Amasya Ziyaretgahlari

Amasya Ziyaretg璽hlar覺

Sayfa 1 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA ZİYARETGÂHLARI:

Amasya Türklerin Anadolu’ya göçüyle yerleştikleri ilk topraklardan biridir. Hem Selçuklu, hem Beylikler, hem de Osmanlı Döneminde bir merkez eyalet olarak varlığını sürdürmüştür Amasya Şehri. Şehzadeler ve Evliyalar şehridir Amasya. Bu yüzden dini yapılar, vakıf binaları, tarihi nice yapılarla beraber bunların yanındaki türbeler de günümüze kadar ulaşmıştır. Kimi değişik dilekler için, kimi sağlık konusunda şifa bulmak amacıyla, kimi hayır duası için ziyaret edilen ziyaretgâhlar Amasya’da bir hayli çoktur.

Amasya ziyaretgâhları ve uygulamaları bazı yönleriyle diğer bölgelerle hem paralellik sağlarken, bazı yönleriyle de ayrılmaktadır. Uygulama kökleri Eski Türk inançlarıyla paralellik gösteren uygulamalar, Türklerin İslamiyete geçmesinin ardından değişikliğe uğramıştır. Amasya uygulamaları bunların izlenmesi açısından, sosyoloji bilimi için bir tarla gibidir. Bu topraklarda değişik tarikatlar, yan yana kardeşçe yaşayan zümreler, birbirlerinin inançlarına saygı duyarak kardeşçe yaşamaktadır. Bu yaşam saygı duyulması ve korunması gereken Anadolu mozaiğidir.

MÖ.5500’li yıllardan itibaren Yeşilırmak’ın suladığı bereketli ovalarda insanın yaşaması için elverişli bir doğa vardır. Bu doğa nice eski uygarlıkların burada yeşermesini sağlamıştır.

Türklerin gelişiyle birlikte özellikle Selçuklular için de önemli bir kent olmuş ve onların yapmış olduğu eserler günümüze kadar devam etmiş. Beylikler ve Osmanlı Döneminde eserlerin yapımına devam etmiş ve Amasya merkezi adeta bir açık hava müzesine dönmüştür.

Birçok vakıf eseri ve özel bina restore edilerek turizmin hizmetine sunulmuştur.

Amasya’da her türlü ziyaret yeri dikkati çekmektedir. Yatır, Türbe, Kümbet, Tekke, Dede Mezarı, Veli, Evliya, Hoca, Hacı, Şeyh, Seyyid, Pir, Abdal, Sahabe vb. mezarları görülmektedir. Bizim dikkatimizi çeken bir ayrıntı da özellikle Amasya merkezinde bulunan Kadın Evliya ziyaretgâhlarıdır. Yine Türklerin “Su”, “Taş”, “Dağ”, “Ağaç”, gibi kutsal kabul ettiği ziyaret yerlerine Amasya ve çevresindeki coğrafyada bol miktarda rastlamaktayız.

Kültür, Halk Kültürü tarihsel süreçlerde değişime uğramaktadır. Anadolu topraklarında birçok değişik uygulama örneğini gördüğümüz “Ölü Kültü” yerel uygulamalarıyla farklılıklar göstermesine rağmen, temel olarak aynıdır. İnsanlarımız, geçmişle gelecek arasındaki köprüyü bu toprakları yurt yapan, seçkin kişilere göstermiş olduğu hürmetle, sevgiyle ve bağlılıkla sonsuza kadar yaşatmak istemektedir. Kimi türbe, kimi makam olan bu alanlar yalnızca ziyaret edilen kutsal mekânlar değildir. Bu alanlar kültürümüzün, efsanelerimizin ve menkıbelerimizin süslediği dini ve kültürel mirasımızdır. İlk insandan bu yana ölüm ve ölüm sonrası uygulamalar yapılmıştır. Ölümden sonra yaşam düşüncesi, inanç sistemleri üzerinde etkili olmuştur. Ata öldükten sonra ruhu üstün güçlerle donanır ve geride bıraktığı kişilere yardım etmeye devam eder. Bu yüzden ataların eşyaları, yaşadığı yerler ve mezarları kutsal kabul edilir, ruhuna adak adanır. İslâmiyet’in kabulünden sonra, Atalar Kültü değişime uğramış ve Veli kişi Müslümanlığın öncü kişisi olmuştur. Veli kişi artık halkın sosyal, dini ve ahlaki değerlerinin temsilcisidir.

Sayfa 2 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Amasya Ziyaretgâhlarının tasnifinde il merkezi ve merkez ilçeden başlayarak harf sırasına göre türbeleri ve ziyaretleri sıraladık, son bölümde bu ziyaretlerimizi tanıtırken yararlandığımız kaynakların listesini verdik.

Amasya Ziyaretgâhlarında özel olarak yararlandığım çalışmalar var. Bu değerli çalışmalar; Sayın Rahime Özdoğan’nın “Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları” isimli tezi, Sayın Ebru Silahşör’ün “Amasya Merkez Ağzı” isimli tezi, Sayın İsmail Erdoğan’ın “XX. Yüzyıl Amasya Tarihi ve İnanç Coğrafyası” isimli tezi ve Sayın Abdülhalim Durma’nın “Evliyalar Şehri Amasya” ismindeki çalışmasıdır. Her birine sonsuz teşekkür ederim.

Diğer makaleleri, çalışmaları, internet sitelerini ve resimlerinden yararlandığım kişilere ve kurumlara teşekkürü bir borç bilirim. Kültürel değerlerimizin tanınması yönünde daha fazla çalışmanın gerekliliği açısından, yerel kişilerin köylerinin tarihini, tarihi kişiliklerini, sosyal yaşamlarını, geleneklerini tanıtmalarının önemli bir görev olduğunu hatırlatmak isterim.

Saygılarımla, TAYLAN KÖKEN

Sayfa 3 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ MERKEZ TÜRBELERİ: 1-) Abdal İshak Türbesi / Amasya –Merkez –Gökmedrese Mahallesi Abdal İshak Türbesi, Amasya İli merkezindeki Gökmedrese Mahallesinde Torumtay Türbesine yakın bir bahçededir.

Ebu İshak Çelebi olarak da anılan şahsın vakfiyesi düzenlenmiştir.

Türbenin üzeri açıktır ve içinde Kutlu Paşa’nın da mezarı bulunmaktadır.

2-) Abdurrahman Çelebi Türbesi / Amasya –Merkez –Yakup Paşa Tekkesi

Aşağı Pirler Cami ve Türbesi Abdurrahman Çelebi türbesi, Amasya merkezinde bulunan Yakup Paşa Tekkesindedir.

Tam adı Gümüşlüzade Celaleddin Abdurrahman Çelebi’dir. Pir Hüsameddin isminde tasavvuf ehli bir zatın oğlu olan Abdurrahman Çelebi Pirzade ailesindendir. Babasının adından dolayı Hüsami mahlasını şiirlerinde kullanmıştır. Saraçhane Camisinin yanında medfun bulunan Şeyh Zekeriya Hazretlerinden eğitimini alır ve onun halifesi olmuştur. Sema yaparak zikir eder, rüya yorumları meşhurdur. Gümüşlüoğlu sülalesinden olduğundan Pirzade olarak anılmaktadır. Halk türbesine Aşağı Pirler Evliyası demektedir.

Türbe tekkeye bitişiktir. Türbenin durumu hakkında başka bir bilgimiz yoktur.

3-) Ambarlı Evliyası Türbesi / Amasya –Merkez –Şeyh Garik Mevki Ambarlı Evliyası Türbesi, Amasya İli merkezinde Şeyh Garik Mevkiindedir.

Sayın Hikmet Tanyu, Hüseyin Hüsameddin’in Amasya Tarihi kitabından aktarmasına göre Ambarlı Evliya diye anılan türbede Baba İshak’ın medfun olduğuna inanılmaktadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 4 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

4-) Ayşe Hatun Türbesi / AMASYA –Merkez – Şamlar Mahallesi

Ayşe Hatun Türbesi Ayşe Hatun türbesi, Amasya İli merkezi Şamlar Mahallesi, Endüstri Sokaktadır.

Ayşe Gazi olarak da anılan Ayşe Hatun Danişmendlilerin kurucusu olan Melik Ahmed’in kızıdır. Amasya’nın fethi sırasında bir erkek gibi savaştığı söylenmektedir.

Türbe üzeri açık, kareye yakın planlı ve bir ağacın gölgesindedir. Türbede Ayşe Hatun ile birlikte annesi Gülnuş Banu medfundur. Baş ve ayak taşları kitabelidir. 1992 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir.

5-) Bahşi Halife Türbesi / Amasya –Merkez –Şeyhcui Mahallesi

Bahşi Halife (Akbilek) Türbesi Bahşi Halife Türbesi Amasya İli merkezinde bulunan Şeyhcui Mahallesi Akbilek Bağlarına yakın konumdaki bir tepenin üzerindedir.

Sayfa 5 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Akbilek Evliyası, Dede Bahşi bin İbrahim, Akbilek Bahşi Halife bin İbrahim olarak da anılmaktadır. Akbilek Evliyası Mezarı olarak tescilli bir yapıdır.

Bahşi Halife Taşova İlçesi Uluköy’de doğmuş, 1523-24 yıllarında Amasya’da vefat etmiştir.

Eğitimini Amasya’da tamamlayıp Mısır’a gitmiş, burada dönemin ünlü alimleri olan Celaleddin Suyuti, Zekeriya el Ensari ve Şemseddin Muhammed Sehavi’den dersler alır.

Dünya işleri ile pek ilgilenmez, devamlı nafile namazı kılar, az şeyle kıt kanaat yaşarmış.

Fıkıh ve tefsir konusunda bir hayli bilgilidir. Eskiden medrese eğitimine başlayan öğrenciler ilk dersinin onun türbesinde yaparlar, çözemedikleri meseleleri Cuma günü türbeyi ziyaret ederek hallederlermiş.

Türbe gayet bakımlıdır. 6,8x5,1 mt ölçülerinde olan türbe bir eve benzemektedir. Üzeri kiremit kaplıdır. Yanında ufak bir cami de bulunmaktadır. Türbenin içinde Bahşi Halifenin sandukası bulunmaktadır.

Türbe her türlü istek için ve akıl hastalığı bulunanlar tarafından ziyaret edilmektedir. Akıl hastaları türbede iki rekat namaz kılar, evliyanın sandukası başında kurban adağında bulunurlar. İyileşme olunca adaklarını yerine getirirler.

Bir ayyaş her gece türbede kalıp içki içermiş ve her sabah da kendini türbenin dışında bulurmuş. Bir gece yine türbede uyuya kalmış ve bu sefer cehennem görüntüler görünce tövbekar olmuştur.

Akbilek Evliya abdestin faziletlerini bir vaazında anlatmaktadır. Abdest aldıkları bölgelerin ahrette nur gibi parlayacağından bahsetmektedir. Bunun nasıl olacağını bazıları aklından geçirirken Akbilek işte böyle diyerek kollarını açar ve abdest aldığı yerleri nurlar içinde aydınlanır. Bunun üzerine ona Akbilek demektedirler.

6-) Cumudar Türbesi / Amasya –Merkez -Dere Mahallesi

Cumudar Türbesi

Sayfa 6 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Cumudar Türbesi, Amasya İli merkezindeki Dere Mahallesinde Burmalı Minare Camisinin bitişiğindedir. Şehzade Cumudar İlhanlıların Anadolu hakimiyetinde Amasya’da nazırlık yapmıştır.

Mumyası Amasya Müzesindedir.

Türbe sekizgen köşeli kesme taştan inşa edilmiş kümbet biçimindedir. Türbede bugün camiyi yaptıran Selçuklu Sultanı II. Gıyasettin Keyhüsrev’in veziri Necmettin Ferruh Bey ve kardeşi Haznedar Yusuf medfundur. Cami 1242 yılında türbeye bitişik inşa edilmiştir.

7-) Çilehane Türbesi / Amasya –Merkez – Sofular Mahallesi

Çilehane Türbesi Çilehane türbesi, Amasya İli merkezi Sofular Mahallesi, Saraydüzü Caddesinde bulunan Çilehane Camisi yanındadır. Çilehane Cami, Tekke, Türbe ve Çilehane hücrelerinden oluşan bölümleriyle 1413 yılında Çelebi Mehmet’in emirlerinden olan Yakup Paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami ve tekke 1939 yılında depremden zarar görür. 1964 yılında Vakıflar tarafından restore edilir. Tekke Halvetiye Tekkesidir.

Türbe kare planlıdır ve kubbelidir. Türbe moloz taş ve tuğlayla inşa edilmiştir. Alt bölümde cenazelik bölümü vardır. 1992 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir.

8-) Dilek Kuyusu Ziyareti / Amasya –Merkez – Hızırpaşa Mahallesi Dilek Kuyusu Ziyareti, Amasya İli merkezinde Hızırpaşa Mahallesinde İstasyon civarındadır.

Dilek Kuyusunun diğer adı Cehennem Kuyusu’dur. Bu kuyu ziyaret olarak kullanılmaktadır.

Sayfa 7 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Kuyuya eğilerek dilek istenir. Dilek adayan başını bir havluyla örterek dikkatlice suya bakar.

Sudan ışık çıktığı veya kurbağa göründüğü iletilmektedir.

9-) Ehli Hatun Türbesi / AMASYA –Merkez – Kurşunlu Mahallesi

Ehli Hatun Türbesi Ehli Hatun türbesi, Amasya İli merkezi Kurşunlu Mahallesi, Yuvam Sokaktadır.

Dilek Hatun veya Kuyulu Evliya olarak da anılan Ehli Hatun Amasya Emiri Şadgeldi Paşazade Divitdar Ahmet Paşa’nın kızıdır. Türbe 1467 yılında tamamlanmıştır.

Türbe bir evin içindedir. Bahçe kapısından girilince bir avluda mermer sandukalar bulunmaktadır. Ehli hatun türbesi bir oda içindedir, yanında ziyaretçilerin namaz kılması için de bir oda bulunmaktadır. Bahçede “Dilek Kuyusu” adı verilen bir kuyu vardır. Ehli Hatun Türbesi Hazire olarak 1991 yılında Vakıflar tarafından tescil edilmiştir.

Hayır duası için, değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Türbe özellikle kadınlar tarafından, haftanın her günü ama yoğun olarak Cuma günleri ziyaret edilir. Türbe ayrıca evlenmemiş kızların kısmeti açılsın diye, çocuk isteği için ziyaret edilir.

Ziyaretçiler namaz yerinde iki rekat namaz kıldıktan sonra, dua edilir ve adak adanır. Sonra yine dualar okunduktan sonra, ziyaretçi başını kuyuya sokar. Kuyuda bir ışık görürse dileğinin olacağına inanılmakta, eğer bir şey görmezse olamayacağına delalettir. Sadece çocuk isteyenler kurban adağında bulunurlar, diğer istekler için dini adaklar gerçekleştirilir.

Ehli Hatun sandukası yanında yatmak isteyenleri uyutmazmış.

Sağlığında kedileri çok seven Ehli Hatun türbedarını kedilere kötü davranması üzerine yedi gece rüyasına girerek görevliyi türbeden uzaklaştırmış.

Sayfa 8 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

10-) Garipler Evliyası Türbesi / Amasya –Merkez – Bahçeleriçi Mahallesi

Garipler Evliyası Türbesi Garipler Evliyası Türbesi, Amasya İli, merkezinde bulunan Bahçeleriçi Mahallesi Garipler Sokaktadır.

Garipler Evliyası, Öksürük Evliyası olarak da anılan evliyanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe sokak kenarında üstü açık bir mezardır.

11-) Gök Medrese Türbesi / Amasya –Merkez – Gökmedrese Mahallesi

Gök Medrese Türbesi Gök Medrese türbesi, Amasya İli merkezi Gökmedrese Mahallesi, Mustafa Kemal Paşa Caddesi üzerinde bulunan Gök Medrese Camisine bitişiktir.

Sayfa 9 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Seyfettin Torumtay, Amasya valisi olarak görev yapmıştır. Seyfettin Torumtay I. Alaeddin Keykubad’ın yetiştirdiği valilerdendir. Döneminde askeri ve siyasi birçok olayda adı geçmekte olan önemli bir devlet adamıdır. 1282 yılında Amasya’da vefat ederek yaptırmış olduğu türbeye defnedilir. Türbe Seyfettin Torumtay tarafından 1266-1267 yıllarında medrese, cami ve türbe olarak beraber inşa edilmiştir.

Türbe mavi çinilerle süslenmiş olduğundan Gök Medrese olarak anılmıştır. Türbe tuğla ve koyu yeşil çinilerden zikzak motifler kullanılarak yapılmıştır. Külliye 1926-1977 yıllarında Amasya Müzesi olarak kullanılmıştır. II. Abdülhamid tarafından tamir ettirilmiştir. Türbe içindeki sandukalardan biri Torumtay soyundan gelen Necip Bey’e aittir. Seyfettin Torumtay Gök Medrese’nin karşısında bulunan türbe için de medfundur.

12-) Habib-i Karamani Türbesi / Amasya –Merkez –Mehmet Paşa Cami

Habib-i Karamani Türbesi Habib-i Karamani türbesi, Amasya merkezinde bulunan Mehmet Paşa Camisinin yanındadır.

Habib Karamani olarak da anılan ve Halvetiye Tarikatının ileri gelenlerinden olan şeyh Niğde’de doğmuştur. Niğde o zamanlar Karaman vilayetine bağlı olması sebebiyle Karamani olarak anılmıştır. Ana tarafından Hz. Ebubekir, baba tarafından Hz. Ömer ailesinden geldiği söylenmektedir. İran’a Halvetiye tarikatının pir-i sanisi Seyyid Yahya Şirvani’nin yanına eğitim almaya gider. 12 yıl eğitim aldıktan sonra Ankara’ya döner. Akşemsettin Hazretleri ile 1450-55 yıllarında sohbetlerde bulunur. Değişik şehirleri dolaşır, üç kez Hacca gider ve İskilip’te Ebusuud Efendi’nin kız kardeşi, Şeyh Yavsi Efendi’nin kızı olan Rukiye Hatun ile evlenir. Uzun süre İskilip’te kalıp burada medrese, cami, zaviye ve kütüphane vakfeder.

Kayınpederiyle anlaşmazlığa düşer ve Amasya’ya gelip burada zaviyesini açar ve 1496 yılında vefat eder.

Sayfa 10 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Kitabu’n-Nasayih ve Etvar-ı Seb bilinen eserleridir. Halvetiye tarikatının Anadolu’daki önemli temsilcilerinden olan Habib-i Karamani Amasya’daki halifeleri iki kol halinde varlığını sürdürmüştür. Bunlardan biri Şeyh Seyidüddin Ali Halveti ve Hacı Hızır Efendi’dir. İstanbul’da faaliyetlerini sürdüren halifesi ise Nakkaş Baba’dır. Başka önemli bir halifesi ise Mudurnulu Davud-ı Halveti’dir.

Türbe Mehmet Paşa Camisinin batısındadır. Türbesi Nezir Mehmet Paşa ve oğlunun mezarları arasındadır. Üstü açık bir mezardır. Türbede dört mezar vardır. Dördüncü mezar da Mehmet Paşa’nın babası Hızır Paşa’ya aittir.

Türbe özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Amasya’da görevlendirilen Sultan II. Beyazıd’ın oğlu Şeyhinşah Bey’in nişancısı şöyle aktarmıştır: Şeyhin önderliğinde namaz kılarken bir akrep saf tutanların arasına karışır.

Nişancı ne kıldığı namazdan, ne de sonrasında yediği yemekten bir şey anlar. Akrebi düşünüp durmaktadır. Bunu anlayan Şeyh “Merak etme biz onu öldürdük, aklından çıkar artık” der.

13-) Hacı Ömer Efendi Türbesi / Amasya –Merkez – Pirinççi Mahallesi Hacı Ömer Efendi veya Dersi Tamam türbesi, Amasya İli merkezi Pirinççi Mahallesi, Dersi Tamam Sokaktadır.

Dersi Tamam Hazretlerinin gerçek adı Hacı Ömer Efendi’dir. 1700’lü yıllarda Amasya’da müftülük yapmış, 1723 yılında vefat edince defnedildiği türbesinde akşamları zuhur ederek öğrencilerine ders vermeye devam ettiği söylenir. Bu yüzden Dersi Tamam olarak anılmakta ve bilinmektedir.

Türbenin önceden üstü açıkmış. 1896 yılında İstanbullu Mazhar Bey tarafından bir türbe yapılmıştır. Fakat zamanla bu türbe de yıkılmış ve günümüzde yol kenarında üstü açık bir mezar olarak varlığını sürdürmektedir.

Hayır duası için, değişik dilekler ve zor durumda kalanlar için ziyaret etmektedir. Ziyaretin belli bir zamanı yoktur ve yılın her zamanı haftanın her günü ihtiyaç sahipleri tarafından ziyaret edilmektedir.

Kanser hastası olan bir zat türbede temiz duygularla dua edince iyileşmiş olduğu söylenmektedir.

Sayfa 11 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

14-) Halifet Gazi Türbesi / Amasya –Merkez – Gökmedrese Mahallesi

Halifet Gazi Türbesi Halifet Gazi türbesi, Amasya İli merkezinde bulunan Gökmedrese Mahallesi Torumtay Sokaktadır.

Türbe Danişmend emirlerinden Halifet Gazi’ye aittir. Danişmend Beyliği ortadan kaldırılınca Selçuklu Sultanlığının hizmetine giren Halifet Gazi 1222 yılında Amasya valiliği yapmıştır.

Daha sonra Erzurum valiliğine de atanmıştır. 1232 yılında bir sefer sırasında vefat edince naşı Amasya’ya getirerek türbesine defin edilir.

Türbe 1210 yılında yapılmıştır. Türbe içinde Halifet Gazi’nin mermerden sandukası vardır.

Halifet Gazi sandukası devşirme bir lahittir. Lahit üzerindeki bezemelerde koç kafaları, kanatlı eroslar ve Medusa başları bulunmaktadır. Türbe sekizgen kaideli ve piramidal külahlıdır. Düzgün kesme taşlardan imal edilen türbe iki katlıdır. Türbe süslemeleri ilgi çekicidir.

15-) Halkalı Dede Türbesi / Amasya –Merkez –Şehirüstü Mahallesi

Halkalı Evliya Türbesi Sayfa 12 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Halkalı Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’nın Şehirüstü Mahallesindedir.

Halkalı Evliya, Saru Hatun olarak da anılan Halkalı Dede Şadgeldi Paşa’nın torunlarından olan ve 1475 yılında vefat eden Serasker Burak Bey’in kızı Sarû (Şahruz) Hatuna aittir.

Saru Hatun 1479 yılında vefat etmiştir. Türbesinde bulunan halkalardan dolayı zamanla Halkalı Evliya olarak anılmıştır.

Türbe bir duvarın kenarında dört sütun üzerine oturmuş bir kubbenin altındadır. Türbe tarz olarak “Erken Dönem Baldaken Türbeleri”ndendir. Sandukanın altındaki mumyalıktaki naaşın sadece hafifçe sarardığı söylenmektedir.

Türbeye özellikle zamanı geldiği halde yürüyemeyen çocuklar getirilir. Türbeye özellikle cumartesi günü gelinir, dualar okunur, çocuğun ayakları dualar eşliğinde üç kez halkaya sokulup çıkartılır. Buraya gelen çocuklar genellikle bir hafta içinde yürümektedir. Çocuk yürüdüğü zaman türbeye getirilen kurban kesilir. Orada pişirilen kurban, bazen davul zurnalar eşliğinde oyunlar oynanarak yenir.

16-) Hamdullah Efendi Türbesi / Amasya –Merkez – Sofular Mahallesi

Hamdullah Efendi Türbesi Hamdullah Efendi türbesi, Amasya İli merkezi Sofular Mahallesi, Çevikçe Sokakta bulunan Hamdullah Efendi Cami yanındadır.

Hamdullah Efendi, Hacı Bektaş-ı Veli Dergahının 23. Postnişin’idir. Hamdullah Çelebi, Pir Hamdullah Efendi olarak da anılmaktadır. 1767’de doğup, 1836 yılında vefat etmiştir. Anası Rahime Hanım, babası Seyyit Şeyh Feyzullah Çelebi’dir ve onun 1824 yılında vefatı üzerine posta oturmuştur. Osmanlı padişahı II. Mahmud Yeniçeri ocağını kaldırınca, Hamdullah Çelebi’yi 1827 yılında Amasya’ya sürgüne gönderir. Burada vefat eder. Amasya Alevileri 1847 yılında mezarının üzerine bugünkü türbeyi inşa ederler.

Sayfa 13 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe kare planlı, kubbeli, kubbesi oluklu kiremitle kaplıdır. Türbe kitabesi kapı girişindedir.

Türbe içinde duvarlar boyama tekniğiyle süslenmiştir. Vakıflar sorumluluğundaki türbe 1992 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Türbede iki sanduka vardır. Biri Hamdullah Efendi’ye diğeri ise eşi Güleser Hanım’a aittir.

Türbe yanında Hamdullah Efendi Cemevi ve Kültür Merkezi inşa edilmiştir.

17-) İğneci Baba Türbesi / Amasya –Merkez –Kocacık Mahallesi

İğneci Baba Türbesi İğneci Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Kocacık Mahallesi Kocacık Çarşısı içindedir.

Tam adı İğnecizade Şeyh Safiyüddin Mahmud Halveti olan İğneci Baba Pir İlyas’ın halifesi Şeyh Zekeriya’nın öğrencisidir ve sırası gelince o da şeyhlik makamına oturacaktır. İğneci Baba ile Ser Çoban kardeştir. İğneci Baba ayakkabıcılıkla geçinmektedir.

Türbe çarşı içindedir. Türbe yanında bulunan konak şeyhin torunu tarafından Amasya kadılarının oturması için vakfedilmiştir. 1893 yılında çıkan büyük bir yangınla ev yanınca kıymetli olan bu arazi gasp edilerek gelir elde etmek için binalar yaptırılır. Bugün türbe çarşı içindedir. Türbe çarşı içindedir. İki sanduka vardır. İkinci sandukada kimin medfun olduğunu bilmiyoruz.

Türbe özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir. Çıkan yangından sonra vakıf arazisini gelir getirmek için amacı dışında kullanan Amasra Maarif Komisyonu başkanı ve üyelerinin başına değişik talihsizlikler gelmiştir.

Ser Çoban kardeşi İğneci Baba’ya ziyarete gelir. Yanında bir mendil içine koyduğu sütü getirir. Dükkana girince elindeki mendilini askıya asar. İçeri giren bir bayan müşterinin topuğuna bakınca askıdaki mendilden süt akmaya başlar. Müşteri gidince İğneci Baba durumdan utanan kardeşine seslenir: “Keramet dağ başında ermekte değil, keramet burada, çıkındaki sütü damlatmamakta.”

Sayfa 14 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

18-) İsimsiz Türbe / Amasya –Merkez – Yüzevler Mahallesi

İsimsiz Türbe İsimsiz Türbe, Amasya İli merkezi Yüzevler Mahallesi, Mustafa Kemal Caddesi üzerinde Mercan Sokak başlangıcındadır.

Türbe 15.yüzyıldan kalmadır. Türbe eskiden Üçler Mezarlığının içindeymiş. Diğer mezarlar zamanla yok olmuş, sadece bu türbe ayakta kalmıştır. Türbede kimin medfun olduğu bilinmemektedir. Kare mekanlı, tek kubbeli türbenin çatısı oluklu kiremitle kaplıdır. Türbe 1992 yılında Anıt olarak tescillenmiştir. Mülkiyeti Vakıflara aittir.

19-) İskender Bey Türbesi / Amasya –Merkez-Üçler Mahallesi İskender Bey Türbesi, Amasya İli merkezindeki Üçler Mahallesi mezarlığındadır. İskender Bey hakkında herhangi bir bilgi yoktur. Babası dönemin Sancak Beylerinden olan Kutlu Beyzade Muhittin Çelebi de türbede medfundur. Türbede ayrıca İskender Bey oğlu Muhittin Mehmet Çelebi medfundur. Türbeyi yaptıran İskender Bey olduğundan bu adla anılmaktadır. Muhittin Mehmet Çelebi ise türbenin vakfiyesini 1443 yıllında tanzim etmiştir.

Türbe kagir ve küçük olarak inşa edilmiştir.

Sayfa 15 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

20-) Kadılar Türbesi / Amasya –Merkez – Gök Medrese Mahallesi

Kadılar Türbesi Kadılar türbesi, Amasya İli merkezi Gök Medrese Mahallesi, Torumtay Sokaktadır.

Amasya’da görev yapan kadılar için yapılan bir türbedir. Eyvan yapı tarzında yapılan türbe 14.yüzyılında ikinci yarısında inşa edilmiştir.

Türbe devşirme malzeme, kesme taş ve tuğladan inşa edilmiştir. Kemerli girişi kuzeye bakmaktadır. Türbe 1992 yılında Anıt olarak tescillenmiş, 2007 yılında Vakıflar tarafından restore edilmiştir.

21-) Kuba Dede Türbesi / Amasya –Merkez – Dere Mahallesi

Kuba Cami Kuba Dede Türbesi, Amasya İli merkezinde Dere Mahallesinin üstünde bulunan Kuba Camisinin içindedir.

Sayfa 16 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Kuba Dedenin gerçek adı Şeyh Hüsamettin’dir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe caminin içindedir.

Türbeye şifa bulmak amacıyla fanila, iç çamaşırı, süpürge, havlu, peşgir gibi malzemeler bırakılmaktadır.

22-) Oruç Bey Türbesi / Amasya –Merkez -Hızırpaşa Mahallesi

Hızırpaşa Camii Oruç Bey Türbesi, Amasya İli merkezindeki Hızırpaşa Mahallesinde Hızırpaşa Camisindedir.

Hoca Oruç Bey olarak da anılan Oruç Bey, Hızır Paşanın torunudur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Türbe Oruç Bey’in genç yaşta ölmesi üzerine Hızır Paşa tarafından 1465 yılında inşa edilmiştir.

Sayfa 17 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

23-) Osman Çelebi Türbesi / Amasya –Merkez – Hacı İlyas Mahallesi

Osman Çelebi Türbesi Osman Çelebi türbesi, Amasya İli merkezi Hacı İlyas Mahallesi, Ziya Paşa Bulvarı üzerinde yer alan II. Beyazıt Külliyesinin içindedir.

Osman Çelebi, Osmanlı padişahı II. Beyazıt’ın torunudur. Babası Amasya Valisi olan Şehzade Ahmed’dir.

Türbe kare planlıdır ve kubbelidir. Türbe kesme taş ve mermerden inşa edilmiştir. Türbe içerisinde tek sanduka mevcuttur. Türbe külliyeye sonradan eklenmiştir. 1513 yılında inşa edilmiştir. 1992 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir.

Sayfa 18 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

24-) Pir İlyas Türbesi / Amasya –Merkez –Sevadiye Mahallesi

Pir İlyas Türbesi Pir İlyas Türbesi, Amasya İli merkezindeki Sevadiye Mahallesinde bulunan Pirler Parkı içindeki Pirler türbesindedir.

Gümüşüzade Pir Şücaeddin İlyas Çelebi Amasya’nın yetiştirmiş olduğu en önemli alim ve velilerden birisidir. Doğum zamanı bilinmiyor, ölümü ise 1411 yılında vefat etmiştir. Timur Zamanında Amasya’ya emir olarak atanan Tacettin Devlet Şah yani Kara Devlet Şah ve yanındaki hocaların sormuş olduğu sorulara vermiş olduğu cevaplarla Amasya’nın kurtulmasını sağlamıştır. İlmi ile hayrete düşürdüğü heyet Timur’a durumu bildirir. Bunun üzerine Timur Şirvan’a kendisini çağırır, burada uzun yıllar eğitim verir ve bir çok öğrenci yetiştirir. 1406 yılında Amasya’ya geri döner ve ölünceye kadar Taciyye adıyla meşhur olan Yakut Paşa’nın inşa ettirmiş olduğu Gümüşlü Camisinin yanındaki Gümüşlüoğlu Dergahında irşada devam eder. Halveti Tarikatına mensuptur.

Türbe Pir İlyas vefat edince oğlu tarafından yaptırılır. 1442 yılında Sultan II. Beyazıt tarafından bugünkü hali ile yeniden inşa edilir. Türbe Pirler türbesi diye anılmaktadır.

Türbede Pir İlyas’ın haricinde yetiştirdiği öğrencilerinin de mezarları bulunmaktadır.

Türbe yöre halkı ve çevre illerden gelenler tarafından yoğun olarak ziyaret edilmektedir.

Türbeyi özellikle maddi sıkıntısı olanlar ve kısmeti kapalı olan kızlar ziyaret etmektedir.

Kısmeti kapalı kızlar türbeye annesiyle birlikte sabah namazından önce getirilir. Türbede kuran okunur, iki rekat namaz kılınır ve yanındaki camiden çıkan ilk müminden başının üzerinde üç kez kilit açması istenir. Maddi dileklerde bulunanlar da, diğer istekleri kabul olanlar da kurban adağını evde kesip türbeye etleri getirerek dağıtır.

Piri Dede’nin naaşı yıkanırken teneşir tahtasının bir ayağı kırılır. Piri Dede bir eli ile bu teneşiri tutarak devrilmesini engeller. Piri Dede’yi yıkayanlar bu kerameti hayretler içinde izlerler.

