techcare 19 nl

Afgiftekantoor Oostende X - P915317 - Driemaandelijks tijdschrift - V.U.: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

JAARGANG 5 - JUL-AUG-SEP 2017 - N19

techcare BOUW, INSTALLATIE & INRICHTING VOOR DE ZORGSECTOR

OPZ Geel

Werken in bouwteam: getuigenis uit de praktijk

Foto: Van Den Rijse nv © Haisja

EDUCATION

heden ig w u ie n e ll a k e Ontdvoor deze sectoren:

GOVERNMENT

OFFICES

UTILITY2BUILD – professioneel contactplatform waar u, als bouwheer binnen de utiliteits- en projectbouw, uw bestaande en potentiële bouwpartners ontmoet in een innovatieve beurslay-out. Met enerzijds focus op materialen

HEALTHCARE

en technieken en anderzijds ruime mogelijkheden tot networking en kennisoverdracht door middel van een top of the bill seminarieprogramma.

HOSPITALITY

GRATIS BEZOEK!

27-28 SEPT 2017

KORTRIJK XPO ELKE DAG VAN 13U-20U

RETAIL

PROJECT CONSTRUCTION

t www.utility2build.be e m e i t a r t Regis 101 via: code TEC

DE COENE PRODUCTS

ORGANISATIE: Kortrijk Xpo • T +32 (0)56 24 11 11 • utility2build@kortrijkxpo.com

INHOUD

04

techcare

PROJECT

19

Periodiciteit: Driemaandelijks Gratis verspreid naar studiebureaus en diensthoofden technische diensten van woonzorgcentra, ziekenhuizen en OCMW’s.

OPZ Geel: Werken in bouwteam: getuigenis uit de praktijk

04

Gezonde lucht opsnuiven in Ter Bleuk

13

Onderhoudsvriendelijke LVT-vloeren geven kamers Papenhof frisse look

16

Warmtepomp met betonkernactivering en energie-opslag voor H.-Hartinstituut in Heverlee

19

Dakrenovatie: Gasthuisberg gaat voor de voordelen van koudlijm

22

Software bouwt mee aan groei OCMW Harelbeke

28

Optimale combinatie tussen energiezuinigheid, comfort en kostprijs

32

Hoofdredactie: Tilly Baekelandt, tilly.baekelandt@fcomedia.be - T + 32 (0)56 33 42 72 Redactie: Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq, Alex Baumans, Valérie Couplez, Bart Vancauwenberge Reclame-advies: Filip Cossement, T +32 (0)56 77 13 10, filip.cossement@fcomedia.be Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement, Boulevard des Canadiens 118, B-7711 Dottignies

REPORTAGE Technologie en optimale service speerpunten voor centrale sterilisatie

24

WKK & zorg: vervangingsmarkt wint aan belang

26

Adreswijzingen: info@techcare.be

EVENT

Version française sur simple demande

Tweede editie UTILITY2BUILD wil kwalitatief inspireren

34

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of

Happy Aging boost innovaties die kwalitatieve zorg bevorderen

35

openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk.

De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

BOEK Designing the Patient Room

36

NEWS

38

PROJECT

OPZ Geel Werken in bouwteam: getuigenis uit de praktijk 01

S

techcare

inds 1 juli is de nieuwe reglementering op overheidsopdrachten van kracht, die de Europese richtlijnen omzet naar Belgische wetgeving. Een van de wijzigingen is dat het toepassingsgebied van de mededingingsprocedure met onderhandeling (de vroegere onderhandelingsprocedure) sterk wordt uitgebreid. Daardoor zal deze procedure in de toekomst frequenter worden toegepast. Wellicht zal dat ook de samenwerking in bouwteam stimuleren.

Voor een gesprek over dat laatste thema had Techcare met drie betrokken partijen een afspraak in het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel, waar de voorbije jaren twee projecten in bouwteam werden gerealiseerd en een derde op stapel staat.

4

Rond de tafel zitten Jan Vanreusel (financieel en technisch directeur van OPZ Geel), ir.

Bert Lenaerts (commercieel directeur van het bouwbedrijf Vanhout) en ir.-arch. Robin Allaer (projectarchitect bij osar architects).

Zij vormden de kern van het bouwteam voor twee recente projecten van OPZ Geel: de renovatie en functionele herinvulling van een aantal historische en beeldbepalende gebouwen op de site (onderdeel van een ruimer aantal projecten dat De Zevensprong werd gedoopt), en de bouw van een nieuwe reguliere kinderpsychiatrische K-dienst.

De onmiddellijke aanleiding om naar de bouwteamformule te grijpen, was de combinatie van tijdsdruk en flexibiliteit. Tijdsdruk omdat, door de zesde staatshervorming, de financiering van de renovatie op de helling kwam te staan indien het dossier niet tijdig bouwklaar zou zijn. Flexibiliteit omdat er vooralsnog geen programma vastlag voor de te renoveren gebouwen en omdat de bouwkundige toestand gezien de ouderdom en de tussentijdse renovaties veel vraagtekens opriep. Jan Vanreusel: “Uit gesprekken met Mi-

chiel Verhaegen, partner van osar architects, bleek dat we met de bouwteamformule heel snel alle partijen rond de tafel konden verzamelen en al van start konden gaan met het

“Waar een traditioneel bestek de kennis bundelt van pakweg zes mensen, krijg je in een bouwteam een tienvoud aan knowhow.

Vandaar dat ik het bouwteam ook ten stelligste zou aanraden voor algemene ziekenhuizen, waar het verhaal nog complexer is gezien de rol van de artsen.”

Jan Vanreusel, OPZ Geel

strippen van de gebouwen terwijl we nog nadachten over het inhoudelijke programma.” Naast die rechtstreekse druk speelden ook andere overwegingen mee. “De klassieke aanbesteding ontpopt zich te gemakkelijk als een bron van conflicten. De aannemer met de laagste prijs krijgt de opdracht. Om de meestal te lage prijs te compenseren, zoekt hij in het bestek van de architect, dat nooit volledig is, naar lacunes, verrekeningen en extra werken. Conflictbeheersing valt moeilijk te rijmen met de strikte reglementering op de overheidsopdrachten. Zodra de werf vertraging oploopt, volgen aangetekende brieven met boeteclaims. Op het einde van die rollercoaster zit er meestal niets anders op dan een dading af te sluiten, wat bij iedereen een wrang gevoel nalaat. In heel dat traject blijft de expertise van de aannemer onbenut omdat hij afwezig blijft in de stuurgroepvergaderingen.”

“Daar kwam bij dat wij het stuur meer zelf in handen wilden nemen. In het verleden beheerde het Facilitair Bedrijf onze projecten.

Tijdens vergaderingen mochten wij hoog01. Ook de doktervilla’s naast het hoofdgebouw werden compleet gerenoveerd en bieden nu onderdak aan het Netwerk GGZ Kempen.

02. Het voor het OPZ beeldbepalende historische gebouw aan de Pas werd gerestaureerd en kreeg een nieuwe functionele bestemming als dagactiviteitencentrum en dagkliniek.

03. Het nieuwe Technisch en Logistiek Centrum groepeert ondersteunende diensten die vooraf versnipperd zaten: de technische dienst, de hoteldiensten, de keuken, de tuinploeg, het magazijn, het centrum voor Arbeidszorg.

04 & 08. Het oude gebouw en het nieuwe volume zorgen onder andere door het materiaalgebruik voor een boeiend contrast.

05. Zicht op het werkatelier, een van de zovele ruimten, waar de bewoners aan de slag kunnen.

stens beslissen over details. Nochtans vertoont een psychiatrisch ziekenhuis toch een eigenheid die niet zomaar gelijk te schakelen valt met een administratief gebouw vlakbij een station. Op zeker ogenblik rees de vraag of we het Facilitair Bedrijf daarvoor in de toekomst niet zouden moeten vergoeden.

Omdat ik als financieel directeur wou weten waar het geld naartoe ging en de technische aspecten mij wel aanspraken, heb ik in samenspraak met het bestuur en bij gebrek aan andere kandidaten zelf het petje van technisch directeur opgezet.”

Transparante procedure Op advies van osar liet OPZ Geel zich juridisch begeleiden door het advocatenkantoor DLA Piper. Jan Vanreusel: “Die ondersteuning voor zaken waarvoor je zelf niet beschikt over de

vereiste kennis en ervaring, kan ik collega’s alleen maar aanbevelen, zeker als het gaat om het eerste bouwteam. Want hoe je het ook draait of keert, het is geen sinecure. Dankzij die bijstand kon ik me volop concentreren op de financiële aspecten en op het creëren van een goede sfeer in het bouwteam. DLA Piper en osar hadden bouwteamervaring, zodat wij konden terugvallen op modeldocumenten en snel een onderhandelingsprocedure met bekendmaking konden starten. Tot veler verbazing werden er dertien kandidaturen ingediend, waartussen zeven degelijke dossiers. Daaruit hebben we er drie weerhouden, met Vanhout als preferente onderhandelingspartner. De optie om te werken met een preferente aanbieder bood de kans om sneller vooruit te gaan. Je krijgt meteen een degelijk bod, gebaseerd op duidelijke >>>

02 03

05 techcare

04

5

PROJECT

06

07

criteria, en vermijdt dat de onderhandelingen uitlopen op een Oosterse tapijtenmarkt.”

Welke do’s and don’ts zou hij collega’s nog meegeven? “Essentieel is een absolute transparantie over de aard en het verloop van de procedure. Wij organiseren als start een infosessie waar alle kandidaten aanwezig moeten zijn. Daar leggen we de procedure van a tot z uit, schetsen we het project zonder ons te verliezen in details, geven we de indicatieve timing mee, en verduidelijken we dat een vertraging in de bindende beslissingen van het bestuur die timing kan beïnvloeden. Zo weet de aannemer perfect waar hij aan toe is. Ook bij de evaluatie van de kandidaturen moet je die transparantie behouden en de geest van de criteria respecteren, zodat je kan uitleggen waarom je iemand wel of niet

techcare

“Met een bouwteam haal je het beste uit alle partijen omdat je kan zoeken naar de winoplossing voor iedereen inzake architectuur, uitvoerbaarheid en planning, en de consequenties van elke wijziging of besparing in alle openheid kan bespreken.”

6

Bert Lenaerts, bouwbedrijf Vanhout

08

kiest. Hanteer ten slotte de formule zoals ze is bedoeld, en tracht niet toch nog een aantal zaken juridisch af te dekken. Voer met andere woorden de procedure niet vanuit angst, maar vanuit de opportuniteit een goede partner te vinden.”

Vertrouwen én harde afspraken Bert Lenaerts knikt bevestigend: “De procedure moet op maat gesneden zijn van aannemers die niet noodzakelijk vanaf dag een de laagste prijs op tafel leggen, maar die constructief kunnen meewerken, dankzij transparantie vertrouwen kunnen geven en nemen, interne procedures hanteren om in bouwteam te werken en daar bewezen ervaring in hebben. Eén projectleider die een keer in bouwteam heeft gewerkt, volstaat niet. De bouwteamcultuur moet doorvlochten zijn in de organisatie, zoals het vet in een Wagyu-biefstuk. Dat vergt jaren. Je moet je medewerkers opleiden en een cultuurswitch bewerkstelligen binnen de onderneming. Wij hanteren de bouwteamaanpak intussen drie decennia en trachten die filosofie en cultuur, die we hoofdzakelijk hebben opgebouwd in de private sector, te transponeren naar de publieke sector.

Alles staat of valt met vertrouwen. In het eerste gesprek met een klant benadruk ik altijd de basisvoorwaarden voor een bouwteam, waar ook ethisch engagement deel van uitmaakt.

Zodra een element in de samenwerking dat vertrouwen schaadt, mogen daar wat mij

06 + cover. Vergaderlokaal in de gerestaureerde gebouwen. De door osar architects uitgetekende tegelpatronen zijn uitgevoerd in keramische tegels.

07. In het Technisch en Logistiek Centrum versterken zichtbaar gelaten ruwbouwmaterialen de hedendaagse architectuur en uitstraling.

betreft torenhoge boetes op staan. Juridisch is dat misschien niet staalhard onderbouwd, maar voor een bouwteam is het cruciaal.”

“Praktische hulpmiddelen voor de selectieprocedure zijn een plafondbudget, prijsvergelijkingen, cost + fee afspraken waarbij je uitdrukkelijk vastlegt wat wel en niet in die cost is inbegrepen, een aanneming volgens open boek met afspraken tot hoever dat reikt, een opvolging in bouwteam en eventueel profit sharing als het project dankzij de inspanningen van het bouwteam onder het plafondbudget eindigt. De exacte invulling kan verschillen, afhankelijk van het project en van de bouwteampartners. Dat alles wordt vastgelegd in een bondig contract met duidelijke afspraken. Wat is de scope van het project, welk plafondbudget hanteren we, hoe berekenen we de kostprijs, hoe werken we samen, hoe verloopt de opvolging?”

Wat als het toch misloopt? Jan Vanreusel: “Wij hadden een beperkte terugvalbasis ingebouwd. Als het bouwteam er niet uit kwam, moesten de drie directies van de hoofdpartners – OPZ Geel, Vanhout en osar – in onderling overleg de knoop doorhakken.”

Robin Allaer maakt een kanttekening: “We spreken nu wel over de bouwteamwerking zoals wij die hier hebben ervaren. Werken volgens open boek is prima, maar heel wat aannemers staan er weigerachtig tegenover.

Die aanpak opleggen via de procedure is niet ideaal, omdat je zo misschien geschikte kan- >>>

Geberit wastafelkranen

Compact en slim.

Geberit wastafelkraan Brenta, muurkraan

Geberit muurkranen zijn de ideale oplossing voor openbare en semi-openbare sanitaire ruimten.

