techcare 18 nl

Afgiftekantoor Oostende X - P915317 - Driemaandelijks tijdschrift - V.U.: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

JAARGANG 5 - APR-MEI-JUN 2017 - N18

techcare BOUW, INSTALLATIE & INRICHTING VOOR DE ZORGSECTOR

AZ Alma – Eeklo

Adembenemende lobby geeft ziekenhuis zuurstof

Foto: Van Den Rijse nv © Haisja

E

• MAD

A

M

EI

LG I U M • M

• M A DE IN B

IU M

BE

LG

N

DE

I N B E LG I

U

AZ Jan Palfijn - Gent

WZC Veilige Haven - Aalter

WZC Duinenwater - Knokke-Heist

CHU Brugmann - Brussel

DE NIEUWE GENERATIE DESIGNVLOEREN, AANGEPAST VOOR DE ZORGSECTOR • Eindeloze creativiteit • Warm & gezellig • Synchroon houtreliëf (Embossed in Register techniek) • 100% identieke plinten

• Matte finish • Vlekbestendig • Watervast • Geluiddempend • Perfecte dimensionele stabiliteit

projectsbelux@moduleo.com www.moduleo.com

INHOUD

04

techcare

PROJECT

40

Periodiciteit: Driemaandelijks Gratis verspreid naar studiebureaus en diensthoofden technische diensten van woonzorgcentra, ziekenhuizen en OCMW’s.

Hoofdredactie: Tilly Baekelandt, tilly.baekelandt@fcomedia.be - T + 32 (0)56 33 42 72 Redactie: Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq, Koen Vandepopuliere, Rudy Gunst Reclame-advies: Filip Cossement,

AZ Alma – Eeklo: Adembenemende lobby geeft ziekenhuis zuurstof

04

“Zorgsector vragende partij voor flexibele gebouwen”

12

Structurele zonwering geeft perfecte synergie met metselwerk

24

Waterbehandelingsoplossingen met het oog op levenslang zorgeloos wonen

29

UZ Brussel: het ene platte dak is het andere niet

33

ENERGIE Nieuwe EPB-eisen en rekenmethode voor niet-residentiële gebouwen vanaf 2017

16

Hernieuwbare energie: waar staan we en waar gaan we naartoe?

20

T +32 (0)56 77 13 10, filip.cossement@fcomedia.be Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement,

REPORTAGE

Boulevard des Canadiens 118, B-7711 Dottignies

Verf die bacteriën geen schijn van kans laat

14

Zorgbedrijf Antwerpen, Overheidsorganisatie van het Jaar

26

Optimaal energiebeheer verhoogt rendement ziekenhuis

36

Adreswijzingen: info@techcare.be Version française sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk.

De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

CONGRES VTDV maakt nieuwe naam bekend tijdens congres

PRODUCTSPOT Luchtdebietsmeter testo 420

43

NEWS

44

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

40

PROJECT

AZ Alma – Eeklo Adembenemende lobby geeft ziekenhuis zuurstof 01

D

techcare

at ziekenhuisarchitectuur best vernieuwend kan zijn, bewijst het onlangs geopende nieuwbouwziekenhuis AZ Alma in Eeklo. Het regionale ziekenhuis met een buitengevelpalet in zwart, wit en rood gaat over de tongen als iconisch en innovatief. Voor het ontwerp tekende AAPROG architecten, in samenwerking met de studiebureaus VK Architects & Engineers en Studieburo De Klerck.

4

Door de versmelting van de campussen in Sijsele en Eeklo op een nieuwe werkplek aan de rand van Eeklo vormt het pas geopende ziekenhuiscomplex met 512 bedden en een vloeroppervlakte van 60.000 m² letterlijk en figuurlijk het visuele sluitstuk van een lang fusieverhaal. Het eerste hoofdstuk daarvan werd geschreven in 2003 toen het Elisabeth Ziekenhuis in Sijsele en de Heilig-Hartkliniek in Eeklo besloten verder te werken als een gezamenlijke entiteit met het oog op de onafwendbare schaalvergroting. In 2006 werd de fusie een feit en een jaar later volgden met de introductie van AZ Alma een nieuwe naam, slagzin en logo. Al in de periode van prille samenwerking groeide de idee om de verouderde gebouwen op beide sites te vervangen door een nieuwbouw die groot genoeg zou zijn voor de huisvesting van beide campussen. Er werden denkoefeningen opgestart, workshops georganiseerd, eisenprogramma’s geformuleerd. Maar pas na het fiat voor de overheidsfinanciering in 2011 belandden de bouwplannen in een stroomversnelling.

Voor het ontwerp klopte het AZ Alma aan bij AAPROG architecten dat eerder al op de

campus in Eeklo aan de slag was. Architect Jo De Maesschalck van AAPROG omschrijft de vraag summier als volgt: “Men wou een functioneel en herconfigureerbaar ziekenhuis met een maximale flexibiliteit. De nieuwbouw moest gemakkelijk aanpasbaar zijn aan nieuwe eisen en behoeften, zowel wat zorgprogramma’s en diensten als wat volumeveranderingen betreft. Verder mocht het gebouw iconisch zijn.”

Input van ruim 20 werkgroepen Het ontwerpproces liep van 2004 tot 2010, de realisatie van 2012 tot 2017. Een lang traject, maar de eisen, behoeften en multiple aan diensten van twee verschillende campussen verzoenen in één ontwerp is geen sinecure. Jo De Maesschalck (AAPROG): “Om zicht te krijgen op de specifieke behoeften, werden ruim 20 werkgroepen samengesteld. Alle afdelingen en algemene diensten, van de diverse verpleegeenheden tot het keukenpersoneel en het schoonmaakteam, zijn stelselmatig bij het project betrokken.

De resultaten van die gesprekken resulteerden in een programma van eisen. Daarnaast speelde een specifiek aspect voor de

zorgsector: een ziekenhuis is een organisch gegeven. Dat betekent dat je het ontwerp geregeld moet bijsturen. Kernvragen zoals ‘waar willen wij naartoe met ons ziekenhuis’ en ‘wat hebben wij nodig’ zijn een momentopname en wijzigen en cours de route. Tot vorig jaar hebben wij het ontwerp geregeld bijgestuurd. Zo kwam er last minute nog een nieuwe dagkliniek bij met onder meer consultatieruimtes en twee operatiezalen.

Behalve die programmawijzigingen zit je ook met de evolutie in materialen en technieken waarvoor ook bijsturingen nodig zijn, iets wat niet altijd evident is. De technieken zijn van in het begin goed doorgepraat met een werkgroep. Die opteerde bijvoorbeeld om niet te werken met radiatoren maar met conditioneringsbalken met een warmte- en een koude-element. Er is actieve maar ook passieve koeling in het gebouw. Die vermogens zijn vastgelegd, want als wijzigingen achteraf grotere koellasten vergen, schiet de basisinstallatie soms tekort. Ook aan de inrichting werd tot op het laatste moment gesleuteld. Wij hadden ruimte gepland voor de polikliniek, maar wie waar zou zitten en wat daar specifiek nodig was, moest nog

worden bepaald. Die informatie moesten de dokters doorgeven aan het AZ Alma en wij moesten ze vertalen in plannen. Dat traject verliep moeizaam. Dokters beseffen niet altijd hoeveel tijd het vergt om plannen te tekenen, technieken in te passen, alles door aannemers in uitvoeringsplannen te laten omzetten en dat alles te realiseren. Dankzij al die permanente aanpassingen evolueert het ontwerp mee met de tijd en is het ziekenhuis bij opening up-to-date en mee met de nieuwste ontwikkelingen.”

Een dergelijke stormvloed aan aanpassingen heeft uiteraard een impact op het bouwbudget. Gelukkig verliep de bouw van het AZ Alma onder een goed gesternte. “Bij alle opdrachten proberen wij ons aan het budget te houden, wat niet gemakkelijk is als er wijzigingen zijn”, aldus Jo De Maesschalck. “Hier

hadden wij geluk met de conjunctuur. Gedurende de eerste vier jaar van het bouwproces was er bijna geen inflatie. Daardoor kregen de aannemers geen indexering van hun inschrijvingsprijzen, terwijl het ziekenhuis rekening had gehouden met een indexering van 2% per jaar. Dat extra budget kwam goed van pas voor de financiering van de bijsturingen.”

Van functie naar architectuur Een ziekenhuis is een bedrijf dat optimaal moet functioneren maar ook moet renderen. De balans moet in evenwicht zijn. Een goed doordacht ontwerp draagt daar toe bij, beklemtoont Jo De Maesschalck. “In het ontwerp hebben wij een duidelijk onderscheid gemaakt tussen twee functiegroepen: de verpleegeenheden en de medisch-technische

eenheden. Volumematig streefden wij naar een zo compact mogelijk gebouw met aandacht voor terreinbezetting, uitbreidbaarheid en loopafstanden. Wij ontwerpen van binnen >>> 01. In het atrium roepen de ontvangstbalie, panoramische liften, diverse zithoeken en architecturale elementen zoals de vide, koepel en staalstructuur eerder de sfeer en dynamiek op van een hotel of evenementenhal dan van een ziekenhuis.

02. Het AZ Alma telt niet minder dan 12.000 m² glasoppervlakte, voornamelijk ingevuld met hoogrendementsglas. Omwille van het onderhoud zijn alle glaspartijen overal gemakkelijk bereikbaar.

03. Architecturaal trekt het gebouw de aandacht door de opsplitsing in diverse volumes, de grote glasvlakken en de verschillen in materiaalgebruik, afwerking en kleuren. © Joeri Van Ootegem 04. In het verlengde van het restaurant ligt een groot terras dat uitkijkt op de omgeving. Ook hier harmoniëren de designmeubelen, materialen en kleuren met de inrichting binnen.

03

04 techcare

02

5

PROJECT

naar buiten. Een ontwerp groeit vanuit het programma aan functionaliteiten, pas daarna volgt de vertaling in de architectuur.”

Architecturaal trekt het gebouw de aandacht door de opsplitsing in diverse volumes met een horizontale en/of verticale gelaagdheid, de transparantie en lichtheid door het gebruik van grote glasvlakken, de afleesbaar-

“Dankzij de permanente aanpassingen evolueert het ontwerp mee met de tijd en is het ziekenhuis bij opening up-to-date en mee met de nieuwste ontwikkelingen.”

05

techcare

07

6

heid van de functionele invulling via kleuren (wit, zwart, rood) en materialen (glas, baksteen, plaatmaterialen, metaal), het spel tussen open en gesloten vlakken en de symmetrische opbouw. De structuur is opgetrokken met een betonskeletbouw ommanteld met gevelmetselwerk in drie tinten gevelsteen, vezelcementgevelplaten, aluminiumlamellen en rode gevelplaten.

Het complex bestaat uit twee grote T-vormige ziekenhuisvleugels, met een achterliggend snel bereikbaar medisch-technisch blok en centraal op het gelijkvloers de inkomhal met atrium. Jo De Maesschalck: “De twee ziekenhuisvleugels, blok B & C, omvatten zeven bouwlagen, waarvan een deels ondergronds en een dakverdieping met technische lokalen. In de blokken B en C zit-

06

08

ten telkens evenveel bedden. Daardoor zien de verpleegafdelingen er gelijkvormig uit, voelt niemand zich benadeeld, werkt het verplegend personeel overal op een gelijkaardige wijze en kunnen verplegers gemakkelijk van de ene naar de andere dienst overstappen. Door die indeling zijn de loopafstanden tot een minimum herleid. En niet onbelangrijk, in vakantieperiodes kan het ziekenhuis gemakkelijk inkrimpen door de buitenste kamers in de ziekenhuisvleugels niet te gebruiken. De medisch-technische blokken D & E tellen drie bouwlagen en herbergen onder andere de spoedopname en intensieve zorg, radiologie, operatiekwartieren, apotheek, nierdialyse, keuken en magazijnen. Op het gelijkvloers bevinden zich de inkomhal met het door een waaier van diensten geflan-

09

Ziekenhuislobby met atrium Het gelijkvloers niveau oogt licht en transparant dankzij het atrium en de immense vide die het ruimtelijk gevoel en de architectuur versterken. Het atrium creëert ruimte, sfeer en belevingswaarde, zeker voor de patiënten die er van boven uit hun kamer op uitkijken. Bijkomend laat het atrium natuurlijk licht doorstromen naar het onderliggende auditorium, zelfs de ziteilanden fungeren als lichtkegels voor de verdieping eronder.

Het atrium is 68 meter lang, 28 m breed en 28 m hoog en zorgt als centrale inkomzone voor de toegang naar alle afdelingen. De ontvangstbalie, panoramische liften, diverse zithoeken en architecturale elementen zoals de koepel en de staalstructuur ademen veeleer de sfeer en dynamiek van een hotel dan van een ziekenhuis. Dat was ook de bedoeling, bevestigt Jo De Maesschalck. “De bouwheer wou een iconisch gebouw met een atrium.

Omdat er in België geen voorbeelden van

ziekenhuizen met een atrium bestaan, hebben wij samen een aantal projecten in Nederland bezocht. Het atrium hier oogt spectaculair maar is dat niet. Eigenlijk hebben wij het plafond van het gelijkvloers gewoon opgetrokken naar boven. Wel spectaculair is de staalstructuur met dunne profielen waarmee de lange overspanning is gerealiseerd.

De op het eerste gezicht willekeurig schuin geplaatste liggers en kolommen resulteren in een sculpturale structuur.”

“De staalstructuur draagt het glazen dak en de gordijngevels. De draagstructuur is brandveilig gemaakt, de belangrijkste profielen zijn bekleed met brandwerende materialen. In het atrium zit ook een rook- en warmteafvoersysteem waardoor bij rookontwikkeling de luiken automatisch opengaan. Dat was opgelegd door het ministerie van Binnenlandse Zaken, omdat het om een afwijkingsdossier ging. In een ziekenhuis is normaal geen atrium toegestaan. Als je dat toch wil, heb je een afwijking nodig en moet je een aantal compenserende maatregelen nemen zoals hier bijvoorbeeld mistblussing in het atrium en in alle lokalen op het gelijkvloers.

Bij brand wordt in plaats van water nevel verspreid zodat er minder schade is. ’s Avonds kunnen wij de opengaande luiken gebruiken voor free cooling.”

Duurzaam en onderhoudsvriendelijk Duurzaamheid kent vele gezichten. In het AZ Alma vallen onder die noemer niet alleen een doorgedreven isolatie, hoogrendementsglas, een BEO-veld met 108 boringen op 125 meter diepte, WKK, KWO-installatie voor

warmte-koudevoorziening, ledverlichting en groendaken, maar evenzeer de toepassing van materialen met een lage onderhoudskost en een lange levensduur. Zo moest alles ‘nurse proof’ zijn. De deuren van de patiëntenkamers kregen een stootrand, een soort beschermstrip, om beschadiging door rolstoelen, bedden en karren te voorkomen. De pvc-vloerbekleding is onderaan op de wanden naadloos doorgetrokken als een soort beschermstrook tegen krassen en stoten.

Een ziekenhuis vereist veel en intensief onderhoud. Om dat te beperken en te vergemakkelijken, kwamen niet alleen de materialen in het vizier maar ook de inplanting en invulling van de circulatiezones. Zo wandelen bezoekers via de semi-overdekte doorgang uit glas en staal vanaf de bezoekersparking naar de hoofdinkom waar in het >>>

05 & 07. De nieuwbouw diende zo ontworpen te worden dat het gebouw vlot kan aangepast worden aan zowel inhoudelijke veranderingen door bijvoorbeeld nieuwe zorgprogramma’s als aan volumeveranderingen door meer of minder aanbod. © Joeri Van Ootegem 06. In het atrium zijn een waaier van diensten ondergebracht waaronder ook de opzij ingeplante onthaal- en inschrijvingsbalie. Het beperkt materialen- en kleurenpalet, dat overal in het ziekenhuis is doorgetrokken, creëert rust en eenvormigheid.

08. Architecturale blikvangers in de inkomhal zijn de zijdelings ingebrachte blokken met panoramische liften en de loopbruggen op de verdieping. De combinatie van glas, staal en beton zorgt voor dynamiek.

09. Panoramisch zicht op het complex en de inplanting.

Het gebouw bestaat uit twee T-vormige ziekenhuisvleugels, een achterliggend medisch-technisch blok en centraal het glazen volume met atrium. Volumematig werd gestreefd naar een compact gebouw met aandacht voor terreinbezetting, uitbreidbaarheid en loopafstanden.

techcare

keerde atrium.”

“Het circulatieplan is logisch en optimaliseert de bezoekers- en de patiëntenstromen. Vier in overkraging opgehangen passerelles en twee centrale liftblokken zorgen voor de verbinding tussen de verschillende ziekenhuisvleugels. Het onthaal en de inschrijvingen bevinden zich helemaal vooraan, meteen na de inkomdeur. De bezoekers komen binnen naast de lift en kunnen direct naar de afdeling waar ze moeten zijn. Alle diensten en lokalen zijn via een opvallende maar eenvoudige signalisatie overzichtelijk en duidelijk aangegeven, zodat bezoekers en patiënten meteen zien welke richting ze uit moeten.”

7

PROJECT

09

inkomsas een groot tapijt ligt om het vuil buiten te houden. Jo De Maesschalck: “Door die ‘droogloop’ komt men met propere voeten binnen. In de inkomhal, het atrium en het restaurant is de vloer omwille van het onderhoudscomfort afgewerkt met keramische tegels met het uitzicht van parket. Bijkomend voordeel: de keramische tegelvloer vormt omwille van de inertie een goede combinatie met de vloerverwarming die daar is toegepast. Vooruitziendheid wat het onderhoud betreft was ook nodig voor de talrijke, vaak hoge glaspartijen. Zo vergemakkelijkt de verplaatsbare brug in het atrium het onderhoud aan de beglazing. Alle glaspartijen en elke vierkante centimeter glas zijn overal gemakkelijk bereikbaar.”

10

In de patiëntenkamers zijn de ramen langs de binnenzijde aangekleed met verduisteringsglasgordijnen in plaats van met moeilijk te onderhouden buitenscreens. De badkamers zijn uitgerust met een in een hoek geplaatste inloopdouche, waarvan de twee glazen panelen vlak tegen de wanden kunnen draaien om het schoonmaken te vergemakkelijken en sneller te laten verlopen.

