Fachowy Instalator 2013/6

www.fachowyinstalator.pl

GRUDZIEŃ 2013

NAKŁAD 6000 EGZ. WYDANIE NUMER 6/2013

Od redakcji... „Zima jest, więc musi być zimno”. Ten cytat i całą towarzyszącą mu scenę z filmu „Miś” pamiętają chyba wszyscy miłośnicy polskiego kina. Ale czy faktycznie musi być zimno? Musi, bo - jak sobie przypomnimy dalszy ciąg tej filmowej rozmowy telefonicznej - „takie jest odwieczne prawo natury”. Na szczęście możemy naturę trochę oszukać i dogrzewać się na różne sposoby, korzystając z bardziej lub mniej zaawansowanych technicznie urządzeń grzewczych. Mimo, że sytuacja gospodarcza na początku roku budziła duże obawy o przyszłość branży grzewczej, to w trzecim kwartale powiało lekkim optymizmem i - jak można się dowiedzieć z raportu opublikowanego przez SPIUS – „...dało się zaobserwować znaczne ożywienie ze strony klientów indywidualnych i firm instalacyjnych. Jednak w dalszym ciągu propaganda kryzysu powoduje, że część inwestorów, których sytuacja finansowa pozwoliłaby na zakup droższych, bardziej zaawansowanych urządzeń, zostawia te decyzje na „koniec kryzysu” i zadowala się przejściowo urządzeniami z niższej półki cenowej”. Jakie więc urządzenia grzewcze były najchętniej wybierane? Wyciągając wnioski z przytoczonego wcześniej raportu autorstwa Janusza Starościka, zarówno rynek pomp ciepła, jak i kotłów kondensacyjnych ma się całkiem nieźle. Gorzej przedstawia się sytuacja z kolektorami słonecznymi i konwencjonalnymi kotłami gazowymi. W obu tych przypadkach zanotowano spadki sprzedaży. Na szczęście wstępne raporty opublikowane przez GUS świadczą o prognozie poprawy trendów na rynku budowlanym w przyszłym roku. A przecież więcej rozpoczętych inwestycji - to więcej planowanych kotłowni. Bądźmy więc optymistami!

Małgorzata Dobień

Wydawca: Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k.

Gromiec, ul Nadwiślańska 30 32-590 Libiąż

Dyrektor Zarządzający: Robert Karwowski tel. kom. 502 255 774 robert.karwowski@targetpress.pl

Biuro w Warszawie: 01-821 Warszawa ul. Hajoty 53, lok. 2 tel. +48 22 635 05 82 tel./faks +48 22 635 41 08

Adres Działu Promocji i Reklamy: 01-821 Warszawa ul. Hajoty 53, lok. 2 tel./faks +48 22 635 41 08

Redaktor Naczelna:

Prenumerata: prenumerata@fachowyinstalator.pl

Małgorzata Dobień malgorzata.dobien@targetpress.pl Dyrektor Marketingu i Reklamy:

Skład: K2DESIGN Krzysztof Frankowski k2design.frankowski@gmail.com

Robert Madejak tel. kom. 512 043 800 robert.madejak@targetpress.pl

Druk: ARTDRUK

Dział Promocji i Reklamy: Marcin Sikora tel. kom. 515 251 052 marcin.sikora@targetpress.pl Ryszard Staniszewski tel. kom. 503 110 913 ryszard.staniszewski@targetpress.pl

4

Fachowy Instalator 6/2013

www.fachowyinstalator.pl Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó­wionych, zastrzega sobie prawo ich re­da­gowania oraz skracania.

Nie odpowia­da­my za treść zamieszczonych reklam.

SPIS TREŚCI

Aktualności

Informacje pierwszej wody............................................................ 6

NOWOŚCI

Nowości....................................................................................... 8

INSTALACJE

Jak zabezpieczyć rury przed zamarzaniem?..................................... 14 Wygodny dojazd zimą czyli nowoczesne rozwiązania grzewcze Raychem...................... 18 Bezpieczne systemy rurowe Geberit...............................................20

OGRZEWANIE

Bezpieczny kominek z płaszczem wodnym......................................24 Normy i przepisy w ogrzewaniu......................................................30 Kotły w ruch....................................................................................34

NA RYNKU

Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda.....................................36

POMIARY

Przyrządy do pomiaru wilgotności i jakości powietrza.......................42 Wydajny i precyzyjny analizator spalin testo 320 basic......................46 Fluke CNX......................................................................................48

WENTYLACJA

GWC w wentylacji..........................................................................50 Systemy wentylacyjne – problemy eksploatacyjne w pytaniach i odpowiedziach........................................................53 Energooszczędna technologia dla komfortowego klimatu wnętrza...56 Prawidłowa wentylacja ważnym aspektem zdrowego życia..............58

SAMOCHÓD W FIRMIE

Co zrobić po wypadku?...................................................................64

WARSZTAT

Warsztat..........................................................................................74 Fachowy Instalator 6/2013

5

INFORMACJE PIERWSZEJ WODY

6

Fachowy Instalator 6/2013

wpłynąć na ich bezpieczeństwo. W drugiej części dnia można było empirycznie sprawdzić całą świeżo nabytą wiedzę.

Wszystkie próby były oceniane, a na koniec instruktorzy ogłosili zwycięzców, którym wręczono pamiątkowe puchary. Każdy z uczestników miał również okazję poprowadzić w rajdowym tempie samochody Subaru i Porsche z silnikami o mocy ponad 300 KM. Jednak największą atrakcją okazał się przejazd codrive z kierowcą rajdowym Wojtkiem Chuchałą, II wicemistrzem RSMP 2013. Jego rajdowe Subaru Impreza STI kilkadziesiąt razy przejechało tor wyścigowy z instalatorami na pokładzie.

Już wiemy, że firma Geberit planuje kontynuację akcji ON TOUR w 2014 roku i zapewne przygotuje nie mniej ciekawe prezentacje, szkolenia i atrakcje dla współpracujących z firmą instalatorów. Źródło: Geberit Fot.: Geberit

Firma Geberit zakończyła tegoroczną edycję akcji Geberit On Tour skierowanej do instalatorów w całej Polsce.

Od wiosny do jesieni Geberit On Tour odwiedził 20 miast, przejeżdżając niemal 10 000 km po polskich drogach. On Tour ruszył podczas Targów SBS w Strykowie 24‑25 kwietnia, zaś ostatnim gospodarzem tegorocznej edycji był BIMs Plus, który gościł instalatorów w białostockim oddziale firmy w dniach 23‑25 września. Tegoroczni gospodarze imprez to hurtownie instalacyjne, posiadające magazyny produktów rurowych Geberit Mapress i/lub Geberit Mepla.

W czasie spotkań były prezentowane nie tylko dobrze znane systemy instalacyjne i rurowe, ale także nowości z roku 2012 i 2013. Dzięki temu instalatorzy mogli uaktualnić swoją wiedzę i przeszkolić się ze sposobu montażu i zastosowań nowych produktów. Aby przekonać instalatorów do swoich rozwiązań Geberit przygotował specjalne prezentacje, które pokazały, że: ciśnienie 100 atmosfer nie jest w stanie uszkodzić połączeń wykonanych w systemie wielowarstwowym Geberit Mepla oraz że wytrzymają one holowanie 2-tonowego samochodu. Okazało się także, że w ciągu 5 minut, można złożyć ściankę instalacyjną, która wytrzyma obciążenie 400 kg.

Chętni mogli zaprezentować swoje umiejętności podczas: wykonywania poprawnego połączenia zaciskowego Geberit Mepla/Geberit Mapress; budowania dowolnego kształtu z rur kanalizacyjnych Silent-PP; budowania ścianki instalacyjnej z systemu Geberit GIS; montażu i demontażu zaworów w spłuczkach podtynkowych Geberit.

40 instalatorów, którzy byli najaktywniejsi podczas trwania akcji On Tour w swojej lokalizacji zostało zaproszonych na spotkania finałowe, które znacznie podniosły poziom adrenaliny we krwi. Nic tak nie ekscytuje prawdziwego faceta jak prędkość i możliwość sprawdzenia własnych umiejętności. Jeśli jeszcze podniesiemy temperaturę smakiem rywalizacji, to powodzenie imprezy jest murowane. Finałowe imprezy Geberit on Tour organizowane wspólnie z głównym partnerem – Platinum Subaru Rally Team – to szkolenia pt.: „Doskonalenie techniki jazdy”, które odbyły w październiku na torach wyścigowych w Kielcach i Poznaniu. Impreza została przygotowana przez profesjonalistów – firmę SJS SA specjalizującą się w realizacji imprez motoryzacyjnych. Najpierw instalatorzy przeszli podstawowe szkolenie z techniki jazdy samochodem, który jest przecież ich codziennym narzędziem pracy i poprawa umiejętności może w przyszłości

Fot.: Geberit

GEBERIT ON TOUR – podsumowanie edycji 2013

INFORMACJE PIERWSZEJ WODY

W obiektach zabytkowych kwestia wysokiej jakości instalacji nabiera szczególnego znaczenia. Każda awaria groziłaby powstaniem trudnych do oszacowania szkód. Dlatego podczas tegorocznych prac remontowych w Pałacu na Wyspie, obejmujących również instalację wody zimnej, wybrano sprawdzone rozwiązania firmy Viega. Piony i poziomy zostały wykonane w systemie Sanpress, składającym się z rur ze stali odpornej na korozję i zaprasowywanych złączek z brązu o średnicach od 22 do 54 mm. O wyborze

takiego rozwiązania zadecydowały niezawodność, trwałość i zapewnienie wysokich parametrów higieny wody pitnej.

– Stal odporna na korozję i połączenia z brązu to optymalne rozwiązanie w przypadku agresywnej korozyjnie warszawskiej wody z Wodociągu Centralnego – mówi Paweł Borychowski z firmy Viega. – Technika zaprasowywania pozwoliła jednocześnie znacznie skrócić czas montażu instalacji, gwarantując przy tym maksymalny poziom bezpieczeństwa. Źródło: Viega

Fot.: Viega

Fot.: Viega

System Sanpress w Pałacu na Wyspie w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie

REKLAMA

Ø 22 mm rura odprowadzająca Umywalka Prysznic

www.sfapoland.pl

Fachowy Instalator 6/2013

7

INFORMACJE PIERWSZEJ WODY

Ambasador Polskiej Gospodarki 2013 dla FERRO 7 października 2013 roku, na spotkaniu członków Małopolskiej Loży Business Centre Club firma FERRO odebrała Dyplom Ambasadora Polskiej Gospodarki 2013.

Wyróżnienie przyznane w kategorii Eksporter potwierdza konkurencyjną pozycję Spółki na rynku globalnym, a w szczególności w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wysokiej jakości produkty firmy widoczne są nie tylko na rynkach: polskim, czeskim, rumuńskim, słowackim, bułgarskim i ukraińskim, ale również w Europie Zachodniej.

FERRO jest laureatem tej cennej nagrody już po raz drugi.

Ambasador Polskiej Gospodarki to odbywający się od pięciu lat ogólnopolski konkurs, którego celem jest zwiększenie zaangażowania polskich przedsiębiorców w promocję kraju na arenie międzynarodowej, jako wiarygodnych partnerów gospodarczych.

Organizatorem konkursu jest Business Centre Club, a patronat honorowy sprawuje Minister Spraw Zagranicznych.

To wyróżnienie dla firm, które osiągają sukcesy na rynkach międzynarodowych. Konkurs promuje wysokie standardy ekonomiczno-finansowe i dobre praktyki biznesowe w kontaktach zagranicznych. Jego misją jest zacieśnianie współpracy przedsiębiorców z przedstawicielami polskich instytucji odpowiedzialnych za promowanie Polski, polskiej gospodarki, kultury i inicjatyw społecznych. Współpraca ta polega między innymi na rozwoju wzajemnych kontaktów i wymianie informacji. Źródło: Ferro

8

Fachowy Instalator 6/2013

Wytyczne PORT PC dotyczące projektowania, wykonania i odbioru instalacji dolnych źródeł pomp ciepła już dostępne

Na rynku pojawiła się pierwsza publikacja w języku polskim zawierająca wytyczne projektowania, wykonania i odbioru instalacji z pompami ciepła. Jest to pierwsza część cyklu dotycząca dolnego źródła ciepła. Wydawcą tego praktycznego podręcznika jest Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła. Warto również wspomnieć, że wytyczne te zostały pozytywnie zarekomendowane przez Departament Energii Odnawialnej Ministerstwa Gospodarki.

W publikacji tej znaleźć można, oprócz aktualnych informacji prawnych i norm, fachową wiedzę na temat gruntowych wymienników ciepła oraz procedury projektowania, wykonania i odbioru instalacji.

Zespół specjalistów branżowych pracował nad publikacją ponad 3 lata wierząc, że zebrana wiedza będzie równie praktyczna i szeroko wykorzystana jak jej europejskich odpowiedników (niemieckie wytyczne wg VDI 4640 cz.

2, austriackie wytyczne ÖWAV-Regelblatt 207, szwajcarska norma SIA 384/6:2010). Wysoki poziom techniczny oraz bogata wiedza branżowa przekłada się na to, że wytyczne PORT PC mogą być wykorzystywane w formie załącznika przy zawieraniu umów między inwestorem a wykonawcą dolnego źródła.

Według prognoz PORT PC na najbliższe lata, przewidziany jest dynamiczny rozwój rynku pomp ciepła w kraju.

Jednak nie bez znaczenia jest tu jakość projektowania, wykonania i odbioru instalacji. Dlatego opublikowane właśnie wytyczne mają szansę stać się źródłem profesjonalnej wiedzy dla projektantów, wykonawców, kierowników budowy, inspektorów nadzorujących, osób kształcących się oraz użytkowników instalacji pomp ciepła. Źródło: PORT PC

INFORMACJE PIERWSZEJ WODY

NIE DAWAJ CZADU! MK Systemy Kominowe organizuje edukacyjny konkurs Mimo iż tegoroczna jesień rozpieszcza nas pogodą, już wkrótce rozpocznie się sezon grzewczy z prawdziwego zdarzenia. Niestety, co roku z powodu zatrucia tlenkiem węgla (potocznie nazywanym czadem) umiera kilkadziesiąt osób. MK Systemy Kominowe po raz kolejny chce uświadomić Polakom, że z czadem nie ma żartów – w tym celu organizuje konkurs, które podstawowym celem jest nagłośnienie problemu i nakłonienie ludzi do większej dbałości o własne bezpieczeństwo.

– Każdego roku ofiarą czadu pada wiele osób, w tym osoby starsze i dzieci. Tymczasem, by zapobiec takim tragediom, wcale nie trzeba wiele wysiłku – wyjaśnia Anna Rotkis-Dziadul, Dyrektor Biura Sprzedaży i Marketingu firmy MK Systemy Kominowe. – Zdecydowaliśmy się na zorganizowanie konkursu, który ma na celu skłonienie ludzi do samodzielnego odszukania odpowiedzi na pytanie: jak uchronić się przed czadem? Uważamy, że samodzielnie zdobyta wiedza lepiej zapada w pamięć, a w tym przypadku wiedza może uratować życie!

Dla osób, które zaangażują się w ten projekt przewidzieliśmy atrakcyjne i bardzo praktyczne nagrody.

Aby wziąć udział w konkursie wystarczy wykonać trzy proste kroki: 1. Poszperać w sieci i znaleźć odpowiedź na zadanie konkursowe – Wymień co najmniej trzy działania, które uchronią Cię przed czadem.

2. Wysłać odpowiedź na adres e-mail: mkzary@niebieski­ ocean.pl 3. Polubić fanpage www.facebook.com/MowimyoKominach – w którym znajduje się mnóstwo przydatnych informacji na temat systemów kominowych, bezpieczeństwa, a także porad ekspertów.

Devi wprowadza najdłuższą gwarancję na rynku

Na autorów najlepszych (i oczywiście poprawnych) odpowiedzi będą czekać następujące nagrody: 1. Autor najbardziej adekwatnej odpowiedzi otrzyma stację pogodową Conrad W232P, która nie tylko pokazuje najświeższe dane meteorologiczne, ale również umożliwia przeglądanie wybranych fotografii w cyfrowej ramce oraz czujnik czadu Kidde, który może nawet uratować życie 2. Autorzy trzech kolejnych odpowiedzi, które zostaną docenione przez jury otrzymają czujniki czadu Kidde.

Jury w swojej ocenie będzie brało pod uwagę poprawność odpowiedzi, jej jakość, stopień zaangażowania w znalezienie najważniejszych działań, które mogą zapobiec tragediom spowodowanym przez czad.

Konkurs będzie trwał do 16 grudnia. Wyniki zostaną ogłoszone do końca 2013 roku. Udział w konkursie jest równoznaczny z potwierdzeniem zapoznania się z regulaminem dostępnym na stronie www.mkzary.pl.

W projekt zaangażowały się także czołowe media branżowe: Fachowy Instalator, Świat Kominków, ogrzewnictwo.pl i kominki.org. Wymienione redakcje objęły konkurs swoim patronatem. Źródło: MK Systemy Kominowe Devi wydłuża okres gwarancji na wszystkie stałooporowe kable i maty grzejne z 10 na 20 lat. Tym samym staje się producentem oferującym najdłuższą standardową gwarancję na rynku. Gwarancja obejmuje nie tylko produkt, ale również ewentualną reparację uszkodzonego fragmentu podłogi wynikającą z konieczności naprawy lub wymiany produktów.

Eksperci z firmy Devi są pewni najwyższej jakości swoich produktów, dlatego też przedłużenie gwarancji do 20 lat było dla nich rzeczą naturalną. Dzięki temu, że oferują produkty sprawdzone nie mają wątpliwości przed objęciem gwarancją również kosztów montażu i materiałów podłogi, w której zamontowano ogrzewanie podłogowe DEVI. Źródło: Devi

Fachowy Instalator 6/2013

9

NOWOŚCI

Najnowszy radiator od Atlantic Mimo, że grzejniki radiacyjne są droższe niż konwekcyjne czy promieniujące, to gwarantują komfort cieplny porównywany do tego, jaki dają standardowe grzejniki z wodnego systemu C.O. W tym roku Atlantic Polska wprowadził do oferty radiator Alcove, którego element grzewczy wykonany został z żeliwa, w trzech wersjach wg. mocy: 1000, 1500 i 2000 W. W tym modelu grzejnika warto zwrócić uwagę na funkcję „wietrzenie” umożliwiającą czasowe obniżenie temperatury w danym pomieszczeniu oraz system ASP, dzięki któremu w ogrzewanym pomieszczeniu nie zachodzi cyrkulacja kurzu. Poprzez cyfrowy termostat temperatury z wyświetlaczem LCD jest możliwość

programowania trzech zakresów pracy temperatur: komfort (10 ‑ 28°C.), antyzamarzanie (7°C.) i eko (natychmiastowy spadek temperatury komfort o 1 ‑ 4°C.).

Grzejniki z modelu Alcove są kompatybilne z systemem sterowania Pass Program, czyli można podłączyć je do istniejącej już sieci sterowania lub użyć programatora Chronopass, by sterować nim w sposób indywidualny. Chronopass pozwala na programowanie tygodniowe, dzień po dniu, godzina po godzinie.

Obudowa grzejników wykonana jest ze stali wysokogatunkowej malowanej białym lakierem typu epoxy-polyester, na stelażu naściennym ze stali galwanizowanej. www.atlantic-polska.pl

DEVIreg™ Touch – termostat do ogrzewania podłogowego Obchodzący właśnie swoje pierwsze urodziny, termostat DEVIreg™ Touch ceniony jest za swoje właściwości energooszczędne. Z funkcją inteligentnej regulacji temperatury może przyczynić się do zmniejszenia zużycia energii nawet o 20%, np. w stosunku do stosowanych dotąd urządzeń tego typu. Oprócz oferowanej wcześniej białej obudowy, teraz dostępna jest również czarna wersja kolorystyczna termostatu.

Badania przeprowadzone wśród właścicieli domów i mieszkań wykazały, jak ważna jest wysoka energooszczędność w domowych rozwiązaniach grzewczych. W przypadku oszczędności energii wyniki dla DEVIreg™ Touch są nawet o 12% wyższe niż wyniki modeli konkurencyjnych. Tak wysoka energooszczędność jest możliwa dzięki precyzyjnemu sterowaniu temperaturą pomieszczenia oraz specjalnym funkcjom, takim jak wykrywanie otwartego okna. Ponadto termostat ten można zaprogramować zgodnie z elastycznym planem dnia, dzięki czemu jego działanie jest dopasowane do współczesnego trybu życia użytkowników. Dostępna jest również łatwa w obsłudze „funkcja wakacyjna”, która wyłącza ogrzewanie, gdy rodzina przebywa poza domem.

Dzięki eleganckiemu wyglądowi i nowym wersjom kolorystycznym „Czysta czerń” i „Biel polarna”, DEVIreg™ Touch jest jeszcze bardziej atrakcyjny i wciąż bardzo dyskretny. Termostat można zamontować praktycznie w każdym miejscu, dzięki jego dwuczęściowej budowie, która pasuje niemal do wszystkich systemów ramek dla urządzeń elektrycznych.

DEVIreg™ Touch jest wysoce niezawodny i praktycznie bezobsługowy. Ponadto jest oferowany w standardzie z najdłuższą na rynku 5-letnią gwarancją. www.devi.pl

Centralne odkurzanie w szklanej oprawie

10 10

Fachowy Instalator 6/2013

Gniazdo ssące to jeden z nielicznych widocznych elementów systemu centralnego odkurzania. Swoim wyglądem powinno być dopasowane nie tylko do włączników światła i gniazdek elektrycznych, ale do całego pomieszczenia. W ofercie firmy UST-M, producenta systemu Vacu USM, pojawiło się gniazdo Leovac Asko Plus wykonane ze szkła. Produkt dostępny jest w czterech stonowanych barwach – białej, szarej, kremowej i srebrnej. www.ustm.pl

NOWOŚCI

Promiennik gazowy Mark Infra+ – ciche ciepło tylko tam, gdzie jest potrzebne Nie sposób dyskutować z zaletami ogrzewania promiennikowego w pomieszczeniach kubaturowych. Na korzyść tej metody przemawiają krótki czas nagrzewania, wysoka temperatura w obszarze przebywania ludzi oraz cicha praca. Nieocenione są także niskie zużycie energii przez promienniki, brak ruchu powietrza w pomieszczeniu i możliwość ogrzewanie strefowego lub punktowego.

W asortymencie Mark Polska znajduje się promiennik gazowy Mark Infra+, który stanowi bardzo dobry przykład urządzenia o wysokiej wydajności energetycznej przy jednoczesnym niewielkim zużyciu gazu. Wysoka sprawność radiacyjna promiennika gazowego Mark Infra+ wpływa na bardzo niskie

zużycie energii. Oszczędności mogą sięgać nawet do 40%! Równomierne rozprowadzenie ciepła jest natomiast efektem zastosowania palnika nadciśnieniowego o długim i stałym płomieniu kombinacji z turbulatorami wbudo-

wanymi w promiennik, dzięki czemu otrzymano równomierny przepływ ciepła przez rurę.

Promiennik Mark Infra+ dostępny jest w pięciu przedziałach mocy grzewczej od 10 do 50 kW. Urządzenie to posiada bardzo skutecznie odbłyskujący aluminiowy reflektor oraz podwójną izolację powietrzną dodatkowo ograniczającą straty konwekcyjne do minimum. www.markpolska.pl

REKLAMA

Fachowy Instalator 6/2013

11 11

NOWOŚCI

Bateria umywalkowo-bidetowa Ferro funkcjonalne rozwiązanie do małej łazienki Aranżacja małej łazienki to nie lada wyzwanie, zwłaszcza jeżeli zależy nam na estetyce wykończenia i uzyskaniu maksimum komfortu. W łazienkach, w których nie znajdzie się miejsce na bidet doskonale sprawdzi się bateria umywalkowo-bidetowa Metalia 56 marki Ferro. Bateria montowana na umywalce składa się z nieruchomej wylewki oraz regulatora strumienia i głowicy ceramicznej oraz zaworu ciśnieniowego z funkcją auto-stop. Integralną częścią urządzenia jest rączka

natrysku z zaworem zwrotnym oraz uchwytem pozwalającym na montaż do ściany. W komplecie znajdują się także przyłącza elastyczne i wąż w oplocie metalowym o długości 150 cm.

Zastosowanie baterii jest wielorakie.

Dzięki rączce natrysku szybka toaleta i umycie włosów nad umywalką nie będzie już problemem. Rączka natrysku zamocowana na ścianie pomiędzy umywalką a toaletą doskonale zastąpi baterię bidetową. Urządzenie będzie pomocne także w czasie domowych

porządków: bez problemu opłuczemy nad toaletą pojemniki lub napełnimy wodą nawet sporej wielkości wiadro.

Bateria umywalkowo-bidetowa należy do 12-elementowej kolekcji Metalia 56. www.ferro.pl

Prysznic bez brodzika w łazience remontowanej

Prysznic z odpływem na poziomie posadzki to jeden z najpopularniejszych trendów w nowoczesnych łazienkach.

Realizacja tego rodzaju projektów do tej pory często nie była jednak możliwa w istniejącej już łazience. Viega znala-

zła wyjście z tej sytuacji! Specjalne odpływy z serii Advantix mają niewielką wysokość montażową – od 62 do 67 mm – i są one idealne w przypadku renowacji łazienki. Pomimo tak płaskiej konstrukcji wszystkie odpływy zachowują wysoką wydajność: od 0,4 do 0,5 l/s.