Naast een aantrekkelijker uitzicht bieden ze ook meer ruimte om de handen te wassen dan klassieke kranen op de wastafel en bovendien zijn ze hygiÍnischer. Omdat de kraan gescheiden is van de technologie, is de planning betrouwbaarder en het onderhoud eenvoudiger. → www.geberit.be/electronischekranen

Health Care Concept Bouwen aan energiezuinige en gezonde zorgcentra

De continue toevoer van verse lucht en de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht zorgt voor een goede luchtkwaliteit

Optimaliseer de gezondheid en comfort van patiĂŤnten en personeel

Buitenzonwering in combinatie met ventilatieve koeling (of nightcooling) garandeert steeds aangename temperaturen

Stand 26

Project: RVT Dilhome , Dilbeek

www.renson.be

techcare_168x125_NL_0417.indd 1

UNIPRO BIEDT U GEGARANDEERD EEN OPLOSSING VOOR ELKE VLOER

3/05/17 10:03

09

Prijsbeheersing Hoe werd de bouwprijs bepaald en bewaakt? Jan Vanreusel: “Omdat het gebouw nog niet in detail vast lag, hebben wij met osar een ruwe calculatie gemaakt. Uiteraard is dat voor een deel nattevingerwerk als alle parameters nog niet bekend zijn. Maar laat me de zaken even omdraaien. Wat krijg je

“Voor de K-dienst hebben we een basisdossier en meetstaten gemaakt en de aannemer gevraagd daarop een budget te kleven.

Het voordeel is dan dat leemtes niet meteen op een bestraffend vingertje worden onthaald, maar leiden tot een gesprek: is dat een vergissing, wil je dat wij het invullen of zoeken we samen naar de beste oplossing?”

Robin Allaer, osar architects

in een traditionele procedure als de raming van de architecten en het studiebureau niet klopt? Als de biedingen van de aannemers lager liggen dan de raming, boet je op een of andere manier in aan programma. Je beschikt weliswaar over meer budget en je kunt dus extra zaken vragen aan de aannemer, maar daarvoor krijg je nooit de beste prijs.

Met een te lage raming en dus een te ruim programma zit je dan weer muurvast, want er is geen marge voor onderhandelingen.

In bouwteam heb je die ruimte wel. Voor de K-dienst zaten de biedingen 15% hoger dan het plafondbudget. Voor de werf van start ging, hebben we in bouwteam gezamenlijk naar bezuinigingen gezocht. Iedereen heeft water in zijn wijn gedaan: architectonisch zijn er enkele zaken vereenvoudigd en een deel van het programma werd geschrapt.

Zo zijn we in consensus tot het plafondbudget gekomen.”

Bert Lenaerts: “Met een bouwteam haal je het beste uit alle partijen omdat je kan zoeken naar de winoplossing voor iedereen inzake architectuur, uitvoerbaarheid en planning, en de consequenties van elke wijziging of besparing in alle openheid kan bespreken.”

Jan Vanreusel: “Voor belangrijke deelloten als HVAC, sanitair en elektriciteit kies je hoofdonderaannemers die frequent mee rond de tafel zitten. De keuze binnen het bouwteam gebeurt altijd op basis van een objectieve vergelijking: wie zit goed qua prijs en sluit het best aan bij de bouwteamfilosofie?”

09. De gebouwen van de kinderpsychiatrische K-dienst: bosklassen in het bos, opgetrokken in CLT. Voor de nieuwbouw was zo’n 1.250 kubieke meter hout nodig.

Het transport uit Oostenrijk gebeurde met vrachtwagens en was zo getimed dat de onderdelen telkens op het juiste moment in het bouwproces aankwamen.

Bert Lenaerts: “Elke bouwteampartner kan een aantal namen voorstellen op basis van eerdere ervaringen. We schrijven dan een vijftal mogelijke kandidaten aan en bepalen in bouwteamoverleg met wie we verder onderhandelen. Op de kostprijs van die onderaannemers rekenen wij dan onze vooraf vastgelegde fee aan die onze algemene kosten, risico en winst moet dekken.”

Jan Vanreusel: “Ter controle eisen wij altijd een kopie van de onderaannemersfactuur als Vanhout ons doorfactureert. Essentieel is verder dat wij vrij de onderaannemers kunnen kiezen. De geselecteerde partijen moeten bijvoorbeeld oplossingen kunnen aanreiken die aansluiten bij onze bestaande kameroproep- of toegangscontrolesysteem of andere technische installaties. In het verleden werd dikwijls gekozen voor de goedkoopste oplossingen, maar al die systemen gedurende decennia onderhouden en met elkaar laten communiceren kan de total cost of ownership flink doen oplopen. We kiezen ook niet per definitie voor dochterbedrijven van de hoofdaannemer, tenzij die als de meest geschikte partner uit de vergelijking van meerdere partijen naar voor komen.”

Leren uit de praktijk Voor de K-dienst greep het OPZ Geel opnieuw naar de bouwteamformule. Welke lessen werden getrokken uit het eerste project?

Robin Allaer: “Een belangrijke conclusie was dat er toch best een basisdossier voorligt bij de start van het bouwteam, wat bij De Ze- >>>

techcare

didaten uitsluit. Bedoeling is dat het bouwteam bij de start nog zoveel mogelijk afspraken in overleg kan maken. Daarom kan je in de procedure beter peilen naar de manier waarop aannemers het bouwteam zouden aanpakken.”

9

PROJECT

09

vensprong door tijdsgebrek en onvoorziene omstandigheden niet echt mogelijk was.

Voor de K-dienst hebben we een basisdossier en meetstaten gemaakt en de aannemer gevraagd daarop een budget te kleven. Het voordeel is dan dat leemtes niet meteen op een bestraffend vingertje worden onthaald, maar leiden tot een gesprek: is dat een vergissing, wil je dat wij het invullen of zoeken we samen naar de beste oplossing?”

“Als wij op de traditionele manier een gedetailleerd dossier maken, bestaat het risico

dat wij daarin aannames doen die wij niet allemaal uitschrijven. Omdat we tijdens de procedure alleen op papier communiceren met de aannemer, geeft die een prijs zonder het waarom van bepaalde keuzes te kennen.

In bouwteam kan je dat uitleggen. Vooral als je moet besparen om binnen het plafondbudget te blijven, is dat belangrijk. De aannemer zal kijken naar wat geschrapt kan worden, terwijl wij de belevingswaarde in het oog houden. Door samenspraak vermijd je dat belangrijke keuzes worden afgedaan

techcare

K-DIENST IN CLT: GEEN EVIDENTE KEUZE De kinderpsychiatrische K-dienst van het OPZ Geel is opgetrokken in CLT, een bouwsysteem van kruiselings op elkaar verlijmde massieve houten planken (cross laminated timber). Hoe kwam die keuze tot stand? Jan Vanreusel: “Ik wou gebouwen met een warme, huiselijke sfeer, die niet afschrikwekkend mochten zijn voor kinderen, jongeren en hun ouders. Dat idee heb ik omschreven als ‘bosklassen in het bos’. Gekoppeld aan de duurzaamheidseisen van VIPA met aandacht voor recyclage, hergebruik en total cost of ownership, rees tijdens besprekingen met osar de idee van een houtbouw. De vraag was in hoeverre dat materiaal te combineren viel met de brandweerstandeisen voor een ziekenhuis.”

Robin Allaer: “Houtskeletbouw bleek geen optie omdat alle certificaten afgestemd waren op de Duitse eis van 90 minuten brandweerstand, terwijl in ons land de eis twee uur bedraagt. Massieve houtbouw was wel een optie. Hout verliest zijn sterkte volgens een lineaire inbranding, die je volgens de wetgeving kan berekenen. CLT was interessant omdat het systeem uitsluitend wordt gefabriceerd door grote bedrijven die beschikken over de nodige software om die inbranding te berekenen. Als je het hout zichtbaar laat, heb je ook meteen de gewenste sfeer, en de prefabricatie garandeerde een korte ruwbouwperiode. De aannemer bevestigde na bestudering van het basisdossier onze conclusies.”

Is het geen dure bouwmethode? Robin Allaer: “Het materiaal is vrij duur, maar je kan winst boeken door de kortere werfperiode en door een aangepaste ontwerpstrategie. Het systeem bestaat uit platen van maximaal drie bij zestien meter, waaruit de ramen worden gezaagd. Het verloren materiaal moet je wel mee betalen. Door een intelligente plaatsing van het gros van de ramen konden we L-platen gebruiken die zonder verlies in elkaar passen. Ook het extra volume, noodzakelijk om aan de brandweerstandeis te voldoen, drukte de prijs. Prefabricatie en droogbouw vergen wel extra attentie wat de planning betreft. Speciale technieken die flink wat installatietijd vergen, moeten voorbereid zijn op de kortere uitvoeringstermijn, anders kunnen zij de timing in het gedrang brengen.”

Jan Vanreusel: “Noodzakelijk is ook dat je op voorhand goed nadenkt over de technieken.

Er zijn ook winkansen. Zo moet bijvoorbeeld de elektricien geen sleuven meer slijpen op de werf. Ook de werkomstandigheden varen er wel bij. Omdat het om een erg maatvast systeem gaat, worden de ramen op plan vervaardigd en is de bouw snel water- en winddicht. Door het ontbreken van bouwvocht kan de afwerking in een aangenaam binnenklimaat plaatsvinden. Die prettige werkomstandigheden, gecombineerd met de positieve bouwteamsfeer, zorgen ervoor dat onderaannemers achteraf vlotter de nazorg verlenen die bij een bouwproject toch altijd noodzakelijk blijft.”

10

als louter esthetische en dus te supprimeren elementen.”

Bert Lenaerts: “In een klassieke procedure steekt de architect veel tijd in het bestek en de meetstaten, en gooit de aannemer dat dikwijls overhoop omdat hij alternatieve uitvoeringssystemen voor ogen heeft. Zelfs het beste lastenboek zal nooit volledig zijn, mede gezien de snelle evoluties in de bouwsector.

In bouwteam daarentegen bekijken experts het programma van eisen en het eerste ontwerp en komen ze samen tot de meest gepaste bouwmethode, rekening houdend met uitvoering, beleving en architectuur. Dat resulteert in een veel kwaliteitsvoller dossier.

Van de aannemer vergt het wel een bereidheid om de hand aan de ploeg te slaan.”

Jan Vanreusel: “De pre-engineering van de K-dienst voor start van de werffase was heel dankbaar, maar vergt wel de juiste mensen rond de tafel. In dit geval hebben wij de aannemer een forfaitaire prijs betaald voor die periode, zodat hij bij een mislukking toch nog een zekere return had. Uiteraard woog dat bedrag niet op tegen zijn investering, maar als het project zou afgesprongen zijn, hadden wij ook geen gebouw en de architect geen verdere opdracht.”

Momenteel bereidt OPZ Geel de bouw voor van een psychiatrisch verzorgingstehuis met 80 studio’s. Veel ligt er nog niet vast, maar het zal zeker gebeuren in bouwteam, beklemtoont Jan Vanreusel. “Het bouwteam moet onder andere bestuderen hoe we het repetitieve karakter van de studio’s optimaal kunnen invullen met een systeem van prefabricatie. In bouwteam kunnen we ook al inspelen op de toekomstige rugzakfinanciering, die inhoudt dat de bewoners zelf een deel van de verblijfkost zullen moeten betalen, door die kost zo laag mogelijk te houden in verhouding tot het programma. Sommige collega’s maken zich zorgen over de nakende concurrentie met de private sector, maar ik ben daarin een optimist. Ons voordeel is dat wij louter uit de kosten moeten komen, terwijl private partners 10% tot 15% extra moeten realiseren als dividend voor hun aandeelhouders. In bouwteam kunnen we dan volgens mij echt wel meer bieden voor dezelfde prijs.

Een uitdaging voor het PVT is verder dat de toekomstige bewoners heel uiteenlopende behoeften zullen hebben, waaraan het gebouw moet voldoen. De bouwteampartners kunnen daartoe een serieuze bijdrage leveren. Waar een traditioneel bestek de kennis bundelt van pakweg zes mensen, krijg je in een bouwteam een tienvoud aan knowhow.

Vandaar dat ik het bouwteam ook ten stelligste zou aanraden voor algemene ziekenhuizen, waar het verhaal nog complexer is gezien de rol van de artsen.�

Door Colette Demil en Staf Bellens

10

Foto’s: Vanhout nv

www.opzgeel.be www.osar.be www.vanhout.be

10. De buitenruimte biedt volop mogelijkheden tot spel en ontspanning.

11. Lichte tinten, hout, onderhoudsvriendelijke materialen en maatwerkmeubilair bepalen mee het interieur van de kamers in de K-dienst.

12. In het jongerencomplex zit uiteraard ook een sportzaal.

13. Een lichtstraat geeft de verticale circulatie volop ruimtelijkheid.

12

11

13

14 techcare

14. Dankzij de kleinschaligheid, het materiaalgebruik en de inrichting oogt de sfeer in de K-dienst warm en huiselijk.

11

Operatiekamers

Endoscopie-units

Afdelingen

Klinieken

Poliklinieken

IC-units

Q-bital werkt wereldwijd samen met zorgaanbieders om te zorgen voor veilige, flexibele klinische omgevingen en ondersteuning van het personeel bij kerntaken zoals capaciteitsmanagement, renovatiemanagement en het inspelen op noodsituaties. Samen met onze partners verleggen we de grenzen van de gezondheidszorgverlening door betrouwbare, tijdelijke operatie- en afdelingsfaciliteiten aan te bieden die een efficiëntere patiëntenstroom mogelijk maken.

Ga voor meer informatie naar www.q-bital.com

ONTDEK DE ECOADVANCE WONINGSTATIONS VAN COMAP + POLYVALENT

• Ideaal voor nieuwbouw en renovatie • Compact systeem dat reële plaatswinst oplevert • Berekening van de verwarmingskosten per appartement dankzij integreerbare energiemeter

+ +

PRAKTISCHE INSTALLATIE

• Gemakkelijke aansluiting • Eenvoudig en snel onderhoud • Berekening van verwarmingskosten per appartement dankzij aparte telling van het verbruik voor sanitair warm water en verwarming

MAXIMAAL COMFORT

• Hoog sanitair comfort • Elektronische regeling inclusief • Anti-legionellaprogramma • Zeer laag stilstandsverlies

Neem contact op met de INTERNE STUDIEDIENST, wij werken graag samen uw volgend project uit! www.comap.be Tel. : 02 371 01 67 Email : info@comap.be

Gezonde lucht opsnuiven in Ter Bleuk

T

er Bleuk is het geesteskind van Hendrik Ghekiere.

Een klein woonzorgcentrum werd met privékapitaal omgevormd tot 52 assistentiewoningen, gericht op actieve senioren. Het project onderscheidt zich door zijn licht en luchtig concept en, belangrijker nog, door zijn zorgverlening en bijkomende diensten. De inplanting in het groene kader van Bonheiden is de kers op de taart. Voor een gezond binnenklimaat zorgt de Healthbox ventilatie-unit van Renson. het eindresultaat. “Het is belangrijk om met je architect op dezelfde lijn te zitten. Ze is erin geslaagd om het gevoel te geven dat elk appartement een aantal m² groter lijkt”, vertelt Ghekiere. “Belangrijk want ik wilde bij bewoners en bezoekers meer een vakantiegevoel dan een instellingsgevoel opwekken. Een fris concept ingepland in een groene omgeving en gericht op actieve senioren.”

