klassieke zaken 6 2010 by tein Traniello

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 30ste jaargang december 2010 Nr 6

KLASSIEKEZAKEN

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

inclusief

Ss I T A R G g verRassin CD

‘Het is de kunst op één cd een hele wereld bloot te leggen’

Thomas oliemans

olofon klassieke zaken

30e jaargang, nummer 6 december 2010 Winkelprijs € 3,15 Dit tijdschrift wordt uitgegeven door de Vereniging Klassieke Zaken onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

deze maand

Hoofdredacteur

Bela ˘ Luttmer

Aan deze aflevering werkten mee

Aad Alblas, Frederike Berntsen, Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Cornell Evers, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Barend Linders, Doron Nagan, Niek Nelissen, Emanuel Overbeeke, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Willem Veldhuizen, Jurjen Vis, Hans Visser, Dimitri van der Werf, Thiemo Wind, Jos van der Zanden Eindredactie

Bela ˘ Luttmer Eddie Vetter

Mariss Jansons maakt indruk met Mahler

Art direction

Eva-Maria Westbroek als Minnie op dvd

Tein, www.tein.nl vormgeving

Tein, www.tein.nl Simone van Kins beeldbewerking

Marcel van Dugteren Coverfoto

Marco Borggreve

Klassieke zaken verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 50.000 stuks en wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en toegestuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

Cecilia Bartoli blijft boeien

Ledenadministratie

Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel 0900 - 2265263 (A 0,10 per minuut), fax 0251-310405 www.aboland.nl

Magdalena Kozená zingt liefdesliederen

Stopzetten abonnement

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden. Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever. De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. De naam Klassieke Zaken is gedeponeerd voor de Benelux ISSN-nummer 1388-4581 Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

december 2010

22 41

Jonas Kaufmanns passie voor het verisme

Riccardo Chailly: ‘Iedereen in Leipzig denkt in Bachs taal’

Exclusieve aanbieding 04

diverse Feestaanbiedingen 11 diverse Feestelijke box-aanbiedingen 68 Philippe Jaroussky ontdekt Caldara

Artikelen 6 Thomas Oliemans’ persoonlijke

band met

Schwanengesang 10 Het Weihnachts-Oratorium volgens

Riccardo Chailly 12 Die Soldaten heeft

een connectie met

het dagelijks leven 15 Jos van Veldhoven vindt

nieuwe invalshoek

foto de beeldredaktie/Peter arno broer

en verder

Nieuwe wegen

voor Bachs Magnificat Herreweghes eigen label 18 Philippe Jaroussky zingt vergeten aria’s Caldara 21 Puccini’s wildwestopera met Eva-MariaWestbroek 22 Cecilia Bartoli’s gouden zuchten 26 Dag in de branding met Rage d’amours 41 Magdalena Kozená zingt Italiaanse liefdesliederen 43 Mahleruitvoeringen van Jansons zijn een belevenis 45 Jonas Kaufmann in duet met Eva-Maria Westbroek 16 Mahlers Vierde op

02 colofon 03 van de redactie 46 de beste klassieke cd’s 64 Hans Hegs column

KLASSIEKEZAKEN

CLUB

Op vertoon van de clubledenpas clubledenpas3.indd 1

extra korting voor Clubleden.

