.2021

ΒΑΓΙΑ: Αντιμετωπίζοντας τον σχολικό εκφοβισμό ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Σ

χολικός εκφοβισμός, παρενόχληση, βία, bullying. Διαφορετικοί τρόποι εκφοράς ενός φαινομένου τόσο παλιού όσο και η σχολική ζωή. Ενός φαινομένου για το οποίο κάποτε δεν μιλούσαμε και κάποια στιγμή αρχίσαμε όλοι να μιλάμε ξαφνικά. Συνάντησα την εκπαιδευτικό Μαργαρίτα Γερούκη, μεταξύ πολλών άλλων πιστοποιημένη επιμορφώτρια του βραβευμένου φινλανδικού προγράμματος για την πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας KiVa, και συζητήσαμε με αφορμή το ΒΑΓΙΑ, ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα πρόληψης που ευχόμαστε να εφαρμοστεί όσο το δυνατόν συντομότερα σε όσο το δυνατόν περισσότερα δημοτικά σχολεία. Τότε σίγουρα, οι επόμενες γενιές παιδιών και ενηλίκων θα ζήσουν πιο καλά και πιο ευτυχισμένα απ’ τη δικιά μας∙ και απ’ όλες τις προηγούμενες…

*

Στη μνήμη του Βαγγέλη Γιακουμάκη

Μαργαρίτα, σε ευχαριστώ εκ των προτέρων για τον χρόνο σου και τη διάθεση να μοιραστείς μαζί μας την πολύτιμη γνώση σου. Θέλω, καταρχάς, να μου πεις εσύ πώς αντιλαμβάνεσαι τον σχολικό εκφοβισμό

από την εμπειρία σου ως μαθήτριας, ως εκπαιδευτικού και ως μητέρας. Νομίζω ότι η Μάγια Αγγέλου συνόψισε με τον καλύτερο τρόπο την ουσία του πράγματος. «Οι άνθρωποι», είπε η Αμερικανίδα ποιήτρια, «θα ξεχάσουν αυτά που τους είπες, θα ξεχάσουν αυτά που τους έκανες αλλά δε θα ξεχάσουν ποτέ πώς τους έκανες να νιώσουν». Ο εκφοβισμός, το bullying καθώς συχνά επικρατεί ο ξενόγλωσσος όρος, είναι φαινόμενο εμπειρικά βιωμένο και ως τέτοιο ακουμπά και ανασκαλεύει μύχια συναισθήματα, δυστυχώς όλα αρνητικά. Το τέρας του εκφοβισμού το έχω παλέψει προσωπικά από όλες τις ιδιότητες στις οποίες αναφέρεσαι, και ως μαθήτρια, και ως μητέρα και ως δασκάλα. Όταν πριν από μερικά χρόνια προσπάθησα να μιλήσω προσωπικά, ως σχολική σύμβουλος, απέναντι σε κοινό συναδέλφων και γονέων, κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης για τον εκφοβισμό, δάκρυσα. Σε δευτερόλεπτα μεταμορφώθηκα στο φοβισμένο εξάχρονο που ξεκινούσε για το σχολείο, μην ξέροντας πώς ακριβώς θα «βγει» η μέρα! Δεν είναι αστείο πράγμα η σχολική σου εμπειρία να ορίζεται από φόβο, αγωνία, ανασφάλεια και δυστυχία. Κανένα παιδί δεν πρέπει να νιώθει έτσι και κανένα παιδί δεν έχει δικαίωμα να δημιουργεί τέτοια συναισθήματα σε κάποιο άλλο.

Επειδή, όμως, όλα αυτά είναι όχι μόνο θέμα παιδείας, αλλά και εκπαίδευσης, προσπάθησα να συμβάλω στη συζήτηση και στην πράξη φτιάχνοντας αυτό το πρόγραμμα, που πλέον έγινε και βιβλίο. Ο εκφοβισμός είναι στην ουσία του ένα «παιχνίδι» δύναμης και εξουσίας. Έχει διάρκεια και αρνητικές συνέπειες όχι μόνο για το θύμα, αλλά για όλους, για ολόκληρη τη σχολική κοινότητα, για ολόκληρη την κοινωνία. Στη βάση του υπάρχουν κακοφορμισμένες ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό, από την άλλη, είναι παρήγορο με την έννοια ότι μπορούμε να οραματιστούμε τι είδους σχέσεις χρειάζεται να ενθαρρύνουμε ως κοινωνία, τι είδους σχέσεις θέλουμε να βιώσουν τα παιδιά μας. Τα τελευταία χρόνια, από τη στιγμή που η βία και η παραβατική συμπεριφορά έναντι τρίτων εντός σχολικού πλαισίου ονοματίστηκαν, έχουν υπάρξει δεκάδες ομιλίες/ παρεμβάσεις προγράμματα/επιμορφώσεις μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών. Όμως, τα φαινόμενα, αντί να μειώνονται, αυξάνονται. Γιατί συμβαίνει αυτό; Θα συμφωνήσω με την παρατήρηση και θα αποδώσω την αδυναμία αυτή στην γενικότερη δυσκολία του εκπαιδευτικού μας συστήματος να λειτουργήσει συστηματικά, οργανωμένα,

18.10.2021

με μακροπρόθεσμη στοχοθεσία και όραμα, αξιοποιώντας ορθολογικά τους οικονομικούς πόρους που έχει στη διάθεσή του. Είμαστε εθισμένοι ως κοινωνία στα «πυροτεχνήματα». Το είδα πολλές φορές και ως απλή εκπαιδευτικός και ως σχολική σύμβουλος να επαναλαμβάνεται για διάφορα θέματα, όχι μόνο για τον σχολικό εκφοβισμό. Η πορεία συνήθως είναι: ενεργοποίηση της κοινής γνώμης με την ανάδειξη περιπτώσεων από τα ΜΜΕ αναβρασμός στους διαδρόμους του Υπουργείου Παιδείας και πίεση για δράση εξασφάλιση κάποιου ΕΣΠΑ δημιουργία υλικού ή σχεδιασμός παρεμβάσεων από ομάδα ακαδημαϊκών ή άλλων εμπειρογνωμόνων που βρίσκονται κοντά στο ΙΕΠ ή στο Υπουργείο τη συγκεκριμένη στιγμή μερική διάχυση στη σχολική κοινότητα για το χρονικό διάστημα που τρέχει το ΕΣΠΑ ολοκλήρωση της χρηματοδότησης τίτλοι τέλους και… … φτου από την αρχή, περιμένοντας την επόμενη δραματική εξέλιξη. Δεν είμαι, πάντως, σίγουρη αν τα φαινόμενα αυξάνονται διότι οι σχέσεις των ανθρώπων γίνονται πιο προβληματικές ή διότι είναι πλέον περισσότερο ορατές, κυρίως λόγω της ευκολίας δημοσιοποίησης τους. Ίσως και για τους δύο λόγους.

Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΌΣ ΕΊΝΑΙ ΣΤΗΝ ΟΥΣΊΑ ΤΟΥ ΈΝΑ «ΠΑΙΧΝΊΔΙ» ΔΎΝΑΜΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΊΑΣ. ΈΧΕΙ ΔΙΆΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΈΣ ΣΥΝΈΠΕΙΕΣ ΌΧΙ ΜΌΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΘΎΜΑ, ΑΛΛΆ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ, ΓΙΑ ΟΛΌΚΛΗΡΗ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ, ΓΙΑ ΟΛΌΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΊΑ. ΣΤΗ ΒΆΣΗ ΤΟΥ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΚΑΚΟΦΟΡΜΙΣΜΈΝΕΣ ΑΝΘΡΏΠΙΝΕΣ ΣΧΈΣΕΙΣ Συχνά γονείς και εκπαιδευτικοί αλληλοκατηγορούνται για τα φαινόμενα βίας στο σχολικό περιβάλλον. Όπως και γονείς αλληλοκατηγορούνται και εκπαιδευτικοί αλληλοκατηγορούνται. Δύσκολα θα βρεις ενήλικους ανθρώπους που αναλαμβάνουν την ευθύνη που τους αναλογεί. Ποιες συνέπειες έχει αυτή η στάση για τα παιδιά; Το να αναλαμβάνεις την ευθύνη για πράξεις σου είναι στάση ζωής και διαμορφώνεται μέσα από μακροχρόνιες διαδικασίες προσωπικής και επαγγελματικής ανάπτυξης. Δυστυχώς, είναι ευκολότερο να πετάμε πέτρες η μία ομάδα στην άλλη (εκπαιδευτικοί–γονείς) από το να αφιερώσουμε τον χρόνο και την ενέργεια που χρειάζεται για να φτιάξουμε τις σχέσεις μας. Προσπαθώ να τονίσω κάθε φορά που μιλάω δημόσια ότι γονείς και εκπαιδευτικοί είμαστε από την ίδια μεριά, όχι απέναντι. Χρειάζεται, όμως, να κερδίσουμε η μία ομάδα την εμπιστοσύνη της άλλης και αυτό γίνεται μόνο με την επικοινωνία. Στα σχολεία παραπονιόμαστε ότι υπάρχουν γονείς που δεν τους «βλέπουμε» ποτέ και μόνο αν κάτι αρνητικό συμβεί θα παρουσιαστούν για να επιρρίψουν ευθύνες. Είναι αλήθεια. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι οι εργαζόμενοι γονείς δυσκολεύονται να επισκεφτούν το σχολείο τις ώρες που αυτό λειτουργεί, ενώ κάποιοι εκπαιδευτικοί «εξαφανίζονται» με το σχόλασμα.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ Όμως, αν αποδεχθούμε ότι μόνο με σωστή επικοινωνία μεταξύ μας θα καταλάβουμε τις ανάγκες μας και θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας, θα έχουμε κάνει μια καλή αρχή. Οι φόρμες αποτύπωσης που προτείνω στο ΒΑΓΙΑ, μπορούν να βοηθήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Μπορούν να γίνουν το τεκμήριο και η βάση επικοινωνίας μεταξύ μας (εκπαιδευτικοί – γονείς – παιδιά). Γιατί, όμως, δεν καταφέρνουμε να επικοινωνήσουμε; Εδώ, φυσικά, μπαίνει και μια άλλη πολύ σημαντική διάσταση, το ότι δεν ξέρουμε πώς να μιλήσουμε! Δεν έχουμε μάθει ως εκπαιδευτικοί, στο πλαίσιο της επαγγελματικής μας ανάπτυξης, να επικοινωνούμε και η αδυναμία αυτή δυσκολεύει ακόμη περισσότερο την αντιμετώπιση των εκφοβιστικών περιστατικών. Τι κι αν ξέρω φυσική και μαθηματικά, αν δεν μπορώ να καταλάβω σε απλό επίπεδο την ανάγκη ή τον τρόπο να επικοινωνήσω; Αυτά δεν τα μαθαίνουμε στα πανεπιστήμια, αλλά δυστυχώς είναι σημαντικές δεξιότητες. Δεν έχουμε μάθει πώς να μιλήσουμε στο παιδί που εκφοβίζει, σε αυτό που εκφοβίζεται, στις οικογένειές τους, αλλά και μεταξύ μας. Η επικοινωνιακή δεξιότητα, όμως, δεν καλύπτεται με χ ώρες διάβασμα, στο πλαίσιο μιας εξ αποστάσεως επιμόρφωσης, του τύπου που αγαπά τόσο πολύ πλέον το Υπουργείο. Χρειάζεται βιωματική επιμόρφωση και ομαδοσυνεργατική δουλειά. Θύτης-θύμα-παρατηρητής. Πώς σχηματίζονται και πώς διαπλέκονται οι ταυτότητες αυτές; Ο εκφοβισμός ακουμπά σε δύο πόδια, στη διαφορετικότητα αυτών που εκφοβίζονται και στην ανασφάλεια αυτών που εκφοβίζουν. Η διαφορετικότητα μπορεί να είναι σωματική, πνευματική, οικονομική, φυλετική, σεξουαλική και ό,τι άλλο. Το παιδί που έρχεται με τριμμένα ρούχα, αυτό που δεν μιλά καλά ελληνικά, αυτό που οι γονείς του είναι σε πολύ καλύτερη ή χειρότερη θέση, αυτό που έχει δύο μαμάδες ή δύο μπαμπάδες ή και κανέναν γονιό, γενικά κάθε συνθήκη ζωής που μας κάνει να ξεχωρίζουμε από το «τυπικό», μπορεί να γίνει σημαία διαφορετικότητας και να τραβήξει την προσοχή με αρνητικό τρόπο. Από την άλλη, υπάρχει η ανασφάλεια, μια ανθρώπινη συνθήκη. Το παιδί που είδε να απειλείται η «πρωτιά» του από τον καινούργιο συμμαθητή ή συμμαθήτρια, αυτό που νιώθει την ανάγκη να αποδείξει την «ηγετική» του θέση στην ομάδα, αυτό που είναι μέσα του βαθιά πληγωμένο και προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να «ξεφορτώσει» λίγο από τον δικό του πόνο, κάποτε βρίσκουν έναν στόχο και ο εκφοβισμός ξεκινά. Θύματα και θύτες μπορεί να αλλάξουν ρόλους, όμως ως συστημικό φαινόμενο ο σχολικός εκφοβισμός τούς εμπλέκει όλους. Δηλαδή όχι μόνο αυτούς που εκφοβίζουν ή εκφοβίζονται αλλά και αυτούς που απλώς είναι παρατηρητές (περισσότερο ή λιγότερο παθητικοί). Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το καταλάβουμε, γιατί ουσιαστικά γίνεται και το κλειδί στην επίλυση (ή στη διαχείριση) του προβλήματος. Σε αυτή τη σημαντική παράμετρο στηρίζονται όλες οι σύγχρονες προτάσεις για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και αυτή η παράμετρος αξιοποιείται και στο ΒΑΓΙΑ. Με άλλα λόγια, με τη δουλειά αυτή υποστηρίζω ότι εάν καταφέρουμε ως σχολική κοινότητα, ως εκπαιδευτικοί, να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά απέναντι στο φαινόμενο του εκφοβισμού και παράλληλα να τα ενδυναμώσουμε ώστε να μην ενθαρρύνουν τέτοιες συμπεριφορές, αλλά να τις «καταδικάζουν» ως ψευτονταηλίδικες, τότε θα έχουμε κάνει το σωστό βήμα για τη δημιουργία αυτού που ονομάζουμε σχολικό ήθος,

19 Η ΛΟΓΙΚΉ ΤΟΎ «ΠΟΎ ΝΑ ΜΠΛΈΚΟΥΜΕ ΤΏΡΑ;» ΕΠΙΚΡΑΤΕΊ ΣΕ ΑΡΚΕΤΆ ΣΧΟΛΕΊΑ ΚΑΙ ΕΊΝΑΙ Η ΣΤΆΣΗ ΑΔΎΝΑΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΏΝ ΠΟΥ ΕΡΓΆΖΟΝΤΑΙ ΚΆΤΩ ΑΠΌ ΑΔΎΝΑΜΗ ΚΑΙ ΑΝΑΣΦΑΛΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ μιας σχολικής κουλτούρας που προωθεί τις ανθρώπινες σχέσεις στη βάση του σεβασμού, της αλληλεγγύης και της αποδοχής. Αυτή τη στιγμή υπάρχει κάποιος φορέας που μπορεί να στηρίξει ουσιαστικά τα θύματα και να πλαισιώσει τους θύτες; Ή μήπως όλα είναι, όπως τα περισσότερα στην Ελλάδα, θέμα τύχης, δασκάλου ή διευθυντή; Αν, δηλαδή, η σχολική μονάδα επιλέξει να «κουκουλώσει» το πρόβλημα, τέλειωσαν όλα για τα εμπλεκόμενα παιδιά; Το έχουμε δει να συμβαίνει στην πλειονότητα των περιπτώσεων και είναι η λογική τού «πού να τρέχουμε τώρα;» ή «πού να μπλέκουμε τώρα;» Θεωρητικά, έχουμε πολλούς φορείς που μπορούν να δουλέψουν υποστηρικτικά. Υπάρχουν υποστηρικτικές δομές σε κάθε διεύθυνση εκπαίδευσης της χώρας, έχουμε ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς σε πολλές εκπαιδευτικές μονάδες. Οι εκπαιδευτικοί σε πολλά σχολεία είναι ευαισθητοποιημένοι και κάποιοι έχουν επιμορφωθεί. Ταυτόχρονα, όμως, απουσιάζει το όραμα, η στοχοθεσία και η συστηματικότητα. Σήμερα η/ο ευαισθητοποιημένος/η εκπαιδευτικός είναι σε αυτό το σχολείο και προσπαθεί. Αύριο θα είναι κάπου αλλού. Αυτή τη χρονιά έρχεται ψυχολόγος ή κοινωνικός/ή λειτουργός και την επόμενη όχι. Και αν έρθει, σπάνια θα είναι ο ίδιος άνθρωπος. Τι σημαίνει αυτό για την αποτελεσματικότητα του συστήματος και για το κόστος των επιλογών νομίζω ότι όλοι μπορούμε να το καταλάβουμε. Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, το σύστημα στη χώρα μας, όπως είναι διαμορφωμένο, δεν ανταποκρίνεται στις ουσιαστικές ανάγκες των σχολείων μακροπρόθεσμα. Είναι αποσπασματικό, χωρίς σύνδεση, και φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι αποφάσεις έρχονται από πάνω προς τα κάτω, ενώ θα έπρεπε να είναι δύο κατευθύνσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το περίφημο Παρατηρητήριο για τον Σχολικό Εκφοβισμό, που δημιουργήθηκε στο Υπουργείο Παιδείας μετά την υπόθεση Γιακουμάκη. Εδώ οι εκπαιδευτικοί είχαν δυσκολίες να μιλήσουν μεταξύ τους για τον εκφοβισμό, δηλαδή σε επίπεδο συλλόγου, θα πήγαιναν να κάνουν αναφορές σε μια εξωτερική «πλατφόρμα»; Δυστυχώς αν η σχολική μονάδα δεν είναι επιμορφωμένη, ενδυναμωμένη και ευαισθητοποιημένη αρκετά, ώστε να μπορεί να αξιολογήσει κάποιο περιστατικό ως εκφοβιστικό και να το διαχειριστεί με τον σωστό τρόπο, τότε ναι, υπάρχει σοβαρότατο πρόβλημα. Η λογική τού «πού να μπλέκουμε τώρα;» επικρατεί σε αρκετά σχολεία και είναι η στάση αδύναμων εκπαιδευτικών που εργάζονται κάτω από αδύναμη και ανασφαλή διεύθυνση! Η σχολική ηγεσία παίζει τρομερά σημαντικό ρόλο. Μπορεί να «απογειώσει» ή να «θάψει» ένα σχολείο, γι’ αυτό πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή στις επιλογές στελεχών εκπαίδευσης. Μεγάλη κουβέντα είπες… Μακάρι να εισακουστεί. Δεν είναι, όμως, μόνο τα παιδιά θύτες. Είναι, σπανιότερα, και οι εκπαιδευτικοί.

20 Ο εκφοβισμός είτε σχολικός είτε εργασιακός δεν κάνει διακρίσεις. Αναπτύσσεται όταν οι ανθρώπινες σχέσεις είναι αδύναμες, υποανάπτυκτες (για να κάνω ένα λεκτικό παιχνίδι) και δυναμώνει όταν δεν κάνουμε κάτι για αυτό. Δεν υπάρχει εκφοβισμός που θα σταματήσει από μόνος του, όπως η φωτιά όταν κάψει τα πάντα. Η κουλτούρα που δημιουργείται παραμένει και καταστρέφει και άλλες ζωές. Πριν από κάποια χρόνια είχα κάνει μια παρουσίαση με θέμα τον/την εκπαιδευτικό που εκφοβίζει. Είναι πολύ ενδιαφέρον θέμα και «ανεξερεύνητο», όπως διαπίστωσα. Δεν έχει σημασία η ηλικία του ανθρώπου για να γίνει θύτης. Άλλοι είναι οι παράγοντες, με κυριότερο την ανθρώπινη ανασφάλεια. Χωρίς αυτό το τελευταίο να ακουστεί ως δικαιολογία, το αντίθετο. Πρέπει ο στόχος μας να είναι να μεγαλώνουμε παιδιά που αισθάνονται καλά και ασφαλή με τον εαυτό τους, που πατούν γερά στα πόδια τους και δημιουργούν υγιείς σχέσεις με τους γύρω τους. Έτσι δεν θα χρειάζεται να «αποδείξουν» τη δύναμή τους εκφοβίζοντας, ούτε ως μικροί ούτε ως μεγάλοι! Μια και λέμε για μεγάλους… Το bullying δεν τελειώνει με το πέρας της σχολικής ζωής. Οι συνέπειές του συνεχίζονται για χρόνια αργότερα, ίσως και για μια ζωή. Το έχουμε συνειδητοποιήσει αυτό ως κοινωνία; Αν το είχαμε συνειδητοποιήσει, θα κάναμε περισσότερα πράγματα όσον αφορά την εκπαίδευση στον τομέα των σχέσεων, της ψυχικής και συναισθηματικής υγείας και την ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας. Για να κάνω, όμως, και τον συνήγορο του διαβόλου, παρόλο που έχουμε μια θεωρητικά ολιστική άποψη για την εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό, δηλαδή ότι δεν αφορά μόνο την απόκτηση γνώσεων αλλά και τη διαμόρφωση σύγχρονων προσωπικοτήτων και πολιτών, έχουμε την τάση να φορτώνουμε το εκπαιδευτικό σύστημα με νέα πράγματα χωρίς να βγάζουμε τίποτα, χωρίς ιδιαίτερη αναπροσαρμογή και χωρίς να προσθέτουμε ώρες στο πρόγραμμα! Μπορείς να μας δώσεις με πινελιές τις βασικές αρχές της πρότασής σου για την πρόληψη και τη διαχείριση εκφοβιστικών περιστατικών στο δημοτικό σχολείο; Το βιβλίο ΒΑΓΙΑ αποτελεί μια ολιστική προσέγγιση για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Είναι βασισμένο στην εμπειρία μου στα σχολεία και στην εκπαίδευση που έχω επάνω στο θέμα ως πιστοποιημένη επιμορφώτρια του φινλανδικού προγράμματος KiVa. Ξεκινά από την αναγνώριση ότι ο εκφοβισμός είναι ένα συστημικό πρόβλημα που διαβρώνει τις σχέσεις στη σχολική κοινότητα και μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Κάποιοι άνθρωποι το ξεπερνούν και συνεχίζουν τη ζωή τους έχοντας άσχημες αναμνήσεις, κάποιοι δυσκολεύονται περισσότερο και κάποιοι χάνουν τη ζωή τους! Την ευθύνη στο σχολείο την έχουμε εμείς. Οι εκπαιδευτικοί. Εμείς είμαστε αυτοί που θα πρέπει να βοηθήσουμε τα παιδιά και τις οικογένειες. Εμείς είμαστε αυτοί που θα πρέπει να διαμορφώσουμε συνθήκες σωστής επικοινωνίας, να αναγνωρίσουμε το φαινόμενο όπου υπάρχει και να κάνουμε κάτι για αυτό. Ξέρεις, το μεγαλύτερο παράπονο των θυμάτων σχολικού εκφοβισμού διαχρονικά είναι ότι πολλοί έβλεπαν τι γινόταν αλλά κανένας δεν έκανε κάτι. Το ΒΑΓΙΑ προτείνει να κάνουμε κάτι. Από τη μία, να σταθούμε με ευαισθησία και ενσυναίσθηση σε φαινόμενα που προβληματίζουν, να τα

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ συζητήσουμε και να προσπαθήσουμε να τα διαχειριστούμε με συλλογικό και οργανωμένο τρόπο. Αντί να υποκριθούμε ότι δεν συμβαίνει τίποτα να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι μεθοδικό και συγκεκριμένο. Από την άλλη, προτείνει μια σειρά από δραστηριότητες για τη σχολική μονάδα γενικά, αλλά και για την τάξη (υπάρχει ο κύκλος Α’ για το μικρό δημοτικό και ο κύκλος Β’ για τα μεγαλύτερα παιδιά) που με διασκεδαστικό και ευχάριστο τρόπο θα βοηθήσουν στην καλλιέργεια καλού κλίματος συνεργασίας, σεβασμού και αποδοχής μεταξύ των παιδιών. Όπως λέει και ο Dan Pearce «οι άνθρωποι που αγαπούν τον εαυτό τους δεν πληγώνουν τους άλλους». Το ΒΑΓΙΑ προτείνει να εξερευνήσουμε τον εαυτό μας, την ομάδα μας, τις ανάγκες μας και να δουλέψουμε μαζί, ώστε να γίνουμε καλύτεροι συμμαθητές και συμμαθήτριες, καλύτεροι εκπαιδευτικοί, καλύτεροι άνθρωποι. Απευθύνεσαι μόνο σε εκπαιδευτικούς; Ή μπορεί και ένας γονέας να αντλήσει υλικό και να το δουλέψει ατομικά με το παιδί του; Το βιβλίο απευθύνεται κυρίως σε εκπαιδευτικούς. Επειδή οι δραστηριότητες βασίζονται στην ομαδοσυνεργατική εκπαίδευση, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να τις δουλέψουν με τα παιδιά στην τάξη. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποια από τα παιχνίδια δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευχάριστες δραστηριότητες στο σπίτι. Μπορούν να αποτελέσουν αφορμή για συζήτηση με τα παιδιά μας. Θα καλούσα τους γονείς που είναι, ας πούμε, «υποψιασμένοι» να το φυλλομετρήσουν, να δουν την προσέγγιση που προτείνεται και αν πιστέψουν ότι κάτι τέτοιο θα βοηθούσε το κλίμα στο σχολείο των παιδιών τους να το δωρίσουν στη σχολική βιβλιοθήκη. Μπορούν με αυτό τον τρόπο να συμβάλλουν στη συζήτηση και να περάσουν το μήνυμα ότι συμμετέχουν ενεργά μέσα στη σχολική κοινότητα σε όποια προσπάθεια γίνεται για την καταπολέμηση του bullying. Εκτός από την Ελλάδα, έχεις ζήσει και εργαστεί στη Φινλανδία. Επειδή έχουν ακουστεί πολλά θετικά για το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα και το πόσο σημασία δίνει στην ενσυναίσθηση, βλέπεις ουσιαστικές διαφορές στη συμπεριφορά των παιδιών εκεί και εδώ; Βλέπω τις ίδιες ανάγκες. Πριν από δύο χρόνια δύο δεκαεξάχρονοι σκότωσαν έναν συνομήλικό τους. Ήταν μια σοβαρότατη υπόθεση bullying. Πριν από δεκαπέντε χρόνια ένας μαθητής λυκείου, θύμα bullying ο ίδιος, εκτέλεσε εννιά άτομα στο σχολείο του. Σοκαριστικά περιστατικά που δείχνουν ότι ο εκφοβισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε κοινωνία. Επίσης, ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, φάρμακα. Θέλει πολλή, συστηματική και μεθοδική δουλειά συνέχεια. Παντού μεγαλώνουν πονεμένα παιδιά και παντού μπορεί να αναπτυχθούν προβληματικές οικογενειακές και άλλες σχέσεις που βρίσκουν έκφραση στον σχολικό χώρο. Η διαφορά είναι ότι στη Φινλανδία βλέπω ταυτόχρονα όλα τα σχολεία να κάνουν συστηματικά προγράμματα πρόληψης, να διαμορφώνουν στρατηγικές πρόληψης και να επιμένουν σε αυτές ανεξαρτήτως του ποιοι εκπαιδευτικοί εργάζονται στη σχολική μονάδα ή ποια πρόσωπα έχουν αναλάβει τη διεύθυνση του σχολείου. Αυτά είναι τα θετικότερα του φινλανδικού συστήματος: μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, επικέντρωση στον στόχο, ενεργοποίηση κάθε σύγχρονου μέσου για την επιτυχία των στόχων, συστηματική έρευνα για το τι θέλουμε για τα παιδιά μας και από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Έρευνα, όχι ευχολόγια. Επίσης, τα ΜΜΕ δεν κανιβαλίζουν με τον ανθρώπινο πόνο.

18.10.2021

ΘΎΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΎΤΕΣ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΛΛΆΞΟΥΝ ΡΌΛΟΥΣ, ΌΜΩΣ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΌ ΦΑΙΝΌΜΕΝΟ Ο ΣΧΟΛΙΚΌΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΌΣ ΕΜΠΛΈΚΕΙ ΌΛΟΥΣ. ΔΗΛΑΔΉ ΌΧΙ ΜΌΝΟ ΑΥΤΟΎΣ ΠΟΥ ΕΚΦΟΒΊΖΟΥΝ 'Ή ΕΚΦΟΒΊΖΟΝΤΑΙ ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΑΥΤΟΎΣ ΠΟΥ ΑΠΛΏΣ ΕΊΝΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΈΣ Αφιερώνεις το βιβλίο στη μνήμη του Βαγγέλη Γιακουμάκη και είναι συγκλονιστική και η προέλευση του ονόματός του. Θεωρείς ότι μετά τον θάνατό του άλλαξε κάτι ουσιαστικά στην Ελλάδα; Τι χρωστάμε στο παιδί αυτό; Να θυμίσω ότι είχε προηγηθεί η υπόθεση της εξαφάνισης του μικρού Άλεξ στη Βέροια, αλλά δυστυχώς για την οικογένειά του παιδιού και την κοινωνία μας ολόκληρη, αυτή η περίπτωση κινήθηκε στο ημίφως. Με τον θάνατο του Βαγγέλη, όμως, κανένας πια δεν μπορούσε να αρνηθεί ότι ο σχολικός εκφοβισμός είναι επικίνδυνος, είναι τοξικός, ακόμη και θανατηφόρος. Όσοι στα σχολεία και στα σπίτια αβασάνιστα απέρριπταν το φαινόμενο με ένα απλό «έλα, μωρέ, παιδιά είναι», δεν είχαν πια δικαιολογία και έτσι μπόρεσαν να ακουστούν καλύτερα οι φωνές όσων από εμάς βρισκόμασταν στη μάχιμη εκπαίδευση και μιλούσαμε για τη σοβαρότητα του πράγματος. Θυμάμαι, πριν έρθει στο φως η υπόθεση Γιακουμάκη, έκανα ενημέρωση γονέων για τον σχολικό εκφοβισμό και έρχονταν πέντε άνθρωποι. Όταν ήρθε στο φως η υπόθεση του Βαγγέλη γέμιζαν αμφιθέατρα. Ο χαμός αυτού του παιδιού είναι από τις πιο τραγικές στιγμές της ελληνικής κοινωνίας και του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Δεν θέλω να ξεχαστεί. Η ΒΑ(γγέλης) ΓΙΑ(κουμάκης) για μένα είναι η ψυχή του Βαγγέλη που θέλει να βοηθήσει όλα τα παιδιά. Έχουμε, αλήθεια, ελπίδες για ένα ασφαλές σχολείο στο άμεσο μέλλον; Φυσικά και έχουμε! Η πρώτη νίκη είναι η αναγνώριση του εκφοβισμού ως προβλήματος. Η δεύτερη νίκη θα έρθει όταν συνεργαστούμε όλοι με ξεκάθαρο όραμα: Την ασφάλεια και την υγεία των παιδιών μας.

Διαβάστε: Μαργαρίτα Γερούκη, ΒΑΓΙΑ-Ένα πρόγραμμα πρόληψης του σχολικού εκφοβισμού/bullying για το δημοτικό σχολείο, Εκδόσεις Πατάκη

Για να μεγαλώνουμε ευτυχισμένα και δυνατά παιδιά

Το μοβ εξώφυλλο Τ ο π ρ ά σ ιν ο ε ξ ώ φ υ λ λ ο ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

www.pediobooks.gr

22

ΓΙΑΜΙ

18.10.2021

Σχολικών σνακ… συνέχεια ΤΗΣ ΜΑΡΊΑΣ ΓΡΙΖΆ

K

αθημερινά, οι γονείς μού ζητούν ιδέες για υγιεινά σχολικά σνακ, που να δίνουν ενέργεια στους μικρούς μαθητές, να είναι νόστιμα, να είναι και πρωτότυπα! Και αυτόν τον μήνα, λοιπόν, μοιράζομαι με τους αναγνώστες του Τaλκ δυο προτάσεις που θα κάνουν μικρούς, αλλά και μεγάλους, να γλείφουν τα δάχτυλά τους!

Γευστικά και απολαυστικά σταφιδόψωμα

(για 20 περίπου τεμάχια)

Υλικά: 550 γρ. αλεύρι 100 γρ. σταφίδες 200 ml ζεστό νερό (προσοχή, όχι καυτό!)

1 φακελάκι μαγιά 3 κ.σ. μέλι 1/2 κ.γ. κανέλα 1 πρέζα γαρίφαλο 50 ml ελαιόλαδο Εκτέλεση: Σε μεγάλο μπολ ρίχνω το ζεστό νερό και τη μαγιά. Ανακατεύω πολύ καλά ώστε να διαλυθεί η μαγιά και έπειτα προσθέτω την κανέλα, το μέλι και το γαρίφαλο και ανακατεύω, ώστε να γίνουν ένα ενιαίο μείγμα. Στη συνέχεια προσθέτω το μισό σχεδόν αλεύρι και το λάδι και ανακατεύω. Προσθέτω και το υπόλοιπο αλεύρι και ζυμώνω με τα χέρια μου. Η ζύμη μου είναι έτοιμη μόλις ξεκολλάει από τα τοιχώματα του μπολ. Αλείφω τον πάτο του μπολ με λίγο λάδι

και αφήνω τη ζύμη να φουσκώσει για σχεδόν μιάμιση ώρα. Όση ώρα περιμένω να φουσκώσει η ζύμη, βάζω τις σταφίδες στο νερό να μουλιάσουν. Έπειτα από 20 λεπτά αδειάζω το νερό από το μπολ και αφήνω μόνο τις σταφίδες. Αφού το ζυμάρι μου φουσκώσει, το ανοίγω λίγο με τα χέρια και τοποθετώ μέσα τις σταφίδες. Είναι σημαντικό οι σταφίδες να απλωθούν σε όλη την επιφάνεια της ζύμης. Κόβω τη ζύμη σε κομμάτια και τα πλάθω σε στρογγυλό σχήμα. Τα σκεπάζω και τα αφήνω να ξεκουραστούν για 30 λεπτά. Στη συνέχεια, σε ένα μπολάκι με νερό ρίχνω μισή κουταλιά του γλυκού μέλι, ανακατεύω καλά και αλείφω τα σταφιδόψωμα. Ψήνω σε καλά προθερμασμένο φούρνο για 15 λεπτά στους 180°C. Αν περισσέψουν για την επόμενη μέρα θέλουν 10 δευτερόλεπτα στον φούρνο μικροκυμάτων και θα γίνουν και πάλι μαλάκα.