Superpłaskie odpływy mogą być łączone z odwodnieniami liniowymi Advantix i Advantix Basic, a także z wersjami narożnymi. Pasują zarówno do kwadratowych, jak i okrągłych rusztów firmy Viega. Odpływ liniowy Advantix Basic jest dostępny w wersji do montażu przy ścianie lub w dowolnym miejscu łazienki, w długościach: 750, 800, 900, 1000 i 1200 mm. Po zamontowaniu odpływu na zewnątrz widoczny jest jedynie elegancki ruszt, idealnie zlicowany z powierzchnią posadzki. www.viega.pl

Nowoczesna neutralizacja kondensatu Firma SFA jesienią tego roku wprowadziła nowy produkt pod nazwą SANINEUTRAL. Jest to urządzenie przeznaczone do neutralizacji kondensatu, powstającego podczas pracy kotłów kondensacyjnych. Produkt ten służy do eliminacji kwaśnego kondensatu z kotła, przed jego odprowadzeniem do kanalizacji, szamba lub oczyszczalni ścieków. Działa na zasadzie grawitacyjnego przepuszczenia go przez złoże neutralizujące, w postaci granulek węglanu wapnia i magnezu, dzięki czemu może już dołączyć do sieci zużytych wód z neutralnym PH, spełniając określone wymogi i normy UE w tym zakresie. Może być stosowany razem z pompami Sanicondens Mini i Plus. W przypadku zastosowania razem z pompami Sanicondens Mini i Plus,

12 12

Fachowy Instalator 6/2013

Sanineutral musi zostać zamontowany jako pierwszy. Jest to jedyne tego typu urządzenie na rynku polskim. Powinno być montowane w przypadku odprowadzania ścieków do ekologicznych oczyszczalni, tym bardziej, że jest to wymóg gwarancyjny producentów lub osób, dla których ekologia nie jest obojętna. www.sfapoland.pl

NOWOŚCI

Panasonic rozszerza linię pomp ciepła Aquarea T-CAP Panasonic uzupełnił swoją linię pomp ciepła Aquarea T-CAP o model o mocy 16 kW. Rozwiązania zastosowane w najnowszej jednostce z linii T-CAP umożliwiają skuteczne ogrzewanie i chłodzenie budynku oraz produkcję wody użytkowej o temperaturze 55°C nawet wtedy, gdy na zewnątrz panują temperatury rzędu -20°C. Co ważne, praca jednostki może odbywać się z zachowaniem jej nominalnych charakterystyk wydajności grzewczej nawet przy temperaturze zewnętrznej do -15°C, dzięki czemu nie ma konieczności wspomagania jej dodatkowym źródłem ciepła. Wysoką efektywność urządzenia potwierdzają współczynnik COP - sięgający 4,74 - i klasa energetyczna A.

Nowy model Aquarea T-CAP 16 kW został również wyposażony w szereg funkcji dodatkowych. Pierwszą z nich jest tryb auto przełączający tryb grzania i chłodzenia w zależności od temperatury zewnętrznej. Jednostka oferuje również możliwość pracy w trybie wakacyjnym, pozwalającym na osz­ czędzanie energii w czasie nieobecności przy jednoczesnym zabezpieczeniu instalacji przed zamarznięciem.

Dodatkowo Aquarea T-CAP jest wyposażona w system powiadomień o zużyciu energii elektrycznej w cyklu tygodniowym, miesięcznym i rocznym w podziale na tryby pracy. Uzupełnieniem nowych funkcji jest możliwość wygrzewania oraz osuszania podłogi w nowych budynkach. Opcjonalnie urządzenie może produkować także chłodną wodę o temperaturze 5°C. www.aircon.panasonic.pl

Energooszczędne pompy elektroniczne KELLER EKO Jedną z nowości marek własnych, wprowadzonych na rynek przez Grupę SBS są pompy Keller EKO, energooszczędne elektroniczne pompy obiegowe przeznaczone do instalacji centralnego ogrzewania. Spełniają one wymogi nowych przepisów unijnych (rozporządzenia komisji WE nr EC 641/2009) wchodzących w życie od 1 sierpnia 2015 r. – wartość wskaźnika efektywności energetycznej dla pomp wynosi EEI<0,2. Dają możliwość oszczędzania energii elektrycznej nawet do 80%.

Pompy obiegowe KELLER dzięki specjalnej konstrukcji silnika zapewniają cichą pracę oraz dopływ odpowiedniej ilości energii cieplnej do instalacji CO., zarówno w dzień, jak i w nocy, w zależności od parametrów panujących w instalacji. Urządzenie posiada możliwość pracy w różnych trybach:

dostępne są tryby pracy dedykowane do instalacji ogrzewania grzejnikowego, do instalacji ogrzewania podłogowego, 3 tryby ręczne, tryb AUTO oraz tryb nocny.

Dzięki wbudowanemu w pompie czujnikowi temperatury praca urządzenia w trybie nocnym pozwala ograniczyć pobór energii elektrycznej. Tryb nocny jest idealnym rozwiązaniem w układach wyposażonych w sterowanie – ustawienie temperatury w trybie nocnym jest niższe niż w trybie dziennym. Tryb nocny reaguje również w układach z kotłami na paliwo stałe bez wyposażenia w sterowanie – w nocy kiedy nie grzejemy temperatura w kotle ulega obniżeniu, a pompa samoczynnie redukuje przepływ wody oszczędzając energię. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań w pompach Keller EKO

daje możliwość oszczędzania energii elektrycznej nawet do 80% w stosunku do pomp starego typu.

Pompy dostępne są w wersjach 25/40 i 25/60. www.grupa-sbs.pl

Fachowy Instalator 6/2013

13 13

INSTALACJE

Jak zabezpieczyć rury przed zamarzaniem?

Właściwie dobrane zabezpieczenia, odpowiedzialne za ochronę rur przed zamarzaniem, zapewnią komfort użytkowania budynku, a co najważniejsze, pozwolą uniknąć wysokich kosztów związanych z odmrażaniem oraz ewentualną wymianą uszkodzonych fragmentów instalacji wodnej.

14 14

Fachowy Instalator 6/2013

INSTALACJE

Fot.: Pentair

Zacznijmy może od zalet systemów ogrzewania rur. O ile zapobieganie zamarzaniu jest oczywiste, to dodatkowo zyskać można utrzymywanie w rurach ciepłej wody. Przewód grzewczy dobieramy w zależności od temperatury, jaką chcemy uzyskać w rurach. Na rynku dostępne są przewody pozwalające przykładowo na podtrzymanie 45, 65 lub od 50 do 70°C. System zapobiega rozwojo-

Fot. 1. Samoregulujące przewody grzejne marki Raychem składają się z dwóch ułożonych równolegle żył osadzonych w rdzeniu grzewczym wykonanym z przewodzącego polimeru.

Dzięki usieciowaniu za pomocą promieniowania, rdzeń zachowuje niezawodność przez długi okres czasu. We włóknistych przewodach grzejnych TV oraz KTV przewodzący polimer w formie włókna jest nawinięty wokół żył.

wi, w rurach doprowadzających ciepłą wodę, bakterii Legionella. Podkreśla się, że jeżeli zastosowanie znajdą przewody samoregulujące, to można zrezygnować z układu cyrkulacji ciepłej wody (pompy cyrkulacyjnej i rurociągów powrotnych). Należy przy tym pamiętać o korzyściach finansowych.

Ciepła woda ma właściwą temperaturę w każdym miejscu jej poboru.

Straty zarówno wody, jak i energii niezbędnej do jej podgrzewania, są więc mniejsze. Używając wyłącznika czasowego nie trzeba podgrzewać wody podczas nieobecności domowników.

Instalacje mogą być montowane pod typowymi powierzchniami. Bazując na pomiarze wilgotności i temperatury, sterownik odpowiednio koordynując pracę systemu grzejnego, pozwala na zaoszczędzenie około 75% energii elektrycznej w stosunku do systemów tylko z pomiarem temperatury. Dokładność pomiarów cyfrowych czujników, współpracujących ze sterownikiem jest dużo większa od czujników analogowych.

Cechy przewodów grzewczych Mówiąc o przewodach, które znajdują zastosowanie przy ochronie rur przed zamarzaniem, należy mieć na uwadze kilka ich wersji. Przede wszystkim mogą być one układane na rurach oraz wewnątrz rur. Zastosowanie znajdują również przewody pozwalające na utrzymywanie temperatury rur kanalizacyjnych, które zawierają substancje tłuszczowe. Warto podkreślić, że przewody mogą być stosowane zarówno w instalacjach z rurami metalowymi, jak i wykonanymi z tworzywa sztucznego. Przewody zazwyczaj są układane wzdłuż rurociągu pod warstwą izolacji.

Wybrać można pomiędzy przewodami samoregulującymi i stało oporowymi.

Przewody samoregulujące zazwyczaj uwzględnia się jako źródła ciepła pracujące w otwartych przestrzeniach.

Przewód jest zasilany jednostronnie bez konieczności stosowania regulatora. W kontekście właściwości w postaci zmiennej rezystancji w stosunku do temperatury zewnętrznej element

wytwarza odpowiednią ilość ciepła. Z kolei przewody stałooporowe uwzględnia się jako źródło ciepła w miejscach narażonych na działanie niskich temperatur. Urządzenia tego typu są zasilane jednostronnie, a ich zakończenie stanowi wtyczka wpinana bezpośrednio do sieci 230 V. Elementy bazują na własnym sterowaniu w postaci termostatu.

Sterowanie Należy pamiętać, że zestawy bazujące na przewodzie samoregulującym nie wymagają stosowania regulatora temperatury. Wystarczy jedynie ręczne wyłączanie systemu w temperaturze powyżej 0°C. Jednak zastosować można urządzenie realizujące samoczynnie czynności w tym zakresie. Najprostszy sterownik tego typu, przeznaczony do montażu na szynie DIN, wyposażony jest w czujnik temperatury. Na uwagę zasługują niewielkie wymiary urządzenia (2 moduły). O trybach pracy sterownika informują diody LED. Bardziej zaawansowane modele są w stanie współpracować z dwoma czujnikami temperatury, z których drugi pełni rolę czujnika limitującego. Komfort użytkowania z pewnością poprawi podświetlany wyświetlacz o dużych rozmiarach, informujący użytkownika o parametrach pracy urządzenia. Na uwagę zasługuje regulowana histereza pozwalająca na określenie dokładności pomiaru temperatury. W warunkach przemysłowych z pewnością przydadzą się czujniki mogące pracować w szerokim zakresie temperatur mieszczących się pomiędzy -40°C a 120°C. Niektóre modele regulatorów zaprojektowano z myślą o montażu na tablicy rozdzielczej.

Zalety przewodów samoregulujących Dużym uznaniem cieszą się samoregulujące przewody grzejne. Zazwyczaj przybierają one formę gotowych zestawów przeznaczonych do bezpośredniego układania z uwzględnieniem określonych długości. Zakończenie stanowi przewód zasilający. Zastosować można również przewody na bębnie, a ich długości dostosowuje się do kon-

Fachowy Instalator 6/2013

15 15

INSTALACJE

ny jest łatwy dobór przewodów oraz możliwość krzyżowania, dzięki czemu zdecydowanie łatwiejsze są czynności związane z układaniem przewodu szczególnie na zaworach i kołnierzach.

Wraz ze spadkiem temperatury otoczenia w sposób samoczynny zwiększa się moc przewodu grzejnego. Ważne jest, że przewody samoregulujące nie mogą się przegrzać nawet w miejscach krzyżowania, bowiem zmiana mocy następuje wyłącznie w miejscach, gdzie występują zmiany temperatury. Miejsca te nie wpływają na moc grzejną w innych miejscach.

Izolacje techniczne Pomimo stosowania elektrycznych systemów odpowiedzialnych za ochronę rur przed zamarzaniem istotną rolę odgrywa odpowiednia izolacja c.o. i c.w.u.

Oprócz tego izolacja techniczna zapewnia komfort użytkownikom instalacji wodnej. Wynika on na przykład z niemal natychmiastowego uzyskania cieplej wody po uruchomieniu przepły-

Fot.: Elektra

kretnych wymagań obiektowych. W takich rozwiązaniach istotną rolę odgrywa odpowiednie zakończenie przewodu oraz połączenie z przewodem zasilającym. Przydatne rozwiązanie stanowią samoregulujące przewody grzejne na bębnie przeznaczone do stosowania wewnątrz rurociągu.

Jak zatem działają przewody samoregulujące? Ich konstrukcja bazuje na dwóch równolegle ułożonych przewodach miedzianych, które są połączone ze sobą rdzeniem z usieciowanego polimeru z dodatkiem grafitu. Powstały w ten sposób rdzeń stanowi samoregulujący element grzejny z rezystancją zmieniającą się w zależności od temperatury. W efekcie przewody zwiększają swoją moc grzejną w przypadku spadku temperatury ogrzewanego elementu a zmniejszą gdy temperatura wzrasta.

Zalet wynikających ze stosowania przewodów samoregulujących jest wiele. Oprócz wspomnianej już możliwości dostosowania długości do indywidualnych wymagań aplikacji waż-

Fot. 2. Samoregulujące przewody grzejne SelfTec®DW to uniwersalny system ochrony przeciwzamarzaniowej, przeznaczony do stosowania na zewnątrz, jak i wewnątrz rur z wodą. Moc przewodów 10 W/m w temperaturze +10°C została dobrana z uwzględnieniem pojemności cieplnej wody. Przewody grzejne ELEKTRA SelfTec®DW, posiadają dwuwarstwową powłokę z bezhalogenowej poliolefiny oraz polietylenu LDPE dopuszczonego do kontaktu z żywnością oraz atest PZH pozwalający na umieszczenie ich w rurociągach z wodą pitną.

16 16

Fachowy Instalator 6/2013

wu w armaturze. Oferowane na rynku materiały tego typu to zazwyczaj maty lub otuliny. Najczęściej są to tworzywa sztuczne takie jak poliuretan, polietylen, kauczuk modyfikowany, polistyren ekspandowany (styropian) lub wełna mineralna. Grubość izolacji jest zależna od przynajmniej kilku czynników.

Z obszernej oferty rynkowej do dyspozycji pozostają przede wszystkim otuliny izolacyjne z półsztywnego poliuretanu. Interesujące rozwiązanie stanowią materiały izolacyjne z płaszczem PVC. Komfort montażu z pewnością poprawi automatyczne zamknięcie. Bazuje ono na wzdłużnym rozcięciu i taśmie montażowej. Materiał wykonania stanowi otulina z pianki poliuretanowej z otwartymi porami. Spektrum zastosowania izolacji obejmuje instalacje centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych, a także w obiektach użyteczności publicznej i przemysłowych.

Decydując się na zastosowanie izolacji, bazującej na wełnie mineralnej, do dyspozycji pozostają produkty w postaci otuliny izolacyjnej z nacięciem wzdłużnym. Produkt tego typu sprawdzą się przede wszystkim jako izolacje termiczna rurociągów ciepłej i zimnej wody użytkowej, a także przewodów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych oraz słonecznych. Współczynnik przewodzenia ciepła przy grubości nominalnej ≤ 40 mm wynosi 0,036 W/m·K. W przypadku grubości powyżej 40 mm współczynnik przewodzenia ciepła osiąga 0,038 W/m·K. Jako zalety produktów tego typu wymienia się przede wszystkim stabilność formy oraz wytrzymałość na zginanie.

Zabezpieczając rury instalacyjne przed utratą ciepła należy pamiętać również o odpowiedniej izolacji łukowych kształtek i zagięć. Producenci, wraz z izolacjami technicznymi, oferują gotowe produkty w tym zakresie. Zastosować można więc izolacje kolana z pianki polietylenowej. Sprawdzi się ona na zagięciach łukowych oraz w trudnodostępnych miejscach rurociągów. Przydatne rozwiązanie stanowią zestawy do izolacji kolan, składające się z izolacji wewnętrznej z polietylenu oraz płasz-

Fot.: Zamel Cet

INSTALACJE

Warto zwrócić uwagę na cienkościenne węże izolacyjne wykonane z miękkiej pianki polietylenowej i płaszcza foliowego, który jest odporny na rozrywanie. Warstwę wewnętrzną pokryto folią poślizgową. Gdzie zatem stosuje się węże tego typu? Przede wszystkim sprawdzą się one jako izolacja przewodów z zimną wodą. Zastosowanie obejmuje również miejsca, gdzie elementy instalacji pozostają bez powłok.

Fot. 3. Przewód stałooporowy stosuje się jako źródło ciepła w miejscach narażonych na działanie niskich temperatur. Przewód zakończony wtyczką wpinaną bezpośrednio do sieci 230 V zasilany jest jednostronnie i sterowany własnym, wbudowanym termostatem.

Dedykowany jest do zastosowań wewnętrznych i zewnętrznych na rurach wodociągowych jako element grzejny w systemach przeciwzamarzaniowych. Przewód mocuje się bezpośrednio na rurze za pomocą wzmacnianej taśmy klejącej z dokładnie przylegającą sondą termostatu do powierzchni elementu zabezpieczanego.

nane z miękkiej pianki polietylenowej o zamkniętych porach. Odporność na działanie czynników mechanicznych zapewnia zewnętrzna folia ochronna.

Gęstość izolacji objętościowej wynosi 35 kg/m³.

Fot.: Elektra

cza PVC. Specjalny zestaw nabyć można również z myślą o kolanach hamburskich. W skład zestawu wchodzi wkład PUR oraz płaszcz PVC. Z myślą o instalacjach sanitarnych oferowane są węże izolacyjne wyko-

Fot. 4. Przewody samoregulujące zbudowane są z dwóch równolegle ułożonych przewodów miedzianych, połączonych ze sobą rdzeniem z usieciowanego polimeru z dodatkiem grafitu. Rdzeń ten to samoregulujący element grzejny, którego rezystancja zmienia się w zależności od temperatury. Dzięki tej właściwości przewody zwiększają swoją moc grzejną przy obniżaniu się temperatury ogrzewanego elementu i odpowiednio zmniejszają, gdy temperatura wzrasta. Zmiany mocy następują tylko w miejscach występowania zmian temperatury i nie mają wpływu na moc grzejną w innych miejscach, dlatego przewodom samoregulującym nie grozi przegrzanie i mogą się nawet stykać lub krzyżować.

Podsumowanie Na etapie doboru poszczególnych elementów systemu przeciwzamarzaniowego należy mieć na uwadze uzyskanie mocy grzejnej w celu skompensowania strat ciepła. Można przeprowadzić samodzielne obliczenia lub skorzystać z tabel oferowanych przez producentów. W procesie sterowania niejednokrotnie zastosowanie znajdują specjalne termostaty. Jest więc mierzona temperatura powierzchni rurociągu w najzimniejszym jego punkcie, po czym załączane są obwody grzejne w momencie gdy temperatura osiągnie nastawioną wartość. Przydatne rozwiązanie stanowią termostaty z funkcją oszczędzania energii. Pracę obwodów ustalają one z uwzględnieniem pomiaru temperatury otoczenia zgodnie z opracowanym w tym celu specjalnym algorytmem PASC (sterowanie proporcjonalne względem temperatury otoczenia).

Instalując elektryczny system odpowiedzialny za zapewnienie ochrony przed zamarzaniem rur należy zwrócić szczególną uwagę odpowiednie połączenie obwodu zasilającego z przewodem grzejnym. Zasilanie zazwyczaj bazuje na przewodzie zasilającym zimnym lub mufie połączeniowej, która znajduje się na ogrzewanym rurociągu pod izolacją.

Do połączenia zastosować można specjalne zestawy połączeniowe lub puszki przyłączeniowe.

Damian Żabicki Literatura: Materiały informacyjne firm: Steinbacher, Zamel, Pentair Thermal, Rockwool, Paroc, Armacell

Fachowy Instalator 6/2013

17 17

INSTALACJE

Wygodny dojazd zimą

czyli nowoczesne rozwiązania grzewcze Raychem

Ile to kosztuje?

Ciągle rosnące ceny energii elektrycznej wpływają na pow­szech­ ną opinię, że stosowanie systemów elektrycznych musi być

18 18

Fachowy Instalator 6/2013

drogie. Nic bardziej mylnego. Policzmy to na przykładzie kosztów eksploatacji przeciętnego podjazdu o powierzchni 20 m2. Roczny koszt pracy systemu grzewczego o mocy 300 W/m2, zakładając że będzie on pracował 150 godzin (tyle jest średnio opadów śniegu w naszej szerokości geograficznej), przy zastosowaniu sterownika wynosi 400 zł. Porównując to z nakładami pracy, kosztów narzędzi, chemikaliów i wynagrodzeń pracowników zatrudnionych do odśnieżania – jest to cena niższa od rzeczywistych kosztów poniesionych w sezonie zimowym. Oblodzone drogi i chodniki mogą być przyczyną wypadków i szkód, których likwidacja znacznie przekracza koszty ogrzewania elektrycznego.

Nie powinno więc dziwić, że w obliczu podwyższających się standardów utrzymania powierzchni zewnętrznych w zimie stosowanie systemów elektrycznych stało się powszechne w budownictwie wielorodzinnym i jednorodzinnym.

Jaki system dobrać?

System grzewczy powinniśmy dobrać w zależności od rodzaju nawierzchni oraz jej przeznaczenia: 1. Podjazdy asfaltowe Wysokotemperaturowe przewody grzejne w izolacji mineralnej EM2-MI są najlepszym rozwiązaniem dla systemów grzewczych układanych w gorącym asfalcie. Żaden inny przewód grzejny nie jest tak odporny na wysoką temperaturę i uszkodzenia w czasie montażu. System EM2-MI, dostępny w zestawach od 1270 W do 4290 W, można łatwo dopasować do powierzchni o nieregularnych kształtach. Zakończone fabrycznie przewody grzejne nie wymagają montażu zakończeń i zimnych przewodów podczas instalacji i mogą

Fot. 1. VIA-DU-20

być mocowane do istniejącego zbrojenia lub taśm dystansowych.

2. Betonowe, zbrojone rampy załadowcze W miejscach o szczególnym natężeniu ruchu – na parkingach, rampach załadowczych, wjazdach do parkingów podziemnych a nawet na lądowiskach dla helikopterów i lotniskach – używa się trwałych i odpornych na uszkodzenia meFot.: Raychem

Jest na to sposób Skuteczną metodą utrzymania nawierzchni chodników, podjazdów i przejść w stanie zapewniającym bezproblemowe i bezpieczne poruszanie się jest zastosowanie elektrycznych przewodów grzewczych. Prawidłowo zaprojektowany i wykonany system przeciw­oblodzeniowy gwarantuje bezpieczeństwo ruchu kołowego i pieszego, ograniczenie kosztów napraw uszkodzeń nawierzchni spowodowanych działaniem zamarzającej wody, oszczędność energii i czasu na usuwanie oblodzenia oraz ochronę środowiska przed używaniem substancji do rozmrażania.

Korzyści takiego rozwiązania to: stały, całodobowy dostęp do budynku, drogi odśnieżają się „same” – system eliminuje konieczność odśnieżania ręcznego, ograniczenie czasu odśnieżania – system zapobiega tworzeniu się zasp w trakcie ich powstawania, niskie koszty systemu – system pracuje tylko wtedy, kiedy pada śnieg. Dzięki zastosowaniu sterowników system grzewczy włącza się, gdy temperatura spadnie poniżej zaprogramowanej wartości i jednocześnie występują opady atmosferyczne.

Fot.: Raychem

Co roku zima przysparza kłopotów mieszkańcom domów jednorodzinnych – posesje są zasypane śniegiem, chodniki śliskie, a przymarznięta brama garażu nie daje się otworzyć. Radzimy sobie z tymi problemami, jak możemy – odśnieżamy samodzielnie, sypiemy piaskiem i solą albo prosimy rodzinę i znajomych o pomoc.

Fot. 2. Przewody samoregulujące EM2-XR.

chaniczne przewodów samoregulujących EM2-XR (300 W/m2, 90 W/m przy 0°C). Dzięki technologii samoregulacji przewody te utrzymują wymaganą temperaturę na całej długości obwodu grzewczego. Są bardzo bezpieczne – nie przegrzewają się nawet w miejscu krzyżowania (fot. 2).

Fot.: Raychem

3. Podjazdy, chodniki i schody betonowe oraz pokryte kostką brukową W tym przypadku optymalne będzie zastosowanie przewodów i mat stałooporowych. Jest to rozwiązanie najbardziej ekonomiczne, charakteryzujące się prostotą i krótkim czasem montażu. Maty grzewcze EM2-CM o mocy 300 W/m2 i szerokości 60 cm dobrze się sprawdzają do odśnieżania chodników i pasów jezdnych. Mogą być rozwinięte bezpośrednio przed wylaniem betonu. Zakończone fabrycznie stałooporowe przewody grzejne EM4-CW o mocy 25 W/m układa się na schodach, powierzchniach złożonych i o nieregularnych kształtach. Dwużyłowa budowa przewodu oznacza tylko jeden zimny przewód, który należy podłączyć do zasilania i sterownika (fot. 3).

REKLAMA

INSTALACJE

Fot. 3. Maty grzewcze EM4-CW ułożone na stopniach schodów.

Rozwiązania stałooporowe są najczęściej stosowane w budownictwie jednorodzinnym ze względu na niskie koszty zakupu i ekonomiczną eksploatację.

Przewody samoregulujące są najczęściej wybieranym systemem dla dużych projektów i inwestycji, gdzie montaż odbywa się w betonie. Dzięki użyciu sterownika cały system pozwala zaoszczędzić do 80% energii.

Podsumowując – elektryczne ogrzewanie powierzchni zewnętrznych to wygoda, na którą nas stać, a w bogatej ofercie dostępnej na rynku – każdy znajdzie system odpowiedni do swoich wymagań i potrzeb. Dlatego rozwiązanie to, tak popularne w krajach, gdzie występują surowe zimy, szybko przyjmuje się również w naszym kraju.

Z roku na rok rośnie również zainteresowanie systemami Raychem, które nie tylko służą do ogrzewania dróg dojazdowych do posesji, ale również chronią dachy rynny i rury z wodą przed gromadzeniem się śniegu, tworzeniem się sopli oraz zamarzaniem. Warto więc zrobić przegląd instalacji i sprawdzić, czy nie powinniśmy zabezpieczyć budynków jeszcze w tym sezonie.

Monika Michońska Pentair Thermal Management Polska R_V_Fachowy Instalator_2013_04.indd 1

Fachowy Instalator 6/2013

2013-09-24 10:20:54

19 19

INSTALACJE

Bezpieczne systemy rurowe

Geberit

Na rynku jest wiele systemów rurowych do wody i c.o. Producenci prześcigają się w argumentach na rzecz produkowanych przez nich systemów. Czym zatem wyróżniają się systemy oferowane przez firmę Geberit? Ujmując to jednym słowem: są bezpieczne!

Geberit Mepla To system rur wielowarstwowych PE-X/AL/PE-HD łączony za pomocą kształtek z tworzywa sztucznego PVDF lub z metalu (brąz i mosiądz) Geberit Mapress Pod tą nazwą kryje się cała rodzina systemów zaprasowywanych z różnych materiałów: Mapress C-Stahl – system rur i kształtek ze stali czarnej 1.0034 przeznaczony głównie do instalacji grzewczych (ale także chłodniczych i ppoż.)