Klassieke Zaken gaat samenwerken met de Concertzender. Deze radiozender, die digitaal te beluisteren is, maakt al sinds 1982 eigenzinnige programma’s voor de liefhebber van klassieke muziek, avant-garde en jazz. De Concertzender wordt gemaakt door een groot aantal gedreven vrijwilligers. Het programma Klassieke Zaken zal worden samengesteld door Concertzendercoryfee Egbert Randewijk. En er is meer nieuws. Klassieke Zaken bestaat dertig jaar en wil dit feest vieren met alle liefhebbers van klassieke muziek. Daarom bieden we deze koude maanden een extra groot aantal cd’s en boxen aan voor aantrekkelijke prijzen. Die gelden niet alleen voor de leden van Klassieke Zaken maar voor iedereen. De meest opvallende box is ongetwijfeld die met opnamen van Clara Haskil. Hans Heg gaat in zijn column op pagina 64 uitgebreid in op het levensverhaal van de legendarische Roemeense pianiste die zo veel van haar jongere collega’s wist te inspireren. Daarnaast staan we stil bij de tachtigste verjaardag van Alfred Brendel. Zijn uitvoeringen van werken van Franz Schubert, gemaakt in de bloei van zijn carrière, zijn onvergetelijk en hebben een tijdloze kwaliteit. Oudemuziekliefhebbers kunnen hun hart ophalen bij Early music, van Harmonia Mundi, en Sacred music, waarin in drie delen de geschiedenis van The Tallis Scholars uit de doeken wordt gedaan. Voor de kerstdagen is er de nieuwste cd met werk van John Rutter, de componist met de typisch Britse lichte toon, en een opvallend mooie cd met kerstcantates van Christoph Graupner. Deze tijdgenoot van Bach wordt door Das kleine Konzert, het ensemble van Hermann Max, terecht met alle egards behandeld. Minder seizoensgebonden zijn de opnamen van Sergej Katsjatrian (werken voor viool solo van Bach), Liza Ferschtman (Vioolconcert en Romances van Beethoven) en de countertenor Bejun Mehta, die in de huid kruipt van de fameuze castraat Senesino. Het belooft een heerlijke winter te worden!

Dertig jaar Klassieke Zaken: voordeel voor iedere muziekliefhebber

Rubrieken

65 puzzel

VAN DE REDACTIE

21-12-09 12:36

˘ Luttmer Bela december 2010

feest aanbiedingen

ZAKEN• J E U EK

KEN•J E ZA U EK

UM•KLAS E L SI BI

r a a j

M •KLA S LEU SI BI

Vereniging Klassieke Zaken viert feest

Thomas Oliemans thuis in Schuberts liederen Franz Schubert

30 jaar jubileum

John Rutter maakt nieuwe kerst-cd

Schwanengesang

Thomas Oliemans, Malcolm Martineau Etcetera ktc 1420 / 106 518 vkz

adviesprijs*

23,95

15,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

Kerstcantates van Christoph Graupner hebben klasse

John Rutter

Christoph Graupner

A Song in Season

Frohlocke,werte Christenheit

The Cambridge Singers, Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. John Rutter

Das kleine Konzert o.l.v. Hermann Max

Collegium Records COLCD 135 / 106 521 vkz

CPO 777 572-2 / 106 522 vkz

adviesprijs*

23,95

14,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

adviesprijs*

23,95

14,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

Beethovens Vioolconcert van Liza Ferschtman

Bejun Mehta kruipt in de huid van Senesino

Ludwig van Beethoven

Georg Friedrich Händel

Liza Ferschtman,The Netherlands Symphony Orchestra (Orkest van het Oosten) o.l.v. JanWillem deVriend

Bejun Mehta, Freiburger Barockorchester o.l.v. René Jacobs

Challenge Classics CC 72384 / 106 519 vkz

HM 902077 / 106 520 vkz

Vioolconcert en Romances

adviesprijs*

23,95

17,95

Ombra cara

adviesprijs*

23,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

sacd

15,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

Verzengende solowerken Bach door Khachatryan

Zomers Stabat Mater van Rossini

Johann Sebastian Bach

Gioachino Rossini

Sergey Khachatryan

Anna Netrebko, Joyce DiDonato, Lawrence Brownlee, Ildebrando d’Arcangelo, Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia

Sonates en Partita’s BWV 1001-1006 Naïve V5181 / 106 523 vkz

adviesprijs*

23,95

Stabat Mater

EMI 5099964052922 / 106 524 vkz

95 15,

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

adviesprijs*

23,95

95 17,

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

coverstory

Thomas

Bariton

‘Meesterwerken moet je blijven opnemen’

‘Na een cd vol Franse liederen heeft Thomas Oliemans zich nu vol overgave gestort op Schuberts Schwanengesang. Malcolm Martineau begeleidt hem aan de vleugel. Oliemans maakt cd’s vanuit een innerlijke drang. ‘Met een compositie wil ik eerst een persoonlijke band opbouwen’, vertelt hij. ‘Dan pas kan ik de eventuele noodzaak voelen er een opname aan te wijden.’