Energiezuinige verlichting De verlichting in een ziekenhuis is een hoge onkostenpost. Daarom besloot het AZ Alma in de buidel te tasten en te investeren in ledverlichting. Ledlampen hebben een lange levensduur, creëren meer mogelijkheden voor sfeerschepping en zorgen bovendien

voor een besparing op de energiefactuur waardoor de initiële meerprijs snel is terugverdiend. Jo De Maesschalck: “Aanvankelijk was de aanbesteding toegespitst op traditionele verlichting. Ledverlichting was toen in opmars maar werd nog niet algemeen toegepast. Pas zes jaar geleden werd beslist om overal, ook buiten, om te schakelen naar ledverlichting. Alleen de in een vroeg stadium gebouwde personeelsparking heeft nog traditionele verlichting. Ledverlichting vergt een grote investering maar wordt hier op minder dan vier jaar terugverdiend.”

“Verlichting met aanwezigheidsdetectie is heel beperkt toegepast, bijvoorbeeld in de sanitaire cellen. Als je weet hoe het ziekenhuis werkt, kun je veel ondervangen en heb

“Om zicht te krijgen op de specifieke behoeften, werden ruim 20 werkgroepen samengesteld. Alle afdelingen en algemene diensten, van de diverse verpleegeenheden tot het keukenpersoneel en het schoonmaakteam, zijn stelselmatig bij het project betrokken.”

10. Alle maaltijden worden ter plaatse bereid. In het stemmig ingerichte restaurant, goed voor ruim 400 zitplaatsen, bepalen designmeubelen, onderhoudsvriendelijke materialen, rustige kleuren en een variatie aan zithoeken de sfeer.` 11.Het ondergronds auditorium krijgt natuurlijk licht binnen via het atrium, wat prettig is en bovendien een energiebesparing oplevert. Ook de ziteilanden in de inkomhal fungeren als lichtkegels voor het eronder gelegen auditorium.

12. De badkamers zijn uitgerust met wastafel, toilet en een in een hoek geplaatste inloopdouche, waarvan de twee glazen panelen vlak tegen de wanden kunnen draaien om het schoonmaken sneller en gemakkelijker te laten verlopen.

techcare

11

8

13. Of het nu om een stroomonderbreking gaat of een ICT-probleem, de werking van het ziekenhuis mag niet in het gedrang komen. Om op elk moment autonoom te kunnen blijven functioneren, zet het AZ Alma sterk in op redundantie.

Beveiliging en redundantie Een ziekenhuis is een kwetsbare omgeving. Heikele punten vandaag zijn de toegangscontrole, de veiligheid en het autonoom kunnen blijven functioneren bij problemen met nutsvoorzieningen, data en technieken. In het AZ Alma zijn de toegangscontrole, inbraakbeveiliging, videobewaking en online monitoring geïntegreerd in één platform. Jo De Maesschalck: “AZ Alma is een sleutelloos ziekenhuis. Elk personeelslid beschikt over een gepersonaliseerde badge. Het is zeker niet de bedoeling dat iedereen overal binnen en buiten kan. Dankzij het systeem van track and trace weet men wie zich waar bevindt. Bepaalde ruimtes of afdelingen – zoals operatiekamers of medi-

cijnkasten – moeten gesloten blijven voor bezoekers, maar ook voor onbevoegd personeel. Enkel de technicus beschikt over een sleutel waarmee een paar deuren geopend kunnen worden. Omwille van de veiligheid is er voldoende camerabewaking, ook in het restaurant. Camerabewaking werkt preventief maar levert ook de benodigde informatie als er iets gebeurt.”

Om in alle crisissituaties en op elk moment autonoom te kunnen blijven functioneren, zet het AZ Alma sterk in op redundantie. Of het nu om een stroomonderbreking gaat of een ICT-probleem, de werking van het ziekenhuis mag niet in het gedrang komen.

Jo De Maesschalck: “Er zijn twee toevoeren van water. Wat de ICT betreft, beschikt het

AZ Alma over twee serverlokalen die redundant zijn. Als een onderdeel uitvalt, blijft alles toch werken. Om het ziekenhuis te beschermen tegen stroomuitval zijn er twee noodstroomcircuits, gevoed door twee roterende UPS-systemen. Aan de drie generatoren, dieselmotoren, zijn twee batterijen roterende vliegwielen aangesloten. Bij een stroomuitval verzorgt de rUPS even de noodstroomvoeding tot het noodstroomaggregaat alles overneemt. De vliegwielen blijven dus nog kort draaien tot de dieselmotoren alles hebben overgenomen. Al die noodoplossingen vergen een flinke investering maar zijn niet meer weg te denken uit het ziekenhuis van vandaag en morgen.”

Door Colette Demil en Staf Bellens

12

13

>>>

techcare

je ook die bewegingsdetectie niet meer nodig. In een ziekenhuis zit je met een dag- en nachtregime. Veel wordt geprogrammeerd en gestuurd met tijdsregistratie. Met een goed lichtmanagement zoals de DALI-lichtsturing kun je het energieverbruik reduceren.

Ook het daglicht hier is DALI-gestuurd waardoor de verlichting, op basis van het licht buiten, automatisch wordt aangepast. Bij voldoende daglicht wordt de verlichtingssterkte gedimd, zodra het nodig is vult de verlichtingsinstallatie de lichtsterkte aan tot het vereiste Luxniveau. Met een intelligente sturing met een combinatie van daglichtregeling, aan- en afwezigheidsdetectie, automatische tijdsturing en lokale en centrale sturing kun je op het vlak van verlichting flink besparen.

Alle ingrepen hier zijn rationeel benaderd.

Altijd was de vraag: is het efficiënt, is het nuttig? Pas dan werd beslist om bepaalde zaken toe te passen.”

Niettegenstaande alle ingrepen om het energieverbruik te reduceren zal het AZ Alma toch een energieslokop zijn. Maar dat heeft dan eerder te maken met de schaal en uitrusting van het ziekenhuis. Jo De Maesschalck: “Wij hoopten dat er door de fusie bespaard zou worden op de energie, maar dat zal moeilijk zijn omdat de eisen en verwachtingen die aan de nieuwbouw gesteld worden, veel hoger liggen dan op de twee oude campussen.”

9

PROJECT

Projectfiche Algemeen • Bouwheer: AZ Alma Eeklo • Architectenbureau: AAPROG architecten • Studiebureau stabiliteit: VK Architects & Engineers in opdracht van AAPROG architecten • Studiebureau technieken: SDK – Studieburo De Klerck in opdracht van AAPROG architecten • Interieurontwerp: AAPROG architecten • Ontwerp omgeving: VK Architects & Engineers in opdracht van AAPROG architecten • Veiligheidscoördinatie: Sweco • Technische controle: AIB Vinçotte • Uitvoering ruwbouw: MBG • Afwerking: Wycor • Vast meubilair: Bekaert Building Company • Elektrische installaties: EEG • Sanitaire installaties: THV Spie-BelthermVan Braeckel • Thermische installaties en ventilatie: THV Spie-Beltherm-Van Braeckel • Medische gassen: Heyer Gebouw • Oppervlakte site: circa 10 ha • Bebouwde grondoppervlakte: 11.000 m² • Totale vloeroppervlakte: circa 60.000 m² • Totale glasoppervlakte: 12.000 m² • Parking: 4.100 m² oppervlakte – 1.104 parkeerplaatsen • Aantal bedden: 451 erkende bedden + 62 daghospitalisatie = 513 bedden • Bouwtermijn: programma van eisen en concept 2004, ontwerp 2009, start ruwbouw 2012, oplevering 2017 • Programma: 513 bedden, 13 operatiezalen, dagkliniek, dialyse, revalidatie, spoed • Kostprijs: circa 150 miljoen euro, exclusief aankoop grond en medische toestellen.

Totale kostprijs: 220 miljoen euro

techcare

Ruwbouw • Bouwsysteem: betonskelet + lichte wanden

10

• Funderingssysteem: palen en balken • Luifels en atrium: staalstructuur • Riolering en afvoeren: gravitair vanaf niveau 0, pompsystemen voor -1, pluvia voor regenwater • Welfsels: vlakke vloerplaten in verpleegafdelingen, TT-gewelven in medisch-technisch blok • Buitenschrijnwerk: opengaand raamelement CS 77, gemonteerd in CW gordijngevelsysteem in aluminium in patiëntenkamers; RF-brandveilige ramen en RWA-ramen met structurele beglazing aan binnenkant atrium; CW 50 gordijngevel in aluminium in glazen dak atrium, Reynaers • Beglazing: zonwerende beglazing Cool-lite Xtreme 60-28, Saint Gobain Glass • Buitenmuren of bekleding gevels: Eternit Equitone + gevelsteen Vande Moortel + Duco lamellenwand • Binnenmuren: zichtbetonblokken, Coeck • Platte daken: IRS • Groendak: Eco-Ägis van AWS op IRS B-tech groendaksysteem • Isolatie: • buitenmuren: Recticel Powerwall + Unilin Utherm wall • keldermuren: Knauf Polyfoam • binnenmuren: Rockwool • dak: Recticel PIR Eurothane Silver Afwerking • Binnenwanden: Eternit Hydropanel platen, Siniat • Plafonds: Rockfon Hydroclean 12 • Vloeren: pvc Optima, Tarkett; keramische tegels • Binnenschrijnwerk: ramen: Wycor deuren: deurkader, Wycotec; invisidoor, Argenta brandwerende deuren: De Coene; Comtec (Wycor) • Signalisatie: S&D

Technieken • Liften: Kone • Verwarming & sanitair warm water: THV Spie-Beltherm-VanBraeckel • Ventilatie: THV Spie-Beltherm-Van Braeckel • Verlichting: Zumtobel; ledverlichting Bliner 65 en Femtoline 25 profile, Delta Light • Automatische deuren inkom: Assa Abloy • Gebouwenbeheersysteem: Building-IQ • Toegangscontrole: Nedap • Intern communicatiesysteem: Spectralink • Verpleegoproepsysteem: interAxio, Televic Inrichting en uitrusting • Vast meubilair: overwegend laminaat in verschillende kleuren en in de houtstructuur cocobolo op verschillende dragers waaronder spaanderplaat , multiplex, MDF; waar nodig waterwerend of brandwerend; in sanitaire cellen volkern met tabletten in acrylgebonden composietmateriaal; in patiëntenkamers laminaat in houtstructuur cocobolo op spaanderplaat, alles door Bekaert Building Company (BBC) • Tilliften: Ergocare • Gordijnen: Himpe-Desmet • Kantoormeubilair: Gispen • Projectmeubilair: Eurochair • Zorgmeubilair: Haelvoet • Bedden: Wissner-Bosserhoff • Sanitair, toiletten: Keramag, Geberit • Kranen: op maat gemaakte ingebouwde eengreepswandmengkranen; Eurosmart-wastafelkranen met infraroodsturing; keukenkranen; Euroeco-kranen gekoppeld aan microthermostaat, Grohe • Douches: thermostatische veiligheidsmengkranen Grotherm 1000; aerosolarme New Tempesta-douches, Grohe • Sterilisatie: Miele Professional • Wasserij: Miele Professional • Grootkeuken: Metos

Daikin luchtbehandelingunit D-AHU Hygienic, speciaal ontworpen voor ziekenhuizen en de farmaceutische sector

NIEUW

D-AHU Hygienic Luchtdebiet tot 144.000m3/u

Eenvoudig na te kijken, te onderhouden en te reinigen: • Gladde binnenkant • Componenten eenvoudig te verwijderen • Componenten zijn vervaardigd uit slijtage bestendige materialen • ‘Hygiëne kit’, specifiek voor antibacteriële en fungicide toepassingen zonder allergenen • Panelen voorzien van continu doorlopende dichtingsstrip met gesloten celstructuur • Voorkomt verspreiding van schadelijke micro-organismen

De nieuwe Daikin luchtbehandelingsgroepen D-AHU Hygienic zijn speciaal ontworpen om aan de geldende hygiënenormen en reinigingseisen te voldoen die van toepassing zijn in ziekenhuizen, cleanrooms in pharmaceutische sector, micro-electronica -en voedingsindustrie.

Het volledige gamma D-AHU is TUV-Nord gecertificeerd.

Wenst u meer informatie over dit nieuwe D-AHU gamma? Het Daikin team staat klaar om al uw vragen te beantwoorden op het nummer 010 23 72 23. www.daikin.be

PROJECT

“Zorgsector vragende partij voor flexibele gebouwen” 01

I

n Crisnée – op de grens tussen de provincies Luik en Limburg – realiseert ALHO Systeembouw een woonzorgcentrum volgens een ontwerp van architect Gosse uit La Louvière. Dit gebouw, opgetrokken met een 3D-bouwsysteem uit de fabriek, wordt in een recordtempo opgeleverd.

techcare

De Duitse systeembouwer beschikt over productiefaciliteiten in het thuisland (Morsbach), Frankrijk en Zwitserland. Dankzij de hoge mate van prefabricage en de parallel verlopende processen – in de ruimtefabriek en op de bouwplaats (funderingen) – slaagt de fabrikant er in de bouwtijd ter plaatse zeer kort te houden. De bouwmaterialen, systemen en componenten die worden geïntegreerd, zijn meestal van Duitse merkfabrikanten (Schüco, Würth, Knauf, Viega …). Voor de technieken wordt -gezien de landspecifieke normen – samengewerkt met lokale installatiebedrijven.

12

119 modules Bouwheer van het WZC in Crisnée is dhr.

Mahaux die op een ruim perceel langs de Grand’Route een modulair gebouw volgens het Comfort Line systeem van ALHO laat optrekken. “Het funderingsrapport wees op een consistente ondergrond, waardoor het aanbrengen van een lijnfundering volstaat.

Het gebouw bestaat op de meeste plaatsen uit drie bouwlagen, elders zijn er vier bouwlagen, dit in functie van de architecturale context. Binnen de contouren van het nieuwe WZC voorzag de architect diverse binnenpatio’s. De totale bruto-oppervlakte bedraagt meer dan 5.500 m², samengesteld uit 119 Comfort Line ALHO modules in meer dan 20 verschillende afmetingen.

De wanden zijn opgetrokken in metalstud structuren met versterkte gipsvezelplaat (GKF-Knauf ). Zelfs in de binnenwanden is er isolatie in de vorm van minerale wol aangebracht”, aldus Peter Luyten (sales manager België voor ALHO Systeembouw). “Aan de buitenzijde is het gevelsysteem van solide vezelcementplaten voorzien die op de werf ommanteld worden met isolatie en met een gevelafwerking naar keuze van de bouwheer. Zowel binnenwanden als gevels kunnen in de toekomst vrij worden gedemonteerd in functie van nieuwe vereisten. Dit zonder dat de bouwkundige stabiliteit van de constructie in het gedrang komt.”

Dynamische en statische fase Het gebouw wordt in twee fasen gerealiseerd. In een eerste dynamische fase worden de geprefabriceerde module-elementen – ’s nachts – met een colonne vrachtwagens vanuit een van de ALHO-fabrieken aangevoerd naar de werf. Hier hebben de meeste units een gewicht variërend tussen 17 en 19 ton, op één uitzondering na: een hoekunit van 30 ton. In elke module worden in de fabriek –

naargelang van de functiebestemming – de benodigde materialen voor verdere afwerking op de werf, toegevoegd. Tijdens het vervoer worden de module-elementen strak gehouden door middel van andreaskruisen.

Op de werf wordt elke module, voorzien van vier ankerpunten, door middel van een zware hijskraan van de vrachtwagen gehesen en op de voorziene plaats neergelaten. “De totale leveringsfase (van funderingsplaat tot compleet, weer- en winddicht gebouw) bedraagt 4 kalenderweken. Daarna volgen enkele kalendermaanden afwerking ter plekke.

Dit betekent dat de totale werfduur, tot en met de ingebruikname van het gebouw, een zestal maanden bedraagt”, aldus Luyten.

Verbouwbaar en verplaatsbaar In de gezondheidssector raakt industrieel bouwen steeds beter ingeburgerd. Zo realiseerde de Duitse systeembouwer – met Belgisch filiaal in het Researchpark te Heverlee – reeds het WZC Polderzicht in Blankenberge en het Koningin Elizabeth Instituut (KEI) in Oostduinkerke, en een uitbreiding van het Hôpital Saint-Luc in Brussel. “Door de zichzelf vaak herhalende kamerindeling zijn ziekenhuizen en woonzorgcentra als het ware gemaakt voor serieel bouwen. We merken dat recente, traditioneel gebouwde ziekenhuizen reeds na enkele jaren deels moeten worden gesloopt wegens nieuwe noden of behoeften. Met ons verbouwbaar en verplaatsbaar 3D-bouwsysteem kunnen we dat gebrek aan flexibiliteit opvangen.”

Compliance Made Easy

Geblokkeerde branddeuren, herkenbaar ?

02

Slopen geen optie “Voor uitbreidingsprojecten leent het systeembouwconcept zich perfect, voor inbreidingsprojecten is dit minder het geval.

Het logistieke proces vereist nu eenmaal de nodige ruimte”, verduidelijkt Luyten. In tegenstelling tot klassieke bouwsels wordt een systeembouw op het einde van zijn functiebestemming niet gesloopt. “Er zijn drie mogelijke opties. Ofwel wordt het gebouw ter plaatse verbouwd in functie van zijn nieuwe bestemming, ofwel wordt het verplaatst en aangepast aan zijn nieuwe bestemming. Een derde optie is het demonteren van de con-

03

structie, waarbij het overblijvend staal wordt gerecycleerd”, aldus Luyten.

Door Philip Declercq

Wij hebben een draadloze, legale oplossing NIEUW ! Dorgard Pro

www.alho.be

Voor de professionele installateur

01. De totale leveringsfase (van funderingsplaat tot compleet, weer- en winddicht gebouw) bedraagt 4 kalenderweken.

Stille activering, geen sirenes nodig

02. Op de werf wordt elke module, voorzien van vier ankerpunten, door middel van een zware hijskraan van de vrachtwagen gehesen en op de voorziene plaats neergelaten.

Levensduur batterijen : 5 jaar

03. Een 3D-simulatie van het WZC in Crisnée in opbouw (Foto: ALHO Systeembouw)

Gecertifieerd EN1155 en goedgekeurd door de brandweer

+32 56 28 00 65 info@connect2safety.be www.connect2safety.be

REPORTAGE

Verf die bacteriën geen schijn van kans laat

H

techcare

01

14

ygiëne is van levensbelang in een ziekenhuis om MRSA te vermijden. Oppervlakken moeten in alle omstandigheden hygiënisch blijven. Verf moet dus over de juiste eigenschappen beschikken om bacteriën te bestrijden en de groei ervan in te dijken. Met zijn gamma hygiëne en HACCP-oplossingen beschikt Libert Paints over producten die bacteriën geen voedingsbodem en geen aanhechtingsmogelijkheden geven. Bovendien zijn ze perfect bestand tegen de intensieve reinigingsproducten en -technieken eigen aan de sector.

