klassieke zaken 2 2010 by tein Traniello

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 30ste jaargang aprIl 2010 Nr 2

KLASSIEKEZAKEN

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

Ivรกn Fischers Dvorรกk klinkt naar

exclusieve aanbieding

volksmuziek

Christina Pluhar pakt mediterrane traditie op www.KLASSIEKEZAKEN.nl

4578142

6071070

6083912

EmmanuEl Pahud

Yundi (voorheen Li) maakt zijn debuut bij EMI Classics met de complete Chopin Nocturnes

Pluhar’s L’Arpeggiata samen met Philippe Jaroussky, Nuria Rial en vele anderen… dit is dé ultieme Paas-cd

De eerste fluitist van de Berliner Philharmoniker met ons eigen RPhO olv Yannick Nézet-Séguin

6071020

6073672

christina Pluhar

9659302

Yundi

artEmis QuartEt

In januari uitgeroepen tot Best Ever Recording en onderdeel van de nieuwe EMI Masters-serie

Live-opnames van pianiste Martha Argerich en haar vrienden tijdens het Lugano Festival 2009

Vier Beethoven-favorieten uitgevoerd door het kwartet… that makes chamber music spectacular

6945740

martha argErich

6264782

dinu liPatti

max EmanuEl cEncic

Peace is de vijfde cd van het wereldberoemde Britse engelachtige jongenskoor Libera

Cencic wordt gezien als een waar fenomeen en met deze countertenor-werken van Handel bewijst hij waarom

2672779

libEra

rolando Villazon In maart maakt Villazon zijn comeback met L'elisir d'amore: live in Wenen én met deze nieuwe DVD

w w w.emiclassics.com

exclusieve aanbieding

L’Arpeggiata laat oude mediterrane muziek opbloeien Via Crucis, ‘Kruisweg’, heet de aanstekelijke nieuwe cd van L’Arpeggiata, het ensemble van de harpiste en luitspeelster Christina Pluhar.

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

95 ,

1cd + bonus dvd

EXCLUSIEVE AANBIEDING

102 490VKZ

95 ,

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50 * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 21mei 2010.

Opnieuw verkent ze het terrein dat ligt tussen de gecomponeerde barokmuziek en traditionele dansvormen als folia en tarantella. Het religieuze bewustzijn in Zuid-Europa, dat volgens Pluhar zowel in Napels als op het platteland van Corsica nog springlevend is, vormde een inspiratiebron voor de nieuwe opname. De stersolisten Philippe Jaroussky en Nuria Rial krijgen gezelschap van het ensemble Barbara Fortuna, een fenomenaal zingend Corsicaans mannenkwartet dat de eeuwenoude mediterrane cultuur in ere houdt. Biber, Merula, Legrenzi, Ferrari, Rossi, Sances, Monteverdi e.a. Via Crucis Nuria Rial, Philippe Jaroussky, Ensemble Barbara Fortuna, L’Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar Virgin Classics 5099960710703 (deluxe edition met bonus-dvd)

www.klassiekezaken.nl

klassieke zaken 30e jaargang, nummer 2 april 2010 Winkelprijs € 3,15 Dit tijdschrift wordt uitgegeven door de Vereniging Klassieke Zaken onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

La Petite Bande dringt door tot kern van Bachs muziek

deze maand

Hoofdredacteur

Bela ˘ Luttmer

Aan deze aflevering werkten mee

Frederike Berntsen, Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Frits de Haen, Hans Heg, Hieke van Hoogdalem, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Doron Nagan, Niek Nelissen, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Lonneke Regter, Gerard Scheltens, Marijke Schouten, Willem Veldhuizen, Jurjen Vis, Stephen Westra, Jos van der Zanden Eindredactie

Bela ˘ Luttmer Eddie Vetter

Yundi speelt Chopins Nocturnes op EMI

Art direction + vormgeving

colofon

Tein, www.tein.nl Coverfoto

Marco Borggreve

Klassieke zaken verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 50.000 stuks en wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en toegestuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

Ledenadministratie

Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel 0900 - Aboland (0900 - 2265263 - A 0,10 per minuut), fax 0251-310405 www.aboland.nl Stopzetten abonnement

Peter Dijkstra’s Beierse liefde

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden. Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever. De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. De naam Klassieke Zaken is gedeponeerd voor de Benelux ISSN-nummer 1388-4581 Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. © 2010 Vereniging Klassieke Zaken Het volgende magazine verschijnt 21 mei 2010

april 2010

31 Egorov naamgever gouden YPF-medaille

Stephen Hough in unieke pianoserie Hyperion

Michiel Borstlap over Bach en Thelonious Monk

fotograaf de beeldredaktie/Peter arno broer

en verder Klassieke Zaken Aanbiedingen Exclusieve aanbieding 03 08 52

VAN DE REDACTIE

Via Crucis, de Kruisweg van Christina Pluhar Requiem Dvorák door Mariss Jansons Bachs Hoogmis door het Orkest van de

Achttiende Eeuw Klassieke Zaken aanraders

Onbekende passiemuziek Fluitist Emmanuel Pahud als operaster 11 Isabelle Faust gaat terug naar de bron 11 Han-Na Chang en Antonio Pappano 10 Rothe, 10

06 Iván Fischer maakt

modelopname van Dvoráks symfonieën 13 Naakte Matthäus-Passion van La Petite Bande 14 Yundi, prins van de piano 16 Opnieuw bij de Nederlandse

Opera: Les Troyens 19 Nieuwe release in NaïvesVivaldi-collectie 21 Mike Spring maakt unieke pianoserie voor

Hyperion 23 Masaaki Suzuki in

Bachs cantates deel II Peter Dijkstra, thuis in Beieren 26 Kissin reikt prijs uit opYPF Pianoconcours 28 Michiel Borstlap:‘Piano zit diep in het geheugen’ 24

Rubrieken 04 colofon 05 van de redactie 31 Hans Hegs column

KLASSIEKEZAKEN

CLUB

32 de beste klassieke cd’s 49 puzzel

21-12-09 12:36 clubledenpas3.indd 1

Op vertoon van de clubledenpas extra korting voor Clubleden.

innenkort valt de nieuwe Klassieke Zaken Clubledenpas bij u in de brievenbus.Tijd voor een cadeautje. Op de pas hebben we alvast een tegoed van P 5 gestort, te besteden in uw speciaalzaak bij aankoop van een cd of dvd vanaf P 20. Voor ideeën kunt u uw hart ophalen in dit lentenummer van uw blad. Zelfs wie alles al in huis heeft, kan erdoor op verrassende gedachten komen. Zo biedt de pianoserie met onbekende concerten van het label Hyperion een spannende selectie uit het oeuvre van Medtner, Paderewski, Moszkowski en andere componisten. Zij combineerden hun liefde voor het instrument vaak met een ongewoon grote belangstelling voor de atletische kant van het vak. Dat vraagt om pianisten die niet kijken op een nootje meer of minder. De pianospecialist van het label, Mike Spring, heeft de musici erop uitgezocht. Marc-André Hamelin is in de serie van de partij, net als zijn collega-virtuozen Stephen Hough, Howard Shelley en Nikolaj Demidenko. Voor liefhebbers van de viool in zijn meest pure vorm hebben we een schitterende aanbieding: Isabelle Faust, de grote Franse violiste, speelt op haar nieuwste release bij Harmonia Mundi drie van de solowerken van Johann Sebastian Bach. Ze is als voorbereiding op haar project te rade gegaan bij Bachs originele handschriften. Opvallend is de karakteristieke manier waarop ze zich verplaatst heeft in de tijd van de componist. Met een groot gevoel voor stijl voegt ze aan de noten van de meester subtiel haar eigen versieringen toe. Die aanpak is gebruikelijk is in de wereld van de darmsnaren en barokstokken, maar op een Stradivarius moet je er met een lampje naar zoeken. Het tekent de eigenzinnige en altijd goed gefundeerde visie van Isabelle Faust op de werken die zij onderhanden neemt. Ter gelegenheid van de komende passietijd kozen we nu eens niet voor de Matthäus-Passion van Bach maar voor die van Johann Christoph Rothe. Deze componist uit het MiddenDuitse Thüringen was de eerste die zich in zijn regio over het genre boog.Toegegeven: zijn muziek is lang niet zo spectaculair als die van Bach, maar door een compositie als deze ontstaat een mooie blik op de wereld waarin Bach in zijn jonge jaren heeft rondgelopen. Alvast veel plezier gewenst met uw nieuwe aankopen!

Klassieke Zaken stort geld op uw clubpas

Artikelen

09 berichten

Lentetips

˘ Luttmer Bela april 2010

verklankt het leven zelf 6

april 2010

foto

Ivรกn Fischer

Channel Classics

coverstory

et zal ergens in de jaren negentig geweest zijn.Weer kwam er een cd uit met Dvoráks Negende symfonie. Ietwat verveeld zette ik de cd op. Als er één symfonie van Dvorák is die kapot gespeeld wordt dan is het wel de Negende.Vooral het Largo is dramatisch misbruikt. De hymne die de Amerikanen ervan maakten is bij lange na niet het slechtste voorbeeld. Mijn reserve verdween ter plekke. Opeens klonk Dvorák naar volksmuziek, stond elke noot op zijn plaats en hadden alle stemmen werkelijk een functie. Opeens had ik bij het Largo echte tranen in mijn ogen. En ik was niet de enige. De cd was van de toen nog vrijwel onbekende IvánFischer met zijn eigen Budapest Festival Orchestra en verscheen bij Philips. En er zouden er meer volgen, veel meer. Ondertussen vond Fischer ook onderdak bij Channel Classics en ontmoette daar enthousiasme voor perfectie, sacd en wat al niet. De ooit bij Philips geplande Zevende symfonie van Dvorák is er nooit gekomen. Inmiddels behoren Fischer en zijn orkest al enige tijd tot de paradepaardjes van Channel Classics. En op dat label verschijnt nu eindelijk Dvoráks Zevende. En dat niet alleen. De cdmaatschappij kreeg het voor elkaar om de oude Philipsopnamen van de Achtste en Negende symfonie over te nemen en opnieuw uit te brengen. Zo liggen opeens de laatste drie symfonieën www.klassiekezaken.nl

van Dvorák, toch zijn meest bekende en geliefde, in modelopnamen bij elkaar. IvánFischer is overigens nog altijd een veel te onbekend dirigent. Natuurlijk staat hij geregeld voor het Koninklijk Concertgebouworkest en de Berliner Philharmoniker, maar hij wordt nog niet genoemd in het rijtje dirigenten dat orkesten en liefhebbers de weg wijst, de grote namen die internationaal de mythe van de maestro in stand houden. Misschien is Fischer daar ook de man niet naar. Hij is niet van glitter en glamour, van pers en publiciteit, al kan hij geweldig vertellen over de muziek en het hoe en waarom van zijn aanpak. Fischer heeft eigenlijk maar één doel: het werk van de componisten die hij in zijn hart heeft gesloten zo getrouw en overtuigend mogelijk onder de mensen brengen. Dat de belangrijkste componisten van zijn aandacht, Mahler, Brahms, Dvorák, allen iets te maken hebben met de grond waar Fischer zelf is geboren en getogen, betekent in dit geval een heel groot voordeel. Fischer weet Mahler, Dvorák, Brahms en ook Bartók te laten klinken als componisten die de muziek van hun bakermat schreven, als musici die het leven zelf verklankten, die de ziel van het volk een melodie gaven. En zelfs als dat volk

Channel Classics

foto

Hij staat geregeld voor de Berliner, de Wiener, de New York Philharmonic, het Koninklijk Concertgebouworkest. Maar echt thuis is hij bij zijn eigen Budapest Festival Orchestra. Met dit door hemzelf opgerichte ensemble begon hij al jaren geleden aan een reeks opnamen van de grote symfonieën van Antonín Dvorák. Bij Channel Classics verschijnen nu diens Zevende, Achtste en Negende symfonie in uitvoeringen die alle voorgaande naar de kroon steken.

even een ander volk is dan het eigen, zoals in Dvoráks Negende symfonie, weet Fischer het zo vanzelfsprekend te laten klinken dat het opeens volstrekt logisch is dat de Amerikanen een heuse hymne maakten van het hoofdthema van het Largo.Als Fischer het met zijn Budapest Festival Orkest uitvoert, is het alsof de melodie altijd al een hymne was en Dvorák het even leende. Het is de kracht van een dirigent die louter gelooft in de muziek, in de klinkende noten. En het is de kracht van een orkest dat bereid is zo’n dirigent op zijn reis te volgen. Want het is uiteindelijk de samenwerking die garant staat voor zulke adembenemende resultaten. Fischer weet dat. Vandaar dat hij bescheiden blijft. En vandaar dat hij nog steeds niet beschouwd wordt als de grote dirigent die hij op grond van de klinkende resultaten zou moeten zijn.

Adembenemende opname van Dvoráks Zevende

door Paul Janssen

Antonín Dvorák

Symfonie nr. 8 en 9 Budapest Festival Orchestra o.l.v. IvánFischer CCS 90110 (sacd)

Antonín Dvorák

Symfonie nr. 7, Suite in A ‘American’ Budapest Festival Orchestra o.l.v. IvánFischer CCS SA 30010 (sacd)

april 2010

exclusieve aanbieding

Jansons schittert live met Dvorák De gloednieuwe cd van het Koninklijk Concertgebouworkest getuigt opnieuw van de chemie tussen het topensemble en zijn Letse chef-dirigent. Mariss Jansons leidt het orkest in twee werken van Antonín Dvorák: de bekende Achtste symfonie en het veel minder vaak uitgevoerde Requiem. Voor die laatste com-

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

95 ,

2cd’s VOOR CLUBLEDEN

SLECHTS

95 ,

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50 * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 21 mei 2010.

www.klassiekezaken.nl april 2010 8

positie heeft hij een viertal grote zangers naar Amsterdam gehaald: Krassimira Stoyanova, Mihoko Fujimura, Klaus Florian Vogt en Thomas Quasthoff. De Wiener Singverein neemt de koorpartij voor zijn rekening op deze fonkelende dubbel-cd.Doordat de opnamen live in het Concertgebouw zijn gemaakt is een document ontstaan waarop de sfeer en de akoestiek van de beroemde Grote Zaal hoorbaar aanwezig zijn. ten opzweept tot een uitvoering waar de vonken van afspatten.

Antonín Dvorák Requiem op. 89, Symfonie nr. 8 in G op. 88 Krassimira Stoyanova, Mihoko Fujimura, Klaus Florian Vogt, Thomas Quasthoff, Wiener Singverein, Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mariss Jansons RCO 10001 (2 sacd’s)

klassieke zaken berichten

Combattimento Consort speelt complete Brandenburgse Concerten De Brandenburgse Concerten van Johann Sebastian Bach behoren tot de populairste werken uit de muziekgeschiedenis. Desondanks is er zelden de gelegenheid ze op één avond te horen.

an de contrasten tussen de concerten kan het niet liggen.

Abbie de Quant en Elizabeth van Malde jubileren

Nieuwe Judas Passion

Op maandag 12 april vieren Abbie de Quant (fluit) en Elizabeth van Malde (piano) in de Kleine Zaal van het Concertgebouw in Amsterdam hun veertigjarig jubileum als duo.

de compositie:de Judas Passion van Egon Kracht, gebaseerd op het recent herontdekte Evangelie van Judas Iskariot.

Koninklijk Concertgebouworkest in de Het passierepertoire is uitgebreid met een verrassen- Doelen De Russische dirigent

edereen kent Judas als de apostel die Jezus Christus verried. Hiermee werd

Judas eeuwenlang de ultieme belicha-

bbie de Quant en Elizabeth van

ming van het kwaad en het verraad,

Malde hebben voor het feest een

totdat onderzoekers in Egypte een codex

Mikhail Pletnev,de Oekraïense meesterpianist Alexander Gavrylyuk en het Koninklijk Concertgebouworkest maken op 22 mei hun opwachting in Rotterdam.

et een uitsluitend Russisch programma richt Pletnev in de

aantal vrienden uitgenodigd. Samen

vonden die het Judasevangelie bevatte.

Doelen de schijnwerpers op de muzikale

Zo klinkt in het eerste concert een viool

met de cellist Godfried Hoogeveen, de

Dit geschrift geeft een heel andere visie

geschiedenis van zijn land. Op het pro-

piccolo, in het vierde een virtuoze viool,

jazzfluitist Ronald Snijders en de dichter

op het verhaal dat wij uit de Bijbel ken-

gramma staan Rachmaninovs symfo-

in het vijfde een al even capricieus klave-

en architect Alessandro Aiello is een af-

nen: Jezus vraagt Judas hem bij wijze van

nisch gedicht Dodeneiland, de glorieuze

cimbel en staat in het zesde concert de

wisselend programma samengesteld

ultieme vriendendienst te verraden.

Vierde symfonie Le poème de l’extase’

altviool centraal.

waarin de brede belangstelling van de

Kracht, die eerder een bewerking maak-

van Alexander Skrjabin en hetTweede

Op maandag 29 maart speelt het

musici tot uitdrukking komt.Aiello zal

te van Bachs Matthäus-Passion, belicht

pianoconcert van Sergej Prokofjev. De

Combattimento Consort Amsterdam

ter gelegenheid van de feestavond

met zijn Judas Passion de nieuwe inzich-

solist is Alexander Gavrylyuk, die na zijn

de zes Brandenburgse Concerten inte-

gedichten voordragen van Lucebert.

ten in de rol van Judas Iskariot. De mu-

sensationele debuut in de serie Meester-

graal in het Muziekgebouw aan ’t IJ in

Abbie de Quant:‘We willen ons feestje

ziek is geïnspireerd op klassieke en religi-

pianisten terstond is teruggevraagd voor

Amsterdam. Zoals altijd worden de

vieren met iedereen die van klassieke

euze werken en wordt uitgevoerd door

het seizoen 2010-2011.

musici aangevoerd door JanWillem

muziek, jazz

het ensembleTheTroupe.

deVriend.

en poëzie houdt.’

Johann Sebastian Bach

JUBILEUMCONCERT

Brandenburgse Concerten 1 t/m 6

maandag 12 april

maandag 29 maart

Amsterdam, Concertgebouw

Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ

www.concertgebouw.nl

www.muziekgebouw.nl

Alexander Gavrylyuk JUDAS PASSION vrijdag 19 maart

Tilburg,Theaters Tilburg zaterdag 21 mei

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mikhail Pletnev

Zwolle,Theater Odeon

Werken van Prokofjev, Skrjabin en

zondag 21 maart

Rachmaninov

Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ donderdag 25 maart

zaterdag 29 mei

Hoogeveen,Theater Tamboer

Rotterdam, de Doelen

zaterdag 27 maart

www.muziekgebouw.nl

Naaldwijk,Westlandtheater De Naald dinsdag 30 maart

Weert, Munttheater woensdag 31 maart

Deventer, Schouwburg zaterdag 3 april www.klassiekezaken.nl

Leiden, Schouwburg

april 2010

Onze aanraderS

Opera anders

De fluitist Emmanuel Pahud kennen we vooral als pleitbezorger van werken van componisten als Dalbavie en Pintscher. Op deze nieuwe cd gaat hij terug naar de tijd waarin bewerkingen van populaire composities een heel eigen genre vormden. Beroemde opera-aria’s steekt

Formidabele uitvoering Rothes Matthäus

hij in een ander jasje. Zo laat hij horen dat Rigoletto, Die Zauberflöte en Carmen universele werken zijn die ook los van de originele context kunnen bestaan. Telkens opnieuw zoekt hij een invalshoek die past bij zijn instrument én de compositie. Zo ontstaat een wat objectievere uitvoering dan die van de operadiva’s en -helden, maar de voortreffelijke interpretatie van deze rasfluitist toont aan dat ook daar een grote bekoring van uitgaat.

BERNHARD KLAPPROTT

Dé Matthäus-Passion is vanzelfsprekend die van Johann Sebastian Bach, maar ook in de tijd voor Bach werden de evangeliën op muziek gezet. De oudst bekende passie uit het Midden-DuitseThüringen is die van Johann Christoph Rothe (omstreeks 1653-1720). In 1697 schreef deze componist, violist en zanger een Matthäus-Passion die nu in de serie ‘Musikerbe Thüringen’ op cd is verschenen. De dirigent Bernhard Klapprott heeft samen met Cantus Thuringia, CapellaThuringia en een aantal vooraanstaande solisten, onder wie Hans Jörg Mammel als Evangelist, een formidabele opname gerealiseerd van een vroege passie waarin de tekst centraal staat. Het muzikale scala reikt van eenvoudige aria’s tot weelderige gezangen.

diverse componisten

Johann Christoph Rothe

Fantasy – A night at the opera Emmanuel Pahud, Juliette Hurel, Rotterdam Philharmonic Orchestra o.l.v.Yannick Nézet-Séguin

Matthäus-Passion Solisten, Cantus Thuringia, Capella Thuringia o.l.v. Bernhard Klapprott cpo 777 554-2 (2 cd’s) /102 491 vkz

adviesprijs*

44 2cd’s

korting voor clubleden

26,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS www.klassiekezaken.nl

10% 95 ,

95 ,

EMI Classics 5099945781421/ 102 492 VKZ

adviesprijs*

10% 95 ,

korting voor clubleden

16,15

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

95 ,

* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 21 mei 2010.

Onze aanraderS

De passie van meestercelliste Han - Na Chang

Antonio Pappano en Han-Na Chang zijn al jaren een succesvol koppel.De Italiaanse dirigent en pianist en de jonge Koreaanse celliste bespelen samen de grote podia en treden daarnaast op als kamermuziekduo. Die combinatie leidt

Isabelle Faust betoverend in solowerken Bach

ook op cd tot een bijzondere repertoirekeuze. Met het London Symphony Orchestra, het orkest dat Pappano al jaren met veel succes leidt, speelt Han-Na Chang het Eerste celloconcert van Sjostakovitsj. Het gaat vergezeld van een kamermuziekcompositie,deTweedecellosonatevandezelfdeRussischemeester. Samen met Pappano raakt Han-Na Chang de onderliggende, filosofische laag in de muziek. In gepassioneerde passages grijpt ze diep in de snaren, zodat de uitvoering een zinderende warmte uitstraalt. ril Zondag 18 ap w ou Concertgeb Amsterdam

Isabelle Faust speelt al jaren mee in de eredivisie van het vioolspel. Ze omringt zich met kamermuziekpartners als Jean-Guihen Queyras (cello) en Alexander Melnikov (piano). Op het orkestrale vlak staan de dirigent Jiri Belohlávek en zijn

ng, Han-Na Cha

Jugendorchester Gustav Mahler o

ppan o.l.v. Antonio Pa

Prague Philharmonia haar graag terzijde, maar op haar laatste cd is ze helemaal alleen. Zoals veel grote violisten vóór haar waagt ook Faust zich op het hoogtepunt van haar carrière aan de Solosonates en -partita’s van Bach. Ze grijpt terug op diens originele handschriften en speelt de werken betoverend puur en eerlijk:zonder fratsen maar met een fijnzinnigheid en een raffinement die alleen voor violisten van het hoogste echelon zijn weggelegd.

