Taλκ 75 by talcmag

11.02.2019

Αφιέρωμα στην εφηβεία

ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 3, ΑΘΗΝΑ, Τ: 2103636144

www.nkt.gr

ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟ ΣΚΥΛΟ

ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ

του ΣΑΪΜΟΝ ΣΤΗΒΕΝΣ

ΒΑΣΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΚ ΧΑΝΤΟΝ

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΙΖΟΥΝ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΑΪΔΙΝΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΟΣ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΑΝΔΡΗ, ΘΥΜΙΟΣ ΚΟΥΚΙΟΣ, ΣΠΥΡΟΣ ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΑΡΡΟΣ, ΘΕΜΗΣ ΠΑΝΟΥ, ΒΑΣΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ

11.02.2019

ΠΕΡΙ ΕΧΟΜΕΝΑ

No 75 11.02.2019 Πελιώ Παπαδιά (ppapadia@talcmag.gr)

Ψαθά

ΥΠΟΔΟΧΗ ΥΛΗΣ & ΔIAΦΗΜΙΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΔΙΑΝΟΜΗ: FREE SUNDAY

@talcmag

ΤΑΛΚ ΕΚΔΟΤΙΚΗ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Ε.Π.Ε NΙΚ.ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 1-3, 154 51, Ν. ΨΥΧΙΚΟ ΤΗΛ.: 210 6753180, ΦΑΞ: 210 6753189 Ε-ΜAIL: info@talcmag.gr

/talcmag

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Μαρκέλλα Δήμου (mdimou@talcmag.gr)

DESIGN: Nικόλας Κουκουράκης

www.facebook.com/talcmag

ΦΩΤΟ ΘΕΜΑΤΩΝ: Shutterstock TΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ: Γεωργία Γιώτη (ggioti@talcmag.gr) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Μαρία Αυγέρη,Ελεάννα Γεωργίου, Ανθή Δοξιάδη, Κατερίνα Κουμέλη, Κάρι Μπράτσο, Πελιώ Παπαδιά, Ιορδάνης Παπαδόπουλος, Σουζάνα Παπαφάγου, Ελένη

Η διεύθυνση του περιοδικού Τaλκ δεν φέρει καμία ευθύνη και δεν υιοθετεί απαραίτητα τις απόψεις των επιστημόνων και άλλων ειδικών συνεργατών που ενυπόγραφα αρθρογραφούν στην έκδοση. Προτού χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε προϊόν διαφημίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στην εφημερίδα, ή ακολουθήσετε τις συμβουλές των ειδικών, ρωτήστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου του εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, χωρίς την προηγούμενη άδεια του εκδότη.

NΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Γιάννης Καλλές

11.02.2019

Το αλφαβητάρι της εφηβείας ΤΗΣ MAΡΚΕΛΛΑΣ ΔΗΜΟΥ

Ακμή. «Συμφορά, πανικός, κα-τα-στρο-φή.

Γονείς. Στα μάτια των έφηβων παιδιών,

Μα, τώρα βρήκε να φυτρώσει; Στο δόξα πατρί»; Αγαπητοί γονείς, αποκλείεται να μην είχατε κάποια τέτοιου είδους συνομιλία με τον καθρέφτη στα 14. Δείξτε κατανόηση στη γκρίνια που μπορεί να εκκινήσει ένα απλό σπυράκι, καθώς ένα στα δύο άτομα εφηβικής ηλικίας θα αντιμετωπίσουν κάποιας μορφής ακμή, από ήπια έως σοβαρή. Μερικά tips για τους πάσχοντες εφήβους σας: Να μην «πειράζουν» τα σπυράκια τους, γιατί αυτά επιμολύνονται, να χρησιμοποιούν τα κατάλληλα προϊόντα καθαρισμού και να μην παίρνουν φάρμακα που δεν έχει συστήσει ο γιατρός τους.

σχεδόν πάντα, το κόκκινο πανί. Οι τελευταίοι άνθρωποι με τους οποίους θέλουν να συναναστραφούν για περισσότερα από 5 λεπτά ημερησίως. Εκείνοι που τα λένε και τα κάνουν όλα λάθος. Που στέκονται πίσω από κλειστές πόρτες, που προσπαθούν να ανοίξουν κουβέντες, που ανησυχούν μόνιμα, δικαίως και αδίκως. Φίλοι γονείς, κάποτε ήμασταν και εμείς έφηβοι, θυμάστε; Οπότε μπόρα είναι, θα περάσει.

Βαρεμάρα. Ουσιαστικό. Από το ρήμα βαριέμαι, στο άκουσμα του οποίου οι γονείς απλά πανικοβάλλονται. Και προσπαθούν, από τη στιγμή που γεννιέται το μονάκριβό τους να μην αφήσουν ούτε ένα δευτερόλεπτο στη διάρκεια του οποίου εκείνο μπορεί να κάνει... τίποτα. Αλλά ακόμη και στην απίθανη περίπτωση να υπάρχουν στην ημέρα στιγμές κενές από... υποχρεώσεις και διασκέδαση, υπάρχει η τεχνολογία. Οπότε οι έφηβοι δε χαζεύουν το ταβάνι, δεν περιμένουν στη στάση το λεωφορείο χαμένοι στις σκέψεις τους, δεν κάνουν παρέα μιλώντας ή παίζοντας. ΔΕΝ ΒΑΡΙΟΥΝΤΑΙ. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα καλό.

Δίαιτα. Το πέρασμα στην εφηβεία εκκινεί και το ενδιαφέρον για το σώμα και την εικόνα μας στους άλλους. Εκτός από τη χαρμόσυνη αύξηση των επισκέψεων στο ντους (επιτέλους πλένονται συχνότερα), οι περισσότεροι έφηβοι θέλουν να έχουν ένα συμμετρικό σώμα. Αυτό, ειδικά όταν συνοδεύεται από την υιοθέτηση σωστών διατροφικών συνηθειών είναι καλό. Προσοχή όμως: Η εφηβεία, ως γενικότερα «παράξενη συναισθηματικά» περίοδος, σηματοδοτεί κατά κύριο λόγο την έναρξη διαταραχών πρόσληψης τροφής με συνηθισμένη ηλικία εκδήλωσης τα 15 έως τα 19 χρόνια. Οι διαταραχές εμφανίζονται σε συντριπτική πλειονότητα, πάνω από 90%, σε κορίτσια, παρόλο που τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση αύξησής τους και στον αρσενικό εφηβικό πληθυσμό. Οι πάσχοντες ασχολούνται υπερβολικά με το τι τρώνε, με

τη μέτρηση των θερμίδων και αποστρέφονται καθετί παχυντικό. Έχουν διαταραγμένη εικόνα του σχήματος και του βάρους του σώματός τους και, έστω και αν είναι ιδιαίτερα αδύνατοι, επιμένουν ότι πρέπει να χάσουν ακόμα «κάποια λίγα κιλά» για να δείχνουν εντάξει.

Έρωτας. Ποιος έρωτας; Ερωτεύονται οι έφηβοι σήμερα; Ναι. Μπορεί να έχει αλλάξει ο τρόπος που το εκδηλώνουν, ο χρόνος και ο τόπος στον οποίο το εκφράζουν αλλά, ναι, ερωτεύονται. Συναρπαστικά και συγκινητικά, όπως και εμείς στα 15. Βρίσκουν τον έναν ή τη μια που είναι συνεχώς στη σκέψη τους, τον έναν ή τη μια με τον οποίο νιώθουν οικειότητα, τον έναν ή τη μια που φοβούνται να χάσουν. Και το μενού έχει από όλα: οδυνηρές συγκρούσεις, πάλη με ζητήματα ελευθερίας και κτητικότητα, ζήλια και εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια και εξαπάτηση, πολλά «είμαστε μαζί» και «είμαστε χώρια».

Ζακέτα. Εντάξει, οι έφηβοι έχουν να διαβούν επικίνδυνα μονοπάτια. Και οι γονείς φοβούνται τα πάντα. Κάπνισμα, καταχρήσεις, ναρκωτικά, μηχανές, επικίνδυνη οδήγηση, την ακατανίκητη επιθυμία να λένε ναι σε όλα για να μοιάζουν στους άλλους. Και όμως, όλα λύνονται με μια ζακέτα. Γιωργάκη, ζακέτα

11.02.2019

να πάρεις.

Ήβη. το στάδιο της ζωής του ανθρώπου μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης που σηματοδοτείται από την ανάπτυξη των δευτερογενών γνωρισμάτων του φύλου και την πορεία προς την πλήρη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου και την ωριμότητα

Θυμός. Καλωσήρθατε στην ομάδα γονιών των μονίμως θυμωμένων εφήβων. Των θυμωμένων με όλους και με όλα... εκτός τον εαυτό τους. Ή μήπως όχι; Καλό είναι να ξέρουμε ότι ο θυμός είναι δευτερεύον συναίσθημα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε βιώσει μια κατάσταση η οποία να μας έχει προκαλέσει κάποιο άλλο αρχικό συναίσθημα, π.χ. ντροπή, απογοήτευση ή απόρριψη και σε αντίδραση αυτού του συναισθήματος εκδηλώνουμε θυμό. Επιπλέον, ο θυμός έχει κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να είμαστε θυμωμένοι με τους άλλους, αλλά μπορεί και με τον ίδιο μας το εαυτό. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να μπορούμε να διαχωρίσουμε και να αναγνωρίσουμε το αρχικό συναίσθημα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο θυμός μάς δίνει περισσότερες πληροφορίες για τα θέλω και τις ανάγκες του εφήβου παρά για την κατάσταση η οποία φαίνεται να τον έχει προκαλέσει.

Ίντερνετ. Είναι πολύ εύκολο για εμάς τους γονείς να το αφορίζουμε διαρκώς, να το κατηγορούμε για όλα τα δεινά που επιφέρει στο σπιτικό μας, το οποίο βέβαια έχουμε φροντίσει να έχει την πιο γρήγορη σύνδεση για να τρέχουν οι σελίδες στο −κολλημένο στο χέρι μας− smartphone με ταχύτητα φωτός, το λιγότερο. Δεν ξέρω αν η προ-ίντερνετ εποχή και η προ-ίνσταγκραμ εφηβεία ήταν καλύτερη. Ή πιο ανέμελη. Μπορεί. Όμως η γενιά που σε λίγο θα ενηλικιωθεί θα ζει για πάντα με την τεχνολογία. Και πρέπει να μάθει να τη χρησιμοποιεί και −γιατί όχι;− να την παράγει, να την ορίζει. Δυστυχώς, τα περισσότερα παιδιά καταναλώνουν τεχνολογία και δεν έχουν αναπτυγμένη ψηφιακή νοημοσύνη. Από την άλλη, βρείτε μου έναν γονιό που η οθόνη του κινητού του δεν είναι το πρώτο πράγμα στο οποίο λέει καλημέρα και καληνύχτα...

Καθηγητές. Σχέση αγάπης-μίσους. Κάτι σαν αυτή που αναπτύσσουν τα αγόρια με τον στρατό. Γιατί, πώς να το κάνουμε, τι θα ήταν το σχολείο χωρίς γραφικά αστείους, αυστηρούς ή χαλαρούς, νέους ή μεγάλους καθηγητές; Εκείνοι είναι που άθελά τους πρωταγωνιστούν στις ιστορίες των reunions. Κάποιοι από αυτούς μπορούν να γίνουν πηγή έμπνευσης. Και όταν ο μαθητής τους πάρει το Όσκαρ της ζωής, ίσως να ακούσουν και το όνομά τους.

Λάθη. Ξέρετε, από αυτά που δεν αφήνουμε τα παιδιά μας να κάνουν. Από μωρά. Τα προσέχουμε να μην πέσουν, τα ταΐζουμε στο στόμα για να μην πνιγούν, τα προστατεύουμε από τον ήλιο, τους θυμίζουμε τις υποχρεώσεις τους, τους διορθώνουμε τις εργασίες τους, τα ξυπνάμε το πρωί (μέχρι να ενηλικιωθούν/πεθάνουν/πεθάνουμε) και γενικά στρώνουμε τον δρόμο τους με το δικό μας ατσαλάκωτο χαλί. Αποτέλεσμα: Τα παιδιά μας δεν μπορούν να πάρουν −ακόμα και τις πιο απλές− αποφάσεις, δεν μπορούν να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Γιατί, ποια μητέρα που σέβεται τον εαυτό της δεν έχει ακούσει το αμίμητο «Μαμά, μ’ αρέσουν τα γεμιστά;»

Μέλλον. Δε διαγράφεται πολλά υποσχόμενο, είναι η αλήθεια. Φυσικά, οι ανησυχίες που μοιραζόμαστε με τα παιδιά μας σχετικά με αυτό, ξεκινούν και τελειώνουν στη μικροοικονομία του ολόδικού τους μέλλοντος. Δεν θα βρουν εύκολα δουλειά, ας πούμε. Ναι. Τη μεγάλη εικόνα, όμως, την αγνοούμε πεισματικά, και εμείς και τα παιδιά μας, εδώ στην Ελλάδα. Γιατί π.χ. στις Βρυξέλλες διαδήλωσαν 35.000 μαθητές για την ανάγκη προστασίας του πλανήτη από την κλιματική αλλαγή, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους συνομήλικούς τους Αυστραλούς. Α, ναι, και τα Ελληνόπουλα διαδήλωσαν. Για την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Καθοριστικής σημασίας ζήτημα για το δικό τους μέλλον, ε;

Ναρκωτικά. Ξέρετε, αυτά από τα οποία θα γλιτώσουν αν φορούν ζακέτα. Αστειεύομαι... Δυστυχώς τα ναρκωτικά είναι παντού και είναι εύκολο να τα βρεις και είναι δύσκολο να τα αρνηθείς, επειδή πρέπει να μοιάσεις με τους άλλους, επειδή δε θες να σε πουν ξενέρωτο, επειδή δοκίμασε και ο φίλος σου και ήταν οκ. Νομίζω ότι το μόνο που μπορεί να κρατήσει τα παιδιά μακριά από την –έστω και περιστασιακή, αλλά και πάλι επικίνδυνη− χρήση ναρκωτικών είναι η επικοινωνία με τους γονείς τους. Όχι δασκαλίστικες νουθετήσεις. Ουσιαστική και ειλικρινής επικοινωνία, αγάπη, αποδοχή.

Ξενύχτι. Οι ώρες του ύπνου των παιδιών μας διαμορφώνονται –κακώς–αντιστρόφως ανάλογα σε σχέση με την ηλικία τους. Από μια ηλικία και μετά, η αλλαγή τάξης ή βαθμίδας συνοδεύεται από «κανονάκια» καθυστερημένης κατάκλισης! Δεν ξέρω τι γίνεται στα δικά σας σπίτια, στο δικό μου πάντως με δυο παιδιά στο κατώφλι της εφηβείας, όταν το «πηγαίνετε για ύπνο» εκστομίζεται νωρίτερα από τις 10 μ.μ. ισοδυναμεί με βρισιά. Παρ΄όλα αυτά, καταφέρνουμε να έχουμε κοιμισμένα παιδιά στις 10:15 μ.μ. Μην αφήνετε τα παιδιά σας να μένουν ξύπνια μέχρι αργά. Αυτό που πετυχαίνουν με το ξενύχτι είναι να νυστάζουν την επόμενη, να παχαίνουν ευκολότερα και να εξασφαλίζουν περισσότερο ψηφιακό χρόνο, καθώς σίγουρα ξενυχτούν μπροστά σε οθόνη.

Όνειρα. Το ίδιο και με τα λάθη. Αφήστε τα να κάνουν, πολλά. Και δικά τους.

Πενθήμερη. Εμείς την περιμέναμε πώς και πώς. Αξέχαστο μομέντουμ η στιγμή που τραβήξαμε όλοι μαζί τα καζανάκια στο άτυχο ξενοδοχείο που μας φιλοξενούσε, με τα αποτελέσματα που φαντάζεστε. Αυτές και πολλές άλλες ιστορίες από την πενθήμερη εκδρομή της Γ’ Λυκείου διηγούμαι στα παιδιά μου και γελούν συνειδητοποιώντας με έκπληξη ότι «ήταν και η μαμά κάποτε παιδί».

Ρούχα. Ποτέ δε θα σας αρέσουν. Ή θα είναι πολύ στενά. Ή πολύ φαρδιά. Ή ολόμαυρα. Ή πολύχρωμα και παρδαλά. Οι ενδυματολογικές επιλογές των εφήβων σχεδόν ποτέ δε συμβαδίζουν με τα δικά μας γούστα, αλλά ούτε και με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν. Μάλλινο πουκάμισο το καλοκαίρι, βερμούδα το χειμώνα, κουκούλα που δεν βγαίνει ούτε με χειρουργείο από το κεφάλι και για ζακέτα ούτε λόγος...

Σεξ. Μονοπωλεί και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου σίγουρα από τα 13 και μέχρι την ενηλικίωση (την ποια;). Και καλά κάνει, εξάλλου. Τα παιδιά μας έχουν το δικαίωμα μεγαλώνοντας να διαχειρίζονται το σώμα τους με τον τρόπο που επιθυμούν εκείνα και μόνο εκείνα και όχι οι άλλοι. Για αυτό πρέπει να τους μιλήσουμε, τα άλλα μάλλον τα ξέρουν. Ας κάνουν σεξ γιατί το θέλουν,

ας αγαπήσουν το σώμα τους για να αγαπήσουν το σώμα του άλλου, ας μάθουν να ζητάνε τι θέλουν, ας μάθουν να παίρνουν προφυλάξεις.

Τηλέφωνο. Κινητό. Η προέκταση του χεριού τους. Η αιτία κάθε τσακωμού, το αντικείμενο κάθε μικρής και μεγάλης διαπραγμάτευσης μέσα στο σπίτι. Το τετριμμένο όχημα κάθε τιμωρίας. Αναγκαίο κακό; Όχι απαραίτητα. Είμαι βέβαιη πως σχεδόν κανένας γονιός δεν αγοράζει smartphone στο παιδί του επειδή πιστεύει πως το χρειάζεται. Το αγοράζει επειδή το παιδί του το ζητάει, επειδή έχουν όλοι και επειδή (δικαίωμά του βέβαια) δεν θέλει να «μαλλιάσει» η γλώσσα του. Είναι πολύ πιο εύκολο ως γονείς να λέμε ναι παρά όχι. Έτσι μαρτυρά και έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, σύμφωνα με την οποία τα παιδιά στην Ελλάδα χρησιμοποιούν κινητό από το νηπιαγωγείο σε ποσοστό 1%(!). Στο δημοτικό, κινητό έχουν τρία στα δέκα παιδιά και στο γυμνάσιο το 80% των παιδιών.

Ύψος. Η ταχεία σωματική ανάπτυξη (height spurt) αποτελεί ένα ακόμη από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εφηβείας και δηλώνει την απότομη αύξηση στο ανάστημα των νεαρών εφήβων. Ρυθμίζεται από την αυξητική ορμόνη και τα στεροειδή του φύλου. Ο μέγιστος ρυθμός αύξησης στα κορίτσια παρατηρείται πάντοτε πριν από την εμμηναρχή, κάτι το οποίο εξηγεί γιατί ψηλώνουν μόνο 5-7,5 cm κατά μέσο όρο μετά την έναρξη της περιόδου. Στα αγόρια, αντίθετα από τα κορίτσια, η επιτάχυνση της ανάπτυξης ξεκινά αφού η εφηβεία έχει αρχίσει «για τα καλά» και μεγιστοποιείται μεταξύ 13-14 ετών. Η απότομη αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης εμφανίζεται στα αγόρια περίπου 2 έτη αργότερα απ’ό,τι στα κορίτσια. Έτσι, κατά την έναρξη της ήβης τα αγόρια είναι ήδη περί τα 10 cm ψηλότερα απ’ ό,τι τα κορίτσια κατά την αντίστοιχη φάση ανάπτυξης. Από την αρχή της εφηβείας το συνολικό κέρδος σε ύψος είναι κατά μέσο όρο 25 cm για τα κορίτσια και 28 για τα αγόρια, ενώ τελικά η μέση διαφορά ύψους μεταξύ ενήλικων ανδρών και γυναικών είναι περίπου 12,5 cm.

Φίλοι. Η αποδεκτή οικογένεια των παιδιών μας στην εφηβεία. Είτε μας αρέσει, είτε όχι τα παιδιά μας θα στρέφονται ολοένα και συχνότερα στους φίλους τους. Είναι υγιές, είναι όμορφο και μακάρι να μπορούν να βρίσκουν πάντα λύσεις, συμπαράσταση και αγάπη σε αυτούς ή σε άλλους φίλους που θα αποκτήσουν στη διάρκεια της ζωής τους. Όπως εμείς, οι γονείς τους. Χρόνος. Κυλάει τόσο γρήγορα. Το μικροσκοπικό μωρό μας έγινε ένας πληθωρικός έφηβος και εκείνος σε λίγο θα ενηλικιωθεί και μαζί του μεγαλώνουμε και εμείς. Να σας πω μια αλήθεια; Η εφηβεία των παιδιών μου δεν θέλω να τελειώσει ποτέ, γιατί το πέρας της θα με βρει ακόμα πιο μεγάλη. Και ποιος θέλει να μεγαλώσει, εκτός από τα παιδιά;

Ψέμα. Κανένα ψέμα. Για κανέναν λόγο. Ούτε αθώο, ούτε πονηρό. Μη λέτε ψέματα στα παιδιά σας. Μην κρατάτε μυστικά. Μην πνίγετε πράγματα που πρέπει να ειπωθούν. Το να μη λέτε ψέματα είναι το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα για να ακούτε και εσείς από εκείνα μόνο την αλήθεια.

Ώρα να δείξουμε εμπιστοσύνη στα παιδιά μας, να σταματήσουμε να τους λέμε ότι εμείς τα κάναμε όλα καλύτερα (γιατί δεν τα κάναμε), να πιστέψουμε στις απίστευτες δυνάμεις τους, στο υπέροχο μυαλό τους και στην ζεστασιά της καρδιάς τους.

ΡΊΖΕΣ ΚΑΙ ΦΤΕΡΆ

Έφηβοι και διαδίκτυο ΤΗΣ ΑΝΘΗΣ ΔΟΞΙΑΔΗ

το άκουσμα αυτού του συνδυασμού αγχώνομαι, τρομάζω. Όχι τόσο για τους συνηθισμένους λόγους, όσο για να μην πέσω στην παγίδα να λέω τα γνωστά τετριμμένα. Δηλαδή να βάζουμε όρια στην επιτρεπόμενη ώρα χρήσης και τέτοια. Αυτά ήξερα να τα λέω και εγώ, ως πέρυσι το καλοκαίρι που βρέθηκα υπεύθυνη για εντεκάχρονο αγοράκι και την οθόνη του και το τηλέφωνο μου. Πρώτον, η εμπειρία με έκανε να συνέλθω από την πολλή θεωρία επί του θέματος. Και να δω την πραγματικότητα, την πιεστική επιμονή, τις παρακλήσεις, την οργή, και την παγαποντιά του εθισμένου μικρού στο διαδίκτυο. Δεύτερον, με έκανε να σκεφτώ και να παρατηρήσω τι έχανε το εξαιρετικό πανέξυπνο αυτό αγοράκι με το να κλείνεται σε να δωμάτιο με το τάμπλετ. Έχανε τα παιχνίδια

με τους συνομηλίκους του, έχανε τις αστείες και ενδιαφέρουσες κουβέντες στο τραπέζι, τα παιχνίδια στη θάλασσα. Καταλαβαίνετε ότι ουσιαστικά αυτό που έχανε είναι να δημιουργεί αναμνήσεις και σχέσεις με τα παιδιά της παρέας. Έχασε δηλαδή τα πιο σημαντικά πράγματα που έχει να προσφέρει το καλοκαίρι και οι διακοπές. Φρίκη. Φρίκη.Τούτο το τελευταίο είναι θλιβερό και επικίνδυνο. Το μόνο που μου έδωσε κουράγιο είναι οι στιγμές που ο μικρός ήταν πλήρως απορροφημένος σε κάτι πολύ ενδιαφέρον που συνέβαινε ή τις στιγμές που του είχε δοθεί κάποια υπεύθυνη δουλειά. Και όταν, σε ανύποπτο χρόνο, με ρώτησε τι πρέπει να κάνει κανείς για να μπει σε ένα καλό πανεπιστήμιο. Έτσι αποφάσισα να αγνοήσω το διαδίκτυο και να μιλήσω σήμερα, περιληπτικά, για την καταπληκτική εφηβεία. Αν καταλάβουμε τους καταπληκτικούς μας εφήβους, ισχυρίζομαι ότι μπορεί να βρούμε μια πιο ουσιαστική και μόνιμη λύση για τον εθισμό στο internet. Παρά την εμφάνιση και τη διάθεση των εφήβων που προκαλεί και ενοχλεί, οι έφηβοι

11.02.2019

είναι σκεπτόμενοι, ενδιαφερόμενοι για τα μεγάλα θέματα, ιδεολόγοι, έτοιμοι για το καλό. Φτάνει να τους προσφερθεί η ευκαιρία.Τους την προσφέρουμε την ευκαιρία; Τους ζητάμε να μας βοηθήσουν με κάποια δουλειά, που είναι δυνατοί και ευλύγιστοι; Τους ζητάμε να σκεφτούν λύσεις για κάποιο πρόβλημα, που είναι έξυπνοι και πρωτότυποι; Ίσως επειδή έχουν αποκτήσει τόσο κακιά φήμη τους κρατάμε στο περιθώριο, εκτός της καθημερινής ζωής. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε συνήθως. Και σαν αποτέλεσμα, βαριεστημένοι και απομονωμένοι καθώς είναι, το ρίχνουν στο internet, που τους προσφέρει ενδιαφέροντα, συγκυρίες και περιπέτειες στις οποίες μπορούν να λαμβάνουν ενεργά μέρος. Ενώ εμείς με διάφορους φανερούς και έμμεσους τρόπους τους κρατάμε μακριά. Αυτό νομίζω είναι η μεγάλη έλξη του διαδικτύου. Ότι τους εμπλέκει σε κάτι ενδιαφέρον και περιπετειώδες. Ενώ, λοιπόν ζουν σε ένα περιβάλλον όπου οι ενήλικές τους είναι και αυτοί αφοσιωμένοι σε κάποια οθόνη και πάνε σε ένα σχολείο που τους ζητείται να αποστηθίζουν ανούσια πράγματα, βρίσκουν παρηγοριά και καταφύγιο σε μια μικρή οθόνη όπου μπορούν να λάβουν ενεργά μέρος στη δράση. Γιατί, φυσικά και θέλουν δράση. Αυτό που λέω είναι ότι αν εμείς ήμασταν πιο παρόντες, όχι μόνο σωματικά αλλά και συναισθηματικά, αν κλείναμε τα τηλέφωνά μας και ήμασταν πιο διαθέσιμοι να τους ακούσουμε, όχι να τους κάνουμε κήρυγμα, αν ζητούσαμε τη βοήθεια τους για κάτι καλό ή δύσκολο για εμάς, αν στο σχολείο έβρισκαν πιο ενδιαφέροντα θέματα και τους ζητούσαν να λάβουν πιο ενεργά μέρος στη μάθηση, αν γίνονταν όλα αυτά, αν ήμασταν πεπεισμένοι για την ποιότητά τους, και αντιμετωπίζαμε με σεβασμό την προσπάθειά τους να δημιουργήσουν τη δική τους ταυτότητα, τότε μπορεί να μην είχαν τόση ανάγκη το internet. Έξαλλος ο αντιρρησίας μου. «Θα μας πεις τώρα ότι εμείς φταίμε για τον εθισμό στο internet...» Μπορεί να μη φταίμε, αλλά είμαστε οι μόνοι που κάτι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε. Και επείγει να βοηθήσουμε. Ό,τι ιδέες και προτάσεις έχετε να μας προσφέρετε, στείλτε τες μου. Θα τις δημοσιεύσουμε σε αυτή την στήλη και θα τις δοκιμάσω. Εγώ και άλλοι γονείς, είμαι σίγουρη.

Το παιχνίδι ξεκίνησε! Νέα χρονιά µε νέα συναρπαστικά αθλητικά προγράµµατα για α π ιδιά

1-8

ετών

ΚΑΛΕΣΤΕ

ΤΩΡΑ ΓΙΑ ΕΝΑ

∆ΩΡΕΑΝ

∆ΟΚΙΜΑΣΤΙΚΟ

Λ. Αναπαύσεως 18 | Βριλήσσια 152 35 | Τ 210 8 100 508 | www.playgym.gr

ΓΥΡΩ - ΓΥΡΩ

11.02.2019

Αγαπητό μου ημερολόγιο... ΤΗΣ KAΡΙ ΜΠΡΑΤΣΟ

άντα τα πήγαινα πολύ καλά με την τεχνολογία. Από το πρώτο γκατζετάκι, την Μπάμπουσκα (ναι-ναι!), μέχρι και τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις. Μου δημιουργούσαν ένα εξωπραγματικό δέος και απολάμβανα να χάνομαι

μέσα σε αυτές. Όταν στη δεύτερη δεκαετία της ζωής μου ήρθε το internet, η χαρά μου ήταν απερίγραπτη. Ένας ολοκαίνουργιος, «λαμπερός» κόσμος ανοιγόταν μπροστά μου και δεν έχανα ευκαιρία να τον «επισκέπτομαι» όσο το δυνατόν συχνότερα. Γεγονός που, από την μια μεν μου έδινε όλη την ελευθερία που χρειαζόμουν, από την άλλη όμως προκαλούσε νευρικό κλονισμό σε όλους τους υπόλοιπους που ζούσαν μαζί μου, κυρίως γιατί τους απέκοπτα από κάθε επαφή με τον «έξω κόσμο». Σύνδεση dial-up, αγαπητό ημερολόγιο, χωρίς κανένα άλλο σχόλιο. Ματαίως μου έταζαν λαγούς με πετραχήλια

για να αφήσω ήσυχη τη γραμμή του τηλεφώνου, μπας και καταφέρουν να μιλήσουν με συγγενείς και φίλους. Φευ! Είχα πράγματα και ιδέες να μοιραστώ, αγαπητό ημερολόγιο, και δεν σκόπευα να τα στερήσω άλλο από την ανθρωπότητα! Βέβαια, τότε τα πράγματα ήταν ακόμα στα σπάργανα και όλοι βλέπαμε το διαδίκτυο ως το παράθυρο που μας επέτρεπε να δραπετεύουμε από την ελληνική, βαρετή πραγματικότητα και μπορούσαμε να γνωρίσουμε άλλες κουλτούρες -ηλεκτρονικά, αλλά και πάλι-, καινούργια ενδιαφέροντα και νέους ανθρώπους από όλες τις γωνιές του πλανήτη. Θυμάμαι τον Luca, έναν 16χρονο Ιταλό με τον οποίον chatάραμε για ώρες (ΩΡΕΣ!) και -τότε- θεωρούσα πως «ζούσα» τον μεγαλύτερο έρωτα που έχει υπάρξει από καταβολής κόσμου. Θυμάμαι την μανούλα μου να μπαίνει φουριόζα μέσα στο δωμάτιο μου και μου αραδιάζει 6-7 χιλιάδες λόγους που «αυτό το χαζόκουτι θα μου χαλάσει το μυαλό και να βγω μια βόλτα να με δει λίγο ο ήλιος που έχω γίνει πιο άσπρη από το αλεύρι». Κουνούσα συγκαταβατικά το κεφάλι μου, περίμενα

καρτερικά να τελειώσει την διάλεξη και επέστρεφα με μεγαλύτερη μανία στην οθόνη του υπολογιστή. Περνώντας τα χρόνια, εκείνο που αρχικά φάνταζε παραμυθένιο, άρχισε να χάνει την μαγεία του. Έγινε και το internet μέρος της εφηβικής ρουτίνας. Αργά αλλά μεθοδικά με κέρδισαν οι πραγματικοί φίλοι, οι πραγματικοί έρωτες, τα πραγματικά χόμπι. Λίγα χρόνια αργότερα, θυμάμαι την μητερούλα να αλλάζει τροπάριο και πλέον η κασέτα να παίζει το «Ε, κάτσε και λίγο μέσα στο σπίτι! Δε σε βλέπουμε πια». Έτσι είναι αυτά Μαριώ μου, πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί να σου συμβεί! Πριν απο λίγο καιρό μου ζήτησε να της μάθω τα «ίντερνετς» και να της φτιάξω λογαριασμό στο Facebook. Περίμενα πώς και πώς τη στιγμή που θα έμπαινα στην κρεβατοκάμαρά της για να της πω το remake του all-timeclassic «Βγες και λίγο από το σπίτι, βρε μαμά, να σε δει λίγο ο ήλιος!», αλλά τελικά το μόνο που μπόρεσα να ξεστομίσω όταν έριξα μια ματιά στην οθόνη της ήταν «Μαμά! Ποιος είναι αυτός ο Leroy που chatάρεις;;;». Βοήθεια, χωριανοί…

24 ΏΡΕΣ ΜΑΜΑ

Παναγιώτα Καρλατήρα, δημοσιογράφος, μιλάει στο Τaλκ για το εικοσιτετράωρό της ως εργαζόμενης μαμάς τριών εφήβων αγοριών. Όταν μου ζήτησε το Τaλκ να γράψω στο 24 ώρες μαμά χάρηκα. Είναι μια αγαπημένη στήλη που πάντοτε διαβάζω με διάθεση θετική και μοιράσματος των ευθυνών και των χαρών που έχει η μητρότητα και η οικογένεια... Πώς είναι λοιπόν το 24ωρο μου ως μαμάς εφήβων; Αν μπορούσα να χρησιμοποιήσω μια λέξη, θα έλεγα: απρόβλεπτο! Γεμάτο ανατροπές, εντάσεις, αντιπαραθέσεις, διαπραγματεύσεις, συμφωνίες, σιωπές. Και πολλή αγάπη μεταξύ μας που σε αυτή τη χρονική περίοδο δεν φαίνεται πάντοτε, δεν εκφράζεται συχνά, δεν αποτυπώνεται εύκολα. Είναι όμως η ενέργεια μας, το καύσιμό μας, η δύναμή μας να προχωράμε στις εύκολες και δύσκολες διαδρομές αυτής της μαραθώνιας εφηβείας. Και τη λέω μαραθώνια γιατί ο πρωτότοκος κοντεύει 17, που σημαίνει ότι βρισκόμαστε στον αστερισμό της εφηβείας σχεδόν τέσσερα χρόνια, ο δεύτερος κοντεύει 16, που σημαίνει ότι συνεχίζουμε δυναμικά και με αυτόν, και ο τρίτος είναι 13 και ακολουθεί σταθερά την πεπατημένη των μεγάλων. Πρακτικά μιλώντας ως μαμά, ως στυλοβάτης του νοικοκυριού και ως δημοσιογράφος το 24ωρο μου δεν είναι εύκολο. Ξεκινά νωρίς νωρίς από τις 7 π.μ - κι αυτό δεν έχει αλλάξει από το νηπιαγωγείο. Το πρωινό ξύπνημα και η αναχώρηση για το σχολείο είναι οικογενειακή υπόθεση. Επειδή οι δικοί μου γονείς είχαν φύγει ήδη για δουλειά και το δικό μου πρωινό ξύπνημα ήταν πολύ μοναχικό, ήθελα στα δικά μου παιδιά να είμαι εκεί. Κι ευτυχώς η δουλειά μου το επιτρέπει. Άλλος θέλει πρωινό, άλλος όχι, άλλος εκλιπαρεί για λίγα λεπτά ύπνου, άλλος ετοιμάζεται στην ώρα του και περιμένει, κι άλλος βουρτσίζει τα δόντια βάζοντας παπούτσια στην πόρτα. Στις καλές μέρες χαμογελάμε με τον μπαμπά τους βλέποντας πόσο διαφορετικά παιδιά μεγαλώνουμε και πόσο διαφορετική σχέση έχουν με τον χρόνο και τη συνέπεια, στις δύσκολες μέρες κάνουμε υπομονή για να μην εκραγούμε... Στις 8.10 όλοι οι μαθητές έχουν φύγει, όπως και ο μπαμπάς τους για δουλειά. Η δική μου μέρα ξεκινά με τρομακτικές -ναι τις θεωρώ πια τρομακτικές- ε-

Το 24ωρο της Παναγιώτας Καρλατήρα ναλλαγές στα επαγγελματικά, προσωπικά, οικιακά θέματα. Μπορεί να μαγειρεύω και να γράφω το προσχέδιο για ένα θέμα που έχει προγραμματιστεί στην ιστοσελίδα. Μπορεί να τρέχω στο ΟΑΚΑ και να χρειαστεί να βγω ραδιόφωνο. Μπορεί να πεταχτώ για ραντεβού με κάποια «πηγή», με ένα πρόσωπο από το χώρο της υγείας που θα μου δώσει μια σημαντική και αξιοποιήσιμη πληροφορία, απαρχή για ένα καλό ρεπορτάζ. Μπορεί να πρέπει να πάω σε μια συνέντευξη τύπου και μετά να χρειαστεί να βρεθώ στο σχολείο για ενημέρωση γονέων. Δεν υπάρχει ατζέντα ούτε ωράριο. Κι εννοείται ότι βρίσκομαι αρκετές ώρες και στα γραφεία της εφημερίδας. Η θέση μου ως συντάκτριας υγείας σε ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, protothema.gr, ygeiamou.gr με έχει εκπαιδεύσει σε καλά αντανακλαστικά και ψυχραιμία σε ό,τι κι αν ακούω, κάτι που συχνά με βοηθάει και στο πώς θα αντιμετωπίσω τα άγρια νιάτα που μεγα-

λώνω! Το μεσημέρι τα παιδιά επιστρέφουν στο σπίτι γύρω στις 3 μ.μ. Λίγες φορές είμαι εκεί - μεγάλη απώλεια για μένα, ελπίζω λιγότερο για αυτά. Τρώνε και διαβάζουν. Και πάνε ποδόσφαιρο, γυμναστήριο, γερμανικά, αγγλικά, καράτε. Το δικό τους το πρόγραμμα συναντιέται πάλι με το δικό μου μετά τις 8 το βράδυ. Πολλές φορές γράφω από το σπίτι, για να μπορώ να είμαι εκεί και ας μη μιλάμε. Ο μπαμπάς τους συνήθως επιστρέφει γύρω στις 7.30 μ.μ. Πάντως, κάποιος είναι πάντα στην κουζίνα και μαγειρεύει ή στο τραπέζι και τρώει. Ή κάποιος μπαινοβγαίνει στο σπίτι. Ο καθένας στη δική του απασχόληση. Δεν είναι τόσο ήρεμα όσο περιγράφεται. Οποιαδήποτε ερώτηση, θέση, σιωπή, μπορεί να πυροδοτήσει ένταση. Μερικές φορές τούς λέω γελώντας πως είμαστε σαν τα τηλεοπτικά πάνελ αλλοτινών εποχών όπου όλοι μιλούσαν ταυτόχρονα καπελώνοντας ο ένας τον άλλο.