Mapress Edelstahl – system rur i kształtek ze stali nierdzewnej 1.4401 o zastosowaniu uniwersalnym, ale szczególnie zalecany do instalacji wody pitnej. W systemie dostępne są również rury ze stali nierdzewnej 1.4521 (zastosowanie uni-

20 20

Fachowy Instalator 6/2013

wersalne) i 1.4301 (głównie do instalacji grzewczych) Mapress Kupfer – system kształtek z miedzi o uniwersalnym zastosowaniu, w tym również do instalacji gazowych (Mapress Kupfer Gas) Inne systemy przeznaczone do instalacji przemysłowych – Mapress Edelstahl Silikonfrei i Mapress Cunife.

Główna cechą wszystkich systemów rurowych Geberit jest bezpieczeństwo – bezpieczeństwo instalatora, użytkownika, projektanta, handlowca.

Wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego mogą czuć się bezpieczni, jeśli stosują systemy rurowe Geberit.

W krótkim artykule nie sposób omówić wszystkie szczegóły, które razem składają się na to, że instalacje wykonane z materiałów Geberit są naprawdę bezpieczne. Zwróćmy zatem uwagę na niektóre przykłady: Fot.: Geberit

Geberit ma ogromne doświadczenie w produkcji systemów zaciskowych – był jednym z pierwszych firm, które wprowadziły systemy zaciskowe do powszechnego użytku. Nazwy Mepla i Mapress są bardzo dobrze znane tysiącom instalatorów w całej Europie.

Co Geberit oferuje swoim instalatorom?

Fot. 1. Połączenie Geberit Mepla.

Szczegółowo przemyślana konstrukcja, najlepsze materiały i wyjątkowe procesy technologiczne Do produkcji systemów rurowych Geberit używa wyłącznie najlepszych materiałów. Każda oszczędność na tym polu byłaby tylko pozorna, więc nie ma miejsca na kompromisy.

W rurach Geberit Mepla warstwa aluminium, która decyduje o stabilności i wytrzymałości układu, jest najgrubsza wśród wszystkich systemów spotykanych na rynku. Dzięki temu rury Mepla, jako jedyne, mogą być zaciskane bezpośrednio na kształtce, bez pośredniej tulei zaciskowej.

Zewnętrzna warstwa rur Mepla ma domieszkę sadzy, co skutecznie zabezpiecza przed starzeniem materiału na skutek działania promieni UV. Kształtki Mepla wykonane są z tworzywa PVDF, które ma znakomicie lepsze własności wytrzymałościowe niż powszechnie stosowany PPSU. Materiał, z którego wykonane są rury Mapress Edelstahl zawiera wyższą niż przewidują normy (2,2 – 2,5%; norma: 1,95 – 2,2%), niespotykaną w innych systemach ilość molibdenu, czyli materiału decydującego o tym, jak bardzo stal nierdzewna jest odporna na korozję.

Zgrzewy rur i kształtek Mapress Edelstahl podlegają podczas produkcji dodatkowej obróbce cieplnej (wyżarzanie w atmosferze wodoru), co znakomicie zwiększa odporność na korozję, sprężystość i podatność na zginanie.

Fot.: Geberit

Fot.: Geberit

INSTALACJE

Fot. 2. Zaślepka kształtki Geberit Mapress.

Fot. 3. Kolory zaślepek identyfikujące przeznaczenie kształtki.

Fot. 5. Filtr higieniczny do prób ciśnieniowych instalacji.

Firma Geberit oferuje również specjalny filtr, który zamontowany na pompce do prób zabezpiecza instalację przed wtórnym zanieczyszczeniem.

W tej sytuacji już tylko od instalatora zależy, czy wykonana instalacja będzie czysta i higieniczna, czy będzie wymagała długotrwałego płukania i dezynfekcji.

Bezpieczeństwo połączeń Połączenia są najbardziej wrażliwą częścią instalacji, dlatego firma Geberit przywiązuje tak wielką wagę do ich bezpieczeństwa.

Wszystkie kształtki Mepla i Mapress do standardowych instalacji wodnych (woda i c.o.) wyposażone są w system „niezaciśnięte-nieszczelne”, co oznacza, że już po napełnieniu instalacji

Fot.: Geberit

Fot. 6. Kształtki Geberit Mepla.

ewentualne niezaprasowane połączenia będą łatwo rozpoznawalne.

Kształtki Mepla mają specjalną konstrukcję końcówki, która zabezpiecza przed działaniem sił osiowych i ciśnieniem panującym w instalacji. Połączenia Mepla wytrzymują bezpiecznie ciśnienie wielokrotnie przekraczające wartości spotykane w instalacjach.

Fot.: Geberit

Fot.: Geberit

Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem Wszystkie rury i kształtki systemów zaciskowych Geberit są fabrycznie zabezpieczone przed ewentualnymi zanieczyszczeniami, które mogłyby przedostać się do wnętrza. Dzięki temu zarówno transport, jak i przechowywanie stają się całkowicie bezpieczne. W systemach Mapress zaślepki pełnią dodatkową rolę identyfikującą przeznaczenie kształtki: zaślepka biała – kształtki do zastosowań uniwersalnych (uszczelka standardowa), zaślepka żółta – kształtki do gazu, zaślepka antracytowa – kształtki do zastosowań specjalnych (np. z uszczelkami FKM do instalacji solarnych lub z uszczelkami do instalacji parowych).

Fot. 4. Zabezpieczenie rur Mapress Edelstahl.

Fot.: Geberit

Bardzo mała chropowatość wewnątrz rurociągu (łącznie ze szwem) systemów Mapress zapewnia długotrwałą szczelność instalacji.

Fot. 7. Wskaźniki zaciśnięcia.

Fachowy Instalator 6/2013

21 21

INSTALACJE

w system MeplaFix umożliwiający szybkie podłączenie bez konieczności zaprasowywania, specjalne kształtki ułatwiające precyzyjne wykonanie podejść do baterii i zachowanie właściwego rozstawu podejść wody zimnej i ciepłej, specjalne kształtki do wykonania podejść do grzejników, umożliwiające dopasowanie do praktycznie wszystkich układów instalacji.

Właściwe narzędzia Firma Geberit czuje się odpowiedzialna za bezpieczeństwo instalacji, a ponieważ, jak już wcześniej wspomniano, najbardziej wrażliwym elementem in-

Fot.: Geberit

Fot.: Geberit

nie pomyli materiału i np. nie zastosuje kształtek ze stali czarnej do instalacji ze stali nierdzewnej: wskaźnik niebieski – stal nierdzewna, wskaźnik czerwony – stal czarna, wskaźnik biały – miedź, wskaźnik czarny – Cunife.

W metalowych systemach zaciskowych kształtka jest zaciskana na rurze. W związku z tym istotne jest zachowanie odpowiedniej głębokości wsunięcia rury w kielich kształtki. Firma Geberit oferuje instalatorom specjalny szablon o prostej konstrukcji, który nie tylko pozwala na łatwe i szybkie zaznaczenie głębokości wsunięcia na rurze, ale również na szybkie rozpoznanie

Fot. 8. Przyłącza do armatury z systemem MeplaFix.

Połączenie w systemie Mapress zostało zaprojektowane z użyciem nowoczesnych technologii obliczeniowych, tzw. metodą elementów skończonych. Dzięki temu uszczelka w kielichu kształtki układa się po zaciśnięciu w z góry przewidziany sposób, który zapewnia maksymalną powierzchnię przylegania i maksymalną szczelność.

Wszystkie kształtki Mapress wyposażone są w specjalne wskaźniki zaciśnięcia, które odpadają po wykonaniu połączenia. Połączenia, które nie zostały zaprasowane, widoczne są nawet z dużej odległości. Dodatkowo wskaźniki zaciśnięcia, występujące w 4 kolorach, ułatwiają identyfikację materiału i rozmiaru kształtki. Dzięki temu instalator

22 22

Fachowy Instalator 6/2013

Fot. 9. Specjalistyczne kształtki Geberit Mapress.

materiału rury. Wbudowany magnes reaguje na stal czarną, a nie reaguje na stal nierdzewną. Jest to dodatkowe zabezpieczenie przed ewentualna pomyłką przy łączeniu materiałów.

Odpowiednie kształtki do odpowiednich zadań Asortyment systemów rurowych Geberit zawiera nie tylko podstawowe kształtki w ogromnym zestawie konfiguracji średnic, ale również szereg kształtek specjalistycznych umożliwiających szybkie, dokładne i estetyczne wykonanie podejść pod przybory: specjalne kształtki do wykonania podejść do baterii lub zaworów wypływowych, dodatkowo wyposażone

stalacji jest połączenie, więc i w tym wypadku nic nie jest pozostawione przypadkowi. W asortymencie Geberit znajdują się maszyny, które są produkowane przez jednego z najlepszych producentów tego typu urządzeń, a wszystkie systemy zaciskane Geberit są zaprasowywane tymi samymi zaciskarkami. Bezpieczeństwo połączeń wykonanych z użyciem maszyn firmowych jest gwarantowane przez Geberit.

Dla ułatwienia dostępu instalatorowi do maszyn Geberit podpisał umowę z jedną z największych sieci wypożyczalni maszyn, a dla instalatorów stale współpracujących z firmą jest dostępny program zakupu maszyn na specjalnych, promocyjnych warunkach.

Fot.: Geberit

INSTALACJE

Fot. 10. Specjalistyczne kształtki Geberit Mepla.

Gwarancja System nie byłby pełny bez odpowiedniej gwarancji. Firma Geberit udziela gwarancji na materiał: 10 lat dla systemu Geberit Mepla i 5 lat dla systemów Geberit Mapress.

Doradztwo, szkolenia Bezpieczeństwo instalacji wymaga właściwej wiedzy fachowej instalatora. W związku z tym dla instalatorów pracujących lub zamierzających pracować w systemach Geberit dostępna jest sieć 30 doradców techniczno-handlowych działających na terenie całego kraju. W 5 ośrodkach szkoleniowych

Fot.: Geberit

Odpowiedzialna informacja W materiałach wielu producentów można znaleźć informacje o wytrzymałości materiału na wyjątkowo wysokie parametry. Problem z taką informacją polega na tym, że producenci nie podają jaką żywotność będą miały instalacje pracujące przy takich parametrach, a jest ona w rzeczywistości bardzo ograniczona. Polityka firmy Geberit jest inna – każda informacja musi być pełna i rzetelna. W związku z tym Geberit zawsze uczciwie przedstawia informację o parametrach, dla których żywotność instalacji wyniesie minimum 50 lat.

prowadzone są szkolenia dla instalatorów, podczas których mogą zapoznać się m.in. ze szczegółami dotyczącymi montażu systemów zaciskowych Geberit. Podczas szkolenia każdy instalator otrzymuje szablon głębokości wsunięcia dla systemu Geberit Mapress.

Po szczegóły zapraszamy na naszą stronę www.geberit.pl.

Systemy rurowe Geberit to: Szczegółowo przemyślana konstrukcja Najlepsze materiały i wyjątkowe procesy technologiczne Zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem Bezpieczeństwo połączeń Odpowiednie kształtki do odpowiednich zadań Właściwe narzędzia Odpowiedzialna informacja Gwarancja

Fot. 11. Uniwersalne narzędzia do wszystkich systemów zaciskowych Geberit.

Doradztwo, szkolenia

Fachowy Instalator 6/2013

23 23

OGRZEWANIE

Bezpieczny kominek z płaszczem wodnym Koniecznym elementem wyposażenia kominka z płaszczem wodnym są zabezpieczenia przed przegrzaniem. Wężownica schładzająca, zawory termostatyczne lub naczynie wzbiorcze sprawią, że instalacja nie będzie stanowiła zagrożenia dla użytkownika.

24 24

Fachowy Instalator 6/2013

Podstawowe podłączenie to połączenie kominka z piecem innego typu za pomocą zestawu wymiennikowo-pompowego umiejscowionego zazwyczaj w kotłowni. Jeszcze przed wylaniem posadzek należy zadecydować o lokalizacji dwóch rur przyłączeniowych prowadzących do kotła. Kolejne ważne elementy to doprowadzenie zimnej wody, która w razie potrzeby będzie mogła schłodzić wodę w płaszczu, oraz odprowadzenie gorącej wody. Przy ko-

minku umieszczamy również gniazdo prądowe dla sterowników, zapewniamy podłączenie pompy.

Nie zapominajmy, że podłączyć instalację wodną do układu grzewczego może wyłącznie uprawiony do tego instalator. Instalację wykonuje się zgodnie z normą PN-91/B-02413 oraz Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowa-

Fot.: Koperfam

Kominek z płaszczem wodnym może współpracować z tradycyjną grzejnikową instalacją centralnego ogrzewania lub zasilać ogrzewanie podłogowe. Urządzenie wykorzystamy do ogrzania pomieszczeń oddalonych od kominka przy jednoczesnym ogrzaniu wody użytkowej. Korpus wkładu ma podwójne ścianki, a przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia woda – płaszcz wodny to inaczej wymiennik, pozwalający na efektywne wykorzystanie ciepła wytworzonego w kominku. Innym rozwiązaniem jest umieszczenie wymiennika nad paleniskiem, w górnej części urządzenia. Spaliny z komory paleniskowej nagrzewają powierzchnię grzewczą wymiennika, ciepło przekazywane jest następnie czynnikowi grzewczemu, czyli wodzie. W kominkach z płaszczem wodnym należy stosować skuteczne zabezpieczenia przed przegrzewaniem. Dostępne na rynku urządzenia i elementy wyposażenia automatycznie reagują na zbyt wysoką temperaturę.

Fot. 1. Wężownica schładzająca zapobiega zagotowaniu wody w płaszczu kominka.

Rys. 1. Prawidłowy montaż naczynia wzbiorczego.

Fot.: Kratki.pl

Naczynie wzbiorcze Wkład kominkowy bez wężownicy schładzającej podłącza się jedynie do instalacji grzewczej typu pompowego w systemie otwartym. Zabezpieczeniem kominka przed zagotowaniem się wody w płaszczu w układzie otwartym jest naczynie wzbiorcze przejmujące objętość wody z płaszcza bez wzrostu ciśnienia w momencie, gdy temperatura wody w wymienniku jest zbyt wysoka. Jednocześnie pływak wody samoczynnie dopuszcza zimną wodę do płaszcza – odparowana ilość zostaje uzupełniona, a nadmiar wody nie mieszczący się w układzie odprowadzony jest do kanalizacji. Pojemność naczynia wynosi ok. 10 l. Dokładnych obliczeń dokonuje się na podstawie normy PN-91/B-02413, podano w niej także sposób obliczania minimalnej średnicy rur łączących naczynie z instalacją. Naczynie wzbiorcze montuje się poza obudową kominka, np. w pomieszczeniu gospodarczym za ścianą posadowienia kominka lub na poddaszu.

Rys.: Makroterm

nie (Dz. U. nr 75, poz. 690) wraz z późniejszymi zmianami. Niestosowanie się do przepisów i nieprawidłowy montaż może stać się przyczyną awarii urządzenia i tym samym stanowić podstawę do odebrania gwarancji.

Rys.: Makroterm

OGRZEWANIE

Rys. 2. Podłączenie zasilacza awaryjnego.

Fot. 2. Kominki w zamkniętym układzie grzewczym muszą być wyposażone w wężownicę schładzającą - wymagają tego przepisy.

Wężownica schładzająca Do 2009 r. kominki z płaszczem wodnym mogły być instalowane jedynie w systemie otwartym, z otwartym naczyniem wzbiorczym jako zabezpieczeniem. Urządzenia dopuszczono do użycia w instalacjach zamkniętych jedynie po wyposażeniu ich w mechanizmy pozwalające na odprowadzenie ciepła. Zastosowanie znalazła tu przede

wszystkim wężownica. Co więcej, wyposażenie w wężownicę jest podstawą do podłączenia kominka do układu grzewczego zamkniętego i tylko takie jest zgodne z przepisami lokalnymi.

Wężownica ma formę miedzianej rury o przekroju ok. 12 mm, a obydwie jej końcówki zostają wyprowadzone na zewnątrz kominka. Na doprowadzeniu oraz odprowadzeniu wody do wężownicy schładzającej nie można

Fachowy Instalator 6/2013

25 25

OGRZEWANIE

Fot. 3. Mikroprocesorowy sterownik kominka.

montować zaworów mogących odciąć przepływ wody.

Rys.: Koperfam

Fot.: Kratki.pl

powinno się włożyć czujnik temperatury w tulejkę i zabezpieczyć go śrubą mocującą. Po ręcznym dokręceniu nakrętki termostatu należy sprawdzić poprawność działania poprzez uruchomienie zaworu.

Niektóre urządzenia zawierają podwójny czujnik oraz mieszek, co gwaa)

kocioł grzewczy

TS

TTP

CC

TR VEO

Zawory termostatyczne Temperatura oraz ciśnienie wody w płaszczu wodnym nie może przekraczać wartości określonych przez producenta urządzenia. Nie powinniśmy dopuścić do zagotowania wody, ani przekroczenia temperatury ok. 95°C (niektórzy producenci za wartość graniczną przyjmują 97°C). Aby wymiennik spełniał swoją rolę, jednocześnie montuje się elementy zabezpieczające proces pracy kominka – zawory termostatyczne. Wstawia się je w rurę doprowadzającą wodę z wodociągu do wężownicy. Zawór połączony jest z czujnikiem temperatury za pomocą miedzianej rurki o długości ok. 1,3 m.

Czujnik osadza się w króćcu rurowym – zanurza się on bezpośrednio w wodzie wypełniającej płaszcz wodny, dzięki czemu zawór termostatyczny znajdujący się na drugim końcu przewodu dostosowuje swoje położenie do temperatury wody. Po przekroczeniu danej temperatury w płaszczu wodnym (wspomniane 95°C), dochodzi do otworzenia przepływu wody chłodzącej doprowadzanej z instalacji wodociągowej. Zimna woda, przepływając przez wężownicę wbudowaną w wymiennik wodny urządzenia, powoduje szybkie jego schłodzenie. Zawory termostatyczne działają niezależnie od temperatury otoczenia, a jego funkcjonowanie nie wymaga dostarczenia energii z zewnątrz.

Aby zamontować zawór, należy dokładnie przepłukać instalację, umieścić element zgodnie z kierunkiem przepływu oraz wkręcić tulejkę zanurzeniową w otwór kontrolny. Następnie

26 26

Fachowy Instalator 6/2013

rantuje niemal niezawodność działania zabezpieczenia – nawet w przypadku, gdy jeden z układów ulega uszkodzeniu, drugi jest w stanie zareagować.

Po załączeniu systemu zabezpieczającego przed ponownym użyciem kominka powinniśmy sprawdzić stan całej instalacji.

SA VS

TE

V

F

B PT RDE

SR

C1

VTP

Zasilanie

CNR

V

Powrót CNR C F

RDE

V

V

EC

VTP

b)

Zasilanie

Powrót

c)

CC

TR SA VS

Zasilanie

B PT RDE

SR

V

B

Powrót CNR C F

V

VEF

VTP

kocioł grzewczy

d)

TR

CC

SA VS SR B

Zasilanie

B PT RDE V

Powrót CNR C F

V

VEF

VTP

Rys. 3. Schematy podłączenia wkładu kominkowego: a) jako jedynego źródła ciepła z naczyniem wzbiorczym, b) w systemie z kotłem z naczyniem wzbiorczym, c) jako jedynego źródła ciepła z naczyniem ciśnieniowym, d) w systemie z kotłem z naczyniem ciśnieniowym.

Fot. 4. Wymiennik wodny, w którym ogrzewany jest czynnik grzewczy do instalacji c.o. oraz zasobnika c.w.u. Zamontowanie wymiennika w górnej części paleniska wkładu kominkowego sprawia, że odzysk ciepła jest najbardziej wydajny, a jednocześnie możemy korzystać z powietrznego ogrzewania domu (system DGP).

Kominek – piec – zasobnik Według polskiego prawa kominek nie może stanowić jedynego lub głównego źródła ciepła w budynku. Urządzenie stosuje się zazwyczaj jako uzupełnienie instalacji z kotłem oraz zasobnikiem ciepłej wody użytkowej. W skład tego rodzaju systemu wchodzi zawór trójdrogowy pełniący funkcję przełączania. W momencie, gdy kominek jest wygaszony, zasobnik pobiera energię

Fot.: Afriso

Elektronicznie Praca nowoczesnych kominków może być sterowana przez regulator elektroniczny, kontrolujący prace wentylatora i pomp obiegowych. Pozwoli to m.in. na zaprogramowanie cyklu rozpalenia, temperatury załączania pomp obiegowych czy też procentowej zmiany wydajności wentylatora w zależności od rodzaju paliwa i temperatury. W przypadku, gdy regulator temperatury wody w kominku zasilany jest elektrycznie, przerwa w dostawie prądu spowoduje wyłączenie elektroniki kominka, wentylatora, pompy

c.o. i c.w.u., co może doprowadzić do wrzenia wody – ciepło wytwarzane w palenisku będzie niekontrolowanie podgrzewać wodę w kominku. Warto w układzie grzewczym zastosować zasilacz awaryjny połączony z akumulatorem żelowym. Zapewni on stałość zasilania urządzeń. Urządzenie samoczynnie zmienia źródło zasilania, a ładuje się podczas pracy instalacji elektrycznej.

Fot. 7. Zawory temperaturowe zapewniają pełną kontrolę nad przepływem.

Fot. 6. Termostat zanurzeniowy z kapilarą.

z głównego źródła ciepła, a zawór trójdrogowy z zamontowanym siłownikiem dwupunktowym zamyka dopływ

Fot.: Afriso

Element termostatyczny zaworu jest trwale zintegrowany z korpusem zaworu, co pozwala wyeliminować ryzyko przesunięcia nastawy. Urządzenia projektowane są obecnie jako niewielkie, kompaktowe, dzięki czemu nie będzie problemów z jego montażem.

Fot. 5. Termostat zanurzeniowy sygnalizuje wzrost lub obniżenie temperatury.

Fot.: Afriso

Fot.: Koperfam

Fot.: Afriso

OGRZEWANIE

Fot. 8. W przypadku awarii zasilania możliwe jest ręczne obracanie zaworu temperaturowego w dowolnym kierunku, po uprzednim demontażu siłownika.

Fachowy Instalator 6/2013

27 27

Fot.: Makroterm

Fot.: Makroterm

Fot.: Makroterm

OGRZEWANIE

Fot. 9. Montaż turbokominka podniesionego na mufach.

Fot. 10. Naczynie zamontowane w pomieszczeniu za turbokominkiem.

ratury odcina dopływ energii, aby nie doszło do wrzenia wody. By urządzenie reagowało na daną temperaturę, należy podpiąć jego przewody pod odpowiednie zaciski dołączone do termostatu.

Zasobnik zaś przejmuje nadmiar mocy cieplnej, dodatkowo pełni funkcję akumulatora ciepła – nagrzaną wodę możemy wykorzystać później.

Na bezpieczeństwo kominka z płaszczem wodnym wpływa również zachowanie użytkownika już w trakcie eksploatacji urządzenia. Przestrzegać należy pewnych procedur, np. przed rozpaleniem ognia w kominku powinno się sprawdzić, czy instalacja jest prawidłowo napełniona wodą, następnie

Fot. 12. Podłączenie pompy cwu.

upewnić się czy naczynie wzbiorcze oraz rury dopływowe i odpływowe są drożne i ocenić sprawność zaworu bezpieczeństwa.

Iwona Bortniczuk Na podstawie materiałów firm: Makroterm, KFD, Kratki.pl, AFRISO Rys.: Makroterm

czynnika grzewczego z płaszcza kominka. Kiedy zaś rozpalamy w kominku, a termostat zanurzeniowy sygnalizuje wzrost temperatury, siłownik zamyka dopływ czynnika z kotła i otwiera się na ciepło z kominka. Automatycznie załącza się też pompa obiegowa przy kominku. Analogicznie jest w przypadku wygaszenia kominka – termostat zanurzeniowy reaguje na spadek temperatury poniżej wartości ustanowionej i przełącza styki elektryczne; obieg przez kominek zostaje zamknięty, zasobnik jest ponownie ładowany z głównego źródła ciepła. Ponadto termostat zanurzeniowy po osiągnięciu zadanej lub maksymalnej dla systemu tempe-

Fot.: Makroterm

Fot. 11. Instalacja grzewcza połączona przy pomocy integratora.

Rys. 4. Wytyczne dotyczące wykonania czerpni powietrza.

28 28

Fachowy Instalator 6/2013

OGRZEWANIE

Normy i przepisy w ogrzewaniu Zadaniem projektantów instalacji c.o. jest takie zaprojektowanie instalacji by spełniała wymagania techniczne oraz by zapewniła użytkownikom niezawodne jej działanie. W przypadku budownictwa jednorodzinnego obecnie najczęściej stosuje się wodne instalacje centralnego ogrzewania lub ogrzewanie podłogowe.

30 30

Fachowy Instalator 6/2013

łem dolnym lub z rozdziałem górnym, lub też w zależności od rozwiązania samej sieci przewodów: na jednorurowe, dwururowe, ewentualnie pionowe lub poziome. Inną kwestią jest podział ze względu na rodzaj zastosowanego paliwa – wówczas instalacje dzieli się na ogrzewanie na paliwo stałe, olejowe, gazowe, zasilane energię elektryczną. W przypadku każdego typu rozwiązań podstawowym zadaniem projektanta jest taki dobór średnic przewodów oraz elementów regulacyjnych pracy sieci, tak aby zapewnić niezawodne działanie instalacji oraz doprowadzenie odpowiedniej ilości czynnika grzejnego do każdego

z odbiorników ciepła – grzejników, wymienników itp. Celem poprawnego zaprojektowania instalacji c.o. jest ustalenie zapotrzebowania na moc cieplną ogrzewanych pomieszczeń, w taki sposób by utrzymać wewnątrz pomieszczenia wymaganą temperaturę wewnętrzną, niezależnie od warunków zewnętrznych. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2012 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz.

690 z późn. zm.) określa obliczeniowe temperatury wewnętrzne które są wymagane dla zapewnienia komfortu cieplnego w budynku i tak [1]:

Fot.: Viessmann

Ciepło z grzejnika Jeżeli chodzi o wodne instalacje c.o. można wspomnieć o kilku najważniejszych cechach wyróżniających tego typu rozwiązanie do których bez wątpienia należą: bezpieczeństwo eksploatacji oraz długi okres użytkowania instalacji przy stosunkowo niewielkiej korozyjności układu, wysoki komfort cieplny, niską temperaturę powierzchni grzejników, a tym samym uniknięcie zagrożenia wynikającego z możliwości przypadkowego poparzenia się, prostotę obsługi i łatwość regulacji pracy instalacji za pomocą zaworów termostatycznych.