De Belgische verfproducent Libert Paints heeft een lange traditie van gedegen labo-onderzoek. Alle HACCP-producten werden in huis ontwikkeld en uitvoerig getoetst aan de strenge hygiënewetgeving en de daaraan gekoppelde normeringen. Evoluties in de wetgeving worden nauwgezet opgevolgd en waar nodig leidt dit tot aanpassingen aan het gamma. Veel van de testen gebeuren in eigen huis met eigen meetapparatuur, maar de verfspecialist werkt ook samen met instanties zoals WTCB, CORI, Unifap, Quality Labs, BVI… . Op die manier stelt Libert Paints zichzelf voortdurend in vraag en probeert het ideale producten te ontwikkelen voor specifieke omgevingen. De hygiëneen HACCP-verven bestaan uit vijf producten: Saniguard Aquafloor, Aquapox en Oxypaint SL Floor, Cryltane CF Finish en Mixtane. Ze bieden voor elk substraat een geschikte, goedgekeurde coating voor plaatsen die een 100% zuivere omgeving vereisen.

HACCP-verven geven bacteriën geen voedingsbodem en geen aanhechtingsmogelijkheden.

Zonder toevoeging toxische additieven Traditionele systemen zijn gebaseerd op acrylaatharsen, die thermoplastisch en hydrofiel zijn. Daarbij loopt men het risico dat ze kleverig worden of zwellen onder invloed van vochtigheid en temperatuur. Om de groei van micro-organismen te vermijden, worden vaak kleine hoeveelheden toxische additieven toegevoegd. De chemische resistentie, belangrijk om op te boksen tegen de intensieve reinigingsproducten en -technieken in hygiënische omgevingen, blijft echter beperkt. Niks van dat alles bij Libert Paints.

Verf moet over de juiste eigenschappen beschikken om bacteriën te bestrijden en de groei ervan in te dijken.

Aquapox bijvoorbeeld is noch thermoplastisch, noch hydrofiel en presteert perfect zonder toevoeging van toxische additieven.

En vermits er geen additieven zijn, kunnen ze ook niet migreren. Daarenboven blijven de hygiënische eigenschappen behouden. Ze worden niet uitgewassen. Met andere woorden, bacteriën hebben geen schijn van kans.

Eenvoudig in gebruik Bovendien genieten deze verven van dezelfde goede producteigenschappen die het gamma van Libert Paints typeren. De verven zijn bijzonder eenvoudig in gebruik en ontworpen voor een goede vloei of er nu met borstel, rol of spray aan de slag wordt gegaan. Verder zijn ze aankleurbaar (personalisatie) en waterafdunbaar (geen tot zeer beperkte geurhinder). De goede chemische bestendigheid wordt gecombineerd met kleurstabiliteit en glansbehoud. De vloerverven hebben ook een goede impactweerstand met een bewezen slijt- en krasvastheid.

Het gamma hygiëneverven heeft zijn deugdelijkheid reeds bij veel klanten bewezen en staat voor een lange beschermduur en uitmuntende reinigbaarheid.

Door Valérie Couplez

www.libertpaints.be

2621EP SECURITHERM EP BIOSAFE DE EERSTE WASTAFELMENGKRAAN DIE AAN ALLE VEREISTEN IN DE ZORG VOLDOET

SECURITHERM, totale antiverbrandingsveiligheid: Binnenwerk met drukcompensatie Securitouch technologie (thermische isolatie)

Dé specialist van het binnenklimaat. testo 480 is de ideale partner voor:

Veilige thermische spoelingen

BIOSAFE, beheren van de bacteriegroei: Beperkte hoeveelheid water in het lichaam Biosafe kraanuitgang geïntegreerd in het lichaam Geen contact tussen het water en chroom, nikkel en lood

• • • •

PMV/PPD meting volgens ISO 7730 Turbulentiegraadmeting volgens EN 13779 WBGT-meting volgens ISO 7243 / DIN 33403 RLT-meting van een VAC-installatie volgens EN 12599 • CO2-meting en Lux-meting

www.testo.be testo NV • Industrielaan 19 1740 Ternat • 02/582 03 61 • info@testo.be

Pub Juni.indd 1

8/05/2017 14:14:30

Meer informatie op delabiebenelux.com

ENERGIE

Nieuwe EPB-eisen en rekenmethode voor niet-residentiële gebouwen vanaf 2017

A

lle nieuwe en ingrijpend gerenoveerde niet-residentiële gebouwen met vergunningsaanvraag of melding vanaf 2017 moeten aan een maximum E-peil voldoen én er is een minimum aandeel hernieuwbare energie verplicht. De bestaande eisen (Umax, K-peil, ventilatie) blijven behouden.

techcare

De afgelopen 10 jaar was een E-peil enkel noodzakelijk voor nieuwe of grondig gerenoveerde residentiële gebouwen, scholen en kantoren. Sinds 2017 geldt een E-peil ook voor álle niet-residentiële gebouwen. Deze beslissing kan gezien worden als een opstap naar het BEN-niveau voor niet-residentiële gebouwen in 2021.

16

‘EPU + ASB = EPN’ Voor de meldingen of stedenbouwkundige aanvragen van niet-residentiële gebouwen vóór 1 januari 2017, golden E-peileisen voor kantoren en scholen. Voor de ‘andere specifieke bestemmingen (ASB)’, zoals rusthuizen, hotels, bioscopen, sporthallen… was geen E-peil eis van toepassing. Dat is sinds 1 januari 2017 veranderd: dan gelden ook E-peileisen voor de andere specifieke bestemmingen.

Sinds 2017 vormen kantoren, scholen en ASB samen immers de ‘niet-residentiële gebouwen’, afgekort ‘EPN-gebouwen’ (EnergiePrestatie van Niet-residentiële gebouwen). De nieuwe rekenmethode voor ‘EPN-gebouwen’ is de ‘EPN-methode’. Industrie- en landbouwgebouwen vallen buiten de ‘niet-residentiële gebouwen’. Voor die gebouwen geldt de nieuwe EPN-methode niet.

EPB-eisen voor EPN-gebouwen Sinds 2017 geldt voor alle nieuwe en ingrijpende energetisch gerenoveerde niet-residentiële gebouwen een maximaal E-peil.

Nieuw voor EPN-gebouwen: de E-peileis hangt af van de aanwezige functies De E-peileis is voor vergunningsaanvragen/ meldingen vóór 2017 voor álle kantoren en scholen dezelfde: maximaal E55 voor nieuwbouw en maximaal E90 voor ingrijpende energetische renovaties. Voor vergunningsaanvragen/meldingen van niet-residentiële gebouwen vanaf 2017 hangt de E-peileis af van de functies die aanwezig zijn in het gebouw. Voor twee kantoorgebouwen die uit verschillende functies bestaan (bijvoorbeeld een deel kantoor en een deel cafetaria) kan de E-peileis daardoor verschillen.

E-peileis voor nieuwbouw Aan welke E-peileis het EPN-gebouw moet voldoen, hangt af van de aanwezige functies.

Bestaat een nieuw op te richten niet-residentieel gebouw uit slechts één type functie, dan vindt u de E-peileis in de onderstaande tabel. Een niet-residentieel gebouw dat lou-

ter uit kantoor bestaat, mag vanaf 2017 bijvoorbeeld maximaal E55 halen, een sporthal (zonder refters en andere functies) mag maximaal E65 halen.

Bestaat het op te richten niet-residentieel gebouw uit verschillende functies, dan bepaalt u de E-peileis in functie van de bruikbare vloeroppervlaktes van de aanwezige functies. U vermenigvuldigt daarvoor de bruikbare vloeroppervlakte van elke aanwezige functie met de E-peileis voor die functie (zie tabel) en telt deze producten op. Het geheel deelt u door de totale bruikbare vloeroppervlakte. Het resultaat is de maximale E-peileis waaraan het niet-residentiële gebouw moet voldoen.

Enkele voorbeelden: • Een niet-residentieel gebouw bestaat uit een handelsruimte (showroom) van 539 m² en een kantoorgedeelte van 644 m². De E-peileis is E71, namelijk (539*70 + 644*55) / (539 + 644) = 62.

• Een niet-residentieel gebouw bestaat uit bijeenkomst lage bezetting (kindercrèche) van 1.089 m² en onderwijs (klaslokalen) van 289 m². De E-peileis is E75, namelijk (1.089*80 + 289*55) / (1.089 + 289) = 75.

• Een niet-residentieel gebouw bestaat uit bijeenkomst hoge bezetting van 873 m², kantoorgedeelte van 199 m² en technische ruimten van 203 m². De E-peileis is E73, namelijk (873*80 + 199*55 + 203*55) / (873 + 199 + 203) = 73

epb-eisen (op het vlak van ENERGIEPRESTATIE en BINNENKLIMAAT)

BESTEMMING

VOOR BOUWPROJECTEN MET STEDENBOUWKUNDIGE VERGUNNINGSAANVRAAG OF MELDING VAN 1 JANUARI 2016 Wonen

Kantoor en school

Andere specifieke bestemming

Industrie

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal E 50 (wooneenheid)

Maximaal E 55* (eenheid van bestemming)

-

-

maximaal 100-25 x c of 70 kWh/m2 (waarbij c = compactheid)

-

-

-

Minimale ventilatievoorzieningen en beperken van risico op oververhitting (wooneenheid)

Minimale ventilatievoorzieningen

Minimale ventilatievoorzieningen

Minimale ventilatievoorzieningen

Hernieuwbare energie

Minimumaandeel

Minimumaandeel

-

-

Thermische isolatie

Maximale U-waarden (voor nieuwe en na-geïsoleerde delen)

AARD VAN HET WERK

Thermische isolatie

Energieprestatie

Nieuwbouw (of gelijkwaardig)

Netto-energiebehoefte

Binnenklimaat * Voor kantoorgebouwen van publieke organisaties geldt E50

Ingrijpende Energetische Renovatie

Energieprestatie Installaties Binnenklimaat

Maximaal E 90 (wooneenheid)

Maximaal E 90 (wooneenheid)

-

-

Volg de eisen bij renovatie

Minimale ventilatievoorzieningen

VOOR BOUWPROJECTEN MET STEDENBOUWKUNDIGE VERGUNNINGSAANVRAAG OF MELDING VAN 1 JANUARI 2017

Thermische isolatie

Energieprestatie

Nieuwbouw (of gelijkwaardig)

Netto-energiebehoefte

Binnenklimaat

* Voor kantoorgebouwen van publieke organisaties gelden strengere E-peilen

Hernieuwbare energie Installaties

Wonen

Niet-residentieel

Industrie

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal K 40 (gebouw) en maximale U-waarden

Maximaal E 50 (wooneenheid)

Maximaal E-peil* (in functie van de bestemmingen)

-

maximaal 100-25 x c of 70 kWh/m2 (waarbij c = compactheid)

-

-

Minimale ventilatievoorzieningen en beperken van risico op oververhitting (wooneenheid)

Minimale ventilatievoorzieningen

Minimale ventilatievoorzieningen

≥15 kwh/m2.jaar

≥10 kwh/m2.jaar

-

-

minimale installatie-eisen

-

Maximale U-waarden (voor nieuwe en na-geïsoleerde delen)

Thermische isolatie Ingrijpende Energetische Renovatie

Energieprestatie Installaties Binnenklimaat Hernieuwbare energie

Maximaal E 90 (wooneenheid)

Maximaal E-peil (in functie van de bestemmingen)

-

-

Volg de eisen bij renovatie

Minimale ventilatievoorzieningen ≥10 kwh/m2.jaar

≥10 kwh/m2.jaar

-

>>>

techcare

AARD VAN HET WERK

17

ENERGIE

Eeis,fct f

2017

Logeerfunctie

80

Kantoor

55

Onderwijs

55

Gezondheidszorg met verblijf

80

Gezondheidszorg zonder verblijf

80

Gezondheidszorg operatiezalen

60

Bijeenkomst hoge bezetting

80

Bijeenkomst lage bezetting

80

Eeis,fct f

Bijeenkomst cafetaria/refter

70

Logeerfunctie

130

Keuken

70

Kantoor

90

Handel

70

Onderwijs

90

Sport: sporthal, sportzaal

65

Gezondheidszorg met verblijf

130

Sport: fitness, dans

65

Gezondheidszorg zonder verblijf

130

Sport: sauna, zwembad

65

Gezondheidszorg operatiezalen

105

Technische ruimten

55

Bijeenkomst hoge bezetting

130

Gemeenschappelijk

55

Bijeenkomst lage bezetting

130

Andere

85

Bijeenkomst cafetaria/refter

120

Onbekend

85

Keuken

120

Handel

120

Sport: sporthal, sportzaal

115

Sport: fitness, dans

115

Sport: sauna, zwembad

115

Technische ruimten

90

Gemeenschappelijk

90

Andere

130

Onbekend

130

E-peileisen voor nieuwe EPN-eenheden, niet van een publieke organisatie

techcare

Voor kantoren en scholen is de E-peileis in 2016 ook al E55. In 2017 blijft de E-peileis voor kantoren en scholen in dezelfde lijn liggen.

18

van de bruikbare vloeroppervlaktes van de aanwezige functies, net zoals bij nieuwbouw. Een bestaand niet-residentieel gebouw dat bestaat uit 539 m² handelsruimte (showroom) en 644 m² kantoor, moet bij een ingrijpende energetische renovatie voldoen aan het maximale E-peil van E104, namelijk (539*120 + 644 *90) / (539 + 644) = 104.

E-peileis voor ingrijpende energetische renovaties Voor vergunningsaanvragen of meldingen vanaf 2017 is een E-peileis van toepassing voor de ingrijpende energetische renovaties van álle niet-residentiële gebouwen.

Bestaat het ingrijpend te renoveren niet-residentieel gebouw uit slechts één functie, dan vindt u de E-peileis voor vergunningsaanvragen en meldingen vanaf 2017 in de onderstaande tabel. De ingrijpende renovatie van een niet-residentieel gebouw dat louter uit kantoor bestaat, mag vanaf 2017 bijvoorbeeld maximaal E90 halen, een ingrijpend gerenoveerde sporthal (zonder refters en andere functies) mag maximaal E115 halen.

Bestaat het ingrijpend te renoveren niet-residentieel gebouw uit verschillende functies, dan bepaalt u de E-peileis in functie

2017

E-peileisen voor EPN-eenheden die een ingrijpende energetische renovatie ondergaan.

E-peileis voor nieuwe publieke gebouwen Voor nieuwe niet-residentiële gebouwen van publieke organisaties, zijn strengere E-peileisen opgelegd. ‘Publieke gebouwen’ zijn (kantoor-)gebouwen die in gebruik zijn genomen door publieke instanties. Ze hebben een voorbeeldfunctie. Scholen of openbare zwembaden behoren daar niet toe. Deze strengere E-peileis hangt af van de aanwezige functies. De onderstaande tabel toont de strengere E-peileisen die wettelijk vastliggen vanaf 2017.

Eeis,fct f

1/1/2017

Kantoor

50

Bijeenkomst hoge bezetting

80

Bijeenkomst cafetaria/refter

70

Keuken

70

Technische ruimten

50

Gemeenschappelijk

50

E-peileisen voor nieuwe EPN-eenheden, van een publieke organisatie

Voor de functies die in 2016 ook al bestaan (kantoor, technische ruimten, gemeenschappelijk) betekent dat voor de publieke gebouwen 5 E-peilpunten strenger dan voor de niet-publieke gebouwen, namelijk E50 in plaats van E55.

Minimum aandeel hernieuwbare energie: nu verplicht voor álle EPNgebouwen Vanaf 2017 wordt naast het maximale E-peil, ook de verplichting ingevoerd voor niet-residentiële projecten om te investeren in hernieuwbare energie, zowel voor nieuwbouw (vergunningsaanvragen vanaf 1 januari 2017) als voor ingrijpende energetische renovaties (vergunningsaanvragen vanaf 1 maart 2017).

Nieuw op te richten en ingrijpend te renoveren EPN-eenheden moeten minimaal 10 kWh/jaar energie per m² bruikbare vloeroppervlakte halen uit hernieuwbare energiebronnen.

Voor nieuwe kantoren en scholen betekent dat geen wijziging: sinds 2014 zijn zij al verplicht om een minimum hoeveelheid energie te halen uit hernieuwbare bronnen.

Dat betekent dat er vanaf 2017 ook een minimum aandeel hernieuwbare energie verplicht is voor de vroegere ‘andere specifieke bestemmingen’. U kunt daarvoor dezelfde systemen in rekening brengen als voorheen, voor de kantoren en scholen.

Als het vereiste minimum aandeel hernieuwbare energie voor EPN-gebouwen niet wordt gehaald, verstrengen de E-peileisen met 10%.

EPW

EPN

Nieuwbouw

15 kWh/m .jaar (vanaf 1 maart 2017)

10 kWh/m .jaar (vanaf 1 januari 2017)

Ingrijpende energetische renovatie

10 kWh/m2.jaar (vanaf 1 maart 2017)

10 kWh/m2.jaar (vanaf 1 maart 2017)

2

warm tapwater. Het bijhorende energieverbruik kan voor dergelijke gebouwen niet buiten beschouwing gelaten worden in de berekening van het E-peil.

Verstrengingspad voor nietresidentiële gebouwen richting 2021 De Vlaamse regering heeft het verstrengingspad richting 2021 (dus het BEN-niveau, of bijna-energieneutraal niveau) vastgelegd voor niet-residentiële gebouwen. Voor elke functie in de bovenstaande tabel met E-peileisen wordt de E-peileis vanaf 2018 strenger, of blijft die gelijk. In 2021 wordt enkel de eis voor kantoren (functies ‘kantoor’, ‘technische ruimten’ en ‘gemeenschappelijk’) verstrengd naar E50, omdat voor publieke kantoren al sinds 1 januari 2016 een eis geldt van maximum E50.

• In een klaslokaal zitten we meestal stil. Dan zorgt elke persoon in het lokaal voor een warmteproductie van ongeveer 100W. Bij sportactiviteiten zal ons lichaam gemiddeld 300W aan warmte afgeven. In een keuken staan dan weer toestellen als frigo’s, afwasmachines, ovens die warmte produceren, terwijl in een standaard klaslokaal niet veel warmteproducerende apparaten aanwezig zijn.