11.02.2019 12.10.2016

Όταν η κατάσταση ξεφεύγει, λειτουργούμε πυροσβεστικά με τον μπαμπά τους - ή το προσπαθούμε. Οι «συμμαχίες», πάντως, δημιουργούνται και αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς στο σπίτι μας. Συνήθως είμαστε «κακοί γονείς» vs παιδιά, μεγάλος αδελφός vs μικρότερα αδέλφια αλλά και εναντίον όλων, μικρός έναντι μεγάλων, εγώ εναντίον όλων (όταν συζητάμε για πρότυπα ομορφιάς ή για ποδοσφαιρικές ομάδες). Και δυστυχώς ή ευτυχώς, το κινητό βρίσκεται πάντα στο προσκήνιο. Μιλάμε ναι, βλέπουμε κάποια ταινία ναι, κάποιο ριάλιτι ναι - οι έφηβοι βλέπουν τηλεόραση για να τρολάρουν- σχεδιάζουμε κάτι -όλο και πιο σπάνια πια διότι οι δρόμοι μας αρχίζουν να χωρίζουν- αλλά με το κινητό στο χέρι. Ο ύπνος μέχρι πρόσφατα ήταν πεδίο αντιπαράθεσης. «Δεν νυστάζω», «Θα χαζέψω λίγο στο κινητό και θα πάω», «Μη με πρήζεις, αφού το πρωί ξυπνάω», «Μπορώ να κάθομαι όσο θέλω το βράδυ»… Πάντως πριν από τις 11.30 -12 οι μεγάλοι δύσκολα πάνε για ύπνο στο κρεβάτι τους -ακόμη κι αν κοιμούνται στον καναπέ. Η ρουτίνα της εβδομάδας, των σχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων, κορυφώνεται με την έξοδο του Σαββάτου. Η δική μας έξοδος ως ζευγαριού δεν είναι πια δεδομένη, γιατί διαμορφώνεται με βάση το πρόγραμμα των παιδιών. Αν βγουν εκείνοι, πού θα πάνε; Πότε θα γυρίσουν; Με ποιους θα είναι; Πώς θα γυρίσουν; Θα χρειαστεί να τους πάμε ή να τους πάρουμε από κάπου; Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν. Τα ουσιαστικά δεν λέγονται ή μάλλον δεν επαναλαμβάνονται. Ελπίζουμε πως βρίσκονται κάπου μέσα στον σκληρό δίσκο του μυαλού τους, παρότι στην εφηβεία μοιάζει... διαλυμένος: είναι όλες αυτές οι αρχές με τις οποίες τους μεγαλώσαμε κι ελπίζουμε ότι τις ανασύρουν όποτε χρειαστεί. Είναι ο σεβασμός στον εαυτό τους και στους άλλους, είναι η γνώση του καλού και του καλού, του σωστού και του λάθους, της αλήθειας και του ψέματος, είναι η δύναμη να λες «ναι» και «όχι», και να ξέρεις πότε πρέπει να το πεις. Είναι όλα όσα κάνουμε, λέμε, πιστεύουμε, ακολουθούμε στη δική μας ζωή. Κι είμαι σίγουρη πως τα «κουβαλούν» μαζί τους, άλλες φορές λιγότερο κι άλλες περισσότερο. Άλλες φορές τα αφήνουν σκόπιμα στο σπίτι κι άλλες φορές κάνουν πως τα ξεχνάνε. Αλλά είμαι βέβαιη πως αυτό είναι πρόσκαιρο και πως, παρά τις τρέλες της εφηβείας, τα αγόρια μου θα πορευτούν με ό,τι καλό μπορέσαμε να τους δώσουμε.

ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ

11.02.2019

ΔΕΠ-Υ στην εφηβεία ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΨΑΘΑ

Η Ελένη Ψαθά είναι Φιλόλογος-Ειδική Παιδαγωγός MEd ειδικευμένη στις μαθησιακές δυσκολίες. Θα τη βρείτε στο κέντρο «Επικοινωνούμε» (Ολύμπου 25, Χαλάνδρι, τηλ. 210 6853951) όπου παρέχονται υπηρεσίες λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, ψυχολογικής υποστήριξης και ειδικής διαπαιδαγώγησης.

όρος ΔΕΠ-Υ είναι ένας από τους νέους όρους που έχουν πια μπει για τα καλά στις ζωές μας (των γονιών, των εκπαιδευτικών, των ειδικών). Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα πιο επίσημα, διάσπαση προσοχής-υπερκινητικότητα πιο απλά. Ο όρος αυτός συμπεριλαμβάνεται στη γενικότερη κατηγορία «Διαταραχές Διασπαστικής Συμπεριφοράς» και είναι αναπτυξιακή διαταραχή, δηλαδή εμφανίζεται από τη στιγμή της γέννησης και υπάρχει καθ' όλη τη διάρκεια ανάπτυξης του ατόμου. Ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ έχει από τη γέννησή του ορισμένες δυσκολίες και ελλείμματα οργανικής αιτιολογίας: περιορισμένη ικανότητα να συγκεντρωθεί και να διεκπεραιώσει ακόμα και απλές καθημερινές δραστηριότητες, παρορμητικότητα, απροσεξία, υπερκινητικότητα, δυσκολίες στην ακουστική μνήμη, μαθησιακές δυσκολίες, κ.λπ. Το πώς όμως θα εκδηλωθούν αυτά τα συμπτώματα, τι επίδραση θα έχουν στους διάφορους τομείς της ανάπτυξής του και ποια θα είναι η εξέλιξη του παιδιού είναι παράγοντες που σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται από τον τρόπο που οι γονείς και οι δάσκαλοι θα αντιμετωπίσουν αυτές τις δυσκολίες. Κατά τη σχολική ηλικία, τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν δυσκολίες που αφορούν τις σχολικές επιδόσεις αλλά και έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό τους. Επίσης συχνά δέχονται αρνητική ενίσχυση από τους παιδαγωγούς για την προβληματική επίδοση και την ενοχλητική και απρόβλεπτη συμπεριφορά τους. Καθώς το σχολείο και οι διαπροσωπικές σχέσεις που διαμορφώνονται στο περιβάλλον αυτό είναι μείζονος σημασίας για το ίδιο το παιδί και την ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη, η σχολική επίδοση και η αντι-

μετώπιση από τους παιδαγωγούς αποκτούν μεγαλύτερη σημασία. Όλες αυτές οι δυσκολίες περνούν και στις διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομηλίκους αλλά και τους γονείς και εκπαιδευτικούς. Κατά την εφηβεία, τα συμπτώματα υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας υποχωρούν ως έναν βαθμό, η απροσεξία όμως, η απερισκεψία, οι κρίσεις οργής, ο αρνητισμός, η έλλειψη πειθαρχίας, οι μαθησιακές δυσκολίες παραμένουν, εντείνονται και περιπλέκονται. Παρατηρούμε ότι οι έφηβοι με ΔΕΠ-Υ ακαδημαϊκά και κοινωνικά ενδέχεται να έχουν αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες, σχολική αποτυχία και απογοητεύσεις. Όλα αυτά επιδρούν στο παιδί και φυσικά επηρεάζουν την έκβαση της διαταραχής. Συχνά συναντάμε στους έφηβους με ΔΕΠ-Υ προβλήματα προσοχής, συγκέντρωσης, αυτοεκτίμησης και κατάθλιψης καθώς και αισθήματα αυξημένης ανησυχίας, νευρικότητας, ανωριμότητας, χαμηλό επίπεδο ανοχής στη ματαίωση και ανυπακοή. Οι αντιδράσεις του σχολικού, οικογενειακού, κοινωνικού περιβάλλοντος στα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ κατά τα προηγούμενα χρόνια έχουν αφήσει τα αποτυπώματά τους στον έφηβο. Η επικοινωνία που έχει αναπτυχθεί και συνεχίζει να αναπτύσσεται μεταξύ των γονέων και του παιδιού τους, ο χρόνος διάγνωσης και η πρόσληψη και αντιμετώπισή της από τους γονείς, η ερμηνεία των συχνά αλλοπρόσαλλων συμπεριφορών του παιδιού, ο τρόπος αντιμετώπισής του είναι ορισμένοι μόνο από τους παράγοντες που θα προσδιορίσουν την αυτοεικόνα του παιδιού, τις κοινωνικές του σχέσεις, τον βαθμό που το ίδιο θα αντιλαμβάνεται και θα ελέγχει τον εαυτό του. Η πρόγνωση της ΔΕΠ-Υ είναι ευνοϊκή. Καθώς μεγαλώνουν, στα 2/3 περίπου των παιδιών παρατηρείται βελτίωση και καλύτερη προσαρμογή. Κάποια συμπτώματα παραμένουν: νευρικότητα στις κινήσεις,

ΠΑΡΑΤΗΡΟΎΜΕ ΌΤΙ ΟΙ ΈΦΗΒΟΙ ΜΕ ΔΕΠ-Υ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΆ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΕΝΔΈΧΕΤΑΙ ΝΑ ΈΧΟΥΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΣΕΙ ΜΕΓΆΛΕΣ ΔΥΣΚΟΛΊΕΣ, ΣΧΟΛΙΚΉ ΑΠΟΤΥΧΊΑ ΚΑΙ ΑΠΟΓΟΗΤΕΎΣΕΙΣ παρορμητικότητα, ευερεθιστότητα. Μπορεί ως έφηβοι να είναι πιο «ξεχασιάρηδες», ανώριμοι συναισθηματικά, ανεύθυνοι. Επίσης, η κακή σχολική επίδοση και η αδιαφορία για τη μάθηση είναι δύο ακόμα στοιχεία που πιθανόν συνοδεύουν τον έφηβο. Τέλος, οι έφηβοι με ΔΕΠ-Υ μπορεί να εμφανίσουν δυσκολία στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Η εφηβεία είναι εξ ορισμού μια μεταβατική ηλικία, με ταχύτατες μεταβολές στο σώμα και στον ψυχικό κόσμο. Αν για έναν έφηβο χωρίς ΔΕΠ-Υ είναι μια περίοδος αναστάτωσης και αλλαγών, τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα για έναν έφηβο με ΔΕΠ-Υ. Άγχος, θυμός, αντικοινωνική συμπεριφορά, τικ, εμμονές, μαθησιακή αποτυχία, κατάθλιψη είναι μερικά από τα πρόσωπα που μπορεί να πάρει η ΔΕΠ-Υ κατά την εφηβεία. Εντούτοις, οι έφηβοι με ΔΕΠ-Υ έχουν όλες τις δυνατότητες να γίνουν ανεξάρτητοι, απόλυτα λειτουργικοί και επιτυχημένοι ενήλικες, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Αυτό όμως προϋποθέτει παρέμβαση από ειδικούς με εμπειρία και κατάρτιση. Ανάλογα με τις ανάγκες, οι ειδικοί μπορούν να παρέμβουν συμβουλευτικά, ψυχοθεραπευτικά, φαρμακευτικά, μαθησιακά. Με τον τρόπο αυτόν θα μπορέσουν να μετριαστούν τα συμπτώματα έτσι ώστε να ξεδιπλωθούν οι ικανότητες του παιδιού, να αλληλεπιδράσει με το περιβάλλον του και να προσλάβει όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτή την κρίσιμη για την ανάπτυξη του ανθρώπου περίοδο.

ΒΟΛΤΑ

11.02.2019

Ένας αρκούδος μάς ξεναγεί στο Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

να σαββατιάτικο απόγευμα του Ιανουαρίου, το Μουσείο Παιχνιδιών Μπενάκη ήταν τόσο ασφυκτικά γεμάτο που τα παιχνίδια στις προθήκες σάστισαν. Καθημερινά έρχονταν επισκέπτες, αλλά ποτέ τόσοι πολλοί. Ποιος ήταν υπεύθυνος για αυτή την (ευχάριστη, βέβαια) βαβούρα; Ποιος άνοιξε τις πόρτες σε τόσα πολλά παιδιά, που οι φωνές τους αντηχούσαν ασταμάτητα και για ώρες στο παραμυθένιο πυργόσπιτο της Παραλιακής; Που κολλούσαν τις μουσούδες τους στα τζάμια και άνοιγαν σαστισμένα τα στόματά τους με όσα έβλεπαν και διάβαζαν; Που ζωγράφιζαν πολύχρωμες ζωγραφιές εμπνευσμένα από όσα έβλεπαν; Που ανεβοκατέβαιναν ασταμάτητα τις σκάλες, τραβολογώντας τους γονείς τους και ζητώντας τους να τους υποσχεθούν ότι σύντομα, πολύ σύντομα, θα επιστρέψουν; Τα παιχνίδια δεν άργησαν να καταλάβουν… Υπεύθυνος για αυτό το πάρτι ήταν ο αρκούδος. Αυτό το ξεχωριστό έκθεμα που έγινε ήρωας παραμυθιού από την Ελένη Γερουλάνου και την Ίριδα Σαμαρτζή και που εκείνο το απόγευμα γιόρταζε την κυκλοφορία του βιβλίου στο οποίο πρωταγωνιστεί. Στο σπίτι του. Παρέα με όλους του τους φίλους, που άκουσαν την ιστορία του, τραγούδησαν μαζί του και φυσικά έπαιξαν.

ερευνήτρια, δωρήτρια των 20.000 παιχνιδιών της συλλογής της στο Μουσείο Μπενάκη, ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος, πάντοτε έφηβη στην ψυχή, με αφοσίωση, γενναιοδωρία, συνέπεια, γνησιότητα και πάθος για τη δουλειά της. Η κ. Γερουλάνου ποτέ δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως η φιλία τους αυτή και η δωρεά του οικογενειακού «Χάρτινου Θεάτρου» στη συλλογή της (μπορείτε να το δείτε στο Μουσείο, αλλά και στο βιβλίο) θα αποτελούσε την αφορμή για να γράψει αυτό το παραμύθι. Στην πορεία, έμαθε από την ίδια ότι ο λόγος που ξεκίνησε να συλλέγει παιχνίδια ήταν ένα κίτρινο, μαδημένο και ταλαιπωρημένο αρκουδάκι, που βρήκε μια νύχτα στον δρόμο και που της θύμισε το αρκουδάκι που είχε όταν ήταν εκείνη παιδί. Όταν η κ. Γερουλάνου είδε με τα μάτια της τον αρκούδο αυτό, τον λάτρεψε. Παρακάλεσε τη Μαρία Αργυριάδη να της αφηγηθεί την ιστορία του, που τη συγκίνησε, και έτσι ξεκίνησαν όλα. Ένα βράδυ στο λιγοστό φως του φεγγαριού. Ο μοναχικός αρκούδος για τη Μαρία Αργυριάδη έγινε μοναδικός. Και μοναδικός έγινε και για την Ελένη Γερουλάνου. Για τον δε αρκούδο, η Μαρία έγινε η οικογένειά του. Έτσι ο αρκούδος της Μαρίας έγινε ο αρκούδος της Ελένης και τελικά έγινε ο αρκούδος όλων μας. Το σπίτι του, η έπαυλις Κουλούρα, ο «Λευκός Πύργος των Αθηνών» όπως ήταν γνωστός στους παλαιότερους, συμβολίζει τη ζεστασιά, την ασφάλεια, μια αγκαλιά, την αποδοχή, το ανήκειν, το μαζί.

Η ιστορία

Παιχνίδια στις προθήκεςΠαιχνίδια στις σελίδες

Ύστερα από πολλή ώρα, αφού νύχτωσε, τα παιδιά σιγά σιγά έφυγαν και το Μουσείο ησύχασε. Τότε μπόρεσα κι εγώ να καθίσω με την Ελένη και με την Ίριδα και, υπό το άγρυπνο βλέμμα των παιχνιδιών και κυρίως του αρκούδου, να μιλήσουμε για το ξεχωριστό τους αυτό δημιούργημα, το βιβλίο «Ένας αρκούδος μια φορά» (εκδόσεις Πατάκη). Στις σελίδες του ζωντανεύουν με ευρηματικό τρόπο περισσότερα από 240 παιχνίδια από τη συλλογή της Μαρίας Αργυριάδη, που φιλοξενούνται στο Μουσείο. Ιδανικός αναγνώστης του; Κάθε παιδί και κάθε ενήλικας που νιώθει παιδί μέσα του. Όπως μας εξηγεί η Ελένη Γερουλάνου, νηπιαγωγός και άοκνη εργάτρια του παιδικού βιβλίου, ιδρυτικό μέλος του Library4all, η Μαρία Αργυριάδη –που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή αφού, ευτυχώς, πρόλαβε να δει το όνειρό της να γίνεται πραγματικότητα χάρη στον Άγγελο Δεληβορριά (και αυτόν πρόσφατα αποβιώσαντα)– ήταν φίλη του πατέρα της, Γεώργιου Γερουλάνου. Συλλέκτρια, συντηρήτρια,

Στις προθήκες του Μουσείου υπάρχουν αυτή τη στιγμή περίπου 3.000 παιχνίδια, από τα 20.000 της συλλογής. Η Ελένη Γερουλάνου και η Ίρις Σαμαρτζή προσπάθησαν να χωρέσουν όσο πιο πολλά από αυτά μπορούσαν μέσα στις σελίδες του βιβλίου τους, όπου θα συναντήσουμε περισσότερα από 240. Σε όλο αυτό το συναρπαστικό ταξίδι των δυο δημιουργών, η Μαρία Αργυριάδη ήταν εκεί. Άκουγε, έλεγε τη γνώμη της, πρότεινε και εκείνη παιχνίδια και ήταν τόσο χαρούμενη με το βιβλίο… Πώς, όμως, δούλεψαν για να φτάσουν στο αποτέλεσμα αυτό; Η Ελένη αγαπούσε πολύ τη δουλειά της Ίριδας. Αυτό, όμως, που τη γοήτευε περισσότερο ήταν κάποιες εικαστικές παρεμβάσεις της πάνω σε φωτογραφίες που είχε η ίδια τραβήξει. Σκέφτηκε λοιπόν πόσο

όμορφο θα ήταν να πάντρευαν τις φωτογραφίες παιχνιδιών με τα σκίτσα της. Πράγματι, όπως μας λέει η Ίρις, το βιβλίο «Ένας αρκούδος μια φορά» είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα που έχει εικονογραφήσει, μια και για την ίδια το πάντρεμα φωτογραφίας και ζωγραφικής, το κολάζ ρεαλισμού και εικαστικής αφέλειας, αποτελεί πάντοτε μια ενδιαφέρουσα και γοητευτική συνθήκη δημιουργίας. Το εγχείρημα φαντάζει εύκολο καθώς θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η Ίρις δεν έχει εικονογραφήσει σχεδόν τίποτα πλην του αρκούδου. Ωστόσο δεν είναι· η δημιουργός έπρεπε να κρατήσει επιμέρους ισορροπίες, να αναδείξει τα πανέμορφα παιχνίδια της συλλογής του Μουσείου (διότι αυτό είναι το ζητούμενο) και όλο αυτό σαν σύνολο να «διαβάζεται» καλά. Η αλήθεια είναι, προσθέτει στο σημείο αυτό η Ελένη και έχει απόλυτο δίκιο, πως η Ίρις «κέντησε με χρυσή κλωστή» το κάθε σαλόνι και βγήκε αυτό το μοναδικό αποτέλεσμα. Συγγραφέας και εικονογράφος εργάστηκαν μαζί πάνω στο βιβλίο επί έξι μήνες. Μαζί πήγαν και διάλεξαν τα παιχνίδια που τους έκαναν «κλικ», μαζί τα φωτογράφισαν, μαζί τα ονειρεύτηκαν. Φυσικά το φωτογραφικό υλικό καθώς και όλη η υποστήριξη που τους παρείχε το Μουσείο ήταν ιδιαίτερα σημαντικό εφόδιο. Μόλις αποφάσισαν τους σταθμούς της ιστορίας και τους χαρακτήρες που θα οδηγούσαν τον πρωταγωνιστή παραπέρα, προς το σπίτι του, τότε ξεκίνησε να γράφει η Ελένη. Και συνέχισαν να αλληλοσυμπληρώνονται. Η δουλειά, όπως λέει η Ίρις, έμοιαζε περισσότερο με παιχνίδι· με τι άλλο θα μπορούσε να μοιάζει άλλωστε; Το αποτέλεσμα είναι η πραγματική ιστορία της Μαρίας Αργυριάδη. Αλλά είναι και το παραμύθι της.

11.02.2019

Τα παιχνίδια της Ελένης Πριν κλείσουμε τη συζήτησή μας, αναρωτήθηκα αν η Ελένη Γερουλάνου θυμάται τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών της, αλλά και της δικής της παιδικής ηλικίας. Τα παιδιά της είναι μεγάλα πια. Κάποτε έπαιξαν πολύ με Lego και Playmobil, όπως μου λέει. Τα περισσότερα τα έχουν δωρίσει σε παιδιά μικρότερα. Κάποια αγαπημένα, όμως, όπως το κάστρο και τη φάρμα, τα έχουν ακόμα. Η ίδια, ως κοριτσάκι, έπαιζε πολύ με το οικογενειακό τους κουκλόσπιτο και τις κούκλες. Στο δε μουσείο, αγαπημένο της παιχνίδι είναι η Αντιγόνη, η αλεπουδίτσα, που δίνει και αυτή το παρών στο παραμύθι. Ως νηπιαγωγός, η κ. Γερουλάνου έχει εικόνα και για τα σύγχρονα παιχνίδια. Τα υλικά τους φυσικά έχουν αλλάξει, έχει αλλάξει προφανώς και το πώς παίζονται. Όμως, κούκλες υπήρχαν και στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο, κούκλες υπάρχουν και σήμερα. Τότε τις έντυναν με ρουχαλάκια, τώρα υπάρχει και η δυνατότητα τα παιδιά να τις ντύνουν στο τάμπλετ... Μπορεί να έχει μεταβληθεί ο τρόπος, αλλά η ουσία παραμένει η ίδια. Τα παιχνίδια είναι ταυτισμένα με τα παιδιά και είναι η χαρά τους. Και πλέον έχουμε την τύχη να μπορούμε να επισκεφτούμε ένα μουσείο γεμάτο με αυτά, ένα μουσείο αφιερωμένο στην παιδική ηλικία. Στην προθήκη με τον αριθμό 5 θα μας περιμένει ένας αρκούδος με μια γαλάζια κορδέλα στο λαιμό του και με μια καρδιά γεμάτη από συναισθήματα. Θα μας κλείσει

ΒΟΛΤΑ

πονηρά το μάτι, θα μας πάρει από το χέρι και θα μας ξεναγήσει στο σπίτι του… Info: Το βιβλίο της Ελένης Γερουλάνου «Ένας αρκούδος μια φορά» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε εικονογράφηση της Ίριδας Σαμαρτζή. Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών: Λ. Ποσειδώνος 14 & Τρίτωνος, Παλαιό Φάληρο Μέρες και ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή,10:00 - 18:00

Αγάπη γιασεμί Στην αφιέρωση της Ελένης Γερουλάνου προς τη Μαρία Αργυριάδη βλέπουμε τη φράση "αγάπη γιασεμί", πίσω από την οποία κρύβεται άλλη μια τρυφερή ιστορία. "Αγάπη γιασεμί" ήταν ένα ποίημα που έγραψε η νόνα της Ελένης, η Δέσποινα Στρέιτ-Γερουλάνου, στο δερματόδετο μικρό μπλοκάκι που είχε πάντα στην τσάντα της με φωτογραφίες των τεσσάρων γιων της. Στο ποίημα έλεγε πως η αγάπη είναι σαν το γιασεμί. Ακόμα και εάν δεν το βλέπεις, σε πλημμυρίζει από παντού. Περίεργες συμπτώσεις: Ο κήπος του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών είναι περιτριγυρισμένος από γιασεμί, αλλά και το άρωμα της Μαρίας Αργυριάδη ήταν το γιασεμί.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.02.2019

FORTNITE. Πώς βοηθάμε το παιδί μας ώστε να μην εξαρτηθεί

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ν έχετε παιδί από 7-8 χρονών και άνω, τότε σίγουρα ξέρετε τι (περίπου) είναι το FORTNITE. Το παιδί σας το έχει αναφέρει, έχει πει πως παίζουν οι φίλοι του, έχει ζητήσει να παίξει, έχει παίξει, παίζει, παίζει υπερβολικά. Είναι προφανές σε όλους ότι το παιχνίδι αυτό έχει προκαλέσει αισθητή αύξηση των κρουσμάτων υπερβολικής ενασχόλησης με το gaming και μάλιστα στις μικρές ηλικίες. Οι γονείς ανησυχούμε, τουλάχιστον στη θεωρία και στα λόγια. Μαζί μας ανησυχούν και οι εκπαιδευτικοί που παρατηρούν καταρχάς πως το εν λόγω παιχνίδι μονοπωλεί το ενδιαφέρον και τις συζητήσεις των παιδιών στο σχολείο, ενώ υπάρχει και εικόνα πτώσης των επιδόσεων και μείωσης των φυσικών αντοχών των παιδιών καθώς πολλά (παραδέχονται ότι) ξενυχτούν παίζοντας. Η Κατερίνα Ψαρουδάκη, υπεύθυνη επικοινωνίας στο Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, καθοδηγεί τους γονείς σχετικά με τη «μάστιγα» του FORTNITE. Το FORTNITE μοιάζει να είναι αυτή τη στιγμή η βασική ενασχόληση των παιδιών, ιδιαίτερα των αγοριών, δημοτικού και πρώτων τάξεων γυμνασίου. Πότε καταλαβαίνουμε ότι ένα παιδί είναι εθισμένο στο gaming; Ποια είναι, δηλαδή η λεπτή γραμμή -αν μπορούμε να την προσδιορίσουμεπου χωρίζει τη χρήση από την κατάχρηση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εδώ και περίπου ένα χρόνο συμπεριέλαβε στην κατηγορία του εθισμού την εξάρτηση από

τα διαδικτυακά παιχνίδια (Internet Gaming Disorder), χαρακτηρίζοντάς τη μάλιστα ως μια «ύπουλη» μορφή εξάρτησης γιατί μπορεί να μπει σε κάθε σπίτι, δεν εμπλέκεται κάποια ουσία ή κακές «παρέες», με αποτέλεσμα όταν γίνεται αντιληπτή από τους γονείς ή τους οικείους να είναι αρκετά προχωρημένη. Tα συμπτώματα που μπορεί κανείς να διακρίνει σε ένα παιδί και να ανησυχήσει είναι τα ακόλουθα, με την προϋπόθεση βέβαια ότι σε διάστημα περισσότερο των 6 μηνών υπάρχουν σταθερά πέντε από αυτά: Υπερβολική ενασχόληση με διαδικτυακά παιχνίδια και όταν το άτομο δεν ασχολείται με αυτά σκέφτεται συνεχώς παλαιότερα παιχνίδια ή πώς θα ξαναπαίξει. Συμπτώματα στέρησης, όπως εκνευρισμός, ευερεθιστότητα και λύπη, όταν το άτομο δεν μπορεί να παίξει on-line. Έντονη ανάγκη για αυξανόμενο χρόνο παιχνιδιού (θέλει να παίζει όλο και περισσότερο). Οποιαδήποτε αρνητική διάθεση ανακουφίζεται με ενασχόληση με το παιχνίδι. Επαναλαμβανόμενα αποτυχημένες προσπάθειες μη συμμετοχής στο on-line παιχνίδι. Απώλεια ενδιαφέροντος για άλλες δραστηριότητες και χόμπι. Συνεχής ενασχόληση παρά την επίγνωση των ψυχοκοινωνικών συνεπειών. Παραπλάνηση οικογένειας και οικείων γύρω από τον πραγματικό χρόνο ενασχόλησης. Σοβαρός κίνδυνος απώλειας ή πραγματική απώλεια προσωπικών σχέσεων. Όπως όλες οι εξαρτήσεις έτσι και η εξάρτηση από τα διαδικτυακά παιχνίδια έχει και κάποια άλλα χαρακτηριστικά που τη συνο-

δεύουν, όπως αϋπνία (αφού το άτομο δεν κοιμάται συνήθως επαρκώς), απώλεια βάρους ή αντίθετα παχυσαρκία λόγω μη σωστής διατροφής (που γίνεται συνήθως βιαστικά και στο χώρο που υπάρχει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής), παραμέληση προσωπικής υγιεινής και αρκετά συχνά απώλεια της αίσθησης του χρόνου. Μπορούν όμως να παρατηρηθούν και διάφορα σωματικά συμπτώματα όπως: Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Ξηροφθαλμία. Ημικρανίες και σοβαροί πονοκέφαλοι. Προβλήματα και πόνοι στη μέση. Διατροφικές ατασθαλίες, όπως, για παράδειγμα, παράλειψη γευμάτων. Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής. Διαταραχές ύπνου και αλλαγές στις ώρες του ύπνου, και υπνηλία τις πρωινές ώρες εξαιτίας της χρήσης του διαδικτύου τη νύχτα. Γιατί το FORTNITE είναι τόσο εθιστικό; Το FORTNITE κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να γίνει αγαπητό στα παιδιά και να αναρριχηθεί στην κορυφή της λίστας των video games, με 125 εκατομμύρια άτομα να παίζουν αλλά και να προσφέρει μηνιαίως έσοδα 300 εκατομμυρίων δολαρίων στην εταιρεία Epic που έχει τα δικαιώματα του. H συγκεκριμένη εταιρεία έχει επενδύσει όχι μόνο στη διαφήμιση αλλά και σε ομάδες εξειδικευμένων ψυχολόγων ώστε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που ελκύει τον τελικό χρήστη και τον κρατάει καθηλωμένο στο παιχνίδι. Η κάθε λεπτομέρεια (χρώματα, σχήματα, έναρξη του παιχνιδιού) είναι ιδιαίτερα μελετημένη και προσεκτικά σχεδιασμένη, πράγμα το οποίο έχει εκτοξεύσει

11.02.2019

και τα κέρδη της εταιρείας. Ένας από τους κυριότερους λόγους της δημοφιλίας του είναι το γεγονός ότι μπορεί να παιχτεί σε όλες τις πλατφόρμες, στα tablet, στους υπολογιστές, στα smartphone, σε Playstation, σε Xbox, κ.ά. Επίσης είναι ένα καλοφτιαγμένο και προσεγμένο παιχνίδι με υψηλής ποιότητα γραφικά με χαρακτηριστικά καρτούν που είναι περισσότερο οικεία στα παιδιά. Η εταιρεία προχωράει πολύ συχνά σε ανανεώσεις των εκδόσεων του με νέες προκλήσεις, γεγονός που κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον των παιδιών. Επιπρόσθετα, και σε αντίθεση ίσως με άλλα παιχνίδια, οι πίστες ολοκληρώνονται σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα. Με τον τρόπο αυτό όμως το ενδιαφέρον του παίκτη αναζωπυρώνεται προσβλέποντας στην επόμενη πίστα. Μια ακόμα καινοτομία του FORTNITE που έχει αγαπηθεί πολύ από τα παιδιά είναι η δυνατότητα chat που τους δίνει και μέσω μικροφώνου, επομένως μπορούν να συνομιλούν live την ώρα που παίζουν. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι αν και η γενική φιλοσοφία του παιχνιδιού στηρίζεται στη βία (πρέπει να σκοτώσεις τους αντιπάλους σου για να νικήσεις χρησιμοποιώντας όπλα) δεν υπάρχουν βίαιες εικόνες με αίμα. Υπάρχουν "σχολές" που υποστηρίζουν να αφήσεις το παιδί ελεύθερο να παίξει, ώστε να μάθει να αυτορρυθμίζεται. Άλλες που πρεσβεύουν το μέτρο. Άλλες που μιλούν για ολοκληρωτική απαγόρευση του FORTNITE. Μπορεί, όμως, ένα παιδί να αυτορρυθμιστεί; Ποιος ορίζει ποιο είναι το μέτρο; Και μια ολοκληρωτική απαγόρευση μήπως θα είχε σύντομα καταστροφικά αποτελέσματα; Τα διαδικτυακά παιχνίδι είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι στη ζωή των παιδιών μας και ειδικά των αγοριών. Το να προβούμε σε μια ολοκληρωτική απαγόρευση είναι μια πράξη που ίσως να έχει ένα πρόσκαιρο αποτέλεσμα, σε βάθος χρόνου, όμως, δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί. Η χρήση χρονικών ορίων από μικρή ηλικία είναι σίγουρα αυτό που θα προστατέψει το παιδί μας. Εξίσου σημαντικό είναι το να τηρούνται τα επιτρεπτά όρια ηλικίας του κάθε παιχνιδιού. Το FORTNITE, για παράδειγμα, απευθύνεται σε παιδιά από 13 ετών και άνω και παρόλα αυτά παίζεται πάρα πολύ ακόμα και από παιδιά δημοτικού. Σκοπός μας πρέπει να είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν τα ίδια τον απαραίτητο αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία, αναφορικά με τη χρήση του διαδικτύου. Ο χρόνος που μένουν τα παιδιά μας στον υπολογιστή και το διαδίκτυο δεν πρέπει να τους στερεί ούτε ένα λεπτό από την οικογένειά τους, το παιχνίδι τους, τα χόμπι τους, τους φίλους τους, το διάβασμά τους και τον ύπνο τους. Ας ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ασχολούνται με νέες δραστηριότητες και χόμπι που δεν περιλαμβάνουν τον υπολογιστή. Ας ενθαρρύνουμε, επίσης, τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Η έκθεση των παιδιών σε ποικίλα ερεθίσματα και η συμμετοχή τους σε καλλιτεχνικές, αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες είναι ένας πολύ καλός τρόπος που θα τα βοηθήσει να υιοθετήσουν έναν ισορροπημένο και δημιουργικό τρόπο ζωής. Παρόλα αυτά, αν τα συμπτώματα επιμένουν, θα ήταν καλό να ζητήσουμε άμεσα βοήθεια από κάποιον ειδικό. Η Γραμμή Βοηθείας «help-line 210 6007686» του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους και τις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.02.2019

Δια... δικτυωμένοι ΤΟΥ ΙΟΡΔΑΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

φτασε λοιπόν η νέα χρονιά. Άλλος ένας χρόνος στην πλάτη μας, στις πτυχές του μετώπου μας, στις σχισμές των ματιών, στα στεφανιαία μας αγγεία. Κι όμως δεν με φοβίζει το γήρας. Δεν είμαστε και τόσο «γέροι» που είπε και η Μαρκέλλα το 2018. Αυτό που με φοβίζει είναι ότι, καθώς φεύγουν τα χρόνια, φεύγει μαζί τους και η Συγκίνηση. Η Συγκίνηση σαν έννοια, σαν ορισμός της ευαισθησίας, σαν ποιητική περιγραφή της ταχυκαρδίας.