fotograaf marco borggreve

De liederen van Schubert die samen zijn Schwanengesang vormen, zijn al in talloze uitvoeringen beschikbaar.Toch heeft dat Thomas Oliemans (1977) er niet van weerhouden zijn eigen opname te maken. ‘Het zou raar zijn om het níét te doen’, zegt de jonge Nederlandse bariton.‘Juist uit liefde voor al die mooie stukken ben ik gaan zingen. Het is een rare paradox dat veel mensen in onze business vervolgens willen dat je met die liefde ophoudt, om iets te gaan doen wat verkoopt. De basis moet toch liggen bij de behoefte je muzikale verhaal te vertellen? Repertoire opnemen omdat er nog geen cd van bestaat, is lang niet altijd een goede reden.Vaak is het terecht dat iets er niet is. De mensen trappen er niet in als het musiceren niet uit een innerlijke noodzaak voortkomt.’ ‘Meesterwerken moet je blijven opnemen’, vindt Oliemans dan ook uit volle overtuiging.‘Niet om het mooier, beter of diepgravender te krijgen dan Dieskau, Hotter of Prey. Ik wil die liederen zingen omdat ze gezongen moeten worden. En ik zing ze zoals ik ze zing. Iedereen doet het anders. Dat is de legitimatie. Een compositie moet niet vastzitten aan één uitvoerder. Heb je even voor mij kun je

je niet voorstellen zonder Frans Bauer.Als de link tussen repertoire en uitvoerder zo sterk is, één op één, dan is dat een enorme beperking. Ga nooit denken: ik doe het maar niet want het is al zo vaak gedaan. Dat zou de doodsteek voor de klassieke muziek zijn.’ Zelf luistert Oliemans graag naar oude opnamen. ‘Die interesseren me vaak het meest, ook door de manier waarop albums vroeger werden samengesteld.Tegenwoordig hoor je er vaak een stukje marketing-overleg in meeklinken. Zo van: als we er nu nog een blokje Frans bij stoppen, dan pakken we die en die markt ook nog mee. Ik geloof daar gewoon niet in, en vind het dan ook niet leuk ernaar te luisteren.’ ‘Vroeger bestond voor alles meer tijd en waren er minder middelen om muziek tot je te nemen. Muziek had daardoor een andere plaats in de maatschappij. Ik geloof stellig dat het een grotere urgentie tot gevolg had, die ik in veel oudere opnamen meen terug te horen. Ik kan me de teleurstelling nog herinneren toen ik bij het Kruidvat in één keer alle werken van een bepaalde componist kon kopen. Die opnamen heb ik veel minder intensief beluisterd. Het is onzin om meteen alles te willen hebben. Alsof je een componist dan beter zou begrijpen. Het is juist de kunst op één cd een hele wereld bloot te leggen. Die kunst dreigt verloren te gaan, of op de achtergrond te raken.’ Toen hij nog op de middelbare school zat, ging december 2010

WORD NU LID

klassieke zaken Club

en profiteer meteen van heel veel klassiek voordeel Bent u nog geen lid? Dan mag u als klassieke-muziekliefhebber deze aanbieding beslist niet laten lopen.Het lidmaatschap levert u namelijk veel voordeel op en u verdient dit direct terug. * Een welkomst-cd t.w.v. - 14,95 * De clubledenpas is in de maand december

Kies GRATIS

€5,- waard (bij aankoop vanaf €25,-)

één van de 6 cd’s als welkomstgeschenk

Dit alles wordt ondersteund in ons tijdschrift dat tweemaandelijks uitkomt, boordevol informatie over klassieke muziek dat u automatisch wordt toegezonden.

Interessant ? Beslist, temeer omdat het lidmaatschap van de Klassieke Zaken Club slechts E12,95 per jaar kost. Naast de GRATIS cd t.w.v. E14,95 krijgt u automatisch 6 keer per jaar het tijdschrift



Klassieke Zaken, boordevol informatie over de wereld van de klassieke muziek thuisgestuurd.

Word nu lid en profiteer direct!