Oczywiście wszystkie rozwiązania zawierają także i wady do których należy w przypadku tego typu instalacji zaliczyć dużą bezwładność układu, możliwość zamarzania w przypadku dłuższego wyłączenia instalacji w okresie zimowym, oraz stosunkowo wysokie koszty inwestycyjne.

Ten rodzaj ogrzewania wodnego dzielimy, ze względu na sposób połączenia z atmosferą, na: otwarte i zamknięte, także na grawitacyjne oraz pompowe. Ze względu na położenie przewodów zasilających w stosunku do pionów instalacji, dzielimy na ogrzewanie: z rozdzia-

Fot. 1. Projektowanie wodnych instalacji centralnego ogrzewania określa norma PN-EN 12828:2006. Zawarte w niej szczegóły projektowania i montażu dotyczą źródeł ciepła, sieci przewodów, grzejników oraz urządzeń regulacyjnych stosowanych w budynkach.

+5°C – dla pomieszczeń nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, +8°C – dla pomieszczeń w których nie występują zyski ciepła, a jednorazowy pobyt osób znajdujących się w ruchu i okryciu zewnętrznym nie przekracza 1 h, +12°C – dla pomieszczeń, w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone do stałego pobytu ludzi, znajdujących się w okryciu zewnętrznym, lub wykonujących pracę fizyczną o wydatku energetycznym powyżej 300 W, +16°C – dla pomieszczeń, w których nie występują zyski ciepła, przeznaczone na pobyt ludzi, w okryciach zewnętrznych w pozycji siedzącej i stojącej, +20°C – dla pomieszczeń, w których przebywają na stałe ludzie bez okryć zewnętrznych, +24°C – dla pomieszczeń przeznaczonych do rozbierania, przeznaczonych na pobyt ludzi bez ubrania.

Natomiast Norma PN-94/B-03430 – „Obliczanie zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń o kubaturze do 600 m3” określa sposób obliczania zapotrzebowania na moc cieplną dla pomieszczeń o kubaturze nie przekraczającej 600 m3, w budynkach nie przekraczających 25 kondygnacji w budynku. W tej normie podano iż istnieje możliwość stosowania metod bardziej dokładnych, ponieważ norma przewiduje sposób obliczeń z zastosowaniem metod uproszczonych. W tej metodzie określenie zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń określa prosta zależność:

Q= Qp + (1 + d1 + d2) + Qw [W] gdzie: Qp – oznaczają straty ciepła przez przenikanie, [W] d1 – dodatek do strat ciepła przez przenikanie dla wyrównania wpływu niskich temperatur powierzchni przegród chłodzących pomieszczenia, d2 – dodatek do strat ciepła przez przenikanie uwzględniający skutki nasłonecznienia przegród i pomieszczeń [2],

Fot.: Zehnder

OGRZEWANIE

Fot. 2. Niezawodne działanie instalacji i doprowadzenie odpowiedniej ilości czynnika grzejnego do każdego z odbiorników ciepła zapewnia odpowiedni dobór średnic przewodów oraz elementów regulacyjnych pracy sieci.

Straty ciepła przez przenikanie określa zależność: Qp = Qo [W] gdzie: Qo – oznaczają straty ciepła poszczególnych przegród lub ich części, dla których obliczeniowy współczynnik przenikania ciepła ma jednakową wartość, [W].

Straty ciepła przez pojedynczą przegrodę należy obliczać zgodnie z zależnością:

Qo = Uo · (ti – te) · A [W] gdzie: Uo – oznacza współczynnik przenikania ciepła obliczany zgodnie z normą PB-EN ISO 6946:1999 (bez uwzględnienia mostków liniowych i punktowych). Poprzednia norma PN -91/B- 02020 dla potrzeb ogrzewania lub ogrzewania miejscowego również nie uwzględniała wpływu mostków cieplnych liniowych i punktowych.

Fachowy Instalator 6/2013

31 31

OGRZEWANIE

Fot.: Zehnder

z dodatku na uwzględnienie mostków cieplnych – metoda uproszczona. Norma PN – 82/B-02402 zawiera podział Polski na pięć stref klimatycznych, tak więc temperatura obliczeniowa powietrza zewnętrznego na zewnątrz budynków w [°C] zawiera się w przedziale od -16°C – w pierwszej strefie do 24°C w strefie piątej. W zależności od stref klimatycznych temperatury obliczeniowe w pomieszczeniach zamkniętych różnią się między sobą.

Fot. 3. Wodne promienniki sufitowe Zehnder Nestsystems (grzewcze i chłodzące) to nowoczesna alternatywa dla wodnego ogrzewania podłogowego. Pozwalają oszczędzać energię, jednocześnie utrzymując przyjemny klimat we wnętrzu.

Fot.: Viessmann

ti – obliczeniowa temperatura powietrza w pomieszczeniu – należy przyjmować temperatury obliczeniowe zgodnie z rozporządzeniem w [°C], te – obliczeniowa temperatura w przestrzeni przyległej do danej przegrody [°C], wg PN -82/B-02402 lub PN -82/B -02403, A – powierzchnia przegrody lub jej części [m2].

Jeśli chodzi o straty i zyski ciepła przez przenikanie należy uwzględnić wówczas, jeśli różnice temperatur obliczeniowych wynoszą co najmniej 4°K, dla przykładu dla klatek schodowych, przy ustaleniu strat ciepła, należy przyjmować temperaturę obliczeniową zgodnie z PN -82/B-02402, jednakową na całej wysokości klatki.

Fot. 4. Prawidłowe funkcjonowanie ogrzewania podłogowego wymaga nie tylko starannego projektu ale również wysokiej jakości wykonania prac instalacyjnych.

32 32

Fachowy Instalator 6/2013

Projektowanie wodnych instalacji centralnego ogrzewania określa norma PN-EN 12828:2006, która szczegółowo opisuje zasady projektowania i montażu wodnej instalacji centralnego ogrzewania z maksymalną temperaturą zasilania do 105°C i maksymalnym ciśnieniu pracy do 6 bar. Dotyczą one: źródeł ciepła, sieci przewodów, grzejników oraz urządzeń regulacyjnych stosowanych w budynkach mieszkalnych, użyteczności publicznej i przemysłowej. W przypadku instalacji grzewczych w budynkach i przy zastosowaniu metody obliczania projektowego obciążenia cieplnego należy skorzystać z normy PN- EN 12831: 2006, w normie tej podano metody obliczania strat ciepła oraz określono sposób obliczenia zapotrzebowania na moc cieplną dla typowych przypadków w warunkach projektowych. Typowe przypadki dotyczą w rzeczywistości większości budynków z pomieszczeniami o ograniczonej wysokości (nie przekraczającej 5 m) i ogrzewanych stale, zgodnie z wymaganiami projektowanymi. Projektowanie wg normy PN-94/B-03430 daje inne wyniki niż wg normy PN – EN 12831:2006 mniej więcej o ok. 20% różnią się między sobą wyniki obliczania strat ciepła, a wynika to z innego sposobu określania powierzchni przegrody – wymiary zewnętrzne oraz

Ciepło z podłogi Ogrzewanie podłogowe, chociaż znane od wielu lat, dopiero teraz przeżywa swój prawdziwy rozkwit. Wynika to pewnie z faktu, że popularna „podłogówka” kiedyś była bardzo droga, a dzisiaj cena instalacji jest już porównywalna z ogrzewaniem grzejnikowym. Inną, nie mniej ważną, zaletą tego typu rozwiązania, jest brak grzejników na ścianach pionowych, co jest odzwierciedleniem współczesnego designu i nowoczesnych trendów w architekturze wnętrz. Pozwala bowiem maksymalnie wykorzystywać ściany pionowe również jako element dekoracyjny, w których grzejniki nie zawsze dobrze komponowałyby się z wizją nowoczesnego wzornictwa.

Jeśli chodzi o aspekty techniczne to nie ma w polskich przepisach ograniczeń co do stosowania ogrzewania podłogowego, ponieważ wg Polskiej Normy PN – 85/N-08013 temperatura grzejna podłogi nie powinna przekraczać 29°C. Często też zaleca się by temperatura podłogi dla miejsc przeznaczonych do stałej pracy w pozycji stojącej nie przekraczała 27°C. Przy czym są to wartości limitujące maksymalną temperaturę powierzchni podłogi.

Obecnie, w zakresie tego typu instalacji, można korzystać z normy PN-EN 1264‑2:2008 „Wbudowane płaszczyznowe wodne systemy ogrzewania i chłodzenia. Część 2 Ogrzewanie podłogowe: Obliczeniowa i badawcza metoda określania mocy cieplnej ogrzewania podłogowego”. Norma ta określa metody wyznaczania mocy cieplnej instalacji opartej na różnicy temperatury czynnika grzewczego i temperatury w pomieszczeniu. Metoda obliczenio-

Fot.: Danfoss

OGRZEWANIE

Fot. 5. Polska Norma PN – 85/N-08013 zakłada, że temperatura powierzchni podłogi grzejnej nie powinna przekraczać 29°C. Jednak często zaleca się by temperatura podłogi dla miejsc przeznaczonych do stałej pracy w pozycji stojącej nie przekraczała 27°C.

wa dotyczy systemów zdefiniowanych w PN-EN 1264‑1 (typ A, B i C). Do pozostałych systemów stosuje się metodę badawczą.

Aspekty zdrowotne tego typu rozwiązań, chociaż nadal budzą wiele kontrowersji, nie mają w dalszym ciągu potwierdzenia w poważnych badaniach naukowych co do szkodliwego wpływu na organizm ludzki. Wielu przeciwników zarzucało, że ogrzewanie podłogowe źle wpływa na obieg krwi w nogach, ale póki co nie ma jasnych korelacji między tego typu ogrzewaniem a zapadalnością na choroby krążenia. Natomiast literatura fachowa podkreśla, że powierzchnia grzejna o niskiej temperaturze pozwala utrzymać pomieszczenia w czystości, co jest spowodowane faktem, że przy niskich prędkościach powietrza ograniczone jest unoszenie się kurzu z podłogi, oraz niska temperatura powierzchni grzejnej nie powoduje dodatniej jonizacji powietrza, co bez wątpienia jest zale-

tą tego typu rozwiązań, zwłaszcza dla osób cierpiących na choroby alergiczne. Obecnie ogrzewanie podłogowe znajduje swoje zastosowanie nie tylko w budownictwie jednorodzinnym, ale także i w budynkach użyteczności publicznej, przy czym najpopularniejsze jest ogrzewanie wodne z jastrychem wylewanym na mokro. Są też inne rozwiązania np. ogrzewanie powietrzne oraz ogrzewanie elektryczne ale te rozwiązania są rzadko stosowane, zwłaszcza elektryczne z uwagi na cenę nośnika energii. Oczywiście prawidłowe funkcjonowanie ogrzewania podłogowego wymaga nie tylko starannego projektu tego typu instalacji, ale także i wysokiej jakości wykonania prac instalacyjnych przez odpowiednio przeszkolonych w tym zakresie fachowców.

Na koniec należy dodać, że normy zmieniają się i czasem, a nawet często, potrafią być uaktualniane. Powyższy artykuł nie sugeruje stosowania przedstawionych norm, a jedynie posługuje

się nimi w celu naświetlenia niektórych kwestii związanych z tematem ogrzewania. Ponadto w polskim prawodawstwie nie ma obligatoryjnego obowiązku stosowania norm, ponieważ każdy projekt instalacji powinien być wykonany zgodnie z wiedzą projektanta oraz sztuką budowlano-instalacyjną, ale stosowanie norm jest bardzo praktyczne.

Opracowanie: mgr inż. Joanna Kopica, mgr inż. Radosław Turski.

Źródła: [1]. Rozporządzenie Min. Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ze zm.

[2]. Koczyk H. „Ogrzewnictwo praktyczne” Poznań 2009 str. 57 Prawa autorskie należą do serwisu www.ogrzewnictwo.pl

Fachowy Instalator 6/2013

33 33

OGRZEWANIE

Pytania Czytelników

Kotły w ruch Sezon grzewczy w pełni, a zima za pasem - nasi Czytelnicy coraz częściej proszą o rady dotyczące ogrzewania. Warto więc przybliżyć zasady właściwej eksploatacji urządzeń grzewczych. To także dobry czas na rozmyślania dla tych, którzy planując wiosenne inwestycje zastanawiają się nad wyborem rodzaju ogrzewania. Poniżej odpowiadamy na napływające od Państwa pytania dotyczące kotłów na paliwa stałe.

EKSPERCI

FACHOWEGO INSTALATORA Michał Stefański

Jarosław Urzynicok

konstruktor kotłów marki PEREKO

LOGITERM

1. Czy są jakieś wymagania, normy dotyczące minimalnej powierzchni kotłowni z kotłem na paliwo stałe?

Oczywiście. Wymagania te reguluje norma PN-87-B-02411.

Zgodnie z nią wymiary kotłowni powinny pozwalać na ustawienie urządzenia w taki sposób, aby możliwa była swobodna obsługa, czyszczenie i konserwacja urządzeń. Oznacza to, że odległość przodu kotła do przeciwległej ściany powinna być nie mniejsza niż 2 m, odległość boku kotła od ściany nie może być mniejsza niż 1 m, a odległość tyłu kotła od ściany powinna być równa co najmniej długości przyłącza, czyli 25 cm.

2. Kiedy wybrać kocioł z górnym, a kiedy z dolnym spalaniem?

34 34

Fachowy Instalator 6/2013

Kotły ze spalaniem dolnym są uniwersalne i ekonomiczne, ponieważ można w nich spalać wszystkie paliwa stałe (poza miałem), a ich cena jest niższa w porównaniu z kotłami ze spalaniem dolnym.

Z kolei kotły górnego spalania wymagają stosowania bardzo dobrej jakości paliwa.

Odznaczają się jednak wyższą sprawnością, dłuższą stałopalnością i czystszym spalaniem. Oznacza to, że do uzyskania wymaganej temperatury potrzebna jest mniejsza ilość paliwa. Wydajność powinna więc w dużym stopniu zredukować różnice w cenie paliwa. Wybierając kocioł warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czego oczekujemy od urządzenia i postawić na to rozwiązanie, które okaże się bardziej dostosowanym do naszych potrzeb.

3. Czy kotły na paliwa stałe mogą współpracować z ogrzewaniem podłogowym?

Pomimo różnicy w temperaturach – pracy kotła (>57°C) oraz podło-

gówki (~35°C), kotły na paliwa stałe mogą bez przeszkód współpracować z ogrzewaniem podłogowym. Problem różnicy temperatur rozwiązuje zawór mieszający – obniża temperaturę wody na wyjściu z kotła do wysokości wymaganej do zasilania instalacji podłogowej.

4. Czy decydując się na kocioł na paliwo stałe warto pomyśleć o drugim urządzeniu grzewczym, które będzie przygotowywało tylko c.w.u latem?

Klasyczne kotły na paliwa stałe, wzbogacone o elektroniczny system sterujący, doskonale sprawdzają się również latem, kiedy wymagane jest podgrzewanie wyłącznie c.w.u. Po prostu rzadziej ładuje się piec paliwem. W bardziej zaawansowanych urządzeniach (z automatycznym podawaniem paliwa) wystarczy uzupełnić zasobnik raz na 3‑4 tygodnie. Ciekawym rozwią-

OGRZEWANIE

zaniem (jedynie o nim wspomnimy, bo to temat na odrębny artykuł) jest połączenie instalacji kotła na paliwo stałe z systemem solarnym, który wiosną i latem podgrzewa c.w.u..

5. Jaka jest różnica między sprawnością nominalną a sprawnością eksploatacyjną kotła?

Michał Stefański, konstruktor kotłów marki PEREKO, tłumaczy: - Kiedy mówimy o sprawności nominalnej kotła chodzi o sprawność mierzoną na urządzeniu wyczyszczonym i pracującym w optymalnych warunkach, czyli m.in. ze stałą mocą.

To jednak warunki, które możemy określić jako laboratoryjne. Sprawność eksploatacyjna kotła to sprawność w warunkach rzeczywistych, gdy na jego ściankach pojawia się sadza, a to w naturalny sposób obniża sprawność urządzenia. Dodatkowo dochodzą takie czynniki, jak rodzaj i jakość stosowanego paliwa i częstotliwość czyszczenia. Sprawność nominalna będzie więc nieco wyższa od eksploatacyjnej.

6. Co wpływa na stałopalność kotłów?

Na stałopalność, czyli czas pracy kotła na jednym załadunku paliwa, wpływa przede wszystkim wielkość zasobnika na paliwo. Nie jest to jednak wartość stała dla danego urządzenia. Duży wpływ ma na nią rodzaj oraz kaloryczność paliwa. Jeżeli chcemy, aby piec pracował jak najdłużej na jednym wsadzie musimy zwracać uwagę na jakość kupowanego paliwa. Kolejnym ważnym czynnikiem jest zapotrzebowanie budynku na ciepło – im budynek większy, tym stałopalność mniejsza. Dłuższą stałopalność uzyskamy oczywiście przy dobrze ocieplonym budynku. Wartość ta spadnie również wraz ze spadkiem temperatury na zewnątrz.

7. Co to takiego „wartość opałowa paliwa”?

Wartość opałowa lub kaloryczność to ilość energii, jaką możemy otrzymać z 1 kg paliwa. Mówiąc krótko –

im większa jest wartość opałowa, tym mniej opału będzie potrzebne w sezonie grzewczym. Dlatego przy zakupie paliwa zawsze warto zwracać uwagę na jego kaloryczność – im lepsze paliwo, tym większa jego wartość opałowa.

8. Czy wszystkie kotły na paliwa stałe można montować w układzie zamkniętym?

Od 2009 roku funkcjonuje przepis, według którego do montażu w układzie zamkniętym dopuszczone są kotły na paliwo stałe o mocy nominalnej do 300 kW. Niezbędnym warunkiem jest wyposażenie ich w urządzenia zabezpieczające, służące do odprowadzania nadmiaru ciepła.

9. Czym się kierować dobierając zawór bezpieczeństwa przy instalacji kotła na paliwo stałe z zamkniętym naczyniem wzbiorczym?

Przy doborze zaworu bezpieczeństwa w instalacji kotła na paliwa stałe należy kierować się przede wszystkim wytycznymi producenta kotła oraz zaworów, ponieważ każdy zawór ma określoną maksymalną moc instalacji.

10. Czy niezbędny jest montaż zaworu mieszającego (tzw. cztero- lub trzydrogowego) na powrocie do kotła? Czy ma on wpływ na żywotność kotłów?

Montaż zaworu mieszającego na powrocie do kotła teoretycznie nie jest niezbędny. W praktyce producenci zalecają jego instalację w celu zapewnienia dłuższej żywotności urządzenia.

Często jest to warunek otrzymania gwarancji na urządzenie. Po co montować taki zawór? Trzydrogowy zawór mieszający chroni kocioł przed zbyt niską temperaturą na powrocie, a czterodrożny pozwala dodatkowo na ustawienie dowolnej temperatury na grzejnikach przy jednoczesnym zachowaniu odpowiednio wysokiej temperatury na kotle.

11. Co zyskujemy stosując regulator pogodowy?

Regulator pogodowy mierzy temperaturę jaka panuje na zewnątrz budynku i według pomiaru dostosowuje odpowiednią moc kotła do zapewnienia optymalnej temperatury wewnątrz.

Istnieją również regulatory pokojowe, które funkcjonują na tej samej zasadzie, natomiast umieszczane są we wnętrzu, dlatego ustawianie temperatury w pomieszczeniu za ich pomocą wydaje się być bardziej precyzyjne.

12. Czym grozi przewymiarowanie wydajności kotłów?

Jarosław Urzynicok z firmy Logiterm wyjaśnia: - W przypadku kotłów podajnikowych (mających małą bezwładność cieplną) przewymiarowanie nawet o 30% nie rodzi specjalnych konsekwencji (wszystko pozostaje kwestią odpowiedniego wyregulowania parametrów pracy urządzenia). Kotły zasypowe (o dużej bezwładności cieplnej) powinny być dobierane „na styk”, gdyż ich przewymiarowanie powodować będzie przegrzewanie się kotła (częste zagotowania się wody) bądź wykraplanie się kondensatu ze spalin o zbyt niskiej temperaturze. Kondensat ten zawiera substancje które w istotny sposób przyspieszają korozję wymiennika kotła. Przewymiarowanie skutkuje również większym zużyciem paliwa.

13. Jak często należy serwisować kocioł, aby przedłużyć jego żywotność i co ma wpływ na bezawaryjną pracę kotłów?

Długa bezawaryjna praca kotła możliwa jest przy bezwzględnym zastosowaniu się do zaleceń producenta. Należy używać odpowiedniego rodzaju paliwa, a w kotłach z podajnikiem szczególnie dbać o to, aby było ono suche. Trzeba regularnie czyścić urządzenie oraz elementy instalacji grzewczej, a w czasie dłuższych przerw w pracy kotła opróżniać kosz zasypowy i podajnik z resztek paliwa. Serwisowanie również powinno odbywać się zgodnie z zaleceniami producenta urządzenia. oprac. M. Dobień

Fachowy Instalator 6/2013

35 35

NA RYNKU

Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda Producent

ROBERT BOSCH -BUDERUS

ROBERT BOSCH – BUDERUS

Model

Logatherm WPL2 15

LOGATHERM WPL 25A

Typ (mono/split)

mono

mono

Zastosowanie (c.o., c.w.u.)

c.o., c.w.u.

c.o., c.w.u.

Wymiary: szer./wys./głęb. [mm]

931 × 1629 × 724

1258 × 1830 × 1803

Współczynnik COP przy A2/W35 °C wg EN 14511

3,4

3,6

Wydajność cieplna przy A2/W35 °C

12,5

24,0

57

57

60

60

-20

-20

Poziom hałasu [dB] (w pompach typu split dane dla jednostki zewnętrznej) Maksymalna temperatura zasilania instalacji przy temp. zewnętrznej -15°C, bez konieczności dogrzewania elektrycznego [°C] Minimalna temperatura zewnętrzna umożliwiająca pracę pompy [°C] Możliwość chłodzenia pomieszczeń (tak/nie)

nie

nie

Rodzaj sprężarki

spiralna

spiralna

Rodzaj regulacji sprężarki

on – off

on – off

Pojemność zasobnika [l]

-

Rodzaj ochrony przeciwzamarzaniowej

Odmrażanie za pomocą gorącego czynnika chłodniczego – sterowanie elektroniczne z wyświetlaczem LCD – możliwość pracy w kaskadzie do 4 urządzeń – w standardzie sterowanie 2 obiegami grzewczym – sterowanie dodatkowym źródłem ciepła – możliwość rozbudowy automatyki (sterowanie dodatkowymi 2 obiegami grzewczymi, instalacją solarną, dodatkowymi źródłami ciepła) – sterowanie instalacją solarną – sterowanie produkcją ciepła na c.o. i c.w.u.

– duża powierzchnia parownika pozwala na bardzo efektywny odbiór ciepła z powietrza – obudowa pompy ciepła wykonana z materiałów o bardzo wysokiej odporności na działanie warunków atmosferycznych – wbudowane urządzenie obniżające prąd rozruchowy Soft-Start – nowoczesna konstrukcja sprężarki Mitsubishi – standardowe zabezpieczenia elektryczne: zabezpieczenia nadprądowe, czujnik kolejności faz, czujnik zaniku faz

– wbudowana grzałka elektryczna 9 kW – wbudowane urządzenie obniżające prąd rozruchowy Soft-Start – standardowe zabezpieczenia elektryczne: zabezpieczenia nadprądowe, czujnik kolejności faz, czujnik zaniku faz – obudowa pompy ciepła wykonana z materiałów o bardzo wysokiej odporności na działanie warunków atmosferycznych – duża powierzchnia parownika pozwala na bardzo efektywny odbiór ciepła z powietrza

– dogrzewacz elektryczny

– moduł do sterowania: 2 dodatkowych obiegów grzewczych, instalacji solarnej, dodatkowego źródła ciepła, instalacji basenowej

na zewnątrz budynku

na zewnątrz budynku

na zewnątrz budynku

na zewnątrz budynku

Rodzaj i funkcje sterownika

Wyposażenie standardowe

Wyposażenie opcjonalne

Ułatwienia montażowe

Ułatwienia eksploatacyjne

36 36

-

Odmrażanie za pomocą gorącego czynnika chłodniczego – sterowanie elektroniczne z wyświetlaczem LCD – możliwość współpracy z innym źródłem ciepła – inteligentny system odmrażania – sterowanie produkcją ciepła na c.o. i c.w.u.

Okres gwarancji

do 5 lat

do 5 lat

Cena katalogowa netto

30 899 PLN

69 990 PLN

Fachowy Instalator 6/2013

NA RYNKU Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda Dimplex

Dimplex

HEWALEX

LA12TU

Slydro LAW 14IMR

PCWU 200K-2,3KW

monoblok

rewersyjna pompa ciepła typu split

mono

c.o., c.w.u.

c.o., c.w.u.

c.w.u.

1250 × 1810 × 750

Jednostka wewnętrzna: 740 × 1920 × 950 Jednostka zewnętrzna: 950 × 1380 × 330

ø 560 × 1700

3,7

3,6

2,6

9,4

1,5

61

60 dB (mierzone w odległości 1 m)

45

58

55

-

-25

-20

-5

nie

tak

tak (poprzez wykorzystanie powietrza wylotowego)

copeland scroll

scroll

rotacyjna, Hitachi

inwerter

-

zbiornik c.w.u. 300 l bufor 100 l

200

Odszranianie przez odwrócenie obiegu – automatyka WPM Econ+ – kompleksowy nadzór nad całym systemem z jednego urządzenia: sterowanie pompą ciepła, dolnym źródłem, instalacją c.o. oraz c.w.u.

– automatyczne sterowanie dodatkowymi źródłami ciepła – sterowanie trzema obiegami grzewczymi, bezpośrednimi i mieszaczowymi – możliwość sterowania przez sieć Ethernet/KNX/EIB/ MODBUS – czasowe programy sterowania ogrzewaniem oraz przygotowaniem c.w.u.

– zaawansowana automatyka WPM Econ + – zintegrowany ciepłomierz – w komplecie ogranicznik prądu rozruchowego,

– zaawansowany elektroniczny sterownik WPM Econ5+ umożliwiający zdalny dostęp przez Ethernet, KNX, EIB, MODBUS – kompleksowe sterowanie systemem pompy ciepła, dolnym źródłem, instalacją c.o. i c.w.u.