Pirler yakınında yaşayanlar, sabah çok erken işe gidenler Pirler parkında yeşil cübbeli yaşlıları zikir yaptığını görürler.

Sayfa 19 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

25-) Selamet Hatun Türbesi / Amasya –Merkez – Pirinççi Mahallesi

Selamet Hatun Türbesi Selamet Hatun türbesi, Amasya İli merkezi Pirinççi Mahallesi, Selamet Hatun Sokaktadır.

Selamet Hatun Amasya kadısı Nizameddin Abdurrahman Çelebi’nin kızıdır. 1453 yılında Nakşibendi Tekkesi olan Ya Vedud Tekkesi’ni Selamet Hatun yaptırmıştır. Selamet Hatun’un Nuh Tufanı’ndan inekleriyle birlikte kurtulduğu söylenmektedir.

Türbe kare planlı, üzeri kubbelidir ve kesme ve moloz taştan inşa edilmiştir. Türbe yol kotunun altında kalmıştır. Türbeye ineğiyle beraber gömüldüğü söylenmektedir. 1992 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir.

Hayır duası için, değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Mahalle kadınları gönüllü olarak türbeyi temiz ve açık tutar. Selamet Hatun birçok kişiyi rüyasında ziyaret etmiştir.

26-) Ser Çoban Türbesi / AMASYA –Merkez –Karasenir Mahallesi

Ser Çoban Türbesi Sayfa 20 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ser Çoban Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Karasenir Mahallesine yakın bir tepenin üzerindedir.

Ser, “Baş” anlamındadır. Dolayısıyla Baş Çoban anlamında olan Ser Çoban geçimini çobanlıkla sağlayan evliyalarımızdandır. Sade yaşamıyla, sessizliğiyle tanınmaktadır. Kardeşi İğneci Baba’dır. Gerçek adı İbrahim Tebrizi Bahaddin Mevlana olup İran’ın Tebriz kentinden bölgeye gelmiştir. Eğitimini Tebriz’de Şeyh Taceddin Ebu Hamid Abdurrahman et Tebrizi’den almıştır. Moğol despot Kongortay’ın zulümlerinden kaçarak Karasenir Köyüne gelip yerleşmiş ve burada çobanlık yapmaya başlamış.

Türbe bir tepenin üzerindedir. Betonarmeden sade olarak inşa edilmiştir. Türbenin haricinde adak kurban yerleri ve pişirme yerleri bulunmaktadır. Ser Çoban’ın mezarının üzeri açıkmış.

Hicaz Komutanı Karasenirli Mirliva Hasan Paşa tarafından 1878/79 yıllarında ahşaptan yapılan türbe 2001 yılında günümüzdeki haliyle betonarmeye dönüşmüştür.

Türbe özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir. Ser Çoban vefat edince koyunları birer ağaç olup türbesinin etrafına dizilmiş. Bu yüzden türbe etrafından ağaç kesilmez. Ser Çoban Amasya merkezine yakın olması sebebiyle ve türbenin etrafının mesire yeri olarak kullanılmasıyla yoğun olarak ziyaret edilmektedir. Türbe her türlü hastalık ve dilek için ziyaret edilmektedir. Ziyarete gelen Sünniler özellikle Cuma günü gelip namaz kılıp, kuran okurlar. Diğer kesimler haftanın her günü gelip türbenin etrafında yedi kez dönerler, mum adağında bulunurlar, türbeyi değişik yerlerinden öperler. Çocuksuz kadınların dilekleri türbedar ile birlikte yapılır. Adaklar genellikle kurban adağıdır.

Ser Çoban kardeşi İğneci Baba’ya ziyarete gelir. Yanında bir mendil içine koyduğu sütü getirir. Dükkana girince elindeki mendilini askıya asar. İçeri giren bir bayan müşterinin topuğuna bakınca askıdaki mendilden süt akmaya başlar. Müşteri gidince İğneci Baba durumdan utanan kardeşine seslenir: “Keramet dağ başında ermekte değil, keramet burada, çıkındaki sütü damlatmamakta.”

Ser Çoban koyunlarını otlatırken başkasının bahçesine koyunu girerse üç gün sütünden içmez, köylülere bedavaya verirmiş.

Ser Çoban bölgeden geçen bir komutan ve binlerce askerini azıcık yemeğiyle doyurmuş ve bir kez daha keramet göstermiştir.

Ser Çoban’a misafir gelecektir. Onları layıkıyla ağırlamak için bir koyun kesmek ister. Bir koyunu gözüne kestirir ama koyun erenden köşe bucak kaçar. Bu durumu gören köylüler Ser Çoban’ın çok kızacağını düşünürler. Ama Ser Çoban koyunu yakalayınca ona şöyle seslenir: “Seni yordum mübarek. Gel seni gözlerinden öpeyim.” Sonra koyunu kesmek için kuytu bir yere götürür, fakat etrafını bir sürü yabani hayvan çevirir ve koyunu kesmesini söylerler.

Bunu üzerine Ser Çoban aralarından bir karaca seçer ve onu keser.

27-) Seydi Halife Türbesi / Amasya –Merkez –Mehmet Paşa Cami Seydi Halife türbesi, Amasya merkezinde bulunan Mehmet Paşa Camisinin yanındadır.

Sayfa 21 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Seydi Halife’nin gerçek adı Ali’dir. Tam adı Şeyh Seyidüddin Ali el-Halveti’dir. Şeyh Habib-i Karamani’nin ardından tekkede 35 yıl eğitim vermiştir. Sufi yaşamı ile öne çıkmıştır. Gündüzleri oruç tutar, gecelerini ibadetle geçirir, haram ve yanlıştan itinayla kaçarmış. Son anına kadar hafızası yerindedir ve bu dünyadan 1533 senesinde göç etmiştir.

Türbe Mehmet Paşa Camisinin batısındadır. Türbesi Nezir Mehmet Paşa ve oğlunun mezarları yanındadır. Üstü açık bir mezardır.

Türbe özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Seydi Halife vefat etmeden önce cenneti gördüğünü yanındakilere müjdeler ve sabırsızlıkla bir an önce Allah’ına kavuşmak ister.

28-) Seyit Hoca Türbesi / Amasya –Merkez – İhsaniye Mahallesi Seyit Hoca Türbesi, Amasya İli merkezinde İhsaniye Mahallesinin üstündeki bir tepe üzerindedir.

Seyit Hoca’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Dilekler için adak adanmaktadır.

29-) Seyyid Mir Hamza Nigari Türbesi / Amasya –Merkez -Şamlar Mahallesi

Seyyid Mir Hamza Nigari T.

Sayfa 22 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Seyyid Mir Hamza Nigari Türbesi, Amasya İli merkezindeki Şamlar Mahallesindeki Şirvanlı Camisindedir.

Azerbaycan’ın Karabağ Bölgesinde bulunan Cicimli Köyünde doğmuştur. Rus baskısı sebebiyle Amasya’ya gelip İsmail Şiraceddin Şirvani’nin müridi olur. Daha sonra icazetini alıp, Azerbaycan ve Osmanlı topraklarında irşad görevini yerine getiren önemli bir şairdir.

Nakşibendiye tarikatının Halidiye Koluna mensuptur. Türkiye ve Azerbaycan’da Türkçe divanı ile bilinmekte ve hakkında araştırmalar yapılmıştır. Özellikle Karapapak Türkleri arasında çok sevilmekte ve sayılmaktadır. Gazel ve kasideleri dilden dile söylenerek bugün dahi canlılığını sürdürmektedir.

Türbe cami içerisindedir.

Türbe hayır duası için ziyaret edilmektedir.

30-) Sinan Efendi Türbesi / Amasya –Merkez – Üçler Mahallesi

Sinan Efendi Türbesi Sinan Efendi türbesi, Amasya İli merkezi Üçler Mahallesi, Torumtay Sokaktadır.

Sinan Efendi’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe kare planlıdır ve kubbelidir. Türbe moloz taş ve tuğlayla inşa edilmiştir. Türbe içerisinde tek sanduka mevcuttur. 1983 yılında Anıt olarak tescillenen türbe Vakıflar mülkiyetindedir. Restorasyona ihtiyacı vardır.

Sayfa 23 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

31-) Sultan Mesud Türbesi / Amasya –Merkez – Üçler Mahallesi

Sultan Mesud Türbesi Sultan Mesud türbesi, Amasya İli merkezi Üçler Mahallesi, Mustafa Kemal Caddesi üzerinde bulunan Arkeoloji Müzesinin bahçesindedir.

Selçuklu Sultanı olan Sultan Mesud’un burada medfun olup olmadığı bilinmiyor. Türbe Sultan Mesud Türbesi olarak anılmaktadır.

Türbe Selçuklu Devri yapılarından olup 12.yüzyılda yapılmıştır. Eyvanlı tipe örnek bir türbedir. Türbe inşasında kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır. Alt kat mumyalık olarak kullanılmaktadır. Müze bahçesindeki bu türbe belli bir dönem Mumya Müzesi olarak kullanılmıştır.

32-) Şadgeldi Paşa Türbesi / Amasya –Merkez – Gökmedrese Mahallesi

Şadgeldi Paşa Türbesi

Sayfa 24 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Şadgeldi Paşa türbesi, Amasya İli merkezinde Gökmedrese Mahallesinde Torumtay Sokaktadır. Şadgeldi Paşa, Amasya Emiri olarak görev yapmıştır. 1382 yılında medfun olunca türbesine gömülmüştür. Türbe 1992 yılında 1. Dereceden Anıt Eser olarak tescillidir ve yakın yıllarda Vakıflar tarafından restore edilmiştir.

Türbe eyvan yapıya sahiptir. Kesme taştan inşa edilmiştir. Ana mekan yaklaşık 10x10mt ölçülerinde, türbe 7,40x7,40mt ölçülerinde olup üzeri bir kubbeyle örtülüdür. Türbeye yanında bulunan camiden geçilmektedir.

33-) Şeyh Hamza Türbesi / Amasya –Merkez –İstasyon Mahallesi

Şeyh Hamza Dede Türbesi Şeyh Hamza Türbesi, Amasya İli merkezinde İstasyon Mahallesi Karaağaç Meydanı Kurtboğan Camisinin yanındadır.

Kurtboğan olarak da anılan evliya Fatih Sultan Mehmet’in hocası olan Akşemseddin Hazretlerinin babasıdır. 12 tane oğlu olmuştur. Amasya’nın en çok ziyaret edilen evliyalarındandır. Şam’lıdır. Soyu Hz. Ebu Bekir’e kadar gitmektedir. Asıl adı Hamza Şami bin Mehmet’dir. 1383 yılında Şam’dan Anadolu’ya gelip Kavaklı’da ikamet eder.

Türbe cami yanındadır ve bakımlıdır.

Eskiden türbede bulunan ağaca bez bağlanırmış. Artık bu adet yüzünden ağaç kesildiği için bez bağlanamamaktadır. Türbe cami yanında bulunduğundan dolayı Cuma günü namazdan çıkanlar hayır duası için, bayanlar ise değişik dilekler için türbeyi ziyaret eder. Türbe abdestsiz ziyaret edilmez. Adak adayanlar adaklarını dışarıda kesip fakirlere dağıtırlar. Şeyh Hamza gömüldüğü gece türbesini bir kurt ziyaret eder. Daha önce de gömülen ölüleri topraktan çıkaran bir kurttur bu. Sabah geldiklerinde kurdun boğulmuş olduğunu ve türbeden Şeyh Hamza’nın elinin çıkmış olduğunu görürler. Şeyhin elini adet gereği yıkarlar ve şeyhin elinin mezara tekrar geri girdiğini görürler. Bu günden sonra artık adı Kurtboğan Evliyası’dır.

Sayfa 25 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Şeyh Hamza Kıbrıs Savaşına katılmıştır. Savaşta beraber savaştığı arkadaşlarına Amasya’lı Kurtboğan olduğunu söyler. Savaş sonrası onu arayıp bulmaya çalışanlar türbesini ziyaret etmişler, ağlayarak iki rekat namaz kılarak oradan ayrılmışlardır. Bu hikayenin Kore Savaşı için olan versiyonu da vardır.

Osmanlı’nın son döneminde bölgede yapılacak olan tren yolu için türbe kaldırılmak istenmiş fakat türbe yakınında dahi kazma vurulunca tüm çalışanlar bir yana savrulmuş, ağzı yüzü çarpılanlar olmuştur. Bu olaydan sonra güzergah hemen değiştirilmiştir.

Bazı geceler türbeye gece vakti gelen yeşil elbiseli, beyaz sakallı kişilerin zikir yaptıkları izlenmiştir.

34-) Şirvanlı İsmail Türbesi / Amasya –Merkez –Şamlar Mahallesi

Şirvanlı İsmail Türbesi Şirvanlı İsmail Türbesi, Amasya İli merkezinde bulunan Şamlar Mahallesi Melikşah Sokaktadır. Şirvanlı İsmail Şirvanlızade Mehmet Rüştü Paşa’nın babasıdır. İsmail Siraceddin olarak da anılmaktadır. Hazirede toplam beş mezar vardır. Bu mezarlarda kavuk ve kitap resimlerinin çizilmiş olması medfunların dergahtan olduğunu düşündürmektedir. Bu mezarlardan birisi Rüştü Paşa’nın kardeşi olan, İstanbul Kadılığı yapmış Seyyid Ahmet Hulusi Siraceddin’e aittir.

Türbe 1870 yılında inşa edilmiştir. Yukarı Türbe Camisine bitişik olarak yapılmıştır. Kesme taşlardan ve tuğladan inşa edilen türbenin üzeri kubbe şeklinde ve oluklu kiremitle kaplıdır.

Sayfa 26 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

35-) Tezveren Türbesi / AMASYA –Merkez –Dere Mahallesi

Tezveren Evliyası Türbesi Tezveren Türbesi, Amasya İli merkezinde bulunan Dere Mahallesinde Burmalı Cami yakınındadır.

Tezveren Evliyası olarak da anılan zatın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Yalnız bu türbenin resmini indirirken aynı yerde veya çok yakınında Taceddin Altunbaş veya Tacettin Altunbaş’ın türbesi de bulunmaktadır. Taceddin Altunbaş Selçuklu Sultanı Sultan Mesud’un şehzadesidir. Gerçek mezarı veya diğer bir makamı ise Samsun İli, Havza İlçesi Şeyhsafi Köyündedir.

Biz bu adak yerini Sayın Rahime Özdoğan’ın değerli tezinden yararlanarak Tezveren Türbesi olarak aktaracağız.

Türbe bir hayli bakımsızdır. Tek odalı olan türbenin içinde Tezveren Evliyasının sandukası vardır.

Türbe özellikle kadınlar ve genç kızlar tarafından ziyaret edilmektedir. Ziyaret nedenleri çoktur. Türbe kötü alışkanlılarından kurtulmak isteyenler tarafından, çocuğu olmayanlar tarafından, evlenmemiş kızların kısmeti açılsın diye, imtihanlarda başarılı olmak için, ev, araba gibi ihtiyaçlar için ziyaret edilmektedir.

Ziyaretler genellikle akşamları yapılır. Salı akşamı başlayan ziyaret, üç gün üst üste yapılarak Cuma akşamı sonlanır. Akşam ezanından önce türbe ziyaret edilip Kuran okunur. Akşam ezanından sonra namaz ve hacet namazı kılınıp dua okunur. Dilekler akşam ile yatsı ezanı arasında dilenir. Sanduka etrafında üç kez dönülür. Sınavda başarılı olmak isteyenler kalem, silgi, ev ve araba isteyenler sanduka üstüne anahtar bırakarak dilek dilerler. Adak olarak kurban kesilir. Yiyecek ve para dağıtılır. Ayrıca Salı, Çarşamba ve Perşembe türbede çay şekeri dağıtılır. Bu şekerin kutsal olduğuna inanılır.

Sayfa 27 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

36-) Topuz Baba Türbesi / Amasya –Merkez –Şamlar Mahallesi

Topuz Baba Türbesi Topuz Baba Türbesi, Amasya İli merkezinde bulunan Şamlar Mahallesi Polis Lojmanlarının karşındadır.

Topuz Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Ayak ve baş taşları topuz biçiminde olduğundan bu isim verilmiştir.

Türbe yol kenarında olup, üstü açıktır, sanduka mermerden yapılmıştır. Mezarın etrafı betonla çevrelenmiş ve etrafı demir korkulukla çevrelenmiştir. Türbe Kültür Bakanlığı tarafından tescillidir.

37-) Torumtay Türbesi / Amasya –Merkez – Gökmedrese Mahallesi

Torumtay Türbesi Torumtay türbesi, Amasya İli merkezi Gökmedrese Mahallesi, Mustafa Kemal Paşa Caddesi üzerinde bulunan Gök Medrese’nin bahçesindedir.

Sayfa 28 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Tam adı Seyfettin Torumtay’dır. Amasya valisi olarak görev yapmıştır. Seyfettin Torumtay I. Alaeddin Keykubad’ın yetiştirdiği valilerdendir. Döneminde askeri ve siyasi bir çok olayda adı geçmekte olan önemli bir devlet adamıdır. 1282 yılında Amasya’da vefat ederek yaptırmış olduğu türbeye defnedilir. Türbe Torumtay tarafından 1278 yılında yaptırılmıştır.

Türbenin banisi olarak Torumtay bin Abdullah yazısı görülmektedir.

Türbe Selçuklu üslubunda sanılmasına rağmen çok farklılıklar göstermektedir. İki katlı dikdörtgen planlı olan türbe genel olarak kesme taştan inşa edilmiştir. Ayrıca türbede tuğla da kullanılmıştır. Süslemeler kapı yerine, üst kısımlarında ve çevresinde kullanılmıştır. Yapım kitabesi kapı girişindedir. Türbe 1891-1892 yıllarında onarım görmüştür. Türbe içindeki sandukalarda Torumtay’ın mezarının haricinde çocuklarının ve torunlarının mezarları da bulunmaktadır.

38-) Yorgan Baba Türbesi / Amasya –Merkez – Üçler Yolu Yorgan Baba Türbesi, Amasya İli merkezinde Üçler yolunda Kral Kızı mezarının karşısındadır.

Yorgan Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Yalnız türbede kullanılan antik dönem devşirme malzemelerinden yapıldığı kaynakta belirtilmektedir.

39-) Yusuf Sinanettin Türbesi / Amasya –Merkez – Gökmedrese Mahallesi

Yusuf Sinanettin Türbesi Yusuf Sinanettin türbesi, Amasya merkezinde bulunan Gökmedrese Mahallesindedir.

Sayfa 29 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Yorganlı Evliya olarak da anılan Yusuf Sinanettin’in 15 veya 16. yüzyılda yaşadığı sanılmaktadır. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbenin üzeri kapalı içinde tek sanduka bulunmaktadır. Türbe bir hayli harap durumdadır.

Türbenin durumu yerel gazetelere haber olmuştur.

Sayfa 30 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ MERKEZ İLÇESİ AMASYA TÜRBELERİ: 40-) Abdal Musa Türbesi / Amasya –Yağcıabdal Köyü Abdal Musa Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yağcıabdal Köyünün yanındaki yüksek bir tepenin üzerinde, Ese Dede’nin türbesin bahçesindedir.

Abdal Musa Ese Dede’nin mürididir ve onunla birlikte bölgeye gelip İslam’ın yayılması için mücadele etmişlerdir.

Köy halkının anlatımına göre köyü Yaycı Türkleri kurmuştur. Ese Dede ve Abdal Musa köye gelerek yerleşmiş ve ölünceye kadar burada yaşamıştırlar. Köyün adı daha sonra Yaycıabdalmusa Köyü olmuş, Cumhuriyet döneminde Yağcıabdal Köyü olarak son şeklini almıştır.

Türbe mezardır ve Ese Dede türbesinin bahçesindedir. 1995 yılında köylüler Ese Dede türbesini yaparken Abdal Musa mezarının da üstü kapatılmıştır. Fakat aynı gece çatıyı tepeden aşağı yuvarladığı görülmüştür. bu yüzden Abdal Musa’nın üzerinin kapatılmasını istemediği düşünülmektedir.

Türbe Ese Dede ziyaret edilirken hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Bir gece türbedarın rüyasına giren Abdal Musa “Ben Ese Dede’nin bekçisiyim” der. Kurtuluş Savaşında bölgeyi gelen düşman askerleri köye giremez. Köyün üstünde allı yeşilli duman görürler ve ürkerek bölgeden uzaklaşırlar. Bu dumanı Ese Dede’nin yaptığına inanılmaktadır.

41-) Ağca Dede Türbesi / Amasya –Beke Köyü

Ağca Dede Türbesi Ağca Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Beke Köyüne yakın bir tepe üzerindedir.

Sayfa 31 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ağca Dede Beke Köylülerinin saygı duyduğu bir zattır. Her yıl köy derneğinin organizasyonuyla Ağca Dede’nin türbesinin olduğu yere haziran ayında çıkılır ve şenlikler düzenlenir.

Türbe sonradan yapıldığı belli olan, mimari bir özelliği olmayan betonarmeden bir türbedir.

Ziyaret özellikle Beke Köylülerince Haziran ayında toplu olarak yapılır.

42-) Alemi Dede Türbesi / Amasya – Avşar Köyü Alemi Dede Türbesi, Amasya İli, merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Avşar Köyüne 5 km uzaklıktaki bir yayladadır.

Alemi Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe ev biçiminde üstü kiremitli betonarmeden yeni inşa edilmiştir.

Avşar Köylüleri tarafından gelenekselleştirilmeye çalışılan etkinliklerle haziran ayı başlarında topluca ziyaret edilmektedir. Alemi Dede Şenliklerinde kurbanlar kesilmekte, topluca yemekler yenilmektedir.

43-) Ali Baba Türbesi / Amasya –Sarıyar Köyü Ali Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yazıyar Köyünün girişindedir.

Ali Baba Sarıyar Köylülerinin anlatımına göre Kırım Savaşına katılmış ve burada yaralanarak köyüne dönmüş olan Gazi Baba’nın oğludur. Sağlığında ovmak suretiyle baş ağrılarını giderir, tükürüğüyle ellerde çıkan siğilleri yok edermiş.

Türbe ağaçlıklar içinde olup, etrafı demir parmaklıklarla çevrili üstü açık bir mezardır. Türbe etrafı mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. Türbe yanında babası olduğuna inanılan Gazi Baba’nın da türbesi vardır.

Türbe özellikle Sarıyar köylüleri tarafından ziyaret edilmekte ve tavuk-horoz adakları adanmakta, kesilen kümes hayvanlarının ayakları türbe demirine asılmaktadır.

Ali Baba askerden dönerken şifalı olduğuna inanılan bir sudan içmiş ve bu yüzden siğil hastalığına tükürüğü iyi gelmektedir.

44-) Arap Dede Ziyareti / Amasya –Uygur Beldesi Arap Dede Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasına 3km uzaklıktaki ırmağın kenarında bulunan taşın altındadır.

Sayfa 32 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Arap Dedenin Horasan erenlerinden biri olduğuna ve bölgede yapılan çarpışmalara şehit düştüğüne inanılmaktadır.

Türbe yoktur. Ziyaret ırmak yanında bulunan koca bir kayaya yapılmaktadır. Arap Dedenin bu kayanın altında medfun olduğuna inanılmaktadır.

Ziyaret özellikle Uygur’lu çobanlar tarafından ziyaret edilmektedir. Arap Dedenin sürüleri kurtlardan koruduğuna inanılmaktadır. Cuma günü velinin Uygur’lu diğer velilerle buluştuğuna inanıldığından ziyaret edilmez.

Bir çobanın rüyasına girerek mezar yerini belli etmiştir. Büyük bir sel esnasında ırmağın yatağı değişerek mezarın olduğu kayanın altından akmaya başlamıştır.

45-) Asker Taşı Ziyareti / Amasya -Toklucak Köyü Asker Taşı Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Toklucak Köyünün mezarlığındadır.

Elvan Çelebi adındaki evliyanın Selen Çelebi adında kendisi gibi evliya bir kardeşi varmış.

Savaş zamanında düşman sıkıştırınca ele geçmemek için “Allahım beni ya taş et, ya kuş et” diye dua edince taşa dönüşmüş.

Mezarlığın içinde beyaz bir taştır. Asker Taşı denmesinin sebebi ise bu ziyarete oğlu askere giden anneler gelir ve oğullarının sağ salim dönmesi için taşın etrafında üç kez dönerek dua ederler ve taşı elleriyle kucaklarlar. Elleri taşın etrafında kavuşursa oğlun sağ olarak döneceğine inanılır.

46-) Baba İlyas Türbesi / Amasya –İlyas Köyü

Baba İlyas Türbesi

Sayfa 33 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Baba İlyas Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı İlyas Köyündedir. İlyas Köyü Amasya-Tokat Karayolu üzerindedir.

Tam adı Pir Baba İlyas Horasani’dir. Gerçek ismi Ebul Baka Seyyit İlyas’dır. Babası Seyyit Ali’dir. Kesin bir bilgi olmasa da Baba İlyas 1190 yılında Nişabur kentinde doğmuştur.

Hoca Ahmet Yesevi okulunda Lokman Perende tarafından eğitimi verilir. Babası vefat edince Nişabur dergahının başına geçer. Moğol istilası yüzünden Nişabur’dan birçok erenle ayrılarak Azerbaycan’ın Hoy Kentine, amcası Seyyit Haydar Gazi’nin yanına gelir. Moğol istilası Harzemşah Devletinin liderini kovalamışlardır. Hükümdar Celaleddin Harzemşah’ın 1231 yılında vefatı üzerine Baba İlyas Celaleddin Harzemşah’ın oğlu Emir Bereket ile birlikte Anadolu’ya gelip Anadolu Selçuklu Sultanı I.Alaattin Keykubat’ın izniyle Amasya’ya yerleşir.

Baba İlyas’ın dergahı “Mesudiye Dergahıdır” ve eski adı Çat Köyü olan İlyas Köyünde irşada başlar. Baba İlyas Dede Kargın Ocağının yetiştirmiş olduğu beş halifenin en gencidir.

Vefaiyye Tarikatına mensuptur.

Baba İlyas Selçuklu Devletine karşı çıkan halk isyanını örgütlemiştir. İsyan kanlı bir şekilde bastırılmış ve Emir Armağan Şah komutasındaki Selçuklu Ordusu Amasya’da isyanı kanlı bir şekilde bastırıp, Baba İlyas’ı Amasya Kalesinin burçlarına asarak öldürmüştür. Cesedi 1240 yılında dergahına getirilmiştir. Oğulları Yahya Paşa, Mahmud Paşa, Halis Paşa ve Muhlis Paşa çeşitli devlet görevlerinde çalışmışlar ve halifeleri ile birlikte “Abdalan-ı Rum Hareketi”nin doğmasına sebep olmuşlardır. Bu hareket daha sonra Bektaşilik Tarikatını doğurmuştur.

Türbe kare planlı, kiremit çatılı mimari özelliği olmayan basit bir türbedir. Mezar sandukası betondandır.

Türbe özellikle İlyas Köyünün manevi lideri olduğu için özellikle köy halkı tarafından değişik dilekler ve hayır duası için sık sık ziyaret edilir.

47-) Bayram Kayası Ziyareti / Amasya -Bağlıca Köyü Bayram Kayası Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Bağlıca Köyünün yakınındadır.

Bayram Kayasında bir evliyanın medfun olduğuna inanılmaktadır.

Ziyaret bir ev büyüklüğünde kayadır. Kayanın yanında bir zamanlar suyu çok berrak bir kaynak varmış.

Ziyarete genellikle çocuğu olmayan kadınlar gitmektedir. Kurban adağında, mum adağında bulunulur, dualarla dilekler adanır. Yaramaz çocukların uslanması için atleti kayaya götürülüp serilir, bir gün sonra çocuğa giydirilir. Değişik dilekler için de ziyaret edilmektedir.

Sayfa 34 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

48-) Cafer Dede Türbesi / Amasya –Uygur Beldesi

Cafer Dede Türbesi Cafer Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasına yakın büyük bir kayanın üzerindedir.

Cafer Baba olarak da anılmaktadır. Tokat’da medfun Keçeci Baba’nın müridi olup onun emriyle bölgeye gelmiştir. Köye gelip irşâd etmiş, ekin, gül ve meyve ağacı dikmeyi öğretmiştir. Bölgede bulunan üzüm asmalarının Cafer Dede tarafından dikildiği söylenmektedir. Cafer Dede Uygur Kasabasının en çok ziyaret edilen velisidir. Uygur Kasabasının halkının tamamı Alevi/Türkmen kökenlidir. Her yıl eylülün ilk haftasında Cafer Dede adına şenlikler düzenlenmektedir.

Türbe büyük bir kayanın üzerindedir. Türbe betonarmeden inşa edilmiş, hiçbir mimari özelliği olmayan bir türbedir. Türbenin yanında Cemevi, mutfak ve misafirlerin kalması için bir ev bulunmaktadır. Türbe etrafındaki meyve ağaçlarının Cafer Dede tarafından dikildiğine inanılmakta ve bu yüzden bu ağaçlara dokunulmamaktadır.

Türbe özellikle Uygur halkı tarafından ziyaret edilmektedir. Türbeye ağrıları ve felç hastalıkları olan ziyarete gelir. Fakat Uygur Kasabasında birçok veli olduğundan hangisine gideceğine şöyle karar verir: Hasta önce rüya yoluyla hangi veli kendisine görünürse ona ziyarete gider. Rüyada veliyi göremezse, içi su dolu bir kaba iğne veya bıçak koyar ve “Bu Este’ye, bu Hacı Hasan Dede’ye, bu Cafer Dede’ye” diye iğneleri kaba bırakır. Önce hangisi paslanırsa o veliyi ziyarete gider. Ziyaret esnasında sanduka etrafında üç kez dualar okunarak dönülür. Üçüncü turda isteğine göre adak adanır. Cafer Dede’nin kırmızı koç istediği inanışı vardır. Ayrıca adak olarak türbeye yeşil bez ve havlu getirilir. Sanduka sıvazlanarak ağrıyan yerlere eller sürülerek şifa aranır. Felç hastaları gece türbede yatar. Türbe ayrıca maddi ve manevi dilekler için, sivilce ve küçük kabarcıklar için de ziyaret edilmektedir. Cuma günleri türbe ziyaret edilmez. Cafer Dede’nin diğer arkadaşlarıyla Cuma günleri buluştuğuna inanılmaktadır.

Cafer Dede’nin ikinci kez hayata döndüğü söylenmektedir. İlk yaşamında adı Seyyid Ali imiş ve Hacı Bektaş-ı Veli’nin yakın arkadaşıymış. Cesur ve kahraman biriymiş. Hacı Bektaş bu gözü pekliğinden dolayı ikinci kez dünyaya gelmesi ve daha sakin bir hayat yaşaması için dua edermiş. Katıldığı bir savaşta şehit düşünce Tokat’ta aynı anda bir bebe dünyaya gelmiş ve ona Cafer adı verilmiştir. Bu Cafer Bebe, Cafer Dede’dir.

Sayfa 35 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Cafer Dede’nin medfun olduğu kayanın biçimi bir kayayı sırtlayan insan benzemektedir.

Söylenceye göre bir deprem esnasında Cafer Dede kayayı sırtlayarak onun yıkılmasını engellemiştir.

Cafer Dede’nin birçok kişinin rüyasına girdiği söylenmektedir. Fakat rüya anlatılırsa görenin öleceğine inanılmaktadır.

49-) Çam Dede Türbesi / Amasya -Tatar Köyü

Çam Dede Türbesi Çam Dede Türbesi, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Tatar Köyünün yaslandığı tepenin yamacında köyü egemen konumdadır. Çam Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin etrafı düzenlenerek piknik alanı haline getirilmiştir. Türbe yanından su çıkmaktadır.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Dilekleri gerçekleşenler kurbanlarını burada kesip yemek yapar ve dağıtırlar. Kurban eti geri götürülmez. Ayrıca türbe etrafındaki ağaçlar kutsal kabul edildiğinden kesilmez.

50-) Çamdibi Ziyareti / Amasya -Çiğdemlik Köyü Çamdibi Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Çiğdemlik Köyündedir.

Türklerin ağaca bağlı inanç uygulamalarını gerçekleştirdiği bir ziyarettir. Ağacın “Kalû beladan beri” orada olduğuna inanılmaktadır. Çamdibi yanında çıkan suyun şifalı olduğuna inanılır.

Sayfa 36 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Özellikle hayırlı kısmet için gelip ziyaret ederler, namaz kılarlar ve mum adağında bulunurlar. Gençler askere giderken ziyaret ederler. Çamdibi’ne bereket için bozuk para atılır, etrafına kuşlar yesin diye yem atılır. Vücutta çıkan yaralar iyileşsin diye Çamdibi yanından getirilen suyla evde yıkanılır.

51-) Davut Dede Yatırı / Amasya - Sarıalan Köyü Davut Dede Yatırı, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Sarıalan Köyünün üst mahallesindedir.

Davut Dede ve ona yakın olan aileler, Horasan’dan göçüp önce Tokat’ın Turhal İlçesi Meğil (Erenler) Köyüne buradan da Yavuz Sultan Selim Döneminde Sarıalan Köyüne gelmişlerdir.