❏ Ja,ik word voor 712,95 per jaar lid van de Klassieke Zaken Club.

U kunt zich direct inschrijven bij een van de 50 aangesloten Klassieke Zaken Specialisten (zie de lijst op pag.66) en dan

Naam

meteen het door u uitgekozen GRATIS welkomstgeschenk, en de ledenpas in ontvangst nemen. Wilt u zich via de af-

❏ M ❏ V Geboortedatum

gebeelde bon aanmelden dan ontvangt u na betaling een welkomstenvelopje thuis en kunt u bij de aangesloten

Adres

Postcode

Klassieke Zaken Specialist tegen inlevering hiervan uw GRATIS welkomstgeschenk afhalen.

Woonplaats

Telefoon

Email Ik machtig Abonnementenland, namens de Vereniging Klassieke Zaken, om tot wederopzegging het lidmaatschapsgeld 1 x per jaar te incasseren.

Liefhebbers van CLUB klassiek zijn lid van de Klassieke Zaken Club

KLASSIEKEZAKEN

Bank/giro rekening

Handtekening

Mijn Klassieke Zaken Specialist

Plaats 21-12-09 12:36 clubledenpas3.indd 1

Deze bon kunt u opsturen naar : Vereniging Klassieke Zaken Antwoordnummer 1812, 1910 VB Uitgeest.

Voor verkoopadressen en meer informatie www.klassiekezaken.nl of 035-6229370

coverstory

www.klassiekezaken.nl

fotograaf

Oliemans al op de fiets naar de bibliotheek van Bilthoven om daar cd’s te lenen van Dietrich Fischer-Dieskau. ‘Een van zijn recitals in Salzburg bijvoorbeeld, met Gerald Moore aan de vleugel. Zo ongelooflijk van sfeer. Dieskau is voor mij altijd een inspiratiebron geweest.Veel Schubert-liederen ben ik gaan studeren doordat ik ze van hem hoorde.’ Destijds kon Oliemans nog niet vermoeden dat hij later meestercursussen bij de vereerde zanger zou volgen. ‘Ik vond hem in de lessen heel vrij en energiek, terwijl hij de naam heeft rigide te zijn. Hij was ook openhartig, vertelde me een keer dat hij graag zo mooi Frans had kunnen zingen als Gérard Souzay in het Duits zong. Ik stuur hem altijd mijn nieuwe opnamen en krijg ook altijd een kaartje of een belletje terug, mét commentaar. “Mooi. Maar let op het legato.” Dat soort dingen.’ De liedkunst mag dan een grote passie zijn van Oliemans, graag ontwikkelt hij zich zo veelzijdig mogelijk. Afgelopen voorjaar zong hij bij Frans Brüggen de Christuspartij in de JohannesPassion van Bach. Dit jaar wordt zijn agenda door opera beheerst. Hij telt even en komt op vijf verschillende producties, elk goed voor gemiddeld acht weken. ‘Dan heb je een zwaar jaar, zeker als alles nieuw is.’ Als we Oliemans spreken op een terrasje in Amsterdam, is hij net terug van het zomerfestival in Aix-en-Provence, waar hij Hercules heeft gezongen in Alceste van Gluck.Véronique Gens vertolkte de titelrol. ‘Dat was echt weergaloos’, zegt de zanger vol bewondering.‘Aix is natuurlijk geen vervelende plek om anderhalve maand te verblij-

marco borggreve

‘Ik krijg nog altijd reacties van FischerDieskau’

ven. De voorstellingen vonden plaats in de openlucht, op de binnenplaats van het bisschoppelijk paleis. Onder de maan en de sterren, en toch omsloten, zonder verwaaiende akoestiek.’ ‘De avonden begonnen om tien uur en Hercules maakt zijn entree pas in de derde akte, om alle problemen op te lossen. Het betekende dat mijn eerste opkomst om tien voor half één ’s nachts was. Dat gaf wel een raar gevoel. Ik zat ’s ochtends vroeg al met mijn zoontje in het zwembad. Dan moet je de hele dag nog door. Om elfuur ’s avonds, als iedereen op bed ligt, gaat vader zijn nachtdienst draaien. Ik had de neiging om op mijn website alle voorstellingsdata een dag later te zetten.’ Intussen heeft hij bij de Scottish National Opera zijn eerste Figaro gezongen. Zo reist Oliemans vrijwel constant over de wereld. Om het bestaan nog wat overzichtelijker te maken, is zijn partner Ariane Matiakh een Française en dirigente bovendien.‘Voordat we naar Aix gingen, dirigeerde zij La sonnambula in Graz.Toen ben ik twee weken daar geweest. Zo proberen we het steeds een