– jednostka zewnętrzna pompy ciepła – wieża hydrauliczna Hydro Tower (zintegrowany zasobnik c.w.u. i zbiornik buforowy) – grzałka elektryczna 6 kW – elektroniczny zawór rozprężny – elektroniczna pompa górnego źródła – automatyka WPM Econ5+.

– możliwość integracji w układach biwalentnych – zawór by-pass – odpowietrznik – zawór bezpieczeństwa -filtr zanieczyszczeń -przepływomierz

Bufory, zasobniki c.w.u., grupy pompowe itd

49 100 PLN

– grzałka elektryczna 1,5 kW – złączki izolujące elektrycznie zasobnik – sterownik kontrolujący instalację c.w.u.

– wszystkie czujniki do instalacji w komplecie

5 lat

– możliwość darmowego sterowania mobilnego z wykorzystaniem sieci internetowej – zestaw wentylacyjny przyłączeniowy – zabudowane wszystkie czujniki temperatur, potrzeba podłączenia wyłącznie instalacji wody i powietrza, gotowe schematy do wyboru dla instalatora, – możliwość zdalnej kontroli układu, – możliwość zdefiniowania najtańszego wytwarzania wody użytkowej za pomocą różnych urządzeń grzewczych do 5 lat

45 500 PLN

6 990 PLN

Niewielkie wymiary, wszystkie komponenty hydrauliczne zintegrowane z urządzeniem, brak konieczności montażu dodatkowych komponentów.

Układ łagodnego rozruchu sprężarki, niewielkie wymiary, cicha praca dzięki wentylatorowi o unikalnej budowie skrzydeł, 5 lat

Odmrażanie gorącymi parami, odmrażanie wentylatorem – obsługiwanie całej kotłowni c.w.u. w wyborze najtańszego chwilowego źródła energii – zdefiniowanie najniższej temperatury otoczenia umożliwiającej pracę pompy ciepła (Low COP) – możliwość podpięcia pod wentylacje mechaniczną – sterowanie cyrkulacją – możliwość rozbudowy do sterowania zdalnego

Fachowy Instalator 6/2013

37 37

NA RYNKU Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda Producent

NIBE

NIBE

Model

SPLIT 12kW

NIBE F2300 20kW

Typ (mono/split)

split

monoblok

Zastosowanie (c.o., c.w.u.)

c.o., c.w.u.

c.o., c.w.u.

Wymiary: szer./wys./głęb. [mm]

Jednostka zewn. AMS 10‑12: 970 × 845 × 370 Jednostka wewn. ACVM 270: 600 × 1760 × 660 lub HBS 10‑12: 600 × 1040 × 375

1455 × 1385 × 620

Współczynnik COP przy A2/W35 °C wg EN 14511

3,66

3,53

Wydajność cieplna przy A2/W35 °C

7,21

15,46

56, w odległości 1 m

51, w odległości 2 m

58

65

-20

-25

Poziom hałasu [dB] (w pompach typu split dane dla jednostki zewnętrznej) Maksymalna temperatura zasilania instalacji przy temp. zewnętrznej -15°C, bez konieczności dogrzewania elektrycznego [°C] Minimalna temperatura zewnętrzna umożliwiająca pracę pompy [°C] Możliwość chłodzenia pomieszczeń (tak/nie)

tak

nie

scroll

scroll

Rodzaj regulacji sprężarki

inwerterowo

on-off

Pojemność zasobnika [l]

270 l, c.w.u. przygotowywana przepływowo

Rodzaj sprężarki

Rodzaj ochrony przeciwzamarzaniowej

Czynnik chłodniczy między jednostką zewn. a wewn., odwrócenie obiegu grzewczego – sterowanie dwoma obiegami grzewczymi – zintegrowana funkcja aktywnego chłodzenia – możliwość podłączenia zewnętrznych źródeł ciepła

Rodzaj i funkcje sterownika

Wyposażenie standardowe

Wyposażenie opcjonalne

Ułatwienia montażowe

Jednostka zewnętrzna AMS 10‑12 wyposażona jest w: – czujnik temperatury zewnętrznej – grupę bezpieczeństwa – podgrzewacz tacy ociekowej Jednostka wewnętrzna wyposażona jest w: – elektroniczne pompy obiegowe – sterownik – zasobnik c.w.u z częścią buforową (tylko ACVM 270) i grzałkę elektryczną 9 kW (tylko ACVM 270) – licznik energii – grupa mieszania – jednostka pokojowa z wyświetlaczem – zawór przełączeniowy do chłodzenia aktywnego przy współpracy z klimakonwektorami – czujnik pokojowy – systemowy stelaż naziemny lub wieszak ścienny – rura podłączeniowa do jednostki wewn. 12 m – wbudowana taca ociekowa – podgrzewacz tacy ociekowej w dostawie – intuicyjne menu wyświetlacza sterownika – menu w języku polskim

Ułatwienia eksploatacyjne

38 38

Okres gwarancji

2 lata z możliwością przedłużenia do 5

Cena katalogowa netto

Jednostka zewnętrzna AMS 10‑12: 12 000 PLN, jednostka wewnętrzna z zasobnikiem c.w.u. ACVM270: 20 000 PLN lub bez zasobnika c.w.u HBS: 16 000 PLN

Fachowy Instalator 6/2013

Gorący gaz Sterownik NIBE SMO 05/20/40.

W zależności od zastosowanego sterownika: możliwość sterowania kilkoma obiegami grzewczymi i grupami mieszania, możliwość obsługi kaskady do 8 urządzeń, sterowanie dodatkowymi urządzeniami grzewczymi, ogrzewanie wody w basenie, dodatkowej c.w.u., możliwość sterowania przez Internet za pomocą NIBE UPLINK, przez sieć GSM, możliwość podłączenia do systemów inteligentnego zarządzania budynkiem, wyświetlacz pokojowy z czujnikiem, czujnik pokojowy, możliwość sterowania systemem solarnym – rury elastyczne – filtr zanieczyszczeń

– sterownik SMO 05/20/40 – zawór trójdrogowy i zbiornik c.w.u lub centrala wewnętrzna – grupa mieszania – moduł basenowy – kocioł elektryczny i inne akcesoria w zależności od rodzaju sterownika SMO – nóżki z regulacją wysokości – wąż odprowadzenia skroplin

– nowoczesny sterownik z kolorowym wyświetlaczem, menu w języku polskim, instrukcja wbudowana w menu sterownika, możliwość sterowania przez Internet za pomocą NIBE UPLINK, możliwość aktualizacji oprogramowania i zgrywania danych przez port USB 2 lata z możliwością przedłużenia do 5 38 000 PLN

NA RYNKU Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda Panasonic

Panasonic

STIEBEL ELTRON

SDF i SDC

T-CAP

WPL 20 basic

split

Split

mono

c.o., c.w.u.

c.o., c.w.u.

c.o., c.w.u.

Jednostka wewnętrzna: 892 × 502 × 353 mm Jednostka zewnętrzna: 622 ÷ 1340 × 824 ÷ 900 × 298 ÷ 320 mm

Jednostka wewnętrzna: 892 × 502 × 353 mm Jednostka zewnętrzna: 1340 × 900 × 320 mm

800 × 1214 × 1240 zewnętrzna

3,10 ÷ 3,90

3,07 ÷ 3,53

3,63

3,20 ÷ 13,00

9,00 ÷ 16,00

12,90

47 ÷ 53 dB(A)

49 ÷ 53 dB(A)

70

55

55

+60

-20

-20

-18

tak

tak

nie

rotacyjna

rotacyjna

scroll

płynna (inwerter)

płynna (inwerter)

bez modulacji

200-300

200-300

oddzielny, pojemność wg wyliczonego maks. zużycia

Grzałki elektryczne, pompa cyrkulacyjna

Grzałki elektryczne, pompa cyrkulacyjna

system zabezpieczenia przed zamarzaniem

Sterowanie na podstawie krzywej grzewczej

Sterowanie na podstawie krzywej grzewczej

- zewnętrzny regulator pogodowy WPM II do regulacji całej instalacji grzewczej

Grzałki elektryczne, pompa cyrkulacyjna, naczynie wzbiorcze, odpowietrznik automatyczny itd.

Grzałki elektryczne, pompa cyrkulacyjna, naczynie wzbiorcze, odpowietrznik automatyczny itd.

- czujnik wysokiego i niskiego ciśnienia - zabezpieczenie przed zamarzaniem - ogranicznik prądu rozruchowego - zabezpieczenie przed korozją - elektroniczny zawór rozprężny

Sterowanie za pomocą smartphone’a

Sterowanie za pomocą smartphone’a

- centralny regulator pracy systemu WPMWII zapewnia optymalną regulację systemu grzewczego oraz pełni funkcje zabezpieczające,

Stelaż montażowy do modułu wewnętrznego

Stelaż montażowy do modułu wewnętrznego

-

Tryb automatyczny (ogrzewanie + C.W.U.)

Tryb automatyczny (ogrzewanie + C.W.U.)

-

3 lata (5 lat na sprężarkę)

3 lata (5 lat na sprężarkę)

2 lata

14 100 – 28 310 PLN (cena bez rabatu)

20 130 – 27 200 PLN (cena bez rabatu)

6500 euro

Fachowy Instalator 6/2013

39 39

NA RYNKU Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda Producent

STIEBEL ELTRON

Vaillant

Vaillant

Model

WPL 10 AC

geoTHERM plus VWLS 102/3 S

geoTHERM plus VWLS 82/3 S

Typ (mono/split)

mono

split glikol

split glikol

Zastosowanie (c.o., c.w.u.)

c.o., c.w.u.

c.w.u.

c.w.u.

Jedn. wewnętrzna: 600 × 1800 × 840 Jedn. zewnętrzna: 1200 × 1260 × 785

Wymiary: szer./wys./głęb. [mm]

1270 × 900 × 593

Jedn. wewnętrzna: 600 × 1800 × 840 Jedn. zewnętrzna: 1200 × 1260 × 785

Współczynnik COP przy A2/W35 °C wg EN 14511

3,51

3,9

4,0

Wydajność cieplna przy A2/W35 °C

6,74

9,6

7,4

60

53

51

+60

55°C

55°C

-20

-20°C

-20°C

tak, chłodzenie aktywne

nie

nie

Poziom hałasu [dB] (w pompach typu split dane dla jednostki zewnętrznej) Maksymalna temperatura zasilania instalacji przy temp. zewnętrznej -15°C, bez konieczności dogrzewania elektrycznego [°C] Minimalna temperatura zewnętrzna umożliwiająca pracę pompy [°C] Możliwość chłodzenia pomieszczeń (tak/nie) Rodzaj sprężarki

scroll

scroll

scroll

Rodzaj regulacji sprężarki

bez modulacji

---

---

Pojemność zasobnika [l]

oddzielny, pojemność wg wyliczonego maks. zużycia

175 [l]

175 [l]

Rodzaj ochrony przeciwzamarzaniowej

system zabezpieczenia przed zamarzaniem

grzałka zabudowana w jednostce zewn.

grzałka zabudowana w jednostce zewn.

- zewnętrzny regulator pogodowy WPM II do regulacji całej instalacji grzewczej

- automatyka pogodowa - sterowanie c.w.u, c.o - cyrkulacja c.w.u.

- automatyka pogodowa - sterowanie c.w.u, c.o - cyrkulacja c.w.u.

- czujnik wysokiego i niskiego ciśnienia - zabezpieczenie przed zamarzaniem - ogranicznik prądu rozruchowego - zabezpieczenie przed korozją - elektroniczny zawór rozprężny

- automatyka pogodowa - naczynie glikolowe dla układu jednostka wewn.-zewn.

- automatyka pogodowa - naczynie glikolowe dla układu jednostka wewn.-zewn.

- centralny regulator pracy systemu WPMWII zapewnia optymalną regulację systemu grzewczego oraz pełni funkcje zabezpieczające, - konsola nośna do montażu na ścianie

- zdalne sterowanie z pomieszczenia - system komunikacji internetowej

- zdalne sterowanie z pomieszczenia - system komunikacji internetowej

- system rozdziału jednostki wewnętrznej na zasobnik i jednostkę chłodniczą

- system rozdziału jednostki wewnętrznej na zasobnik i jednostkę chłodniczą

-

- funkcja obniżenia głośności jednostki wewn.

- „funkcja noc”

- funkcja obniżenia głośności jednostki wewn.

- „funkcja noc”

Rodzaj i funkcje sterownika

Wyposażenie standardowe

Wyposażenie opcjonalne

Ułatwienia montażowe

Ułatwienia eksploatacyjne

40 40

Okres gwarancji

2 lata

24 miesiące

24 miesiące

Cena katalogowa netto

4720 euro

50 520 PLN

49 820 PLN

Fachowy Instalator 6/2013

NA RYNKU Przegląd pomp ciepła typu powietrze/woda Viessmann

Viessmann

Vitocal 200-S

Vitocal 161-A

typ AWB-AC 201.C10, split

pompa ciepła do c.w.u., typ WWK

c.o. (pompa ogrzewa c.w.u. w osobnym zbiorniku)

c.w.u.

Jednostka wewnętrzna: 450 × 904 × 360 Jednostka zewnętrzna: 963 × 1255 × 340

664 × 1800 × 735

3,79

3,7 (przy ogrzewaniu c.w.u. od 15 do 45°C, temp. powietrza 15°C)

7,57 (regulacja mocy: 2,73 – 10,92 kW)

1,67

61

56

55

65 (maksymalna temperatura c.w.u.

- tryb pracy tylko pompa ciepła)

-20

-

tak

-

podwójny tłok mimośrodowy

hermetyczna z wirującym tłokiem

inwerter

-

-

308

odmrażanie parownika gorącym gazem

-

Regulator pogodowy Vitotronic 200: – z menu tekstowym i graficznym – sterowanie do dwóch obiegów grzewczych, w tym jednym z zaworem mieszającym – chłodzenie aktywne pomieszczeń – ogrzewanie c.w.u.

– ogrzewanie basenu – optymalizacja zużycia prądu z energii słonecznej na własne potrzeby – możliwość zdalnej obsługi – komunikacji z Vitocom 100 i 200 – regulator pogodowy Vitotronic 200 z czujnikiem temp. zewnętrznej – energooszczędna pompa obiegowa, zawór przełączający c.o./c.w.u.

– elektryczny podgrzewacz przepływowy – armatura zabezpieczająca obieg grzewczy – uchwyt ścienny – jednostka zewnętrzna z: czynnikiem chłodniczym, sprężarką sterowaną inwerterem, zaworem odwracającym i elektronicznym zaworem rozprężnym – moduł komunikacyjny do zdalnej obsługi instalacji grzewczej – bezprzewodowy czujnik temperatury zewnętrznej

– osobne czasy programu dla podgrzewu c.w.u. i wentylacji. Sterowanie pracą instalacji solarnej (typ WWKS).

– przygotowana do współpracy z inteligentną siecią (SmartGird) i korzystania z własnego prądu z fotowoltaiki.

– możliwość współpracy z kotłem grzewczym, instalacją wentylacji z odzyskiem ciepła

– możliwość zabudowy jednostki wewnętrznej – urządzenie zmontowane i gotowe do podłączenia – pompa oferowana również w wersji stojącej z zabudowanym zasobnikiem c.w.u.: 170 l – Vitocal 222-S; 220 litrów z możliwością podłączenia kolektorów słonecznych – Vitocal 242-S – łatwy w obsłudze regulator Vitotronic, z dużym wyświetlaczem tekstowym i graficznym – modulacja mocy grzewczej i chłodniczej – wysoka efektywność pracy, nawet przy temp. powietrza -20°C – optymalne wykorzystanie samodzielnie wytworzonego prądu z instalacji fotowoltaicznej – temperatura pracy: do -20°C; COP: 2,28 (wg EN 14511, dla A-20/W35°C)

– wstępnie zmontowana i gotowa do podłączenia

– pompa ciepła z regulatorem, z zabudowanym zbiornikiem c.w.u.; zmontowana i gotowa do podłączenia

– grzałka elektryczna: 1,5 kW (dla dogrzewu wody do wyższych temperatur niż 65°C, lub dla szybszego dogrzewu wody)

2 lata

– możliwość pobierania powietrza z pomieszczenia lub z zewnątrz budynku – pompa może służyć do kontrolowanej wentylacji wywiewnej z pomieszczeń w budynku – łatwy w obsłudze regulator, z programowaniem czasowym ogrzewania c.w.u., wentylacji – optymalne wykorzystanie samodzielnie wytworzonego prądu z instalacji fotowoltaicznej – w wersji WWKS z możliwością podłączenia kolektorów słonecznych do c.w.u.

2 lata

27 533 PLN

8410 PLN

Fachowy Instalator 6/2013

41 41

Fot.: Testo

POMIARY

Przyrządy do pomiaru

Fot.: Fluke

wilgotności i jakości powietrza

Nie ma wątpliwości co do tego, że przyrządy przeznaczone do pomiaru jakości powietrza pozwalają na sprawdzenie poziomu komfortu użytkowania budynku.

Jak wiadomo zbyt wysokie stężenie określonych gazów i poziomu wilgotności wpływa negatywnie na zdrowie człowieka, a przede wszystkim, na zdolność koncentracji i samopoczucie.

42 42

Fachowy Instalator 6/2013

pleśń. Zanieczyszczenia stanowią również cząstki unoszące się w powietrzu, szkodliwe związki organiczne (kleje, rozpuszczalniki, środki czyszczące), dwutlenek węgla, a także tlenek węgla i pestycydy. Niejednokrotnie wysoki poziom wilgotności i temperatura w dużej mierze przyczyniają się do podniesienia poziomu zanieczyszczenia. Na ilość zanieczyszczeń w powietrzu w dużej mierze wpływa funkcjonowanie systemu HVAC oraz jego odpowiednia konserwacja. Kluczową rolę odgrywa bowiem należyte ustawienie parametrów takich ciśnienie atmosferyczne, temperatura, wilgotność i cykle pracy, które muszą być regulowane w sposób energooszczędny ale przy zapewnieniu komfortu. Co prawda wyłączenie określonych elementów instalacji w nocy czy też podczas nieobecności przyniesie pewne oszczędności to jednak może dojść do wzrostu zanieczyszczenia powietrza. Zatem w takim przypadku lepszym rozwiązaniem jest włączenie

Fot. 1. Na ilość zanieczyszczeń w powietrzu w dużej mierze wpływa funkcjonowanie systemu HVAC oraz jego odpowiednia konserwacja.

systemu na tyle wcześniej aby móc odświeżyć pomieszczenia przed przyjściem ich użytkowników.

Fot.: Fluke

Kluczową rolę odgrywa zatem monitorowanie wartości CO2 we wszystkich pomieszczeniach, szczególnie, gdy przebywa w nich wiele osób przed dłuższy okres czasu. Pole zatem do popisu dla przyrządów pomiarowych, które mierzą między innymi poziom CO2, a także temperaturę i wilgotność powietrza. Przydatne rozwiązanie stanowi prosta analiza wartości CO2. Podczas pomiaru, w zależności od modelu urządzenia, może być wyświetlany indeks-symbol: Good (0 – 800 ppm), Normal (800 – 1200 ppm), Poor (>1200 ppm). O przekroczeniu określonych wartości informuje również sygnał dźwiękowy.

Jakość powietrza w pomieszczeniach (IAQ) jest istotna z punktu widzenia komfortu użytkowania pomieszczeń. Źródeł zanieczyszczeń powietrza w budynkach jest wiele. Może być nimi bowiem dym tytoniowy oraz materiał biologiczny taki jak np. złuszczony naskórek zwierząt, bakterie czy też

Fot.: Testo

POMIARY

Fot. 2. Jakość powietrza w pomieszczeniach (IAQ) jest istotna z punktu widzenia komfortu użytkowania pomieszczeń.

Fachowy Instalator 6/2013

43 43

Fot. 3. Wilgotność stanowi istotny parametr, który wpływa nie tylko na komfort użytkowania pomieszczenia ale i produkcję, transport oraz przechowywanie towarów.

Na poziom zanieczyszczeń powietrza bez wątpienia wpływa skuteczność konserwacji instalacji HVAC. Ważne jest zatem prawidłowe działanie instalacji elektrycznych, kanałów wentylacyjnych, a także wentylatorów, kompresorów i systemów sterowania.

Cechy wilgotnościomierzy Wilgotnościomierze nazywane również higrometrami to przyrządy pomiarowe używane do wyznaczania poziomu wilgotności. Za specjalną grupę higrometrów można uznać psychrometry, czyli przyrządy oparte na pomiarze termometrem suchym i wilgotnym. Nowoczesne urządzenia tego typu to przyrządy elektroniczne, które oprócz wilgotności, mierzą wiele innych parametrów takich jak temperatura, ciśnienie oraz temperatura punktu rosy. Jako zalety wilgotnościomierzy wymienia się przede wszystkim możliwość szybkiego i bezinwazyjnego pomiaru wilgotności w ścianach budowlanych, suficie i podłożu. Pomiary mogą być przeprowadzane z uwzględnieniem wszelkiego rodzaju materiałów budowlanych. Z pewnością przyda się funkcja pozwalająca na wskazywanie wartości minimalnej i maksymalnej a funkcja HOLD umożliwia zatrzymanie wyniku pomiaru.

Wilgotnościomierze zaawansowane Nowoczesne wilgotnościomierze pozwalają na szybką ocenę zawartości wilgotności wielu rodzajów WCCD i innych materiałów budowlanych.

44 44

Fachowy Instalator 6/2013

Na szczególną uwagę zasługuje bezdotykowa technologia pomiaru. W niektórych modelach przewidziano możliwość bezprzewodowej komunikacji z kamerami termowizyjnymi. Temperatury różnicowe są obliczane w sposób automatyczny (IR – DP) co pozwala na określenie punktu kondensacji.

Wbudowany czujnik wilgotności powietrza/temperatury pozwala na pomiar względnej wilgotności powietrza, temperatury powietrza z użyciem GPP (Grains per Pound)/(g/kg), punktu rosy (Dew Point – DP) oraz ciśnienia pary i punktu kondensacji. Jest możliwe ustawienie wysokiej i niskiej wartości granicznej alarmu dla wilgotności materiału i powietrza. Bezigłowa głębokość pomiaru pozwala na pomiar do 19 mm pod powierzchnią. Użytkownik może przeprowadzić ręczny zapis i przywołanie wyników pomiarów. Komfort użytkowania z pewnością poprawi w niektórych modelach podwójny ekran z automatycznym podświetleniem i szybkim analogowym wykresem słupkowym. W typowych higrometrach wilgotność powietrza może być mieFot.: Fluke

Fot.: Testo

POMIARY

Fot. 4. Nowoczesne przyrządy do pomiaru jakości w pomieszczeniach cechuje funkcjonalność kilku mierników łącząc ją w jednym, kompaktowym przyrządzie pomiarowym.

rzona w zakresie od 0 do 100% rF przy temperaturze powietrza mieszczącej się pomiędzy -29 a 77°C. Temperatura za pomocą podczerwieni może być mierzona pomiędzy -20 a 200°C przy ciśnieniu pary od 0 do 20,0 kPa i punkcie rosy od -30 do 100°C. Z pewnością przydatna okaże się pamięć dla 10 tys. odczytów. W niektórych modelach przewidziano możliwość podłączenia sondy IAQ, sondy Lux oraz sondy poziomu komfortu.

Interesujące rozwiązanie stanowią sondy radiowe przeznaczone do pomiaru temperatury i wilgotności.

Cechy mierników jakości powietrza Typowy miernik jakości powietrza ma za zadanie kontrolowanie i nadzorowanie jakości powietrza we wnętrzach.

Nowoczesne urządzenia tego typu cechuje funkcjonalność kilku mierników łącząc ją w jednym, kompaktowym przyrządzie pomiarowym. Oferowane na rynku mierniki jakości powietrza pozwalają na pomiar temperatury, wilgotności powietrza, prędkości strumienia powietrza oraz zawartości CO2 i CO. Użytkownik ma możliwość sporządzenia szczegółowych protokołów analizy.

Przyrząd jest w stanie obliczyć temperatury punktu topnienia i parowania.

Zakres pomiarowy temperatury zazwyczaj mieści się pomiędzy -20 a 50°C przy pomiarze wilgotności powietrza od 10 do 90% rF. Jest możliwy pomiar CO2 w zakresie od 0 do 5000 ppm, a CO - od 0 do 500 ppm. Temperatura punktu topnienia mieści się pomiędzy -44 a 50°C przy temperaturze parowania od -16 do 50°C. Prędkość strumienia objętości może być mierzona w zakresie od 0 do 3965 m3/min.

W wersji miniaturowej Interesujące rozwiązania stanowią czujniki jakości powietrza wykonane w formacie przenośnej pamięci USB. Urządzenia tego typu reagują nie tylko na nieprzyjemne zapachy ale również informują o występowaniu nawet najmniejszej ilości trujących związków węglowodoru w powietrzu. Wskaźnik bazujący na diodach LED informuje

Fot.: Testo

POMIARY

Fot. 5. Oferowane na rynku mierniki jakości powietrza pozwalają na pomiar temperatury, wilgotności powietrza oraz prędkości strumienia.

Fot.: GIRA

o dobrej, przeciętnej lub złej jakości powietrza. Warto podkreślić, że urządzenia tego typu szczególnie sprawdzają się podczas prac lutowniczych i klejenia, gdzie bardzo często powstają nieprzyjemne opary. Czujniki USB zasilane są przez zasilacz USB lub wejście USB komputera. Urządzenia pozwalają również na rejestrowanie danych.

Fot. 6. Higrostat nie dopuszcza do zbytniego zawilgocenia powietrza.

Na podstawie stałych pomiarów temperatury i wilgotności oblicza pożądaną wilgotność względną.

Po przekroczeniu wartości zadanej załącza wentylację. Odmianą tego urządzenia jest inteligentny czujnik CO2, wilgotności i temperatury współpracujący z inteligentną instalacją Gira KNX.

Liczniki cząstek Warto przyjrzeć się bliżej licznikom cząstek. To właśnie dzięki przyrządom tego typu zyskuje się możliwość testowania filtrów oraz badania IAQ, pozwalając na określenie koncentracji cząstek, które unoszą się w powietrzu. W szczególności liczniki cząstek mierzą wydajność filtrów, dokonują pomiarów w przemysłowych pomieszczeniach czystych oraz monitorują jakość powietrza we wnętrzach. Nie mniej ważna jest możliwość lokalizowania źródła cząsteczek w celu jego neutralizacji.