De EPN-methode brengt de noden van deze sterk verschillende functies in rekening, door Tekst: Vlaamse overheid, VLAAMS ENERGIEAGENThet gebruik van functiespecifieke parameters, SCHAP, Cluster Energie Efficiëntie om een representatief E-peil te bekomen.

Nieuw in de EPN-methode is ook het meerewww.energiesparen.be kenen van het energieverbruik voor sanitair warm water. In de vroegere EPU-methode voor kantoren Eeis,fct 2017 2018 2021 en scholen werd het energieLogeerfunctie 80 70 70 verbruik van warm tapwater Kantoor 55 55 50 buiten beschouwing gelaten.

Onderwijs 55 55 55 Scholen en kantoren gebruiGezondheidszorg met verblijf 80 70 70 ken immers niet veel warm tapwater. De EPN-methode is naast kantoren en scholen ook van toepassing op gebouwen waar warm tapwater frequent gebruikt wordt.

In bijvoorbeeld een sporthal, sauna, zwembad of keuken is er een hoog verbruik van

MEER INFORMATIE • EPB-eisen: http://www.energiesparen.be/epb/welkeeisen • Studie naar kostenoptimale niveaus van de minimumeisen inzake energieprestaties van nieuwe niet-residentiële gebouwen: http://www.energiesparen.be/bouwen-en-verbouwen/ epb-voor-professionelen/epb-regelgeving/epb-evaluatie • EPN-methode en cursus: http://www.energiesparen.be/ bouwen-en-verbouwen/epb-voor-professionelen/ rekenmethode/epn

Gezondheidszorg zonder verblijf

80

65

65

Gezondheidszorg operatiezalen

60

50

50

Bijeenkomst hoge bezetting

80

65

65

Bijeenkomst lage bezetting

80

65

65

Bijeenkomst cafetaria/refter

70

60

60

Keuken

70

55

55

Handel

70

60

60

Sport: sporthal, sportzaal

65

50

50

Sport: fitness, dans

65

40

40

Sport: sauna, zwembad

65

50

50

Technische ruimten

55

45

45

Gemeenschappelijk

55

55

50

Andere

85

80

80

Onbekend

85

80

80

E-peileisen voor nieuwe EPN-gebouwen vanaf 2018 en vanaf 2021 (per EPN-functie)

techcare

Berekening van het E-peil van EPNgebouwen Het E-peil van niet-residentiële gebouwen wordt berekend volgens de ‘EPN-methode’.

Voor kantoren en scholen die vóór 2017 met de EPU-methode worden berekend, betekent dat enkele wijzigingen in de berekening. Voor de andere specifieke gebouwen gebeurt de E-peilberekening voor het eerst.

Onder EPN-gebouwen horen gebouwen met een heel divers gebruikersprofiel. De EPN-methode houdt daar rekening mee: voor elke functie worden bepaalde behoeften en wensen meegerekend die impact hebben op de netto-energiebehoefte, zoals de vereiste binnentemperatuur, bezettingsgraad, interne warmtewinsten… .

Enkele voorbeelden: • Een handelsruimte zal van 8u00 tot 20u00 bezet zijn, 6 dagen per week. Een ziekenhuis (gezondheidszorg met verblijf ) heeft een continue bezetting van 7 op 7 en een kantoor heeft bij conventie een bezetting tussen 8u00 en 18u00, 5 dagen per week.

• Om een goed comfort te garanderen, vraagt een zwembad een hogere binnentemperatuur dan een sporthal en moet de maximum binnentemperatuur in gebouwen voor gezondheidszorg hoger gehouden worden dan in een sporthal.

2

19

ENERGIE

Hernieuwbare energie: waar staan we en waar gaan we naartoe?

D

techcare

e ministers Tommelein en Muyters stelden onlangs in De Standaard dat Vlaamse bedrijven nog te weinig investeren in energiebesparende maatregelen, hoewel daar nog een grote winst te boeken valt. Ze halen onder meer aan dat dit komt door ‘een gebrek aan expertise en een tekort aan tijd en middelen voor investeringen buiten de corebusiness’. In dit artikel, dat op basis van informatie van ODE (Organisatie Duurzame Energie) werd opgesteld, gaan we nader in op de diverse mogelijkheden, toekomstige ontwikkelingen en uitdagingen rond hernieuwbare energie en slim energiemanagement.

20

Warmtenetten Een warmtenet (‘district heating’ in het Engels) bestaat uit één of meerdere centrale productie-eenheden (‘warmtebronnen’), dat via een netwerk van leidingen de warmte verdeelt naar de warmteverbruikers. Dat kunnen zowel grote als kleine verbruikers zijn.

Het leidingnet ligt ondergronds en is goed geïsoleerd. De warmte wordt in een gesloten lus getransporteerd en ter plaatse van de verbruikers via een warmtewisselaar afgeleverd.

De afgeleverde warmte wordt via de binneninstallatie naar radiatoren of vloerverwarming verdeeld, en naar de aftappunten voor warm water. De warmteafname kan net als bij een klassieke moderne verwarming geregeld worden met thermostatische kranen of een klokthermostaat. Een ruime variatie aan warmtebronnen is mogelijk: biomassa, biogas, geothermie, zonne-energie. In moderne warmtecentrales is een flexibele toepassing van verschillende grondstoffen mogelijk. De warmte die vrijkomt uit elektriciteitscentrales, afvalverbranding of industriële processen noemen we ‘restwarmte’, die in de meeste gevallen ongebruikt in water of lucht wordt

geloosd. Deze warmte komt niet noodzakelijk uit duurzame bronnen, maar het gebruik ervan bespaart wel energie en CO2-uitstoot in vergelijking met het ongebruikt lozen van restwarmte.

Ook warmtenetten kunnen via absorptiekoelmachines voor koeling zorgen. De warmte uit een warmtenet levert dan de energie om het koelproces aan te drijven.

Kantoren, ziekenhuizen, rusthuizen, musea enz. hebben in de zomer een grote behoefte aan koeling. Naast duurzame koeltechnieken uit koude-warmteopslag of nachtventilatie kunnen ook koudenetten met koelwater voor koeling zorgen. In Parijs wordt water uit de Seine verdeeld om via koelmachines onder andere het Louvre te koelen, en verder ook voor hotels, kantoren enz. Ook warmtenetten kunnen via absorptiekoelmachines

voor koeling zorgen. De warmte uit een warmtenet levert dan de energie om het koelproces aan te drijven. Dit gebeurt bijvoorbeeld in het AZ Sint-Jan in Brugge, dat is aangesloten op het warmtenet van IVBO en ook het nabije kanaalwater gebruikt.

ESCO’s Een ESCO of Energy Service Company is een bedrijf dat investeert in energiebesparingen bij andere bedrijven of bij de overheid.

Ze ontwerpen, investeren en installeren de energiebesparende maatregelen bij het bedrijf. De eigenaar van het gebouw betaalt hiervoor huur aan de ESCO, die dit gebruikt voor de investeringen en er een kleine winstmarge op maakt. De huur die de eigenaar van het gebouw aan de ESCO betaalt is meestal lager dan de energiebesparende maatregel, wat dus zorgt voor een win-win situatie. De voordelen voor het bedrijf zijn dus dat het energiebesparend wordt, dat het niet zelf in deze maatregelen moet investeren en dat de huur die het aan de ESCO betaalt, kleiner is dan de besparing die de ESCO teweegbrengt.

Warmtepompen en zonneboilers kunnen flexibel ingezet worden indien ze over thermische opslag beschikken.

Ondiepe geothermische warmtepompen Iets wat niet altijd even bekend is, is dat een geothermische warmtepomp passief kan koelen. Het glycolwater of het opgepompte grondwater wordt niet langs de compressor geleid maar onttrekt de warmte aan het water van het warmteafgiftesysteem (hier gebruikt als koelsysteem). Dit wil zeggen dat de warmtepomp het gebouw in de zomer kan koelen zonder dat de compressor dient geactiveerd te worden, wat passieve koeling zeer energiezuinig maakt. Een bijkomend voordeel is dat de warmte die de warmtepomp in de zomer terug in de grond steekt, de efficiëntie van warm water productie verhoogt en in de winter eventueel terug gebruikt kan worden. Dit is een technologie die meer en meer gebruikt wordt in bedrijven, ziekenhuizen, zorgcentra etc.

Wat brengt de toekomst?

Opslag – batterijen Wanneer vandaag op een dak een grote zonnepaneleninstallatie wordt geplaatst, gaat het aandeel stroom dat niet ter plekke wordt verbruikt terug naar het net. Door een batterij te plaatsen, kan dit vermeden worden.

Wanneer er op de middag veel zonnestroom geproduceerd wordt door de zonnepaneleninstallatie, slaat de batterij dit op, waardoor dit op een later moment gebruikt kan worden. Door het opslaan van energieoverschotten in batterijen, moet op het moment dat er weinig productie van zonnestroom is geen elektriciteit aangekocht worden van het net.

Hierdoor kunnen ze de consumptiepieken afvlakken, consumptie verplaatsen naar momenten van laag verbruik en inspelen op de productie van wind -en zonne-energie. Dit is cruciaal in het toekomstige energiesysteem.

Helaas zijn batterijsystemen op dit moment nog niet financieel interessant en marktrijp.

Thermische opslag Een gelijkaardige functie kunnen warmtepompen en zonneboilers uitoefenen. Warmtepompen en zonneboilers kunnen flexibel ingezet worden indien ze over thermische opslag beschikken. Als er een productiepiek is (bv. omdat er veel wind is of op de middag veel zon) kunnen warmtepompen elektriciteit omzetten in warmte en deze warmte opslaan in thermische opslag (bv. een buffervat). Zonneboilers kunnen dit doen bij een productiepiek aan zonne-energie. Hierdoor kunnen ook warmtepompen en zonneboilers het verbruiksprofiel van consumenten vlakker en lager maken door de consumptiepieken af te vlakken, consumptie te verplaatsen naar momenten van laag verbruik en inspelen op de productie van wind -en zonne-energie. Dit is cruciaal in het toekomstige energiesysteem.

Vraagsturing Met een slimme meter zal het mogelijk worden om energieverbruikers te sturen in functie van de energieproductie. Wanneer er veel elektriciteitsproductie is en dus lagere prijzen, kan men bijvoorbeeld een koelinstallatie dieper laten koelen. Wanneer er minder productie is en dus hogere elektriciteitsprijzen, kan men de koeling minder laten werken. Dit zorgt voor energiekostenbesparingen bij het bedrijf en voor een betere balancering van het net.

Overkoepelend: slimme meter Om de drie genoemde evoluties optimaal en automatisch te laten inspelen op de markt, zijn slimme meters nodig die in functie van de elektriciteitsprijzen aanleiding kunnen geven tot meer/minder opslag of verbruik. In februari 2017 publiceerde de Vlaamse regering een conceptnota voor de uitrol van de digitale meters vanaf 2019 in Vlaanderen. De digitale meter zou het mogelijk moeten maken om de voorbeelden van vraagsturing en

opslag die we hierboven aanhaalden, marktrijp en financieel interessant te maken.

Specifieke ontwikkelingen binnen PV en Wind - PV

BIPV: een ontwikkeling die al enkele jaren bestaat, maar nog niet bij velen bekend is zijn de Building Integrated Photovoltaics.

Dit zijn zonnepanelen die je niet op het dak installeert, maar wel integreert in je gebouw.

Er bestaan heel wat verschillende soorten geïntegreerde zonnepanelen (in een dak, in de stenen gevel, in een glazen gevel, in de zonnewering etc).

- WIND

De Vlaamse regering wil het makkelijker maken voor bedrijven om kleine of middelgrote windturbines te plaatsen. Een eerste stap hierin is dat men de omzendbrief die de randvoorwaarden voor kleine en middelgrote windturbines bepaalde, heeft ingetrokken.

Nu wordt aan een nieuw kader gewerkt dat het makkelijker moet maken voor bedrijven om kleine of middelgrote windturbines te plaatsen. Kleine windturbines zijn vooralsnog niet rendabel. Voor middelgrote windturbines moet toch gerekend worden op een lange en complexe procedure vooraleer een project wordt goedgekeurd. Voor de genoemde doelgroepen is het plaatsen van kleine of middelgrote windturbines dus zeker niet evident.

- COMBINATIE PV EN WARMTEPOMPEN

PV en warmtepompen zijn complementaire technologieën met een groot potentieel in Vlaanderen. Het combineren van beide technologieën biedt heel wat voordelen. Door een warmtepomp aan te drijven met groene energie opgewekt met zonnepanelen, zal de warmtepomp bij gelijktijdig verbruik minder elektriciteit van het net verbruiken.

Door lokaal geproduceerde groene stroom te gebruiken, daalt de belasting voor het milieu en de afhankelijkheid van het net.

Daarnaast draagt dit bij tot het verlagen van het E-peil van het gebouw en PV installaties >10kw kunnen zowel een premie voor de warmtepomp als subsidies voor de PV installatie krijgen. Om de combinatie PV en warmtepompen te optimaliseren zijn slim- >>>

techcare

Minister Tommelein zal volop inzetten op ESCO’s als tool om bedrijven en kmo’s energiebesparend te maken. Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) zal in de volgende vijf jaar €20 miljoen investeren in ESCO’s.

21

ENERGIE

me meters nodig die bij een overschot aan PV-productie automatisch de warmtepomp aanschakelen om de elektrische energie in warmte om te vormen.

techcare

Om de combinatie PV en warmtepompen te optimaliseren zijn slimme meters nodig die bij een overschot aan PV-productie automatisch de warmtepomp aanschakelen om de elektrische energie in warmte om te vormen.

22

Uitdagingen Toekomstgericht elektriciteitstarief Om de bovengenoemde voorbeelden van opslag en vraagsturing commercieel en marktrijp te maken, is er niet enkel nood aan de slimme meter, maar ook aan een toekomstgericht elektriciteitstarief. Vandaag worden de netondersteunende diensten zoals het afvlakken van consumptiepieken door opslagmogelijkheden van warmtepompen, zonneboilers en batterijen of door het toepassen van vraagsturing nog niet voldoende gestimuleerd en beloond. Het lijkt aangewezen om de flexibele toepassing van deze technologieën meer intensief te ondersteunen. Het zou bijvoorbeeld toelaten om de productie van hernieuwbare warmte beter te spreiden over verschillende hernieuwbare energiebronnen.

De netbeheerder kan bijvoorbeeld de slimme inzet van warmtepompen voor balancering correct vergoeden op basis van de informatie uit slimme meters. Simulaties bewijzen dat een warmtepomp met vloerverwarming het aandeel hernieuwbaar tot bijna 20% kan doen stijgen, als het informatie krijgt vanuit het net over de ogenblikkelijke (en voorspelde) toestand van de elektriciteitsproductie en daaraan gekoppelde prijzen.

De Vlaamse regering publiceerde in februari 2017 een conceptnota over de uitrol van

de digitale meter in Vlaanderen vanaf 2019.

Maar enkel de digitale meter uitrollen is niet voldoende, de invoering van de slimme meter moet gekoppeld worden aan een nieuw toekomstgericht elektriciteitstarief, dat eigenaars van zonnepanelen, warmtepompen en batterijen correct vergoedt voor elektriciteit, flexibiliteit en diensten aan de netbeheerder zoals vraagsturing. Eens dit elektriciteitstarief er is, zouden deze toepassingen door de flexibiliteit en de diensten die ze aanbieden meer gecommercialiseerd en marktrijp moeten worden.

Een geïntegreerde visie Op beleidsniveau is vooral een geïntegreerde visie nodig die rekening houdt met de interacties en synergiën tussen de sectoren warmte, elektriciteit en transport. Een dergelijke visie vereist dus een openstelling van de drie energiesectoren en een onderzoek naar de optimalisatie van de synergiën tussen hun sectoren (en sub-sectoren). De hogere efficiëntie van apparatuur en de industriële processen hebben bijvoorbeeld een aanzienlijke invloed op het warmteverbruik, elektriciteitsverbruik en het beheer van de piekvraag.

Eén van de belangrijkste pijlers van integratie, is de elektrificatie van het energiesysteem, dat een logische evolutie is van de energietransitie (met name in de ‘transport’ en ‘warmte’ sector). Elektrische auto’s, waterstofauto’s of bepaalde industriële processen kunnen dus de opslagcapaciteit of verschuiving van de piekbelasting van de elektriciteitssector verhogen en ook het beheer van de piekvraag vergemakkelijken. Deze verschuiving van de piekbelasting voorkomt ook de bouw van nieuwe productie-eenheden en draagt dus rechtstreeks bij tot het koolstofarm maken van het energiesysteem.

Door op een verstandige manier om te gaan met de kenmerken van elke technologie in de drie sectoren, krijgt men een flexibeler energiesysteem en een snellere transitie naar een energiemix met een lager koolstofgehalte.

Deze geïntegreerde visie moet niet enkel uitgewerkt worden op beleidsniveau, maar moet dan ook toegepast worden op kleinere schaal. Bijvoorbeeld binnen een gemeente moet gekeken worden naar hoe de verschil-

lende sectoren elkaar kunnen aanvullen. Dit kan ook op het niveau van een industriepark of een combinatie van verschillende bedrijven. Een heel concreet voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld wanneer een bedrijf restwarmte heeft van bv. industriële processen, dat er gekeken wordt welk bedrijf of ander gebouw (dit kan ook een ziekenhuis, rusthuis… zijn) in de buurt warmte nodig heeft om vervolgens beide aan elkaar te linken via een warmtenet.

Tekst: met dank aan ODE

ODE, de Organisatie Duurzame Energie, is de sectororganisatie voor duurzame energie in Vlaanderen. ODE brengt meer dan driehonderd bedrijven, kenniscentra, universiteiten en organisaties samen in technologieplatformen en werkgroepen, om kennis uit te wisselen en aan belangenbehartiging te doen. ODE is de belangrijkste stakeholder inzake hernieuwbare energie voor de betrokken overheden. ODE ondersteunt als koepel de werking van onderstaande platformen of sectororganisaties inzake dienstverlening en informatie-uitwisseling: Bio-Energie platform, PV Vlaanderen: platform voor fotovoltaïsche zonne-energie, Warmtepomp Platform, VWEA: Vlaamse Windenergie Associatie, Warmtenetwerk Vlaanderen. www.ode.be

324 SPECIALISTEN NEMEN DE VOLLEDIGE ZORG VOOR HUN PATIËNTEN OP ZICH. En dankzij het roestvrijstalen systeem, hoeft men zich geen zorgen te maken over de installatie van het gebouw.