beetje door elkaar te vlechten en aan elkaar te plakken.Verder verdelen we onze tijd over Amsterdam en Parijs, met veel Parijs. Ja, mijn leven is wel onderweg.’ Het klinkt als een understatement. door THIEMO WIND

usigeinfa l c x e op pa de

kijk oor 4-5 ve iale Sp cieding aanb

Franz Schubert Schwanengesang

Thomas Oliemans, Malcolm Martineau Etcetera ktc 1420 / 106 518 vkz

december 2010

feest Box aanbiedingen

Alfred Brendel viert feest met Schubert

Clara Haskil, vijftig jaar na haar dood nog innig geliefd

Franz Schubert

Diverse componisten

Alfred Brendel

Clara Haskil, Arthur Grumiaux, diverse orkesten en dirigenten

Sonates D784, 840, 845, 850, 894, 859, 958, 960,Wandererfantasie, Hongaarse melodie, 16 DeutscheTänze, Allegretto in c D915, 6 Moments musicaux D780, 3 Klavierstücke D946, 4 Impromptus D899, 4 Impromptus D935

Clara Haskil Edition

decca 17cd 4782541 / 106 512 VKZ

decca 7cd 4782607 / 106 513 VKZ

adviesprijs*

49,95

24,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

7 cd’s

The Tallis Scholars, dertig jaar succesvol Josquin, Allegri, Byrd,Tallis, Palestrina e.a. Sacred music in the Renaissance,vol. 1 (1980-1989), 2 (1990-1999), 3 (2000-2009)

The Tallis Scholars o.l.v. Peter Pillips

Gimell GIMBX 301 (volume 1), 302 (volume 2), 303 (volume 3)

19,95

adviesprijs per box*

29,95

per 2010 box december

Met 4 cd’s

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

adviesprijs*

49,95

64 ,95

17 cd’s

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

Harmonia Mundi’s uitgelezen collectie Early music Early music

Gregoriaans,troubadours, polyfonie, ars nova en andere stijlperiodes

Theatre of voices,Anonymous 4,The harp consort, Ensemble organum The Hilliard ensemble e.v.a. Harmonia Mundi (10 cd’s) luxe verpakking HMX2918163 / 106 517 vkz

adviesprijs*

67,50

10 cd’s

44,95

KLASSIEKE ZAKEN PRIJS

is een eenheid’

foto

Riccardo Chailly ‘Het Weihnachts-Oratorium

decca

profiel

In de tijd dat Riccardo Chailly nog chef-dirigent was van het Koninklijk Concertgebouworkest kon men hem niet betrappen op een grote Bach-affectie. Slechts één keer dirigeerde hij in zijn Amsterdamse jaren de Leipziger cantor: een memorabele en niet allerwegen gewaardeerde Matthäus-Passion in 1999. Inmiddels zijn de tijden veranderd en leeft en ademt de Italiaanse dirigent al enige jaren Bachs muziek in Leipzig, waar hij chef-dirigent is van het Gewandhausorchester.

Naast de jaarlijkse Matthäus-Passion in de Leipziger Thomaskirche is Chailly bezig met een heuse Bach-cyclus die al heeft geleid tot twee even bewonderenswaardige als spraakmakende cd’s. Nu is er, na de opname van de Brandenburgse concerten en de Matthäus-Passion een derde loot aan de stam: het Weihnachts-Oratorium, opgenomen met het Gewandhausorchester, het Dresdner Kammerchor en een handvol uitstekende solisten tijdens uitvoeringen op 7 en 8 januari 2010 in het Gewandhaus in Leipzig. ‘Het was een kleine revolutie om het werk in de concertzaal uit te voeren’, zegt Riccardo Chailly. ‘Het Weihnachts-Oratorium kent een grote traditie in Leipzig. Al vanaf het begin van de twintigste eeuw wordt het rond de kerstdagen in de Thomaskirche gespeeld maar het is nog nooit in zijn volledigheid in het Gewandhaus uitgevoerd.’ Ook door zijn visie op het stuk veroorzaakte Chailly verrassingen. ‘Iedereen in Leipzig denkt in Bachs taal. De orkestmusici spelen zijn muziek met zo’n vanzelfsprekende frasering, dat