18.10.2021

Τραγανά σπιτικά λουκανικοπιτάκια

ΓΙΑΜΙ Υλικά: 1 πακέτο φύλλο κρούστας 1 συσκευασία λουκάνικα Φρανκφούρτης 1 ντομάτα ½ χυμό λεμόνι ½ κρεμμύδι 1 σκόρδο 3 κ.σ. ελαιόλαδο 1 αυγό Αλάτι Μπούκοβο 1 ποτήρι κρασιού σόδα αναψυκτικό 2 κ.σ. αλεύρι Εκτέλεση: Αφού ξεπαγώσουμε το φύλλο, ξεκινάμε φτιάχνοντας τη σάλτσα. Βάζουμε στο μούλτι το κρεμμύδι, την ντομάτα και το σκόρδο και χτυπάμε καλά μέχρι να γίνουν ένας χυλός. Μόλις φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, ρίχνουμε στο μούλτι το λάδι, το αλάτι και το μπούκοβο και χτυπάμε ξανά ώστε τα υλικά μας να αναμειχθούν καλά. Στο τέλος, προσθέτουμε τον χυμό λεμονιού και ανακατεύουμε για ακόμη μια φορά. Ανοίγοντας το καπάκι από το μούλτι θα πρέπει να δούμε ένα πηχτό μείγμα ντομάτας. Συνεχίζουμε κόβοντας τα λουκάνικα στα 4 (αν έχουμε πάρει μεγάλα λουκάνικα Φρανκφούρτης). Κάθε λουκάνικο μας βγάζει 4 κομμάτια άρα η συ-

23 σκευασία των 6 μας δίνει 24 κομμάτια. Παίρνουμε ένα ένα τα φύλλα και σε καθαρό πάγκο βάζουμε το πρώτο και το ραντίζουμε με το μείγμα σόδα-αλεύρι, το οποίο πρώτα έχουμε ανακατέψει καλά. Αφού το ραντίσουμε, τοποθετούμε από πάνω του ακόμη ένα και ραντίζουμε πάλι. Θα χρειαστούμε και ένα τρίτο φύλλο το οποίο θα το τοποθετήσουμε πάνω απ’ τα δυο πρώτα και σε αυτό θα αλείψουμε τη σάλτσα και ακουμπήσουμε τα λουκάνικα. Έπειτα, με ένα μαχαίρι κόβουμε κατά μήκος σε λωρίδες και τυλίγουμε. Σε κάθε λωρίδα αντιστοιχούν 2 λουκανικοπιτάκια. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι να τελειώσουν όλα μας τα φύλλα. Μόλις διπλώνουμε κάθε πιτάκι, το τοποθετούμε απευθείας στο ταψί. Μόλις μπουν όλα, χτυπάμε το αυγό και το αλείφουμε πάνω τους. Ψήνουμε στους 180°C σε καλά προθερμασμένο φούρνο μέχρι να ροδίσουν.

Η Μαρία Γριζά είναι από μικρή λάτρης του γέλιου και του καλού φαγητού. Δεν μπορεί να αντισταθεί στα γλυκά και ιδιαίτερα στη σοκολάτα. Είναι επίσης συνδημιουργός των dish_makers! Για περισσότερες συνταγές ακολουθήστε το dish_makers στο Instagram!

24

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Αγόρια και κορίτσια που δεν μπαίνουν σε κουτιά ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Η

προσωπική μου ενασχόληση με τα έμφυλα στερεότυπα ξεκίνησε ακριβώς πριν από είκοσι χρόνια, σε ακαδημαϊκό περιβάλλον, στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού προγράμματος που έφερε στη χώρα μας τις παντελώς άγνωστες τότε Σπουδές Φύλου. Προφανώς, η πλειονότητα των φοιτητών, και των ακαδημαϊκών βεβαίως βεβαίως, το αντιμετώπιζαν με απαξίωση, ελαφρά έως σοβαρότατη ειρωνεία και μεγάλη επιφύλαξη. Τότε, επαναστάτρια πιτσιρίκα, έχοντας μόλις ξεκινήσει μεταπτυχιακό στις Πολιτισμικές Σπουδές και στην Ανθρώπινη Επικοινωνία, χάθηκα σε ώρες διαβάσματος για να αντεπεξέλθω στο νέο αυτό, για τα ελληνικά δεδομένα, επιστημονικό πεδίο. Και σταδιακά συνειδητοποίησα πράγματα που ως τότε δεν μου είχαν περάσει ποτέ από το μυαλό. Τότε άρχισα, μεταξύ άλλων, να καταγράφω στερεότυπα που ως τότε φάνταζαν δεδομένα, μα και να δουλεύω με φοιτητές πάνω σε μιντιακό υλικό και να τρομάζω, ναι, να τρομάζω με το περιεχόμενο που μελετούσα. Από τότε κάποια πράγματα άλλαξαν και κάποια όχι. Οι επιστημονικές μελέτες, και ευτυχώς μεταξύ αυτών και πολλές εγχώριες, έχουν αυξηθεί. Έχουν δημιουργηθεί εκπαιδευτικά προγράμματα, ώστε οι νέες γενιές να προβληματιστούν έγκαιρα. Δεν μπορούμε, προφανώς, ακόμα να μιλάμε για ισότητα ή για άρση των στερεοτύπων, αλλά η κατάσταση είναι ελα-

φρώς βελτιωμένη. Τουλάχιστον αναφέρεσαι στα έμφυλα στερεότυπα και δεν σε κοιτούν λες και προσγειώθηκες από κάποιον άλλον πλανήτη. Δυστυχώς, όμως, το μιντιακό περιεχόμενο, στο οποίο οφείλονται χιλιάδες κοινωνικές συμπεριφορές, έμεινε σε γενικές γραμμές το ίδιο, μην πω και χειρότερο. Ως μητέρα, προσπάθησα και προσπαθώ πολύ να μιλάω στα παιδιά μου, αγόρι και κορίτσι, για τη σημασία της ισότητας των φύλων και την επιτακτική ανάγκη της άρσης των στερεοτύπων και να εφαρμόζω τη θεωρία και στην πράξη. Όμως, πέραν από τη δουλειά που γίνεται (ή δεν γίνεται) σε κάθε σπίτι, τα παιδιά μεγαλώνουν στις σχολικές κοινότητες, συχνά με εκπαιδευτικούς «παλαιάς κοπής», με βιβλία απαρχαιωμένα και συντηρητικά, μέσα σε ένα σύστημα που δεν εξελίσσεται και ανακυκλώνει παθογένειες αιώνων. Τρία απλά παραδείγματα που έλαβαν χώρα πρόσφατα: Τάξη δευτέρας δημοτικού, έρχεται στο σχολείο ομάδα εμψύχωσης, με πρόγραμμα εγκεκριμένο από το Υπουργείο, και λένε «Τα κορίτσια θα είστε τα λουλουδάκια, τα αγόρια θα είστε οι κηπουροί». Και έτσι κύλησε η δράση, για την οποία πληρώσαμε και εφτά ευρώ. Με τα αγόρια να ποτίζουν τα κορίτσια… Τάξη τετάρτης δημοτικού, σχολική εκδρομή σε αθλητικό χώρο. Κορίτσια σχοινάκι, χούλα χουπ, παιχνίδια με αερόμπαλα και κορδέλες, αγόρια ποδόσφαιρο. Κορίτσι «το σκάει» και πάει να παίξει ποδόσφαιρό. Υπεύθυνος κέντρου τη βουτάει, την επιστρέφει στις φίλες

18.10.2021

της {sic} και της λέει πως το ποδόσφαιρο είναι για αγόρια και να κάνει ενόργανη, όπως τα κορίτσια. Τάξη πέμπτης δημοτικού, μάθημα γυμναστικής, σε αγώνα χάντμπολ κορίτσι ρίχνει κάτω αγόρι, αγόρι χτυπάει αρκετά και κλαίει, γυμναστής: «Καλά, άφησες να σε βγάλει νοκάουτ ένα κορίτσι. Σήκω, σύνελθε, οι άντρες δεν κλαίνε». Κι άλλα τόσα και τόσα και τόσα, που με θλίβουν και με οδηγούν να αναζητώ και να προβάλω διαρκώς τρόπους ανατροπής των έμφυλων στερεοτύπων, που πλέον έχουν ακόμα έναν σημαντικό «σύμμαχο»: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς τα οποία τα παιδιά από δέκα ετών και άνω απλώς δεν υφίστανται ανάμεσα στους συνομηλίκους τους και τα οποία παίζουν έναν ρόλο παραμορφωτικού καθρέφτη, καταστρέφοντας καθημερινά ψυχολογίες, αντιλήψεις, μια ολόκληρη γενιά. Και επιμένω πως χρειαζόμαστε δομημένα εκπαιδευτικά προγράμματα ενημέρωσης και πρόληψης, εντός σχολικού πλαισίου. Ένα από αυτά είναι το «Αγόρια και κορίτσια που δεν μπαίνουν σε κουτιά», σχεδιασμένο από τη θεατροπαιδαγωγό Μαρία Τερζάκη και την παιδαγωγό-εμψυχώτρια Έλενα Ιωάννου, με τις οποίες είχα τη χαρά να συνομιλήσω. Με αφορμή τα «Ατρόμητα Κορίτσια» Η Μαρία Τερζάκη θυμάται πως όλο αυτό ξεκίνησε ως αφήγηση μονολόγων από το βιβλίο της Κατερίνας Σχινά Ατρόμητα Κορίτσια των Εκδόσεων Παπαδόπουλος. «Τότε, η Ειρήνη Δερμιτζάκη μού είχε ζητήσει να συμμετέχω σε μια εκδήλωση στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα βιβλίου. Εκεί εμψύχωνα μονολόγους σημαντικών Ελληνίδων, οι οποίες είτε συνάντησαν εμπόδια εξαιτίας του φύλου τους είτε έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ισότητα των φύλων στη χώρα μας. Στη συνέχεια, μαζί με την Έλενα Ιωάννου σχεδιάσαμε το πρόγραμμα “Ατρόμητα Κορίτσια”, που είχε ως αφετηρία το βιβλίο, αλλά προχωρούσε ακόμη παραπέρα, εξερευνώντας με δράσεις τα στερεότυπα και πώς αυτά επηρεάζουν τις ζωές μας. Το πρόγραμμα είχε φιλοξενηθεί στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, αλλά σταμάτησε λόγω πανδημίας. Τότε διαπιστώσαμε ότι ο τίτλος ήταν παραπλανητικός. Δίνει την εντύπωση ότι η ισότητα των δύο φύλων αφορά και επηρεάζει μόνο τα κορίτσια, κάτι που δεν ισχύει, και έτσι άλλαξε και το όνομα και το πρόγραμμα και μετονομάστηκε σε “Αγόρια και Κορίτσια που δεν μπαίνουν σε κουτιά”», εξηγεί η Μαρία. Φυσικά, εξελίσσεται συνεχώς, καθώς και οι δημιουργοί του μαθαίνουν μέσα από αυτό, ενώ στην ομάδα έχει προστεθεί και η Μαρίζα Τσάρη, που συμμετέχει στην υλοποίηση του. Τι, γιατί, για ποιον; Το πρόγραμμα έχει πάρει την άδεια του ΙΕΠ του Υπουργείου Παιδείας και μια μικρή επιχορήγηση από το ΥΠΠΟ και θα πραγματοποιηθεί δωρεάν σε 15 σχολεία. Απευθύνεται σε παιδιά από Ε’ Δημοτικού έως Α΄ Λυκείου και έχει στόχο την ευαισθητοποίηση και τον προβληματισμό τους γύρω από τα έμφυλα στερεότυπα, τις διακρίσεις και τις ανισότητες.

18.10.2021

«Συγκεκριμένα, προσπαθούμε μέσα από αφηγήσεις, προβολές, δημιουργικές δράσεις, παιχνίδια, αλλά και συζήτηση, να δώσουμε ερεθίσματα ώστε τα παιδιά να αναγνωρίσουν τα έμφυλα στερεότυπα, να εξερευνήσουν με ποιον τρόπο επηρεάζουν την καθημερινότητα και τις επιλογές όλων, ανεξαρτήτως φύλου, να ανιχνεύσουν πού κρύβονται, και ενδεχομένως, να έχουν την ευκαιρία για αναστοχασμό συμπεριφορών και πεποιθήσεων», υπογραμμίζουν οι δημιουργοί. Το πρόγραμμα στοχεύει ακόμα στην καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης, της ενσυναίσθησης, του σεβασμού στο διαφορετικό, της συμπερίληψης. «Στο τέλος, αφήνουμε ιδέες με δραστηριότητες για να συνεχιστεί η δουλειά στην τάξη και στο σπίτι. Θέλουμε να αποτελέσει τη βάση, το εναρκτήριο βήμα, που μπορεί να οδηγήσει στη διερεύνηση σημαντικών και ουσιαστικών ζητημάτων που απασχολούν μικρούς και μεγάλους, όπως του σχολικού εκφοβισμού, των έμφυλων ταυτοτήτων και της έμφυλης βίας». Πατριαρχική κοινωνία Όμως, τα έμφυλα στερεότυπα ζουν και να βασιλεύουν, ιδιαίτερα στην ελληνική επαρχία. Μάλιστα, οι ανήκοντες στο παλαιό «ισχυρό φύλο» δεν έχουν ακόμα κατανοήσει ότι και οι ίδιοι είναι συχνά –με διαφορετικό τρόπο από τις γυναίκες, ίσως λιγότερο ορατό ή κατανοητό– θύματα της πατριαρχικής κοινωνίας που συνεχίζουν να υπηρετούν. «Είναι αλήθεια ότι γίνεται αργά και βασανιστικά μια πρόοδος. Όμως έχουμε πολύ δρόμο ακόμη. Βλέπουμε μεγάλες αντιφάσεις στην κοινωνία. Από τη μια υπάρχουν μαθήματα και σπουδές για το φύλο στα πανεπιστήμια, το κίνημα #metoo, συλλογικότητες, εκπαιδευτικά προγράμματα και ημερίδες, και από την άλλη μια έξαρση της έμφυλης βίας. Οι γυναικοκτονίες, η δολοφονία του Ζακ, ο θάνατος του Γιακουμάκη είναι ακραίες συνέπειες της πατριαρχικής κοινωνίας. Παρά τις προσπάθειες, εξακολουθεί ακόμη και σήμερα η λέξη “φεμινισμός” να είναι στιγματισμένη και ο περισσότερος κόσμος δεν καταλαβαίνει ότι πρόκειται για κίνημα που διεκδικεί ίσα δικαιώματα. Αυτή η δυσκολία της κοινωνίας να συστρατευτεί στον αγώνα για την ισότητα των φύλων έγκειται στο ότι προϋποθέτει αυτοκριτική, αναστοχασμό, παιδεία και ειλικρίνεια. Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε πεποιθήσεις και συμπεριφορές που και εμείς οι ίδιες και οι ίδιοι αναπαράγουμε γιατί είναι βαθιά ριζωμένες μέσα μας. Χρειάζεται ενημέρωση και εκπαίδευση, άρα και χρόνος». Η Μαρία παρατηρεί πως τα τελευταία χρόνια που ασχολείται με το θέμα έχει αλλάξει και έχει σταματήσει να θεωρεί χιουμοριστικά ένα σωρό σεξιστικά αστειάκια που κι εκείνη αναπαρήγαγε. Έχει απόλυτο δίκιο. Κι εγώ τραβάω τα μαλλιά μου εξαιτίας έμφυλου χιούμορ ή λόγου εν γένει που έχω χρησιμοποιήσει στο παρελθόν και που καμιά φορά μού ξεφεύγει ακόμα. «Θέλει διαρκώς ένα self-check. Επίσης προϋποθέτει ξεβόλεμα. Δεν είναι ευχάριστο για κάποιον να συνειδητοποιεί ότι κάτι που θεωρούσε φυσιολογικό ή δεδομένο είναι απλώς ένα προνόμιο, π.χ. το ότι είναι λευκός, άνδρας και Ευρωπαίος. Φοβάται, λοιπόν, ότι αν οι άνθρωποι που δεν απολαμβάνουν τα προνόμιά του αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με εκείνον, θα χάσει τα δικά του», εξηγεί. «Όμως, είναι ψευδαίσθηση ότι τα έμφυλα στερεότυπα καταπιέζουν μόνο τις γυναίκες. Ειδικά στις ηλικίες με τις οποίες δουλεύουμε, τα αγόρια βιώνουν περισσότερο bullying, καθώς η κοινωνία είναι περισσότερο ανεκτική με ένα “αγοροκόριτσο” παρά με ένα αγόρι που ξεφεύγει από το αποδεκτό πλαίσιο. Έχουμε στο πρόγραμμα την ταινία Billy Eliot, όπου ένα αγόρι θέλει να κάνει μπαλέτο. Είναι εντυπωσιακό το υλικό που φέρνουν τα παιδιά από τη ζωή τους με αφορμή αυτό το παράδειγμα. Δεν

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ λέμε ότι είναι κακό να είσαι κορίτσι και να σου αρέσει το ροζ, το μπαλέτο και οι κούκλες, αλλά να προβληματιστούμε με το πόσο αμείλικτοι μπορεί να είμαστε με ένα παιδί που δεν χωράει μέσα σε αυτό το κουτάκι. Τα παιδιά καταλαβαίνουν στην πράξη πόσο βίαιες συμπεριφορές –συναισθηματικά και μη– μπορεί να βιώσουν άτομα που για διάφορους λόγους δεν χωράνε μέσα στα κουτιά που οι στερεοτυπικοί ρόλοι “αγόρι” και “κορίτσι” επιβάλλουν».

ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΊΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΊΑ ΑΠΟΔΕΙΚΝΎΟΥΝ ΌΤΙ Η ΙΣΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΎΛΩΝ ΕΊΝΑΙ ΕΥΝΟΪΚΉ ΌΧΙ ΜΌΝΟ ΣΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΌ ΕΠΊΠΕΔΟ, ΑΛΛΆ ΚΑΙ ΣΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΌ, ΑΚΌΜΑ ΚΑΙ ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΚΡΆΤΟΥΣ (Π.Χ. ΕΠΊΠΕΔΟ ΖΩΉΣ). ΌΤΑΝ ΟΙ ΆΝΔΡΕΣ ΜΟΙΡΆΖΟΝΤΑΙ ΤΙΣ ΔΟΥΛΕΙΈΣ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΎ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΡΟΦΉ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΏΝ, ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ, ΟΙ ΣΎΝΤΡΟΦΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΊΔΙΟΙ ΕΊΝΑΙ ΠΙΟ ΥΓΙΕΊΣ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΈΝΟΙ. Η ΙΣΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΎΛΩΝ, ΠΈΡΑ ΑΠΌ ΔΊΚΑΙΗ ΚΑΙ ΣΩΣΤΉ, ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ WIN-WIN ΥΠΌΘΕΣΗ Οικογένεια, σχολείο, κοινωνία Καθώς περνούν τα χρόνια, διαπιστώνω πως όση προσπάθεια κι αν κάνουμε ορισμένοι γονείς να μεγαλώσουμε παιδιά απαλλαγμένα από τα κοινωνικά στερεότυπα που κουβαλάει το δίπολο «άνδρας-γυναίκα», υπάρχει γύρω μας μια κοινωνία έτοιμη να διαλύσει όποια δουλειά έχει γίνει, ιδιαίτερα μετά την είσοδο των παιδιών στη σχολική ζωή. Φυσικά αυτό το αναγνωρίζουν και η Μαρία και η Έλενα, αλλά εντοπίζουν προβληματικές καταστάσεις ακόμα νωρίτερα. «Το σχολείο είναι απλώς ο καθρέφτης μιας ολόκληρης κοινωνίας που κατακλύζεται από έμφυλα στερεότυπα. Ας σταθούμε στο στάδιο πριν ακόμη το παιδί πάει σχολείο και στον τεράστιο ρόλο που παίζουν τα παιχνίδια τα οποία χωρίζονται, για εμπορικούς κυρίως λόγους, σε αγορίστικα και κοριτσίστικα, προκαθορίζοντας τον χαρακτήρα, τις ικανότητες, τη συμπεριφορά και τα όνειρα των παιδιών, ωθώντας τα κορίτσια προς τη φροντίδα και την ομορφιά και τα αγόρια προς την εξυπνάδα, τη δύναμη και τον αθλητισμό», παρατηρούν. «Έπειτα είναι οι διαφημίσεις, τα σίριαλ και τα ριάλιτι στην τηλεόραση, η τραπ μουσική και καθετί που δημιουργεί πρότυπα. Και φτάνουμε τελικά και στο σχολείο, το οποίο θα έπρεπε να λειτουργεί ως φίλτρο και να συνδιαμορφώνει κριτική σκέψη και ανοιχτά μυαλά». Όμως… Στο σημείο αυτό αναρωτιέμαι τι κάνουμε με τα σχολικά βιβλία που βρίθουν έμφυλων στερεοτύπων. «Έχουμε ένα παράδειγμα μιας άσκησης από ένα βιβλίο μαθηματικών, όπου ζητείται από τα παιδιά να υπολογίσουν α) την απόσταση ενός άλματος, όπου απεικονίζεται ένα αγόρι-αθλητής και β) το βάρος του αλευριού σε μια συνταγή, όπου απεικονίζεται ένα κορίτσι-μαγείρισσα», χαμογελούν πικρά. Και αυτό είναι μόνο ένα από τα… εκατοντάδες. «Θεωρούμε σημαντικό να καλλιεργείται στα παιδιά η κριτική σκέψη και να τους δίνεται ο χώρος για να μπορούν να ανιχνεύουν και να αναγνωρίζουν τέτοια παραδείγματα. Δεν μπορείς, φυσικά, να αλλάξεις την Οδύσσεια ή τη Μυθολογία κι ούτε χρειάζεται. Μπορείς, όμως, να δώσεις εργαλεία στα παιδιά να δουν

25 αυτά τα κείμενα υπό νέο πρίσμα. Τι σημαίνει, δηλαδή, ότι η Πανδώρα ήταν η τιμωρία του Δία για τους ανθρώπους και ότι η γυναικεία περιέργεια έφερε όλα τα δεινά στον πλανήτη; Ποιος είναι ο ρόλος της Πηνελόπης, που περιμένει τόσα χρόνια τον Οδυσσέα;» Το ιδανικό σχολείο θα πρέπει να επιτρέπει την κριτική σκέψη, τη φαντασία ακόμη και την ανατροπή. Σκεφτείτε έναν χώρο όπου τα παιδιά θα μπορούν να είναι σε επαφή με τις πραγματικές τους επιθυμίες και όπου θα έχουν δυνατότητα επιλογών, αυτενέργεια και ελευθερία. Όπου θα μπορούν, δηλαδή, να είναι απλώς ο εαυτός τους… Όσο για τους εκπαιδευτικούς; Τα παιδιά προφανώς επηρεάζονται και από τις δικές τους αντιλήψεις, πεποιθήσεις, εικόνες για τις έμφυλες διακρίσεις. Προσωπικά, έχω βιώσει και ακούσει απίστευτες ιστορίες αναπαραγωγής στερεοτύπων, και μάλιστα όχι τόσο από άντρες όσο από γυναίκες εκπαιδευτικούς και αναρωτιέμαι αν και τι μπορεί να αλλάξει. «Υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευτικοί που προσπαθούν και επιμορφώνονται και παρόλο που οι περισσότεροι είναι κακοπληρωμένοι αναπληρωτές, ψάχνουν να βρουν εργαλεία και τρόπους. Πολλοί από αυτούς αναζήτησαν το πρόγραμμά μας και ψάχνουν τρόπους να χωρέσουν στο μάθημα τέτοια θέματα», απαντούν η Μαρία και η Έλενα. «Ναι, οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται επιμόρφωση. Όμως, βασικά χρειάζεται κεντρική αλλαγή το εκπαιδευτικό μας σύστημα, γιατί υπάρχουν και εκπαιδευτικοί συντηρητικοί ή φοβισμένοι ή κουρασμένοι. Μην ξεχνάτε ότι είχαν να γίνουν προσλήψεις πάνω από δέκα χρόνια. Επίσης, όσο το υπουργείο Παιδείας είναι ενωμένο με το υπουργείο Θρησκευμάτων, δίνεται μεγαλύτερη έμφαση σε θρησκευτικά παρά σε κοινωνικά ζητήματα που αφορούν τις ζωές των παιδιών, όπως ανθρώπινα δικαιώματα, σεξουαλική αγωγή κ.λπ.» Και τα παιδιά; Κλείνοντας τη συζήτηση, ρωτώ τη Μαρία Τερζάκη και την Έλενα Ιωάννου ποια συμπεράσματα έχουν βγάλει για την αντίληψή των ίδιων των παιδιών περί φύλων. «Αυτό που μας έχει κάνει εντύπωση είναι ότι συχνά, κυρίως οι πιο μικρές ηλικίες, δεν έχουν ξανασκεφτεί ποτέ το θέμα. Θεωρούν τα στερεότυπα ως κάτι φυσικό και, όταν σταδιακά καταλαβαίνουν πως στην ουσία πρόκειται για κοινωνικούς περιορισμούς, παθιάζονται να αγωνιστούν για να τα αποδομήσουν. Τα παιδιά έχουν έμφυτη την αίσθηση του δικαίου και το πρόγραμμα τα αγγίζει βαθιά. Είναι, επίσης, συγκινητικό ότι επιθυμούν, μέσα στο κατάλληλο πλαίσιο, να ανοιχτούν, να εκφραστούν και να αναστοχαστούν πάνω σε θέματα που μέχρι πρότινος θεωρούσαν δεδομένα. Χρειάζεται μια γλώσσα που δεν κρίνει, δεν στοχοποιεί και δεν διδάσκει, γι’ αυτό είναι σημαντικά τα εργαστήρια που περιέχουν βιωματικές και καλλιτεχνικές δράσεις∙ γιατί προσφέρουν αυτό ακριβώς το ασφαλές πλαίσιο», υπογραμμίζουν. Τελικά, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι/ες για το μέλλον; «Το σημαντικό είναι ότι πλέον έχει ανοίξει ο διάλογος. Εκτός από τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τις πρωτοβουλίες, την πίεση για εκπαίδευση, επιμόρφωση και ενημέρωση, είναι σημαντικό να μιλάμε στον κύκλο μας, στην οικογένειά μας, στους φίλους μας, στη δουλειά μας, με γλώσσα τέτοια ώστε να μας ακούσουν. Να μην αφήνουμε κακόγουστα σεξιστικά αστεία να πέσουν κάτω. Η μεγάλη ανταπόκριση που είχε το πρόγραμμα σε εκπαιδευτικούς και γονείς, ακόμη και το ενδιαφέρον του Εθνικού Θεάτρου να εντάξει ένα πρόγραμμα για τα στερεότυπα στα εκπαιδευτικά του προγράμματα για εφήβους, δείχνει ότι το θέμα έχει ανοίξει και ότι ήρθε η ώρα να πάμε όλες, όλοι, όλα, παραπέρα τη δουλειά που ξεκίνησαν εκείνα τα “ατρόμητα κορίτσια”».

26

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

18.10.2021

Σχολική ζωή και όρια ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Τ

ο «όριο» είναι μια λέξη που θα ακούσετε σχεδόν αμέσως αφού γίνετε γονείς. Αρχικά από άλλους γονείς, πιο έμπειρους, που θα προσπαθήσουν να σας «διδάξουν» γονεϊκότητα, είτε τους το ζητήσετε είτε όχι, και έπειτα από τους/τις παιδαγωγούς που θα αναλάβουν το παιδί σας μόλις εισέλθει στη σχολική ζωή και βέβαια στη συνέχεια αυτής. Αν, μάλιστα, επισκέπτεστε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, μόλις γίνετε μπαμπάς ή μαμά, τα «όρια» θα αλλάξουν έννοια στις συνεδρίες σας. Πλέον δεν θα πρέπει να τα βάζετε μόνο σε άλλους ενήλικους ή στον εαυτό σας, αλλά και στα παιδιά σας. Πράγματι, τα όρια στο οικογενειακό πλαίσιο είναι όχι απλώς χρήσιμα, αλλά απολύτως απαραίτητα. Πράγματι, όσες φορές δεν μπαίνουν όρια, και μάλιστα σαφή, στα παιδιά, τα προβλήματα συμπεριφοράς ή/και σχολικών επιδόσεων εμφανίζονται εν ριπή οφθαλμού, λαμβάνοντας ποικίλες μορφές.

Πώς, όμως καταφέρνουμε να εντοπίσουμε και να επιβάλουμε στα παιδιά μας τα σωστά όρια, ώστε να τα πλαισιώσουμε, χωρίς να τα καταστρέψουμε; Και στο σχολείο; Τι γίνεται εκεί; Πώς παρεμβαίνουμε στο διάβασμα και στη συμπεριφορά τους, χωρίς να χαρακτηριστούμε –και να γίνουμε– υπέρ το δέον και βλαπτικά παρεμβατικοί; Πώς βοηθάμε το παιδί μας ουσιαστικά χωρίς να το καταπιέσουμε τόσο, ώστε η καλή μας πρόθεση να μας γυρίσει μπούμερανγκ και να τραυματίσει όχι μόνο εμάς, αλλά και εκείνο; Πώς εφαρμόζονται τα όρια στη μελέτη στο σπίτι; Όπως γράφει ο ψυχίατρος-παιδοψυχίατρος Αθανάσιος Αλεξανδρίδης στο βιβλίο του Πάμε σχολείο;, υπάρχουν μέσα μας και μεταξύ μας πολλαπλά όρια και η καλή χρήση τους βοηθάει στην ατομική και συλλογική οργάνωσή μας. Όμως, τα όρια δεν είναι μόνο χρονικά, δεν είναι μόνο τα γνωστά τοις πάσι deadlines, που ναι μεν ισχύουν, αλλά για λίγες μόνο καταστάσεις. Και εμπεριέχουν και αυτό το τρομακτικό dead…

Και συνεχίζει ο Αλεξανδρίδης: «Πρέπει να ξέρουμε πού πραγματικά βρίσκεται η γραμμή την οποία δεν πρέπει να περάσουμε και πού οι γραμμές τις οποίες μπορούμε να περάσουμε». Αν θέσουμε τα όρια μόνο σε βάση χρονική, όπως άθελά μας συνηθίσουμε, τότε το παιδί θα κινηθεί πάνω σε αυτή και ή θα την τηρήσει ή θα την καταπατήσει (π.χ. Τέλειωσε τα μαθήματά σου και μετά θα παίξεις –χωρίς να προσδιορίσουμε την ουσία αυτού του «τελείωσε»). Αν, όμως, το όριο τεθεί πάνω στην απόδοσή του, στην ποιότητα της δουλειάς του, τότε και το ίδιο το παιδί θα οδηγηθεί ευκολότερα στην αυτο-οργάνωση και οι φροντιστές θα καταλάβουμε, βάσει αποτελεσμάτων, πότε και πώς μπορούμε να παρέμβουμε και συνδράμουμε στην οργάνωση της μελέτης του παιδιού μας. Το ιδανικό θα ήταν, ήδη από την πρώτη δημοτικού, το παιδί να προετοιμάζεται μόνο του για το σχολείο. Εκεί το όριο εντοπίζεται στο αν θα είναι έτοιμο να εκθέσει τη δουλειά του στον εκπαιδευτικό και στους συμμαθητές του. Όμως, ιδιαίτερα στην αρχή της σχολικής ζωής τους, η κατάκτηση της γνώσης από τους μαθητές

18.10.2021

δεν γίνεται με γραμμική πορεία, επομένως η κάθε μέρα ή το κάθε μάθημα θα είναι διαφορετικό. Για τον λόγο αυτό, δεν είναι εφικτό για τον γονιό να εκτιμά πού ακριβώς στέκεται το παιδί του, μια και αυτό παρουσιάζει πολλά πισογυρίσματα μέχρι να βρει τον δρόμο του και τη θέση του στην τάξη. Ίσως, λοιπόν, χρειάζεται μια επίβλεψη στην αρχή. Χωρίς βιαστικά συμπεράσματα. Στο σημείο αυτό χρειάζεται μια επισήμανση: Θεωρητικά θέτουμε τα όρια και έχουμε απαιτήσεις από το παιδί μας για το καλό του, για το συμφέρον του. Ναι. Αλλά όχι μόνο για αυτό. Σκεφτείτε το: Στη μεταξύ μας επικοινωνία, το όριο είναι ο δικός μας εγωισμός και η δημιουργία μιας συνθήκης που θα είναι ευνοϊκή κυρίως για εμάς. Ποιος γονιός δεν θέλει ένα παιδί «καλό μαθητή», μελετηρό, αποδοτικό, εύστροφο, ταχύ; Ποιος γονιός δεν επιδιώκει, και μάλιστα σε πρώτο πληθυντικό, να παινευτεί και να προβάλει τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα του παιδιού του, ακόμα κι όταν αυτό θα είναι σχεδόν ενήλικος. Ξέρετε, τότε που «βγάλαμε δεκαεννιά και οχτώ», που «πήραμε το Proficiency», που «διαβάζαμε ώρες για το φροντιστήριο», αλλά ευτυχώς γιατί τελικά «μπήκαμε στη Νομική/στο Πολυτεχνείο/στην Ιατρική»… Το θέμα είναι τι κόστος έχει αυτή η γονεϊκή στάση για το ίδιο το παιδί. Μπορεί να μην έχει κανένα ή πολύ μικρό. Όμως, ανάλογα με τον χαρακτήρα, με την ιδιοσυγκρασία του, μπορεί να έχει και κόστος μεγάλο. Σκεφτόμαστε, άραγε, πού βρίσκεται το παιδί μας σε σχέση με το δικό μας «θέλω» για εκείνο; Μπαίνουμε στα παπούτσια του; Χρησιμοποιούμε την ενσυναίσθηση; Αναγνωρίζουμε την αυτοτέλειά του; Ή μήπως καμιά φορά καταπατάμε ακόμα και το όριο που δεν θα έπρεπε ποτέ να ξεπεραστεί, αυτό της δικής του ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Αν το κάνουμε αυτό, γρήγορα ή πιο αργά –στην εφηβεία–, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, θα το πληρώσουμε –είτε με ενεργητική επιθετικότητα εναντίον μας είτε με σωματοποίηση ψυχολογικών προβλημάτων από πλευράς του παιδιού, κοινώς με ασθένειες, που μεταφράζονται ως παθητική επιθετικότητα. Η ζώνη αξιοπρέπειας του παιδιού «Τι είναι και πώς είναι το παιδί μας;» Δυστυχώς, λέει ο Αλεξανδρίδης, και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη εκ πικρής πείρας, λίγοι γονείς κάθονται να σκεφτούν την παραπάνω ερώτηση. Τουλάχιστον έγκαιρα. Σκέφτονται το δίχως άλλο τις μαθητικές επιδόσεις του και τη συμμόρφωσή του στους διάφορους κανόνες, αλλά όχι, για παράδειγμα, το αν είναι δυναμικό ή επιθετικό. Η ζώνη αξιοπρέπειας του παιδιού, την οποία πιθανότατα πρώτη φορά απαντάτε ως έννοια στο κείμενο αυτό, πρέπει να χαρτογραφείται από τους ίδιους τους γονείς, με μεταξύ τους ειλικρινείς συζητήσεις και με ειλικρινείς συζητήσεις με το παιδί τους. Και αφού χαρτογραφηθεί, δεν πρέπει να καταπατηθεί με τίποτα και από κανέναν. Φυσικά, πρέπει πριν από όλα να χαρτογραφηθεί η ζώνη αξιοπρέπειας της οικογένειας. Μέσα σε ένα ξεκάθαρα οριοθετημένο πλαίσιο, ένα επιθετικό, για παράδειγμα, παιδί, δηλαδή ένα παιδί που αντιδρά γρήγορα σε απαγορεύσεις και ματαιώσεις, θα οδηγηθεί σύντομα να ανακαλύψει άλλους, ηπιότερους και πιο αποδεκτούς, τρόπους συναλλαγών και συνδιαλλαγών. Όσο για το παιδικό κλάμα; Καταρχάς, το κλάμα δείχνει κάτι. Απελπισία, βάσανο, θλίψη, λέει ο Αλεξανδρίδης. Είναι το πιο παλιό και το πιο

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ισχυρό μέσο που έχουμε στη διάθεσή μας για να καλέσουμε και για να επηρεάσουμε τον άλλον. Το κλάμα είναι ικανότητα έκφρασης συναισθημάτων, συχνά παρεξηγημένη και μη αποδεκτή στον ενήλικο κόσμο. Και βέβαια το κλάμα είναι ένα όριο. Το οποίο πρέπει να το ακούμε και να το σεβόμαστε και να προσπαθούμε να μην το μετατρέπουμε σε κάτι ιδιωτικό. Επομένως, πάντοτε το αξιολογούμε και το λαμβάνουμε υπόψη μας στα συμβόλαια ορίων που «υπογράφουμε» με τα παιδιά μας.