Davut Dede’nin atının durduğu yerde köy kurulmuştur. Davut Dede’nin Hacı Bektaş-ı Veli’nin soyu ile alakalı olduğuna inanılmaktadır.

Türbelerin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

52-) Dedeler Türbesi / Amasya –Halifeli Köyü Dedeler Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Halifeli Köyündedir.

Halifeli Köyünün eski adı Kalfalı Köyüdür. Kaynaklarda köyün kurucuları Kalfalı veya Halifeli obası olarak geçmektedir. Dedeler Türbesinde kimin medfun olduğu bilinmiyor.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret özellikle Halifeli Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Kurban kesilip toplu olarak yenmektedir.

53-) Dedelik Yatırı / Amasya -Değirmendere Köyü Dedelik Yatırı, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Değirmendere Köyü girişindedir.

Değirmendere Köylülerinin ziyaret ettiği bu yatırda kimin medfun olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Çocuğu olmayanlar türbeyi ziyaret eder ve Amasya’da sık rastladığımız “Çocuk Satma” ritüeli bu yatırda da uygulanmaktadır. Bahar aylarında ise “Yağmur Duası”na çıkılır, Kuran okunur, kurban kesilir ve yapılan yemekler köyde toplu olarak yenilir.

Sayfa 37 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

54-) Demirli Baba Türbesi / Amasya –Uygur Beldesi

Demirli Baba Türbesi Demirli Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasının çıkışında ağaçlar arasındadır.

Demirli Babanın demircilik zanaatıyla uğraşan bir veli olduğunun dışında herhangi bir bilgi yoktur. Demirli Baba da diğer Uygur Kasabası evliyaları gibi toplu olarak bahar aylarında ziyaret edilir.

Türbe taşlarla çevrilmiş büyükçe bir mezardır. Mezar ağaçların arasındadır.

Türbe değişik hastalıklar için ziyaret edilir. Özel bir ritüel yoktur. İsteyen istediği adakta bulunur.

55-) Dikmen Baba Ziyareti / Amasya –Sarayözü Köyü Dikmen Baba Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Sarayözü Köyüne yakın konumdaki Dikmen Tepenin eteklerindedir.

Dikmen Baba’nın kim olduğu konusunda detaylı bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Bilgileri aldığımız köyün sitesinde bu alanın kutsal bir alan olduğu kabul edilmektedir.

Bu alan kutsal kabul edilir ve her yıl kurban kesilir.

Kurtuluş Savaşı yıllarında köyü istila eden Ermenilerin Dikmen Baba’nın olduğu yerden köye giremediği görülmüş ve köyü Dikmen Baba’nın koruduğuna inanılmaktadır.

Sayfa 38 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

56-) Dilek Evliyası / Amasya -Çiğdemlik Köyü Dilek Evliyası ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Çiğdemlik Köyündedir. Özellikle çocuğu olmayanlar tarafından ziyaret edilen ve orada evliya olduğuna inanılan bir ziyarettir.

Ziyaretin yanında uygulama yapılan bir su kaynağı vardır.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Özellikle çocuğu olmayanlar gelip ziyaret ederler ve suya bıçak bırakırlar. Suyun içindeki bıçak kısa zamanda paslanırsa kurban adağı keserler.

Genellikle tepsi içinde mumlar ile gelinip mum adağı adanır. Evde poğaça hazırlanıp evliyanın yanında dağıtılır.

57-) Dilek Taşı Ziyareti / Amasya -Çiğdemlik Köyü Dilek Taşı Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Çiğdemlik Köyündedir.

Köye yakın bir tepede siyah sivri bir kaya ziyaret edilmektedir. Türklerin taşa olan bağlılıklarına ritüeller uygulanır.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Özellikle çocuğu olmayanlar gelip ziyaret ederler, taşın etrafında dualarla dönerler, namaz kılarlar ve mum adağında bulunurlar.

58-) Ebe Kayası Ziyareti / Amasya –Uygur Beldesi Ebe Kayası Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasının yakınındaki bir yaylada bulunan ağaçtır.

Ebe Kayası olarak anılan ziyaret bir ağaçtır. Etrafında hiçbir ağacın olmadığı bir kayanın üstündeki ağaçtan ibarettir. Uygur Halkı tarafından kutsal kabul edilip ziyaret edilmektedir. İnanışa göre bu ağacın altında çocuğu olmadığı için ağlaya ağlaya vefat eden bir kadın medfundur.

Ziyaret özellikle çocuğu olmayan kadınlar ve değişik hastalıklar için ziyaret edilir. Ayrıca hamile kadınların çocuğunu düşürmemesi için ve yavrusunu düşüren ineklerin sağaltımı için da bu ziyarete gelinir.

Bu ziyaretteki uygulamalar için Sayın Rahime Özdoğan’ın tezinden ilginç uygulamayı olduğu gibi aktarmak istiyorum. Rahime Hanım’a sonsuz teşekkürlerimle…

Sayfa 39 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

“Tamamen çocuk isteğiyle ziyaret edilen bu adak yerine sabahın erken saatlerinde gelinmektedir. Adak yerinde icrâ edilen ritüele “satmak” denilmektedir. Köyde satma işleminden sorumlu bir kadın vardır. Sorumlu olan bu kadın, çocuğu olmayan, kuma sahibi biridir. Çocuk isteyen kadın, yanında sorumlu kadın ve başka bir kadınla daha sabahın en erken saatlerinde adak yerine gelirler. Kadının birisi Ebe Kayası denilen ağacın dibine oturur. Sorumlu kadın, ziyaretçiyi belinden tutarak birlikte ağacın etrafında dönmeye başlarlar. Üç kez yapılan bu dönme işleminin her defasında ziyaretçiyi döndüren kadın, ağacın dibinde oturan kadına “Ebe Kayası Huuu” diye seslenir. Ağacın dibinde oturan kadın: “Huuu, nereye gidiyon” şeklinde karşılık verir. Sorumlu kadın ağaca dönerek: “Ayşe’nin dölü olmuyo, onu satacam” der. Sonra hep beraber üç kez “Olur inşallah, durur inşallah” derler. Ağacın etrafında yapılan her dönmede bu karşılıklı konuşma tekrarlanır.

Dönme işi bittikten sonra ağacın dibinde iki rekât namaz kılınıp adak adanır. Adak Ebe Kayası’na adanmakta, ancak fiilen Halit Baba adak yerinde kesilmektedir.

Aynı şekilde karnındaki buzağıyı düşüren inekler için de aynı ritüel uygulanmakta, ancak kanlı kurban söz konusu olmamaktadır. İneğin sahibi ağacın dalına bez bağlayarak bir çeşit kansız kurban sunmaktadır. Çocuğu olmayan kadınlar, üstlerindeki elbiselerinden yırttıkları bir parça bezi ağaca bağlarlar.”

59-) Erkonaş Baba Türbesi / Amasya –Yassıçal Beldesi

Erkonaş Baba Türbesi Erkonaş Baba Türbesi Amasya İlinin merkez Amasya İlçesi Yassıçal Beldesindedir.

Ergonaş Baba, Ergüneş Baba olarak da anılan zatın aslında Ergonaş Baba’nın oğlu olan Seyyid Mustafa olduğu söylenmektedir. Baba olan Ergüneş Baba’nın türbesi ise Taşova İlçesi Uluköy Beldesinde medfun olduğu söylenmektedir. Fakat bu bilginin doğru olmadığını da söyleyenler vardır. Genel kanı türbede yatanın Erkonaş(Ergüneş) oğlu Seyyid Mustafa olduğu ve sağlığında felçli hastaları iyileştiren hekimlik bilgisine sahip olduğu söylenmektedir. Seyyid Mustafa 1300-1400 yılları arasında kasabaya gelip burada bulunan birçok Rum’un Müslüman olmasını sağlamıştır.

Sayfa 40 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Erkonaş Baba Alevi zümresi tarafından sahiplenilmesine rağmen onun Sünni olduğunu söyleyenler ve sahiplenenler vardır.

Erkonaş Baba’nın soyu oniki imama dayanmaktadır. Horasan erenlerinden olduğu söylenmektedir. Ergüneş Baba’nın dört oğlundan biridir. Ergüneş Baba’nın bir de kızı bulunmaktadır. Detaylı bilgiyi Ergüneş Baba maddesinde aktaracağım.

Türbe Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından bir görevli tahsis edilerek sürekli temiz ve bakımlı tutulmaktadır. Türbe yanında yatmak için oda, kurban kesim yeri, mutfak, yemek yenilen yerler ve Cemevi bulunmaktadır.

Erkonaş Baba Hıdrellez, Nevruz ve Aşure günlerinde yoğun olarak ziyaret edilmektedir.

Genellikle felçli hastalar türbeyi ziyaret ederler ve sabah kadar türbede kalırlar. Daha sonra iyileşenler türbeye gelip adaklarını kesip dağıtırlar. Ayrıca mum ve helva adağı da nadir olsa da görülmektedir.

Erkonaş Baba’nın ilk ikamet yeri Sarımeşe Köyündeymiş. Köylüler Ergonaş Baba’yı burada barındırmamışlar. O da “En zengininiz yedi sene sefa sürsün” diyerek köyden ayrılmış. Bu olaydan yedi yıl sonra köyde kıtlık olmuş. Halen zengin olanlar en fazla yedi yıl sonra tekrar iflas ettikleri görülmektedir.

Bir çok felçli hastayı iyileştirme hikayeleri vardır. Buradan geçen bir birliğin askerlerini ufacık kazanda yaptığı yemekle doyurduğu için adı Er-Kon-Aş Baba olmuştur.

60-) Ermiş Türbesi / Amasya –Vermiş Köyü Ermiş Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Vermiş Köyünün camisinin avlusundadır.

Ermiş’in kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur. Köye ismini veren bu erendir.

Köyün eski adı Ermiş’tir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 41 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

61-) Ese Dede Türbesi / Amasya –Yağcıabdal Köyü

Ese Dede Türbesi Ese Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yağcıabdal Köyünün yanındaki yüksek bir tepenin üzerindedir.

Ese veya İsa Dede 1500’li yıllarda köyün kurulması esnasında müridi Abdal Musa ile birlikte yöreye gelmiş ve burada yaşamış, İslam’ın bayrağını taşımıştır. Başka bir anlatıya göre Hacı Bektaş-ı Veli’nin kendisini görevlendirmesi ve asasını atarak “Git düştüğü yerde hizmetini gör” demesi üzerine bölgeye gelip burada irşada başlamıştır. Başka bir anlatıya göre burada şehit düşmüştür.

Köy halkının anlatımına göre köyü Yaycı Türkleri kurmuştur. Ese Dede ve Abdal Musa köye gelerek yerleşmiş ve ölünceye kadar burada yaşamıştırlar. Köyün adı daha sonra Yaycıabdalmusa Köyü olmuş, Cumhuriyet döneminde Yağcıabdal Köyü olarak son şeklini almıştır.

Türbe iki odadan oluşan bir ev biçimindedir. Bir odada Ese Dede’nin sandukası, diğer oda ise mutfak şeklinde düzenlenmiştir. Türbe dışında abdal Musa’nın mezarı vardır. Türbe köylüler tarafından 1995 yılında yapılmıştır. Türbede ok, yay, kılıç gibi Ese Dedeye ait savaş aletleri bulunmaktadır. Türbe bahçesinde bulunan çam ağacı Hacı Bektaş-ı Veli’nin atmış olduğu ağaçtır. Bu ağaç kutsal kabul edilir.

Sayfa 42 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe özellikle göz hastalıkları ve diğer hastalıklar için ziyaret edilir. Türbeye çocuk sahibi olmak isteyenler de ziyaret eder. Türbeye gelenler türbedar eşliğin onun gösterdiği yerleri öperek önce Abdal Musa mezarını ziyaret eder, daha sonra Ese Dede sandukasının başına gelerek etrafında 7 kez döner, dualarını yapar ve adağını adar. Adaklar kanlı adaklar olup türbede kesilir. Ufak ağrılar için türbe bahçesinde bulunan çam ağacına bez ve çaputlar bağlanır. Mum adağı uygulaması da vardır. Türbe ayrıca Yağcıabdal Köyünün gençleri tarafından askere giderken ziyaret edilir. Göz hastaları türbeyi üç Cuma gelmesi gerekmektedir.

Türbe üzerine bazı günler nur indiği görülmüştür.

Eskiden Ese Dede türbesinde bir sancak varmış. Bu sancak I.Dünya Savaşında, Çanakkale, Kore ve Kıbrıs Savaşlarında ortadan kaybolmuş ve savaş sonlarında geri gelmiştir.

62-) Evliya (Kabapelit) Ziyareti / Amasya –Kayacık Köyü

Kabapelit Evliyası Evliya Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Kayacık Köyündedir.

Evliya Ziyaretinde kimin medfun olduğu bilinmemektedir. Türbe yanında bulunan Pelit Ağacından dolayı Kabapelit Ziyareti olarak da anılmaktadır.

Köyün çevresinde Tekke olarak anılan başka yatır mezarları vardır. Bunlar da aynı sebeplerle ziyaret edilerek, bu yatırlarda benzer uygulamalar gerçekleştirilir.

Sayfa 43 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Tekke Evliyası Türbenin kare planlı olup, üzeri kiremit kaplı, betonarmeden mimari özelliği olmayan basit bir türbedir. Türbe yanında büyük bir Pelit Ağacı bulunmaktadır.

Türbe özellikle Kayacık Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Köylüler toplu olarak Bahar aylarında Yağmur Duasına çıkarlar türbe ziyaret edilir, kurban kesilir. Kurban etinden yapılan kurban pilavı tüm köylülere dağıtılır. Karapelit türbesi yalnız Kayacıklılar tarafından değil, çevre köylerden gelenler tarafından da ziyaret edilir.

63-) Fedai Baba Türbesi / Amasya –Yassıçal Beldesi

Fedai Baba Türbesi Fedai Baba Türbesi Amasya İlinin merkez Amasya İlçesi Yassıçal Beldesindedir.

Ergonaş Baba ailesinden olduğu söylenmektedir. 1855 yılında Yassıçal’da doğar. Asıl adı Hüseyin’dir. Babası Konaş oğlu İsmail, annesi Zehra Bacı’dır. Eğitimini tamamladıktan sonra babası ölünce yazın çiftçilik yapıp, kışın da köy kasaba dolaşarak seyahat edermiş. 1940 Sayfa 44 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

yılında vefat etmiştir. Şiirleri Abdullah Çelebi tarafından 1991 yılında “Amasya’lı Fedai Baba Divanı” adı altında toplanmıştır.

Türbe kare planlı çatısı kiremitli ve iki kat olarak yapılmış sade bir türbedir.

64-) Gazi Baba Türbesi / Amasya –Sarıyar Köyü Gazi Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yazıyar Köyünün girişindedir.

Sarıyar Köylülerinin anlatımına göre Kırım Savaşına katılmış ve burada yaralanarak köyüne dönmüştür. Sarıyar Köyünde doğup, burada vefat etmiştir. Köylüler tarafından köyü koruduğuna ve ermiş bir kişi olduğuna inanılmaktadır. Köyün eski adı Morami’dir. Bu ad dolayısıyla Gazi Baba’ya Borani Baba da denilmektedir.

Türbe ağaçlıklar içinde olup, mermerden üstü açık bir mezardır. Türbe etrafı mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. Türbe yanında oğlu olduğuna inanılan Ali Baba’nın da türbesi vardır.

Türbe özellikle Sarıyar köylüleri ve yakın köylerden gelenler tarafından ziyaret edilmektedir.

Gazi Baba çok değişik dilekler ve istekler ziyaret edilmektedir. İlkbaharda kadınlar tarafından bolluk ve bereket için türbe ziyaret edilir. Türbe etrafında üç kez dolaşıldıktan sonra, gömbe denilen yemek pişirilerek dağıtılır. Pişirilen gömbeler hem Gazi Baba’nın mezarının başında, hem de köyün diğer yatırlarının mezarları başında ikiye bölünerek dağıtılır. Bu uygulama sonbaharda da yapılır. Baş dönmesi olanlar horoz adağı adarlar ve türbe başında kesilir. Kandil geceleri ve bayramlarda türbe ziyaret edilir ve mum adağı gerçekleştirilir. Kısmeti açılsın diye türbeyi ziyaret eden kızlar, türbe yanında bulunan pelit ağacında salıncakta sallanırlar. Evlilik yoluna girenler türbe yanında adaklarını keserler ve evlenmeden iki gün önce Gazi Babayı ziyaret ederler. Yağmur duası için ziyaret edilen türbede törenler üç hafta sürer. İlk hafta Gazi Baba’ya getirilen kırmızı bir inek burada törenle kesilir. Askere giderken ve gelirken sağ salim görevlerini yapmak için kurban kesilir.

Gazi Baba mezarının üstünde bir türbe istemez. Köylüler türbe yapmak için aralarında para toplarlar. Köylülerden birinin rüyasına Gazi Baba üstüne türbe istemediğini söyler. Buna rağmen köylüler türbeyi yaptıkları günün gecesinde türbenin kiremitlerini köye doğru fırlatır.

Bu yüzden köylüler bir daha mezarın üzerine kapatmazlar.

Sayfa 45 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

65-) Güney Dede Türbesi / Amasya –İbecik Köyü

Güney Baba Türbesi Güney Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı İbecik Köyünün karşısındadır.

Güney Baba da denilen Güney Dede İbecik Köyünün manevi lideridir. Horasan erenlerinden olup bölgeye yerleşip burada İslâm’ı yaymak için mücadele etmiştir.

Türbe dikdörtgen planlı, üstü kiremit kaplı, temiz ama betonarmeden inşa edilmiştir. Türbe etrafı mesire yeri gibi düzenlenmiştir.

Ziyaret özellikle İbecik Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Kurban adağında bulunulmaktadır. Gece altını ıslatan çocuklar şifa bulmak amacıyla Güney Dede’ye getirilir.

66-) Hacı Dede Türbesi / Amasya -Orta Köy Hacı Dede Türbesi, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Orta Köyün içindedir.

Orta Köylülerin evliyadan bir kişi olarak nitelediği Hacı Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

67-) Hacı Hasan Dede Türbesi / Amasya –Uygur Beldesi Hacı Hasan Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasındadır.

Sayfa 46 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Hacı Hasan Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Uygur Kasabası halkı tarafından diğer kasaba evliyaları ziyaret edilirken toplu olarak bu yatıra da uğranmaktadır.

Uygur ahalisinin evliya ziyaretleri 15 gün kadar sürmektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe özellikle Uygur halkı tarafından toplu olarak ziyaret edilmektedir. Türbe üç kez ziyaret edilir. Adak haricinde Cafer Dede ziyaretinde yapılan uygulamalar bu türbede de uygulanmaktadır.

68-) Halil Dede Türbesi / Amasya –Saz Köyü Halil Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Saz Köyündedir.

Halil Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Halil Dede adına her yıl Saz Köyünde şenlikler düzenlenmektedir. Bu şenliklerde kurbanlar kesilmekte, birlik pilavı yapılmaktadır. Çok yaşlı bir Pelit Ağacının altında semah dönülmektedir.

69-) Halit Baba Türbesi / Amasya –Ezinepazar Beldesi Halit Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Ezinepazar Kasabasındadır.

Halit Baba, Horosan Erenlerinden kabul edilmektedir. Ezinepazarlılara göre İlyas Köyünde medfun olan İlyas Baba’nın mürididir. Halvetiye tarikatındandır. Halit Baba Ezinepazarlıların manevi lideri olup onları koruyup kolladığına inanılmaktadır.

Türbe bakımlı ve temizdir. Türbede Halit Baba’nın sandukası vardır. Türbe 1995 yılında İstanbul’dan bölgeye gelen bir kadın tarafından yaptırılmıştır. Kadının rüyasına giren Halit Baba kendisini tanıtır ve türbesinin yapılmasını ister. Türbe yapılmadan önce üstü açık olarak mezar yıllarca ziyaret edilmiştir.

Türbe özellikle Cuma günleri, çoklukla da kadınlar tarafından ziyaret edilir. Türbe abdestsiz, başı açık ve etekli ziyaret edilmez.

Türbeye sıtma, akıl ve sara hastaları, kızlar kısmeti açılsın diye, çocuğu olmayanlar ve ev, araba, üniversite, iş gibi maddi dilekler için gelinmektedir. Bütün istek ve dilekler için ziyaretçiler iki rekat namaz kılar. Kurban adağı olanlar türbede kurbanı keserler ve kendileri yemeden etrafa dağıtırlar.

Sayfa 47 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbesi yapılmadan önce Halit Babanın mezarı iri taşlardan yapılmıştır. Bir köylüye ev için taş lazımmış. O da gelip mezardan birkaç taş alıp eve götürmüş. Taşlar sabaha kadar ağlayınca adam ertesi sabah aldığı taşları gerisin geri yerine getirmiş.

1930’lı yıllarda bölgede olan depremde Halit Babanın türbesinin olduğu yerden tekbir sesleri duyulur. Çevre köylerde tahribat olmasına rağmen Ezinepazar’da bir şey olmaz. Halit Baba onları koruyup kollamıştır.

70-) Hamza Fakıh Türbesi / Amasya –Böke Köyü Hamza Fakıh Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Böke Köyünün mezarlığındadır.

Hamza Bey zamanında güreşçilik de yapmış olan bu yüzden Hamza Böke olarak da anılan, bir hocadır. Böke şampiyon, güçlü kuvvetli kişi, reis anlamındadır. Fakıh ise fıkıh alimi, din bilgini ve İslam hukukçusu anlamındadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret özellikle Böke Köylülerince yapılmaktadır.

71-) Hasan Baba Türbesi / Amasya –Ezinepazar Beldesi Hasan Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Ezinepazar Kasabasına 3km uzaklıktaki bir tepenin yamacındadır.

Hasan Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kesin bir bilgi olmamasına rağmen ya Halit Baba’nın ya da Şeyhsadi Köyünde medfun bulunan Şeyh Sadi’nin kardeşi olduğu rivayet edilir.

Türbe yaşlı pelit ağaçlarının arasında kalmış bir mezardır. Türbe aynı zamanda mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Mezarın yanında bir su kuyusu bulunmaktadır.

Türbe yağmur duası için ve askere gidenler sağlık temennisi amacıyla ziyaret eder. Askerden sağ salim dönen gençler türbeye gelip kurban adağını yerine getirirler.

Yağmur duası uygulaması bu bölgede ilginç yapıldığından Sayın Rahime Özdoğan’ın tezinden bu bölümü olduğu gibi aktaracağım. Yararlandığım değerli çalışması için teşekkür ederim.

Sayfa 48 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Yağmur duası ritüeli, kuraklık zamanlarında bu adak yerinde icrâ edilmektedir. Hasan Baba’ya yağmur duasına çıkmadan bir gün önce halburun içine dişi bir kurbağa koyulup, kasabanın bütün evleri gezilerek yiyecek toplanır. Bu işlemi kadın ve çocuklar yapmaktadırlar. Erkekler, yetmiş bin küçük taş toplayıp bu taşlara tek tek Kur’an-ı Kerim sureleri okumaktadırlar. Yağmur duasına çıkıldığı gün kadınlar, sabah namazını “Ebe Kayası” adı verilen adak yerinde kılarlar.

Yağmur duası, erkekler önde, kadınlar arkada olacak şekilde kasabanın içinden yapılan toplu yürüyüşle başlar. Kadınlar elbiselerini ters giymektedirler. Hasan Baba adak yerinde yağmur yağdırmaya yönelik dualar yapıldıktan sonra, kurban kesilir. İmam ve köyün ileri gelenlerinden birkaç kişi arabalarla, köy sınırlarını dua ederek dolaşırlar. Okunan yetmiş bin taş, adak yerinin yanındaki kuyuya bir çuval içinde bırakılır. Aşırı yağan yağmurlardan sonra kuyu içindeki çuval kuyudan alınmaktadır. Yağmur duası etkinliklerine katılan kadınlar, kendi aralarında değişik ritüeller icrâ etmektedirler. Ağlayarak, bağırarak dua etme, köyün en çok çocuk sahibi olan kadınını ıslatmak gibi ritüeller Ezinepazar yağmur duası geleneklerinde uygulanmaktadır.

72-) Hıdır Baba Ziyareti / Amasya -Böke Köyü Hıdır Baba Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Böke Köyündedir.

Hıdır Dede olarak da anılan zatın hakkında başka bir bilgi yoktur.

Ziyaretin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Değişik dilekler için yılda iki kez bahar ve güz aylarında ziyaret edilmektedir.

73-) Hızır Kaya Dede Ziyareti / Amasya - Vermiş Köyü Hızır Kaya Dede Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Vermiş Köyündedir.

Dere kenarındaki bir kaya Hızır Kaya olarak adlandırılmakta ve ziyaret edilmektedir. Bu kaya üzerindeki izlerin Ferhat tarafından yapıldığı rivayet edilir.

Türbe yoktur. Ziyaret bir kayadan oluşmaktadır.

Bu kayanın yanında evliyanın yattığına inanılmaktadır. Durmayan hayvanlar buraya getirilip, “satma” uygulaması yapılmaktadır.

Sayfa 49 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

74-) Hicabi Baba Türbesi / Amasya – Ziyaret Beldesi

Hicabi Baba Türbesi Hicabi Baba türbesi, Amasya İli Merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Ziyaret Beldesinin merkezinde bulunan Hicabi Baba Camisinin yanındadır.

Hicabi Baba’nın gerçek adı Hicabül Abdülbaki Efendi’dir. 1777-78 yıllarında Kırım’ın Bahçesaray kasabasından Amasya’ya gelmiş, burada Ürgüplü Hacı Ahmet Efendi adındaki bir medrese hocasından dersler almıştır. Tasavvuf eğitimini ise Turhallı Şeyh Mustafa Efendi’den almıştır. Şeyhinin ölümü üzerine Amasya’da Nakşibendi Tarikatının şeyhi olmuş ve manevi hastalıkları iyileştirmesiyle ünlenmiştir. 1815-16 yıllarında eski adı Ziyere olan Ziyaret Kasabasında vefat etmiştir.

Türbe dikdörtgen formda olup 8,5x6,10mt ölçülerindedir. Çatısı kubbelidir. İçerisinde biri bayan beş sanduka bulunmaktadır. Türbe 1991 yılında Anıt olarak tescil edilmiştir. Türbe 1974 yılında restore edilmiştir.

Hicabi Baba’ya her türlü dilek, akıl hastaları ve hacca giden Ziyaretliler gelmektedir. Hacca giden hacı adayları Hicabi Baba türbesini toplu ziyaret edip, dualar okurlar ve türbede bulunan sancağın altından geçerler. Diğer ziyaretler için gelenlerse dualarını okurlar.

Türbede Hicabi Baba’ya ait olan iki sancak bulunmaktadır. Savaş zamanında türbeden kaybolan sancaklar, savaş bitince geri gelir ve üzerinde kan ve kılıç izleri gözlenmiştir.

Hicabi Baba camisinin imamı Hicabi Baba’ya ait bir ibriği her gün doldurmasına rağmen sabahları ibriğin boşaldığı görülmektedir. Bu yıllardır böyledir.

Hicabi Baba Şeyh Mustafa Efendi’ye intisap etmek için birkaç kez Ziyaret’e gelir. Fakat bir türlü yolu bulup dergaha ulaşamaz. Bu durum Mustafa Efendi’ye malum olur ve müritlerini göndererek Hicabi Baba’yı yanına alır. Gün gelir Mustafa Efendi vefat eder. Vasiyet olarak “Kim kavuğumu yerden kaldırırsa yerime o geçsin der.” Bütün müridler denemesine rağmen kavuğu yerden kaldıramaz. Bu işe yalnız Hicabi Baba kalkışmamıştır. Dergahta huzursuzluklar çıkınca kavuğu kaldırdığı gibi başına geçirir ve şeyhinin yerine göreve başlar.

Hicabi Baba uzun boylu ve heybetli görünüşe sahiptir. Zaman zaman tarlaya çalışmaya giden köylüler şadırvanın orada Hicabi Baba’yı abdest alırken görmektedirler.

Sayfa 50 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Başka bir menkıbeyi ise değerli araştırmacı Abdulhalim Durma’dan olduğu gibi aktarıyorum: Hicabi’nin diğer müridlerinden farklı olan davranışları, sohbetlere iştirak etmesi şeyhinin dikkatini çeker. Aralarında meydana gelen manevi yakınlaşma, diğer müridlerin de gözlerinden kaçmaz. Ne var ki, müridler bu sevgiyi kıskanırlar. Dedikodular şeyhin kulağına kadar gider. Bunun üzerine şeyh, müridlerini toplar ve onların birer demet çiçek getirmelerini ister. Şeyhin bu isteğini yerine getirmek için, müridler Ziyere Köyü’nün arazisine ve dağlara çıkarlar. Amaç en güzel çiçeklerden bir demet hazırlayıp, şeyhlerine sunmaktır. Bütün müridler, Ziyere Köyü’nün dağlarından envai cins çiçeklerden birer demet yapıp Şeyhlerinin huzuruna girerler. Şeyhin odası bir çiçek bahçesine dönüşmüştür. Fakat Hicabi nice zaman sonra ağlaya ağlaya elleri boş döner. Şeyh, ‚ Ya Hicabi!.. Sen çiçek toplamadın mı ?‛ deyince, Hicabi büyük bir mahcubiyet içinde, ‛ Sultanım, çiçekler hep Allah’ın adını zikrediyorlar, kıyıp koparamadım‛, cevabını verir. Şeyh o zaman müridlerine döner; “İşte Hicabi’yi bunun için sizden fazla seviyorum. Siz ne anlarsınız çiçeğin fikrinden, zikrinden” der.

75-) Hacı Dede Türbesi / Amasya –Yeşil Yenice Beldesi

Hacı Dede Türbesi Hacı Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Yeşil Yenice Kasabasındadır.

Hacı Dede’nin gerçek ismi Şeyh Sadreddin Muhammed bin Seyyid Hüseyin bin Ali elHorasani’dir. Kısaca Sadreddin Muhammed Horasani’dir. Seyyid İbrahim’in babası olduğu kabul edilir. 1413 yılında Horasan’dan gelip, 1414 yılında Bedreddin Mahmut Çelebi Tekkesinde şeyh olduğu söylenmektedir. Amasya’da Horasani Baba olarak namlanan şeyh aynı zamanda Sultan II. Murad’ın oğlu şehzade Alaeddin Bey’in de şeyhidir. Şehzade 1442 yılında öldürülünce oğlu ile birlikte Yenice köyüne çekilirler. Burada bir zaviye kurarak vefatına kadar burada çalışmalarına devam eder.

Türbe 2005 yılında belediye tarafından yeniden yapılmıştır. Türbede Hacı Dedenin sandukası vardır. Sanduka namaz kılmak için düzenlenmiştir. Türbe etrafı geniş bir piknik alanı gibi düzenlenmiş olup, adak kesim yeri, pişirme yerleri, büyük bir havuz bulunmaktadır.

Türbe Samsun’dan dahi değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir. İstekleri kabul olanlar adağını burada kesip dağıtırlar.

Sayfa 51 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

76-) Hodulca Baba Ziyareti / Amasya -Böke Köyü Hodulca Baba Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Böke Köyündedir.

Hodul Mehmet gerçek ismidir. Hodul Baba olarak da anılan zatın hakkında başka bir bilgi yoktur.

Ziyaretin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur. Yağmur duası için ziyaret edilmektedir.

Dualarla birlikte kurban adağı kesilmektedir.

77-) İbrahim Dede Türbesi / Amasya – Ziyaret Beldesi

İbrahim Dede Türbesi İbrahim Dede türbesi, Amasya İli Merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Ziyaret Beldesi Yukarı Mahallede bulunan İbrahim Dede Tepesindedir. İbrahim Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbe üstü açık kabristan şeklindedir. Türbede iki mezar bulunmaktadır. Ziyaret Belediyesi tarafından restore edilerek çevre düzenlenmesi yapılmıştır.

78-) İncirlik Ziyareti / Amasya –Doğantepe Beldesi İncirlik Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Doğantepe Kasabası yakındaki bir tepenin eteğindedir. Bir mezar veya türbe olmayan bu adak yeri kutsal kabul edilen bir incir ağacından oluşmaktadır.

Adak yeri özellikle kadınlar tarafından her türlü istek için ziyaret edilmektedir. Ziyarete gelen kadınlar ağaç etrafında üç kez döndükten sonra, iki rekat namaz kılarlar ve adaklarını adarlar. İncirin meyveleri olgunsa bu ziyarette meyvelerinden de yerler.

Sayfa 52 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

79-) İsimsiz Türbe / Amasya -Orta Köy Evliya Türbesi, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Orta Köyüne yakın olan gölün kıyısındadır.

Orta Köylülerin evliyadan bir kişi olarak nitelediği ve sık ziyaret ettiği isimsiz türbede kimin medfun olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Orta Köylüler Evliya’yı, Yağmur Duası için, ekinleri doğal felaketlerden korunsun diye bahar aylarında toplu olarak ziyaret etmektedir. Köyün içinde toplanan erkekler namaz kılıp toplu dua okurlar ve sonra evliyanın başına giderek burada da dua okurlar, sonra kurbanlarını keserler.

80-) İz Kayası Ziyareti / Amasya –Ezinepazar Beldesi İz Kayası Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Ezinepazar Kasabasının kuzeyinde bulunan yüksek bir tepenin eteğindeki kayalık alandır.