krijg je gewoon van het orkest cadeau. Daardoor hoogtepunt, een plek waar naartoe gewerkt kan ik dingen anders doen. De musici zijn zo ver- wordt en waarvandaan het zich logisch verder trouwd met deze muziek dat ze de flexibiliteit en ontvouwt. In hetWeihnachts-Oratorium is dat de altaria ‘Schliesse, mein Herze, dies selige de wil hebben om met mijn visie mee te gaan.’ Die visie richt zich vooral op de eenheid van de zes Wunder’. De enorme opgewektheid van het becantates waar hetWeihnachts-Oratorium uit begin brengt je naar dit punt in het derde deel. Dit staat. Bach componeerde ze, dankbaar gebruik- is de emotionele kern. Daar wilde Bach naartoe, makend van eerder geschreven materiaal, voor de dat wilde hij vertellen.’ zes zondagen tussen kerst en Driekoningen, maar Chailly is stellig. En de opname onderstreept zijn Chailly is overtuigd van de eenheid van het ge- ideeën. HetWeihnachts-Oratorium volgens deze heel. ‘Het is zo perfect opgebouwd. De emoties, ‘erven Bach’ heeft een enorme drive en noodde stemmingswisselingen, de muziek, alles haakt zakelijkheid die dwars door de afzonderlijke dezo in elkaar dat Bach het werkelijk als één stuk len heen gaat en die dwingt tot luisteren. Indermoet hebben beschouwd. Hij noemde het niet daad, alsof Bach in eigen persoon het nog één keer allemaal uitlegt. voor niets een oratorium.’ Chailly protesteerde daarom tegen de Leipziger gewoonte om alleen de eerste drie delen en het door Paul Janssen zesde uit te voeren.‘Het is dan net alsof je Puccini’s Il trittico uitvoert zonder Suor korting Angelica. Die e D vierde en vijfKortings n counpto de cantate u ku de zijn cruciaal vinden in m... Aangenakacd voor de verKlassie 2010 januari 2011 andering van * geldig tot 31 stemming in het laatste deel.’ Johann Sebastian Bach Vo o r C h a i l l y i s h e t Weihnachts-Oratorium Solisten: Martin Lattke, Carolyn Sampson,Wiebke Weihnachts-Oratorium een conLehmkuhl,Wolfram Lattke, KonstantinWolff certstuk dat is ontdaan van zijn religieuze beteGewandhausorchester, Dresdner Kammerchor o.l.v. Riccardo Chailly kenis.Vandaar dat hij zo hamert op de structuur Decca 478 2271 (2cd) van het geheel.‘Elk werk heeft naar mijn idee een

€ 9,-

‘Iedereen in Leipzig denkt in Bachstaal’

www.klassiekezaken.nl

december 2010 11

podium

fotograaf marco borggreve

OpERA â&#x20AC;&#x2DC;over schoonheid, succes en de keerzijde daarvanâ&#x20AC;&#x2122;

12 december 2010

Die Soldaten van Bernd Alois Zimmermann laat zien dat ook opera een directe connectie heeft met het dagelijks leven: in de tragische geschiedenis van de jonge Marie schuilt een scherpe aanklacht tegen de manier waarop de mens misbruik maakt van jeugdige ambitie. De Nederlandse Opera herneemt de aangrijpende productie van Willy Decker.