Η ΖΏΝΗ ΑΞΙΟΠΡΈΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΎ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΕΊΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΊΔΙΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΊΣ, ΜΕ ΜΕΤΑΞΎ ΤΟΥΣ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΊΣ ΣΥΖΗΤΉΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΊΣ ΣΥΖΗΤΉΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΤΟΥΣ. ΚΑΙ ΑΦΟΎ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΘΕΊ, ΔΕΝ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΠΑΤΗΘΕΊ ΜΕ ΤΊΠΟΤΑ ΚΑΙ ΑΠΌ ΚΑΝΈΝΑΝ Τι γίνεται με τις εξωσχολικές δραστηριότητες; Παρόλο που οι εξωσχολικές δραστηριότητες είναι κάτι εντελώς διακριτό και διαφορετικό από τις αντίστοιχες σχολικές, είναι και για αυτές απαραίτητη η σύναψη ενός «συμβολαίου» μεταξύ γονέα και παιδιού. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες, σε αντίθεση με τις σχολικές, επιτρέπουν περισσότερες τροποποιήσεις του εν λόγω συμβολαίου, ανάλογα π.χ. με το πόσο ικανοποιητικά θα μελετάει το παιδί τα αγγλικά του, με το πόσο χαρούμενο ή κουρασμένο θα βγαίνει μετά τις τρεις φορές την εβδομάδα προπόνησης, με τον ζήλο θα δείχνει για τα μαθήματα πιάνου… Αν, όμως, λέει ο Αλεξανδρίδης, «δεν υπάρχει η επιθυμητή και συμφωνημένη απόδοση, τα μαθήματα θα ανασταλούν για ένα ορισμένο διάστημα ή θα διακοπούν οριστικά». Και συμπληρώνει ότι «οι γονείς θα πρέπει να έχετε το θάρρος και τη δύναμη να σταματήσετε μια τέτοια δραστηριότητα, ακόμη κι αν τη θεωρείτε πολύ σημαντική». Η απάντηση στο «γιατί;» που πιθανόν γεννάει αυτή η άποψη είναι απλή. Διότι αν τα παιδιά μας αισθανθούν ότι επιθυμούμε για εκείνα κάτι πάρα πολύ, τότε θα βρουν ένα πεδίο αντίδρασης προς εμάς, για παράδειγμα με θυμούς και δυσανεξίες, που το πιθανότερο είναι ότι πηγάζουν από άλλα θέματα που τα απασχολούν. Κι αν λένε σε όλα τα εξωσχολικά «όχι»; Τότε τι κάνουμε; Καταρχάς, εξετάζουμε μήπως έχουν δίκιο και τα έχουμε παραφορτώσει, μια τάση που υπάρχει κατά κόρον τη σήμερον ημέρα, με τους γονείς να αγχώνονται να «γεμίσουν» το βιογραφικό των παιδιών τους και με τις εξωσχολικές προτάσεις, ακόμα και τις πιο απροσδόκητες, να ξεφυτρώνουν γύρω μας σαν μανιτάρια. Κι αν και πολλές εξ αυτών είναι και επιμορφωτικές και διασκεδαστικές, δεν παύουν να αποτελούν «υποχρεώσεις» και έτσι υπάρχει η πιθανότητα το παιδί να τις δει ως στέρηση παιχνιδιού και ελεύθερου χρόνου. Κάτι, που κατά μία έννοια ισχύει. Έτσι, λοιπόν, είναι απαραίτητο να υπάρχει μια διαβάθμιση σημαντικότητας και στις εξωσχολικές

27 δραστηριότητες, χωρίς όμως το όριο του ενδιαφέροντος του παιδιού να ορίζεται από το όριο ενδιαφέροντος του γονέα. Αν το παιδί μας γουστάρει τρελά ζωγραφική ή παρκούρ ή –ακόμα καλύτερα– μια μη δομημένη δραστηριότητα, αλλά εμείς θεωρούμε ότι είναι πιο σημαντική/ουσιαστική μια επιπλέον ξένη γλώσσα, οφείλουμε να αφουγραστούμε το δικό του «θέλω» και όχι το δικό μας. Και το πιο βασικό, δεν πρέπει να βγάζουμε πάνω στο παιδί τα δικά μας παιδικά απωθημένα: Όχι επειδή εμείς δεν μπορέσαμε, αν και θέλαμε ή νομίζουμε τώρα ότι θέλαμε, να μάθουμε κιθάρα, να υποχρεώσουμε το παιδί μας να μάθει κιθάρα και να της προσδώσουμε μια κοινωνικομαθησιακή σημασία, η οποία δεν του ταιριάζει. Μπορούμε, φυσικά, να δοκιμάσουμε την κιθάρα, χωρίς καμία προσδοκία, και το παιδί μας μπορεί κάλλιστα να την αγαπήσει. Μπορεί όμως και όχι. Αν επαναδιαπραγματευτούμε το συμβόλαιό μας και τελικά συμπεράνουμε ότι το παιδί μας δεν «τραβάει» στη μουσική ή ότι θέλει κάποιο άλλο όργανο, τότε σταματάμε τα μαθήματα, χωρίς να το γεμίσουμε με τύψεις. Πολλοί γονείς θα ρωτήσουν εδώ τι κάνουμε με τις ξένες γλώσσες, κυρίως για τα απολύτως απαραίτητα αγγλικά. Όπως όλοι γνωρίζουμε και από τη δική μας εμπειρία ως μαθητών κάποια χρόνια πριν, στην Ελλάδα υπάρχει μια «διαστροφική», όπως τη χαρακτηρίζει ο Αλεξανδρίδης, αγορά παραγωγής πτυχίων. Πρέπει, λοιπόν, όσο δύσκολο και να μας φαίνεται να ξεφύγουμε από το περίφημο «Πότε θα πάρει επιτέλους το Lower;» και, παράλληλα με τα μαθήματα που σίγουρα θα πάρουν στο σχολείο, στο φροντιστήριο, στα ιδιαίτερα, να δώσουμε στα παιδιά μας πολιτιστικά κίνητρα να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τον αγγλικό, τον αμερικανικό, αλλά και τον γαλλικό, τον γερμανικό, τον ισπανικό πολιτισμό. Άλλωστε, χάρη στις νέες τεχνολογίες, οι δυνατότητες πρόσληψης μιας διαφορετικής από τη δική μας κουλτούρας είναι αμέτρητες και συνήθως πολύ πιο ενδιαφέρουσες από ένα στείρο μάθημα λεξιλογίου, γραμματικής και συντακτικού. Τότε και πιο εύκολα θα έρθει το επιθυμητό από εμάς πτυχίο (γιατί δύσκολα θα ξεπεράσει ένας γονιός την κοινωνική κατακραυγή τού να μη μάθει το παιδί του αγγλικά, και τέλος πάντων, ας θεωρήσουμε τουλάχιστον τα αγγλικά σχολική και όχι εξωσχολική δραστηριότητα) και το παιδί μας θα διδαχτεί περισσότερα με λιγότερο διδακτισμό. Αναγνωρίζω ότι όλα όσα γράφω στο παρόν άρθρο, εμπνευσμένα εν πολλοίς από το κεφάλαιο «Όρια: Οι μορφές και οι ποιότητές τους» του βιβλίου του Αθανάσιου Αλεξανδρίδη Πάμε σχολείο (Εκδόσεις Ίκαρος 2021) και από την εμπειρία μου ως παιδιού και γονέα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν στην πράξη, ιδιαίτερα στην προβληματική και άκρως ανταγωνιστική κοινωνία μέσα στην οποία μεγαλώσαμε, συνεχίζουμε να ζούμε και καλούμαστε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας. Όμως, θεωρώ πως είναι βοηθητικά. Γιατί μας κάνουν να εξετάσουμε τους εαυτούς μας ως γονείς με κάποια κριτική σκέψη, να επισκεφτούμε ξανά τα παιδικά μας χρόνια και να δούμε λίγο πώς μεγαλώσαμε και κυρίως να μάθουμε να ακούμε από νωρίς τα παιδιά μας. Έτσι, τα όρια που θα θέτουμε στη σχολική τους ζωή, τα απολύτως απαραίτητα για τη σωστή μαθησιακή και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη τους όρια, θα είναι, έστω και λίγο, πιο μελετημένα και πιο συνειδητοποιημένα. Και τα παιδιά μας θα τα πάνε καλά!

28

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

18.10.2021

Θέλεις να μιλήσουμε για τη συναίνεση; ΤΗΣ ΣΟΥΖΆΝΑΣ ΠΑΠΑΦΆΓΟΥ

M Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

ια από τις αγαπημένες μου ενασχολήσεις είναι η ετυμολογία, η αναζήτηση, δηλαδή, της προέλευσης των λέξεων. Έτσι έγινε και με τη λέξη «συναίνεση», που αναζήτησα στο Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Αυτό, λοιπόν, που βρήκα είναι πως έχει πλαστεί από την πρόθεση συν και τη λέξη αίνος, που προέρχεται από το ομηρικό ρήμα αινέω. Η αναζήτηση και η αποκάλυψη της πρώτης σημασίας της λέξης με έβαλε σε σκέψεις. Συγκεκριμένα, ο αίνος χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Όμηρο ως συνώνυμο των λέξεων μύθος, ιστορία ή διήγημα. Αινέω, λοιπόν, σημαίνει αφηγούμαι μια ιστορία, ξετυλίγω έναν μύθο. Προσθέτοντας το συνθα μπορούσαμε να πούμε πως, αυτόματα, η αφήγηση της ιστορίας και η πλοκή του μύθου αυτού αφορούν δύο η και περισσότερα άτομα που συν-υπάρχουν, υπάρχουν μαζί, σε ένα πλαίσιο κοινό, στο οποίο αντιλαμβάνονται κατά κάποιον τρόπο την ίδια περίπου πραγματικότητα.

Πραγματικότητα ή πραγματικότητες; Πιθανόν, να αναρωτιέστε τι σημαίνει η φράση «ίδια πραγματικότητα». Είναι γεγονός ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη και άλλες τόσες διαφορετικές, μοναδικές, αντιλήψεις της πραγματικότητας. Έτσι, μοιραία, η κάθε πραγματικότητα μπορεί να καθίσταται εξωπραγματική για κάποιους, ανάλογα με τα βιώματά τους και το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζουν. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που αισθάνθηκα να βουτάω σε μια μαύρη τρύπα, τη στιγμή που κλονίστηκε η πραγματικότητά μου, στο πλαίσιο μιας ομαδικής θεραπευτικής συνάντησης με παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς στην Ιταλία. Το πρόγραμμα ονομαζόταν «Σεξουαλική ενημέρωση και πρόληψη σε εφήβους διαφορετικών εθνοτήτων». Ίσως μπορείτε να φανταστείτε την ποικιλομορφία των εννοιών, των συμβολισμών, των ηθικών κανόνων και πάει λέγοντας… Ήμουν τότε είκοσι πέντε χρονών, νέα και άπειρη, και ειλικρινά δεν είχα ιδέα τι να κάνω με την περιγραφή ενός κοριτσιού, που αφορούσε την πραγματικότητα της οικογένειας και της καταγωγής της. Μιλούσε για μια εμπειρία που στα αυτιά

μου ακουγόταν εντελώς εξωπραγματική, αλλά για εκείνη ήταν πραγματικότητα. Δεν θέλω εδώ να μπω σε λεπτομέρειες, αλλά έχει νόημα να επισημάνω πως εγώ στην αντίστοιχη ηλικία θα είχα κάθε δικαίωμα και θα ήταν αυτονόητο να μη συναινέσω σε εκείνο που εκείνη είχε συναινέσει, σε εκείνο που ήταν κανονικό για τη δική της κοινωνική, θρησκευτική και οικογενειακή πραγματικότητα. Με θυμάμαι ακόμα να αναρωτιέμαι αν πραγματικά ήθελε, αν επιθυμούσε αυτό στο οποίο είχε συναινέσει. Επιθυμία και συναίνεση Λαμβάνοντας υπόψιν την επιθυμία ως συστατικό της ύπαρξής μας, τη λέξη συναίνεση μέσα από τα γλωσσικά μέλη που τη συνθέτουν και τη σχετικότητα της πραγματικότητας στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούσε να ανθήσει, συνεχίζω να αναρωτιέμαι κατά πόσο μπορούμε να είμαστε σε θέση να συναινέσουμε αν δεν έχουμε πρώτα βρεθεί στη θέση να γνωρίζουμε αυτό που επιθυμούμε. Και ξέρετε, αυτό που επιθυμούμε είναι αυτό που μας καθιστά υποκείμενα της ιστορίας μας. Νομίζω πως μόνο ως υποκείμενα της δικής μας ιστορίας μπορούμε να είμαστε σε θέση να

18.10.2021

συναινούμε με συνείδηση και σεβασμό, τόσο απέναντι σε εμάς όσο και απέναντι στους γύρω μας. Οι άνθρωποι ξεκινάμε τη ζωή μας στη μήτρα της μητέρας μας, συνδεδεμένοι με σοφία μαζί της, με τον σπουδαίο ομφάλιο λώρο, τον οποίο μετά τη γέννηση αντικαθιστά ένας συμβολικός λώρος∙ ένας ιμάντας γεμάτος ψυχοσυναισθηματικούς κόμπους, που άλλοτε ξεμπλέκονται εύκολα κι έτσι σταδιακά, καθώς μεγαλώνει, ο άνθρωπος απομακρύνεται από τη συγχωνευτική σχέση με τον σημαντικό άλλο κι άλλοτε περιπλέκεται όλο και πιο πολύ, δυσχεραίνοντας την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Αν δεν επιτευχθεί το πέρασμα από τη συγχωνευτική φάση φροντιστή-βρέφους στον σταδιακό διαχωρισμό, ώστε βήμα βήμα να αισθανθεί το παιδί τον εαυτό του και τα όρια του ψυχικού και του σωματικού του περιγράμματος, δεν θα υπάρξει η ευκαιρία να έρθει σε επαφή μέσω πειραματισμών με όσα θα μπορούσε να επιθυμεί ή να μην επιθυμεί και κατ’ επέκταση με όσα θα συναινούσε ή όχι! Συναίνεση και παιδιά Ο Justin Hancock, συγγραφέας του βιβλίου Θέλεις να μιλήσουμε για τη συναίνεση; Επιλογές ως το άπειρο, που ήταν η αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο, αναφέρει: «Το όχι σημαίνει πάντα όχι και η απουσία του όχι δεν ισοδυναμεί με ναι». Πράγματι έτσι είναι. Όμως, όσοι έχετε μικρά παιδιά ή εργάζεστε με μικρά παιδιά, αλλά και όσοι έχετε μεγάλα παιδιά και… μεγάλη μνήμη, θα θυμάστε πως το «όχι» μπορεί να σημαίνει και «ναι» σε μια τρυφερή περίοδο, τότε που ο πειραματισμός των νηπίων με τα όρια του κόσμου είναι απέραντος, όσος και ο κόσμος για κάθε μικροσκοπικό πλάσμα. Υπάρχουν, λοιπόν, φορές που το μικρό μας λέει «όχι» ακόμα κι όταν εννοεί «ναι», κι εμείς με σταθερότητα και σοβαρότητα πρέπει να αντέξουμε τις επαναστατικές του δηλώσεις και να το βοηθήσουμε να ανακαλύψει τον κόσμο, στηρίζοντάς το και προστατεύοντάς το, πολλές φορές ακόμα και από τον ίδιο του τον εαυτό! Κατά τη γνώμη μου, εκείνη η στιγμή είναι μια σπουδαία χρονική περίοδος να ξεκινήσουμε να καλλιεργούμε, φυτεύοντάς του τα πρώτα σποράκια συναίνεσης, σε σχέση με τις δικές μας και τις δικές του επιθυμίες. Όταν, για παράδειγμα, ένα παιδάκι χτυπάει τη μητέρα ή άλλα παιδάκια επειδή έχει θυμό, αλλά δεν μπορεί να μιλήσει γι’ αυτόν. Ή όταν ένα παιδάκι δεν θέλει να το αγκαλιάσουν και να το φιλήσουν μια δεδομένη στιγμή… Δυο σκηνές γνώριμες σε όλους μας, που πρέπει να αντιμετωπι-

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΑΝ ΕΓΏ ΩΣ ΓΟΝΙΌΣ ΔΕΝ ΈΧΩ ΚΑΤΑΦΈΡΕΙ ΝΑ ΈΡΘΩ ΣΕ ΕΠΑΦΉ ΜΕ ΌΣΑ ΕΠΙΘΥΜΏ, ΑΝ ΔΕΝ ΈΧΩ ΒΙΏΣΕΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ ΝΑ ΚΙΝΟΎΜΑΙ ΜΈΣΑ ΣΤΟΝ ΜΎΘΟ ΤΗΣ ΎΠΑΡΞΉΣ ΜΟΥ ΩΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΉΣ, ΤΌΤΕ ΔΕΝ ΘΑ ΕΊΝΑΙ ΕΎΚΟΛΟ ΝΑ ΒΟΗΘΉΣΩ ΤΟ ΠΑΙΔΊ ΜΟΥ ΝΑ ΓΊΝΕΙ ΕΚΕΊΝΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΑΙΝΕΊ ΜΕ ΣΥΝΕΊΔΗΣΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΣΜΌ

στούν με διαφορετικό τρόπο, γιατί η συναίνεση στην πρώτη αφορά τον άλλο, ενώ στη δεύτερη αφορά το ίδιο το παιδί. Και στις δυο, πάντως, περιπτώσεις είναι σημαντικό να μπει στον χώρο της σχέσης η λέξη «συναινώ» ή «δεν συναινώ» και να εξηγήσουμε στο παιδί πως όπως σεβόμαστε τις δικές του επιθυμίες, έτσι κι εκείνο πρέπει να σέβεται τις επιθυμίες των άλλων. Όπως αυτό δεν θέλει να το φιλήσουν, έτσι και η μαμά ή τα άλλα παιδάκια δεν θέλουν να τα χτυπούν. Ένα σύμπαν από επιλογές Καθώς διάβαζα το βιβλίο του Hancock, σε κάθε κεφάλαιο, ανακαλούσα στη μνήμη μου στιγμές με την κόρη μου και αναρωτιόμουν αν στα επτά της χρόνια τής έχω δώσει όσον χώρο χρειάστηκε, ώστε να έχει την ελευθερία να ζητά, να αναρωτιέται τι επιθυμεί αλλά και να πειραματίζεται. Καταλήγω στο συμπέρασμα πως πολλές φορές είναι πιο εύκολο, με τους ρυθμούς που ζούμε, να πέφτουμε στην παγίδα της διεκπεραίωσης. Θα ντύσω εγώ το παιδί μου, θα το κουρέψω, θα επιλέξω τις δραστηριότητές του, ακόμα και τους φίλους του, θα αποφασίσω εγώ γι’ αυτό. Δεν υποστηρίζω, φυσικά, ότι πρέπει να το βουτήξουμε σε έναν ωκεανό ατελείωτων επιλογών, γιατί θα μπερδευτεί και θα αποτύχει. Όμως, χρόνο με τον χρόνο καλό είναι να το συντροφεύουμε σε ένα ολοένα και μεγαλύτερο σύμπαν επιλογών, συζητώντας μαζί του σε σχέση με αυτές, βρισκόμενοι πλάι του καθώς εκείνο ανακαλύπτει τον κόσμο. Τονίζω, εδώ το επίρρημα «πλάι του» (και όχι μπρος του, πίσω του ή…πάνω του), καθώς με τον τρόπο αυτόν θα γίνεται όλο και πιο συνειδητά υποκείμενο στην ιστορία του.

29 Οι επιθυμίες και τα «πρέπει να» των γονέων Το θέμα, βέβαια, είναι πως αν εγώ ως γονιός δεν έχω καταφέρει να έρθω σε επαφή με όσα επιθυμώ, αν δεν έχω βιώσει την ελευθερία να κινούμαι μέσα στον μύθο της ύπαρξής μου ως πρωταγωνιστής, τότε με βεβαιότητα θα πω πως δεν θα είναι εύκολο να βοηθήσω το παιδί μου να γίνει εκείνος που συναινεί με συνείδηση και δυναμισμό, μια και δεν θα έχω υπάρξει εγώ ο ίδιος εκείνος που δρα με αυτενέργεια! Δηλαδή που δρα ενεργητικά και με ελεύθερη βούληση. Το βιβλίο του Hanckock είναι ένα σπουδαίο εργαλείο, το οποίο θα πρέπει να διαβάσουμε πρώτα –και άμεσα– εμείς πριν το προσφέρουμε στα παιδιά μας (προτείνεται για εφήβους, γιατί ένα κεφάλαιό του αναφέρεται στο σεξ και γιατί ο συγγραφέας γράφει σε γλώσσα… εφηβική που έχει αποδοθεί άριστα στα ελληνικά, αλλά σίγουρα υπάρχουν κομμάτια του που μπορούμε να δουλέψουμε μαζί με τα μικρότερα παιδιά μας). Η σπουδαιότητά του έγκειται κυρίως στο ότι μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε πού βρισκόμαστε εμείς σε σχέση με τα θέλω μας και τις επιθυμίες μας, να δούμε πόση σημασία δίνουμε στις «πρέπει να» εκδοχές της καθημερινότητάς μας (π.χ. τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν οπωσδήποτε αγγλικά, οι γυναίκες πρέπει να θυσιάσουν την καριέρα τους για τη μητρότητα, οι άντρες πρέπει να φέρνουν τα περισσότερα χρήματα στο σπίτι, όταν συναντήσω έναν φίλο ή συγγενή πρέπει να τον αγκαλιάσω, αν με καλέσουν σε ένα δείπνο πρέπει να πάω, αν ο σύντροφός μου προτείνει να δούμε μια ταινία πρέπει να δεχτώ). Και αφού αναθεωρήσουμε πολλά για εμάς και… ανασυνταχτούμε, θα μπορέσουμε να ανοίξουμε έγκαιρα συζητήσεις με τα παιδιά μας, τοποθετώντας την οικογένειά μας σε έναν χώρο μέσα στον οποίο, αφού μοιραστούμε τους προβληματισμούς μας, θα μπορούμε –γιατί όχι;– να ξαναδιηγηθούμε από κοινού την ιστορία μας ως υποκειμένων και ως ανθρώπων που, από ένα σώμα συγχωνευμένο, αυτό του φροντιστή-βρέφους, διαχωρίστηκαν και συναινώντας πέρασαν σε μια καινούργια, όμορφη κατάσταση συνύπαρξης.

Διαβάστε: Justin Hancock, Θέλεις να μιλήσουμε για τη συναίνεση; Επιλογές ως το άπειρο, εικονογράφηση Fuchsia Macaree, μετάφραση Πελιώ Παπαδιά, Εκδόσεις Παπαδόπουλος

30

ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

Κόλλα πέντε και θα έχεις πολλά περισσότερα από πέντε λεπτά δικά σου! ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Π

έντε λεπτά θέλω μόνο, μικρά μου! Πέντε λεπτάκια να βάλω μια μπουκιά στο στόμα μου/να μιλήσω στο τηλέφωνο/να δω λιγάκι τον μπαμπά/να βάλω πλυντήριο/να διαβάσω το βιβλίο μου/να γείρω στον καναπέ/να κάνω ένα ντους/να δω τι θα φορέσω αύριο/να φτιάξω ένα καφεδάκι και να πιω μια γουλιά/να απαντήσω σε ένα email/να σουρώσω τα μακαρόνια/να ακούσω τις πρώτες ειδήσεις/να.../να.../να... Πόσες φορές, όταν τα παιδιά μου ήταν μικρά, δεν αναζητούσα αυτό το πεντάλεπτο προσωπικού χρόνου, μα δεν το είχα. Πόσες φορές κόντεψα να βάλω τα κλάματα από την εξάντληση ή/και τη ματαίωση, στην αρχή με ένα και έπειτα με δυο παιδιά, που δεν με άφηναν σε ησυχία λεπτό και όλο φώναζαν «μαμά, μαμά, μαμά, μαμά, μαμά». Μαμά, κάτσε, μαμά κοίτα, μαμά έλα, μαμά πάμε, μαμά δώσε... Δυστυχώς, αν και έγινα μητέρα σχετικά νέα, δεν ήμουν ποτέ του παιχνιδιού και δη του δημιουργικού. Πάντα γέμιζα τον κοινό μας χρόνο με τα παιδιά με πολλά διαβάσματα και ζωγραφική και έτοιμα παιχνίδια και μικρές σπιτίσιες δουλειές που μετατρέπονταν σε παιχνίδι, αλλά ποτέ δεν κατάφερα να καθίσω κάτω και να φτιάξω μια δραστηριότητα από το πουθενά, πόσω μάλλον μια δραστηριότητα που θα τα κρατούσε απασχολημένα μόνα τους, χωρίς να απαιτείται η δική μου συμμετοχή ή αντίστοιχα του μπαμπά τους, να είναι εκπαιδευτική και να μην είναι, φυσικά, επικίνδυνη. Εντωμεταξύ, ήμασταν από τους γονείς που απαγορεύαμε την οθόνη σχεδόν

τελείως (το πληρώνουμε τώρα, στην εφηβεία, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία), με αποτέλεσμα να πρέπει να κρατάμε διαρκώς απασχολημένα τα μικρά με κάτι ελκυστικό. Μου έλειπαν, λοιπόν, οι ιδέες για κάτι εύκολο στο στήσιμο και στο συμμάζεμα, που δεν θα ήταν πλαστικούρα και θα με βοηθούσε να διατηρήσω την ψυχική μου υγεία. Λίγα πράγματα κατάφερα. Κάπως με έσωζαν οι εξωτερικές δραστηριότητες, οι ιδέες που προέκυπταν από τα βιβλία και η δουλειά γινόταν στον παιδικό σταθμό. Αλλά αυτά τα πέντε λεπτά ησυχίας στο σπίτι δεν τα είχα... Γι' αυτό και τώρα, που παρακαλώ εγώ τα μεγάλα πια μικρά μου να μου δώσουν πέντε λεπτά από τον χρόνο τους –και σπάνια μου τα δίνουν, σνιφ, κλαψ, λυγμ– θέλω να μοιραστώ με τις πιο νέες μαμάδες το βιβλίο που άργησε 12 χρόνια, όπως χαρακτηρίζω το εξαιρετικό Κόλλα πέντε, που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. H συγγραφέας του, η blogger Daisy Upton, γνωστή και ως Five Minute Mom, ήρθε να στηρίξει κάθε πολυάσχολο γονέα με μικρά και απαιτητικά παιδιά, προσφέροντας περισσότερες από 150 δραστηριότητες πανεύκολες στο στήσιμο και στο ξεστήσιμο που καλλιεργούν τις παιδικές δεξιότητες και δίνουν στους γονείς ελεύθερο χρόνο... χωρίς τύψεις! Είναι φα-ντα-στι-κό!!! Σας αποκαλύπτω μόνο μια ιδέα της πολυμήχανης Βρετανίδας μάνας για να σας… ανοίξω την όρεξη –στην παρούσα περίπτωση και κυριολεκτικά, εκτός από μεταφορικά! Για τις υπόλοιπες και για ένα σωρό χρήσιμα tips για τη διασκέδαση και την απασχόληση ζουζουνιών από ενός έως πέντε ετών, αναζητήστε το Κόλλα Πέντε στα βιβλιοπωλεία. Κι άμα με πετύχετε κάπου, θα δεχτώ το hi-five και την… ευγνωμοσύνη σας με μεγάλη μου χαρά!

18.10.2021

ΤΟ ΕΣΤΙΑΤΌΡΙΟ Είμαι σχεδόν σίγουρη πως σε κάθε σπίτι υπάρχει ένα καλάθι με πλαστικά φαγητά για καθημερινό παιχνίδι. Όσο και αν αυτό ενθουσιάζει απίστευτα τα παιδιά, μετά τη δέκατη πέμπτη συνεχόμενη φορά που «τρώω» ένα πλαστικό λουκάνικο λέγοντας «Μμμμ, πάρα πολύ νόστιμο!», βαθιά μέσα μου εύχομαι να ήμουν ο μπαμπάς και όχι η μαμά τους, που ήταν ακόμα στη δουλειά. Σκέφτηκα, λοιπόν, ένα παιχνίδι για να το κάνω λίγο πιο ενδιαφέρον. Τι θα χρειασείτε χαρτί και στιλό 5 πιάτα ή μπολ πλαστικά φαγητά (αν δεν έχετε, χρησιμοποιήστε φαγώσιμα από την κουζίνα) 5 λούτρινα κουκλάκια Για την προετοιμασία 1. Σχεδιάστε πάνω σ’ ένα χαρτί έναν κύκλο στο σχήμα ενός πιάτου ή ενός μπολ. Έπειτα σχεδιάστε τρία από τα είδη πλαστικού φαγητού στο εσωτερικό του πιάτου. Στο τέλος σχεδιάστε ένα από τα κουκλάκια στο πάνω μέρος του χαρτιού.

2. Κάνετε το ίδιο για κάθε κουκλάκι, χρησιμοποιώντας διαφορετικά φαγητά για το καθένα. Αυτές είναι «παραγγελίες» του φαγητού τους.

3. Βάζετε τα κουκλάκια στη σειρά ή πάνω σε μια κουβερτούλα για πικ νικ.

4. Αφήστε κάπου κοντά τα πιάτα και τα πλαστικά φαγητά μαζί με τις παραγγελίες. Για το παιχνίδι 1. Εξηγήστε στα παιδιά ότι τα κουκλάκια ήρθαν στο εστιατόριο και έχουν ήδη «παραγγείλει» το φαγητό τους.

2. Αφήστε τα να διαλέξουν το κουκλάκι στο οποίο θέλουν να σερβίρουν και να βρουν την «παραγγελία» του.

3. Στη συνέχεια, δείξτε τους πώς να ψάξουν μέσα στα πλαστικά παιχνίδια για να ετοιμάσουν την παραγγελία που θα βάλουν στο πιάτο.

4. Στο τέλος, σερβίρουν το γεύμα που ετοίμασαν στο κουκλάκι.

5. Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία με όλα τα παιχνίδια – τα παιδιά σας μπορούν επίσης να «ταΐσουν» τα παιχνίδια και από το δικό τους φαγητό, αν φυσικά το θέλουν!

Tip 1: Για να παρατείνουμε το παιχνίδι, τα παιδιά μπορούν στο τέλος να πλυθούν στον νεροχύτη, χρησιμοποιώντας νερό, σαπούνι κι ένα πανάκι.

Tip 2: Για μεγαλύτερα παιδιά: Αντί να τα σχεδιάσετε, γράψτε το όνομα κάθε φαγητού στα πιάτα. Θα μπορούσατε να βάλετε τα παιδιά να γράψουν τα ίδια τις παραγγελίες τους.

Η ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ. ΜΗΠΩΣ, ΟΜΩΣ, ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ… Στερέψατε από ιδέες για παιχνίδι; Ξοδέψατε άπειρες ώρες στο στήσιμο μιας πολύπλοκης δραστηριότητας και καταλήξατε να παίζετε μόνο εσείς; Τα παρατήσατε και καταφύγατε στη λύση της οθόνης; Αν ναι, τότε αυτό είναι το βιβλίο που χρειάζεστε!

ΠΑΝΩ ΑΠΟ 150 ΕΥΚΟΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΜΟΝΟ ΠΕΝΤΕ ΛΕΠΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΗΣΙΜΟ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΕΝΤΕ ΛΕΠΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΜΜΑΖΕΜΑ. Ένα βιβλίο-οδηγός για ευχάριστες και δημιουργικές ώρες με τα παιδιά… χωρίς τύψεις!

ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ 1-5 ΕΤΩΝ

32

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

18.10.2021

365 ημέρες θετικής γονεϊκότητας με στόχο την ευτυχία ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

O

ειδικός παιδαγωγός Φώτης Παπαναστασίου είναι γνωστός σε όλους όσοι ασχολούνται με την εκπαίδευση και δη την ειδική, και βέβαια στους γονείς των παιδιών και στα ίδια τα παιδιά που αντιμετωπίζουν ένα ευρύ φάσμα δυσκολιών και χρειάζονται ένα καλό διαγνωστικό και θεραπευτικό πλαίσιο. Τα βιβλία του Μαθησιακές Ευκολίες και ΔΕΠΥράζει είναι δυο εξαιρετικά βοηθητικά εγχειρίδια, ενώ το Dyslexia Box που έχει δημιουργήσει είναι ένα από τα πλέον πρωτοποριακά προγράμματα υποστήριξης και παρέμβασης στη δυσλεξία, στην ανάγνωση και στη γραφή. Ο Παπαναστασίου επιστρέφει με ακόμα ένα πρωτοποριακό project και αυτή τη φορά απευθύνεται σε όλους ανεξαρτήτως τους γονείς, προσφέροντάς μας ένα ιδιαίτερα δομημένο βιβλίο που μας βάζει έναν στόχο: Μπορεί

να μας ακούγεται εύκολος, μα η αλήθεια είναι πως θέλει δουλειά από τη μεριά μας. «Γίνε πιο θετικός γονέας σε 365 ημέρες», μας παροτρύνει. Πώς, όμως; Για να πάρουμε απάντηση, τον συναντήσαμε, ξεφυλλίσαμε παρέα τη νέα του δουλειά και μοιραζόμαστε μαζί σας όλα όσα είπαμε! Κύριε Παπαναστασίου, χαίρομαι που συναντιόμαστε και πάλι. Αυτή τη φορά με αφορμή ακόμα μια πρωτότυπη δουλειά σας, το βιβλίο 365-Γίνε πιο θετικός γονέας σε 365 ημέρες. Μιλάμε, λοιπόν, για θετική γονεϊκότητα. Πείτε μας πώς ήρθατε για πρώτη φορά σε επαφή με τον όρο και γιατί σας προσέλκυσε ως επιστήμονα; Και δική μου χαρά που τα ξαναλέμε με αφορμή την κυκλοφορία του νέου μου βιβλίου. Η θετική γονεϊκότητα τα τελευταία χρόνια ακούγεται όλο και πιο συχνά. Ωστόσο, δεν είναι κάτι καινούργιο. Ήδη από τα χρόνια των σπουδών μου, ως ειδικός παιδαγωγός είχα

έρθει σε επαφή με τον όρο και πραγματικά μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Δεν είναι απλώς μία μέθοδος ανατροφής ή πειθαρχίας. Είναι ένας εντελώς διαφορετικός τρόπος σύνδεσης με το παιδί, που επιτρέπει στον γονέα να αναπτύξει και να διατηρήσει έναν ισχυρό δεσμό μαζί του σε κάθε στάδιο της αναπτυξιακής του πορείας και να αναπτυχθεί και ο ίδιος μαζί του. Έτσι, αποφάσισα να εντρυφήσω πάνω σε αυτόν τον τομέα, και πέραν των μεταπτυχιακών μου σπουδών, μετεκπαιδεύτηκα στη γονεϊκότητα και την οικογενειακή δέσμευση από το Πανεπιστήμιο Harvard. Επιλέξατε, όμως, να μη γράψετε ένα κλασικό, θεωρητικό βιβλίο, αλλά ένα βιβλίο διαδραστικό που θυμίζει γονεϊκή ατζέντα, μολονότι περιέχει και αρκετά κείμενα. Γιατί προτιμήσατε αυτή τη δομή; Αν και η μορφή του πράγματι μοιάζει με αυτή μιας ατζέντας, μιας γονεϊκής ατζέντας όπως είπατε, πρόκειται ουσιαστικά για ένα δομη-

18.10.2021

ΌΤΑΝ ΘΈΛΟΥΜΕ ΝΑ ΠΕΤΎΧΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΌΧΟΥΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΊΜΑΣΤΕ ΠΙΣΤΟΊ ΣΕ ΑΥΤΟΎΣ, ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΈΧΟΥΜΕ ΈΝΑ ΣΧΈΔΙΟ ΔΡΆΣΗΣ. ΝΑ ΞΈΡΟΥΜΕ ΑΠΌ ΠΟΎ ΞΕΚΙΝΆΜΕ ΚΑΙ ΠΟΎ ΘΈΛΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΤΑΛΉΞΟΥΜΕ. ΤΟ ΊΔΙΟ ΙΣΧΎΕΙ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΉ ΕΥΤΥΧΊΑ μένο πρόγραμμα, που θέλει να παρουσιάσει έξυπνες ιδέες και να προσφέρει στους γονείς συμβουλές που θα τους βοηθήσουν στην ανατροφή συναισθηματικά υγιών και υπεύθυνων παιδιών. Δεν ήθελα να δημιουργήσω άλλο ένα θεωρητικό βιβλίο. Ήθελα κάτι διαδραστικό. Να παρακινεί καθημερινά τους γονείς να ανακαλύψουν έναν πιο θετικό τρόπο ανατροφής των παιδιών τους και να αναλογιστούν αν είναι οι γονείς που θα ήθελαν να έχουν ως παιδιά. Στην ουσία, στο συγκεκριμένο βιβλίο ο γονέας γίνεται συγγραφέας μαζί με εμένα. Δεν το διαβάζει απλώς, αλλά καλείται να το γράψει κιόλας. Να γράψει τη δική του οικογενειακή ιστορία. Είναι μεγάλη πρόκληση όλο αυτό, γιατί ουσιαστικά εμείς οι ενήλικοι «αναγκαζόμαστε» να επιστρέψουμε στην κλασική γραφή, με μολύβι και στιλό, την οποία έχουμε στην πλειονότητά μας σχεδόν ξεχάσει, αρκούμενοι στην ευκολία της πληκτρολόγησης. Όταν ήμαστε μικροί, καταγράφαμε τις σκέψεις μας σε ημερολόγια και λευκώματα. Τώρα αυτό δεν γίνεται. Ή ίσως γίνεται διαφορετικά, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης… Θέλετε να μας υπενθυμίσετε γιατί είναι τόσο σημαντικό να γράφει κανείς με το χέρι; Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι όταν κρατάμε ημερολόγιο και καταγράφουμε τις σκέψεις μας, τις εμπειρίες μας, τους στόχους μας κ.τ.λ. είναι πιο εύκολο να διαχειριστούμε την καθημερινότητά μας και να επιτύχουμε όλα όσα θέλουμε. Επίσης, ο εγκέφαλος των ανθρώπων που κρατούν σημειωματάριο ή ημερολόγιο είναι πιο συγκεντρωμένος και ενεργοποιημένος. Όταν γράφουμε στο χαρτί έναν στόχο μας, έχουμε κάνει ήδη το πρώτο βήμα για να τον πραγματοποιήσουμε. Μέσω της γραφής, οι σκέψεις μας γίνονται πράξη∙ μπορούμε να τις δούμε ξεκάθαρα και να τις συνδυάσουμε, ώστε να γεννηθεί κάτι νέο και δημιουργικό. Πώς γίνεται η συμπλήρωση του βιβλίου; Υπάρχουν οδηγίες χρήσης για τους γονείς; Στην αρχή του βιβλίου υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες για το πώς μπορούν οι γονείς να το συμπληρώνουν και να το χρησιμοποιούν. Από τη στιγμή που θα ξεκινήσουν να το διαβάζουν και να το συμπληρώνουν, θα έχουν μπροστά τους δώδεκα μήνες για να ανακαλύψουν τις δυνατότητές τους κι έναν θετικό τρόπο ανατροφής των παιδιών τους. Κατά τη διάρκεια του κάθε μήνα, θα βρίσκουν tips, συμβουλές, δραστηριότητες και ασκήσεις, που θα τους βοηθήσουν να πραγματοποιήσουν όλους τους στόχους τους αναφορικά με την ανατροφή των παιδιών τους. Τους δίνεται, επίσης, η δυνατότητα να παρακολουθούν την πορεία τους, να κάνουν την ανασκόπησή τους και να επαναπροσδιορίζουν τους στόχους αυτούς. Σε αυτό τους βοηθούν και τα ειδικά αυτοκόλλητα που υπάρχουν στο τέλος του βιβλίου. Σημειώνω ότι οι γονείς μπορούν να ξεκινήσουν την καταγραφή όποιον μήνα ή όποια μέρα

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ θέλουν. Εξάλλου δεν χρειάζεται να περιμένουμε την αρχή του χρόνου για να ξεκινήσουμε να ονειρευόμαστε, να θέτουμε στόχους και να προσπαθούμε για μια πιο ευτυχισμένη οικογένεια! Ποιες είναι οι τρεις βασικές κατηγορίες γονεϊκής αντίδρασης. Ανήκουμε μόνο σε μια ή… ακροβατούμε ανάμεσά τους; Υπάρχουν αρκετοί και διαφορετικοί τρόποι αντίδρασης που χρησιμοποιούν οι γονείς στην ανατροφή των παιδιών τους. Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραματίζουν τα δικά τους παιδικά βιώματα και η γενικότερη κουλτούρα της οικογένειάς τους. Μπορούμε, ωστόσο, να διακρίνουμε τρεις βασικές κατηγορίες γονεϊκής αντίδρασης: τους επιτρεπτικούς γονείς, οι οποίοι θέτουν ελάχιστα ή καθόλου όρια στα παιδιά, τους αυταρχικούς γονείς, οι οποίοι θέτουν πολλά και υπερβολικά όρια στα παιδιά και τέλος τους υπεύθυνους γονείς, οι οποίοι θέτουν ευέλικτα όρια, προσαρμοσμένα και κατάλληλα για την ηλικία του παιδιού και τις πραγματικές του ανάγκες. Τονίζω ότι είναι δύσκολο ένας γονέας να είναι απολύτως συνεπής σε μία μόνο από τις παραπάνω αντιδράσεις, αφού τα συναισθήματά του διαφέρουν από μέρα σε μέρα, από περίσταση σε περίσταση, ακόμα κι από παιδί σε παιδί. Γιατί θεωρείτε απαραίτητο για τον γονέα, σε όποια κατηγορία κι αν ανήκει, να δημιουργήσει ένα σχέδιο δράσης, αλλά και στόχους για την οικογένειά του; Όταν θέλουμε να πετύχουμε τους στόχους μας και να είμαστε πιστοί σε αυτούς, θα πρέπει να έχουμε ένα σχέδιο δράσης. Να ξέρουμε από πού ξεκινάμε και πού θέλουμε να καταλήξουμε. Το ίδιο ισχύει και για την οικογενειακή ευτυχία. Χρειάζεται ένα σχέδιο για να μας βοηθήσει να προσδιορίσουμε τους στόχους και να μας υπενθυμίζει συνεχώς το όραμα μας. Η διαδικασία αυτή έχει πολλά οφέλη για όλη την οικογένεια: Ενισχύει τη σύνδεση των μελών της. Δίνει σε όλους το κίνητρο για να επιδιώξουν τους κοινούς τους στόχους. Ενισχύει την αλληλεγγύη. Κάνει ευκολότερη τη λήψη των αποφάσεων. Επίσης, όπως άλλωστε προαναφέρθηκε, όσοι καταγράφουν τους στόχους τους και τον τρόπο επίτευξής τους, έχουν πολλαπλάσιες πιθανότητες να τα καταφέρουν. Και ο δικός σας στόχος; Ποιος είναι; Πώς και πόσο θέλετε να ενδυναμωθεί ο γονέας που θα συμπληρώσει αυτό το βιβλίο μέσα σε έναν χρόνο και πώς η διαδικασία αυτή θα βοηθήσει και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας; Απώτατος σκοπός μου είναι να καταφέρω, μέσα από απλές πρακτικές και εύκολες τεχνικές, να βοηθήσω τον κάθε γονέα να οικοδομήσει μια δεμένη και υγιή οικογένεια, στο πλαίσιο της οποίας τα παιδιά θα νιώθουν αναπόσπαστα και δημιουργικά μέλη της. Ευελπιστώ πως το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο, μια πυξίδα απαραίτητη στο μοναδικό ταξίδι κάθε πατέρα και μητέρας για το μεγάλωμα υγιών και ευτυχισμένων παιδιών. Ο κάθε γονέας θα διανύσει τον δικό του δρόμο και θα φτάσει σε διαφορετικά επίπεδα ενδυνάμωσης. Το πού θα φτάσει θα το ορίσει ο ίδιος και εξαρτάται από τις ανάγκες της δικής του οικογένειας. Το βιβλίο δεν είναι ένας ακόμα οδηγός που θα του «διδάξει» τι θα πρέπει να κάνει και τι όχι στην ανατροφή του παιδιού του. Ο ίδιος ο γονέας ορίζει το ταξίδι που θέλει να κάνει και εγώ είμαι απλώς ο συνοδοιπόρος του. Μέσα από αυτό το ταξίδι, πάντως, αδιαμφισβήτητα θα βγει πιο θετικός,

33 πιο ενδυναμωμένος, πιο έτοιμος να πάρει αποφάσεις και να δημιουργήσει την οικογένεια που πάντα ονειρευόταν. Φυσικά, αυτή η αλλαγή θα ωφελήσει όλη την οικογένεια, καθώς ο εν λόγω γονέας θα συνδεθεί πιο ουσιαστικά τόσο με τα παιδιά του όσο και με τον/ τη σύντροφό του. Κλείνοντας, από την εμπειρία σας ως παιδαγωγού, πώς επηρέασε και πώς συνεχίζει να επηρεάζει η πανδημία τις οικογένειες; Τι πρέπει να προσέξουν, πού πρέπει να εστιάσουν αυτήν την περίοδο οι γονείς, προκειμένου να καλυφθούν τόσο τα εκπαιδευτικά, όσο και τα ψυχοκοινωνικά κενά που έχουν δημιουργηθεί στα παιδιά; Η οικογένεια είναι ένα ζωντανό σύστημα, με συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών του, και προφανώς επηρεάζεται από σημαντικές εξωτερικές συνθήκες. Τώρα, διανύουμε μια από τις «σκληρότερες» εποχές, αυτή της πανδημίας, στην οποία κάθε μέλος της κάθε οικογένειας καλείται να ανταποκριθεί ταχύτατα σε έναν νέο τρόπο ζωής και να προσαρμοστεί σε μεγάλες και σημαντικές αλλαγές. Οι αλλαγές αυτές έχουν δημιουργήσει έντονα συναισθήματα άγχους, φόβου, θυμού, εκνευρισμού, αβεβαιότητας κι αγωνίας. Το πιο σημαντικό είναι να διατηρηθεί ένα καθημερινό πρόγραμμα, μια ρουτίνα, ώστε να αισθάνονται όλα τα μέλη ασφαλή μέσα σε ένα προβλέψιμο περιβάλλον. Να παραμένουν σταθερές οι ώρες φαγητού, ύπνου, μελέτης, παιχνιδιού, κ.ά. Να εντάξουν οι γονείς στο πρόγραμμα νέες δραστηριότητες, όπως κατασκευές, επιτραπέζια παιχνίδια και μαγειρική, με τη συμμετοχή όλων των μελών, όταν αυτό είναι δυνατόν. Βασικό, επίσης, είναι να παραμείνουν ρεαλιστικοί και ταυτόχρονα καθησυχαστικοί σχετικά με την πανδημία. Να θυμούνται πως τα παιδιά επεξεργάζονται τα πράγματα διαφορετικά από τους ενήλικους. Να ενθαρρύνουν, λοιπόν, τη συζήτηση και τις ερωτήσεις, αλλά να αποφύγουν να μοιραστούν υπερβολικά πολλές πληροφορίες και γεγονότα. Τα παιδιά συχνά χρειάζονται πιο άμεσες και απλές απαντήσεις στις ερωτήσεις τους. Αν, τώρα, οι γονείς παρατηρήσουν σημαντική απόκλιση στη συμπεριφορά κάποιου μέλους της οικογένειας –και προφανώς και στη δική τους– καλό θα είναι να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό, ώστε να τους στηρίξει και να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημά τους. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνούν πως αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά τους. Αν οι ίδιοι παραμένουν ψύχραιμοι, θα είναι και τα παιδιά τους ψύχραιμα.

Θα βρείτε όλα τα βιβλία του Φώτη Παπαναστασίου στις Εκδόσεις Πεδίο. Το 365Γίνε πιο θετικός γονέας σε 365 ημέρες κυκλοφορεί με δυο εξώφυλλα, ένα μοβ και ένα πράσινο.

34

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

18.10.2021

κάτι καινούριο και να προσπαθήσουμε ξανά. Όμως αυτό είναι κάτι που μαθαίνεται μέρα με την ημέρα και το βιβλίο σε συνδυασμό με το ημερολόγιο είναι ένας ιδανικός τρόπος για να οδηγηθούν τα παιδιά στην αλλαγή του τρόπου σκέψης τους.

Ένα Γέτι που προωθεί τη θετική σκέψη ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

H

Μαρίνα Γιώτη δημιούργησε το ΓΕΤΙ+, ένα Ημερολόγιο Θετικής Σκέψης, που ήρθε να συμπληρώσει την προηγούμενή της δουλειά Γέτι, Η δύναμη του ακόμη. Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο που θα βοηθήσει τα παιδιά να αλλάξουν σταδιακά, με καθημερινή ή λίγο πιο αραιή χρήση, τη νοοτροπία τους, ώστε να γίνουν πιο ευτυχισμένα και να καταφέρουν να εκπληρώσουν με μεγαλύτερη ευκολία τα όνειρά τους! Μιλήσαμε με τη συγγραφέα, που μας εξηγεί πώς αυτό το υπέροχο, fluffy πλάσμα θα ενδυναμώσει ουσιαστικά τους μικρούς μας φίλους! Καλημέρα, Μαρίνα! Καταρχάς, θέλεις να μας (επανα)συστήσεις το Γέτι, τον φανταστικό φίλο του Αγοριού; Πώς τον εμπνεύστηκες; Γιατί βρέθηκε πλάι στο Αγόρι; Πώς το βοήθησε; Και, τέλος, γιατί έφυγε; To Γέτι είναι ο φανταστικός φίλος του Αγοριού, που σε λίγους μόλις μήνες αγαπήθηκε από χιλιάδες παιδιά και μπορεί να πει μονάχα μια λέξη: «Ακόμη»! Η ιδέα ξεκίνησε από την αγγλική λέξη «yet», που σημαίνει «ακόμη», και είναι αυτή η φωνούλα που μας παροτρύνει κάθε φορά που απογοητευόμαστε και πάμε να τα παρατήσουμε. «Δεν μπορώ να λύσω αυτή τη άσκηση… ακόμη!», «Δεν είμαι αρκετά καλός στο μπάσκετ… ακόμη!». Ως φανταστικός φίλος, εμφανίζεται όταν τον έχουμε ανάγκη και φεύγει όταν πια μαθαίνουμε το μάθημα και μπορούμε να πορευθούμε και μόνοι μας. Από το Γέτι λοιπόν προέκυψε μια εξαιρετική ιδέα που υλοποιήθηκε πρόσφατα. Το νέο σου βιβλίο ΓΕΤΙ+ δεν είναι λογοτεχνία, αλλά ένα ημερολόγιο θετικής σκέψης για παιδιά. Πώς είχες την έμπνευση για αυτό το ξεχωριστό project;

Με το που ολοκλήρωσα την εικονογράφηση στο Γέτι, η δύναμη του ακόμη, άρχισε να διαμορφώνεται στο μυαλό μου το επόμενο βήμα. Πώς δηλαδή μπορούμε να οδηγήσουμε τα παιδιά από τη θεωρία στην πράξη, ώστε να πραγματοποιηθεί η χρήση του «ακόμη», αλλά και η αλλαγή σε μια πιο θετική νοοτροπία, σε ένα βίωμα. Στο εξωτερικό, η ιδέα και τα οφέλη τού να κρατάς ημερολόγιο είναι γνωστά και σκέφτηκα ότι το θέμα ενδείκνυται για ένα ημερολόγιο θετικής σκέψης, με στόχο να παροτρύνει και να βοηθά τα παιδιά να σκέφτονται πιο θετικά και να μάθουν να μην τα παρατάνε. Σε ποια παιδιά απευθύνεται το ημερολόγιό σου και πόσο καιρό θα χρειαστούν για να το συμπληρώσουν; Χρειάζεται η βοήθεια/ παρουσία του γονιού; Το ημερολόγιο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 7 ετών και άνω. Το συγκεκριμένο όριο το έχουμε βάλει για να μπορούν τα παιδιά να συμπληρώνουν το ημερολόγιο μόνα τους. Όμως μπορούν να το συμπληρώσουν και από 6 ετών με τη βοήθεια του γονιού ως journal partner. Ποια θεωρία βρίσκεται πίσω από την ιδέα σου και πώς καταφέρνεις να την επικοινωνήσεις στους μικρούς αναγνώστες; Το βιβλίο και το ημερολόγιο είναι εμπνευσμένα από τη θεωρία ανάπτυξης της Αμερικανίδας ψυχολόγου Carol Dweck, η οποία βλέπει την αποτυχία όχι ως απόδειξη έλλειψης ικανότητας των παιδιών µας, αλλά ως μια ευκαιρία να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Έτσι, όταν δεν καταφέρνουν κάτι, δεν σημαίνει ότι δεν είναι αρκετά έξυπνα ή ικανά, αλλά ότι απλώς χρειάζονται περισσότερη δουλειά. Κάθε αποτυχία είναι μια πρόκληση που θα πρέπει να τα ενεργοποιεί και όχι κάτι για το οποίο θα πρέπει να ντρέπονται. Κάθε φορά που δεν τα καταφέρνουμε είναι μια ευκαιρία να μάθουμε

Ποια είναι η δομή του ημερολογίου; Όλο το ημερολόγιο είναι διαδραστικό. Το πρώτο μέρος αποτελείται από τη θεωρία, δηλαδή από παιχνίδια και δραστηριότητες σε σχέση με τη νοοτροπία ανάπτυξης. Το δεύτερο μέρος είναι το ημερολόγιο καθαυτό. 92 ημέρες, μία ημέρα ανά σελίδα, όπου κάθε μέρα το παιδί συμπληρώνει την ημερομηνία, τις δυο «κορυφές» της ημέρας του και τη διάθεσή του σε μια σειρά ευφάνταστων Emoyeti. Οι μέρες διαφέρουν ως προς τα καθημερινά ρητά, τα οποία ενθαρρύνουν μια σειρά δράσεων, όπως προκλήσεις της ημέρας, στόχους του Θ, θησαυροφυλάκιο ρητών και προοδο-λίστες! Ανά τακτά χρονικά διαστήματα υπάρχουν στόχοι που καλείται το παιδί να θέσει, ώστε να πάρει την ανταμοιβή όταν τους πετύχει! Ό,τι υπάρχει στο ημερολόγιο έχει μελετηθεί και δοκιμαστεί επίσης από τις εκπαιδευτικούς Γεωργία Σολωμού και Αγγελική Χαλκιοπούλου. Τι είναι τα Emoyeti και πώς τα χρησιμοποιεί το παιδί; Πρόκειται για ένα λογοπαίγνιο με τα γνωστά μας πια emojis. Τα Emoyeti δηλώνουν τη διάθεση της ημέρας. Πώς νιώθουμε σήμερα; Είναι σημαντικό να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να καταγράφουμε τη διάθεση ή τα συναισθήματά μας. Όταν το ημερολόγιο ολοκληρωθεί, το παιδί είναι έτοιμο; Ή συστήνεις να προμηθευτεί άλλο ένα (ή έστω να κρατήσει τις καλές πρακτικές) για να συνεχίσει να ασκείται στη θετική σκέψη και να ενδυναμώνεται ψυχικά; Το να καλλιεργήσουμε μια θετική νοοτροπία ανάπτυξης στα παιδιά είναι μια διαρκής διαδικασία. Δεν είμαστε ποτέ έτοιμοι, καθώς σε όλη τη ζωή μας μαθαίνουμε και βελτιωνόμαστε. Το βιβλίο και το ημερολόγιο είναι μια καλή αρχή για να εξηγήσουμε στα παιδιά τη δύναμη του «ακόμη» και για να τα βάλουμε βήμα-βήμα σε έναν άλλο τρόπο σκέψης, ώστε με τον καιρό να τους βγαίνει αυτόματα, ως βίωμα. Θα συνέστηνα, όταν τα παιδιά ολοκληρώσουν πρώτη φορά το ημερολόγιο, να το ξαναπάρουν. Η επανάληψη βοηθάει τη μάθηση και τη δεύτερη ή την τρίτη φορά θα αλληλεπιδράσουν διαφορετικά μαζί του. Τέλος, μήπως, μια και μπήκες στη διαδικασία, να δημιουργούσες και κάτι αντίστοιχο για τους ενήλικους; Μέχρι τότε θα δανειζόμαστε ιδέες από το Γέτι σου και το ημερολόγιο των παιδιών μας… Βλέποντας πόσοι γονείς θέλουν το ημερολόγιο για τους ίδιους, έχω αρχίσει να το σκέφτομαι σοβαρά! Προς το παρόν, τίποτα δεν εμποδίζει έναν ενήλικο να το συμπληρώσει. Πιστεύω πως έχει πολλά να πάρει κι ας είναι οι παροτρύνσεις λίγο πιο παιδικές. Μπορεί να τις προσαρμόσει.

35

18.10.2021 τική 3 μήνες γεμάτοι θε α ίδι ιχν πα , ση υν τρ παρό ές τικ ασ εδ σκ δια και δραστηριότητες!

Για πα ιδι ά Γο νε ίς Εκ πα ιδε υτ ικο ύς Αυ το εκ τίμ ησ η Αυ το γν ωσ ία Εν συ να ίσθ ησ η

Γύμνασε το μυαλό σου!

Το ΓΕΤΙ+, Ημερολόγιο Θετικής Σκέψης κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Εκπαιδευτικό υλικό και δραστηριότητες για το Γέτι: https://marinagioti.gr/website/ekpaideftiko-yliko/ Οδηγίες χρήσης του ημερολογίου για τους γονείς: https://marinagioti.gr/website/ekpaideftiko-yliko/geti-journal-plus/ Περισσότερα για τη συγγραφέα: www.marinagioti.gr Ακολουθήστε τη Μαρίνα Γιώτη στα Social: Κλειστή Ομάδα Αναγνωστών Μαρίνας Γιώτη στο Facebook: www.facebook.com/groups/193774821199274/ Facebook σελίδα: www.facebook.com/marinagiotiofficial Instagram: www.instagram.com/marina_gioti/

36

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

18.10.2021

να επισκέπτονται τον γιατρό τους μία φορά τον χρόνο. εάν είναι 40 χρονών και άνω, να κάνουν μία μαστογραφία και ένα υπερηχογράφημα μαστών κάθε χρόνο. συστήνεται στην ηλικία των 35-40 χρονών να γίνεται σε όλες τις γυναίκες μία μαστογραφία αναφοράς και ένας υπέρηχος.

Καρκίνος του μαστού: Ευαισθητοποιούμαστε, ενημερωνόμαστε, προλαμβάνουμε ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΊΝΑΣ ΖΑΡΊΜΗ

Γ

νωρίζατε ότι 1 στις 8 γυναίκες θα διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της; Με τον Οκτώβριο να είναι ο μήνας ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο δείχνουν την υποστήριξή τους σε όλους όσοι έχουν νοσήσει ή νοσούν από τη συγκεκριμένη ασθένεια. Τα νούμερα Το 2020 υπήρχαν 2,3 εκατομμύρια γυναίκες που διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού και 685.000 θάνατοι παγκοσμίως. Μέχρι το τέλος του 2020, ζούσαν 7,8 εκατομμύρια γυναίκες που διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού τα τελευταία 5 χρόνια, καθιστώντας τον πιο διαδεδομένο καρκίνο στον κόσμο. Η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού άλλαξε ελάχιστα από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1970. Οι βελτιώσεις στην επιβίωση ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1980 σε χώρες με προγράμματα έγκαιρης ανίχνευσης σε συνδυασμό με διαφορετικούς τρόπους θεραπείας για την εξάλειψη της διηθητικής νόσου.

Η Κατερίνα Ζαρίμη είναι μαία, συνεργάτης της μαιευτήραγυναικολόγου Στέλλας Ροΐδη.

Η ασθένεια Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μεταδοτική ή μολυσματική ασθένεια, σε αντίθεση με ορισμένους καρκίνους που έχουν αιτίες σχετιζόμενες με λοίμωξη (όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας –από HPV λοίμωξη). Περίπου οι μισοί τύποι του καρκίνου του μαστού αναπτύσσονται σε γυναίκες που δεν έχουν αναγνωρίσιμο παράγοντα κινδύνου για καρκίνο. Οι παράγοντες κινδύνου εκτός από το φύλο (γυναίκα) και την ηλικία (άνω των 40 ετών), που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού είναι η αύξηση της ηλικίας, η παχυσαρκία, η επιβλαβής χρήση αλκοόλ,

το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, το ιστορικό έκθεσης σε ακτινοβολία, το αναπαραγωγικό ιστορικό (όπως η ηλικία που ξεκίνησαν οι έμμηνοι κύκλοι και η ηλικία της πρώτης εγκυμοσύνης), το κάπνισμα και η ορμονική θεραπεία μετά την εμμηνόπαυση. Το γυναικείο φύλο είναι ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Μόνο το 0,5-1% των καρκίνων του μαστού εμφανίζονται σε άνδρες. Τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνουν: πάχυνση σε περιοχές του στήθους αλλαγή στο μέγεθος, στο σχήμα ή στην εμφάνιση του στήθους λακκάκια, κοκκινίλες, σκασίματα ή άλλες αλλοιώσεις στο δέρμα αλλαγή στην εμφάνιση της θηλής ή αλλαγή στο δέρμα που περιβάλλει τη θηλή μη φυσιολογική έκκριση θηλής Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την ανάπτυξη σβώλων στο στήθος, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν είναι καρκίνος. Έως και το 90% των μαζών του μαστού δεν είναι καρκινικές. Οι μη καρκινικές ανωμαλίες του μαστού περιλαμβάνουν καλοήθεις μάζες, όπως ινοαδενώματα, κύστεις και λοιμώξεις. Η σημασία της πρόληψης Η πρόληψη παραμένει πάντα η καλύτερη θεραπεία και, καθώς η ασθένεια είναι σήμερα σε μεγάλο βαθμό ιάσιμη, εφόσον ανιχνευθεί έγκαιρα, είναι πολύ σημαντικό οι γυναίκες: να κάνουν την αυτοεξέταση των μαστών τους κάθε μήνα μετά την 7η ημέρα και πριν από την 20η ημέρα του κύκλου τους (πριν από την περίοδο ο μαστός λόγω των ορμονών πρήζεται και είναι πιο δύσκολο κατά την ψηλάφηση να καταλάβετε αν υπάρχει κάποια διαφορά). Εάν βρίσκεστε στην εμμηνόπαυση, καλό θα ήταν να ορίσετε μια ημέρα κάθε μήνα έτσι ώστε να μην ξεχνάτε να κάνετε την ψηλάφησή σας.

Πώς κάνω την αυτοεξέταση των μαστών μου; Στάσου μπροστά στον καθρέφτη και παρατήρησε το στήθος σου. Μπορείς να βάλεις τα χέρια σου είτε πάνω από το κεφάλι είτε στη μέση σου. Δες αν υπάρχουν αλλαγές στην εμφάνιση των μαστών σου (σκλήρυνση στο δέρμα, τράβηγμα του δέρματος ή της θηλής ή οτιδήποτε άλλο που για πρώτη φορά παρατηρείς). Βάλε το αριστερό σου χέρι πίσω από το κεφάλι σου. Με ενωμένα τα δάχτυλα του δεξιού χεριού (δείκτης-μέσος-παράμεσος) εξέτασε όλη την έκταση του αριστερού μαστού ξεκινώντας από τη μασχαλιαία περιοχή. Στη συνέχεια, με κυκλικές κινήσεις ψηλάφισε τον μαστό σου από την περιφέρεια και προχώρησε σταδιακά σε μικρότερους κύκλους ώσπου να φτάσεις στη θηλή (κυκλικές κινήσεις σαν σαλιγκαράκια). Πίεσε τη θηλή σου ελαφρώς, για να δεις αν βγάζει κάποιο υγρό. Επανάλαβε την εξέταση με τον ίδιο τρόπο και για τον άλλο μαστό. Μπορείς να κάνεις ψηλάφηση των μαστών σου και κατά τη διάρκεια ενός χαλαρωτικού ντους με χλιαρό νερό με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Αν βρεις κάποια αλλαγή σε σχέση με τον περασμένο μήνα, ζήτησε από τον/τη γιατρό σου να την εκτιμήσει. Μία από τις κορυφαίες προτεραιότητές μας είναι η εκπαίδευση των γυναικών για το τι μπορούν να κάνουν για να είναι προληπτικές με την υγεία του μαστού τους. Η γνώση και η έγκαιρη διάγνωση σώζουν ζωές.

10

2021

Επιστροφή στις αίθουσες

38

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

18.10.2021

Μήλα Ζάχαρη Κανέλα και… στον Φούρνο ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Δ

ιαβάσατε τον τίτλο και –παραδεχτείτε το– θέλετε σίγουρα μια λαχταριστή μηλόπιτα. Προς το παρόν, θα σας προσφέρουμε μια λαχταριστή θεατρική παράσταση. Κοντά μας έχουμε τη Ματίνα Δημητροπούλου και την Ευγενία Μαραγκού, πρωταγωνίστριες της παράστασης «Μήλα Ζάχαρη Κανέλα», που παίζεται στο θέατρο Φούρνος –πόσο ταιριαστό– από το μακρινό πλέον 2008!

Γεια σας, κορίτσια! Φέτος είναι η 14η χρονιά που φουρνίζετε μήλα, ζάχαρη και κανέλα. Αν δεν κάνω λάθος, μιλάμε για τη μακροβιότερη παιδική παράσταση στην Ελλάδα. Εγώ, φανταστείτε, σας είχα δει το 2010! Πώς δημιουργήθηκε; Εσείς οι δυο βρίσκεστε επί σκηνής από το πρώτο της ανέβασμα… Πού οφείλεται η επιτυχία αυτή; Ευγενία: Πράγματι, είναι η μακροβιότερη παιδική παράσταση και μάλιστα με τους ίδιους ηθοποιούς. Ξεκινήσαμε το 2008, όταν η Ελεάννα Σαντοριναίου είχε την ιδέα να διασκευάσουμε ένα αγγλικό λαϊκό παραμύθι για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Χωρίς να το πολυσκεφτούμε, μπήκαμε αμέσως στη διαδικασία της διασκευής και των προβών οι τρεις μας. Έτσι, ξεκινήσαμε αυτό το ταξίδι με διάθεση και κέφι, μαζί με την υπόλοιπη ομάδα του θεάτρου, που ανέλαβε την παραγωγή και την οργάνωση των πάντων, δηλαδή την Ντοντό Σαντοριναίου και τη Μυρτώ Καμβύση. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Ματίνα κι εγώ, από χρόνια φίλες και συνεργάτιδες, ήμασταν ήδη έμπειρες ηθοποιοί, ενώ ήταν η πρώτη απόπειρα της Ελεάννας στον χώρο της σκηνοθεσίας. Μας εμπιστεύτηκε και την εμπιστευτήκαμε! Η δική μας εμπειρία και η δική της φρέσκια ματιά, σε συνδυασμό με τη βαθιά γνώση της ομάδας του Φούρνου για την προσέγγιση των παιδιών μέσω της τέχνης, βοήθησε στο να «δέσει το γλυκό», η μηλόπιτά μας! Η επιτυχία της παράστασης οφείλεται ακόμα στο ότι είναι σχεδιασμένη με τρυφερότητα και χιούμορ πάνω στις ανάγκες των μικρών θεατών, λαμβάνοντας όμως υπόψη και τις ανάγκες των συνοδών, δηλαδή του ενήλικου κοινού. Πείτε μας δυο λόγια για την ιστορία. Για ποιες αξίες μιλάει και ποια αφηγηματικά μέσα χρησιμοποιείτε; Ματίνα: Μια γιαγιά θέλει να κάνει μηλόπιτα να την πάει στα εγγονάκια της. Δεν έχει μήλα, έχει όμως κεράσια. Ξεκινάει, λοιπόν, ένα ταξίδι προκειμένου να βρει κάποιον που να έχει μήλα για να τα ανταλλάξει με τα κεράσια. Στον

δρόμο συναντά πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους που τους βοηθάει και τη βοηθούν και καταφέρνει τελικά να βρει τα πολυπόθητα μήλα για την πίτα της. Η παράσταση μιλάει για τη δύναμη της θέλησης, την αξία της ανταλλαγής, την αλληλοϋποστήριξη, τη δύναμη της αισιοδοξίας και τη χαρά της προσφοράς, χρησιμοποιώντας τη δύναμη του παραδείγματος, χωρίς διδακτική πρόθεση. Το συμπέρασμα και τα μηνύματα βγαίνουν αβίαστα, καθώς εξελίσσεται η ιστορία.Υπάρχει ο ρόλος της γιαγιάς και του αφηγητή, που υποδύεται και άλλους, διαφορετικούς ρόλους, αλλά χρησιμοποιούνται και κούκλες της καταπληκτικής κατασκευάστριας και κουκλοπαίκτριας Άννας Σαντοριναίου. Η μια από αυτές, ο παππούς Αρίστος, είναι μεγάλου μεγέθους μάπετ. Χωρίς, λοιπόν, να παίζουμε κουκλοθέατρο, ενσωματώνουμε στοιχεία του, που αγαπούν τα παιδιά και γοητεύουν και τους μεγάλους! Πώς καταφέρνετε να κρατάτε την προσοχή των μικρών παιδιών στραμμένη σε εσάς; Ιδιαίτερα φέτος, που τα μέτρα προστασίας κατά του κορονοϊού έχουν αλλάξει τη διαδραστική δομή της παράστασης; Ευγενία: Η παράσταση απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 2,5 έως 5,5 χρονών, αλλά ανταποκρίνονται και μικρότερα ή μεγαλύτερα που συνήθως συνοδεύουν τα αδελφάκια τους. Είναι ιδανική για την πρώτη επαφή με το θέατρο, αλλά προτείνεται και για παιδιά που έχουν παρακολουθήσει ήδη, καθώς η κάθε ηλικία απολαμβάνει διαφορετικά επίπεδα της παράστασης και αντιλαμβάνεται σε διαφορετικό βαθμό τα νοήματά της. Ο διαδραστικός της χαρακτήρας κρατάει το ενδιαφέρον αμείωτο καθ’όλη την διάρκειά της, τα βοηθά να είναι ενεργοί θεατές και να νιώθουν μέρος της ιστορίας και συστατικό της ίδιας της παράστασης. Αυτό δεν το έχουμε χάσει λόγω των υγειονομικών πρωτοκόλλων. Απλώς έχουμε προσαρμόσει τη διαδραστικότητα, ώστε να τηρούμε τα μέτρα χωρίς να στερούμε ούτε από τα παιδιά τη χαρά της ενεργητικής συμμετοχής ούτε κι από μας την απόλαυση της αλληλεπίδρασης μαζί τους. Πώς δουλέψατε με τη σκηνοθέτιδα, ώστε να τροποποιήσετε την παράσταση; Φοβάστε καθόλου την αναγκαστική αποστασιοποίηση; Ματίνα: Δεν ήταν δύσκολο να προχωρήσουμε στις τροποποιήσεις. Με την Ελεάννα δουλεύουμε τόσα χρόνια μαζί, σε τόσες παραστάσεις, ώστε πλέον συνεννοούμαστε μ’ένα βλέμμα. Ξέραμε εξαρχής πώς θα κινηθούμε ώστε να μην χάσει τη ζωντάνια της η παράσταση. Συζητήσαμε από κοινού προτάσεις και τις δοκιμάσαμε άμεσα. Κύριο μέλημά μας ήταν να μην χαθεί

το διαδραστικό στοιχείο και το καταφέραμε. Καθόλου δεν φοβόμαστε, γιατί η απόσταση δεν σημαίνει αποστασιοποίηση. Απευθυνόμαστε απευθείας στα παιδιά, όπως και πριν, κοιτώντας τα στα μάτια. «Πιάνουμε στον αέρα» την όποια απορία ή παρέμβασή τους ή όποιο τυχαίο γεγονός προκύψει , ακόμα κι ένα μικρό γελάκι, και τα ενσωματώνουμε επιτόπου. Το κοινό είναι μέρος της παράστασης! Ζητάμε να μας βοηθήσουν στην εξέλιξη της ιστορίας, συμμετέχουν με τη γνώμη τους, τις φωνές τους, το κέφι τους, «ζυμώνουν» μαζί μας και χορεύουν από τη θέση τους. Το μόνο που δεν κάνουν πια είναι να ανεβαίνουν στη σκηνή. Αυτό μας έχει λείψει∙ αλλά είναι προσωρινό και ως τέτοιο το αντιμετωπίζουμε, με υπομονή! Τα παιδιά χρειάζονται το θέατρο. Με τη φράση αυτή ο «Φούρνος» καλεί φέτος γονείς και μικρούς θεατές στις παραστάσεις του. Πώς πιστεύετε πως ήταν η ζωή χωρίς θέατρο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο; Ευγενία: Η ζωή ήταν δύσκολη για όλους. Στα παιδιά έλειψε η φυσική επαφή και η συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, που είχε υποκατασταθεί από μια οθόνη. Και ναι, η ζωή χωρίς θέατρο –δηλαδή χωρίς ένα ταξίδι στην φαντασία με όρους τέχνης, αυτή η μαγεία τού να εξελίσσεται μια ιστορία μπροστά σου ζωντανά και να την παρακολουθείς μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους, να γίνεσαι κι εσύ μέρος της επομένως– δημιούργησε ένα κενό, ειδικά για αυτές τις ηλικίες, που ζουν και κινούνται ακόμα μέσα στην περιοχή του μύθου. Τα παιδιά χρειάζονται την τέχνη, το θέατρο. Κι εμείς οι καλλιτέχνες χρειαζόμαστε το θέατρο, τόσο για την καλλιτεχνική μας έκφραση, αλλά κυρίως για τη μεταξύ μας επαφή και την επαφή με το κοινό. Ο κόσμος επί ενάμιση χρόνο αποχής από την καλλιτεχνική δημιουργία ήταν ένας «κόσμος ανάποδος»! Φέτος, μακάρι να είμαστε όλοι υγιείς και να έχουμε έναν όμορφο θεατρικό χειμώνα. Ματίνα: Να κλείσω κι εγώ με μια ευχή! Καλή και ποιοτική θεατρική χρονιά με ανοιχτά και γεμάτα θέατρα!