Tweemaal bouwproces doorlopen De totale site beslaat een oppervlakte van 6.700 m². Ter Bleuk bestaat uit vier paviljoenen die verbonden zijn met een centraal paviljoen. Hiermee kon Ghekiere grotere flats (tussen 55 en 65 m²) combineren met de kleinschaligheid van het oorspronkelijke wzc.

Marc Van Damme fungeerde als projectleider bij Willemen voor de bouw van het nieuwe Ter Bleuk. “De grootste uitdaging bestond eruit om het wzc gedurende de bouwfase te laten draaien. Daarom hebben we het werk opgesplitst in twee fases. Eerst kwamen het

“Ik wilde bij bewoners en bezoekers meer een vakantiegevoel dan een instellingsgevoel opwekken. Een fris concept ingepland in een groene omgeving en gericht op actieve senioren.”

Hendrik Ghekiere, Directeur Ter Bleuk

techcare

Meer dan vijftien jaar geleden ontsproot bij Hendrik Ghekiere het idee om het kleinschalige Ter Bleuk woonzorgcentrum (wzc) in Bonheiden te transformeren tot 52 assistentiewoningen. Een gewaagde ambitie om als particulier de hele wetgeving inzake ruimtelijke ordening te doorworstelen. Hij zag zijn project dan ook voortdurend van uitzicht en invalshoek veranderen. Maar Ghekiere was gedreven om het tot een goed eind te brengen. “Assistentiewoningen schieten als paddenstoelen uit de grond. Al te vaak ligt de nadruk echter op het investeringspotentieel.

Het is bij wijze van spreken meer vastgoed dan zorg. Ik wilde het resoluut anders aanpakken en vanuit mijn zorgkennis de focus leggen op de dienstverlening. Je hebt de factor zorg immers broodnodig om tot een goede assistentiewoning te komen.” Van meet af aan kon Ghekiere rekenen op een architecte die meedacht. De eerste schetsen van Hilde De Ruysscher die al dateren uit 2008 sluiten nog steeds verbazingwekkend goed aan bij

centrale paviljoen en drie andere aan bod.

Daarna volgde de verhuis van de bewoners en de afbraak van het oude wzc om dan het laatste paviljoen te bouwen. Dat betekende tweemaal het volledige bouwproces helemaal doorlopen. Maar dat maakt dat je wel voorbereid bent op wat komt en niet meer dezelfde fouten maakt. Het laatste paviljoen >>>

13

PROJECT

01

02

03

stond er dan ook heel snel.” Naast de appartementen herbergen de paviljoenen heel wat extra voorzieningen, zoals een kapsalon, supermarkt, internetwinkeltje, restaurant, wellnesssalon… “Zoals gezegd is dienstverlening enorm belangrijk in Ter Bleuk. We zijn in feite een minidorp. Daarnaast organiseren we zelf veel activiteiten op verplaatsing en hebben we goede contacten met andere organisaties om een wisselwerking met de ‘buitenwereld’ te creëren”, aldus Ghekiere. De dienstverlening gebeurt in samenwerking met SLG (Senior Living Group). Zo combineert Ter Bleuk de inzet van een zelfstandige met de sterkte van een groep.

Gezonde buiten- en binnenlucht Het welzijn van bewoners staat hoog in het vaandel van Ter Bleuk. Om tevens een gezond binnenklimaat te realiseren koos De Ruysscher daarom resoluut voor de producten van Renson. “Dit project was geen gewone blokkendoos. Licht, lucht, ruimtegevoel moesten centraal staan en tegelijkertijd moest ook rekening gehouden worden met de toenmalige EPB-wetgeving. Enkel met het C+-ventilatiesysteem van Renson konden we voldoen aan het gevraagde peil van E70. Zeker in combinatie met de Invisivent raamverluchtingen die zorgen voor de aanvoer van verse lucht. De concurrenten kwamen niet in de buurt. Bovendien verzekerden we ons hiermee van een esthetisch aangename oplossing.” In de berging van elk appartement kwam er een Healthbox II. Wanneer de sensoren in de badkamer, de slaapkamer en het toilet te veel vocht, CO2 of geur detecteren, zorgt de Healthbox voor een efficiënte afzuiging. Ook de Aquito afzuigkap van Renson in de keuken werd op het systeem aange01. Ter Bleuk kreeg een volledige inplanting in het groen mee.

02. Beeld uit het centrale paviljoen. Licht en lucht waren sleutelwoorden in het ontwerp.

03. Via design afvoerroosters gaat de vervuilde lucht naar de Healthbox ventilatie-unit.

04. Ook de Aquito afzuigkap van Renson in de keuken werd op het C+-ventilatiesysteem aangesloten.

techcare

04

14

05

05. De berging van elk appartement in Ter Bleuk werd voorzien van een Healthbox II.

Kevin Op De Beeck, installateur bij Sanitechniek sloten. Er wordt dus enkel daar geventileerd waar wordt geleefd. Zo genieten de bewoners te allen tijde van gezonde lucht, zonder dat het systeem onderhoud vraagt of dat het veel energie verbruikt.

Vlotte installatie Voor installateur Kevin Op De Beeck van Sanitechniek, een afdeling van Willemen die zich specifiek toelegt op technieken, was het een eerste kennismaking met het Healthbox

“De grootste uitdaging bestond eruit om het wzc gedurende de bouwfase te laten draaien.”

Marc Van Damme, projectleider bij Willemen

“Enkel met het C+-ventilatiesysteem van Renson konden we voldoen aan het gevraagde E-peil.”

Architecte Hilde De Ruysscher installatie en het gebouw. Met de nieuwe Healthbox generatie en zijn softwaresturing zal dit nog eenvoudiger worden en wordt het enkel nog een kwestie van een aantal stappen te doorlopen.” Voor Ghekiere was het akoestisch comfort tevens van groot belang.

“We zitten hier heel afgelegen, omringd door groen. Het kan hier echt muisstil zijn. Dan wil je niet dat je bewoners wakker liggen van het geluid van het ventilatiesysteem. Dat is hier uitstekend gelukt. De meeste bewoners beseffen zelfs niet dat het aanwezig is.” Ook De Ruysscher sluit zich hier bij aan. “De Healthbox in het bijzonder en het C+systeem in het algemeen waren de ideale match. Het systeem paste volledig in het ontwerp van

de appartementen. Door de centrale inplanting van de ventilatie-unit, hebben we zelfs nergens kanalen moeten leggen om de vervuilde binnenlucht vanuit de verschillende ruimtes van elk appartement te kunnen afvoeren. Dat is buitengewoon.”

Door Valérie Couplez

www.terbleuk.be www.willemen.be www.sanitechniek.be www.renson.be

HEALTHBOX 3.0: KLARE KIJK OP LUCHTKWALITEIT EN SLIMME VENTILATIE Dat de Healthbox van Renson garant staat voor een goede luchtkwaliteit in huis is intussen voldoende geweten. En dat hij ook nog eens een flinke winst op het E-peil van de woning met zich meebrengt ook. Maar de Belgische fabrikant heeft de voorbije jaren niet stilgezeten en lanceert nu met de Healthbox 3.0 zelfs een nieuwe generatie vraaggestuurde ventilatie. Deze zal actief communiceren met zowel de bewoner als de installateur via een bijhorende applicatie. Zo heb je als gebruiker voortaan altijd en overal een zicht op de luchtkwaliteit in huis en de activiteiten van het ventilatiesysteem. Met extra tips en personalisatiemogelijkheden per kamer, wordt de ventilatie nog beter afgestemd op het leefritme. Voor de installateur betekent het een flinke tijdswinst, zowel bij de installatie, als bij de opvolging van het systeem. Een speciaal ontwikkelde installatie-app zal alle parameters zoals drukval, ingesteld debiet… visualiseren aan de hand van een overzichtelijk stappenplan. Bovendien worden meteen de nodige documenten aangevraagd voor de EPB-aanvraag. In totaal kunnen tot maximaal elf ruimtes geventileerd worden. techcare

“Het correct opstarten bleek wel cruciaal om een goede en geruisloze werking te realiseren.”

systeem. “Er was in de plannen reeds enorm rekening gehouden met waar de technieken zouden komen, zodat ik niet te veel moest puzzelen. De Healthbox ventilatie-unit was bijzonder compact en eigenlijk heel eenvoudig te plaatsen. Per twee appartementen grenst de berging aan een grote schacht, waarin de ventilatiekanalen konden weggewerkt worden. Het correct opstarten bleek wel cruciaal om een goede en geruisloze werking te realiseren. Het toestel regelt zichzelf weliswaar in, maar als installateur moet je het wel nog afstemmen op de specifieke

15

PROJECT

Onderhoudsvriendelijke LVT-vloeren geven kamers Papenhof frisse look 01

H

et creëren van een thuisgevoel voor de inwoners is een belangrijke prioriteit bij de realisatie van woonzorgcentra en assistentiewoningen. Een aangename en comfortabele vloer is een aspect dat daarbij een belangrijke rol speelt. Het is één van de redenen waarom projectontwikkelaar Dedeyne Construct uit Waregem ervoor opteerde om LVT-vloeren van IVC te integreren in residentie Papenhof in Brugge. Naast het esthetische karakter speelden ook heel wat technische voordelen mee bij deze beslissing.

techcare

Residentie Papenhof situeert zich op het domein ‘Koentges’, gelegen in de Sint-Pietersmolenwijk in Brugge. Hier bouwde Dedeyne Construct uit Waregem een woonzorgcentrum met 65 assistentiewoningen en 148 kamers. Eén van de facetten waar de projectontwikkelaar veel aandacht aan besteedde, was de keuze van de vloerbekleding. Dedeyne Construct had in andere zorgvoorzieningen al LVT-vloeren gezien en ging dan ook resoluut voor dit product. Het klopte aan bij producent IVC uit Avelgem.

16

Divino Somerset Oak “De keuze viel uiteindelijk op Divino Somerset Oak, een uit diverse lagen opgebouwde en dus heterogene LVT-vloer”, verduidelijkt Dirk Desimpel, country director Belux bij IVC Group. “De klant opteerde hiermee voor een robuuste en stootbestendige oplossing, die een gezellig en warm gevoel oproept. Ook op technisch vlak beschikt dit product over diverse troeven. Zo vonden zowel bouwheer als architect het bijvoorbeeld essentieel dat dit vloertype zich kenmerkt door een hoge dimensionele stabiliteit: het dubbel glasvliesweefsel verhindert dat het product zou rekken of krimpen.”

Dessins De heterogene opbouw van de LVT-vloer, met onder meer een aangepaste slijtlaag en een toplaag uit polyurethaan, maakt het mogelijk om in de printlaag duizenden dessins te imiteren. “Daarvoor maken we gebruik van ‘high definition’ printtechnieken”, vervolgt Dirk Desimpel. “Bovendien zijn de dessins voorzien van een driedimensionele bescherming, gerealiseerd door de combinatie van twee ‘crosslinked’ slijtlagen en daarbovenop een PUR-toplaag die een ondoordringbare beschermbarrière vormt. Dit zorgt ervoor dat de vloer makkelijk vijftien jaar meegaat (20 jaar residentiële garantie, 10 jaar in projectomgeving) en de eindgebruiker dus een ideale oplossing met een laag slijtagegehalte heeft.”

SEIR-techniek Specifiek voor de zorgsector, rustte IVC de LVT-vloeren van de Divino-reeks uit met de SEIR-techniek. SEIR staat voor ‘soft emboss in register’. Hierbij wordt de structuur van echt hout één op één synchroon in de toplaag overgenomen. Op die manier krijg je een heel matte, levensechte ‘naturel’-look.

Omdat de structuur ragfijn en heel ondiep

werd aangebracht, krijg je een optimale vuilwering.

Onderhoud Naast dat esthetisch aspect spelen ook de akoestiek en de veiligheid een grote rol.

Dankzij hun robuustheid zijn deze vloeren goed bestand tegen restindrukken van onder meer stoel- en tafelpoten. Bovendien zijn het heel onderhoudsvriendelijke producten.

Periodiek onderhoud, bijvoorbeeld met een schrobzuigmachine, volstaat om ze in goede conditie te houden. Daarbij hoeven geen speciale middelen te worden gebruikt: een beperkte hoeveelheid water volstaat. “De waterbestendigheid van deze vloeren is ook op hygiënisch vlak erg belangrijk: bacteriën krijgen geen kans om te worden opgenomen.

Een LVT-oplossing is daardoor veel beter gewapend tegen bijvoorbeeld incontinentie van inwoners. Klassieke soepele vloeroplossingen, zoals linoleum, hebben daar meer moeite mee.”

Plaatsing Met Divino Somerset Oak koos de klant voor een heel compacte, massieve en moderne vinyloplossing met een dikte van amper

drijf een erezaak van onberispelijk afgewerkte vloeren en wandbekleding.

Bij de installatie van de LVT-vloeren hoefden de medewerkers van Oxfloor niet met zware gewichten te zeulen. De vloeren zitten namelijk verpakt in een doos van 1,3 meter lang, die eenvoudig in de lift kan worden meegenomen. “Ook figuurlijk maakt het gebruik van deze vloeren een sterk opwaartse beweging.

Modulaire strokentegels en -planken winnen sterk aan populariteit en ontpoppen zich tot een te duchten concurrent voor soepele vloerbekleding op doorlopende rol, in banen

02

“Omdat de structuur ragfijn en heel ondiep werd aangebracht, krijg je een optimale vuilwering.” van 2 of 4 meter. Ze laten zich makkelijk individueel vervangen, zorgen voor een compacte handling en creëren amper snijverlies.”

Belgische productie Ook op logistiek vlak is de keuze van LVT-vloeren van IVC een goed idee. “Ons hoofdkwartier situeert zich in Avelgem. Daar beschikken we over een eigen productie, die heel flexibel op de behoeften van de projectmarkt kan inspelen. Alle referenties voldoen aan de Europese REACH-norm, waardoor de veiligheid voor de gebruikers gegarandeerd is. Belangrijk is er ook het ‘zero waste’-karakter van onze productie: snijresten uit productie of ‘défaults’ worden volledig gerecupereerd: we vermalen ze tot poeder, dat vervolgens in de ruglaag van onze producten kan worden gebruikt. Net als de sterke graad van automatisering, is dat een factor die de verkoopprijs gevoelig drukt. We stockeren hier in een hoogbouw met 20.000 paletposities, waardoor we heel snel kunnen uitleveren.”