Tepenin eteklerinde bulunan büyük bir kaya üzerinde ayak izlerine benzeyen izlerin Hz. Hızır’ın ayak izleri olarak kabul edilmektedir. Bu izlerin üzerinde biriken yağmur suları kutsal kabul edilmektedir ve tedavi için kullanılmaktadır.

Efsanesi ise şöyledir: Köye gelen yaşlı bir adam, bir evin kapısını çalar ve yemek için bir parça ekmek ister. Kapıyı açan yaşlı kadın adama ekmeği verir. Yaşlı adam giderken kadının ağzındaki yaraları görür ve kadına taşı taşın yerini tarif eder ve taş üzerindeki suyla yüzünü yıkarsan yaraların iyileşir der ve bir daha görünmemek üzere ortadan kaybolur.

Ziyarete korku sonucu uçuk ve yaraları çıkanlar, yürüyemeyen çocukların tedavisi için şifa arayanlar gelir. Kayalıktaki küçük gölcüklerden kaşıkla su alınır ve suyu alan arkasına bakmadan oradan uzaklaşır. Eğer arkasına bakarsa tedavinin olması imkansız hale gelir.

Tedavide başarı gösteren ziyaretçi adak olarak helva yapıp komşularına dağıtır.

81-) Kabalak Baba Ziyareti / Amasya –Uygur Beldesi Kabalak Baba Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasında bulunmaktadır.

Kabalak Babanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Ziyaret yeri bir kaydan oluşmaktadır. Türklerin taşa olan inançlarıyla alakalı ziyaret edildiğini düşünmekteyiz.

Ziyarete özellikle Uygur Kasabası kadınları hasta çocuklarını getirmektedir. Hasta çocuklar kayanın etrafında 7 kez döndürülerek şifa aranır. Adak olarak horoz kesilir ve kanları kayaya sürülür.

Sayfa 53 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

82-) Kamber Baba Türbesi / Amasya –Uygur Beldesi

Kamber Baba Türbesi Kamber Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasının çıkışında yüksek bir tepenin üzerindedir.

Kamber Babanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kendisinin Hacı Bektaş-ı Veli’nin akrabası ve Horasan ereni olduğuna inanılmaktadır. Kamber Baba mezarının köyün kuruluşundan çok önce orada olduğuna inanılmaktadır.

Türbe bir tepenin üzerinde ağaçların arasındadır. Kamber Babanın türbesi etrafı taşlarla çevrili bir mezar yeridir. Kitabesi yoktur. Türbeye yol yoktur ve patikalar izlenerek toplu olarak gelinir.

Türbe özellikle Uygur halkı tarafından toplu olarak ziyaret edilmektedir. Türbe üç kez ziyaret edilir. Birinci ziyaret güller goncalanınca bahar aylarında, yağmur duası için yapılır. İkinci ziyaret deprem ve doğal afetlerden korunmak için yapılır. Üçüncü ziyaret ise sonbahar mevsiminde bereketli mevsime şükür için gidilir.

Ziyaret uygulaması şu şekildedir: Uygur Halkı Nisan ayının ilk veya ikinci haftasında toplu olarak, kadın erkek ve çocuklarla beraber türbeye çıkar. Çıkmadan önce para toplanıp kurban etmek için sığır satın alınır. Evlerden yemek pişirmek için erzak toplanır. Sığır kurban edilir ve kanı bir kovada toplanır ve törenden sonra köyün sınırlarına dökülür. Adak kesildikten sonra toplu olarak şu dua 15 kez okunur: “Allahu leylahu, Allahu leylahu, dedem su” Toplu olarak yemekler yenir ve piknik yapılır, daha sonra bölgedeki diğer yatırlar ziyaret edilerek dualar okunur.

Uygur Halkı Kamber Babaya Pekmezcilik yapmış olduğundan dolayı Pekmezci derlermiş.

Yine törene gittikleri bir gün köye beyaz sakallı bir yaşlı gelmiş, köyde kalan bir kadına köylülerin nereye gittiğini sormuş. O da “Pekmezciye gittiler” deyince, ihtiyar “Onun adı Pekmezci değil, Kamber Baba” demiş. O günden sonra Kamber Baba olarak anılır olmuş.

Sayfa 54 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

83-) Karaali Evliyası (Evliyaları) / Amasya –Karaali Köyü

Karaali Evliyası Türbesi Karaali Evliyaları, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Karaali Köyü ve çevresindedir.

Karaali soyadına sahip üç kardeş evliya Karaali Köyünde yaşarmış. Sırasıyla vefat edince köye ve çevresine defnedilmişlerdir. Birincisi köyün girişinde Tekke denilen yerde medfundur. İkinci kardeş Karaali Düzü denilen tekkede medfundur. Üçüncü kardeş ise Kayalık Tepesi denilen yerdeki tekkede medfundur.

Köyün girişinde bulunan türbe mermerden yeniden yapılmıştır. Üzeri kapalıdır. Diğerlerinin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbeler özellikle Karaali Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Köylüler toplu olarak Yağmur Duasına çıkarlar her türbe ziyaret edilir, üçü için de ayrı ayrı kurban kesilir. Daha sonra köyü girişine gelinerek dağıtım yapılır, toplu olarak dilekler dilenir ve dualar okunur.

84-) Karagüleç Evliyası / Amasya -Kızseki Köyü Karagüleç Evliyası, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Kızseki Köyünün üst mahallesindedir.

Karagüleç Evliyası yatır olarak adlandırılmakta ziyaret edilmektedir. Hakkında ve kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Ziyarette namaz kılınmakta, kurban adağında bulunulmaktadır.

Sayfa 55 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

85-) Karataş Ziyareti / Amasya –Karataş Köyü Karataş Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Karataş Köyündedir.

Karataş Ziyaretinde kimin medfun olduğu bilinmemektedir. Karataş Köyünde Alevi-Bektaşi olan halkımız yaşamaktadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe özellikle Karataş Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Köylüler toplu olarak Bahar aylarında Yağmur Duasına çıkarlar türbe ziyaret edilir, kurban kesilir. Sonra sonbahar veya kış aylarında yine topluca bu kez Birlik Kurbanı kesilerek ziyarete gidilir. Bu ziyaretin amacında küskünlerin barışması amaçlanır ve araya girilerek barıştırılırlar.

86-) Kayrak Evliyaları / Amasya -Kayrak Köyü Kayrak Evliyaları, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Kayrak Köyündedir.

Kayrak Köyündeki ziyaretler evliya olarak anılmaktadır. Kayaya, Pelit Ağacına ziyaret yapılmaktadır. İsim yoktur.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Çocuğu olmayanlar ziyarete giderler kurban adağında bulunurlar. Burada da “Çocuk Satma” uygulaması yapılmaktadır. Bahar aylarında ekinlerin bereketli olması için kurban adağı yapılmaktadır.

87-) Kesme Kaya Ziyareti / Amasya –Doğantepe Beldesi Kesme Kaya Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Doğantepe Kasabasındadır.

Bir mezar veya türbe olmayan bu adak yeri bir kaya ve yanındaki dikenli bir ağaçtan oluşmaktadır.

Ziyarete özellikle baş ağrısından kurtulmak için gelinmektedir. Adak yerindeki kaya ziyaret edilip, yanında bulunan ağaca çaput bağlanıp arkaya bakmadan adak yeri terk edilir.

88-) Kızoğlan Baba Ziyareti / Amasya –Uygur Beldesi Kızoğlan Baba Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasındadır.

Kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbe yoktur. Ziyaret yeri bir alandır.

Kızoğlan Baba’nın bu alanda bir yerde medfun olduğuna inanılmaktadır.

Sayfa 56 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ziyaret özellikle çocuğu olmayanlar tarafından ziyaret edilir. Bu yüzden Kızoğlan Baba olarak anılmaktadır. Uygur halkı tarafından kız veya oğlan çocuğu olması için ziyaret edilir.

89-) Kirazpınarı Ziyareti / Amasya -Vermiş Köyü Kirazpınarı Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Vermiş Köyündedir.

Vermiş Köyünün içme suyunun da geldiği kaynak şifalı olarak kabul edilmekte ve ziyaret edilmektedir.

Türbe yoktur. Ziyaret bir kayanın içinden akan pınardan oluşmaktadır. Bu kaynak şifa için ziyaret edilmektedir.

Yan köyden bir genç askerlik dönüşü pınarda elini yüzünü yıkar. Evine vardığında ailesi bir bakar her yanı kan içinde. Meğer geceleri pınardan kan akarmış.

90-) Kocacık Baba Türbesi / Amasya –Karakese Köyü Kocacık Baba Türbesi, Amasya İli merkez Amasya İlçesi Karakese Köyünün yakınında bulunan Kocacık Tepe üzerindedir.

Kocacık Baba çobandır. Mesleğinde ermiş bir kişidir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe yanında suyu azalmayan bir kaynak vardır. Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Kocacık Baba medfun olduğunda sürüsü taşlaşır. Bu taşlardan herhangi birisi yer değiştirildiğinde bir süre sonra geri yerine gelmektedir.

91-) Koç Hasan Dede Türbesi / Amasya –Köyceğiz Köyü

Koç Hasan Dede Türbesi Sayfa 57 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Koç Hasan Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Köyceğiz Köyünün 1km güneyinde bulunan bir tepenin üzerindedir..

Amasya İlyas Köyünde medfun bulunan Baba İlyas’ın (Pir Baba İlyas Horasani) öğrencilerindendir. Köyceğiz Köyü Alevi-Bektaşi cemaatindendir.

Türbenin kare planlı olup, üzeri kiremit kaplı, betonarmeden mimari özelliği olmayan basit bir türbedir. Türbe yanında misafirhane ve aşevi için yapılmış bina bulunmaktadır.

Türbe özellikle Köyceğiz Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Köylüler toplu olarak Bahar aylarında Yağmur Duasına çıkarlar türbe ziyaret edilir, kurban kesilir. Yine sonbahar aylarında birlik ziyareti için kurban kesilerek toplu olarak ziyaret gerçekleştirilir.

92-) Kozulcu Baba Türbesi / Amasya –Halifeli Köyü Kozulca Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Halifeli Köyünün yakınında bulunan tarihi hamamın yanındadır.

Halifeli Köyünün eski adı Kalfalı Köyüdür. Kaynaklarda köyün kurucuları Kalfalı veya Halifeli obası olarak geçmektedir. Kozulca Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe tarihi bir hamamın yanındadır. Hamam taş ısıtmalı olarak çalışmakta, taş dışarıda ısıtılıp hamama konularak buhar sağlanır.

Ziyaret özellikle Halifeli Köylüleri ve yakın köylerden gelen ziyaretçiler tarafından ziyaret edilmektedir.

93-) Kurban Dede Türbesi / Amasya -Toklucak Köyü Kurban Dede Türbesi, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Toklucak Köyünün yakınındaki bir tepenin üzerindedir.

Kurban Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Bu türbede kurban adağında bulunulduğundan bu adın verildiğini düşünmekteyiz.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Özellikle nisan ayında köylüler tarafından toplu olarak yağmur duası için ziyaret edilmektedir. Yağmur duasında iki-üç büyük baş hayvan kesilir, pişirilir ve yemekler köye getirilip dağıtılır.

Sayfa 58 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

94-) Kurpos Baba Türbesi / Amasya -Gökdere Köyü

Kurpos Baba Türbesi Kurpos Baba Türbesi, Amasya İli merkez Amasya İlçesi Gökdere Köyündedir.

Kurpos Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe ile birlikte Cemevi bulunmaktadır.

95-) Lokman Hekim Türbesi / Amasya –Vermiş Köyü Lokman Hekim Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Vermiş Köyüne 3km yakınlıkta bir tepe üzerindedir.

Lokman Hekim veya Lokman Kuran-ı Kerim’de Lokman Suresiyle anılan ermiş bir kişidir.

Peygamber olup olmadığı tartışmalıdır. Allah tarafından kendisine hikmet verilmiştir.

Lokman ölümsüzlüğün iksirini bulmuş ve bunu kaybetmiştir. Kaybedişi hakkında birçok değişik rivayet vardır.

Türbe ve bir evden oluşmaktadır. Türbe bahçesinde meyve ağaçları bulunmaktadır.

Lokman Hekim türbesi değişik hastalıklara şifa bulmak amacıyla ziyaret edilmektedir. Türbe özellikle yaz aylarında ülkenin her yerinden gelenler tarafından ziyaret edilmektedir.

96-) Mehman Dede Ziyareti / Amasya -Böke Köyü Mehman Dede Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Böke Köyündedir.

Mehman Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Sayfa 59 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ziyaretin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Değişik dilekler için yılda iki kez bahar ve güz aylarında ziyaret edilmektedir.

97-) Mehmet Dede Türbesi / Amasya –Yeşil Yenice Beldesi

Mehmet Dede Türbesi Mehmet Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Yeşil Yenice Kasabasındadır.

Mehmet Dede Yeşil Yenice Kasabası halkı tarafından ziyaret edilen ikinci önemli şahıstır.

Kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe yakın zamanda belediye tarafından yeniden yapılmış ve güzel bir türbe olmuştur. Eski hali ise yine betonarmeden özensiz olarak inşa edilmişti.

98-) Mehmet Dede Türbesi / Amasya –Doğantepe Beldesi Mehmet Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Doğantepe Kasabasının yakınında bulunan yüksekçe bir tepededir.

Mehmet Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Bilinen ve sözle bugüne gelen düşünceye göre Mehmet Dede buradaki bir çarpışmada şehit düşmüş ve vefat ettiği yere defnedilmiş bir askerdir.

Türbe bir tepenin üzerinde, taşlarla çevrili, üstü açık bir mezar yeridir. Türbede Mehmet Dede’nin yakını olduğu söylenen üç mezar daha bulunmaktadır.

Türbe özellikle baş ağrısından kurtulmak ve yağmur duası için ziyaret edilmektedir. Bu türbede de ilginç bir uygulama yapılmaktadır. Doğantepeli erkekler sabah namazından sonra topluca türbeyi ziyaret eder, kurbanlarını keserler. Bayanlar ise öğleden sonra erkekler gidince türbeye gelip tef çalıp oynarlar. Eğer kadınlar çıkmazsa yağmur asla yağmazmış.

Sayfa 60 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

99-) Mehmet Dede Türbesi / Amasya –Yolyanı Köyü Mehmet Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yolyanı Köyün dışındadır.

Mehmet Dede adına Amasya’nın birçok yerinde rastlanmaktadır. Kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Bahar aylarının gelmesiyle birlikte köylüler toplu olarak yağmur duasına çıkarlar. Yazın bolluk içinde geçmesi için dualar okunur, kurban kesilir. Kesilen kurbanlarla yapılan yahni ve etli pilavlar toplu olarak yenir. Mehmet Dede birinci ziyaret edildikten sonra, ikinci gün köylüler mezarlık bölgesinde toplanmaktadır.

100-) Merami Baba Türbesi / Amasya –Bağlarüstü Köyü Merami Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesine bağlı Bağlarüstü Köyündedir.

Merami Baba, Hicabi Baba ile birlikte Kırım’dan 1777-78 yıllarında bölgeye gelip önce Amasya’ya, daha sonra Bağlarüstü Köyüne yerleşmiştir. Köyde tarla açmış, bir medrese, bir mescit ve bir de hamam açmıştır. Çevre köylerden gelenlerle birlikte Bağlarüstü Köyünü bir eğitim yeri haline getirmiştir.

Türbe içinde Merami Baba’nın sandukasının bulunduğu tek odalı basit bir türbedir. Türbede içi oyuk olan, kulağa benzeyen bir kemik parçası bulunmaktadır.

Merami Baba’yı özellikle kulağında problemler olanlar, sağırlık problemi olan hastalar ziyaret etmektedir. Merami Baba kulak rahatsızlığı için türbede kullanılan kemiği Kırım’dan buraya getirmiştir ve sağlığında da kullanmıştır. Kulak rahatsızlığı olanlara kemiğim içindeki sudan kulağa damlatılır. Adak adayanlar daha sonra adaklarını yerine getirir. Çocukluğundan beri kulaklarında problem olanların dahi burada şifa bulduğu anlatılmaktadır.

101-) Musa Dede Ziyareti / Amasya - Böke Köyü Musa Dede Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Böke Köyündedir.

Musa Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Ziyaretin yanında bir kaynak bulunmaktadır. Bu su günümüzde köye getirilmiştir.

Değişik dilekler için yılda iki kez bahar ve güz aylarında ziyaret edilmektedir.

Sayfa 61 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

102-) On İki İmam Kuyusu Ziyareti / Amasya -Sarıalan Köyü On İki İmam Kuyusu Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Sarıalan Köyünün üst mahallesindedir.

Alevi köyü olan Sarıalan Köyünün üst mahallesinde bulunan kuyunun suyu şifalı ve kutsal olarak nitelenmekte, ziyaret edilmektedir. Bu kuyu ziyareti ocaklılar tarafından işletilmektedir.

Değişik dilekler için de ziyaret edilen kuyu, özellikle vücutta çıkan değişik deri hastalıkları için ziyaret edilmektedir. Kuyuyu işleten ocaklılar, kuyu suyu ile ovarak, sürerek dertlere derman olmaktadırlar.

103-) Öksürük Kayası Ziyareti / Amasya -Yavru Köyü Öksürük Kayası Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Yavru Köyüne yakın konumdadır.

Yavru Köyünün yakında bulunan bir kaya öksürükten muzdarip olan yerel vatandaşlarımız tarafından ziyaret edilmektedir.

Türbe yoktur. Ziyaret bir kayadan oluşmaktadır.

Bu kaya öksürük hastalığından muzdarip olanlar tarafından ziyaret edilmekte ve kaya üzerine çivi çakılarak şifa aranmaktadır.

104-) Özfındıklı Evliyaları / Amasya -Özfındıklı Köyü Özfındıklı Evliyaları, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Özfındıklı Köyüne dağılmış durumdadır. Özfındıklı Köyünde bulunan evliyaların kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Köyde dört evliya türbesi bulunmaktadır. Bunlar Kurdo Dede, Karasu Dede, Kıran Evliyası ve İsimsiz Evliya türbesinden oluşmaktadır.

Türbelerin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Değişik dilekler için ziyaret edilmekte ve adaklar adanmaktadır.

105-) Pelit Dede Yatırı / Amasya -Yavru Köyü Pelit Dede Yatırı, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Yavru Köyünün mezarlığındadır.

Sayfa 62 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Yavru Köyünün mezarlığında bulunan Pelit Ağaçları “Dede” olarak anılmakta ve değişik dilekler, rahatsızlıklar için ziyaret edilmektedir. Hacı Dede olarak da anılmaktadır.

Türbe yoktur. Ziyaret pelit ağaçlarından oluşmaktadır.

Hastalanan çocuklar pelit ağaçlarının arasından üç defa dolaştırılarak şifa aranır. Başka dilekler için de şifa aranmaktadır.

106-) Pelitlik Baba Türbesi / Amasya –Sarıyar Köyü Pelitlik Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yazıyar Köyüne 2km mesafedeki bir tepenin üstündedir.

Pelitlik Evliyası olarak da anılan yatır bir tepe üzerinde medfundur. Türbe etrafı pelit ağaçlarıyla kaplı olduğundan bu adı almış olmalıdır. Alevi vatandaşlarımızın ikamet ettiği bir köy olan Sarıyar köylüleri tarafından bilinen ve ziyaret edilen Pelitlik Baba’nın kalp gözü açık, ermiş bir kişi olduğunun haricinde herhangi bir bilgi yoktur. Son yıllarda Sarıyar Kültür ve Dayanışma Derneği ve Sarıyar Muhtarlığı tarafından Pelitlik Evliyası Şenliği yapılmaktadır.

Türbe pelit ağaçlarıyla çevrili bir tepe üzerinde, ağaçtan yapılmış bir köydür. Türbe bakımsızdır.

Türbe özellikle Sarıyar köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Pelitlik Baba yağmur duası ve siğil hastalığı için ziyaret edilir. Yağmur duası üç hafta sürer ve son hafta Pelitlik Baba’da kurban kesilir. Ellerde çıkan siğiller için ziyaret edilen türbeden mezar yakınındaki pelit ağacından yaprak koparılıp eve götürülür. Yaprak kurudukça siğillerin yok olacağına inanılır.

Pelitlik Baba kendisinin öldükten sonra fırtına çıkacağını ve ağaçların devrileceğini, bu devrilen ağaçlarla kendisine türbe yapılmasını söylemiştir. Öldükten bir hafta sonra fırtına çıkmış ve mezarının etrafındaki ağaçların devrildiği görülmüştür. bu ağaçlarla bugünkü türbe yapılmıştır.

107-) Perdeli Ziyareti / Amasya - Bulduklu Köyü Perdeli Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Bulduklu Köyündedir.

Perdeli taşa dönüşen bir gelindir. Bulduklular bu kayaya Erenler de demektedir. Ermeni mezaliminde bir gelini kovalarlar. Gelin yakalanmamak için Allaha dua eder düşmanın eline düşmeden kayaya dönüşür. Başka bir rivayete göre ise kuş olmuş ve kuş olurken saçı kalmış diye rivayet edilir.

Başka bir rivayet ise Perdeli’nin karşısını Erenler olarak adlandırmaktadır. Burada ağaçlara dokunulmaz. Buradan odun getirilirse fırtına kopacağı söylenmektedir.

Sayfa 63 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ziyaretin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Çocuğu olmayanlar, ağrısı olanlar ziyaret etmektedir. Erkek çocuğu olan evladına Eren adını koymaktadır.

108-) Sancak Baba Ziyareti / Amasya - Böke Köyü Sancak Baba Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Böke Köyünün çıkışındadır.

Sancak Kaldıran olarak da anılan Sancak Baba hakkında başka bir bilgi yoktur.

Ziyaretin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Değişik dilekler için yılda iki kez bahar ve güz aylarında ziyaret edilmektedir.

109-) Saraycık Ziyareti / Amasya –Saraycık Köyü Saraycık Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Saraycık Köyündedir.

Evliya, Yatır olarak da adlandırılan ziyarette kimin medfun olduğu bilinmemektedir.

Türbe yeni inşa edilmiştir. Türbe yanında bir kaya içinden kaynak suyu çıkmaktadır. Bu suyun şifalı olduğu söylenmektedir.

Türbe özellikle Saraycık Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir. Çocuğunu hamilelikte düşüren kadınlar, çocukları huzursuz ve yaramaz olan kadınlar türbeyi ziyaret etmektedir.

110-) Sarayözü Ziyaretleri / Amasya –Sarayözü Köyü Ziyaretler, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Sarayözü Köyünde ve çevresinde değişik yerlerdedir.

Sarayözü Ziyaretlerinin Yerleri: 1-) Köyarası Ziyareti: Yahupalanı (Yakupalanı) Mevkiinde bulunmaktadır.

2-) Isıtmapınarı Ziyareti: Sakızlı Tarlanın altındadır.

3-) Ezüyası Ziyareti: Köyün üst tarafındadır.

4-) Nebişehit Yatırı: Köyün içerisindedir.

Sayfa 64 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

5-) Aşağı Dikmen Ziyareti: Arpalık Ovasının karşısındadır.

6-) Hop Hasan Evliyası: Köy içinde bir evin yanındadır.

7-) Hodulca Baba Yatırı: Hamancığın karşısındadır.

Bu kutsal alanlar ve ziyaretler değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

111-) Sarıkız Türbesi / Amasya –Yolyanı Köyü Sarıkız Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yolyanı Köyü meydanındadır.

Dönecek Tekke olarak da anılan türbede medfun olan Sarıkız Evliyasının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

112-) Sarıkız Türbesi / Amasya -Sarıkız Köyü Sarıkız Türbesi, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Sarıkız Köyündedir.

Sarıkız bölgenin fethi sırasında askerlere yardım ederken burada şehit düşmüştür. Saçı da kendi sarı olan bir kızmış.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbenin yanında Cemevi vardır.

Ziyaretçilerin bir şeyi öldüğü zaman Sarıkız’a gelip kurban keserler.

113-) Seyit Ali Türbesi / Amasya –Sarımeşe Köyü Seyit Ali Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Sarımeşe Köyündedir.

Yassıçal Kasabasında medfun olan Erkonaş Baba’nın çocuklarından biridir. Erkonaş Baba’nın kızı Fatma ve Seyit Ali Sarımeşe Köyünde medfundur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 65 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

114-) Seyit Halil Dede Türbesi / Amasya –Uygur Beldesi

Seyit Halil Dede Türbesi Seyit Halil Dede Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasının büyük mezarlığındadır.

Seyit Halil Dede’nin kim olduğunu bilmiyoruz. Uygur Evliyaları toplu olarak ziyaret edilirken, bu evliya da toplu olarak ziyaret edilmektedir.

Türbe mezarlığın için etrafı taşlarla sınırlandırılmış özensiz bir mezardır.

Türbe özellikle Uygur halkı tarafından toplu olarak ziyaret edilmektedir. Türbe üç kez ziyaret edilir. Adak haricinde Cafer Dede ziyaretinde yapılan uygulamalar bu türbede de uygulanmaktadır.

115-) Siğilli Evliya / Amasya - Küçükızılca Köyü Siğilli Evliya, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Küçükkızılca Köyündedir.

Siğilli Evliya, Seyyid Vakkas olarak anılmaktadır. Hakkında başka herhangi bir bilgi yoktur.

Değişik dilekler için ziyaret edilmekte, kurban adağında bulunulmaktadır. Siğil hastalığından muzdarip olanlar şifa aramaktadır. Fakat sürekli gidenlerin, felç olacağına inanılmaktadır.

Evliyanın kendisine bağladığına inanılmaktadır.

116-) Sofu Baba Türbesi / Amasya –Karakese Köyü Sofu Baba Türbesi, Amasya İli merkez Amasya İlçesi Karakese Köyünün Sofular mevkiindedir.

Sayfa 66 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Sofu Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

117-) Süt Baba Türbesi / Amasya –Yuva Köy Süt Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Yuva Köyündedir.

Süt Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Evliya olarak da adlandırılmakta ve ziyaret edilmektedir. Türbede medfun bulunan şahsın evliya ve veli bir kişi olduğuna inanılmaktadır. Yuva Köylüleri tarafından saygı görmekte ve yanından geçerken hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Türbe büyük bir pelit ağacının gölgesindedir. Türbe zamanın şartlarından dolayı bir hayli yıpranmıştır. Sayın Muhittin Gümüş’ün aktarımına göre 30 yıl kadar önce mezar define avcıları tarafından talan edilmiştir.

Genellikle Sütü az olan veya kesilen yeni doğum yapmış kadınlar ziyaret etmektedir. Ziyaret esnasında mezara süt dökülerek dualar okunur. Dökülen sütün karşılığının bolca alınacağına inanılır. Türbe ziyaretinde adak uygulaması yoktur. Hayır duası için de ziyaret edilir.

118-) Şefika Hatun Türbesi / Amasya –Kale Köyü

Şefika Hatun Türbesi Şefika Hatun Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Kale Köyündedir. Şefika Hatun’un kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kale Köy adını yakınında bulunan bir tepe üzerindeki kale kalıntısından almıştır. Kale Roma-Bizans Döneminde İpek Yolu’nu korumak için kullanılmıştır.

Sayfa 67 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Kale Köye yakın konumda mesire ve ziyaret yeri olarak kullanılan Dedeler Mevki de bulunmaktadır.

Türbe kare plana yakın, kiremit çatılı mimari özelliği olmayan basit bir türbedir. Mezar sandukası türbenin içindedir.

Türbe özellikle Kale Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir.

119-) Şehitler Baba Türbesi / Amasya –Sarayözü Köyü

Şehitler Baba Türbesi Şehitler Baba Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Sarayözü Köyünün mezarlığında türbesi vardır. Şehitler Baba’nın kim olduğu konusunda detaylı bir bilgi yoktur.

Türbenin üzeri açıktır. Türbe mermerden yeniden yapılmıştır. Türbe içinde bir sütun parçası bulunmaktadır. Bu sütunun Horasan’dan buraya atılmış olan Çeviştaş olduğuna inanılmaktadır. Diğer bir tanesi de Keçeci Baba’nın Türbesindir.

Bu alan kutsal kabul edilir ve her yıl kurban kesilir. Sarayözü Köyü Derneği her yıl bu mezarlığın etrafında Şehitler Baba Şenliği düzenlemektedir.

Sayfa 68 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

120-) Şeyh Cui Baba Türbesi / Amasya –Yuvacık Köyü

Şeyh Cui Baba Su Kaynağı Şeyh Cui Baba Türbesi, Amasya İli merkezinde Yuvacık Köyü cami yanındadır.

Mehmet Cui gerçek adıdır. Şeyh Cui, Şeyh Mehmed Cui Dede olarak da anılmaktadır. Halk tarafından saygı duyulan Mevlevi şeyhidir. Amasya’da Şadgeldi Paşa zamanında (Osmanlı’nın Amasya’daki ilk zamanları) ünlenmiş, Amasya Mevlevihane’sinde şeyhlik yapmıştır. 1414 yılında kendi köyüne çekilerek burada Mevlevihane’sini, Tekke’sini ve Mektebini oluşturmuştur. Köy uzun yıllar Şeyhcui Köyü olarak anılmıştır. Günümüzde resmi Yuvacık Köyü olmasına rağmen halk halen Cıcui, Şeyhcui Köyü olarak anmaktadır.

Türbe cami yanındadır. Durumu hakkında bilgimiz yoktur. Cami yanında Şeyh Cui’nin yaptırdığı çeşme bugün dahi varlığını sürdürmektedir.

Türbe yöre halkı tarafından hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Sayfa 69 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

121-) Şeyh Sadi Türbesi / Amasya –Şeyhsadi Köyü

Şeyh Sadi Türbesi Şeyh Sadi Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’nın Şeyhsadi köyündedir. Şeyh Muhammed Sadi olarak da anılan Şeyh Sadi Alevi/Türkmen cemaatinin bölgede ileri gelenlerindendir. Hacı Bayram Veli’nin hocası olduğu söylenmektedir. Şadgeldiler sülalesindendir. 1393 yılında Yıldırım Beyazıt Amasya’yı feth ettiğinde namı tüm Amasya’ya yayılmış olan bir İslam alimidir. Yıldırım Beyazıt’ın oğlu Mehmet Çelebi Amasya’ya tayin olunca Şeyh Sadi ile yakın ilişkiler kuracaktır. Ömrünün son dönemlerinde bugün türbesinin olduğu yerde tarımla uğraşacaktır. 1410 yılında vefat ederek tekkesinin bulunduğu yere defnedilmiştir.

Türbe ve tekke 1409 yılında Karakeçilioğulları’ndan Muslihuddin Musa Bey tarafından yaptırılmıştır. Şeyh Sadi’nın vefatından sonra oğlu Abdulmennan Çelebi tekkenin başına geçmiştir. Türbe günümüzde yapılan yenilemelerle özgün yapısından bir hayli uzaklaşmıştır.

Türbe etrafı aynı zamanda piknik alanı olarak da kullanılmaktadır.

Türbeye yurdun her yerinden ziyaretçiler gelmektedir. Değişik dilekler için ziyaret edilen türbede adak olarak kurban adağı adanır. Dilek gerçekleşince türbeye gelip burada kurban kesilip dağıtılır. Sandukanın başında oyuk bir kaya vardır. kurban kesilmediğinde bu kayanın içinden geçilemeyeceğine inanılmaktadır. Şeyh Sadi binlerce askeri bir kazan bulgur pilavıyla, atlarıysa bir mendil arpayla doyurduğu görülmüştür.

Türbeyi ziyarete gelenlerin bazıları Şeyh Sadi hazretlerini rüyasında gördüğü için geldiklerini söylemektedir. Çocuğu yürüyemeyen bir kadın Şeyh Sadi’nin rüyasında çağırmasından dolayı Isparta’dan ziyarete gelir ve çocuğu yürüyünce kurbanını keser.

Sayfa 70 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

122-) Taş Dede Ziyareti / Amasya –Sarayözü Köyü Taş Dede Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Sarayözü Köyünde bir ev içindedir.

Taş Dede köyün ileri gelenleri tarafından Hacıbektaş’tan getirilen ve kutsal olarak kabul edilen beyaz bir taştır. Bu taş ziyareti Türklerin taşa olan inançlarına göre ziyaret edilmektedir.

Bu taş kutsal kabul edilir ve köylüler bu taşın olduğu yerde Cem Törenleri düzenlemektedir.

Kurbanlar kesilmekte ve taştan değişik dilekler için istekte bulunulmaktadır.

123-) Tekeli Türbesi / Amasya –Halifeli Köyü Tekeli Türbesi, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Halifeli Köyündedir.

Halifeli Köyünün eski adı Kalfalı Köyüdür. Kaynaklarda köyün kurucuları Kalfalı veya Halifeli obası olarak geçmektedir. Tekeli Türbesinde kimin medfun olduğu bilinmiyor. Tekeli olarak belirtilen yerin Tekkeli olması ihtimali vardır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Ziyaret özellikle Halifeli Köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir.

124-) Uyuz Suyu Ziyareti / Amasya –Ezinepazar Beldesi Uyuz Suyu Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Ezinepazar Kasabası yakınındaki yüksek bir tepenin üzerindedir.

Türklerin “Su İyesi” ile korunduğuna inanılan ve kutsal olarak kabul edilen doğal bir kaynak suyudur. İki kırmızı kayanın arasından çıkan doğal kaynak suyudur.