Το θέατρο Φούρνος είναι covid free. Η χρήση μάσκας είναι επιβεβλημένη για τους θεατές και διατηρείται η απαραίτητη απόσταση ανάμεσα στους θεατές και στους ηθοποιούς. Εκτός από τα πρωτόκολλα απολύμανσης και καθαριότητας που ακολουθούνται, υπάρχει επιπλέον εξαερισμός και συσκευή ιονισμού χώρου. Δείτε περισσότερα στο https://fournos-culture.gr

18.10.2021

Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ επιστρέφει με νέα εκπαιδευτικά προγράμματα, πιο σύγχρονα από ποτέ!

Μπες στα παπούτσια μου

Η

θεατρική ομάδα ΟΝΕΙΡΟΔΡΑΜΑ δημιούργησε το «Μπες στα παπούτσια μου», σε κείμενο του Γιώργου Μενδρινού και σκηνοθεσία του Γιώργου Μενεδιάτη, μια παράσταση-βιωματικό εργαστήριο για παιδιά που, με την ενεργή συμμετοχή τους και μέσα από τη διάθεση του παιχνιδιού, εξωτερικεύουν πιο εύκολα τις σκέψεις τους και παράλληλα ερευνούν τα συναισθήματα των άλλων, αναπτύσσοντας έτσι μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και κατανοώντας έννοιες, όπως η διαφορετικότητα και ο σχολικός εκφοβισμός. Η παράσταση-εργαστήριο έχει τρεις ενότητες στο χρονικό πλαίσιο των 90 λεπτών: Α’ ENOTHTA: Θεατρική παράσταση. Τα παιδιά μέσα από κωμικές καταστάσεις θα αντιληφθούν τη θέση θύμα-θύτης. Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ: Τα παιδιά με παιχνίδια γνωριμίας και εμπιστοσύνης θα δημιουργήσουν την κατασκευή «Το δέντρο της αυτοεκτίμησης». Γ’ ΕΝΟΤΗΤΑ: Τα παιδιά θα αυτοσχεδιάσουν, θα προτείνουν κανόνες αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού, θα παίξουν σκηνές που θα φτιάξουν με τη βοήθεια των ηθοποιών και την υποστήριξη της δραματοθεραπεύτριας, βγάζοντας προς τα έξω τον δημιουργικό και καλλιτεχνικό τους εαυτό.

Θέατρο

Πότε: Κάθε Κυριακή στις 12 Πού: Θέατρο Σταθμός, Βίκτωρος Ουγκώ 55, Αθήνα (Μετρό Μεταξουργείο) Παίζουν: Χριστίνα Μουδάτσου, Γιώργος Μενεδιάτης Προπώληση: Viva.gr Για περισσότερες πληροφορίες: www.oneirodrama.gr

Κάθε χρόνο, τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ περιλαμβάνουν δράσεις που ξεχωρίζουν για τη δημιουργικότητα και την πρωτοτυπία τους! Φέτος, επιστρέφουν πιο σύγχρονα από ποτέ, με ακόμα πιο έντονη δημιουργική προσέγγιση. Για πρώτη φορά τα προγράμματα του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ είναι διαθέσιμα τόσο δια ζώσης όσο και διαδικτυακά και μας καλούν σε μια ξεχωριστή εμπειρία δημιουργίας και εξερεύνησης. Με οδηγό την αγάπη για το περιβάλλον, τον σεβασμό στην κοινωνία και με διάθεση γιορτής, τα νέα εκπαιδευτικά προγράμματα περιλαμβάνουν πλούσιες εκπαιδευτικές δράσεις, προγράμματα STEM και Ρομποτικής, εικαστικά εργαστήρια και ομαδικές ξεναγήσεις για σχολεία, οικογένειες και μεμονωμένους επισκέπτες. Κάθε χώρος του Μουσείου καλωσορίζει μια μοναδική δράση για όλη την οικογένεια. Στην αυλή του Μουσείου, μικροί και μεγάλοι θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν την τέχνη της χαρακτικής, με βοηθό τις ρόδες ενός ποδηλάτου. Στο Αμφιθέατρο, οι μικροί επισκέπτες θα γίνουν DJ’s, συνθέτοντας το δικό τους μουσικό έργο με ήχους του Μουσείου, ενώ στην Αίθουσα του Δορυφόρου, η τεχνολογία θα συναντήσει την τέχνη και τα παιδιά θα δημιουργήσουν εικαστικά έργα εμπνευσμένα από τη Μητέρα Φύση. Δορυφόροι, ρομπότ και οπτικές ίνες συμπληρώνουν αυτή την εξαιρετική μουσειοπαιδαγωγική εμπειρία. Όπως προαναφέρθηκε, φέτος το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ κάνει τη διαφορά, πραγματοποιώντας τις δράσεις του κατά περίσταση και διαδικτυακά. Ειδικά για τα απομακρυσμένα σχολεία της περιφέρειας, το Μουσείο προσφέρει δύο διαδικτυακά εικαστικά εργαστήρια, μέσα από τα οποία οι μαθητές θα έχουν τη μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουν το Μουσείο, να εμπνευστούν και να διασκεδάσουν δημιουργικά. Δείτε στο www.otegroupmuseum.gr τις δράσεις που σας ενδιαφέρουν και προγραμματίστε άμεσα την ηλεκτρονική σας κράτηση. Η διαδικασία είναι απλή και η συμμετοχή είναι δωρεάν. Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ ακολουθεί πιστά τα Μέτρα Υγειονομικής Προστασίας και τις οδηγίες της Πολιτείας.

Ο Ρον χάλασε

Μ

ια κωμική περιπέτεια κινουμένων σχεδίων που αφηγείται την ιστορία του Μπάρνεϊ, ενός κοινωνικά απροσάρμοστου γυμνασιόπαιδου και του Ρον, του υπερσύγχρονου ψηφιακού ρομπότ που μιλά και περπατά και το οποίο υποτίθεται πως είναι «Ο Αντισυμβατικός Κολλητός Φίλος». Οι ξεκαρδιστικές δυσλειτουργίες του Ρον, στην εποχή των social media, μπλέκουν τον Μπάρνεϊ και τον Ρον σε ένα γεμάτο δράση ταξίδι μέσα από το οποίο το αγόρι και το ρομπότ του μαθαίνουν να ζουν και να απολαμβάνουν το υπέροχο χάος της αληθινής τους φιλίας.

Σινεμά

Σκηνοθεσία: Jean-Philippe Vine Πού και πότε: Από 21 Οκτωβρίου στους κινηματογράφους από τη Feelgood.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΜΙΛΟΥ ΟΤΕ Πρωτέως 25, 14564 Ν. Κηφισιά, Τηλ. 210 6110299

www.otegroupmuseum.gr instagram: @otegroupmuseum

40

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

Κυριακές στη Μουσική Βιβλιοθήκη στο Μέγαρο

K

άθε Κυριακή, τα παιδιά έχουν την τιμητική τους στη Μουσική Βιβλιοθήκη του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο. Η βρεφική παράσταση «αβγώ» των Στέλλας Σερέφογλου και Αντώνη Παπαθεοδούλου και το εντυπωσιακό «Σβήσε το φως» για παιδιά 4-10 ετών της αγαπημένης ομάδας ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ, που έχουν ήδη συμπληρώσει δύο επιτυχημένες χρονιές, θα επαναληφθούν, ενώ παρουσιάζεται και μια νέα βρεφική παράσταση, «Η Βασίλισσα των πάντων», σε σκηνοθεσία του Λάμπρου Φισφή. Επιπλέον, συνεχίζεται το επιτυχημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Μουσική Συμμορία», για παιδιά 2-5 ετών και τους γονείς τους. Αναλυτικότερα:

Για περισσότερες πληροφορίες και για τις ώρες των παραστάσεων και του εκπαιδευτικού προγράμματος, επισκεφτείτε το www.mmb.org.gr Ηλεκτρονικές αγορές: www.ticketservices.gr Τηλεφωνικές αγορές: 210 7234567 Μουσική Βιβλιοθήκη του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Αθήνα

αβγώ Η υπέροχη ιδέα που προέκυψε από τη συνεργασία της Στέλλας Σερέφογλου και του Αντώνη Παπαθεοδούλου αποκτά φωνή μέσα από την ονειρική μουσική που έγραψαν ο Κώστας Γάκης και ο Δημήτρης Αποστολακίδης και ζωντανεύει με μαγικές εικόνες υπό τη σκηνοθετική ματιά της Στέλλας Σερέφογλου, η οποία υπογράφει την καλλιτεχνική σύλληψη της παράστασης. Βρέφη από 10 μηνών και

παιδιά έως 3 ετών βιώνουν μια αξέχαστη πολυαισθητική εμπειρία, μέσα σε ένα θέαμα όπου ο λόγος φαντάζει περιττός. Το Αυγό ως αρχή. Το Αυγό ως το «μέσα», το «ζεστά», ως ασφάλεια αλλά και ως προετοιμασία. Όλοι ήμασταν μέσα σε ένα αυγό. Κι όλοι θελήσαμε, τολμήσαμε να βγούμε από αυτό. Παρακολουθούμε, λοιπόν, ένα μικρό ανθρωπάκι που αναπτύσσεται και προετοιμάζεται για τον έξω κόσμο μέσα σε ένα αυγό. Όλα τα ερεθίσματα οδηγούν κλιμακωτά και αναπόφευκτα στη στιγμή της απόφασης «Θα βγω!» Παίζουν οι Ιώ Λατουσάκη και Δημήτρης Αποστολακίδης.

Η Βασίλισσα των πάντων Μια παράσταση που, με όχημα τη φαντασία, ταξιδεύει βρέφη από 10 μηνών, παιδιά μέχρι 3 ετών και γονείς σε έναν κόσμο όπου όλα είναι πιθανά. Μέσα σε 40 λεπτά ξεδιπλώνονται μαγικά μέρη με εξωτικά πουλιά, πολύχρωμα ψάρια, άγριες ζούγκλες, ορμητικά ποτάμια, θορυβώδεις πόλεις, έναστρους ουρανούς και πλούσια παλάτια. Καθισμένοι σε μαξιλάρια, μικροί και μεγάλοι παρακολουθούν μια ταλαντούχα χορεύτρια-περφόρμερ, τη Σάρα Τοσκάνο, και έναν χαρισματικό μουσικό κρουστών, τον Σόλη Μπαρκί, που παίζει ποικίλα όργανα από όλο τον κόσμο, αλλά και καθημερινά αντικείμενα, και συμμετέχουν ενεργά τραγουδώντας, χτυπώντας καμπάνες, δημιουργώντας τον άνεμο και ό,τι άλλο χρειάζεται ώστε να βοηθήσουν τη Βασίλισσα στο ταξίδι της για την αναζήτηση της πραγματικής ευτυχίας. Σκηνοθετεί και αφηγείται ο Λάμπρος Φισφής.

18.10.2021

Σβήσε το φως! Η ομάδα ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ καλεί για τρίτη χρονιά τα παιδιά 4 έως 10 ετών να πλησιάσουν με θάρρος όλα όσα τα φοβίζουν, σε μια ευφάνταστη μουσικοθεατρική παράσταση, γεμάτη περιπέτεια, σασπένς και χιούμορ. Ήρωας ο Μάξιμος που φοβάται ακόμα και τη σκιά του! Όταν πέφτει η νύχτα, η φαντασία του καλπάζει και το καθετί μοιάζει με τέρας! Γι’ αυτό και έχει πάντα όλα τα φώτα αναμμένα και φροντίζει ώστε να μη μένει ούτε μια γωνία σκοτεινή στο σπίτι του. Ώσπου, μια μέρα, ένας επίμονος ήχος θα τον οδηγήσει σε έναν κόσμο όπου όλες οι φοβίες του ενσαρκώνονται με μοναδικό τρόπο και θα κληθεί να τις αντιμετωπίσει. Τι γίνεται όμως όταν καταλαβαίνει ότι εκεί ο μόνος δυνατός είναι ο ίδιος, ότι όλοι χρειάζονται τη βοήθειά του και ότι πρόκειται για έναν κόσμο τόσο υπέροχα αστείο και τόσο φανταστικά αλλόκοτο, που ακόμα και οι ίδιοι οι θεατές θα τον παρακαλούν να… σβήσει το φως; Το κείμενο, η μουσική και οι στίχοι είναι των Άγγελου Αγγέλου και Έμης Σίνη, ενώ η σκηνοθεσία και τα σκηνικά του Γκάυ Στεφάνου. Παίζουν οι Ελισσαίος Βλάχος και Βαγγέλης Πιτσιλός.

«Μουσική Συμμορία» Γνωστά παιχνίδια ξεπηδούν από τις σελίδες των παραμυθιών της Μουσικής Βιβλιοθήκης και ζωντανεύουν σε ένα ευφάνταστο μουσικοκινητικό πρόγραμμα για μικρούς, από 2 έως 5 ετών, και μεγάλους, σχεδιασμένο από την Ειρήνη Περσίδου και εμψυχωμένο από την ίδια και την Ειρήνη Γεωργιάδη. Το παιδικό δωμάτιο, το μέρος όπου ένα παιδί περνά αμέτρητες ώρες παιχνιδιού, δημιουργίας και χαλάρωσης, αποτελεί πηγή έμπνευσης και μυθοπλασίας, καθώς τα παιχνίδια μάς μαθαίνουν τις βασικές αρχές της μουσικής. Τα παιδιά παρατηρούν, ανακαλύπτουν, κινούνται και εξοικειώνονται με τον χώρο, συνδυάζουν ήχους με κίνηση και μελωδία, παίζουν παιχνίδια μίμησης και τραγουδούν.

18.10.2021

41

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

Θέατρικό Παιχνίδι

Πού: ΘΕΑΤΡΟ 104, Ευμολπιδών 41, Γκάζι Πληροφορίες / Κρατήσεις: 2121 010582 & 6932 321039, www.omada5epoxon.gr

Θεατρικά Εργαστήρια για παιδιά και εφήβους από την Ομάδα των Πέντε Εποχών

Σ

τις μέρες μας η ανάγκη για ουσιαστική επικοινωνία και έκφραση είναι επιτακτική, κυρίως για τα παιδιά, που ως ευαίσθητοι αποδέκτες απορροφούν όλους τους κραδασμούς της κοινωνίας. Το θεατρικό παιχνίδι, απαραίτητο όσο ποτέ, αποτελεί το πολύτιμο εργαλείο που θα δώσει διέξοδο στις ανησυχίες τους, θα ξορκίσει τον φόβο και τελικά θα φωτίσει τον ψυχικό τους κόσμο. Σε κλίμα αποδοχής και ενθάρρυνσης, με ομαδικότητα και συνεργατικότητα, χωρίς το άγχος της απόρριψης, του σωστού και του λάθους, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να «συναντηθούν» με τη δική τους αλήθεια και να ανακαλύψουν τον «μοναδικό» εαυτό τους, να κινητοποιήσουν μηχανισμούς προσαρμογής, αντιμετώπισης αλλά και ενσυναίσθησης σε σχέση με τους άλλους και τελικά να βρουν τρόπους να επικοινωνήσουν και να σχετιστούν. Όλα αυτά τους προσφέρει η ηθοποιός, σκηνοθέτης και παιδαγωγός Σοφία Παπαδοπούλου, μέσω των εργαστηρίων θεατρικού παιχνιδιού που πραγματοποιεί. Με πολυετή εμπειρία και κύριο γνώμονα την αγάπη για τα παιδιά φιλοδοξεί μέσω της χαράς του παιχνιδιού και του θεάτρου, χρησιμοποιώντας πολλαπλά ερεθίσματα και τεχνικές, να διασφαλίσει μια «συνθήκη», ένα «πεδίο δράσης» που θα αποτελέσει πηγή ευαισθητοποίησης, έκφρασης, επινόησης, αλληλεπίδρασης, συνεργασίας, έκπληξης, απόλαυσης και στοχασμού. Εργαστήρια: • Για νήπια (2,5-5,5 ετών) κάθε Παρασκευή 17:30 – 18:30 • Για παιδιά (6-11 ετών) κάθε Παρασκευή 19:00 – 20:30 • Για εφήβους (12-17 ετών) κάθε Σάββατο 15:00-16:30

Βόλτα

Πού: Διεύθυνση Ανδρέα Παπανδρέου & Διονύσου 155, Μαρούσι Πότε: Δευτέρα έως Παρασκευή, 16:00 – 22:00 και ΣάββατοΚυριακή, 10:00 – 23:00 www.aidonakia.gr

Trick or Treat: Τα Αηδονάκια γιορτάζουν το Halloween

T Θέατρο

Πού και πότε: Κάθε Σαββατοκύριακο, στο Christmas Theater

«Οι Άθλοι του Ηρακλή» στο Christmas Theater

Η

Κάρμεν Ρουγγέρη, η Χριστίνα Κουλουμπή και οι συνεργάτες τους έρχονται στο Christmas Theater με τους «Άθλους του Ηρακλή». Μητέρα και κόρη, με νέα σκηνοθετική ματιά, με εντυπωσιακά σκηνικά, κοστούμια, ειδικά εφέ και βιντεοπροβολές, αξιοποιούν τις μεγάλες τεχνολογικές δυνατότητες του ξεχωριστού αυτού θεάτρου και παρουσιάζουν τη ζωή και τους άθλους του Ηρακλή σε μια σπουδαία παραγωγή για όλη την οικογένεια. Η παραμυθένια μα και ακριβής παράσταση είναι βασισμένη πάνω σε ό,τι έχει γραφτεί για τον ήρωα και τη ζωή του, έτσι ώστε τα παιδιά να σχηματίσουν μια σαφή εικόνα του Ηρακλή, που με τους άθλους του έμεινε στην ιστορία ως ο πιο ονομαστός και αγαπητός ήρωας της ανθρωπότητας. Δείτε τις ώρες των παραστάσεων και κλείστε τα εισιτήριά σας στο www.viva.gr/tickets/theatre/christmas-theater/oi-athloi-tou-irakli/

o πιο ανατρεπτικό και ευφάνταστο Trick or Treat Party έρχεται και φέτος στο Λούνα Παρκ «Τα Αηδονάκια» στο Μαρούσι, που έως τις 7 Νοεμβρίου μεταμορφώνεται σε Aidonakia Halloween! Μεταμφιεστείτε και διασκεδάστε «τρομακτικά τρομακτικά», με ξεναγούς το καλό φάντασμα Blinky και τις φο-βε-ρές μάγισσες Άμπρα και Κατάμπρα! Στα 5.500 τ.μ. του πάρκου έχει στηθεί νέο τρομερό σκηνικό, «ανατριχιαστικές» δράσεις και νέα παιχνίδια με halloween αισθητική! Τεράστιες κολοκύθες, κεριά, σκούπες, γλυκά, μια έπαυλη γεμάτο μυστήριο και το χαρωπό φαντασματόσπιτο θα εξάψουν την παιδική φαντασία! Οι μικροί μας φίλοι θα περάσουν από το Μαγεμένο Δάσος με το Τεράστιο Στοιχειωμένο Δένδρο, θα ανακαλύψουν όλα όσα κρύβει η Τεράστια Κολοκύθα, θα λύσουν τους γρίφους που θα τους βάλουν οι μάγισσες στo Τρομερό Κάστρο και θα φωτογραφηθούν με το παιχνιδιάρικο φαντασματάκι-μασκότ στο Blinky’s House. Φυσικά, στα Αηδονάκια θα βρείτε ΚΑΙ όλα τα κλασικά παιχνίδια λούνα παρκ και δράσης για αξέχαστες στιγμές διασκέδασης: Πανοραμική ρόδα, καρουζέλ, σαφάρι με ιπτάμενα ζώα, κλασικό roller-coaster, αυτοκινητόδρομο, παιδότοπο με παιχνιδοκατασκευή, τραμπολίνο, ιπτάμενες καρέκλες, συγκρουόμενα, τρενάκι, ψάρεμα, ιππόδρομο και πολλά άλλα! Ακόμα, το «Αηδονάκια Play Town Café», πλήρως ανακαινισμένο, προσφέρει ποικιλία σε γλυκά και αλμυρά εδέσματα, ώστε όλοι να μείνουν ικανοποιημένοι. Τα Aidonakia έχουν πάρει όλα τα μέτρα προστασίας. Βάλτε αντιφοβικό και ελάτε!

42

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

18.10.2021

ξει πολλά από τότε. Ζούμε σε μια πραγματικότητα στην οποία ο ρατσισμός εφαρμόζεται πια ως επίσημη κρατική πολιτική. Με το κλείσιμο των συνόρων, τους συνοριακούς στρατούς και τη Φρόντεξ στη Μεσόγειο, τη διαλογή και διάκριση που κάνουν οι δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανάμεσα σε πρόσφυγες χρήσιμους για την παραγωγική τους αλυσίδα και σε ανεπιθύμητους, φαίνεται ο ρατσισμός στην πράξη. Τον τελευταίο καιρό ξαναβγαίνουν προκλητικά ομάδες νεοφασιστικών δογμάτων και τρομοκρατούν μαθητές και πρόσφυγες. Μετανάστες στερούνται πια σχεδόν επίσημα το δικαίωμα στην ιατρική περίθαλψη και στην παιδεία. Δεν ξέρω αν αρκεί ένα «διαφωτιστικό έργο» ή μια απλή επίκληση στην παιδεία ενάντια στην ξενοφοβία και στις ρατσιστικές προκαταλήψεις, αλλά σίγουρα είναι μια πρόταση για το πώς μπορεί κανείς με πολυμήχανα μέσα, όπως η σάτιρα, η κριτική, η φαντασία και η ζεστή καρδιά, να ξεμπροστιάσει τους μηχανισμούς που επιφέρουν τον ρατσισμό, τους αποκλεισμούς και την περιθωριοποίηση. Μπορούμε να συμβάλουμε στον δημόσιο διάλογο με αυτή την ιστορία του Νουριάν.

Βασίλης Κουκαλάνι: Ο ρατσισμός δεν είναι εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης φύσης ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

H

Συντεχνία του Γέλιου παρουσιάζει φέτος στο «Σύγχρονο Θέατρο», έπειτα από ενάμιση χρόνο αναγκαστικής απουσίας, την παράσταση με την οποία μπήκε και καθιερώθηκε στον χώρο του παιδικού θεάτρου, την περίφημη «Μια γιορτή στου Νουριάν», που πρωτοανέβηκε στο θέατρο «Πορεία» από το 2011 έως το 2014. Συνάντησα, λοιπόν, τον Βασίλη Κουκαλάνι, ιδρυτή της Συντεχνίας, σκηνοθέτη και ηθοποιό της παράστασης. Βασίλη, με το καλό η επιστροφή στις αίθουσες. Αν και φαντάζομαι την απάντηση, ρωτώ γιατί ξανά τη «Γιορτή στου Νουριάν»; Η παράσταση συστήθηκε στο αθηναϊκό κοινό τον Οκτώβριο του 2011, σε μια εποχή που

η Χρυσή Αυγή ξεκινούσε τα πρώτα πογκρόμ κατά των ξένων στο κέντρο της πόλης. Ήταν τα πρώτα μνημονιακά χρόνια, αισθανόσουν μια συλλογική απογοήτευση και φόβο στους δρόμους, που σύντομα εξελίχθηκε σε μαζική επιθετικότητα και θυμό. Εκείνο τον καιρό έμοιαζε, λοιπόν, να βγαίνουν στο προσκήνιο διάχυτα, και με τις ευλογίες της τότε κυβέρνησης και των ΜΜΕ, ρατσιστικά ιδεολογήματα επικίνδυνα. Φαινόταν σαν ένα θέμα που είχε βρει την πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας απροετοίμαστη και αμήχανη, κυρίως όσον αφορά στη διαπαιδαγώγηση των μικρότερων ηλικιών. «Η Συντεχνία του Γέλιου» και η συγκεκριμένη παράσταση ευελπιστούσε να αποτελέσει μια ουσιαστική και διαφωτιστική φωνή που να απευθύνεται σε παιδικό κοινό αξιοποιώντας τον κόσμο των παιδιών, που σ’ αυτό το έργο, με όρους επίκαιρους και ρεαλιστικούς, μας «φοράνε για άλλη μια φορά τα γυαλιά». Σήμερα μοιάζει ξαφνικά να μην έχουν αλλά-

Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια για την υπόθεση του έργου και σε ποιες ηλικίες απευθύνεται; Είναι μεν μια παιδική παράσταση, αλλά… Στο έργο έρχονται αντιμέτωποι μια ελληνική οικογένεια με μια οικογένεια Ιρανών μεταναστών. Δυο λαοί με πολύ ζεστό και πληθωρικό ταμπεραμέντο. Η οικογένεια Παπαδάκη, η οικογένεια Νουριάν και η μικρή Πακιστανή Αμπίρα συναντιούνται σ’ ένα κάμπινγκ και, αφού περάσουν μέσα από ένα διήμερο γεμάτο παρεξηγήσεις, καβγάδες, φάρσες και διαβολιές, καταλήγουν σε μια γιορτή. Αυτή η γιορτή είναι μια τελετουργία συμφιλίωσης, όπου σηματοδοτείται το πώς τελικά θριαμβεύουν οι αρετές της αλληλοκατανόησης, της ανεκτικότητας, της ζεστής καρδιάς και του κοινού νου, πάνω από τις προκαταλήψεις, τις περιχαρακώσεις και την βλακεία. Κι αυτοί που επιφέρουν στην ιστορία αυτόν τον θρίαμβο είναι τα παιδιά. Εκεί που οι «μεγάλοι» δεν μπορούν να συνεννοηθούν, έρχονται εκείνα να δώσουν λύση σε αυτό το υποτιθέμενα σύνθετο κοινωνικό πρόβλημα του ρατσισμού∙ μέσα απ’ το παιχνίδι τους, οδηγούν ολόκληρη την παρέα σε μια πολιτισμική συμφιλίωση με τον πιο αυθόρμητο τρόπο. Είσαι κατά το ήμισυ Ιρανός και μάλιστα από πατέρα, το οποίο σημαίνει πως η μη ελληνική καταγωγή σου γίνεται αντιληπτή λόγω του επωνύμου σου. Καταρχάς, βίωσες ρατσισμό στα μαθητικά σου χρόνια, αλλά και στη μετέπειτα πορεία σου ως ενηλίκου; Και έπειτα, πώς σε διαμόρφωσε αυτή η διπλή σου πολιτιστική ταυτότητα; Δεν θα έλεγα ότι αντιμετώπισα διακρίνουσες συμπεριφορές, μια και όταν ήρθα στην Αθήνα, στα έντεκά μου, είχα ζήσει ήδη σε δυο πολύ διαφορετικές χώρες και επίσης κατείχα και την γλώσσα μητρικά. Επίσης, είχα μάλ-

18.10.2021

λον μια ανεπτυγμένη αίσθηση προσαρμοστικότητας, αφού ερχόμασταν τα καλοκαίρια στην Κρήτη όλα μου τα χρόνια. Όσο για την περίφημη πολιτιστική ταυτότητα, που συχνά κινεί κάποιο ενδιαφέρον, τι να πω; Την έχω προσδιορίσει ως υβριδική και διαμεσολαβητική. Όταν είμαι στην Ελλάδα, κατάγομαι απ’ το Ιράν, όταν πάω στο Ιράν, κατάγομαι απ’ την Ελλάδα. Όταν είμαι στη Γερμανία, κατάγομαι απ’ όπου θέλω! Θεωρείς ότι έχουν βελτιωθεί τα πράγματα στην ελληνική κοινωνία τη δεκαετία που μεσολάβησε από το πρώτο ανέβασμα της παράστασης; Η καταδίκη της Χρυσής Αυγής, που έως το 2014 αλώνιζε στις γειτονιές, στρατολογούσε, μα και σκότωνε κόσμο είναι αρκετή; Ή το αυγό του φιδιού συνεχίζει να εκκολάπτεται, σε νέες, κεκαλυμμένες φωλιές; Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο ρατσισμός δεν είναι εγγενές στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, δεν συνιστά δηλαδή μια αρχέγονη τάση του ανθρώπου∙ δεν γεννιέται κανείς ρατσιστής, όπως παραδείγματος χάριν γεννιέται μαύρος, Έλληνας, Εβραίος ή Αλβανός, όπως τείνουν να ισχυρίζονται πολλά νεοναζιστικά δόγματα. Δεν είναι ο άνθρωπος «εκ φύσεως» ξενοφοβικός και εθνοκεντρικός. Ο ρατσισμός έχει, καθαρά ιστορικά, τόπο, τρόπο και χρόνο γέννησης. Πρέπει να εξετάσουμε, λοιπόν, τις συνθήκες που ευνοούν την ύπαρξή του. Σήμερα, πάλι, είμαστε αντιμέτωποι με τους ίδιους ακριβώς μηχανισμούς που φέρουν και φέρνουν τον ρατσισμό, όπως ενδεχομένως τους γνωρίσαμε σκληρά το 2010. Και αποδεικνύεται ξανά ότι πρόκειται για συνειδητή προσπάθεια των ισχυρών να βαθαίνουν τους διαχωρισμούς μέσα στην κοινωνία και να κρατούν την τάξη των εργαζόμενων διαιρεμένη. Ο ρατσισμός είναι ένα πολύτιμο «όπλο» τους. Βλέπουμε πάλι εκστρατείες φασιστικής βίας απέναντι σε μαθητές, μετανάστες και πρόσφυγες, διότι κυριαρχούν μηχανισμοί που διεξάγουν κάθε στιγμή ασταμάτητη προπαγάνδα ενστάλαξης μιας εθνικής συνείδησης που αποσκοπεί στη διαιώνιση του ανταγωνισμού και της διάσπασης των ανθρώπων, στη διαιώνιση της βίας. Εμείς πάντως δεν τους φοβόμαστε και θα λέμε με χαρά και υπερήφανα τη φοβερή αυτή ιστορία της «Γιορτής στου Νουριάν». Νομίζω ότι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η ιστορία της «Γιορτής». Ποιος ήταν ο πρώτος, ο αυθεντικός Νουριάν, όταν η παράσταση ανέβηκε στη Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του ‘70; Έχεις δει αντιδράσεις έκπληξης από όσους το πρωτοακούν; Η εκδοχή που γράφτηκε το 1973 στο Βερολίνο λεγόταν «Μια Γιορτή στου Παπαδάκη», και οι μετανάστες της ήταν Έλληνες και Τούρκοι. Ο περισσότερος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ κόσμος που το πληροφορείται μοιάζει να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, να του ισχυροποιείται το συμπέρασμα της παράστασης και να επικυρώνει καθαρά τη γελοιότητα των προκαταλήψεων. Είναι, νομίζω, μια αναπόσπαστη πληροφορία στην κατανόηση της πρόθεσης του έργου και της ομάδας μας. Δεν είναι τυχαίο που ο Παπαδάκης της δικής μας εκδοχής ένα βράδυ στο κάμπινγκ τραγουδά μεθυσμένος το τραγούδι του Άκη Πάνου «Στο σταθμό του Μονάχου». Ποιος είναι, λοιπόν, ο Παπαδάκης της ελληνικής παράστασης; Ποια χαρακτηριστικά του Νεοέλληνα συγκεντρώνει; Δύσκολη ερώτηση και δεν ξέρω αν μπορώ να την απαντήσω, κυρίως λόγω του κινδύνου υπεραπλουστεύσεων και συντριπτικών κλισέ. Ο Παπαδάκης, ωστόσο, μοιάζει με θύμα της διαρκούς οικονομικής κρίσης που βλέπει τη ζωή του να δυσκολεύει πολύ, το περιβάλλον του να φτωχοποιείται. Στρέφεται ενάντια στους μετανάστες που στη γειτονιά του έχουν στήσει μαγαζάκια, παντοπωλεία ή τηλεφώνων, και τους αντιλαμβάνεται ως απειλή, όπως ακριβώς αντιλαμβάνονταν, για παράδειγμα, οι Αμερικάνοι στις αρχές του 20ου αιώνα του Έλληνες μικροπωλητές και ευκαιριακούς εργάτες… Στην αρχή της σχολικής τους ζωής, τα παιδιά βλέπουν δίπλα τους μόνο παιδιά, ούτε φύλα ούτε κοινωνική τάξη ούτε εθνικότητες ούτε θρησκείες ούτε χρώματα… Όμως, σύντομα αυτό αλλάζει, προφανώς εξαιτίας της εμπλοκής των γονέων και των εκπαιδευτικών στις ζωές τους, εξαιτίας δηλαδή της ενήλικης ματιάς και των στερεοτύπων που, συνειδητά ή ασυνείδητα, συνεχίζουν να κουμαντάρουν τις ζωές μας. Είναι, κατά τη γνώμη σου, εφικτή μια πολιτισμική συμφιλίωση και μια ειρηνική συνύπαρξη όλων των ανθρώπων σε μεικτές, πολύχρωμες κοινωνίες, ανεξαρτήτως πάσης διαφορετικότητας, χωρίς ρατσισμό, χωρίς μισαλλοδοξία, χωρίς ξενοφοβία; Αρκούν τα παιδιά για να τσακίσουν τον φασισμό εν τη γενέσει του και τελικά να σώσουν τον κόσμο; Τα παιδιά για μένα εκπροσωπούν όλοι τις καταπιεσμένες τάξεις. Με συγκινεί ένα ριζοσπαστικό δυναμικό που έχουν και η αδέσμευτη προοπτική τους. Τα θαυμάζω και ταυτίζομαι μαζί τους, γιατί μοιάζουν να μπορούν σε μια κοινωνία καθαρά εχθρική προς αυτά, μια κοινωνία που τα λογαριάζει μόνο ως ορδές ανεγκέφαλων καταναλωτών, να διαφυλάξουν μια μνήμη ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ταμπεραμέντου, ερωτευμένα με το ταξίδι της ζωής, αναίσθητα στις προσταγές της εξουσίας, μεθυσμένα από τον άνεμο της ελευθερίας. Δεν θα έλεγα, όμως, ότι το παιδί μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά η τάξη, η κοινωνική τάξη των παιδιών. Δε μ' ενδιαφέρει απαραίτητα το παιδί, αλλά τα παιδιά.