Νιώθω ότι ο άνθρωπος, εγώ, οι συνομίληκοι μου-ακόμα χειρότερα-τα παιδιά μας, δε συγκινούνται πια. Και αν αυτό στα αλήθεια δεν είναι ιδέα μου, τότε είναι πιο άσχημο από τα αυτοάνοσα, τις αλλεργίες και τα μαθησιακά προβλήματα, απείρως δε πιο δύσκολα αναστρέψιμο. Κάποτε το ρεύμα, το τηλέφωνο, η τηλεόραση και το ταξίδι στο φεγγάρι προκαλούσαν δέος. Αργότερα αυτό το προκαλούσαν ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, ή έστω οι πρώτες παιχνιδομηχανές Attari. Ίσως ανήκω στην τελευταία γενιά που πρόλαβε να συγκινηθεί με την τεχνολογία. Τώρα πια ούτε εγώ συγκινούμαι. Όλα μπορούν να γίνουν και το ξέρω καλά. Είτε μέσα από κάποια smart συσκευή, είτε μέσα από κάποια εφαρμογή. Όλα δυνατά, εύκολα. Θες να απαντήσεις σε μια χαζή αυθόρμητη αποριούλα σου; Το γκουγκλάρεις και τελείωσε. Και όντως τελείωσε εκεί που μόλις ξεκίνησε. Γιατί αυτό δεν είναι μελέτη. Είναι μια πληροφορία που μόλις ξέχασες κιόλας, απλά γιατι δεν κόπιασες. Τη διάβασες χωρίς να ψάξεις. Δεν την άκουσες από τη χροιά της φωνής του μεταδοτικού σου καθηγητή, δεν κοίταξες τα χείλη, τις γκριμάτσες του προσώπου του, δεν αναγκάστηκες να ξεφυλλίσεις, δεν έτριψες τα μάτια σου κάτω από τα γυαλιά σου. Μπορεί να είμαι υπερβολικός, να ακούγομαι συντηρητικός. Μπορεί... Κι αν όντως βρίσκομαστε σε μια φαση απότομης εξελιξης του είδους; Αν, για παράδειγμα, σε λίγα χρόνια τα δυο τελευταία μας δάκτυλα συνοστεωθούν σε ένα και ο αντίχειράς μας ξαναγίνει σαν του πιθήκου; Εξέλιξη ή παλινδρόμηση άραγε? Ένα

χέρι με λιγότερα δάκτυλα και πιο μικρές κινήσεις θα ήταν αρκετό για να γράψει κανείς στο tablet και να «χαϊδέψει» τις οθόνες. Και πάλι όμως αυτό είναι το λιγότερο. Δεν με νοιάζει και πολύ αν θα γράφω σαν πίθηκος. Αυτό που με φοβίζει είναι πως αυτή η ευκολία σε όλα με κάνει εν τέλει περισσότερο απροβλημάτιστο, χαλαρό, ψευτο-άνετο και τελικά ασυγκίνητο. Ο άνθρωπος του 2018 χρησιμοποίησε τα ακροδάκτυλα του περισσότερες φορές για να αγγίξει κάποια οθόνη, παρά τα χείλη της αγαπημένης του. Φλέρταρε χωρίς φαντασία, αλλά με τα πανομοιότυπα εικονίδια που τόσοι άλλοι «άνετοι εραστές» κλίκαραν στο κινητό σους, ξεπέρασε σχετικά ευκολα την τραγωδία στο Μάτι, αφού πρωτα εκτονώθηκε μέσα απο οργήλες κοινοποιήσεις και αναρτήσεις και θυμωμένες κιτρινοφατσούλες, πληκτρολόγησε στις παρέες του για τον Ζακ, διάβασε για κάποια κοπέλα που δολοφονήθηκε (αφού πρώρα βασανίστηκε) και ύστερα άναψε το χριστιουγεννιάτικο δέντρο και κάπου εκεί απαθανάτισε τη θαλπωρή της στιγμής (και την ευτυχία τού να είσαι ασφαλής στο κλουβί) με τη βοήθεια ενός σελφοκόνταρου. Είναι η ίδια εκείνη η σέλφι που ήθελε να βγάλει και ο δολόφονος της κοπέλας όταν τη βίαζε, είναι η ίδια η σέλφι που μας εξυψώνει για τα like που συγκεντρώνει, σε εκείνη την ίδια οθόνη που αγγίζουν τα ίδια εκείνα ακροδάκτυλα, που δεν χαϊδέυουν πια τόσο συχνά. Είναι αυτή η κωλο-ευκολία της εποχής να λες «σε θέλω» χωρίς να κοιτάς τον άλλον, να μαθαίνεις τα πάντα άμεσα λες και γίνονται στο χωριό σου, αλλά με το απόμακρο του αστικού ψυχισμού, να βρίσκεις ό,τι θες χωρίς να φας τα γόνατα σου στο κέντρο της πόλης για να το βρεις. Όλα εύκολα λοιπόν, όλα ίδια, όλα επίπεδα σε μια επίπεδη οθόνη υγρών κρυστάλλων που -τραγική ειρωνεία-, μας στέγνωσε την υγρασία απο τα μάτια και δεν ξαναβουρκώνουν. C

CMY

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.02.2019

Αυτό είναι το ίντερνετ για μένα, ή τελος πάντων αυτό είναι έτσι όπως το καταντήσαμε και μας κατάντησε. Δεν ξέρω κάτι άλλο να πω. Αν θέλετε από έναν παιδίατρο να ακούσετε συμβουλές για να μην εξαρτηθεί το παιδί σας απο τις οθόνες και το διαδίκτυο, μπορείτε να σύρετε και εσείς τα δάκτυλα σας πάνω στην οθόνη του smartphone σας και να γκουκλάρετε. Θα βρείτε έναν δεκάλογο, σχεδόν ίδιο από κάθε πηγή. Και στο τέλος της αναζήτησης, αν σηκώσετε το βλέμμα και δείτε το παιδί σας, το νηπιο ή τον έφηβο, να σας κοιτά που τόση ώρα ήσασταν σκυμμένος στην συσκευή σας, μην απορήσετε που και εκείνο κάνει τα ίδια. Είμαστε εμείς οι ενήλικες, οι γονείς των παιδιών μας, πρώτοι από όλους εξαρτημένοι και αυτο είναι που πρέπει να διορθώσουμε. Ας κλείσουμε τις οθονες και τα wifi και ας βάλουμε και σε εμάς όρια. Σε εμάς πρώτα απ’όλα. Για τα παιδιά μας. Για να επιστρέψει η συγκίνηση στη ζωή μας και στη ζωή τους. KTX_ERGASTHRI_27X17_2018.pdf

14/11/18

10:29

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος είναι παιδίατρος στο νοσοκομείο Σύρου, iordanispapado@hotmail.com

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Ποιος θα εξηγήσει στην Κοκκινοσκουφίτσα; ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝΑΣ ΠΑΠΑΦΑΓΟΥ

11.02.2019

ιάβασα το βιβλίο του Soloup «Ο Συλλέκτης, Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο» την πρώτη φορά μονομιάς και έπειτα κάθε διήγημα αργά, «βουτώντας στα βαθιά». Το κεντρικό θέμα μοιάζει να είναι η ιστορία μιας οικογένειας της οποίας το στερέωμα «καταρρέει» μετά από ένα επίπονο διαζύγιο, όμως αυτό που εγώ είδα πίσω από τις εικόνες και τις λέξεις ήταν μια πρωτότυπη «συλλογή» ανθρώπων-συλλεκτών. Σε κάθε διήγημα οι πρωταγωνιστές συλλέγουν αντικείμενα, μνήμες, πράξεις, ιστορίες, συναισθήματα και σχέσεις για να σωθούν. Να σωθούν από το κενό που απειλεί να κατακλύσει τον εαυτό τους. Ένα κενό που ξεκινά να μεγαλώνει με την πρώτη «αναποδιά» και χρειάζεται να καλυφτεί επειγόντως! Κεντρικός ήρωας ένας πατέρας, ένας πατέρας που συλλέγει αριθμούς κυκλοφορίας μεταφορικών μέσων που παίρνουν μακριά από εκείνον την μικρή του κόρη, η οποία επίσης «συλλέγει» συναισθήματα θυμού για να μπορέσει να επιβιώσει από ένα διαζύγιο που, καθώς φαίνεται, της έχει στερήσει τον ίδιο της τον πάτερα. Τι μπέρδεμα αλήθεια! Τα κενά ολοένα μεγαλώνουν, σαν τρύπες μαύρες αχόρταγες, η μικρή Φωτεινούλα ρωτά «γιατί δεν τις μπαλώνουν, γιαγιά; Γιατί δεν τις γεμίζουν με κάτι;». Οι άνθρωποι προσπαθούν, όμως αυτό το «κάτι» πολλές φορές δεν είναι αρκετό, μάλιστα τις περισσότερες φορές είναι και καταστροφικό για τους γύρω.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ γονείς τους. Ακούμε ανθρώπους, κυρίως παλαιότερα, να λένε συνωμοτικά «Αυτό είναι παιδί χωρισμένων γονιών. Κρίμα. Tώρα εξηγείται…» ή «Τι του λείπει, όλα τα έχει, οι γονείς του είναι μαζί, καλοί άνθρωποι…» κ.τ.λ, τα πράγματα δεν είναι όμως ακριβώς έτσι, δεν αρκεί να είναι μαζί οι γονείς για να είναι καλά ένα παιδί μέσα του. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές είναι προτιμότερο οι γονείς να χωρίζουν παρά να βιώνει το παιδί σε καθημερινή βάση επιθετικότητα και καταστάσεις που δεν ξαποσταίνουν, έστω για λίγο, στο καταφύγιο της επανόρθωσης. Όπως και να ‘χει, είτε το ζευγάρι αποφασίσει να μείνει μαζί είτε να προχωρήσει σε διαζύγιο, θα πρέπει να μην ξεχνά ποτέ πως απέναντι στα παιδιά φέρει την μεγαλύτερη ευθύνη. Μέχρι να ενηλικιωθούν, οι μελλοντικοί πολίτες της γης θα πρέπει να φροντιστούν, να δυναμώσουν και να αποκτήσουν την

ΝΑΙ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ, ΣΥΛΛΕΚΤΗ ΑΡΙΘΜΩΝ ΤΑΞΙ. ΓΕΙΤΟΝΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ.

Τα κενά των γονιών Στην περίπτωση διαζυγίου τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο όταν τα παιδιά κατά κάποιον τρόπο καλούνται να γεμίσουν τα κενά των γονιών τους και όταν καλούνται να «χωρέσουν» τα άσχημα συναισθήματα και την έχθρα του ενός απέναντι στον άλλο ενήλικα. Όταν δυο άνθρωποι αποφασίζουν να πάψουν να υπάρχουν και να συνυπάρχουν ως ζευγάρι καλό είναι να χωρίζουν αφού πρώτα προσεγγίσουν όσο πιο ώριμα γίνεται αυτή τους την απόφαση. Πολλές φορές αποφασίζουμε εν βρασμώ ψυχής ή πιστεύουμε πως φεύγοντας, σχεδόν τρέχοντας, μακριά από κάποιες καταστάσεις αρκεί για να ξεκινήσουμε μια νέα υπέροχη ζωή. Τις περισσότερες φορές, αν δεν κάνουμε μια καθώς πρέπει ενδοσκόπηση, το πιθανότερο είναι να επαναλάβουμε το ίδιο σχεσιακό μοτίβο. Όταν χωρίζει ένα ζευγάρι που έχει παιδιά δυστυχώς τις περισσότερες φορές ξεχνά πως έχει δυο ιδιότητες, αυτή του ζεύγους και εκείνη των γονέων. Το διαζύγιο αφορά τους ενήλικες συντρόφους και όχι τους γονείς. Αν, λοιπόν, υπάρχουν παιδιά θα πρέπει πρώτα οι ενήλικες να έχουν κάνει κάποιες συναντήσεις με ειδικό ώστε να δουλέψουν από κοινού το πώς θα κινηθούν και αυτό θα έπρεπε να επιβάλλεται από την ίδια την δικαιοσύνη για το καλό των ανηλίκων. Το παιδί θα πρέπει να βιώσει πολύ ξεκάθαρα πως δεν θα πάψουν ποτέ αυτοί οι δύο άνθρωποι να είναι ο πατέρας και η μητέρα του (φυσικά εδώ αφήνω απ’ έξω τις περιπτώσεις που ο ένας ή και οι δύο γονείς παύουν να λειτουργούν σαν φροντιστές επειδή το επιλέγουν οι ίδιοι. Aυτό θέλει ένα άρθρο από μόνο του).

Παιδί χωρισμένων γονιών Σε όποιες συνθήκες και αν ζουν τα παιδιά, αυτό που επηρεάζει περισσότερο την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο είναι η σχέση τους με τους

φέρον του καθενός παρασιτεί ζημιώνοντας το συμφέρον των παιδιών. Τα παιδιά θα πρέπει να ενημερωθούν πως θα έχουν δύο σπίτια και πως θα περνούν μέρες και ώρες με τους γονείς τους ξεχωριστά, και αυτό κυρίως για τα μικρά παιδιά θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο, διότι συχνά τρέφουν ελπίδες πως οι γονείς θα ξανασμίξουν (τις περισσότερες φορές βέβαια γίνονται πομποί των φαντασιώσεων και επιθυμιών του ενός από τους δύο γονείς που δεν έχει συμβιβαστεί με τον χωρισμό).

Ένοχη σιωπή Όταν το ζευγάρι χωρίζει, μια ένοχη σιωπή σκορπίζεται παντού, άλλες πάλι φορές εκτοξεύονται τορπίλες θανατηφόρες και το θύμα είναι πάντα το ανήλικο πλάσμα που πασχίζει να καταλάβει τι συμβαίνει πίσω από ακατανόητες για αυτό πράξεις. Οι γονείς πρέπει, λοιπόν, να μιλούν ξεκάθαρα στα παιδιά, να τα ακούσουν προσεκτικά και να προσπαθήσουν να απαντήσουν σε όλες τους τις ερωτήσεις. Είναι σημαντικό μάλιστα οι γονείς να μιλούν στο παιδί από κοινού και να του επαναλάβουν πως θα το αγαπούν για πάντα και πως θα συνεργάζονται για το δικό του καλό. Να είναι προσεκτικοί ώστε να παρουσιάζουν στο παιδί τα δεδομένα με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του, ώστε να κατανοήσει την κατάσταση. Επιπλέον, οι γονείς θα πρέπει να εντοπίζουν τις όποιες μεταβολές στη διάθεση του παιδιού. Η γλώσσα του σώματος καθώς και τυχόν αλλαγές στις εκφράσεις του προσώπου είναι σημεία παρατήρησης. Αν δεν σπεύσει ο φροντιστής να ζητήσει βοήθεια για το παιδί, δεν θα το κάνει κανένας!

Το μόνο θύμα είναι η Κοκκινοσκουφίτσα

ΔΙΟΝΥΣΗ ΤΟΝ ΛΕΝΕ.

ικανότητα να τα βγάζουν πέρα! Τα παιδιά συχνά παίρνουν σιωπηρά μηνύματα ότι προκαλούν προβλήματα και συχνά κατηγορούν τον εαυτό τους για ό, τι συμβαίνει. Σε ένα διαζύγιο το παιδί θα πρέπει να αισθανθεί την ασφάλεια πως δεν ευθύνεται για καμία από τις αποφάσεις που έχουν παρθεί! Όταν τα παιδιά που βιώνουν μια οδυνηρή οικογενειακή κατάσταση βλέπουν ότι ο γονιός τους τα βγάζει πέρα και ότι τα στοιχεία που συνθέτουν τον καθημερινό τους κόσμο, αν και άλλαξαν, δεν έχουν διαλυθεί, θα καταφέρει πιο εύκολα να αντιμετωπίσει το διαζύγιο των γονιών. Οι δυο ενήλικες οφείλουν να καθησυχάσουν τα ανήλικα μέλη της οικογένειας πως, ενώ έχουν αποφασίσει να χωρίσουν σαν ζευγάρι, ποτέ δεν θα πάψουν να είναι γονείς και να λειτουργούν μαζί σε αυτόν τους τον ρόλο. Φυσικά θα πρέπει να παλέψουν πολύ για να το καταφέρουν αυτό, διότι το προσωπικό συμ-

Είναι πολύ εύκολο να παραβλέψουμε τις ανάγκες του παιδιού και να μεταφράσουμε τις αντιδράσεις του βασισμένοι στις δικές μας ανάγκες… Ό, τι και αν πρέπει να αντιμετωπίσουν τα παιδιά στη ζωή, από το πιο ακραίο μέχρι το πιο καθημερινό, εμείς οι ενήλικες οφείλουμε να τους προσφέρουμε τη στήριξη και τα εφόδια που χρειάζονται για να μεγαλώσουν με υγεία. Υγεία σημαίνει αντέχω, κάνω υπομονή και ξεπερνώ σταδιακά τις ματαιώσεις και τα πένθη. Υγεία σημαίνει αντιμετωπίζω τα δύσκολα συναισθήματα που δημιουργούν κενό, με προσπάθεια και ενδοσκόπηση, αναζητώντας υλικά από τον εσωτερικό μου κόσμο αλλά και από τις σχέσεις γύρω μου. Η μαμά, η γιαγιά και ο λύκος στο κλασικό παραμύθι αλλά και στη ζωή είναι όλοι υπεύθυνοι για την μοίρα τους, η Κοκκινοσκουφίτσα είναι το μοναδικό αυθεντικό θύμα, ένα παιδί δεν μπορεί να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του αν δεν την έχει πρώτα αναλάβει και φέρει εις πέρας ο σημαντικός άλλος… Ο ενήλικος φροντιστής. Το νου μας λοιπόν στα γιατί των παιδιών και στα κενά που αφήνουν μέσα τους οι σιωπές μας! Αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου στάθηκε το βιβλίο του Soloup "Ο συλλέκτης. Έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο", ένα graphic novel για την οδυνηρή απόσταση που χωρίζει τον Διονύση από τη μικρή Φωτεινή. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος, ομαδική- οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

ΣΥZHTΩΝΤΑΣ

6 λόγοι για τους οποίους μας εκνευρίζουν τα παιδιά μας ΤΗΣ ΜΥΡΤΩΣ ΠΙΤΤΑΟΥΛΗ

11.02.2019

ε ένα «ψαγμένο-εναλλακτικό» διαδικτυακό μαμαδογκρούπ στο οποίο ήμουν κάποτε μέλος πέτυχα το εξής ποστ, αναρτημένο από τη διαχειρίστρια της ομάδας: «Γράψτε εδώ τι αγαπάτε περισσότερο στα παιδιά σας. Προσοχή! Αν σας πάρει πάνω από 20 δευτερόλεπτα να το βρείτε, έχετε πρόβλημα!» Μάλιστα. Έσπαγα την κεφάλα μου πάνω από δίλεπτο για να βρω τι αγαπώ περισσότερο στα «καμάρια» μου, για λίγο έλειψε να πιστέψω πως, να τα μας, κάποιο πρόβλημα θα ΄χω για να μη μπορώ να απαντήσω σε 20 δεύτερα και, ποπό, τι μάνα είμ’ εγώ που πολύ πιο εύκολα μου έρχονται λόγοι για τους οποίους ώρες-ώρες ΜΕ ΕΚΝΕΥΡΙΖΟΥΝ ΑΦΟΡΗΤΑ! Μέχρι που, ένα βήμα πριν απο την κρίση ενοχών, αντελήφθην το προφανές: αγαπώ τα παιδιά μου πολύ απλά γιατί είναι ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ. Δε χρειάζομαι λόγους γι΄αυτό. Είναι νομοτελειακό, είναι ενστικτώδες, είναι αρχέγονο. Και ακόμη κι όταν μου έρχονται στο μυαλό (πανεύκολα) οι λόγοι που με βγάζουν από τα ρούχα μου, αυτό δεν αλλάζει. Ίσα ίσα που όταν το συζητάω και «το βγάζω από μέσα μου», μετά νιώθω πως τ' αγαπώ ακόμη περισσότερο. Γι' αυτό και, απενοχοποιημένα, θα γράψω εδώ τους έξι λόγους για τους οποίους τα παιδιά μου γίνονται κάποιες φορές τόσο, μα τόσο (γλυκός) pain in the ass!

1 Όταν μιλάω στο τηλέφωνο και με διακόπτουν. Τι; Τόλμησες να πάρεις τηλέφωνο την κουμπάρα για να πείτε τα νέα σας; Τι λες, κούκλα μου! Η τηλεφωνική συσκευή στα χέρια της μαμάς είναι για τα πιτσιρίκια ό,τι το κόκκινο πανί για τον ταύρο. Εγγυημένα! Σε πήρε η κολλητή για να σε ρωτήσει μια συνταγή, να σου πει ένα κουτσομπολιό, να δει τι κάνεις τέλος πάντων; Είναι ΤΟΤΕ ακριβώς που θα θυμηθούνε να σου πούνε ότι πρέπει να υπογράψεις για την εκδρομή, ότι θέλουν βοήθεια στην αριθμητική κι ότι η γάτα δεν έχει νερό. Τα παρακαλάς μάταια μισή μέρα να σου πούνε τι έγινε στο σχολείο και πώς τα πήγαν στο διαγώνισμα; Μην ανησυχείς, υπάρχει λύση. Η στιγμή που θα σε δουν στο ακουστικό είναι αυτή που θα αποφασίσουν να στα πουν όλα. Και με λεπτομέρειες.

2 Όταν ζητάνε διαφορετικά πράγματα την ίδια στιγμή. Το έχεις βιώσει αν έχεις περισσότερα από ένα παιδιά. Πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να κάνει και την πιο «ζεν» μαμά να παρανοήσει: να ετοιμάζεστε για το πάρτι και, ενώ το ένα ανυπομονεί, το άλλο να αποφασίζει ότι δε θέλει να πάει. Να έχει αργήσει η μεγάλη στην ενόργανη, να είστε στην πόρτα κι εκείνη τη στιγμή ο μικρός να θέλει κακά/νερό/να δει DVD/να παίξει τουβλάκια. Να θέλει το ένα πάρκο και το άλλο θέατρο. Το ένα παιδότοπο και το άλλο στα ξαδέρφια. Το ένα να σου κάνει κρίση πείσματος στο πάρκο τη στιγμή που το άλλο τρέχει στην άλλη άκρη. Αν έχεις τρια, τέσσερα, πέντε παιδιά, οι γνώμες και τα «θέλω-δε θέλω» αυξάνονται αναλόγως. Τι κάνεις εκείνη τη στιγμή (εκτός από αναπνοές) για να μην αδικήσεις κανέναν, να κατευνάσεις τα πνεύματα και να τους ικανοποιήσεις όλους;

Evi Crotti

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.02.2019

3 Όταν θέλουν να αγοράσουν κάτι απλώς για να το αγοράσουν. Να ένας σίγουρος τρόπος για να μου ανεβάσετε, παιδιά μου, την πίεση σε χρόνο μηδέν! Δηλαδή συγγνώμη, πάμε μαζί στο σούπερ μάρκετ για να πάρουμε δυο πράγματα και μου αρχίζετε τη μουρμούρα για να πάρετε κάτι, οτιδήποτε, δεν έχει σημασία τι, φτάνει να πάρετε ΚΑΤΙ!!! Μπορεί να είναι τσίχλες (κι ας έχετε ακόμα αμάσητα στο σπίτι άλλα 10 πακέτα), ένα στιλό, ένα μπρελόκ, χαρτί τουαλέτας με σχέδιο Πέππα, κάτι άνευ σημασίας και που σίγουρα δεν το έχετε ανάγκη. Σας βλέπω: σκανάρετε με βλέμμα-λέιζερ τα ράφια για να δείτε τι μπορεί να είναι αυτό που πρέπει, σώνει και ντε, να αποκτήσετε και μετά αρχίζει η επωδός: «Θα μου το πάαααρεις;» Βέβαια, εδώ που τα λέμε, σ' αυτό δε φταίνε τα παιδιά. Αν έχουν ό,τι ζητήσουν πριν το ζητήσουν, αν δεν έχουν διδαχθεί καθόλου τη ματαίωση, δε φταίνε καθόλου αυτά.

4 Όταν σε «κράζουν» για να το παίξουν κουλ. Αυτό θα το ξέρετε καλά όσες έχετε μεγαλύτερα παιδιά: εκεί γύρω στις μεσαίες τάξεις του Δημοτικού και για αρκετό καιρό μετά, τα πιάνει μια τάση να μιλάνε «κάπως» στους γονείς (ειδικά στη μαμά!) για να το παίξουν άνετα στα συνομίληκα. «Δεν ξέρεις εσύ, τι μας λες τώρα» και «Άσε μας ρε μαμά» είναι συνηθισμένες ατάκες για τις μαμάδες προεφήβων. Και καλά να μένουν σ' αυτά. Όταν όμως αρχίζουν, μπροστά σε φιλαράκια και γονείς, να διηγούνται πώς τις προάλλες έχασες το πράσινο φανάρι επειδή φύσαγες τη μύτη σου ή πώς ο μπαμπάς τους έδωσε «κονσέρτο για πολυβόλα» μετά από δυο πιάτα φασολάδα χθες ε, εκεί λες κάπου «νισάφι, πόσο ρόμπα πια!» Βέβαια το παν είναι να διαθέτεις χιούμορ. Όντως, φάση είναι, θα περάσει… Φτάνει να μην φτάνουμε στα άκρα! Διότι όταν φτάνεις αργοπορημένη και καταϊδρωμένη στο πάρτι και λες ένα «συγγνώμη, χάλασε η γκαραζόπορτα» δεν είναι ανάγκη το βλαστάρι σου να σε δώσει στεγνά για να κάνει φιγούρα λέγοντας «ποια γκαραζόπορτα, βρε μαμά, αφού αργήσαμε γιατί σε πήρε ο ύπνος!»

5 Όταν επιμένουν «να κοιτάξεις». Μετά το «έκανα» και το «νερόοο», το «κοίτα με» είναι ψηλά στη λίστα αγαπημένων λέξεων των παιδιών με παραλλαγές τα «δες τι κάνω», «με βλέπεις;» ή το εξοργισμένο «μα δεν κοιτούσεεες». Είτε πρόκειται για μια νέα φιγούρα στη ρυθμική είτε για ζωγραφιά είτε για αυτοσχέδια ρόδα με κατακόρυφο είτε για γκολ α λα Μέσι, τα παιδιά απαιτούν το βλέμμα μας πάνω τους ακόμη και τις πιο άκυρες στιγμές-κυρίως αυτές. Την ώρα ας πούμε που είσαι στα τέσσερα και καθαρίζεις το ντουλάπι κάτω από το νεροχύτη ή σκουπίζεις με τη δεξιοτεχνία πεζοναύτη που κάνει έρπειν τη σκόνη κάτω από το κρεβάτι. Και

φυσικά επειδή δε θες να το απογοητεύσεις το καημένο, να νιώσει ότι αδιαφορείς, ότι το αγνοείς και να του βγουν «ένα κάρο ψυχολογικά κι απωθημένα στα 30 του», συχνά στραβολαιμιάζεις και παθαίνεις βολβοστροφή «για να κοιτάξεις» άσχετα αν από τα νεύρα σου βγαίνουν ατμοί απ΄τ΄αυτιά και θες να ουρλιάξεις!

6 Εκτός από το προαναφερθέν τηλέφωνο, τα παιδιά φαίνεται πως παθαίνουν ντελίριο και με άλλη μια περίσταση: όταν σε βλέπουν να συνομιλείς με άλλον ενήλικα. Όσο πιο ενδιαφέρουσα φαίνεται να είναι η συζήτηση δε, τόσο πιο σίγουρο είναι ότι θα σε διακόψουν είτε με ένα «Κοίτα με!» (βλέπε παραπάνω στο νούμερο 5) είτε με κάτι που θα μπορούσαν σίγουρα να περιμένουν λίγο για να στο πουν. Δεν ξέρω τι τα πιάνει, ειλικρινά, κι ακόμη κι αν εκείνη την ώρα παίζουν ή είναι με παρέα θα βρουν τον τρόπο να διακόψουν την ενήλικη συζήτηση με αξιοθαύμαστη μαεστρία- χώρια που καμιά φορά στήνουν αυτί και σου πετάνε μετά στο άσχετο «γιατί με τη μαμά του Μιχαλάκη λέγατε πως η μαμά του Τασούλη είναι καρακάξα;» Πάντως κάπου διάβαζα ότι δεν πρέπει να τα αποθαρρύνουμε, λέει, από το να μας διακόπτουν κι ότι οι απορίες τους κι αυτά που έχουν να μας πουν δε μπορούν να περιμένουν και λοιπά και λοιπά. Δεν ξέρω τι είναι το σωστό και τι όχι σε όλα αυτά, ξέρω μόνο ότι όταν μου το κάνουν εκνευρίζομαι

ΌΤΑΝ ΦΤΆΝΕΙΣ ΑΡΓΟΠΟΡΗΜΈΝΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΙΔΡΩΜΈΝΗ ΣΤΟ ΠΆΡΤΙ ΚΑΙ ΛΕΣ ΈΝΑ «ΣΥΓΓΝΏΜΗ, ΧΆΛΑΣΕ Η ΓΚΑΡΑΖΌΠΟΡΤΑ» ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΑΝΆΓΚΗ ΤΟ ΒΛΑΣΤΆΡΙ ΣΟΥ ΝΑ ΣΕ ΔΏΣΕΙ ΣΤΕΓΝΆ ΓΙΑ ΝΑ ΚΆΝΕΙ ΦΙΓΟΎΡΑ ΛΈΓΟΝΤΑΣ «ΠΟΙΑ ΓΚΑΡΑΖΌΠΟΡΤΑ ΒΡΕ ΜΑΜΆ, ΑΦΟΎ ΑΡΓΉΣΑΜΕ ΓΙΑΤΊ ΣΕ ΠΉΡΕ Ο ΎΠΝΟΣ!» απίστευτα-είτε το δείχνω είτε όχι! Αυτοί, που λέτε, είναι οι 6 λόγοι που με τσαντίζουν ώρες-ώρες τα βλαστάρια μου. Προσπάθησα να βρω κι άλλους, όπως το να μου κάνουν μαντάρα το σπίτι μόλις έχω τελειώσει τη γενική ή το να έχω μαγειρέψει το αγαπημένο τους φαγητό και να μου λένε «δεν το θέλουμε, θέλουμε πίτσα» αλλά προσωπικά δε μου φάνηκαν αρκετά άξιοι… εκνευρισμού. Κατάλαβαίνω πως τα παιδιά είναι παιδιά και, κατά τη γνώμη μου, δε θα έπρεπε να απαιτούμε την τελειότητα από αυτά όπως δεν είμαστε τέλειοι ούτε εμείς-κι ούτε θα γίνουμε. Ας προσπαθήσουμε να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις με ηρεμία, ψυχραιμία και αρκετό χιούμορ, να τους εξηγούμε όμως και τι μας νευριάζει, με ειλικρίνεια. Και θα δείτε ότι μια, δυο, τρεις, θα το καταλάβουν. «Η εξήγηση δε φέρνει ποτέ παρεξήγηση» μου είπε κάποτε ένας τσαγκάρης εδώ στη γειτονιά και, πιστέψτε με, είναι από τις μεγαλύτερες σοφίες που έχω ακούσει. Πολύ μεγαλύτερη από το «έχεις πρόβλημα αν δε γράψεις σε 20 δευτερόλεπτα τι αγαπάς στα παιδιά σου».

⁄∫

∂-

⁄∫

O - |u

∂-

Η Μαριάννα σχεδίασε ένα σπίτι χωρίς παράθυρα… Η Βικτωρία σχεδίασε όλα τα μέλη της οικογένειάς της χωρίς χέρια…

www.pediobooks.gr

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.02.2019

Οι ιδιαιτερότητες της εφηβικής διατροφής ΤΗΣ KΛΕΙΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ

ΕΊΜΑΣΤΕ ΣΕ ΕΠΑΦΉ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΜΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΎΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΈΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΉΘΕΙΕΣ, ΈΤΣΙ ΏΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΈΝΤΟΝΟ ΆΓΧΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΚΌΝΑ ΣΏΜΑΤΟΣ ΤΗΝ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΠΈΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΑΓΊΔΑ ΝΑ ΚΆΝΟΥΝ ΚΆΠΟΙΑ EXTREME ΔΊΑΙΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΒΡΟΥΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΊΚΤΥΟ.

11.02.2019

εφηβεία είναι η περίοδος στην οποία η διατροφή πρέπει να συμβαδίζει με την ανάπτυξη που συντελείται στο σώμα, με την ανάγκη για πνευματική εγρήγορση και συγκέντρωση και με τις ορμονικές αλλαγές που συνεπάγονται και ψυχοσυναισθηματικές αλλαγές. Έχουμε έναν άνθρωπο ο όποιος δεν είναι ενήλικας αλλά δεν είναι και παιδί, έχει άποψη, κουράζεται τόσο σωματικά όσο και από τις σχολικές απαιτήσεις και πρέπει να διαχειριστεί και όσα συμβαίνουν μέσα του και έξω του. Σε πρώτη φάση, θα πρέπει να καλύψουμε απόλυτα το οργανικό κομμάτι. Φαίνεται πως κατά μέσο όρο τα αγόρια στην εφηβεία χρειάζονται 2700 kcal και τα κορίτσια 2200 kcal (σαφώς οι διαφοροποιήσεις γίνονται και ανάλογα με τις αθλητικές δραστηριότητες και με το κάθε παιδί ξεχωριστά). Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε το ασβέστιο και τη βιταμίνη D για την ανάπτυξη των οστών, τις πρωτεΐνες για την αύξηση του μυϊκού τους συστήματος, μαζί με τα ιχνοστοιχεία και τις βιταμίνες που πρέπει να εντάξουμε στην διατροφή τους. Ειδικά για τα κορίτσια, όταν ξεκινάει και η έμμηνος ρήση, είναι σημαντικό να καλύψουμε και τις ανάγκες σε σίδηρο.

Ο “δύσκολος” έφηβος Υπάρχουν παιδιά που από μικρή ηλικία δηλώνουν έντονα τις διατροφικές επιλογές τους και που είναι ιδιαιτέρως επιλεκτικά κι αυτό τα ακολουθεί μέχρι και την εφηβεία. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες η δυσκολία αρχίζει να εμφανίζεται στην εφηβεία ενώ οι γονείς δηλώνουν πως το παιδί τους νωρίτερα έτρωγε τα πάντα. Και στις δύο περιπτώσεις χρειάζεται ειδικός χειρισμός. Οι γονείς ήδη έχουν συνηθίσει το παιδί τους να μην τρώει μεγάλη ποικιλία τροφίμων, ίσως και να έχουν παραιτηθεί από την προσπάθεια να εντάξουν κι άλλα φαγητά στο διαιτολόγιο του, αλλά η δεύτερη ομάδα θα δώσει τον αγώνα της, όπως θα πρέπει να κάνει και η πρώτη. Αντιλαμβανόμαστε σαφώς πως η όποια παραξενιά προκύψει σε αυτή την ηλικία πιθανώς να έχει να κάνει όχι μόνο με γευστικές επιλογές αλλά και με τις πληροφορίες που παίρνει ο έφηβος από τους φίλους του, το σχολείο και το διαδίκτυο. Αποδεχόμαστε, συζητάμε και βρίσκουμε λύσεις. Συχνά οι έφηβοι επηρεάζονται από κάτι που θα διαβάσουν, το οποίο ενδεχομένως να μην έχει επιστημονική βάση. Αυτό είναι κάτι το οποίο ο γονιός θα πρέπει να διαχειριστεί, πιθανώς ζητώντας τη βοήθεια κάποιου ειδικού (να σημειωθεί πως εξωτερικά ιατρεία στα δημόσια νοσοκομεία είναι δωρεάν και περιλαμβάνουν και διατροφολογικά τμήματα). Διαπραγματευόμαστε, ψωνίζουμε τρόφιμα μαζί και ορίζουμε και μία μέρα την εβδομάδα στην οποία θα μαγειρέψουμε

ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟΙ ΈΦΗΒΟΙ ΘΈΛΟΥΝ ΚΆΤΙ ΝΑ ΤΣΙΜΠΟΛΟΓΉΣΟΥΝ ΑΛΛΆ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΙΛΈΞΟΥΝ ΤΑ ΠΙΟ ΥΓΙΕΙΝΆ ΤΡΌΦΙΜΑ, ΌΠΩΣ ΤΑ ΦΡΟΎΤΑ, ΤΟΥΣ ΞΗΡΟΎΣ ΚΑΡΠΟΎΣ, ΤΟ ΓΙΑΟΎΡΤΙ, ΕΙΔΙΚΆ ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΚΆΠΟΙΟΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΤΑ ΣΕΡΒΊΡΕΙ.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ το είδος της τροφής που θέλει το παιδί να φάει. Ιδανικά καλό θα ήταν να έχει επιλέξει εκείνο την συνταγή που θα εκτελέσουμε. Στην κατηγορία “δύσκολος” έφηβος θα συμπεριλάβω και τους εφήβους που αποφασίζουν να γίνουν χορτοφάγοι, κάτι το οποίο από την εμπειρία μου γίνεται αρκετά συχνά τελευταία χρόνια. Σε περίπτωση που ούτως ή άλλως η οικογένεια διατρέφεται με αυτόν τον τρόπο, αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Αν όμως οι υπόλοιποι τρέφονται διαφορετικά αυτό μπορεί να αποτελέσει μία ακόμα πρόκληση, ειδικά για το άτομο το οποίο θα πρέπει να μαγειρέψει ένα ακόμη φαγητό. Διερευνούμε τους λόγους λοιπόν, για τους οποίους το παιδί επέλεξε αυτή την διατροφή και δυστυχώς αν είναι ηθικοί δεν είναι πολλά αυτά τα οποία μπορούμε να κάνουμε. Σε περίπτωση, όμως, που είναι κάποιος ισχυρισμός σχετιζόμενος με την υγεία, εξετάζουμε μαζί τις πιθανές ελλείψεις που μπορεί να προκύψουν, επιμένουμε στις αιματολογικές εξετάσεις και αν χρειαστεί, επειδή μιλάμε για μια πολύ κρίσιμη περίοδο στην ανάπτυξη του παιδιού, δίνουμε και τα ανάλογα συμπληρώματα.

