AYVALIK DEPREMLERİ
Taylan Köken
AYVALIK ve ÇEVRESİ DEPREMLERİ Türkiye’nin %92’si deprem olabilecek kuşaklardadır. Nüfusumuzun %95’i deprem kuşağında yaşamaktadır. Sanayi merkezlerinin %98’si deprem kuşaklarındadır. Barajlarımızın %93’ü deprem bölgelerindedir. Yani her an depremi yaşayabiliriz. Bu yüzden deprem ülkemizin çok önemli bir gerçeğidir. Deprem sebebiyle kentlerin gelişimi, değişimi tarih boyunca hep farklı olmuştur. Depremin yarattığı tahribatları silmek uzun yıllar almıştır. Hem ekonomik yönden hem de psikolojik yönden yıkımlara, gerilemelere sebep olmuştur. Ülkemizde depremin önemini, yarattığı sıkıntıları tam olmasa da yeni yeni idrak ediyoruz ve yeni yapılan yasalar, yönetmeliklerle daha bilinçli binalar yapmaya çalışıyoruz. Topraklarımızda deprem incelemeleri Tanzimat dönemiyle birlikte yapılan eğitim hamleleriyle birlikte başlayacak, ilk rasathane “Darür Rasad-ül Cedid” adıyla kurulacaktır. Bu ilk kuruluş 1868 yılında İstanbul (Kandilli) Rasathanesidir. Deprem konularındaki sistemli çalışmalar ise 1900’lü yıllardan sonra daha düzenli olacaktır. Fakat bu yıllardaki depremlerin kayıtları bile tam yeterli bilgiler vermemektedir.
1
Ayvalık ve çevresi Batı Anadolu ve Kuzey Batı Fay Hatlarının üzerinde yer aldığından, üzerinde ve çevresinde olan depremler yüzünden etkilenmiş, birçok kez zarar görmüştür. Ayvalık ve çevresi 1. Derece Deprem Kuşağında yer almaktadır. Ayvalık depremlerine baktığımızda elimizde kaydı ve resimleri olan tek önemli deprem 1944 depremidir. Bu büyük depremin haricinde başka depremler de olmuş Ayvalık bunlardan zarar görmüş, gelişme ve kalkınmasında sıkıntılar yaşamıştır. Ayvalık’ın da bulunduğu Körfez deprem yöresi, özellikle Batı-Kuzey Anadolu Fay sistemi, Ege-Hellen Hendeği ve bunun doğu uzantısı durumunda olan Kıbrıs yayı ile Ege graben sistemini içeren Batı Anadolu çekme rejiminin denetimi altındadır. Anadolu’nun batıya hareketi, doğu-batı yönlü sıkışmalara, kuzey-güney yönlü genişlemeye ve dolayısıyla da yöredeki fay sistemlerinin domino taşları gibi kıpırdanmasına neden olmaktadır. Ülkemizin çoğu yeri gibi Ayvalık için de deprem önemlidir. Bu yüzden Ayvalık depremlerine bakmadan önce, değişik kaynak ve araştırmaların ışığında Ayvalık çevresinde olan deprem kuşaklarına ve onların yarattığı büyük depremlere kısaca bir göz atmak istiyoruz. Daha sonra Ayvalık depremleri bilgileri, resimleri ve anılarını aktarmaya çalışacağız.
KAZ DAĞI DEPREMLERİ: Tarih boyunca Kaz Dağları civarında MS. 11-2000 yılları arasında şiddeti 4’ün üzerinde 562 deprem meydana gelmiştir. Kaz Dağları depremlerine baktığımızda tarihte 69 büyük deprem olmuş, bunların 47 tanesi 1850-1900 yılları arasında olmuştur. Kayıtlı (Aletsel) dönem başladıktan sonra, 4’ün üzerinde yapılan kayıt 493’dür. Aynı bölgede 1900-2000 yılları arasında 5,5 şiddetin üzerinde yıkıma sebep olan 33 deprem oluşmuştur. Kaz Dağları bölgesini Marmara Bölgesi kısa atımlı fayları etkilemektedir. Bu faylar, Saros-Gaziköy, ÇanBiga, Yenice-Gönen, Ulubat-Manyas fayları, Foça-Bergama fayları ile Gediz grabeni fayları olarak anabiliriz.