43 Η «ΓΙΟΡΤΉ ΣΤΟΥ ΝΟΥΡΙΆΝ» ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΌΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΏΣ ΜΠΟΡΕΊ ΚΑΝΕΊΣ ΜΕ ΠΟΛΥΜΉΧΑΝΑ ΜΈΣΑ, ΌΠΩΣ Η ΣΆΤΙΡΑ, Η ΚΡΙΤΙΚΉ, Η ΦΑΝΤΑΣΊΑ ΚΑΙ Η ΖΕΣΤΉ ΚΑΡΔΙΆ, ΝΑ ΞΕΜΠΡΟΣΤΙΆΣΕΙ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΎΣ ΠΟΥ ΕΠΙΦΈΡΟΥΝ ΤΟΝ ΡΑΤΣΙΣΜΌ, ΤΟΥΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΎΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΊΗΣΗ. Η «Γιορτή στου Νουριάν» είναι μια παράσταση καθολικά προσβάσιμη. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Είναι ακόμα ελάχιστα τα θέατρα που προσφέρουν αυτή τη δυνατότητα… «Η Συντεχνία του Γέλιου» ήρθαμε σε στενή επαφή με την Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών και τον σκηνοθέτη Αντώνη Ρέλλα και αποφασίσαμε να ανεβάσουμε το έργο «Πιο δυνατός κι από τον Σούπερμαν» από το 2018 μέχρι το 2020. (Θα ανέβει και φέτος για λίγες παραστάσεις από τις 13 Νοεμβρίου). Εκεί αντιληφθήκαμε, µέσα από την λυτρωτική αλήθεια των ίδιων των αναπήρων, ότι η συγκεκριμένη διακριτή ομάδα πληθυσμού είναι από τις πιο περιθωριοποιημένες όσον αφορά την πρόσβαση σε σχεδόν όλα τα κοινωνικά αγαθά. Ετεροπροσδιορίζονται και αποκλείονται από το σύνολο της κοινωνίας και τους θεσμούς σχεδόν περισσότερο από κάθε άλλη ομάδα ανθρώπων. Έχοντας την εμπειρία του Νουριάν και του ρατσισμού απέναντι σε ξένους, διακρίναμε μια αντίστοιχη αιχμηρότητα σε θέματα προκαταλήψεων, αποκλεισµού, διακρίνουσας µεταχείρισης, σε πάσης φύσεως τιθέµενα εµπόδια, σε όλες τις πτυχές και τα επίπεδα διαβίωσης ατόµων µε αναπηρία. Υπήρξε, δηλαδή, μια ακόμα ευκαιρία για διαπαιδαγώγηση και συνεκπαίδευση σε θέµατα ισότητας, κοινωνικής συµφιλίωσης και δηµιουργικότητας. Γι’ αυτόν τον λόγο μάς έγινε από κοινού σημαντική η έµπρακτη δηµιουργία συνθηκών πρόσβασης στην τέχνη και στον πολιτισμό σε ανθρώπους µε αναπηρία. Θεωρήσαμε απολύτως απαραίτητο σε μια κατεξοχήν αντιρατσιστική παράσταση να υπάρχει εφαρμογή της συμπερίληψης με παραδειγματικό τρόπο. Οι παραστάσεις τις Κυριακές στις 15.00 είναι καθολικά προσβάσιμες σε ανάπηρους και έχουν και υπέρτιτλους στα πέρσικα (φαρσί), μια και χρησιμοποιούνται και στην ίδια την παράσταση και επειδή μιλιούνται από την πλειονότητα του μεταναστευτικού πληθυσμού στη χώρα, Αφγανούς και Ιρανούς και κάποιους Κούρδους. Καθολικά προσβάσιµες παραστάσεις σημαίνει ταυτόχρονη διερµηνεία στην ελληνική νοηµατική γλώσσα, ακουστική περιγραφή για ανθρώπους µε προβλήµατα όρασης και ενδογλωσσικούς υπέρτιτλους για κωφές/ ούς και βαρήκοους/ες.

«Μια γιορτή στου Νουριάν», του Volker Ludwig Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Κάθε Κυριακή 11:30 & 15:00 Γενική Είσοδος: 10€ Διάρκεια παράστασης: 75’ Πού: Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45, Γκάζι, Τηλέφωνο: 210 3464380, Μετρό Κεραμικός

44

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

18.10.2021

Μήνας Εφηβείας: Μήνας γνώσεων, σκέψης και δημιουργικότητας ΤΗΣ ΠΕΛΙΏΣ ΠΑΠΑΔΙΆ

Σ

Για περισσότερες πληροφορίες για τον «Μήνα Εφηβείας», επικοινωνήστε στο 210-3650024 ή στο ekdiloseis@patakis.gr

ε ελάχιστες ημέρες έρχεται ο Νοέμβριος και ο «Μήνας Εφηβείας» των Εκδόσεων Πατάκη, πιστός στο ετήσιο ραντεβού του με μαθητές και σχολεία, επιστρέφει για ενδέκατη χρονιά, μπαίνοντας αισίως στην… προεφηβεία! Και φέτος, οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν διαδικτυακά λόγω της πανδημίας∙ λόγω της πανδημίας, βέβαια, είναι και ακόμα μεγαλύτερη η λαχτάρα των μαθητών να καταπιαστούν με κάτι διαφορετικό από το στενό πλαίσιο των σχολικών υποχρεώσεων. Με την ευχή οι εκδηλώσεις για τη «δύσκολη» αυτή ηλικία να πολλαπλασιαστούν και να συνεχίσουν να εμπνέουν και να πρωτοτυπούν, ζήτησα από πέντε συγγραφείς που συμμετέχουν να μοιραστούν τις σκέψεις τους για τις δράσεις και την αναγκαιότητά τους. Πριν διαβάσετε, όμως, όσα έχουν να μας πουν, οφείλω να σας ενημερώσω πως αυτό το τεράστιο project έχει τόσο μεγάλη επιτυχία, γιατί ο ενορχηστρωτής του, ο μοναδικός Δικαίος Χατζηπλής, εργάζεται άοκνα, με απίστευτο μεράκι, για να το οργανώσει και τους υπόλοιπους έντεκα μήνες του χρόνου! Δεν ξέρω πώς θα ήταν ο «Μήνας Εφηβείας» χωρίς τον Δικαίο. Ξέρω, όμως, πώς είναι με αυτόν στο τιμόνι του: Άψογος. Πρωτοποριακός. Παράδειγμα προς μίμηση. Chapeau, από όλους μας στο Τaλκ. Πάμε, τώρα, στους συγγραφείς μας!

Αλεξάνδρα Μητσιάλη Με τη διπλή ιδιότητά μου, ως λογοτέχνη και φιλολόγου, μπορώ να πω ότι ο «Μήνας Εφηβείας» είναι κυρίως μια ευκαιρία. Αφενός μια ευκαιρία για τον/τη συγγραφέα να επικοινωνήσει με τους εφήβους μέσα από τα βιβλία του/της ή μέσα από ένα πρόγραμμα, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει τη σύμπραξη δύο ή τριών δημιουργών που έχουν προσεγγίσει το ίδιο θέμα ο καθένας από τη δική του οπτική γωνία∙ ή ακόμα μέσα από μία δραστηριότητα που αφορμάται από ένα βιβλίο, αλλά αγκαλιάζει ευρύτερα ενδιαφέροντα στον χώρο των τεχνών και των επιστημών. Αφετέρου μια ευκαιρία για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές να διαβάσουν, να συζητήσουν μεταξύ τους για τη λογοτεχνία και για τα θέματα που πραγματεύεται το βιβλίο, να συναντήσουν τον ίδιο τον συγγραφέα, να γνωρίσουν τον κόσμο του και τα μυστικά του, να ενισχύσουν την επικοινωνία και την πνευματική αναζήτηση στη σχολική τους τάξη. Σε μια χώρα όπως η δική μας, όπου η σχέση

των ανθρώπων με τα βιβλία είναι αναντίστοιχη με τη βαρύτητα της λογοτεχνικής της παράδοσης, δεν έχουν εμπεδωθεί αναγνωστικές δεξιότητες από τα παιδιά και τους εφήβους. Οι έφηβοι χρειάζονται κατά κανόνα διαμεσολάβηση για να προσεγγίσουν ένα βιβλίο. Χρειάζονται το ερέθισμα, το κίνητρο, την πρωτοβουλία. Ο «Μήνας Εφηβείας» οργανώνει αυτή τη διαμεσολάβηση. Σχεδιάζει τα ερεθίσματα, δίνει το κίνητρο, παίρνει την πρωτοβουλία. Απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται είτε να κάνουν μια αρχή είτε να τροφοδοτήσουν τις προσπάθειές τους. Ταυτόχρονα, εγγυάται την ποιότητα στο εγχείρημά τους, έτσι ώστε η χαρά των παιδιών από την εξερεύνηση του συνήθως νέου γι’ αυτά λογοτεχνικού τοπίου να γεννήσει την ανάγκη για μια επόμενη επαφή με ένα καινούργιο βιβλίο. Και βέβαια, στον καιρό της πανδημίας, μας υπενθυμίζει ότι η λογοτεχνία μπορεί να είναι και μια συλλογική εμπειρία, που μας βοηθά να ανακαλύψουμε ο ένας τον άλλον, να διαπιστώσουμε κοινές ανάγκες και ευαισθησίες, να μοιραστούμε τα όνειρά μας για τη ζωή.

18.10.2021

Βαγγέλης Ηλιόπουλος Οι Εκδόσεις Πατάκη, διαπιστώνοντας ότι οι έφηβοι χρειάζεται να χτίσουν μια νέα σχέση τη λογοτεχνία, καθιέρωσαν τον «Μήνα Εφηβείας», τη σημαντικότερη φιλαναγνωστική εκδήλωση για αυτή την ηλικία στη χώρα μας. Είμαι πολύ υπερήφανος που συμμετείχα από την πρώτη στιγμή σε μια δράση, η οποία έχει καταφέρει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι έφηβοι αντιλαμβάνονται το βιβλίο. Ο «Μήνας Εφηβείας» το έχει φέρει σε επαφή με διαφορετικές μορφές καλλιτεχνικής δημιουργίας, έχει αναδείξει την απόλαυση που προσφέρει και έχει δημιουργήσει πρωτόγνωρες αναγνωστικές εμπειρίες. Σίγουρα τα παιδιά που νόμιζαν ότι η ανάγνωση έχει να κάνει μόνο με το σχολείο και δεν προσφέρει τίποτα άλλο παρά πρόσκαιρες γνώσεις άλλαξαν γνώμη. Αναγνώρισαν στα βιβλία τον εαυτό τους και μυήθηκαν σε έναν διάλογο για τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, όπως ο έρωτας, ο θάνατος, η λειτουργία της κοινωνίας, οι σχέσεις με την εξουσία, η ελευθερία∙ όσα δηλαδή απασχολούν έναν νέο άνθρωπο. Κι εκεί που όλοι θεωρούσαν αναντικατάστατη τη φυσική συνάντηση με τους νέους αναγνώστες, και άρα σε περίοδο περιορισμών κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, οι Εκδόσεις Πατάκη επέμειναν κι έδωσαν στον «Μήνα Εφηβείας» άλλη διάσταση. «Διαβάζοντας» τα μηνύματα των καιρών, αντιλήφθηκαν ότι αυτήν την περίοδο τα παιδιά έχουν ανάγκη το βιβλίο πιο πολύ από ποτέ. Οι δράσεις, λοιπόν, έγιναν ψηφιακές, αποκαλύπτοντας τις ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητές τους. Οι περιορισμοί του τόπου καταργήθηκαν και γίναμε όλοι μια φιλαναγνωστική παρέα, όπου κι αν βρισκόταν ο καθένας μας. Συγγραφείς, βιβλιοθηκονόμοι, καθηγητές, μαθητές, εμψυχωτές, δημιουργοί έστησαν μια διαδικτυακή γιορτή, φέρνοντας στο επίκεντρο το εφηβικό βιβλίο. Γιατί αυτό είχε ανάγκη: Να βγει από τη σκόνη του χρόνου και να μπει στο κέντρο των δράσεων και των συζητήσεων των εφήβων. Και τα κατάφερε!

Στέλλα Κάσδαγλη Ο «Μήνας Εφηβείας» είναι για μένα μια αφετηρία. Μια αφετηρία να χτιστεί, κάθε χρονιά, μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με τα σχολεία και με τα ίδια τα παιδιά. Τα παιδιά όχι σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής τους, αλλά στη μαγική εκείνη περίοδο όπου τίποτα στο μυαλό και στην καρδιά τους δεν είναι ακόμα τόσο παγιωμένο που να μην μπορεί να αναθεωρηθεί, αλλά και τίποτα δεν είναι τόσο ρευστό ώστε να δυσκολεύει την ουσιαστική συζήτηση, την κριτική σκέψη και το γνήσιο μοίρασμα που οδηγεί τελικά, πολλές φορές, στη δημιουργική ανατροπή και στην πολύτιμη αλλαγή πλεύσης.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ Όλα αυτά τα χρόνια που συμμετέχω στον «Μήνα Εφηβείας», όλες αυτές οι ώρες που έχω περάσει συζητώντας με τα παιδιά, μου έχουν αφήσει ανεξίτηλη την αίσθηση ότι και για εκείνα είναι πολύτιμη αυτή η γραμμή. Γιατί είναι ελεύθερη από «πρέπει», προνομιακή χάρη στη μικρή της διάρκεια, με αρκετά παρακλάδια, ώστε να επιτρέπει τη δημιουργικότητα και τον αυτοσχεδιασμό, αλλά πολύ καλά σχεδιασμένη, ώστε να ακουμπάει, αν όχι όλες, σίγουρα πολλές από τις ευαίσθητες χορδές που κρύβουν οι έφηβοι και οι έφηβες μέσα τους. Κι όσο κι αν η πανδημία μάς στέρησε μια πολύτιμη διάσταση αυτής της γραμμής, την άμεση επαφή, στον ίδιο χώρο και στον ίδιο χρόνο, με το πιο δύσκολο αναγνωστικό κοινό, εντούτοις μας έδωσε ένα, αναγκαίο τελικά, σπρώξιμο, προς μια άλλη κατεύθυνση –πολύ απαιτητική αλλά εξίσου σημαντική: η μετάβαση στις online συναντήσεις μάς επέτρεψε να επεκτείνουμε τη γραμμή και να την απλώσουμε σε αγόρια και κορίτσια από όλη την Ελλάδα, αλλά και έξω από αυτήν. Υπέροχα παιδιά που σε προηγούμενα χρόνια θα είχαν πολύ λιγότερες ευκαιρίες να έρθουν σε επαφή με τους προβληματισμούς, με τους ανθρώπους πίσω από τα βιβλία, με αυτήν την ολοζώντανη κοινότητα που μεγαλώνει διαρκώς και που, με το όραμά της, μπορεί και θέλει να τα συμπεριλάβει όλα.

Γιώργος Παναγιωτάκης Πρωτοτυπία, ζωντάνια, εμβάθυνση, δημιουργικότητα, ανοιχτομυαλιά, σύγχρονοι προβληματισμοί… Είναι μερικές από τις λέξεις που, κατά τη γνώμη μου, χαρακτηρίζουν τον «Μήνα Εφηβείας». Στις συναντήσεις και στα εργαστήριά μας έχουμε γράψει σενάρια και διηγήματα, έχουμε γυρίσει ταινίες μικρού μήκους, έχουμε παίξει βιβλιοφιλικά παιχνίδια θησαυρού, έχουμε μπει σε escape rooms –και έχουμε βγει από αυτά σοφότεροι– έχουμε δημιουργήσει καινούργιους λογοτεχνικούς και κινηματογραφικούς χαρακτήρες, έχουμε συζητήσει σε βάθος για σύγχρονα κοινωνικά και καλλιτεχνικά ζητήματα, έχουμε εστιάσει σε άγνωστες όψεις του κόσμου μας… Και το κυριότερο: Έχουμε περάσει καλά, ανταλλάσσοντας ιδέες και γνώση και ανακαλύπτοντας νέα πράγματα. Είμαι δε βέβαιος πως έτσι νιώθουν στην πλειονότητά τους και οι έφηβοι συμμετέχοντες. Το διακρίνει κανείς στον ενθουσιασμό με τον οποίο καταπιάνονται με τις διάφορες δραστηριότητες και τις «αποστολές» τους, αλλά και στις φλογερές συζητήσεις και αντιδικίες που ξεσπούν όταν υπάρχει κάποια διαφωνία για μια απόφαση που αφορά τη δημιουργική διαδικασία. Κρίνοντας από όσα μου μεταφέρουν οι συνάδελφοι από τα δικά τους εργαστήρια, μα και τα ίδια τα παιδιά που έχουν πάρει μέρος σε αυτά, θεωρώ ότι το αποτύπωμα αυτού του θεσμού μέσα στα χρόνια είναι πολύ έντονο. Ραντεβού τον Νοέμβρη –και κάθε Νοέμβρη– λοιπόν.

45

Ευαγγελία Θεοδωρίδου Νοέμβριος 2020. Ο «Μήνας Εφηβείας» συμπληρώνει δέκα χρόνια και προετοιμαζόμαστε πυρετωδώς για να τον γιορτάσουμε. Και ξαφνικά η χώρα για άλλη μια φορά μπαίνει σε καραντίνα. Τα σχολεία κλείνουν πάλι και όλες οι προγραμματισμένες δράσεις αναστέλλονται επ’ αόριστον. Τα παιδιά μένουν στα σπίτια τους και τα μαθήματα γίνονται διαδικτυακά. Εγώ βρίσκομαι στο Ούμεο και συνεχίζω να εργάζομαι κανονικά στο σχολείο, καθώς η Σουηδία ακολουθεί μια διαφορετική πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας, όταν μια μέρα λαμβάνω μήνυμα από τη φιλόλογο Αγγελίνα Παπαδοπούλου, υπεύθυνη της λέσχης φιλαναγνωσίας του 17ου Γυμνασίου Αθηνών, ότι τα παιδιά-μέλη της συγκεκριμένης λέσχης επιθυμούν να βρεθούμε διαδικτυακά για να μιλήσουμε για το βιβλίο μου Ωδή...σσεια μιας έφηβης. Την πρώτη συνάντηση ακολούθησε δεύτερη, τη δεύτερη τρίτη και εξακολουθούμε μέχρι σήμερα, έπειτα από σχεδόν έναν χρόνο, να συναντιόμαστε σε τακτά χρονικά διαστήματα και να συζητάμε όχι πλέον για το δικό μου βιβλίο, αλλά για το δικό μας βιβλίο. Το Α και το Ω της ζωής μας ξεκινήσαμε να το γράφουμε όλοι μαζί κατά τη διάρκεια της πανδημίας και συνεχίζουμε έως και τώρα που μιλάμε. Τη σπίθα για τη δημιουργία του μπορεί να αποτέλεσε η Ωδή...σσεια, αλλά η επιθυμία των παιδιών να κάνουν κάτι δημιουργικό για να περάσουν τον χρόνο που βρίσκονταν κλεισμένα στα σπίτια τους είναι αυτή που το κρατάει ακόμα ζωντανό. Και τι πιο δημιουργικό απ’ το να εκφράσουν ελεύθερα, χωρίς λογοκρισία όλα όσα αισθάνονται και έχουν την ανάγκη να πούνε σε μας, τους μεγάλους; Οι έφηβοι, πίσω από τα τείχη που υψώνει η πανδημία γύρω τους, ενώνουν τις φωνές τους και μιλάνε για όλα όσα αγαπάνε και για όσα φοβούνται, για όσα ονειρεύονται και για όσα ελπίζουν. Το μόνο που μας ζητάνε είναι να τους ακούσουμε. Σ' αυτόν τον πολύ ιδιαίτερο «Χρόνο Εφηβείας» που διανύουμε, γράφουμε, ζωγραφίζουμε, ανταλλάσσουμε απόψεις, διαφωνούμε, προβληματιζόμαστε, κρίνουμε, αλλά κυρίως διασκεδάζουμε και στηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Η Covid-19 εξακολουθεί να υπάρχει, δυσκολεύοντας την επαφή και την επικοινωνία μας, αλλά η συγγραφή του βιβλίου μας την ξεπερνάει. Ξεγλιστράει από τους τοίχους των δωματίων, καταργεί τα σύνορα των χωρών και διανύει χιλιάδες χιλιόμετρα για να μας φέρει πιο κοντά. Ο «Μήνας Εφηβείας» το 2020 έφερε στον δρόμο μου μια φιλόλογο και μια καταπληκτική παρέα εφήβων, που με μύησαν σε νέα λογοτεχνικά μονοπάτια. Ο «Μήνας Εφηβείας» το 2021 θα με βρει με την ίδια συντροφιά να μοιραζόμαστε αυτή τη μοναδική εμπειρία με άλλους εφήβους και εκπαιδευτικούς από διάφορα σχολεία της Ελλάδας. Ανυπομονώ να δω πού θα μας βγάλει το ταξίδι μας αυτό!

46

ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ

18.10.2021

Μαμά, μπαμπά, παίζουμε; ΤΟΥ ΡΆΜΙ-ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΥ ΡΑΣΛΆΝ

Σ

υχνά βρισκόμαστε σε παιδικά πάρτι με μικρές φατσούλες που μοιράζονται τα φωτεινά τους χαμόγελα και άλλες φορές πάλι στην παιδική χαρά με παιδιά που σκορπούν απλόχερα τη χρυσόσκονη της φαντασίας τους κι όπου πέσει φυτρώνει ευτυχία. Εμείς στεκόμαστε τις περισσότερες φορές δίπλα τους ως παρατηρητές, χωρίς να περνάει από τη σκέψη μας να μοιραστούμε έστω για λίγο αυτή τη μοναδική αγνότητα και την αρμονία του παιχνιδιού. Μεγαλώνοντας, μπαίνουμε σε ένα «πουκάμισο» πάντα ατσαλάκωτο, με το άρωμα της σοβαρότητας, των υψηλών στόχων, της παραγωγικότητας. Και το κυριότερο: θεωρούμε ότι δεν πρέπει να κάνουμε λάθη. Επιστρέφοντας σπίτι από τη δουλειά, ακούμε την ερώτηση: «Μαμά, πάμε να παίξουμε;» ή «Μπαμπά, μου υποσχέθηκες ότι μόλις γυρίσεις από τη δουλειά θα φτιάξουμε το παζλ». Και συνήθως απαντάμε: «Πρέπει να μαγειρέψω, δεν μπορώ τώρα». «Είμαι πολύ κουρασμένος, ας το αναβάλουμε για αύριο». Τα παιδιά έρχονται κοντά μας και με τον δικό τους μοναδικό τρόπο, καλώντας μας να παίξουμε. Μας δείχνουν πόσο σημαντικοί είμαστε για εκείνα και ανοίγουν τον κόσμο του παιχνιδιού. Μας ενθαρρύνουν να γίνουμε

για λίγο κι εμείς νεράιδες, πειρατές, ήρωες, πιλότοι, αστροναύτες, που θα μας ταξιδέψουν σε νέους γαλαξίες και θα μας φέρουν στον νου πλανήτες που έχουμε βαθιά μέσα μας. Αν είμαστε τυχεροί, μπορεί να δούμε κάποιο αστέρι να πέφτει... Ας αφήσουμε στην άκρη –για όσο μπορεί ο καθένας μας– τις έγνοιες, τις προκλήσεις και κυρίως τις δικαιολογίες που βρίσκουμε για να ξεγλιστρίσουμε κάποιες φορές από την επαφή με το ίδιο μας το παιδί. Πάμε να δούμε τα οφέλη του παιχνιδιού στη ζωή μας: Χαλαρώνει το μυαλό και ελευθερώνει τη σκέψη. Δυναμώνει τον πυρήνα της οικογένειας και τη σχέση με το παιδί. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Το ενεργητικό παιχνίδι τονώνει και δυναμώνει το σώμα. Ανακαλύπτει πτυχές του εαυτού μας σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο. Βοηθά να αντιμετωπίσουμε για λίγο το άγχος. Δρα ως αντίδοτο στην κατάθλιψη και στη νευρικότητα. Έχοντας εμπειρία στην εκπαίδευση και εκγύμναση των παιδιών και των ενηλίκων με μεθόδους που στηρίζονται στο παιχνίδι, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες χρήσιμες συμβουλές για πιο ευτυχισμένους γονείς και παιδιά. Ορίστε μια συγκεκριμένη ώρα και μέρα

παιχνιδιού μέσα στην εβδομάδα. Δεσμευτείτε και οι δύο πλευρές σε αυτή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αφήσετε στην άκρη το αυθόρμητο παιχνίδι. Όταν αφιερώνετε δημιουργικό χρόνο στο παιδί σας θα πρέπει το κινητό να είναι στο αθόρυβο και η τηλεόραση και ο υπολογιστής κλειστά. Ο χρόνος σας θα πρέπει να είναι ουσιαστικός. Δεν έχει σημασία αν θα είναι 10 λεπτά ή 30, αρκεί να είστε εκεί χωρίς διακοπές. Χρειάζεται υπομονή. Ακούστε προσεκτικά αυτά που σας λέει ή θέλει να σας δείξει το παιδί, ακολουθώντας τους ρυθμούς του χωρίς να βιάζεστε να πείτε αυτό που έχετε στο μυαλό σας. Κάντε πράγματα που το παιδί σας δεν περιμένει από εσάς. Αξίζει για αυτές τις πολύτιμες στιγμές να εγκαταλείψετε την καθημερινότητα και την ένταση και να αφεθείτε στο παιχνίδι. Βάψτε τα πρόσωπά σας με τα χρώματα του ουράνιου τόξου, μοιράστε ρόλους και υποδυθείτε τους δεινόσαυρους, τους εξερευνητές, τους ινδιάνους. Αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη. Ο Ράμι-Αλέξανδρος Ρασλάν είναι προπονητής-εκπαιδευτής Kung Fu, Kick Boxing, Αυτοάμυνας και personal trainer. Θα τον βρείτε στο 698 0888 661 και στο rami@tigerart.gr

Αντιμετωπίστε τις δυσκολίες και τις ανησυχίες των παιδιών! Τέσσερις υπέροχα εικονογραφημένες ιστορίες για τη διαχείριση των συναισθημάτων των μικρών παιδιών από τον Τομ Πέρσιβαλ! Ν ΕΟ

Ο Νόρμαν ήταν πάντα φυσιολογικός… μέχρι που μια μέρα… έβγαλε φτερά.

Η Ρούμπι ήταν πάντα ευτυχισμένη… μέχρι που κάποια μέρα… ανακάλυψε μια Ανησυχία.

Η Μίσα λατρεύει να φτιάχνει πράγματα… αλλά δυσκολεύεται να κάνει φίλους.

Ο κόσμος της Τίλντα είναι ακριβώς όπως της αρέσει… μέχρι που μια μέρα γυρίζει ανάποδα.

48

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

βιβλίο

Βρείτε όλα τα βιβλία που προτείνουμε στο παιδικό βιβλιοπωλείο "Ο Γάτος Μαουρίτσιο", www.mauriciobookstore.gr

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ Στα γενέθλια της Τέλα, οΤικ τής έφτιαξε μια τούρτα. Όμως, έπειτα από πολύ παιχνίδι και λίγο πριν την ακουμπήσει στο τραπέζι, οΤικ γλίστρησε και η τούρτα έπεσε κάτω. Πώς θα γιορτάσουν τώρα τα γενέθλια τηςΤέλα; Να είστε σίγουροι πως οι αγαπημένοι πρωταγωνιστές θα βρουν τη λύση, όπως πάντα! «Τα γενέθλια» είναι, όπως ήδη καταλάβατε, η νέα περιπέτειά τους. Αυτή τη φορά, o Axel Scheffler εμπιστεύτηκε το κείμενο στην Camilla Reid και συνδημιούργησαν μια ιστορία για τις αναποδιές και για το πώς να τις ξεπερνάμε! Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος, σε απόδοση του Φίλιππου Μανδηλαρά και απευθύνεται σε πλάσματα από ενός έτους! ΟΤζεφ ο αρκούδος μάλλον ξέχασε κάτι. Έφαγε πρωινό, χτένισε τη γούνα του, πότισε το φυτό, αλλά κάτι τον ενοχλεί. Καθώς, λοιπόν, αισθάνεται έξω από τα νερά του, ξεκινάει να βρει έναν φίλο να του πει τι συμβαίνει. Στον δρόμο, τα ζώα που συναντά τον κοιτούν παράξενα, όσο κι αν αυτός το παίζει κουλ. Το «Κάτι δεν πάει καλά!» του Jory John (Εκδόσεις Παπαδόπουλος, εικονογράφηση Erin Kraan) είναι μια, γλαφυρά δοσμένη από τον Γιώργο Τσακνιά, ξεκαρδιστική ιστορία για ένα αρκουδάκι, ένα λαγουδάκι και ένα… βρακάκι, μια ιστορία για τους φίλους που είναι πάντα εκεί για να μας στηρίζουν, ακόμα και στις πιο αναπάντεχες στιγμές της ζωής μας, ακόμα και στις πιο στραβές μας μέρες. Για παιδιά από 3 ετών. Η Ρούµπι είναι πολύ καλό δρακάκι. Ακολουθεί πιστά όλους τους ∆ρακοκανόνες: Είναι τρομακτική, κλέβει απ’όλους και δεν μοιράζεται µε κανέναν, γι' αυτό και έχει έναν τεράστιο θησαυρό, τον οποίον κουράζεται πολύ να διατηρήσει και να αυξήσει. Τα υπόλοιπα ζώα αρχίζουν να χάνουν την υπομονή τους μαζί της. Όταν η Ρούμπι χάνει το μεγάλο βιβλίο των Δρακοκανόνων και δεν ξέρει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται, τα ζώα παίρνουν μια απόφαση. Έφτασε η ώρα να αλλάξουν οι κανόνες! Η Νίκολα Κίνεαρ επιστρέφει με την υπέροχα εικονογραφημένη ιστορία «Οι δράκοι δε μοιράζονται» (Εκδόσεις Μεταίχμιο), για παιδιά από 3 ετών, δείχνοντάς τους πόσο σημαντικό και διασκεδαστικό είναι να ξέρει κανείς να μοιράζεται. Ο Γιάννης κάνει αταξίες. Δεν το λέω εγώ. Το παραδέχεται ο ίδιος. Επίσης παραδέχεται πως του αρέσει πολύ να πειράζει τους άλλους. Όμως, δεν ενοχλείται όταν τον πειράζουν και οι άλλοι. Φυσικά, ούτε την αδελφή του αφήνει σε ησυχία, μα της αρέσει και ξεκαρδίζεται στα γέλια κάθε φορά που συμβαίνει αυτό. Είμαι σίγουρη πως φαντάζετε όλοι τι είναι ο Γιάννης. Είμαι, όμως, εξίσου σίγουρη πως δεν φαντάζεστε τι ΔΕΝ είναι. Πάμε, λοιπόν. Δεν είναι άγριο χορταράκι που φυτρώνει ανάμεσα στα στάχυα και δεν τα αφήνει να μεγαλώσουν. Δεν είναι μια παχουλή μέλισσα που κάθεται πάνω σ' ένα λουλούδι και το κάνει να γέρνει μέχρι τη γη. Και δεν είναι πολλά ακόμα. Αν σας ενδιαφέρει να τα μάθετε, αναζητήστε «Το ζιζάνιο», το νέο βιβλίο της Λίλας Πατρόκλου (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), με την παιχνιδιάρικη, πολύχρωμη εικονογράφηση της Μαριλένας Μελισσηνού! Για όλα τα ζιζάνια και μη, από 3 ετών! Ο κόσμος της Τίλντα είναι ακριβώς όπως της αρέσει, με τους φίλους της, τα βιβλία της, τα παιχνίδια της… Μέχρι που μια μέρα ο κόσμος αυτός γυρίζει ανάποδα και το κορίτσι, αφού δυσκολεύεται πολύ, αποφασίζει να μην κάνει πια τίποτα. Μέχρι που μια μικρή πασχαλίτσα τής δίνει τη λύση και το κίνητρο. «Η Τίλντα προσπαθεί ξανά», του Τομ Πέρσιβαλ (Εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Πετρούλα Γαβριηλίδου) είναι μια αισιόδοξη, εμψυχωτική ιστορία, με εκπληκτική εικονογράφηση που συμβαδίζει με το κείμενο, που θα βοηθήσει τα παιδιά από 3 ετών να πιστέψουν στον εαυτό τους, να είναι γενναία, να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στη ζωή και να μην απογοητεύονται όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Έξω από το σπίτι του Μπεν ζει μια κουκουβάγια. Ο Μπεν την έχει ονομάσει κύριο Κου. Κάθε βράδυ το αγόρι φωνάζει «Κου-κου» και η κουκουβάγια απαντάει «Κου-κου». Όμως μια μέρα οι μεγάλοι, που δεν έχουν αντιληφθεί καθόλου το πλάσμα που συντροφεύει τον Μπεν και μάλλον δεν πιστεύουν καν στην ύπαρξή του, αποφασίζουν να κόψουν το δέντρο όπου ζει ο κύριος Κου. Θα προλάβει ο Μπεν να σώσει το σπίτι του φίλου του;Το παραμύθι «Σώστε τον κύριο Κου», της Helen Stephens, δημιουργού της σειράς «Πώς να κρύψεις ένα λιοντάρι», είναι μια τρυφερή ιστορία για το πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα άγρια ζώα που ζουν στις πόλεις. Αλλά και μια υπενθύμιση για το πώς είναι ο κόσμος μέσα από τα µάτια των παιδιών. Η Stephens εμπνεύστηκε από μια εμπειρία των παιδικών της χρόνων. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση της Μαριλένας Πανουργιά και απευθύνεται σε αναγνώστες από 3 ετών. Η αυλή της Λίνας είναι ένα Λούνα Παρκ. Κάθε βράδυ μια φωτεινή ρόδα γυρίζει, ένα τρενάκι ανεβαίνει ανηφόρες, κατεβαίνει κατηφόρες, αλογάκια καλπάζουν, μπαλαρίνες χορεύουν. Όταν ο Βίκτορας εμφανίζεται μόνος του και λυπημένος, η Λίνα τον πλησιάζει. Μαζί κοιτούν τον κόσμο από ψηλά, μπαίνουν σε βαγόνια, ιππεύουν άλογα που σέρνουν άμαξες, κερδίζουν αρκουδάκια κι όλα αυτά κάτω από το φεγγαρόφωτο. Μήπως τελικά όλα στη ζωή μοιάζουν «Σαν Λούνα Παρκ»; Η Ιωάννα Μπαμπέτα επιστρέφει στις Εκδόσεις Μίνωας, με ένα παραμύθι, πανέμορφα εικονογραφημένο από τη Σάντρα Ελευθερίου. Οι δυο δημιουργοί παρασέρνουν τους μικρούς αναγνώστες σε μια γλυκιά ιστορία για τη φιλία, που δημιουργείται στα πιο απίθανα μέρη! Ο Πέτρος δεν θέλει κανέναν άλλο συμμαθητή να κάθεται δίπλα του στο σχολείο, πάρα μόνο τον Δημητράκη! Μάλιστα, προκειμένου να το πετυχαίνει, συχνά δημιουργεί προβλήματα στην τάξη, κάνοντας επίθεση στα άλλα παιδιά. Τι θα γίνει, όμως, όταν σ’έναν