IVC denkt tevens aan het milieu. Zo zorgen drie windmolens op de site voor hernieuwbare energie en gebruikt het bedrijf water uit de vlakbij gelegen Schelde als koelwater voor de processen.

Bestekservice Als extra service naar de projectmarkt, biedt de fabrikant via de website www.cobosystems.be een bestekservice aan.

Door Bart Vancauwenberghe

www.moduleo.com

01. De vloeren zijn goed bestand tegen restindrukken van onder meer stoel- en tafelpoten.

02. Het dubbel glasvliesweefsel verhindert dat het product zou rekken of krimpen.

03

03. De structuur van echt hout wordt één op één in de toplaag van de LVT-vloer overgenomen.

techcare

2,5 mm. “Het is een oplossing die je in principe op twee manieren kan aanbrengen”, stipt Dirk Desimpel aan. “Dat kan met een kliksysteem (vaak de basisoplossing in residentiële eengezinswoningen), maar zeker bij projecten geldt steeds een verlijmde oplossing op geëgaliseerde ondergrond als de standaard.”

Oxfloor, het Kortrijkse bedrijf dat zowat 3.400 m² van deze LVT-vloer bij Papenhof plaatste, koos dan ook voor deze laatste methode. De familiale onderneming focust zich op de plaatsing van zachte projectvloeren.

Onder meer in de zorgsector maakt dit be-

17

Voor info omtrent uw project: www.bozarc.be + Hedendaags design in aluminium + Constructie en plaatsing op maat + Dakbedekking in massief polycarbonaat + Voldoen aan EN 1090-3:2008, DoP & CE, EXC 1 of EXC 2

â–ş

+ Regelbare hoogte dankzij gepatenteerd bolgewricht

Het gepatenteerde bolgewricht

H

et H.-Hartinstituut in Heverlee bij Leuven omvat niet alleen een imposant scholencomplex, maar ook een gloednieuw woonzorgcentrum met assistentiewoningen.

Voor een energiezuinig thermisch comfort werd daar gekozen voor een systeem met warmtepompen en bodem-energieopslag (BEO). Als afgiftesysteem werd betonkernactivering toegepast, aangevuld met radiatoren. De warmtepompen werden geleverd door Weishaupt, terwijl firma Geuvers voor de installatie instond.

Betonkernactivering en BEO voor WZC Het nieuwe WZC komt in de plaats van het oude en omvat 96 kamers en 27 serviceflats.

Omdat een deel van het bestaande gebouw eerst moest worden afgebroken, worden de werken in verschillende fasen uitgevoerd.

Een deel van het centrum is al in gebruik, zij het op een voorlopige verwarmingsinstallatie. Het installatieconcept werd uitgewerkt door studiebureau Boydens.

Vanuit energetisch oogpunt komt betonkernactivering pas echt tot zijn recht in een omkeerbaar systeem. Het is namelijk goed geschikt om passief te koelen, wat twee grote voordelen heeft: het gebouw krijgt zomercomfort met een minimum aan energieverbruik, en de warmtebron wordt in de zomer geregenereerd, wat een gunstig effect heeft op het jaarrendement. Vandaar dat deze combinatie vooral wordt toegepast in kantoren: de koude- en de warmtevraag zijn daar doorgaans ongeveer in evenwicht, wat het ontwerp vereenvoudigt.

In een WZC is de situatie anders. De koelbehoefte is er minder groot dan in kantoren, maar het belang van lage binnentempe-

raturen is er veel hoger. Als het er te warm wordt, bijvoorbeeld door een hittegolf, kunnen er immers levensbedreigende situaties ontstaan voor de bewoners. Daarom moeten woonzorgcentra ervoor zorgen dat de binnentemperaturen nooit te hoog oplopen.

Betonkernactivering is dan een handige manier om de algemene temperatuur van het gebouw binnen de perken te houden, zonder een beroep te doen op actieve koeling.

Deze oplossing heeft ook architecturale voordelen. Hoewel zonwering uiteraard nodig blijft, kan men meer zonlicht toelaten in de leefruimtes. Zo kunnen de bewoners blijven genieten van een uitzicht en van natuurlijk licht, twee belangrijke factoren in levenskwaliteit, zonder risico op oververhitting.

Combinatie met radiatoren Voor verwarming heeft het WZC een dubbel afgiftesysteem: een op lagere temperaturen via de betonkernactivering en een op hogere temperaturen met radiatoren, waarbij de betonkernactivering de pieklasten afdekt, met bijverwarming door de radiatoren. De traditionele nadelen van betonkernactivering, namelijk inertie en beperkte regelbaar-

heid, zijn voordelen in de context van een WZC. Dat moet namelijk zo goed als altijd op temperatuur gehouden worden. Nachtverlaging heeft er maar een beperkte zin.

De combinatie met radiatoren heeft diverse redenen. Een eerste voordeel is dat ze een >>>

02 01. De installatie zorgt voor verwarming en koeling van het nieuwe WZC op de site van het Heilig-Hartinstituut in Heverlee (Leuven).

02. Het circuit op hoge temperatuur wordt gevoed door een S50 ID-warmtepomp van 50 kW.

techcare

01

Warmtepomp met betonkernactivering en energieopslag voor H.-Hartinstituut in Heverlee

19

PROJECT

betere individuele regelbaarheid bieden.

Betonkernactivering is erg efficiënt om het hele gebouw op een stabiele temperatuur te houden. De concrete warmtebehoefte zal echter kamer per kamer verschillen, in functie van interne en externe warmtewinsten, het aanvoelen van de gebruiker enzovoort.

Met behulp van de radiator kan de bewoner een eventueel plaatselijk gebrek aan comfort doeltreffend opvangen. Dat vergroot ook de greep die de gebruiker op zijn eigen binnenklimaat heeft, wat eveneens belangrijk is voor de levenskwaliteit.

Een tweede aspect is de verwarming in het tussenseizoen, wanneer er bijvoorbeeld alleen maar in de ochtend voor een korte periode verwarming nodig is. Radiatoren kunnen hier perfect op inspelen. Bovendien is er een dode zone tijdens de overschakeling van de betonkernactivering van verwarmings- op koelingsbedrijf. In die periode kunnen de radiatoren een eventuele korte tijdelijke warm-

tebehoefte afdekken.

Tenslotte kunnen de radiatoren in de koudste perioden bijspringen om pieken op te vangen. Om evidente veiligheidsredenen is het WZC ook voorzien van back-up-ketels. Die kunnen tevens extra vermogen leveren via de radiatoren. Op die manier kan men tegelijk de lage-temperatuurinstallatie van warmtepomp, betonkernactivering en boorveld wat kleiner dimensioneren. Dat betekent zowel een lagere investering als een beter jaarrendement. Voor een goede werking is de regeling echter cruciaal: die moet erop gericht zijn dat het lage-temperatuursysteem zoveel mogelijk draaiuren heeft. De beheerder moet dan ook aan de verleiding weerstaan om de ketels in te schakelen als snelle oplossing voor een eventueel gebrek aan comfort. Met te hoge werkingsregimes, vervalt men in een klassieke ketelwerking, en blijft de hernieuwbare energiebron onderbenut. Het is dan ook belangrijk dat het

04

techcare

03

20

05

werkingsconcept al van voor de uitvoering goed wordt gecommuniceerd met de gebruiker. In dit geval was de opdrachtgever overtuigd van de nood van zo energiezuinig mogelijk te bouwen. Zo is de nieuwbouw ook voorzien van PV-panelen die de warmtepompinstallatie bevoorraden. Het streven was om zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn in energie.

“Hoe hoger het geïnstalleerde vermogen, hoe belangrijker een hoge COP wordt.”

Bruno De Wilde, Weishaupt Hoge en lage temperatuursystemen De stookplaats is ingedeeld in een lage-temperatuurcircuit en een op hoge tempera-

06

gen. Beter is echter om de dimensionering te optimaliseren op basis van een dynamische simulatie van het gebouw. Deze methode is nog weinig ingeburgerd in België, en betekent een meerkost in de ontwerpfase. Investeren in studiewerk betaalt zich echter later terug bij uitvoering en gebruik.

Installatie met Weishaupt Weishaupt was geen onbekende voor de opdrachtgever. De meeste stookplaatsen zijn met materiaal van deze fabrikant uitgerust, zodat men vertrouwd was met de kwaliteit en betrouwbaarheid. Concreet voor deze werf speelde het rendement een rol. Naarmate de vermogens groter zijn, betekent een betere COP dan ook een grotere winst op de energiefactuur. De WWP S90 ID haalt een COP tot 5,0 (B0/W35), bij de WWP S50 ID is dat zelfs 5,4 (B0/W35).

De warmtepompen halen hun warmte van boringen van 100 m diep die door boringbedrijf Verheyen werden aangelegd rond het gebouw. Deze configuratie sluit beter aan bij het gebruik van een WZC omdat de uitwisseling met de omgeving zo maximaal is. Omdat de koelvraag van een WZC beperkt is, blijft de regeneratie van de bronnen eveneens beperkt, waardoor een maximale natuurlijke regeneratie aangewezen is. Om dezelfde reden heeft het weinig zin om koude te gaan opslaan in de bodem. Het broncircuit is voorzien van een toerentalgeregelde

pomp, om soepel in te spelen op de wisselende warmtevraag.

Alle HVAC-technieken werden uitgevoerd door het lokale installatiebedrijf Geuvers.

Deze firma was al verantwoordelijk voor alle andere stookplaatsen van de site in Heverlee.

Hoewel de technische ruimtes op het eerste zicht groot ogen, moest er toch heel wat materiaal een plaatsje in vinden en bovendien moest alles bereikbaar blijven. Uiteindelijk kwam er heel wat pas- en meetwerk bij kijken om alles in de stookplaats te kunnen onderbrengen. Geuvers kon dat opvangen met zorgvuldige planning en prefabricage. Een eerste deel van het WZC is al in gebruik. De opstart van de warmtepompen wordt voorzien voor dit najaar. Tot dan draait de installatie op de back-up-ketels. In de zomer zorgde de betonkernactivering al wel voor aangename temperaturen, dankzij passieve koeling.

Door Alex Baumans

www.weishaupt.be

03. Voor het lagetemperatuurcircuit voor de betonkernactivering is er een cascade-opstelling van twee S90 ID-warmtepompen van 90 kW elk.

04. Hoogefficiënte condensatieketels van Weishaupt dienen als back-up.

05. Installatiebedrijf Geuvers slaagde erin om alle componenten een plaatsje te geven.

06. Het hart van de installatie zijn drie bodem-water warmtepompen van Weishaupt.

techcare

tuur. Het hoge-temperatuursysteem omvat daarbij de radiatoren en de SWW-productie, terwijl het lage-temperatuursysteem de betonkernactivering voedt. Beide circuits worden bediend door een aparte warmtepompinstallatie. Het lage-temperatuurcircuit wordt bediend door twee Weishaupt S90 ID -warmtepompen van 90 kW elk. Het hoge-temperatuurcircuit is aangesloten op een Weishaupt S50 ID-warmtepomp van 50 kW. Dit circuit kan bij piekvraag ondersteund worden door de back-up-ketels. Dit zijn eveneens hoogefficiënte condenserende Weishaupt-gaswandketels. Het hoge-temperatuurcircuit dient ook als bijverwarming voor de SWW-productie. De basislast daarvan wordt gedekt door twee zonneboilers van 2.500 l elk. De warmtepompen zijn aangesloten op het hydraulisch circuit via telkens een buffervat, om te voorkomen dat de compressoren gaan pendelen. Zowel de primaire als secundaire circulatiepompen zijn toerentalgeregeld om een zo hoog mogelijk rendement te halen. Alle warmtepompen zijn uitgerust met twee compressoren, voor een optimale werking in deellast. Het gebouwenbeheersysteem zorgt voor een optimale sturing van de compressoren.

De benaming ‘hoge’ temperatuur is echter relatief. In de praktijk hebben de radiatoren geen al te hoge temperaturen nodig. Het gebouw is immers goed geïsoleerd en de standaard berekeningsmethode bevat voldoende reserve zodat het nominale regime van 45/35°C alleen in de koudste dagen nodig is. De afgelopen winter kwam men bijvoorbeeld meestal toe met een vertrektemperatuur van 32°C. De dimensionering van de radiatoren voor een dergelijk systeem is een delicaat punt. Daar bestaat echter geen standaard rekenmethode voor.

Het eenvoudigste is om de radiatoren op 100% vermogen te dimensioneren, maar dat kan er in de praktijk toe leiden dat het radiatorcircuit de betonkernactivering gaat overheersen. In dat geval komt men uit bij een standaard radiatorverwarming, met alle negatieve gevolgen voor het rendement. De radiator is dus best niet te groot. Als vuistregel kiest men wel eens 30% van het vermo-

21

PROJECT

01

Dakrenovatie: Gasthuisberg gaat voor de voordelen van koudlijm

D

e campus Gasthuisberg telt ongeveer 50.000 m² platte daken. Een aanzienlijk deel daarvan werd al in het verleden met FOAMGLAS® geïsoleerd. In 2011 werd beslist de daken stapsgewijs te renoveren, en aan te passen aan de huidige normering. Daarvoor werd opnieuw de hoogwaardige cellenglasisolatie van FOAMGLAS® gebruikt. Alleen worden de Ready Block T4+platen nu – om geurhinder te voorkomen – volvlakkig aan de ondergrond verlijmd met PC 500, één van de types koudlijm die de fabrikant speciaal voor compactdaken heeft ontwikkeld.

techcare

Gezien het grote aantal daken van campus Gasthuisberg werd Bureau Bouwtechniek aangesteld om de bestaande toestand in kaart te brengen. Het studiebureau splitste de site op in bouwdelen en maakte een plan van aanpak met bijhorende timing op.