Dmitri Sjostakovitsj

Johann Sebastian Bach

Celloconcert nr. 1 in Es op. 107, Cellosonate nr. 2 in d op. 40 Han-Na Chang, London Symphony Orchestra o.l.v. Antonio Pappano

Sonatas & Partitas: Partita II (BWV 1004), Sonata III (BWV 1005), Partita III (BWV 1006) Isabelle Faust Harmonia Mundi HMC 902059

adviesprijs*

10% 95 ,

korting voor clubleden

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS www.klassiekezaken.nl

16,15

95 ,

EMI 09463324222/ 102493 VKZ

adviesprijs*

10% 95 ,

korting voor clubleden

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

12,55

95 ,

* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 21 mei 2010.

advertorial SPECIAL

Tafelmusik steekt de oceaan over

Canadees barokorkest te gast in Theater Heerlen en het Muziekcentrum Eindhoven

Het Canadese Tafelmusik Baroque Orchestra steekt dit voorjaar de Atlantische Oceaan over voor een Europese tournee. Artistiek leidster Jeanne Lamon blikt vooruit op de concerten in Nederland, op donderdag 13 mei in Theater Heerlen en op vrijdag 14 mei in het Muziekcentrum Eindhoven. van de Weense klassieken is Weil ronduit fantastisch.’ Het programma in Heerlen en Eindhoven bevat juweeltjes van Mozart en Haydn en is daarmee een kolfje naar Weils hand. Ronald Brautigam soleert in Mozarts dramatische ‘Pianoconcert nr. 24’ op de fortepiano. ‘Mozart schreef maar twee pianoconcerten in mineur, voor alle 25 andere gebruikte hij een majeurtoonsoort’, licht Lamon het dramatische karakter toe. Over Brautigam, onlangs nog onderscheiden met de MIDEM Classical Award 2010 voor zijn opname van Beethovens Pianoconcerten, is Jeanne Lamon lovend: ‘Ronald Brautigam is een fantastische pianist. Zijn spel is geweldig expressief en virtuoos.‘ Naast concerten in thuisbasis Toronto tourt Tafelmusik over de hele wereld. In mei staan concerten in Nederland, België en Spanje op het programma. Verschilt het Canadese publiek erg van het Europese? Lamon: ‘De Europeanen kleden zich netter voor een concert dan de Noord-Amerikanen. Voor de rest is de waardering voor onze muziek op beide continenten hetzelfde.’

‘Ronald Brautigam is een fantastische pianist’

12 april 2010

“Een van de beste barokorkesten ter wereld” (Gramophone)

Theater Heerlen donderdag 13 mei, 20.00 uur Mozart / Ouverture ‘Idomeneo’, Pianoconcert nr. 24 Haydn / Symfonie nr. 101 ‘Klok’ P 27,50 / P 25,00 / P 22,50 / P 15,00 Telefonisch reserveren via 045-571 66 07 of bestel online via www.parkstadlimburgtheaters.nl

Muziekcentrum Eindhoven vrijdag 14 mei, 20.15 uur Mozart / Eine kleine Nachtmusik, Pianoconcert nr. 24, Symfonie nr. 41 ‘Jupiter’ P 28,00 / P 24,00 / P 18,00 / P 12,00 Telefonisch reserveren via 040-2442020 of bestel online via www.muziekcentrum.nl

fotograaf Ronald Knapp

ioliste Jeanne Lamon stond drie decennia geleden aan de wieg van Tafelmusik. Onder haar artistieke leiding groeide het orkest uit tot ‘een van de beste barokorkesten ter wereld’ (Gramophone) en bouwde het een discografie op van meer dan 75 cd’s. ‘Tafelmusik is in tegenstelling tot vele barokorkesten geen projectorkest’, begint Lamon haar verhaal. ‘Wij zijn geen pick up orkest maar spelen al dertig jaar in nagenoeg dezelfde samenstelling. Dat resulteert in een eigen en herkenbare Tafelmusik sound. In alles wat we uitvoeren, worden we geleid door de nieuwsgierigheid naar de authentieke uitvoeringspraktijk.’ In dit streven werkt Tafelmusik nauw samen met verschillende specialisten. In Heerlen en Eindhoven wordt het ensemble geleid door de Duitse dirigent Bruno Weil. Lamon: ‘We spelen al meer dan twintig jaar geregeld onder leiding van Bruno Weil en kennen elkaar door en door. Na al die jaren groeit de samenwerking nog steeds en op het gebied

special

Een kwetsbare nieuwe Matthäus-Passion:

de naakte essentie

achs Matthäus-Passion is een groots en een prachtig werk, maar wordt tegelijkertijd als een moeilijk stuk gezien. Niet alleen door de lengte van het werk, maar ook door de muziek zelf. In de nieuwe opname van La Petite Bande lijkt het meesterwerk aan lichtheid en schittering te hebben gewonnen. Wellicht is dit te danken aan een zekere naaktheid in de uitvoering. ‘Naakt zijn’, je kwetsbaar durven opstellen, dat is wat hier gebeurt: soli én koordelen worden alle gezongen door de solisten. Hiermee raken de musici aan de essentie van het werk van Johann Sebastian Bach en aan de ziel van de Matthäus-Passion.

www.klassiekezaken.nl

komen. De korte tijd die ze hadden, moest optimaal worden gebruikt. Pas na flinke discussies gingen de opnamen van start. Het resultaat is ernaar. Doordat iedereen van de eerste tot de laatste noot geconcentreerd aanwezig was, is het een unieke opname geworden die wel eens hoge ogen zou kunnen gooien. De solidariteit en de eenheid binnen de groep zijn tastbaar, net als de dynamische spanning.Het proces was zó intens dat een groot aantal musici na afloop met tranen in de ogen zat. Die intensiteit en die atmosfeer zijn voelbaar in de opname. Soms heeft het zin om naakt te zijn, om je veiligheid tijdelijk op te geven, al is daar veel durf en moed voor nodig. door Valentine Laout- Van Leeuwenstein

Johann Sebastian Bach Matthäus-Passion BWV 244 La Petite Bande o.l.v. Sigiswald Kuijken, met Gerlinde Sämann, Petra Noskaiová, Christoph Genz, JanVander Crabben, Marie Kuijken, Patrizia Hardt, Bernhard Hunziker, Marcus Niedermeyr Challenge Records 0608917235722 | CC 72357 (3 sacd’s)

april 2010

schilder HANS MEMLING

Sigiswald Kuijkens gedurfde visie op Bachs passie

Het opnameproces van de Matthäus-Passion door LaPetiteBandewasuniek.Deregistratiezouworden gemaaktinLeuveninBelgië,maardaaraangekomen bleek de halve stad één grote bouwplaats te zijn. Uitvoerend producent en opnameleider Bert van der Wolf en dirigent Sigiswald Kuijken overlegden wat te doen.Om een opname te maken met losse sessies, zoals gewoonlijk gebeurt, was in deze situatie niet mogelijk.Detijddiebeschikbaarwas,lagindeavonduren, als de geluiden waren verstomd. Bert van derWolf kwam met het idee om de eerste avond de Matthäus in z’n geheel, live, op te nemen. De drie volgendeavondenzoudenwordengebruiktvoorcorrecties en aanvullingen. Dat was het plan. De uitvoering zou heel anders verlopen: zie maar eens al die musici op één lijn te krijgen. Normaliter konden ze gewoon binnenlopen, hun deel opnemen en een sessie overdoen indien nodig. Maar nu moest alles er in één keer op staan. Bovendien verbood Van der Wolf de musici tijdens hun pauzes weg te gaan: vier avonden lang moesten ze constant allemaal aanwezig zijn. Op die manier zou er de grootste eenheid ontstaan en zou de opname niet versplinterd over-

portret

Yundi wil inspireren

met Chopins Nocturnes

undi Li (1982),geboren in Chongqing, was achttien toen hij de eerste prijs op het Chopinconcours in Warschau in ontvangst nam,de jongste winnaar ooit en de eerste Chinees die de wedstrijd op zijn naam zette. Sindsdien bestormt hij de internationale podia, vooral met het oeuvre van de Poolse poëet. Yundi, zoals hij tegenwoordig door het leven gaat, is sinds zijn jeugd een muziekfanaat. Het verhaal gaat dat hij als driejarige niet mee naar huis wilde toen hij een accordeonist in een winkelcentrum opmerkte. Zijn ouders kochten een instrument voor hem, waar hij zich volledig op stortte en waarmee hij als vijfjarige een wedstrijd won. Maar de accordeon was de tengere jongen uiteindelijk te log en te groot.Toen hij zeven was, stapte hij over op de piano. Hij verhuisde met zijn familie naar Shenzhen en ging negen jaar lang in de leer bij Dan ZhaoYi.Toen hij zich buiten de grenzen van zijn land liet horen sleepte hij diverse prijzen in de wacht, onder meer in de Verenigde Staten en Peking. Ook op het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours in Utrecht (1999) behoorde hij tot de winnaars. Na de overwinning inWarschau in 2000 nam zijn carrière een hoge vlucht.Yundi vervolgde zijn studie in Hannover bij de Israëlische pianist Arie Vardi en trad veelvuldig op als solist bij vermaarde orkesten als de Berliner Philharmoniker. De pianoconcerten van Chopin behoren nog altijd tot zijn vaste repertoire.

14 april 2010

Chopinconcoursen zijn er in soorten en maten, maar op hét Chopinconcours in Warschau laten de grootste aller pianisten zich zien: Maurizio Pollini, Krystian Zimerman, Martha Argerich en de jonge Chinees Yundi Li. Hij werd in 2000 glorieus winnaar van de eerste prijs, die voor het laatst in 1985 was uitgereikt. Ter gelegenheid van de viering van het geboortejaar van de componist nam hij voor EMI diens complete Nocturnes op.

In China geldtYundi als ‘prins van de piano’. Met zijn spel wil hij zijn landgenoten inspireren en in 2008 maakte hij dan ook een tournee door China met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Yundi debuteerde in 2003 in Carnegie Hall en was een jaar later in Nederland te gast in de serie Meesterpianisten. In 2008 kwam hij opnieuw naar het Amsterdamse Concertgebouw met werken van Chopin. Zijn derde cd, met Chopins Scherzi en Impromptu’s, verscheen eind 2004. Het platenlabel EMI, dat Yundi sinds kort als nieuwe artiest heeft ingelijfd, maakt dankbaar gebruik van zijn reputatie als Chopinspecialist. Yundi kan bogen op een soepele techniek die in de Nocturnes mooi naar voren komt. De vroege Nocturnes klinken als lichte vlindertjes in de wei. In de latere werken, opus 57, 62 en 72, wisselen passie en verstilling elkaar af.Transparantie blijft de boventoon voeren, elk detail is hoorbaar. Het opvallendste kenmerk van de opname: verfijnde dromerigheid. De Nocturne in cis (op. post.), Es (op. 9 nr. 2) en Fis (op. 15 nr. 2) geven

het gevoel van een lome, zomerse namiddag. Soms rektYundi de tempi flink op, waardoor de muziek dreigt te gaan stilstaan. Hij compenseert dat in bijvoorbeeld de Nocturne in c (op. post.), die de dubbel-cd als een koel briesje afsluit. We kunnen binnenkort nog meer verwachten vanYundi. Op 12 maart speelt hij in Eindhoven en een volgende cd-opname met solowerken van Chopin staat op stapel. door Lonneke Regter

Chopin

Nocturnes Yundi EMI 5099960839121

www.klassiekezaken.nl

april 2010

foto EMI CLASSICS

Verfijnde dromerigheid van Chinese meester

Opnieuw bij de Nederlandse Opera:Berliozâ&#x20AC;&#x2122;

Les Troyens

16 april 2010

podium

Laat het maar aan Hector Berlioz over om een ogenschijnlijk krankzinnig idee om te zetten in iets wondermoois: delen uit het heldenepos Aeneis van de Romeinse dichter Vergilius gebruikte hij als basis voor de blockbuster-opera Les Troyens. Bij de Nederlandse Opera zullen we andermaal Troje ten onder zien gaan en Carthago zien opkomen in Pierre Audi’s succesvolle productie uit 2003.

fotograaf

Ruth walz - monikA RITTERSHAUS

et is heel gemakkelijk om je te vertillen aan het navertellen van een machtig epos: in zijn zeer losjes op Homerus gebaseerde film Troy toverde regisseur Wolfgang Petersen duizend schepen en magistralemassascènesuitzijnhoge hoed, maar als toeschouwer verliet je de bioscoopzaal met een vaag beeld voor ogen van Brad Pitts perpetueel wapperende blonde manen en een hoop met de computer gegenereerde soldaten. Hector Berlioz geeft in zijn opera Les Troyens eveneens ruim baan aan de grote massa. Het koor is bijna alom aanwezig. Het grote verschil tussen Troy en Troyens: in de opera zijn het allemaal echte mensen. Als de vrouwen van Troje en masse de hand aan zichzelf slaan, moet je als toeschouwer heel veel mans zijn om je tranen te onderdrukken. Berlioz heeft begrepen datVergilius’ epos een verhaal is vol herkenbare karakters. Aeneas ontvlucht zijn brandende stad en laat op zijn reis in een mengeling van haat en liefde de jonge koningin Dido achter in haar kersverse koninkrijk. Mensen zitten vol tegenstrijdigheden. Berlioz schildert zijn hoofdfiguren dan ook in prachtig tweeslachtige noten. Wanneer de waarzegster Cassandra en haar geliefde Chorebus elkaar treffen onder de muren van het gedoemde Troje, hult de componist hen in muziek die zowel verschroeiende liefde als totale destructie verbeeldt. En als Dido en Aeneas elkaar vinden aan de Noord-Afrikaanse kust, hoort men in het orkest het zoete breken van de golven maar ook de breekbaarheid van de nog prille relatie. Niet zonder redenen, want in de schaduwen

van de nacht waart de god Mercurius, die Aeneas met een enkel woord verder jaagt, richting Italië. Er is ruimte voor alle rangen en standen: vorstelijke schoonheden als Dido en Cassandra krijgen reliëf in glorieuze melodieën, maar ook de eenvoudige matroos Hylas mag eventjes hartbrekend mooi zingen. De productie van Pierre Audi en GeorgeTsypin voor de Nederlandse Opera onderstreept met zijn opvallend belichte bouwconstructies, hangbruggen en zakkende en stijgende podiumdelen de driedimensionale opzet van de opera en de afstand die er tussen mensen in verschillende kampen zijn kan.Toch loopt niemand verloren in deze groots opgezette enscenering,zeker niet prachtvrouwen Eva MariaWestbroek (Cassandra),Yvonne Naef (Dido) en Charlotte Hellekant (Anna) en de jonge tenorheld Bryan Hymel (Aeneas). Dirigent en Berlioz-specialist John Nelson zal het geheel ongetwijfeld in goede maar ook razend spannende banen leiden: groots, meeslepend en soms ook heel intiem.

Echte mensen in een groots spektakelstuk

www.klassiekezaken.nl

door Hein van Eekert

Les Troyens van Hector Berlioz Regie: Pierre Audi

Met Eva MariaWestbroek,Yvonne Naef, Charlotte Hellekant, Bryan Hymel Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. John Nelson

4, 8, 12, 16, 21, 25, 28 april en 2 mei in het Muziektheater, Amsterdam april 2010

P A SPSAI SE SVI EO OV RO MAART/APRIL MAART/APRIL

ek ek Gespr Gespr Het Het Linden Linden der der vanvan Frénk Frénk raafraaf Burgg Burgg CoraCora versus versus onistonist Comp Comp eeneen gni,gni, Masca Masca Pietro Pietro lini lini Musso Musso voorvoor opera opera

sief!sief! Exclu Exclu en van: en van: opnam opnam MetMet an an Perlm Perlm * Itzhak * Itzhak in in -Ségu -Ségu k Nézet k Nézet * Yannic * Yannic kaukau r-Dies r-Dies h Fische h Fische * Dietric * Dietric

& Passie & Passie Mens Mens krijgt krijgt th List th List Liesbe Liesbe Callas Callas vel van vel van kippen kippen

Nieuw Nieuw werk! werk! het het aanaan ten ten Orkes Orkes landland in het k inkhet Muzie Muzie

ment ment Instru Instru ik een ik een bouw bouw HoeHoe hord? hord? clavic clavic echtecht

tagetage Repor Repor tango tango ekeeke Klassi Klassi s Aires s Aires in Bueno in Bueno k k Muzie Muzie Oude Oude y y ue Societ ue Societ d Baroq d Baroq Hollan Hollan en jong en jong endend spann spann klinkt klinkt

7. PÉCOU

5 NG 58, NR 66 2010, JAARGA

renren ster ster enen tuss tuss oror rten rten ntente Cou Cou

de doden omdoden om de * Treuren * Treuren Frang Frang € 7.95€ 7.95 VildeVilde s s oncour kingking oncour * Ontdek ay Pianoc * Ontdek ay Pianoc rten rten -conce ge Steinw -conce ge Steinw Radio4 * Reporta Radio4 Reporta : Alle: Alle van*Els En verder e vane Els En verder id Susann id Susann * Afsche * Afsche 12:21:01 13:18:12 12:21:01 in Doelen 21-02-2010 in Doelen 21-02-2010 21-02-2010 sionsion es-Pas es-Pas * Johann * Johann

0. Cover(s) Los.indd

MAART/APRIL

PPhhililipipppee rouusssskkyy JJaaro

& Ding & Ding Mens Mens vanvan ianoiano De fortep De fortep t t enhou enhou n Bezuid n Bezuid Kristia Kristia

Aanraders uit de selectie van de maand, gekozen door de redactie van Luister.

Goldberg Variationen (Arie mit verschiedenen Veränderungen, BWV 988)

Andreas Staier (klavecimbel) Harmonia Mundi HMC 902058 • DDD-80’ + dvd Toetsenspeler Andreas Staier geldt als een specialist in de oude(re) muziek. Het werk van Bach loopt als een rode draad door zijn oeuvre. Een mooi doortekende registratie op een schitterend klinkend klavecimbel.

2. BARBER

Ensemble Zellig, Orchestre Philharmonique de Radio France o.l.v. Francois-Xavier Roth en Jonathan Stockhammer

Symfonie 5 & 6 ‘Gettysburg’ – Acceleration

Harmonia Mundi HMC 905267 De Franse componist Thierry Pécou (1965) is in eigen land bekender dan daarbuiten. Zijn werk bezit een sterke hang naar magie en sensualiteit en een liefde voor het theatrale. Deze muziek en deze uitvoeringen kunnen alleen uit Frankrijk komen.

Bournemouth Symphony Orchestra o.l.v. Marin Alsop

8. SCHNITTKE

1. BACH

Symphonie de Jaguar – Vague de Pierre

4. HARRIS

Naxos 8.559609 • DDD-62’ Roy Harris is een van de pioniers van de Amerikaanse twintigste-eeuwse muziek. Minstens vijftien symfonieën heeft hij op zijn naam staan. De epische ‘Zesde’ uit 1944 werd opgedragen aan de Amerikaanse strijdkrachten – vandaar de ondertitel ‘Gettysburg’.

Symfonieën 0 – 9 Diverse symfonieorkesten en dirigenten

BIS-CD 1767/68 (6 cd’s) C30973 • DDD-7.13’ Aan het einde van de jaren tachtig, begin jaren negentig, was de Alfred Schnittke een ware hype in ons land. Een mooi document met - zonder uitzondering - uitstekende vertolkingen.

Adagio - 100th Anniversary

5. MAHLER

Diverse orkestwerken, liederen en kamermuziek

Christian Gerhaher (bariton), Gerold Huber (piano)

Diverse uitvoerenden EMI 6 87286-2 (2 cd’s) • DDD-80’ + 78’ Ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Samuel Barber brengt EMI deze compilatie uit. Een ideale manier om met deze ten onrechte vergeten moderne romanticus kennis te maken.

RCA Red Red Seal 8697567732 • DDD-75’ De Duitse bariton Christian Gerhaher behoort tot het allerhoogste van de jongere generatie klassieke liedzangers. Eenzaam aan de top, is hij een toonbeeld van de liedzangkunst. Een verrukkelijk liedrecital.

3. CHOPIN

Horizon 2 – A tribute to Olivier Messiaen

EMI 6 84473 2 • DDD-63’ Wil je weten of iemand echt viool kan spelen, laat hem of haar dan de tweede cadens uit het Vioolconcert van Sibelius spelen. De 23-jarige Noorse Vilde Frang slaagt met glans. Frang is ontegenzeglijk een groot muzikaal talent.

Werken van Dukas/Van Keulen, Messiaen, Dalbavie en Zuidam

10. SCHUBERT E.A.

Lieder

Ballade in g, op.23 – Etude in cis, op. 10/4 – 8 Mazurka’s – 2 Nocturnes – Pianosonate nr.3 in b, op.59 Martha Argerich (piano)

Deutsche Grammophon 477 7557 • ADD-mono-64’ Martha Argerich is altijd onvoorspelbaar geweest. In dit geval speelt ze vol impulsiviteit en spontaniteit. Dramatisch, heel vrij in tempo, bijna als een improvisatie. Adembenemende uitvoeringen.

6. MESSIAEN E.A.

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. George Benjamin en Ingo Metzmacher RCO LIVE RCO 09003 • DDD-72’ Een gezaghebbende hommage aan Olivier Messiaen, de Franse componist die in 2008 honderd jaar zou zijn geworden. Dalbavies meesterlijke La Source d’un Regard voorziet deze tweede Horizon-cd van een gouden randje.

9. SIBELIUS

Vioolconcert, Humoresque nrs.1, 2 en 5. PROKOFJEV: Vioolconcert nr.1 Vilde Frang (viool), WDR Sinfonieorchester Köln o.lv. Thomas Sondergard

Sviatoslav Richter Sviatoslav Richter (piano)

BBC Legends BBCL4265-2 • ADD-80’ Sviatoslav Richter (1915-1997) was één van eerste grote pianisten die Schuberts pianosonates serieus nam. Angst, desolaatheid en woede verklankt met een bijna bangmakende intensiteit.

Lezers van Klassieke Zaken profiteren van een extra voordelig aanbod! Een jaarabonnement op Luister voor slechts € 37,50 (in plaats van € 48,-) Luister verschijnt 8 keer per jaar en bij ieder nummer ontvangt u een gratis cd!! Ja, ik neem een jaarabonnement Luister voor € 37,50 Naam: ................................................................................................................................................................................................................................................................................... Adres: ................................................................................................................................................................................................................................................................................... Postcode: ............................................................................... Plaats: ................................................................................................................................................................................... Telefoon: ............................................................................................................................................................................................................................................................................... E-mail: .................................................................................................................................................................................................................................................................................. U ontvangt een acceptgirokaart. Het abonnement wordt automatisch verlengd. Indien u dit niet wenst, dan kunt u dit eenvoudig stopzetten door een opzegging te sturen via e-mail of post naar: E-mail: abonnement@bcm.nl Post: Uitgeverij BCM/Luister, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven’ Vul de bon in en stuur deze vandaag nog in een envelop zonder postzegel naar: Aboservice Luister, Antwoordnummer 11092, 5600 VC Eindhoven

✁

OK RL AKSLSAI SE SK I E K

en,en, Pas Pas met met siesie Pas Pas ziek ziek mumu iste iste moo moo dede

1952 1952 , SINDS SINDS NR ,665 665

MAART/APRIL

EUWE WE GBAA R. AAR.