Co dla przemysłu W warunkach przemysłowych z pewnością przydatne okażą się systemy pozwalające zarówno na rejestrowanie jak i monitorowanie parametrów jakościowych powietrza. Właściwe parametry w tym zakresie są szczególnie istotne chociażby przy produkcji, składowaniu i transporcie produktów wrażliwych (np. leków). Stąd też nowoczesne systemy pozwalają na automatyczne prowadzenie dokumentacji pomiarowych.

Typowy system tego typu bazuje przede wszystkim na centrali, która pracuje w sposób niezależny od współpracującego z nią komputera. Urządzenie

to może zapisać do 40 tys. odczytów na jeden kanał pomiarowy i wysyłać alarmy. Zarówno alarmy jak i dane systemowe są dostępne na wyświetlaczu centrali. Baza jest w stanie wymieniać informacje z innymi elementami systemu bezprzewodowo lub poprzez sieć Ethernet. Za zbieranie danych odpowiadają sondy pomiarowe temperatury, wilgotności lub sygnałów analogowych.

Sondy radiowe są skomunikowane z bazą bezpośrednio lub za pomocą elementów pośredniczących, routerów i konwerterów. Sondy ethernetowe pracują w sieci.

Do zarządzania zebranymi danymi służy specjalistyczne oprogramowanie komputerowe. Jego funkcjonalność pozwala na archiwizowanie i wizualizację danych pomiarowych. Niejednokrotnie przewiduje się możliwość integracji systemu z istniejącą siecią za pomocą Ethernetu. Przydatne rozwiązanie stanowi możliwość wstawienia zdjęć monitorowanych obiektów lub urządzeń.

Niejednokrotnie przewiduje się funkcję zarządzania alarmami z możliwością powiadamianiu kilku osób o zaistniałych zdarzeniach.

Podsumowanie Nie ma wątpliwości co do tego, że wilgotność stanowi istotny parametr, który wpływa nie tylko na komfort użytkowania pomieszczenia ale i produkcję, transport oraz przechowywanie towarów. Kluczową rolę odgrywa zatem prawidłowa praca systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Aby mogły one działać właściwie ważne jest kontrolowanie poprawności ich pracy.

Wilgotność stanowi istotny parametr również w serwerowniach, muzeach czy też archiwach. Oferowane na rynku wilgotnościomierze nabyć można jako urządzenia przenośne oraz stacjonarne.

Niejednokrotnie zastosowanie znajdują systemy współpracujące z bieżącym monitoringiem i rejestracją wilgotności.

Damian Żabicki Literatura Materiały informacyjne: Fluke, EEA Europa, Testo, Kompart-Pomiar, Voltcraft

Fachowy Instalator 6/2013

45 45

POMIARY

Wydajny i precyzyjny analizator spalin testo 320 basic

– szybka regulacja systemu grzewczego... tylko kilka kliknięć Podstawowe narzędzia pracy instalatora i serwisanta kotłów grzewczych.

Nowy analizator testo 320 basic jest wielofunkcyjnym urządzeniem przeznaczonym do efektywnej analizy spalin. Jest wygodny w obsłudze i rozwiązuje każde zadanie pomiarowe przy obsłudze systemu grzewczego.

Ma rozbudowane i jasno skonstruowane menu pomiarowe, które w połączeniu z wysokiej rozdzielczości kolorowym wyświetlaczem, umożliwia prezentację wyników pomiarowych w czytelny sposób, co znacznie przyspiesza pracę. Duży wybór sond czyni z testo 320 basic elastyczne narzędzie, dzięki czemu nie ma już konieczności stosowania dodatkowych urządzeń pomiarowych.

Przenośny analizator spalin testo 320 basic jest zaprojektowany oraz wyprodukowany zgodnie z wytycznymi zawartymi w normach PN-EN 50379‑1 i PN-EN 50379-3. Wyróżnia się dwuletnią gwarancją, uwzględniając w tym sensory pomiarowe O2 i CO.

Fot.: Testo

Podstawą wygodnej i skutecznej pracy instalatorów i serwisantów systemów grzewczych jest sprawny oraz precyzyjny analizator spalin. Umożliwia on szybkie i wiarygodne pomiary, niezbędne do właściwego ustawienia pracy kotła grzewczego.

Niezależnie od zastosowanej technologii każdy system grzewczy musi działać optymalnie. Oznacza to jego stałą kontrolę i regulację. Optymalizacja procesu spalania zapewnia znaczącą oszczędność paliwa, a co za tym idzie – zmniejszenie kosztów. Rynek dostaw ciepła w budownictwie się rozwija.

Głównym celem nowoczesnego systemu grzewczego staje się dostawa ciepła na żądanie, przy jednoczesnym niskim zużyciu paliwa i minimalnej emisji zanieczyszczeń.

Fot. 1. Nowy analizator testo 320 basic umożliwia szybkie i wiarygodne pomiary, niezbędne do właściwego ustawienia pracy kotła grzewczego.

46 46

Fachowy Instalator 6/2013

Analizator spalin testo 320 basic charakteryzuje się wysoką dokładnością pomiarową oraz łatwą obsługą. Należy pamiętać, że po wykonaniu pomiarów należy ocenić i przetworzyć wyniki.

Testo 320 basic ma pamięć wewnętrzną, pozwalającą zachować do 20 protokołów pomiarowych. Ponadto istnieje możliwość komunikacji z drukarką na podczerwień w celu wydruku wartości bezpośrednio w miejscu pomiaru.

Umożliwi to przedstawienie klientom wyników pomiarów, a w razie zastrzeżeń zapewni dowody poprawnego wykonania prac.

Nowy analizator spalin testo 320 basic rozwiązuje każde zadanie pomiarowe przy obsłudze systemu grzewczego.

Oferuje on liczne możliwości pomiarowe, na przykład analiza spalin, ciąg, różnica ciśnień, różnica temperatur oraz pomiar CO w otoczeniu.

Analiza spalin Testo 320 basic mierzy bezpośrednio zawartość CO i O2 oraz dodatkowo temperaturę otoczenia i temperaturę spalin. Z tych danych, z uwzględnieniem współczynników danego paliwa, analizator liczy wszystkie istotne parametry procesu spalania, takie jak: zawartość CO2, sprawność, nadmiar powietrza oraz stratę kominową. Następnie przygotowuje wartości w formie cyfrowej, pozwalającej określić, czy system ogrzewania pracuje w sposób wydajny oraz czy konieczna jest optymalizacja.

Pomiar ciągu Pozwala upewnić się, że spaliny są prawidłowo odprowadzane przez kanał

spalinowy. To menu pomiarowe jest przeznaczone głównie do sprawdzania odpowiedniego podciśnienia w systemie grzewczym. Dodatkowo mierzona jest aktualna i maksymalna temperatura gazów spalinowych. Pozwala to w prosty sposób określić umiejscowienie rdzenia spalin.

REKLAMA

POMIARY

Pomiar różnicy ciśnień Pomiar różnicy ciśnień umożliwia monitorowanie dopływu gazu do kotłów gazowych. Analizator mierzy różnicę pomiędzy ciśnieniem w rurociągu a ciśnieniem otoczenia. Określenie różnicy ciśnień pozwoli ustawić ciśnienie w dyszy i dostosować wydajność urządzenia do zapotrzebowania na paliwo.

Pomiar CO w otoczeniu Używając sondy spalin można zarejestrować stężenie tlenku węgla w otaczającym powietrzu. Wygoda: ustawiany przez użytkownika alarm przekroczenia wartości progowej. Analizator poinformuje o jej przekroczeniu za pomocą alarmu optycznego lub dźwiękowego.

Fot.: Testo

Pomiar różnicy temperatur Dzięki funkcji pomiaru różnicy temperatur, można skutecznie zmierzyć różnice temperatur na zasilaniu i powrocie w instalacji grzewczej. Czy system jest optymalnie wyregulowany? W razie potrzeby możesz natychmiast podjąć czynności pozwalające zwiększyć energooszczędność systemu ogrzewania.

Fot. 2. Duży wybór sond czyni z testo 320 basic elastyczne narzędzie, dzięki czemu nie ma już konieczności stosowania dodatkowych urządzeń pomiarowych.

Urządzenie testo 320 basic należy do rodziny analizatorów spalin charakteryzujących się wysoką jakością, niezawodnością oraz gwarancją precyzyjnych pomiarów. Właściwie dopasowany sprzęt i odpowiednie akcesoria zapewniają, że klient zawsze wykonuje pracę z produktem, który jest najlepiej dostosowany do zadania pomiarowego.

Michał Brodzik Testo Sp.z o.o.

Fachowy Instalator 6/2013

47 47

POMIARY

Fluke CNX

Bezprzewodowa współpraca kamer termowizyjnych i modułów pomiarowych Fluke CNX to rodzina bezprzewodowych przyrządów pomiarowych współpracujących ze sobą w czasie rzeczywistym. W jej skład wchodzą moduły pomiarowe wartości elektrycznych oraz urządzenie główne zbierające bezprzewodowo dane z modułów: kamera termowizyjna, multimetr cyfrowy lub komputer. według potrzeb – dostępne są moduły napięcia, prądu i temperatury. Swoboda w konfiguracji daje użytkownikom wybór spośród różnorodnych modułów pomiarowych w zależności od scenariusza diagnostycznego. W sprzedaży dostępne są zarówno gotowe zestawy dedykowane do określonych zadań (np. Fluke CNX 3000 GM – ogólny

Fot.: Fluke

Urządzenie główne gromadzi w czasie rzeczywistym dane z modułów oddalonych nawet o 20 metrów. Pozwala to użytkownikowi na równoczesne śledzenie (i rejestrowanie) pomiarów różnych wartości realizowanych w kilku punktach.

Zestawy można konfigurować

Fot. 1. Obraz termiczny i odczyty pomiarów elektrycznych na ekranie kamery termowizyjnej w systemie Fluke CNX.

48 48

Fachowy Instalator 6/2013

system konserwacyjny), jak i poszczególne moduły. Co ważne, każdy z modułów może też działać jako niezależne urządzenie.

Urządzenia główne Bezprzewodowy multimetr Fluke CNX 3000 ma wyświetlacz o maksymalnym wskazaniu 6000 i pracuje w pięciu zakresach pomiarowych dla napięć stałych i zmiennych od 600 mV do 1000 V z dokładnością 0,09% +2.

Mierzy: prąd do 400 mA, rezystancję w zakresach od 600,0 Ω do 50,00 MΩ z funkcją ciągłości i testem diod, pojemność (w czterech zakresach od 1 nF) i częstotliwość do 100 kHz. Zasilanie akumulatorowe pozwala na 300 godzin pracy. Miernik waży 340 g przy wymiarach 4,75 × 9,3 × 20,7 cm. Multimetr Fluke CNX 3000 może wyświetlać równocześnie pomiary z trzech modułów systemu CNX. Kamera termowizyjna włączona do systemu umożliwia śledzenie na wyświetlaczu pomiarów z 5 modułów równocześnie na obrazie termicznym. Następnie wyniki pomiarów wraz z obrazami termicznymi z kamery mogą być eksportowane do programu SmartView® – profesjonalnego zestawu umożliwiającego analizę danych i tworzenie raportów, edytowanie obrazów podczerwonych i tworzenie do nich komentarzy. Dokumentacja w postaci termogramów zestawionych z pomiarami prądu sprawia, że inspek-

POMIARY

cje są bardziej dokładne, a analiza i raporty zyskują na wartości. Dołączenie kamery do systemu CNX nie wiąże się z żadnymi kosztami dla użytkownika. Wystarczy darmowy upgrade software’u za pośrednictwem programu SmartView®. Współpracować z systemem CNX mogą kamery: Fluke Ti100, Ti105, Ti110 i Ti125 oraz TiR105, TiR110 i TiR125, a także najnowsze modele: Fluke Ti200, Ti300 i Ti400.

Karta Fluke CNX pc3000 pozwala na zbieranie i analizowanie odczytów bezpośrednio przez komputer. Dołączony do karty program CNX sw3000 pracuje w środowisku Windows.

Umożliwia dokonywanie pomiarów z 10 modułów CNX jednocześnie.

Możliwe jest również tworzenie wykresów (w czasie rzeczywistym) dla poszczególnych odczytów. Oprogramowanie umożliwia użytkownikowi również pobieranie zarejestrowanych danych oraz dostosowywanie parametrów i ustawień modułów CNX, włącz-

nie z nazwą modułu, interwałem rejestrowania i czasem trwania sesji. Dzięki funkcji zapisu umożliwia gromadzenie do 65 000 zestawów odczytów z modułów (wartości minimalne, maksymalne i średnie) lub sesji wielokrotnego rejestrowania.

System CNX może wykorzystywać następujące moduły: Fluke CNX i3000 iFlex – umożliwia pomiary rzeczywistej wartości napięcia prądu przemiennego do 2500 A z dokładnością 3%. Elastyczna sonda prądowa iFlex pozwala dostać się do ciasnych, trudno dostępnych miejsc. Podświetlany wyświetlacz LCD 3,5 cyfry.

Fluke CNX a3000 – cęgowy miernik prądu przemiennego z wyświetlaczem 3,5 cyfry. Pozwala na pomiar rzeczywistej wartości napięcia prądu przemiennego do 400 A z dokładnością 2% do 100 Hz i 2,5% do 500 Hz. Fluke CNX v3000 – woltomierz napięcia przemiennego z wyświetla-

czem 3,5 cyfry. Pracuje w czterech zakresach od 6 do 1000 V z dokładnością 1% do 500 Hz i 2% do 1 kHz. Wykonuje 4 pomiary na sekundę.

Fluke CNX t3000 – miernik temperatury z sondą termoparową typu K. Realizuje pomiary w zakresie od -200°C do 1372°C, z rozdzielczością 0,1°C i dokładnością 0,5%.

Bezprzewodowy system Fluke CNX daje użytkownikom możliwość umieszczenia modułów pomiarowych w niebezpiecznych lub trudno dostępnych miejscach, np. szafach elektrycznych, wirujących maszynach czy niedogodnym środowisku, i obserwowania odczytywanych pomiarów z bezpiecznej odległości. Jednoczesne pomiary z kilku różnych modułów stanowią również nieocenioną zaletę w przypadku badań obciążenia układów elektrycznych czy wykrywania usterek sprzętu elektronicznego.

Więcej informacji na www.fluke.pl/cnx REKLAMA

Fachowy Instalator 6/2013

49 49

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

GWC w wentylacji Połączenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła z gruntowym wymiennikiem ciepła to ekonomicznie uzasadnione rozwiązanie - nawet jeśli weźmiemy pod uwagę wyższe koszty inwestycyjne. GWC wykorzystuje darmową energię „zmagazynowaną” w gruncie, wstępnie ogrzewając lub schładzając powietrze, które następnie trafia do centrali wentylacyjnej. głębokości przemarzania, tzn. na poziomie 1,2‑1,5 m, wynosi niezmienne od 8 do 12˚ C. Gruntowy wymiennik pozwala na wykorzystanie tego naturalnego zjawiska do zmiany temperatury przepływającego przez urządzenie medium. Powietrze po przejściu przez GWC transportowane jest do centrali rekuperacyjnej, gdzie dochodzi do dodatkowego przejęcia ciepła ze strumienia powietrza odprowadzanego z budynku. Producenci podają, że zastosowanie GWC w wentylacji pozwala na wstępne podwyższenie lub obniżenie temperatury nawiewanego powietrza nawet o 20˚C. Średnio możemy spodziewać się obniżenia temperatury o ok. 15˚C. Generalnie sprawność procesu chłodzenia oraz ogrzewania będzie wynikała przede wszystkim

Fot.: Rehau

Uwzględnienie wymiennika gruntowego na etapie projektowania pozwoli na zmniejszenie rozmiaru urządzeń wentylacyjnych, tym samym – na mniejsze koszty wykonania tych instalacji oraz oszczędności podczas eksploatacji. Szczególnie korzystna jest współpraca GWC z układem wentylacji nawiewno-wywiewnym z odzyskiem ciepła. Powietrze trafiające z GWC do centrali z rekuperatorem jest już wstępnie „przygotowane” do dalszych procesów, dzięki czemu są one o wiele mniej energochłonne.

System wykorzystuje naturalne właściwości gruntu.

Temperatura gruntu poniżej

Fot. 1. Schemat układu gruntowego powietrznego wymiennika ciepła, czyli GPWC w domu jednorodzinnym.

50 50

Fachowy Instalator 6/2013

z warunków panujących w danej strefie klimatycznej czy rodzaju gruntu.

System będzie więc funkcjonował jako istotne uzupełnienie instalacji grzewczej w sezonie zimowym.

GWC zimą Zimą, niezależnie od warunków pogodowych, poprawnie dobrany i wy­ ko­nany wymiennik gwarantuje na wyjściu temperaturę ok. 0˚C (producenci zazwyczaj podają wartość od -2 do +1˚C). Wartość ta wydaje się być błaha, jednak nawet wstępne ogrzanie powietrza o 1°C pozwoli na wygenerowanie oszczędności eksploatacyjnych. Mimo iż warunki pogodowe mogą być niesprzyjające, a temperatura spadać np. do -10˚C, dostarczane do pomieszczeń powietrze jest stosunkowo ciepłe – bo nie jest pobierane bezpośrednio z zewnątrz. Ponadto dzięki ogrzaniu powietrza wymienniki ciepła central wentylacyjnych są zabezpieczane przed zamarzaniem, co podnosi sprawność procesu rekuperacji oraz przedłuża trwałość urządzeń. Wstępne dogrzanie powietrza latem i wspomaganie wentylacji z odzyskiem ciepła przekłada się na mniejsze zużycie paliwa wykorzystywanego do centralnego ogrzewania. Moc grzewcza układu GWC dla domu jednorodzinnego wynosi średnio ok. 3 kW – oznacza to, że także moc grzewczą głównego źródła ciepła można zmniejszyć o te 3 kW. GWC latem Z kolei w sezonie letnim GWC może pokrywać zapotrzebowanie na chłód oraz zapewnić optymalny komfort

Rys.: Rehau

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 2. Schemat działania GWC latem i zimą. Latem niezbędne jest obejście wymiennika ciepła w centrali, które zapobiegnie wtórnemu nagrzaniu powietrza.

Jaka wielkość GWC? Należy tak dobrać wielkość wymiennika, aby inwestycja była ekonomicznie uzasadniona i jednocześnie odpowiadała zapotrzebowaniu budynku i potrzebom użytkowników. Przyjęto, że najbardziej optymalną temperaturą wyprowadzanego z GWC powietrza jest ok. -2˚C. Pozwala to na zabezpieczenie rekuperatora przed zamarzaniem, jednocześnie nie wymusza jeszcze pracy nagrzewnicy elektrycznej oraz pozwala na możliwe najmniejsze koszty inwestycyjne i efektywne ogrzanie strumienia powietrza. Uzyskiwanie temperatury wyższej o kilka stopni, np. na poziomie 8˚C, wymagałoby zamontowania wymienników o wiele dłuższych.

Niezwykle ważna jest izolacja termiczna kanałów nawiewnych rozprowadzonych w budynku. Pozwala to na zminimalizowanie strat cieplnych zimą (powietrze ogrzane w wymienniku mogłoby ponownie ochłodzić się, przepływając przez niezaizolowane kanały) lub uniknięcie nadwyżek energetycznych latem (kanały przejmowałyby ciepło z otoczenia, tym samym przepływające przez nie powietrze mogłoby ulec nagrzaniu).

Zamiast klimatyzacji?

Mimo iż system GWC doskonale wspomaga instalację wentylacyjną, schładzając w miesiącach letnich transportowane do pomieszczeń powietrze, nie posiada jednak zdolności utrzymywania temperatury na danym, ustalonym po-

Fot.: Pro-Vent

temperaturowy we wnętrzu budynku. Kiedy na zewnątrz jest wyjątkowo gorąco, chociażby w letnie popołudnia, wymiennik powinien pracować z 100% wydajnością. W nocy zaś zaleca się utrzymanie 2/3 przepływu nominalnego. Złoże dodatkowo regeneruje się dzięki chłodniejszemu nocnemu powietrzu.

Do pracy w cieplejszych miesiącach niezbędny jest tzw. by-pass, czyli obejście wymiennika ciepła w centrali, który uniemożliwi wtórne nagrzanie strumienia powietrza nawiewanego.

Dzięki temu powietrze ochłodzone w GWC jest tłoczone bezpośrednio do poszczególnych pomieszczeń – omijając wymiennik ciepła rekuperatora, co oznacza, że proces zachodzi bez odzysku ciepła. W mniejszych instalacjach i centralach wentylacyjnych można stosować kasety letnie, w innych przypadkach montuje się automatyczne by-passy działające np. według zaprogramowanych temperatur.

Ponadto by-pass stosuje się również dla samego GWC – tak, aby w okresach przejściowych dla temperatury zewnętrznej ok. 10‑20˚C można było ominąć instalację GWC i przekazać powietrze bezpośrednio do uszlachetnienia w rekuperatorze. Inaczej schłodzilibyśmy jeszcze bardziej powietrze zewnętrzne np. z 15 do 10˚C. Tym samym zaistniałaby konieczność podniesienia jego temperatury do wymaganej wartości, np. 20˚C w pomieszczeniach.

Fot. 3. Centrala wentylacyjna wraz z modułem chłodzenia.

Fachowy Instalator 6/2013

51 51

ziomie. Ponadto pamiętajmy, że napływ powietrza z wentylatora nie jest bardzo odczuwalny, a świeże powietrze szybko miesza się z powietrzem znajdującym się w pomieszczeniu. Z anemostatów nie popłynie tak silny strumień chłodu, jak dzieje się w przypadku układu klimatyzacyjnego.

Fot.: Rehau

Bakteriobójcze Gruntowe wymienniki (jak np. wymienniki płytowe bezprzeponowe) mogą dodatkowo dowilżać ogrzewane powietrze wskutek kapilarnego podciągania wody w gruncie. Przeprowadzone badania wskazują na skuteczność nawilżania na poziomie nawet 2 - 3 g/m³ powietrza. Pamiętajmy, że ważną kwestię stanowi również uzdatnianie wpuszczanego do wnętrza powietrza – drobnoustroje mogą rozmnażać się w przewodach w sezonach, w których wymiennik jest nieużywany. Powietrze powinno być oczyszczone, przefiltrowane, wolne od bakterii. Coraz częstsze jest wykorzystywanie srebra o silnym działaniu bakteriobójczym (choć zdania producentów na temat wpływu srebra na środowisko i człowieka są podzielone). Dzięki temu rozwiązania oparte na współpracy wentylacji mechanicznej i GWC znajdzie zastosowanie również w przypadku, gdy wśród użytkowników są alergicy.

Fot. 5. Układanie kolektora poziomego przy nowoczesnym domu pasywnym.

52 52

Fachowy Instalator 6/2013

Część producentów podkreśla zaś pozytywny wpływ naturalnej tlenowej flory bakteryjnej znajdującej się w gruncie na jakość powietrza. W przypadku wymienników przeponowych powietrze jest oczyszczane z zarodników bakterii oraz grzybów.

Jaki wymiennik?

Zanim inwestor podejmie decyzję o montażu systemu wentylacji we współpracy z wymiennikiem ciepła musi jeszcze zdecydować o rodzaju GWC. Wybór warunkuje m.in. rodzaj stref klimatycznych, poziom wód gruntowych, rodzaj gruntu oraz dostępna powierzchnia. Warto jedynie nadmienić, że każdy z rodzajów gruntu charakteryzuje się odmienną wartością przewodności cieplnej, co może wpłynąć chociażby na wielkość wymiennika. Projekt GWC powinien być ściśle związany z planem instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Należy określić zapotrzebowanie na daną ilość powietrza dostarczaną przez wymiennik, biorąc przy tym pod uwagę m.in. przeznaczenie obiektu, jego powierzchnię użytkową oraz liczbę przebywających w nim osób.

Wśród najpopularniejszych rodzajów wymienników znajdziemy: rurowy (w formie rury z tworzywa sztucznego), żwirowy (powietrze przepływa tu przez złoże żwirowe, które dodatkowo naturalnie je filtruje), przeponowy (połączenie systemu rurowego i żwirowego), bezprzeponowy płytowy (powietrze przepływa w bezpośrednim kontakcie z odpowiednio przygotowanym podłożem żwirowo-piaskowym) oraz glikolowy (w formie rurki z 30% roztworem glikolu). Do współpracy z systemami wentylacji poleca się m.in. wymiennik rurowy przeponowy, w którym powietrze pełni rolę medium, nie dochodzi jednak do bezpośredniego jego kontaktu z gruntem.

Rury wykorzystane do GWC muszą charakteryzować się wysoką przewodnością cieplną, aby zapewnić optymalną wymianę energii pomiędzy powietrzem a gruntem. Do tego celu wykorzystuje się m.in. polipropylen. Dla porównania można dodać, że przewodność cieplna rur z PVC jest kilkukrotnie mniejsza, w związku z czym zazwyczaj zaleca się ułożenie większej ich ilości niż przewo-

Fot.: Pro-Vent

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 4. Instalacja GWC zakończona jest czerpnią wyposażoną w siatkę zabezpieczającą przed insektami oraz często w filtr.

dów polipropylenowych, aby uzyskać wymierne efekty.

Pamiętajmy również, że z dłuższą instalacją wiążą się większe spadki ciśnienia.

To z kolei wymaga od nas doboru mocniejszych wentylatorów oraz uwzględnienie tego czynnika przy doborze centrali wentylacyjnej. Raczej nie poleca się stosowania rur z polietylenu, które co prawda charakteryzują się współczynnikiem ciepła na zadowalającym poziomie, jednak nie są odporne na obciążenia statyczne i punktowe – nie zaleca się ich układania pod chodnikami czy ścieżkami ogrodowymi, mogłyby ulec owalizacji lub nadmiernemu ugięciu wzdłużnemu, a w rezultacie pęknięciu. Nie poleca się także stosowania rur kanalizacyjnych z rdzeniem spienionym lub rur dwuściennych strukturalnych ze względu na działanie izolacyjne zamkniętego w ściance rur powietrza.

Kolejne dyrektywy Unii Europejskiej pokazują jasny kierunek rozwoju systemów wentylacyjnych i grzewczych.