Το “φαγανό” παιδί Στην εφηβεία συχνά παρατηρείται μεγάλη αύξηση της όρεξης και επακόλουθα και της ποσότητας κατανάλωσης τροφής. Το πώς θα αξιολογήσουμε το αν το παιδί μας τρώει πολύ ή λίγο, θα πρέπει να γίνει με βάση την ανάπτυξή του (παρακολουθούμε τις καμπύλες του και το δείκτη μάζας σώματος σύμφωνα με την ηλικία του). Επιμένουμε, ωστόσο, στην ποιότητα της τροφής και αν δεν επηρεάζει τους δείκτες για τους οποίους μιλήσαμε, δεν περιορίζουμε σε καμία περίπτωση το πόσο θα φάει το παιδί μας. Η δίαιτα με την κλασική έννοια εννοείται πως απαγορεύεται. Αν, όμως, έχουμε ένα παιδί το οποίο τελικά γίνει υπέρβαρο ή παχύσαρκο, τότε θα πρέπει να παρέμβουμε και για το καλό της υγείας του μακροπρόθεσμα αλλά και για τον ψυχολογικό παράγοντα που σε αυτή την ηλικία είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Αρχικά, λοιπόν, πριν μπούμε στην διαδικασία του διαιτολογίου που μπορεί να συντάξει κάποιος ειδικός, αλλάζουμε το είδος της τροφής που προσφέρουμε και τον τρόπο με τον οποίο μαγειρεύουμε, για παράδειγμα περιορίζοντας την ποσότητα του λαδιού που βάζουμε στην κατσαρόλα. Είμαστε σε επαφή με τα παιδιά μας και παρακολουθούμε τις διατροφικές τους συνήθειες, έτσι ώστε να μην υπάρχει έντονο άγχος για την εικόνα σώματος την και να μην πέσουμε στην παγίδα να κάνουν κάποια extreme δίαιτα που θα βρουν στο διαδίκτυο. Ενισχύουμε την αυτοπεποίθησή τους και ακούμε τις αγωνίες τους.

Γενικές οδηγίες Ξεκινώντας από το πρωινό, και πάλι θα πρέπει να σεβαστούμε τις ανάγκες κάθε παιδιού, γνωρίζοντας, ωστόσο, πως τα παιδιά που τρώνε πρωινό φαίνεται σύμφωνα με έρευνες να έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο. Συνήθως υπάρχουν διαμαρτυρίες για το ότι δεν προλαβαίνουν ή για το ότι δεν αισθάνονται άνετα στομαχικά για να καταναλώσουν κάτι. Σε τέτοια περίπτωση προτείνουμε κάτι πολύ μικρό όπως για παράδειγμα μία φρυγανιά με λίγο τυρί ή μία μπάρα δημητριακών, που θα καλύψει τα παιδιά μέχρι το διάλειμμα

21 ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΊΑ “ΔΎΣΚΟΛΟΣ” ΈΦΗΒΟΣ ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΆΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΟΙ ΈΦΗΒΟΙ ΠΟΥ ΑΠΟΦΑΣΊΖΟΥΝ ΝΑ ΓΊΝΟΥΝ ΧΟΡΤΟΦΆΓΟΙ, ΚΆΤΙ ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΓΊΝΕΤΑΙ ΑΡΚΕΤΆ ΣΥΧΝΆ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ. στο οποίο συνήθως τρώνε στο σχολείο. Το ιδανικό σενάριο είναι να παίρνουν κάτι μαζί τους φτιαγμένο από το σπίτι. Η πραγματικότητα είναι πως μάλλον θα πάρουν και κάτι από το κυλικείο, έστω κάποιες φορές την εβδομάδα. Διαπραγματευόμαστε και εξηγούμε τους λόγους για τους οποίους θέλουμε να τρώει κάτι υγιεινό (αν και σε αυτή την ηλικία το γνωρίζουν). Σε περίπτωση που τίθεται ζήτημα έντονης πείνας και που το παιδί θα γυρίσει αρκετά αργά στο σπίτι, με δεδομένο πως δεν θα θέλει να πάρει κανονικό τάπερ μαζί του, φτιάχνουμε σάντουιτς ή αραβικές πίτες αρκετά ενισχυμένες π.χ. με μπιφτέκι, κοτόπουλο, αυγό, τυρί, ώστε να χορτάσουν μέχρι το επόμενο κυρίως γεύμα. Στο σπίτι το κυρίως γεύμα είναι συνήθως το πιο σωστά διαμορφωμένο και αυτό στο οποίο ο γονιός έχει τον κύριο λόγο. Μέχρι αυτή την ώρα συνήθως τα παιδιά έχουν φάει αρκετά υγιεινά. Το απόγευμα, όμως, και συχνά και το βράδυ, τα πράγματα δυσκολεύουν. Οι περισσότεροι έφηβοι θέλουν κάτι να τσιμπολογήσουν αλλά δεν θα επιλέξουν τα πιο υγιεινά τρόφιμα, όπως τα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς, το γιαούρτι, ειδικά αν δεν υπάρχει κάποιος να τους τα σερβίρει. Σίγουρα ο γονιός έχει δύσκολα ωράρια στις μέρες μας, αλλά θα μπορούσε να υπάρχει μέσα στο ψυγείο ένα ήδη φτιαγμένο γιαούρτι με ξηρούς καρπούς και ψιλοκομμένα φρούτα (μπορούμε να το φτιάχνουμε ανά δύο μέρες, και σίγουρα η παρουσία του γαλακτοκομικού γύρω τα φρούτα θα οδηγήσει σε μικρότερη οξείδωση των βιταμινών) έτσι ώστε να υπάρχει η έτοιμη υγιεινή λύση. Το βραδινό και το ντελίβερι είναι κάτι που ακούω συχνά και στο γραφείο. Εκεί χρειάζεται συμφωνία για την συχνότητα στην οποία κάτι τέτοια είναι επιτρεπτό. Καλό είναι να ακολουθηθεί σε γενικές γραμμές το μεσογειακό πρότυπο στα φαγητά που μαγειρεύουμε μέσα στην εβδομάδα. Θα θέλαμε δηλαδή, ένα όσπριο, ένα λαδερό, ένα ψαρικό, ένα ζυμαρικό και τα υπόλοιπα να περιλαμβάνουν κοτόπουλο και κρέας. Και σαφώς μια μέρα που θα μπορούσε να είναι η ελεύθερη μέρα στην οποία το παιδί θα επιλέξει να φάει αυτό που θέλει ή η μέρα στην οποία θα έχει κάποιο πάρτι ή θα βγει για μια βόλτα με τους φίλους του. Τα γλυκά είναι από μόνα τους ξεχωριστή κατηγορία και σε αυτή την ηλικία είναι ίσως παγιωμένες κάποιες διατροφικές συμπεριφορές. Το δυνατόν λιγότερη ζάχαρη (ακόμα και αν αυτό βάλει πάλι τον γονιό στην κουζίνα για να βρει εναλλακτικές) είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να προσφέρουμε στο παιδί μας που σε λίγο θα ενηλικιωθεί.

Η Κλειώ Δημητριάδου είναι διατροφολόγος. Θα τη βρείτε στο coachmydiet.wordpress.com.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

Στα χαρακώματα της εφηβείας ΤΗΣ ΣΟΥΖΑΝΑΣ ΠΑΠΑΦΑΓΟΥ

Κ. καθόταν απέναντί μου και τραβούσε τις κλωστές από τη ζακέτα της, δάγκωνε τα χείλη της και κοιτούσε επίμονα τη βιβλιοθήκη. Δεν μιλούσε με λόγια, μου μιλούσε το σώμα της· οι κινήσεις της, το βλέμμα της, κυρίως το σημείο εκείνο του σώματός της που φανερωνόταν κάθε που τραβούσε προς τα κάτω το μανίκι της και εκείνο επανερχόταν… Ήταν τότε που ξεπρόβαλλαν οι βαθιές έντονες αμυχές, ερυθρές ακόμα, σαν τις γραμμές που χαράζει ο φυλακισμένος μετρώντας τις μέρες της φυλακής, ελπίζοντας πως θα έρθει εκείνη της ελευθερίας. Ποιος φυλακίζει ποιον άραγε; Η Κ., 16 χρονών, αισθανόταν φυλακισμένη μέσα στο ίδιο της το σώμα. Το σώμα της χανόταν μέσα στο κενό, τα συναισθήματά της έντονα, ανυπόφορα, στροβιλίζονταν σε έναν τυφώνα και εκείνη με τη σειρά της στροβιλιζόταν μέσα σε αυτόν.

Εφηβεία και συναισθήματα Συμβαίνει συχνά οι έφηβοι, στο δύσκολό τους πέρασμα από τον παιδικό χωροχρόνο σε εκείνον της ενηλικίωσης, να αντιμετωπίσουν έντονες και επώδυνες συναισθηματικές καταστάσεις. Ορισμένοι μπορούν να διαχειριστούν αυτή την κουραστική διαδρομή, είτε μιλώντας με τους κηδεμόνες τους είτε έχοντας δημιουργικές ασχολίες που τους επιτρέπουν να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους.

Κάποιοι άλλοι εκφράζονται κυρίως μέσα από τα δάκρυα, τον θυμό, την κατάθλιψη και την απομόνωση, βιώνοντας πάντως μια αίσθηση ανακούφισης – αφού εκδηλώνουν τα συναισθήματα που τους κατακλύζουν, έστω και με δραματικό τρόπο. Υπάρχουν όμως και εκείνοι οι νέοι που αντιδρούν διαφορετικά, που αδυνατούν, δηλαδή, να βρουν τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστούν, ενώ ταυτόχρονα η κλιμάκωση των συναισθημάτων τους παρεμποδίζει την καθαρή σκέψη. Εκείνοι είναι οι έφηβοι που συνήθως εκτονώνουν τα αρνητικά συναισθήματά τους αυτοτραυματιζόμενοι, χαράζοντας για παράδειγμα το σώμα τους ή προκαλώντας εγκαύματα σε ορισμένα σημεία του. Ο αυτοτραυματισμός, όπως προκύπτει από συζητήσεις με όλους τους ασθενείς που προβαίνουν σε αυτή τη «λύση», έχει ως στόχο την άμεση συναισθηματική ανακούφιση. Όπως καταδεικνύουν έρευνες, αυτή η «πρακτική» εκτόνωσης φαίνεται πως έχει αυξηθεί στις μέρες μας. Φυσικά, είναι δύσκολο να καθοριστεί ο ακριβής αριθμός των νέων ανθρώπων που φτάνουν σε σημείο αυτοτραυματισμού, αφού οι πράξεις αυτές γίνονται συνήθως στα κρυφά. Πάντως και η σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρει τάση αύξησης των αυτοτραυματισμών στην ηλικιακή ομάδα των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων.

Τι είναι αυτοτραυματισμός; Με τον όρο «αυτοτραυματισμός» αναφερόμαστε σε όλες εκείνες τις επιθετικές συμπεριφορές που εκδηλώνει ένα άτομο προς τον ίδιο του

11.02.2019

τον εαυτό χωρίς να έχει ξεκάθαρα σκοπό την αυτοκτονία. Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται τις περισσότερες φορές δεν επιθυμούν να τιμωρήσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, να τραβήξουν τη προσοχή ή να δηλώσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα· η πλειονότητα αυτών υποφέρει βουβά και αυτοτραυματίζεται κρυφά. Η συμπεριφορά αυτή εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους, όπως λήψη φαρμάκων, χαράκωμα δέρματος, κάψιμο, εκδορές, τσιμπήματα, χτυπήματα, κατάποση ακατάλληλων αντικειμένων. Τελευταία μάλιστα υπάρχουν κρούσματα ενός νέου είδους αυτοτραυματισμού, του self-embedding, που σημαίνει πως οι έφηβοι εισχωρούν μεταλλικά, γυάλινα και πλαστικά αντικείμενα στον υποδόριο ιστό τους. Η παρουσία ψυχοπαθολογίας αυξάνει την πιθανότητα συμπεριφοράς και σκέψεων αυτοτραυματισμών. Για παράδειγμα, περίπου 70-75% των ανθρώπων με μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζουν επεισόδια αυτοτραυματισμού. Μάλιστα, ο αυτοτραυματισμός είναι ένα από τα εννέα διαγνωστικά κριτήρια της και οι έφηβοι ασθενείς με μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζουν μεγαλύτερο αριθμό επεισοδίων αυτοτραυματισμού από την όψιμη παιδική ηλικία μέχρι την πρώτη ενήλικη ζωή. Επιπλέον, οι έφηβοι που έχουν πολλά επεισόδια αυτοτραυματισμού και με διαφορετικούς τρόπους στο παρελθόν κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν σοβαρή σωματική βλάβη ακόμα και θάνατο. «Αισθανόμουν χαμένος, είχα σκοτάδια μέσα μου. Έχετε αισθανθεί να μην αισθάνεστε το σώμα σας σαν να είστε χαμένη. Το μόνο που με έκανε να αισθανθώ πως έχω σώμα ήταν ο οξύς πόνος, όχι πόνος άσχημος, ήταν πόνος ανακούφισης, ήταν πόνος καταπραϋντικός. Όταν έβγαλα το γυαλί από το δέρμα μου και είδα το αίμα να κυλά τότε καθάρισε από μέσα μου η αγωνία.» Ν, 17 χρονών.

Υπάρχει κίνδυνος αυτοκτονίας; Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται αναφέρουν συχνά πως η βασική πρόθεσή τους είναι να ανακουφιστούν από δυσάρεστα συναισθήματα και όχι να οδηγηθούν στον θάνατο. Σε καμία περίπτωση, λοιπόν, ο αυτοτραυματισμός δεν αποτελεί αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας, παρ’ όλα αυτά δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα θανατηφόρου δυστυχήματος κατά τη διάρκεια αυτοτραυματισμών (να κοπεί αρτηρία, να καταναλωθεί μεγάλη ποσότητα βλαβερών ουσιών κ.τ.λ). Αυξημένη, επίσης, είναι η πιθανότητα εθισμού του ατόμου στη συγκεκριμένη συμπεριφορά γι’ αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστεί άμεσα κάθε μορφή της. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να διακρίνει κανείς πότε ένας αρχικά μη αυτοκτονικός τραυματισμός ενέχει κίνδυνο για αυτοκτονία. Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται και έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αυτοκτονήσουν παρουσιάζουν, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα εξής χαρακτηριστικά:

11.02.2019

προσπαθούν να μην το αντιληφθεί ο οικογενειακός και φιλικός περίγυρος, αναφέρουν πως τους απωθεί η ζωή, τους ελκύει ο θάνατος, δεν φοβούνται την αυτοκτονία ή τον θάνατο, έχουν σοβαρές σκέψεις αυτο-μομφής σε χρόνιο έδαφος, έχουν συναισθηματική κατάπτωση έχουν αδύναμες οικογενειακές σχέσεις.

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς Η ηλικία πρώτης εμφάνισης των αυτοτραυματισμών είναι μεταξύ 14-24 ετών, παρουσιάζει δε μια αιχμή στις ηλικίες 12-14 και 18-19 ετών, ενώ οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά με αυτούς που κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας. Παράγοντες που σχετίζονται με υποτροπιάζοντα επεισόδια αυτοτραυματισμών είναι η σωματική ή η σεξουαλική κακοποίηση, η διαταραχή προσωπικότητας, η κατάθλιψη, η κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, τα χρόνια ψυχοκοινωνικά προβλήματα και τα προβλήματα συμπεριφοράς, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις, η εξάρτηση από το αλκοόλ άλλων ατόμων της οικογένειας, η κοινωνική απομόνωση και η χαμηλή σχολική απόδοση. Χαρακτηριστικό του αυτοτραυματισμού είναι ότι οι περισσότεροι ασθενείς προτιμούν να μη φαίνεται ότι έχουν καταφύγει σε τέτοιου είδους συμπεριφορές και αυτοτραυματίζονται όταν είναι μόνοι τους, κρύβοντας στη συνέχεια τα σημάδια. Από την άλλη μεριά, όμως, υπάρχουν ομάδες εφήβων που συναντιούνται με σκοπό τον αυτοτραυματισμό. Σε τέτοια περίπτωση γίνεται λόγος για συμπεριφορά που οδηγεί σε ανακούφιση ψυχικού πόνου σε ψυχοκοινωνικό και όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο. Πρόκειται, δηλαδή, για μια συμπεριφορά που σκοπό έχει την ανάπτυξη του αισθήματος του «ανήκειν» σε μια κοινωνική ομάδα. Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται ίσως να αποκαλύψουν το γεγονός στους φίλους τους, αλλά πολύ πιο συχνά το ομολογούν στις διαδικτυακές τους γνωριμίες και συναναστροφές. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι η συναναστροφή με εφήβους που αυτοτραυματίζονται αποτελεί άλλον ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου. «Η Λ. είχε δίκιο. Στην αρχή την είχα βρίσει για όλα αυτά που μου έλεγε πως έκανε στο σώμα της, εκείνη την ημέρα όμως που η μητέρα μου έκανε πάλι τα δικά της και με τρέλανε όπως κάνει πάντα κλείστηκα στο μπάνιο και πήρα το ξυραφάκι, δεν το πίεσα πολύ. Είναι μεγάλη η ανακούφιση και η εκτόνωση. Μετά έκλαψα». Μ.15 ετών.

Τα σημάδια που πρέπει να μας προβληματίσουν: Ανεξήγητοι και συχνοί τραυματισμοί, όπως κοψίματα και εγκαύματα Μακριά παντελόνια και μακρυμάνικες μπλούζες ακόμη και με ζέστη Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Προβλήματα στη διαχείριση των συναισθημάτων. Προβλήματα στις σχέσεις.

Εάν αντιληφθούμε ότι το παιδί μας αυτοτραυματίζεται: Διατηρούμε την ψυχραιμία μας. Ο πανικός δεν είναι καλός σύμβουλος και μπορεί να μας οδηγήσει σε λάθος συμπεριφορές και δηλώσεις. Μιλάμε στο παιδί μας όταν είμαστε έτοιμοι κι εμείς για διάλογο. Είναι σημαντικό να μην το εκλαμβάνουμε σαν δική αποτυχία να προστατέψουμε το παιδί μας. Είναι σημαντικό να δείξουμε κατανόηση για το πώς νιώθει και να δηλώσουμε ετοιμότητα και διαθεσιμότητα να βρούμε μαζί υγιείς τρόπους να διαχειριστούμε οποιαδήποτε συναισθήματα δυσφορίας. Οι τελεσίδικες δηλώσεις δεν θα βοηθήσουν. Το «ή το σταματάς ή…» δεν θα φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Άλλωστε τις περισσότερες φορές αυτό που κρύβεται πίσω από τον αυτοτραυματισμό είναι η κραυγή για βοήθεια. Το πιο σημαντικό από όλα είναι να απευθυνθούμε σε ειδικό.Ο ιατρός μας μπορεί να μας προτείνει έναν θεραπευτή ή ψυχολόγο. Ενδέχεται, επίσης, να υπάρχει κάποια ομάδα υποστήριξης στην περιοχή μας. Η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά S.O.S. 1056 λειτουργεί χωρίς χρέωση, 7 ημέρες την εβδομάδα και 24 ώρες τη μέρα ενώ πάντα βρίσκεται κοινωνικός λειτουργός ή ψυχολόγος για να μοιραστείτε τις ανησυχίες σας και να βρείτε μαζί μια λύση. Ο δρόμος προς μια υγιή ψυχική κατάσταση θα είναι μακρύς και πολλές φορές δύσκολος. Οι ρεαλιστικές προσδοκίες και από τις δύο πλευρές βοηθούν να διαχειριστούμε αυτή την αργή διαδικασία βελτίωσης. Και όπως συνηθίζω να λέω σε όλους τους γονείς που τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν θέματα ψυχικής υγείας: «Μην σταματάτε και οι ίδιοι να στρέφεστε μέσα σας, κυρίως σε περιπτώσεις αυτοτραυματισμού η θεραπευτική διαδικασία αφορά όλη την οικογένεια».

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος, ομαδική- οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ

11.02.2019

Νικώντας το bullying με ιπποτισμό

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ιατί τα παιδιά σαγηνεύονται από τη δύναμη; Γιατί μαγεύονται από την άνομη βία, όπως στο bullying; Πώς θα μπορούσε ο ιπποτισμός να πλαισιώσει και να εξευγενίσει αυτό τον διπλό πειρασμό; Πόσο οι μεγάλοι, εκπαιδευτικοί και γονείς, αξιοποιούν αυτή την πολύτιμη δυνατότητα; Ο

ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και συγγραφέας Νίκος Σιδέρης μιλάει στο Τaλκ για τη ρηξικέλευθη πρότασή του. Καλησπέρα, κ. Σιδέρη. Να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας με ένα θέμα πολυσυζητημένο, αλλά πάντα επίκαιρο, τον σχολικό εκφοβισμό. Πιστεύετε ότι στις μέρες μας το bullying έχει αυξηθεί αυτό καθεαυτό ή ότι έχει αυξηθεί η ορατότητά του και ο δημόσιος διάλογος γύρω από αυτό;

Ισχύουν και τα δύο. Οι κοινωνικές ευαισθησίες έχουν εξελιχθεί ριζικά στη δυτική κοινωνία. Πριν από λίγες δεκαετίες, η φυσική τιμωρία, ενίοτε σκληρή και άγρια (π.χ. ξύλο με τη βέργα, τον χάρακα ή τη ζώνη…) θεωρείτο εύλογη παιδαγωγική μέθοδος, ενώ σήμερα θεωρείται ποινικό αδίκημα. Έτσι, ακόμα και ελάσσονα περιστατικά καθίστανται ορατά και γίνονται αντικείμενο διαλόγου. Από την άλλη, η συχνότητα του bullying έχει αυξηθεί δραματικά, ιδίως στις

11.02.2019

ανεπτυγμένες χώρες, όπου βασιλεύει η κουλτούρα του καταναλωτικού ναρκισσισμού («Καμαρώνω επειδή καταναλώνω»). Ο ναρκισσισμός των μεγάλων γίνεται μάλιστα νοσηρός οδηγός ως προς την ανατροφή των παιδιών. Τα οποία ανατρέφονται έτσι που ενισχύεται η τάση να καταστούν υπέρ-νάρκισσοι. Δηλαδή, άτομα τα οποία έχουν τη βεβαιότητα ότι το φουσκωμένο Εγώ τους έχει το προνόμιο «να κάνει ό,τι θέλει επειδή έτσι θέλει». Αυτό το «προνόμιο» αποτελεί και τη συνθήκη που τρέφει το ψευτονταηλίκι (bullying) και το μετατρέπει σε ανεξέλεγκτο κοινωνικό φαινόμενο στις χώρες του καταναλωτικού ναρκισσισμού. Γιατί ένα παιδί γίνεται θύτης; Υπάρχουν παιδιά πιο επιρρεπή να αποκτήσουν κακή συμπεριφορά απέναντι στους φίλους/συμμαθητές/ συμπαίκτες τους; Και αντίστοιχα, γιατί ένα παιδί γίνεται θύμα; Η ροπή προς απόλαυση του κακού ενυπάρχει σε κάθε ψυχή, παιδική ή μη. Για να εκδηλωθεί ως ψευτονταηλίκι, οι παράγοντες που αυξάνουν αυτήν την πιθανότητα είναι: Η έκθεση σε περιβάλλον όπου η βία και η απόλαυση της βίας είναι αυτονόητη και άκριτη. Η καλλιέργεια στο παιδί της αίσθησης του Υπερ-ναρκίσσου, που δεν δεσμεύεται από κανόνες, γιατί έχει το προνόμιο να κάνει ό,τι θέλει επειδή έτσι του γουστάρει. Και το να κυριαρχεί στην ψυχή του η λατρεία της σύγκρισης, του ανταγωνισμού και της επικράτησης με κάθε μέσο. Δεν υπάρχει τυπικό πορτρέτο του παιδιού που στοχοποιείται από τους ψευτονταήδες. Άλλοτε είναι ο καλύτερος από μένα, άλλοτε αυτός που διαφέρει σε κάτι, άλλοτε ο αδύναμος και, στα μάτια του ψευτονταή, χειρότερος απ' αυτόν. Η επιλογή του παιδιού-στόχου είναι αποτέλεσμα της δυναμικής μιας συγκεκριμένης ομάδας, κυρίως στο σχολείο, αλλά και αλλού. Πάμε τώρα σε μια λέξη-κλειδί. Δύναμη. Η δύναμη είναι μια έννοια και μια ικανότητα που γοητεύει τα παιδιά (αλλά και τους μεγάλους). Γιατί έχουμε ανάγκη να είμαστε δυνατοί ή να μαγευτούμε από τους δυνατούς; Και γιατί η δύναμη συχνά μετατρέπεται σε βία και δεν λειτουργεί θετικά; Κάθε άνθρωπος χρειάζεται να κρατηθεί από κάπου για να αισθάνεται υπαρξιακή ασφάλεια. Στη σύγχρονη κοινωνία του καταναλωτικού ναρκισσισμού, οι ενήλικες προσπαθούν να στηριχτούν στην ισχύ του χρήματος και των αποκτημάτων που αγοράζονται. Στον κόσμο των παιδιών, το χρήμα ανήκει στους μεγάλους, άρα δεν μπορεί να λειτουργήσει ως υπαρξιακή ασφάλεια. Τα παιδιά, ωστόσο, θεωρούν ότι υπάρχει ένα άλλο αγαθό, το οποίο μπορεί να παράσχει την εγγύηση ότι είμαι κάτι και κάποιος, και το οποίο διαθέτουν. Το μυθικό αυτό αγαθό είναι η δύναμη, η ισχύς, είτε φυσική είτε φαντασιακή (ομορφιά, δημοφιλία κ.λπ.) και η δύναμη μαγεύει πάντα τα παιδιά και τους εφήβους. Έχει όμως το χαρακτηριστικό ότι η χρήση της μπορεί να γίνει και με την εύκολη και πρόχειρη μορφή της βίας που δεν δεσμεύεται από τον λόγο και τους κανόνες του παιχνιδιού. Αυτή η διαθέσιμη υπερχείλιση της δύναμης με τη μορφή της άνομης βίας, σε περιβάλλοντα που τείνουν να λειτουργούν και ως «πασαρέλα ναρκισσισμού» (σχολείο κ.λπ.), εί-

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ναι ένας πειρασμός που σαγηνεύει τα παιδιά. Και έτσι φτάνουμε εκεί που ήδη είμαστε σήμερα. Ιπποτισμός. Πώς μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε υπέρ των παιδιών μας και να λειτουργήσει κατά του εκφοβισμού; Με άλλα λόγια, πώς μπορεί να γίνει το όπλο μας ώστε να εξευγενίσουμε τη βία; Όλα τα καλά επιχειρήματα του κόσμου και όλες οι σωστές διδαχές των μεγάλων δεν έχουν κανένα άξιο λόγου αποτέλεσμα στην ψυχή και τη συμπεριφορά των παιδιών, αν δεν αγγίζουν τη φαντασία και το συναίσθημά τους. Στο φαντασιακό των παιδιών, ωστόσο, υπάρχει ήδη, ατομικά και συλλογικά, ένα τεράστιο κεφάλαιο αγάπης και ενθουσιασμού για το καλό. Αυτή η πανίσχυρη πηγή του καλού ενσαρκώνεται στους υπερήρωες, που μαγεύουν την παιδική και εφηβική ψυχή (και όχι μόνο...). Η πεμπτουσία του υπερήρωα είναι, ακριβώς, ο ιπποτισμός. Δηλαδή, η εκπολιτισμένη χρήση της δύναμης για την υπεράσπιση του καλού, του αδύναμου και του δίκιου. Γι' αυτό ο Μπάτμαν, οι Τρανσφόρμερς, η Νέλλα και άλλοι τέτοιοι ήρωες χαρακτηρίζονται «ιππότες». Αναδεικνύοντας τον ιπποτισμό, αξιοποιούμε ένα ισχυρό αντίδοτο απέναντι στο ψευτονταηλίκι. Και το οικοδομούμε με υλικά που ήδη υπάρχουν στην παιδική και εφηβική ψυχή, αντί να πολεμάμε να εισαγάγουμε σ' αυτήν παραστάσεις και σκέψεις των μεγάλων.

25 μου και όχι μόνο υπάρχουν. Και είναι επαρκείς για τη διατύπωση μιας στρατηγικής με σκοπό την αναμόρφωση του Φαντασιακού της Παιδείας. Ώστε ο χώρος του σχολείου να πάψει να λειτουργεί σαν πασαρέλα ναρκισσισμού και τα παιδιά να γνωρίζουν ότι στο σχολείο δεν πάμε για να κάνουμε επίδειξη δύναμης και αποκτημάτων, αλλά για γνώση και χαρακτήρα. Πάντα προσπαθώ να είμαι ρεαλιστής. Η ελληνική κοινωνία έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει για να ενστερνιστεί και να υλοποιήσει μια τέτοια στρατηγική. Ωστόσο, ακόμα και για νησίδες ενός νέου Φαντασιακού της Παιδείας, ο αγώνας αξίζει τον κόπο.

Ποιοι είναι οι ήρωες που προτείνετε στους γονείς να «χρησιμοποιήσουν» για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους και με ποιον τρόπο; Και γιατί οι υπερήρωες δεν μετατρέπονται σε δυνάστες; Τους ήρωες αυτούς δεν χρειάζεται να τους προτείνω εγώ ή όποιος μεγάλος. Τους προτείνουν στον εαυτό τους τα ίδια τα παιδιά μας. Είναι εκείνοι που τα παιδιά επίμονα και συστηματικά αναζητούν σε ταινίες, κόμικς, έντυπα... και στους οποίους μεταμφιέζονται μαζικά τις Απόκριες, δείχνοντας έτσι το πόσο έτοιμα είναι να φερθούν όπως εκείνοι, δηλαδή ιπποτικά. Η λίστα είναι τεράστια: Μπάτμαν «ο σκοτεινός ιππότης», Νέλλα «η πριγκίπισσα ιππότης», Χελωνονιντζάκια, Χόμπιτ, Χάρι Πότερ... Όλοι εκείνοι που, αν και έχουν τη δύναμη, είναι ιππότες και δεν τη χρησιμοποιούν για να δυναστεύουν τους αδύναμους. Αυτό που μπορώ να υποδείξω είναι μια απλή φόρμουλα: Να γνωρίζουν οι γονείς τον κόσμο του παιδιού τους και τους ήρωες στους οποίους θέλει να μοιάσει το παιδί τους. Και, έτσι εξοπλισμένοι, όταν θέλουν να του διδάξουν μια αρετή ή έναν τρόπο συμπεριφοράς, να μπορούν να επικαλεστούν παραδείγματα από τη στάση αυτών των ηρώων και να πουν στο παιδί τους: «Κάν' το όπως ο Μπάτμαν!» (ή η Νέλλα, τα Χόμπιτ, ο Χάρι Πότερ κ.λπ., ανάλογα με την προτίμηση του παιδιού). Πόσο, λοιπόν, είναι εφικτό ένα νέο Φαντασιακό της Παιδείας και πώς μπορεί αυτή η έννοια και η θεωρία σας να γίνει όσο το δυνατόν πιο γνωστή σε γονείς και εκπαιδευτικούς; Είστε αισιόδοξος για το μέλλον; Είναι η ελληνική κοινωνία έτοιμη για μια τέτοια παρέμβαση; Ιδέες όπως αυτή του ιπποτισμού, καθώς και πλήθος άλλων που βρίσκονται σε βιβλία δικά

Τα βιβλία του Νίκου Σιδέρη "Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!", "Μιλώ για την κρίση με το παιδί" και "Bullying: Και όμως νικιέται!" κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

ΣΥNENTEYΞΗ

11.02.2019

Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ντελώς τυχαία διάβασα "Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια" του Βασίλη Παπαθεοδώρου τη νύχτα της 20ης Ιανουαρίου. Τη νύχτα που η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, η Λένα Μανιέ, μαθήτρια της Τρίτης Λυκείου, εξαφανίζεται. Το γεγονός αυτό δρα καταλυτικά στις σχέσεις συγγενών, φίλων και γνωστών της, καθώς όλοι αναρωτιούνται για τον δικό τους ρόλο σε αυτήν την εξαφάνιση, αλλά προπάντων για το ρόλο των άλλων. Εννέα άτομα-αφηγητές προσπαθούν να δικαιολογήσουν, να συγκαλύψουν, να κατηγορήσουν. Και καθώς περνά ο καιρός οι σχέσεις τους δοκιμάζονται, αλλάζουν, φτιάχνουν, καταρρέουν. Κι η Λένα, πανταχού παρούσα αν και απούσα, κινεί εν αγνοία της τα νήματα όλων όσα συμβαίνουν...