Al bij de planning van het kenniscentrum voor kinderoncologie was duidelijk dat voor gezondheid en hygiëne geen compromissen mogen worden gesloten. Precies daarom werd uitdrukkelijk voor Viega gekozen. Doordat buisleidingssystemen, voorwandsystemen en afvoertechnieken van Viega perfect op elkaar afgestemd zijn, wordt de hoogste betrouwbaarheid en hygiëne gegarandeerd. Viega. Connected in quality.

Kinderoncologie, Moskou, Rusland

viega.be/Over-ons

PROJECT

Structurele zonwering geeft perfecte synergie met metselwerk 01

A

techcare

ssistentiewoningen zijn een belangrijk deel gaan uitmaken van zorg. De laatste jaren kwamen er dan ook tal van projecten bij. Residentie Zilverhof in Diegem is er niet zomaar eentje. Projectontwikkelaar ION wilde zich onderscheiden met een moderne architectuur en een kwaliteitsvolle afwerking om de bewoners te laten baden in een sfeer van luxe. Voor de zonwering werd gekozen voor Icarus Aero van Renson die esthetisch en functioneel perfect in het plaatje paste.

24

Duurzaamheid, kwaliteit en comfort sleutelwoorden In residentie Zilverhof is het sinds de oplevering eind 2015 bijzonder aangenaam vertoeven. Gezelligheid en comfort gaan er hand in hand op een oppervlakte van 11.000 m². In totaal telt het project 108 assistentiewoningen die ingebed zijn tussen diverse gemeenschappelijke ruimtes en een semi-ondergrondse parking voor 66 wagens.

Het gaat onder meer over vanzelfsprekende zaken als een keuken en een restaurant, maar de bewoners hebben er evengoed meteen toegang tot een wellnessruimte, een fitness, een kapsalon en zelfs een supermarkt. Het gebouw bestaat uit drie vleugels die zich uitstrekken rondom een fraai aangelegde en toegankelijke binnentuin. Dit project staat op het conto van projectontwikkelaar ION, Roel Bonte stond in voor de opvolging van het project. “Duurzaamheid, kwaliteit en comfort gingen voorop in het ontwerp en de uitwerking van Residentie Zilverhof in Diegem. Het gebouw paalt aan de ontsluiting van de kantorenzone in Diegem en er diende

ook rekening gehouden te worden met de aanwezigheid van de nationale luchthaven.

Er werd dan ook akoestisch alles uit de kast gehaald om het geluidscomfort te garanderen. We zijn daar wonderwel in geslaagd.

Binnenin is niks van die drukte te merken.

Als projectontwikkelaar willen we ons op een kwalitatieve manier onderscheiden, een meerwaarde bieden aan toekomstige bewoners. Onze filosofie is dat ons laatste project steeds ons eerste visitekaartje moet zijn voor toekomstige klanten.”

Structurele zonwering die naadloos aansluit bij de rest van het gebouw Esthetiek speelde dan ook een belangrijke rol in de keuze voor de zonwering die nodig was om de semi-ondergrondse parkeergarage af te schermen van het zonlicht. ION had bij aanvang van het project nog geen afgemeten beeld van hoe ze de zonwering wilden uitwerken. Het ontwerp van architectenbureau Urban Dots Studio toonde een zwart gelakte lamellenstructuur. In samenwerking met aannemer Jan De Nul werd een oplos-

Esthetiek speelde een belangrijke rol in de keuze voor de zonwering die nodig was om de semi-ondergrondse parkeergarage af te schermen van het zonlicht.

Bart van den Dungen (diensthoofd aankoop en verkoop bij Habemo): “Er ging veel aandacht naar een juiste dimensionering en oriëntering van Icarus Aero om de lichtinval te optimaliseren”.

02

Speelse structuur, thermisch comfort De esthetische lijnen van Icarus en de goede naam die Renson heeft, gaven ION meteen het vertrouwen dat deze oplossing voor residentie Zilverhof de juiste was. “De strakke, verticale look van de lamellen geeft in combinatie met het metselwerk een heel speelse structuur. Bovendien garandeerde het tegelijk het thermisch comfort en de privacy van de bewoners.” Hoewel Habemo bijzonder veel ervaring met dit product heeft, was dit zeker geen doordeweekse klus. De zonwering werd over de volledige lengte van het gebouw geplaatst, maar dit was geen effen vlak. Dat betekende dat er heel veel aandacht ging naar een juiste dimensionering en oriëntering van de aluminium lamellen om de lichtinval te optimaliseren. Raampartijen over de hele hoogte en terugspringende vlakken zorgden voor een bijkomende technische uitdaging.

Van den Dungen: “De betonnen vloer in de parkeergarage had ook een verval, waardoor de lamellen onder hoek moesten opgemeten worden voor een perfecte plaatsing. We moesten echter al meten vooraleer het gebouw afgewerkt was, waardoor alle partijen zich aan die opmeting moesten houden voor de niveaus van het plafond aan de straatzijde.

Daarom werden alle niveaus van de betonnen vloer en plafonds opgemeten en uitgezet op computer, waarna de lamellen dan konden worden ingetekend. En uiteraard vroeg dat ook om duidelijke afspraken met alle betrokkenen in dit project.” Net omdat communicatie zo belangrijk was, kon ION het bijzonder smaken dat Renson ook aanwezig was op de werfvergaderingen. “We hadden in Habemo een aannemer die met ons meedacht en in Renson een partner die alle mogelijke technische ondersteuning bood. Wat we wilden was zeker geen standaardoplossing, maar aan elke uitdaging wisten ze wel een mouw te passen die aansloot bij wat we voor ogen hadden met het gebouw. We waren dan ook heel trots op de referentie die we met residentie Zilverhof konden afleveren,” besluit Bonte.

Door Valérie Couplez

www.renson.be 01. De verticale zonwering zorgt in combinatie met het metselwerk voor een speelse structuur.

02. Door het verval in de betonnen vloer van de parkeergarage, moesten de lamellen onder hoek opgemeten worden.

03. Icarus Aero bestaat uit lensvormige aluminium lamellen die zowel horizontaal als verticaal gemonteerd kunnen worden.

03 techcare

sing gezocht om de visie van de architecten zo esthetisch en functioneel mogelijk uit te werken. “Voor ons was de look and feel van de oplossing bijzonder belangrijk. Het moest naadloos aansluiten bij de rest van de architectuur van het gebouw, een synergie geven met het metselwerk. Daarnaast wilden we uiteraard voldoende bescherming tegen de invallende zon, wat geen sinecure was, gezien de oriëntatie van het gebouw.”

Aannemer Jan De Nul stelde daarom Icarus Aero voor, de structurele aluminium buitenzonwering van Renson. Het won daarvoor advies in bij Habemo Building Partner, een specialist in industriële bekledingen, waar regelmatig mee samengewerkt wordt. “Als er zonweringen nodig zijn in een project, mogen wij vaak een telefoontje verwachten van Jan De Nul”, verduidelijkt Bart van den Dungen, diensthoofd aankoop en verkoop. “Ze weten welke werken wij aankunnen. We gingen samenzitten aan tafel met Renson om een sluitende offerte te kunnen voorstellen.

Dat werden de Icarus lamellen die niet alleen horizontaal (bv. als zonweringsluifel boven of voor ramen) maar ook verticaal gemonteerd kunnen worden voor een meer decoratieve bekleding. Het gaat om vaste, dubbelwandige, lensvormige lamellen.”

25

REPORTAGE

Zorgbedrijf Antwerpen baat onder meer het Wilrijkse Huize Bloemenveld uit. (Foto: Zorgbedrijf Antwerpen)

Z

techcare

orgbedrijf Antwerpen is de grootste speler in de Antwerpse zorgsector.

In 2016 won de organisatie de jaarlijkse zoektocht naar de ‘Overheidsorganisatie van het Jaar’. Zo’n organisatie blinkt uit op vlak van strategie, klantgerichtheid, effectiviteit, efficiëntie, duurzaamheid, betrouwbaarheid, wendbaarheid, innovatie en partnership.

26

In 2014 startten EY en haar partners, De Tijd/L’Echo en BNP Paribas Fortis, een jaarlijkse zoektocht naar de Overheidsorganisatie van het Jaar. Uit de kandidaten worden de finalisten per categorie gekozen: federaal, regionaal en lokaal. Uit deze drie categorieën wordt ook een overkoepelende winnaar gekozen. Het was Zorgbedrijf Antwerpen dat in 2016 met die eer ging lopen.

Zorgbedrijf Antwerpen baat 17 woonzorgcentra, 3.250 serviceflats, 42 dienstencentra en een aantal thuisdiensten uit. De jury, met als voorzitster Michèle Sioen (ere-voorzitster van het VBO) lichtte haar keuze als volgt toe: “De organisatie gaat op een efficiënte en professionele manier om met één van de toekomstige uitdagingen van onze maatschappij: vergrijzing. Wat Zorgbedrijf Antwerpen bijzonder maakt, is haar visie. De organisatie wordt uitgebaat als een privébedrijf.

Maar tegelijk verliest het nooit de focus op

Zorgbedrijf Antwerpen, Overheidsorganisatie van het Jaar de senioren, de werksfeer en motivatie van werknemers en vrijwilligers binnen de organisatie. In het kader van deze visie maken zij gebruik van strategieën zoals productvernieuwing, innovatie, focus op de concurrentie, klantvriendelijkheid, schaalvergroting, marketing en financiële spitstechnologie, die eerder thuishoren in de privésector. De jury hoopt dat deze prijs een aanmoediging is om het evenwicht tussen zorg en bedrijf te blijven nastreven.”

Innovatie Johan De Muynck (algemeen directeur) vertelt dat Zorgbedrijf Antwerpen de afgelopen jaren een traject heeft afgelegd waarbij het meer mensen beter kan helpen, zonder de prijzen te verhogen, en zonder dat het de Antwerpse burger meer kost. “Bovendien hebben we elk jaar een nieuw product gelanceerd. We openden bijvoorbeeld in Merksem een winkel met producten die mensen helpen langer thuis te blijven. We bieden avondzorg aan, werken met woonrechtcertificaten, we installeerden een oproepsysteem dat werkt met professionals, één persoon per kamer die alle facilitaire zorg doet,...”

Freya Vandendriessche (consultant Public

Sector bij EY Belgium) geeft uitleg bij de innovatieve woonrechtcertificaten: “Neem bijvoorbeeld een serviceflat. Mensen kunnen die kopen. Maar als ze daar niet happig toe zijn, kunnen ze een woonrechtcertificaat kopen. Dat werkt min of meer op basis van investeren in een kasbon. Ze kopen in feite het recht er 20 jaar lang te wonen. Als ze later naar een woonzorgcentrum gaan, of besluiten ergens anders te gaan wonen, winnen ze de initiële investering terug. Dan moeten ze niet maandelijks de huur betalen, maar zijn ze wel voor dat stukje tijd eigenaar van de serviceflat.”

Meten is weten Guy Serraes (director Public Sector bij EY) stelt vast dat Zorgbedrijf Antwerpen uitermate begaan was met monitoren, kijken naar KPI’s, benchmarks en dergelijke meer: “Zo streven ze ernaar een betere zorg aan te bieden tegen een betere kostprijs. Ik zeg niet tegen de goedkoopste prijs, maar minstens tegen de beste prijs.”

De Muynck bevestigt: “Toen we acht jaar geleden begonnen, gingen we heel veel meten, zodat we dingen kunnen vergelijken, en zodat discussies omtrent de gemeten zaken

Legio redenen Er zijn heel wat redenen die ertoe bijdroegen dat het zorgbedrijf Overheidsorganisatie van het Jaar werd. Vandendriessche geeft nog enkele voorbeelden: “Ten eerste hebben de verschillende diensten die worden aangeboden door Zorgbedrijf Antwerpen -thuisverpleging, serviceflats, een deeltje kinderopvang,...- allemaal de ‘private investor test’ doorstaan. Het is een soort test waarmee men kijkt of hun diensten evengoed door private partijen kunnen worden aangeboden. Als blijkt dat een private speler een dienst beter of goedkoper kan aanbieden, besteedt Zorgbedrijf Antwerpen het uit.

Ten tweede hanteren zij ook diverse managementtermen die in de private sector worden gebruikt, zoals ‘chargeability’, en ze

Goed en ethisch Maar wat is uiteindelijk het belangrijkste?

Daar laat De Muynck geen twijfel over bestaan. “Het belangrijkste voor ons is dat we een economisch sterk verhaal brengen én tegelijk de klanten goed en ethisch behandelen. We zijn ervan overtuigd dat dat samen kan gaan”, besluit hij.

Door Koen Vandepopuliere

www.zorgbedrijf.antwerpen.be

© KV Freya Vandendriessche (consultant Public Sector bij EY Belgium), Guy Serraes (director Public Sector bij EY)

“We hebben veel gemeten, gaven mensen vrijheid en besteden weinig uit.” - Johan De Muynck, algmeen directeur Zorgbedrijf Antwerpen

Vlnr Michèle Sioen (voorzitster VBO), Kris Peeters (Minister van Economie), Johan De Muynck (algemeen directeur Zorgbedrijf Antwerpen), Rudi Braes (managing partner EY België) (Foto: ‘Overheidsorganisatie van het Jaar’)

techcare

Eendracht maakt macht Serraes meldt hoe het Zorgbedrijf met grotere aankopen, door zaken samen te doen in plaats van elk afzonderlijk, zorgt voor schaalvoordelen, goedkopere prijzen, beter voorraadbeheer,...

Vandendriessche: “Het concept ‘Zorgbedrijf’ impliceert reeds dat niet elk zorgbedrijfcentrum apart zijn aankopen gaat doen: dit gebeurt vanuit de centrale aankoopdienst van het Zorgbedrijf zelf.” De Muynck beaamt dat het Zorgbedrijf nu groepsaankopen doet, voor zichzelf én voor andere organisaties.

Vroeger kon bijvoorbeeld in elk gebouw een ander systeem draaien, maar nu is dat vaker hetzelfde systeem per gebouw. Zo kan de onderneming dat systeem zelf goed beheersen, en is de afhankelijkheid van externen verminderd, klinkt het.

werken ‘drivergestuurd’. Dat betekent dat zij bijvoorbeeld voor hun voedingsbudget in de woonzorgcentra niet uitgaan van een totaalbudget maar dat ze uitgaan van een bepaald budget per maaltijd. Dat wordt continu gemonitord zodat zij constant kunnen inschatten wat de werkelijke kosten zijn.”

Meer specifiek wat de bouw betreft, meldt Vandendriessche: “Het Zorgbedrijf neemt bijvoorbeeld het aspect ‘duurzaamheid’ altijd mee als één van de criteria bij nieuwbouw of renovatie. Denk bijvoorbeeld aan de EPC-waarde. Het doet dat opnieuw vanuit kostenbewustzijn: duurzamere gebouwen kosten minder in onderhoud, energiegebruik,...”

“Vroeger keek de private sector noch financieel, noch qua projectontwikkeling naar die zorgsector”, voegt Serraes eraan toe. “Maar de voorbije jaren is de zorgsector veel dichter gaan aansluiten bij het vastgoedgebeuren.”

© Zorgbedrijf Antwerpen

ophouden. Ten tweede hebben we mensen de vrijheid gegeven uit te zoeken hoe ze dingen gedaan willen krijgen. We geven wel doelstellingen inzake kwaliteit, maar laten de vrijheid die op eigen manier te halen... . Procesmodellering vinden we niet zo belangrijk, passie daarentegen des te meer. Ten derde hebben we weinig uitbesteed. Integendeel, sommige zaken hebben we terug ingesourced. Reden is dat dit leidt tot meer betrokkenheid, en zodoende beter presteren.”

27

UNIPRO BIEDT U GEGARANDEERD EEN OPLOSSING VOOR ELKE VLOER

WE MAKE YOUR BUSINESS BUILDINGS RUN LIKE A CHARM. CONTACT US FREESTONE GROUP DE HENE 10 B -1780 WEMMEL T +32 2 453 95 50 CONTACT@FREESTONE.BE FREESTONE.BE

Advertentie-168x125mm-Freestone.indd 1

FACILITY & BUILDING ADVISORY PROJECT SOURCING MANAGED BUILDING SERVICES TRAINING ACADEMY

27/02/17 14:35

Waterbehandelingsoplossingen met het oog op levenslang zorgeloos wonen 01

Z

o lang mogelijk, zo gezond mogelijk, gelukkig leven. Dat is niet alleen wat woonzorginnovator Triamant de bewoners van zijn buurten biedt, het zijn meteen ook de 3 factoren die van doorslaggevend belang waren bij de keuze voor de waterbehandelingsoplossingen.

Die moeten de sanitaire installaties in de eerste plaats zo lang mogelijk beschermen om zo min mogelijk onderhoud te vergen. Daarnaast moeten ze het water voor de bewoners zo hygiënisch mogelijk maken. En ten slotte moeten ze ook zo goed mogelijk renderen zonder er enig omkijken naar te hebben. Het studiebureau van B2Ai kwam dan ook snel uit bij de waterontharder Rondomat DUO 6 - DVGW en het omgekeerd osmosetoestel Permaq Compact van BWT, twee producten die uitblinken op het vlak van duurzaamheid, hygiëne en optimaal zuinig rendement. schikbaarheid van een woonzorgcentrum.”

Triamant Geluwe is effectief in geen enkel opzicht te vergelijken met een traditioneel ‘rustoord’. Zo oogt het in de eerste plaats als een soort van bruisend minidorpje. B2Ai (het vroegere Buro II & Archi+I) ontwierp drie vleugels van elk 65 meter lang, 17 meter breed en drie verdiepingen hoog, rond een centraal binnenplein. Samen vormen ze een mooie eenheid die herinnert aan de traditionele vierkantshoeves die typerend zijn voor de streek rond Geluwe. De site geeft daardoor de indruk een grote ‘hoeve’ voor zo’n 100 à 200 bewoners te zijn. Zorgzaamheid en gastvrijheid staan er centraal. Autonomie en vitaliteit behouden, wordt dag in dag uit gestimuleerd. Daarnaast wordt bij de bewoners bewust naar een mix van leeftijden en generaties gestreefd. “Mensen willen niet ouder worden op een senioreneiland, maar in een zo normaal mogelijke omgeving”, legt Willy Eeckels uit. “Precies daarom trekken we ook jongere vrijwilligers aan, die in ruil voor

hun hulp huurkorting krijgen op hun woning. Je kunt hier een leven lang wonen zonder tussentijds te moeten verhuizen omdat je behoefte aan zorg toeneemt. Er is altijd leven in de brouwerij. Dagelijks begroeten we ook tal van mensen van buitenaf. Die komen voor onze tentoonstellingen met kunstwerken van lokale kunstenaars, de volkstuintjes op het braakliggende terrein achter de site, de speeltuin, of voor onze brasserie waar dagverse producten worden geserveerd aan democratische prijzen.”

