1
Türk Dünyası
Taylan Köken
2
Türk Dünyası
Taylan Köken
AHMET YORULMAZ’IN TÜRK DÜNYASI GAZETESİ: Ahmet Yorulmaz kitapları, yazıları ve söyledikleriyle Ayvalık’ın en önemli kaynakçasıdır. Ayvalık üzerine yazılmış herhangi bir kitaba, teze, makaleye baktığınızda onun adını mutlaka görürsünüz. Ayvalık’ı Gezerken monografisi ise tam bir kaynak kitaptır. Ayvalık için önem arz eden kişi ve olayları kendine has anlatımıyla bizlere aktarmaktadır. Romanlarında mübadele öncesi ve sonrasında yeniden kurulan yaşamlarla süslüdür. Geylan Kitabevinde çıkarmış olduğu kitaplarının başka yayınevleri tarafından tekrar basımları da yapılmıştır. Böylece Ayvalık ve Ahmet Yorulmaz bütünleşmiş ve beraber anılır olmuştur… Ahmet Yorulmaz, 13 Ocak 1961 tarihinde Türk Dünyası adındaki gazeteyi çıkarmaya başlayacaktır. 18 Ağustos 1961 tarihinde 32. sayısı çıktıktan sonra yayın hayatı sona ermiştir. Ayvalık Görsel Arşivi çalışmalarımızda tanışmış olduğumuz değerli büyüğümüz Ersin Taş bey Ahmet Yorulmaz’ın yakın dostudur. Postayla kendisine gelen Türk Dünyası nüshalarını biriktirmiş ve ciltleyerek saklamış. İşte bu kıymetli arşivden bilgiler aktararak bu gazeteyi kısaca tanıtmaya çalışacağız. Türk Dünyasından Okuyucularına: Gazetenin ilk sayısında Ahmet Yorulmaz Türk Dünyası’nın çıkış amacını okurlara aktarmış: Elinizde tutmakta olduğunuz bu gazete, en azından on yıllık bir arzunun mahsulüdür. Çok defa çıkmak için teşvik gördük; fakat imkânlarımız kâfi gelmiyordu, sabrettik. İşte şimdi boy gösteriyoruz! Bunda büyük inkılâbın ve hemşerilerimizin rol oynadığını inkâr edemeyiz. Gayemiz gazetecilik yolu ile hizmet etmek olduğundan ve yaşama gücümüzü siz okuyucularımızdan alacağımız için yanlış hareketlerimizi tenkid etmekten kaçınmayacağınızı ümid ederiz. Prensipler: 1.Şahsiyat yapmayacağız. Fakat bu topluma uğraşmayacağız anlamına alınmamalıdır.
zararlı
davranışlarda
bulunanlarla
2.Tarafsız olacağız. Ama doğruluğuna inandığımız düşünce ve hareketleri savunmaktan da geri kalmayacağız. 3.Ağırbaşlılığı şiar edinmeye çalışacağız. 4.Polise akseden olaylara yer vermeyeceğiz. İki sayfalık gazete, Cuma günleri Tarafsız Siyasi Gazete olarak İzmir’de İstiklal Matbaasında basılmıştır. Başyazarı Süreyya Saim Berkem, Yazı İşleri Müdürü Dr. Şemsettin Sarıeren’dir…
3
Türk Dünyası
Taylan Köken
27 Mayıs’ın gölgesinde, Türkiye’nin karışık bir döneminde cesaret etmişti Ahmet Yorulmaz Türk Dünyası’nı çıkarmaya. Abisinin desteğiyle girişmiş olduğu bu yayın hayatı sekizinci ayında bitmek zorunda kalmıştı… Gündelik haberlerin yer almadığı gazetenin ömrü kısa sürmüştü. O yılların siyasi ve ekonomik koşulları düşünüldüğünde belki biraz daha beklendikten sonra çıkarılsaydı ömrü daha uzun olabilirdi… Başyazar Süreyya Sami Berkem namı diğer Sâmizade Süreyya: Başyazar Samizade Süreyya yani Süreyya Sami Berkem 1898 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Ebusüreyya Sami adıyla tanınan bir gazeteci olup, Sultan Abdülhamid’e muhalefetinden dolayı Filibe’ye sürülmüş, burada Hamiyet gazetesini çıkarmıştır. Süreyya Sami Berkem Beyrut’ta Amerikan Kolejinde tahsil görür. İyi derecede İngilizce, Fransızca ve Arapça bilmektedir. Japonya’yı ilk ziyaret eden gazetecidir. Milli mücadeleye gazeteci kimliğiyle destek olan Berkem daha sonra Atatürk tarafından dışişlerinde görevlendirildi ve konsolosluklarda görevler alarak buradan emekli olmuştur. Ahmet Yorulmaz, Geylan Kitabevi’nde basılan Kimler Geldi Kimler