Νομίζω πως δύσκολα θα ξεχάσω το βιβλίο αυτό. Είναι σκληρό και σοκάρει, συμπυκνώνοντας όλα τα πάθη της εφηβείας, αλλά και της ενήλικης ζωής: φιλίες, έρωτες, παιδεραστία, εκφοβισμό, εξαφανίσεις, βιασμούς, διαλυμένες, τοξικές οικογένειες, ομοφυλοφιλία, ρατσισμό, αρρώστιες, απιστίες, σχολείο, πανελλήνιες, κομπίνες, ΜΜΕ, κρίση, άγχη, ενοχές, φόβους, φόνους... Ο συγγραφέας του μιλάει στο Τaλκ. Γεια σας κ. Παπαθεοδώρου. Καταρχάς συστηθείτε στους αναγνώστες μας. Γεια σας κι από μένα. Είμαι συγγραφέας νεανικών και παιδικών βιβλίων, ένας άνθρωπος που βρήκε την όποια κλίση του μέσα από το γράψιμο. Ξέρετε, το παράπονό μου μέχρι τα 26 μου ήταν ότι, πέρα από τα μαθήματα, δεν ήμουν καλός σε κάτι άλλο. Δεν είχα ένα χόμπι, δεν ήξερα τι σημαίνει δημιουργική απασχόληση. Ήμουν κοινωνικός και συνάμα

μοναχικός κι έτσι προσπάθησα να διοχετεύσω τη μοναχικότητά μου σε κάτι πιο κοινωνικό. Να απευθυνθώ στους πολλούς με κάποιες ιστορίες που θα αρέσουν σε μένα. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα ή σε ποιον βαθμό, αλλά αν μη τι άλλο μέσα από το γράψιμο και τη δημιουργική διαδικασία βρίσκω τη δική μου ηρεμία. Και την αυτοπεποίθηση που δεν είχα παλιά. Πώς συλλάβατε την ιδέα για το μυθιστόρημα "Τη νύχτα που έσβησαν τ' αστέρια"; Μου άρεσε να πω μια ιστορία όπου τα όρια μεταξύ των ενόχων να είναι δυσδιάκριτα. Μια ιστορία όπου όλοι να φταίνε και να μη φταίνε ταυτόχρονα κι όπου κανείς δεν θα μπορούσε να καταλογίσει σε κάποιον κάτι κακό ενώ παρόλα αυτά να έχει γίνει κάτι κακό. Δεν υπάρχει άσπρο και μαύρο, το μυθιστόρημα είναι ένα κείμενο όλων των αποχρώσεων, όλων των χρωματισμών. Ήθελα να πω πως το κακό παραμονεύει στην καθημερινότητά μας,

11.02.2019

ίσως να το προκαλούμε και εμείς οι ίδιοι με συμπεριφορές που εκδηλώνονται και προκαλούν αλυσιδωτές αντιδράσεις κι αποτελέσματα, χωρίς να είναι αυτό η αρχική μας πρόθεση. Ήθελα να υπάρχει η έννοια της ευθύνης, των ενοχών. Το βιβλίο το θεώρησα πρόκληση για μένα, απαιτούσε γνώση ψυχολογικών διακυμάνσεων. Κι αν όχι γνώση, τουλάχιστον ενσυναίσθηση. Προσπάθησα να μπω σε κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά, να του δώσω διακριτή φωνή. Και προσπάθησα να πω πως η εικόνα που έχουμε για έναν άνθρωπο δεν είναι πάντα η σωστή. Είναι απλά η δική μας οπτική, που κάποιες φορές βγαίνει σε καλό και κάποιες, όπως στο εν λόγω βιβλίο, σε κακό. Σε ποιον απευθύνεται αυτό το βιβλίο; Σε εφήβους, σε γονείς, σε εκπαιδευτικούς; Ποιον αναγνώστη φανταζόσασταν απέναντί σας όταν το συγγράφατε και γιατί θα του προτείνατε να το διαβάσει; Ένα μυθιστόρημα θεωρώ πως πρέπει να απευθύνεται σε όλους τους αναγνώστες, ακόμα κι αν δεν τους αφορά άμεσα εκείνη τη στιγμή. Κι αυτό γιατί οι παραλληλισμοί, οι συνδέσεις και οι προβολές που γίνονται στο μυαλό κάποιου είναι απρόβλεπτοι. Απέναντί μου είχα τον εαυτό μου, ήθελα να γράψω μια ιστορία που να αρέσει πρώτα απ’ όλα σε μένα, αλλά να τη γράψω κατά τέτοιον τρόπο που να απευθύνεται σε νέους. Αν δεν αρέσει αυτό που γράφω σε μένα, τότε δεν μπορώ να έχω την απαίτηση ή την προσδοκία να αρέσει σε κάποιον άλλον. Ο καθένας όμως μπορεί να βρει κάποια στοιχεία μέσα στο βιβλίο που να του φανούν οικεία, που να τον προειδοποιήσουν ή να τον βάλουν σε σκέψεις, αν βέβαια θέλει να τα δει. Η απεικόνιση μιας σκληρής πραγματικότητας, άβολης σε πολλούς, είναι το κύριο χαρακτηριστικό του βιβλίου. Είχατε κάποιο στόχο γράφοντας το βιβλίο; Θεωρείτε ότι μετά την ανάγνωσή του ο καθένας από εμάς θα προβληματιστεί τόσο ουσιαστικά ώστε να αλλάξει έστω και λίγο το πώς δρα και αντιδρά στην καθημερινότητά του; Αν μου γινόταν αυτή η ερώτηση πριν από χρόνια θα απαντούσα διαφορετικά. Θα έλεγα ότι ένα βιβλίο, όσο και να το θέλει, δεν μπορεί να καταλήξει σε σταυροφορία υπέρ του ενός ή του άλλου σκοπού. Έχω όμως ήδη διαψευστεί ευχάριστα κάποιες φορές, λίγες μεν, αλλά χαρακτηριστικές. Έχω λάβει κατά το παρελθόν κάποια μηνύματα από μαθητές ή πρώην μαθητές, που είχαν διαβάσει τη «Διαπασών» ή το «Ημερολόγιο ενός δειλού», οτι συνειδητοποίησαν κάποια πράγματα και άλλαξαν ρότα προς το καλύτερο, σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενά τους. Συνεπώς μπορεί κάποιοι να προβληματιστούν ουσιαστικά, άλλοι λιγότερο, άλλοι καθόλου, εξαρτάται από το άτομο και από τη φάση που περνά. Δε θεωρώ όμως κάτι συγκεκριμένο, υποβάλλω μια αναγνωστική πρόταση, που κρίνεται κατά το δοκούν. Πώς καταφέρατε να συμπυκνώσετε όλα τα θέματα που απασχολούν τους σημερινούς εφήβους (και πολλά από όσα απασχολούν τους ενήλικες) μέσα σε 230 σελίδες, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τον διδακτισμό και την ηθικολογία; Η ίδια η ζωή, ο χαρακτήρας μας συμπυκνώνει ένα σωρό ομοειδή ή αντιφατικά χαρακτηριστικά. Δεν κινήθηκα βάσει keywords, δεν έψαξα για λέξεις-κλειδιά που να βοηθούν στην ταξινόμηση του βιβλίου. Ήθελα να αναδείξω ή περιγράψω την πολυπλοκότητα των σκέψεων και του χαρακτήρα, ότι όλοι δεν είμαστε μόνο το ένα ή το άλλο, αλλά μια σύνθεση από πολλά περισσότερα πράγματα. Αυτό μας κάνει να μην είμαστε

ΣΥNENTEYΞΗ μονοδιάστατοι. Οπότε έγιναν αναφορές σε πολλές προβληματικές που απασχολούν την καθημερινότητά μας και τις συναντάμε πάντα και μαζί. Όσο για το διδακτισμό και την ηθικολογία, θέλω να πιστεύω πως δεν είμαι από αυτά τα άτομα που κουνούν το δάχτυλο, το απεχθάνομαι αυτό. Για να το πω κάπως πιο ξεκάθαρα, ο τρόπος που γράφω είναι και ο τρόπος που σκέφτομαι. Πώς επιλέξατε τους χαρακτήρες σας; Ποιον συμπαθείτε περισσότερο και ποιος σας είναι ο πιο αντιπαθής; Γιατί δεν βάλατε τη μάνα της Λένας να μιλήσει και εκείνη σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση; Η μάνα ήταν ο πιο δύσκολος χαρακτήρας. Επίτηδες την έβαλα σε τριτοπρόσωπη αφήγηση γνωρίζοντας πως η απόγνωση και η απελπισία της μάνας σε μια τέτοια περίπτωση είναι πολύ δύσκολο να περιγραφεί. Ενίοτε και πολύ επικίνδυνο συγγραφικά γιατί μπορεί να οδηγήσει σε κλισέ και μελό καταστάσεις. Παρόλα αυτά της έδωσα έναν διακριτό ρόλο, ενώ σεβόμενος το δράμα της την κράτησα σε απόσταση. Επίσης έδωσα ανθρώπινη υπόσταση στην αστυνομικό, δεν είναι ανάγκη να περιγράφονται πάντα οι αστυνομικοί με αρνητικό τρόπο. Θα έλεγα ότι όλοι οι χαρακτήρες έχουν συμπαθητικές κι αντιπαθητικές πλευρές κι εγώ που τους βλέπω τώρα δυσκολεύομαι να αγαπήσω ή να μισήσω κάποιον τόσο πολύ. Βρίσκω ελαφρυντικά αλλά και λάθη σε όλους. Ακόμα και οι πιο αντιπαθητικοί χαρακτήρες, όπως ο ψευτοεπαναστάτης Χρήστος, ο αδελφός του θύματος, έχει μια κάποια γοητεία. Χαίρομαι που δεν μπορώ να σταθώ με όρους συμπάθειας/αντιπάθειας απέναντι σε όλους αυτούς, γιατί αυτό σημαίνει πως κι εγώ τελικά μπλέχτηκα, πως κρατώ μια αμφίθυμη στάση. Η αμφιθυμία είναι ένα από τα κέντρα βάρους και τα χαρακτηριστικά του βιβλίου, κατά τη γνώμη μου. Ήσαστε έφηβος στη δεκαετία του '80. Τι έχει αλλάξει σχεδόν 40 χρόνια μετά; Το διαδίκτυο και η διείσδυση της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας σε αυτόν το βαθμό. Ο όγκος της πληροφόρησης και της επιφανειακής ενημέρωσης. Τα σόσιαλ μίντια. Κακά τα ψέματα, μιλάμε πλέον για έναν διαφορετικό κόσμο. Ο πυρήνας όμως του έφηβου είναι ο ίδιος. Υπάρχουν οι φοβίες και οι ανασφάλειες, τα κόμπλεξ, η παρορμητικότητα, όλα αυτά είναι κυρίαρχα και δομικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του νέου. Ο τρόπος όμως που εκδηλώνονται τα προηγούμενα καθώς και οι ανάγκες των σημερινών νέων διαφέρουν, τουλάχιστον ως προς τη μορφή που εξωτερικεύονται. Ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις από τα παιδιά που διάβασαν "Τη νύχτα που έσβησαν τ΄αστέρια"; Πήγατε σε σχολεία; Το βιβλίο κυκλοφόρησε μέσα στον Δεκέμβριο του 2018, συνεπώς είναι ακόμα αρκετά πρώιμο να μιλήσω για σχολεία. Παιδιά φίλων και γνωστών, που το έχουν διαβάσει, έχουν ενθουσιαστεί. Αυτό που μου κάνει όμως εντύπωση είναι πως σε όσα σχολεία έχω πάει κι έχω μιλήσει γι’ αυτό, χωρίς να το έχουν διαβάσει, η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών θέλει τραγικό τέλος, σε αντίθεση με τους ενήλικες που προτιμούν το χάπι εντ. Ίσως γιατί ο ενήλικας βλέπει το βάρος της δικιάς του ευθύνης και κάνει προβολή στα δικά του παιδιά. Οι μαθητές όμως ισχυρίζονται πως έχουν βαρεθεί τη θεματολογία με ευχάριστη κατάληξη, προτιμούν ρεαλισμό. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται ως "young adult" μυθιστόρημα, απευθύνεται δηλαδή κατά κύριο λόγο

27 σε παιδιά προς το τέλος της εφηβείας και σε νέους ενήλικες. Μήπως το βιβλίο θα ήταν πιο... εμπορικό αν είχε κυκλοφορήσει ως ανάγνωσμα για ενήλικες; Ενδεχομένως να ήταν, ενδεχομένως να μην ήταν, δεν μπορεί κανείς να προβλέψει με ασφάλεια τις αναγνωστικές συμπεριφορές. Απλά εγώ νιώθω πολύ άνετα στο νεανικό μυθιστόρημα, πιο σίγουρα. Έχω βρει τα πατήματά μου. Δε θα έκανα κάτι απλά και μόνο για την εμπορική επιτυχία. Το βιβλίο δε θα γραφόταν έτσι αν ήταν αμιγώς μυθιστόρημα ενηλίκων. Κακά τα ψέματα δε νιώθω ότι έχω κάτι να πω, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, σε αυτό το είδος, το μυθιστόρημα ενηλίκων. Ίσως και να μην αισθάνομαι τόσο επαρκής, να έχω ανασφάλεια. Όμως το βιβλίο απευθύνεται και σε ενήλικες. νομίζω πως έχει μεγαλύτερη αξία να δουν κάποιοι ενήλικες πώς σκέφτονται οι νέοι. Τελικά, ποιος έφταιγε για ό,τι συνέβη στη Λένα Μανιέ; Ή στον Άλεξ, πολύ παλιότερα, ή στον Βαγγέλη Γιακουμάκη ή πολύ πρόσφατα στην Ελένη Τοπαλούδη και σε δεκάδες άλλα γνωστά και άγνωστα θύματα; Κατά τη γνώμη σας, θύτης είναι μόνο αυτός που δίνει τη χαριστική βολή ή είμαστε όλοι, ως μέλη μιας τοξικής, βαθιά ανήθικης κοινωνίας, εν δυνάμει ένοχοι για ό,τι συμβαίνει γύρω μας; Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα μυθιστόρημα για μια ιστορία βιασμού, για μια δολοφονία. Όπως και το «Ημερολόγιο ενός δειλού» δεν είναι ένα μυθιστόρημα για το bullying. Ξέρετε, παλιότερα, στα πρώτα μου βήματα, είχα στείλει ένα μυθιστόρημα παιδικό σε πολλούς εκδοτικούς οίκους και όλοι το είχαν απορρίψει. Ένας μου απάντησε πως οι χαρακτήρες είναι επίπεδοι, χωρίς βάθος. Τότε αυτό με είχε πειράξει. Εκ των υστέρων κατάλαβα πως είχαν δίκιο. Κι αυτό με βοήθησε. Το βιβλίο δεν έχει βγει, αλλά μου έμεινε η παρατήρηση του να σκάβω τους χαρακτήρες. Αυτό προσπάθησα να κάνω κι εδώ. Να σκάψω όλη την κοινωνία κατά κάποιον τρόπο ή έστω αντιπροσωπευτικά δείγματα αυτής. Και να πω ότι το θύμα κατασκευάζεται από τον θύτη κι από τον εαυτό του, αλλά ο θύτης κατασκευάζεται από τους άλλους, τους τρίτους, τους φαινομενικά αμέτοχους. Κλείνοντας, μια ίσως μπανάλ, αλλά ουσιαστική -για μένα- ερώτηση. Μπορεί η λογοτεχνία και η τέχνη εν γένει να αλλάξει τον κόσμο προς το καλύτερο; Σε καθολική κλίμακα αμφιβάλλω. η λογοτεχνία δεν παίρνει τόσο συχνά τη μορφή μανιφέστου ή σταυροφορίας. Σε ατομική κλίμακα, σίγουρα ναι, αναφέροντας ως παράδειγμα την αλλαγή ρότας προς το καλύτερο κάποιων νεαρών αναγνωστών, για την οποία μίλησα προηγουμένως. Παλαιότερα ίσως ήταν κάπως διαφορετικά τα πράγματα, χωρίς να το ξέρω με σιγουριά. Για παράδειγμα φαντάζομαι πως διαφορετική επίδραση θα είχαν τα «Ματωμένα Χώματα» όταν πρωτοβγήκαν και διαφορετική θα είχαν αν γράφονταν σήμερα. Και πάλι, αυτό το λέω με επιφύλαξη. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτές οι λίγες έστω περιπτώσεις, τουλάχιστον στις μέρες μας, δεν παύουν να είναι πολύ σημαντικές. Απλά γιατί υπάρχουν και σηματοδοτούν ένα δρόμο, ότι μπορεί και να γίνει κάτι. Αρκεί βέβαια και ο αναγνώστης να είναι δεκτικός ή να το χρειάζεται.

Το βιβλίο "Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια" του Βασίλη Παπαθεοδώρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

ΘΕΑΤΡΟ Τζωρτζίνα Κακουδάκη. Το θέατρο για εφήβους είναι μια εκπαίδευση για τη Δημοκρατία

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

θεατρολόγος, καθηγήτρια, σκηνοθέτιδα, συγγραφέας και ηθοποιός Τζωρτζίνα Κακουδάκη, εδώ και δέκα χρόνια δουλεύει ουσιαστικά με τους εφήβους και για τους εφήβους και είναι ο πιο κατάλληλος άνθρωπος να μας μιλήσει για το εφηβικό θέατρο και τη σημασία του.

Πώς θα όριζες το εφηβικό θέατρο; Ως εφηβικό ορίζω ένα θέατρο που θέτει με εύληπτο τρόπο αρχετυπικά ερωτήματα. Σκοπός του είναι να θέσει δημόσια, ερωτήματα για τον εαυτό, την ευθύνη, τις επιλογές, την κατανόηση του κόσμου, ερωτήματα που προκύπτουν στην εφηβεία και που... δεν πρόκειται να απαντηθούν ποτέ. Προσπαθούμε να κάνουμε ένα θέατρο «για όλη την οικογένεια», ώστε να μπορούν οι μικρότεροι να ακολουθούν την πλοκή, οι νεαροί το συναίσθημα και −το διακύβευμα της παράστασης− οι μεγάλοι να ανακαλούν την μνήμη της δυναμικής που έχει η νεότητα. Ποιες ήταν οι θεατρικές σου προσλαμβάνουσες στην εφηβεία σου; Ως παιδί δεν έβλεπα θέατρο. Δεν υπήρχε ως διασκέδαση στην οικογενειακή μας κουλτούρα. Έπαιζε −φαντάζομαι− και κάποιο ρόλο ότι ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός του στρατού και κάθε χρόνο αλλάζαμε πόλη. Οπότε μάλλον το θέατρο πρώτα με γοήτευσε ως μια δυναμική επικοινωνίας −στην επικοινωνία ως παιδί είχα γίνει εξπέρ ως καινούργια μαθήτρια κάθε χρόνο. Πάντως η πρώτη παράσταση που είδα ήταν το "Ντα", με τον Μάνο Κατράκη. Ήμουν τετάρτη δημοτικού. Δεν το είδαμε όλο γιατί έγινε σεισμός. Στο τέλος του γυμνασίου έτυχε να ακούσω θέατρο στο ραδιόφωνο. Μισή ώρα μετά τη μουσική εκπομπή του Γιάννη Πετρίδη. Αφιέρωμα στο Θέατρο του Παραλόγου. Εγώ 15. Κόλλησα. Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με το εφηβικό θέατρο; Μετά από τόσα χρόνια τι θεωρείς ότι

έχεις πετύχει και πού νομίζεις ότι έχεις (αν έχει συμβεί κάτι τέτοιο) αποτύχει; Από νωρίς στις θεατρικές μου δραστηριότητες ασχολήθηκα με τα εκπαίδευση των παιδιών, των εφήβων, των εκπαιδευτικών. Για πολλά χρόνια δίδαξα στο Καλλιτεχνικό Σχολείο του Γέρακα, σε συλλόγους θεάτρου και κινηματογράφου σε ιδιωτικά σχολεία, σε τεχνικά λύκεια −παλιά είχαν θέατρο εκεί φανταστείτε! Στην δεκαετία των είκοσί μου ξεκίνησα να επιμορφώνομαι και να επιμορφώνω καθηγητές και δασκάλους στο Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Αυτές οι δραστηριότητες, σε συνδυασμό με μια μικρή καριέρα που είχα ξεκινήσει ως δραματουργός και ηθοποιός, με έκαναν συνέχεια να απορώ, να αντιδρώ και να σχολιάζω σχετικά με το επίπεδο των θεαμάτων διαλέγουν οι εκπαιδευτικοί για να δουν οι μαθητές. Έτσι ξεκίνησα να σκηνοθετώ παραστάσεις για εφήβους. Έπειτα από πολλά χιλιόμετρα και στην εκπαίδευση και στο θέατρο. Σκηνοθετώ εδώ και 10 χρόνια παραστάσεις για εφήβους, κυρίως στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, αλλά και πλήθος άλλων θεατρικών εμπειριών, site specific, περιπατητικών παραστάσεων, παραστάσεων με εφήβους, διεθνών ομάδων νέων και άλλα. Δεν μπορώ να αξιολογήσω αν έχω επιτύχει ή αποτύχει, κυρίως γιατί συνέχεια κάτι κάνω οπότε δεν μου μένει χρόνος αυτοαξιολόγησης... Πώς ετοιμάζεις μια εφηβική παράσταση; Το κύριο ζήτημα είναι να βρω το επόμενο έργο. Αυτή είναι μια δύσκολη διαδικασία, γιατί ψάχνω να δω πώς μπορούμε σε αυτό να βρούμε μια καλή κεντρική ιδέα, ένα βασικό ερώτημα πάνω στο οποίο θα κινηθούμε, πώς θα διασκευαστεί ώστε να μπορούν να παίζουν 4-5 ηθοποιοί αντί ένας εικοσαμελής θίασος, σε τι άξονες θα κινηθεί το θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα, αν έχουμε να πούμε κάτι καινούριο που δεν έχει ειπωθεί... Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στη δουλειά σου; Πώς κερδίζεις αυτή την ομολογουμένως δύσκολη ηλικία; Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να φτιάχνεις μια παράσταση για τους άλλους, με σκοπό όχι

11.02.2019

τη δική σου καλλιτεχνική κατοχύρωση, την κριτική αποδοχή δηλαδή, αλλά μια διαδικασία επικοινωνίας με άλλους, στην οποία το θέατρο είναι ένα μέσο επικοινωνίας όχι ένα καλλιτεχνικό προϊόν. Αυτή είναι μια μεγάλη διαφορά στο θέατρο που κάνουμε· δεν έχει σκηνικά, δεν αλλάζουμε κοστούμια, ο θίασος είναι ολιγομελής, δεν χρειαζόμαστε καν ρεύμα για να παίξουμε. Σκοπός είναι ο θεατής να επικοινωνήσει πνευματικά, ιδεολογικά, συναισθητικά και ανθρώπινα με κάτι, να καταλάβει ότι με τη δύναμη του μυαλού και την ορμή της δημιουργικότητας μπορεί να το κάνει και αυτός. Νομίζω ότι έτσι κερδίζεται και το νεανικό κοινό. Δεν «κουνιέται κανένα δαχτυλάκι», δεν υπάρχει κανένας διδακτισμός, κανένα καλλιτεχνικό στάτους, τα πάντα είναι ανοιχτά και σε ανοιχτό διάλογο. Θεωρείς ότι απευθύνεσαι στον μέσο όρο ή σε μια ελίτ μαθητών (και εκπαιδευτικών και γονέων προφανώς), που έχουν ήδη ευαισθησίες, που έχουν μια υψηλότερη αισθητική, που, τέλος πάντων, το ψάχνουν λίγο περισσότερο. Θα ήθελα πολύ να πω όχι. Αλλά οι ομάδες ανθρώπων που έρχονται είναι ήδη ευαισθητοποιημένες. Νομίζω ότι δεν έχουμε καταφέρει να παρεισφρήσουμε βαθιά, εκεί που κατοικεί η άγνοια και η αγριάδα. Για να φτάσει η πληροφορία του εφηβικού θεάτρου στον παραλήπτη, ο παραλήπτης πρέπει να ενδιαφέρεται. Γιατί ακόμα και αν τον ενημερώσει το σχολείο ότι γίνεται η τάδε ή η δείνα δραστηριότητα ή παράσταση (από μια αλληλογραφία που μπορεί να έχει υπάρξει με το σχολείο – κάτι που πάντα επιδιώκουμε), ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι ήδη ευαισθητοποιημένος και να γνωρίζει ότι οι παράλληλες δραστηριότητες του σχολείου, η μη τυπική εκπαίδευση, είναι εξίσου σημαντικές με την τυπική εκπαίδευση. Φανταστείτε πόσο δύσκολα επικοινωνείται αυτό στους γονείς. Για να φτάσουμε στους εφήβους δυστυχώς πρέπει να περάσουμε είτε μέσα από το σχολείο είτε μέσα από την οικογένεια. Δηλαδή, χάος. Έχω προσπαθήσει πολλές φορές, ανεπιτυχώς δυστυχώς, να βρω χρηματοδότηση και να πάμε στα σχολεία δωρεάν, ώστε να προσφέρουμε στον έφηβο τη δυνατότητα να έχει στην εκπαίδευσή του κάτι παραπάνω, ακόμα και αν το δικό του περιβάλλον δεν το επιδιώκει. Ενώ το παιδικό θέατρο θεωρητικά ακμάζει, προς το τέλος του δημοτικού τα παιδιά σταματούν να παρακολουθούν παραστάσεις. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ο πρώτος λόγος είναι ότι αλλάζει η ίδια η δομή των σχολικών δραστηριοτήτων. Στο δημοτικό το σχολείο έχει κάθε μήνα τη δυνατότητα-υποχρέωση να προσφέρει στους μαθητές μια εξωσχολική δράση. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όχι μόνο κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται, αλλά κάποιος πρέπει να πάρει έναν σωρό άδειες για να βγει από το σχολείο ή να οργανώσει κάτι ακόμα και μέσα στο σχολείο. Επομένως, το δημοτικό σχολείο είναι ακόμα και θεσμικά ένας «πελάτης» για τα καλλιτεχνικά προϊόντα. Δηλαδή, ισχύει ο κανόνας προσφοράς και ζήτησης. Ένας άλλος λόγος είναι ότι, σε αντίθεση με τα παιδιά, που οι γονείς τα παροτρύνουν-εξαναγκάζουν σε δραστηριότητες για να απασχοληθούν το Σαββατοκύριακο, οι γονείς δεν μπορούν να επιβάλλουν πράγματα στους εφήβους και εκείνοι

11.02.2019

προτιμούν π.χ. να βγουν κάπου με τους φίλους τους. Ωστόσο νομίζω ότι το τόσο υποχρεωτικό και −σε πολλές περιπτώσεις− το τόσο κακό θέατρο που βλέπει ένα παιδί οδηγεί σε αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο. Δεν επιτυγχάνεται δηλαδή μεγαλώνοντας να εξελιχθεί σε θεατρόφιλο έφηβο, κυρίως επειδή η μέχρι τότε εμπειρία του είναι κακή. Τέλος, η έννοια του εφηβικού θεάτρου στην Ελλάδα είναι ακόμα σε νηπιακό στάδιο και ως εκ τούτου μια σχεδόν άγνωστη πιθανότητα ψυχαγωγίας. Όταν ο γιος μου πήγε Ε’ Δημοτικού διαπίστωσα ότι η θεατρική αγωγή ως μάθημα σταματάει. Ακριβώς πάνω στην προεφηβεία. Στη δε δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν προσφέρεται καθόλου. Μπορεί αυτό να αλλάξει; Όλοι, νομίζω, διαπιστώνουμε ότι η εκπαίδευση γίνεται, μέσα από τις επιλογές του Υπουργείου και τις γραμμές που δίνει η Ε.Ε., πιο τεχνολογική, πιο κοντά δηλαδή σε αυτό που θεωρεί κάποιος χρήσιμο. Είναι σαφές ότι η μερίδα των ανθρώπων που διαλέγει για όλους μας θέτει αλλού προτεραιότητες. Σίγουρα όχι στο δικαίωμα μιας ολοκληρωμένης διαπαιδαγώγησης και στην ανάπτυξη της οξυδέρκειας που μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενεργών πολιτών. Στη δεκαετία του 90, όταν πάλι δεν υπήρχε η θεατρική αγωγή στην εκπαίδευση, καταφέραμε να μπει και στο δημοτικό και στο γυμνάσιο και στο λύκειο, έστω και λίγο. Άρα αυτό δεν πρέπει να αλλάξει, πρέπει να ξαναλλάξει. Έχουμε κάνει βήματα πίσω. Πώς μπορεί να αλλάξει; Αν κάποιος διαλέξει τις μάχες του. Ποια θέση έχει το θέατρο για τον έφηβο στην Ελλάδα του 2019. Ποιος ο ρόλος του σχολείου και ποιος της οικογένειας στην καλλιέργεια της αγάπης για τον πολιτισμό και στην απόρριψη ή τουλάχιστον στην αμφισβήτηση της μαζικής κουλτούρας; Ο έφηβος στην Ελλάδα χαίρει ελληνικής παιδείας. Στην ύλη του σχολείου του έχει πλήθος αρχαίων ελληνικών κειμένων μέσα στα οποία και δύο (αν όχι παραπάνω) θεατρικά κείμενα, την Ελένη στη Γ’ Γυμνασίου και την Αντιγόνη στη Β’ Λυκείου. Είναι, λοιπόν, εξ ορισμού τυχερός γιατί μπορεί να διδαχθεί και να μελετήσει κείμενα που συντάχθηκαν σε μια γλώσσα πολύ κοντά στην καθομιλουμένη του, τα οποία συνέλαβε ο πολιτισμός που επινόησε τη σημασία του διαλόγου και κατασκεύασε το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο δάσκαλος στο σχολείο και ο γονέας σε μια οικογένεια στον τόπο μας, αυτές και μόνο τις αρετές αν καταφέρουν να καλλιεργήσουν σε έναν έφηβο, το δικαίωμα δηλαδή να έχει μια ισότιμη γνώμη και την προσωπική του υποχρέωση να μάθει να την εκφράζει πειστικά, τότε θα τον θωρακίσουν, ώστε να μην απειλείται και να μην ισοπεδωθεί από καμία μαζική κουλτούρα.

Το εφηβικό θέατρο, ως εμπορικό προϊόν, δεν είναι επικερδές. Στην Ελλάδα της κρίσης μπορούν οι εφηβικές παραστάσεις να βρουν χρηματοδοτήσεις, ώστε να σταθούν με αξιοπρέπεια και οι συντελεστές τους να βρουν κίνητρο για να συνεχίσουν; Εμείς δεν έχουμε μπορέσει να βρούμε χρηματοδότηση. Εδώ και δέκα χρόνια έχουμε στο πλευρό μας το Θέατρο του Νέου Κόσμου, τον μοναδικό ιδιωτικό οργανισμό που στηρίζει το εφηβικό θέατρο ανελλιπώς. Βέβαια, έχουμε παίξει σε κάθε σημείο της Ελλάδας, συνήθως χάρη σε κάποια γνωριμία ή στη βούληση εκλεκτών συνεργατών της τοπικής αυτοδιοίκησης. Για να βρουν οι εφηβικές παραστάσεις χρηματοδοτήσεις χρειάζεται να καλλιεργηθεί ένα συνολικότερο όραμα για το τι μπορεί να επενδύσει ο ενήλικος πληθυσμός στους εφήβους. Αισθάνομαι ότι τα χρόνια της εφηβείας είναι πάντα μια σερνόμενη, κινούμενη απειλή, ένας φόβος ότι κάποιος θα αποκτήσει κριτική σκέψη. Και νομίζω ότι αυτή η απαξίωση της νεότητας είναι το βαθύτερο τίμημα που βιώνει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα. Η αντίληψη ότι ένας νέος που μεγαλώνει στην κρίση είναι υπόδουλος και για αυτό δεν θα του δώσουμε καμία δεξιότητα για να μάθει να σκέφτεται μόνος του. Γιατί χρειάζεται το θέατρο για εφήβους; Διότι είναι μια εκπαίδευση για τη δημοκρατία. Διότι το θέατρο − τουλάχιστον αυτό που κάνω εγώ αυτά τα δέκα χρόνια για τους εφήβους− βασίζεται στην αρχή του διαλόγου· ο ηθοποιός δεν είναι απέναντι αλλά μαζί με τον θεατή. Διότι τίθενται επί σκηνής αρχετυπικά ερωτήματα που ακόμα και αν δεν θα απαντηθούν έχουν τουλάχιστον τεθεί. Διότι χρειάζεται το θέατρο που βγάζει τον θεατή από την ανωνυμία του και τον βάζει να συνδιαλέγεται μαζί με τους ηθοποιούς μέσω των θεατροπαιδαγωγικών προγραμμάτων που ακολουθούν τις παραστάσεις. Διότι χρειάζεται ένα θέατρο χωρίς την ασφάλεια των σκηνικών, των κοστουμιών, του μεγάλου πλήθους, της ψευδαίσθησης, αυτού που σου λέει τι να κάνεις· που η μόνη αλήθεια στη σκηνή είναι η αλήθεια του ανθρώπινου σώματος, ενός σώματος σαν το δικό σου. Απευθυνόμενη στον φοβισμένο γονέα-αναγνώστη, τι θα του έλεγες για το έφηβο (ή σε λίγα χρόνια έφηβο) παιδί του. Να συγκεντρωθεί και να θυμηθεί πώς ήταν ο ίδιος στα δεκατέσσερά του. Τα περισσότερα από αυτά που φοβόμαστε ότι θα κάνουν τα παιδιά μας τα έχουμε κάνει και εμείς. Και φοβόμαστε και όσα δεν κάναμε. Όμως, ο μεγαλύτερος φόβος για το μέλλον είναι να συνεχίσουμε να είμαστε πολίτες χωρίς πολιτική συνείδηση, χωρίς συμπόνια, χωρίς τη ζωογόνο δύναμη της φιλομάθειας. Αυτό να κάνει, να δώσει στο παιδί του το δικαίωμα να έχει γνώμη, για να μπορούν διαφωνούν· γιατί έτσι τουλάχιστον θα συζητούν.

Πάνω από τους φράχτες με το αγκαθωτό συρματόπλεγμα, ο ήλιος δεν ξεχώριζε στο γκρίζο. Στοιχιζόμασταν σε σειρές των πέντε, όλες με ριγέ στολή, και μετά τρέχαμε στο ατελιέ ραπτικής του στρατοπέδου. - Έλλα, 14 χρόνων

Πολλές φορές, ο καλύτερος τρόπος για να μιλήσεις σε έναν έφηβο για ένα σημαντικό ιστορικό θέμα, όπως το Ολοκαύτωμα, είναι μέσα από ένα καλό λογοτεχνικό βιβλίο που συνδυάζει τη νεανική αθωότητα με το αίσθημα της επιβίωσης. ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΌΠΩΛΕΙΑ! www.dioptra.gr

Bρείτε μας!

ΣΤΟΝ ΓΙΑΤΡΟ

11.02.2019

Εμμηνορρυσία στην εφηβεία ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ Θ. ΑΥΓΕΡΗ

εμμηνορρυσία αποτελεί πηγή προβληματισμού τόσο για τα έφηβα κορίτσια όσο και για τους γονείς τους. Είναι σημαντικό να προετοιμάσουμε τις κόρες μας για την έναρξη της περιόδου, ώστε να γνωρίζουν τι πρόκειται να συμβεί και για ποιο λόγο. Αρωγοί σε αυτό μπορούν να είναι οι παιδίατροι, συζητώντας εγκαίρως με τους γονείς για την εφηβική ανάπτυξη και περιλαμβάνοντας τον έμμηνο κύκλο στα ζωτικά σημεία. Όπως οι διαταραχές της αρτηριακής πίεσης, του καρδιακού ρυθμού ή της αναπνοής μπορεί να σημαίνουν σοβαρή ασθένεια, έτσι και η αναγνώριση διαταραχών του έμμηνου κύκλου στην εφηβεία μπορεί να οδηγήσει στην έγκαιρη διάγνωση πιθανών προβλημάτων υγείας.

με δύο ώρες θεωρείται παθολογική, ειδικά αν η περίοδος διαρκεί πάνω από 7 ημέρες, οπότε επίσης χρειάζεται έλεγχος. Η παθολογική εμμηνορρυσία μπορεί να οφείλεται σε διαταραχή της ωορρηξίας και να χαρακτηρίζεται από αμηνόρροια μέχρι και μηνορραγία. Αν και η διαταραχή της ωορρηξίας είναι κάπως αναμενόμενη τα πρώτα χρόνια μετά την εμμηναρχή, μπορεί να σχετίζεται με εγκυμοσύνη, σεξουαλικό τραυματισμό, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ενδοκρινοπάθειες, διαταραχές της πήξης του αίματος, άγχος και διατροφικές διαταραχές.

Ιατρική συμβολή

Η μέση ηλικία εμμηναρχής στις ανεπτυγμένες χώρες και στην Ελλάδα είναι τα 12 έτη. Η περίοδος ξεκινά περίπου 2 με 3 χρόνια μετά τη θηλαρχή, δηλαδή την έναρξη ανάπτυξης των μαστών. Μέχρι την ηλικία των 15 ετών, 98% των κοριτσιών θα έχουν αδιαθετήσει. Τα κορίτσια που δεν έχουν αδιαθετήσει μέχρι τα 15 έτη ή που δεν έχουν αδιαθετήσει 3 χρόνια μετά τη θηλαρχή χρειάζονται διερεύνηση. Οι έμμηνοι κύκλοι είναι συχνά ακανόνιστοι στην εφηβεία, ειδικά όσον αφορά το διάστημα μεταξύ πρώτου και δεύτερου κύκλου. Στο 90% των περιπτώσεων η περίοδος έρχεται κάθε 21 με 45 ημέρες. Τρία χρόνια μετά την εμμηναρχή το 60 με 80% των έμμηνων κύκλων διαρκεί από 21 μέχρι 34 ημέρες, όπως συμβαίνει και στις ενήλικες γυναίκες.

Είναι απαραίτητο οι παιδίατροι να συζητούν με τους γονείς για την εφηβεία, αρχίζοντας από τα 7 με 8 έτη του παιδιού. Επειδή η εμμηνορρυσία αποτελεί ορόσημο της εφηβικής ανάπτυξης, χρειάζεται να ενημερωθούν τα κορίτσια και οι γονείς τους για το τι να περιμένουν στην πρώτη περίοδο και για τις φυσιολογικές διακυμάνσεις των επόμενων κύκλων. Όταν μια έφηβη αρχίσει να έχει περίοδο, είναι σημαντικό όποτε τη βλέπει ο γιατρός της να τη ρωτά την ημερομηνία έναρξης της τελευταίας περιόδου, κάθε πότε έχει περίοδο, πόσες μέρες διαρκεί η απώλεια αίματος και πόσες σερβιέτες αλλάζει ανά ημέρα. Η ημερολογιακή καταγραφή των περιόδων είναι βοηθητική και η έφηβη πρέπει να γνωρίζει πότε ο έμμηνος κύκλος είναι φυσιολογικός και πότε παθολογικός, καθώς και ότι ο κύκλος αυτός ξεκινά την πρώτη μέρα της περιόδου και τελειώνει την πρώτη μέρα της επόμενης περιόδου. Η άμεση και ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ γιατρού και έφηβης στόχο έχει να την κάνει να νιώσει υπεύθυνη για την αναπαραγωγική της υγεία και ότι οι τυχόν ανησυχίες της θα συζητηθούν με εχεμύθεια.