18.10.2021

18.10.2021

περίπατο στο πάρκο, δεν θα θελήσει κανένας να γίνει ζευγάρι μαζί του ούτε να κάνει τραμπάλα μαζί του; Ούτε καν ο Δημητράκης;Το νέο βιβλίο της Έλενας Στανιού «Δε σε θέλω δίπλα μου» (Εκδόσεις Ψυχογιός, εικονογράφηση Γιώργος Σγουρός) είναι μια... Μπανάνα (από τη γνωστή και αγαπημένη Φρουτοπαρέα) για παιδιά προσχολικής ηλικίας, μια τρυφερή, καθημερινή ιστορία για την αγάπη, την υπομονή και την εμπιστοσύνη. Η ζωή στο δάσος κυλά ήρεμα για τα μικρά Μαρσουπιλαμί και τους γονείς τους. Ώσπου, μια τρομερή καταιγίδα διαλύει τη ζεστή τους φωλιά και όλα τα δέντρα του δάσους.Τώρα τα παρδαλά φανταστικά πλάσματα, μίξη λεοπάρδαλης και σκύλου, πρέπει να βρουν νέο σπίτι. Όμως είναι εύκολο να σε δεχτούν τα ζώα του διπλανού δάσους; Ποια θα είναι «Η νέα φωλιά των Μαρσουπιλαμί»; O καταξιωμένος δημιουργός Benjamin Chaud δανείζεται τους ήρωες του Βέλγου εικονογράφου André Franquin (θα βρείτε τις αυθεντικές τους περιπέτειες στα ΜΑΜΟΥΘ Κόμιξ), τους ξαναζωγραφίζει και διηγείται νέες ιστορίες. Με έντονα χρώματα και όμορφες εικόνες, μιλάει έμμεσα στα παιδιά από 3 ετών για θέματα που δεν είναι και τόσο εύκολα: Μετανάστευση, αποδοχή, ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη είναι λίγα από τα κρυμμένα μηνύματα αυτής της απολαυστικής ιστορίας, που μόλις κυκλοφόρησε από τη Μικρή Σελήνη. Στην παλιά συνοικία του λιμανιού, στον αριθμό 3 της οδού Σαρδέλας, βρίσκεται ένα μεγάλο, ροζ σπίτι που κατοικείται από φασαριόζικες αλλά πολύ συμπαθητικές γάτες. Οι ιστορίες τους πλέκονται με αυτές του ενοικιαστή της μικρής σοφίτας, του ποντικού Φίλιππου, ο οποίος με τον καιρό γίνεται καλός τους φίλος. Μπορούν οι γάτες να γίνουν φίλες με ένα ποντίκι; Όχι μόνο μπορούν, αλλά συνυπάρχουν και στην ίδια πολυκατοικία! Στον φανταστικό κόσμο της Νικολέτα Κόστα όλα είναι εφικτά! «Η πόλη με τις γάτες» (Εκδόσεις Μίνωας, μετάφραση Δέσποινα Δανιήλ) είναι μια μοναδική ιστορία για μια παράξενη φιλία, από μια κορυφαία συγγραφέα και εικονογράφο. «Γύρνα σπίτι, Μικρό Κουνέλι». Στο τρίτο βιβλίο της σειράς του John Bond, το Μικρό Κουνέλι ετοιμάζεται για κατασκήνωση στον κήπο, όπου θα στήσει σκηνή, θα φάει ζαχαρωτά και βέβαια θα μείνει ξύπνιο ως πολύ αργά. Ξεκινάει, λοιπόν, για να συγκεντρώσει τις απαραίτητες προμήθειες, όμως, ο καιρός δεν φαίνεται καλός. Η σκηνή του δεν θα μείνει για πολύ όρθια. Η φωτιά δεν ανάβει. Και κάπου –πού άραγε;– εξαφανίστηκαν όλα τα ζαχαρωτά. Αλλά αυτή θα είναι η καλύτερη μέρα του και το Μικρό Κουνέλι με τίποτα δεν γυρίζει σπίτι, ό,τι κι αν του λέει η μαμά Κουνέλα! Ή μήπως... Η ιστορία του βιβλίου αντικατοπτρίζει την αίσθηση περιπέτειας της παιδικής ηλικίας του συγγραφέα, που συνδυάζεται με την πρόσφατη εμπειρία του ως νέου πατέρα. Οι εσωτερικές σκέψεις του ήρωα και οι πολύχρωμες εικόνες δημιουργούν μια εναλλακτική αφήγηση, με διακριτικό χιούμορ, που επιτρέπει στα παιδιά να αναπτύξουν μια ευρύτερη κατανόηση των γεγονότων και σταδιακά να μάθουν τη ζωή, με τα καλά και τα στραβά της. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος, σε μετάφραση του Αντώνη Παπαθεοδούλου. Η Cori Doerrfeld επιστρέφει στις Εκδόσεις Διόπτρα με τη σειρά «Cubby Hill», για παιδιά από 3 ετών. «Το Βαγονάκι της φιλίας» είναι ένα βιβλίο για τις καινούργιες γνωριμίες και τους φίλους που φέρνουν όμορφες αλλαγές. Όταν ο αρκουδάκος Κούπερ ανακαλύπτει ότι μια καινούργια οικογένεια μετακόμισε στον Λόφο της Χαράς, ανεβαίνει στο σκούτερ του και ανακοινώνει τη χαρούμενη είδηση στους φίλους του. Καθώς ετοιμάζονται να καλωσορίσουν τους νέους τους γείτονες, όμως, τα ζωάκια αρχίζουν να αναρωτιούνται... Κι αν είναι τρομακτικοί; Κι αν τρώνε παράξενα πράγματα; Κι αν δεν μοιάζουν με κανένα από τα ζώα που ζουν στην πόλη τους; Ή μήπως είναι απλώς… οι τέλειοι γείτονες; Στο δεύτερο βιβλίο, που μιλάει για την αξία της γενναιοδωρίας, τη δύναμη της φιλίας και της αλληλοβοήθειας, όπως κάθε χρόνο, οι κάτοικοι στον Λόφο της Χαράς ετοιμάζονται για τη «Μεγάλη Γιορτή» Γενναιοδωρίας. Ο Κούπερ είναι ενθουσιασμένος, γιατί φέτος η γιαγιά Μπέα τού αναθέτει μια πολύ σημαντική δουλειά. Θα πρέπει να μοιράσει το μέλι στους φίλους του που παίρνουν μέρος στη γιορτή! Όμως ο Κούπερ συναντά προβλήματα και αναρωτιέται μήπως δεν είναι ικανός και ξεχωριστός. Ώσπου οι φίλοι του λύνουν την απορία του, ετοιμάζοντάς του μια μοναδική έκπληξη! Ένας γενναίος, νεαρός αστροναύτης φτάνει στονΆρη, σίγουρος ότι θα βρει εκεί ζωή. Έχει φέρει μάλιστα για δώρο ένα κουτί με κεκάκια σοκολάτας για να κεράσει τα πλάσματα που θα συναντήσει. Σύντομα, όμως, καταλαβαίνει ότι έκανε λάθος. Όχι μόνο δεν βρίσκει ζωή, μα δεν μπορεί να βρει ούτε το διαστημόπλοιό του! Τελικά, ανακαλύπτει ένα λουλούδι και ενώ ετοιμάζεται να επιστρέψει στη Γη με αυτό ως απόδειξη, αντιλαμβάνεται ότι κάποιος έφαγε τα κεκάκια του. Ποιος, όμως; Η «Ζωή στονΆρη», του Τζον Εϊτζί (Εκδόσεις Κλειδάριθμος), είναι μια αστεία ιστορία που θα διασκεδάσει κάθε μικρό αναγνώστη από 3 ετών, καθώς θα βλέπει τον αστροναύτη να αγνοεί πεισματικά έναν κρυμμένο Αρειανό-τέρας, ενώ περνάει από κοντά του. Από τις ΕκδόσειςΤζιαμπίρης-Πυραμίδα κυκλοφορεί το βιβλίο «Η Αλφαβήτα της μανούλας», στις σελίδες του οποίου η εκπαιδευτικός ΛητώΤσακίρη-Παπαθανασίου ξεδιπλώνει με ευφάνταστο τρόπο την πολύτιμη σχέση παιδιού και μητέρας. Με έμμετρο λόγο, χάρη στη συσχέτιση πολλών αγαπημένων και βασικών εννοιών με τη μητρότητα, και με την αρωγή της πολύχρωμης εικονογράφησης της Λιάνας Δενεζάκη, η συγγραφέας προσφέρει στα πιτσιρίκια από 3 έως 7 ετών ένα αλφαβητάρι, για να μάθουν με ευχάριστο τρόπο τα 24 γράμματα της ελληνικής γλώσσας, να παίξουν, να τα συνδέσουν με λέξεις και να ανακαλύψουν τα κρυμμένα μυστικά τους. Στο τέλος του βιβλίου, θα βρείτε εργασίες με γραμματάκια και εικόνες, τους στίχους δυο τραγουδιών, που υπάρχουν στοYouTube, σε μουσική Ελένης Σαμαρίνα, καθώς και αποφθέγματα για τη μητέρα. Όταν οι γονείς χωρίζουν, η αγάπη σε ποιο σπίτι μένει; Στου μπαμπά ή στης μαμάς; Ο Ιορδάνης νιώθει στενοχωρημένος από την ημέρα που του είπαν οι γονείς του πως θα πάρουν διαζύγιο. Ωστόσο, η ενσυναίσθηση που δείχνουν και η μαγική δύναμη που του δίνει η αδελφή του φέρνουν ηρεμία στην ψυχή του και λάμψη στα μάτια του! H ψυχολόγος Φρόσω Φωτεινάκη, μέσα από το παραμύθι «Και η αγάπη… σε ποιο σπίτι μένει;» (Εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση Μαρία Παγκάλου) δίνει το πιο σπουδαίο αντίδοτο στο τραύμα του διαζυγίου: την υποστήριξη, τη σύνδεση, την αλήθεια, την αγάπη. Μια ιστορία που απευθύνεται και στο παιδί που οι γονείς του δεν έχουν χωρίσει, ώστε να καλλιεργηθεί η κοινωνική του ευφυΐα και να αποκτήσει θετική στάση προς τη διαφορετικότητα, καθώς και την ικανότητα να εκφράζει τα δύσκολα συναισθήματά του στους γονείς του και στους ενήλικους που εμπιστεύεται. Στο μικρό δάσος κοντά στην πόλη ζούσαν ήρεμα κι ωραία πολλά πουλιά. Ανάμεσα σε αυτά κι ένας παπαγάλος, ο Μπλε, που ήταν ένας ωραιότατος, αλλά ήθελε να γίνει κάποιος άλλος. Γυρνούσε από γειτονιά σε γειτονιά, θαύμαζε όλα τα άλλα πουλιά, μα για τον εαυτό του παπαγά-

50 λιζε τα ίδια και τα ίδια: «Εγώ είμαι μόνο ένας απλός, τυχαίος παπαγάλος, δε θέλω πια να είμαι εγώ, άλλος να γίνω άλλος». Ώσπου μια μέρα σαν όλες τις άλλες που ο παπαγάλος συνέχιζε να παπαγαλίζει τα ίδια και τα ίδια, ήρθαν τα πάνω κάτω και τα πουλιά για να σωθούν από μια εισβολή έπρεπε να βρουν μια λύση.Άραγε θα τη δώσει κάποιος άλλος; Η απάντηση στο βιβλίο της Ευαγγελίας Στάθη «Ο παπαγάλος κι αυτός ο άλλος» (Εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Απόστολο Καραστεργίου), που υπενθυμίζει στα παιδιά από 4 ετών πως: «Πάντα να είσαι αληθινός, πάντα ο εαυτός σου και να θυμάσαι μέσα σου κρύβεται ο θησαυρός σου!» Στις σελίδες του βιβλίου «Τα θαυμαστά ζώα του Έρικ Καρλ» (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), μικροί και μεγάλοι αναγνώστες θα ανακαλύψουν τη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας και πάνω από 180 υπέροχα ζώα ζωγραφισμένα από τον δημιουργό της πολυαγαπημένης και... Πολύ Πεινασμένης Κάμπιας. Τα ζώα του βιβλίου ζουν στα τροπικά δάση, στις σαβάνες, στην έρημο, στους πάγους και στα χιόνια, στον ωκεανό, στα βουνά, στο δάσος, ανάμεσά μας. Μικρά και μεγάλα, χωράνε όλα στις σελίδες της πρωτότυπης αυτής εγκυκλοπαίδειας –ακόμα και η γαλάζια φάλαινα, το μεγαλύτερο ζώο της Γης, που ξεδιπλώνεται μπροστά μας σε μια σελίδα 80 εκατοστών. Μαζί της ιπτάμενοι σκίουροι, κοάλα, ερωδιοί, ηλεκτροφόρα χέλια, σαύρες, κολεόπτερα, γεωσκώληκες, μυρμηγκοφάγοι, γορίλες, ελέφαντες, αλιγάτορες, φλαμίνγκο, πάνθηρες, λιοντάρια, ζέβρες, ιπποπόταμοι, βίσωνες, καγκουρό, κροταλίες, πιγκουίνοι, δελφίνια, ιππόκαμποι, φώκιες, χρυσαετοί, πάντα, νυχτερίδες, αλεπούδες, αρκούδες και τόσα άλλα. Γνωρίζοντας τους διαφορετικούς βιότοπους και τα συναρπαστικά πλάσματα που τους κατοικούν, τα παιδιά θα συνειδητοποιήσουν πως ο άνθρωπος δεν είναι παρά ένας μικρός κρίκος στην αλυσίδα της βιοποικιλότητας και θα μάθουν να σέβονται το φυσικό περιβάλλον. Τι θα γινόταν αν είχες δυο χέρια τόσο μεγάλα που δεν θα μπορούσες να πιάσεις το κουτάλι για να φας ή να παίξεις με τα παιχνίδια σου; Τι θα έκανες αν σε φώναζαν κοροϊδευτικά οι συμμαθητές σου Χερούκλα; Ο ήρωας τηςΆννας Τσιαπούρη, που από μωρό ήταν ξεχωριστός και διαφορετικός, καταφέρνει τελικά να αγαπήσει τα μεγάλα χέρια του, παρά τις δυσκολίες που του δημιουργούν στην καθημερινότητά του και να βρει την ευτυχία. Πώς; Η απάντηση στις σελίδες του βιβλίου «Ο Χερούκλας», μιας τρυφερής ιστορίας για την αυτοπεποίθηση που μας χαρίζει η δύναμη της αγάπης και της προσφοράς. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, σε εικονογράφηση της Νικολέττας Φιλιππίδη. Οι Εκδόσεις Παπαδόπουλος εμπλουτίζουν τη σειρά εικονογραφημένων ιστοριών της Maria Isabel SánchezVegara «μικρά κορίτσια και αγόρια με ΜΕΓΑΛΕΣ ΙΔΕΕΣ», μέσα από τις οποίες τα παιδιά ανακαλύπτουν τη ζωή και τα κατορθώματα σπουδαίων προσωπικοτήτων από τον χώρο της επιστήμης, του ακτιβισμού, του αθλητισμού, της τέχνης, της φιλοσοφίας, της μόδας.Τη ζωή και τα κατορθώματα ανθρώπων λαμπρών και μοναδικών, από τους οποίους έχουμε πολλά να μάθουμε και με τους οποίους μπορούμε να ταυτιστούμε, ανθρώπων που μετέτρεψαν ένα μικρό όνειρο σε μια μεγάλη ιστορία. Κάθε βιβλίο φιλοξενεί ένα μικρό βιογραφικό του/της εκάστοτε πρωταγωνιστή/ριας στο τέλος και οι δυο νέοι τίτλοι μάς παρουσιάζουν τη «Φρίντα Κάλο», σε εικονογράφηση Gee Fan Eng και την «Αμέλια Έρχαρτ», σε εικονογράφηση Mariadiamantes. Η μετάφραση είναι της Κλεοπάτρας Ελαιοτριβιάρη. Εσύ διαλέγεις τι θα κάνεις με τη Ζωή σου! Μόλις ανοίξεις το γεμάτο εκπλήξεις κουτί της ξεπετάγονται περιπέτειες, δυσκολίες, απρόσμενα γεγονότα, μικρά καθημερινά μαθήματα, που μπορεί να είναι παράξενα και να σε φοβίσουν κιόλας∙ αλλά μαζί μ’αυτά έρχονται και τα πιο όμορφα… Γι’αυτό να αγαπάς τη Ζωή σου, όσο ανατρεπτική και άτακτη κι αν είναι! Γιατί όταν την αγαπάς, θα σου ανταποδώσει την αγάπη της! Οδηγίες χρήσης δεν υπάρχουν, αλλά μπορείς να τις γράψεις εσύ! «Η Ζωή είναι…», της Ame Dyckman (Εκδόσεις Διόπτρα, εικονογράφηση Cori Doerrfeld) μας θυμίζει ότι η ζωή αποτελεί ένα πανέμορφο, πολύπλευρο ταξίδι –και όχι έναν προορισμό– και ότι κάθε στιγμή της είναι σημαντική. Είναι ένα μάθημα ζωής, για μικρούς, μα και για μεγάλους. Διαβάζοντάς το, θα γελάσουμε, να κλάψουμε, θα συγκινηθούμε... θα ζήσουμε! Όταν η οικογένεια τηςΆννας Φρανκ αποφάσισε να κρυφτεί για να γλιτώσει από τους διωγμούς των Γερμανών κατά των Εβραίων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κανείς δεν φανταζόταν ότι θα έμεναν μακριά από όλα για περισσότερα από δύο χρόνια. Ζώντας σε μια μυστική σοφίτα, στο πίσω μέρος ενός κτιρίου στοΆμστερνταμ, μαζί με άλλους επτά συγκατοίκους, το δεκατριάχρονο κορίτσι ξεδιπλώνει στο χαρτί σκέψεις, φόβους, ελπίδες και όνειρα για τη ζωή και το μέλλον της. «Το Ημερολόγιο τηςΆννας Φρανκ», η νέα πρόταση της σειράς των Εκδόσεων Μίνωας «Κλασικοί θησαυροί», είναι μια συγκινητική, ιστορική μαρτυρία, που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από εξήντα γλώσσες και θεωρείται από τα πλέον πολυδιαβασμένα βιβλία στον κόσμο. Η διασκευή είναι της Μαρίας Δασκαλάκη και η εικονογράφηση του Νίκου Γιαννόπουλου.

20 χρόνια μετά τη δημοσίευση του «Πολύ γλυκού λύκου», του πρώτου βιβλίου της σειράς της Λήδας Βαρβαρούση «Τρελοδαγκωνίτσες» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος), η καταξιωμένη δημιουργός επιστρέφει με νέο, εορταστικό τίτλο! «Ο γάτος... το βιολί του» μας αφηγείται πώς ένας γάτος πολύ θυμωμένος, που ζούσε στο σπίτι του κλεισμένος, έγινε πολύ καλύτερος, όταν μια μέρα ήρθε στη ζωή του ένα καναρίνι, που του γνώρισε τη μουσική και τη γαλήνη. Από τότε με τις νότες κάνουν βόλτες, και τον ακούν από παντού πολλοί να παίζει το δικό του… το βιολί! Σε έμμετρο λόγο, κατάλληλο για μικρά παιδιά, το παραμύθι με τη ζωντανή εικονογράφηση τους εξηγεί πώς θα βρουν την εσωτερική τους γαλήνη, με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο. Επιτέλους, ο μεγαλόσωμπος και πολύχρωμος κύριος Χουρχούρης άνοιξε και πάλι έπειτα από 20 σχεδόν χρόνια, το πολύτιμο κόκκινο τετράδιο και διάβασε μία ακόμη αληθινή ιστορία από την πατρίδα του, το όμορφο και εξωτικό Γατουχάν, ένα νησάκι σε σχήμα γατοπατούσας, που δεν το βρίσκεις σε κανέναν χάρτη. «Πριν από χρόνια και καιρούς στ' όμορφο Γατουχάν, τότε που κυβερνούσε ο κάτασπρος Χαν Χαν, με μια παλιά βαρκούλα, μια βάρκα πλαστική, χωρίς πανιά, κατάρτι και δίχως κουπαστή, που δεκαπέντε γάτες χωρούσε το πολύ, έφτασαν στοιβαγμένες καμιά εκατοστή. Ανάμεσά τους γέροι μα και μωρά γατιά, που μέρες θαλασσόδερναν άρρωστα, νηστικά». Η Στέλλα Μιχαηλίδου γράφει και η Χρύσω Χαραλάμπους εικονογραφεί το βιβλίο «Ίδια έχουμε μαμά», μια αλληγορική γατοπεριπέτεια για το προσφυγικό ζήτημα, γεμάτη ανατροπές, συγκίνηση και πολλή ελπίδα, που τη δίνουν οι πρωταγωνιστές της, τα μικρά γατιά. Για παιδιά από 5 ετών. Τι θα γινόταν αν το νερό ήταν ορειβάτης και ανέβαινε βουνά; Και τα ψαράκια φορούσανε σκουφάκια και γάντια για το κρύο; Κι αν τα σύννεφα ήταν κόκκινα και θυμωμένα, οι βρύσες

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

18.10.2021

καμαρωτές και το χιόνι καλοκαιρινό; Αν φορούσε μαγιό και δεν έλιωνε ποτέ;Τι θα γινόταν αν χωρούσαμε τις λίμνες, τις θάλασσες και τα ποτάμια σε ένα πελώριο ποτήρι;Τότε ο κόσμος του νερού θα ήταν αλλιώτικος, ανάποδος, αλλά και πάλι θησαυρός πολύτιμος! Η Μαριέττα Κόντου γράφει ποιητικά και η Ελίζα Βαβούρη εικονογραφεί με νερένιες ζωγραφιές την τρυφερή, οικολογική ιστορία «Ζωγράφισέ μου ένα νερό!» (Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη). Οι φαινομενικά παιδικές απαιτήσεις της ηρωίδας για ζωγραφιές που ξεπερνούν τα δεδομένα και οι σίγουρες απαντήσεις-εικόνες του ενήλικου ζωγράφου ορμούν σαν χείμαρροι σε όσα μέχρι τώρα γνωρίζουμε και ανατρέπουν τα αναμενόμενα. Όμως, ακόμα και αν όλα αλλάξουν και αν ο κόσμος του νερού μεταμορφωθεί, εκείνο δεν θα πάψει να είναι το πιο σπουδαίο δώρο της φύσης! Ξαπλωμένος στο κρεβάτι του, ένα μοναχικό αγόρι, ο Γκασπάρ περιμένει να αποκοιμηθεί, αλλά ο ύπνος δεν τον παίρνει. Η νύχτα τον τρομάζει λίγο, το σκοτάδι της τον ύπνο διώχνει, οι σκιές ποιος ξέρει τι κρύβουν, κάθε ήχος εγκυμονεί κινδύνους… Είναι ολομόναχος και κάνει μια ευχή: Να είχε έναν φίλο, ακόμα και μικρούλη.Τότε, εμφανίζεται η Αγλαΐα, μια ποντικίνα που θα προσπαθήσει να τον βοηθήσει να καταλάβει τι σημαίνει φιλία. Γιατί το σπίτι του Γκασπάρ, χωρίς εκείνος να το γνωρίζει, έχει πολλούς μυστικούς κατοίκους, με ιδιαίτερες προσωπικότητες, που είναι έτοιμοι να του κάνουν παρέα κάθε βράδυ! «Ο Γκασπάρ μέσα στη νύχτα», της Σενγκ Σουν Ραταβανάν (Εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Μυρτώ Ροσινιέ και Κατερίνα Φράγκου) είναι μια νυχτερινή περιπέτεια γεμάτη εκπλήξεις με ποιητικό κείμενο και πολύχρωμη εικονογράφηση, που κέρδισε το Βραβείο Landerneau 2021. Ο παππούς κοιμάται συνέχεια, στην πολυθρόνα, στο τραπέζι, στο μπάνιο. Αλήθεια, παντού! Και του εγγονού του, που του λένε να μην κάνει φασαρία όταν ο παππούς κοιμάται και θυμώνει γιατί θέλει να παίξει μα δεν μπορεί, του αρέσει να του κάνει φάρσες. Να του αλλάζει κρυφά τα κανάλια στην τηλεόραση, έπειτα να κάνει πως παίζει κιθάρα, να του αλλάζει το βιβλίο που κρατάει στα χέρια του και να βάζει στη θέση του ένα κόμικ και άλλα τέτοια πολλά. Και μετά να γελάνε μαζί. Όταν, όμως, ο παππούς τού δίνει μια εξήγηση γιατί τον παίρνει συνέχεια ο ύπνος, ο πιτσιρικάς θέλει να μπει κι εκείνος στα όνειρά του. Και τότε είναι η σειρά του παππού να κάνει ησυχία για να μην τον ξυπνήσει! Το «Ησυχία, ο παππούς κοιμάται!», του Μανόλη Νικόλτσιου, είναι μια τρυφερή, συγκινητική ιστορία για έναν παππού κι έναν εγγονό, για την τρίτη ηλικία, τον σεβασμό, το χιούμορ, την οικογένεια, τις μνήμες και την αγάπη. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, με την πολύχρωμη εικονογράφηση της Ευτυχίας Ηλιάδου. Η Λένα ξύπνησε κακόκεφη, γκρινιάζει και αμφισβητεί. Ρωτάει ασταμάτητα τους φίλους της γιατί το ένα και γιατί το άλλο. Ώσπου φτάνει η στιγμή που καλείται η ίδια ν’απαντήσει σε μία αναπάντεχη ερώτηση: Γιατί υπάρχουν τα παραμύθια;Το βιβλίο της Σαντρίν Φριγκού «Μα γιατί;» (Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη) είναι ένα παραμυθένιο ταξίδι στις λέξεις και στα συναισθήματα. Οι εικόνες της Φανί Φαζ μεταμορφώνουν τη μικρή ηρωίδα σε μια Αλίκη στη χώρα της... ποίησης, που δίνει την πιο γλυκιά και αληθινή απάντηση, αυτή που φέρνει ζεστασιά μέσα της.Το βιβλίο θα εμπνεύσει τα παιδιά, αλλά και τους ενήλικους –που κατακλύζονται από τις παιδικές απορίες– με την τρυφερότητα και τον λιτό του λόγο, απομακρύνοντάς μας από τις τυπικές απαντήσεις που συνηθίζουμε να δίνουμε. Η γλυκύτητα της ποίησης είναι απαραίτητη, γιατί για κάθε τι υπάρχει και μια αιτία… μαγική. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι σκύλοι έχουν αποδειχτεί σπουδαίοι σύντροφοι του ανθρώπου. Ζουν στο πλευρό µας ως βοηθοί, συνεργάτες, φίλοι, µέλη της οικογένειάς µας. Νοιάζονται για εµάς, µας προσέχουν και µας εµπιστεύονται. Τους αξίζει λοιπόν και µε το παραπάνω να τους δείχνουµε απλόχερα την αγάπη, τη φροντίδα και τον σεβασµό µας.Το βιβλίο της Elena Browne «Πιάσε το λουρί» (Εκδόσεις Susaeta) είναι ένας πρακτικός οδηγός που θα μάθει στα παιδιά πώς να επιλέξουν τον σκύλο που ταιριάζει σ’εκείνα και στην οικογένειά τους, πώς σκέφτονται οι σκύλοι, τεχνικές εκπαίδευσης, κόλπα και παιχνίδια, όλα όσα πρέπει να ξέρουν για την περιποίηση, την υγεία και τη διατροφή του σκύλου τους. Με άλλα λόγια, θα τα... εκπαιδεύσει ώστε να γίνουν οι καλύτεροι φίλοι του καλύτερού τους φίλου!

To εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων «Ο εγκέφαλός μας και πώς λειτουργεί» της Δρ ΜπετίναΆιπ (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Μία Νίλσον, μετάφραση: ΜάρωΤαυρή) θα λύσει με τρόπο ευχάριστο και γλώσσα κατανοητή όλες τις απορίες για τον εγκέφαλο, μέσα από ένα ταξίδι μέσα στο όργανο που πρέπει να κάνει ένα σωρό δουλειές ταυτόχρονα και μοιάζει με μια πόλη γεμάτη ακούραστους εργάτες.Τα παιδιά από 6 ετών θα ακολουθήσουν την κουκουβάγια-καθηγήτρια, που θα τα ξεναγήσει μέσα στο μυαλό τους και θα τους εξηγήσει ένα σωρό πράγματα για τη μάθηση, τη μνήμη, τα συναισθήματα, την όραση, τον ύπνο, τον τρόπο που κάνουμε επιλογές και τόσα άλλα. Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου «Η δασκάλα με μισεί!» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) που όχι μόνο εικονογράφησε, αλλά και έγραψε η Σάντρα Ελευθερίου είναι σίγουρη πως η δασκάλα της... τη μισεί. Κι αυτό γιατί δεν καταφέρνει να πάρει τα τεράστια κόκκινα μπράβο και τα χρυσά αστεράκια που βάζει η δασκάλα στους συμμαθητές της. Γιατί, όμως; Αφού τα κάνει όλα τέλεια: Γράφει όσα θέλουν να ακούν οι μεγάλοι, εκθειάζει τη δασκάλα και το ντύσιμό της, τονίζει πως ασχολείται με την ανακύκλωση, με το προσφυγικό, με την κλιματική αλλαγή... Κι όμως η αναμενόμενη επιβράβευση δεν έρχεται από την κυρία Λίζα.Τότε, το κορίτσι αγχώνεται και δεν γράφει την τελευταία έκθεσή της, λέγοντας ψέματα πως δεν πρόλαβε. Μα τι κάνει λάθος; Μένει ξαπλωμένη στο κρεβάτι τόσο ώστε να βαθουλώσει το στρώμα της και βασανίζεται συνειδητοποιώντας πως έχει πει κι άλλα ψέματα στη δασκάλα. Για την ακρίβεια, όλα όσα έγραφε στο τετράδιό της δεν ήταν αλήθεια. Ήταν ίσως εντυπωσιακά, όμως δεν ίσχυαν.Τώρα κι αν θα τη μισήσει η δασκάλα της... Μα όταν ξεσπάει και γράφει επιτέλους αυθόρμητα, μέσα από την καρδιά της, παίρνει αυτό που τόσο πολύ επιθυμούσε.Το βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά από 6 ετών και περιέχει και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. ΗΆννα Κατάμπρα είναι πολύ θυμωμένη, γιατί πρέπει ν’αφήσει το παλιό της σπίτι, το σχολείο της και την πόλη της. Μετακομίζει με τους γονείς της σε ένα παλιομοδίτικο χωριό μέσα στο δάσος. Και το αποκορύφωμα…Το μέρος είναι γεμάτο θρύλους και μυστικά. Για παράδειγμα, ποιος είναι αυτός ο μυστηριώδης γάτος που την ακολουθεί παντού; Μπορεί να είναι ο γάτος μιας μάγισσας; Μια στιγμούλα… Κι αν αυτή είναι η μάγισσα; Η απάντηση στο βιβλίο μυστηρίου του Πέδρο Μάνιας «Η λέσχη του φεγγαριού» (Σειρά:Άννα Κατάμπρα, βιβλίο 1), που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Αγαθής Δημητρούκα και απευθύνεται σε μαθητευόμενους μάγους και μαθητευόμενες μάγισσες από 6 ετών!

18.10.2021

Κάποτε, όχι πολύ παλιά, σε ένα χωριό της Μάντσας, ζούσε ένας Ισπανός ευγενής –ένας ιδαλγός– που τον έλεγαν Αλόνσο Κιχάνο. Δεν ήταν πλούσιος, μα όσα χρήματα είχε τα έδινε για να αγοράζει βιβλία με ιπποτικές ιστορίες. Αυτό ήταν το μεγάλο του πάθος. Κι όσο πιο πολύ διάβαζε τα βιβλία αυτά, με τα όλο στολίδια λόγια τους και τις υπερβολές τους, τόσο νόμιζε τις ιστορίες τους για αληθινές, τόσο η φαντασία κι η πραγματικότητα μπερδεύονταν μες στο μυαλό του, ώσπου μια μέρα πίστεψε πως του ήταν γραφτό να γίνει αληθινός περιπλανώμενος ιππότης! Ο Αντώνης Παπαθεοδούλου και η Ίρις Σαμαρτζή προσθέτουν έναν ακόμα τίτλο στα «Μικρά Μεγάλα Κλασικά» τους (Εκδόσεις Παπαδόπουλος). «Ο Δον Κιχώτης ή ο ιππότης που βγήκε από τα βιβλία για να αλλάξει τον κόσμο», το αριστούργημα του Θερβάντες, έρχεται σε μια μοναδική διασκευή με σεβασμό στο πρωτότυπο. Ο Αντώνης δημιουργεί για άλλη μια φορά ένα κείμενο απολαυστικό για μικρούς και μεγάλους, ενώ η ατμοσφαιρική εικονογράφηση της Ίριδας μας ταξιδεύει στην ιστορία με τρόπο μαγικό. Το Κουνέλι και η Αλεπού, δυο αξιολάτρευτοι χαρακτήρες, είναι φίλοι κολλητοί. Τα κάνουν όλα μαζί: τρώνε παγωτά, παίρνουν μέρος σε διαγωνισμό μεγαλύτερης τσιχλόφουσκας, διασχίζουν λαβυρίνθους, σκαλίζουν κολοκύθες και γνωρίζουν έναν καινούριο φίλο, την Κουκουβάγια. Η Κουκουβάγια έχει τεράστια φαντασία και το παιχνίδι μαζί της είναι απολαυστικό. Οι τρεις τους διασχίζουν θάλασσες, γλιτώνουν από την κοιλιά μιας φάλαινας, νικούν κακούς κάστορες και περνούν ένα σωρό άλλες περιπέτειες μέσα από το φανταστικό τους παιχνίδι.Το «Κουνέλι & Αλεπού - Ταξίδια με τον νου», το δεύτερο βιβλίο της υπέροχης σειράς κόμικς της Beth Ferry (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Gergely Dudas) μιλά στα παιδιά από 6 ετών με τρυφερότητα και χιούμορ, μέσα από πέντε ιστορίες, για τη μαγεία της φαντασίας και τη δύναμη της φιλίας. Από την πρώτη κιόλας µέρα που πάει σχολείο ο Κουνελίνος το κουνέλι καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται να περάσει καθόλου καλά. Κι αυτό, όχι επειδή φταίει σε κάτι, αλλά επειδή του αρέσει να παίζει µαντολίνο και να τρώει κουνουπιδάκια, ενώ οι συµµαθητές του παίζουν ποδόσφαιρο και τους αρέσουν τα καρότα. Κάθε µέρα που περνάει, τα πράγµατα πάνε από το κακό στο χειρότερο! Ώσπου µια µέρα… Τι φοβερό και αναπάντεχο συµβαίνει µια µέρα; Τα παιδιά θα το διαβάσουν στο απίστευτα υπέροχο και πέρα για πέρα συναρπαστικό βιβλίο «Το κουνέλι με το μαντολίνο», το νέο παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά, που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, στη σειρά «Τα Κουκιά και τα Ρεβίθια», σε εικονογράφηση του StephenWest. Σε έμμετρο λόγο και με τη χαρακτηριστική λεξιπλασία και οργιώδη φαντασία που χαρακτηρίζει τον συγγραφέα, οι μικροί αναγνώστες θα προσεγγίσουν το πάντα επίκαιρο ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού και θα καταλάβουν σε ποια μεριά οφείλουν να σταθούν.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

51 Από τη Νέα Υόρκη μέχρι την αφρικανική σαβάνα, οι άνθρωποι ζούμε σε πολλούς διαφορετικούς τόπους και με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Μας ενώνουν όμως τα στοιχεία που έχουμε κοινά. Στο πανέμορφο βιβλίο «Αυτός είναι ο κόσμος μας. Από την Αλάσκα μέχρι τον Αμαζόνιο, γνώρισε 20 παιδιά σαν κι εσένα» τηςΤρέισιΤέρνερ (Εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφησηΆσα Γκίλαντ, μετάφραση Ειρήνη Παϊδούση) παιδιά από διαφορετικά μέρη του πλανήτη μάς μιλούν για τη ζωή και τον κόσμο τους, που ελάχιστη σχέση έχουν με τη δική μας ζωή και τον δικό μας κόσμο. Θα κολυμπήσουμε με χελώνες σε έναν κοραλλιογενή ύφαλο του Νότιου Ειρηνικού. Θα οδηγήσουμε ταράνδους στη χιονισμένη Σιβηρία. Θα πετάξουμε ως ένα σχολείο πάνω σε εναέρια τροχαλία, στους πρόποδες της οροσειράς τωνΆνδεων. Θα ψαρέψουμε ρέγκες σε ένα μονίμως χιονισμένο χωριό στη Νορβηγία. Θα κάνουμε βαρκάδα σε ένα πλωτό χωριό της Καμπότζης. Θα μάθουμε πράγματα που θα μας παραξενέψουν, θα μας γοητεύσουν, θα μας φοβίσουν, μα και θα μας ανοίξουν την όρεξη να μάθουμε περισσότερα για κουλτούρες που πιθανόν αγνοούσαμε τελείως.