Omgekeerde osmose in de keuken “We deden in eerste instantie voor de brasserie van Triamant Geluwe een beroep op de waterbehandelingsoplossingen van BWT”, gaat Willy Eeckels verder. “Het studiebureau van B2Ai stelde voor om met de Permaq Compact te werken voor de productie van mineraalarm water voor de vaatwassers.

Daarmee vertonen glazen en bestek geen >>> vlekken en schitteren ze mooi.”

techcare

Uniek woon- en leefconcept Verwar een Triamantbuurt nooit met een klassiek woonzorgcentrum of met een site met assistentieflats. Na het succes van zijn eerste woon- en leefbuurt in het Zuid-Limburgse dorpje Velm, opende de woon-, zorgen leefinnovator Triamant in juli 2016 ook in het West-Vlaamse Geluwe een innovatief woonconcept voor jong en oud, waar oog is voor zelfzorg, levenskwaliteit en intergenerationeel samenleven. “Met onze Triamantbuurten bieden we een vernieuwend woonconcept aan dat het beste van verschillende bestaande woonvormen combineert”, bevestigt Willy Eeckels (opstart- en exploitatiemanager Triamant Geluwe en binnenkort ook van de site in Zottegem die in september 2017 de deuren opent, en van die in Ronse waarvan de opening in maart 2018 is gepland). “In onze gastvrije buurten ervaren bewoners de huiselijkheid van een eigen woning, de infrastructurele toegankelijkheid van een assistentiewoning en de zorgbe-

29

PROJECT

“Zoals de naam het zegt, is de Permaq Compact een zeer compact toestel dat weinig ruimte inneemt in keukens of in technische ruimtes”, pikt Hugo Verbist (sales engineer bij BWT) in. “De Permaq demineraliseert het water volgens het principe van omgekeerde osmose. Hierbij wordt water onder druk door een membraan gepompt, waardoor enkel watermoleculen worden doorgelaten.

Andere componenten zoals zouten, organische moleculen of micro-organismen zoals virussen of bacteriën worden tegenhouden.

De Permaq wordt als waterbehandelingstoestel dan ook niet enkel voor vaatwassers gebruikt, maar ook in tal van andere contexten waar omgekeerd osmose- water een must is: in ziekenhuizen, in labo’s, in luchtbevochtigingssytemen …”

techcare

Duurzame bescherming “Voor ons, als voorschrijvers van het prestatiebestek, was de bescherming van alle sanitaire en drinkwaterinstallaties op de Triamantsite in Geluwe de belangrijkste reden om voor waterbehandelingsoplossingen te kiezen. Kwestie van zo min mogelijk onderhoud te hebben.”, legt Frederik Carrein van B2Ai uit. “Om de volledige installatie van de Triamantsite te beschermen, hebben we als voorfilter de Europafilter RS van BWT gebruikt. Deze tegenspoelfilter weerhoudt de onzuiverheden die in het water aanwezig zijn, zoals zand, roestdeeltjes enz. Daarnaast heeft de aannemer – Vandewalle Klimaattechnologie uit Jabbeke – de waterontharder Rondomat DUO 6-DVGW voorgesteld om de kwaliteit van het water te verzekeren en om het risico op kalkaanslag en corrosie tot een minimum te beperken.”

30

De slimste waterontharder “De Rondomat DUO is zeer gegeerd in woonen zorgcentra, ziekenhuizen, scholen en sporthallen, omdat het op termijn de meest verstandige en de meest goedkope keuze is.”, weet Hugo Verbist. “Het is immers een zeer ‘slimme’ waterontharder, en daardoor ook de zuinigste in zijn klasse: zijn kleine meerprijs wordt dikwijls binnen het halfjaar terugbetaald door het minimaal verbruik aan zout en

02

03

spoelwater.

De Rondomat DUO houdt er rekening mee dat er in het dagelijks sanitaire waterverbruik korte piekmomenten voorkomen – zoals in Geluwe ’s ochtends als de bewoners opstaan, vanaf 11 uur in de keuken en dan nog eens rond 18 à 19 uur – en er dus langere perioden zijn waarin er minder nood is aan onthard water. Het toestel meet en onthoudt die verbruiken continu via een ‘smart metering’-systeem en gaat, in functie van die opgemeten verbruiken, steeds zo werken dat hij optimaal rendeert en zo min mogelijk zout en regenereerwater verbruikt. Het toestel bestaat namelijk uit twee verschillende

01. Na het succes van zijn eerste woon- en leefbuurt in het Zuid-Limburgse dorpje Velm, opende de woon-, zorg- en leefinnovator Triamant in juli 2016 ook in het West-Vlaamse Geluwe een innovatief woonconcept voor jong en oud, waar oog is voor zelfzorg, levenskwaliteit en intergenerationeel samenleven.

02. Vlnr.: Frederik Carrein Director - MEP - Civil Mechanical- Electrotechnical Engineer; Hugo Verbist, Sales Engineer BWT; Willy Eeckels, opstart- en exploitatiemanager Triamant Geluwe 03. In de gastvrije buurten ervaren bewoners de huiselijkheid van een eigen woning, de infrastructurele toegankelijkheid van een assistentiewoning en de zorgbeschikbaarheid van een woonzorgcentrum.

04. De waterontharder Rondomat DUO 6 - DVGW en het omgekeerd osmosetoestel Permaq Compact van BWT zijn twee producten die uitblinken op het vlak van duurzaamheid, hygiëne en optimaal zuinig rendement.

Sanitaire kranen slim in een netwerk verbinden.

Met eSCHELL. onthardingskolommen waarvan er steeds één in werking is en de andere ofwel regenereert, ofwel in stand-by staat.

Het toestel munt eveneens uit in hygiëne. De onthardingskolommen in een waterverzachter bestaan uit harsen. Op die harsen kunnen bepaalde bacteriën groeien als het water te lang stilstaat. Hugo Verbist: “Met de Rondomat DUO pakken we die bacteriën op verschillende manieren aan. We beperken de mogelijke bacteriekweek op de harsen tot een absoluut minimum door te werken met twee flessen met kleine harsinhouden die snel wisselen en waarvan de hars van de fles in regeneratiemodus automatisch wordt ontsmet. En bij laag waterverbruik, wanneer de waterstroom in de harsfles dus dreigt stil te staan, zet het anti-stagnatieprogramma zich in werking.

Die automatische, betrouwbare werking en de gebruiksvriendelijkheid van het toestel vormen dan weer de derde grote troef van het toestel voor een site als Triamant. Eenmaal de waterverzachter is opgestart, is er inderdaad nog weinig omzien naar. Op het bijvullen van zout na natuurlijk. Als dat wordt vergeten, geeft de Rondomat DUO een alarm via het centrale beheersysteem waarop onze waterbehandelingsoplossingen aangesloten zijn.”

Het uiteindelijke resultaat? Zorgeloos wonen en voluit leven voor de bewoners van Triamant, maar ook zorgeloos beheren en voluit renderen voor de drijvende krachten achter dit prachtige woon- en leefconcept.

Het

intelligente

eSCHELL-Watermanage-

ment-Systeem is het antwoord op de gestegen eisen voor hygiëne en een modern Facility-Management in openbare sanitaire ruimtes. Omdat met eSCHELL kranen

www.bwt.be

zich nu heel eenvoudig via RLAN of kabel laten verbinden.

De perfecte oplossing voor efficiënte, comfortabele en centrale sturing van hygiëne functies, zoals stagnatiespoeling en thermische desinfectie. Inclusief slimme functies voor kraananalyse en volledige documentatie.

Verandwoordelijkheid voor gezondheid.

Meer info op www.schell.eu.

techcare

04

31 SCHE_eSchell_80x263+3_NL.indd 1

09.05.17 11:17

LID

NV

Industriële & Particuliere Dakwerken Nike Laakdal

LID-logo2014_PMS 301 U.indd 1

3/12/14 15:46

RENOVATIE VAN DAKEN ‘LID, een naam in de dakwereld’

Renovatie, nieuwbouw en onderhoudscontracten van platte en hellende daken Reeds meer dan 40 jaar expertise in daken Wolfs oil Hemiksem

Vrijblijvend professioneel advies w dak

WIJ VOLGEN UW DAK OP VAN A TOT Z

Winkelcomplex Weyveld Zaventem

Industrieweg 1019 3540 Herk-de-Stad Tel. 013 33 38 78 info@lid.be - www.lid.be

UZ Brussel: het ene platte dak is het andere niet 01

H

et Universitair Ziekenhuis (UZ) Brussel schuwt de energetische uitdagingen van de toekomst niet. Een ambitieus masterplan voor de periode 2012-2022 voorziet onder meer dat in 2022 niet meer energie zal worden aangekocht dan in 2012, ook al breidt het ziekenhuis in die tussenperiode uit met 40%. Ook performante isolatie en bedekking van de daken zijn cruciaal in dit verhaal. In de voorbije drie jaar vernieuwde Limburgse Industriële Dakwerken (LID) de kleine helft van de daken van het ziekenhuis.

Raamcontract In het kader van een openbare aanbesteding haalde Limburgse Industriële Dakwerken het raamcontract voor dakrenovatiewerken aan het UZ Brussel binnen. In 2013 werden de werkzaamheden op de campus aangevat.

Het VCA-gecertificeerde bedrijf uit Herk-

de-Stad is gespecialiseerd in het renoveren (dak- en gevelbekleding) van industriële, openbare en residentiële gebouwen. Het bedrijf voert zowel grote als kleinschalige projecten uit aan platte en hellende daken. Wat platte daken betreft, legt het zich zowel toe op roofing, groendaken, kunststoffen (inclusief isolatie) als polyesterharsen. Afwerking van hellende daken kan in alle mogelijke uitvoeringen: pannen-aluminium, leien-inox, staalplaten-koper, zink staande naad-isolatie, en lood.

Duurzaam afdichtingsmembraan Blok A (Inkom-Hospitalisatie), het oudste gebouw van het UZ Brussel, heeft een dakoppervlakte van ongeveer 6.000 m². Op de chape was een tweelaagse roofing -zonder enige vorm van isolatie – aangebracht, waardoor er na verloop van tijd regelmatig lekkages waren. In overleg met het Gentse architectenbureau Signum – in de eerste fase bij de renovatiewerkzaamheden betrokken – besliste de ziekenhuisdirectie om het dak volledig te laten renoveren. Na het weghalen van de grindlaag werd er tweemaal 8 cm PIR-isolatie gelegd, met daarbovenop Re-

sitrix, een duurzaam afdichtingsmembraan in EPDM-rubber met lasbare overlappen. Dit flexibele membraan bestaat uit een toplaag in EPDM-rubber met intern wapeningsnet in glasvezeldraden, aan beide zijden voorzien van een speciale hechtlaag in TPE met SBS, en een onderlaag in SBS gemodificeerde bitumen. Door deze samenstelling kan de vernieuwde dakbedekking een levensduur van 50 jaar halen. De laatste afrondende stap was het aanbrengen van een grindlaag.

NIEUW MTB Voor de toekomst staan nog heel wat bouw- en renovatieprojecten in het UZ Brussel op stapel. “Hoofdmoot wordt ongetwijfeld het nieuwe Medisch-Technisch Blok (MTB) – met een totale oppervlakte van 30.000 m² – dat zal worden gerealiseerd op de plaats waar zich nu nog de gebouwen 15 en 16 (oncologie) bevinden”, aldus Iwein Baeyens (verantwoordelijke projecten Technische Dienst UZ Brussel). >>>

techcare

De Smart Grid Brussels Health Campus in Jette kan in grote lijnen worden opgesplitst tussen enerzijds het gebouwencomplex van het UZ Brussel en anderzijds de gebouwen die onder meer de VUB-faculteit geneeskunde, studentenvoorzieningen, en de Erasmus Hogeschool huisvesten. De infrastructuur van het UZ werd – vanaf midden jaren 70 stapsgewijs uitgebouwd. Naast in hoofdzaak vaste gebouwen werden in de voorbije decennia ook een aantal tijdelijke constructies en prefabgebouwen gerealiseerd. Op een aantal blinde vlekken worden op termijn nieuwe gebouwen gepland. De noden in het snel evoluerende zorglandschap en de hedendaagse comfortvereisten zorgen ervoor dat er op de campus quasi permanent (ver)bouwwerken aan de gang zijn (zie ook kaderstuk ‘Nieuw MTB’).

33

PROJECT

Optimale logistieke coördinatie Met een efficiënte werfbezetting – een tiental medewerkers – slaagde LID er in om deze dakwerkzaamheden in een drietal maanden uit te voeren. Logistiek verliep alles vlot, omdat de zone rechts van blok A volledig als werfzone was vrijgemaakt. Met het oog op diefstalpreventie werden materialen na aanvoer op de werf onmiddellijk op het dak gestockeerd. De handling van lichtere materialen gebeurde met een steigerlift, tweemaal diende een grote mobiele torenkraan te worden ingezet voor de zwaardere materialen. “De planning van de uitvoering van de werkzaamheden zelf wordt ruimschoots vooraf via de interne informatiekanalen van het ziekenhuis bekendgemaakt, zodat elke

betrokkene tijdig op de hoogte is en alle nodige schikkingen kunnen worden getroffen.

Dit omvat onder meer het vrijwaren van de toegang tot containers, het vrijhouden van plaats voor vrachtwagens die bouwmaterialen leveren, en het afschermen van ramen van patiëntenkamers bij het gebruik van een steigerlift”, aldus Filip Redant (verantwoordelijke Infrastructuuronderhoud Technische Dienst UZ Brussel).

Kinderziekenhuis Ook de daken van de gebouwen van het Universitair Ziekenhuis voor Kinderen (UZK) – blok F – werden deels vernieuwd. Hier werden de dakwerkzaamheden beperkt tot de uitstekende delen van gebouw 18 die in-

ALTIJD WEL IEMAND OP HET DAK Tot voor kort waren slechts enkele platte daken van het UZ Brussel voorzien van levenslijnen, stalen kabels bevestigd aan stalen paaltjes waaraan onderhoudsmedewerkers, technici etc zich middels een veiligheidsharnas moeten vastklikken. “De daken worden meer bewandeld dan men zou denken. Denk bijvoorbeeld aan techniekers die luchtgroepen of koelunits onderhouden of herstellen, arbeiders die dakwerkzaamheden uitvoeren, security-mensen, etc. Wat de veiligheid betreft, legt de wet geen specifieke verplichtingen op. Veiligheidsleuningen zijn duurder, maar ook veiliger dan levenslijnen. Daarom heeft de ziekenhuisdirectie ervoor geopteerd om op alle daken met technische installaties veiligheidsleuningen te laten aanbrengen, en de overige daken uit te rusten met levenslijnen. Momenteel is er reeds 1.200-tal meter leuningen geïnstalleerd”, aldus Filip Redant.

techcare

02

34

tegraal werden gerenoveerd. Deze gebouwdelen werden tot op de betonstructuur gestript, heropgebouwd en voorzien van onder meer een nieuwe chape, nieuwe ramen…

Bij het optrekken van deze gebouwen in de jaren 80 werden de platte daken wel degelijk geïsoleerd. Controle wees uit dat enkele verweekte isolatiegedeeltes dienden vervangen te worden. Het overgrote deel van de isolatie- en dakbedekking bleek nog in goede staat, en kon worden behouden als ‘nieuw dampscherm’. Bovenop werd tweemaal 8 cm PIR-isolatie aangebracht, met daar bovenop het Resitrix afdichtingsmembraan. Gezien de speciale vorm van de uitsteken, was het belangrijk dat de isolatie aan de schuine kanten mooi aansloot op de dakranden. Op het dak 01. In de voorbije drie jaar werd de kleine helft van de daken van het UZ Brussel vernieuwd.

02. De ziekenhuisdirectie opteerde ervoor om op alle daken met technische installaties veiligheidsleuningen te laten aanbrengen.

03. Detailopname van een geïnstalleerde veiligheidsleuning.

04. Ook het platte dak van Blok E (Behandeling) met uitgestrekte technische ‘hut’ werd grondig gerenoveerd.

05. Omwille van frequente lekkages werd beslist alle daken van blok C (Polykliniek) te renoveren, energiezuinig te isoleren, en te voorzien van nieuwe dakbedekking.

06. Jaarlijks voert Limburgse Industriële Dakwerken ook onderhouds- en inspectiewerkzaamheden aan de daken van het UZ uit.

03

van het UZK waren deze door de zon verweerd, en werden ze vervangen door nieuwe, identieke bruine dakranden.

‘Hut’ waterdicht afgewerkt Ook het plat dak van Blok E (Behandeling) was dringend aan renovatie toe. Hier vormden de technische installaties (luchtgroepen etc) die op stalen structuren op de daken zijn geplaatst, een uitdaging. Op deze dakoppervlakte van 2.000 m² werd enkele jaren geleden een uitgestrekte technische ‘hut’ (700 m²) geïnstalleerd. Door een slechte afwerking waren er evenwel frequent lekkages.

Limburgse Industriële Dakwerken slaagde erin deze op te lossen door de wandplaten van de hut waterdicht af te werken. Ook Blok C (Polykliniek) – dat uit meerdere gebouwen bestaat – werd aangepakt. Aanvankelijk zou enkel het (destijds niet-geïsoleerde) dakoppervlak van gebouw 11 – omwille van frequente lekkages – worden gerenoveerd.

Om redenen van uitvoeringstechnische aard besliste het ziekenhuis ook de andere daken van blok C te renoveren, energiezuinig te isoleren, en te voorzien van nieuwe dakbedekking.

Onderhoud verlengt levensduur dak Jaarlijks voert Limburgse Industriële Dakwerken ook onderhouds- en inspectiewerkzaamheden aan de daken van het UZ uit.

Dit gaat onder meer over het ontmossen van de daken, het uitvoeren van kleine herstellingen, het vrijmaken van afvoeren door het verwijderen van bladeren en afval… en gebeurt in het najaar. Het onderhoud neemt slechts enkele dagen in beslag en verlengt de levensduur van het dak. Zo worden bepaalde problemen sneller gesignaleerd en aangepakt. Een ‘beginnende’ lekkage kan gedetecteerd worden vooraleer deze het dampscherm bereikt. Zo kunnen ingrijpende en dure herstellingswerkzaamheden worden voorkomen.