Παθολογική εμμηνορρυσία

Για τους γονείς…

Σε περίπτωση που το μεσοδιάστημα μεταξύ των έμμηνων κύκλων υπερβαίνει τους 3 μήνες, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος. Στα περισσότερα κορίτσια η περίοδος διαρκεί από 2 έως 7 ημέρες και δε χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν πάνω από έξι σερβιέτες την ημέρα. Ροή αίματος που απαιτεί αλλαγή σερβιέτας κάθε μία

Αναμφίβολα, οι γονείς είναι εκείνοι που χρειάζεται πρώτοι να μιλήσουν στην κόρη τους για τις αλλαγές που φέρνει η εφηβεία στο σώμα της. Πολλές φορές οι έφηβες σχηματίζουν λανθασμένη εντύπωση και έχουν αβάσιμους φόβους για την εμμηνορρυσία. Μια καλή χρονική στιγμή για να συζητήσου-

Φυσιολογικός έμμηνος κύκλος

με το θέμα της εμμηνορρυσίας με την κόρη μας είναι όταν έχει ξεκινήσει η ανάπτυξη των μαστών, χρησιμοποιώντας και κάποιο ειδικό για την ηλικία της βιβλίο, με εικονογράφηση του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Η προσέγγιση για ένα εντεκάχρονο κορίτσι μπορεί να έχει αδρά ως εξής:

«Όταν μεγαλώσεις θα μπορείς να γίνεις και εσύ μαμά, αν το αποφασίσεις. Αν και αυτό θα γίνει σε πολλά χρόνια από σήμερα, το σώμα σου ήδη ετοιμάζεται για εκείνη τη μέρα. Στην εφηβεία, κάθε μήνα μια από τις ωοθήκες σου θα απελευθερώνει ένα ώριμο ωάριο μέσα σου. Μια γυναίκα μένει έγκυος όταν το σπέρμα του άνδρα ενώνεται με το ωάριο και το γονιμοποιεί. Το γονιμοποιημένο ωάριο κολλάει στην εσωτερική επιφάνεια της μήτρας και μεγαλώνει εκεί μέχρι να γίνει μωρό και να γεννηθεί. Κάθε μήνα η μήτρα προετοιμάζεται έτσι κι αλλιώς για αυτό, φτιάχνοντας ένα παχύ στρώμα ιστού ενώ κρατάει και παραπάνω αίμα. Τους περισσότερους μήνες όμως, το ωάριο δε συναντά σπέρμα. Εφόσον το σώμα δε θα χρειαστεί το παχύ στρώμα ιστού και το επιπλέον αίμα, βγάζει κόκκινο υγρό έξω από τη μήτρα σου. Αυτό ονομάζεται περίοδος ή αλλιώς εμμηνορρυσία. Θα συμβαίνει περίπου κάθε τρεις με πέντε εβδομάδες και θα διαρκεί τρεις με εφτά ημέρες αν και τον πρώτο καιρό είναι ακανόνιστη. Αυτές τις ημέρες θα χρειαστεί να χρησιμοποιείς σερβιέτα στο εσώρουχό σου. Μπορεί να νιώθεις πόνο στην κοιλιά τις μέρες της περιόδου. Να θυμάσαι ότι η περίοδος είναι κάτι το φυσιολογικό και υγιές. Σημαίνει ότι μεγαλώνεις και μπορείς να μείνεις έγκυος όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή. Δε σε σταματά από τις δραστηριότητες σου, ούτε αλλάζει την καθημερινή σου υγιεινή».

Η Μαρία Θ. Αυγέρη είναι παιδίατρος. Μπορείτε να τη βρείτε στο maria.aygeri@gmail.com

11.02.2019

πι τσί λες 1

Κοστούμι πειρατίνας, Η&Μ

Κοστούμι υπερήρωα, Η&Μ

5 Πυτζάμα gentleman, www.aliceonboard.gr

Καπέλο και ουρά κροκόδειλου, www.aliceonboard.gr

Kαπέλο μεταμφίεσης παγωτό, H&M

Βρεφικό πουλοβεράκι με σαύρα, Zara

Πουλόβερ με διαδραστικό μοτίβο, Η&Μ

Σακίδιο πλάτης xωρητικότητας 4 λίτρων, www.macawkid.com

11.02.2019

ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΑΛΛΟΣ «Ξυπνάω. Πρέπει να καταλάβω ποιος άνθρωπος είμαι. Δεν είναι μόνο το σώμα — να ανοίξω τα μάτια μου και να ανακαλύψω αν η επιδερμίδα του χεριού μου είναι ανοιχτή ή σκούρα, αν τα μαλλιά μου είναι μακριά ή κοντά, αν είμαι χοντρός ή λεπτή, αγόρι ή κορίτσι, αν το δέρμα μου έχει ουλές ή είναι απαλό. Αν ξυπνάς κάθε πρωί μέσα σε καινούριο σώμα, είναι πολύ εύκολο να προσαρμοστείς σ’ αυτό. Από την άλλη, όμως, μπορεί να είναι δύσκολο να κατανοήσεις τον τρόπο ζωής κι όλα όσα συνοδεύουν το σώμα. Κάθε μέρα είμαι και κάποιος άλλος. Είμαι ο εαυτός μου —ξέρω ότι είμαι ο εαυτός μου— αλλά είμαι και κάποιος άλλος. Πάντα έτσι ήταν». Ονομάζεται Α. Κάθε πρωί ξυπνάει στο σώμα και στη ζωή ενός διαφορετικού ανθρώπου. Ώσπου ένα πρωί ξυπνάει στο σώμα του Τζάστιν και γνωρίζει την κοπέλα του, τη Ριάννον. Τότε νιώθει ότι βρήκε επιτέλους κάποιον με τον οποίο θέλει να είναι μαζί. Κάθε μέρα. Ένα υπέροχο βιβλίο που θα μιλήσει στην καρδιά κάθε εφήβου που ψάχνει μια αγάπη κι ένα σώμα για να τη μοιραστεί.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

/www.patakis.gr.gr

/Εκδόσεις Πατάκη-Patakis Publishers

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΊΝΩ 02

2019

Σινεμά: Η ταινία LEGO 2

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

11.02.2019

Απόκριες με Αισώπου… φίλους και Γύρω γύρω μήνες

έτος τις Απόκριες τα παιδιά ντύνονται λιοντάρια και ποντίκια και γίνονται οι κεντρικοί ήρωες του γνωστού παραμυθιού του Αισώπου. Με μάσκες από απλά υλικά (που ταιριάζουν ξεκαρδιστικά με κάθε αποκριάτικη στολή!) συμμετέχουν στο ξεφάντωμα της διαδραστικής παράστασης ΑΙΣΩΠΟΥ... ΦΙΛΟΙ από τη θεατρική ομάδα Μικρός Νότος, στο θέατρο Σταθμός. Εναλλακτικά, μπορούν να μάθουν να παίζουν παραδοσιακά ελληνικά λαϊκά παιχνίδια της Αποκριάς ("χάσκα", "πώς το τρίβουν το πιπέρι" κ.ά) και να συμμετάσχουν στο ξεφάντωμα της διαδραστικής μουσικής παράστασης γύρω γύρω μήνες, τραγουδώντας ως "γέροι" και "γριές" παρέα με τους Κουδουνάτους. Μία ακόμα παράστασηγιορτή από τη θεατρική ομάδα Μικρός Νότος, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Θέατρο

Και οι δυο παραστάσεις θα παίζονται κάθε Κυριακή της Αποκριάς (24 Φεβρουαρίου, 3 και 10 Μαρτίου) στις 12 το μεσημέρι, ενώ η μη αποκριάτικη εκδοχή τους θα συνεχιστεί μέχρι και τις 21 Απριλίου 2019.

Θέατρο

Μια Συντεχνία του γέλιου για μικρούς και μεγάλους

H TAINIA LEGO 2 (THE LEGO MOVIE 2)

o πολυαναμενόμενο σίκουελ της παγκόσμιας εμπορικής επιτυχίας έρχεται με ακόμα περισσότερη δράση, ακόμα περισσότερα τουβλάκια, πιο πολλά ξεκαρδιστικά αστεία και αξέχαστους χαρακτήρες. Η ταινία LEGO 2 βρίσκει τους αγαπημένους ήρωες του Μπρίκσμπουργκ αντιμέτωπους με διαγαλαξιακές απειλές και νέους αλλοπρόσαλλους χαρακτήρες που διανθίζουν τη θεότρελη, σουρεαλιστική και απολαυστική αυτή εμπειρία κινουμένων σχεδίων. Έχουν περάσει πέντε χρόνια από τότε που όλα κυλούσαν ήρεμα. Όμως τώρα οι πολίτες του Μπρίκσμπουργκ αντιμετωπίζουν μια τεράστια νέα απειλή: οι εισβολείς LEGO DUPLO® από το διάστημα καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμά τους με αστραπιαία ταχύτητα. Ο αγώνας για να τους νικήσουν και να αποκαταστήσουν το σύμπαν της LEGO, θα στείλει τους Έμμετ, Λούσι, Μπάτμαν και την υπόλοιπη παρέα σε απομακρυσμένους, ανεξερεύνητους κόσμους, συμπεριλαμβανομένου ενός παράξενου γαλαξία με φανταστικούς πλανήτες, αλλόκοτους κατοίκους και κολλητικά τραγούδια. Η περιπέτεια θα δοκιμάσει το θάρρος τους, την επινοητικότητα και τις δεξιότητες τους στο κτίσιμο, ενώ, ταυτόχρονα, θα τους κάνει να συνειδητοποιήσουν πόσο ξεχωριστοί είναι.

Σύγχρονο Θέατρο. Ευμολπίδν 45, Γκάζι 210 3464380

Σινεμά

Από τις 14 Φεβρουαρίου 2019 σε διανομή Tanweer.

Συντεχνία του γέλιου παρουσιάζει κάθε Κυριακή στο Σύγχρονο Θέατρο δυο από τις καλύτερες θεατρικές παραστάσεις τις σεζόν. Στις 11:00, οι μεγάλοι θυμόμαστε και οι μικροί μαθαίνουμε τον «Μορμόλη». Ο ήρωας του Rainer Hachfeld δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις, είναι ο φανταστικός φίλος των παιδιών που ξεφωνίζει ελεύθερα αυτά που δεν τολμούν να πουν οι μικροί στους μεγάλους. Η ιστορία που επέδρασε καθοριστικά στις γενιές παιδιών της μεταπολίτευσης και έθεσε το σημείο εκκίνησης νέων παιδαγωγικών προσεγγίσεων παγκοσμίως επιστρέφει σε μια επετειακή παράσταση, 45 χρόνια μετά την πρώτη της παρουσίαση από την Ξένια Καλογεροπούλου, τον Νοέμβριο του 1973. Στις 14:30, καθένας από εμάς μπορεί να γίνει «Πιο δυνατός κι από τον Σούπερμαν», παρακολουθώντας την ομώνυμη, ξέφρενη κωμωδία του Roy Clift, που έχει στο επίκεντρο τον προέφηβο ανάπηρο Άρη. Ο πρωταγωνιστής, τσουλώντας με το αμαξίδιό του μέσα στη ζωή και μαζί με την παρέα του, φροντίζουν για ζωηρή διασκέδαση. Απολαύστε ένα έργο δυνατών συναισθημάτων, που περιέχει μεγάλη πυκνότητα πληροφόρησης και διαφωτίζει αβίαστα και με νηφαλιότητα την καθημερινότητα και τα ζητήματα που προκύπτουν στη ζωή του νεαρού ήρωα με αναπηρία.

ΦΤΟΥ ΚΑΙ ΒΓΑΙΝΩ

11.02.2019

Θέατρο Σκιών

Θέατρο

Από 12.02.2019 έως 21.04.2019 Παρασκευή & Σάββατο 21:00 Κυριακή 19:30 Πρωινές Παραστάσεις για Σχολεία: Τρίτη 10:00 Μικρό Εθνικό (Ισόγειο REX)

Μικρές Ιστορίες για Αγρίους

Εφηβική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου παρουσιάζει μια σύνθεση πάνω σε σύντομες ιστορίες του σπουδαίου σύγχρονου Γάλλου συγγραφέα και παιδαγωγού Μπερνάρ Φριό, σε σκηνοθεσία της Μαρίας Σαββίδου. O Μπερνάρ Φριό έχει γράψει και μεταφράσει περισσότερα από 50 βιβλία για νέους αναγνώστες, αλλά και για ενήλικες. Κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά και στα ιταλικά, ενώ έχουν αποσπάσει σημαντικά βραβεία. Εργαζόμενος για πολλά χρόνια ως εκπαιδευτικός, ο Φριό μελέτησε τον τρόπο που τα ίδια τα παιδιά αφηγούνται τις ιστορίες τους. Αυτή η ιδιαίτερη οπτική, το παιχνίδισμα ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία, ενέπνευσε έμμεσα ή άμεσα και τον δικό του τρόπο γραφής, ενώ, επίσης, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συχνά ως πρωτογενές υλικό αυθεντικές παιδικές αφηγήσεις. Οι ιστορίες του Φριό πηγάζουν από ένα σπάνιο χάρισμα να θίγει τα πιο σημαντικά, τα πιο μεγάλα κι ευαίσθητα ζητήματα με τρόπο ανάλαφρο που όμως δεν στερείται βάθους. Με την τολμηρή και ευαίσθητη ματιά τους, με την ελαφράδα και το χιούμορ τους διαπραγματεύονται θέματα της καθημερινής ζωής, των σχέσεων, των ανακαλύψεων, των μυστικών και των συγκρούσεων της νεανικής μας ηλικίας. Αποτελούν εξαιρετική βάση για τη δημιουργία της παράστασης Μικρές Ιστορίες για Αγρίους που φιλοδοξεί να προσδώσει πολύχρωμη φωνή σε όσα, καμιά φορά, με δυσκολία λέγονται πίσω από τις κλειστές πόρτες του εφηβικού δωματίου.

Ο Καραγκιόζης στο Θέατρο 104, με τον Κωνσταντίνο Κουτσουμπλή

νατρεπτικός. Απολαυστικός. Νεανικός αν και μαθουσάλας. Διαχρονικός. Σύγχρονος. Σαν κι αυτόν δεν υπάρχει άλλος κανείς! Γιατί είναι από τη δική μας ράτσα. Αυθεντικός. Και το όνομα αυτού... Καραγκιόζης! Μέσα στη καρδιά της κρίσης, οι παραστάσεις του Καραγκιόζη αναβίωσαν και ξεπετάχτηκαν, με τον δαιμόνιο και τετραπέρατο καταφερτζή να επιβιώνει και να μας δείχνει τον δρόμο. Χαμόγελο, γέλιο, καλοσύνη, αγάπη, εξυπνάδα· και η ζωή βελτιώνεται. Τα παιδιά μαζί του ξεφαντώνουν και τσιρίδες αγάπης ακούγονται παντού! Οι μεγάλοι γελούν με τις ατάκες του και ξεχνούν τη −συχνά δύσκολη− καθημερινότητα! Φέτος, στην καρδιά της Αθήνας, στο γραφικό Θέατρο 104, της οδού Ευμολπιδών, στο Γκάζι, ο Καραγκιόζης − δια χειρός και στόματος Κουτσουμπλή− με την παρέα του (Κολλητήρια, Μπαρμπαγιώργο, Βεληγκέκα, Χατζηαβάτη, Αγλαία, Διονύσιο, Σταύρακα, Μορφονιό και λοιπούς συγγενείς) ξεκαρδίζει το κοινό −μικρούς και μεγάλους− με τις απίστευτες ατάκες του και τις ιστορίες παντός καιρού! Ο Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής, από τη νεότερη γενιά καραγκιοζοπαιχτών και πολλά υποσχόμενος, παρουσιάζει κάθε Σάββατο, στις 17.00 μ.μ. σε μεγάλη σκηνή 5 μέτρων, με δερμάτινες φιγούρες και περίτεχνα σκαλιστά σκηνικά, ένα θέαμα που κάνει το κοινό να φεύγει κατενθουσιασμένο! Και η απόδειξη αυτού; Ότι γονείς και παιδιά έρχονται και ξαναέρχονται και ξαναέρχονται! Άλλωστε κάθε Σάββατο έχει διαφορετική παράσταση! Σας τους συστήνουμε ανεπιφύλακτα!

Πρόγραμμα Παραστάσεων 16 Φεβρουαρίου: Ο Καραγκιόζης Μάγος (κωμωδία) 23 Φεβρουαρίου: Το Καρναβάλι του Καραγκιόζη (αποκριάτικη κωμωδία) 2 Μαρτίου: Ο Καραγκιόζης Βαρκάρης (κωμωδία) 16 Μαρτίου: Οι 2 Κατεργάρηδες (λαογραφικό) 23 Μαρτίου: Ο Καπετάν Απέθαντος (ηρωϊκό) 30 Μαρτίου: Ο Καραγκιόζης και το Πιθάρι (κωμωδία) 6 Απριλίου: Ο Ιπτάμενος Γορίλας (περιπέτεια μυστηρίου) 13 Απριλίου: Ο Καραγκιόζης Ψαράς (παραμύθι) 20 Απριλίου: Ο Μπαρμπαγιώργος Δήμαρχος (κωμωδία)

Πληροφορίες Ημέρα και ώρες παραστάσεων: Κάθε Σάββατο έως 20 Απριλίου στις 17:00 μ.μ. Τιμή Εισιτηρίου: 7 ευρώ την ημέρα της παράστασης στο ταμείο του θεάτρου 6 ευρώ προπώληση (μέσω viva.gr ή στο ταμείο του θεάτρου) 5 ευρώ ομαδικά-πολύτεκνοι-άνεργοι Πληροφορίες-κρατήσεις: Τηλ: 6907549090, 2103455020 – E-mail: constantinos_kou@hotmail.com Τοποθεσία: ΘΕΑΤΡΟ 104, Ευμολπιδών 41, Γκάζι, Στ. Μετρό Κεραμεικός Πίσω από τη σκηνή σε όλους τους ρόλους (φωνές & μιμήσεις): Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής Καλλιτεχνική επιμέλεια: Χαράλαμπος Ρουμελιώτης

ΘΕΑΤΡΟ

11.02.2019

Παιδιά, του θεάτρου παιδιά ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

ο μιούζικαλ "Ματίλντα" που παίζεται τη φετινή σεζόν στο θέατρο Ακροπόλ διαδραματίζεται σε μεγάλο μέρος του σε ένα σχολείο. Πρωταγωνίστρια είναι μια μικρή μαθήτρια και συμπρωταγωνιστές οι συμμαθητές της. Δίχως άλλο, λοιπόν, ένα τμήμα του θιάσου αποτελείται από μαθητές δημοτικού, τους

οποίους είδαμε και θαυμάσαμε επί σκηνής. Τους θαυμάσαμε δε όχι μόνο για τις υποκριτικές, φωνητικές και χορευτικές τους ικανότητες, αλλά κυρίως για τον επαγγελματισμό με τον οποίο στάθηκαν κατά τη διάρκεια της τρίωρης σχεδόν παράστασης. Ποια είναι, λοιπόν, αυτά τα παιδιά; Πώς βρέθηκαν στην τάξη της δεσποινίδας Χάνεϊ και πώς καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις μιας διαφορετικής καθημερινότητας; Το Τaλκ μίλησε με ορισμένους από τους γονείς τους για τα εύκολα και για

τα δύσκολα αυτής της εμπειρίας. Η Δάφνη Καμμένου, μητέρα του μικρού Μάριου, ηθοποιός και η ίδια, λέει πως ο γιος της από την κοιλιά της κιόλας την ακούει συνεχώς να τραγουδά. Να τραγουδά στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, στο μπάνιο, καθώς περπατούν, να τραγουδά για να του δείξει την αγάπη της, για να τον νανουρίσει, για να παίξουν, να τραγουδά όταν έρχεται στις πρόβες και στις παραστάσεις της. Ως αποτέλεσμα, ο Μάριος εκφράστηκε νωρίς με το τραγούδι και με την κίνηση,

11.02.2019

επεδίωκε από μικρός να ανέβει στη σκηνή και στα επτά του ζήτησε να συμμετάσχει σε κάτι επαγγελματικό. Έτσι, όταν η μητέρα του έμαθε ότι η Θέμις Μαρσέλλου αναζητούσε παιδιά για τη "Ματίλντα", τον ενημέρωσε, όπως ενημέρωσε και τον κολλητό του, τον Τίμο, που τραγουδούσε. Τα παιδιά επιλέχθηκαν και τα δυο! Μόνη της είχε ζητήσει να πάει σε οντισιόν και η Δανάη, μια εκ των τριών κοριτσιών που κρατούν εναλλάξ τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η μητέρα της, Άσπα Τέσσερη, της είχε υποσχεθεί ότι αν μάθαινε για κάποια ακρόαση θα την πήγαινε, χωρίς στα αλήθεια να πιστεύει ότι θα τους δινόταν μια τέτοια ευκαιρία. Όταν μάλιστα το παιδί επιλέχθηκε να παίξει την Ματίλντα, η Άσπα αισθάνθηκε παράξενα· σχεδόν δεν το πίστευε. Από την άλλη, η Σταυρούλα Ζέρβα και ο Αργύρης Κλούτσος, γονείς του Γιάννη, πληροφορήθηκαν για την οντισιόν από μια φίλη και αρχικά προβληματίστηκαν για το αν έπρεπε να λάβει μέρος, τόσο λόγω της έκθεσης που θα είχε όσο και λόγω της επιβάρυνσης στο πρόγραμμα του. Έτσι ζήτησαν την άποψη της δασκάλας του στο θεατρικό παιχνίδι, η οποία τους παρακίνησε να πάνε. Τότε μόνο του το ανακοίνωσαν και ο μικρός ενθουσιάστηκε! Φίλη επίσης ενημέρωσε για την ακρόαση και τη Γεωργία Λαμπριανίδη, μητέρα

ΘΕΑΤΡΟ του Παύλου, θεωρώντας το παιδί… γεννημένο για αυτό. Όσο ο μικρός έκανε πρόβες για το τραγούδι που θα έλεγε, η Γεωργία τού τόνιζε συνέχεια πως πάει μόνο για την εμπειρία· κανείς, όπως λέει, δεν μπορούσε να φανταστεί πως θα επιλεγόταν. Η Γεωργία δέχτηκε κριτική −και μάλιστα αυστηρή− μόνο από την καθηγήτρια των αγγλικών του Παύλου, που διαφωνούσε κάθετα με τη συμμετοχή του, θεωρώντας πως θα έμεναν πίσω οι μαθητικές του δραστηριότητες. Όντως, αυτή τη χρονιά οι εξωσχολικές δραστηριότητες έχουν σταματήσει και συνεχίζονται μόνο τα αγγλικά με ιδιαίτερα στο σπίτι. Με σωστό προγραμματισμό χρόνου, πάντως, ο Παύλος δεν έμεινε πίσω στα μαθήματα του, ενώ η Γεωργία θεωρεί την παράσταση εμπειρία ζωής για το παιδί, που από μικρό έλεγε πως θέλει να γίνει ηθοποιός και είχε «κάτι σαν άστρο», ροή λόγου κι εκφραστικότητα. Ο Παύλος βρίσκεται σε έναν χώρο γεμάτο μελωδίες, μουσική, έκφραση, χορό, ανάμεσα σε τόσο ταλαντούχους ανθρώπους και έχει διδαχθεί πολλά! Για τους περισσότερους φίλους και γνωστούς της Σταυρούλας και του Αργύρη ήταν αναμενόμενο ότι αργά ή γρήγορα ο Γιάννης θα συμμετείχε επαγγελματικά σε παράσταση. Στην πράξη, όμως, υπήρξε προβληματισμός για το κατά πόσο θα μπορούσε το παιδί να αντεπεξέλθει στις πολύωρες οντισιόν και πρόβες. Η συμμετοχή του προφανώς έχει «αναστατώσει» τον οικογενειακό προγραμματισμό, και λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων των γονέων, πολλώ δε μάλλον λόγω του δίδυμου αδερφού του, που έχει τις δικές του υποχρεώσεις. Κατά τα λοιπά, από τη στιγμή που ο Γιάννης μπήκε στον ρυθμό των παραστάσεων, η "Ματίλντα" αντιμετωπίζεται σαν μία εξωσχολική δραστηριότητα. Όσον αφορά τις σχολικές του υποχρεώσεις, σύμφωνα με τους γονείς, δεν έχει υπάρξει διαφοροποίηση και παραμένει εξαιρετικά συνεπής. Ευτυχώς οι δάσκαλοι των εξωσχολικών του δραστηριοτήτων είναι εξαιρετικά επιβοηθητικοί και με τη συνδρομή τους, το πρόγραμμά του έχει διαμορφωθεί έτσι έτσι ώστε να μην μένει πίσω. Και η Άσπα ομολογεί ότι η οικογενειακή καθημερινότητά τους έχει αλλάξει. Δύο φορές την εβδομάδα… εργασία. Για το παιδί, όμως, αυτός ο διαφορετικός κόσμος ισοδυναμεί με μεγάλη χαρά και διασκέδαση. Στις πρόβες που διαρκούσαν πολλές ώρες η Δανάη είχε διακόψει τις εξωσχολικές της δραστηριότητες. Τώρα τις συνεχίζει, αλλά μειωμένες. Με τη σειρά της, η Μπέσυ Καζλάρη, μαμά του Τίμου, εξηγεί ότι η συμμετοχή του στην παράσταση σημαίνει πρακτικά πως το παιδί χάνει εξωσχολικές δραστηριότητες, αλλά και πάρτι, εκδρομές κ.λπ. Ο Τίμος, λοιπόν, μαθαίνει από τώρα ότι χρειάζεται σκληρή δουλειά και πειθαρχία και στερείται κάποια πράγματα που απολαμβάνουν τα υπόλοιπα παιδιά. Κερδίζει, όμως, μια μοναδική εμπειρία. Στο σχολείο ο δάσκαλος είναι απόλυτα ικανοποιημένος, αλλά και στη δική του περίπτωση οι εξωσχολικές δραστηριότητες μειώθηκαν στο ελάχιστο ελλείψει χρόνου, αλλά και για να μην κουράζεται υπερβολικά. Υπάρχουν δυσκολίες και αν ναι πώς αντεπεξέρχονται σε αυτές τα παιδιά; Η Άσπα απαντά ότι η Δανάη καμιά φορά δυσκολεύεται με τη συνύπαρξη και τη συνεργασία με πολλά και διαφορετικά άτομα. Αντιμετωπίζει συνήθως τα προβλήματα με όση υπομονή έχει και στο τέλος της ημέρας με συζήτηση· καμιά φορά και με λίγη γκρίνια. Αλλά πάντα

37 καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτό που κάνει της αρέσει πολύ. Η Σταυρούλα και ο Αργύρης, πάλι, εξηγούν ότι η μεγαλύτερη δυσκολία είναι να κρατηθούν οι οικογενειακές ισορροπίες, ειδικά με τον αδελφό του Γιάννη. Όμως, τα μικροπροβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν ο Γιάννης τα αγνοεί μπροστά στην χαρά που του δίνουν οι παραστάσεις. Και στο σχολείο; Όλοι οι γονείς θεωρούν πως δεν έχει αλλάξει κάτι στο σχολικό περιβάλλον ούτε στον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα παιδιά οι συμμαθητές τους. Οι γονείς του Γιάννη, πάντως, ζήτησαν να μη δοθεί μεγάλη έκταση στο σχολείο στη συμμετοχή του παιδιού στην παράσταση και πολλοί από τους συμμαθητές του δεν το γνωρίζουν καν. «Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας», είχε αναρωτηθεί κάποτε ο Πάμπλο Πικάσο. Κι εμείς αναρωτιόμαστε πώς, άραγε, φαντάζονται το μέλλον των παιδιών τους αυτοί οι γονείς. Θα συνεχίσουν ως μαθητές την καλλιτεχνική τους πορεία; Θα γίνουν ηθοποιοί/τραγουδιστές/χορευτές όταν μεγαλώσουν; Ή θα πάρουν έναν άλλο δρόμο; Η Άσπα αναγνωρίζει ότι το παιδί της θέλει να κάνει και άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα να παίξει σε μία ταινία. Όμως, η ίδια θα προτιμούσε η Δανάη να ασχοληθεί πρώτα με σπουδές και έπειτα με τα καλλιτεχνικά. Θα ήθελε η κόρη της να σπουδάσει χορό γιατί βλέπει πως έχει ταλέντο, αλλά μόνο αν αυτό τη γεμίζει και την εκφράζει. Η Δάφνη, πάλι, πιστεύει ότι το ταλέντο δεν χάνεται και ότι τη δεδομένη στιγμή είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαφυλαχθεί η παιδικότητα του Μάριου. Παράλληλα όμως με αυτή την πεποίθηση, η ίδια και ο σύντροφός της προσπαθούν να βοηθήσουν το παιδί να καταλάβει την αξία της μελέτης και της αφιέρωσης χρόνου σε ό,τι του αρέσει. Έτσι έχουν χαρεί πολύ που τον είδαν να αφιερώνεται σε κάτι που αγαπά! Ο ίδιος ο Μάριος πάντως δηλώνει ότι θέλει να συνεχίσει! Η μαμά του, λοιπόν, τον φαντάζεται υγιή, χαρούμενο, γεμάτο πάθος και τριγυρισμένο από ανθρώπους που τον αγαπούν και τους αγαπά! Ακριβώς όπως τώρα! Η Σταυρούλα και ο Αργύρης δεν φαντάζονται το μέλλον του Γιάννη «κάπως». Θέλουν απλά να τον βλέπουν ευτυχισμένο. Η επιλογή θα είναι δική του, όσο μπορεί ένα παιδί της ηλικίας του να αποφασίσει μόνο του. Προς το παρόν, πάντως, ο ίδιος επιθυμεί να συμμετέχει και σε άλλη παράσταση. Η Μπέσυ φαντάζεται τον Τίμο να ασχολείται με αυτό που θα τον κάνει πραγματικά ευτυχισμένο, ό,τι κι αν είναι αυτό! Ομολογεί, όμως, ότι θα προτιμούσε να μη συνεχίσει ο γιος της την καλλιτεχνική του πορεία μέχρι να τελειώσει το σχολείο και τότε να αποφασίσει με τι θέλει να ασχοληθεί. Από την άλλη, ο Τίμος δηλώνει πως θέλει να συνεχίσει και παρακαλάει να επαναληφθεί η Ματίλντα και του χρόνου! Το αυτό επιθυμεί και ο Παύλος, σύμφωνα με τα λεγόμενα της Γεωργίας. Αν και οι γονείς του δεν έχουν συγκεκριμένες φιλοδοξίες ούτε καλλιτεχνικές ανησυχίες, εκείνος θέλει να συνεχίσει! «Μέχρι πού μπορούν να φτάσουν αυτά τα παιδιά;», αναρωτιόμαστε κι εμείς όπως αναρωτιόταν η δεσποινίς Χάνεϊ όταν γνώρισε τη Ματίλντα. «Μέχρι πού;», τα φανταζόμαστε να μας απαντούν. «Λοιπόν, δεν ξέρουμε πραγματικά. Νομίζουμε αρκετά μακριά». Καλή τους επιτυχία σε ό,τι κι αν κάνουν! Τους αξίζει το χειροκρότημά μας.

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

βιβλίο Βρίσκω την τηλεόραση ιδιαίτερα εκπαιδευτική. Κάθε φορά που κάποιος την ανοίγει, αλλάζω δωμάτιο και διαβάζω ένα βιβλίο - Groucho Marx

ΤΗΣ ΠΕΛΙΩΣ ΠΑΠΑΔΙΑ

Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί ένας νέος τίτλος στην πολυαγαπημένη σειρά «Ψάξε να βρεις!» της Jannie Ho. «Η Κου Τάβη ψάχνει για την τέλεια αγκαλιά!» Πού θα τη βρει όμως; Ένα βιβλιαράκι σχεδιασμένο για μικρά χεράκια παιδιών από 1 έως 3 ετών, από ανθεκτικό χαρτόνι, με κινούμενα μέρη, γεμάτα εκπλήξεις. Όπως σε όλα τα βιβλία της σειράς, και σε αυτό η ηρωίδα- μικρό ζωάκι αναζητά τους αγαπημένους της! Άλλο ένα χαρτονένιο βιβλίο για μικρά χεράκια κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Στα «Χαρούμενα γενέθλια!» του Νίκολα Σλέιτερ, τέσσερις φίλοι μαζεύονται για να παίξουν μουσική στο πάρτι γενεθλίων του αγαπημένου τους φίλου. Αυτό το διαδραστικό βιβλίο, που αποτελεί ιδανικό δώρο γενεθλίων για τα παιδιά 1-3 ετών, περιλαμβάνει υπέροχες μελωδίες, ένα ορχηστρικό φινάλε και ένα φωτιζόμενο κεράκι-έκπληξη! «Ποιος είναι πιο όμορφος από το μυρμήγκι;» H αγαπημένη Τζούλια Ντόναλντσον προσκαλεί τους μικρούς αναγνώστες από τριών ετών σε μια συναρπαστική εξερεύνηση του ζωικού κόσµου µέσα από ένα ευφυές παιχνίδι ερωτήσεων. Και, µαζί, ένα παιχνίδι µε µαγευτικές εικόνες και παράξενες σελίδες. Το βιβλίο «Ζω-ο-γραφιές, η πρώτη μου πινακοθήκη ζώων», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση της Αντωνίας Γουναροπούλου, εξάπτει τη φαντασία και κινεί την περιέργεια µικρών και µεγάλων. Δυο ξεχωριστά εικονογραφημένα παραμύθια για παιδιά από 3 ετών μόλις ήρθαν στις εκδόσεις Ψυχογιός. «Η Ρόζι κι εγώ» είναι ένας ύμνος στη φιλία ανάμεσα σε ένα κορίτσι και στο σκυλάκι της, από τη διακεκριμένη εικονογράφο και συγγραφέα Άλι Πάι. Μια αξιολάτρευτη, διασκεδαστική ιστορία για μια σχέση ζωής – που μας κλείνει πονηρά το μάτι στο τέλος της. «Η αγάπη δεν τελειώνει ποτέ», από τη βραβευμένη συγγραφέα Χέλεν Ντόχερτι σε εικονογράφηση της Άλι Πάι, είναι ένας ύμνος στην αληθινή αγάπη, εμπνευσμένος από την καθημερινότητα των παιδιών. Το βιβλίο μας μαθαίνει ή μας υπενθυμίζει ότι μπορεί να μας τελειώσουν τα μπισκότα, το γάλα, οι καθαρές κάλτσες, μπορεί να μας τελειώσουν τα λεφτά, οι ιδέες και η ενέργεια... Αλλά δεν μπορεί ποτέ, μα ποτέ, να μας τελειώσει η αγάπη. Μια χαρούμενη και τρυφερή ιστορία, η οποία μας εμπνέει να βοηθάμε τους δικούς μας και τους φίλους μας. Τρία καρτονέ βιβλία με ευχάριστη εικονογράφηση, που βοηθούν τα παιδιά να μάθουν τι κρύβεται κάτω από τα κύματα, να ανακαλύψουν διάφορα επαγγέλματα, να ταξιδέψουν στα δάση της βροχής και να μάθουν πώς μπορούν να τα προστατεύσουν, προστίθενται στη σειρά «Μικροί Εξερευνητές» των εκδόσεων Μεταίχμιο. Με περισσότερα από 30 παραθυράκια το καθένα, τα «Στον βυθό», «Τα επαγγέλματα» και «Τα δάση της βροχής», της Ρουθ Μάρτιν (εικονογράφηση Άλαν Σά-

11.02.2019

ντερς), δίνουν στους μικρούς αναγνώστες ευκαιρίες για «εξερεύνηση» μετατρέποντας τη μάθηση σε διαδραστικό παιχνίδι. Η Αλίκη όλο ζηλεύει, θυμώνει και σταματάει το παιχνίδι της στη μέση. Κι άλλες φορές βάζει τα κλάματα. Χαρούμενη πάντως δεν είναι. Μια μέρα ρωτάει τον παππού της τι είναι χαρά κι εκείνος για απάντηση της χαρίζει ένα κουτί με μια άδεια κουβαρίστρα. Έτσι ξεκινά η μικρή να ανακαλύπτει τη χαρά. Τι είναι αυτό, όμως, που μας κάνει πραγματικά χαρούμενους; Ποια αόρατη κλωστή δένει τις χαρούμενες στιγμές και τις τυλίγει σε μια άδεια κουβαρίστρα; Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας το παραμύθι της Φωτεινής Βασιλείου «Μια άδεια κουβαρίστρα», σε εικονογράφηση της Ρένιας Μεταλληνού, μια τρυφερή ιστορία για το συναίσθημα της χαράς και την αποδοχή της, που −χωρίς διδακτισμούς, αλλά με ποιητικό τρόπο− δείχνει ότι η χαρά βιώνεται μέσα από την προσφορά, την αγάπη, τη φιλία, την ευγνωμοσύνη αλλά και το νοιάξιμο. Από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και τη σειρά «Πανεπιστήμιο για μικρά παιδιά» κυκλοφορούν τρεις τίτλοι του Chris Ferrie για πολύ μικρούς... επιστήμονες. Για πρώτη φορά στη χώρα μας, λοιπόν, προτείνονται βιβλία STEM που απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Η «Επιστήμη των πυραύλων για μικρά παιδιά», η «Κβαντική Φυσική για μικρά παιδιά» και η «Αστροφυσική για μικρά παιδιά» (συν-συγγραφή με την Julia Kregenow), και τα τρία σε μετάφραση της φυσικού Τίνας Νάντσου, μας δίνουν να καταλάβουμε πως ποτέ δεν είναι… νωρίς για να γνωρίσουν τα παιδιά τον ξέφρενο και ταυτόχρονα υπέροχο κόσμο της Φυσικής! Στις σελίδες τους θα βρείτε σύνθετες μεν έννοιες, αλλά δοσμένες με απλά λόγια και απλή εικονογράφηση με σχήματα, ώστε ο αναγνώστης να μπορέσει να τις κατανοήσει εύκολα με τη φαντασία του! Σας εγγυόμαστε ότι η εισαγωγή του παιδιού από τόσο μικρή ηλικία σε σημαντικές επιστημονικές έννοιες θα αποτελέσει πολύτιμο εφόδιο για τη μετέπειτα κατανόησή τους στη βασική του εκπαίδευση. Το «Μια στάλα θάρρος», της Νίκολα Κίνεαρ (εκδόσεις Μεταίχμιο), είναι μια αστεία αλλά και ενθαρρυντική ιστορία, που δείχνει ότι όλοι είμαστε πολύ πιο γενναίοι απ’ όσο νομίζουμε. Μπορεί ένα κουνέλι που δεν τολμάει να βγει από το σπίτι του να δείξει µια στάλα θάρρος; Ο Λόγκαν ξεκινάει για την πρώτη του περιπέτεια για να βρει τη φίλη του και δεν είναι καθόλου ενθουσιασμένος γι’ αυτό. Έξω όμως τον περιμένει ένας εκπληκτικός κόσμος. Θα βρει, άραγε, το κουράγιο να τον ανακαλύψει; Με τον μικρό Λόγκαν θα ταυτιστεί κάθε παιδάκι που έχει σίγουρα τις ανησυχίες και τις φοβίες του και θα κατανοήσει ότι συχνά οι φόβοι μας –αν και πολλές φορές πράγματι μας προστατεύουν από το να μας συμβεί κάτι κακό– μας εμποδίζουν από το να ζήσουμε μια συναρπαστική ζωή! Δυο νέα βιβλία ήρθαν να προστεθούν στη σειρά των εκδόσεων Διόπτρα «Ζεν για παιδιά», της Louison Nielman, που περιλαμβάνει τρυφερές ιστορίες για να περάσουμε ήρεμες στιγμές με το παιδί μας και να μπορέσουμε να του μάθουμε και να του δείξουμε πώς να εκφράζει τα συναισθήματά του, ιδανικά πριν από τον ύπνο ή την ώρα της χαλάρωσης. Στο βιβλίο «Ο Τίτο μαθαίνει να συγκεντρώνεται» ένα μικρό καγκουρό έχει υπερένταση. Αρχικά παίζει με τα μολύβια του και μεταμορφώνει τη γόμα του σε έναν μικρό χιονάνθρωπο. Όταν όμως κατά λάθος τη ρίχνει κάτω δεν έχει τι να κάνει και δεν μπορεί να καθίσει ήσυχος. Πρέπει λοιπόν να μπει στη διαδικασία της εκτόνωσης και να βρει τρόπους να κάνει σιγά σιγά την υπερέντασή του να φύγει. Στο βιβλίο «Ο Μικέ μαθαίνει να εμπιστεύεται τον εαυτό του» πρωταγωνιστεί ένας ανασφαλής ελεφαντάκος που δεν νιώθει ιδιαίτερα άνετα για να παίξει με τους φίλους του. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να μπει στη διαδικασία ενίσχυσης της αυτοπεποίθησής του! Το βιβλίο θα βοηθήσει τα παιδάκια που δεν έχουν την άνεση να ενταχτούν εύκολα σε μια παρέα να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους και να κάνουν όχι ένα, αλλά πολλά βήματα μπροστά! Η Σοφία έχασε στην παραλία το αρκουδάκι της. Κανείς δεν το είδε εκτός από τη Θάλασσα… Ξεφυλλίζοντας την τρυφερή ιστορία του Tom Percival «Η Θάλασσα είδε» (εκδόσεις Ίκαρος) παρακολουθούμε τις περιπέτειες του μικρού αρκούδου μέσα στο νερό, μέσα στη

ΑΛΕΞ Τ. ΣΜΙΘ

Γνωρίστε τον Κλοντ, έναν αλλιώτικο σκύλο!