Aanraders

MetMet

GRGR ATAT ISIS klass klass iekeieke CD CD

profiel

Armida

Armida is de tiende opera in de Vivaldi Edition en de tweede complete opera die de dirigent Rinaldo Alessandrini voor Naïve heeft opgenomen. Van de tweede akte is de muziek verloren gegaan maar voor de barokspecialist Alessandrini en de musicoloog Frédéric Delaméa was dat een mooie aanleiding om zich aan de achttiende-eeuwse praktijk van het pasticcio te wagen: bestaande aria’s in hetzelfde metrum en met hetzelfde karakter bij de tekst zoeken en de recitatieven opnieuw componeren. Het resultaat van hun inspanningen is verbluffend.

‘Verheven koning, ook ik kom hier strijden voor geloof en vaderland. Ik ben een vrouw, maar een prinses: ik ben Armida en tegen oorlog niet gekant.’

ie Armida was, hoefde Vivaldi zijnVenetiaanse operapubliek in 1718 niet uit te leggen. Een kort citaat uit Torquato Tasso’s beroemde epische gedicht Jeruzalem bevrijd was voldoende om de betoverende Saraceense strijdster als titelheldin in zijn nieuwe opera te introduceren. Haar ingewikkelde haat-liefdeverhouding met de trouweloze christenridder Rinaldo kende iedereen dieTasso had gelezen.In opera’s hadden veel operacomponisten aangrijpende scena’s geschreven op Armida’s jammerklachten en woede-uitbarstingen na het traumatiserende vertrek van Rinaldo. De www.klassiekezaken.nl

Armida die razend en tierend haar sprookjeseiland ontvlucht was, sprak tot ieders verbeelding: beeldschoon zijn en toch bedrogen worden, arme Armida! Dit slachtoffer-imago werd door Vivaldi in zijn grote carnavalsopera Armida al campo d’Egitto doorbroken.Vanuit een diep verlangen om als operacomponist eigentijds muziektheater te schrijven koos hij in 1718, in samenwerking met een jonge librettoschrijver en een stel veelbelovende jonge zangers, voor een minder beladen, luchtiger subplot uitTasso’s epos. Armida is terug in het Midden-Oosten en wil zich wreken op Rinaldo. De opera begint wanneer zij zich presenteert tijdens een wapenschouw bij de geallieerde moslimlegers die zich in het Egyptische rijk bij Gaza opmaken voor de eindstrijd tegen de kruisvaarders. Ook hier is zij de geslepen oriëntaalse verleidster die mannen om haar pink windt en zelfs belooft te trouwen met degene die Rinaldo vermoordt.

Opportunisten alsTisaferno enAdrasto raken meteen in haar ban maar de onkreukbare legeroverste Emireno zwicht niet voor haar avances. Hij is verliefd op zijn eigen gevangene, de lieftallige Erminia, maar maakt geen kans omdat zij op haar beurt een ongelukkige liefde voor de ridderTancredi koestert. Voor Armida reden om in een woede-aria uit te barsten als zij haar zin niet krijgt. De ‘tovenares’ Armida is bij echte mensen terechtgekomen die hun eigen emotionele agenda hebben. De dirigent Rinaldo Alessandrini omschrijft Armida als ‘een psychologisch complex personage. Een gekwelde ziel en tegelijkertijd een manipulator zonder moreel kompas die iedereen het leven onmogelijk maakt. Toch wordt dat alles haar, zodra ze ontmaskerd is, ter plekke vergeven. Zo gaat dat in het theater’, zegt Alessandrini.‘Van een normaal happy end is hier geen sprake maar aan het slot trekt wel iedereen welgemoed en vol vertrouwen ten strijde.’ Dat Vivaldi’s flitsende aria’s zijn ingebed in lange recitatieven, door Alessandrini en zijn all-Italian zangerscast pakkend voor het voetlicht gebracht, hoort tot de conventies van het ‘dramma per musica’, zoals de Italianen hun opera’s noemden. Opera als semiliterair medium: zou de ambitieuze Vivaldi Edition van Naïve geen inspiratiebron kunnen worden voor toneelregisseurs?

Rinaldo Alessandrini: ‘Alles wordt Armida vergeven’

door Marijke Schouten

Antonio Vivaldi Armida al campo d’Egitto Sara Mingardo, Furio Zanasi, Marina Comparato, Romina Basso, Martin Oro, Monica Bacelli, Raffaella Milanesi Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini Naïve Vivaldi Edition OP30492 (3 cd’s)

april 2010

schilder ANTONIO BELLUCCI

als psychologisch drama

WORD NU LID

klassieke zaken Club

en profiteer meteen van heel veel klassiek voordeel Bent u nog geen lid? Dan mag u als klassieke-muziekliefhebber deze aanbieding beslist niet laten lopen. Het lidmaatschap levert u namelijk veel voordeel op en u verdient dit direct terug. * Een welkomst-cd t.w.v. - 14,95 * een kortingsbon t.w.v. - 5,-, * 10% korting op speciaal geselecteerde acties

Kies GRATIS

* extra korting op de boxaanbieding.

één van de 6 CD’s als welkomstgeschenk

Dit alles wordt ondersteund in ons tijdschrift dat tweemaandelijks uitkomt, boordevol informatie over klassieke muziek dat u automatisch wordt toegezonden.

Interessant ? Beslist, temeer omdat het lidmaatschap van de Klassieke Zaken Club slechts €12,95 per jaar kost. Naast de GRATIS cd t.w.v.



€14,95 en de kortingsbon t.w.v. €5,- krijgt u automatisch het tweemaandelijks tijdschrift boordevol informatie over de wereld van de klassieke muziek thuisgestuurd. De kortingsbon kunt u inwisselen bij aankoop van een willekeurige CD bij de Klas-

❏ Ja, ik word voor 712,95 per jaar lid van de Klassieke Zaken Club.

sieke Zaken Specialist. Deze bon is niet inwisselbaar voor contanten, niet bij aankoop van de Nationale Entertainmentbon

Naam

en niet i.c.m. andere acties of aanbiedingen.

❏ M ❏ V Geboortedatum

Word nu lid en profiteer direct! U kunt zich direct inschrijven bij een van de 50 aangesloten Klas-

Adres

sieke Zaken Specialisten (zie de lijst op pag.2) en dan meteen het door u uitgekozen GRATIS welkomstgeschenk, de leden-

Postcode

Woonplaats

pas en de kortingsbon in ontvangst nemen. Wilt u zich via de afgebeelde bon aanmelden dan ontvangt u na betaling een

Telefoon

welkomstenvelopje thuis en kunt u bij de aangesloten Klassieke Zaken Specialist tegen inlevering hiervan uw GRATIS welkomst-

geschenk afhalen.

Ik machtig Abonnementenland, namens de Vereniging Klassieke Zaken, om tot wederopzegging het lidmaatschapsgeld 1 x per jaar te incasseren.

Liefhebbers van CLUB klassiek zijn lid van de Klassieke Zaken Club

KLASSIEKEZAKEN

Bank/giro rekening

Handtekening

Mijn Klassieke Zaken Specialist

Plaats 21-12-09 12:36 clubledenpas3.indd 1

Deze bon kunt u opsturen naar : Vereniging Klassieke Zaken Antwoordnummer 1812, 1910 VB Uitgeest.

Voor verkoopadressen en meer informatie www.klassiekezaken.nl of 035-6229370

Interview

Grote pianisten

geven glans aan onbekende concerten

e grote meesters van het klavier stortten zich liever op de zoveelste opname van het Pianoconcert van Grieg dan op onbekend repertoire. Degenen die zich het lot aantrokken van de concerten van Scharwenka, MacDowell of Litolff waren veelal pianisten van het tweede garnituur, met orkesten die even matig waren opgenomen als ze speelden. Niet bepaald geschikt om onbekende muziek onder de aandacht te brengen. Onbekend bleef onbemind. De prins die de afgelopen jaren veel van die doornroosjes heeft wakker gekust, heet Mike mike spring

www.klassiekezaken.nl

Spring, manager bij het Britse connaisseurslabel Hyperion en founding father van de reeks ‘The romantic piano concerto’. Hij wist grote namen te koppelen aan onbekende concerten. Zijn veelgeprezen cd-serie beleeft nu haar vijftigste uitgave. ‘Het begin was maar toevallig’, vertelt Spring. ‘Bij een lunch in de vroege jaren negentig zaten we wat te brainstormen.We besloten het voorzichtig te proberen met drie cd’s, daar konden we ons nooit een buil aan vallen.’ Nummer 1, met virtuoze concerten van Moszkowski en Paderewski door Piers Lane, bleek een schot in de roos, maar helemaal verbluffend was het succes van nummer 2: twee concerten van Medtner, briljant gespeeld door Nikolaj Demidenko.Voor velen werd het een eyeopener: waarom kende niemand die mooie muziek? De cd kreeg een Gramophone Award en daarmee bewees de serie al vroeg haar waarde. Het gaf vertrouwen om door te gaan en dat leidde tot een onafzienbare stroom van onbekende concerten van allerlei componisten.Van sommige hadden we nooit gehoord.Want de namen van Pierné, Massenet, Rubinstein en Korngold mogen inmiddels vertrouwd klinken, maar kende u Alnæs, Macfarren, Huss of Vianna da Motta al? Het sterke punt is niet alleen het bijzondere repertoire.Vanaf het begin heeft Spring kwali-

teit vooropgesteld. Door topsolisten als Howard Shelley, Marc-André Hamelin en Stephen Coombs, voortreffelijke orkesten en een uitgekiende opnametechniek worden de verborgen schatten niet alleen afgestoft, maar zelfs glimmend opgepoetst. Zo hoort het als je onbekend werk bemind wil maken. De grootste verrassing op uitgave nummer vijftig is trouwens een overbekend paradepaard: Tsjaikovski’s Eerste pianoconcert, verreweg het beroemdste werk dat in de serie is opgenomen. Het wordt gecombineerd met de andere concerten van de grote Rus: niet alleen het weinig gespeeldeTweede (met alternatieve versies van het langzame deel), maar ook het eendelige Derde, plus de briljante Concertfantasie die we vrijwel nooit horen. Ook bijzonder is dat pianist Stephen Hough en het Minnesota Orchestra onder OsmoVänskä deze vier concerten live hebben opgenomen. Voor de gelegenheid heeft Hyperion de jubileumuitgave een speciale verpakking meegegeven. En nu maar door met de volgende vijftig? Spring: ‘In het begin hadden we dat nooit kunnen denken, maar ach, waarom niet? De serie is duidelijk aangeslagen en er is zoveel materiaal, we kunnen echt nog wel even vooruit!’ Ook Nederlandse componisten komen aan bod want Mike Spring heeft de namen Röntgen, Brandts Buys en Schlegel op het oog. door gerard scheltens

The Romantic Piano Concerto, Vol. 50

Tsjaikovski: Pianoconcerten 1, 2 en 3, Concertfantasie op. 56, e.a. Stephen Hough, Minnesota Orchestra o.l.v. OsmoVänskä

Hyperion CDA67711/2 (2 cd’s)

april 2010

fotografie Felix Bröde

Mozarts bijna dertig pianoconcerten, het vijftal van Beethoven en de concerten van Schumann, Chopin, Grieg, Brahms, Tsjaikovski en Rachmaninov komen ieder seizoen voorbij, maar er is zoveel meer. Componisten, vooral in de negentiende eeuw, schreven hun vingers blauw aan honderden pianoconcerten. De meeste verdwenen al snel uit het repertoire. Ten onrechte, vindt het label Hyperion.

WINKELADVIESPRIJS € 17,95

VOLUME 50! TCHAIKOVSKY Pianoconcerten 1, 2 (in verschillende versies!) & 3 Concertfantasie Stephen Hough, piano Minnesota Orchestra Osmo Vänskä CDA 67711 leverbaar vanaf 1 april

In maart verschijnt het vijftigste deel van de Romantic Piano Concerto serie. Ter gelegenheid hiervan wordt de hele serie tijdelijk in prijs verlaagd. * WINKELADVIESPRIJS € 10,95 *Geldig t/m 1 juni 2010

special

Masaaki Suzuki

reist chronologisch door Bachs cantates

Het was Karl Richter die begin jaren zestig met zijn Bachkoor en -orkest uit München als eerste een substantiële hoeveelheid cantates op de plaat zette. Hij werd al snel gevolgd door Nikolaus Harnoncourt en Gustav Leonhardt, die in een kwarteeuw tijd álle cantates opnamen. Zij waren de eersten die kozen voor oude instrumenten, met alle problemen van dien. Ook de complete reeks door Ton Koopman is al enige jaren voltooid. Diens leerling Masaaki Suzuki is met zijn Bach Collegium Japan ongeveer op driekwart. Al sinds de jaren zeventig is er vanuit Japan grote belangstelling voor oude muziek, maar Japanners die naar Europa gingen om zich hierin te specialiseren vestigden zich meestal in hun nieuwe omgeving. Suzuki koos ervoor om in zijn eigen land een volwaardig barokorkest plus -koor op te richten en dat vergde heel wat doorzettingsvermogen. Het Bach Collegium Japan bestaat sinds 1990 en ter viering van het twintigjarig jubileum worden de eerste veertig afleveringen uit zijn cantateserie nu in vier laaggeprijsde boxen uitgebracht. De eerste daarvan, besproken in het vorige nummer van dit blad, bevat de vroegste cantates waarvan het merendeel in Weimar werd gecomponeerd. In het tweede deel maken we de overstap naar Leipzig, waar Bach van 1723 tot aan zijn dood in 1750 cantor was. Hij componeerde daar diverse jaargangen cantates, die door Suzuki in

e kerkcantates van Johann Sebastian Bach hebben relatief lang op herwaardering moeten wachten. De grootsheid van de Matthäus-Passion en de Hohe Messe was aan het eind van de negentiende eeuw al onbetwist, maar de tweehonderd cantates, in tijdsduur variërend van een kwartier tot ongeveer veertig minuten, werden nog lang beschouwd als gelegenheidswerken van mindere kwaliteit. Gelukkig is dat beeld sinds enkele decennia grondig genuanceerd. De opnamen van Masaaki Suzuki en zijn Bach Collegium Japan bewijzen andermaal de kwaliteit van de werken.

min of meer chronologische volgorde zijn opgenomen. Daardoor ontstaat inzicht in hoe Bach werkte en hoe hij optimaal gebruikmaakte van de middelen die hij tot zijn beschikking had. Zo valt het op dat cantates voor de periode tussen kerst en Pasen nogal eens een sopraansolo ontberen: de jongens die de soli moesten zingen waren in die periode vaak ziek of hadden belangrijke bezigheden in hun opleiding waardoor er niet voldoende repetitietijd was. Om dat soort praktische dingen ging het. Bach schreef zijn cantates, hoe ongelooflijk dat nu ook lijkt, tenslotte gewoon voor de zondagse kerkdiensten en niet voor de eeuwigheid. In Leipzig moet hij hebben beschikt over zeer virtuoze tenorsolisten. Suzuki’s tenoren doen er hun voordeel mee. De bekendste cantate in deze box is BWV 147, ‘Herz und Mund undTat und Leben’. Deze grote cantate bevat het koraal ‘Jesu bleibet meine Freude’, dat in bewerkte vorm en onder de Engelse

Cantatebox bevat een van Bachs allermooiste basaria’s

www.klassiekezaken.nl

naam ‘Jesu joy of man’s desiring’ tot de allerbekendste ‘mopjes’ van Bach behoort. De feestelijke titelcantate van deze box, ‘Erfreut euch, ihr Herzen’, is geschreven voor tweede paasdag. Bach laat hierin het koor voluit jubelen in samenspraak met virtuoze trompetsoli. Een ander hoogtepunt is BWV 104, ‘Du Hirte Israel, höre’, een cantate waarvoor Bach een van zijn allermooiste basaria’s schreef. Ook het ingetogen openingskoor, hier opvallend langzaam genomen, is een juweel. Zo kunnen we doorgaan met het opsommen van hoogtepunten. Bachs cantates blijven een onuitputtelijke bron. De uitvoeringen door het Bach Collegium Japan behoren inmiddels tot de allerbeste en vanaf het begin van zijn serie heeft Masaaki Suzuki een gelukkige hand gehad in het kiezen van de juiste solisten. De vier jubileumboxen zijn uitgebracht in een gelimiteerde oplage. door Marcel Bijlo

Johann Sebastian Bach Erfreut Euch!, 37 cantates

Bach Collegium Japan o.l.v. Masaaki Suzuki Bis cd 9027/29 Limited Edition deel 2

april 2010

interview

Peter Dijkstra: Beiers koor was liefde op het eerste gezicht De rollende Beierse ‘r’ heeft Peter Dijkstra al te pakken. Hij is gehuwd met een Beierse, woont met vrouw en kinderen in Ingolstadt en pendelt als ‘fliegende Holländer’ heen en weer tussen München en Stockholm. Daar heeft hij momenteel de meest uitgelezen omroepkoren van Europa onder zijn hoede. Tweeëndertig is hij nog maar, een bliksemcarrière. Maar ja, hij begon ook al op zijn twaalfde met invalbeurten voor van zijn vader Bouwe, die ook dirigeert.

oe kwam Peter Dijkstra, van oorsprong Drent, in Beieren terecht? ‘Het was liefde op het eerste gezicht, van twee kanten geloof ik. Na een eerste gastoptreden werd meteen een volgende gelegenheid afgesproken.En kort daarna al kreeg ik de aanstelling. Zo snel is het gegaan. Een heerlijk koor om mee te werken.Technisch zit alles goed en daardoor kun je je bij repetities van alles veroorloven. Spelen met gestiek, overleggen, nieuwe dingen proberen. De zachte inzet bijvoorbeeld, een klank die nog kan groeien, die heeft een zinnelijkheid die het publiek bijzonder waardeert.Alleen al daaraan her-

24 april 2010

ken ik mijn koor blind,maar ook aan bijvoorbeeld de ronde vocalen. Mijn Zweedse koor klinkt weer heel anders: scherper, helderder. Dat komt door de taal.’ Die zinnelijkheid is ook te horen op de twee recente cd’s die het thuislabel BR Klassik nu heeft uitgebracht, met daarop het oratorium Israel in Egypt van Händel, de Missa brevis van Kodály, de Litanies à laVierge Noire van Frank Martin en de Mis voor dubbelkoor van Poulenc, repertoire dat tweeënhalve eeuw omsluit. Over veelzijdigheid gesproken. Zich specialiseren wil Dijkstra niet: ‘Ik wil een allrounder zijn.’ Aan alles op deze cd’s hoor je dat het klikt tussen koor en dirigent. Individuele koorzangers beamen dat. Hij is zelf lang actief geweest als bariton, zeggen ze dan, hij kan desgevraagd dingen voordoen,begrijpt technische problemen van zangers. Peter Dijkstra weet te inspireren, hij is open, collegiaal en bezit een natuurlijk autoriteit. Speelt het een rol dat hij Nederlander is daar in Beieren? ‘Ja, ik ben gewend aan discussies, aan

‘De klank van het koor heeft zinnelijkheid’

meningen uitwisselen. Hier in Duitsland heerst meer een mentaliteit van: wat de chef wil, gebeurt. Dat betekent dat je een heldere lijn moet uitzetten. Doe je dat niet, dan ontstaat onrust. Maar ik merk dat men het waardeert dat ik uitnodig om met initiatieven te komen.Typisch Nederlands: direct zijn, interactie, niemand heeft de wijsheid in pacht. Wat dat aangaat zijn we op de goede weg.’ A-cappellarepertoire is van oudsher de corebusiness van Peter Dijkstra, maar er gloort een bredere horizon. In Händels oratorium dirigeert hij tevens Concerto Köln, met een ongecompliceerdheid, bescheidenheid en jeugdige energie die duidelijk afstralen op het orkest. Dijkstra: ‘De gelegenheden om orkesten te dirigeren worden frequenter. Wat stiekem mijn droom is? Opera’s dirigeren, dat machtige genre waarin alles samenkomt.’ Let op, het gaat er zeker van komen. door Jos van der Zanden

Händel Israel in Egypt

Rosemary Joshua, Gerhild Romberger, Kobie van Rensburg, Simon Pauly, Thomas Hamberger, Chor des Bayerischen Rundfunks, Concerto Köln o.l.v. Peter Dijkstra BR Klassik 900501

Kodály, Martin, Poulenc

Missa brevis, Mis voor dubbelkoor, Litanies à laVierge Noire Solisten, Chor des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Peter Dijkstra BR Klassik 900500 (sacd)

www.klassiekezaken.nl

april 2010

podium

Young Pianist Foundation

In de zomer van 2010 nemen jonge talenten op initiatief van de Young Pianist Foundation vijf cdâ&#x20AC;&#x2122;s op met de werken van Rachmaninov. Naar verwachting komen die in de herfst van 2010 uit.

26 april 2010

eert Youri Egorov

Van 15 tot en met 25 april is Nederlands grootste jonge pianotalent te horen in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. Tijdens het driejaarlijkse Young Pianist Foundation Nationaal Pianoconcours strijden talentvolle pianisten van 12 tot en met 27 jaar in vier leeftijdscategorieën om de prijzen.

eYoung Pianist Foundation (YPF) bestaat sinds het seizoen 1999-2000.Marcel Baudet, hoofdvakdocent piano aan de Haagse en Amsterdamse conservatoria, richtte de stichting op naar aanleiding van zijn ervaringen met het lesgeven aan jonge, getalenteerde pianisten. Sinds het begin is hij artistiek leider. De YPF zet zich in om in Nederland wonende of studerende pianisten te stimuleren en de kansen voor toptalent te vergroten. Hoe? Door concoursen te organiseren en de talenten te begeleiden voor, tijdens en na de concoursen. Er is niet alleen aandacht voor de winnaar, maar ookvoordeoverigedeelnemers. Zondag 25 april is de grote finale van de komende editie van de wedstrijd. Drie finalisten in de leeftijd van 16 tot en met 27 jaar spelen ieder een pianoconcert, begeleid door het Noord-Nederlands Orkest o.l.v. chef-dirigent Michel Tabachnik. De winnaar krijgt c10.000,- en mag een cd opnemen. Ook is er een publieksprijs van c1.000,-. Job Cohen, burgemeester van Amsterdam, zal de prijzen uitreiken.Vanwege het tienjarig jubileum van de YPF is er dit jaar een derde prijs in het leven geroepen: deYouri Egorov Gold Medal, vernoemd naar de charismatische Russische pianist die in 1988 op 33-jarige leeftijd stierf aan aids. De eveneens uit Rusland afkomstige meesterpianist Evgeny Kissin, ambassadeur van deYPF, komt hem uitreiken.