Geçti isimli anı kitabında Süreyya Sami Berkem’den de bahsedecektir. Süreyya Sami emekli olunca Cunda’da tek katlı, iki gözlü bir eve yerleşir. Bu evde yardımcısı Matmazel Filyo ile iki köpeği Arslan ve Kaplan’la mutlu olarak yaşamıştı. Ahmet Yorulmaz dönemin kaymakamıyla Berkem’in bir yazısı yüzünden ters düşmek zorunda kalacaktır. Mesele mahkemede çözümlenecektir… 10 Ocak 1968 tarihinde Milliyet Gazetesinde yayınlanan bir haberi buraya aktaralım: Samizade Süreyya vefat etti. Milli mücadele yazarlarından Samizade Süreyya (Süreyya Sami Berkem) dün yaşadığı Alibey Adasında vefat etmiştir. Samizade Süreyya İngiliz ve Rus klasiklerini Türkçeye çeviren ilk mütercimlerdendir. Yazarın eski harflerle de Day Nippon (Büyük Japonya) ve Diyar-ı Esher adında iki eseri vardır. Süreyya Sami Berkem’in son günleri için Ahmet Yorulmaz’ın yorumu dikkat çekici: “Pek çok aydının imreneceği bir yaşlılık dönemiyle yaşamı son buldu: Balık avlayarak, okuyarak, yazarak, çevirerek ve hafta sonları rakı içerek!.. Varsın cenazesini, çok soğuk bir kış gününde, sekiz on kişi kaldırmış olalım!.. Türk Dünyasının Diğer Yazarları: Türk Dünyası’nda Ahmet Yorulmaz birçok haberin altına imzasını atarken, o yıllarda özellikle ilk sayıdan itibaren Ayvalık’ın İzmir’e bağlanması için yürütülen kampanyayla ilgili haberler yapacaktır… Günlerin Getirdiği başlıklı yazıları da gazetede yer alır… Dr. Şemsettin Sarıeren’in yazıları ilk sayıdan itibaren gazetede yer almıştır. Gazetecilik mesleği, genel konular üzerine ve siyasi görüşlerini aktardığı yazıları çıkmıştır. Vefik Bartu köşesinde Hukukçu Gözüyle, özellikle 27 Mayıs’ın hukuksal tarafları üzerine yazılar kaleme alacaktır.
4
Türk Dünyası
Taylan Köken
Şinasi Devrim imzasıyla muhtemelen takma bir isimle yine dönemin siyasi durumunu analiz eden yazılar yayınlandı. Nihat Ekener ilk sayılardan itibaren Almanya’dan Mektup köşesinde Duisburg’dan yazılar göndermişti. Ekener Avrupa’dan örnekler vererek Türkiye üzerine analizler yapmıştır. Şefik Aksoy Şehir Ayvalık başlığıyla Ayvalık üzerine tenkitler yazmıştır. Avukat Rıfat Akay hukuk ve Ayvalık ile ilgili yazılar kaleme almıştır. Yine Ayvalık üzerine yazan yazarlardan biri de Orhan Kocabıçak’tır. O günlerde Bursa’da bulunan Ersin Taş, Ayvalık’ın zeytin ile ilgili problemlerini aktardığı bir yazı kaleme almıştır. Yaşamı konusunda bilgi sahibi olamadığımız David Sidi’nin de Ayvalık Turizmi üzerine bir yazısı gazetede çıkmıştır. Ahmet Yorulmaz, başka yerde yayınlanan bazı yazılara da gazetesinde yer vermiştir. Morâl Akay’ın Aydın ve Basın isimli yazısı, Feyzullah Çimen’in Toplumda Ahlak ve Fazilet yazısı bunlara örnektir. Süreyya Sami Berkem’in Konya’da Milli Mücadele yıllarında çevirisini yaptığı, Türk dostu Fransız yazar Claude Farer’in Türk Vicdanı yazısı gazetenin son sayılarında bölümler halinde yayınlanmıştır. Türk Dünyası’nda yayınlanan ilginç bir yazının sahibi ise henüz 13 yaşındadır. İstiklal Okulunda okuyan Ahmet Ok’un 27 Mayıs ile ilgili yorumu gazetede yayınlamıştır… Derginin tek şairi ise Ayten Dinçay hanımdır. Ahmet Angın ise Haftada Bir köşesiyle mizahi eleştiri kıvamında küçük yazılar kaleme almıştır. Yine Kara Böcek takma adıyla Öteden Beriden ve Birazda Gülelim başlıklarıyla bazı konulara dokundurmalar yapılmıştır ve son olarak Çuvaldız takma adıyla imzalanan yazıların başlığı İğneli Fıçı adını taşımaktaydı. Taylan Köken
5
Türk Dünyası
Taylan Köken
6
Türk Dünyası
Taylan Köken