Ziyaret özellikle uyuz hastalığına iyi gelmektedir. Bu suya ziyarete gelen hastalar kaynak suyunun yanında dua okuyup namaz kılarlar ve bu suyla yıkanırlar. Eğer iyileşme sağlanırsa tekrar kaynağa gelip, Cebrail Kurbanı dedikleri horoz adağını keserler.

125-) Yağmur Yatırları / Amasya -Yağmur Köyü Yağmur Yatırları, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Yağmur Köyü ve çevresine yayılmıştır.

Sayfa 71 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Yağmur Köyünde bulunan üç adet yatır ziyareti vardır. Bunların kimler olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Lokman Tepe üzerinde bir yatır olduğuna inanılmakta ve ziyaret edilmektedir. Başka bir tepe üzerinde ise Cüneyd-i Bağdadi’nin medfun olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca köy içinde ziyaret edilen İsimsiz bir yatır ziyareti bulunmaktadır.

Türbelerin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Bu yatırlar değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Özellikle yağmur duası için bahar aylarında ziyaret edilmektedir.

126-) Yatır Baba Ziyareti / Amasya –Uygur Beldesi Yatır Baba Ziyareti, Amasya İli merkez ilçesi Amasya’ya bağlı Uygur Kasabasında bulunan bir evin içindedir.

Sadece köylülerin bildiği ve ziyaret ettiği, mezarda kimin yattığı bilinmeyen bu ziyaret “yatır” olarak adlandırılmıştır. Ev halkının rüyalarına girmiş ve ermiş bir kişi olarak tanımlanmış ve saygı gösterilmektedir.

Yatır yüzünden aile evi terk edemiyor ve sürekli ilgisini göstermek zorunda kalıyor. Bu konudaki detayları Sayın Rahime Özdoğan’ın tezinden öğrenebilirsiniz.

Yatır Baba ziyareti ara sıra köy halkı tarafından ve özellikle ev halkı tarafından yapılmaktadır.

Adakları sadece ev halkı yapmaktadır. Yatır varlığını köylülerin veya ev halkının rüyasına girerek hissettirir. Rüyasına girdiği köylü adağını keser.

127-) Yel Evliyası Yatırı / Amasya -Bağlıca Köyü Yel Evliyası Yatırı, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Bağlıca Köyünün içindedir.

Köyiçi Evliyası olarak da anılan yatırda kimin medfun olduğu bilinmemektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbeyi özellikle Yel hastalığından rahatsız olanlar, bacaklarında ağrı olanlar şifa için ziyaret etmektedir.

128-) Yeşilöz Evliyaları / Amasya -Yeşilöz Köyü Yeşilöz Evliyaları, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Yeşilöz Köyü çevresindedir.

Sayfa 72 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Yeşilöz Köyüne dağılmış durumdaki bu evliya ve ziyaret yerlerinin varlığını Sayın Ebru Silahşör’ün değerli çalışması Amasya Merkez Ağzı tezinden buraya aktarıyoruz.

Evliyalar isimleri şöyledir: Mısda (Mustafa?) Dede, Ulu Ahıl (Ahi?), Şeh Kerim, Dikmen Dede, Depe(Tepe) Dede, Garaaş (Karataş?) Dede ve Çile Ana’dır.

Türbelerin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. Çile Ana ziyaretine hastalanan çocuklar götürülür ve burada bulunan suda şifa için çocuk yıkanır. Muharrem Ayında türbe ziyaretleri yapılır. Ayrıca değişik dilekler için ziyaret edilen evliyalarda kurban adağında bulunulur.

129-) Yukarıpınar Evliyası Ziyareti / Amasya -Tuzluçal Köyü Yukarıpınar Evliyası Ziyareti, Amasya İli Merkez İlçesi Amasya’ya bağlı Tuzluçal Köyünün mezarlığındadır.

Mezarlığın yanındaki pınardan dolayı Yukarıpınar adını alan yerde evliya olduğunu inanılmakta ve ziyaret edilmektedir.

Türbe yoktur. Ziyaret bir kaynaktan oluşmaktadır.

Bu pınarın yanından hamile kadınların geçmesi halinde çocukta iz çıktığına inanılmaktadır.

Mum adağı yapılır. Yavrusu olamayan ineklerin yuları ziyarete götürülüp bağlanırmış.

Sayfa 73 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ GÖYNÜCEK İLÇESİ TÜRBELERİ: 130-) Analı Kızlı Türbesi / Amasya –Göynücek –İkizyaka Köyü Analı Kızlı Türbesi, Amasya İli Göynücek İlçesi İkizyaka Köyünün dışındadır.

Analı Kızlı Türbesi, Türklerin taşa olan inançlarıyla ilgili bir ziyaret yeridir. Bölgenin düşman işgali sırasında düşman eline geçmemek için yaptıkları dualarla taşa dönüşmüş olan bir ana kızdır.

Türbe iki büyük taşın arasından geçen yol, bir kaynaktan oluşmaktadır.

131-) Cender Evliyası / Amasya –Göynücek –Kışlabeyi Köyü Cender Evliyası Türbesi, Amasya İli Göynücek İlçesi Kışlabeyi Köyünün mezarlığındadır.

Emuren Dede olarak da anılan evliyanın, keramet sahibi ve yanan fırına elbiseleriyle giren bir veli kişi olduğuna inanılmaktadır. Emuren Dede’nin Ser Çoban’ın da akrabası olduğu söylenmektedir. Kışlabeyi Köyünün eski adı Cender olduğundan buradaki evliya Cender Evliyası olarak anılmakta ve saygı görmektedir.

Türbe mezarlığın içindedir. Mezarlıkta büyük bir çam ağacı ve suyu bol bir kaynak vardır.

Cender Evliyasının mezarı bu ağaç ile kaynağın arasındaki mezarlardan birisidir.

Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Özellikle günahlarından arınmak için, hastalıktan kurtulmak, bahtı açmak ve çocuk sahibi olmak için evliya ziyaret edilir. Erkek çocuğu isteyenler türbe ziyaretine gelir ve istekleri olursa adını Satılmış koymaktadırlar.

Emuren Dede kendisinden keramet isteyenlere veliliğini ispat için, üzerinde elbiseleri olduğu halde kızgın fırına girermiş. Belli bir süre sonra elinde bir tutam otla fırının içinden yanmadan çıkarmış. Bu ota yörede Davar Otu denmektedir. Yörede hayvancılıkla meşgul olan köylüler her yıl düzenli olarak gelip bu otu bulurlar ve başında kurban kesip, kurbanın kanını bu ota bularlar.

Türbe toprağının ve suyunun her derde deva olduğu belirtilmektedir. Mezar yanında ağaç kesenin ifla olmayacağına inanılmaktadır.

132-) Gül Dede Yatırı / Amasya –Göynücek –Merkez Gül Dede Yatırı, Amasya İli Göynücek İlçesi merkezinde bulunan hamamdadır.

Gül Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Hamam çevresinde dolaşan kadınlar vücudunun bir tarafına dokunduğunda çocuklarında gül motifi çıkmasından dolayı yatıra Gül Dede denmiştir. Gül Dedenin varlığı bir rüya ile ortaya çıkmıştır.

Sayfa 74 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe ve mezar yoktur. Hamam içinde bulunan bir direğin altında Gül Dede’nin medfun olduğuna inanılmaktadır.

Gül Dede ziyareti hamam içinde bulunduğundan bu hamamın suyu kutsal kabul edilmektedir. Çocuksuz kadınlar, sarılık hastalığından muzdarip olanlar ziyarete gelmektedir. Suyu şifalı kabul edilen hamamda yıkanılmakta, çocuk isteyen kadınlar sütunu etrafında üç kez dönmektedirler. Adak olarak kurban adağında bulunulur.

133-) Gülben Evliyası Yatırı / Amasya –Göynücek –Beşiktepe Köyü Gülben Evliyası Yatırı, Amasya İli Göynücek İlçesi Beşiktepe Köyündedir.

Gülben Evliyasının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Bir ardıç ağacının altında Gülben adında ermiş bir kızın yattığına inanılmaktadır.

Türbe ve mezar yoktur. Bir düzlükte olan ardıç ağacı ziyaret edilmektedir.

Türbe özellikle çocuk sahibi olmak isteyen kadınlar tarafından ziyaret edilmektedir. Ağacın gölgesinde kılınan iki rekat namazdan sonra, ağaç etrafında üç kez dönülerek dualar okunur.

Ağaç gölgesinde uyumak da ritüellerden biridir. Ayrıca Gülben Evliyası ayak ve baş ağrıları içinde ziyaret edilmektedir.

Gülben adındaki kız bir gence aşık olmuş. Kavuşamayınca aşkından hastalanmış ve bugün medfun olduğu yerde vefat etmiştir. Zamanla mezarının olduğu yerde bir ardıç ağacı çıkmıştır.

134-) İkiz Baba Türbesi / Amasya –Göynücek –Şarklı Köyü İkiz Baba Türbesi, Amasya İli Göynücek İlçesi Şarklı Köyü Orta Şarklı ve Koyuncu Köyünün üst tarafındadır. İkiz Baba Horasan erenidir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe bahar ve yaz aylarında yoğun olarak ziyaret edilmekte ve kurbanlar kesilmektedir.

135-) Kızan Türbesi / Amasya –Göynücek –Şarklı Köyü Kızan Türbesi, Amasya İli Göynücek İlçesi Şarklı Köyünün dışındadır.

Değerli araştırmacı Abdülhalim Durma’nın eserinden öğrendiğimiz Kızan hakkında herhangi bir bilgi verilmemiştir.

Sayfa 75 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe Şarklı Köyü muhtarı tarafından düzenlenmiş olup, türbe yanında bir aşevi inşa edilmiştir.

136-) Şıh Ahmed Yatırı / Amasya –Göynücek –Başpınar Köyü

Şıh Ahmed Yatırı Şıh Ahmed Yatırı, Amasya İli Göynücek İlçesi Başpınar Köyü yakınındadır. Şıh Ahmed’in kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe ve mezar yoktur. Etrafı bir duvarla çevrilmiş olan ardıç ağacından oluşmaktadır. Şıh Ahmed değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Ağaca çaput bağlanmakta, mum adağında bulunulmaktadır.

137-) Yeşil Ana Türbesi / Amasya –Göynücek –İkizyaka Köyü Yeşil Ana Türbesi, Amasya İli Göynücek İlçesi İkizyaka Köyündedir.

Değerli araştırmacı Abdülhalim Durma’nın eserinden öğrendiğimiz Yeşil Ana hakkında herhangi bir bilgi verilmemiştir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Sayfa 76 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ GÜMÜŞHACIKÖY İLÇESİ TÜRBELERİ: 138-) Ali Kaya Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Saraycık Köyü Ali Kaya Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Saraycık Köyündedir.

Ali Kaya’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Köylülerin gözünde evliyadandır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir. Özellikle çocuğu yaramaz olanlar ve durmayanlar bu türbeyi ziyaret eder.

139-) Bakacak Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Çal Köyü Bakacak Dede Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Çal Köyündedir.

Bakacak Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Yalnız Çal Köyü Türkmen adetlerinin yaşatıldığı bir köydür. Bakacak Dede de bu adetler çerçevesinde saygı ve sevgi ile anılmaktadır. Sayın Abdülhalim Durma’nın değerli eserine göre türbe Pusacak Köyü Abhaz Çayırı mevkiindedir.

Türbenin ulaşımı zor yüksekçe bir tepenin üzerindedir. Türbenin yanında iki büyük ağaç vardır. Türbe iki odadan oluşmaktadır. Odanın birinde sanduka vardır, diğerinde ise namaz kılma yeri vardır. Kurban kesim yeri vardır. Sandukanın üzeri Türk Bayrağı ve yeşil örtülerle kaplıdır.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir. Adak için kurban adanmakta ve çaput bağlanmaktadır. Türbe ziyaretine çocuğu olmayanlar, yürüme özrü olanlar ve sevap kazanmak için gelinmektedir.

140-) Cüneyt Baba Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Kırca Köyü Cüneyt Baba Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Kırca Köyündedir.

Her yıl ismine düzenlenen şenliklerle anılan Cüneyt Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur. Alevi/Türkmen cemaatindendir. Kırca Köyü bölgede Yörgüç Paşa’nın yapmış olduğu Alevi katliamlarından kaçanlar tarafından kurulmuştur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir. 2010 yılından berine adına şenlikler düzenlenmektedir.

Sayfa 77 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

141-) Çukur Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi

Çukur Dede Türbesi Çukur Dede Türbesi, Mahallesindedir.

Amasya

İli

Gümüşhacıköy İlçesi

Gümüş

Beldesi Tekke

Barak Sultan olarak da anılan türbe için, Çukur Tekke, Arap Dede Tekkesi de denilmektedir. Barak Sultan, Barak Baba Taptuk Emre’nin hocasıdır.

Türbe restorasyonu bekleyen, dökük bir yapıya sahiptir.

142-) Dumanlı Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Dumanlı Köyü

Dumanlı Dede Türbesi Dumanlı Dede Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Dumanlı Köyüne yakın konumdaki bir mesire yerindedir.

Sayfa 78 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Dumanlı Köylüleri Hazar Bölgesi Horasan’dan 500 yıl önce bölgeyi gelmişlerdir. Bölgenin Türkleştirmek için Fatih Sultan Mehmet’in görevlendirdiği kişilerden birisi de Dumanlı Dede’dir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

143-) Eğce Mehmet Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Çal Köyü Eğce Mehmet Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Çal Köyündedir.

Eğce Mehmet’in kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir. Adak için kurban adanmakta ve çaput bağlanmaktadır.

144-) Filibeli Mehmet Efendi Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy – Ayakkabıcılar Arastası Filibeli Mehmet Efendi Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi merkezindeki Ekin Pazarı’nda bulunan Ayakkabıcılar Arastası içindeki kahvehanededir.

Filibeli Mehmet Efendinin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin kim tarafından yaptırıldığı bilinmiyor. Türbe bir kahvehanenin içindedir.

Türbeye uykusuz ve yaramaz çocuklar uslansın diye getirilmektedir.

Sayfa 79 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

145-) Hacı Nazır Baba Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Büyük Hamam Yanı

Hacı Nazır Baba Türbesi Hacı Nazır Baba Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi merkezinde bulunan Büyük Hamamın karşısındadır.

Hacı Nazır Babaya, Hacı Nadir Baba da denmektedir. Uzun yıllar Gümüşhacıköy’de yaşamış, gerçek adı Hacı Ahmet Çelebi’dir. Sadrazam torunudur. Gümüş Beldesi sınırları içinde bulunan gümüş madeninin işletmesine nazır (müdür) olarak 1494 yılında görev yapmıştır.

Türbenin Köprülü Mehmet Paşa tarafından yaptırıldığı söylenmektedir. Türbe girişi Taç Kapıyı andırmaktadır. Moloz ve kiremit kullanılarak dönemin mimarisine uygun imal edilmiştir. Türbe içinde Hacı Nazır Babanın sandukası bulunmaktadır. Gümüşhacıköyü’nün manevi lideri olan Hacı Nazır Baba hayır duası için, değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Türbede mum adağı yapılmaktadır.

146-) Hasan Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Kuzalan Köyü

Hasan Dede Türbesi Sayfa 80 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Hasan Dede Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Kuzalan Köyündedir.

Hasan Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe bir evin bahçesindedir. Türbenin üzeri açıktır. Betonarmeden özensiz bir türbedir.

147-) İmam Yahya Efendi Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi

İmam Yahya Efendi Türbesi İmam Yahya Efendi Türbesi, Amasya İli, Gümüşhacıköy İlçesi, merkezinde Cumudar Mahallesi Köprülü Mehmet Paşa Camisinin bahçesindedir.

Türbe caminin güneybatı köşesinde bahçe içindedir. Baş ve ayak taşı tamir edilmiştir. Baş taşında 1847 yılı okunmaktadır. Ayrıca baş taşında “Emsali yoktur imamın dünyada” gibi iltifatlar içeren bir beyit yazmaktadır. Türbe 1991 yılında Koruma Kurulu tarafından mezar olarak tescillenmiştir.

148-) İmir Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –İmirler Köyü İmir Dede Türbesi Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi İmirler Köyündedir. İmir Baba olarak da anılan İmir Dede Alevi zümresindendir. Niyaz Baba’nın vefatından sonra Cüneyit Baba, ardından da İmir Dede posta oturur. Hakkında başka bilgimiz yoktur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur. İmirler Köyünün isim babası olan İmar Dede Alevi vatandaşlarımız tarafından değişik dilekler için sık olarak ziyaret edilmektedir.

Sayfa 81 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

İmir Dede türbesinin bulunduğu tepe yanından geçen sellere rağmen heyelana uğramaz ve ayakta kalmayı becerir. Bu durumu İmir Dedeye bağlamaktadırlar. İmir Dede devletin Cem törenlerine yapmış olduğu baskın zamanlarında askerlerin ve komutanın köye girişini engeller.

Köye gelen yolun yapılırken bir mühendis İmir Dede mezarını kaldırmak ister ve ertesi sabah kalmış olduğu otelin odasında ölü bulunur.

149-) İsimsiz Türbe / Amasya –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi

İsimsiz Türbe İsimsiz Türbe, Amasya İli, Gümüşhacıköy İlçesi, Gümüş Kasabası merkezinde bulunan Camii Kebir Mahallesi Canikli Sokaktadır.

Türbe ve çeşme birlikte inşa edilmiş olup, türbe kısmı kuzeyde, çeşme ise güney yönünde kalmaktadır. Türbe kısmı taşlardan inşa edilmiştir. Çatısı eski tip kiremitle kaplıdır. Türbenin tavanı sökülmüş ve bir hayli bakımsızdır. Mevcut iki pencereyle türbe aydınlatılır. Türbe içinde bulunan işlemeli üç adet sanduka varmış. Bu sandukalar günümüzde Belediye Binasına taşınarak koruma altına alınmıştır. Türbe ve çeşme 1993 yılında Koruma Kurulu tarafından tescillenmiştir.

150-) İsimsiz Türbe / Amasya –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi İsimsiz Türbe, Amasya İli, Gümüşhacıköy İlçesi, Gümüş Kasabası merkezinde bulunan Şıhlar Mahallesi Şıhlar Yolu üzerindedir.

Türbe üzeri açık bir mezar taşıdır. Mezarın kenarları demir parmaklıklarla koruma altına alınmıştır. Mezarın ayak taşı mevcut değildir. Türbe 1993 yılında mezar olarak tescillenmiştir.

Sayfa 82 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

151-) Kadın Ana Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Bademli Köyü Kadın Ana Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Bademli Köyüne yakınındadır.

Kadın Ana’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

152-) Kötekli Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –İmirler Köyü

Kötekli Dede Türbesi Kötekli Dede Türbesi Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi İmirler Köyündedir.

Kötekli Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe betonarmeden yapılmış olup, dikdörtgen formunda, çatısı kiremitlidir. Sanduka üzerinde tedavi amaçlı kullanılan geyik boynuzu bulunmaktadır. Çevre köylerden gelenler tarafından ziyaret edilmektedir.

Sayfa 83 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

153-) Kul Hüseyin Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Keçi Köyü

Komşu Dede Türbesi Kul Hüseyin Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Keçi Köyündedir.

Kul Hüseyin, 1808 yılında Suluova Kazanlı Köyünde doğmuştur. Babasının adı Veli, anasının adı Fadime’dir. Genç yaşta her ikisini kaybedince, Merzifon Yakup Köyüne giderek burada çobanlık yapar. Hayvanları otlatırken yanına gelen Sersem Hızır Baba’ya intisap edip eğitimini onun yanında alır. Dana kuyruğunun kıllarından yapmış olduğu kemane ile deyişler, türküler okur. 1881 yılında vefat eder.

Türbe betonarmeden inşa edilmiştir. Türbe önündeki tabelada Komşu Dede Kul Hüseyin Türbesi yazmaktadır.

Türbe Keçi köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir.

Kul Hüseyin’in yanına gelen Sersem Hızır Baba Kul Hüseyin’i tabakasını alması için Hayrettin Köyüne gönderir. Hayvanlarını düşünen Kul Hüseyin’e Hızır Baba “Korkma ben hallederim” der. Kul Hüseyin Baba’nın tabakasını koşarak alıp gelir. Hayvanların yanına geldiğinde bir de bakar ki, Hızır Baba koyunları etrafına toplamış ve onlarla sohbet ediyor…

Bunun üzerine Kul Hüseyin hemen Sersem Hızır Baba’ya intisap eder.

154-) Kurt Baba Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Keçi Köyü Kurt Baba Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Keçi Köyünde Emir Köyü yolundadır.

Alevi/Türkmen vatandaşlarımızın saygı duyduğu ve ziyaret ettiği Kurt Baba’nın kim olduğu konusunda kesin bir bilgi yoktur. Horasan erenlerinden olduğu düşünülmektedir. Keçi Köyü halkının manevi lideridir.

Türbe üstü açık, özensiz bir mezardan oluşmaktadır.

Sayfa 84 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe Keçi ve Emir köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir.

Sert bir kış günü avcılar kurtları sıkıştırır. Avcılardan kaçan kurtların izi Kurt Baba’nın evinin önüne kadar gelmektedir. Kapıda avcıları karşılayan Kurt Baba’nın bakışlarından utanan avcılar orayı terk eder. Kurt Baba ne zaman kurtlara seslense ormandan kurtlar evinin kapısına kadar gelirmiş.

155-) Mehmet Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Kuzalan Köyü

Mehmet Dede Türbesi Mehmet Dede Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Kuzalan Köyündedir.

Mehmet Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe bir ev şeklinde düzenlenmiştir. Türbenin yanındaki alanın aynı zamanda mesire yeri olarak kullanıldığını biliyoruz.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir.

Sayfa 85 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

156-) Niyaz Baba Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –İmirler Köyü

Niyaz Baba Türbesi Niyaz Baba Türbesi Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Gümüş Beldesine 17km uzaklıktaki İnegöl Dağındadır. İnegöl Dağı İmirler Köyü sınırlarındadır.

Ahmet Halil Niyaz Baba olarak da anılan Niyazi Baba Alevi zümresindendir. Buraya yakın konumdaki yaylacılar Niyaz Baba’nın Horasan’dan gelen bir veli olduğu ve bölgedeki yaylada çobanlık yaptığını söylemektedirler. Merzifon’da medfun olan Piri Baba ve Çorum’da medfun olan Koyun Baba’la kardeş oldukları söylenmektedir. Burada yapılan kazıda ele geçen balta ve kılıcın Niyaz Baba’ya ait olduğu söylenmektedir. Eserler Amasya Müzesinde sergilenmektedir. Ayrıca Niyaz Baba’nın Babai İsyanı (1240) sırasında doğduğu söylenmektedir. Olaylar esnasında Eliya Hatun tarafından kaçırılan küçük Niyaz, Rıza-i Sadık Baba tarafından mezarının bulunduğu bölgeye getirilir. Rıza-i Sadık Baba Niyaz Babayı Astroloji, Eczacılık ve gizli ilimler konusunda yetiştirir. İlmi Eretna Beyliği tarafından duyulmuş ve taktir edilmiştir. 2004 yılından beri İmirler Köyü Niyaz Baba Dayanışma ve Kalkındırma Derneği tarafından temmuz ayında şenlikler düzenlenmektedir.

Türbe betonarmeden iki odalı olarak inşa edilmiştir. Odalardan birinde Niyaz Baba’nın sandukası vardır. Diğer odaysa namaz kılmak içindir. Türbenin yakınında bir delik taş bulunmaktadır. Buraya gelen ziyaretçiler delik taşın içinden geçmektedir. Türbedar türbede kalmaktadır.

Türbe özellikle yağmur duası ve değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Köylüler yağmur duası için yanlarına bir kurban alarak sabah erkenden türbeyi ziyaret ederler. Türbe yanındaki kaya yanında kurban kesilir, köyün büyüğü “dede” önderliğinde dualar edilir. Kesilen kurbanın kanından bir kısım yanlarında götürülerek tarlalara serpilir.

Yine özellikle Hıdrellez günü toplu ziyaretler yapılmaktadır. Türbe ziyaretine gelenler etraftaki ağaçları, sandukayı öperler. Tokat ili ve çevresinden gelenler türbeye sürünerek girerler ve etrafında üç kez dönerler. Çorum ilinden gelenler ise türbe etrafını yedi kez dönerler.

Sayfa 86 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Genellikle büyük dilekler için kurban adağında bulunulur. Türbe önündeki kayaya bez ve iplerin bağlanması ise sağlıkla ilgili dilekler içindir.

Niyaz Baba Merzifon’da ayakkabıcılık yapan kardeşi Piri Baba’nın ziyaretine gider. Bir mendilin içine de süt koyar. Kardeşini ziyaret edince mendili duvar asar. O arada dükkanı ziyarete gelen bir bayan müşterinin topuğuna bakınca, mendil içindeki süt akmaya ve keramet bozulmaya başlar. Bunun üzerine kardeşi Piri Baba “Niyaz! Dağın başında ermek kolay, gel de ak topuklara, ak gerdana bakıp da görmeden erenlerden ol” demiş. Bu durumdan çok utanan Niyaz Baba “Bana ne ak topuktan, ak gerdandan. Bana İnegöl dağlarında otlayan ak koyunlar, ak kuzular gerek” diyerek yola koyulmuş.

Niyaz Baba’nın zaman zaman ziyaret ettiği bir köydeki vatandaşlar Niyaz Baba’ya oyun oynayınca, Baba kızar ve bir beddua okur. Bu bedduadan sonra köylüler fakirleşir.

157-) Pir Ali Civan Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Sarayözü Köyü

Pir Ali Bir Civan Türbesi Ali Pir Civan Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Sarayözü Köyündedir.

Ali Bir Civan, Pir Ali Bir Civan olarak da anılan Ali Pir Civan Alevi vatandaşlarımızın saygı duyduğu bir velidir. Türkmen Kızılbaş Pirlerinden olarak bilinmektedir. Osmanlı Celali İsyanlarında kız kardeşiyle birlikte Gümüşhacıköy’de idam edilmişlerdir. Horasan erendir ve İmam Rıza soyundandır. Alevi pirlerinden Şah Mahmut Veli’nin dört oğlundan en küçüğüdür. Şah Mahmut Veli, Keçeci Baba ile akrabadır. Birkaç yıldır Ali Pir Civan adına şenlikler düzenlenmektedir.

Türbe 1902 yılında yapılmıştır. Türbenin sandukası 8 mt boyundadır. Pir Ali Civan’ın ayak ucunda kız kardeşi de medfun olduğu düşünülmektedir ve bu yüzden türbesi uzundur. Türbe paravanla ikiye ayrılmış olup, sanduka yanındaki bölüm mescit olarak kullanılmaktadır.

Sanduka baş tarafı oturan insan figüründedir ve sanduka üzerinde dilek defteri bulunmaktadır.

Ali Pir Civan Amasya Adak yerleri içinde en çok ziyaret edilen türbelerdendir. Amasya dışında Ankara’dan dahi türbeyi ziyarete gelenler vardır.

Sayfa 87 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe ziyaretine gelenler mescit kısmında iki rekat namaz kıldıktan sonra, türbe etrafında dualar ederek dolaşırlar. Duaların ardından dilekler dilek defterine yazılır ve mum yakılır.

Türbe siğil tedavisi için türbe yanındaki incir ağacından koparılan dala siğil sayısı kadar düğüm atılır. Ağrı ve sızılar için türbede bulunan geyik boynuzuyla ovularak tedavi uygulanır. Çocuğu olmayan kadınlara Amasya’da uygulanan “Satma Ritüeli” bu türbede de uygulanır. Öksürük için, ince hastalık için gelenler türbe ziyaretinden sonra türbe dışında bulunan Dede Pınarı suyundan içerler. Adaklar çoğunlukla kurban adağıdır ve türbede kesilerek yenilir.

Ayrıca mum adağı, türbeye eşya getirme ve helva dağıtma gibi uygulamalarda görülmektedir.

10 sene önce türbeye her sabah bir geyik düzenli olarak gelmektedir. Geyik türbe içinde biriki saat kalıp kaybolurmuş. Bu geyiği gören bir avcı geyiği vurur. Geyik birkaç damla kan bırakarak ortadan kaybolur. Avcı ve atı aynı gün bir kayadan düşerek paramparça olmuştur.

158-) Sığırcık Molla Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi Sığırcık Molla Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Gümüş Kasabasının merkezindedir.

Bölgeye Arabistan’dan gelip yerleşmiş ve medresede hocalık yapmıştır. 1500 yıllarında gelmiş ve 1580 yılında vefat etmiştir. Bölgede meydana gelen çekirdek istilasını sığırcık kuşu sürüsüne dönüşerek engellemiş olduğundan kendisine bu ad takılmıştır.

Türbe ağaçlıklı bir tepenin üzerindedir. Türbenin üstü açık, taşlardan yapılmış, özensiz bir türbedir.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir. Özellikle yürüyemeyen ve konuşamayan çocuklar şifa bulsun diye türbeye gelinir. Türbenin taşları yürüyemeyen çocukların dizlerine, konuşamayan çocukların dillerine sürülür.

159-) Şeyh Cüneyd Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –İnegöl Dağı

Şeyh Cüneyd Türbesi Sayfa 88 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Şeyh Cüneyd Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi merkezine yakın konumdaki İnegöl Dağının kuzeyindedir.

Cüneyt Baba olarak da anılan Şeyh Cüneyd hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe günümüzde aynı zamanda bir mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. Tepenin üzerinde ulu ağaçların gölgesinde, mütevazi betonarme bir türbedir.

Türbe değişik dilekler için bölge insanları tarafından ziyaret edilmektedir. Dilekleri kabul olanlar kurban adaklarını burada kesip yerler ve kalan etleri dağıtırlar.

160-) Tekkeşi Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Keçi Köyü Tekkeşi Dede Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Keçi Köyünde Bulak Kalesi diye anılan tepededir.

Bölgenin Rumlar/Ermenilerden istilası esnasında az kuvvetle köyü koruduğu rivayet edilir.

Başka anlatıcılara göre Mehmet Hoca (Dede) adlı şahıs keçilerin boynuzlarına mum bağlayıp askerleri kalabalık göstermiş düşmanın üzerine bu keçilerle yürüyerek onların kaçmasını sağlamıştır. Köyün adının bu efsaneden kaldığı söylenmektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

161-) Tönge Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi

Tönge Dede Türbesi Tönge Dede Türbesi, Amasya İli, Gümüşhacıköy İlçesi, Gümüş Kasabası, Irgat Mahallesi, Demircioğlu Sokaktadır.

Sayfa 89 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe dikdörtgen planlı yarı taştan, yarı bağdadi tarzda inşa edilmiştir. Türbenin üzeri kiremitle kaplıdır. Türbe içinde Tönge Dede’nin sandukası bulunmaktadır. Türbe 1993 yılında Koruma Kurulu tarafından Türbe/Anıt olarak tescillenmiştir.

162-) Vayisoğlu Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Yazıyeri Köyü

Vayisoğlu Türbesi Vayisoğlu Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Yazıyeri Köyü eski köy camisinin önündedir.

Denizli Acıpayam’dan veya Tokat Almus’tan bölgeye üç oğlu ile birlikte gelen Vayisoğlu köyün kurucusudur. Köyün adı uzun yıllar Vayisoğlu’dur. Köy Tavşan Dağı’ndaki eski yerinden bugünkü yerine taşınınca ismi de Yazıyeri olarak değişir.

Türbeler eski caminin bahçesindedir. Mezarlar bakımsızdır.

Türbeler özellikle hayır duası için Yazıyeri köylüleri tarafından ziyaret edilmektedir.

163-) Yamacı Dede Türbesi / Amasya –Gümüşhacıköy –Ayakkabıcılar Arastası Yamacı Dede Türbesi, Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi merkezine yakın konumdaki Yılanların Kışlasındadır.

Yamacı Dedenin gerçek adı Müslihitdin Efendi’dir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 90 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ HAMAMÖZÜ İLÇESİ TÜRBELERİ: 164-) Çamlıca Türbesi / Amasya –Hamamözü –Çay Köyü

Çamlıca Türbesi Çamlıca Türbesi, Amasya İli Hamamözü İlçesi Çay Köyü mezarlığındadır. Çamlıca Türbesinde medfun şahıs hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe üzeri kiremit çatıyla kaplı betonarmeden sade bir türbedir. İçerisinde bir sanduka bulunmaktadır.

165-) Damladere Türbesi / Amasya –Hamamözü –Damladere Köyü Damladere Türbesi, Amasya İli Hamamözü İlçesi Damladere Köyündedir.

Damladere Türbesinde medfun şahıs hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe önceleri bir ağaçmış. Ağaç Ziyareti olarak ritüeller uygulanırken, köyden bir kadının rüyasına girerek burada bir türbe yapılmasını söylemiştir. Bunun üzerine türbe yapılmış ve bugün uygulamalar türbe ziyareti olarak yapılmaktadır.

Sayfa 91 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

166-) Yemişen Mehmet Dede Türbesi / Amasya –Hamamözü –Yemişen Köyü

Dedeçam Etkinlikleri Yemişen Mehmet Dede Türbesi, Amasya İli Hamamözü İlçesi Yemişen Köyü Dedeçamı mevkisindedir.

Dedeçamı olarak da anılan Mehmed Dede hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe betonarmeden inşa edilmiştir.

Yemişen Köyü Derneği tarafından son yıllarda türbe yanında düzenlenen etkinliklerle ziyaret edilmektedir.