Η σειρά προβάλλεται στο

w w w . p s i c h o g i o s . g r

Διαβά Z ου με μαζί!

Γίνετε μέλη δωρεάν στο www.psichogios.gr ή καλώντας χωρίς χρέωση στο 800-11-64 64 64 και κερδίστε προνόμια και δώρα.

11.02.2019

θάλασσα που προσπαθεί με τον τρόπο της να ανακαλύψει τη Σοφία και να της επιστρέψει το αγαπημένο της παιχνίδι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εικονογράφηση του παραμυθιού: Μέσω μιας πρωτότυπης δράσης, το μουσείο Rijksmuseum στο Άμστερνταμ έδωσε πρόσβαση σε 125.000 εικόνες από τη συλλογή του για να χρησιμοποιηθούν και να επεξεργαστούν ελεύθερα από όλους. O Percival γοητεύτηκε από την ιδέα να σχεδιάσει κάτι καινούργιο συνδυάζοντας τη δική του εικονογράφηση με στοιχεία από κλασικούς πίνακες, κι έτσι εμπνεύστηκε τον κόσμο αυτού του βιβλίου, χρησιμοποιώντας μια ιδιαίτερη και καινοτόμα τεχνική κολάζ με έργα των Willem Roelofs, Aelbert Cuyp, Vincent van Gogh, Maurits van der Valk και Hendrik Willem Mesdag. Η «Γλυκιά καληνύχτα με γιόγκα» (Mariam Gates, εκδόσεις Παρισιάνου) είναι μια ιστορία για τον ύπνο, αλλά και κάτι πολύ περισσότερο. Αποτελεί πρακτική για τα παιδιά και τους γονείς, ώστε να ολοκληρώσουν τη μέρα τους με ηρεμία και αυτεπίγνωση. Το βιβλίο αυτό έρχεται να μας συντροφεύσει, όταν ο ήλιος δύει, να μας δείξει μέσα από συγκεκριμένες στάσεις του σώματος και αναπνοές πώς μπορούμε να αποφορτιστούμε και πώς να ετοιμαστούμε για τα πιο όμορφα όνειρα. Έτσι, λοιπόν, πριν από ένα νοερό ταξίδι στα σύννεφα, τα παιδιά μαθαίνουν να αφιερώνουν λίγο πολύτιμο χρόνο στον εαυτό τους, να ακούν το σώμα τους και να χαλαρώνουν από τους ρυθμούς της μέρας που πέρασε με τον πιο αποτελεσματικό και διασκεδαστικό τρόπο, τη γιόγκα! Ακόμα και οι πριγκίπισσες πρέπει το βράδυ να πηγαίνουν για ύπνο. Τι γίνεται όμως αν μια μικρή πριγκίπισσα δεν μπορεί να κοιμηθεί; Ευτυχώς, όλοι στο παλάτι, αλλά και σε ολόκληρο το βασίλειο, σπεύδουν να βοηθήσουν, δοκιμάζοντας κάθε λογής κόλπα: τραγουδούν νανουρίσματα, της διαβάζουν παραμύθια, μετράνε προβατάκια. Τίποτα δεν πιάνει όμως. Πώς στο καλό θα μπορέσει να ξεκουραστεί; «Η πριγκίπισσα που δεν μπορούσε να κοιμηθεί» της Ανν Λέισεν (εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση Αργυρώ Πιπίνη) είναι ένα απολαυστικό παραμύθι για τις δυσκολίες του ύπνου, που θα κερδίσει μικρούς και μεγάλους, αλλά και που έχει φτιαχτεί από μικρούς και μεγάλους: Στην υπέροχη εικονογράφηση της συγγραφέα έχουν συμπεριληφθεί και ζωγραφιές της κορούλας της, Λουίζ. Το μαγικό αποτέλεσμα; Ένα ξεχωριστό βιβλίο καληνύχτας, για παιδιά από 4 ετών και για όλους όσοι λατρεύουν τα μαγευτικά παραμύθια. Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας το πρώτο παραμύθι της Χριστίνας Αποστολίδη «Ο λύκος και η πεταλούδα» σε μια μοναδική εικονογράφηση του Σεραφείμ Στρουμπή. Μια ιστορία για τα θαυμαστά πράγματα που προσπερνάμε καθημερινά και τα οποία, αν σταματήσουμε για να τα προσέξουμε, θα κάνουν τη ζωή μας πολύ πιο πλούσια! Ήταν κάποτε ένας λύκος σαν όλους τους λύκους, που περνούσε τον χρόνο του παραμονεύοντας τα άλλα ζώα. Ώσπου μια μέρα, κυνηγώντας μια πεταλούδα, άρχισε να προσέχει όλα εκείνα τα εκπληκτικά πράγματα που μέχρι τότε προσπερνούσε. Για πρώτη φορά θαύμασε το δάσος από ψηλά κι άκουσε το τραγούδι του ποταμιού. Η καινούρια ξεχωριστή του φίλη του έδειξε ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα να κάνει στη ζωή του από το να κυνηγά. Το βιβλίο προσφέρεται για πολλές δράσεις εικαστικές, STEM κ.λπ., τόσο για το σπίτι όσο και το σχολείο, που μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογα με την ηλικία. Ενδεικτικά προτείνουμε γνωριμία με: ζώα που ζουν στο δάσος/στο ποτάμι/σε σπηλιές, φυσικά φαινόμενα (χειμερία νάρκη, σταλαγμίτες και σταλακτίτες, ουράνιο τόξο, φάσεις του φεγγαριού), επαγγέλματα που σχετίζονται με τη φύση (π.χ. βοτανολόγος, γεωλόγος, ζωολόγος, σπηλαιολόγος, παλαιοντολόγος), προϊστορικούς ανθρώπους και τοιχογραφίες σε σπηλιές κ.λπ. Τα ‘μαθες για τον Έρικ που όλο στη μύτη χώνει δάχτυλα; Κι ότι η Αλέξα έχει στο πόδι έξι δάχτυλα; Τα ‘μαθες ότι η Κέιτ έχει κόψει το μπάνιο μαχαίρι; Και ότι ο Λουκ έπιασε την Τίνα από το χέρι; Στην παιδική χαρά, μεταξύ φίλων, ή στο σχολείο, το κουτσομπολιό και τα πειράγματα συμβαίνουν συχνά. H έξυπνη και ζωντανή ιστορία του Frank J. Sileo (εκδόσεις Κλειδάριθμος, μετάφραση Αυγή Δαφερέρα) με τίτλο «Τα ‘μαθες;» ενθαρρύνει τα παιδιά να βάλουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου και να σκεφτούν τις επιπτώσεις όσων λένε. Το βιβλίο έκδοση της

11.02.2019

Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας και περιλαμβάνει σημείωμα για γονείς και εκπαιδευτικούς, όπου αναλύονται τα κίνητρα που κρύβονται πίσω από το κουτσομπολιό και εξηγείται τι μπορούν να κάνουν οι ενήλικες για να το αντιμετωπίσουν. Τη νέα χιουμοριστική σειρά του Άλεξ Τ.Σμιθ για παιδιά από 5 ετών με πρωταγωνιστή τον σκυλάκο Κλοντ παρουσιάζουν στην ελληνική αγορά οι εκδόσεις Ψυχογιός. Κυκλοφορούν οι απολαυστικοί τίτλοι «Ο Κλοντ στην πόλη», «Ο Κλοντ πάει διακοπές» και «Ο Κλοντ στο τσίρκο». Οι απίστευτες και συναρπαστικές περιπέτειες του ξεχωριστού αυτού, αλλιώτικου, σκύλου έχουν πουλήσει πάνω από 200.000 αντίτυπα, έχουν μεταφραστεί σε 15 γλώσσες και έχουν κερδίσει πολλά βραβεία στη Μεγάλη Βρετανία. Η σειρά κινουμένων σχεδίων παίζεται στο Disney Junior. Ο David Litchfield συνεχίζει την ιστορία «Ο Αρκούδος και το Πιάνο» που τον καταξίωσε στον χώρο του παιδικού βιβλίου δίνοντάς μας την απολαυστική συνέχειά της, η οποία ξεχειλίζει από μουσική και συναισθήματα. Ο Έκτορας είναι ένας μουσικός του δρόμου που έχει έναν πιστό φίλο, τον σκύλο του, τον Ούγκο. Ο Ούγκο είναι ο μεγαλύτερός του θαυμαστής και αυτός που τον ακολουθεί κάθε μέρα στη δουλειά. Όμως τα χρόνια έχουν περάσει και ο Έκτορας δεν έχει πια ακροατήριο. Έχει χάσει την σπίθα του νέου μουσικού και είναι μονίμως θλιμμένος. Τι θα γίνει, άραγε, όταν ανακαλύψει ότι ο Ούγκο, είναι ταλαντούχος βιολιστής; Τι θα αισθανθεί όταν ο διάσημος πια Αρκούδος καλέσει τον Ούγκο στην μπάντα του και πώς θα αντιδράσει; Τι σημαίνει τελικά να είσαι πραγματικός φίλος; «Ο Αρκούδος, το Πιάνο, ο Σκύλος και το Βιολί» (εκδόσεις Μικρή Σελήνη) είναι μια ιστορία που με ένα μαγικό

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

41 τρόπο θα κάνει τα πόδια σας να θέλουν να χορέψουν, τα δάχτυλά σας να χτυπούν ρυθμικά και τα χείλη σας να σιγοσφυρίζουν μελωδίες! «Τα Παραμύθια της πολυταξιδεμένης Αλεπούς» της Ζωής Βαλάση (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Λεμονιά Αμαραντίδου) είναι μια συλλογή με λαϊκά παραμύθια και τραγουδάκια απ’ όλον τον κόσμο. Θα τα χαρακτηρίζαμε παραμύθια χωρίς σύνορα που, πριν γίνουν βιβλίο, ήταν ζωντανές αφηγήσεις, τραγούδια, λόγια φτερωτά, ελεύθερα, πολύχρωμα, σαν μάγοι, σαν πεχλιβάνηδες και σαν ταξιδευτές, που πήραν μαζί τους χιλιάδες παιδιά στο πέταγμά τους, πριν φτάσουν, ως βιβλίο πια γεμάτο με συναρπαστικές αφηγήσεις, στα δικά μας χέρια. Από τα χρυσά ηλιοτρόπια και τις μέλισσες που βουίζουν μέχρι τα πουλιά που πετούν ψηλά και τις μαϊμούδες που κρέμονται από τα δέντρα, η φύση είναι παντού τριγύρω μας. Οι μικροί αναγνώστες θα ανακαλύψουν τα φυτά και τα ζώα του πλανήτη μας μέσα από το υπέροχο ανθολόγιο φυτών, ζώων, εντόμων και πουλιών «Το μεγάλο βιβλίο της φύσης», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Θα μάθουν πώς βλασταίνουν οι σπόροι, γιατί μερικά έντομα έχουν ρίγες, πώς ζουν οι πιγκουίνοι, γιατί οι χαμαιλέοντες αλλάζουν χρώμα και άλλα πολλά. Το βιβλίο συνοδεύεται από 4 κάρτες «γράψε-σβήσε», που τα παιδιά μπορούν να πάρουν μαζί τους στο πάρκο, στο άλσος ή στον ζωολογικό κήπο και να καταγράψουν εκεί όσα παρατηρούν στα φυτά και τα ζώα που συναντούν. Οι εκδόσεις Παπαδόπουλος μάς καλωσορίζουν στο «Βιβλιομουσείο», ένα μουσείο που δεν κλείνει ποτέ, περιέχει εκθέματα

42 από όλο τον κόσμο και είναι στη διάθεσή μας 24 ώρες το 24ωρο. Το εντυπωσιακό αυτό βιβλίο γνώσεων υψηλής αισθητικής (και μεγάλου μεγέθους), σε κείμενο της Jo Nelson, εικονογράφηση του Richard Wilkinson και μετάφραση της Μαρίζας Ντεκάστρο, στεγάζει μια εκπληκτική συλλογή με περισσότερα από 130 τεχνουργήματα αρχαίων πολιτισμών. Ξεφυλλίζοντάς το, θα εξερευνήσουμε το παρελθόν σε όλο του το μεγαλείο· θα μάθουμε για τους ανθρώπους του αρχαίου κόσμου και θα ανακαλύψουμε τα καταπληκτικά αντικείμενα που άφησαν πίσω τους. Θα γιορτάσουμε με τους Κέλτες, θα πολεμήσουμε με τους Πέρσες, θα εμπορευτούμε με Αφρικανούς ηγεμόνες, θα θαυμάσουμε τις βραχογραφίες των Αβοριγίνων, θα χτίσουμε περίτεχνους ναούς και θα πάρουμε μέρος σε κάθε είδους αρχαίες τελετουργίες. Μια πρωτότυπη έκδοση για την ελληνική αγορά, που θα διαβάζουμε ξανά και ξανά και δεν θα τη χορταίνουμε ποτέ. Για αναγνώστες κάθε ηλικίας. Η Πριγκίπισσα Μανόλια φοράει τη μάσκα της και αναλαμβάνει και πάλι δράση! Αυτή τη φορά πρέπει να αντιμετωπίσει ένα τέρας! Στη νέα χιουμοριστική και γεμάτη περιπέτεια των Shannon και Dean Hale «Η πριγκίπισσα με τη μαύρη μάσκα − Φανταστικά παιχνίδια», η ανατρεπτική πρωταγωνίστριά μας, πάντοτε ντυμένη στα μαύρα, επισκέπτεται το κάστρο της Πριγκίπισσας Φτερνίσιας, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, για να διασκεδάσουν με τα φανταστικά παιχνίδια! Μια κραυγή από το πάρκο, όμως, διακόπτει τα σχέδιά τους. Ένα τέρας επιτέθηκε στο γατάκι μιας μικρής κοπέλας. Και σαν να μην έφτανε αυτό, λίγο αργότερα η άγνωστη Πριγκίπισσα με τις Κουβέρτες τρυπώνει αθόρυβα στο κάστρο! «Ώρα για μεταμφίεση!» σκέφτεται η Μανόλια και βάζει σε εφαρμογή το μυστικό σχέδιό της… Μπαταρίες, γρανάζια και παλιές ηλεκτρονικές συσκευές... Όλα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει η έμμετρη «Άννα Πένσα», η ηρωίδα των Pip Jones και Sara Ogilvie (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο) στις απίστευτες εφευρέσεις της. Μόνο που... δεν λειτουργούν πάντα. Άλλα περίμενε από το Ξυριζμάτζικ, άλλα από την Τσαγο-μηχανή κι άλλα από τον Πολύ-πηρουνιά. Πάντως, η Άννα κουβαλάει παντού μια εργαλειοθήκη, γιατί παντού υπάρχει κάτι να μαστορέψεις. Όταν ένα τραυματισμένο κοράκι πέφτει μπροστά στα πόδια της και γίνονται φίλοι, η Άννα φτάνει στα όριά της προσπαθώντας να του φτιάξει φτερά. Ευτυχώς, υπάρχει κι ο παππούς για να της θυμίζει ότι ο μόνος τρόπος να πετύχεις είναι να προσπαθείς ξανά και ξανά. Αλλά και το ίδιο το κοράκι, που έχει επίσης τάσεις για μαστορέματα! Με το διαστημόπλοιο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ 1 ξεκινά η συναρπαστική περιπλάνηση των νεαρών αναγνωστών στη γειτονιά του απέραντου διαστήματος που μας περιβάλλει, στο Ηλιακό μας Σύστημα. Με σημείο εκκίνησης τον Γαλάζιο Πλανήτη, τη Γη, τα παιδιά θα εξερευνήσουν τους πλανήτες, τους αστεροειδείς, τους κομήτες και, φτάνοντας έως τις εσχατιές του, θα συναντήσουν τον μεγαλύτερο αστεροειδή: τη Δήμητρα. Το ταξίδι καταλήγει στον Ήλιο, στην πηγή ζωής τού πλανήτη μας. Το βιβλίο του Διονύση Βαλεριάνου «Ανακαλύπτοντας το ηλιακό μας σύστημα» (Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική) χρησιμοποιεί την επαυξημένη πραγματικότητα, ώστε τα παιδιά να ζήσουν την εκτόξευση του διαστημοπλοίου και να δουν τους πλανήτες και όλο το ηλιακό μας σύστημα να «ζωντανεύουν» στην οθόνη του smartphone ή του tablet τους, κατεβάζοντας δωρεάν από το Google Play ή το App Store την εφαρμογή «AR-Το ηλιακό μας σύστημα». Η μεγαλύτερη ιστορία αγάπης όλων των εποχών μας περιμένει σε όλα τα βιβλιοπωλεία, σε μια ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση για παιδιά, στη σειρά κλασική λογοτεχνίας για παιδιά των εκδόσεων Φουρφούρι, σε κείμενο των Μελίσα Μεντίνα και Φρέντρικ Κόλτινγκ. Γυρίστε πίσω στον χρόνο και περιηγηθείτε στη Βερόνα της Ιταλίας, για να μάθετε πώς η αγάπη νικά τα πάντα. Το βιβλίο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» αναφέρεται σε δύο έφηβους που ερωτεύονται τρελά και βαθιά και είναι η πιο διάσημη και τραγική ιστορία αγάπης στον κόσμο. Για περιμένετε, είπατε τραγικό; Πώς μπορεί μια ιστορία αγάπης να είναι τραγική, θα αναρωτηθείς. Λοιπόν μερικές φορές ο κόσμος των ενηλίκων είναι περίπλοκος, και αυτό είναι ένα από τα πράγματα που λέει ο Σαίξπηρ. Ενώ το ένα μέρος της ιστορίας του Σαίξπηρ αναφέρεται στην αθώα και νεανικά αγάπη ανάμεσα στον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, το άλλο μέρος αναφέρεται στο αντίθετο συναίσθημα: το μίσος. Όπως ακριβώς

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.02.2019

η αγάπη τυφλώνει τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, έτσι και ο θυμός και το μίσος τυφλώνουν τους ανθρώπους αλλά με πολύ χειρότερο τρόπο. Με αυτό το τέλος ο Σαίξπηρ θέλει να καταλάβουμε ότι μερικές φορές η αγάπη μπορεί να μας οδηγήσει να κάνουμε πράγματα που δεν έχουμε σκεφτεί καλά, και ότι ο θυμός και η εκδίκηση κάνουν πάντα περισσότερο κακό παρά καλό. Αν σας αρέσουν οι γάτες και η Ιστορία, αυτή είναι η ιδανική αναγνωστική πρόταση: το πρώτο βιβλίο της σειράς «Μικρά Γατικά», στην οποία λογοτεχνική φαντασία και ιστορική ακρίβεια βαδίζουν δίπλα δίπλα, συντροφιά με τα αγαπημένα μας τετράποδα! Αν νομίζετε ότι στη ζωή του Περικλή υπήρχε μόνο μια Ασπασία, κάνετε λάθος… Μάλιστα οι μη μυημένοι γνωρίζουν μόνο την Ασπασία τη δεύτερη –την τελείως δεύτερη λέμε. Αν θέλετε να μάθετε ποια ήταν η πρώτη και ποιος ήταν ο ρόλος της στη ζωή του σπουδαίου Έλληνα πολιτικού, ρήτορα και στρατηγού, αναζητήστε το βιβλίο «Περικλής και Ασπασία» της Αργυρώς Πιπίνη (εκδόσεις Πατάκη, εικονογράφηση Ιφιγένεια Καμπέρη) και μάθετε ότι πίσω από κάθε σπουδαίο άντρα κρύβεται, από αρχαιοτάτων χρόνων, όχι μια γυναίκα, αλλά μια γάτα. Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια χώρα. Μια μικρή χώρα στην οποία οι προύχοντες μια χαρά περνούσαν. Όμως ο λαός δεινοπαθούσε. Αφήστε που κάθε τόσο πλησίαζε στο νησί κάποιος Ψηλοκάραβος κι όλοι αναστατώνονταν. Τι να ‘ταν άραγε οι Ψηλοκάραβοι; Να ‘ταν κακούργοι; Να ‘ταν ληστές; Ή αιμοβόροι πειρατές; Και γιατί ήταν καταζητούμενοι και επικηρυγμένοι; Τα παιδιά της ιστορίας ήθελαν να μάθουν, μα κάθε φορά που ρωτούσαν τους μεγαλύτερους έπαιρναν για απάντηση τη σιωπή τους. Και σαν με το σούρουπο ένα παράξενο τραγούδι αντιλαλούσε στο λιμάνι και στις πλατείες της μικρής τους χώρας, έτρεχαν φοβισμένα στα σπίτια τους να κρυφτούν. «Οι Ψηλοκάραβοι», της Γεωργίας Γαλανοπούλου (εκδόσεις Πατάκη), είναι μια αφήγηση θαλασσινή, αλληγορική, ένας θρύλος για μικρούς και μεγάλους, δοσμένη με την τέχνη των παλιών παραμυθιών. Μια συμβολική ιστορία παλιά, μα συνάμα καινούρια. Η δυνατή, εύστοχη −ασπρόμαυρη− εικονογράφηση ανήκει στην Κατερίνα Χαδουλού και συμπληρώνει άριστα το παραμύθι. Τρία αγαπημένα κλασικά βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός, με πρόλογο από την καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας Μένη Κανατσούλη και εικονογράφηση της βραβευμένης Αγγελικής Πιλάτη. Όταν η Πηνελόπη Δέλτα εξέδωσε το «Παραμύθι χωρίς όνομα» στα 1910, πίσω από τους χαρακτήρες της θεωρήθηκε ότι συμβόλιζε πολιτικά πρόσωπα και συνέδεε τα γεγονότα της αφήγησης με τα σύγχρονά της ιστορικά γεγονότα. Έναν αιώνα μετά –στις μέρες μας– το βιβλίο δεν έχει χάσει διόλου την επικαιρότητά του, μια και η χώρα των Μοιρολάτρων θυμίζει τις κακοδαιμονίες και κακοτοπιές και της σύγχρονης Ελλάδας. Όμως, όπως συμβαίνει στα παραμύθια αλλά ίσως και στην πραγματικότητα, ο γιος του βασιλιά των Μοιρολάτρων, το Βασιλόπουλο, συμβολίζει το νέο άνθρωπο, που οραματίζεται μια καλύτερη χώρα, που παλεύει, που μάχεται με πείσμα και πάθος. Και τελικά τα καταφέρνει, με αξιοπρέπεια, ήθος, μαχητικότητα.

Το μυθιστόρημα «Για την Πατρίδα» μάς μεταφέρει στην εποχή του Βασίλειου Β’, του επονομαζόμενου Βουλγαροκτόνου, όταν οι Βούλγαροι επιτίθενται κατά της Μακεδονίας. Τότε ο Αλέξιος με την αγαπημένη του γυναίκα Θέκλα θα αναλάβουν την επικίνδυνη αποστολή να μεταφέρουν το μήνυμα στο δυνάστη του Δυρραχίου για να συνδράμει με το στόλο του. Περιπέτειες, κατάσκοποι, δυσχερείς συνθήκες πλέκουν μια πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή. Το κυρίαρχο όμως είναι η δύναμη των συναισθημάτων: η αγάπη της Θέκλας για τον άνδρα της αλλά η αφοσίωση και των δύο στην ιδέα της πατρίδας και στο πρόσωπο του αυτοκράτορα. Το μυθιστόρημα «Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου» περιέχει συνταρακτικά ιστορικά γεγονότα, κατασκοπευτικές περιπέτειες, έρωτα, αναγνωρίσεις χαμένων προσώπων. Όλα συνέχονται σε μια δραματική πλοκή που συνδέεται με τους τρεις βασικούς χαρακτήρες: τους δύο φίλους, Μιχαήλ και Κωνσταντίνο, και τη βουβή Βουλγάρα. Και στο φόντο της ιστορίας ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β’ ο Βουλγαροκτόνος,

11.02.2019

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

η λατρεία του στρατού προς το πρόσωπό του αλλά και τα δραματικά γεγονότα που συνδέονται με τη βασιλεία του. Μέσα από την ανάπλαση της ιστορικής πραγματικότητας μιας άλλης εποχής παρακολουθούμε πώς οι ανθρώπινοι χαρακτήρες εξαρτώνται και καθορίζονται από αυτήν. Παράλληλα, όμως υπάρχουν ιδανικά που τους τοποθετούν πέρα και πάνω από τα ανθρώπινα όρια: η φιλοπατρία, η έννοια της αυτοθυσίας και η φιλία.

Πράκτορες έχουν λίγες ώρες για να βρουν και να σταματήσουν την Κιβωτό της Νέρα, όπου έχει αιχμαλωτίσει τα ζώα του κόσμου, πριν να είναι πολύ αργά. Μέσα από τις περιπέτειές τους, οι αναγνώστες θα μάθουν τους πραγματικούς λόγους που τα ζώα του πλανήτη και η βιοποικιλότητα του κόσμου απειλούνται. Ένα διασκεδαστικό βιβλίο με οικολογικό μήνυμα και περιεχόμενο δοκιμασμένο στα σχολεία μέσα από δράσεις της ίδιας της συγγραφέα και της ομάδας της.

Ο Φραντζ Κλάφτα θα μπορούσε να είναι ο μεγαλύτερος συγγραφέας στον κόσμο, αν είχε καταφέρει να γράψει έστω κι ένα βιβλίο. Για την ώρα το μόνο που έχει καταφέρει είναι να βρει άλλους να γράψουν –την Κατερίνα Κρις− και να κυκλοφορήσουν −τις εκδόσεις Πατάκη− ένα βιβλίο που μιλάει για το βιβλίο που δεν έχει γράψει ακόμα! Στο αριστουργηματικό βιβλίο «Φραντζ Κλάφτα − Τα λόγια είναι περιττά» θα διαβάσετε για τη ζωή του μεγάλου (μικρού) αυτού άβιβλου συγγραφέα, σύντομα μύθου, και για τις απίστευτες δυσκολίες της γραφής που κατάφερε με τη δύναμη της θέλησής του να μην ξεπεράσει και να μην νικήσει! Ένα βιβλίο γραμμένο και σχεδιασμένο με χιούμορ και φαντασία για μικρούς (μεγάλους) και τον αναβλητικό εαυτό μας!

Οι εκδόσεις Κλειδάριθμος παρουσιάζουν την πρωτοποριακή σειρά «Νικ και Τέσλα», των «Science Bob» Pflugfelder και Steve Hockensmith για παιδιά από 9 ετών, που συνδυάζει τη λογοτεχνία με τις δραστηριότητες και τα πειράματα. Στο βιβλίο «Νικ και Τέσλα - Επικίνδυνο εργαστήριο υψηλής τάσης», όταν οι γονείς τους στέλνουν τον Νικ και την Τέσλα Χολτ να μείνουν μαζί με τον εκκεντρικό θείο Νιουτ, τα δύο αδέρφια ανακαλύπτουν ότι μένουν σε μια γειτονιά γεμάτη μυστικά. Ένα ερημωμένο σπίτι στο τέλος του δρόμου… Ένα μυστηριώδες κορίτσι στο παράθυρο του επάνω ορόφου… Ένα παράξενο μαύρο αυτοκίνητο που παραφυλάει πίσω από κάθε γωνία… Τι στο καλό συμβαίνει εκεί πέρα; Για να λύσουν τα μυστήρια και να γλιτώσουν από τους κινδύνους, ο Νικ και η Τέσλα θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν απλά, καθημερινά αντικείμενα για να φτιάξουν από ηλεκτρομαγνήτες έως και εκτοξευτές πυραύλων! Στο βιβλίο «Νικ και Τέσλα - Αφηνιασμένος ρομπόστρατος», όταν ένα κύμα διαρρήξεων σαρώνει την πόλη του Χαφ Μουν Μπέι, τα εντεκάχρονα λαγωνικά μας αποφασίζουν να τσακώσουν τους κακοποιούς. Για να το κάνουν, όμως, θα πρέπει να φτιάξουν ένα σωρό από έξυπνες κατασκευές! Θα μπορέσουν τα παιδιά να συλλάβουν τον ένοχο και να νικήσουν τη στρατιά των ρομπότ του προτού να είναι πολύ αργά; Σε αυτή τη συνέ-

Η Ελένη Ανδρεάδη επιστρέφει με την τέταρτη περιπέτεια των Πρακτόρων του Πλανήτη με τίτλο «Πιράνχας στη στεριά» (εκδόσεις Μεταίχμιο, εικονογράφηση Στέφανος Κολτσιδόπουλος). Όταν τα ζώα του κόσμου αρχίζουν να εξαφανίζονται, οι Πράκτορες του Πλανήτη ζητούν για άλλη μια φορά τη βοήθεια του αναγνώστη και αναλαμβάνουν δράση. Σύντομα ανακαλύπτουν πως πίσω από το σχέδιο του αφανισμού των ζώων βρίσκεται ο πανούργος Ιβάν φον Βαμπάουερ και η δαιμόνια κόρη του, Νέρα. Ένα τρελό κυνηγητό ακολουθεί –οι

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ

11.02.2019

χεια του πρώτου βιβλίου της σειράς, τα δύο αδέρφια κατασκευάζουν τέσσερα διαφορετικά «ανδροειδή» από απλά, καθημερινά αντικείμενα. Και στα δυο βιβλία, υπάρχουν εικονογραφημένες οδηγίες για να φτιάξουν οι μικροί αναγνώστες απίστευτες κατασκευές.

ιστορίες από ολόκληρο τον κόσμο, ο Σον βοηθά τα παιδιά που βρίσκονται στη δύσκολη αυτή ηλικία να τονώσουν την αυτοεκτίμησή τους, να δημιουργήσουν φιλίες, να αντισταθούν στις πιέσεις και να πετύχουν τους στόχους τους.

Οι εκδόσεις Κέδρος κυκλοφορούν το πρώτο από τα τρία παιδικά βιβλία του Φίλιπ Κερ με τίτλο «Η πιο τρομακτική ιστορία όλων των εποχών». Πρόκειται για την ιστορία του Μπίλι Σίβερς, ο οποίος μετά το τροχαίο ατύχημά του, περνάει πολύ χρόνο διαβάζοντας μόνος στη δημόσια βιβλιοθήκη του Χίτσκοκ. Ώσπου ανακαλύπτει ένα παράξενο βιβλιοπωλείο, Το Στοιχειωμένο Σπίτι των Βιβλίων. Εκεί γνωρίζει τον μυστηριώδη και ιδιόρρυθμο ιδιοκτήτη του και μαθαίνει για τον διαγωνισμό που προσκαλεί τους αναγνώστες να περάσουν μια ολόκληρη νύχτα στο βιβλιοπωλείο, ακούγοντας μια ιστορία τόσο φοβερή, τόσο αποτρόπαια, τόσο φρικιαστική, που αλλάζει για πάντα τη ζωή όποιου την ακούει. Γιατί είναι, ίσως, η πιο τρομακτική ιστορία όλων των εποχών. Θα τολμήσει ο Μπίλι να τη μάθει; Η μετάφραση είναι της Δέσποινας Μάντζαρη.

Τα παιδιά δεν είναι πάντα σε θέση να εκφράσουν με λόγια τον εσωτερικό τους κόσμο, τα συναισθήματα, τους φόβους και τις απογοητεύσεις τους. Αλλά όταν ζωγραφίζουν ή σχεδιάζουν, «φλυαρούν» ελεύθερα και χωρίς μισόλογα, αποτυπώνοντας στο χαρτί τον χαρακτήρα τους και όλα όσα κρύβουν μέσα τους. Ακόμα και ένα απλό σκιτσάκι μάς λέει κάτι για τον μικρό δημιουργό του, αρκεί να μπορούμε να το αποκρυπτογραφήσουμε σωστά: Καλύπτει η ζωγραφιά όλη την επιφάνεια του χαρτιού, χρησιμοποιεί συγκεκριμένα χρώματα, πιέζει έντονα το μολύβι; Γιατί δεν έβαλε χέρια στη φιγούρα του μπαμπά, γιατί έβαλε ψηλά κάγκελα στο σκίτσο του σπιτιού του; Η ικανότητα να ερμηνεύουν τέτοια «εικαστικά» μηνύματα είναι πολύ σημαντική για τους γονείς. Τους βοηθά να κατανοήσουν ουσιαστικά τον χαρακτήρα και τα συναισθήματά του παιδιού τους, έτσι ώστε να σεβαστούν τις φυσικές κλίσεις και δυνατότητές του και να πάρουν τις καλύτερες αποφάσεις για την ανατροφή του. Το βιβλίο της Evi Crotti «Ζωγραφιές: Κατανοήστε τον χαρακτήρα και τα συναισθήματα των παιδιών μέσα από τα σχέδιά τους» (εκδόσεις Πεδίο) είναι ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό κείμενο. Φιλοξενεί πάμπολλες ζωγραφιές παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας μαζί με ιδιαίτερα διορατικές ψυχολογικές ερμηνείες. Περιλαμβάνει επίσης 4 χρήσιμα τεστ, που ερμηνεύουν τις συμπεριφορές και τις σκέψεις των παιδιών, και μας επιτρέπουν να καταλάβουμε σε βάθος την προσωπικότητα και τα συναισθήματά τους. Εμείς οι ενήλικες έχουμε το καθήκον να αποκρυπτογραφήσουμε αυτή τη μη λεκτική επικοινωνία. Με λίγη εξάσκηση, κοινή λογική και προπαντός αγάπη θα καταλάβουμε ότι οι ζωγραφιές μάς μιλούν, και δεν λένε ποτέ ασήμαντα πράγματα.