Egorov, die in Nederland woonde en werkte, wilde dat na zijn dood de Youri Egorov Stichting zou worden opgericht om talentvolle pianisten op te leiden tot wereldniveau. Zijn doel sluit aan bij dat van deYoung Pianist Foundation. Enkele jaren geleden droeg het bestuur van de stichting het erfgoed over aan deYPF. Om dat erfgoed onder de aandacht te brengen, om het YPF-jubileum te vieren en om het niveau van het concours aan te geven is de nieuwe Egorov-prijs in het leven geroepen. Baudet: ‘Die bestaat uit de eer en een gouden medaille. Het concours is nationaal met een internationaal niveau. Om de kwaliteit van de winnaar te onderstrepen hebben we de prijs verbonden aan de naam van Egorov, zodat men ook in andere landen kan inschatten wat het waard is om YPFwinnaar te zijn.’ Thomas Beijer, die in 2007 op achttienjarige leeftijd zowel de juryprijs als de publieksprijs won:‘DeYPF is niet alleen een concours. De wedstrijd maakt deel uit van een breed programma om jonge pianotalenten te helpen. Bij andere concoursen krijg je nogal eens te horen: “Je hebt gewonnen en zoek het nu zelf maar uit.” Bij de YPF zijn er vooraf masterclasses en na het concours volgt een cd-opname. De YPF blijft drie jaar je concertmanagement. Dat vind ik er zo goed aan.’

fotograaf

THOMAS BEUER

RONALD KNAPP

Evgeni Kissin komt deYouri Egorov Gold Medal uitreiken

door Hieke van Hoogdalem

april 2010

Interview

Michiel Borstlap

‘De piano zit diep in het geheugen’

Musici die zowel de gevestigde literatuur als eigen improvisaties op hun repertoire hebben, zijn er niet zoveel. Michiel Borstlap laat de muziek, al improviserend, ontstaan. En soms schrijft hij zelf een stuk of speelt hij werk van de revolutionaire jazzpianist Thelonious Monk. Zijn nieuwe cd plus dvd getuigt van zijn fascinatie voor de piano.

e Nederlandse pianist Michiel Borstlap is inmiddels een grootheid in de jazzwereld. Hij frequenteert de internationale podia en hij heeft de grote jazzmusici om mee samen te spelen voor het uitkiezen.Toch komt hij nu met een cd/dvd onder de titel Solo 2010. Een musicus en een vleugel, dat is het. En wat publiek, want de dvd bestaat voor het overgrote deel uit een registratie van een soloconcert in de Dominicaanse Kerk in Maastricht. Een mooie dvd. Vooral de momenten waarop de muziek geïmproviseerd ontstaat,wat voor het overgrote deel gebeurt, en Borstlap even lijkt in te houden om de klanken in zijn hoofd naar de vleugel te vertalen, zijnmomentenwaardespreekwoordelijke‘ingehouden adem’op van toepassing is.Maar ook de stukken op de cd vallen op door het pure pianospel, door de liefde voor de toetsen die eruit spreekt. ‘De liefde voor de piano is het allerbelangrijkste’, zegt Borstlap direct over de achtergrond van deze cd.‘Ik had een aantal solostukken opgenomen en die op het internet gezet. Mensen die niet direct uit de klassieke of jazzhoek kwamen, bleken enorm gecharmeerd van die stukken. Daardoor realiseerde ik mij weer dat de piano als instrument heel diep in het geheugen zit bij mensen. Iedereen kan zich wel een moment herinneren dat hij als kind voor het eerst een piano zag en hoorde. Die fasci-

28 april 2010

natie, daar wilde ik met Solo 2010 aan appelleren. Het gaat mij daarbij niet om pop, klassiek of jazz, maar echt om de piano.’ Vandaar dat de cd, meer nog dan de dvd, muziek van hemzelf bevat, die ergens zweeft tussen improvisatie en compositie in. ‘Dat is voor mij hetzelfde’, zegt hij. ‘De enige uitdaging met improvisatie is dat het ter plekke ontstaat, dat het meteen klinkt. Je speelt direct wat er in je hoofd zit, en daar kunnen wel eens problemen bij ontstaan die je niet meteen op de best mogelijke wijze oplost. Componeren is niets anders dan het oplossen van die problemen, het verfijnen van de eerste impuls.’ Hij improviseert graag ‘omdat veel mensen nu eenmaal nieuwe dingen willen horen.’ In die zin verschilt hij niet van de grote componisten en pianisten uit het verleden. ‘De klassieke pianoliteratuur is vaak niets anders dan een notatie van een pianist die nog geen mogelijkheden had om zijn spel op te nemen.Veel werk van Liszt is een opgeschreven improvisatie. En voor Schubert en Chopin geldt hetzelfde.’ Klassieke muziek. Hij begrijpt niet dat er mensen zijn die er níét van houden. ‘Schubert, Liszt, Chopin en vooral Bach, het is een groot bestanddeel van mijn leven. Dat gaat nooit weg. Chopin en Liszt speelden voorafgaand aan een concert

de Goldbergvariaties van Bach of delen uit Das wohltemperierte Klavier om in de stemming te komen. Dat doe ik ook. Bij een soundcheck speel ik niets anders dan Bach.’ De invloed van de klassiekers is in zijn spel te horen. Net zoals het werk vanThelonious Monk, de enige componist wiens noten op de cd te horen zijn buiten die van Borstlap zelf. Buiten de huiskamer zweert hij bij diens prachtige, nieuwe noten. ‘Op dit moment spelen misschien wel vijfduizend mensen op verschillende plekken in de wereld tegelijk de Eerste Ballade van Chopin. Schitterende muziek, maar niet voor op het podium. Door iets nieuws te brengen, ontwikkelt de muziek zich verder. Bovendien improviseer ik nu eenmaal graag. Ik vind het fijn om achter de vleugel te gaan zitten zonder te weten wat er gaat gebeuren.’ doorPaul door Marcel Janssen Bijlo

Borstlap, Monk

Solo 2010 Michiel Borstlap GPM 101010

www.klassiekezaken.nl

fotograaf

jeroen van loon

â&#x20AC;&#x2DC;Veel pianoliteratuur is opgeschreven improvisatieâ&#x20AC;&#x2122;

april 2010

fotografie beeldredaktie / Peter arno broer

column hans heg

et is de droom van ieder orkest uit de tweede divisie: een jonge en charismatische dirigent die het kan opstoten tot de eredivisie. Het is Birmingham indertijd gelukt met Simon Rattle, die inmiddels is opgeklommen tot chef van de Berliner Philharmoniker. Ook het Philharmonisch Orkest van Oslo deed in 1979 een gouden greep met de benoeming van Mariss Jansons. Overal wilde men ineens‘Oslo’en zijn vlammende dirigent hebben, wat overigens weer een beetje is weggeëbd sinds Jansons er na twintig jaar trouwe dienst is vertrokken. Het lijkt erop dat het nu de beurt is aan de stad van The Beatles. Het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra glorieert de laatste tijd onder de magische handen vanVasily Petrenko.De internationale uitstraling en de klankcultuur vormen het bewijs.Om de recente cd’s met de jonge Rus op Naxos en Avie kan niemand meer heen. En hij moet nog 34 worden! In Liverpool, en ook elders in Engeland, lopen ze weg met Petrenko. Samen metVladimir Jurowski wordt hij tot de meest belovende dirigenten gerekend, met dit verschil dat de man uit Sint Petersburg (Petrenko) een orkest uit de provincie moet zien te inspireren en dat Jurowski (afkomstig uit Moskou) het London Philharmonic tot zijn beschikking heeft.Wat slagvaardig van die orkesten om het avontuur met deze jonge Russen aan te gaan.Laten we hopen dat het Rotterdams Philharmonisch ook zoiets gaat beleven met zijnYannick, de enthousiaste Canadees. EMI’s Ravel-cd van de Rotterdammers met Nézet-Séguin is in ieder geval overal goed ontvangen. Petrenko trok kort na zijn aantreden in 2006 buiten Liverpool meteen de aandacht met een impowww.klassiekezaken.nl

Vasily Petrenko, een topdirigent sante opname vanTsjaikovski’s Manfredsymfonie. Daarna is hij voor Naxos begonnen aan een serie met alle symfonieën van Sjostakovitsj. Eerst de vrij onbekende Elfde (Het jaar 1905),daarna deVijfde plus Negende. Beide cd’s kunnen wedijveren met het beste wat al op de markt is.Vooral de Negende is verbluffend goed gelukt. Bovendien heeft Petrenko het geluk dat de Philharmonic Hall in Liverpool akoestisch een ideale locatie is.Veel beter dan de Barbican in London, waarValery Gergiev het mee moet doen. Wat frappeert bij Petrenko is dat hij zijn vak met zoveel technisch overwicht en muzikaal inzicht beheerst. Uiterlijke effecten en briljant orkestspel zijn er uitsluitend ter meerdere glorie van de componisten en niet ten behoeve van zijn eigen imago. Je zult bij hem dan ook meer passages aantreffen

die frapperen door sfeer, verfijning en finesse dan door loze orkestrale krachtpatserij.Al kan hij waar nodig ook stevig uitpakken en naar een flinke dramatische climax toewerken. Hét kenmerk van de ware grote dirigent. De net verschenen cd met drie orkestrale werken van Rachmaninov is door het BBC Music Magazine niet zonder reden uitgeroepen tot Disc of the Month: ‘Vasily Petrenko is a master of expressive phrasing.’ De spijker op de kop en een verdiend compliment. Zelf zegt hij dat het grootste probleem bij het uitvoeren van Russische muziek is dat je het emotionele aspect geen moment, geen seconde uit het oog mag verliezen. Het orkest uit Liverpool volgt hem daarbij op de voet. Alsof het om een toporkest uit Rusland gaat. Wat willen we nog meer?

Rachmaninov Symphonic Dances The Isle of the Dead, The Rock. Royal Liverpool Philharmonic Avie AV2188

Shostakovich Symphony 5 & 9 Royal Liverpool Philharmonic Naxos 8572167

Rachmaninov

Pianoconcerten 2 & 3 Simon Trpˇceski, piano Royal Liverpool Philharmonic

VASILY PETRENKO

Avie AV2192

april 2010

CD BESPREKINGEN orkest

orkest

RESPIGHI, HINDEMITH, SCHMITT

CLAUDE DEBUSSY Music for the Prix de Rome Solisten, Flemish Radio Choir, Brussels Philharmonic o.l.v. Hervé Niquet GLOSSA GCD 922206 (2 CD’S)

Orchestral works Borusan Istanbul Philharmonic Orchestra o.l.v. Sascha Goetzel ONYX 4048

laude Debussy heeft een baanbrekende ontwikkeling doorgemaakt tussen 1880 en 1890. Het Brussels Philharmonic (Vlaams Radio Orkest) geeft met deze dubbel-cd een mooi beeld van deze ontwik-

keling. De cd’s bevatten werken die gerelateerd zijn aan de Franse Prix de Rome

it jaar is Istanbul de culturele hoofdstad van Europa. Het Philharmonisch Orkest bestaat ruim tien jaar en richt zich op westerse klassieke muziek. Op deze cd staan drie werken van componisten die zich hebben

voor muziek, waarnaar Debussy meerdere keren heeft meegedongen. Zo horen we de vroege werken Salut printemps (1882) en Invocation (1883) naast wat rijpere composities als Printemps (1887) en La damoiselle élue (1888). Bijzonder interessant is de cantate Le gladiateur (1883) voor drie solisten en orkest (prima gezongen en goed begeleid) over de legeraanvoerder Narbal, die op bevel van de Romeinse consul Metellus als gladiator een gevecht op leven en dood moet aangaan. Metellus’ dochter Fulvia komt vlak voor de strijd haar geliefde Narbal bevrijden. Hij weigert en beiden sterven na het drinken van gif voor de ogen van Metellus. Dit alles gebeurt in donkere orkesttinten en een pseudodramatisch-romantisch idioom, dat toch aantrekkelijk is en waarin we flarden Wagner, Meyerbeer en Massenet ontwaren. De andere werken, voor diverse bezettingen van solisten, koor en piano (soms vierhandig), weerspiegelen de geleidelijke ontwikkeling van Debussy’s eigen harmonische taal. Een prettig informatieve cd.

laten inspireren doorTurkije, de Bijbel en het Nabije Oosten. Ottorino Respighi, de grote tovenaar van het orkest, liet zich voor zijn laatste werk, Belkis, regina di Saba (1931), leiden door het Oude Testament. Paul Hindemith bezocht Turkije in 1935 en schreef een plan voor de organisatie van het muziekleven. In zijn Amerikaanse ballingschap componeerde hij de Symphonic metamorphosis after themes by Carl Maria vonWeber (1943), een kruidige orkestpartituur met interessante slagwerkpassages. Dat deelt hij met Respighi. De grootste verrassing is Florent Schmitts Tragédie de Salomé (1910), een geweldig werk en wat wordt het mooi gespeeld! Dat Schmitt bijna van de concertpodia is verdwenen, is niet terecht. Hij schreef spannende muziek met een diepe adem. Stravinsky, aan wie de partituur was opgedragen, erkende het werk onmiddellijk als een modern meesterwerk. Alles bij elkaar een prachtige geste van Turkije, dat wat de uitvoering van twintigste-eeuwse klassieken betreft al helemaal bij de EU hoort.

DORON NAGAN

JURJEN VIS

Baanbrekende werken van de jonge Debussy

orkest

Turks orkest hoort al bij de EU

orkest

NIKOLAI RIMSKI-KORSAKOV

DMITRI SJOSTAKOVITSJ

Orchestral suites

Symfonie nr. 11 ‘Het jaar 1905’

Russian National Orchestra o.l.v. Mikhail Pletnev

Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Mark Wigglesworth

PENTATONE CLASSICS PTC 5186 362 (SACD)

BIS BISSA 1583 (SACD)

at een geluk dat Nikolai Rimski-Korsakov geen matroos werd, zoals hij als kind wilde, maar componist. Hij ontpopte zich uiteindelijk, ondanks een administratieve baan bij de marine, als een van de belangrijkste Russische componisten van de tweede helft van de negentiende eeuw.

Zijn instrumentatiekunst is legendarisch – een voorbeeld niet alleen voor veel van zijn jongere collega’s maar ook voor grootheden als onder anderen Debussy en Ravel. De rijke orkestklank is volop aanwezig op deze cd met drie suites uit opera’s van RimskiKorsakov. Behalve de suites uit de opera’s Sneeuwmeisje (1881) en De legende van de onzichtbare stad Kitesj (1904) speelt het Russisch Nationaal Orkest onder leiding van Mikhail Pletnev ook de zelden uitgevoerde suite uit het vrijwel vergeten operaballet Mlada (1890). Deze orkestbewerking van de derde akte, getiteld Nacht op de berg Triglav (met vijf ononderbroken deeltjes), is een fascinerend werk waarin naast wagneriaanse reminiscenties ook een flinke en gezonde dosis Russische melodie en de typisch kleurrijke, soms feeërieke sfeer van Rimski-Korsakov doorklinken. Pletnev en het orkest brengen deze prachtige muziek met optimale expressie en veel gevoel voor het exuberante orkestrale kleurenpalet van Rimski-Korsakov.

de RFO-registratie van de Elfde symfonie uit 1957. De opnamen uit 2006 laten een imposante Sjostakovitsj horen, met een ongelooflijk dynamisch bereik. De pianississimo-passages zijn soms zo zacht als maar mogelijk is, terwijl het orkest in de fortissimi zó uitpakt dat het bijna uit de speakers lijkt te breken. Over die dynamische uitersten kun je van mening verschillen. Meer dan eens moet je naar de volumeknop grijpen om een extreem zachte passage uit te lichten, of om een overdadig volume enigszins te temperen. Maar los van deze uitvergroting laat het RFO zich op zijn fraaist horen, met uitgebalanceerd orkestspel. De formidabele strijkers vormen een hecht fundament waarboven de blazers kunnen excelleren. Wigglesworth’s Sjostakovitsj is veelkleurig, overweldigend en beeldend.Wie op zoek is naar de sarcastische Sjostakovitsj, komt misschien bij deze registratie iets minder aan zijn trekken, maar Wigglesworth geeft een bevlogen en virtuoze lezing van deze Elfde.

DORON NAGAN

FRITS DE HAEN

Rimski’s orkestpalet straalt in volle glorie

april 2010 2010 32 april

e Sjostakovitsj-cyclus die Mark Wigglesworth opneemt voor het Zweedse label BIS, vordert gestaag. Met het Radio Filharmonisch Orkest verschenen al de nummers 4, 8, 9 , 12 en 13, en met het BBC National Orchestra of Wales legde hij eerder de symfonieën 5, 6, 7, 10 en 14 vast. Onlangs verscheen

Bevlogen Sjostakovitsj van Wigglesworth

CD BESPREKINGEN orkest

orkest

ANTONÍN DVORÁK

PAUL BEN-HAIM

Symfonie nr. 6, Concertouvertures

Kabbalat shabbat

Dortmunder Philharmoniker o.l.v. Jac van Steen

Orchester Jakobsplatz München o.l.v. Daniel Grossmann

MDG 6011601-2 (SACD)

NEOS 10916 (SACD)

inds het seizoen 2008-2009 is hij Generalmusikdirektor in Dortmund, de Eindhovenaar Jac van Steen, die lesgeeft aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In Duitsland is men ‘begeistert’ over wat hij met de

Dortmunder Philharmoniker voor elkaar krijgt.Wie naar deze cd luistert, zal daar niet van opkijken: de studio-opnamen die in augustus 2009 in het Konzerthaus van Dortmund zijn gemaakt, laten een orkest horen dat kan gloeien, fonkelen en vlammen. Dvoráks Zesde symfonie, in de concertzaal niet zo vaak te horen, leent zich daar bij uitstek toe, want het werk bergt alle uitersten aan expressie in zich: een majestueus openingsdeel, een verstild Adagio, een extatische Furiant en een uitbundige Finale, muziek waarmee een orkest zich in de kijker kan spelen.Van Steen is een man van macrofraseringen, van het brede gebaar. Lange, spannende crescendo’s kenmerken zijn dirigeren, soms zelfs op plaatsen waar de componist ze niet voorschrijft. Op de cd staan verder drie concertouvertures die een cyclus vormen. De tweede gaat over vrolijkheid (‘Carnaval’), de derde over de liefde (‘Othello’), maar het juweel van het drietal is de eerste: ‘In de natuur’. Van de kleurenpracht die de partituur herbergt, gaat op deze cd niets verloren.

Dvorák gloeit, fonkelt en vlamt

JOS VAN DER ZANDEN

aul Ben-Haim (1897-1984) werd als Paul Frankenburger geboren in München. Hij emigreerde in 1933 naar Palestina, nadat hij in Duitsland al posities als repetitor en Kapellmeister had bekleed. Na 1945 was hij in Israël

een van de boegbeelden en inspiratoren van een nieuwe school Joodse componisten. Het orkest van de Joodse gemeente van München en Oberbayern en een keur van Joodse en niet-Joodse musici (uit 23 landen!) presenteren een panorama van Ben-Haims kunst. Het is hun bijdrage aan religieuze tolerantie. Onmiskenbaar is het mediterrane, Joodse geluid in Kabbalat Shabbat (1966), de vrijdagavonddienst voor voorzanger, koor en instrumenten. Geen muziek met een hekje eromheen. De componist is wereldburger en vertrouwd met de verwijde tonaliteit van Stravinsky’s neoclassicisme. Oosterse volksmuziek klinkt in de Sonate voor viool en de drie Lieder ohneWorte voor altviool en piano. De stilte, zinderende hitte en droogte van de woestijn worden mooi opgeroepen in het eerste deel ‘Arioso’: zacht-statische akkoorden in de piano met daarboven een lied van weemoed, heimwee en verlangen. Dicht bij Messiaen soms, maar tonaler en meer van deze aarde.

Ben-Haim was een boegbeeld van Joodse componisten

JURJEN VIS

orkest

RICHARD STRAUSS

JOHANNES BRAHMS

Eine Alpensinfonie

Symfonie nr. 1 en 2

London Symphony Orchestra o.l.v. Bernard Haitink

London Philharmonic Orchestra o.l.v. Vladimir Jurowski

LSO LIVE LSO 0689 (SACD)

LPO 0043 (2 CD’S)

ernard Haitink liep al tegen de zeventig toen hij debuteerde bij het London Symphony Orchestra. In de afgelopen tien jaar bouwde hij een speciale band op met dit oudste van de vijf Londense symfonieorkesten, wat onder meer resulteerde in Beethoven- en Brahms-cycli op LSO Live.

Daarna bleef het even stil rond LSO Live en Haitink. Dat het nog altijd klikt tussen orkest en dirigent, viel me afgelopen zomer op bij een sublieme uitvoering van Mahlers Negende symfonie tijdens de Proms in de Royal Albert Hall. Gezien het Mahler-project dat LSO Live uitvoert met Gergiev, zal een cd met die symfonie onder Haitink er niet in zitten, maar hopelijk haalt een uitvoering uit oktober 2009 van Das Lied von der Erde de cd wel. Ondertussen voegt Haitink deze grootse en somptueuze lezing van de Alpensinfonie toe aan zijn discografie. Zijn visie blijkt sinds zijn Philips-opname uit 1985 nauwelijks veranderd, maar de opnametechniek des te meer en daarnaast is de spontaniteit van de zaaluitvoering een pluspunt. Dit laatste blijkt bijvoorbeeld als Haitink het Londense publiek voorbereidt op het onweer door in de passage ervoor gas terug te nemen en tegelijkertijd de spanning op te voeren. Klasse!

Haitink groots in Alpensinfonie

NIEK NELISSEN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

e loopbaan van Vladimir Jurowski wordt ook in Nederland met grote aandacht gevolgd. In oktober 2006 maakte hij veel indruk met zijn debuut bij het Concertgebouworkest, waarvan vooral de puntgave ver-

tolking van Stravinsky’s Le baiser de la fée me altijd zal bijblijven. Een jaar later trad hij aan als chef-dirigent van het London Philharmonic Orchestra. Het eigen cd-label van het Londense orkest profileerde de nieuwe chef aanvankelijk vooral met muziek van Tsjaikovski, Rachmaninov en Sjostakovitsj. Dat zijn meesterschap niet beperkt blijft tot Russische muziek, blijkt uit deze nieuwe uitgave, die hopelijk het begin is van een complete Brahms-cyclus. Jurowski zet Brahms’ Eerste en Tweede symfonie op hartstochtelijke, soms wat robuuste, maar altijd bevlogen wijze neer. Zonder dat de aandacht voor de grote lijn ook maar een ogenblik verslapt, geeft hij alle ruimte aan Brahms’ prachtige lyriek. Een van de vele bijzondere momenten in deze uitvoeringen is de verbreding kort na het begin van de finale van de Eerste symfonie, waar Jurowski de solofluitist van het LPO alle gelegenheid geeft om te schitteren. In mei staat hij weer voor het Concertgebouworkest met onder meerTsjaikovski’s Eerste symfonie ‘Winterdromen’: een programma om naar uit te zien.

Jurowski geeft Brahms de ruimte

NIEK NELISSEN april 2010 2010 33 april

NIEUW SOLO 2010

CD BESPREKINGEN

MICHIEL BORSTLAP

orkest

PJOTR ILJITSJ TSJAIKOVSKI Swan lake Russian National Orchestra o.l.v. Mikhail Pletnev ONDINE ODE 1167-2D

en ‘complete recording’ van Tsjaikovski’s Zwanenmeer, het beroemde ballet in vier aktes naar oude Duitse sprookjes en Russische volksverhalen, is een zeldzaamheid. Meestal wordt er flink geknipt en volstaat

één cd, maar met de volledige balletmuziek zijn twee cd’s gemoeid, goed voor bijna tweeënhalf uur. Dat is niet te veel als de uitvoering in handen is van Mikhail Pletnev. Deze meesterpianist en -dirigent is nooit bang; hij positioneert zichzelf en Tsjaikovski royaal, schaamteloos als het moet, en kan met zijn musici alles doen wat hij wil. Het Zwanenmeer(1876) is minder afwisselend dan de Notenkraker (1892), maar evengoed een briljante partituur. Er zijn critici die Tsjaikovski een geniale componist van de tweede rang noemen.Tweede rang omdat zijn sentimenten niet voldoende zouden zijn gesublimeerd en zijn muziek te vaak op een goedkoop effect zou zijn geschreven. Iedereen kan hem begrijpen en zijn muziek aanvoelen. Fijn om naar te luisteren, maar niet van de hoogste orde... Nou, dan maar! Niets zo heerlijk als je willens en wetens te laten inpakken door charme en pracht.