Wraz z powstawaniem kolejnych domów niskoenergetycznych zwiększy się zainteresowanie systemami bazującymi na odnawialnych źródłach energii, jak gruntowy wymiennik ciepła i wentylacja z rekuperatorem.

Iwona Bortniczuk Na podstawie materiałów firm: PRO-VENT, Rehau

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Systemy wentylacyjne – problemy eksploatacyjne w pytaniach i odpowiedziach W codziennej pracy specjaliści działu technicznego firmy Pro-Vent spotykają się z licznymi pytaniami dotyczącymi obsługi central, użytkowania systemów wentylacji oraz pojawiających się problemów eksploatacyjnych. Z ich obserwacji wynika, że użytkownicy często nie rozumieją podstawowych zasad działania central, mylą wentylację z klimatyzacją, mają przewymiarowane lub częściej zbyt małe systemy wentylacyjne, które nie są w stanie zapewnić odpowiedniego komfortu powietrza w pomieszczeniach. eksperci firmy Pro-Vent, chcąc podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem z czytelnikami Fachowego Instalatora, odpowiadają poniżej na najczęściej pojawiające się pytania i wątpliwości.

Na czym polega obsługa urządzeń do wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła?

Nawet najlepszy rekuperator, żeby optymalnie pracował wymaga poprawnej obsługi.

Nie chodzi tylko o wymianę filtrów (która jest oczywiście konieczna minimum 2 razy w roku), czy okresową konserwację, ale o umiejętną i rozsądną eksploatację rekuperatora w okresie letnim i zimowym. Zimą rekuperator bardzo silnie osusza powietrze, dlatego w tym okresie wentylacja powinna być mniej intensywna. Praca centrali z dużą wydajnością w okresie mrozów grozi bowiem przesuszeniem pomieszczeń.

Natomiast użytkowanie centrali w okresie letnim wymaga większej uwagi, ponieważ możliwa jest zarówno regulacja wydajności, jak również sterowanie odzyskiem ciepła. Zastosowanie bypassu lub w niektórych modelach wkładów letnich, umożliwia pracę centrali bez odzysku ciepła. Kiedy takie rozwiązanie stosujemy? Jeśli centrala

wyposażona jest w automatyczny bypass i sterowanie procesorowe, jak np. w centralach MISTRAL PRO sprawa jest prosta. Procesorowy sterownik wraz z manipulatorem RC6 komfort programujemy tak, by ograniczyć wydajność centrali w czasie upałów (w ciągu dnia), gdyż nawet wykorzystując odzysk ciepła w rekuperatorze (w tym przypadku świeże powietrze ochładzanie jest powietrzem usuwanym) powietrze nawiewane do po-

mieszczeń będzie miało wyższą temperaturę. Jednak w czasie obniżenia temperatury zewnętrznej (np. w godzinach nocnych) należy zwiększyć wydajność, wyłączając jednocześnie odzysk ciepła (bypass). Funkcja ta może działać też w trybie automatycznym. W centrali MISTRAL PRO możliwe jest w tym czasie wyłączenie wentylatora nawiewu (czyli działa tylko wywiew), a chłodne, świeże powietrze doprowadzane jest uchylonymi oknami.

Fot.: Pro-Vent

Fot. 1. Każdy rekuperator do optymalnej pracy wymaga poprawnej obsługi. Oprócz wymiany filtrów (minimum 2 razy w roku) i okresowej konserwacji konieczna jest jego właściwa eksploatacja latem i zimą.

Fachowy Instalator 6/2013

53 53

Należy pamiętać, że nieumiejętne sterowanie pracą centrali może spowodować wzrost kosztów eksploatacji systemu oraz obniżenie komfortu w pomieszczeniach. W efekcie powoduje to niezadowolenie z działania zastosowanego systemu.

Jak sterować pracą central?

Aby w jakiś sposób „okiełznać” złożony proces skutecznej wentylacji i umożliwić zapisywanie własnych preferencji co do wielkości wentylacji o danej porze dnia firma Pro-Vent proponuje do swoich central zaawansowane sterowniki procesorowe. Pozwalają one na zapisywanie własnych programów pracy centrali stworzonych przez użytwewnętrzne źródła ciepła

NAGRZEWANIE DOMU [%]

Fot.: Pro-Vent

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 2. Zaawansowane sterowniki procesorowe montowane w centralach Mistral pozwalają na zapisywanie programów pracy centrali stworzonych przez użytkownika.

temp. / wilgot. +30°C / 55%

nasłonecznienie dach 5 - 10% nasłonecznienie ściany 5 - 10% wentylacja + nadmierne wietrzenie 25 - 40%

nasłonecznienie okna 40 - 70%

28°C / 80% DUSZNO!

temp. / wilgot. +30°C / 55%

tylko wentylacja 15 - 25%

25°C / 70% DUSZNO!

GEO-SYSTEM (wentylacja + gruntowy wymiennik)

nasłonecznienie okna 5 - 10%

temp. / wilgot. +30°C / 55%

Ograniczenie nadmiernej, zbytecznej wentylacji w dzień, zastosowanie żaluzji przeciwsłonecznych (lub innych osłon chroniących przed bezpośrednim wnikaniem promieni słonecznych) spowoduje zmniejszenie wilgotności i spadek temperatury.

Ale warunków wysokiego komfortu nie da się osiągnąć. Wskazane jest schładzanie domu nocą przez przewietrzanie.

nasłonecznienie dach 5 - 10% nasłonecznienie ściany 5 - 10%

24°C / 60% KOMFORT!

żaluzja

powietrze zewnętrzne

żaluzja

nasłonecznienie dach 5 - 10% nasłonecznienie ściany 5 - 10%

W sytuacji nadmiernego przewietrzenia domu i dużego przeszklenia bez osłon, budynek będzie się rozgrzewał podczas upałów. Będzie w nim duszno i wilgotno.

nasłonecznienie okna 5 - 10%

Rys. 1 Połączenie układu GWC z dobrana do niego centralą Mistral Pro lub Mistral Duo pozwala na uzyskanie pożądanych parametrów mikroklimatu wewnątrz domu. Tłoczone latem chłodne powietrze pobierane z GWC nie tylko schłodzi pomieszczenie, lecz także zmniejszy wilgotność w domu. Warunkiem jest jednak niedopuszczenie do nadmiernego nagrzewania przez okna (muszą być osłonięte) i zredukowanie wentylacji do minimum w dzień (podczas upałów). Natomiast nocą zwiększamy wentylację uzyskując ochłodzenie domu i jednocześnie regenerujemy wymiennik gruntowy.

54 54

Fachowy Instalator 6/2013

kownika. Jeśli ktoś nie chce tego robić samodzielnie, może przesłać do naszej firmy proponowane przez użytkownika nastawy i wprowadzimy je za niego.

Zaawansowane sterowniki umożliwiają korzystanie z gotowych – zaimplementowanych już programów, skonfigurowanych dla typowych przypadków, jak np. praca użytkowników na 1 zmianę.

Zastosowanie regulatorów procesorowych umożliwia zautomatyzowanie pracy centrali, która niejako sama zmniejsza wydajność i ogranicza temperaturę nawiewu np. podczas nieobecności domowników. To z kolei ogranicza koszty eksploatacji przy zachowaniu optymalnej jakości powietrza.

Firma Pro-Vent w swojej ofercie posiada wiele typów central, różne rodzaje wymienników ciepła kilka rodzajów sterowników, tak że każdy może coś dostosować do swoich potrzeb.

Możliwe jest połączenie układu wentylacji mechanicznej z wymiennikiem gruntowym co pozwoli na uzyskanie dodatkowych sporych oszczędności i poprawę komfortu. Ważne jest tylko poprawne zaprojektowanie układu wyjściowego, a potem mądra eksploatacja. Rysunki zamieszczone obok obrazują jak należy prawidłowo zabezpieczać dom w okresach upałów i jak wentylować, by czerpać satysfakcję z zamontowanego systemu.

Wentylacja to nie klimatyzacja Lato poczęstowało nas w tym roku wysokimi temperaturami. W tym czasie duszne i gorące powietrze wewnątrz domu rodzi pytanie. Co nie tak z tym rekuperatorem? A odpowiedź jest prosta. Rekuperator to urządzenie do wentylacji, a nie klimatyzacji. Podstawowym zadaniem rekuperatora jest dostarczyć świeże i usunąć „zużyte” powietrze z domu. Dodatkowo odzyskuje on w wymienniku ciepło, a sprawność wymiennika powoduje, że nawiewane powietrze zawsze jest wstępnie ogrzane zimą lub schłodzone latem. Dodatkowa obróbka termiczna powietrza (grzanie, chłodzenie) jest oczywiście możliwa, realizowana jest jednak dodatkowymi urządzeniami montowanymi w centrali lub poza nią. Ponadto pamiętajmy, że ilość powietrza niezbędna do schłodzenia domu jest większa niż wymagana standardowa wydajność wentylacji więc sam rekuperator nie zapewni komfortu w okresie upałów. Pomóc może w tym zastosowanie w układzie wentylacji GWC (gruntowy wymiennik ciepła), jednak wymaga to zaprojektowania i wykonania układu o odpowiednio większej wydajności.

Niektórzy użytkownicy systemów wentylacji z rekuperacją uskarżają się na przenoszenie się zapachów między pomieszczeniami. Czy jest to kwestia niepoprawnego doboru lub montażu systemu, złej centrali czy inna?

Przyczyn takiego stanu rzeczy może być kilka. Ważne jest poprawne zaprojektowanie wentylacji, dobranie odpowiednich przekrojów kanałów, odpowiedniej wielkości centrali do koniecznej wielkości wymiany powietrza. Do tego odpowiednie rozmieszczenie czerpni i wyrzutni a także anemostatów. Zazwyczaj kratki wyciągowe montuje się w kuchni, łazience, toalecie, natomiast nawiewy świeżego powietrza w salonie, sypialni.

Wymuszona w ten sposób cyrkulacja powietrza powinna skutecznie ograniczyć przenoszeniu zapachów podczas np. gotowania z kuchni do innych pomieszczeń budynku. Ważne jest dobre wyregulowanie systemu wentylacji tak, by nawiew był przynajmniej równy wywiewowi, choć

Fot.: Pro-Vent

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 3. Połączenie układu wentylacji mechanicznej z wymiennikiem gruntowym, co pozwoli na uzyskanie dodatkowych sporych oszczędności i poprawę komfortu.

najczęściej stosuje się systemy z lekkim nadciśnieniem. Nie wolno też zapominać o odpowiednich otworach wentylacyjnych lub podcięciach w drzwiach wewnętrznych, by zapewnić swobodny przepływ powietrza pomiędzy pomieszczeniami wewnątrz domu.

Kłopot także może się pojawić jeśli do instalacji wywiewnej podłączony jest okap kuchenny z własnym wentylatorem. W przypadku, gdy okap posiada silnik o wydatku większym niż wydajność znamionowa centrali wentylacyjnej należy stosować przepustnice zwrotne na pozostałych kanałach wyciągowych oraz przepustnice stałego przepływu ograniczającą przepływ z okapu do maksymalnej wydajności centrali.

W automatyce central MISTRAL jest przewidziana funkcja, która wspomaga pracę centrali w przypadku zamontowania okapu kuchennego. Po odpowiednim skonfigurowaniu włączenie okapu kuchennego przełączy centralę MISTRAL do pracy na najwyższej wydajności, co pomoże skutecznie odprowadzić zapachy.

Co tak naprawdę hałasuje w systemie wentylacji (wentylator czy powietrze przepływające przez kanały)? Jak ustrzec się głośnej instalacji?

Kiedy instalacja wentylacyjna za głośno pracuje w domu użytkownika, częstą wymówką jest twierdzenie, że to wina centrali. Czasami jest to prawda, ale nie w przypadku central domowych Mistral.

Tu stosowane są niskoszumowe wentylatory, wygłuszenie obudowy, sprężyste nóżki pod centralą. Wszystko to powoduje, że centrale te są naprawdę ciche.

Ale jeśli wciąż coś szumi, to co zrobić?

Aby ograniczyć hałas emitowany przez instalację wentylacyjną należy zacząć od dobrego i przemyślanego projektu oraz projektować i wykonywać instalację o małych oporach przepływu. Hałas emitowany przez wentylatory pracujące na dużych sprężach, może wrosnąć nawet kilkakrotnie, a dodatkowo pobierają one wtedy dużo więcej energii elektrycznej.

Instalację nawiewno-wywiewną najlepiej wykonać z kanałów wygłuszonych akustycznie, aby wyeliminować przenoszenie hałasów pomiędzy pomieszczeniami. Zmniejszyć ciśnienie powietrza na anemostatach stosując dodatkowe przepustnice na instalacji. Szumy pojawiają się zazwyczaj na anemostatach montowanych najbliżej centrali właśnie w związku z dużymi ciśnieniami. W tym przypadku wręcz konieczne staje się ograniczenie przepływu za pomocą przepustnic dławiących, które należy montować w odległości minimum 2 m przed anemostatem.

Oczywiście należy unikać montowania rekuperatora jak i wyrzutni ściennej w pobliży sypialni gdyż nocą nawet niewielki szum powietrza może powodować dyskomfort. A jeżeli to konieczne można zastosować tłumik na wyjściach centrali minimalizując rozchodzenia się hałasu od wentylatorów do instalacji.

Dobrać średnicę kanałów tak aby prędkość przepływu powietrza nie przekraczała 3‑4 m/s. Większe prędkości generować mogą bowiem hałas wtórny, powodowany samym przepływem powietrza w instalacji.

Zagadnienia wentylacji wydają się z pozoru proste i oczywiste, jednak kiedy trzeba stanąć z nimi „oko w oko” mogą nastręczać wiele problemów. Dlatego tak ważne jest zrozumienie podstawowych reguł rządzących tym procesem i zastosowanie się do nich. Potem, po dobrze wykonanej „robocie instalacyjnej”, można spokojnie odpocząć, nie obawiając się już telefonów od niezadowolonych klientów.

Opracowanie: Dział Techniczny PRO-VENT

Fachowy Instalator 6/2013

55 55

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Energooszczędna technologia dla komfortowego klimatu wnętrza

Od ponad 75 lat urządzenia wentylacyjne są, obok grzejników i promienników sufitowych, znaczącym komponentem systemowej oferty Zehnder. Producent ten osiągnął pozycję jednego z czołowych dostawców komfortowych systemów wentylacji z odzyskiem ciepła. Jest to wynik coraz większej świadomości wśród właścicieli domów - zarówno jedno-, jak i wielorodzinnych - nowych oraz modernizowanych, obiektów mieszkalnych i użyteczności publicznej, a także efekt najwyższej jakości rozwiązań w portfolio produktów wentylacyjnych Zehnder. nie tylko czyste, ale także – w zależności od pory roku – wstępnie schłodzone lub ogrzane, dzięki czemu zapewnia optymalny klimat wnętrza. Zehnder ComfoFresh, czyli systemy dystrybucji powietrza OnFloor (kanały płaskie, owalne) oraz InFloor (kanały okrągłe) zapewniają idealne dopasowanie do konstrukcji budowlanych. Elastyczne kanały można z łatwością umieścić podczas montażu w zabudowie pod stropem lub na ścianie, w warstwie izolacji nad stropem oraz bezpośrednio w wylewanym betonie. Posiadają certyfikaty SKZ, które świadczą o bardzo dobrej wytrzymałości i jakości komponentów zastosowanych przy ich produkcji,

Fot.: Zehnder

Zdrowy klimat pomieszczeń Systemy komfortowej wentylacji firmy Zehnder gwarantują przytulny klimat wnętrza dzięki wydajnej i higienicznej wymianie. System dystrybucji powietrza gwarantuje nieprzerwaną dostawę świeżego powietrza – całkowicie wolnego od zapachów, wilgoci, zabrudzeń i kurzu, osobno dla każdego pomieszczenia.

Za sprawą zaawansowanej technologii i doskonale dopasowanych do siebie komponentów Zehnder Comfosystems dostarcza powietrze, które jest

Fot. 1. Zehnder ComfoAir 350 + ComfoFond L.

56 56

Fachowy Instalator 6/2013

a także Atest Higieniczny PZH, potwierdzający spełnienie wszelkich wymogów higieny użytkowania. Zastosowanie kanałów musi być zgodne z przepisami dotyczącymi danego obiektu. Elementy te wyposażone są w ochronną warstwę Clinside®.

Rozwiązania kompletne dla każdego obiektu Od małych urządzeń, przeznaczonych do mieszkań czy domów jednorodzinnych, po duże jednostki dla obiektów komercyjnych – Zehnder oferuje produkty spełniające oczekiwania nawet najbardziej wymagających. Kompleksowy system wentylacji, montowany zgodnie z wymaganiami klienta, obejmuje przede wszystkim centralną jednostkę wentylacyjną Zehnder ComfoAir. Charakteryzują się one wysoką jakością wykonania, bardzo dobrym sprężem dyspozycyjnym, zaawansowaną automatyką oraz sprawnością. Dzięki tym cechom stopień odzysku ciepła jest niezwykle wysoki i wynosi do 95%, przy optymalnym zużyciu energii. Zalety te zostały potwierdzone przez Instytut Domów Pasywnych w Darmstadt.

Urządzenia o wydajności do 6000 m3 posiadają certyfikat PHI, natomiast typoszereg jednostek ComfoAir o wydajnościach 350–550 m3/h spełnia wymagania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Na życzenie klienta firma Zehnder udostępnia certyfikaty, które potwierdzają

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot.: Zehnder

lub suficie. Zarówno modele okrągłe, jak i kratki czworokątne, umożliwiające montaż w pionie lub w poziomie, harmonijnie dopasowują się do każdego pomieszczenia.

Innowacje W nowoczesnych laboratoriach Zehnder nieprzerwanie poszukiwane są innowacyjne rozwiązania i prowadzone prace nad urządzeniami najnowszej generacji. Badaniom przyświeca jeden cel: optymalizacja konstrukcji i wydajności cieplnej przy jeszcze większym zmniejszeniu i tak już niskiego zużycia energii.

Fot. 2. System dystrybucji powietrza Zehnder.

Z myślą o przebudowie Mając na uwadze szczególnie obiekty modernizowane Zehnder Comfosystems oferuje systemy dystrybucji powietrza, które łatwo dają się zintegrować z planem przebudowy. W tym przypadku system instalowany jest pod sufitem podwieszanym lub w szybie instalacji.

Kanały wentylacyjne można poprowadzić również po zewnętrznej ścianie budynku, a następnie przykryć płytami izolacyjnymi. Systemowo zaprojektowane elementy Zehnder Comfosystems pozwalają opracować rozwiązanie „na miarę”, możliwe do zastosowania w niemal każdym projekcie.

Design Ponieważ atrakcyjny wygląd jest nieodłączną częścią przyjemnego klimatu wnętrza, Zehnder ma w swej ofercie również kratki wentylacyjne o wyszukanym wzornictwie. Szeroka paleta modeli umożliwia dostosowanie do wnętrz w najprzeróżniejszych stylach: od minimalistycznych po rustykalne. Dla użytkownika jest to praktycznie jedyny widoczny element systemu wentylacji.

Kratki dostępne w wykonaniach ze stali szczotkowanej lub w bieli przeznaczone są do montażu w ścianie, podłodze Fot.: Zehnder

spełnienie standardów NF 40 oraz restrykcyjnych NF 15 dla domów jednoi wielorodzinnych.

Zehnder posiada także w swojej ofercie glikolowy, gruntowy wymiennik ciepła Zehnder ComfoFond L, stosowany jako zabezpieczenie zrównoważonej wentylacji mechanicznej przy niższych temperaturach zewnętrznych. Wstępne podgrzewanie oraz schładzanie czerpanego powietrza, a także w pełni automatyczne sterowanie przez jednostkę Zehnder ComfoAir zapewnia całkowity komfort w wentylowanych pomieszczeniach. Niekwestionowane zalety ComfoFond L to kompaktowa budowa, higiena, zamknięty oraz szczelny układ.

Usługi „na miarę” Od planowania, przez instalację, po konserwację - zarówno przedstawiciele handlowi, jak i serwis techniczny Zehnder, służą pomocą deweloperom, architektom, projektantom i instalatorom we wszelkich kwestiach związanych ze szczegółami technicznymi produktu oraz serwisem.

Zehnder Comfosystems to niekwestionowane korzyści: zdrowie, optymalny klimat w pomieszczeniu, komfort i przyjemność. Ponadto są to rozwiązania kompletne dla wszystkich obszarów zastosowań i każdego budżetu, a przy tym niezwykle funkcjonalne.

Paweł Kozyra Zehnder Polska Sp. z o.o.

Fot. 3. Zehnder Comfosystems -kompletny, energooszczędny system komfortowej wentylacji pomieszczeń z odzyskiem ciepła, tworzący zdrowy klimat wewnątrz budynku.

Fachowy Instalator 6/2013

57 57

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Prawidłowa wentylacja

ważnym aspektem zdrowego życia

Przyszłość pokaże, który z systemów wentylacyjnych będzie przeważać na rynku. Na pewno każdy z nich – grawitacyjny, mechaniczny czy hybrydowy będzie miał swoich zwolenników i zaciekłych adwersarzy, sądzić jednak należy, że system wentylacji hybrydowej będzie coraz powszechniejszy, a tym samym architekci i projektanci systemów wentylacyjnych będą możliwość jego zastosowania na obiekcie każdorazowo analizować w pierwszej kolejności.

58 58

Fachowy Instalator 6/2013

stępują alergie na różne czynniki oraz osób z problemami krążeniowymi – nasilą się symptomy chorobowe, po pewnym czasie te objawy zaobserwują również ludzie zdrowi, niejako bardziej odporni, mniej wrażliwi.

W końcowym rezultacie budynek jako całość i przebywający w nim ludzie będą narażeni na symptomy chorobowe, z którymi trudno będzie się uporać, zadaniem więc architektów jest

tworzenie obiektów w taki sposób aby przebywający w nim ludzie nie odczuwali dyskomfortu.

Pamiętając o właściwym doświetleniu i temperaturze nie zapominajmy o tym, co jest równie ważne w naszym zindustrializowanym życiu – mianowicie o jakości powietrza, którym oddychamy.

Aspekty te są równie ważne w domu, gdzie odpoczywamy po zakończeniu zawodowej części dnia, nie możemy

Fot.: arch.

Wyobraźmy sobie pomieszczenie, w którym projektant nie przewidział systemu wymiany powietrza, nie pomyślał o kratkach nawiewnych powietrza świeżego, wywiewnych powietrza zużytego, jak również nie przewidział systemu, który zapewnia utrzymanie jakości powietrza na właściwym dla oddychania poziomie.

Co się stanie, gdy w takim pomieszczeniu przebywać będą ludzie?

W pierwszej kolejności zaobserwujemy wilgoć skraplającą się na szybach okien, następnie ta wilgoć pojawi się na ścianach. W wilgotnych miejscach pojawią się czarne punkciki, a po niedługim czasie czarne plamy zarodników pleśni i grzybów.

Powietrze stanie się szkodliwe dla przebywających w nim ludzi, pojawią się bóle głowy, zmęczenie, apatia. Zaczniemy odczuwać duszność ze względu na zwiększający się poziom dwutlenku węgla, powietrze stanie się wilgotne. Zwiększenie się wilgotności powietrza powyżej 70% już powoduje problemy dotlenienia organizmu. Początkowo u osób wrażliwych – u których wy-

Fot. 1. Widok na dachy starych kamienic, typowa zabudowa włoska – Verona.

Fot.: arch.

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 2. Przykład wywietrzników grawitacyjnych na budynku w Hawanie.

przepływ, kiedy powietrze nie może się do pomieszczenia dostać. Obserwujemy więc przypadki kiedy następuje odwrócenie się kierunku powietrza i kratki wywiewne stają się nawiewnymi dostarczając do pomieszczenia powietrze zimne w różny sposób modyfikowane aromatycznymi dodatkami w postaci zapachów z kanalizacji, czy obiadu sąsiada nie wspominając o przykrym zapachu odorów z toalet.

Przed projektantem wentylacji i architektem stoi więc poważne zadanie.

Musi stworzyć system przepływu powietrza tak aby nie stanowił dyskomfortu dla przebywających w nim ludzi jednocześnie pamiętając o zapewnieniu normatywnych ilości higienicznych dla poszczególnych pomieszczeń Przed projektantem wentylacji i architektem stoi więc poważne zadanie.

Musi stworzyć system przepływu powietrza tak aby nie stanowił dyskomfortu dla przebywających w nim ludzi jednocześnie pamiętając o zapewnieniu normatywnych ilości higienicznych dla poszczególnych pomieszczeń. kuchnia z oknem zewnętrznym wyposażona w kuchenkę gazową lub węglową: 70 m3/h kuchnia z oknem zewnętrznym, wyposażona w kuchenkę elektryczną – w mieszkaniu do 3 osób: 30 m3/h, – w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób: 50 m3/h kuchnia bez okna zewnętrznego wyposażona w kuchenkę elektryczną: 50 m3/h

Fot.: Jacek Koczwara

Fot.: Ryszard Głuszek

ich też pomijać w pracy, w której spędzamy czas niejednokrotnie dłuższy od ustawowych 8 godzin.

Skuteczność wentylacji na przestrzeni rozwoju cywilizacyjnego zapewniano w różny sposób.

W dawnych zamkach i pałacach w pomieszczeniach stały kominki. Kominek taki z otwartą komorą spalania chociaż nieekonomicznie przekazywał ciepło do pomieszczeń, jednak zapewniał

bardzo efektywny ruch powietrza, które poprzez nieszczelności w stolarkach okiennych przepływało przez pomieszczenie do paleniska a tam wraz ze spalinami wyrzucane było na zewnątrz. W późniejszych czasach pojawiły się piece kaflowe, te ekonomiczniej oddawały ciepło ze spalanego węgla lub czasami drewna, ale spełniały też w genialny sposób wymianę powietrza w pomieszczeniu. Powietrze przez nieszczelności dopływało do wnętrza i przebywając drogę do paleniska skutecznie zastępowało powietrze zużywane przez mieszkańców. Często w pomieszczeniach takich gdzie zamontowane były piece kaflowe nie istniała kratka wentylacyjna, rolę tą przejmowała kratka spalinowa do której zmontowany był piec.

O cieknących oknach wtedy nie słyszano, chyba że pomieszczenie było niedogrzanie, wtedy trzaskająca mrozem zima potrafiła wymalować na szybach abstrakcyjne ilustracje.