04

05

Door Philip Declercq

06 techcare

www.lid.be

35

REPORTAGE

Optimaal energiebeheer verhoogt rendement ziekenhuis 01

E

en toenemend aantal ziekenhuizen en klinieken in België kiest voor Schneider Electric om hun technische infrastructuur te moderniseren, te beveiligen en hun comfortniveau te verhogen. De EcoStruxure totaalbenadering van ziekenhuizen, het intelligente LS-bord Smart Panel, en de expertise van de EcoXperts zorgen ervoor dat het medisch personeel zich volledig kan wijden aan de zorg voor de patiënt.

techcare

De wereldwijde ervaring van Schneider Electric in elektriciteitsdistributie, industriële automatisering en geïntegreerde computertoepassingen, maakt deel uit van een integrale aanpak. De opgedane expertise levert een belangrijke bijdrage aan de verregaande digitalisering van de medische wereld. De oplossingen op het vlak van energiebeheer gaan van betrouwbare stroomvoorziening (middenspanning), over Building Management Systems en supervisie, tot de controle over de utilities in de operatiezalen.

36

Continuïteit en energiezuinigheid De door Schneider Electric aangeboden systemen stellen de zorginstelling in staat om al het energieverbruik te bewaken, te meten en te beheren en zo de operationele kosten te optimaliseren en te verlagen. Ook de veiligheid van de instelling en de patiënt wordt gewaarborgd dankzij een betrouwbare stroomverdeling , IT- en veiligheidsoplossingen. Betrouwbare installaties zorgen ervoor dat de continuïteit van de goede werking van het ziekenhuis verzekerd is, en dat men zo energiezuinig mogelijk kan functioneren.

Om energie te kunnen besparen is het in eerste instantie belangrijk te weten waar deze precies verbruikt wordt, zodat er nauwkeurig kan gemeten worden. Naast elektriciteit is ook informatica een materie die zeer belangrijk is in de werking van een ziekenhuis.

Indien één van deze beide het laat afweten, vallen de medische activiteiten stil. Dankzij een volledige datatransparantie kan de directie bovendien doordachte beslissingen nemen bij het managen van de instelling.

“Een efficiëntere ziekenhuisinfrastructuur draagt bij tot het tevredenheidsgevoel van de patiënt, het personeel en de bezoekers. In het kader van de actuele, strakke besparingsmaatregelen binnen de ziekenhuiswereld vaart ook de financiële gezondheid van de instelling er wel bij”, aldus Yves Roy (communication manager Schneider Electric).

Harmonisering van platformen De geïntegreerde oplossingen die Schneider Electric op het vlak van de infrastructuur van gezondheidsinstellingen biedt, zijn gebaseerd op de combinatie van de EcoStruxure™ architectuur en de StruxureWare software.

EcoStruxure is het open platform van Schneider Electric voor IoT, dat alle platformen harmoniseert. Dankzij deze speciale IT-structuur kan het energieverbruik van alle technieken van het gebouw met mekaar gelinkt worden.

De technologie laat toe om op alle niveaus gedistribueerd en geconnecteerd te werken.

Met dit open platform richt de specialist in energiebeheer en automatisering zich op de nieuwe technologische mogelijkheden inzake IoT op het vlak van mobiliteit, detectie, cloud, analyse en security.

Transparante toegang bieden “Met EcoStruxure dekken we vier belangrijke verticale markten af: Building (o.m. ziekenhuizen), Datacenter, Industry en Infrastructure. Dit geharmoniseerde platform heeft een structuur in drie niveaus: basic (producten op het terrein), midlevel (aansturing en controle) en highlevel (management en monitoring). Als open platform gebruikt het geconnecteerde toestellen en de cloud om een dialoog mogelijk te maken en transparante toegang te bieden, zowel lokaal als vanop afstand. Men kan met andere woorden rechtstreeks en vanop afstand tussenkomen in de Human Machine Interface van de machine, via de programmeerbare controleautomaat, of op het niveau van de algemene monitoring van de installatie. Om het even of het energievoorziening, verlichting, HVAC, beveiliging of brandveiligheid betreft. Door het beheren van al deze disciplines in één enkel

systeem kan tot 30% energie bespaard worden”, aldus Yves Roy. Extra, ziekenhuisgerelateerd, aanbod Bijkomend – en specifiek voor de ziekenhuiswereld – heeft Schneider Electric een brede waaier aan oplossingen voor het integreren en automatiseren van de apparatuur en de gerelateerde systemen in en rond de operatiezaal. Deze zorgen ervoor dat de chirurg en het medisch personeel zich volledig kunnen wijden aan de zorg voor de patiënt.

“Zo worden de technische informatie van de operatiezaal en ook informatie over de chirurgische procedure op een aanraakscherm buiten de operatiezaal weergegeven. Deze informatie kan betrekking hebben op alle mogelijke technische parameters: temperatuur, druk, relatieve vochtigheid, chirurgische verlichting van de operatiezone, controle op isolatiefouten, stand van automaten en noodvoedingen etc.”, aldus Philippe Manche (sales manager sales specialists (ziekenhuissector) Schneider Electric). “Bovendien kunnen alle fasen van de heelkundige ingrepen worden opgeslagen, wat belangrijk kan zijn in geval van eventuele ernstige problemen in een patiëntendossier. Bij een juridische, verzekeringstechnische, betwisting kunnen deze data gelden als bewijsmateriaal.”

Meten, communiceren en visualiseren Ook Smart Panel speelt een belangrijke rol in het energiebesparingsverhaal in ziekenhuizen. Dit intelligent laagspanningsbord meet, communiceert en visualiseert meerdere grootheden. Het concept is gestoeld

AZ NIKOLAAS BEVEREN De nieuwbouw van het AZ Nikolaas in Beveren werd eind vorig jaar in gebruik genomen. De campus omvat een uitgebreide polykliniek, drie operatiezalen en een nierdialysecentrum. De ziekenhuisdirectie opteerde voor de nieuwe netwerktechnologie van Schneider Electric. Met SmartStruxure Building Operation worden alle ziekenhuistechnieken, die door gespecialiseerde EcoXperts aangeleverd werden, naadloos in het systeem geïntegreerd, op een centraal werkstation bewaakt, aangestuurd en op verbruik gecontroleerd. Via een dashboard wordt een compleet overzicht van het energieverbruik van alle systemen weergegeven. Dankzij de multisysteemaanpak en de geavanceerde energie-rapportering konden aanzienlijke besparingen op de exploitatiekosten worden gerealiseerd. Systeemintegrator Building-IQ liet alle technieken met elkaar communiceren. Zo worden verlichting, bewegingsmelders en zonnewering via KNX gekoppeld met het HVAC-gebouwenbeheersysteem. Voor energievoorziening zijn er verschillende technieken voorhanden. Dankzij zijn uitgebreide energierapportering stelt het GBS-systeem van Schneider Electric de technische dienst in staat om op elk moment voor de meest gunstige combinatie te kiezen, en de energiefactuur onder controle te houden.

02

01. Voor de nieuwbouw in Beveren koos AZ Nikolaas voor SmartStruxure Building Operation: alle door EcoXperts aangeleverde ziekenhuistechnieken worden naadloos in het systeem geïntegreerd, op een centraal werkstation bewaakt, aangestuurd en op verbruik gecontroleerd.

02. Het open platform biedt transparantie op drie niveaus: basic (geconnecteerde producten op het terrein), midlevel (aansturing en controle) en highlevel (management en monitoring).

03

>>>

techcare

03. De systemen van Schneider Electric parametriseren de verschillende apparaten in de operatiekamer, en signaleren onmiddellijk eventuele storingen.

37

REPORTAGE

op de klassieke beveiligingscomponenten, LS-borden en aangevuld met de meest geavanceerde meetoplossingen. “Voor het meten worden de vermogensschakelaars uitgerust met intelligente controlunits die zowel beveiligen als meten. Een tweede voorname pijler is het overbrengen van de gegevens. De visualisering gebeurt dan weer via de FDM 128. Op dit LS-borddisplay kunnen 8 vermogensschakelaars aangesloten worden. Vervolgens kunnen de meetwaarden afgelezen worden op het display”, aldus Philippe Manche. “Het Smart Panel kent meerdere toepassingen, waarbij we vooral denken aan besparing. Alle meetgegevens kunnen nu worden gemonitord, negatieve trends kunnen snel worden getraceerd en gecorrigeerd. Ook het uitvoeren van energiemetingen in gebouwen met meerdere verbruikers – zodat men alle actoren correct

techcare

MEERWAARDE OP MEDISCH VLAK Inmiddels wordt in tal van nieuwe en gerenoveerde ziekenhuizen in Vlaanderen en Wallonië gebruikgemaakt van het EcoStruxure gebouwbeheersysteem. Het systeem is aanpasbaar in de tijd, compatibel met bestaande installaties en uitbreidbaar. De eerste implementatie van EcoStruxure in een bestaand ziekenhuis in het Vlaamse landsgedeelte was deze in Maria Middelares (Gent). Recenter volgden onder meer het Hospital de Libramont, AZ Alma (Eeklo), AZ Delta (Roeselare) en AZ Nikolaas – campus Beveren. “In de meeste recent gebouwde ziekenhuizen maken, naast de klassieke actoren, nu ook een geneesheer-specialist en een hoofdverpleger, van bij de opstart, deel uit van het projectteam technieken. Ze merken dat onze geavanceerde technologie ook een duidelijke meerwaarde biedt voor het professioneel en in optimale omstandigheden uitoefenen van hun geneeskundige activiteiten”, aldus Philippe Manche.

38

kan factureren – behoort tot de mogelijkheden. Het intelligente laagspanningsbord van Schneider Electric beantwoordt perfect aan de laagspanningsnorm IEC 61439, en kan zowel geplaatst worden in TT, TN als IT-netten. “ Netwerk van EcoXperts Voor het uitrollen van haar nieuwe projectaanpak van ziekenhuizen werkt Schneider Electric nauw samen met een aantal EcoXperts. Dit zijn gecertificeerde partners die bij hen opgeleid zijn, en gespecialiseerd zijn in de integratie van automatiseringsoplossingen voor gebouwen. “In functie van de noden van de klant beschikken ze over alle competenties om de meest geschikte systemen en oplossingen aan te bieden. Het EcoXpert-label bevestigt de expertise van het bedrijf op het gebied van Building Management (HVAC-regeling, lichtbeheer, zon-

04

06

newering, en energie-efficiëntie). Schneider Electric beschikt in ons land over een uitgebreid netwerk van een 20-tal dergelijke gecertificeerde partners, die in functie van de specifieke noden of vragen van het ziekenhuis in kwestie, ook op de kennis van onze interne specialisten terzake kunnen een beroep doen”, aldus Philippe Manche.

Door Philip Declercq Foto’s: Schneider Electric

www.schneider-electric.be 04. Technische informatie van de operatiezaal en ook informatie over de chirurgische procedure worden op een aanraakscherm buiten de operatiezaal weergegeven.

05. Smart Panel is een intelligent laagspanningsbord met drie functies: meten, communiceren, en visualiseren.

06. De eerste implementatie van EcoStruxure in een bestaand ziekenhuis in het Vlaamse landsgedeelte was deze in AZ Maria Middelares (Gent). (Foto: LLOX.eu)

05

Health Care Concept Bouwen aan energiezuinige en gezonde zorgcentra

De continue toevoer van verse lucht en de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht zorgt voor een goede luchtkwaliteit

Optimaliseer de gezondheid en comfort van patiĂŤnten en personeel

Buitenzonwering in combinatie met ventilatieve koeling (of nightcooling) garandeert steeds aangename temperaturen

Stand 26

Project: RVT Dilhome , Dilbeek

techcare_168x125_NL_0417.indd 1

www.renson.be

3/05/17 10:03

CONGRES

Overheidsfinanciering: bedreiging of opportuniteit?

VTDV maakt nieuwe naam bekend tijdens 28ste congres

H

oe kunnen technische diensten omgaan met het gebrek aan financiële middelen? Of anders gezegd: hoe creatief omspringen met minder middelen? De sleutel tot de oplossing ligt onder meer in samenwerkingsverbanden en outsourcing. Diverse sprekers gingen hier dieper op in tijdens het VTDV-congres dat op 19 mei in de Limburghal Genk plaatsvond. 300 personen tekenden aanwezig voor het congres, 180 standhouders presenteerden hun innovaties. Kers op de taart was de bekendmaking van de nieuwe naam van de vereniging: Zorg.tech.

techcare

VTDV voortaan Zorg.tech Zorg.tech organiseerde onlangs een brainstorming inzake de lange termijn doelstellingen van de vereniging. Hieruit kwamen in grote lijnen vier speerpunten naar voor: de ledenwerking (meer leden op diverse activiteiten), digitale communicatie, de werking van

40

het bestuur en secretariaat optimaliseren, de website als portaal voor technische vragen.

Na 30 jaar achtte de vereniging de tijd ook rijp om van naam te veranderen. Voorzitter Ir. Eddy De Coster: “De vlag dekte de lading niet meer. Door de jaren heen zijn we geëvolueerd naar een netwerkvereniging van

Ir. Eddy De Coster (voorzitter Zorg.tech): “Wanneer we onze projecten zien op lange termijn kijken we ook naar technisch verantwoordelijken buiten de zorg maar betrokken in de zorg. Ik denk aan studiebureaus, ontwerpers, leveranciers, installateurs… .”

verantwoordelijken binnen de technische diensten van zorginstellingen. Wanneer we onze projecten zien op lange termijn kijken we ook naar technisch verantwoordelijken buiten de zorg maar betrokken in de zorg.

Ik denk aan studiebureaus, ontwerpers, leveranciers, installateurs… . Bovendien merkten we dat er veel verwarring was omtrent het in de juiste volgorde zetten van de vier letters VTDV. Een werkgroep bestaande uit een aantal bestuursleden en een communicatiefirma ging in januari 2017 aan de slag met als doel een nieuwe sprekende naam te vinden.

Een modern logo en een moderne structuur, gebaseerd op onze twee hoofdonderdelen zorg en techniek kwam uit de bus: Zorg.tech.”

“Meer met minder” De zorgsector, met ongeveer 5.000 arbeidsplaatsen, is voor Limburg steeds zeer belangrijk geweest. Burgemeester Wim Dries onderstreepte dat Genk, met 66.000 inwoners en multicultureel karakter, voor veel uit-

Wijziging in de financiering Inzake het nieuw financieringssysteem van de infrastructuur in de ouderenzorg is het uitgangspunt dat de bewoner moet instaan voor de huisvestingskost. De overheid komt onder bepaalde voorwaarden tussen voor het zorggerelateerd en collectief karakter van het gebouw. Dit onder de vorm van een forfait betaald aan de voorziening en toegekend voor onbepaalde duur, een beperking van de dagprijsverhoging na investering en een korting van 5 euro per dag aan de bewoner.

De wijziging in financiering van de ziekenhuizen is momenteel in volle evolutie. Momenteel is er een voorlopig besluit van de Vlaamse Regering, het is wachten op het definitief besluit. Elke Panis (Financieel directeur ZOL): “Voor de zesde staatshervorming was er een gedeelde financiering (VIPA, FOD).

De nieuwbouw was ten laste van het VIPA, de verbouwingen niet. 31 januari 2015 is de datum die bepaalde of er via het oude of nieuwe systeem zou worden gefinancierd.

Blijven volgens de bestaande federale regelgeving: de investeringen tot en met 31 januari 2015 (in gebruik + factuur), de dossiers op de bouwkalender (VIPA) en de herconditionering gestart voor 31 december 2015.”

Voorheen werd er gewerkt met een systeem van voorfinanciering/autofinanciering op basis van reële lasten met plafonds (nieuwbouw) en financiering op basis van reële lasten of forfait (verbouwingen/groot onderhoud/herconditionering). Het nieuw systeem van financiering berust nu op een volledig forfaitair systeem, een life cycle principe van 40 jaar, een berekening van de forfaits op basis van parameters en er werden twee forfaits ingevoerd: het instandhoudingsforfait en het strategisch forfait. Elke Panis schetst de impact in de praktijk: “Vroeger was er veel vertraging in financiering, maar garantie op financiering. Nu is er een jaarlijkse toezegging, maar de kosten lopen over meerdere jaren. Indien u de afgelopen jaren heel wat werken heeft gedaan, zal men een correctie toepassen. Dit betekent dat heel wat ziekenhuizen wellicht een beperkt instandhoudingsforfait zullen krijgen. Het instandhoudingsforfait zou in 2017 in werking treden, over het strategisch forfait is er nog geen duidelijkheid. En wat met de jaren 2015-2016, waarin er geen financiering was? Het nieuw

Elke Panis (Financieel directeur ZOL): “Het nieuw systeem van financiering vraagt een totaal andere manier van omgaan met de middelen. We zullen meer aan langetermijndenken moeten doen, het forfait als een goede huisvader bewaken en nog meer plannen/de middelen niet onmiddellijk besteden.”

systeem vraagt een totaal andere manier van omgaan met de middelen. We zullen meer aan langetermijndenken moeten doen, het forfait als een goede huisvader bewaken, de ondersteunende diensten inbegrepen, en nog meer plannen/de middelen niet onmiddellijk besteden.”

HospiLim: de kracht van samenwerking Op 14 december 2010 werd de vzw HospiLim opgericht, nu bestaande uit de 8 Limburgse algemene en categorale ziekenhuizen en de 4 psychiatrische centra. Het doel is om het overleg en de samenwerking tussen de ziekenhuizen en psychiatrische centra te bevorderen door een gemeen- >>>

PRIJS SOCIAAL PROJECT De prijs sociaal project ging dit jaar naar ‘Radio Ac’cent’, waarbij de bewoners van het St. Gerardus Dienstencentrum (Diepenbeek, begeleiding personen met een motorische of meervoudige beperking) zelf radio maken in het centrum. Zilver was voor Ter Heide (Borgloon, ‘Buitenaanleg voor leefgroep autiwerking Meers 4: schommel met speeltoren en glijbaan’), brons ging naar Menno’s droom vzw (Hasselt, ‘Aankoop extra bedden voor het gastenverblijf’). techcare

dagingen staat: “Ik denk aan de sluiting van Ford Genk en de tewerkstelling. We kiezen er echter voor om vooruit te gaan. Laten we ervoor zorgen dat negatieve elementen een opportuniteit worden. Ik geloof heel sterk in schaalvergroting en verdere samenwerkingen om uzelf te versterken, kosten te besparen en meer slagkracht te hebben. HospiLim is hier een mooi voorbeeld van. We proberen een labo-stad te zijn, te vernieuwen. Ook voor benchmarking is een belangrijke rol weggelegd. ‘Meer met minder’: uw uitdaging is de onze.”