Charme en pracht in Tsjaikovski’s Zwanenmeer

JURJEN VIS

orkest

JOSEPH & MICHAEL HAYDN Horn concertos

GPM 101010

cd en dvd

Concerten SOLO 2010 Michiel Borstlap 01/04/2010 - Amsterdam, Bimhuis, cd-presentatie 20/04/2010 - Gouda, Schouwburg 15/05/2010 - Utrecht, SJU Jazzpodium 24/06/2010 - Veldhoven, Theater De Schalm Bravo Michiel for this great album. — George Duke over SOLO 2010 —

xxxx 2010 2010Bravura playing of the highest order. 34 april

— Bill Bruford over SOLO 2010 —

Jasper de Waal, Jörgen van Rijen, Concertgebouw Chamber Orchestra CHANNEL CLASSICS CCS SA 30210 (SACD)

oewel officieel maar één hoornconcert van Joseph Haydn is overgeleverd, zijn er legio werken bekend waarin de hoorn een prominente plaats inneemt. Voorbeelden hiervan zijn de Symfonieën 13, 31 en 72,

waarin een hoornkwartet het stralende middelpunt vormt, maar ook de talloze divertimenti bevatten dikwijls uitermate virtuoze passages voor hoorn. Zoals vaker het geval is, hangt de mate van virtuositeit sterk samen met de beschikbaarheid van getalenteerde musici. Zo ontstonden de interessantste composities tussen 1762 en 1767, toen illustere hoornisten als Franz Reiner en Carl Franz aan het hof van de familie Esterházy waren verbonden. Eerste hoornist Jasper deWaal van het Concertgebouworkest heeft een greep gedaan uit het rijke oeuvre van zowel Joseph Haydn als diens broer Michael. Een curiosum is zeker Michael Haydns Concert voor hoorn en trombone, waarmee de componist andermaal zijn voorliefde voor het middenregister onderstreept.Voor de uitvoering is de hulp ingeroepen van mede-orkestlid Jörgen van Rijen, wiens trombonepartij voortreffelijk mengt met de hoornsolo. Maar een en ander is onmogelijk zonder de degelijke begeleiding van het Concertgebouw Kamerorkest, waaruit wederom blijkt dat dit in kleine bezetting niet voor zijn grote broer onderdoet.

Virtuoze hoornmuziek van de Haydns

ANDREW VAN PARIJS

CD BESPREKINGEN concert

orkest

DIVERSE COMPONISTEN Fantasy: A night at the opera Emmanuel Pahud, Juliette Hurel, Rotterdam Philharmonic Orchestra o.l.v. Yannick Nézet-Séguin EMI CLASSICS 5099945781421

at heeft de hedendaagse muziekgebruiker het gemakkelijk met tal van soorten geluidsdragers en toegang tot radio, televisie en internet! De sfeer van een compositie laat zich eenvoudig

nogmaals beleven door een enkele druk op de repeatknop van de cd-speler. Maar er is een tijd geweest dat muziek zich niet zo gemakkelijk liet dupliceren en de luisteraar het zich evenmin altijd kon veroorloven steeds weer de concertzaal te bezoeken voor dat ene onsterfelijke fragment. De mens heeft zich echter altijd van zijn vindingrijkste kant laten zien. Niet alleen verschenen van populaire opera’s tal van arrangementen, ook werden melodieën tijdens uitvoeringen door oplettende luisteraars op het gehoor genoteerd en prompt bewerkt voor de meest uiteenlopende bezettingen. Emmanuel Pahud, de eerste fluitist van de Berliner Philharmoniker, heeft zich uitgebreid in deze materie verdiept. Het resultaat is een fraaie selectie opera-arrangementen uit de achttiende tot en met de twintigste eeuw die hij met het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder Yannick Nézet-Séguin heeft opgenomen.Hij wordt daarin bijgestaan door Juliette Hurel, de eerste fluitiste in Rotterdam, die in de arrangementen van Verdi’s Rigoletto en Glucks Orfeo ed Euridice de tweede fluitpartij voor haar rekening neemt. Je zou je kunnen afvragen of de luisteraar in een tijdperk waarin zowat alle opera’s in originele bezetting in een of meer uitvoeringen verkrijgbaar zijn, nog wel genoegen neemt met een reeks bewerkingen, maar dat ligt iets genuanceerder. Niet alleen de opera’s zelf zijn kunstwerken, de arrangementen staan in vaktechnisch opzicht op hetzelfde peil. En inderdaad: de bewerkingen die Pahud voor deze cd heeft geselecteerd, steken elkaar in schoonheid naar de kroon. Zo is de interactie tussen de twee fluiten in hetVerdi-Dopplerfragment uitstekend. En zo hoeven we de vraag of dit stuk niet beter voor andere instrumenten had kunnen worden geschreven evenmin te stellen.Want zo eenvoudig als het is om bij Gluck enkele stemmen of instrumenten te vervangen door andere, zo gecompliceerd ligt dat bij veel latere componisten. Verder maakt ook de directheid van Robert Fobbes’ bewerking van Mozarts Zauberflöte indruk, vooral door keuze en rangschikking van de verschillende fragmenten. Zonder enige moeite weet hij de tijdsduur van het origineel te decimeren zonder dat het werk iets aan overtuiging inboet. Met andere woorden: wie laat zich niet verleiden tot een avondje opera met Emmanuel Pahud? En voor wie aan de cd zelf nog niet genoeg heeft: het programma wordt in mei 2010 in het Parijse Théâtre des Champs-Elysées live uitgevoerd.

Een avondje opera met Emmanuel Pahud

ANDREW VAN PARIJS

KIJK VOOR DE SPECIALE AANBIEDING OP PAGINA 10 www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

LUDWIG VAN BEETHOVEN Pianoconcert nr. 4 & 5 Till Fellner, Orchestre Symphonique de Montréal o.l.v. Kent Nagano ECM 2114

et Vierde pianoconcert is het meest intieme, aan kamermuziek verwante concert dat Beethoven heeft gecomponeerd. Het Orchestre Symphonique de Montréal onder leiding van Kent Nagano en de pianist Till Fellner zijn zich daar terdege van bewust. Na de korte piano-introductie van

het eerste deel ontstaat er direct een prachtig doorzichtig orkestweefsel. Blazers en strijkers zijn in exemplarische balans en kleine solo’s maken zich organisch voor even los uit de orkestklank. De pianist voegt zich moeiteloos naar dit musiceren maar wordt nooit te bescheiden. Overal is hij een solist die, luisterend en reagerend op Beethovens partituur, getuigt van een krachtige, intense muzikaliteit en een perfecte techniek. Dat hij in de virtuoze cadens met verve uitpakt, verhoogt de werking van het voorafgaande. De verstilling van het tweede deel komt niet minder mooi voor het voetlicht. Met het veel uitbundigere Vijfde concert weet Till Fellner ook indrukwekkend raad. Het grote gebaar, het kenmerk van beide hoekdelen, beheerst hij volledig.Werkelijk groots en koninklijk worden ze tot klinken gebracht. Maar luister ook naar de indringende lyriek in het tweede deel, dat tegelijk transparant, etherisch en rijk van toon klinkt.

Beethoven intiem en groots

WILLEM VELDHUIZEN

concert

RODOLPHE KREUTZER Violin concertos 15, 18 & 19

Laurent Albrecht Breuninger, SWR Rundfunkorchester Kaiserslautern o.l.v. Alun Francis CPO 777188-2

reutzer: een bekende naam in de muziek, onder meer van Beethovens Kreutzersonate, opgedragen aan een zekere Rodolphe Kreutzer, die hem weigerde uit te voeren omdat hij het zo’n slecht stuk vond. Toen

ik deze cd met drie van zijn vioolconcerten in huis kreeg, was ik benieuwd naar zijn eigen muziek. Je verwacht er niet veel van, ook omdat het onder andere om een Vioolconcert nr. 19 gaat, wat op veelschrijverij wijst. Maar dat bleek een vooroordeel. Nummer 19 is het beste van de drie en absoluut geen hol virtuozenvehikel. Zonder dat de melodische vondsten of de uitwerking van het allerhoogste niveau zijn, is het een sterk concert. Het eerste deel is zelfs erg goed, vol fantasie, rijk aan contrasten en zonder loze details. Het heeft een ontroerend mooi tweede thema. De finale bevat leuke, wat barok kordate momentjes. De andere concerten zijn iets minder sprekend, hoewel het door het orkest van Kaiserslautern uitmuntend begeleide Adagio van nr. 15 toch een klein genot is. Het spel van Laurent Albrecht Breuninger is fantastisch. Ik zou hem graag eens horen in een vioolconcert van Mozart, of dat van de componist voor wie Kreutzer zo’n minachting had, Beethoven.

Muziek van de violist die Beethoven minachtte

STEPHEN WESTRA april 2010 april 35 2010

CD BESPREKINGEN concert

rebel vivaldi

elements seasons

EDWARD ELGAR Violin concerto Nikolaj Znaider, Staatskapelle Dresden o.l.v. Sir Colin Davis RCA RED SEAL 88697 605882

p 10 november 1910 bracht Fritz Kreisler het voor hem geschreven Vioolconcert van Edward Elgar in première. De luisteraars in de Londense Queen’s Hall, waar Elgar zelf op de bok voor de Philharmonic Society stond, waren razend enthousiast. Kreisler bespeelde een viool van

Guarneri del Gesù uit 1741. Nu, bijna honderd jaar later, heeft Nikolaj Znaider dit werk op cd uitgebracht met de Staatskapelle Dresden onder leiding van Sir Colin Davis. En, een bijzonderheid: hij speelt op precies hetzelfde instrument als Kreisler destijds. Een studio-opname is uiteraard iets anders dan een uitvoering in de concertzaal, alleen al doordat de communicatie met het publiek ontbreekt. Maar ook uit deze registratie blijkt dat dit Vioolconcert telkens tot nieuwe interpretaties uitnodigt. In deze uitvoering zijn twee pietjes-precies, Znaider en Davis, aan het werk. Niets klinkt zomaar, alles is doordacht. De solist hoeft niet op te boksen tegen een zwaar romantische orkestbegeleiding. Davis ontlokt de musici een genuanceerde klank, die de violist alle ruimte biedt om breed uit te pakken. Die ruimte benut Znaider ten volle om zijn virtuoze partij uit te lichten. Zacht spinnen, luid zingen, en de vele timbres daartussen, Znaider beheerst het allemaal.

Spinnen en zingen in Elgars Vioolconcert

FREDERIKE BERNTSEN

concert

SERGEI RACHMANINOV

Piano concerto no. 3, Rhapsody on a theme of Paganini Denis Matsuev, Mariinsky Orchestra o.l.v. Valery Gergiev MARIINSKY MAR 0505 (SACD)

cd HMC 902061

Midori Seiler, solo viool Akademie für Alte Musik Berlin

Nu op cd én dvd... De musici van de Akademie für Alte Musik Berlin combineren op hun nieuwe cd Rebels (1666-1747) Les Eléments met Vivaldi‘s (1678-1741) wereldberoemde Vier Jaargetijden. Deze opname volgt op de choreografische uitvoering van beide mooie werken die op een groot aantal internationale podia te zien en te horen was. Zo ook tijdens het Festival Oude Muziek Utrecht 2009. Door het grote succes én de nieuwe kijk op de Vier Jaargetijden, is besloten deze werken op te nemen. Het resultaat is oorstrelend. Ook leverbaar: Choreografisch concert door en met Juan Kruz Diaz de Garaio Esnaola Midori Seiler, solo viool Akademie für Alte Musik Berlin Georg Kallweit & Clemens-Maria Nuszbaumer dvd HMD 9909026

harmoniamundi.com xxxx 2010 2010 36 april

NIEUWE WEBSITE

petterend maar ongepolijst, zo werd onlangs het optreden omschreven van het Mariinsky Orkest, dat onder leiding van zijn chef-dirigent Valery Gergiev optrad in het Amsterdamse Concertgebouw. Elk jaar pakt het

orkest wel een paar keer de koffers om Russische componisten te gaan promoten, meestal Sjostakovitsj. Op deze cd van het eigen label Mariinsky is opnieuw Rusland troef, met opnamen die gemaakt zijn in het eigen theater in SintPetersburg.Twee tophits van Rachmaninov worden gepresenteerd: diens Derde pianoconcert en de Paganinivariaties. Dat de pianist Denis Matsuev de solopartijen speelt, mag niet verbazen: hij geldt als dé Russische Rachmaninov-vertolker bij uitstek. Hij zet zich tevens met overgave in voor de stichting die de kleinzoon van de componist heeft opgericht om de muzikale nalatenschap te beheren. Het spel van Matsuev is close opgenomen (soms op het randje van overmodulatie), ondanks de akoestiek van de theaterzaal. Dat is bijna een statement. In combinatie met de zo karakteristieke zwoele, door donkere strijkers overheerste Mariinsky-klank ontstaat er een onromantische, bijna agressieve Rachmaninov wiens zangerigheid weinig op de voorgrond treedt. Echt Gergiev dus. Ongepolijst is inderdaad de beste omschrijving, maar in de zin van rauw, niet van slordig.

Ongepolijste Rachmaninov uit Sint-Petersburg

JOS VAN DER ZANDEN

CD BESPREKINGEN vocaal

vocaal

WOLFGANG AMADEUS MOZART

FRANCK, GOUNOD Sept paroles du Christ sur la croix, e.a.

Requiem

Solisten, EnsembleVocal de Lausanne o.l.v. Michel Corboz

Vocale solisten, Nederlands Kamerkoor, Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen

MIRARE MIR 106

GLOSSA GCD 921111

sieben letztenWorte, Gounod gebruikte Bijbelcitaten van diverse evangelisten. En waar Gounod voor de muzikale textuur teruggrijpt op Palestrina, horen we bij Franck een aanpak waarin homofone passages duidelijk de overhand hebben. Hoe dan ook, het zijn beide toepasselijke werken in het licht van het cecilianisme, de stroming halverwege de negentiende eeuw die naar een intensievere geloofsbeleving in de roomskatholieke kerkmuziek streefde. Gounod putte voor zijn kruiswoorden inspiratie uit een van de indrukwekkendste periodes uit de geschiedenis van deze kerkmuziek (de zestiende eeuw), terwijl Franck zijn compositie in een voor zijn tijd heel algemeen te volgen idioom schreef. Michel Corboz weet de voor deze muziek kenmerkende volle klank tot leven te roepen, waarbij koor en solisten elkaar op de voet volgen. Dat is het vermelden waard, want lang niet iedere dirigent kan met dit repertoire overweg.

Bij Brüggen is Mozarts Requiem troostmuziek

ésar Franck en Charles Gounod stonden beiden als maîtres de chapelle met twee benen in het Parijse kerkmuziekleven.Tot zover hun overeenkomsten, want als deze opname één ding duidelijk maakt, is het wel hoezeer de muzikale opvattingen van deze componisten van elkaar verschilden. Schreef Franck zijn Sept paroles op de tekst die we ook kennen uit Haydns Die

Christus’ kruiswoorden volgens Franck en Gounod

ANDREW VAN PARIJS

aarom ook eigenlijk niet? Als er toch een koor voorhanden is, kun je best wat gregoriaans tussen de delen van Mozarts Requiem vlechten. En eerst, om niet met de deur in huis te vallen, in de stemming

komen met ingetogen treurmuziek die Mozart ooit schreef voor zijn eigen vrijmetselaarsloge. Zo wordt Mozart in zijn eigen spirituele context geplaatst en het Requiem zelf even van zijn cultstatus verlost, wat op zich wel verfrissend werkt. The Grand Tour, een sublabel van Glossa en het huismerk van het Orkest van de Achttiende Eeuw, heeft twaalf jaar gewacht met de uitgave van de uit 1998 daterende opname. Hoog tijd dus voor deze wonderlijk mooie uitvoering. Een rustig golvend Nederlands Kamerkoor dat lange klanksporen door de ruimte trekt en even later schijnbaar moeiteloos een vederlichte fuga zingt. Een orkest dat zich van zijn functie van steunpilaar bewust is, terwijl schetterend koper en pittige pauken het geloof in de dag des oordeels levend houden. Bij Frans Brüggen is het Requiem troostmuziek geworden waarin een kalm aanvaarden van de eigen eindigheid doorklinkt: ook wie niet gelovig is, zal de boodschap verstaan. Hier is een universele religieuze laag van dit magistrale kunstwerk blootgelegd. MARIJKE SCHOUTEN

koor

vocaal

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL

KOMITAS VARDAPET

Duetten

Patarag

Rosemary Joshua, Sarah Connolly, The English Concert o.l.v. Harry Bicket

Moskauer Armenischer Kammerchor o.l.v. Nelli Andriasin

CHANDOS CHAN 0767

DUOPHON RECORDS 03223/ TCL

n Händels opera’s en oratoria nemen duetten een belangrijke plaats in. Op dit gebied is hij een pionier die duetten creëert waar componisten voordien meestal genoegen namen met een uitgebreid recitatief. De muzikale

versmelting van twee hoofdpartijen bood mogelijkheden die een aria niet bezat. Conflicten en bovenal de liefde konden een eigen lyrische of dramatische behandeling krijgen in een zorgvuldig opgebouwde muzikale dialoog. Declamatie veranderde zo in rijke polyfonie. De sopraan Rosemary Joshua en de mezzo Sarah Connolly zijn door studie en jarenlange ervaring volledig ingewijd in de verfijnde wereld van Händels vocale muziek.Volkomen dienstbaar aan de sierlijke schoonheid, zonder misplaatste ijdelheid, brengen zij de duetten tot leven. ‘Welcome as the dawn of day’ is, als veel andere werken op deze cd, te beschouwen als een vorm van dansend zingen. De stemmen mengen goed en de balans is weldadig. ‘Vivo in te’ klinkt vol doodsverachting maar staat tevens in het teken van de wreedheden die de mens te wachten kunnen staan.Voeg bij deze edele hofzangkunst een ensemble als The English Concert onder leiding van Harry Bicket en er ontstaat een musiceerniveau om je barokvingers bij af te likken.

Om je barokvingers bij af te likken

WILLEM VELDHUIZEN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

oor een luttel bedrag vliegen we de wereld rond en via internet ligt diezelfde wereld spreekwoordelijk aan onze voeten, maar wat weten wij bijvoorbeeld van de Armeense kerkmuziek? Armenië ligt in de Kauka-

sus, ten noorden van Iran en tussen Turkije en Azerbeidzjan. In 301 werd het katholieke geloof er officieel ingevoerd en nog steeds zijn de ongeveer drie miljoen Armeniërs vrijwel allemaal christelijk. Hun kerkmuziek is duidelijk onder invloed geweest van de muziek uit het Byzantijnse Rijk, maar vormt zeker geen statisch repertoire. Komitas Vardapet (1869-1935), die ruim voor Bartók en Kodály musicologisch onderzoek deed naar de muziek van zijn vaderland, componeerde de liturgische muziek die het Armeens Kamerkoor uit Moskou voor het Duitse label Duophon Records heeft opgenomen. De associatie met RachmaninovsVespers ligt voor de hand, maar Komitas was veel minder geworteld in de romantische kunstmuziek. Zijn koormuziek is dan ook ritmisch grilliger en staat qua melodievorming dicht bij de traditionele eenstemmige kerken volksmuziek uit Klein-Azië. Fascinerend om te horen hoe een koor van wat wij dan graag amateurs noemen, door een jarenlange verbondenheid met repertoire dat na aan het hart ligt, tot een absoluut organische samenklank komt.

Fascinerende koormuziek uit Armenië

ARJAN VAN DIJK april april 2010 2010 3 377

CD BESPREKINGEN koor

koor

PETER-ANTHONY TOGNI

FRANCIS POULENC

Lamentatio Jeremiae prophetae

Secular choral music

Jeff Reilly, Elmer Iseler Singers o.l.v. Lydia Adams

Norddeutscher Figuralchor o.l.v. Jörg Straube

ECM 21129

MDG 947 1595-6 (SACD)

e klaagzangen van Jeremia zijn een dankbaar muzikaal onderwerp. ‘Ik ben de man die ellende heeft gezien door de roede Zijner verbolgenheid’, zo presenteert de oudtestamentische profeet zich. In vijf klaag-

liederen die er niet om liegen, weerbarstig en beeldrijk van taal, vertelt hij hoe door de toorn Gods zijn geliefde stad Jeruzalem is gevallen. De man is vervuld van verdriet en worstelt vertwijfeld met zijn geloof. De Canadees Peter-Anthony Togni heeft zijn Lamentatio Jeremiae prophetae geschreven voor een opmerkelijke bezetting: basklarinet en gemengd koor. De basklarinet beeldt de profeet uit, het koor het volk van Israël. De stof was voor Togni geen willekeurige keus: ‘Dit stuk is een directe uitdrukking van mijn rooms-katholieke geloof. En mijn geloof is het centrum van alles wat ik doe.’ Ik had met het melancholieke maar toch zeker ook cholerische personage Jeremia in de hoofdrol misschien wel iets opstandigers verwacht dan dit mooie, contemplatieve werkstuk. Bij monde van de basklarinet moppert Jeremia soms flink, maar ik zie geen regelrechte somberman voor me. De muziek is weinig complex, tonaal, toegankelijk, soms minimalistisch. De vele herhalingen hebben het effect van een mantra. Deze klaagzangen ontpoppen zich als aangename luistermuziek, iets voor liefhebbers van Arvo Pärt.

Klaagzangen voor liefhebbers van Pärt

STEPHEN WESTRA

rancis Poulenc componeerde opvallend veel vocale muziek. Behalve beeldschone liederen schreef hij ook veel koorwerken. Helaas worden ze niet vaak opgenomen. En áls dat al gebeurt, gaat het meestal om Poulencs

religieuze koorwerken, zoals de Quatre motets pour un temps de pénitence of de Quatre motets pour le temps de Noël. Deze cd van het Norddeutscher Figuralchor van oprichter en dirigent Jörg Straube bevat nu juist de minder bekende wereldlijke koorwerken van de Franse componist. Het gaat om een gevarieerde verzameling composities die het rijke muzikale pallet van Poulenc mooi weergeeft: van het vroege Chanson à boire uit 1922, eindigend in dronkenmansgebral, tot de Chansons françaises uit 1945-1946 en het wonderbaarlijke Un soir de neige (1944). De Chansons françaises, op geestige en soms droevige anonieme volksteksten, zijn licht en beeldend van toon. De mooie harmonieën waar Poulenc het patent op heeft, vinden we in ‘Bois meurtri’ uit de prachtige cantate Un soir de neige op een tekst van zijn geliefde dichter, de surrealist Paul Eluard.Voor een semiprofessioneel koor zingt het Norddeutscher Figuralchor al deze verfijnde werken uitstekend, vol nuance, kleur en sfeer.