Een groot deel van de platte daken bleek met FOAMGLAS® te zijn geïsoleerd. “Die daken dateren uit verschillende periodes. Aangezien onze oplossingen doorheen de tijd zijn geëvolueerd, betreft het verschillende types producten“, aldus verkoopsingenieur Michaël Cooreman. “Meestal gaat het om de T4, voorganger van de T4+, of om de T2, een type dat in de jaren 70 en begin de jaren 80 dikwijls werd gebruikt.“

22

Masterplan renovatietraject “De daken werden toen uitgevoerd met gemiddeld 7 cm cellenglas en met warm bitumen”, legt Willem-Jan Delvaux (projectingenieur UZ Leuven) uit. “Door de cellenglasisolatie in warm bitumen te plaatsen, ontstond een waterdicht geheel en kon de 7 cm dikke opbouw worden beschouwd als één waterdichtingslaag. Hierdoor hebben we

relatief weinig lekken ondervonden, ook al werden de daken regelmatig belast om onze technieken te kunnen vernieuwen. In 2011 is door de toename van lekken de noodzaak ontstaan om de daken te renoveren. Bovendien zijn alle daken voorzien van ballast of van begroeiing, wat inspectie en onderhoud bemoeilijkte. De studie om de daken te inspecteren resulteerde in een masterplan.”

“UZ Leuven draagt net als FOAMGLAS® duurzaamheid hoog in het vaandel”, aldus Cooreman. “Onze producten zijn onbrandbaar, en water- en waterdampbestendig. Daardoor blijft de isolatiewaarde constant doorheen de tijd.” Delvaux benadrukt ook het drukvaste karakter van FOAMGLAS®: “In een ziekenhuisomgeving worden de technische installaties regelmatig vernieuwd, waarvoor op onze daken een hoge belasting te verwachten valt.”

Geurhinder vermijden In 2014 en 2015 werden er al twee daken gerenoveerd volgens de traditionele methode: met behulp van warm bitumen. Artsen van Gasthuisberg klaagden evenwel over een hinderlijke geur die via de ventilatiekanalen

soms naar binnen kwam. Daarom werd samen met de bouwheer en het studiebureau op zoek gegaan naar mogelijke alternatieven. De fabrikant van isolatiematerialen heeft in zijn gamma namelijk ook koudlijmen, specifiek bedoeld voor het verkleven van onbeklede FOAMGLAS®-platen, van tweezijdig beklede platen (de FOAMGLAS® READY BOARD-panelen) en van panelen die alleen aan de bovenzijde zijn bekleed (de FOAMGLAS® READY BLOCK-platen). De koudlijmen werden in het kader van een ATG getest op drie types van deze drie soorten isolatie: type T4+, type S3 en type F. De PC 500 kwam als beste oplossing uit de bus.

Koudlijm PC 500 is een eencomponentenlijm op bitumineuze basis, speciaal ontwikkeld voor zijn compactdaksysteem. “De koudlijm is bij uitstek geschikt voor FOAMGLAS®-platen op dakvlakken uit beton en hout, geeft hetzelfde kwalitatief resultaat als het warme bitumen, maar biedt nog enkele extra voordelen.

Koudlijm is veiliger, gezien de geringere kans op brandwonden”, aldus Cooreman. “Warm

Gefaseerde aanpak Een eerste dakrenovatie van 800 m² met koudlijm vond plaats in het voorjaar van 2017. In mei volgde een tweede dak dat werd afgebroken en vernieuwd met behulp van FOAMGLAS® en koudlijm. Omdat de ruimte onder het dak doorlopend in gebruik moest blijven, werd er een bitumineuze noodlaag aangebracht, om zo een onmiddellijke waterdichting te bekomen. Daarop kwamen 15 cm dikke Ready Block T4+-platen, met de PC 500 (5 kg/m²) volvlakkig aan de ondergrond verlijmd. Deze zijn afgewerkt met een bitumenlaag en een wegbrandfolie. Op de isolatie kan onmiddellijk volvlakkig een waterdichtingslaag worden aangebracht, wat de plaatsing vereenvoudigt. De dakdichting

02

bestaat uit een tweelaagse roofing met een bitumen onderlaag en een APP-eindlaag, beide volvlakkig gebrand.

Langdurig betrouwbaar De renovatie van de daken werd uitgevoerd door de nv Zolderse Dakprojecten. ZDP bracht FOAMGLAS-isolatie met behulp van warm bitumen aan op onder meer de nieuwe NATO-gebouwen te Evere, en diverse gebouwen van Belgacom, Proximus en de stad Gent. In combinatie met koudlijm plaatste het bedrijf FOAMGLAS® op het dak van Janssen Pharmaceutica (Beerse) en van Connectimmo Gent. “Op basis van het inschrijven bij een openbare aanbesteding kwam onze offerte uit de bus als de meest complete.

Ook onze projectervaring zal hebben meegespeeld”, zegt projectleider Jeff Houben.

“Eerst werd de koudlijm met een speciaal getand verdeelspaan op het oppervlak van de dragende ondergrond aangebracht”, zegt Houben nog over het Leuvense project. “Dan werden twee aan elkaar grenzende zijkanten van elke plaat gedompeld in de koudlijm die zich reeds op de ondergrond bevindt, om zo voegvulling te verkrijgen. Elke isolatieplaat hebben we op ongeveer 3 cm van de reeds gekleefde platen gelegd, in halfsteensverband en in parallellen rijen. Daarna werd de plaat met de ene hand diagonaal op zijn plaats gegleden, terwijl met de andere hand

licht op de bovenzijde wordt gedrukt. Op die manier wordt de isolatie verkleefd en de ondergrond geëgaliseerd en zijn de voegen gevuld. Koudlijm is snel aan te brengen en verzekert een langdurige en gelijkmatige hechting.“ Volledige verlijming “Koudlijm is evenwel moeilijk te verwerken onder 5 °C, en heeft als nadeel dat de naden moeilijker te dichten zijn”, zegt Delvaux. ”Er moet voldoende lijm worden gebruikt om een volledige verlijming te krijgen. Voor een zo goed mogelijk gesloten voeg moeten de zijkanten voor het plaatsen goed worden ondergedompeld. Bij de verdeling van de lijm wordt gebruikgemaakt van een lijmkam van 5 kg/m²”. Een correcte plaatsing is belangrijk.

“De klant kan, volledig gratis, een beroep doen op onze technische dienst voor een werfopstart en/of opvolging”, aldus Michaël Cooreman.

Door Philip Declercq Foto’s: FOAMGLAS®

www.foamglas.be 01. Bureau Bouwtechniek bracht het grote aantal daken van campus Gasthuisberg in kaart.

02. Koudlijm is veiliger, gezien de geringere kans op brandwonden, en veroorzaakt geen geurhinder.

03. Inmiddels vonden er 2 dakrenovaties plaats met FOAMGLAS® en koudlijm.

03 techcare

bitumen heeft een temperatuur die kan oplopen tot 200 °C. Bij koudlijm is er geen bitumenketel – en dus geen opwarming – nodig.

Er kan sneller gestart worden. Er is bovendien geen geurhinder.” Ook Delvaux is overtuigd van de voordelen van koudlijm: “Ook de lagere investeringskost – er is onder andere geen verwarmingsketel nodig – is een pluspunt. Het feit dat de soepelere lijmlaag kleine zettingen beter toelaat, en dat ook kleine en slecht bereikbare daken veilig en snel gerealiseerd kunnen worden. Last but not least is er de hogere verwerkingssnelheid van koudlijm.”

23

REPORTAGE

Technologie en optimale service speerpunten voor centrale sterilisatie 01

A

techcare

anvankelijk was Münchener Medizin Mechanik (MMM Group), opgericht in 1954, een fabrikant van autoclaven voor ziekenhuizen. Op vandaag is het Duitse familiebedrijf actief in drie productgroepen: autoclaven, reinigings- en desinfecteertoestellen (‘washers’) en karrenwashers. In het kader van de Europese aanbestedingsregels lanceerde het bedrijf zich de voorbije jaren sterk op de exportmarkt en werden buitenlandse verkoopkantoren opgericht.

MMM Benelux is sinds 2013 actief vanuit Tienen.

24

Dit filiaal telt – naast eigen sales en techniekers – twee montageteams die zorgen voor inbedrijfsstelling en dienst-na-verkoop. “Voor de inbedrijfsstelling moeten niet enkel de technieken voorhanden zijn, maar moeten alle machines en nutsvoorzieningen in de sterilisatielijn aangesloten en beschikbaar zijn. De medewerkers die de machines in bedrijf stellen, doen ook de service achteraf.

Service en opleiding van de ziekenhuismedewerkers zijn echte speerpunten voor MMM Group”, aldus Frank Schepmans, verantwoordelijke MMM Benelux. “In België focussen we op healthcare, en deels op life science. Vaak worden aanbestedingen voor autoclaven in een lastenboek opgenomen in eenzelfde lot samen met washers en karrenwassers, die eveneens deel uitmaken van een Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) van een ziekenhuis.

De markt verplicht ons als het ware om totaalinstallaties (voorspoeleilanden, washers, autoclaven en karrenwassers), op maat van het ziekenhuis aan te bieden. Een autoclaaf kan met twee tot 18 eenheden per toestel uitgerust worden, terwijl een washer een 15tal eenheden telt. Vanuit de grotere zieken-

huizen is er een stijgende vraag naar wasmachines met 30 eenheden.”

‘Volwaardige ziekenhuisactiviteit’ De tijd dat sterilisatieafdelingen in de ziekenhuiskelders waren ondergebracht, is voorbij.

Mede ingevolge de nieuwe normering maken ze nu volwaardig deel uit van het ziekenhuis en worden specifieke competenties van de medewerkers gevraagd. Moderne, kubus-

02

vormige sterilisatiekamers zijn opgetrokken in staal van 5 mm dik en uitgerust met een grote diversiteit aan leidingen, kleppen, meters etc. “Alle componenten (van sensoren tot warmtewisselaars) van onze machines zijn Made in Germany en voldoen aan de hoogste kwaliteitsvereisten. Elke machine staat met een server in verbinding, zodat elke cyclus traceerbaar is. Een CSA moet continu operationeel zijn. Het proces kan dan ook

grotendeels geautomatiseerd verlopen”, aldus Schepmans.

CHIREC en Sint-Maarten Momenteel zijn er een 70-tal MMM -installaties operationeel in Belgische ziekenhuizen.

De beschikbare ruimte is bepalend voor het aantal machines. Indien er voldoende plaats beschikbaar is, wordt er vaak met een combinatie van grotere en kleinere toestellen gewerkt. Zo omvat de sterilisatieafdeling

van het nieuwe CHIREC-ziekenhuis in Brussel onder meer vier grote en twee kleine MMM Group autoclaven. De aard van de belading kan de volgorde van de machines bepalen.

Een ander lopend project is het Sint-Maarten ziekenhuis in Mechelen, waar de menselijke manipulatie van de sterilisatiesets tot in de operatiezalen tot het strikte minimum zal herleid worden. Het sterilisatietraject – er komen vier grote MMM Group sterilisatoren – zal er sterk geautomatiseerd verlopen met

automatische ontladingstafels. Naast deze autoclaven worden ook zes was- en desinfecteertoestellen en twee karrenwashers geplaatst. Ook in Nederland timmert MMM Group aan de weg. “Vanaf volgend jaar zal een vanuit Tienen aangestuurde verkoopmedewerker zich op deze markt toeleggen.

Op de Belgische markt is er nog groeipotentieel in al onze doelgroepen: ziekenhuizen, life science en farma. In dit laatste marktsegment, waar kamergrote autoclaven op maat van de fabrikant worden ontwikkeld en gefabriceerd, zijn er grote uitdagingen voor onze R&D-afdeling, maar tevens ongekende mogelijkheden”, besluit Schepmans.

Door Philip Declercq Foto’s: MMM Group

www.mmmgroup.com 01. “De Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA) van een ziekenhuis moet continu operationeel zijn. Het proces kan dan ook grotendeels geautomatiseerd verlopen”, aldus Frank Schepmans, verantwoordelijke MMM Benelux.

02. Vanuit de grotere ziekenhuizen is er een stijgende vraag naar wasmachines met 30 eenheden.

03. Indien er voldoende plaats beschikbaar is, worden er vaak grotere en kleinere autoclaven gecombineerd.

techcare

03

25

REPORTAGE

WKK & zorg: vervangingsmarkt wint aan belang 01

D

techcare

e groeimarkt voor WKK’s in de zorgsector lijkt wat over zijn hoogtepunt heen, terwijl de vervangingsmarkt steeds meer aan belang wint. Samen met enkele specialisten van Vanparijs Engineers overlopen we de ontwikkelingen rond WKK aan de hand van enkele Brusselse zorgprojecten. Een zorginstelling die een WKK wil installeren, doet er goed aan volgens een stappenplan te werken en dit nauwgezet op te volgen. In grote lijnen kunnen we de diverse te volgen stappen doorheen dit traject als volgt samenvatten: haalbaarheid van de gewenste WKK-installatie, vergunningstraject, bestekopmaak, aanbesteding en selectie van offertes, implementatie en opstart, exploitatie en onderhoud. Het spreekt voor zich dat ook een nauwe samenwerking en interactie tussen alle interne en externe partijen cruciaal is voor het welslagen van het project.

26

Afzonderlijk bestek voor WKK Sinds vorig jaar maakt Vanparijs Engineers deel uit van de groep EDF Luminus. Dit neemt niet weg dat de Hoegaardse specialist in UPS en WKK als een satellietbedrijf met een grote autonomie blijft functioneren.

“Voor een zorginstelling die een investering in een WKK overweegt, is de aanschafwaarde slechts één element. Het zijn vooral de onderhoudskosten, de levensduur en de performantie van de WKK-installatie die de doorslag geven”, aldus Sébastien Farinotti – net als Patrick Steegmans – CEO van Vanparijs Engineers. “Indien een studiebureau ons advies inwint bij het opstellen van een lastenboek voor de bouw van een zorginstelling en een WKK wordt overwogen, dan adviseren we altijd een afzonderlijk bestek op te maken. Samen met het studiebureau in kwestie werken we dan het volledige concept – met ketels en WKK – op maat van de bouwheer uit. De retourtemperatuur wordt

hierbij zo laag mogelijk gehouden. De buffer stelt ons in staat het aantal draaiuren te optimaliseren, en er wordt voor gezorgd dat de WKK prioriteit heeft om energie te produceren. Een studiebureau dat in de offerte voldoende vrijheid (grenzen vermogen, grootte buffer…) laat, biedt ons extra flexibiliteit om een WKK optimaal op maat van de klant te garanderen. De keuze van de WKK gebeurt volledig merkonafhankelijk.”

Bredere scope bekijken In de zorgsector van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft Vanparijs Engineers tal van (nieuwe en vervangings) WKK-projecten lopen. Zo werd in het Brugmann-ziekenhuis (campus Horta) in 2016 een design & turnkey WKK-installatie (1560 kWe) gebouwd, dit in het kader van een volledig renovatieplan.