Sayfa 92 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ MERZİFON İLÇESİ TÜRBELERİ: 167-) Adı Meçhul Yatırı / Amasya –Merzifon –Naccar Mahallesi

Çay Camii Adı Meçhul Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Naccar Mahallesi Çay Camisinin medfundur. Çay Camisinin bahçesinde medfun bu zatın ismi bilinmiyor.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe zaman zaman yağmur duası için ziyaret edilmiştir.

Mustafa Rıfat Hoca bir gece rüyasında Adı Meçhul Evliyasını görür. Sabah namazında bir deli askerin geleceğini ve Kuran’dan belli ayetleri okumasını ister. Sabah namazından sonra bu deli asker zuhur eder ve Hoca cemaate ona dokunmamalarını söyler. Sonra rüyasında kendisine verilen görevi yerine getirip, Kuran’ı açıp o ayetleri okur. Okudukça deli sakinleşir ve dua bitince tüm askerde delilik kalmaz ve hocanın ellerinden ağlayarak öper.

Sayfa 93 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

168-) Ahi Kerim Sultan Türbesi / Amasya –Merzifon –Gazi Mahbub Mahallesi

Ahi Kerim Sultan Türbesi Ahi Kerim Sultan Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Gazi Mahbub Mahallesi Ahi Kerim Sokaktadır.

Burada bulunan Ahi Tekkesini kurduğuna inanılmaktadır. Bu konuda kesin bir bilgi yoktur.

Türbe betonarmeden, kiremit çatılı, kare planlı bir türbedir. Türbe mahalle sakini Hacı Rafet Ahıska tarafından yaptırılmıştır.

169-) Ahmet Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Tavşan Mahallesi Ahmet Dede Türbesi, Mahallesindedir.

Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan

Arap Dedenin Harmanlar Mahallesinde medfun bulunan Arap Evliyası ile kardeş olduğu söylenmektedir. Kim olduğu konusunda herhangi başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe özellikle sinirsel hastalıkları olanlar tarafından ziyaret edilmektedir. Sıkıntı Evliyası gibi bu rahatsızlara şifa olmaktadır.

170-) Ali Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Yolüstü Köyü Ali Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Yolüstü Köyündeymiş.

Sayfa 94 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Değerli araştırmacı Sayın Abdülhalim Durma’nın eserinden öğrendiğimiz Ali Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe günümüzde kaldırılmıştır.

171-) Alişar Türbeleri / Amasya –Merzifon –Alişar Köyü Alişar Türbeleri, Amasya İli Merzifon İlçesi Alişar Köyündedir.

Değerli araştırmacı Sayın Abdülhalim Durma’nın kitabında Alişar Köyünde iki yatır türbesi bulunmaktadır. Bunlar Gül Dede ve Komşe Dede türbeleridir. Haklarında başka bilgi verilmemiştir.

Türbelerin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Gül Dede ve Komşe Dede yerel evliyalardandır. Komşe Dede yağmur duası için ziyaret edilmektedir.

172-) Alişen Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Alişar Köyü Alişen Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Alişar Köyünün meydanındadır.

Alişar Köyünün kuruluş tarihi yaklaşık olarak 600 yıl eskiye gitmektedir. Oğuzların Avşar Boyundan olan Germiyanlılar tarafından kurulduğu düşünülmektedir. Bu yüzden köyün adı olan Alişar’ın Avşar’dan türediği veya Germiyanların atası olan Ali-Şir Bey’in Anadolu’da kurmuş olduğu, ismini vermiş olduğu köylerden biri olarak düşünülmektedir. Köyün ileri gelen ailelerden Tok’ların belirtmesine göre ise köyün adı köyün yatırı olan Alişen Dede’den gelmektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

173-) Arap Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Cami Cedit Mahallesi Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Cami Cedit Mahallesi Hacı Rahat Caddesindedir.

Arap Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir yoktur.

Mezarın arkasında ahşaptan Arap Dede Mescidi varmış. Mescit günümüze ulaşmamasına rağmen Arap Dede Türbesi günümüze gelmiştir.

Sayfa 95 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

174-) Arap Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Harmanlar Mahallesi Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Harmanlar Mahallesi Kıyılık Sokaktadır.

Arap Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

Arap Dede’nin mezarın yanında bir kuyu, kuyunun üzerinde ağaçtan çok ağır bir kapak bulunurmuş. I. Dünya Harbinden önce mahallede geceleri uzun süre tıkırtılar olmuş. Bir gece bir patlama duyulmuş ve mezarın yanındaki kuyunun üzerindeki kapak yine mezarın başında bulunan dutu ağacına üç kere öyle bir vurmuş ki, dutun olmamış meyveleri dahi dökülmüş.

Mahalleli ertesi sabah uyandığında seferberlik haberini almışlardır.

175-) Arap Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Tavşan Mahallesi Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesi Gazi Caddesindedir.

Arap Dedenin Harmanlar Mahallesinde medfun bulunan Arap Evliyası ile kardeş olduğu söylenmektedir. Kim olduğu konusunda herhangi başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

176-) Arap Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Bulak Köyü Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Bulak Köyündedir.

Yerel Evliya türlerinden olan Arap Dede’nin kim olduğu ve hangi devirde yaşadığı konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

177-) Arap Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Alıcık Köyü Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Alıcık Köyündedir.

Arap Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Alıcı Köyü’nün %90 nüfusu Alevi inanca sahip vatandaşlarımızdan oluşmuştur. Alıcı Köyünde anacağımız yatırların bu inanca uygun ziyaret edildiğini düşünmekteyiz.

Sayfa 96 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

178-) Arap Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Han Köyü Arap Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Han Köyünde bulunan caminin bahçesindedir.

Arap Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

179-) Arap Evliya Yatırı / Amasya –Merzifon –Harmanlar Mahallesi

Dobak Camii Arap Evliya Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Harmanlar Mahallesi Dobak Camisinin arka bahçesindedir.

Arap Evliyanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

180-) Bakırbaş Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Karşıyaka Köyü Bakırbaş Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Yalnız Köyü yakınında bulunan bir tepenin üzerindedir.

Bakırbaş Dede’nin kim olduğu ne zaman yaşadığı ve vefat ettiği bilinmiyor. Selçuklular zamanında burada şehit düşmüş olan bir asker olduğu söylenmektedir. Asıl isminin Balım Sultan olduğu türbesinde yazmaktadır. Bakırbaş adını ise türbesinde bulunan bakırdan yapılan bir başlıktan dolayı almış olmalıdır.

Sayfa 97 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Bakırbaş Dede’nin bir Nakşi Şeyhi olduğuna da inanılmaktadır. Bölgeye gelen kalaycılar türbeyi ziyaret eder ve bakır başlığı kalayladıktan sonra diğer işlere bakarlarmış.

Türbe küçüktür ve içinde Bakırbaş Dede’nin sandukası vardır.

Bakırbaş Dede’ye baş ağrısı olanlar ziyaret eder. Türbede kılınan iki rekat namazdan sonra, bakır başlık başa takılarak bir ritüel gerçekleştirilir. Özellikle migren ağrısından muzdarip olanların baş ağrıları geçmektedir. Adak olarak tavuk veya horoz adağı kesilmektedir.

Bakırbaş Dede’nin miğferi savaş zamanlarından türbeden yok olmakta, geri geldiğinde ise delik deşik olduğu görünürmüş. Başlık tamir edilir, başka bir savaş durumunda tekrar delik deşik olurmuş.

181-) Bun Dede Yatırı / Amasya –Merzifon –Harmanlar Mahallesi Bun Dede Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Harmanlar Mahallesi Aşut Sokaktadır.

Bun Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbeyi özellikle sıtma hastalığından muzdarip olanlar ziyaret etmektedir.

182-) Cücük Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Tavşan Mahallesi Cücük Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesi Erikçi Sokaktadır.

Cücük Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Kendisini sağlığında görenler 25 yaşlarında, az sakallı ve esmer olduğunu söylemektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe ziyaretinin ne amaçla yapıldığını bilmiyoruz. Fakat Cücük Dede’nin kendilerine görünmesiyle ruhi sıkıntıları olanların iyileştiklerini anlatmaktadırlar.

Sayfa 98 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

183-) Çamlı Evliya Türbesi / Amasya –Merzifon –Kayadüzü Beldesi

Çamlı Evliya Türbesi Çamlı Evliya Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Kayadüzü Kasabasındadır. Çamlı Evliya bir Horasan erenidir. Başucu taşında Çamlı Evliya Alim Seyid yazmaktadır.

Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbe üstü açık bir mezardır. Fakat üstü basit bir şekilde örtülmüştür. Türbe yoktur.

Türbe değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.

184-) Çanaklı Dede Yatırı / Amasya –Merzifon –Yolüstü Köyü Çanaklı Dede Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi Yolüstü Köyünün girişinde mezarı vardır.

Değerli araştırmacı Sayın Abdülhalim Durma’nın eserinden öğrendiğimiz Çanaklı Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Yatırı ziyarete genellikle ishal olan çocuklar şifa bulması için getirilmektedir.

Sayfa 99 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

185-) Davut Halife Türbesi / Amasya –Merzifon –Sofular Mahallesi

Davut Halife Türbesi Davut Halife Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Cumhuriyet Caddesi Merzifon Lisesinin bahçesindedir.

Softa Baba’nın oğlu olan Davut Halife 900 yıllarından Merzifon’da yaşayıp vefat etmiştir.

Hakkında fazla bilgi yoktur. Sayın Abdülhalim Durma “Evliyalar Şehri Amasya” kitabında Davut Kalfa olarak anmakta ve 1482 yılında sağ olduğunu söylemektedir.

Türbe bir duvar, demir parmaklıklarla çevrilmiştir. Türbe içinde Davut Halifenin yakını ve talebeleri olduğu söylenen 5 kişinin daha mezarı vardır. Türbe temizliği okul hademeleri tarafından yapılmaktadır.

Türbe özellikle öğrenciler tarafından hayır ve başarı duası için ziyaret edilmektedir. Türbeden korktukları için, bahçede kötü söz söylemekten kaçınmaktadırlar.

Davut Halife’nin Kıbrıs Savaşında tankın içindeki askerler görünerek onlara yardım ettiği söylenir.

186-) Deli Reşid Türbesi / Amasya –Merzifon –Şehir Mezarlığı Deli Reşid Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Şehir Mezarlığındadır.

Deli Reşid, Sıtma Hastalarına iyi gelen uygulamalar yapılan meczup karakterlidir. Hakkında birçok hikaye anlatılan bu şahıs keramet sahibi bir kişiliğe sahiptir.

Türbe şehir mezarlığında üstü açık bir mezardır.

Sayfa 100 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Deli Reşid sağlığında sıtmalı hastaların bileğine okuyup üflediği iplerder bağlar, hastalık birkaç gün içinde geçermiş. Bu işlem için kiminden para almaz, kiminden de durumuna göre para alırmış.

Deli Reşid’in uzun yıllar bakımını Halime Hatun adında hayırsever bir kadın üstlenmiştir. O vefat edince bu işi Sofi Sabri üstlenir. Sofi Sabri bir gün Samsun’a gider ve burada unutkanlıkla abdest almadan namaz kılar ve sonra abdestsiz olduğunu hatırlayarak kaza namazı kılar. Geri döndüğünde bir meseleden dolayı Deli Reşid’e kızar. Bunun üzerine Deli Reşid’de “Hem abdestsiz namaz kılarsın, hem de adamı azarlarsın” diyerek Sofi Sabri’yi mahcup eder.

187-) Dikenli Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Karamustafapaşa Köyü Dikenli Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Karamustafapaşa Köyündedir.

Dikenli Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe ziyareti köy halkı tarafından yapılmaktadır. Özellikle gözlerinden rahatsızlıkları olanlar, gözleri ağrıyanlar bu türbeyi ziyaret ederek şifa ararlar.

188-) Dur Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Tavşan Mahallesi Dur Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesindedir.

Dur Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

189-) Duvar Yürüten Yatırı / Amasya –Merzifon –Ortaova Köyü Duvar Yürüten Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi Ortaova Köyü okul yakınındadır.

Yatırın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Eski adı Alala (En-ala) olan köyün tarihi çevresinde bulunan höyüklerden dolayı MÖ.1.700’lü yıllara kadar gitmektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe ziyaretine çocukları yürüyemeyenler şifa bulmak amacıyla gelmektedir.

Sayfa 101 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

190-) Evliya Türbesi / Amasya –Merzifon –Camicedit Mahallesi Evliya Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Camicedit Mahallesi Eminbey Sokak’ta evlerin arasındadır.

Evliya Türbesinde yatan zatlar için kısa boylu, bekçilik yapan ve Uyur Uyanmaz-Hiç Uyanmaz adlarıyla anıldığı söylenmektedir.

Türbe binaların arasında, üstü açık bir türbedir.

Yöre halkı tarafından özellikle uyumayan çocuklar türbeye getirilir. Burada afsunlanırlar, türbe toprağı alınlarına sürülerek tedavi edilmeye çalışılır.

191-) Fevzi Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Harmanlar Mahallesi Fevzi Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Harmanlar Mahallesi Aşut Sokaktaki bir evin avlusundadır.

Fevzi Baba, Rufai Tarikatından olup, Es Seyyid El Abdullah Haşimi’nin müridi olduğu söylenmektedir. Fevzi Baba’nın doğum tarihi bilinmiyor. Ölümü 1899 yılındadır. Fevzi Baba ve müritleri Rufai Tarikatının özgü zikir törenleri yaparlar, şişlerle gösteriler yaparlarmış.

Türbe içinde sanduka yoktur, Fevzi Baba’nın mezarının üzeri kapatılmıştır. Türbenin yanında bulunan evin yerinde iki katlı tekkesi bulunmaktaymış.

Fevzi Baba’nın birçok kerameti anlatılmaktadır. Bu yüzden ziyaretçisi de boldur. Özellikle Cuma akşamları ziyaret edilir. Türbede namaz kılıp, değişik dilekler için adaklar adanmaktadır. Türbede mum adağı yapılmaktadır.

Fevzi Baba şimdiki Namazgah mevkiinde kendisine laf atan bir Ermeni gencini kulağından ağaca şişler. Yeterince cezalandırdığına kanaat getirince genci ağaçtan indirir ve şişi sapladığı yere tükürünce yara izi kaybolur.

Yine bir gün Dönertaş Camisinin karşısında bulunan bir fırına en kızgın halindeyken girer ve bir türlü çıkmaz. Fırıncı ekmekleri pişireceğini söyler ve haydi çık artık der. Fevzi Baba içerinden “Şu kadar okka et, şu kadar okka pirinç vermesen çıkmam” diyerek takılır.

Fevzi Baba’nın mezarının üstü açıkmış ve şöyle vasiyet etmiş: “Bir sene sonra mezarımı açın ve sakalımdan bir tel dahi koparamazsanız üzerimi kapatın” demir. Bir sene sonra mezar açılmış ve cesedin hiç bozulmadan yattığı görülmüş. Sakalından bütün uğraşlara rağmen bir kıl bile kopartamayınca üzerine bugünkü türbe yapılmıştır.

Sayfa 102 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

192-) Ganili Kızı Yatırı / Amasya –Merzifon –Şehir Mezarlığı Ganili Kızı Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Şehir Mezarlığındadır.

Daha önceden Aşut Camisinin yakınlarındaymış.

Ganili Kızı’nın Gani Baba’nın kızı veya gelini olduğu rivayet edilmektedir. Ganili Kızı gelinliği ile dolaşırken birçok gören olmuştur.

Türbesi Deli Reşid’in mezarının yanındaki yeşil mezardır.

Türbeyi özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir.

193-) Garip Evliya Yatırı / Amasya –Merzifon –Yolüstü Köyü Garip Evliya Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi Yolüstü Köyünde camiye yakın konumdadır.

Değerli araştırmacı Sayın Abdülhalim Durma’nın eserinden öğrendiğimiz Garip Evliya’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur. Yalnız adından dolayı meczup bir kişiliğe sahip olduğu düşünülebilir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

194-) Gazilik Yatırı / Amasya –Merzifon –Alıcık Köyü Gazilik Yatırı Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Alıcık Köyündedir.

Gazilik Yatırının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Alıcı Köyü’nün %90 nüfusu Alevi inanca sahip vatandaşlarımızdan oluşmuştur. Alıcı Köyünde anacağımız yatırların bu inanca uygun ziyaret edildiğini düşünmekteyiz.

195-) Geyikli Evliya Yatırı / Amasya –Merzifon –Karşıyaka Köyü Geyikli Evliya Yatırı, Amasya İli Merzifon ilçesi Yalnız Köyündedir.

Geyikli Evliya’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 103 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

196-) Göz Dede Yatırı / Amasya–Merzifon –Balgöze Köyü Göz Dede Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi Balgöze Köyünüm Aşağıköy mevkiindedir.

Balgöze Köyünün eski adı Emert’tir. Köy Aşağı ve Yukarı köy olarak ikiye ayrılır. Göz Dede’nın bulunduğu yerde dağlardan gelen yer altı sularının biriktiği havuzlar vardır. Bu gözler köye ismini vermiştir.

Türbe yoktur. Gözlerden oluşan su kaynağı Balgözü halkı tarafından kutsal kabul edilmekte ve burada bir yatırın olduğuna inanılmaktadır.

Yatır özellikle kandil ve mübarek günlerde ziyaret edilmekte, mum ve kurban adanarak dilek dilenmektedir.

197-) Hacı Veli Türbesi / Amasya –Merzifon –İnalanı Köyü Hacı Veli Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi İnalanı Köyündedir. İnalanı Köyünün adı eski adı Hacı Veli köyüdür. Burada medfun bulunan Hacı Veli’den adını almıştır. Hacı Veli’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbenin üzeri açıktır. Uzun bir türbedir.

Türbe ziyaretine gelenler, davul çalmaz, kırmızı giymezler. Veli’nin bunu istemediği söylenmektedir.

Rahmetli Hikmet Tanyu Hocamızın “Taşa Bağlı İnançlar” kitabında Hacı Veli’nin adı anılmakta ve kırk kişinin kaldıramadığı taşı tek başına attığı belirtilmektedir. Taş bugün türbe yakınındadır.

198-) Halil Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Tavşan Mahallesi Halil Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesindedir Halil Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbenin bir evin arka bahçesinde olduğunu biliyoruz.

Türbeye özellikle çişini söylemeyen çocuklar ziyarete getirilir. Kabrin etrafında üç kez dönülür ve çocuğun alnına türbe toprağından sürülür.

Sayfa 104 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

199-) Hamza Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Gökçebağ Köyü Hamza Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Gökçebağ Köyü merkezindedir.

Hamza Dede’nin kim olduğu ne zaman yaşadığı ve vefat ettiği bilinmiyor. Horasan’dan İslamiyet’i yaymak için bölgeye gönderilmiş olan erenlerden biri olarak bilinmektedir.

Türbe köyün merkezinde olup, üstü açık bir mezar şeklindedir. Türbe yanında kayın ve ardıç ağaçları vardır.

Hamza Dede yerel evliyalardandır. Sadece Gökçebağ Köylüleri tarafından ziyaret edilir.

Türbe her türlü çocuk hastalığı için, çocuğu olmayanlar tarafından, hasta hayvanlar için ve yeni evlenen çiftler tarafından ziyaret edilir. Çocuğu hasta olanlar Cuma günleri akşam ezanından önce kısa süreli ziyarete getirilir. Çocuk için dua okunur, kayın ağacına çaput bağlanır. Hasta iyileşince adak olarak kesilen tavuk ve horoz türbede kesilir, ayakları ağaca asılır, etleri köyde dağıtılır. Çocuğu olmayan kadınlar sabah namazından sonra türbeye gelir, türbe etrafında üç kez dönerler ve istekleri olursa büyük hayvan keserler. Hasta ineklerin ipleri türbe taşına sürülür, sonra ineğin boynuna bağlanır. Yeni evlenen çiftler muhakkak türbe ziyaretine gelir. Gelin evden alındıktan sonra Gelin Alayı türbe etrafında üç kez dolaşır ve dualar okunur.

Hamza Dede’nin Yatsı namazından sonra köyde dolaştığına inanılmaktadır ve bir çok gören olmuştur

200-) Horoz Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Gazi Mahbub Mahallesi Horoz Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Gazi Mahbub Mahallesi Horoz Sokaktadır.

Horoz Dede’nin gerçek adı Firuz’dur. Firuz Baba olarak da anılmaktadır. Çok yakında bulunan Horoz Pınarını yaptırdığından dolayı bu adı aldığı söylenmektedir. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir. Çukur Hanı işleten Hasan Efendi küçükken Horoz Dede’ye dua edermiş ve mumluktan her gün elini sokup para alırmış. Bu paraları evde gizlice bir küpte biriktirmiş. Babası küpü bulup hesap sorunca “Evliyadan alıyorum” demiş. Ama artık sır bozulduğundan bir daha Horoz Dede’den para alamamış.

Sayfa 105 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

201-) Huçek Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Gazi Mahbub Mahallesi

Huçek Baba Türbesi Huçek Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Gazi Mahbub Mahallesi Çukur Sokaktadır.

Kadiri Tarikatından olması muhtemel Huçek Dede veya Hu Çek Baba görev yaptığı mescidi tekke olarak da kullanmakta ve burada müritleriyle beraber zikir törenleri düzenlemekteymiş.

Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbe bir binanın kenarındadır. Üstü açık olan türbede ağaçlar bulunmaktadır.

Türbe değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Huçek Baba’nın adının nereden geldiği değerli araştırmacı Abdülhalim Durma’nın “Evliyalar Şehri Amasya” kitabından aynen aktarıyorum: Buralarda irşad görevi yapan şeyhin kırk tane dervişi vardır. Onlara devamlı olarak riyazet yaptıran, zikir çektiren dede hiç keramet göstermezmiş. Devamlı zikir ve riyazetten bıkan dervişler, bir keramet de göremeyince, teker teker bu mübareği terk etmeye başlarlar. Sonuncu dervişi de gittiğinde yapayalnız kalan bu şeyh yine de hiç kimse gitmemiş gibi yalnız başına zikirle meşgul olur. Fakat kısa zamanda halk, dedenin gittiği yolun yanlışlığından, batıl olduğundan söz etmeye başlayınca, dede bir çömlekçiye giderek kırk tane toprak testi alır. Bunları tekkede aynen dervişlerinin dizildiği şekilde dizerek bir zikir halkası oluşturur. Başlar "HU" lafzını zikretmeye.

Onunla birlikte testilerde de bir kıpırdanma olur. ‘Bütün kainat, canlı cansız bütün her şey Allah'ı (cc) zikreder’, hadisi mucibince dervişane bir şekilde, bir sağa bir sola sallanarak yanında bulunan testilere vura vura zikretmeye başlarlar. Bu gürültüleri duyan halk tekkenin pencerelerine üst üste yığılarak bu olağanüstü olayı kendinden geçmiş bir vaziyette seyretmeye başlarlar. Onları fark eden dede hemen susar. Onunla birlikte testiler de zikri bırakırlar. Halk bu olayın vecdi içinde gözyaşlarına boğularak: "Hu çek dede, Hu çek !..", derler.

O da, tekrar zikre başlar. Testilerde görünmez bir işaret almışçasına ona iştirak ederler. Olayı takip eden dervişler büyük bir utanç içinde halkaya katılırlar. İşte o gün bu gün, şeyhin adı Huçek Dede kalmıştır.

Sayfa 106 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

202-) Hükkaşe Sultan Türbesi / Amasya –Merzifon –Hırka Köyü

Hükkaşe Sultan Türbesi Hükkaşe Sultan Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Hırka Köyü mezarlığındadır.

Ukkaşe veya Hukkaşe Sultan olarak da anılan zat Sahabe’dendir ve peygamberimiz Hz. Muhammed’in sırtında bulunan Peygamberlik Mührünü görmüş, öpmüş ve onun vücuduna yüzünü sürmüştür. (Bu konudaki kıssayı Hırka Köyü resmi sitesinde ve Sayın Abdülhalim Durma’nın eseri Evliyalar Şehri Amasya’dan detaylı okuyabilirsiniz.)

Daha sonra Hz. Muhammed Hükkaşe Sultan’ı görevlendirmiş ve ona hırkasını vermiştir. O da İslam ordularıyla beraber önce Kayseri’ye gelmiş, daha sonra savaşarak Merzifon’a kadar gelir ve buradaki Hırka Köyünde 681 yılında şehit düşer. Gerçek adı Ukkaşe bin Mihsen’dir.

Türbe mezarlığın içindedir ve 1968 yılında yenilemesi yapılan bir türbedir. Hayırseverler tarafından etrafı düzenlenmiş, türbe yanına bir aşevi yapılmıştır. Ukkaşe Hazretlerinin yaşadığı dönemde etrafta bolca geyik ve ayı bulunurmuş. Geyikler gelip hazretin ellerinden su içerlermiş. Türbe içindeki geyik boynuzlarının varlığı böyle açıklanmaktadır.

Hırka Köyü neredeyse kurulduğundan beri değişmemiştir. Bunu peygamberimizin hırkasına borçludur. Bu köye ve türbeye yedi kez gelenin Hac vazifesi kadar kadar kutsal bir görevi ifa etmiş sayılmaktadır. Bu ziyaretin temelinde de Hz. Muhammed’in “Hacca gidecekler önce senin yanına gelsin” veya “Benim mezarıma gelenler önce senin mezarına gelsin” sözlerinden kaynaklandığı söylenmektedir.

203-) İğdeli Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Gazi Mahbub Mahallesi İğdeli Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Gazi Mahbub Mahallesi Kırklar Caddesindedir. İğdeli Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir yoktur. Türbede dört zat medfundur.

Diğer üçünün İğdeli Dede’nin müritleri olduğu söylenmektedir.

Sayfa 107 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe küçük bir hazire şeklinde yol kotundan biraz yüksekçedir. İğdeli Dede’nin başında bir iğde ağacı mevcuttur.

Türbeyi siğil problemi olanlar ziyaret eder ve mezarın başındaki iğde ağacından kopardıkları bir dalı eve götürürler. İğde dalı kuruyunca siğil de geçermiş.

204-) İsimsiz Türbe / Amasya –Merzifon –Hoca Süleyman Mahallesi

İsimsiz Türbe İsimsiz Türbe, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Hoca Süleyman Mahallesi, Çatal Sokaktadır.

Türbe kare planlıdır. Sokaktan giriş kapısı vardır. Oluklu kiremitle kaplı çatısı ve üçgen alınlıkları vardır. Türbe 1998 yılında Anıt olarak tescillenmiştir. Özel mülkiyete aittir.

Yöre halkı tarafından değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.

205-) İsimsiz Türbe / Amasya –Merzifon –Harmanlar Mahallesi İsimsiz Türbe, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Harmanlar Mahallesi Harmanlar Caddesinde bulunan bir binanın arkasındadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbeyi genellikle sık sık burnu kanayan çocuklar getirilmekte ve efsunlama yöntemiyle şifa aranmaktadır.

Sayfa 108 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

206-) İsimsiz Türbe / Amasya –Merzifon –Naccar Mahallesi

İsimsiz (Hz.Ömer’in Postası?) T. İsimsiz Türbe, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Naccar Mahallesi Alaca veya Alaca Minare Camisinin bahçesindedir.

Türbe caminin yanında, bahçe içinde üzeri açık bir türbedir. Mezarın baş taşında ne yazdığı bilinmiyor.

Türbede yatan zatın Hz. Ömer’in Postası olduğu halk arasında söylenmektedir. Bu zatın hicretin 19. senesinde Sa’d bin ebi Vakkas komutasında bölgeye gelen Arap Birliklerinde yer alan ve burada şehit düşen bir Sahabe olduğu söylenmektedir. Hayır duası için ziyaret edilmektedir.

207-) İsimsiz Türbe / Amasya –Merzifon –Alıcık Köyü Evliya Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Alıcık Köyünün Kaynarca mevkiindedir.

Evliyanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Bu yüzden bu türbedeki yatırı İsimsiz olarak anmaktayız.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Alıcı Köyü’nün %90 nüfusu Alevi inanca sahip vatandaşlarımızdan oluşmuştur. Alıcı Köyünde anacağımız yatırların bu inanca uygun ziyaret edildiğini düşünmekteyiz.

208-) Kara Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Karacakaya Köyü Kara Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Karacakaya Köyündedir.

Sayfa 109 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Kara Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe ziyareti köy halkı tarafından yapılmakta, özellikle cenaze ve evlilik törenlerinde ziyaret edilmektedir.

209-) Karaman Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Gazi Mahbub Mahallesi

Bozacı Cami Karaman Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Gazi Mahbub Mahallesi Arabacılar Sokakdadır.

Karaman Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir yoktur. Sanırım adından dolayı Karamanlı olduğu zikredilmektedir.

Türbe bir bahçededir. İki kişiden oluşan mezarda, sağda Karaman Dede, solda ise hanımı medfundur. Kesilmeden önce türbe başında bir dut ağacı ve dibinde kuyu bulunuyormuş.

Türbede bulunan kuyunun suyu kulaklara iyi gelmektedir. Bu kuyunun suyu kulağa damlatıldığında kulak ağrılarını kesmektedir.

Karaman Dede Bozacı Camisinde imamlık yaparmış. Hanımının da kadınlar bölümünde bulunduğu sırada kadınlara vaaz veren Karaman Dede kürsüde vefat eder. Bunu gören hanımı da orada ruhunu teslim eder. Yine kadınlar arasında bulunan bir kadın bu duruma çok üzülür ve her iki zatın bahçesinde yaptırdığı türbeye gömülmesini sağlar.

Sayfa 110 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

210-) Kemal Gazi Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Oymaağaç Köyü Kemal Gazi Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Oymaağaç Köyündedir.

Kemal Dede, Kemal Baba olarak da anılan Kemal Gazi Dede Alevi inanca sahip olan köyde yaşamış ve vefat etmiştir. Türbesinde bulunan seceresine göre Seyyid’tir ve soyu Hz. Muhammed’e kadar dayanmaktadır. Bu köyde yaşayan halk Battal Gazi Ocağına mensupturlar.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Türbe özellikle bir şeylerini kaybedenler ve sara hastalığına şifa arayanlar tarafından ziyaret edilir. Türbe toprağı (cevher) alınarak suyla karıştırılıp içilirse sara hastalığına iyi geleceğine inanılmaktadır. Türbe ziyaretine gelenlerin istekleri kabul olduğunda adak için tekrar türbeyi ziyaret ederler.

211-) Kenan Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Alıcık Köyü Kenan Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Alıcık Köyündedir.

Konan Baba olarak da anılan yatırın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Alıcı Köyü’nün %90 nüfusu Alevi inanca sahip vatandaşlarımızdan oluşmuştur. Alıcı Köyünde anacağımız yatırların bu inanca uygun ziyaret edildiğini düşünmekteyiz.

212-) Keskün Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Saraycık Köyü Keskün Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Saraycık Köyündedir.

Keskün Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

213-) Kılıç Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Sofular Mahallesi Kılıç Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Dede Sokaktadır.

Evliya kişilerden sayılan Kılıç Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Kılıç Dede yerinin değiştirilmesini istemediği rivayet edilir.

Sayfa 111 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe üç sokağın birleştiği yerde, yol üstündedir. Üstü açık olan türbe 3x1,5mt ebatlarında olup, başında bir dut ağacı vardır. 1986 yılında belediye tarafından yenilenip, başına Kılıç Dede yazılmıştır. Türbe 1992 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Yöre halkı tarafından değişik dilekler ve hayır duası için ziyaret edilmektedir.

214-) Kırklar Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Bahçecik Köyü

Kırklar Dede Türbesi Kırklar Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesine çok yakın olan Bahçecik Köyü yolunda, mezarlığın bitimindedir.

Merzifon halkı tarafından ziyaret edilen Kırklar Dede’nin kim olduğu konusunda ve yaşadığı dönem hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin üzeri açıktır. Yakın zamanda Merzifon Belediyesi tarafından mezar yenilenmiştir.

Türbe eski zamanlarda özellikle yağmur duası için ziyaret edilirmiş. Merzifon’da kapı kapı dolaşılarak toplanan malzeme tekerlemelerle çoluk çocuk türbeye getirilir, burada bu malzemelerle yapılan yemekler topluca pişirilip hep beraber yenirmiş.

Türbe başına gelip burada içen ve Kırklar Dede’den para isteyen bir kişinin rüyasına girerek onu bayağı rahatsız edip, korkuttuğu hikaye edilir.

215-) Komşu Evliya Yatırı / Amasya –Merzifon –Karşıyaka Köyü Komşu Evliya Yatırı, Amasya İli Merzifon ilçesi Yalnız Köyündedir.

Komşu Evliya’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 112 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Yatır ishal rahatsızlığından dolayı ziyaret edilmektedir.

216-) Kul Fakir Baba Türbesi / Amasya –Merzifon -Merkez

Kul Fakir Baba Kul Fakir Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde evinin bahçesindedir.

Gerçek ismi Ali Oymak’dır. Aşık Kul Fakir, Aşık Kul Fakir Baba, Kul Fakir Ali Baba olarak da anılmaktadır. 1873 yılında doğup, 1938 yılında vefat etmiştir. Gençliğinde güreş tutarmış. Güreş için gittiği bir köyde Gümüşhacıköylü Aşık Kul Hüseyin ile tanışır ve okuma yazması olmamasına rağmen Aşık olur. Döneminde Çorumlu Derviş Edna ile birlikte yol arkadaşı olmuştur. Piri Baba Ocağındandır. Ali İhsan Aktaş ve Sabri Yücel tarafından 1991 yılında Kul Fakir hakkında bir araştırma kitabı yayınlanmıştır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 113 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

217-) Kurt Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Eymir Köyü

Kurt Baba Türbesi Kurt Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Eymir Köyündedir.