Veel variatie in Poulencs koormuziek

DORON NAGAN

oratorium

kamermuziek

FRANK MARTIN Golgotha Solisten, Cappella Amsterdam, Estonian Philharmonic Chamber Choir, Estonian National Symphony Orchestra o.l.v. Daniel Reuss

FRANZ SCHUBERT Arpeggione & Lieder Antoine Tamestit, Sandrine Piau, Markus Hadulla

HARMONIA MUNDI HMC 902056 (2 CD’S)

NAÏVE V 5219

e Franse altviolist Antoine Tamestit (1979) houdt met zijn vijfde cd een uitstekend pleidooi voor kamermuziek van Franz Schubert. Zijn intense, accurate speelwijze levert een verfrissende blik op Schuberts werken met altviool, zoals liederen en de ‘Arpeggione-sonate’. Schubert componeerde

e liefhebbers van Martins Golgotha kunnen in één keer al hun opnamen van dit oratorium de deur uit doen, want hier is met stip de ultieme. Met excellente vocale solisten, van wie de kwaliteit licht overhelt naar

de mannen, twee fraai samengesmolten kamerkoren met een tekstexpressie die soms net iets te veel wordt opgeofferd aan een fraai gepolijste klank, en een ideaal gebalanceerd orkest voegt het in Nederland nog wel eens over het hoofd geziene koorgenie Daniel Reuss een nieuw juweel toe aan zijn kroon. In het tekstboekje van deze stemmig vormgegeven uitgave lezen we uitgebreid hoe de ZwitsersNederlandse Martin net na deTweedeWereldoorlog via Bachs Matthäus-Passion en Rembrandts ets De kruisiging tot zijn muzikale visie op Jezus’ kruisdood is gekomen. Als je als componist de lat zo hoog legt, moet je van uitzonderlijken huize komen, wil je de polsstok ongeroerd laten. Met een muzikaal idioom dat het midden houdt tussen Massenet en Debussy, waarin voortdrijvende motoriek bepaald geen natuurlijk gegeven is, heeft Martin het zich nog een graadje moeilijker gemaakt, en het compositorische resultaat begeeft zich dan ook niet zelden buiten de stralende lichtkolom die Rembrandt over zijn gekruisigdeVerlosser laat vallen. Evenwel zeer aanbevolen!

Excellente opname van Martins Golgotha

ARJAN VAN DIJK april 2010 2010 38 april

dit werk oorspronkelijk voor piano en arpeggione, een in Wenen nieuw ontwikkeld instrument, een soort viola da gamba met fretten en de stemming van een gitaar. Het instrument bleek een modeverschijnsel en vond geen verdere verbreiding.Algauw verschenen er versies van Schuberts Sonate voor onder meer cello, altviool, gitaar, fluit en contrabas die het werk eeuwige roem schonken. Tamestit levert met zijn opname een belangrijke bijdrage daaraan, vooral door zijn fluwelen geluid en de lange lijnen die hij spint met de pianist Markus Hadulla. De ‘Arpeggione-sonate’ herinnert aan Schuberts veelzijdige liederen, die zich kenmerken door een originele begeleiding en een rijke taal in melodie en harmonie. De twee musici en de sopraan Sandrine Piau brengen dit fraai over. Uniek op deze cd: in enkele liederen heeftTamestit de klarinet- of zangpartij vervangen door de altviool, omdat deze volgens hem ‘het dichtst bij de menselijke stem staat en meer melancholie blootlegt’.

Schubert intens en verfrissend

LONNEKE REGTER

CD BESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

MOZART, PETRINI

DIVERSE COMPONISTEN

Early sonatas with violin accompaniment

Candybox

Masumi Nagasawa, Ryo Terakado

Matangi Kwartet

ETCETERA KTC 1404

CHALLENGE CLASSICS CC 72353

ijdens zijn verblijf in Den Haag schreef de jonge Mozart in 1765 zes sonates voor klavecimbel met vioolbegeleiding (KV 26-31), die hij opdroeg aan prinses Carolina van Oranje-Nassau. De werken werden onmiddel-

lijk zo populair dat al na twee jaar in Parijs een tweede gedrukte uitgave verscheen met het onderschrift ‘Deze werken kunnen ook op de harp worden uitgevoerd’. Niet verwonderlijk, want de harp was in die dagen een geliefd instrument in de Franse hoofdstad. Helaas is deze aanwijzing in latere drukken weer weggelaten en is nooit meer iemand op het idee gekomen deze composities op dergelijke wijze uit te voeren. Behalve de Japanse harpiste Masumi Nagasawa. Zij raakte gefascineerd door de toevoeging bij de genoemde editie en besloot als eerste de werken in deze bezetting op te nemen. En daarmee is een wereldpremière ontstaan. Interessant, omdat naast het Concert voor harp en fluit (KV 299) Mozart geen andere muziek voor dit instrument heeft gecomponeerd. De klavecimbelpartij leent zich uitstekend voor de harp en daarmee wordt een kleurdimensie toegevoegd aan het oeuvre van het wonderkind uit Salzburg. Nagasawa is, net als de Boliviaanse violist RyoTerakado, gespecialiseerd in barokinstrumenten, dus zij weet waarover ze het heeft. Idealer kan bijna niet.

Nieuwe Mozartklanken in jeugdsonates

FRANS JANSEN

et Matangi Kwartet viert zijn tienjarig jubileum en kan met een gemiddelde leeftijd van zo’n dertig jaar al terugblikken op een even succesvol als gevarieerd decennium. Zo deelden de vier het podium met gerenom-

meerde musici alsTania Kross en het Schönberg Kwartet, maar wandelden ze evengoed buiten de geijkte klassieke paden, onder meer met cabaretierYoup van ’t Hek, jazztrompettist Eric Vloeimans en scratch-koning DJ Kypski. Wie jarig is trakteert, weet ook het Matangi Kwartet, dat op Candybox de eigen kleurige geschiedenis recht doet met een even bonte snoepmix van muzikale stijlen. Een pittige salmiaksmaak als die van Chiel Meyerings Caixa de dolços, minimalfiguraties op een stevige popdreun, wordt in krap twee minuten weggesabbeld met een eigenzinnig zuurtje als Bartóks ‘Ma mie qui danse’, een sarcastisch anti-walsje uit zijn Bagatellen. Karl Jenkins’Tweede strijkkwartet is een toverbal, die van eigentijdse Vivaldiimitaties verkleurt naar Argentijnse tango en folkloristisch gefiedel. De versnapering die het water echt in de mond doet lopen, is echter het vlekkeloze samenspel van de Matangi’s zelf. Samenspel zonder toegevoegde smaak- en kleurstoffen, dat reikt van de energieke raspklanken in de kermismuziek van Silvestre Revueltas tot aan het meditatieve cantabile uitVladimír Godárs Concerto grosso.

De snoepwinkel van het Matangi Kwartet

JOEP CHRISTENHUSZ

kamermuziek

DICK KATTENBURG

DIVERSE COMPONISTEN

Chamber music

Alto/Multiples

Leo Smit Ensemble

Christophe Desjardins

FUTURE CLASSICS 091

AEON AECD 0981 (2 CD’S)

ick Kattenburg (1919-1944) had amper tijd van leven. Hij werd geboren in Amsterdam en vermoord in Auschwitz. Een begaafde jongen.

Al zijn voldragen composities zijn nu samengebracht op één cd. Intrigerend dat dit materiaal pas de afgelopen jaren tevoorschijn is gekomen (vergeten dozen op zolders van familie...). Was Kattenburg een belofte? Zeker, maar hij heeft ook wat waargemaakt. In de verdrukking kwam zijn talent eerder tot bloei dan men had mogen verwachten van iemand van zijn jaren. Hij was een lyricus, een gulle zanger, maar kon ook construeren. Een zonnig talent dat de ernst niet schuwde. Hij liet zich door van alles aanraken: neoclassicisme, volksmuziek en jazz.Vermakelijk, de Tapdance voor piano vierhandig met een echte tapdanseres. Nooit eerder vertoond en ook later niet meer. De sopraan Irene Maessen en de pianist Marcel Worms vertolken de Zeven Palestijnse liederen met vuur. Onweerstaanbaar charmant. Niet te onderschatten zijn de liefdesdiensten van het Leo Smit Ensemble, dat al eerder goede Nederlandse componisten recht heeft gedaan: Leo Smit, Nico Richter en Jacques Beers. Kattenburgs dood betreuren mag en moet, maar zijn leven vieren is belangrijker.

Eerbewijs aan te vroeg gestorven componist

JURJEN VIS www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

ij de altviool denkt men niet meteen aan flitsend solowerk. En dat is geenszins verwonderlijk, want in het overgrote deel van de muziekgeschiedenis is het aantal grote altvioolwerken op één hand te tellen. Pas in

de twintigste eeuw hebben componisten oor voor de solistische kwaliteiten van het instrument gekregen en hoewel de altviool nog altijd doelwit is van menige flauwe muzikantengrap, heeft de altviolist die het modernere werk niet schuwt inmiddels keuze te over. Zo ook Christophe Desjardins, die op zijn nieuwe dubbel-cd Alto/Multiples een bloemlezing geeft van twintigste-eeuws repertoire voor de altviool. Beperkte hij zich op zijn vorige cd Viola voices – bekroond met onder meer een prestigieuze Diapason d’Or – nog tot werk van Berio en Feldman, deze keer gaat de Fransman heel wat uitvoeriger te werk. Op het eerste schijfje, Solos, staat een keur aan moderne klassiekers, van Hindemiths Sonate opus 25/1 tot Berio’s SequenzaVI. De titel van de tweede cd, Multiples, zinspeelt op een andere invalshoek. Knappe meerstemmige bewerkingen van liederen uit de renaissance vormen een contrapunt voor eigentijdse klankexercities van onder meer Boulez, Rihm en Harvey. Met behulp van enig elektronisch knip- en plakwerk heeft Desjardins ook deze werken eigenhandig ingespeeld. Met verve!

De altviool gaat op avontuur

JOEP CHRISTENHUSZ april 2010

CD BESPREKINGEN OP30492

CD BESPREKINGEN

kamermuziek

GABRIELI, WILLAERT, VIVALDI E.A. The spirit of Venice Brisk Recorder Quartet Amsterdam GLOBE GLO 5235

En misschien geldt dat ook voor deze uitvoeringen door het blokfluitkwartet Brisk: de originele composities zijn imposant, maar spreken de bewerkingen van dit kwartet niet nog meer tot de verbeelding? In elk geval is deze opname meer dan zomaar een dwarsdoorsnede van de Venetiaanse muziekgeschiedenis vanaf de zestiende eeuw. Alle gebouwen in de stad zijn getekend door zon, wind en water, maar hoeveel muziek hebben de muren in de loop der tijd weerkaatst en geabsorbeerd? Een interessante vraag die RenskeVrolijk heeft geprobeerd te beantwoorden in haar nieuwe compositie Ghost wall. Haar bijdrage en de twee Estampies van Saskia Coolen, die zelf deel uitmaakt van dit ensemble, completeren het beeld van Venetië, dat zichzelf weerspiegelt in de hedendaagse cultuur.Want zo subtiel als Vrolijk haar muzikale materiaal kiest, zo genuanceerd zijn ook de kleurschakeringen waarmee Brisk het muzikale verleden van deze stad schildert. En Coolen demonstreert dat het werken met oude compositietechnieken niet louter een zaak is van vervlogen tijden.

Brisk vangt de geest van Venetië

Armida

Antonio Vivald Rinaldo Alessandrini, Concerto Italiano, Sara Mingardo De nieuwe opera in het Vivaldi-project van Naïve

Naïve V5208

elke andere Europese stad heeft zoveel musici weten te inspireren als Venetië? Is de stad vanaf de grond gezien al indrukwekkend, het beeld dat het water voorspiegelt lijkt alleen nog maar mooier.

César Franck

César Franck Bertrand Chamayou, R. S. N. O., Stéphane Denève

ANDREW VAN PARIJS

Ambroisie AMB148

kamermuziek

Christophe Rousset

Johann Jakob Froberger

WOLFGANG AMADEUS MOZART Grande sestetto concertante (naar KV 364), Quartetto (naar KV 581) Mannheimer Streichquartett MDG 336 1599-2

Naïve V5176

D The ‘London’ Symphonies

Joseph Haydn Marc Minkowskl, Les Musiciens du Louvre

Voor meer info:

info@amg-records.com april 2010 2010 40 xxxxxx

e nieuwste aanwinst in de discografie van het Mannheimer Streichquartett betreft een cd met werken van Mozart. Dat wil zeggen: met bewerkingen van diens composities. Zo staat op dit schijfje het Grande

sestetto concertante, een negentiende-eeuwse kamermuziekversie (het is niet bekend van wie) van Mozarts Sinfonia concertante KV 364 voor viool, altviool en orkest. De Mannheimers hebben hun kwartet aangevuld met een tweede altviolist en een contrabassist. Interessant om de oorspronkelijke solo’s te horen, hier en daar verdeeld over een paar instrumentalisten, en zonder hobo’s en hoorns. Mozarts compositie verliest geen moment aan zeggingskracht: het geheim van het meesterwerk. De musici houden van stevige streken, maar ook van dansante lichtvoetigheid. Soms waan je je zelfs even in een balzaal. Het heerlijke gebrom van de contrabas, die de aanzetten benadrukt, geeft gewicht aan lange lijnen en ondersteunt het passagewerk. Een andere onvergankelijke schepping,Mozarts Klarinetkwintet KV 581,klinkt in een bewerking voor piano, viool, altviool en cello. Ook hier is de samensteller van de nieuwe versie onbekend. De uitvoering van dit werk klinkt een fractie minder vastberaden dan die van het Sestetto, eerder kwetsbaar, maar is toch ook beslist het beluisteren waard.

Spannende bewerkingen van meesterwerken

FREDERIKE BERNTSEN

CD BESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

DIVERSE COMPONISTEN

JOHANN CHRISTIAN BACH

Music in motion

Sei Sinfonia

Abbie de Quant, Elizabeth van Malde

Nachtmusique o.l.v. Eric Hoeprich

FINELINE FL 72413

GLOSSA GCD 920608

à Poulenc slechts één werk van Poulenc zelf, ook de titel Music in motion lijkt op het eerste gezicht even vanzelfsprekend als misleidend. Is beweging immers niet inherent aan elke vorm van muziek? Maar al doorluisterend en dwarsverbanden leggend begrijpt een luisteraar hoe doordacht het programma is op verschillende niveaus. Wie composities als Rob du Bois’ Bewegingen, Sofia Gubaidulina’s Allegro rustico en Sergei Prokofievs Sonate nr. 2 naast elkaar legt, gaat onbewust op zoek naar ritmische lagen, waarvan de werking door interactie bovendien vaak wordt versterkt. Zo ontstaat één voortstuwende muzikale beweging waarin de laatste veronderstelde verschillen tussen composities als gevolg van stijl en geografie oplossen als sneeuw voor de zon. Een ongekende programmatische eenheid is het gevolg, waarbij de vloeiende, soms bijna bezwerende toon van Abbie de Quant en het bedachtzame doch trefzekere spel van Elizabeth van Malde de bepalende factoren zijn.

blijkbaar sneller dan deze ‘Londense Bach’ kon bijhouden, zodat hij vanaf 1780 in permanente geldnood verkeerde. Directe mogelijkheden om uit deze situatie te ontsnappen waren er niet, maar de toenemende vraag naar harmoniemuziek, een genre dat de jongste zoon van Bach feilloos beheerste, zou hem wel degelijk verlichting kunnen brengen. En omdat nood doorgaans wetten breekt, moet in dit geval worden opgemerkt dat niet al deze sinfonia’s voor twee klarinetten, twee hoorns en twee fagotten geheel origineel zijn. Sommige van de afzonderlijke delen zijn omgeschreven jeugdwerken, andere zijn in een of andere vorm afkomstig van collega’s. Maar in de achttiende eeuw was deze vorm van ‘plagiaat’ eerder eerbetoon dan misdaad.Wat maakt het uit? Deze muziek is gewoon heel plezierig om naar te luisteren, niet alleen door het verbluffende arrangeertalent van Johann Christian, maar ook dankzij de sprankelende uitvoering van het blazersensemble Nachtmusique, die naar meer doet verlangen.

ANDREW VAN PARIJS

ommage à Poulenc was de vorige cd die de fluitiste Abbie de Quant en de pianiste Elizabeth van Malde bij Fineline uitbrachten. De overeenkomst tussen deze productie en Music in motion is dat de titel de luisteraar in elk geval op één verkeerd been zet. Was in het programma Hommage

Muziek beweegt bij Abbie de Quant

owel in Milaan als in Londen reeg Johann Christian Bach het ene succes aan het andere. Zijn elegante stijl waarin diverse tegengestelde emoties bijna als vanzelf samensmolten tot een smaakvol geheel, maakte hem in korte tijd populair. Maar op den duur veranderde de interesse van het publiek

Harmoniemuziek van Bachs jongste zoon

piano

SKRJABIN, RAVEL, SCHUMANN, LISZT E.A. Volodos in Vienna

DIVERSE COMPONISTEN Shape of my heart

Arca di Volodos

Katia Labèque e.a.

SONY CLASSICAL 88697 568872 (2 CD’S)

KML 2119

rcadi Volodos’ cd-debuut in de herfst van 1997 was een wereldsensatie en alle cd’s die daarop volgden waren dat ook. Dit recital, opgenomen in de Musikverein te Wenen, vormt hierop geen uitzondering.

Wederom demonstreert de pianist het volledige pallet van zijn kunst: van pure virtuoze euforie in de Dante-sonate van Liszt, via geheimzinnige lyriek in Preludes van Skrjabin, tot de landelijke eenvoud van Schumanns Waldszenen. En dan zijn er nog de Valses nobles et sentimentales van Maurice Ravel die bewijzen dat perfectie een schoonheid kan bezitten die toch niet voorspelbaar is. Fascinerend zijn hier tevens de eigenzinnige contrasterende timbres die Volodos aan zijn instrument weet te ontlokken. Een andere proeve van originele metamorfose is het overbekende ‘Vogel als Prophet’ uit Schumanns Waldszenen. Ervaar hoe nieuw, fris en overrompelend dit miniatuur klinkt.Tempovrijheden en pedaalgebruik grenzen hier aan magie. Er zijn pianisten in heden en verleden wier spel en charisma zo bijzonder zijn dat er rond hen een mythe kan ontstaan. Horowitz was zo’n uitzonderlijke pianist, mysterieus en breekbaar, eigenzinnig en toch totaal dienstbaar aan alle muziek die hij vertolkte.Volodos is zonder twijfel ook zo’n musicus: een van de allergrootsten van dit moment.

Volodos behoort tot de allergrootsten

WILLEM VELDHUIZEN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

hape of my heart is een eigenzinnig zelfportret van Katia Labèque. Op deze cd speelt ze twee klassieke werken, Chopins Prelude nr. 4 en Saties Gnossienne nr. 3, en tien jazzy composities. Voor deze laatste werken gaat ze

een geïnspireerde samenwerking aan met jazzgiganten als Chick Corea, Herbie Hancock, Gonzalo Rubalcaba en David Chalmin. Daarnaast neemt Sting twee songs voor zijn rekening. Om met hem te beginnen, hij vertolkt ‘Moon over Bourbon Street’ lui en zinnelijk. Niet minder sfeervol is David Chalmin in ‘Because’ van Lennon en McCartney. Katia Labèque toont zich een geëngageerde, meeademende begeleidster. Wat zij doet, is steeds bewust en bezit grote zeggingskracht.Wonderlijk genoeg valt noch Chopin noch Satie op dit album uit de toon. De pianiste beheerst haar vak en beschikt over het stijlgevoel dat deze composities vragen. De cd wordt besloten met ‘Meditation’ uit de opera Wuthering heights van Bernard Herrmann. Dit werk balanceert op de grens van klassieke en lichte muziek en krijgt een voorname vertolking van Katia Labèque. Nog één keer demonstreert zij haar geweldige vermogen om met haar toucher alle mogelijke halftinten uit de vleugel te toveren. Een perfecte cd voor een lazy afternoon.

Een perfecte cd voor een lazy afternoon

WILLEM VELDHUIZEN april 2010 41

CD BESPREKINGEN

Nieuw bij uw klassieke speciaalzaak

piano

FRÉDÉRIC CHOPIN De l’enfance à la plénitude Anne Queffélec

Aeolus AE10033

Aeolus AE10551

MIRARE MIR 096

Complete Vocal Works with Organ, Vol. 2

twee Polonaises van het zevenjarige wonderkind is het vaderland uiteraard aanwezig, maar ook in de vele niet direct naar Polen verwijzende pianowerken duiken thema’s en ritmes, al dan niet aan dansen ontleend, met grote regelmaat op. Anne Queffélec speelt deze allereerste pretentieloze dansen delicaat en met verfijnde agogische accenten die melodie noch stemvoering verstoren. Haar toon is rond, haar versieringen zijn uitmuntend. Ook in het muzikale hart van de romantiek, bijvoorbeeld de postuum uitgegeven Nocturne in cis uit 1830 en de Fantaisie-Impromptu, overtuigt zij respectievelijk met een fijn uitgesponnen nachtsfeer en verrukkelijk sprankelende Fingerfertigkeit. In de grotere werken, Scherzo nr. 4, de Barcarolle en de Ballade nr. 4, toont zij haar gevoel voor drama en architectuur. Queffélecs rubato is vol warme menselijke adem en bezit grote epische kwaliteiten. De ‘gecomponeerde verhalen’ komen expressief en rijk aan details en dynamische variatie tot leven. Met Chopins laatste Mazurka, subtiel van timing en klank, eindigt de pianiste op symbolische wijze deze zeer begerenswaardige cd.