H Ζέτα Δούκα, μέσα από τη σειρά βιβλίων «Έλλα &Άλλυ» (Key Books, εικονογράφηση Θάνος Καρανίκας) μιλά στα παιδιά για τη δύναμη της φιλίας, τη γυναικεία υποστήριξη και την αποδοχή της διαφορετικότητας. Στο «Έλλα &Άλλυ: Είσαι φίλη μου» γνωρίζουμε την επτάχρονη Έλλα, ένα ντροπαλό κοριτσάκι, κόρη δικηγόρων, που ουσιαστικά μεγαλώνει με την νταντά της, δεν χαμογελάει και δεν έχει κανέναν φίλο. Στο σχολείο, κάθεται μόνη και στα διαλείμματα δεν παίζει έξω στην αυλή με τα άλλα παιδιά, αλλά ζωγραφίζει στην τάξη. Μια μέρα η δασκάλα συστήνει στα παιδιά μια καινούργια μαθήτρια, την οχτάχρονη μιγάδαΆλλυ, που ήρθε από τη μακρινή Αιθιοπία (μένει με την Ελληνίδα γιαγιά της, μέχρι να καταφέρουν οι δάσκαλοι γονείς της να έρθουν και εκείνοι στην Ελλάδα) και κάθεται στο ίδιο θρανίο με την Έλλα, ζητώντας της να γίνουν φίλες.Τι θα κάνει η φοβισμένη Έλλα μπροστά στη γεμάτη αυτοπεποίθηση χαμογελαστή συμμαθήτριά της; Στο «Έλλα &Άλλυ: Είσαι δυνατή», τα δυο κορίτσια έχουν γίνει πια αχώριστες φίλες και στο σχολείο περνούν όλη τη μέρα μαζί! Όταν ο γυμναστής τούς ανακοινώνει ότι θα γίνουν αγώνες ταχύτητας, ηΆλλυ ενθουσιάζεται, αφού της αρέσει πολύ το τρέξιμο. Κάποια από τα παιδιά, όμως, δεν θέλουν να συμμετάσχει, γιατί τη θεωρούν ξένη.Τι θα γίνει στο τέλος; Πώς θα καταφέρει ηΆλλυ να νικήσει τον ρατσισμό, εκτός από τον αγώνα δρόμου; Οι εκδόσεις Μίνωας προτείνουν μια νέα ξεκαρδιστική σειρά βιβλίων των Κολά Γκουτμάν και Μαρκ Μπουταβάν, με ήρωα έναν καλοκάγαθο αδέσποτο σκύλο που αποδεικνύεται χίλιες φορές καλύτερος από τους ανθρώπους που συναντά στον δρόμο του. Στον πρώτο τόμο, με τίτλο «Ο Μούργος», γνωρίζουμε ένα ζωάκι που μυρίζει σαν άπλυτη κάλτσα, είναι γεμάτο ψύλλους και δεν μπορεί να ξεχωρίσει το αριστερό από το δεξί. Ωστόσο, κάτω από το τρίχωμά του, που μοιάζει με τριμμένη μοκέτα, κρύβεται ένα γλυκό και τρυφερό

52 πλάσμα. Θα καταφέρει, άραγε, να βρει το αφεντικό των ονείρων του; Στον δεύτερο τόμο, «Ο Μούργος στο σχολείο», ο σκυλάκος παίρνει θέση στα θρανία! Θα καταφέρει να μην κοιμηθεί στο μάθημα καλής συμπεριφοράς; Θα παίξει ποδόσφαιρο στο διάλειμμα χωρίς οι υπόλοιποι να τον χρησιμοποιήσουν ως μπάλα; Και, το σημαντικότερο, θα μάθει ανάγνωση, για να μπορεί να διαβάζει τις ετικέτες των πεταμένων στον σκουπιδοτενεκέ του συσκευασιών; Οι περιπέτειες του πιο αξιολάτρευτου και σκανταλιάρη σκύλου του κόσμου έχουν μεταφραστεί σε 12 γλώσσες (στα ελληνικά έχει αναλάβει η Εύη Γεροκώστα), ενώ στη Γαλλία έχουν γίνει και τηλεοπτική σειρά! Ο Φραγκίσκος και ηΆννα γνωρίστηκαν μια Κυριακή στο πάρκο, όταν μπερδεύτηκαν οι χαρταετοί τους στον ουρανό.Τα σπίτια τους τα χώριζε ένας δρόμος και το πάρκο όπου μαζεύονταν τα παιδιά.Τις Κυριακές ηΆννα πήγαινε στο πάρκο. Ο Φραγκίσκος έκανε ποδήλατο εκεί. Άρχισαν να μιλάνε για τα πράγματα που τους άρεσαν, έδιναν ο ένας στον άλλον πράγματα, αντάλλασσαν σημειώματα και ονειρεύονταν πώς θα είναι στο μέλλον. Μέχρι να έρθει η Κυριακή και να συναντηθούν ξανά δεν άντεχαν ο ένας μακριά από τον άλλον. Ερωτεύτηκαν. Οι άλλοι τους κορόιδευαν, αλλά αυτούς δεν τους ένοιαζε. Και βιάζονταν να μεγαλώσουν για να είναι κάθε μέρα μαζί! Είμαι σίγουρη, όσο ρομαντική κι αν ακούγομαι, πως δεν χώρισαν ποτέ! «Οι Κυριακές στο πάρκο» της Έφης Λαδά (Εκδόσεις Διόπτρα) είναι μια τρυφερή, νοσταλγική ιστορία για την πρώτη αγάπη των παιδικών μας χρόνων που θα λατρέψουν οι μικροί, αλλά σίγουρα και οι μεγάλοι. Που θα θυμηθούν κάποιον ή κάποια… Ή που, ακόμα καλύτερα, θα αγκαλιάσουν αυτόν ή αυτή που έχουν ακόμα στο πλευρό τους. «Πολλά χρόνια πριν, στο Φεστιβάλ Βιβλίου, γύρω από το σπίτι με τις πέντε πόρτες και τα δέκα παράθυρα –θα μπορούσε να είναι το Ζάππειο Μέγαρο, την ώρα που αφηγούμαι ιστορίες βλέπω ένα μικρό αγόρι. "Θα το πιάσω!" φωνάζει κι αρχίζει να τρέχει. Σηκώνω το βλέμμα και καταλαβαίνω. Θέλει να πιάσει το ασημένιο καρπούζι στον ουρανό. Για να πάρει το φιλί του. Eίναι ένα αγόρι ψηλό σαν τόσο δα δεντράκι. Έχει μαλλιά χρυσά δαχτυλίδια και φοράει κόκκινη μπλούζα με άσπρες ρίγες, για να μη νιώθει μοναξιά...» Αυτά γράφει για το νέο της βιβλίο η Εύη Γεροκώστα, που δεν έχεις παρά να την πιάσεις από το χέρι, να αφεθείς στην μαγεία της αφήγησής της, και να χαθείς μαζί της σε τόπους μαγικούς. «Το φιλί του φεγγαριού» (Εκδόσεις Κόκκινη Κλωστή Δεμένη, εικονογράφηση Ανδρέας Κούρτης) είναι μια κινηματογραφική ιστορία για τη βαθιά πίστη στο άπιαστο. Για το ανέφικτο που γίνεται πράξη, αρκεί να το πιστέψεις! Πρωταγωνιστεί ένας μικρός Δον Κιχώτης που κυνηγά ένα ασημένιο φεγγάρι, ένας ακούραστος και αισιόδοξος αιθεροβάμονας, που τίποτα δεν τον πτοεί και που έρχεται να μας θυμίσει ότι στον κόσμο γύρω μας δεν είναι μόνο όσα βλέπουμε και έχουμε. Είναι και τα άπιαστα, τα ασημένια καρπούζια, που υπάρχουν για να τα ζηλεύουμε, για να τα ποθούμε. Για να παλεύουμε να τα φτάσουμε και να γινόμαστε καλύτεροι. Και πάντα πίσω, οι δικοί μας άνθρωποι θα μας καρτερούν και θα μας στηρίζουν. Δυο ιστορίες της σειράς «Μυστική αποστολή», της Μαρίας Δασκαλάκη και των Εκδόσεων Μίνωας, επανακυκλοφορούν με νέο εξώφυλλο εικονογραφημένο από την Κριστίν Μενάρ. Η καθεμιά διαδραματίζεται σε ένα διαφορετικό μέρος της Ελλάδας. Στόχος είναι οι μικροί αναγνώστες να έρθουν σε επαφή με τις ομορφιές και τις ιδιαιτερότητες του τόπου μας, με την πολιτιστική και πολιτισμική του παράδοση αλλά και με την ιστορία του. Στην «Περιπέτεια στο Μεγάλο Κάστρο», ο Στέφανος και η παρέα του περπατούν στα επιβλητικά τείχη που αγκαλιάζουν το κάστρο, στην παλιά πόλη του Ηρακλείου, ψάχνοντας για ξεχασμένες στοές πίσω από σκουριασμένες πόρτες.Τι ρόλο θα παίξει στις περιπέτειές τους η ηλικιωμένη Ναταλία Νικηφόρου, που τους κοιτά πίσω από τις κουρτίνες του παλιού αρχοντικού της;Τι σχέση έχουν τα παιδιά με τον μικρότερο αδερφό και τον πατέρα της, που εξαφανίστηκαν το 1943; Τι θα αποκαλύψει ο παππούς του Στέφανου που θα τα ανατρέψει όλα; Θα καταφέρουν τα παιδιά να λύσουν το μυστήριο; Στα «Μυστικά του πέτρινου γεφυριού», ο Κωνσταντίνος θα συναντήσει για πρώτη φορά τον ξάδερφό του στο μικρό χωριό του Ζαγορίου από το οποίο κατάγεται ο πατέρας του. Στη Γερμανία, όπου μένουν, αρρωσταίνει συνέχεια και ελπίζουν να του κάνει καλό η αλλαγή περιβάλλοντος. Όμως ποια είναι η ηλικιωμένη γυναίκα με το τατουάζ στο χέρι, που πουλά σαλιγκάρια στα γύρω χωριά;Τι σημαίνει το παράξενο όνομά της; Γιατί κουβαλά μαζί της ένα κίτρινο αστέρι;Τα παιδιά μαθαίνουν μια καινούρια λέξη: Ολοκαύτωμα. Ανακαλύπτουν έτσι μια πλευρά της Ιστορίας που δεν είχαν ακούσει ποτέ κι αρχίζουν να σκαλίζουν τη ζωή της ηλικιωμένης… Θα ρίξουν φως στα μυστήρια που την τυλίγουν; Ήρθε η ώρα να καταστρώσουμε σχέδια, να αγωνιστούμε ενάντια σε κάθε κολλημένο και να είμαστε περήφανοι για τον εαυτό μας, χωρίς να μας απασχολεί η στάση των άλλων. Η Χριστιάνα τρελαίνεται για το ποδόσφαιρο.Της αρέσουν κι άλλα παιχνίδια, όμως το ποδόσφαιρό είναι το αγαπημένο της, κι ας θεωρείται αγορίστικο. Ανυπομονεί για τα διαλείμματα και τα φιλικά ματς στην αυλή του σχολείου! Κάποια αγόρια όμως, όπως ο Αντώνης, της δημιουργούν προβλήματα και την υποτιμούν, μόνο και μόνο εξαιτίας του φύλου της. Θα μπορέσει η Χριστιάνα να διεκδικήσει το δικαίωμά της στο παιχνίδι έξω από τα κουτάκια που έχουν οι άλλοι γι’αυτή; Πώς θα καταφέρει να μην πληγώνεται από την αδικία, ακόμα και από αυτές που νόμιζε φιλενάδες, αλλά τελικά τη χαρακτηρίζουν... αγοροκόριτσο και την απορρίπτουν; Η Αντιόπη Φραντζή γράφει και ο Νίκος Γιαννόπουλος εικονογραφεί το «Άμπαλη εγώ;» (Εκδόσεις Μεταίχμιο), ένα βιβλίο για παιδιά από 7 ετών που έρχεται να ανατρέψει τα έμφυλα στερεότυπα που συνεχίζουν να βασανίζουν κορίτσια μα και αγόρια. Στο βιβλίο των Εκδόσεων Μίνωας «Ένας κόσμος γεμάτος… Ντίκενς», οι μικροί αναγνώστες από 7 ετών θα ανακαλύψουν οκτώ αγαπημένες κλασικές ιστορίες του διασημότερουΆγγλου συγγραφέα όλων των εποχών, διασκευασμένες από τηνΆντζελα Μακάλιστερ: Όλιβερ Τουίστ, Το παλαιοπωλείο, Ντέιβιντ Κόπερφιλντ, Μεγάλες προσδοκίες, Ιστορία δύο πόλεων, Χριστουγεννιάτικη ιστορία, Νίκολας Νίκλεμπι, Δύσκολοι καιροί. Ένα βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη, σε μετάφραση της Ιωάννας Μπαμπέτα. Στο τέλος της πολυτελούς έκδοσης με τη μοναδική εικονογράφηση υπάρχουν πληροφορίες για τον συγγραφέα και ένα ιδιαίτερα χρήσιμο γλωσσάρι. Ετοιμάσου για ένα ταξίδι στον κόσμο και στον χρόνο! Μόνο μην ξεχάσεις να πάρεις μαζί σου τους ξεχωριστούς χάρτες τουΆτλαντα της Ιστορίας, που περιλαμβάνουν σημαντικές πληροφορίες για ποικίλες πολιτισμικές εκφάνσεις και ηγετικά πρόσωπα δεκαπέντε λαμπρών, ιστορικών κόσμων. Θα γνωρίσεις αυτοκράτορες, εξερευνητές, εφευρέτες, πειρατές, αστροναύτες, ενώ θα συναντήσεις εμβληματικές μορφές, από την Κλεοπάτρα μέχρι και τον Στίβεν Χόκινγκ. Θα κάνεις ένα πραγματικά συναρπαστικό ταξίδι, που θα σε μεταφέρει από την αρχαιότητα ως τον σύγχρονο κόσμο. Όμως, προσοχή! Αν πετύχεις τονΤζένγκις Χαν και

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

18.10.2021

τους Μογγόλους πολεμιστές του, καλύτερα να παραδοθείς αμέσως… «ΟΆτλαντας της Ιστορίας» τουΤσιάγκο τζέ Μοράις (Εκδόσεις Ψυχογιός) είναι μια πολυτελής έκδοση που θα ταξιδέψει μικρούς και μεγάλους στην Παγκόσμια Ιστορία, δείχνοντάς τους πώς άλλαξε και εξελίχθηκε η ανθρωπότητα κατά τη διάρκεια χιλιάδων χρόνων. Τρία σπουδαία βιβλία της Dominique Demers επανακυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε εικονογράφηση τουTony Ross και μετάφραση τηςΆννας Κοντολέων. Η Δεσποινίς Σαρλότ είναι μια μοντέρνα Μαίρη Πόπινς που φοράει ένα μεγάλο καπέλο και ένα τσαλακωμένο φόρεμα που την κάνουν να μοιάζει με σκιάχτρο και μιλάει σε μια πέτρα. Στο πρώτο βιβλίο της σειράς, τη γνωρίζουμε ως «Καινούρια δασκάλα». Στην αρχή, τα παιδιά πιστεύουν ότι είναι τρελή, αλλά σύντομα συνειδητοποιούν ότι κάνει το σχολείο πιο διασκεδαστικό από ποτέ, αφού στο μάθημα των μαθηματικών μετρούν την τάξη με βρασμένα μακαρόνια σπαγγέτι, λένε συναρπαστικές ιστορίες για έναν γορίλλα και παίζουν ποδόσφαιρο. Στη «Φανταστική Προπονήτρια» ανακαλύπτουμε τις περίεργες και αποτελεσματικές μεθόδους που χρησιμοποιεί η δεσποινίς Σαρλότ για να προετοιμάσει τα παιδιά για τον μεγάλο αγώνα, διδάσκοντάς τους να μάθουν να χάνουν! Και φυσικά να διασκεδάζουν. Τέλος, στη «Μυστηριώδη βιβλιοθηκάριο», η δεσποινίς Σαρλότ έρχεται να καλύψει μια κενή εδώ και τριάντα χρόνια θέση στο δημαρχείο. Η βιβλιοθήκη του δεν είναι μεγαλύτερη από ντουλάπι και τα βιβλία είναι παλιά και γεμάτα σκόνη! Όμως, το μεταμορφώνει σε μαγικό θησαυροφυλάκιο και χαρίζει στα παιδιά έναν πολύτιμο σύντροφο, το βιβλίο! Μπούυυυυυυ! Για τους λάτρεις των μαθηματικών από 8 ετών έρχεται από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος ένα φανταστικό βιβλίο, γεμάτο ανατριχιαστικές εκπλήξεις. Ονομάζεται «Μαθηματικά στο στοιχειωμένο σπίτι», συγγραφέας του είναι ο καταξιωμένος εκπαιδευτικός και συγγραφέας ΝτέιβιντΆντλερ και συνδυάζει λογοτεχνία, φαντασία και... άλγεβρα! Κάθε πόρτα στο στοιχειωμένο σπίτι κρύβει κι από ένα μυστήριο, έναν μαθηματικό γρίφο που μπορεί να λυθεί εύκολα με απλές και διασκεδαστικές εξισώσεις.Τι λέτε, παιδιά, τολμάτε να μπείτε; Έχετε όπλα:Την πρόσθεση, την αφαίρεση, τον πολλαπλασιασμό και τη διαίρεση! Καλή διασκέδαση! Μια φορά κι έναν καιρό, σε έναν κλασικό παραμυθένιο κόσμο, ζούσε μια όχι και τόσο συνηθισμένη πριγκίπισσα που τόλμησε να είναι διαφορετική. Η πριγκίπισσα Φλοριζέλα δεν μοιάζει σε τίποτα με τις άλλες πριγκίπισσες, που έχουν μελετήσει τους «Κανόνες για Πριγκίπισσες» και τους ακολουθούν κατά γράμμα. Εκείνες έχουν υπέροχα μαλλιά, χρυσαφένια και μακριά!Τα ρούχα τους είναι εντυπωσιακά, γεμάτα περίτεχνα κεντήματα και τα παπούτσια τους εκπληκτικά, φίνα και μικροσκοπικά! Ωστόσο, η Φλοριζέλα πιστεύει ότι η ζωή τους είναι απίστευτα βαρετή! Η ίδια προτιμάει να γυρίζει όλο το βασίλειο καβάλα στο άλογό της, τον Ζελεδάκια, και να ζει τις δικές της συναρπαστικές περιπέτειες... Ένας ύμνος στην ανεξαρτησία, από τη συγγραφέα των μπεστ σέλερ Φιλίπα Γκρέγκορι. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση της Ευγενίας Κολυδά και απευθύνεται σε παιδιά από 8 ετών. Στα δεκαεννιά της, η Ανν Έλιοτ συμμορφώθηκε με την επιθυμία των δικών της και ακύρωσε τον αρραβώνα της με τον αγαπημένο της Φρέντερικ Γουέντγουορθ, που ήταν αξιωματικός του ναυτικού. Χρόνια αργότερα, ο Γουέντγουορθ, πλοίαρχος πλέον, επιστρέφει και η Ανν συνειδητοποιεί ότι είναι ακόμη ερωτευμένη μαζί του. Όμως, ο δρόμος για την αληθινή αγάπη είναι γεμάτος εμπόδια. Θα καταφέρουν η Ανν και ο Φρέντερικ να ξανασμίξουν; Η απάντηση στην «Πειθώ», στο τρίτο βιβλίο της σπιρτόζικης σειράς της Κάθριν Γούντφαϊν «Η υπέροχη Όστεν» (Εκδόσεις Μίνωας), που συστήνει τηΤζέιν Όστεν στα παιδιά από 9 ετών. Ο κόσμος των μυθιστορημάτων της παρουσιάζεται με προσιτό τρόπο, μέσα από τις μεταφράσεις της Ράνιας Μπουμπουρή, ενώ στο τέλος του κάθε βιβλίου δίνονται πληροφορίες για τη συγγραφέα, την κοινωνία, την ένδυση και τη συμπεριφορά των ανθρώπων την εποχή εκείνη. Συχνά τα παιδιά αναρωτιούνται πώς προέκυψαν όλα αυτά τα ζώα και τα φυτά που υπάρχουν στον κόσµο. Και βέβαια πώς προκύψαµε εµείς. Όλα οφείλονται στην εξέλιξη, µια εκπληκτική διαδικασία εκατοµµυρίων ετών που ξεκίνησε από έναν πρωτόγονο µικροοργανισµό και οδήγησε στην απίστευτη ποικιλία ειδών που υπάρχει σήµερα στη Γη. Μέσα από το βιβλίο του Eliseo García και των Εκδόσεων Susaeta «Η εξέλιξη της ζωής στη Γη», οι αναγνώστες από 9 ετών ανακαλύπτουν τα µυστικά της, τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι και τα ζώα είµαστε όπως είµαστε, αλλά και τους τρόπους µε τους οποίους συγγενεύουµε όλοι µεταξύ µας, όντας µέλη µιας µεγάλης, µοναδικής οικογένειας. Ποιοι είναι ο Μόρις και η Ντόρις, οι δυο γάτες που δεν ψήφιζαν τουςΤόρις; Έχει ποτέ ξανακουστεί να πάρει ένας γάτος το όνομα ενός φαγητού; Ποιος είναι ο τρομερός Σκέλεκατ και πώς μπορούν να τον νικήσουν με τα σπαθιά τους ένας γενναίος σκύλος και μια ηρωική γάτα; Πώς γίνεται να είναι αδέλφια ένας σκύλος και μια γάτα και ποιες μαγικές λέξεις τούς ενώνουν; Κι αν αυτό είναι κάπως εύκολο, είναι ποτέ δυνατόν να ερωτευτούν ένας σκύλος και μια γάτα – ή αυτό γίνεται μόνο στα παραμύθια; Επίσης, τι κοινό έχουν οι γάτες με τους σαμουράι; Υπάρχει Γατοπαράδεισος; Πού μπορεί να βρίσκεται; Και, τέλος, τι είναι ένας σκύλος που περνά μέσα από έναν τοίχο, χωρίς να υπάρχει καμία τρύπα εκεί πέρα; Η συλλογή διηγημάτων «Οι καλύτερες ιστορίες με σκύλους και γάτες» (Εκδόσεις Παπαδόπουλος) συγκεντρώνει πρωτότυπες, συναρπαστικές και συγκινητικές ιστορίες που απαντούν σε σπουδαία και αληθινά ερωτήματα, σχετικά με τα αγαπημένα μας τετράποδα! Γράφουν οι: Κυριάκος, Αθανασιάδης, Ελένη Γεωργοστάθη, Σπύρος Γιαννακόπουλος, Αντιγόνη Ζόγκα, Κλαίρη Θεοδώρου, Φίλιππος Μανδηλαράς, Χίλντα Παπαδημητρίου και Αργυρώ Πιπίνη. Η εικονογράφηση, που συμπληρώνει αρμονικά το ύφος κάθε ιστορίας, είναι της Αλεξίας Ευσταθοπούλου. Γνωρίζετε ότι την ίδια εποχή που χτίζονταν οι πυραμίδες της Αιγύπτου σε κάποια γωνιά της Γης ζούσαν ακόμη μαμούθ; Σας πέρασε από το μυαλό ότι οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες σχεδόν συνέπεσαν με την ίδρυση της Αρχαίας Ρώμης; Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι η ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο έγινε την ίδια περίοδο με τηνΆλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς; Γνωρίζετε ότι το 1961, χρονιά που η Ανατολική Γερμανία ύψωσε το τείχος του Βερολίνου, ο Γιούρι Γκαγκάριν ήταν ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα;Το νέο βιβλίο γνώσεων του Φίλιπ Πάρκερ «Τι συνέβαινε στον κόσμο ταυτόχρονα» (Εκδόσεις Διόπτρα) απευθύνεται εξίσου σε μικρούς και μεγάλους, αφού μέσα από τις σελίδες του θα κάνετε μια πρωτότυπη περιπλάνηση στον χρόνο και θα

Tα βιβλία που θα διαβάσουν μικροί & μεγάλοι! Από τις εκδόσεις Μίνωας.

2+

2+

2+

ΑΒΓ Μπορώ να γίνω τα πάντα! - Τζέσι Φορντ Μικρά παιδιά με μεγάλα όνειρα μπορούν να γίνουν τα πάντα, αρκεί να το θελήσουν!

Η ψείρα δεν είναι κατοικίδιο - Κωνσταντίνα Αρμενιάκου

Σαν Λούνα Παρκ - Ιωάννα Μπαμπέτα

Η πόλη με τις γάτες - Νικολέτα Κόστα

Ένα υπέροχο παραμύθι για την παιδική φιλία και την αγάπη!

Μια μοναδική ιστορία για την πιο παράξενη φιλία!

6+

Όλα όσα απασχολούν τα παιδιά, «Τόσο απλά».

Νέα παιδική σειρά βιβλίων για το νηπιαγωγείο.

2+

2+

2+

Καλοί και κακοί - Δρ. Κατρίν Ντολτό

Ζεστές αγκαλιές για πάντα Hygge για παιδιά!

2+ Μαμά, σ’ αγαπώ! - Μάρω Θεοδωράκη Η πιο γλυκιά ιστορία για την πιο δυνατή σχέση της ζωής μας!

7+

Ο Μούργος - Κολά Γκουτμάν & Μαρκ Μπουταβάν

Τα 5 Λαγωνικά, Το μυστήριο του φλεγόμενου εξοχικού - Ένιντ Μπλάιτον

Ο πιο αξιολάτρευτος και σκανταλιάρης σκύλος του κόσμου!

Νέα σειρά από τη συγγραφέα που μεγάλωσε γενιές αναγνωστών!

Βρείτε τα σε όλα τα βιβλιοπωλεία

Βιβλίο για γονείς ΜΟΝΤΕΣΣΟΡΙ, από τη γέννηση έως 3 ετών Μάθε με πώς να είμαι ο εαυτός μου - Σαρλότ Πουσέν Περιέχει πάνω από 100 απλές παιδαγωγικές δραστηριότητες.

18.10.2021

ανακαλύψετε τι συνέβαινε την ίδια εποχή σε κάθε γωνιά του κόσμου! Εξερευνήστε τον παγκόσμιο χάρτη και δείτε την ιστορία και τον πολιτισμό διάφορων λαών σε κάθε περίοδο. Εντοπίστε τις παράλληλες ιστορικές γραμμές και συνδέστε όλα τα σημαντικά γεγονότα που συμπληρώνουν το παζλ της παγκόσμιας ιστορίας. Μια πολυτελής έκδοση μεγάλου μεγέθους, που κάνει την ιστορία λιγότερο πολύπλοκη και περισσότερο ενδιαφέρουσα. Πότε επιτέλους θα σταματήσει η κατρακύλα των Αήττητων; Πόσα παγκόσμια πρωταθλήματα σκοπεύει να κατακτήσει ο ΜαΤσονγκ; Πόσο ίδιες είναι η Σόφη κι η Φώφη;Τι φοβερά μυστικά κρύβουν οι Εναλλακτικές Κομμώσεις ΑΑ; Και άραγε θα δουλέψει το σχέδιο του Γιάννη και του Αντρέα ή θα χαθεί κι αυτή τη φορά τελείως η μπάλα; Η Ελένη Γεωργοστάθη επιστρέφει με το βιβλίο «Χάθηκε η μπάλα... ξανά», τη συνέχεια του πολυαγαπημένου «Χάθηκε η μπάλα», αναδεικνύοντας την πολυπολιτισμικότητα, τις οικογενειακές σχέσεις, την αυτοεκτίμηση και φυσικά τον αθλητισμό. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός σε εικονογράφηση της Λέλας Στρούτση, ανήκει στη Φρουτοπαρέα (είναι ΛΩΤΟΣ, για παιδιά από 9 έως 11 ετών) και υπόσχεται πολύ μπάσκετ, άφθονο γέλιο και ξεκαρδιστικές ανατροπές! Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης (κείμενο) και ο Παναγιώτης Πανταζής (εικονογράφηση) δημιούργησαν για τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος το graphic novel-βιογραφία «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Ο σπουδαιότερος Έλληνας μαθηματικός». Η ζωή και το έργο του κορυφαίου επιστήμονα, παρουσιασμένα με ιδιαίτερα ελκυστική μορφή, θα συνεπάρουν όλους τους αναγνώστες από 9 ετών, που θα ταξιδέψουν στις σημαντικότερες στιγμές της πορείας του: Στην απόφασή του να σπουδάσει μαθηματικά, στη γνωριμία του με τον Αϊνστάιν, στη συνεισφορά του στην επιστήμη, αλλά και στην αγάπη του για την Ελλάδα, που τον οδηγούσε πάντα πίσω σε αυτή. Μια μοναδική ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε ή να συναντήσουμε για πρώτη φορά μια ξεχωριστή, και δυστυχώς ξεχασμένη, προσωπικότητα. Ο Σαλτιμπάγκος εγκαταλείπεται κουτάβι στην Ύδρα και μεγαλώνει ως τσοπανόσκυλο, δημιουργώντας σχέσεις με τα ζώα και τους ανθρώπους του νησιού. Όμως, αισθάνεται ξένος στον τόπο και ψάχνει να βρει το νόημα της φύσης του και το πού πραγματικά ανήκει. Οι γάτες αποτελούν από το ξεκίνημα τους αντιπάλους του, μέχρι τη μέρα που δημιουργεί μια παράξενη φιλία με μια μικρή γατούλα.Τσαλαβουτώντας στα ξόρκια που συνδέουν το νησί με το μυστήριο, ο σκύλος μαθαίνει για τη μαύρη κορβέτα που μια φορά τον χρόνο δένει στο λιμάνι, με στόχο των αφανισμό των γατών της Ύδρας. Θα μείνει αμέτοχος ή θα δώσει μάχη να σώσει τη φίλη του και τα υπόλοιπα αιλουροειδή της Ύδρας; Η απάντηση στο βιβλίο του Ντίνου Χατζηγιώργη «Ο Σαλτιμπάγκος και οι γάτες της Ύδρας», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη και απευθύνεται σε παιδιά από 10 ετών. Ένας άνδρας δίνει στη γυναίκα και στην κόρη του ένα τελευταίο φιλί. Επιβιβάζεται σε ένα ατμόπλοιο και διασχίζει τον ωκεανό.Το πιο οδυνηρό αλλά και πιο σημαντικό ταξίδι της ζωής του ξεκινά – αφήνει την πατρίδα του για να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον για την οικογένειά του. Θα ταξιδέψει ολομόναχος σε μια μυστηριώδη χώρα, σ’ένα μέρος όπου τίποτα δεν έχει όνομα και το μέλλον παραμένει άδηλο. «Η άφιξη» (Εκδόσεις Φουρφούρι), μια εικονογραφημένη από τον ShaunTan νουβέλα χωρίς λόγια, περιγράφει μια πανανθρώπινη ιστορία: Αυτή κάθε μετανάστη, κάθε πρόσφυγα και κάθε εξόριστου· και είναι ένας φόρος τιμής σε όσους τόλμησαν να κάνουν αυτό το ταξίδι. Ο Λουπέν, ο χαρακτήρας που εμπνεύστηκε ο Maurice Leblanc, είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς κλέφτες στη λογοτεχνία. Η ιστορία της Marta Palazzesi «Οι περιπέτειες του νεαρού Λουπέν: Κυνηγώντας τον Μεσιέ Μουστακί» (Εκδόσεις Πατάκη) ξεκινά όταν ο Λουπέν είναι 11 ετών και ζει σε ένα άθλιο ορφανοτροφείο, που διευθύνει ένα σκληρό ζευγάρι.Τα υπόλοιπα ορφανά τον σέβονται και τον αγαπούν, γιατί κλέβει και διανέμει φαγητό σε όλους. Ένα βράδυ, αφού τον πιάνουν στα πράσα, τον διώχνουν. Έξυπνος, θαρραλέος και με βαθύ αίσθημα τιμής, το 1889, στα 14 χρόνια του, ο Λουπέν είναι ήδη διαβόητος ανάμεσα στους εγκληματίες του Παρισιού.Το σπίτι του είναι το πιο περίφημο κτίριο της πόλης και οι γείτονές του είναι παραχαράκτες, ληστές τραπεζών, άνθρωποι του υποκόσμου. Ο Λουπέν, ωστόσο, δεν θα έκλεβε ποτέ χωρίς λόγο και μοιράζεται πάντα τη λεία του με τα ορφανά της γειτονιάς. Μέσα από μια περιπέτεια με πολλές αποδράσεις, μεταμφιέσεις και ανατροπές, η συγγραφέας μεταφέρει τα παιδιά από 10 ετών στο περιπετειώδες παρελθόν του πιο αγαπημένου κλέφτη στον κόσμο. Μετά τη μεγάλη επιτυχία του μπεστ σέλερ «Ιστορίες της Καληνύχτας για Επαναστάτριες», έρχεται σε επιμέλεια της Έλενα Φαβίλι ο «Οδηγός εφηβείας για επαναστάτριες. Ανακάλυψε το σώμα σου που αλλάζει», για να συντροφεύσει τις νεαρές επαναστάτριες του σήμερα στην κατάκτηση μιας νέας ελευθερίας!Το βιβλίο μιλά για τις αλλαγές που συμβαίνουν στη ζωή των εφήβων κοριτσιών και για την επιθυμία τους να μεγαλώσουν. Μιλά για τη σύγχυση που βιώνουν κάθε μέρα, για το σώμα τους που αναπτύσσεται τόσο γρήγορα, ώστε πολλές φορές δυσκολεύονται να το αναγνωρίσουν, καθώς και για τα νέα συναισθήματα και τις αισθήσεις που τις αιφνιδιάζουν. Περιέχει χρήσιμες πληροφορίες και πρακτικές συμβουλές για να αντιμετωπίσουν το μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, με τις αναπόφευκτες μεταμορφώσεις, κρίσεις και ανακαλύψεις που κουβαλά μαζί του. Ένα μωρό απαιτεί κόπο και πολλή δουλειά, και σε μία τόσο πιεσμένη περίοδο είναι ζωτικής σημασίας να μπορεί κανείς να επικεντρωθεί σε ό,τι είναι πραγματικά σημαντικό, κλείνοντας τα αυτιά του σε αμφίβολες νουθεσίες, διαφημίσεις και ιστορίες τρόμου. «Περιμένοντας παιδί - Μύθοι και πραγματικότητα». Από τις Εκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί ένας σουηδικός επιστημονικός και πρακτικός οδηγός για μέλλοντες γονείς, των Cecilia Chrapkowska και AgnesWold, σε μετάφραση της Αγγελικής Νάτση. Οι συγγραφείς φιλοδοξούν να απαντήσουν σε όσο το δυνατόν περισσότερα ερωτήματα σχετικά με την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τα πρώτα χρόνια του παιδιού. Δεν θέλουν απλώς να υποδείξουν τι είναι σημαντικό και τι όχι, θέλουν να καταρρίψουν τους μύθους και τις ηθικολογίες με σκοπό να βοηθήσουν τους νέους γονείς να προστατέψουν και τον χρόνο και τα χρήματά τους.