Kurt Baba olarak da anılan veli dergahında kurtlara sahip çıkarmış, bu yüzden adı zamanla Kurt Baba olarak anılmıştır.

Türbesi Eymir Köyü Derneği tarafından yenilenmiştir. Üstü tek kubbeli çatı ile örtülü türbenin yanında yemekhane de bulunmaktadır.

Türbe ziyareti çevre köylerden gelen halk tarafından yapılmaktadır. Haziran ayında Kurt Baba Şenlikleri düzenlenmektedir.

Kurt Baba efsanesini Eymir Köyü Derneğinin internet sitesinden buraya olduğu gibi aktarıyorum: Avcılar ormanda sürek avındadır. Kış ise çok şiddetli olup kar yer yer bir metreyi bulmaktadır. Avcılık bu ya, buna rağmen peşindedirler hayvanların. kurtları sıkıştırırlar.

Karda kışta yiyecek bulamadıkları için, perişan bir halde olan kurtlar çok bunalırlar. Avcılar sarmıştır etraflarını, Keçiköy ile Eymir köyü arasında, ormanın kenarında tek bir ev vardır.

Herkesten uzak, yaşlı bir zat yaşar orda.

Kurtlar kaçarak, kapısı her gelene açık olan, bu eve girerler. İçerde postunun üzerinde oturan aksakallı yaşlı ihtiyar, kurtların imdat dileyerek bakan gözlerini görür. Hiç konuşmaz, anlar sıkıntılarını. Bu arada avcılarda izlerin peşinden eve yaklaşmışlardır. Bu dergahın kapısının önünde biten ayak izleri, hayal kırıklığına uğratır onları. Şaşırırlar ihtiyar kapıdadır. Bir şey de sormazlar.

Utanırlar yaptıklarından mahcup ve suçlu insanlar gibi kafalarını eğerek köylerinin yolunu tutar avcılar. Köyün kahvesinde sıkça soba başlarında bu ihtiyarın kurtlarla dostluğu anlatılır yıllarca. Kurt Baba olur dergahın adı. Hayvanda olsa kurtarıcısını unutmazmış. Kurt Baba ne zaman kurtlarını görmek isterse kapının önüne çıkar onlara seslenir, bölgenin bütün kurtları da toplanarak Kurt Babayı dergahında ziyaret ederlermiş.

Sayfa 114 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

218-) Kümbet Hatun Türbesi / Amasya –Merzifon –Kümbet Hatun Mahallesi

Kümbet Hatun Türbesi Kümbet Hatun Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Kümbet Hatun Mahallesi, Kümbet Hatun Bulvarının başındadır.

Kümbet Hatun, Piri Baba’nın kızı olarak rivayet edilir. Başka kaynaklara göre ise burada yatan kişi Kümbet Hatun Evliyası olarak anılmakta ve mezardaki şahsın Zeynep Hatun olduğu söylenmektedir.

Türbesi dört ayak üzerine oturmuş olan, kubbeli, oluklu kiremitle kaplı çatısı olan bir türbedir. Çevresi bir duvarla çevrilmiş ve etrafında çam ağaçları olan bakımlı bir mezardır. Türbede bir başka mezar daha vardır. Bu mezar Ömer Efendi adında 1915 yılında vefat etmiş ve Trabzon’dan Merzifon’a gelip burada hastalanıp genç yaşta ölen zata aittir. Sayın Sadi Bayram’dan Kümbet Hatunun mermer sandukasının 1999 yılında çalındığını öğreniyoruz.

Maddi, manevi her türlü dilek için ziyaret edilen türbeye özellikle Hıdrellez zamanında gelinmektedir. Türbe etrafındaki çam ağaçlarına çaput bağlanmaktadır. Merzifon kadınları Hıdrellez günü yemeklerini yapıp toplu olarak türbeyi ziyaret eder. Dileklerini adayıp üç İhlas, bir Fatiha okurlar. Dileklerini taşlara, bezlere çizerek türbe etrafında bir gece bırakırlar.

Kümbet Hatun’un eşi sürekli içen ve karısına kötü davranan biriymiş. Bu kadar kötü davranmaya rağmen Kümbet Hatun sesini çıkarmazmış. Merzifonlular Hac vazifesini icra ederlerken Kümbet Hatun’u hep hacda görürlermiş. Bu yüzden onun ermiş bir hatun olduğuna inanmaktadırlar.

Benzer bir hikayede Kümbet Hatun’un kötü bir kadın olduğunu dilden dile anlatanlar onu Hacda Zemzem Suyunun başında görünce onun ermiş bir kadın olduğuna inanmışlar.

219-) Mehmet Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Saraycık Köyü Mehmet Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Saraycık Köyündedir.

Mehmet Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 115 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

220-) Murat Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Camicedit Mahallesi Murat Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesinin merkezinde bulunan Camicedit Mahallesi Eren Sokak’ta yol kenarındadır.

Murat Dede adı türbeyi ziyaret edenlerin dileklerinin gerçekleşmesinden dolayı bu adı almış olmalıdır. Kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe yol kenarında üstü açık bir mezardır. Mezar taşında, Bir dede pir dede / Muradımı ver dede yazmaktadır.

221-) Nakşi Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Cami Cedit Mahallesi Nakşi Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Cami Cedit Mahallesi Müftülük Caddesindeki Müftülük Binasının arkasındadır.

Nakşi Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir yoktur.

Mezarı Müftülük Binasının arka bahçesindedir.

Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

Nakşi Dede’nin Cuma akşamları kendisine bırakılan ibriği kullanarak abdest aldığı görülmüştür.

Nakşi Dede yine Merzifon ileri gelenlerden bir kadının rüyasına girmiş ve çocuğunun ölmek üzere olduğu söylemiştir. Kadın uykusundan uyanır, çocuğuna yetişir, fakat kollarında vefat eder.

222-) Nuri Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Aktarla Köyü

Nuri Dede Türbesi Sayfa 116 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Nuri Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Aktarla Köyü Camisin avlusundadır.

Aktarla Köyünün eski adı Nureni’dir. Bu adın Nuri Dede’den geldiği rivayet edilir. Diğer bir rivayet ise Nureni’nin Ermenice’de Nor Ani (Yeni Ani) adından geldiğidir. Nuri Dede hakkında başka bilgi yoktur.

Türbe üstü açık bir mezardır. Cami bahçesinde şadırvanın yanındadır.

223-) Nuzla Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Koç Köyü Nuzla Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Koç Köyündedir.

Nuzla Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe ziyaretine gelenler genellikle nezle hastalığından muzdarip olanlardır.

224-) Pehlivan Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Karamustafapaşa Köyü Pehlivan Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Karamustafapaşa Köyü Pehlivan Bağları denilen mevkidedir.

Pehlivan Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe ziyareti köy halkı tarafından yapılmaktadır. Özellikle siğil hastalığından muzdarip olanlar türbeyi ziyaret ederek şifa ararlar.

Sayfa 117 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

225-) Piri Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Nusretiye Mahallesi

Piri Baba Türbesi Piri Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi, Nusretiye Mahallesi Piri Baba Sokaktadır.

Piri Babanın kim olduğu konusunda iki kaynak vardır. İlki Evliya Çelebi’nin dergahı ziyaret etmesi ile günümüze aktardığı bilgilerdir. Evliya Çelebi’ye göre Piri Baba Hoca Ahmed Yesevi’nin izni ile Merzifon’a gelip yerleşen bir Horasan erenidir. Piri Baba bazen hamamlarda yatan meczup bir arif-i billah idi. Dergahı meydan, mutfak ve derviş odalarıyla çevrili ve her gece iki yüz adamın konup göçtüğü bir yer olarak tanımlar.

Diğer eser ise Piri Baba’nın müritlerinden biri olan Şamluoğlu Hoca İbrahim tarafından 16.yüzyılın başlarında yazılan, Menakıb-ı Piri Baba/ Velayetname adlı eserdir. Bu esere göre Piri Baba Merzifon’un Narince Köyünde doğmuştur. Yedi-sekiz yaşlarında annesi Gülabahar Sultan Piri Baba’yı Merzifon’a götürüp bir yaşmakçının yanına çırak olarak verir. Küçük yaşlarda keramet ehli ve veli bir kişilik çizer. Genç yaşlarında dahi Kabe’de öğle namazını kılar, sonra gelip Merzifon’da işiyle uğraşırmış. Bu el yazması kitapçığa göre oniki imamdan olan Musa Kazım’ın evlatlarındandır ve Tasavvufi eğitimini önce Ahmed Yesevi’den sonra da Lokman Perende’den almıştır. Merzifon halkında sadece İslam’ı yaymamış, aynı zamanda dokumacılığı da öğretmiştir. Günümüzde Merzifon Oymaağaç ve Oymak Köylereinde yaşayanlar Piri Baba Ocağından gelenlerdir.

Sandukasının başında bulunan kitabede şöyle yazmaktadır: İmam Musayı Kazım evladı Seyyid Mehmed Piri Dede Baba Horasan’da 1241 (H. 639) tarihinde doğmuş, 1282’de Anadolu’ya gelmiş, 1341’de vefat etmiştir.

Türbe hayli bakımlıdır. İki katlı olan türbenin üst katında Piri Baba’nın sandukası bulunmaktadır. Alt katta ise mumluk ve dilek taşı mevcuttur. Türbe kare planlı olup, moloz taş, tuğla ve horasan harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Türbeye bitişik cami ve Cemevi bulunmaktadır. Ayrıca ziyaretçilerin kalabileceği odalar vardır. türbenin 15.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Türbede 1906 yılında Nakkaş İbrahim tarafından yapılan kalem işi süslemeler dikkat çekicidir. Türbe 1977 yılında onarım görmüştür. Türbe Vakıflar mülkiyetinde olup 1998 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Sayfa 118 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe çok değişik şeyler için ziyaret edilir. Başlıca ziyaret sebepleri şöyledir: Her türlü hastalık ve ağrılar için, çocuk isteği için, yaramaz çocukların uslanması için ve cin çarpmaları için.

Sayın Rahime Özdoğan’ın tezinden ziyaret uygulamalarını direk aktarmak istiyorum: Ziyaretçiler sandukanın bulunduğu yere her tarafı öperek girmektedirler. Türbe yedi kez dolaşılıp, aynı anda dualar okunup dilekler belirtilir ve adak adanır. Hastalıklar için, sandukanın baş tarafındaki geyik boynuzu, vücudun ağrıyan yerlerine üçer defa sürülür. Bu işleme afsunlanma denilmektedir. Çocuk isteğiyle gelen kadın ziyaretçiler, evlerinden getirdikleri ipi, önce okuyarak sandukanın baş ve ayak tarafına sürerler. Daha sonra ip bele bağlanıp, başka bir kadının yardımıyla sandukanın çevresinde “Allah’ım muradımı ver” diyerek sandukanın etrafı yedi kez dolaştırılır. Dolaşma işlemi bittikten sonra kurban adanır.

Yaramaz çocuklar için, normal ziyaret tamamlandıktan sonra, çocuk sandukanın bulunduğu odanın kapısındaki yeşil örtülü taşa yatırılıp, süpürme denilen işlem yapılmaktadır. Bu işlem mutlaka türbedeki süpürgeyle yapılmalıdır. Süpürme işlemini yapan kadın; “Kötü huylar gitsin, Allah akıl fikir versin, anayı babayı bilsin, Piri Baba, Piri Baba yardım et” şeklinde sözler söylemektedir. Ziyaretçiler sandukaya arkalarını dönmeksizin geri geri sandukanın bulunduğu yerden çıkmaktadırlar.

Cin çarpması sonucunda oluşan vücut arızaları için normal ziyaretin yanında, Piri Baba’nın yaptığına inanılan ayakkabısıyla sağaltma işlemi yapılmaktadır. Türbenin avlusundaki ayakkabıyla hastanın her tarafına hafifçe vurulur. Bu ritüelin icrâ edilmesinin sebebi, kutsallığına inanılan ayakkabının, cinlerin vermiş olduğu zararları yok edeceğine olan inançtır.

Her türlü ziyaretten sonra, önce dilek taşında taş yapıştırılarak büyüsel işlem, mum yakma suretiyle de bir tür adak sunma ritüelleri icrâ edilmektedir. Ayrıca sandukadan alınan cöher (cevher) denilen toprağın su içinde eritilip içilmesi suretiyle tedavi olunacağına inanılmaktadır. Adaklar genellikle kanlı kurbandır. İstekler gerçekleştikten sonra, kurban Piri Baba adak yerinde kesilerek toplu ziyafetler verilir.

Piri Baba daha çırak iken ustası Hac vazifesi yaparken hanımının yapmış olduğu helvayı bir anda Hacca götürüp geri döner.

Piri Baba’nın yapmış olduğu ayakkabılar türbeyi ziyaret eden biri tarafından çalınır. Adam eve gittiğinde heybesini bir açar ki, heybeden yedi sekiz metre uzunluğunda koca kara bir yılan çıkar ve ayakkabılar da yoktur. Ertesi gün türbeye giden hırsız ayakkabıların yerinde olduğunu görünce büyük pişmanlık duyar ve Piri Baba’ya dualar okur ve af diler.

Sayfa 119 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

226-) Rumi Hoca Türbesi / Amasya –Merzifon –Diphacı Köyü

Rumi Hoca Türbesi Rumi Hoca Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Diphacı Köyü Çamiçi Mevkiindedir.

Rumi Hoca Horasan Erenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bölgeye gelip yerleşmiş ve burada İslam’ı yaymıştır. Türbe kitabesine göre Rumi Hoca’nın ölüm tarihi 1794 yılıdır.

Sanduka kitabesinde Hoca Rumi kutb-ül-arifin / Budur ol evliya-yı vasılîn / Sene 1208(1794) yazmaktadır. Sonradan ilave edildiği düşünülen satır da ise Şeyh-zade Seyyid Mehmed ibaresi yazmaktadır. Türbe 2004 yılında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından ANIT olara tescillenmiştir.

Türbe düzgün keskin taştan inşa edilmiştir. Türbe çatısı önceleri ahşaptan iken, günümüzde betondan yapılarak yenilenmiştir. Duvarlarında kalem işleri vardır. Türbe kare planlıdır, sanduka ise ahşaptan yapılmıştır. Türbe haricinde müştemilat da bulunmaktadır.

Türbeye özellikle fıtık olan çocuklar ve felçli hastalıklar getirilerek şifa aranmaktadır.

227-) Sahabe Türbesi / Amasya –Merzifon –Naccar Mahallesi Sahabe Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Naccar Mahallesi Balı Caddesindedir. İki Sahabe bölgenin fethi için Hükkaşe Sultan ile birlikte gelmiş ve burada şehit düşmüşlerdir. Haklarında bu rivayetten başka bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbe değişik dilekler ve istekler için ziyaret edilmektedir.

Yüzyılın başında bu Sahabelerin mezarları belli değildir. Yakup Ağa adındaki bir at arabacısı malzeme taşırken at arabasını bu yeri belli olmayan mezarların üzerine bırakır. At ihtiyaç için

Sayfa 120 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

mezarın üzerine işeyince, mezardan bir el çıkar ve hayvana öyle bir tokat atar ki, at arabası ve at beş on metre uzağa gürültü içinde fırlar, at oracıkta ölür. Böylece mezarların yeri belli olur.

228-) Sancı Evliyası Yatırı / Amasya –Merzifon –Yolüstü Köyü Sancı Evliyası Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi Yolüstü Köyündedir.

Değerli araştırmacı Sayın Abdülhalim Durma’nın eserinden öğrendiğimiz Sancı Evliyasının sağlığında deve güttüğü rivayet edilirmiş. Hakkında başka bir yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

229-) Sarı Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Sarı Köyü

Sarı Dede Türbesi Sarı Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Sarı Köyündedir.

Hasan İbrahim Sarı Dede tam adıdır. Kısaca Sarı Dede olarak anılmaktadır. Sarı Dede’nin Seyyit Battal Gazi soyundan geldiği söylenmektedir. Bu yüzden Sarı Dede de seyyidtir ve bölgede savaşırken burada şehit düşmüştür.

Türbenin üzeri kapalıdır ve Sarı Dede’nin sandukası ve ismi bilinmeyen bir başka sanduka daha vardır.

Sayfa 121 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

230-) Sarılık Evliyası Yatırı / Amasya –Merzifon –Yalnız Köyü

Sarılık Evliyası Türbesi Sarılık Evliyası Yatırı, Amasya İli Merzifon ilçesi Yalnız Köyü merkezindedir.

Yalnız Köyünün merkezinde bulunan ve birkaç ağacın çevrelediği mezarda sarılık hastalığından vefat etmiş bir gelin yatmaktadır. Mezarın yanında bulunan kayaların arasından çıkan suya Sarılık Suyu denmektedir ve Sarılık hastalığına iyi geldiğine inanılmaktadır.

Türbe köyün merkezinde olup, üstü açık bir mezar şeklindedir. Türbe yanında bir kaynak mevcuttur.

Sarılık Evliyası ziyaretine gelenler Sarılık hastalığından muzdarip olan ziyaretçilerdir.

Büyükler türbe yanında iki rekat namaz kılar, dua okurlar ve sonra yine dua okuyarak Sarılık Suyundan içerler. Küçük çocuklar ise suda yıkanır, fakat üzerleri kurulanmaz, kurulanırsa şifa bulamazmış. Bu türbe ziyaretine gelenler türbede oynamadan gitmezler. Bu Sarı Kız’ın vasiyetiymiş.

Köyde yaşayan Sarı Kız gelinlik çağına gelmiş, ama Sarılık hastasıymış. Hastalığına rağmen gelin olmak istemiş. Düğün alayı gelini dolaştırırken şimdi mezarının olduğu yere gelince Sarı Kız düşüp ölmüş. Mezarını buraya yapmışlar ve kısa bir süre sonra mezarının yanından Sarılık Suyu çıkmaya başlamış.

231-) Sıdkı Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Gümüştepe Köyü Sıdkı Baba Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Gümüştepe Köyündedir.

Aşık Sıdkı Baba olarak da anılan Sıdkı Baba Alevi Cemaatinden olup bu toplum tarafından saygı gösterilmekte ve ziyaret edilmektedir.

Türbe üstü açık, basit bir mezardır. Türbe ziyareti köy halkı tarafından yapılmaktadır.

Sayfa 122 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

232-) Sıkıntı Evliyası Yatırı / Amasya –Merzifon –Harmanlar Mahallesi Sıkıntı Evliyası Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Harmanlar Mahallesi Menzil Sokaktadır.

Sıkıntı Evliyasının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur. Türbede efsunlama için geyik boynuzları bulunmaktadır.

Türbeyi özellikle ruhi sıkıntıları olanlar ziyaret etmektedir. Geyik boynuzlarıyla yapılan efsunlama yöntemiyle şifa aranmaktadır.

233-) Siğil Evliyası Yatırı / Amasya –Merzifon –Gazi Mahbub Mahallesi Siğil Evliyası Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Gazi Mahbub Mahallesi Horoz Sokakta, Tekel Binasının arka bahçesindedir.

Siğil Evliyası’nın kim olduğu konusunda herhangi bir yoktur.

Türbe bir bahçededir. Sokaktan türbe görülememektedir. Duvar üzerindeki mumluktan Siğil Evliyası Yatırının yeri anlaşılmaktadır.

Türbeye gelen ziyaretçiler siğilden şifa bulmak için gelirler. Mum adağında bulunurlar.

234-) Softa Baba Türbesi / Amasya –Merzifon –Sofular Mahallesi Üçler Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Spor Sokak Sofular Camisinin bahçe duvarına bitişiktir.

Softa Baba, Davut Kalfa veya Davut Halife olarak bilinen zatın babası olduğu rivayet edilir.

Ermiş bir velidir.

Türbesi Sofular Camisindeki cami duvarına bitişiktir.

235-) Şehitler Türbesi / Amasya –Merzifon –Bulak Köyü Şehitler Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Bulak Köyündedir.

Halk arasında Şehitler olarak anılan ve mumyalaşmış olan üç zatın cesedinin Danişmendliler Döneminden kaldığı sanılmaktadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 123 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbe ziyaretine gelen vatandaşlar özellikle hastalığı uzun süredir devam eden ve iyileşemeyen hastalarını getirmektedir. Buraya son çare olarak getirilen hastalar ya iyileşeceğine veya kısa zamanda vefat ederek huzura kavuşacağına inanılmaktadır.

236-) Şeyh Abdurrahim Rumi Türbesi / Amasya –Merzifon – Cami Cedit Mahallesi

Şeyh Abdurrahim Rumi Türbe. Şeyh Abdurrahim Rumi Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezindeki Cami Cedit Mahallesi, Atatürk Caddesi, Eren Sokakta bulunan İtfaiye yanındaki hazirededir.

Merzifonlu Şeyh Abdurrahim Rumi Hazretleri olarak anılan Abdurrahim Rumi’nin gerçek adı Nizamedddin Abdurrahim’dir. 1385-1460 yılları arasında yaşamış Mutasavvıf Şair’dir.

Teberrükzâde diye anılan soydan gelmektedir. Babası Teberrükzâde Sarı Danişment adıyla tanınan, Emir Aziz Efendi’dir. Merzifon’da doğdu Çelebi Mehmet Medresesinde okudu. Gençlik yıllarında Akşemseddin ile tanıştı. İstanbul’un alınmasından sonra Ayasofya’da yapılan dini toplantılara beraber katıldılar.

1421 yılında Mısır’a gitti. Burada Zeynüddin Hafi’ye bağlandı. Birlikte önce Hacca, oradan Horasan’a geçerler. 1428 yılında Herat’da icazetnamesini alır. Herat’t altı yıl kaldıktan sonra buradan ayrıldığın Zeynüddin Hafi’nin “Bir aşk kütüğün yaktık / Diyar-ı Ruma attık” dediği söylenir. Merzifon’a gelip Çelebi Mehmet Medresesine müderris olarak atanır. Ölünceye kadar Rumi mahlasıyla şiirlerine ve irşada devam eder.

Türbesi bir hazire içinde olup, diğer mezarlar akrabaları ve yakın tanıdıklarından oluşmaktadır. Türbesi sade ve üzeri açık bir türbedir. 1998 yılında Hazire olarak tescillenmiştir.

Merzifon’un yetiştirmiş olduğu bu önemli şahsiyet hayır duası için ziyaret edilmektedir. Son yıllarda adına düzenlenen anma törenleri yapılmaktadır.

Sayfa 124 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

237-) Tokmak Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Şehir Mezarlığı Tokmak Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Şehir Mezarlığındadır. Daha önceden Cumhuriyet Meydanındaki Şeref Otel’in bahçesindeymiş.

Bir Hıristiyan olan Tokmak Dede’nin adı Pendik imiş ve sonradan Müslüman olmuş. Hacca gittikten sonra Hacı Pendik olarak anılmaya başlamış. Değirmenlerin önünden almış olduğu suyu şehre taşımış ve bu suya Pendik Suyu, çeşmeye ise Tokmak Pınarı denmiştir.

Türbe şehir mezarlığında üstü açık bir mezardır.

Türbeyi özellikle hayır duası için ziyaret edilmektedir.

Türbe otelin bahçesinde iken, geceleri otel sahibi tarafından aydınlatılırmış. Bazen elemanlar aydınlatmayı yakmayınca, otel sahibi “Yavrum, neden ışığı yakmadınız, bak dede beni rahatsız ediyor” diye seslenirmiş.

238-) Topçu Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Koca Mustafa Paşa Caddesi Topçu Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon ilçesi Koca Mustafa Paşa Caddesinde yol kenarındadır.

Topçu Dede’nin kim olduğu ne zaman yaşadığı ve vefat ettiği bilinmiyor. Osmanlı Ordusunda topçu görevinde bulunan bir askermiş. Hakkında bu rivayetten başka bir bilgi yoktur.

Türbe yol kenarında üstü açık bir mezar şeklindedir. Mezarın yanında dilek taşı bulunmaktadır.

Topçu Dede özellikle maddi dilekler için ziyaret edilmektedir. Muharrem ayından sonra bu türbede beraber toplu olarak kurban kesilirse dileklerin olacağına inanılmaktadır. Ziyaretçiler dilek taşına taş yapıştırır. Pişirilen kurban etlerinin tenceresinden alınan karadan alınlara nokta şeklinde iz konulur. Bu uygulamanın dileğin gerçekleşmesi için uğur getireceğine inanılmaktadır.

Topçu Dede’nin mezarından Kıbrıs Savaşı sırasında top seslerinin geldiği söylenmektedir.

Daha önceleri de ordu savaşa gittiğinde türbeden top seslerinin geldiği anlatılmaktadır.

239-) Uyuşuk Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Karamustafapaşa Köyü Uyuşuk Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Karamustafapaşa Köyü yakındaki tepe üzerindedir.

Uyuşuk Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Uyuşukluklara şifa olduğundan dolayı bu isim verilmiş olmalı.

Sayfa 125 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe ziyareti köy halkı tarafından yapılmaktadır. Özellikle el, ayak uyuşmalarından muzdarip olanlar türbeyi ziyaret ederek şifa ararlar.

240-) Uyuşuk Evliyası Türbesi / Amasya –Merzifon –Cami Cedit Mahallesi Uyuşuk Evliyası Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Cami Cedit Mahallesi Sakinler Sokaktadır.

Uyuşuk Evliyası’nın kim olduğu konusunda herhangi bir yoktur.

Yatırın türbesi Sakinler Sokakta (Değerli araştırmacı Abdülhalim Durma’nın kitabında geçen Sakinler Sokağın günümüzde ismi değişmiş olmalı) bulunan bir evin bahçesindedir. Mezarın durumu hakkında bilgimiz yoktur.

Türbe ziyaretine eli, ayağı uyuşanlar gelmektedir. Afsunlama yöntemiyle şifa bulacaklarına inanılmaktadır.

Uyuşuk Evliyası’nın mezarı yakınındaki eve hırsız girer ve eşyaları çalar. Fakat evden ayrılmak istediğinde kapı yok olur ve evin neresinden çıkmak isterse istesin çıkış bulamazlar.

Hırsız paniğe kapılıp bağırınca ev halkı tarafından yakalanıp, polise teslim edilir.

241-) Üçler Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Sarıbuğday Köyü Üçler Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi Sarıbuğday Köyündedir. Üçler Dede’nin kim veya kimler olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 126 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

242-) Üçler Türbesi / Amasya –Merzifon –Sofular Mahallesi

Üçler Türbesi Üçler Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Sofular Mahallesi Spor Sokak Sofular Camisinin bahçesindedir. Üçler Türbesinde üç sanduka bulunduğundan bu ismi almıştır. Türbe Kültür Envanterinde Sofular Türbesi olarak da geçmektedir. Türbede II. Beyazıt Döneminde Beylerbeyilik yapan Abdullah Paşa ve yakınları istirahat etmektedir.

Türbe sekizgen köşeli düzgün moloz taşlardan inşa edilmiştir. Türbe kurşun kubbe ile örtülüdür. Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetindeki türbe 1998 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Türbeye yürüyemeyen, yürümesi geciken çocuklar götürülür. Yüksek bir yere arpa, buğday konulduktan sonra, ayın ilk çarşambası türbe yanındaki taşın etrafında yürütülerek şifa aranır.

243-) Yanık Dede Türbesi / Amasya –Merzifon –Hoca Süleyman Mahallesi Yanık Dede Türbesi, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Hoca Süleyman Mahallesi Merdivenli Sokak ile Şair Nedim Sokağın kesiştiği noktadadır.

Yanık Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe düzgün bir duvarla çevrili, üstü açık bir türbedir.

Türbe özellikle Gece Yanığı (Zona) denilen hastalıktan dolayı ziyaret edilmektedir.

Sayfa 127 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

244-) Yılancık Evliyası Yatırı / Amasya –Merzifon –Tavşan Mahallesi Sıkıntı Evliyası Yatırı, Amasya İli Merzifon İlçesi merkezinde bulunan Tavşan Mahallesi Erikçi Camisinin bahçesindedir.

Yılancık Evliyasının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe Erikçi Camisinin bahçe duvarına bitişiktir.

Türbeyi ziyarete gelenler özellikle Yılancık Hastalığına şifa aramak için gelmektedir.

Yılancık Evliyası İstanbul’dan gelen bir zatın rüyasına girerek şifasının burada olduğu söylemiştir.

Sayfa 128 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ SULUOVA İLÇESİ TÜRBELERİ: 245-) Akdağızade Efendi Türbesi / Amasya –Suluova –Eğribük Köyü

Akdağızade Efendi Türbesi Akdağızade Efendi Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Eğribük Köyünün mezarlığındadır.

Derebaşalan Köyünde bulunan Akdağızade ailesinin bir üyesi olduğu söylenmektedir. Başka bir bilgiye göre Derebaşalan Köyünde bulunan medreseden mezun olan bir alimdir.

Türbe mezarlığın içinde betonarmeden yapılmış bir ve biçimindedir. Üzeri kiremitli çatıyla örtülüdür. Türbe içindeki sanduka beyaz mermerden bir mezar şeklindedir. Muhtemelen sonradan yenilenmiştir.

246-) Alaflı Dede Türbesi / Amasya –Suluova -Merkez Alaflı Dede Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi merkezinde Bir Eylül Mahallesi istasyon üzerindeki mezarlıktadır.

Alaflı Dedenin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

247-) Avdan Dede Yatırı / Amasya –Suluova –Akören Köyü Avdan Dede mezarı, Amasya İli Suluova İlçesi Akören Köyü koruluğundadır.

Avdan Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Sayfa 129 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

248-) Avdan Dede Yatırı / Amasya –Suluova –Eğribük Köyü Avdan Dede mezarı, Amasya İli Suluova İlçesi Eğribük Köyü ve mezrası Erikli arasındadır.

Avdan Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

249-) Eraslan Baba Türbesi / Amasya –Suluova –Eraslan Beldesi

Eraslan Baba Türbesi Eraslan Baba Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Eraslan Beldesindedir.

Eraslan Beldesine ismini veren Eraslan Baba’nın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe bir duvarla çevrili hazire şeklindedir.

250-) Erenler Türbesi / Amasya –Suluova -Merkez Erenler Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi merkezinde Hacı Hayta Mahallesi Erenler mevkiindedir.

Erenlerin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Sayfa 130 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

251-) Gani Baba Türbesi / Amasya –Suluova –Saygılı Köyü

Gani Baba Türbesi Gani Baba Türbesi, Amasya İli Suluova ilçesi Saygılı Köyü sınırlarında Tersakan Irmağının yanındadır.

Gani Baba İslamiyeti yaymak için Horasan’dan bölgeye gelmiş ve burada Rumlarla savaşırken şehit düşmüş evliya bir kişi olarak anılmaktadır. Asıl ismi Abdülgani El-Halveti olarak geçmektedir. Amasya’nın ulu evliyalarından kabul edilmektedir. Buraya gelen ziyaretçilerin istekleri kabul gördüğünden, evliya içine Gani adının verildiğini düşünmekteyiz.

Türbe mermerden üzeri açık basit bir mezardır. Etrafı ise günümüzde mesire ve piknik yeri olarak kullanılmaktadır.

Gani Baba her türlü hastalık, birçok istek ve dilek için yoğun biçimde ziyaret edilmektedir.

Hastalıklar için türbe etrafında dönerek dualar okunur ve yine türbede bulunan geyik boynuzuyla “Efsunlama” yapılarak şifa aranır. Bu yöntemde hasta ağrıyan yerine geyik boynuzu sürülür ve dualar okunur. Bu işlemlerden sonra türbeye adak adanır. Adaklar hastalığın büyüklüğüne göre kurban adağı, türbeye eşya getirme veya mum adağı olabilir. İstek ve dilekler içinse efsunlama haricinde diğer uygulamalar aynen icra edilir.

Ali Yüzbaşı adında Amasya’da görevli bir asker Suluova’ya gidip Gani Baba’yı görmek ister.

Suluova’ya giden otobüse oturduğunda yanına yaşlıca bir adam oturur. Ali Yüzbaşı, yaşlı adamla sohbete başlar ve “Suluova’da Gani Baba adında birisi vardır onu nasıl bulabilirim?” diye sorar. Yaşlı adam “Suluova’dan 20-25 dakika uzaklıkta Saygılı Köyü var Gani Baba oradadır” diye cevaplar. Sonra Ali Yüzbaşı’ya sorar “Niçin arıyorsun Gani Baba’yı?” Ali Yüzbaşı Ankara’da oturduğunu, 1 ay kadar önce Gani Baba ile tanıştığını ve gelip kendisini ziyaret etmesini söyler. Yaşlı adam başına sallar ve “Tabi oğul davete icabet etmek gerekir” der. Ali Yüzbaşı Suluova’ya gelince yaşlı adamın adını sorar ve Garip Hafız olduğunu öğrenir.

Sayfa 131 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ali Yüzbaşı Gani Baba’yı bulur. Bulur bulmasına da kendisini 1 ay önce çağıran zatın yüzyıllar önce burada vefat ettiğini öğrenir. Gözyaşları içinde türbeyi ziyaret eder ve dualarını okur.

252-) Gökçe Baba Türbesi / Amasya –Suluova -Merkez Gökçe Baba Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi merkezinde Bir Eylül Mahallesindedir.