Queffélec speelt subtiel en expressief

Complete Organ Symphonies, Vol. 2

Aliavox AVSA9871

César Franck Louis Vierne Diego Innocenzi, Solistes de Lyon, Daniel Roth Bernard Tétu ALPHA155

e Franse pianiste Anne Queffélec heeft voor dit recital een thema gekozen: het leven van Chopin als de geniale, in Parijs wonende componist die zijn Poolse muzikale wortels niet kan en wil ontkennen. In de eerste

WILLEM VELDHUIZEN

Piano Concerti 1 & 2

6 Brandenburg Concertos J. S. Bach Jordi Savall, Le Concert des Nations

piano Pan Classics PC10214

Fuga Libera FUG563

Ludwig van Beethoven Arthur Schoonderwoerd, Cristofori

BACH-BUSONI, BEETHOVEN, SCHUMANN, BALAKIREV Variations on a theme Misha Fomin FOMIN CLASSICS ZW 88-03

Sonatas D840 & D959

Ricercar RIC292

Arcana A345

Salomone Rossi Profeti della Quinta, Ensemble Muscadin

Dulcis Amor Iesu

Giovanni Felice Sances Scherzi Musicali, Nicolas Achten

Voor meer info:

The Song of Solomon

Franz Schubert Severin von Eckardstein

info@amg-records.com xxxxt2010 2010 42 april

D’Amor Ragionando

Mala Punica, Perdo Memelsdorff

oed plan van Misha Fomin, deze cd cadeau te doen aan het publiek dat op 21 maart zijn pianorecital in het Amsterdamse Concertgebouw zal bijwonen. De uit Rusland afkomstige en in Nederland geves-

tigde pianist speelt dan hetzelfde programma als op de cd en aangezien dat zich ertoe leent herhaaldelijk beluisterd te worden, is zo’n geschenk niet te versmaden. Ook voor de thuisblijvers een aanrader trouwens, al was het maar om te mogen ervaren hoe betoverend transparant een moderne vleugel kan klinken in handen van een musicus die zijn verfijnde toucher combineert met een vlekkeloze techniek. Dat pianogoeroe Jan Wijn zijn leerling ooit roemde om diens ‘perfecte frasering en timing, goede smaak en gevoel voor stijl en structuur’, zegt in dit opzicht genoeg. In dit programma van variatiewerken, bewijst Fomin hoe hij de contrasten tussen de delen weet uit te buiten en door alles heen erin slaagt de rode draad vast te houden.Vier werken in verschillende stijlen, Busoni’s transcriptie van Bachs Chaconne voor vioolsolo, Beethovens Eroica-variaties, Schumanns Études symphoniques en Balakirevs Islamey: Fomin geeft ze elk hun eigen karakter. Zeer verhelderend, deze rondgang door de muziekgeschiedenis vanuit pianoperspectief.

Ook voor thuisblijvers een aanrader

MARIJKE SCHOUTEN

CD BESPREKINGEN piano

piano

FRANZ LISZT

ROBERT SCHUMANN Pianowerken 1838-1839

Sonate in b,Venezia e Napoli, Mephisto-wals nr.1, Harmonies du soir

Piet Kuijken

Boris Berezovsky

FUGA LIBERA FUG 562 (2 CD’S)

MIRARE MIR 099

uisteren naar deze dubbel-cd van de Belgische pianist Piet Kuijken (38) is zonder meer een feestelijke ervaring. Om te beginnen is er de eenheid van het materiaal: Schumanns pianowerken uit de jaren 1838-1839. Dat

waren de jaren van de ontluikende, hevige verliefdheid van Schumann voor de tien jaar jongere Clara. Door een omgangsverbod van haar vader waren de twee gedurende die jaren verwijderd van elkaar. Hun contact bestond uit de muziek die Robert componeerde en die Clara vervolgens speelde. De werken die Kuijken uitvoert, behoren tot Schumanns allermooiste en zijn gecomponeerd met Clara in gedachten. Dat hoor je in de muziek, dat hoor je in Kuijkens formidabele spel. Hij speelt prachtig, genuanceerd, expressief, met veel gevoel voor Schumanns lyriek. Je hoort hoe Schumann elke noot met zijn liefde voor Clara bezwangert, en je hoort dat Kuijken dat beseft. Zijn natuurlijke gevoel voor Schumanns poëzie is de tweede troef van deze cd. De derde troef is het instrument: een pianoforte uit 1850 van J.B. Streicher – alsof we bij Robert en Clara thuis zitten. Het instrument heeft een beeldschoon zingend midden- en hoog register en prachtige resonerende bassen, resulterend in een klank als een warm bad.

Schitterende Schumann op pianoforte

DORON NAGAN

at Boris Berezovsky veel opheeft met Franz Liszt weten we hier maar al te goed. Niet voor niets maakte hij jaren geleden in het Concertgebouw grote indruk met juist werken van deze componist. Recensenten

buitelden toen over elkaar heen om superlatieven te vinden. Logisch, want met zijn virtuoze techniek kan deze Russische meesterpianist de veeleisende stukken zonder enig probleem aan. Wellicht daarom heeft Berezovsky op deze cd zijn toevlucht genomen tot liveopnamen. Een waagstuk gezien de (on)speelbaarheid van dit repertoire, maar wel een benadering waarmee je de livesfeer bij zulke concerten feilloos kunt treffen.Wel, daar is hij op formidabele wijze in geslaagd: zijn techniek is ongelooflijk en zonder enige hapering. Maar die techniek vormt voor Berezovsky een middel, absoluut geen doel op zichzelf. Ondanks de enorme technische eisen maakt hij op deze cd van de eerste tot de laatste minuut muziek. Berezovsky’s pianissimi zijn fluweelzacht en in zijn klankschilderingen laat hij een enorm verschil aan kleuring horen. De registraties zijn gemaakt in de Londense Royal Festival Hall en tijdens het Festival de la Grange de Meslay. Het geheel wordt gecompleteerd met de Wals opus 42 van Chopin als toegift. Niet te missen voor elke Liszt-liefhebber.

Berezovsky treft livesfeer in Liszt

FRITS DE HAEN

piano

WOLFGANG AMADEUS MOZART

FRÉDÉRIC CHOPIN

Sonatas, Fantasies &Variations vol. 1

Piano works

Kristian Bezuidenhout

Elisabeth Leonskaja

HARMONIA MUNDI HMU 907497

MDG 943 1558-6 (SACD)

geen krimp: zijn zoon hoorde viool te spelen.Toen Mozart inWenen een eigen instrument kon aanschaffen, koos hij geen Stein maar een robuustereWalter-piano, met een vollere klank die beter geschikt was voor de concertzaal en helemaal upto-date was. Dat hij toch zuinig bleef op zijn delicate toucher en zijn fijnzinnige articulaties, blijkt in zijn pianomuziek. Dat een sonate van Mozart weerbarstige materie is, juist vanwege die tegenstrijdige eisen, weet iedereen. Geloofd zij de fortepianist die daarmee weet om te gaan. Kristian Bezuidenhout kan dat en van Harmonia Mundi kreeg hij, na een sprankelend cddebuut (duosonates met de violiste Petra Müllejans) onmiddellijk het groene licht voor een serie solo-cd’s met Mozarts pianomuziek. Speels, luchtig, resoluut, flexibel: zo vrij musiceren heeft iets weldadigs. Een geraffineerd mengsel van eenvoud en doortastendheid, een perfecte balans tussen timing, toucher en articulatie waar laat-achttiende-eeuwse muziek zo bij floreert.

uitzonderlijke kwaliteit van cd’s van het label MDG blijft verbazen, maar ook de voor deze registratie gebruikte Steinway D uit 1901 beantwoordt volledig aan de eisen die Chopin aan zijn instrument zou stellen. Immers, emoties mogen best getoond worden, maar er zijn grenzen. Zo zijn we getuige van een prachtig diepe klank in de Nocturnes opus 27 nr. 2 en opus 48 nr. 2, maar horen we ook hoe het stormachtige Scherzo opus 20 niet verwordt tot een eenzijdige demonstratie van muzikaal geweld waarbij spanning en rust niet met elkaar in balans zijn.Want hoewel enkele stukken op deze cd de benaming scherzo dragen, zou capriccio een meer voor de hand liggende term zijn.Wie deze veelzijdige muziek in al haar facetten op een beheerste manier tot klinken brengt, heeft veel in huis en in die zin is deze selectie van Chopins nocturnes en scherzo’s een regelrechte aanwinst.

MARIJKE SCHOUTEN

ANDREW VAN PARIJS

olenthousiast was Mozart over de fortepiano’s van Johann Andreas Stein die hij op een van zijn reizen in Augsburg leerde kennen. Superlicht, dat mechaniek, delicaat en betrouwbaar, liet hij zijn vader weten en hij componeerde er meteen maar een passende sonate bij.Vader Mozart gaf

Zo vrij musiceren heeft iets weldadigs

www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

at Chopin een meester was in het componeren van eigenzinnige karakterstukken wisten we al, maar lang niet altijd komen zijn zorgvuldig gedoseerde muzikale gebaren zo mooi aan de oppervlakte als in deze opname van Elisabeth Leonskaja. Nu moet gezegd worden dat de

Chopin met zorgvuldig gedoseerde gebaren

april 2010 2010 43

CD BESPREKINGEN middeleeuwen

renaissance ss

OSWALD VON WOLKENSTEIN

WILLIAM BYRD

Songs of myself

Byrd edition vol. 13

Andreas Scholl en ensemble o.l.v. Crawford Young

The Cardinall’s Musick o.l.v. Andrew Carwood

HARMONIA MUNDI HMC 902051

HYPERION CDA 67779

swald von Wolkenstein (ca. 1376-1445) was een minnezanger en ridder uit Zuid-Tirool.De man moet een roerig leven hebben geleid en overal zijn geweest, als we tenminste zijn vaak autobiografische liederen mogen geloven. In ieder geval was hij goed op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen in

Frankrijk, want voor zijn meerstemmige liederen leende en bewerkte hij vaak muziek van Franse collega’s. Andreas Scholl, die we toch vooral kennen als virtuoze vertolker van het barokke repertoire, wijdt verrassend een hele cd aanWolkensteins liederen, daarbij begeleid door een ensemble onder leiding van middeleeuwenspecialist Crawford Young. Scholl is een countertenor, maar we horen hem hier ook als bariton. Dan blijkt hij over een veel ruiger geluid te beschikken dan waarvan we hem kennen. Naast heldenverhalen horen we ook meer poëtische liederen. In een daarvan worden vogelgeluiden geïmiteerd.Wolkenstein gebruikte hiervoor een Frans model dat hij omwerkte en van een Duitse tekst voorzag. Andreas Scholl zingt als altijd prachtig en het ensemble, waarin hoofdzakelijk wordt geïmproviseerd op tokkel- en strijkinstrumenten, ondersteunt hem voortreffelijk. Dit is een bijzonder aangename verrassing, ook voor diegenen die al fan zijn van Andreas Scholl maar nog niet kennis hebben gemaakt met deze laat-middeleeuwse muziek.

Andreas Scholl in middeleeuwse liederen

MARCEL BIJLO

et vocaal ensemble The Cardinall’s Musick is al jaren bezig aan een cd-serie met het complete oeuvre van William Byrd. Dit dertiende deel bevat muziek voor het feest van Allerheiligen. Byrd was overtuigd katho-

liek maar als hofcomponist van Elizabeth I mocht hij alleen muziek componeren voor de veel soberder anglicaanse liturgie. Om hem voor het hof te behouden kreeg hij af en toe toestemming om uit te wijken naar Schotland, waar de adel nog wel katholiek was en waar hij zich naar hartenlust kon wijden aan motetten op Latijnse teksten. De serie heeft een thematische opzet; eerdere delen bevatten bijvoorbeeld muziek voor Kerstmis en de Lijdenstijd.Voor deze feestdagen componeerde Byrd niet alleen motetten maar ook meerstemmige zettingen van de zogenoemde propriumgezangen, die van oudsher bij een bepaalde feestdag behoorden. Normaal werden ze als gregoriaans gezongen. De muziek is eenvoudiger dan die van de motetten, waarin alle stemmen meer hun eigen weg gaan. Andrew Carwood produceert met zijn dertien zangers een stevige klank, niet zo etherisch als bij een echt Engels kathedraalkoor. Maar dit is dan ook muziek voor de veel kleinere koren die men in Schotland had. Opnieuw een prachtig eerbetoon aan een van Engelands grootste componisten.

Prachtig eerbetoon aan William Byrd

MARCEL BIJLO

renaissance

TOMÁS LUIS DE VICTORIA Lamentations of Jeremiah The Tallis Scholars o.l.v. Peter Phillips GIMELL GIM 043

koninkLijk conceRTgebouw oRkeST onder leiding van topdirigent Mikhail Pletnev

—

Prokofjev Tweede Pianoconcert Rachmaninov Het dodeneiland Skrjabin Le poème de l’extase

010 2171717 / www.dedoelen.nl za 22 Mei 2010 gRoTe zaaL 20.15 uuR

Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door ontwerp: koeweiden postma

44 april 2010

ertig jaar geleden hebben Peter Phillips en Steve Brown het cd-label Gimell opgericht voor opnamen van The Tallis Scholars. Dit vocaal ensemble uit Oxford behoeft voor de liefhebber van oude muziek geen introductie. Met ongeveer vijftig cd-opnamen heeft het niet echt de spat erin gezet,

maar de fijnproever weet dat elke Gimell-release een ‘gem’ is. Het is begonnen met het Miserere van Allegri, en terwijl Phillips ernaar streeft in ieder geval alle missen van Josquin voor Gimell vast te leggen, blijven ook andere polyfone meesters als Victoria de aandacht houden. Al in het gregoriaans vormen de klaagzangen van de profeet Jeremia, waarin de verwoesting van Jeruzalem symbool staat voor het afkalvende geloof van het volk uit Sion, het epicentrum van de muziek voor de Goede Week.Vlak voor zijn vertrek uit Rome in 1587 lietVictoria zijn imponerende, tot achtstemmigheid oplopende zettingen van Jeremia’s klachten in onversneden Palestrijns contrapunt na. Waarom hij de zwaarmoedige teksten van zulke hoge stemliggingen heeft voorzien, blijft een mysterie, dat niettemin wel besteed is aan de excellent zingende Tallis Scholars. Zonder te willen jeremiëren waagt uw recensent zich toch aan de observatie dat de intonatie niet overal volkomen maagdelijk is.

Tallis Scholars excellent in Jeremia’s klaagzangen

ARJAN VAN DIJK

CD BESPREKINGEN barok

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH

DIVERSE COMPONISTEN

Goldberg-Variationen

Die Quellen des jungen Bach

Andreas Staier

Céline Frisch

HARMONIA MUNDI HMC 902058 (CD + DVD)

ALPHA 149

a een paar jaar ‘Leipzig’ wist Bach dat het ambt van Thomas-cantor zijn carrièredromen niet vervulde. Een nieuwe baan zat er niet in en bij de pakken neerzitten lag niet in zijn aard. Bach was een moeilijk mens,

een perfectionist en geen diplomaat, maar wel bereid om de knop om te draaien en naar nieuwe uitdagingen te zoeken. Hij had een verzameling cantates geschreven waarmee hij aan wekelijkse verplichtingen kon voldoen en zette daar een punt achter. De tijd was nu rijp om zijn reputatie als klaviervirtuoos te verstevigen en via het medium van de gedrukte muziek in de openbaarheid te treden. Het resultaat waren vier in eigen beheer uitgegeven bundels klaviercomposities, Klavier-Übung genaamd, bedoeld voor ‘kenners en liefhebbers’ die wél van zijn muziek konden genieten. Bach hield niet van half werk, is de teneur van Andreas Staiers boeiende uiteenzetting op de bonus-dvd waarop hij zijn cd-opname van de Goldbergvariaties introduceert.Vanachter zijn spectaculaire Hass-klavecimbel, een kopie van Anthony Sidey, gaat hij in op Bach, op de ingenieuze structuren van deze ‘Aria mit verschiedenen Veränderungen’ en op de sprookjesachtige klankkleuren die ons dadelijk te wachten staan.

Staier boeit in Goldbergvariaties

atuurlijk kwam Bach niet uit de lucht vallen. Ook hij had zijn inspiratiebronnen en die kwamen voor een groot deel uit zijn eigen familiekring. Wat de klaviermuziek betreft moeten ook componisten als Reincken, Buxtehude en Froberger worden genoemd. Céline Frisch, die solistisch en met

haar ensemble Café Zimmermann voor Alpha al een flink aantal bijzondere cd’s heeft opgenomen, speelt een aantrekkelijk programma waarin werk van deze drie componisten wordt afgewisseld met vroege klaviermuziek van Bach zelf. Het samenstellen van zo’n programma vergt enige tact, want voor je het weet overschaduwt Bach alle anderen. Zelfs zijn vroegste klaviermuziek heeft al zo’n eigenheid dat die lastig te koppelen is aan muziek van andere componisten. Het geheim zit vooral in de afwisseling van de verschillende genres.Van Reincken en Bach klinken toccata’s, van Froberger en Buxtehude suites. Zo komt iedere componist volledig tot zijn recht maar wordt ook duidelijk dat Bach al heel jong nieuwe wegen bewandelde zonder de oude echt te verlaten. Bovendien vindt Céline Frisch voor elk stuk precies de juiste aanpak en krijgt Bachs muziek geen extra aureooltje. Dit is kortom een prachtig klavecimbelrecital waarin goed te horen is waar Bach inspiratie heeft gezocht bij het componeren van zijn vroege klaviermuziek.

Terug naar de bronnen van Bach

MARCEL BIJLO

MARIJKE SCHOUTEN

barok

DIVERSE COMPONISTEN Harmonia sacrae

HEINRICH SCHÜTZ

Hana Blazíková, Peter Kooij, L’Armonia Sonora o.l.v. Mieneke van der Velden

Musikalische Exequien, Busspsalmen

RAMÉE RAM 0905

CPO 777410-2

e zeventiende eeuw was in Duitsland een rijke periode.Vreemd genoeg kennen we de componisten uit die tijd nauwelijks meer. De gambiste Mieneke van der Velden heeft het ensemble L’Armonia Sonora opgericht, speciaal om de muziek van onder anderen Weckmann, Meder en Tunder aan de vergetelheid te ontrukken. Dit is de tweede cd van het ensemble waarop

deze drie componisten aan bod komen. De meeste cantates hebben een dialoogvorm, waarin de sopraan de rol van de gelovige vertolkt en de bas die van Christus. Deze vorm was populair in de zeventiende eeuw, eerst in Italië en later ook in Duitsland. Bach heeft er in zijn vroege cantates ook geregeld gebruik van gemaakt. Naast de bas Peter Kooij, die ook op de eerste cd te horen was, werkt hier de jonge Tsjechische sopraan Hana Blazíková mee. Met haar heldere, krachtige stem en beheerste dramatiek is zij de ideale zangeres voor dit aangrijpende repertoire. Haar ster rijst razendsnel: Masaaki Suzuki heeft haar gevraagd mee te werken aan zijn Bachcantateproject. Het hoogtepunt van deze cd is de cantate Wie liegt die Stadt so wüste van Matthias Weckmann: een stukje muziektheater waar een Monteverdi zich niet voor zou hoeven schamen.

Monteverdi zou zich er niet voor schamen

MARCEL BIJLO www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Weser Renaissance o.l.v. Manfred Cordes

einrich Schütz (1585-1672) heeft een synthese tot stand gebracht tussen de strenge Duitse polyfonie en de zwierige en grootse Venetiaanse stijl. Hij stak in Venetië zijn licht op bij niemand minder dan Giovanni Gabrieli en leerde veel van hem. Net als Gabrieli ging ook Schütz groots opge-

zette kerkmuziek componeren waarin (blaas)instrumenten een belangrijke rol speelden. Dit was in Duitsland iets geheel nieuws, hoewel blaasinstrumenten als ondersteuning van het koor in de kerk al langer werden gebruikt. Schütz gaf ze echter volwaardige partijen, los van de zangstemmen. Dit horen we onder meer in zijn drie bundels Symphoniae sacrae. Maar voor zijn Musikalische Exequien, rouwmuziek voor de lutherse liturgie, en zijn boetepsalmen pakte hij de zaak wat soberder aan. Naast koor en solisten horen we hier alleen continuo, op deze cd bezet met orgel, harp en luit.Weser Renaissance is al jaren bezig voor CPO het oeuvre van Schütz op te nemen en het ensemble kan lezen en schrijven met dit repertoire. Dat levert ook nu weer fraaie uitvoeringen op. De koorklank is mooi strak en de solistische groep zingt met een bescheiden expressiviteit die bij deze muziek past.

Dit ensemble kan lezen en schrijven met Schütz

MARCEL BIJLO april 2010 2010 45

CD BESPREKINGEN

Meer keuze dan ooit! Giuseppe Verdi

Les vêpres siciliennes Charles Gounod

Roméo et Juliette

Bernd Alois Zimmermann

Die Soldaten

Ludwig van Beethoven

Fidelio

Leoš Janácˇ ek

Het sluwe vosje

Peter-Jan Wagemans

Legende

Benjamin Britten

Billy Budd

Jean-Philippe Rameau

Platée

Wolfgang Amadeus Mozart

Don Giovanni Richard Strauss

Der Rosenkavalier Wolfgang Rihm

Dionysos

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski

Jevgeni Onjegin Seizoen 2010 2011

Bestel nu het abonnement dat bij je past T 020 5518260 www.dno.nl

barok

GIOVANNI FELICE SANCES Dulcis amor Iesu Scherzi Musicali o.l.v. Nicolas Achten RICERCAR RIC 292

iovanni Felice Sances werd rond 1600 geboren in Rome maar trok al jong naar Padua. Daar ging in 1636 zijn eerste opera in première, waarin hij zelf meezong. Kort daarna verruilde hij Italië voor Wenen, waar hij tot zijn dood in 1679 kapelmeester zou zijn. Sances is een van de vele Ita-

liaanse componisten uit de zeventiende eeuw van wie het onbegrijpelijk is dat hun muziek zo onbekend gebleven is. Nicolas Achten (geboren in 1985) heeft met zijn eveneens piepjonge ensemble Scherzi Musicali motetten van Sances opgenomen, afgewisseld met instrumentale muziek van andere componisten. Zelf is Achten te horen als bariton maar hij speelt ook theorbe, klavecimbel en harp. Dat is tegenwoordig wat ongebruikelijk maar in de zeventiende eeuw was het eerder regel dan uitzondering dat zangers ook instrumenten bespeelden. Er wordt in oudemuziekkringen wel eens gesomberd over het gebrek aan ambitie bij jongere musici maar er lijkt de laatste tijd juist sprake van een nieuw elan. Nicolas Achten en de zijnen bevestigen dit, zowel door de originele keuze voor de muziek van Sances als door de gedrevenheid waarmee ze die zingen en spelen. Van Scherzi Musicali kunnen we nog heel wat verwachten.

Nieuw elan bij jonge barokmusici

MARCEL BIJLO

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH Markus-Passion BWV 247 Dominique Horwitz, amarcord, Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens CARUS 83.244

ad vader Johann Sebastian de partituren van zijn vermoedelijk vijf Passionen maar allemaal aan Carl Philipp Emanuel nagelaten, want aan deze zoon danken wij de gave overlevering van de Johannesen de Matthäus-Passion. Zoon Wilhelm Friedemann nam het aanzienlijk min-

der nauw met zijn deel in de erfenis, zodat musicologen als graalridders blijven proberen uit povere restanten een nieuwe Bachpassie te wringen. Bekend is dat de Markus-Passion voor het eerst op GoedeVrijdag 1731 in Leipzig heeft geklonken. In 1945 is de enige, zij het incomplete kopie van de partituur in vlammen opgegaan.Wat nu nog rest, is een compleet libretto en het vermoeden dat Bach zijn cantate Laß, Fürstin, laß noch einen Strahl (BWV 198) als compositiemodel heeft gebruikt. De muziek van de aria’s komt in de voorliggende reconstructie rechtstreeks uit deze cantate. Daarnaast zijn er legio Bachkoralen voorhanden om de gaten te vullen en de tekst van de evangelist wordt verdienstelijk gedeclameerd door de acteur Dominique Horwitz. Het vocaal ensemble amarcord en de Kölner Akademie laten, in de fraaie akoestiek van de Frauenkirche in Dresden, het onwennige resultaat waardig klinken.