Hierbij werd het ketelhuis gerenoveerd en werd een aantal onderstations geoptimaliseerd om de retourtemperatuur te kunnen

“Voor de bouw van het nieuwe CHIRECziekenhuis werden afzonderlijke loten HVAC, elektriciteit, onderhoud en WKK aanbesteed” Tomas Geeraert, Vanparijs Engineers

Continuïteit verzekeren In het Centre Hospitalier Valida werd het bestaande ketelhuis conform de vereiste normen gerenoveerd. De bestaande verwarmingsketels dienden vervangen te worden.

Voor dit project werkte Vanparijs Engineers nauw samen met studiebureau Allianz Engineering. Er stonden drie verwarmingsketels opgesteld. De twee bestaande aardgasketels werden vervangen door nieuwe HR-verwarmingsketels. In een latere fase werd ook de stookolieketel verwijderd en niet vervangen.

Door de compactheid van de nieuwe toestellen kwam er in het ketelhuis voldoende ruimte vrij om een WKK (150 kWe) te installeren. De werkzaamheden konden worden uitgevoerd zonder enige onderbreking van de ziekenhuisactiviteiten.

Nieuw ziekenhuis CHIREC Het meest recente WKK-project van Vanparijs Engineers in de Brusselse zorgsector is het nieuwbouwziekenhuis van het Centre Hospitalier Régional Edith Cavell (CHIREC) in Oudergem. Ook hier is het betrokken studiebureau technieken Ingenium. “In deze nieuwbouw worden heel wat energievriendelijke technologieën (warmtepompen, PV-installaties, WKK…) voorzien. Er werden afzonderlijke loten HVAC, elektriciteit, onderhoud en WKK aanbesteed. In de loop van het jaar wordt een WKK van 600 kW geïnstalleerd in het powerhouse en er is voldoende ruimte

voorzien voor een extra WKK in de toekomst”, aldus Tomas Geeraert (sales account manager Vanparijs Engineers.

Vervangingsmarkt groeit De mogelijkheden voor WKK op de nieuwbouwmarkt lijken op een saturatiepunt te zijn aanbeland. “Kleinere en middelgrote ziekenhuizen, waar de warmtevraag niet uitzonderlijk groot is, zetten nog de stap naar een WKK-installatie”, aldus Tomas Geeraert. “Maar momenteel wint vooral de vervangingsmarkt meer en meer aan belang.

Treffende voorbeelden hiervan zijn het Sint-Vincentiusziekenhuis in Antwerpen en de Clinique des Frères Alexiens in Henri-Chapelle. In deze laatste zorginstelling werd de bestaande WKK – die dateerde uit 2004 – vervangen omdat het elektrisch rendement van de installatie amper 30 procent bedroeg. Bij de nieuwe WKK ligt het elektrisch rendement maar liefst 7% hoger.”

02

Efficiënt versus robuust Zeker voor zorginstellingen is stroomvoorziening een complementair verhaal van diverse energiestromen. “Een ziekenhuis heeft doorgaans meer energie nodig dan deze die door een WKK-installatie geproduceerd wordt. Een WKK wordt specifiek gemaakt en geoptimaliseerd omwille van zijn efficiëntie (lees: om energie te besparen). Robuustheid is een ander verhaal... Daarom is de aanwezigheid van een noodstroomaggregaat – met als voornaamste eigenschap betrouwbaarheid – noodzakelijk. “Een WKK kan niet beschouwd worden als een noodstroomaggregaat voor kritische gebruikers”, besluit Farinotti.

Door Philip Declercq Foto’s: Vanparijs Engineers

03

www.vanparijs-engineers.be

01. In het Brugmann-ziekenhuis (campus Horta) werd in 2015 een design en turnkey WKK-installatie (1560 kWe) gebouwd.

02. In het CHU Saint-Pierre werd een design & turnkey WKK-installatie (1,5 MWe) – met variabele debietregeling – in de bestaande stookruimte gerealiseerd.

03. Het Valida-ziekenhuis: compacte nieuwe verwarmingstoestellen zorgden ervoor dat er voldoende ruimte in het ketelhuis vrijkwam om een WKK (150 kWe) te installeren.

techcare

verlagen. Meestal is deze te hoog bij gebrek aan variabele debietregeling. “Door van bij de aanvang van het project eerst een WKK te installeren en te laten produceren, kon er reeds vanaf dag één bespaard worden. Deze besparingen maken het mogelijk de investering te financieren. In overleg met het studiebureau Ingenium werd beslist ook de bredere scope (warmteproductie en -verdeling) aan technieken binnen het ziekenhuis te bekijken. In een tweede fase wordt er nog een lastenboek opgesteld om de verwarmingsketels te vervangen, rekening houdend met de geïnstalleerde WKK”, aldus Farinotti. In het CHU Saint-Pierre werd eveneens een design & turnkey WKK-installatie (1,5 MWe) – met variabele debietregeling – in de bestaande stookruimte gerealiseerd.

27

PROJECT

Software bouwt mee aan groei OCMW Harelbeke 01

H

OCMW tot een heel aangename werkplek.

Er is nooit stilstand, er heerst hier een dynamiek, een streven naar innoveren.”

Het OCMW Harelbeke mag zich één van de grootste werkgevers van de stad met iets meer dan 30.000 inwoners noemen. Het kan rekenen op 350 medewerkers en bijna 300 vrijwilligers die zich elke dag weer tot het uiterste inzetten. Een van die medewerkers is Kenny Verhulst, directeur aankoop en facilitair beheer. “Onze organisatie rust op twee pijlers: enerzijds de residentiële ouderenzorg, anderzijds de sociale dienstverlening.

Naarmate beide takken de voorbije jaren aangroeiden, kwamen er ook steeds meer medewerkers bij op de ondersteunende

Investeren in informatiseren Verhulst zag zijn job gedurende de jaren enorm evolueren naarmate de facilitaire diensten meer en meer gecentraliseerd werden. Ook de manier van werken professionaliseerde. “Onze technische dienst telt nu twaalf medewerkers. Vroeger was dat een stuk minder. Als iemand een probleem had, noteerde hij dit in een schriftje op de afdeling. Wanneer de technische dienst dan zijn ronde deed, werd het euvel aangepakt. Door de snelle groei van het OCMW werd deze situatie echter onhoudbaar. Daarom deed de informatisering zijn intrede. In eerste instantie met een bescheiden programma dat eigenlijk weinig meer was dan een uitgebreid e-mailsysteem waarin periodiek terugkerende taken geregistreerd konden worden. Het bood ons echter te weinig rapportagemogelijkheden, dus keken we uit naar een volwaardig pakket.” Zoals de wetgeving het verplicht schreef het OCMW Harelbeke in 2009 een overheidsopdracht uit met een duidelijk eisenpakket. Verhulst verduidelijkt: “We wilden een gebruiksvriendelijk systeem, zowel voor medewerkers van de technische dienst als voor interne klanten. Daarin wilden we in >>>

arelbeke is meer dan louter de aankomstplaats van één van onze grootste voorjaarsklassiekers. De stad aan de Leie is volop in beweging. De uitdieping van de rivier om een verbinding tussen de Seine en de Schelde te realiseren, vormde het sein om het marktplein een nieuw aangezicht en de volledige stad een nieuw elan te geven. Ook het OCMW Harelbeke deint mee op deze golf en groeit. Vorig jaar werd met De Vlinder een nieuw woonzorgcentrum geopend. Om het beheer van al zijn diensten vlot te regelen, kan het OCMW rekenen op de software van Ultimo. diensten. Daarom kregen wij ook onze plek binnen het nieuwe woonzorgcentrum De Vlinder. Deze campus staat symbool voor de ambitie van het OCMW om een zorgketen te creëren, een plaats waar verschillende zorgdiensten aangeboden worden. We hebben hier alle ruimte in de vorm van kantoren en een magazijn om die diensten efficiënt te beheren. Aan het project De Vlinder hebben we meer dan acht jaar gewerkt. De opening was dan ook een mooie bekroning van heel veel werk. Maar een jaar later zitten we al weer volop met nieuwe projecten. Dat maakt het

01. Het nieuwe woonzorgcentrum De Vlinder. Deze campus staat symbool voor de ambitie van het OCMW om een zorgketen te creëren.

techcare

02

28

02. Het OCMW Harelbeke wil de gegevens die het nu al ter beschikking heeft gebruiken voor een groter inzicht in zijn werking.

2621EP SECURITHERM EP BIOSAFE DE EERSTE WASTAFELMENGKRAAN DIE AAN ALLE VEREISTEN IN DE ZORG VOLDOET

testo thermography app

SECURITHERM, totale antiverbrandingsveiligheid: Binnenwerk met drukcompensatie Securitouch technologie (thermische isolatie) Veilige thermische spoelingen

De beste keuze voor elke toepassing

BIOSAFE, beheren van de bacteriegroei: Beperkte hoeveelheid water in het lichaam

De nieuwe thermische camera´s testo 865 - 868 - 871 - 872:

Biosafe kraanuitgang geïntegreerd in het lichaam Geen contact tussen het water en chroom, nikkel en lood

• Uitstekende beeldkwaliteit dankzij resolutie tot 320 x 240 pixels • Eenvoudige thermografie dankzij de nieuwe functies: testo ScaleAssist & testo ε-Assist • Draadloze verbinding met tablet en smartphone via testo thermography app www.testo.be

Pub septemberAd-testo-865-868-871-872-thermography-80x263-BE.indd 1

4/09/2017 10:58:59

Meer informatie op delabiebenelux.com

PROJECT

eerste instantie ‘jobs’ kunnen melden: technische problemen signaleren. Daarnaast moest het ook ons patrimonium helpen beheren.”

Alles gekoppeld in één database Uit de verschillende offertes stak de oplossing van Ultimo er met kop en schouders bovenuit. “De sterke troeven waren de resem extra mogelijkheden die de software bood en de modulaire opbouw. Elke module kan apart aangekocht worden in functie van onze groei, maar koppelt wel altijd terug naar dezelfde database. Alle gegevens zijn dus gekoppeld aan elkaar. Neem nu een bureaumeubel. Dat krijgt niet alleen een koppeling met de leverancier en alle gegevens bijvoorbeeld rond onderhoud, maar tevens met het kantoor en het gebouw waarin het zich bevindt. Zo weet onze technische dienst meteen ook waarheen als er een euvel gesignaleerd wordt.” Vanaf 2009 begon OCMW Harelbeke met de implementatie van de software. Een ambitieuze start want het koos meteen voor een breed pakket aan modules: werkopdrachtbeheer, contractbeheer, gebouwbeheer, sleutelbeheer, aankopen…

“Toen we de demo van Ultimo gezien hadden, duizelden we van de mogelijkheden die plots binnen handbereik lagen. We wilden deze meteen waarmaken in onze organisatie, maar hebben wat onderschat hoeveel tijd er zou inkruipen om alle basisgegevens te verzamelen en te implementeren. We hadden immers geen Excel-lijsten ter beschikking. Alles moest nog aangemaakt worden

techcare

03

30

en bovendien konden we hier geen extra kracht voor vrijmaken. Dit moest gecombineerd worden met ons normale takenpakket. Gelukkig konden we toen rekenen op het advies van Ultimo om snel te schakelen en dit stap voor stap tot een goed einde te brengen.”

“Software is een krachtige tool om beslissingen te motiveren want je hebt de gegevens zwart-op-wit.”

Onmisbaar instrument Dat heeft gerendeerd. Zeven jaar later beschikt het OCMW Harelbeke reeds over meer dan 8.000 unieke installaties in zijn systeem en zijn er meer dan 23.000 jobs tot een goed einde gebracht. Verhulst blijft bijzonder te spreken over het systeem. “Software kan snel achterhaald zijn. Ultimo is een partner die innoveert. Ze werken constant aan nieuwe updates en functionaliteiten om mee te zijn met hun tijd, zowel qua uitzicht als qua werking. Als ik ’s ochtends aan mijn dag begin zet ik drie programma’s zonder nadenken open: mijn mail, Ultimo en nog een speciaal programma voor overheidsopdrachten. Dat zegt veel. We zouden het niet meer kunnen missen.” Toch is dit zeker nog niet het einde van de rit. OCMW Harelbeke ziet nog verdere mogelijkheden om in de toekomst met nieuwe modules zijn werking verder te professio-

04

naliseren. “Bijvoorbeeld door de indienststellingsverslagen van nieuwe apparatuur aan te maken in Ultimo en ineens te linken aan de betreffende installatie. Maar in eerste instantie willen we de gegevens die we nu ter beschikking hebben gebruiken voor een groter inzicht in onze werking. We kunnen van onze installaties nu zowel de economische als de technische levensduur in kaart brengen om weloverwogen beslissingen te maken over herstellen of vervangen. Software is een krachtige tool om beslissingen te motiveren want je hebt de gegevens zwart-op-wit. Het systeem heeft dus een meerwaarde voor iedereen. Onze technische dienst heeft een overzicht van wat hen te doen staat. Onze interne klanten kunnen zaken melden en zien dat er iets mee gebeurt. En wij hebben alle tools en rapportagemogelijkheden ter beschikking om het bestuur onderbouwd te informeren.”

Door Valérie Couplez

www.ocmwharelbeke.be www.ultimo.com 03. De technische dienst bestaat uit twaalf medewerkers die dankzij de software van Ultimo een perfect overzicht hebben van wat hen te doen staat.

04. Zeven jaar later beschikt het OCMW Harelbeke reeds over meer dan 8.000 unieke installaties in zijn systeem en zijn er meer dan 23.000 jobs tot een goed einde gebracht.

05. Kenny Verhulst, directeur aankoop en facilitair beheer: “Toen we de demo van Ultimo gezien hadden, duizelden we van de mogelijkheden die plots binnen handbereik lagen.”