Ένας τρόπος για να διαβάζουν τα μεγάλα παιδιά είναι να ανακαλύπτουν καλά βιβλία, βιβλία που τους αρέσουν τόσο ώστε δεν τα αφήνουν από τα χέρια τους! Ένα από αυτά είναι τα «Ουφόψαρα – Στα πέρατα του σύμπαντος», του –φοβερού storyteller– Δημήτρη Μελικέρτη (εκδόσεις Πατάκη). Στον αστερισμό του Τετράγωνου & Πεινασμένου Κυνός, ένα ορφανό αγόρι εργάζεται σε ένα άθλιο πανδοχείο και υπομένει την κακομεταχείριση των μεταλλωρύχων θαμώνων. Ώσπου εμφανίζεται ένας ταυρόμορφος ξένος με ένα μυστηριώδες πακέτο και η ζωή του ανατρέπεται. Μέσω ρηγμάτων στον χωροχρόνο, μεταφέρονται από τη Γη ο Ορέστης, μανιώδης gamer, και η Βερενίκη, παθιασμένη με το μποξ, και όλοι μαζί παρασύρονται στη δίνη μιας εξωφρενικής διαγαλαξιακής περιπέτειας. Μάχες, φιλίες, προδοσίες, συγκρούσεις, διαφορετικά όντα και κόσμοι, οι ανατροπές, η αγωνία, το άγνωστο κι ένας έρωτας έξω απ' τον χώρο και τον χρόνο συνθέτουν το πιο χιουμοριστικό, ασυνήθιστο και συναρπαστικό ταξίδι στα πέρατα του σύμπαντος. Ένα ιδιαίτερα ξεχωριστό βιβλίο προτείνουν σε παιδιά από 12 ετών και φυσικά και σε ενήλικες οι εκδόσεις Διόπτρα. Πρόκειται για τη συγκλονιστική «Κόκκινη μεταξωτή κορδέλα», της Lucy Adlington, ένα μυθιστόρημα για το Ολοκαύτωμα που μόλις κυκλοφόρησε σε μετάφραση της Αργυρώς Πιπίνη και συνδυάζει αριστοτεχνικά τη νεανική αθωότητα με τον αγώνα για επιβίωση. Πρόκειται για την αφήγηση της ιστορίας της Έλλα, μια δεκατετράχρονης κοπέλας ανάμεσα στους χιλιάδες κρατούμενους του Μπίκερναου, η οποία ξεκινάει δουλειά ως μοδίστρα σε ένα καθόλου συνηθισμένο ατελιέ, με καθόλου συνηθισμένες πελάτισσες, μέσα στο ραφείο του στρατοπέδου. Φορώντας τη ριγέ στολή της, ανάμεσα σε υφάσματα, ψαλίδια, βελόνες και κλωστές, κάθε φόρεμα που ράβει η ταλαντούχα Έλλα, γίνεται ο αγγελιοφόρος της ζωής ή του θανάτου. Καθώς αναζητά καταφύγιο από τη σκληρή πραγματικότητα και προσπαθώντας να επιβιώσει, μια -κρυμμένη επάνω της- κόκκινη μεταξωτή κορδέλα, δώρο από τη συγκρατούμενή της, μεταμορφώνεται για την Έλλα σε σύμβολο ελπίδας. Από την πρώτη έως την τελευταία αράδα, η Κόκκινη μεταξωτή κορδέλα είναι πραγματικά αξέχαστη, γεμάτη ευαισθησία, και μας ενδυναμώνει θυμίζοντάς μας πως ακόμα και στα πιο σκοτεινά μέρη μπορεί να υπάρξει ελπίδα. Ακόμα το βιβλίο αποτελεί ένα φόρο τιμής στα θύματα και παρουσιάζει γλαφυρά τη φρίκη του ναζισμού. Στο τέλος, η συγγραφέας καταγράφει το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, δίνοντας επιπλέον πληροφορίες για το Άουσβιτς. Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Ευτυχώς, όμως, υπάρχει αυτό το βιβλίο που τους βοηθά να ζήσουν τη ζωή τους θετικά και αισιόδοξα. Στη νέα, ενημερωμένη για την ψηφιακή εποχή έκδοσή του, «Οι 7 Συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσματικών εφήβων» (εκδόσεις Κλειδάριθμος) αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τους εφήβους, τους γονείς, αλλά και κάθε ενήλικο που συναναστρέφεται με νέους. Σε αυτό το βιβλίο-σταθμό για εκατομμύρια εφήβους, ο Σον Κόβεϊ εφαρμόζει τις διαχρονικές αρχές των 7 Συνηθειών στα δύσκολα ζητήματα και τις καθοριστικές αποφάσεις που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι. Με χιούμορ, γελοιογραφίες, έξυπνες ιδέες και πραγματικές

Από τις εκδόσεις Πεδίο κυκλοφορεί ο Α' τόμος (αριθμοί 1,2,3,4,5,10) του βιβλίου του Γιάννη Καραγιαννάκη «Πολλαπλασιάζω και διαιρώ με τον τρόπο που με βολεύει», μια μέθοδος που επικεντρώνεται στη βιωματική και πολυαισθητηριακή κατανόηση και εφαρμογή εναλλακτικών στρατηγικών εκμάθησης της προπαίδειας, όταν ο παραδοσιακός τρόπος στείρας απομνημόνευσης (παπαγαλία) δεν λειτουργεί. Μέσω των ποικίλων δραστηριοτήτων παρέμβασης τα παιδιά πετυχαίνουν αρχικά να κατανοήσουν σε βάθος την έννοια του πολλαπλασιασμού, την έννοια της διαίρεσης καθώς και τη μεταξύ τους σχέση, και στη συνέχεια να εκπαιδευτούν σε τεχνικές αυτοματοποίησης. Το κάθε παιδί έχει τη δυνατότητα να εκπαιδευτεί σε διαφορετικές στρατηγικές εύρεσης των γινομένων της προπαίδειας επιλέγοντας εκείνες που τελικά το βολεύουν καλύτερα. Η χρήση αυθεντικών υλικών της καθημερινότητας βοηθά τους μαθητές αφενός να αντιληφθούν με χειροπιαστό τρόπο τις μαθηματικές έννοιες, τονώνοντας το αίσθημα αυτοπεποίθησης και καλλιεργώντας θετική στάση απέναντι στο μάθημα των μαθηματικών, και αφετέρου να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες αυτές στην καθημερινότητά τους, συμβάλλοντας τελικά στην τόνωση του αισθήματος της αποτελεσματικότητας σε σχέση με την εκμάθηση της προπαίδειας. Τέλος, ένα βιβλίο με τις πιο χρήσιμες και σημαντικές συμβουλές για όποιον γονιό περνάει τη διαδικασία του διαζυγίου. Αν σκέφτεστε να χωρίσετε ή το έχετε κάνει ήδη, είτε είστε άντρας είτε γυναίκα, είτε έχετε μικρά είτε μεγάλα παιδιά, το βιβλίο αυτό είναι για εσάς. Το «Εμείς θα σε αγαπάμε πάντα» των Karen Bonnell και Kristin Little (εκδόσεις Διόπτρα) εξετάζει τις προκλήσεις που προκύπτουν με την ανατροφή των παιδιών έπειτα από ένα διαζύγιο ή έναν χωρισμό, προκλήσεις που απαιτούν λεπτούς και επιδέξιους χειρισμούς, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν σε δύο σπίτια. Απαντώντας στα ερωτήματα των γονέων ως προς τις συναισθηματικές επιπτώσεις του χωρισμού στα παιδιά, τη διαμάχη, τη θλίψη και την επάνοδο, οι συγγραφείς προσφέρουν έναν οδικό χάρτη για όλα τα μέλη της οικογένειας, ώστε να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη διαδικασία του χωρισμού αλλά και τη μετέπειτα πορεία τους. Μέσα από δοκιμασμένες πρακτικές καθοδήγησης, οι γονείς ανακαλύπτουν πώς να μετατραπούν από θυμωμένοι και πληγωμένοι σύντροφοι σε επιτυχημένους συγκηδεμόνες, θέτοντας σε προτεραιότητα τις ανάγκες των παιδιών τους.

11.02.2019

ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ ΕCOS: ΤΑ ΚΟΡΥΦΑΊΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΎ ΜΕ ΤΗΝ ΣΦΡΑΓΊΔΑ ΤΗΣ ΦΎΣΗΣ!

O Φλεβάρης μύρισε βουνό! Σαββατόβραδο στην Ορεινή Ναυπακτία. Η φλόγα στο τζάκι τρεμοπαίζει μανιωδώς, η μουσική σού χαϊδεύει ευγενικά τα αυτιά, οι χιονονιφάδες έξω δίνουν ρεσιτάλ χορού και η κούπα με το ζεστό βουνίσιο τσάι καταφτάνει δίπλα σου. Ενώ εσύ βουλιάζεις κι άλλο στην πελώρια πολυθρόνα. Μην σε τρομάζει η τόση ησυχία. Διότι βρίσκεσαι στο κρυστάλλινο βουνό, εκεί όπου τα παιδιά έχουν το δικό τους παραμύθι να ζήσουν με πειρατικά κυνήγια, στολισμένα ζαχαρωτά, παιχνίδια δράσης και άλλες πολλές σοκολατοπεριπέτειες. Στο Crystal Mountain Hotel ζωντανεύουν παραμύθια για μικρούς και μεγάλους.

Τα Νο 1 σε πωλήσεις και βραβευμένα για την ασφάλεια τους πράσινα απορρυπαντικά και καθαριστικά προϊόντα ECOS κυκλοφορούν στην Ελλάδα, με την παγκοσμίου κύρους πιστοποίηση “Safer Choice”από τον EPA (Environmental Protection Agency - Οργανισμός περιβάλλοντος των ΗΠΑ), η οποία, με αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανόνες, επιτρέπει στους καταναλωτές να βρίσκουν προϊόντα που είναι άριστης απόδοσης και ασφάλειας για την υγεία των ανθρώπων, αλλά και για την προστασία του περιβάλλοντος. Η ιστορία των προϊόντων ECOS ξεκίνησε πριν από 50 χρόνια στην Αμερική από τον Έλληνα Ευτύχιο Βλαχάκη το 1967, ενώ από τον Μάρτιο του 2018 παράγονται πλέον και στην Ελλάδα, μετρώντας πέντε δεκαετίες καινοτομίας, κοινωνικής ευθύνης, περιβαλλοντικής υπευθυνότητας και εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Για τον άνθρωπο που ενδιαφέρεται συνειδητά για την ασφάλεια του, την ασφάλεια των παιδιών του, αλλά και την ασφάλεια του περιβάλλοντος, οι διεθνείς πιστοποιήσεις από έγκυρους οργανισμούς του δίνουν την σιγουριά ότι διάλεξε το καλύτερο προϊόν! Τι κάνει τα προϊόντα ECOS τόσο μοναδικά; Έχουν χαρακτηριστικά που δεν υπάρχουν σε άλλα ανταγωνιστικά προϊόντα, χαρακτηριστικά που τους δίνουν μια ξεχωριστή ταυτότητα οικολογικής ανωτερότητας. Είναι υποαλλεργικά και δερματολογικά ελεγμένα Με εκπληκτικά φυσικά αρώματα Πράσινα επειδή παράγονται με συστατικά φυτικής προέλευσης Χωρίς φωσφορικά άλατα, φθαλικές ενώσεις Χωρίς πειράματα σε ζώα Χωρίς βλαβερά κατάλοιπα Με ισορροπημένο pH Χωρίς parabens Χωρίς οπτικά λαμπρυντικά Vegan Gluten Free Τα προϊόντα ECOS καλύπτουν τις κατηγορίες ρούχων, πιάτων, γενικού καθαρισμού και σαπούνια χεριών. Αποτελούνται κατά κύριο λόγο από 4 συστατικά - 100% ανανεώσιμα και φυτικής προέλευσης (Νερό, Αιθέρια Έλαια, Βιολογικά Βότανα, Καλαμπόκι, Καρύδα, Εσπεριδοειδή).

Για κρατήσεις 26340 41555, www.crystalmountain.gr www.facebook.com/crystalmountainhotel crystalmountainhotel

50 Χρόνια πρωτοπορίας και έρευνας στην πράσινη επιστήμη, 50 χρόνια αγάπης για τον άνθρωπο, το περιβάλλον και τα ζώα. Διατίθενται σε όλα τα μεγάλα Super Market!

ΧΕΙΜΕΡΙΝΈΣ ΑΠΟΔΡΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΌΛΗ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ ΣΤΟ CRYSTAL MOUNTAIN!

ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΔΆΡΙΘΜΟ, ΠΑΙΔΙΆ ΚΑΙ ΓΟΝΕΊΣ ΈΧΟΥΝ ΠΛΈΟΝ ΤΟΝ ΔΙΚΌ ΤΟΥΣ ΒΙΒΛΙΟ-ΚΌΣΜΟ!

LOVE TO BAKE COURSES ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΜΎΛΟΥΣ ΑΓΊΟΥ ΓΕΩΡΓΊΟΥ

Οι Μύλοι Αγίου Γεωργίου, σε συνεργασία με την Ελληνική Σχολή Αρτοποιίας, ανοίγουν τις πόρτες τους στο κοινό μέσα από τα Love to Bake Courses! Μαθήματα από τους ειδικούς, για όλους τους λάτρεις του baking, τους ερασιτέχνες της κουζίνας, τους ανθρώπους που λατρεύουν να ζυμώνουν, να ψήνουν και να απολαμβάνουν τις δημιουργίες τους με αυτούς που αγαπούν. Τα Love to Bake Courses είναι μονοήμερα σεμινάρια αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής διάρκειας 5 ωρών από επιλεγμένους εισηγητές οι οποίοι συνδυάζουν γνώσεις, εμπειρία και επαγγελματισμό. Σε αυτά παρουσιάζονται 4-5 συνταγές ανάλογα με τη θεματολογία. Ο μέγιστος αριθμός συμμετεχόντων είναι 20 άτομα, τα οποία χωρίζονται σε 4 ομάδες εργασίας. Στο μάθημα παρέχονται όλα τα απαραίτητα υλικά και οι συμμετέχοντες προετοιμάζουν λαχταριστές συνταγές υπό την καθοδήγηση του έμπειρου σεφ, αρτοποιού ή ζαχαροπλάστη. Φεύγοντας, πέραν των δημιουργιών τους, παίρνουν μαζί την ποδιά τους, το βιβλιαράκι των συνταγών και πολλές γευστικές απολαύσεις! Περισσότερες πληροφορίες για τα σεμινάρια και για το διδακτικό προσωπικό μπορείτε να βρείτε στο www.alevri.com/seminars και στο www.greekbakingschool.com.

Τι ονειρεύονται σήμερα τα παιδιά; Τι έχουν ανάγκη από τον κόσμο των βιβλίων; Στον Κλειδάριθμο μιλoύν και τη Γλώσσα των Παιδιών και μπαίνουν δυναμικά στον χώρο του παιδικού βιβλίου, με 30 τίτλους για το 2019. Όλες οι ιστορίες που έχουν επιλεγεί στέκονται κι αγκαλιάζουν θέματα που απασχολούν σήμερα τα παιδιά, όπως και τους γονείς τους. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη φιλία, την απώλεια, την ένταξη, τη διαφορετικότητα, τις συνεργασίες, την υγιεινή, τη μικροεπιθετικότητα, τη δυσλεξία, τον χωρισμό της μαμάς και του μπαμπά… Βιβλία βραβευμένα κι επιλεγμένα από την παγκόσμια κι εγχώρια αγορά, τα οποία απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 3+ και 9+ χρόνων, και που καταπιάνονται με συχνά συναισθηματικούς προβληματισμούς της παιδικής ηλικίας. Προσεκτικά διαλεγμένοι τίτλοι, με ζωντανές εικονογραφήσεις και κείμενα με ιδιαίτερο νόημα κι αξίες. Ιστορίες της παρέας, της φαντασίας, της ψυχής, της οικογένειας αλλά και της τεχνολογίας, των επιστημών με εικονογράφηση που μαγνητίζει το ενδιαφέρον και δίνει τροφή στη σκέψη μα και την αναζήτηση. Η βαθιά εμπειρία των εκδόσεων Κλειδάριθμος στις επιστημονικές και τεχνικές εκδόσεις, όπως και στη λογοτεχνία, με διαδρομή που φτάνει φέτος τα 34 έτη, τους επιτρέπει να δίνουν ποιοτική, απολαυστική αναγνωστική εμπειρία στο κοινό τους σε κάθε γύρισμα της σελίδας. Κάθε βιβλίο φέρει στο οπισθόφυλλό του ένδειξη με το θέμα που πραγματεύεται και την ηλικία, στην οποία απευθύνεται. Περισσότερες πληροφορίες στο www.klidarithmos.gr

ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΕΚΠΤΩΣΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ FLEXA! ΣΧΕΔΙΑΣΜΈΝΑ ΑΠΌ ΕΙΔΙΚΟΎΣ, ΕΛΕΓΜΈΝΑ ΑΠΌ ΠΑΙΔΙΆ.

Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, αλλάζουν μαζί τους και οι απαιτήσεις. Με τα συστήματα FLEXA μπορείτε στη διάρκεια των χρόνων να διαμορφώνετε το δωμάτιο του παιδιού σας ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του και να δημιουργείτε το ιδανικό περιβάλλον για κάθε στιγμή, καθώς περνάει από τη παιδική στην εφηβική ηλικία. Οι συλλογές FLEXA αποτελούνται από μια μεγάλη γκάμα προϊόντων που περιλαμβάνουν κρεβάτια με τσουλήθρες, συρόμενα κρεβάτια, γραφεία, έξυπνα συστήματα αποθήκευσης, μικρά παιχνιδιάρικα έπιπλα και όμορφα βαμβακερά υφάσματα, όλα ειδικά μελετημένα για παιδιά. Στα έπιπλα FLEXA δεν υπάρχουν μυτερές ακμές ή γωνίες -όλα είναι στρογγυλεμένα. Όλα τα κρεβάτια έχουν περάσει τους απαραίτητους ελέγχους ασφαλείας, σύμφωνα με τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και κατασκευάζονται από τα καλύτερα και πιο ανθεκτικά ξύλα που συλλέγονται στα αειφόρα δάση στη Σκανδιναβία. Έτσι, η FLEXA εγγυάται πως τα έπιπλα του παιδιού σας είναι υψηλής ποιότητας και θα διαρκέσουν πολλά χρόνια. Πραγματοποιήστε τις αγορές έως τις 28 Φεβρουαρίου και κερδίστε έκπτωση σε όλα τα προϊόντα FLEXA! www.flexaworld.com & https://www.facebook.com/FlexaGreece

11.02.2019

ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ

ΒΑLLOONS: ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ 129, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 396, ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 49, Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟY ΜΑΡΙΝΟΥ ΑΝΤΥΠΑ 60 – 64, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 1, ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 16 & ΓΡΙΒA, ΒΟΥΛΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 6, BALLOONS– CAROUSEL ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 199, BALLOONS – CAROUSEL ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 16, ΚΑΛΑΜΑΚΙ ΚΑΛΑΜΑΚΙΟΥ 87 ΩΔΕΙΟ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ: ΑΘΗΝΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 422, ΑΙΓΑΛΕΩ ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ 240, ΚΗΦΙΣΙΑ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 281 & ΣΟΛΩΜΟΥ, ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΟΜΗΡΟΥ 68, ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 7 – 9, ΓΛΥΦΑΔΑΣ Σ. ΛΑΖΑΡΙΔΗ 1 & Ν.ΖΕΡΒΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ: ΚΟΛΩΝΑΚΙ ΚΟΥΜΠΑΡΗ 1 T.G.I FRIDAYS: KOΛΩΝΑΚΙ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 2, ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43 ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: ΙΑΤΡΕΙΟ ΤΣΕΝΙΚΛΙΔΗ ΕΡΜΙΟΝΗ (ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΣ), ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ ΚΩΣΤΑ & ΚΥΠΡΟΥ 2 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΚΟΝΙΚΟΣ ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 170, ΩΡΑ ΤΕΧΝΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ 46 & ΠΩΓΩΝΙΟΥ 2, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΡΑΒΑΝΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΜΠΑ 37, VOLTA FUN TOWN Λ. ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 276 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: DYSLEXIA CENTER ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 421Β, ΜΑΡΙΟΣ ΚΟΡΜΑΣ (ΓΙΑΤΡΟΣ) ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 53, BALLOONS ΜΠΟΥΡΜΠΟΥΛΗΘΡΕΣ ΤΣΙΜΙΣΚΗ 13, MONTESSORY WAY OF LIFE ΚΩΝ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 9, STEM EDUCATION ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΜΑΡΟΥΛΗ 7, ΑΙΓΑΛΕΩ: ICE N’ SCATE ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑ 7 AΛΙΜΟΣ: ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ 4, ΜΠΟΡΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11 ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: ΑΠΟ ΤΟ Α ΕΩΣ ΤΟ Ω ΜΠΟΥΣΙΟΥ 34, ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ «ΕΝ ΓΝΩΣΕΙ» ΒΟΛΑΝΑΚΗ 17 & ΚΟΡΓΙΑΛΕΝΙΟΥ, ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ (ΓΡΑΦΕΙΟ) ΛΑΚΩΝΙΑΣ 16, ΘΕΑΤΡΟ ΠΟΡΤΑ ΛΕΩΦ. ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 59, ΚΑΠΑΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΧΑΤΖΗΚΩΣΤΑ 5 & ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ: ΠΑΙΞΕ ΓΕΛΑΣΕ ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ 14 ΒΑΡΗ-ΒΑΡΚΙΖΑ: ΦΟΥΡΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 98 & ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ, PAPERCLUB ΒΑΣ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 1, ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΒΑΡΗΣ ΚΥΡΓΙΩΝ 15, ΒΟΥΛΑ: ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ

ΘΑΣΟΥ 1 ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ: ΜΠΟΤΣΟΥ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ (ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ) Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 39Α , ΑΓΡΙΟΚΥΚΝΟΙ ΓΡΑΜΜΟΥ 14, PLAYGYM, ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ 18 ΒΥΡΩΝΑΣ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΜΠΟΥΡΑ ΧΡΥΣΑΝΘΗ Ν. ΕΛΒΕΤΙΑΣ 31, ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΣΓΟΥΡΩΣ ΦΟΡΜΙΩΝΟΣ 137, ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΟΡΟΥ ΝΤΑΝΚΑΝ ΧΡΥΣΑΦΗΣ 34 ΓΑΛΑΤΣΙ: ΣΤΑΣΙΝΑΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ 139 & ΒΕΪΚΟΥ 1 ΓΕΡΑΚΑΣ: ΜΕΛΛΙΣΑΝΘΗ ΛΕΩΦ.ΜΑΡΑΘΩΝΟΣ 176 ΓΛΥΦΑΔΑ: FLEXASHOP ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 2, MY PLAYCE ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 32, ΡΟΖΥ ΚΥΘΝΟΥ 22 & ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 6, ART & HOBBY ΛΑΖΑΡΑΚΗ 10, BABY BEAUTY ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 24-26, FRIDAYS ΛΑΖΑΡΑΚΗ 43, ΦΡΑΓΚΟΛΙΝΟ (ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ) ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 55, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΚΡΕΚΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ 94, BALUX CAFE (ΑΣΤΕΡΑΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ) ΑΣΤΕΡΙΑ ΓΛΥΦΑΔΑΣ, LAPIN MAGIC LAND ΛΕΩΦ.ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ 97, OLIVER FAMILY HOUSE (ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ PLAZA) Λ.ΔΗΜ.ΑΓΓΕΛΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 37 ΔΑΦΝΗ: 3ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΑΦΝΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 74, ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΔΑΦΝΗΣ ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ 146 ΕΛΛΗΝΙΚΟ: SPORTY'S INTERNATIONAL SCHOOL ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Λ. ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ 16 ΖΩΓΡΑΦΟΥ: KENTΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ LINGUALAND ΓΑΛΗΝΗΣ 34 ΙΛΙΟΝ: Β. & Π. ΚΩΤΟΥΛΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ 43 ΙΛΙΣΙΑ: ΚΕΝΤΡΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΠΑΠΑΒΑΛΣΑΜΗ ΚΡΑΤΕΡΟΥ 36, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ -ΚΡΕΚΑ Η. ΠΟΤΑΜΙΟΥ 2, ΔΑΜΑΛΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΛΕΩΦ. ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΣΙΒΡΙΣΣΑΡΙΟΥ 6, ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 144, ΩΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΕΘΝ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ 1, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, 2ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ, ΚΑΛΛΙΘΕΑ: ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΜΑΡΙΑ ΓΙΑΟΥΝΤΖΗ ΔΟΪΡΑΝΗΣ 8-10, ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ (ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ) ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΟΥΣ & ΣΑΧΤΟΥΡΗ, SERPE COFFEE ΔΟΪΡΑΝΗΣ 190 ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ: EVEREST ΠΕΙΡΑΙΩΣ 141, ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΜΑΛΕΙΑΣ 2-4, ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΦΩΚΙΑΝΟΥ ΒΑΣ.ΟΛΓΑΣ 1, ΙΑΝΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 24, ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΟΔΡΟΥ 9, ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΕΡΕΧΘΕΙΟΥ 22, ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΚΑΡΑΤΖΑ 7 & ΤΣΑΜΗ ΚΑΡΑΤΑΣΣΟΥ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΔΩΝ 16, ΑΤΤΕΝΙUM ΩΔΕΙΟ ΑΔΡΙΑΝΟΥ 3, ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΗΒΗΣ 23, ΣΟΚΟΛΑΤΑ 56 ΕΡΜΟΥ 56, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 94, ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΛΙΒΑΝΗ ΣΟΛΩΝΟΣ 98, ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 59-61, ΘΕΑΤΡΟ 104 ΕΥΜΟΛΠΙΔΩΝ 41, ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 100, ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΜΟaΥΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 12, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ 65, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 118, ΚΑΦΕ ΚΟΡΝΑΡΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ & ΕΡΜΟΥ, ΘΗΣΕΙΟ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ ΤΟΥΡΝΑΒΙΤΟΥ 7, ART & HOBBY ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ 31, BIOS ΠΕΙΡΑΙΩΣ 84, ΑΓΚΥΡΑ (ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΘΕΑΤΡΟ ΑΒΑΤΟΝ ΕΥΠΑΤΡΙΔΩΝ 3, ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΝΗΣ (ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΣΟΛΩΝΟΣ 52, ΡΟΙΝΙΩΤΗ ΣΤΑΜΑΤΙΑ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 96, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΓΙΑΝΤΖΟΓΛΟΥ (ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ – ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ) ΠΑΣΤΕΡ 11, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΘΕΑΤΡΟ ΚΙΒΩΤΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 115, ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΠΠΑ ΚΥΨΕΛΗΣ 2, ΤΣΙΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΚΥΨΕΛΗΣ 80, FOKA NEGRA Cafe-Bistrot ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 32, ΚΟΥΚΛΟΣΠΙΤΟ ΠΡΑΣΣΕΙΝ ΑΛΟΓΑ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ 60 ΚΟΛΩΝΑΚΙ: EΡΓΑΣΤΗΡΙ ΘΕΑΤΡΟΥ ΠΟΡΤΑ – ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 54, ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΩΤΗΣ (ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΥΨΗΛΑΝΤΟΥ 5, ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΔΟΥΚΑ 4, ΜΑΡΙΑ ΔΑΜΟΛΗ(ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΟΣ) ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ 25, IFA ΣΙΝΑ 31, CAKE ΗΡΟΔΟΤΟΥ 15, ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΛΙΛΙΑΝ ΒΟΥΔΟΥΡΗ ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ & ΚΟΚΚΑΛΗ, YOLENISΣΟΛΩΝΟΣ 9, ΔΗΜΗΤΡΑ ΔΑΜΤΣΑ (ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ) ΔΕΙΝΟΚΡΑΤΟΥΣ 11, JACK IN THE BOX, ΚΩΛΕΤΤΗ 4 ΚΟΥΚΑΚΙ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΓΓΕΛΗ, (ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ) ΔΡΑΚΟΥ 3-5, ΒΑΣΩ ΠΑΠΑΊΩΑΝΝΟΥ (ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ) ΔΡΑΚΟΥ 3, ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 70, ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ: ΠΑΛΑΤΑΚΙ ΣΥΡΟΥ 48, ΠΛΑΣΤΕΛΙΝΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ 3 ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ: ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ ΜΥΣΤΡΑ 51 ΚΗΦΙΣΙΑ: PLAYMOBIL FUN PARK ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ 4 & ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ, LITTLES ΕΛΑΙΩΝ 23, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΕΥΑ ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΚΥΡΙΑΖΗ 6-8, ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΤΕ ΠΡΩΤΕΟΣ 25, LAPIN MAGIC LAND 17Ο ΧΛΜ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΑΘΗΝΩΝ-ΛΑΜΙΑΣ MAΡΟΥΣΙ: PASTIS EMΠΟΡΙΚΟ «GOLDEN

HALL», EVITA ΑΓ. ΦΙΛΟΘΕΗΣ 1 & ΠΑΡΝΗΘΟΣ, ΜΙΚΥ ΔΩΡΙΕΩΝ 17 (ΕΝΑΝΤΙ ΟΛΥΜΠ. ΣΤΑΔΙΟΥ), ΙΑΝΟΣ GOLDEN HALL ΜΑΡΟΥΣΙ, MAIK ARTISTIC TEAM(KOMMΩΤΗΡΙΟ) ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-47, VOLTA FUN TOWN Λ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ 41-45, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 151, ΜΕΛΙΣΣΙΑ: BABY BEAUTY, Λ. ΠΕΝΤΕΛΗΣ 3, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΚΟΛΤΣΙΟΥ(ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣΑΝΑΠΤΥΞΙΟΛΟΓΟΣ), Λ.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 71 ΜΟΣΧΑΤΟ: JUNIORS ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 84 Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟ: ΜΑGENTA ARTY WORKSHOP ΑΓ.ΤΡΙΑΔΟΣ 8 Ν. ΚΟΣΜΟΣ: KENTΡO ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΖΙΑΝΙΚΑ ΑΓΛΑΟΝΙΚΗΣ 9, LINA DANCE STUDIO ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ ΤΙΜΟΞΕΝΟΥΣ 17, Ν. ΣΜΥΡΝΗ: ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΕΥΡΩΓΝΩΣΗ, ΠΛ.ΗΡΩΩΝ ΚΥΠΡΟΥ & ΜΑΔΥΤΟΥ 32, MARK & ALICE ΚΟΡΑΗ 31, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ 2ας ΜΑΙΟΥ 3, ΚΕNTΡΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ SO EASY ΚΑΛΛΙΠΟΛΕΩΣ 1, ΓΥΑΛΙΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΛΕΩΦ. ΣΥΓΓΡΟΥ 143, CAKE 22 2(ΟΣ) ΜΑΪΟΥ, ΙΔΕΕΣ-ΦΡΟΥ ΦΡΟΥ-ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ 26, ΧΗΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ 86 Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ: GYMBOREE PLAY & SING (ΔΗΜ.ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102, DANCING SCISSORS (ΚΟΜΜΩΤΗΡΙΟ) ΤΑΤΟΙΟΥ 102 ΝΙΚΑΙΑ: ΡΙΖΑΚΗ ΣΟΦΙΑ (ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ) Κ. ΓΙΕΜΕΛΟΥ 323, ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ 7Ης ΜΑΡΤΙΟΥ 57 ΠΑΓΚΡΑΤΙ: ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ "ΓΑΤΟΣ ΜΑΟΥΡΙΤΣΙΟ" ΕΥΦΡΟΝΙΟΥ 10-12, ΦΡΟΥΤΟΠΛΑΝΗΤΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ «ATHENSMILLENIUM» YMHTTOY 110, BABY HAIR ART GK. ΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 25, STEP BY STEP ΠΛΩΤΙΝΟΥ 5, FACE STRANE ΛΕΩΦ. ΒΑΣ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 5-7, ΘΕΑΤΡΟ SCROW ΑΡΧΕΛΑΟΥ 5, ΛΕΞΙΚΟΠΩΛΕΙΟ ΣΤΑΣΙΝΟΥ 13, ΠΛΕΙΑΔΕΣΣΠΥΡΟΥ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 62 ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ: ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ, ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ, ΑΟΠΦ ΦΑΛΗΡΟΥ (ΚΟΛΥΜΒΗΤΗΡΙΟ Π.ΦΑΛΗΡΟΥ) Δ.Α.Κ ΠΑΛΑΙΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ, VOLTA FUN TOWN ΜΑΡΙΝΑ ΦΛΟΙΣΒΟΥ, BOOKTAILS ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 47 & ΑΓΙΟΥΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 58 ΠΑΠΑΓΟΥ: VERDE ΑΛΣΟΣ ΠΑΠΑΓΟΥ, ΣΤΡ. ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΥ & ΠΕΝΤΕΛΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ: ΛΙΛΗ ΜΕΛΑ (ΠΑΙΔΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ) ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 5, ΜΑΓΕΜΕΝΗ ΠΥΞΙΔΑ ΚΑΡΑÏΣΚΟΥ 108, ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΕΧΝΗ ΑΛΚΙΒΙΑΔΟΥ 57 & ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΑΣ, ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΡΑΟΛΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 43 & ΚΑΡΑÏΣΚΟΥ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΡΩΜΑ ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 46-48, MINI SPORT SCLUB ΣΩ-

ΤΗΡΟΣ 39 & ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ 159, ΗΑPPY HIPPIE MEΣΟΛΟΓΓΙΟΥ 16 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ: MIND THE GAP ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΒΕΑΚΗ 29, ΑRT & HOBBY ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ 65 ΠΕΥΚΗ: WONDERLAND ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 3 ΣΕΠΟΛΙΑ: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΒΡΕΦΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΔΟΥ 181, KΟΣΜΟΪΑΤΡΙΚΗ ΑΜΦΙΑΡΟΥ 165 ΣΠΑΤΑ: EMΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ «SMARTPARK» ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ, SMART PLAYLAND ΕΜΠΟΡ. ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΥΛΑΚΗ ΤΑΥΡΟΣ: ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗKAKOYIANNIS FOUNDATION ΠΕΙΡΑΙΩΣ 206, EMΠΟΡΙΚΟ «ΑΤΗΕΝSHEART» ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, VOLTA FUN TOWN ΠΕΙΡΑΙΩΣ 180, ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 254, ΦΙΛΟΘΕΗ: ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ ΚΕΧΑΓΙΑ 26, ΝΗΠΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 1 & ΒΑΣ. ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ XAÏΔΑΡΙ: PROSKALO ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ 31, BALLOONS-COCO LIGO ΧΙΟΥ 16 ΧΑΛΑΝΔΡΙ: ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ KATΣΟΥΛΙΕΡΗ 4, Ι LOVEDYSLEXIA ΑΓ.ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ 107 & ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ, ΚΑΦΕ ΜΠΑΡ «ΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΑΝΔΡ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ 9, ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ ΜΕΡΕΣ (DANCEVACUUM), ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ 42, ΤΡΙΚΥΚΛΟ ΛΕΩΦ.ΠΕΝΤΕΛΗΣ 104, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΗ-ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ ΔΑΝΑΙΔΩΝ 2- ΠΛ.ΦΛΥΑΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΝΟΗΣΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ ΟΛΥΜΠΟΥ 25,OPTOMETRIA ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ 44 & ΔΑΙΔΑΛΟΥ ΧΟΛΑΡΓΟΣ: ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΑΕΤΙΔΕΩΝ 15, 1ος ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ, 2οςΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΧΟΛΑΡΓΟΥ ΨΥΧΙΚΟ: FROG AND THE CROWN OΜΗΡΟΥ 14, ΧΑΡΤΟΠΟΛΙΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 1 & ΛΕΩΦ.ΚΗΦΙΣΙΑΣ, GYMBOREE PLAY & MUSIC ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 198(1ος ΟΡΟΦΟΣ), SAFE BEBE ΔΗΜ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ 13Α, ART & HOBBY ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 4, MY PLACE ΑΔΡΙΑΝΕΙΟΥ 44

Γίνετε συνδρομητές στο Taλκ. Πληροφορίες στο www.talcmag.gr