Z biegiem lat zaczęto ekonomizować nasze życie, pojawiła się nowoczesna stolarka okienna, okna skrzynkowe zastąpiono oknami z szybami zespolonymi o niskim współczynniku przenikania ciepła a w konsekwencji również na tyle szczelne dla przenikającego powierza, że w efekcie końcowym uzyskaliśmy pomieszczenie takie jak opisywałem na początku tego artykułu.

Istniała wprawdzie kratka wentylacyjna wywiewna i coś na dachu wymuszające ruch powietrza ale jak tu zapewnić jego

Fot. 3. Doskonale wkomponowane w naturę wywietrzniki grawitacyjne na budynkach kamiennych w Andorze.

Fot. 4. Wywietrzniki grawitacyjne DUO na sferycznym dachu szkoły w Bielsku-Białej.

Fachowy Instalator 6/2013

59 59

Fot.: arch.

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 5. Przykład wywietrzników grawitacyjnych Zefir-150 na budynku jednorodzinnym w Polsce.

kuchnia bez okna zewnętrznego, wyposażona w kuchenkę gazową: obowiązkowo z mechaniczną wentylacją wywiewną: 70 m3/h 3 łazienka z wc lub bez: 50 m /h 3 oddzielny wc: 30 m /h pomieszczenie bezokienne (garderoba): 15 m3/h pokój mieszkalny, oddzielony od pomieszczeń kuchni, łazienki i wc więcej niż dwojgiem drzwi lub pokój znajdujący się na wyższym poziomie w wielopoziomowym domu jednorodzinnym lub w wielopoziomowym mieszkaniu domu wielorodzinnego: 30 m3/h.

Wymiana powietrza w ciągu godziny powinna być równa co najmniej kubaturze pokoju.

Fot.: arch.

System wentylacji naturalnej W wielu domach, zarówno jednorodzinnych jak i wielorodzinnych, oraz obiektach biurowych i w halach pro-

dukcyjnych szeroko stosowany jest obecnie, system wentylacji naturalnej, zwanej również grawitacyjną. Praktycznie sprowadza się to do: kratki wentylacyjnej nawiewnej, kratki wentylacyjnej wywiewnej w pomieszczeniu wentylowanym, kanału wentylacyjnego wykonanego z różnego materiału takiego jak: cegła, pustak wentylacyjny, kształtki metalowe, przewody Spiro, bloczki wentylacyjne Schiedel. System taki powinien być zwieńczony nasadą wentylacyjną, która właściwe wykorzystuje siły wiatru w celu zwiększenia podciśnienia roboczego w kanale wentylacyjnym oraz zabezpiecza kanał wentylacyjny przed wdmuchiwaniem powietrza zewnętrznego. Tak zaprojektowany system musi zapewniać normatywy higieniczne dla powietrza w pomieszczeniach w których przebywają ludzie.

Pytaniem jest jednak – czy zapewnia?

Zdawać musimy sobie sprawę ze zmiennej skuteczności działania ta-

Fot. 6. Wywietrzniki grawitacyjne WLO-160 na 3-piętrowym budynku mieszkalnym.

60 60

Fachowy Instalator 6/2013

kiej wentylacji. Wielu użytkowników obserwuje w swoich mieszkaniach bezruch powietrza w kanałach wentylacyjnych a w skrajnych przypadkach ciągi wsteczne, w których kratka wentylacyjna wywiewna zamienia się nagle w nawiewną. Odpowiada za to wiele czynników: usytuowanie budynku względem najczęściej występujących kierunków wiatru, jego wysokość, umiejscowienie wywietrznika na dachu, temperatury powietrza zewnętrznego, temperatury w pomieszczeniu, jak również sposobu doprowadzenia powietrza do budynku czy pomieszczenia. Częste są również przypadki gdy wywietrznik jest zabudowany w strefie występujących zawirowań powietrznych co również powoduje pewne niekorzystne konsekwencje dla ciągu wentylacji grawitacyjnej.

Oczywiście można zaradzić tym negatywnym efektom wentylacji naturalnej, spełniając wszystkie kryteria dobrego jej doboru i właściwego podejścia do niej już na etapie projektowym.

Mamy jednak w naszej świadomości zakorzenioną termomodernizację i tym samym stosujemy ciepłą, wręcz hermetyczną stolarkę okienną i trudno jest nas przekonać do stosowania nawiewnej kratki wentylacyjnej. A przecież nawet najlepiej zaprojektowany na świecie wywietrznik nie wytworzy nawet przy optymalnych dla jego pracy warunkach pogodowych, takiego podciśnienia, które wystarczy by przeciągnąć powietrze ze szczelnego pomieszczenia na zewnątrz. Skąd bowiem na jego miejsce ma napłynąć świeże powietrze, przecież nie ma możliwości przedostać się przez szczelną stolarkę, a mikro­ szczeliny okienne są zazwyczaj niewystarczające. Producenci wywietrzników prześcigają się w pomysłach.

Wywietrzniki Zefir, Bora, Bryza, Sir – każdy z nich, odpowiednio użyty, potrafi zapewnić normatyw wentylacyjny w pomieszczeniu, ale nie samodzielnie.

Konieczny jest odpowiednio skonstruowany, o dużym przekroju kanał wentylacyjny, oczywiście dobrze zaizolowany, niskooporowa kratka wentylacyjna zamontowana w pomieszczeniu wentylowanym i właściwie rozwiązany

sposób dopływu powietrza zewnętrznego do pomieszczenia oraz, jakże istotny punkt – duża świadomość użytkownika, że bez spełnienia tych kryteriów dobrze nie będzie.

Oczywiście problem jest łatwy do wykonania na etapie projektowania, kiedy jest jeszcze przestrzeń i można wyobrazić sobie i wykonać system wentylacyjny tak, by powietrze w niczym nie skrępowany sposób mogło swobodnie przepływać przez nasze mieszkania

Fot.: Tomasz Wajsprych

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

a)

Fot. 8. Mechaniczna wentylacja wywiewna przy pomocy wentylatorów Sztil-250 na podstawach tłumiących PTL. Kraków, osiedle mieszkaniowe Bocianie Gniazdo.

c)

d)

Fot. 7. Wywietrzniki grawitacyjne

a) Zefir-140, b) Bora-160, c) Schiedel-Bryza typ S/V, d) Sir-160.

nierzadko muszą być wyposażane w tłumiki akustyczne i to zarówno od strony wlotowej jak i wylotowej. To rozwiązanie jest kosztowne a w przypadku awarii wentylatora następuje zatrzymanie pracy koła wirnikowego i w takich przypadkach do czasu usunięcia usterki pomieszczenia są całkowicie „zakorkowane”. Wirnik wentylatora, wraz z całą jego konstrukcją, skutecznie blokuje drogę dla ruchu powietrza w kanale wentylacyjnym i wentylacja automatycznie ustaje. Postęp techniczny wymusza znalezienie rozwiązań alternatywnych, łączących zalety wentylacji mechanicznej oraz naturalnej. Powstał więc system wentylacji hybrydowej – mieszanej, gdzie nasada wentylacyjna Fot.: arch.

b)

i biura, zapewniając higieniczne normatywy. Projektant w takim przypadku wybiera system w którego zaletą jest niska cena eksploatacyjna i komfort wynikający z bezgłośnej pracy wentylacji. Musi wziąć jednak pod uwagę, że ilości wywiewanego powietrza będą różne na przestrzeni całego roku.

Jest to cecha charakterystyczna wentylacji naturalnej jej efektywność mocno przecież zależy od uwarunkowań atmosferycznych. Mogą nawet występować momenty całkowitego bezruchu powierza w kanale wentylacyjnym gdy temperatura na zewnątrz będzie zbliżona do wewnętrznej a dzień będzie bezwietrzny.

Widzimy więc, że mimo starań projektowych ten typ wentylacji ma wady. „Co w zamian? ” pytamy. „Przejść na wentylację mechaniczną” – tak odpowie dobry projektant.

Oczywiście ma rację. Ciągła praca wentylatorów stworzy właściwe strumienie powietrza w kanałach wentylacyjnych i jeśli projektant przeliczył dokładnie opory sieci i właściwie dobrał wentylatory, normatywy higieniczne ilości powietrza wywiewanego, będą spełnione w sposób trwały.

Pojawi się jednak problem hałasu i zasilania elektrycznego. Te dwa czynniki zmuszają do stosowania urządzeń nowoczesnych wyposażonych w energooszczędne silniki, a wentyla- tory

Fot. 9. Wentylator hybrydowy Fen-250.

Fachowy Instalator 6/2013

61 61

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

a)

b)

c)

Fot. 10. Układy automatycznej kontroli ciągu wentylacyjnego: a) EOL, b) Higster, c) Ellan.

a)

b)

c)

Fot. 11. Wentylatory hybrydowe Schiedel/Fenko: a) typ SP, b) typ SH, c) typ SV

jest wywietrznikiem grawitacyjnym jeśli warunki pogodowe temu sprzyjają, lub niskoszumowym wentylatorem mechanicznym, który przejmuje kontrolę nad ciągiem wentylacyjnym w chwili gdy warunki wymuszające wentylację naturalną są niewystarczające dla uzyskania normatywów higienicznych w pomieszczeniach wentylowanych.

System taki działa wykorzystując siły natury, gdy potrafią być na tyle wydolne by zapewnić poprawną jakość powietrza w budynku lub mechanikę pracy wirnika wentylatora, stwarzającego w tym przypadku warunki podobne do sił natury. Wentylacja hybrydowa, działa więc naprzemiennie w sposób mechaniczny lub naturalny. Pozwala to użytkownikowi wykorzystywać zalety tych dwóch systemów w sposób jednoczesny, minimalizując tym koszty oraz uciążliwości wynikające z mechanicznej pracy wentylatora. Jeśli dodamy do tego układ automatyki sterującej, otrzymamy system, który będzie zwalniał nas niejako z myślenia czy powietrze, którym oddychamy ma właściwe parametry.

62 62

Fachowy Instalator 6/2013

Proponowane systemy automatycznej kontroli mogą być różne. Mogą bazować na kierunku powietrza w kanale wentylacyjnym, jak to robi system

EOL z automatycznym pomiarem prędkości strumienia powietrza lub mogą być oparte na poziomie wilgotności względnej w pomieszczeniach, jak to zastosowano w czujniku Higster, bądź wywiewnej kratce wentylacyjnej Elan.

Wentylatory hybrydowe są urządzeniami energooszczędnymi, wystarczy powiedzieć, że dwubiegowy silnik wentylatora FENKO zużywa odpowiednio 9,5 W lub 6,2 W w zależności od wybranego biegu pracy silnika i zapewnia dla jednego pomieszczenia wydajność na poziomie 180 m3/h lub odpowiednio na niższym biegu 120 m3/h. Proste przeliczenie cen mówi, że nawet w przypadku gdyby wentylator pracował ciągle na wyższym biegu łączny koszt zużytej energii elektrycznej wynosiłby nieco ponad 30 zł rocznie. Niebagatelną zaletą jest również jego cicha praca 41 dBA na 1 biegu lub 33 dBA na drugim biegu bezpośrednio przy nim co oznacza, że w pomieszczeniu jest praktycznie niesłyszalny. Można go również montować na przewodach wentylacyjnych różnej konstrukcji.

Istnieją warianty montowane na: kanale tradycyjnym z cegły, pustaku wentylacyjnym typ P, kanałach okrągłych

Rys. 1. Wykresy pracy mechanicznej wentylatora hybrydowego Schiedel/Fenko - wydajności wentylatora w zestawieniu z różnymi progami norm higienicznych.

o średnicy 160 mm, są adaptacje na dachówkę typ Brass, jak również szeroko rozpowszechnione bloczki wentylacyjne typu Schiedel, na które w zależności od konfiguracji budowlanej stworzono kilka odmian wentylatora.

Na pustakach wentylacyjnych Schiedel przeprowadzono badania skuteczności pracy wentylatora hybrydowego Schiedel/Fenko, traktując wentylator jako urządzenie zwieńczające kanały wentylacji indywidualnej. Badania przeprowadzono dla kanału otwartego nieuzbrojonego kratką wentylacyjną oraz kratki wentylacyjnej Elan dla różnych odległości od wentylatora, symulując tym samym piętro budynku wentylowanego. W każdym przypadku widać, że wentylator hybrydowy Schiedel/Fenko pozwala osiągnąć normatyw higieniczny w pomieszczeniu wentylowanym.

Ciekawa z punktu widzenia aerodynamiki jest praca urządzeń wentylacyjnych dostosowanych do pustaka wentylacyjnego typu Schiedel. W celu jej przebadania wybudowano tunel aerodynamiczny, w którym w centralnym punkcie umieszczono obrotowe okno z przyklejoną do niego połówką badanego urządzenia. W przypadku wywietrznika Schiedel/ Bryza przebadano urządzenie wzdłużnie i poprzecznie ze względu na eliptyczny kształt nasady. Badania te były podyktowane sprawdzeniem efektywności konstrukcji oraz były użyteczne w wyciąganiu wniosków celem wprowadzania kolejnych modyfikacji konstrukcyjnych.

Identyczne badania przeprowadzono dla

a)

Rys. 2. Wizualizacja pracy w tunelu aerodynamicznym przy różnym kącie padania wiatru.

Fot.: arch.

WENTYLACJA I KLIMATYZACJA

Fot. 12. Wentylatory hybrydowe Schiedel/ Fenko-TypSV w wariancie podwójnym na pustaku wentylacyjnym Schiedel

wentylatora hybrydowego Schiedel/Fenko symulując wiatr padający na urządzenie pod różnym kątem w stosunku do osi montażowej wywietrznika. Napływający na konstrukcję wentylatora wiatr powoduje powstanie podciśnienia statycznego w części wlotowej do wywietrznika.

Do tego miejsca przymocowany jest kanał wentylacyjny połączony z komorą dymową. Zdjęcia pokazują wyraźne podsysanie wytwarzanego dymu.

W efekcie końcowym uzyskano konstrukcję Bryzy i Fenko, wolną od niebezpiecznego efektu zawiewania do środka kanału wentylacyjnego.

Konstrukcja ta pozwala efektywnie wykorzystywać czynniki atmosferyczne dla zapewnienia poprawnej wentylacji w budynkach.

Mgr inż. Krzysztof Nowak Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych

b)

Fot. 13. Wywietrzniki Schiedel/Bryza wraz z pustakami wentylacyjnymi; a) typ SH, b) typ SV.

Fachowy Instalator 6/2013

63 63

SAMOCHÓD W FIRMIE

Co zrobić po wypadku?

Fot.: i-Stock

Wypadek samochodowy to dla każdego z nas traumatyczne przeżycie. Wielu z nas nie wie niestety, jak w takiej sytuacji się zachować. Zwykle spowodowane jest to wielkim stresem lub nawet szokiem, w skutek czego albo dajemy się zmanipulować, albo podejmujemy złe decyzje.

64 64

Fachowy Instalator 6/2013

SAMOCHÓD W FIRMIE

Co dzień na naszych drogach dochodzi do tysięcy kolizji i wypadków drogowych. Mimo to wciąż nie wszyscy wiedzą, jak w takiej sytuacji należy się zachować. Owszem, wiemy, że gdy doszło do poważnego wypadku, należy powiadomić policję, ew. straż pożarną i udzielić pomocy poszkodowanym. Co jednak, jeśli nie ma rannych i nie trzeba wzywać żadnych służb? Jakie dokumenty musimy wypełnić i o jakie informacje zadbać?

Wypadek czy kolizja?

Zacznijmy od podstawowego rozróżnienia – czym jest kolizja, a czym wypadek drogowy. Jeżeli w zdarzeniu drogowym ucierpiały jedynie pojazdy, tzn. podmioty nieożywione, mamy do czynienia z kolizją. W przypadku kolizji nie ma obowiązku wzywania policji. Jeżeli natomiast poszkodowani zostali ludzie, uczestniczymy w wypadku, wtedy mamy obowiązek wezwania policji, a nawet innych służb. O tym, co powinna zrobić osoba uczestnicząca w wypadku drogowym, informuje nas artykuł 44 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98 poz. 602 z późniejszymi zmianami).

Postępowanie w przypadku kolizji Jeżeli doszło do kolizji i nie ma osób poszkodowanych, a zostały jedynie uszkodzone pojazdy, kierowca w pierwszej kolejności powinien: zatrzymać pojazd, nie powodując przy tym zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, przedsięwziąć odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku, niezwłocznie usunąć pojazd z miejsca wypadku, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego, podać swoje dane personalne, dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubez-

pieczenia odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku.

Postępowanie w przypadku wypadku Jeżeli w wyniku wypadku są osoby ranne, kierowca jest zobowiązany ponadto: udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać pogotowie ratunkowe i Policję, nie podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku, pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie pogotowia lub Policji wymaga oddalenia się – niezwłocznie powrócić na to miejsce.

Ponadto, bez względu na to, czy mamy do czynienia z kolizją czy wypadkiem, powinniśmy zabezpieczyć miejsce zdarzenia trójkątami ostrzegawczymi (ustawionymi w odległości zgodnej z zaleceniami kodeksu drogowego), a także przystąpić do procedury wyjaśniania zdarzenia.

Prawa i obowiązku poszkodowanego Jeżeli w wypadku jesteś osobą poszkodowaną, masz prawo ustalić wszelkie dane osobowe sprawcy wypadku, masz zatem prawo żądać wglądu dowodu rejestracyjnego, prawa jazdy i dowodu osobistego. Zaleca się także sprawdzenie danych firmy ubezpieczającej samochód sprawcy. Zgłoszenie szkody powinno nastąpić w Towarzystwie Ubezpieczeniowym sprawcy. Jeżeli sprawca wypadku nie ma wykupionego OC, należy zgłosić się do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Oświadczenie Jeżeli sytuacja jest jasna, sprawca przyznaje się do winy, pozostaje już tylko spisać odpowiednie oświadczenie. Należy je sporządzić w taki sposób, by obie strony zgadzały się co do jego treści,

a w konsekwencji złożyły pod nim swoje podpisy. Wzory oświadczenia sprawcy dostępne są na stacjach benzynowych, dobrze jest jednak wozić taki druczek ze sobą. Ostatecznie wystarczy czysta kartka papieru, musimy jednak pamiętać, by wpisać: imię i nazwisko oby kierowców (sprawcy oraz poszkodowanego), adres zameldowania obu kierowców, numery oraz organy wydające prawa jazdy obu kierowców, numery rejestracyjne obu pojazdów, numery dowodów osobistych obu kierowców, numer polisy ubezpieczenia OC sprawcy oraz nazwa Towarzystwa Ubezpieczeniowego, szkic i opis zdarzenia, z którego wynika, kto jest sprawcę oświadczenie o tym, kto jest sprawcą zdarzenia, podpisy oby kierowców.

Jeżeli dojdzie do sytuacji, że sprawca nie podpisze sporządzonego dokumentu, bądź też wypiera się winy, należy wezwać policję i wtedy to na niej spoczywa obowiązek sporządzenia dokumentu.

Policję powinniśmy wezwać także wtedy, kiedy dokumenty sprawcy nie wyglądają wiarygodnie, czujemy od niego alkohol bądź inne środki odurzające, bądź gdy istnieje problem w ustaleniu przebiegu zdarzenia.

Ostatnią rzeczą jaką musimy wykonać jest poinformowanie Towarzystwa Ubezpieczeniowego sprawcy o kolizji.

Można to wykonać albo drogą telefoniczną, informując o przebiegu zdarzenia i podając dane sprawcy, albo pojawić się w TU osobiście. Zakład ubezpieczeń wyśle następnie swojego rzeczoznawcę, który wykona zdjęcia samochodu osoby poszkodowanej i dokona wyceny koniecznych napraw. Jeżeli nie napotkamy po drodze na większe problemy, po kilkunastu dniach ubezpieczyciel powinien przelać nam środki na nasze konto, które następnie będziemy mogli przeznaczyć na naprawę auta. n

Fachowy Instalator 6/2013

65 65

WARSZTAT

Odkurzacz Kärcher zaprojektowany z myślą o branży remontowo-budowlanej

NT 65/2 Tact2 to nowy specjalistyczny odkurzacz uniwersalny przeznaczony do usuwania dużych ilości drobnego pyłu klasy M oraz grubego brudu (np. gruzu, odpadów gipsowych) a także wody. Urządzenie zostało wyposażone zarówno w system antystatyczny z uziemieniem części ssących, węża i kolanka w celu odprowadzania ładunków elektrostatycznych mogących powstawać podczas odkurzania bardzo drobnego pyłu. Zastosowanie

dodatkowego filtra membranowego i fizelinowych torebek filtracyjnych zapewni skutecznie usunięcie dużych ilości bardzo drobnego materiału np. pyłu cementowego. NT 65/2 Tact2 spełnia najwyższe europejskie normy bezpieczeństwa. Dzięki dwóm turbinom charakteryzuje się wysoką siłą ssącą. Jej spadkom podczas długotrwałych prac zapobiega innowacyjny system automatycznego oczyszczania filtra Tact2.

Do niewątpliwych zalet urządzenia należy też zaliczyć olejoodporny, pojemny (65 l) zbiornik z tworzywa sztucznego odporny na mechaniczne uszkodzenia dzięki zabezpieczającemu go zderzakowi.

Wygodny uchwyt prowadzący oraz duże koła z tyłu i dwie rolki z przodu umożliwiają transport odkurzacza po schodach i nierównym podłożu.

Na głowicy odkurzacza umiejscowiono dużą półkę umożliwiającą przechowywanie podręcznych narzędzi, schowek oraz uchwyt na butelkę wody. Żródło: Karcher

Mały wielki pomocnik Najnowszą propozycją marki GRAPHITE jest wkrętak akumulatorowy 58G150. Przy masie nieznacznie przekraczającej 0,5 kg narzędzie to uzyskuje zaskakujący moment obrotowy na poziomie 6,3 Nm. Osiągając prędkość obrotową 230 obrotów na minutę, wkrętak nie tylko sprawnie upora się z wkręcaniem czy wykręcaniem wkrętów, ale również umożliwi wiercenie w materiałach takich jak drewno czy plastik. Dodatkowo, moment obrotowy można swobodnie regulować. Narzędzie wyposażono w litowo-jonowy akumulator o pojemności 1500 mAh, który dostarcza napięcie o wartości aż 7,2 V. Wkrętak może przyjąć kształt „pistoletu”, co umożliwia zwiększenie docisku narzędzia lub funkcjonować jako

66 66

Fachowy Instalator 6/2013

prosty wkrętak, co pozwoli dotrzeć do miejsc ograniczających zakres ruchu dłoni. Umieszczona na korpusie dioda podświetli obszar roboczy, a antypoślizgowa warstwa gumy na rękojeści zapewni stabilny chwyt. Wkrętak sprzedawany jest w poręcznej walizce wraz z 18 bitami, typowym uchwytem 6,35 mm ¼” oraz adapterem do końcówek. Źródło: Grupa Topex

Zestaw narzędzi dla elektryków

Marka NEO rozwija ofertę narzędzi ręcznych dla elektryków. Najnowszym produktem kierowanym do profesjonalistów z branży elektroinstalacyjnej jest 14-elementowy zestaw szczypiec i wkrętaków. W skład nowego zestawu dla elektryków NEO 01‑300 wchodzi siedem wkrętaków – cztery z końcówkami typu Philips o rozmiarach 60, 80, 100 i 150 mm oraz trzy końcówki płaskie o rozmiarach 4×100, 5,5×125 oraz 6,5×150 mm. W zestawie znajduje się także pięć par szczypiec: szczypce uniwersalne, boczne, do ściągania izolacji, wydłużone proste (wszystkie o długości 160 mm) oraz szczypce do rur o długości 250 mm. Zarówno szczypce, jak i wkrętaki wykonane zostały z trwałej i odpornej na ścieranie stali chromowo-wanadowej. Izolowane, ergonomiczne rękojeści umożliwiająca pracę z napięciem do 1000 V. Bezpieczeństwo użytkowania narzędzi potwierdzają certyfikaty VDE oraz TÜV M+T. Zestaw uzupełniają rozwiązania niezbędne dla każdego elektryka – taśma izolacyjna oraz próbnik instalacji elektrycznej. Całość objęta jest 25-letnią gwarancją NEO na wszelkie wady ukryte. Źródło: Grupa Topex

SKOMPLETUJ SKRZYNKĘ Z NARZĘDZIAMI

!

A J C O M O R P ZAWORY BEZPIECZEŃSTWA DO INSTALACJI C.O. I C.W.U. Z2060 • Z2030 • Z2025 • Z1580 Z1560 • Z1530 • Z1525 • Z1515 • maksymalne ciśnienie pracy: 10 bar • maksymalna temperatura pracy: 110°C • dostępne średnice: 1/2”x1/2” 3/4”x3/4” • nastawy: 1.5, 2.5, 3, 6, 8 bar

skrzynka narzędziowa 20” z organizerami

KUPUJ PAKIETY ZBIERAJ NARZĘDZIA

REDUKTORY CIŚNIENIA RC15 • RC20 • RC25 • RC32 RC40 • RC50

REDUKTORY CIŚNIENIA STANDARD RC15S • RC20S • RC15SM • RC20SM • regulacja ciśnienia na wylocie: 1-4bar • maksymalne ciśnienie wlotowe: 16 bar • maksymalna temperatura pracy: 80°C • dostępne wersje: z przyłączem manometru 1/4” lub z manometrem • dostępne średnice: 1/2” i 3/4”

• regulacja ciśnienia na wylocie: 0,5-5bar • maksymalne ciśnienie wlotowe: 25 bar • maksymalna temperatura pracy: 80°C • z przyłączem manometru 1/4” • dostępne średnice: od 1/2” do 2”

wkrętak krzyżakowy 150mmx6mm do pobijania

wkrętak z giętkim grotem zestaw 12 szt.

klucz nastawny 200 mm zakres 0-29mm

ARZ04

ARZ01

ARZ02

ARZ03

ZA 1 ZŁ

ZA 1 ZŁ

ZA 1 ZŁ

ZA 1 ZŁ

JEDNORAZOWY ZAKUP

JEDNORAZOWY ZAKUP

JEDNORAZOWY ZAKUP

10 szt reduktorów ciśnienia

www.ferro.pl

20 szt zaworów bezpieczeństwa

Ferro S.A. • ul. Przemysłowa 7, 32-050 Skawina

40 szt zaworów bezpieczeństwa

JEDNORAZOWY ZAKUP

60 szt zaworów bezpieczeństwa

• promocja narzędziowa edycja 1 • promocja ważna od 1 października do 30 grudnia 2013 r.