03

05

Maximale veiligheid en comfort in de operatiekamers De nieuwe generatie ARGUS rookmelders “Dankzij een betrouwbare elektrische voeding en een volledig geautomatiseerde oplossing voor de sturing en het gebruik van alle functionaliteiten van de kamer, kunnen we ons volledig concentreren op onze patiĂŤnten.â€?

schneider-electric.be Schneider Electric nv/sa - Klantendienst: +32 (0)2 37 37 502 customer-service.be@schneider-electric.com - www.schneider-electric.be

PROJECT

Optimale combinatie tussen energiezuinigheid, comfort en kostprijs 01

B

techcare

ij het ontwerp van installatie voor appartementen stoot men meer en meer op het probleem dat verwarming en bereiding van sanitair warm water (SWW) moeilijk te verzoenen zijn in één toestel. Het benodigde vermogen voor verwarming daalt, terwijl dat voor SWW gelijk blijft of zelfs stijgt. Een handige oplossing is dan om de woningen uit te rusten met satellietstations, die gevoed worden vanuit een centrale stookplaats. Zo combineert men het rendement van een centraal systeem met de soepelheid van een individuele gaswandketel. In het assistentiewoningenproject Vivasse in Asse werd dit systeem toegepast met materiaal van Comap.

32

Verwarming en sanitair warm water verzoenen De energiebehoeften voor verwarming en voor SWW lopen steeds meer uiteen. Vooral in compacte woonvormen zoals assistentiewoningen, is dit effect merkbaar. Het project Vivasse in Asse is geen uitzondering.

Men kwam uit op een warmtebehoefte van 5 kW per wooneenheid, terwijl de bouwheer toch voldoende SWW-comfort wilde bieden, waarvoor ongeveer 25 kW aangewezen was.

Een individueel verwarmingstoestel dat een dergelijk modulatiebereik aankan, is niet eenvoudig te vinden.

Een centrale stookplaats biedt uitkomst, maar met een traditionele verdeelinstallatie is het niet evident om soepel in te spelen op wisselende belasting of individuele comfortwensen. De oplossing bestaat erin om te werken met een afleverset per woning, ook satellietunit of woningstation genoemd. Dergelijke sets zorgen voor de aansluiting van de woningen op het centraal circuit, en staan tevens in voor de productie van SWW via een

platenwisselaar. Zo heeft men de voordelen van een centrale stookplaats en kan men in de dimensionering rekening houden met gelijktijdigheidsfactoren. Het satellietstation is verbonden met de woningthermostaat, en laat net zoveel vermogen binnen als nodig.

Tevens is het uitgerust met een platenwisselaar voor de bereiding van sanitair warm water. Als er SWW-vraag is, levert de centrale leiding altijd voldoende vermogen om het gewenste comfort te leveren, zonder dat er een aparte SWW-circulatieleiding nodig is.

Verder kunnen de units voorzien worden van verschillende meters en registratietoestellen.

Zo heeft men niet alleen een helder zicht op het eigen verbruik, men kan zich ook een beter idee vormen van de werking van de installatie. Op die manier vormen satellietstations een optimale oplossing. Zoals Jeffrey Werckx van Comap het uitdrukt: “De woningstations scoren goed qua energiezuinigheid, comfort en installatiekosten. Voor elk criterium apart zijn er misschien wel andere technieken. Op het snijpunt tussen de drie vereisten, komt

men echter altijd bij satellietunits uit”.

Bovendien is het een plaatsbesparende oplossing. Alles kan netjes worden weggewerkt in een schacht of een kast. Men hoeft geen stookplaats aan te leggen, met gasleiding, verluchting of voorzieningen voor luchttoevoer of rookgasafvoer. Zeker in het kader van assistentiewoningen, waar elke vierkante meter telt, is dat een voordeel.

Satellietstations voor assistentiewoningen Bij het nieuwbouwproject Residentie Vivasse in Asse heeft installatiebedrijf Blockdias satellietstations toegepast. Het gaat in totaal om 77 assistentiewoningen van ruim 50 m2 elk, telkens voorzien van een unit. De toestellen worden bevoorraad vanuit een centrale stookplaats met een condensatieketel van 650 kW via een verdeelleiding volgens het combilus-principe. Op het gelijkvloers is een ringleiding aangelegd, die alle blokken bedient. Per blok is er dan een schacht met een stijgleiding. Er wordt een regime

van 70/50 aangehouden om voldoende SWW-comfort te garanderen, met een ontwerpdebiet van 600 l/h per satellietunit.

EcoAdvance van Comap Blockdias koos voor EcoAdvance-stations van Comap. Een van de redenen voor deze keuze was de isolerende omkasting van de unit. Dat is handig bij de plaatsing omdat er zo geen extra isolatie moet worden aangebracht. Ook de opbouw is montagevriendelijk bedacht. Men kan namelijk al de aansluitleidingen vooraf aanleggen en aansluiten op een montageframe. Voor de montage van de eigenlijke satellietunit kan men dan wachten tot de afwerkingsfase. Zo is de kans op beschadiging of diefstal tijdens de werken miniem. Bovendien kan men vooraf de leidingen testen en onder druk zetten, zodat men zeker weet dat de verdeelinstallatie naar behoren werkt voor men de units monteert.

Betrouwbare partner De installatiefirma had al goede ervaringen met Comap, en maakt bij voorkeur gebruik van het materiaal van deze fabrikant. Toen er in dit project satellietstations moesten worden toegepast, een techniek waar het bedrijf weinig bekend mee was, lag het voor de hand om een beroep te doen op een vertrouwde partner. Comap bood ook ondersteuning bij de selectie en berekening van de verdeelinstallatie. Bovendien is het bedrijf een echte systeemaanbieder, die ook leidingen, fittingen, collectoren, kleppen, inregelventielen, radiatorthermostaten, regelsystemen, vloerverwarming en nog veel meer kan leveren. In dit project zijn bijvoorbeeld de regelkleppen van de primaire kring en de collectoren en verdeelleidingen voor de verwarming uitgevoerd met materiaal van de fabrikant. Dat is nog maar een kleine greep uit het assortiment.

Blockdias is een firma uit het Gentse met activiteiten in de metaalconstructie, ketelbouw en verwarming. De afdeling verwarming heeft meer dan vijftig jaar ervaring en stond voor dit project in voor de aanleg van de verwarmingsinstallatie. De samenwerking met Comap verliep tot ieders tevredenheid.

Door Alex Baumans

www.comap.be 01. De assistentiewoningen van Residentie Vivasse in Asse werden uitgerust met satellietstations van Comap.

02. De units werden discreet weggeborgen in een kast.

De isolerende omkasting is een troef van de Comap EcoAdvance.

03. Het verbruik van elke woning wordt nauwkeurig geregistreerd.

04. De satellietstations zorgen voor warm water in de badkamer, zonder wachttijden of legionellarisico.

05. De ringleiding verbindt alle gebouwen op het gelijkvloers. Tussen de gebouwen loopt de leiding via speciaal geïsoleerde schachten.

“Satellietstations zijn de optimale oplossing qua comfort, energiezuinigheid en installatiekosten.”

Jeffrey Werckx, Comap

04

02

03

0503 techcare

De EcoAdvance is uitgerust met een elektronische regeling. Dat heeft het voordeel van een soepele werking en een snelle reactietijd. Dat is vooral voor SWW van belang.

Zodra er een kraan opent, wordt de warmtewisselaar ingeschakeld, zodat er nauwelijks wachttijden zijn. Omdat het SWW binnen de flat volgens het doorstroomprincipe geproduceerd wordt, zijn er in principe ook geen speciale maatregelen tegen legionella nodig.

De EcoAdvance is echter uitgerust met een geïntegreerd antilegionellaprogramma dat, indien gewenst, geactiveerd kan worden. De stations zijn voorzien van een energiemeter, zodat elke bewoner precies weet hoeveel energie hij uit de centrale leiding heeft onttrokken. Dat vormt een nauwkeurige en transparante basis om de kosten te verdelen.

33

EVENT

Tweede editie UTILITY2BUILD wil kwalitatief inspireren

N

a een grondige evaluatie lanceert Kortrijk Xpo de tweede editie van UTILITY2BUILD op woensdag 27 en donderdag 28 september 2017 in hal 4 van Kortrijk Xpo. “Hiermee stappen we af van de eerder gehanteerde timing (eind maart). Ditmaal zullen, naast een zorgvuldig geselecteerd aanbod van producten en diensten voor de utiliteits- en projectbouw, netwerken en learning even belangrijk zijn”, aldus Exhibition Manager Peter Vanbrackel.

In maart 2016 vond UTILITY2BUILD, het nieuwe totaalevent voor bouwheren binnen de utiliteits- en projectbouw, voor de eerste keer plaats. Met deze formule speelt de organisator in op de vraag van de markt naar een professioneel contactplatform. “Het full service concept van het event steunt op een speciaal uitgedachte beurslay-out, een uniforme all-in standenbouw en free catering.

We behouden de twee dagen-formule, die leidt tot persoonlijke contacten voor de exposanten met alle beslissingsnemers en aankoopverantwoordelijken binnen de utiliteitsen projectbouw. De klemtoon ligt niet enkel

techcare

“Er is een zorgvuldig geselecteerd aanbod van producten en diensten voor de utiliteits- en projectbouw, maar netwerken en learning zijn even belangrijk”, aldus Exhibition Manager Peter Vanbrackel.

34

meer op materialen en technieken. Kansen tot netwerken en kennisoverdracht (zie verder) zijn even belangrijk. De kerngedachte blijft zoveel mogelijk inspireren”, aldus Peter Vanbrackel.

The right timing Bezoekers- en exposantenenquêtes hadden uitgewezen dat de 2de helft van maart niet de meest ideale periode van het jaar is voor een concept als UTILITY2BUILD. Er is de aanwezigheid van een aantal sector-gerelateerde beurzen, de nabijheid van het paasverlof alsook de organisatie van een aantal belangrijke wielerwedstrijden in de regio, die net als UTILITY2BUILD een hoog networking-gehalte hebben. “We beslisten daarom om uit te wijken naar het najaar van de oneven jaren en meer specifiek naar 27 en 28 september 2017”, verduidelijkt de Exhibition Manager.

De bezoekersfocus van het event ligt ook ditmaal op bouwheren uit zeven kernsectoren: Education, Government, Offices, Healthcare, Hospitality, Retail en Project Construction.

Leren en inspireren Op beide beursdagen nodigt Kortijk Xpo in totaal 28 ‘top of the bill’-sprekers uit om rond 12 zeer actuele topics binnen de utiliteits- en

“Het full service concept van het event steunt op een speciaal uitgedachte beurslay-out, een uniforme all-in standenbouw en free catering.” projectbouw in debat te gaan. Enkele titels: • Duurzame financiering van gebouwen • De benefits van BIM voor de opdrachtgever • De opmars van houtbouw binnen de utiliteitsbouw • De energetische en exposure meerwaarde van gevelrenovatie • The Edge in Amsterdam: het meest duurzame kantoorgebouw ter wereld • De technieker van de toekomst • Indoor/Air Quality De eerste beursdag wordt afgesloten met een professioneel netwerkevent. UTILITY2BUILD vindt plaats op 27 en 28 september 2017 van 13 uur tot 20 uur. Gratis toegang mits voorregistratie via onderstaande site.

Door Philip Declercq Foto’s: Kortrijk Xpo

www.utility2build.be

Compliance Made Easy

Happy Aging boost innovaties die kwalitatieve zorg bevorderen

E

ind mei vond in Hasselt de tweede editie van de Happy Aging Day plaats. Happy Aging is een community voor en door ouderen. Samen met bedrijven, zorgorganisaties, kennisinstellingen, beleidsmakers en (inter)nationale partners wordt een boost gegeven aan innovaties die leiden tot meer ondernemerschap en meer kwalitatieve zorg.

“Vandaag bestaat het netwerk uit zo’n 3.000 contacten, beschikken we over een proeftuin van 1.200 Happy Aging People (zestigplussers en mantelzorgers) die actief meewerken aan 40 projecten, organiseren we 45 activiteiten en hebben we 20 partnerships in 10 landen”, aldus Ingrid Lieten (algemeen directeur Happy Aging) en Piet Stinissen (gedelegeerd bestuurder). Ingrid Lieten: “We willen van aging een speerpuntsector maken in Limburg en Vlaanderen. Als je weet dat zestigplussers jaarlijks zo’n 30% meer spenderen dan andere leeftijdsgroepen en tegen 2030 goed zijn voor 24 miljoen extra jobs, een enorme opportuniteit. Wij willen op deze dag, zonder blind te zijn voor de grote uitdagingen op vlak van sociale zekerheid, gezondheidszorg en eenzaamheid, het belang van ouderen voor de economie in de verf zetten.”

Het programma bestond uit 40 sprekers uit 10 verschillende landen, 24 start-ups op de innovatiemarkt, 25 zestigplussers om mee te speeddaten en ongeveer 250 aanwezigen.

“De eerste editie vorig jaar betekende de start van ons ambitieuze plan om van Limburg en Vlaanderen een hotspot te maken voor alle innovaties rond happy & healthy aging. Met deze tweede editie slaan we de handen in el-

kaar met ’s werelds grootste aging community Aging2.0: de Happy Aging Day is immers het forum voor hun allereerste European Summit”, geeft Ingrid Lieten nog mee. “Sinds vorig jaar bouwden we een stevig partnership uit,” voegt Piet Stinissen toe. “Zo brachten we bijvoorbeeld met een Belgische delegatie een bezoek aan de Aging2.0 conferentie in San Francisco.

Door onze ligging in het hart van Europa, de aanwezige expertise en het uitgebreid netwerk koos men ervoor om met ons samen te werken”. Stephen Johnston, ceo van Aging2.0: “Tijdens deze dag konden health en aging start-ups uit de hele wereld hun idee, product of dienst voorstellen om samen met zorgorganisaties, lokale bedrijven en kennisinstellingen synergiën te zoeken”.

Geblokkeerde branddeuren, herkenbaar ?

Wij hebben een draadloze, legale oplossing NIEUW ! Dorgard Pro Voor de professionele installateur Stille activering, geen sirenes nodig Levensduur batterijen : 5 jaar Gecertifieerd EN1155 en goedgekeurd door de brandweer

www.happyaging.be

+32 56 28 00 65 info@connect2safety.be www.connect2safety.be

BOEK

Atrium-International hospital Bangkok

Wachtkamer - Maria-Hilf Hospital (D)

Designing the Patient Room

techcare

De vergrijzing van de bevolking, de besparingen in de gezondheidssector, de veroudering van de ziekenhuisinfrastructuur, nieuwe reglementeringen, de razendsnelle ontwikkeling van nieuwe technologieën zoals 3D-printing en robottechnologie en de gewijzigde visie op de behandeling van patiënten dwingen de zorgsector tot innovatie en tot een hertekening van het zorglandschap. Bij dat transformatieproces horen ook een nieuwe benadering van de architectuur en de interieurarchitectuur van de zorginstellingen.