Delil Baba olarak da anılan Gökçe Babanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

253-) İsimsiz Türbe / Amasya –Suluova –Eraslan Beldesi

İsimsiz Türbe İsimsiz Türbe, Amasya İli Suluova İlçesi Eraslan Beldesindedir.

Türbe bir duvarla çevrili hazire şeklindedir. Türbede kimin medfun olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Sayfa 132 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

254-) Karaağaç Dede Türbesi / Amasya –Suluova –Arucak Köyü

Karaağaç Dede Türbesi Karaağaç Dede Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Arucak Köyünde Tekke denilen mevkidedir.

Arucak Köyünün tarihi eskidir. Selçuklu ile birlikte bölgeye gelip yerleştikleri söylenmektedir. Karaağaç Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe Tekke denilen yerdedir. Etrafı bir duvarla çevrilmiştir. Kurbanları pişirmek için bir yemekhane vardır.

Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Tekke etrafındaki kaylarda, mum yakma, kayaya taş yapıştırma gibi ritüeller uygulanmaktadır. Adak olarak kurban adağında bulunulmakta ve toplu olarak yenmektedir.

255-) Resul Dede Türbesi / Amasya –Suluova –Derebaşalan Köyü Resul Dede Türbesi, Amasya İli, Suluova İlçesi Derebaşalan Köyünün mezarlığındadır.

Resul Dede şimdi Derebaşalan Camisinin altında kalan Derebaşalan Medresesinde müderrislik görevi yapmıştır. Derebaşalan Osmanlı Döneminde nahiye imiş.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgimiz yoktur.

Sayfa 133 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

256-) Seyyid Necmettin Yahya Türbesi / Amasya –Suluova –Yolpınar Köyü

Seyyid Necmettin Yahya Türbesi Seyyid Necmettin Yahya Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Yolpınar Köyü eski mezarlığın içindedir.

Eski ismi Hakala olan Yolpınar Köyünde 1363 ile 1369 yılları bir zaviye kurar. Zaviyeden günümüzde bir şey kalmamasına rağmen türbesi eski mezarlık içindedir. Seyyid Necmettin Yahya Er-Rufai olarak da anılan büyüğümüzün babası Seyyid Ahmed Kuçek Er-Rufai’dir ve Samsun ilinin Ladik ilçesinde medfundur. Dedesi Şeyh Taceddin Er-Rufai’dir. Kardeşleri ise Şeyh İzzettin, Şeyh İbrahim ve Şeyh Ali’dir.

19. göbekten Hz. Muhammed’in torunu olan Seyyid Necmettin Yahya’nın gerçek mesleği çilingirliktir. Köyün arazisini sulamak için Akdağ’ından su getirmiştir.

Türbe yapılan kötü yenilemelere rağmen Selçuklu Dönemi türbelerinden izler taşımaktadır.

Türbe içinde bu izler görülmektedir. Türbede mumyalık bölümü ve sanduka bölümünden oluşan iki kat vardır. Türbede iki sanduka bulunmaktadır. Türbenin külahı zamanla yıkılmış ve üzerine kiremitten bir çatı yapılmıştır. Türbe 1976 yılında Anıt olarak tescillenmiştir.

Sayfa 134 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

257-) Şeyh Mustafa Türbesi / Amasya –Suluova –Dere Köy Şeyh Mustafa Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Dere Köyündedir.

Es Seyyid Mustafa Efendi olarak da anılan Şeyh Mustafa Dere Köyde tekkesini kurmuş ve burada medfun olmuştur. Şeyh Mustafa kılıcını yere sürerek köye kadar gelmiştir. Şeyh Mustafa’nın ardından sular köye gelmiştir. Sağlığında da suyu getirdiği yere gömülmesini vasiyet etmiştir. Bugün bu alana Şeyh Gözü denilmekte ve her yıl suyun düzenli gelmesi için kurban kesilmektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Su gözesinde kurban kesilmediğinde suyun kesildiği defalarca görülmüştür. Bu yüzden su kanalı yöre halkı tarafından her yıl temizlenmekte ve Şeyh Gözünde dualarla kurban kesilmektedir.

258-) Üçler Yatırı / Amasya –Suluova –Kanatpınar Köyü

Üçler Yatırı Üçler yatırı, Amasya İli Suluova İlçesi Kanatpınar Köyü camisinin doğu duvarının kenarındaki mezardır. Üçler Yatırının kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe yoktur. Cami duvarının kenarında bir mezar vardır. Bir sütun parçası mezar taşı olarak kullanılmıştır. 1992 yılında Yatır olarak Kültür Varlığı olarak tescillenmiştir.

259-) Yağbasan Dede Türbesi / Amasya –Suluova –Eğribük-Boyalı Köyleri Yağbasan Dede Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Eğribük ile Boyalı Köylerinin arasında Akdağ’ın eteklerindedir.

Sayfa 135 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Yağbasan Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin mezar taşları kırılmış ve gelişi güzel durmaktadır.

260-) Yediler Türbesi / Amasya –Suluova –Kanatpınar Köyü

Yediler Türbesi Yediler Türbesi, Amasya İli Suluova İlçesi Kanatpınar Köyünün yanındaki tepe üzerindedir.

Değerli araştırmacı Abdülhalim Durma’nın bir resmindan varlığını öğrendiğimiz Yedilerin kim olduğu hakkında herhangi bir bilgi yoktur. İçinde bir ağaç olan taş yığını çevrilmiş bir türbedir.

Sayfa 136 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

AMASYA İLİ TAŞOVA İLÇESİ TÜRBELERİ: 261-) Alucralı Koca İbrahim Hoca Türbesi / Amasya –Taşova –Durucasu Köyü

İbrahim Hoca Türbesi Alucralı Koca İbrahim Hoca Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Durucasu Köyü eski mezarlığındadır.

Alucra’da bulunan Zihar Tekkesinde yetişmiştir. Rus Savaşında tekkeden ayrılarak Amasya Taşova’ya gelmiş ve Durucasu Köyüne yerleşmiş, burada medfun olmuştur. Koca lakabı hem ailenin büyük çocuğu olmasından hem de ilminden kaynaklanmaktadır.

Türbe içinde Koca İbrahim Hoca’nın sandukası olan, betonarmeden sade bir türbedir.

Alucralı Koca İbrahim Hoca sağlığında ilmi ile baş ve diş ağrılarından muzdarip olanları iyileştirirmiş. Bu dertlerden şikayet edenler türbeye şifa bulmak için ziyaret etmektedir.

Türbenin yanında bulunan gözede sabahları Hocayı abdest alırken görenler olmuştur. Ayrıca Hocanın ailesinden biri vefat edince türbesinden sela okunmaktadır.

Sayfa 137 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

262-) Beşir Efendi Türbesi / Amasya –Taşova –İdris Torun Mahallesi

Beşir Efendi Türbesi Beşir Efendi Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi İdris Torun Mahallesinde bulunan mezarlık içindedir.

Beşir Hoca olarak da anılan Beşir Efendi, 1905 yılında Dağıstan’da doğmuştur. Zengin bir aileden olmasına rağmen 12 yaşında rüyasında görmüş olduğu bir velinin peşine düşerek Türkiye’ye gelir. Tokat İli, Erbaa İlçesi, Zeyrel Köyünde bulunan Şeyh Beyrullah Efendi’nin dergahına intisap edip, Ali Osman Efendi tarafından eğitimi tamamlanır. Yedi yıl dergahta hizmet ettikten sonra, iki yıl inzivaya çekilerek eğitimini tamamlar. 1975 yılında Hac vazifesinden sonra vefat eder.

Türbe betonarmeden inşa edilmiştir. Kare planlı türbenin bir büyük oda ve önünde iki küçük odadan oluşmuştur. Odaların üzerinde kubbeler bulunmaktadır. Odalardan biri mescit şeklinde düzenlenmiştir. Türbede Beşir Efendi’nin sandukası haricinde eşi Pembe Hatun’a ait olduğu düşünülen başka bir sanduka daha bulunmaktadır.

Beşir Efendi Türbesi Taşova’nın Manevi Kalesi olarak adlandırılmaktadır. Bu ilçeye gelenler, mezarlığı ziyaret edenler önce bu türbeye gelip dua ve kuran okurlar, mescit kısmında namaz kılarlar. İlkokula başlayan çocuklar zihin açıklığı için türbeye getirilir ve dualar okunur. Bu esnada çocukların başları yarım saat kadar sandukaya dayandırılır. Şeyh Beytullah Efendi Türkiye’ye kaçan Beşir Efendi’ye yolda görünür ve dergahının yerin tarif eder. Beytullah Efendi Beşir Efendi gelmeden onun geleceğini yardımcısına haber verir ve vefat eder.

Gemibükü Köyüne yapmış olduğu ziyaretten dönerken Yeşilırmak’ın köye zarar vermemesi için yatağını kaydırdığı söylenmektedir.

Tekkesinin yakınında bulunan Seyyid İbrahim Hazretlerinin mezarını ziyaret ederek onunla sohbet ettiği söylenmektedir.

Sayfa 138 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

263-) Çal Baba Türbesi / Amasya –Taşova –Boğalı Yaylaları Çal Baba Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi ile Tokat-Erbaa sınırında bulunan Boğalı Yaylalarındadır. Çal Baba oğluyla birlikte Haçlı Ordularına karşı savaşmış ve burada şehit düşmüştür. Battal Gazi’nin evlatlarından olduğu rivayet edilir. Çal Baba’nın Dağ Kültü ile alakalı bir yatır olduğunu düşünmekteyiz.

Mezarın üzeri açıktır. Taştan çevrilmiş bir türbedir. 5x2mt boyundadır. Mezarın büyüklüğünden dolayı oğlu ile birlikte medfun olduğu söylenmektedir.

Yaylaya gelen yayla halkı tarafında mevsimin bereketli geçmesi için öncelikle ziyaret edilir.

Koyunlar, kuzular kurttan korunsun diye türbeye adak olarak bir koyun bırakılır. Türbe başında dualar okunur, giderken de adak adanır. Çal Baba ve oğlunun kılıç şakırtıları dönem dönem dağlarda yankılanmaktadır. Çal Baba adı oğlunun çarpışmalar esnasında “Çal Baba, çal kılıcını sağa sola” diye bağırması üzerine bu adı almıştır.

Kıbrıs Savaşında türbe yerinden yok olmuş, savaş bitiminde yerine gelmiştir.

Türbeye gelip burada define arayan definecilerin felç geçirdiği, kör olduğu rivayet edilir.

264-) Çamlı Evliya Türbesi / Amasya –Taşova –Elmakırı Köyü Çamlı Evliya Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi Elmakırı Köyüne 2km uzaklıktaki bir tepenin yamacındadır. Çamlı Evliya ismini türbe etrafında bulunan iki çam ve ardıç ağaçlarından almaktadır. Çamlı Evliya’nın Horasan’dan gelen erenlerden biri olduğu, bölgede Türklüğün ve İslâm’ın yayılması için mücadele ettiği söylenmektedir.

Mezarın üzeri eskiden açıkmış. Köylüler tarafından betonarmeden yeni türbe ile üzeri kapanmıştır. Türbede iki adet mezar bulunmaktadır. Mezarın boyutu 5mt’dir.

Elmakırı Köyünün manevi lideri olarak kabul edilen Çamlı Evliya özellikle dini günlerde yoğun olmak üzere, her zaman ziyaret edilmektedir. Nisan ayının ilk haftasında yağmur duası için ziyaret edilir. Huysuzluk yapan çocuklar, kulak rahatsızlığı olanlar türbeye getirilir.

Elbiselerinden bir parça türbeye bağlanır. Genellikle namaz ve oruç adağında bulunulur. İsteyen kurbanlık da adar. Derdi çözülen adağını adar ve çaputunu geri söker. Çamlı Evliya türbesinin etrafındaki ağaçlar kutsal kabul edilir ve kesilmesi halinde kesenlerin başlarına değişik belalar açıldığına dair söylenceler anlatılmaktadır.

Sayfa 139 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

265-) Çeltek Baba Türbesi / Amasya –Taşova –Esençay Beldesi

Çeltek Baba Türbesi Çeltek Baba Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Esençay Beldesindedir. Çeltek Baba bölgeye yerleşen Selçuklular Döneminde “Taşabat” erenlerinden olduğu belirtilmektedir. Kitabesinde Tokat İli Erbaa İlçesi Tanoba Beldesinde medfun bulunan Çanakçı Baba ile Ravak’da bulunan evliyanın Çeltek Baba ile kardeş olduğu belirtilmektedir. İslam ordusunun değerli bir komutanı ve eğitimcisidir. Eski adı Bidevi olan Esençay’a gönderilmiş burada dergahını kurarak eğitim vermiştir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur. Sandukası sonradan mermerden yenilenmiştir.

266-) Ergüneş Baba Türbesi / Amasya –Taşova –Uluköy Beldesi

Ergüneş Baba Türbesi Ergüneş Baba Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi Uluköy Beldesinin kuzeydoğu yamacında yer alır.

Sayfa 140 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Ergonaş Baba, Seyyid Bali Ergonaş ve Ergubaş Baba olarak da anılan velinin kim olduğu, Alevi veya Sünni inancını temsil ettiği bir çok araştırmacıya göre tartışma konusu olmuştur.

Bu madde de elde ettiğimiz tüm bilgileri özetleyerek vermeye çalışacağız.

Ergüneş Baba Horasan’dan bölgeye gelmiş olan bir alperendir. Dört oğlu bir kızı vardır. 12 İmam soyundandır. En büyük oğlu Seyyid Mehmet Ordu ili, Ünye İlçesi Alan Köyünde medfundur. İkinci oğlu Seyyid Mustafa Amasya merkez ilçesine bağlı Yassıçal Kasabasında medfundur. Bu velimizi Erkonaş maddesinde incelemiştik. Üçüncü oğlu Amasya’nın Uygur Köyünde medfundur. En küçük oğlu Seyyid Ali ve kızı Fatma Amasya’nın Sarımeşe köyünde medfundur.

Ergüneş Baba mezarı 4x2,2mt ölçülerinde 60cm yüksekliğinde devşirme malzemeyle çevrelenmiş üstü açık bir mezardır. Mezara yakın yine devşirme taşlardan yapılmış açık namazgah bulunmaktadır. Mezarın güneybatısında kesme taş ve tuğladan, kare planlı, çatısı tonozlu küçük bir mescit bulunmaktadır. Türbenin olduğu yer 1991 yılında SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Samsun Ladik’ten, Asarcık İlçesinden ve çevre köylerden yoğun olarak ziyaret edilen Ergüneş Baba’ya özellikle ağrılı hastalar, felçli hastalar ve deli, yaramaz çocuklar uslansın diye getirilir.

Ağrısı olan hastalar türbe başında dualar okurlar ve elbiselerinden yırttıkları bir parçayı mezarın başında bulunan zeytin ağacına bağlarlar. İyileşenler gelip tavuk, horoz keserek adağını tamamlarlar. Felçli hastalarda aynı uygulamayı yaparlar fakat yatırın yanında bulunan namazgahta iki rekat namaz kılar. Yaramaz çocuklar ise zeytin ağacına bağlanır. Üç kez annesi, üç kez de bağlanan çocuk okunan duayı tekrar eder. Bu uygulamada adak kesilmez.

Ergüneş Baba mısır tarlasında bir ekine bile zarar vermeden namazını kılarak veliliğini kanıtlamıştır.

Ergüneş Baba yöreye yerleşince burada yaşayan Rumlar Kelkit ile Yeşilırmak’ın birleştiği yeri taşlar koyarak kapatırlar. Amaçları taşları kaldırınca aşağıda bulunan Türk Köylerinin seller içinde kalarak yok olmasıdır. Bu durumu Türkler Ergüneş Baba’ya bildirince setin oraya gelen alperen kılıcıyla bendi yıkar. Rumlar tekrar yapmaya gelince karşılarına dikilir ve şöyle seslenir: “Müslüman olan olur, olmayanın canını alırım” der ve öylede yapar.

Yine ondan keramet bekleyen Sonusa (Uluköy) Köyü halkına kerametini göstermek için belinden kılıcını çıkarır ve bölgenin en büyük kayasına kılıcını vurur. Kayanın içinden bir mescit çıkacaktır.

Sayfa 141 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

267-) Geydoğan Türbesi / Amasya –Taşova –Geydoğan Köyü

Geydoğan Türbesi Geydoğan Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi Geydoğan Köyüne yakın bir tepe üzerindedir.

Geydoğan ismini Doğan Bey’den almaktadır. Gey Farsça “Bey/Büyüklük” anlamında olduğundan Geydoğan olarak anılmaktadır. Türbede bulunan diğer zatın Seyyid Ramazan olduğu söylenmektedir. Seyyid Ramazan Selçuklu Döneminde Horasan’dan bölgeye gelmiş, Rumlarla savaşan bir komutandır. Doğan Bey de onun yardımcısıdır. Seyyid Ramazan burada şehit düşünce Doğan Bey türbesini yaptırır ve köyü kurar. Kendisi de vefat edince vasiyeti üzerine Seyyid Ramazan’ın yanına gömülür.

Türbe betonarmeden yapılmıştır. İçinde iki sanduka bulunmaktadır. Türbe etrafı çam ağaçlarıyla kaplanmıştır.

Geydoğan Amasya ve çevre illerden, Taşova’dan yoğun olarak ziyaret edilmektedir. Özellikle çocuğu olmayanlar, İsilik, Romatizma ve Sedef Hastalığına yakalananlar şifa bulmak için ziyaret eder.

Bu adak yerinde ilginç uygulamalar yapılmaktadır. Türbe bahçesinde bulunan Sakız Ağacının etrafında çocuğu olmayan kadınlar boynuna ip bağlanarak 7 kez dolaştırılır. Türbedar ile yapılan konuşmaya “Satma” denilir. Gündoğan başında dua okuyup, iki rekat namaz kılarlar ve adak adarlar. Çocukları olunca gelip adağını kesip etlerini fakirlere dağıtırlar. Sonra köye inip çocuklarına isim vermek için bir köylü çevirirler ve çocuklarına o köylünün adını verirler. Bu ilginç uygulamanın ayrıntılarını Rahime Özdoğan’nın tezinde okuyabilirsiniz.

Hastalıklar için ziyaret edenler ise türbe başında dua okuyup namaz kılarlar. Sonra türbe toprağından yanlarında götürüp suyla karıştırıp içerler. İyileştikleri taktirde adak olarak namaz kılarlar veya oruç tutarlar.

Yedi yıl çocuğu olmayan kadının burayı ziyaretinden sonra çocuğu olduğu rivayet edilir.

Sayfa 142 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

268-) Hüseyin Baba Türbesi / Amasya –Taşova –Yolaçan Köyü Hüseyin Baba Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Hacıbey Köyü ile Yol açan Köyü arasındadır.

Hüseyin Baba, Horasan ereni olarak kabul edilmektedir. Köyün kurucusu olarak kabul edilmektedir. Hakkında başka bilgimiz yoktur.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

269-) Kuş Baba Türbesi / Amasya –Taşova –Şahinler Köyü Kuş Baba Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi Şahinler Köyündedir.

Kuş Şeyhi olarak da anılan Kuş Baba’nın medfun olduğu Şahinler Köyünün eski adı Kuşuf Köyü olarak bilinmektedir. Kuş Babanın Horasan erenlerinden olduğu kabul edilir. Burada yapmış olduğu çarpışmalarda Ermeniler tarafından öldürülmüştür. Hakkında başka bir bilgi yoktur.

Türbe betonarmeden 1964 yılında köylüler tarafından yapılmıştır. Bakımlı ve temiz bir türbedir. Şahinler Köyü halkı tarafından kutsal kabul edilen Kuş Baba genellikle bu köy halkı tarafından ziyaret edilir. Genellikle yağmur duası ve doğal afetlerden korunmak için ziyaret edilir. Yağmur duası için adak olarak koç kurban edilir ve toplu yenir. Afetlerden korunmak için sadece dualar okunur. Ayrıca sebepsiz yere ağlayan çocuklar buraya getirilir ve annesi dualar okuyarak çocuğun sakinleşmesini diler.

Horasan’dan Şahinler Köyüne gelen Kuş Baba buradaki Ermeniler tarafından öldürülür.

Vasiyeti üzerine buraya gömülür. Köyün Ermenileri iki-üç yıl için feci şekilde ölürler.

Cesetlerini dahi vahşi hayvanlar parçalayarak yok eder.

270-) Mıcık Dede Türbesi / Amasya –Taşova –Uluköy Beldesi Mıcık Dede Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Uluköy Kasabasındadır.

Mıcık Dede’nin kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Uluköy Kasaba halkı tarafından değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Sayfa 143 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

271-) Molla Osman Türbesi / Amasya –Taşova –Yolaçan Köyü Molla Osman Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Yolaçan Köyü mezarlığındadır.

Molla Osman, Horasan ereni olarak kabul edilmektedir. Köyün kurucusu olarak kabul edilmektedir. Yolaçan Köyündeki Demir soyadını taşıyanlar Molla Osman ailesinden gelmektedir.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

272-) Seyyid Nureddin Alparslan Türbesi / Amasya –Taşova –Alparslan Beldesi

Seyyid Nureddin Alparslan T. Seyyid Nureddin Alparslan Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Alparslan Kasabasındadır.

Seyyid Nureddin Alparslan er Rufai olarak anılan veli Rufai tarikatının bölgedeki önemli temsilcilerindendir. Taşova Şeyhli köyündeki Şeyh Mehmed Abdal’ın kardeşi olduğu söylenmektedir.

Türbe zaviye sandığımız günümüzde yarı yıkık durumdaki binanın yanındadır. Bu haliyle de restore edilmiştir. 13.yüzyıl Selçuklu Dönemi eseri olarak bilinmektedir.

Alparslan Kasabasının isim babası olan bu veli kasabalılar tarafından değişik dilekler için ziyaret edilmektedir.

Sayfa 144 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

273-) Seyyid Vakkas Türbesi / Amasya –Taşova –Akınoğlu Beldesi

Seyyid Vakkas Türbesi Seyyid Vakkas Türbesi Amasya İli Taşova İlçesi Akınoğlu Kasabasının mezarlığındadır.

Seyyid Vakkas aslen Ürdün’lü olduğu söylenmektedir. 1245 yıllarında bölgeye gelip yerleşmiş ve kendi zaviyesini kurarak burada ilim, irfan yaymıştır. 1265 yıllarında vefat ederek burada defnedilmiştir. Seyyid Vakkas adına son üç yıldır anma toplantısı düzenlenmektedir.

Türbe mezar şeklinde olup üzeri açıktır. Türbede ayrıca iki kişinin daha mezarı vardır, bunların kimler olduğu bilinmiyor. Yalnızca sağ yanında yatan merhumenin Seyyid Vakkas’ın eşi olduğu söylenmektedir. Mezarında bir sütun parçası baş taşı olarak kullanılmıştır. Türbe bir duvarla çevrilmiştir ve bir kapısı vardır. Mezarlar arasında ufak bir namazgah da mevcuttur.

Akınoğlu Kasabası için kutsal kabul edilen Seyyid Vakkas sık sık hayır duası için ziyaret edilir. Ayrıca mayıs ayının ilk haftasında yağmur duası için ziyaret edilerek toplu namaz kılınır, koç, keçi kurban edilerek burada toplu olarak yemekler yenilir.

Seyyid Vakkas’nın mezarını soyan hırsızların etrafı duvarla örülür ve bu duvarı bir türlü aşamazlar. Aldıklarını geri bırakıp, tövbe eden hırsızlar duvarın yok olduğunu görünce oradan kaçarak uzaklaşmışlar.

Seyyid Vakkas’ın mezarı bir türbe ile örtülmek istenmiş. Türbe bitince herkesin göz önünde yıkılıvermiş. Bunun üzerine Seyyid Vakkas üstünde türbe istemiyor denmiş ve bir daha yapılmamıştır.

Sayfa 145 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

274-) Sinan Paşa Türbesi / Amasya –Taşova –Uluköy Beldesi

Sinan Paşa Hamamı Sinan Paşa Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Uluköy Kasabasındadır.

Mühimme Defterlerinde 1558 yılında Sinan Paşa’ya gönderilen emir dikkat çekicidir.

Bölgede yaşayan medrese öğrencilerinin isyanlarının Osmanlı Merkezi tarafından bastırılması istenmektedir. Uluköy’de günümüzde restore edilen hamam kalıntıları Sinan Paşa’ya aittir.

Türbenin durumu hakkında elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Uluköy Kasaba halkı tarafından hayır duası için ziyaret edilmektedir.

275-) Şeyh Mehmed Abdal Türbesi / Amasya –Taşova –Şeyhli Köyü

Şeyh Mehmed Abdal Türbesi Şeyh Mehmed Abdal Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Şeyhli Köyündedir.

Sayfa 146 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

Şeyh Mehmed Abdal türbesinde yazan yazıya göre bölgeye Horasan’dan gelmiş ve Mevlevidir. Bu tabelaya rağmen Alpaslan Kasabasında medfun bulunan Seyyid Nureddin Alparslan er Rufai’nin kardeşi olduğu da söylenmektedir. Zaman için ayrı mezheplere intisap etmiş olabilirler.

Türbe mimari özelliği olmayan kapalı bir türbedir. Şeyhli Köyü halkı tarafından ziyaret edilen Şeyh Mehmed Abdal Türbesi etrafında ilginç uygulamalar görülmektedir. Mezarlıkta kadın ve erkekler ayrı yerlere gömülmektedir. Mayıs ayında Hıdrellez günü türbe ziyaret edilir, iki rekat namz kılan ziyaretçiler, türbede adaklarını keserek toplu olarak yerler. Türbe etrafında tavuk beslenmez, kadınlar yüksek sesle konuşmaz, davul zurna çalınmaz, eğlence tertip edilmez. Ufak tefek her türlü istek için ziyaret edilen türbede adaklar 6 Mayıs Hıdrellez günü gerçekleştirilir. Adağın illa türbede kesilmesi gerekmez. Yalnız kesilen adak eti kesen tarafından alınmadan tamamen fakirlere dağıtılır.

Köyde Şeyh Mehmed Abdal’ın vasiyetine rağmen bir düğünde türbe yanında eğlence tertip edilmiş. Düğünden sonra düğün sahiplerin evlerine koca taşlar yürümüş. Köylülerde bir daha bunu yapmamaya tövbe etmişler.

Köyün yakınından geçen Zaptiye komutanı ve askerlerini, onların atlarını azıcık yemek ve samanla doyurmayı kerametiyle becermiştir.

276-) Topuzlu Evliya Türbesi / Amasya –Taşova –Yayladibi Köyü

Topuzlu Evliya Türbesi Topuzlu Evliya Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Yayladibi Köyünden Fındıkpınarı Yaylasına çıkan yol üzerindedir.

Topuzlu Evliyanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe betonarmeden inşa edilmiş sade bir türbedir.

Sayfa 147 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

277-) Yerkozlu Evliya Türbesi / Amasya –Taşova –Akınoğlu Beldesi

Yerkozlu Evliya Türbesi Yerkozlu Evliya Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Akınoğlu Beldesi Yerkozlu Mahallesinin mezarlığındadır.

Yerkozlu Evliyanın kim olduğu konusunda herhangi bir bilgi yoktur. Türbe içinde ulu bir meşe ağacı barındıran duvarla çevrelenmiş bir mezardır.

278-) Yonnus Baba Türbesi / Amasya –Taşova –Çakırsu Köyü Yonnus Baba Türbesi, Amasya İli Taşova İlçesi Çakırsu Köyündedir.

Yunus Baba olarak da anılan evliyanın, bölgeye yerleşen Selçuklular Döneminde “Taşabat” erenlerinden olduğu belirtilmektedir. Çakırsu Köyünün eski adının Yonnus olmasından dolayı Yonnus veya Yunus Baba olarak anılmaktadır.

Türbenin durumu hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Türbe değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Bahar aylarının gelmesiyle birlikte türbe yanında toplu namaz kılınıp, şükür duası yapılır ve topluca yemek yenilir.

Sayfa 148 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

KAYNAK LİSTESİ: BASILI YAYINLAR: 1-) Nihat Aytürk –Bayram Altan / Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri –Altanoğlu -1992 2-) Evliyalar Ansiklopedisi –Türkiye Gazetesi -1993 3-) Hikmet Tanyu –Ankara ve Çevresinde Adak ve Adak Yerleri –Ankara Üniversitesi Basımevi -1967 4-) Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 5-) Amasya Valiliği -2011 Çevre Durum Raporu 6-) Amasya Kültür ve Turizm Dergisi Sayı:1 -2012 7-) Amasya Şehir Rehberi –Amasya Valiliği

ÜNİVERSİTE TEZLERİ: 1-) Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006 2-) Ebru Silahşör –Amasya Merkez Ağzı -2011 3-) Burcu Göde – Amasya Masalları -2011 4-) Recep Gün –Amasya ve Çevresindeki Mimari Eserlerde Yazı Kullanımı -1993 5-) Ülkü Duman –Anadolu Selçukluları Devrinde Amasya Şehri -2010 6-) Fuat Er –XV ve XVI. Yüzyılda Amasya -2009 7-) Adnan Gürbüz –XVI. Yüzyılda Amasya Sancağı -1993

MAKALELER: 1-) Ali Rıza Ayar –Recep Orhan Özel / Süheyl Ünver’in Amasya Günlükleri’nin Tanıtımı ve Sadeleştirilmesi 2-) Ahmet Reçel –Ali Pir Civan 3-) Adnan Gürbüz –Amasya Mevlevihanesi ve Vakıfları 4-) Muzaffer Doğanbaş –Amasya Yöresi Alevi Ziyaretgahları

Sayfa 149 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

5-) Tuğrul Balaban –Amasya Taş Kesilme Efsaneleri ve Motifleri 6-) Yaşar Kalafat –Anadolu’da Ulu Kadın Kişiler ve Halk İnanışları 7-) Yard.Doç.Dr. Parvana Bayram –Azerbaycan ve Türkiye’de Yayımlanan Seyyid Nigari Divanları Hakkında -2012 8-) M.Öcal Oğur- Petek Ersoy –Türkiye’de Taş Kesilme Efsaneleri –Gazi Üni.Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları -2007 9-) Doç.Dr. Harun Yıldız –Amasya Yöresi Alevi Ocakları –Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi -2011 10-) Harun Yıldız –Amasya Yöresi Örneğinde Alevi/Bektaşi Kültüründe İnanç Merkezleri

İNTERNET SİTELERİ: 1-) www.wow.turkey.com 2-) www.tr.wikipedia.org 3-) www.facebook.com 4-) www.panoramio.com 5-) www.amasya05.net 6-) www.amasya-abdulhalim.blogspot.com 7-) www.kurumsal.kulturturizm.gov.tr ( www.kulturportali.gov.tr ) 8-) www.mustafacambaz.com 9-) www.yassical.bel.tr 10-) www.bizimsahife.org 11-) www.aksiyon.com.tr 12-) www.cansaati.org 13-) www.tusyapma.worgpress.com 14-) www.tatilcenter.wordpress.com 15-) www.yesilirmakgazetesi.com

Sayfa 150 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretg璽hlar覺

16-) www.amasyahaber.net 17-) www.uygurdernegi.com 18-) www.bekekoyu.com 19-) www.ehlibeyt-alevi-seyyitleri.com 20-) www.sarayozudernegi.com 21-) www.amasyasarialankoyu.com 22-) www.vermiskoyu.blogcu.com 23-) www.amasyaziyaret.bel.tr 24-) www.yesilyenice.bel.tr 25-) www.amasyaziyaret.bel.tr 26-) www.akdag.org.tr 27-) www.ahmetrasimkucukusta.com 28-) www.saraycik05.tr.gg 29-) www.turkmedya.com 30-) www.seyhcui.tr.gg 31-) www.gumushacikoylu.net 32-) www.kabaoguz.org.tr 33-) www.dumanlikoyu.com 34-) www.huzuradogru.tv 35-) www.gumushacikoylu.org 36-) www.imirler.com 37-) www.kecikoy.net 38-) www.yaziyeri.org 39-) www.nedir.antoloji.com 40-) www.kayaduzu.tr.gg

Sayfa 151 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com

Amasya Ziyaretgâhları

41-) www.amasyagazetesi.com 42-) Yener Cabbaz ( www.arsiv.sabah.com.tr ) 43-) www.hirkakoyu.org 44-) www.hirkakoyu.s5.com 45-) www.alevicanlar.net 46-) www.merzifon.bel.tr 47-) www.flickr.com 48-) www.ozanlaryolu.com 49-) www.eymirkoyuderneği.com 50-) www.sadibayram.com 51-) Muzaffer Doğanbaş –Rumi Hoca Türbesi ( www.hbvdergisi.gazi.edu.tr ) 52-) www.yuvakoyu-amasya.com 53-) www.diphacikoycom.tr.gg 54-) Berrin Taşan ( www.isamveri.org ) 55-) www.suluovaegribuk.tr.gg 56-) www.suluovayenihaber.com (Yılmaz Keten makalesi) 57-) www.alucrahaber.com (Sayın Murat Tosun’a teşekkür ederim.)

58-) www.esencay.com (Sayın Mehmet Şahin’e teşekkür ederim) 59-) www.yassical.bel.tr 60-) www.tasova.gov.tr 61-) www.tekder.org 62-) Video: http://www.dailymotion.com/video/xuahz1_tasova-amasya-dan-akbilek-bahsiefendi_shortfilms

Sayfa 152 / 152

www.sosyodenemeler.blogspot.com