Waardige vertolking van Bachs Markus-Passion

ARJAN VAN DIJK

46 april 2010

CD BESPREKINGEN barok

barok

FRANCESCO FEO

MATTHIAS WECKMANN

Passio secundum Joannem

Sacred Motets & Lamentations

Cantus Cölln, Concerto Palatino o.l.v. Konrad Junghänel

Solisten, Coro da Camera di Varese, La Divina Armonia o.l.v. Lorenzo Ghielmi

HARMONIA MUNDI HMC 902034

PASSACAILLE PAS 964

et is Cantus Cölln wederom gelukt. Onbekend maar wonderschoon repertoire uit de zeventiende eeuw uit de archieven opduiken en daar een uiterst stijlvolle opname van maken. Ditmaal is de keuze gevallen op

treurmuziek van de componist en organist Matthias Weckmann (ca. 1618-1674), tegenwoordig bij weinigen bekend maar in zijn dagen een beroemdheid. Met een toonzetting van Jeremia’s klaagzangen, aangevuld met andere lamento’s, is deze schijf overigens bij uitstek een alternatief voor wie in de Lijdenstijd nu eens geen Bach-Passionen wil horen. Via zijn leermeester Schütz kwam Weckmann in aanraking met de concerterende koorstijl van Gabrieli en de expressieve monodie van Monteverdi, die hij in zijn eigen oeuvre verwerkte. Een aantal van deze werken schreef hij in 1663 na een nietsontziende pestepidemie in Hamburg, waarbij ook zijn echtgenote het leven liet.Vreemd genoeg leveren dergelijke rampzalige gebeurtenissen vaak de mooiste muziek op. Deze composities voerde hij uit met het door hemzelf opgerichte collegium musicum, dat mogelijk vergelijkbaar is met Junghänels veelgeroemde ensemble. De vocale bezetting op deze cd is geheel solistisch. Het gevolg daarvan is een transparante musiceerwijze waardoor geen detail verloren gaat en de beklemmende sfeer van verlatenheid bijna letterlijk voelbaar wordt. Precies zoals het bedoeld is. Kippenvel.

Indringende treurmuziek uit de zeventiende eeuw

FRANS JANSEN

aak wordt gedacht dat Bach het alleenrecht had op de muziek voor de Lijdenstijd. Toegegeven, zijn verdiensten zijn ongeëvenaard, maar hij was niet de enige. Vele tijdgenoten componeerden vergelijkbare

werken, aangepast aan het kerkelijk milieu waarbinnen zij actief waren. Het is dan ook boeiend dat de laatste jaren juist dit repertoire in de aanloop naar de Goede Week steeds vaker op cd uitkomt. Neem nu de Johannes-passie uit 1744 van de Napolitaanse componist Francesco Feo. Aanvankelijk was hij een gevierd operacomponist maar hij legde zich later uitsluitend toe op kerkmuziek. Het operaverleden galmt overigens hoorbaar na in deze passiemuziek door een affectvolle tekstbehandeling en een vlotte voortgang van het verhaal. Daarbij is ook nog eens de invloed van vriend en collega Pergolesi duidelijk hoorbaar. Zo doet de scène van de vrouwen bij het kruis sterk denken aan diens Stabat mater. De Italiaanse oudemuziekspecialist Lorenzo Ghielmi weet als geen ander hoe men vroeger in Zuid-Europa Goede Vrijdag beleefde. Met zijn ensemble La Divina Armonia en een gespecialiseerd solistenteam vertelt hij op levendige en indringende wijze de lijdensgeschiedenis van Christus. Bij hen staat het overbrengen van emoties centraal. Daarmee staat Feo dichter bij Bach dan je zou denken.

Passiemuziek op z’n Italiaans

FRANS JANSEN

muziekencyclopedie

opera dvd

GIUSEPPE VERDI Falstaff

KEITH ANDERSON

Christopher Purves e.a., London Philharmonic Orchestra o.l.v. Vladimir Jurowski; regie: Richard Jones

The A-Z of classical music diverse musici

OPUS ARTE OA 1021 D

NAXOS 8558212 (2 CD’S + BOEK)

og voordat de eerste maten van deze Falstaff (Glyndebourne 2009) hebben geklonken, weet je in welke richting de regisseur je gaat sturen. Er hangt een gigantisch wandtapijt, waaraan de nodige kruissteken nog geborduurd moeten worden. Richard Jones plaatst de handeling in de jaren

eith Anderson heeft zijn sporen als muzikale duizendpoot ruimschoots verdiend. Naast zijn werkzaamheden als presentator en dirigent onderwees hij muziek aan verschillende universiteiten en was hij, vanaf het eer-

veertig, direct na de oorlog. Er lopen nog soldaten rond (Fenton is een Amerikaanse GI), er zijn scouts en zich vervelende huisvrouwen. De Fords en hun buren zijn de nieuwe rijken. Hun huizen zijn keurig en in hun tuintjes groeien reusachtige groenten netjes op een rij. Falstaff wordt werkelijk fenomenaal gezongen en geacteerd door Christopher Purves. Ook Marie-Nicole Lemieux (Mistress Quickly) is een feest. In haar gedaante als een plompe scoutleidster krijgt ze de lachers op haar hand. En wat een stem! Met haar borsttonen doet ze me denken aan Fiorenza Cossotto, een van de beste Quickly’s ooit. De rest van de cast is wisselvallig. Adriana Kužerová is een mooie Nannetta en Bülent Bezdüz een lieve, lyrische Fenton, maar Tassis Christoyannis is niet macho genoeg voor Ford. Als u van Dad’s army of Keeping up appearances houdt, dan is deze Falstaff zeker iets voor u. Ik heb in ieder geval immens genoten.

ste uur, producer bij Naxos. Studie en praktijk maakten hem tot een haast alwetende muziek-encyclopedie en dat resulteerde onder meer in deze derde, uitgebreide editie van The A-Z of classical music. Het kloeke handboek telt 929 pagina’s waarin in beknopte maar rake artikelen alle relevante componisten van toen en nu worden behandeld. In het glossarium worden muziektermen verklaard en tot slot is er een hoofdstuk waarin te vinden is welke klassieke muziek in welke films is gebruikt. Naast het boek bevat de cassette een dubbel-cd. Zevenendertig tracks, gekozen uit de uitgebreide catalogus van Naxos, voeren de luisteraar in vogelvlucht door de muziekgeschiedenis. Sterren als György Pauk, Jenö Jandó, Kun-Woo Paik,Yoav Talmi, Steuart Bedford en orkesten als het London Philharmonic Orchestra en het Orchestre National de Lyon leggen proeven van geïnspireerde bekwaamheid af. Daarnaast is het mogelijk honderdvijftig tracks online te beluisteren. Kortom: dit naslagwerk is een uitstekende gids voor iedereen die zijn muziekkennis wil verdiepen of die al grasduinend zijn horizon wil verbreden.

BASIA JAWORSKI

WILLEM VELDHUIZEN

Dad’s army in de opera

www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Uitstekende gids voor liefhebbers van klassiek

april 2010 2010 47

PENTATONE

CHANNEL CLASSICS

JOHANNES BRAHMS Piano Concerto No.3 (Arrangement.Lazic) Dejan Lazic / Atlanta Symphony Orchestra/Roberto Spano CCS 29410

LUDWIG VAN BEETHOVEN Symphony No.9 Oelze/Danz/Strehl/Wilson-Johnson/Collegium Vocale Gent/ Royal Flemish Philharmonic Herreweghe PTC 5186317

NAXOS

WOLFGANG AMADEUS MOZART Arias - Exsultate, jubilate Lenneke Ruiten / Concertgebouw Chamber Orchestra Ed Spanjaard PTC 5186376

RCO LIVE

Bayerische Rundfunk

ANTONIN DVORAK Requiem / Symphony No.8 Royal Concertgebouw Orchestra Mariss Jansons

GEORG FRIEDRICH HANDEL Israel in Egypt Chor des Bayerischen Rundfunks / Concerto Köln Peter Dijkstra

CHANDOS

ARTHUR SULLIVAN Ivanhoe Davies/Gadd/Rutherford/ BBC National Orchestra of Wales David Lloyd-Jones

ANTON BRUCKNER Symphony No.5 Residentie Orchestra The Hague Neeme Järvi CHSA 5080

CHAN 10578 3CD

RCO 10001 2SACD

CHOPIN SOCIETY

BIS

FREDERIC CHOPIN Bolero / 2 Ronda / Wariacje B-dur Nikolai Demidenko NIFCCD 014

CHANNEL CLASSICS

JOHANN SEBASTIAN BACH Motets Bach Collegium Japan Masaaki Suzuki BISSA 1841

OPERA RARA

ORC 41 2CD

HYPERION

Het vijfde deel van de succesvolle NAXOS Olympus Top 100 serie !!! Een selectie van de 100 best verkochte en ` meest actuele titels van het label NAXOS. Opnieuw vernieuwd !

FREDERIC CHOPIN Late masterpieces Stephen Hough CDA 67764

MAART

ETCETERA

3 VOOR DE PRIJS VAN 2

BIS

JOSEPH & MICHAEL HAYDN Horn Concertos/Romance/ Divertimento a Tre Jasper de Waal/ Concertgebouw Chamber Orchestra CHARLES OFFENBACH Vert-Vert Spence/Larmore/Taylor/ Philharmonia Orchestra David Parry

900501 2CD

JEAN SIBELIUS Edition Vol.10 Piano Music Folke Grasbeck BIS 1927/29 4CD

CCS 30201

W.A. MOZART / FRANCESCO PETRINI Early Sonatas with violin Accompagniment Masumi Nagasawa/Terakado KTC 1404

C A D E N Z A

D I S T R I B U T I O N

Nederland Prinsengracht 17 1015 DK Amsterdam +31 (0)20 612 97 24 +31 (0)20 689 44 05 fax nl@codaex.com

België | Belgique Larenstraat 58 3560 Lummen +32 (0)13 35 20 60 +31 (0)13 55 67 50 fax be@codaex.com

dubbel namen puzzel

Veel werken van componisten hebben eenzelfde titel of bijnaam. Als u deze titels invult, geven de gevraagde nummers een toepasselijk woord. Indien van toepassing is de taal gegeven. Geen lidwoorden toevoegen.

door JAN PETER RAAT

HORIZONTAAL 1 3 2 8 9 11 15 16 17 19 20 24 25 26 27

2 4 5 6 7 8 10

Cantate van Haydn en opera van R. Strauss Pianocyclus van Schumann en ouverture van Dvorák Filmmuziek Sjostakovitsj, lied Moesorgski (Russisch) Opera’s van Lully en Rabaud Opera’s van Gounod en Goldmark Opera van Verdi, symfonisch gedicht van R. Strauss Bijnaam symfonie en pianosonate Beethoven Ballet van Prokofjev en ouverture Tsjaikovski

12 13 14 17 18 21 22 23

oplossing puzzel

Klassieke Zaken magazine nr. 1 2010 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

F A N B P S C H

T A O E

Opus 28 Opus 49 Opus 23 Opus 53 Opus 39 Opus 12 Opus 51 Opus 16 Opus 43 Opus 27 Opus 58 Opus 11 Opus 42

A L L R

NO C T S C WA L 11

antwoord 1

P I A N O V I R T U O O S 2

S L O Z 6

www.klassiekezaken.nl

Bijnaam symfonie van Haydn en lied van Schubert (Ned.) Orkestwerk van Debussy en pianostukken van Chopin Pianocyclus van Schumann en ouverture van Dvorák Symfonisch gedicht van Saint-Saëns en opera van Lully Orkestwerk van Debussy en pianostukken van Albéniz Opera van Verdi en orkestwerk van Elgar Opera van Cherubini en ballet van Barber Bijnaam symfonie Mozart, onderdeel orkestwerk Holst Opera’s van Rossini en Verdi Bijnaam symfonie Pijper, fluitstuk van Roussel Opera van Händel en cantate van Brahms Opera van Smetana en lied van Beethoven (Duits) Symfonisch gedicht van Liszt en opera Tsjaikovski Opera van R. Strauss en lied van Brahms Bijnaam symfonie van Schubert en Mahler( Ned.)

VERTICAAL 1

P I A N O V I R T U O O S

Opera’s van Gounod en Spohr Pianosonate van Beethoven, symfonie Tsjaikovski Opera’s van Tsjaikovski en Prokofjev Symfonisch gedicht van Liszt en ballet Stravinsky Stukken van Elgar en Fauré Opera van Thomas en filmmuziek Sjostakovitsj Opera’s van Haydn en Rossini Oratorium van Händel en Dittersdorf

R E L U D E S E D E A I S E

Stuur uw oplossing voor 30 april aan: Vereniging Klassieke zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum. Onder de goede inzenders worden tien exemplaren verloot van de cd Israel in Egypt met dank aan CODAEX

prijs winnaars Mw. M. Schreibers ROSMALEN Dhr. J. Heinrichs LANDGRAAF Mw. J. Kuyt KATWIJK

A M O A R N N

R P N R N A C

I R D A E T E

A O O N S E R

T I E S M P T U

Mw. M. Ouddeken SCHALKHAAR Dhr./Mw. R. Heller DE MEERN Dhr. J. Berding DEN HAAG

T E L L A

Dhr./Mw. H.J.M. Scholten RUURLO Dhr./Mw. J. Buys BILTHOVEN Dhr. J. Harmsen TOLKAMER

Mw. M. Zunderdorp DEN HAAG

De prijswinnaars ontvangen: Complete walsen van Chopin uitgevoerd door Alexandre Tharaud met dank aan Harmonia Mundi

april 2010

klassieke zaken specialisten ALKMAAR Klassika Z 

Winkels met een envelopje hebben postorderservice

De Woestijnroos 

Plato Leiden 

Canadaplein 11-13, 1811 KE 072-5280 131 | www.klassikaz.net | info@klassikaz.net

Kleine Overstraat 30-32, 7411 JM 0570642491 | www.woestijnroos.nl | info@woestijnroos.nl

Vrouwensteeg 4-6, 2312 DZ 0715149689 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

Velvet Music 

Leusderweg 184-188, 3817 KE 033-4622222 | www.algemeneboekhandel.nl Algemene.boekhandel@wxs.nl AMSTELVEEN De Bijenkorf CD Afd.

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

AMSTERDAM Broekmans & van Poppel 

Heuvel Galerie 138, 5611 DK 0402465107 | www.bullitklassiek.nl | info@bullitklassiek.nl

Van Baerlestraat 94, 1071 BB 020-6751653 | www.broekmans.com cdafdeling@broekmans.om

Dam 1, 1012 JS 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

vanLeest Klassiek 

Weteringschans 193, 1017 XE 020-6265538 | charlesmuziek@planet.nl

H. Boexstraat 12-14, 5611 AJ 040-2433970 | www.vanleestklassiek.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

MAASTRICHT De Bijenkorf CD Afd.

Achter hetVleeshuis 26, 6211 GS 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

MIDDELBURG

Piazza 1, 5611 AE 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

De Bijenkorf CD Afd.

Noordvliet 29, 3142 CH 010-5917822 | peter@mastersoundonline.nl

De Drukkerij  Markt 51, 4331 LK 0118-886874 | www.drukkerijmiddelburg.nl muziek@drukkerijmiddelburg.nl

De Bijenkorf CD Afd.

Nieuwe Rijn 34, 2312 JE 0715128157 | www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound 

DRIEBERGEN CD Artline v.o.f. 

Traaij 1-C, 3971 GB 0343521532 | www.cdendvd.nl | shop@cdendvd.nl

Galerij 152, 1181 ZS 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Charles Muziek 

Voorstraat 435, 3311 CT 0786122169 | dordrechtklassiek@telfort.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants 

LUX, Marienburg 38-39, Van Broeckhuysenstraat 34 024-3221734 | www.roelants.com | roelants@roelants.com

Utrechtsestraat 54-60, 1017VP 020-6245467 | www.concerto.nu | inkoop@concerto.nu

Marktstraat 12, 7511 GD 053-4325210 | www.boekhandelbroekhuis.nl klassiek@boekhandelbroekhuis.nl

Kroese Klassiek 

Le Disque d’Or 

Plato Enschede 

OLDENZAAL Lansink HiFi, Video & CD’s 

Concerto 

Gelderlandplein 211, 1082 LX 020-6441696 | le-disque-dor@zonnet.nl

Haverstraatpassage 54, 7511 EZ 0534316167 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

Fame Music B.V.  Kalverstraat 2-4, 1012 PC 020–6382525 www.fame.nl | info@fame.nl

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

ARNHEM Muziekhandel Bergmann 

Koningsstraat 19, 6811 DG 026-4423014 | www.bergmann.nl | cd@bergmann.nl

De Bijenkorf CD Afd.

Ketelstraat 45, 6811 CZ 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Brinklaan 15, 7311 LA 055-5213580 www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

Wilhelminastraat 24, 4818 SG 076-5215213 | www.spronk.nl | info@spronk.nl

COEVORDEN Music Store 

GRONINGEN Grammofoonhuis Het Carillon 

Kwinkenplein 6, 9712 GZ 050-3123625 | www.hetcarillon.nl | info@hetcarillon.nl

Plato Groningen 

APELDOORN Plato Apeldoorn 

BREDA Muziekhandel Spronk 

Stationsstraat 131, 3851 ND 0341-552405 | www.riemer-walinga.nl ermelo@riemer-walinga.nl

Friesestraat 50, 7741 GX 0524-517332 | www.musicstore.nl | vogelzang31@zonnet.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene 

Binnenwatersloot 16, 2611 BK 015-2123853 | www.cd-klassiek.nl | van.buytene@csnet.nl DEN HAAG De Bijenkorf CD Afd.

Wagenstraat 32, 2512 AX 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Oude Ebbingestraat 41, 9712 HB 0503135055 www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

Vink Beeld & Geluid 

Herestraat 91-93, 9711 LD 050-3122382 | www.muziekhandelvink.nl info@muziekhandelvink.nl HAARLEM Bruno Klassiek 

Gierstraat 50, 2011 G 023-5323240 | www.brunoklassiek.nl | info@brunoklassiek.nl

HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

Akerstraat 5, 6411 GV 045-5715550 | www.smeetsklassiek.nl | info@smeetsklassiek.nl ´s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

Snellestraat 44, 5211 EN 073-6131150 | www.pietervanoscd.nl pietervanoscd@home.nl

KROMMENIE

Molenstraat 126, 6511 HL | 024-3221346 www.kroese-online.nl | Kroese.nijmegen@planet.nl

Postbus 178, 7570 AD 0541-512981 | lansinkhifi@planet.nl

ROOSENDAAL Het Verboden Rijk 

Nieuwe Markt 66 e, 4701 AL 0165529223 | www.verbodenrijk.nl | info.verbodenrijk@libris.nl

ROTTERDAM De Bijenkorf CD Afd.

Coolsingel 105, 3012 AG 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

vanLeest Donner Klassiek

Lijnbaan 150, 3012 ER 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl Snijders Hifi CD Classique 

Hoogstraat 137-139, 3011 PM 010-4125000 | www.snijders-hifi.com | info@snijders-hifi.com UTRECHT De Bijenkorf CD Afd.

Sint Jacobsstraat 1a, 3511 BR 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Boudisque Classique 

Vredenburg 31, 3511 BC 0302321488 | www.boudisque.nl | utrecht@boudisque.nl

Plato Utrecht 

Voorstraat 35, 3512 AJ 030-2310826 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu VENLO Sounds Recordshop BV 

Parade 66, 5911 CE 077-3510625 | www.sounds-venlo.nl | info@sounds-venlo.nl

Erwin Vermast CD-DVD shop  Zuiderhoofdstraat 2, 1561 AL 075-6216382 | www.erwinvermast.nl | info@erwinvermast.nl

ZIERIKZEE Delta Discs 

Frederik Hendriklaan 217, 2582 CB 070 338383 | www.vanleestklassiek.nl

LEEUWARDEN Poort 

Voorstreek 6, 8911 JN 058-2123905 | www.poortmusic.nl | poort@poortmusic.nl

ZUTPHEN Music All In 

DEVENTER Plato Deventer 

LEIDEN Firma Van Luyken

ZWOLLE Plato Zwolle 

50 april 2010

Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Ook als een winkelier een cd uit het magazine niet op voorraad heeft, kunt u deze binnen een paar dagen thuis ontvangen of afhalen bij uw Klassieke Zaken Specialist.

Caminada Classics 

Javastraat 41-A, 2585 AD 070-3466277 | www.caminada.nl | info@caminada.nl

VanLeest / Paagman

Kleine Overstraat 33, 7411 JH 0570612539 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

Breestraat 97 071-5120035 | Vanluijken.klassiek@tiscali.nl

Mol 15, 4301 JC 0111-414699 | ddisks@csnet.nl

Beukerstraat 24, 7201 LE 0575-516444 | www.musicallin.net | info@musicallin.net

Klokkensteeg 14, 8011 XV 0384225354 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

Young p ianist foundation 15-25 april 2010 Muziekgebouw aan â&#x20AC;&#x2122;t iJ amsterdam

www.pianoconcours.nl

exclusieve aanbieding

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

21 23

95 95 ,,

2 CD VOOR CLUBLEDEN EXCLUSIEVE

19 14

AANBIEDING SLECHTS

75 95 ,

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50 * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 21 mei 2010.

Hohe SavallMesse volgt van Sefardische Brüggen en vestigt Armeense nieuwe norm muziektradities Frans Jordi Savall Brüggen volgt werkt op zijn al nieuwe meer dan cd Istanbul twintig het jaarspoor aan Bachs van Het Hohe boek Messe, van de deMuziekwetenschap compositie die al door vande Dimitrie eerste uitgever Cantemirbetiteld (1673-1723), werd als waarin ‘het grootste Sefardische muzikale en Armeenkunsthet Orkest van de Achttiende Hij werk se muzikale aller tijden tradities en volkeren’. uitvoerigMet worden beschreven. Eeuw, hetdekoor Cappellaen Amsterdam, solisten Dorothee Mields, heeft voor reconstructie de uitvoeringde van deze boeiende muziek een keur aan bespelers traditionele instrumenten uit deenbetreffende Johannette Zomer,van Patrick van Goethem, Jan Kobow Peter Kooijregio’s keert ingezet. Ze zijnnaar afkomstig uitTurkije, Armenië, MaBrüggen terug Warschau, de plek waar hij Griekenland, al in 1989 de Israel magieen van de compositie voor het bracht. Deze mooie dubrokko en vormen eenvoetlicht prachtige eenheid metnieuwe, Savalls fabelachtig eigen ensemble Hespèbel-cd rion XXI. is live William opgenomen Christie door en het andere liefhebberslabel Harmonia Mundi-sterren Glossa. Brüggen met vestigt hun met deze registratie een nieuwe norm in de de uitvoering van Bachs Hoogmis. ensembles. Een superaudioproductie voor echte kenner!

Johann Sebastian Bach Dimitrie Cantemir: Mass in B minor, 232 The Book of BWV the Science of Music

Dorothee Istanbul Mields, Johannette Zomer, Patrick van Goethem, Jan Kobow, Peter Kooij, Cappella Amsterdam, Orchestra Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall of the Eighteenth Century o.l.v. Frans Brüggen AliaVox AVSA 9870 (sacd) / 096474 VKZ Glossa GCD 921112 (2 cd’s)

Biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50 * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 21 21mei mei2010. 2010. oktober 2009 52