Dat laatste aspect vormt het hoofdthema van ‘Designing the Patient Room – A new approach for Healthcare Interiors’. Een goed ontworpen, functioneel uitgeruste en aangenaam ingerichte patiëntenkamer en dito zorgomgeving kunnen het herstelproces bevorderen. Maar hoe ontwerpt u een curatieve omgeving? Bepalende elementen in het interieurarchitectuurconcept zijn onder andere licht en ruimte, privacy, uitrusting, comfort, ergonomie, akoestiek, temperatuurbeheersing, veiligheid, onderhoudscomfort, hygiëne. Ontwerpcomponenten zoals materialen, meubelen, oppervlakteafwerking, verlichting en kleuren bepalen mee de sfeer.

Technologie en digitale hulpmiddelen bieden mogelijkheden voor informatie, infotain-

36

ment, contact met de buitenwereld. Al deze interieuraspecten tot en met de aandachtspunten voor zorgkamers voor ouderen en dementerende bewoners komen aan bod in het eerste deel van het boek. Inspirerende voorbeelden van patiëntenkamers voor één of meerdere personen, wachtkamers, circulatieruimten, inkomzones en verpleegposten illustreren de theoretische ontwerpprincipes.

De synthese van internationale ontwikkelingen en trends effent het pad voor het tweede luik van het boek met daarin de voorstelling van veertien internationale projecten. Kenmerkend voor alle projecten is de poging om klinische en medische elementen zoveel mogelijk te verhullen en via de interieurinrichting veeleer een hotelsfeer of een thuisomgeving op te roepen. Dat is bijvoorbeeld zo in het Northwestern Medecine Central DuPage Hospital in Winfield (USA), in het Franziskus Hospital in Berlin en in de Maggie’s Centres. Verrassende details maken het verschil in bijvoorbeeld de imposante Siloah-Oststadt-Heidehaus Clinic in Hannover waar de binnenruimten georganiseerd zijn rond een aantal kleuren, gedichten en tekeningen van medicinale planten. Patiënten en bezoekers kijken uit op daktuinen met diezelfde planten. Het Aiyuhua Hospital for Women and Children in Beijing, het eer-

ste ziekenhuis in China uitsluitend bestemd voor vrouwen en kinderen, is opgevat als een grote leefruimte met royale glasvlakken, vrolijke kleuren, leuke motieven, speelhoeken en gezellige lounges. In het Bayt Abdullah Children’s Hospice in Koeweit, het enige palliatieve zorgcentrum voor kinderen in het Midden-Oosten, is de complete inrichting erop gericht terminaal zieke kinderen en hun families nog een korte kwalitatieve tijd samen te gunnen. Gezellig ingerichte suites, chalets, tekenateliers, bibliotheek, videotheek, speelhoeken, frisse kleuren en motieven doen de ziekenhuissfeer even vergeten.

Open lichte ruimten met een rustgevend uitzicht op de groene omgeving en met een interieur dat uitnodigt tot relaxen en tot een ongedwongen samenzijn met anderen vormen het hart waarrond de oorspronkelijk in Engeland geconcipieerde Maggie’s Centres voor kankerpatiënten zijn ontworpen. Intussen zijn in tal van landen op dezelfde principes geënte Maggie’s Centres gerealiseerd, met de signatuur van Richard Rogers, Zaha Hadid en Norman Foster.

‘Designing the Patient Room – A new approach for Healthcare Interiors’ – Sylvia Leydecker- 176 pagina’s – Engels – Birkhaüser - ISBN 978-3-03821-493-9.

Door Colette Demil

Condensatieketel met groot vermogen

Logano plus KB372

De nieuwe Logano plus KB372 van Buderus is verkrijgbaar in vermogens van 17 tot en met 300 kW. Deze hydraulisch robuuste ketel met een breed modulatiebereik (1/6) zorgt voor eenvoudige planning en service. Dankzij zijn licht gewicht en demonteerbare transportopties is ook de installatie een stuk makkelijker geworden. De ketel kan bovendien uitgerust worden met de nieuwe Logamatic 5000 regeling. Dankzij zijn groot touchscreen wordt de bediening eenvoudiger dan ooit.

Meer informatie: www.buderus.be

■ Breed vermogensbereik ■ Hydraulisch robuust ■ Licht gewicht en compacte afmetingen ■ Eenvoudige bediening

NEWS

Brugs ziekenhuis kiest voor Bifipro® Het Algemene Ziekenhuis Sint-Lucas in Brugge heeft gekozen voor het Bifipro®-systeem van Holland Water. Daarmee wordt legionella in watersystemen voorkomen en bestreden. Wanneer het systeem is geïnstalleerd, mag de warmwatertemperatuur worden gereduceerd en het spoelen worden verminderd. Uit een wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er geen corrosieve effecten op leidingmateriaal en/of appendages optreden bij de inzet van de Bifipro®. Kunststofleidingen ondervinden op geen enkele manier hinder. hollandwater.com/nl

Unilin-wandoplossing voor psychiatrisch ziekenhuis Geel Voor de renovatie van een oude vleugel van het gebouw kiest het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum in Geel voor CicWall Fire Retardant. De door het kliksysteem makkelijk te plaatsen binnenwanden van Unilin werken brandvertragend. Zo vond het psychiatrisch ziekenhuis een brandveilige en kostenefficiënte oplossing om extra ruimte te creëren. www.unilinpanels.com Staf van Hoogten (l.) van Holland Water met Alex Masquelier (r.), directeur infrastructuur en facilitaire diensten van AZ Sint-Lucas Brugge, die de overeenkomst ondertekent.

Wisenet X van Hanwa Techwin De Wisenet X-series van Hanwha Techwin (voorheen Samsung) is uitgerust met de krachtigste chipset die ooit is geïntegreerd in een complete camera reeks. De door Hanwha zelf ontwikkelde Wisenet 5-chip is voorzien van een volledig nieuwe lay-out, waardoor deze beelden veel sneller kan verwerken. www.smartsd.com

Hunter Douglas benadrukt belang zonwering Zon- en daglichtinval in een gebouw heeft zowel voor- als nadelen. Architecten en ontwerpers die hier het beste mee omgaan, verhogen het binnencomfort en verbeteren de energieprestaties van hun gebouwen. Zonwering kan hierbij een belangrijke rol spelen. Vooral als die al in de ontwerpfase wordt meegenomen. Dat is de belangrijkste conclusie uit de whitepaper van Hunter Douglas over de impact van zon- en lichtinval in gebouwen.

techcare

https://hunter-douglas.prezly.com/whitepaper-hunter-douglas-meerwaarde-van-zonwering-nog-steeds-onderbelicht

38

Sanitaire kranen slim in een netwerk verbinden.

protection made easy

Met eSCHELL.

..

Het

intelligente

eSCHELL-Watermanage-

ment-Systeem is het antwoord op de gestegen eisen voor hygiëne en een modern Facility-Management in openbare sanitaire ruimtes. Omdat met eSCHELL kranen zich nu heel eenvoudig via RLAN of kabel laten verbinden.

“Hygi “Hygiëne Hygië bekent kleur met Saniguard”

De perfecte oplossing voor efficiënte, comfortabele en centrale sturing van hygiëne functies, zoals stagnatiespoeling en thermische desinfectie. Inclusief slimme

..

Hygienisch

functies voor kraananalyse en volledige

HACCP goedgekeurd

Bepaal zelf uw kleur

documentatie.

Verandwoordelijkheid voor gezondheid.

Meer info op www.schell.eu.

’Saniguard’ is een aankleurbaar gamma hygiëne verven dat beanwoordt aan de strengste voorschriften in de medische en voedingssector. Maar is ook dé keuze bij uitstek voor labo’s, crèches, scholen en openbare ruimtes.

w w w. l i b e r t p a i n t s . c o m

SCHE_eSchell_80x263+3_NL.indd 2

Saniguard Techcare.indd 1 09.05.17 11:18

31/01/2017 10:36

NOOD AAN BOUWTECHNISCHE ZORG, EXTRA HANDEN OF NIEUWE IDEEËN? FREESTONE GEEFT UW GEBOUWEN OPNIEUW EEN BETERE CONDITIE.

CONTACTEER ONS VRIJBLIJVEND FREESTONE GROUP DE HENE 10 B -1780 WEMMEL T +32 2 453 95 50 CONTACT@FREESTONE.BE FREESTONE.BE

Advert-Freestone-Techcare-168x125mm-DEF.indd 1

25/04/16 15:09

Tarkett introduceert nieuw gamma linoleum Trentino wordt aangeboden in zes felle kleuren en vier neutrale tinten.

Door roze, geel, groen of blauw te combineren met mattere kleuren zijn de mogelijkheden legio.

Originale, het eerste en enige Cradle-to-Cradle™ Gold gecertificeerd™-linoleum, bestaat uit 100% natuurlijke en gerecycleerde grondstoffen.

Het biedt twee designs: Minerale (gemarmerd design) en Generale (lineair design).

Linowall is het enige linoleum met een Bs2-d0-brandcertificaat en het enige type dat ook als wandbekleding kan dienen.

Nieuw van 2N: Helios IP Solo 2N lanceert een toevoeging aan zijn Helios IP video intercoms. De nieuwe Helios IP solo is een compacte video intercom die eenvoudig kan worden geïntegreerd met home automation en met video-surveillance-applicaties.

www.tarkett.be www.smartsd.com

Ophangsysteem Clean Room 24 van Armstrong Plafondfabrikant Armstrong Ceiling Solutions introduceert het verbeterde Clean Room 24 ophangsysteem. De XL² clip maakt een snelle installatie mogelijk.

De fabrieksmatig aangebrachte pakking zorgt voor een perfecte afdichting tussen de tegels en het ophangsysteem. Dankzij de Clean Room 24 kunnen stof, bacteriën en schimmels zich niet ophopen en verspreiden. Het ophangsysteem is uitermate geschikt voor cleanrooms, de voedselverwerkingsindustrie en datacentra.

Siemens-uitbreiding in Walpole gestart Siemens legt de eerste steen voor de uitbreiding in Walpole (Massachusetts), een mijlpaal in de investeringsstrategie om de zorgsector te transformeren. De uitbreiding zal voor een forse groei zorgen van een van de belangrijkste productie- en R&D-faciliteiten voor laboratoriumdiagnostiek in Walpole (Massachusetts). De investering van 300 miljoen dollar maakt onderdeel uit van de bredere strategie van Siemens om lokale waarde te creëren in de VS, de grootste markt van het bedrijf. Het internationale technologiebedrijf is geëngageerd om de Amerikaanse geavanceerde productiesector te versterken, de groei van lokale economieën te stimuleren en goed betaalde banen te creëren. w5.siemens.com/belux/web/nl/

techcare

www.armstrong-plafonds.be

41

NEWS

SmartSD en Vanderbilt introduceren ACT365 Smart SD en Vanderbilt brengen ACT365 op de markt. Het is een cloud-based toegangscontrolesysteem dat tijd- en plaatsonafhankelijk kan worden beheerd vanaf elk apparaat. www.smartsd.com

Het Belgische filiaal van Erie Water Treatment nam op 29 mei zijn intrek in een gloednieuwe vestiging in Grobbendonk.

Geslaagde verhuis voor Erie Water Treatment Sinds 29 mei is de specialist in waterbehandeling Erie Water Treatment gevestigd in nieuwe gebouwen in Grobbendonk (Bannerlaan 83). De firma heeft haar vertrouwde stek in Olen verlaten. De geschiedenis van Erie gaat terug tot 1943, in Wisconsin (Verenigde Staten). In 1969 werd het Belgische filiaal opgericht in Herentals. Onder invloed van algemeen directeur Nick Govaert evolueerde Erie in 2008 van een eenvoudige fabrikant van sturingskleppen tot een leverancier van complete systemen voor waterbehandeling. In 2017, na 48 jaar aanwezigheid in België, keert het bedrijf naar de plaats van stichting terug. Het gloednieuwe gebouw staat voor de groei-ambities van de firma. Sinds 2008 is de omzet verdubbeld en is het aantal medewerkers eveneens gestegen. Met 750 m2 kantoren en 2.500 m2 productie en magazijn is Erie Water Treatment nu klaar voor een volgende groeifase. www.eriewatertreatment.com

Zumtobel geeft licht uit één lichtbron Ondersteuning en advies van A tot Z: het nieuwe merk Zumtobel Group Services (ZGS) biedt zijn klanten voortaan kant-en-klare verlichtingsoplossingen.

Met Complete kan ZGS de verantwoordelijkheid opnemen voor het hele projectbeheer, waardoor er nieuwe deuren naar de verlichtingsmarkt opengaan met deze baanbrekende dienstenportefeuille. Onder meer het FARO Foundation-project in het Zwitserse Windisch is voorzien van zulke verlichtingsoplossingen. www.zgservices.com

Het FARO Foundation-project in het Zwitserse Windisch.

emco hoogwaardige schoonloopzones Voor nog meer ontwerpvrijheid, toepassingsmogelijkheden en duurzaamheid heeft emco het assortiment schoonloopzones uitgebreid met vier series: CONTURA, PRESTIGE, INNOVA en CARE. De schoonloopzones zijn geschikt voor professioneel gebruik in bijvoorbeeld winkelcentra, hotels, openbare gebouwen, kantoren en zorgcentra. De hoge kwaliteit maakt de meeste series ook geschikt voor rolstoelen en rollators. Alle series voldoen aan de slipgevoeligheid DS volgens EN 13893 en brandklassen Bfl-s1 of Cfl-s1 volgens EN13501-1.

techcare

www.emco-bau.com

42

MMM Protecting Human Health MĂźnchener MedizinMechanik GmbH

Innovatieve kwaliteit O n e - t o - o n e d i e n s t ve r l e n i n g Uw CSA partner van A tot z

MMM GmbH BC Tienen - Leuvenselaan 172 3300 Tienen info@mmmgroup.be +32 16 530. 690

Ingenuity for life creĂŤert perfecte omgevingen We beginnen ons leven allemaal in een perfecte omgeving: in de buik van onze moeder.

Een omgeving waar het nooit te koud of te warm, nooit te luid of te stil is; een plek waar we ons altijd veilig en geborgen voelen.

Waarom zouden we ook niet de rest van ons leven in perfecte omgevingen doorbrengen?

Tijd om je eigen perfecte omgeving te creĂŤren met gebouwentechnologie van Siemens.

Volg #CreatingPerfectPlaces voor meer informatie!

siemens.be/perfect-places