41

CONGRES techcare 42

Sébastien Berben (Head of Healthcare Cofinimmo): “In Amerika worden 12 à 15% van alle ziekenhuizen gefinancierd door ‘Reits’.”

Wim Dries (Burgemeester Genk): “Laten we ervoor zorgen dat negatieve elementen een opportuniteit worden.

Ik geloof heel sterk in doorgedreven samenwerking.”

schappelijk overlegplatform, synergiën en schaalvoordelen in het aankoopbeleid te realiseren ten behoeve van de leden. Dit door als opdrachten- en/of aankoopcentrale op te reden voor de aankoop van goederen en diensten zoals omschreven in de wet van de overheidsopdrachten, het opbouwen en overdragen van kennis, ervaring en competenties op het vlak van overheidsopdrachten en het onderzoeken van samenwerkingsmogelijkheden inzake logistieke processen en informatietechnologie. Een voorbeeld is de samenaankoop van energie. Benny Stevens (Manager HospiLim) benadrukte dat het nodig is om mee te denken en breed te denken: “Het mag af en toe eens mislukken, maar zet door. Je moet continu mentaal schakelen.

Er zijn grote verschillen tussen de partners en diverse belangen. Dé groep bestaat niet, in elk aankoopdossier moeten we naar de juiste groep zoeken en gauw resultaten kunnen voorleggen. Een goede samenwerking hangt af van de wil en de context. Andere belangrijke principes zijn een flexibele subsidiariteit, gestructureerd werken en een transparant portfolio. De huidige uitdaging is dat de federale overheid de spelregels vastlegt, ik denk bijvoorbeeld inzake de nodige juridische samenwerkingsvormen, btw enz.”

Interessante literatuur voor wie meer wil weten: ‘Raamovereenkomsten en samenaankoop in de zorgsector’ van Elke Casteleyn.

gië, Frankrijk, Nederland en Duitsland. Zij streeft naar een hoog dividendrendement en kapitaalbescherming op lange termijn. Het bedrijf biedt een antwoord op de huisvestingsvraag van klanten en is in het bijzonder begaan met het creëren van lange termijnhuurinkomsten en het duurzaam beheer van de portefeuille. Cofinimmo ondersteunt uitbaters van zorginstellingen in hun groei en helpt bij de renovatie en uitbreiding van instellingen. Met een portefeuille van meer dan 1,5 miljard euro, gespreid over 4 landen, die 135 gebouwen en meer dan 12.300 bedden telt, is Cofinimmo een van de belangrijke investeerders in zorgvastgoed op het Europese vasteland. Sébastien Berben (Head of Healthcare Cofinimmo) over de trends in Europees zorgvastgoed: “Er is de effectisering of particuliere beleggers die toegang krijgen tot infrastructuurwerken via gestructureerde effecten. Momenteel zijn er ongeveer 15 Gereglementeerde Vastgoedvennootschappen of GVV’s in België. In het buitenland is dit een vaak gehanteerd systeem, dat een mix is van diverse oplossingen en de realisatie kan versnellen. In Amerika worden 12 à 15% van alle ziekenhuizen gefinancierd door ‘Reits’.”

Het Amphia-ziekenhuis in Breda is een voorbeeld van een dergelijke samenwerking, waar het ziekenhuis haar programma van eisen bepaalt en het ontwerp, de bouw, onderhoud en technisch beheer aan een consortium toevertrouwt. Indien de bouwkost duurder uitvalt, blijft de huurprijs vast.

Samenwerking met een vastgoedinvesteerder Cofinimmo bezit en beheert meer dan 1,8 miljoen m² vastgoed, verspreid over Bel-

Door Tilly Baekelandt

www.vtdv.be

Benny Stevens (Manager HospiLim): “Een goede samenwerking hangt af van de wil en de context.”

MINISTER VANDEURZEN: ‘NIEUWE FINANCIERING ZIEKENHUIZEN EN WZC ZO GOED ALS ROND’ Jo Vandeurzen (Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin) gaf mee dat de Vlaamse overheid 1,6 miljard euro investeert in het bouwprogramma. Het nieuw financieringssysteem voor ziekenhuizen en WZC is volgens de minister bijna rond: “De budgetten voor de eerste fases zijn voorzien. Voor lopende projecten nog niet in gebruik worden onderhandelingen gevoerd over hoe men de overheidsengagementen kan inkantelen in het nieuw systeem.” Minister Vandeurzen benadrukt dat er een nieuw ziekenhuislandschap ontstaat: “De ‘cure’-gedachte moet wat verschuiven naar ‘care’ of zo lang mogelijk thuis verzorgen.

Het wordt ambulanter, transmuraler en meer op de thuiszorg gericht. Ziekenhuizen zullen meer aangespoord worden om in klinische netwerken samen te werken. Er zal veel gebeuren de komende periode.”

Luchtdebietsmeter testo 420

Een schoonheidsprijs zal de testo 420 niet winnen, maar voor betrouwbaarheid en gebruiksgemak kan je probleemloos de maximumscore geven. Met de standaardkap van 610 x 610 mm weegt het toestel 2,9 kg en is hiermee het lichtste toestel in zijn categorie. Sterker nog, hiermee is deze luchtdebietsmeter ook nog eens de meest accurate voor een precieze meting aan grote luchtroosters. Maar omdat niet alle wervelroosters dezelfde afmetingen hebben, bestaan er nog drie andere kappen in de afmetingen 360 x 360 mm, 305 x 1.220 mm en 610 x 1.220 mm.

“De testo 420 is uitgerust met een luchtdebietsmatrix met zestien meetpunten voor een correcte meting van de luchtstroom”, vertelt technisch commercieel afgevaardigde Koen Vannieuwenhove. “Het ingenieuze van ons toestel zit in de textiele structuur die de luchtstroom – ongeacht de uitworp – rechtlijnig over de meetpunten stuurt. Hierdoor is dus ook bij een wervelrooster, waarbij de luchtroom zowat alle kanten uitgaat uitgezonderd naar beneden, een betrouwbare luchtdebietsmeting mogelijk. Of anders gezegd, de stabilisator zet de wervelstroom om

in een gelijkmatige luchtstroom. Gewoon kwestie van de meetkap correct tegen het rooster te houden en de testo 420 verschildrukmeter registreert de meetwaarden. Hierdoor kunnen de gebruikers voldoen aan de strenge Indoor Air Quality hygiënerichtlijnen en -voorschriften van de klimaatinstallaties in de zorgsector, maar evengoed in kantoorgebouwen en cleanrooms.” Om de metingen in optimale omstandigheden te laten gebeuren, is er een uitschuifbaar en verrijdbaar statief tot 4 meter hoogte beschikbaar.

Pitotbuis Met de testo 420 zijn er drie metingen mogelijk. Naast de hierboven beschreven luchtdebietsmeting zijn dat ook nog de kanaalmetingen met de pitotbuis en de drukverschilmeting over filters.

Met behulp van een pitotbuis kunnen er drukverschilmetingen in luchtkanalen worden uitgevoerd. Hiervoor zijn er drie verschillende types pitotbuizen van 350, 500 en 1.000 mm beschikbaar. Luchtsnelheidsmeting op basis van drukmeting wordt vooral toegepast bij metingen waarbij de tempera-

“De luchtdebietsmatrix met zestien meetpunten garandeert een correcte meting van de luchtstroom.” - Koen Vannieuwenhove tuur van het medium hoog is (0 tot 600°C) en/of wanneer het gaat om relatief grote doorlaten.

De drukverschilmeting voor en na een filter geeft een betrouwbare indicatie van de vervuiling (vuilopname) door de filter. Indien het drukverschil een referentiewaarde overschrijdt, dan moet de filter zuivergemaakt worden of vervangen. In geval van vervanging kan de drukverschilmeting voor een kostenbesparing zorgen door te vermijden dat een filter te snel wordt vervangen.

De testo 420 is erg eenvoudig in gebruik en biedt de mogelijk om met de Bluetooth App metingen op afstand uit te voeren, maar ook voor de weergave van de meetdata op mobiele apparaten (smartphone/tablet) en de opmaak en verzending van het meetrapport vanop de interventieplaats. De app is gratis beschikbaar voor Android en iOS. Door Rudy Gunst

www.testo.be

techcare

D

e testo 420 is een luchtdebietsmeter voor grote luchtroosters. Het ingenieuze design zorgt ook voor een exacte meting van het luchtdebiet bij wervelroosters. Dit is het meest gebruikte roostertype in de zorgsector omdat het storende of zelfs ongezonde luchtstromen vermijdt, maar het stelt wel bijzondere eisen om het luchtdebiet te kunnen meten.

Testo heeft hiervoor een oplossing bedacht.

43

NEWS

Slanke, stijlvolle en makkelijk te installeren wastafelkranen De nieuwe oplossing voor kranen van Geberit zorgt voor een mentaliteitswijziging: elektronische wastafelkranen kunnen slank en elegant, en tegelijkertijd ook stevig zijn. Eén poging volstaat meestal om ze snel en probleemloos zowel op de muur als op de wastafel te monteren. Hier wordt de Piave muurkraan weergegeven. Elektronische wastafelkranen maken het wassen van de handen bijzonder hygiënisch, want men hoeft niets meer aan te raken om het water aan of uit te zetten. www.geberit.be

Moduleo lanceert 14 nieuwe tegeldessins Moduleo, luxevinyl in tegels en planken en onderdeel van IVC Group, lanceert nieuwe tegeldessins in de Transform collectie als antwoord op de grote vraag naar luxevinyl bij projectgebruik. Moduleo Transform luxevinyltegels zijn erg geschikt voor commercieel gebruik, in een click- of een te verlijmen versie.

Diverse looks: Desert stone, Brushed metal, Azuriet, Jura stone. www.moduleo.com

PremiumClean – Bij hoge hygiënische eisen

Renson Easyflex ventilatiekanalen: 7 nieuwe onderdelen

techcare

Een degelijk ventilatiesysteem is gebaat bij een professionele totaalinstallatie met kwalitatieve onderdelen. Daarom voorziet Renson ook in eigen Easyflex-luchtkanalen. Met liefst 7 nieuwe onderdelen is dit voortaan voor elke werf en voor elk ventilatiesysteem het plug&play systeem bij uitstek. De kunststof Easyflex-kanalen vallen op door hun platte vorm. Die zorgt voor een optimale verdeling van de druklasten bij het inwerken in chape of beton, maar maakt vooral dat je die zelfs bij beperkte inbouwdieptes – de kanalen zijn amper 64 mm hoog – makkelijk kwijt kan in ondervloer, valse muren of plafonds. De gladde binnenwand zorgt voor een lage drukval en de antistatische en antibacteriële afwerking voorkomt ophoping van stof en bacteriehaarden.

44

www.renson

Tot voor kort was het alleen met glanzende of zijdeglanzende muurverven mogelijk om een duurzame en eenvoudig te reinigen wand te realiseren. Caparol PremiumClean is sinds een aantal jaren de eerste matte muurverf die zulke eigenschappen wel heeft. De verf is bestand tegen alle kleurloze desinfecterings- en reinigingsmiddelen die met water verdunbaar zijn. De verf is verkrijgbaar in lichte en middenkleuren en biedt niet alleen de mogelijkheid om voor een duurzame bescherming te kiezen, maar geeft ook ruimte voor het maken van een flexibel kleurontwerp. www.caparol.be

Gerflor lanceert nieuwe vinylvloer Vloerenspecialist Gerflor viert dit jaar het 80-jarige bestaan van zijn Mipolam vinylvloeren en lanceert een nieuwe lijn: Mipolam Affinity. Deze nieuwe lijn speelt in op de toenemende vraag van bedrijven naar oplossingen die zowel duurzaam, ecologisch als onderhoudsvriendelijk zijn. Marketing manager Peter van de Bogert: “De Affinity-vloeren kenmerken zich door een hoge kwaliteit, slijtvaste afwerking en zijn verkrijgbaar in diverse designs.” www.gerflor.be

Tarkett lanceert nieuwe linoleumontwerpen In april pakte Tarkett uit met baanbrekende toevoegingen aan zijn linoleumaanbod. De Originale collectie van Tarkett is de allereerste Cradle-to-Cradle™ Gold certified™ linoleumcollectie die uit 100 % natuurlijke en hernieuwbare grondstoffen wordt gemaakt. Aangezien het de enige linoleum ter wereld is die op muren mag worden gebruikt en over een Bs2-d0 brandklassecertificaat beschikt, opent LinoWall de weg naar een eindeloze wereld van ontwerpcombinaties. En dankzij kleur- en textuurinnovaties maakt Trentino een semidirectioneel patroon mogelijk. www.tarkett.be

emco Inox® Quadro Met Inox® Quadro kunt u bezoekers een promotionele boodschap geven, uw logo representatief promoten of bijvoorbeeld de weg wijzen. Het artwork is uit te voeren in alle mogelijke lettertypen en vormen. De vorm wordt met hightech lasertechniek in het duurzame roestvast staal gesneden, zodat details goed geaccentueerd worden. Voor een extra opvallend effect kan de achtergrond worden voorzien van een speciale kleur, waarbij u kunt kiezen uit vele kleuren. Inox® Quadro is te combineren met de emco entreematseries Diplomaat en Senator. www.emco-bau.com

Bacteriewerende combinatie van kraan en wastafel

www.idealstandard.be

techcare

Omdat wastafels kunnen uitgroeien tot broeihaarden van ziektekiemen, heeft Ideal Standard een totaaloplossing ontwikkeld met de combinatie van de Markwik 21+ kraan en de Contour 21+ ziekenhuiswastafel. De Markwik 21+ kraanreeks heeft een beperkte interne waterinhoud, en er werd systematisch voor bacteriewerende materialen gekozen. Men kan ook manueel een thermische spoeling van de koudwaterleidingen uitvoeren. De Contour 21+ wastafels hebben een efficiënt gecombineerd overloop- en afvoersysteem. Typisch is de Hydrofin: een opstaande rand midden in de wastafel die voorkomt dat water gaat opspatten als de kraan wordt geopend.

45

NEWS

Nieuwe infraroodgestuurde wandopbouw wastafelkraan van Schell

Professionele meetapparatuur voor de analyse van de werkplek

Schell, de Duitse armaturenspecialist voor sanitaire voorzieningen, introduceert een nieuwe infrarood-gestuurde wastafelkraan voor wandopbouw. De Vitus E, een aanvulling op de bestaande Vitus-lijn, is een contactloze mengkraan met praktische functies zoals automatisch onderbreken van de straal, straalregelaar, temperatuurbegrenzing en instelbare stagnatiespoelingen. Daardoor is de kraan bij uitstek geschikt voor sanitaire ruimtes met hoge hygiënische eisen zoals zorginstellingen, kinderdagverblijven en horeca. Dankzij de contactloze bediening wordt de overdracht van bacteriën met zo’n 80% verminderd.

Ruim 1,8 miljoen Belgen hebben een arbeidsplaats in een kantoor. Velen daarvan zijn niet tevreden met het klimaat op hun bureau. Sommige mensen hebben te koud, andere hebben vaak te warm. Er zijn dus vaak klachten over de thermische behaaglijkheid en de kwaliteit van de omgevingslucht. Ontdek in de bijlage hoe professionele meetapparatuur u kan helpen om deze klachten objectief te onderzoeken en verhelpen.

www.schell.eu

www.testo.be

Panasonic lanceert nieuw IPbased video-intercomsysteem Panasonic introduceert een nieuw, volledig IP-gebaseerd video-intercomsysteem dat inspeelt op de toenemende integratie van toepassingen in gebouwbeheersystemen. Op het nieuwe systeem, de VL-VN1900, kan een groot aantal apparaten, zoals CCTV-camera’s, SIP-telefoons en netwerkvideorecorders aangesloten worden. Via Power over Ethernet kan het systeem met één kabel worden aangesloten om zo installaties eenvoudiger en goedkoper te maken. Met een extra controlbox ondersteunt het systeem tot 2000 SIP-apparaten met standaard-PoE. http://panasonic.net/

Uitstraling van textiel, functionaliteit van vinyl De zachte en aangename uitstraling van textiel, gecombineerd met de functionele eigenschappen van vinyl meubelbekleding. Dat bieden Jemo en Scott, twee nieuwe kwaliteiten in ruime en verrassende kleurenseries. Scott (18 kleuren) heeft een fijne weefstructuur en doet denken aan een linnenweefsel. Jemo (21 kleuren) is de bijpassende ton-sur-ton uni met een lichte glans. Bijzonder vriendelijk, gastvrij en uitnodigend, maar tegelijkertijd functioneel en hufterproof.

De kleurmelanges zijn bijzonder en gedurfd. Soft en chique.

Zacht roze, safraan, goud, jeans blauwen en diverse neutralen.

De dessins kunnen perfect worden gecombineerd.

techcare

www.vescom.com

46

Condensatieketel middelgroot vermogen

Logano plus KB372

De nieuwe Logano plus KB372 van Buderus is verkrijgbaar in vermogens van 17 tot en met 300 kW. Deze hydraulisch robuuste ketel met een breed modulatiebereik (1/6) zorgt voor eenvoudige planning en service. Dankzij zijn licht gewicht en demonteerbare transportopties is ook de installatie een stuk makkelijker geworden. De ketel kan bovendien uitgerust worden met de nieuwe Logamatic 5000 regeling. Dankzij zijn groot touchscreen wordt de bediening eenvoudiger dan ooit.

Meer informatie: www.buderus.be

■ Breed vermogensbereik ■ Hydraulisch robuust ■ Licht gewicht en compacte afmetingen ■ Eenvoudige bediening

CAPAROL BINNENMUURVERVEN

PremiumClean

ALS HET ECHT PROPER MOET ZIJN!

EXTREEM AFWASBAAR

Economisch voordelig door: • Hoge belastbaarheid en reinigbaarheid • Lagere onderhoudskosten Veelzijdig en aantrekkelijk: • Fraaie matte uitstraling • Flexibiliteit in uw kleurkeuze • Hoge kleurintensiteit

Meer info over de producten en diensten van Caparol: www.caparol.be |

www.facebook.com/caparolbelgie