ERA www.klassiekezaken.nl

Sommige meisjes lijken op jonge leeftijd alles in huis te hebben om het helemaal te gaan maken. Neem Marie. Marie is mooi. Niet intelligent en zelfs niet bijzonder getalenteerd, maar wel een beauty. Ze is jong en verloofd, met een man die betrouwbaar en evenwichtig is. Betrouwbaarheid en evenwichtigheid zijn echter niet de allereerste eigenschappen waar een zestienjarige naar zoekt in haar grote liefde. Als haar vader haar influistert dat er elders, bij de soldaten, meer te halen valt, gaat Marie daar met jeugdige overmoed in mee: onder de militairen bevinden zich immers edellieden met veel geld. Bernd Alois Zimmermans opera Die Soldaten (1965) begint met een oorverdovende opstapeling van geluid: de aankondiging van de wrede tuimeling van een meisje dat betekenisloos geluk najaagt en dat haar lot in eigen hand denkt te hebben, terwijl ze door iedereen om haar heen gebruikt en afgedankt wordt. De zichzelf verkopende Marie is direct herkenbaar als een extreme versie van de jonge mensen die hun reputatie met bijna masochistisch genoegen laten maken en breken in de diverse talentenshows waar de televisie tegenwoordig in grossiert.Ze beseft niet dat dezelfde mannen die haar al hun aandacht lijken te geven, niet geïnteresseerd zijn in haar persoonlijk welzijn. Haar succes is echt, maar ook vervaarlijk tijdelijk en buitengewoon broos. Ze belandt zonder pardon in de marge van het leven zodra de mannen het tijd vinden om haar te vervangen door een nieuwe It girl. Ze is een wankele hoogvlieger die haar onvermijdelijke val niet voorziet. In de productie van De Nederlandse Opera onderstreept regisseurWilly Decker die val met een toneelbeeld dat zo pijnlijk is, dat het nog dagen na de voorstelling met een bittere nasmaak door je bewustzijn spookt. Hij maakt Die Soldaten schrijnend relevant voor de wereld anno 2010: niet voor

niets wordt de tijd waarin de opera speelt in het libretto aangeduid met ‘gisteren, vandaag en morgen’. Ook wie normaliter weinig voelt voor het genre muziektheater, zou in Amsterdam moeten gaan kijken hoe de zingende acteurs Claudia Barainsky, Tom Randle en Michael Kraus de grauwe kant tonen van de jacht op gemakkelijk succes: Marie verruilt haar grijze jurk voor een felgroene om zich tussen de schreeuwend rode soldatenuniformen te storten. In het zwarte decor met de striemende witte strepen besluipen de mannen haar als roofdieren. De muziek die Bernd Alois Zimmermann bij dit drama gecomponeerd heeft, lijkt ‘moeilijk’ totdat je je realiseert dat Zimmermann gaat voor het effect dat een goede filmcomponist ook zou willen bereiken: de spanning, het schokkende, het lyrische, het opwindende en het ontroerende op het toneel worden ondersteund door klanken die deze stemmingen onverbloemd weergeven. Twee orkesten strijden om de aandacht met veel geluid, maar soms ook met subtielere tonen. Aan het begin spot Marie via stratosferisch hoge noten met degenen die niet willen geloven in haar verwoede jacht op rijkdom en roem.Tegen het einde zingt ze met een door het leven getekende dramatische sopraanstem. Dan loopt zelfs haar vader haar op straat verdwaasd voorbij. Marie, die alles wilde, heeft niets meer.

Zimmermanns muziek is schokkend, lyrisch, opwindend

door Hein van Eekert

Het Muziektheater Amsterdam vanaf 9 november Claudia Barainsky,Tom Randle, Michael Kraus, Frode Olsen e.a. Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Hartmut Haenchen Regie: Willy Decker

december 2010

Op 7 oktober reikte de Prins van Oranje de Erasmusprijs 2010 uit aan José Antonio Abreu, grondlegger van El Sistema, het fameuze muziekeducatieproject uit Venezuela. Dit project, gestart in 1975, heeft tot doel kinderen en jongeren uit achterstandswijken te leren samen muziek te maken in een orkest. Dit biedt een alternatief voor het leven op straat en geeft hun de mogelijkheid zich verder te ontwikkelen. Met meer dan 125 jeugdorkesten, 30 professionele symfonieorkesten en een groeiend aantal internationaal bejubelde solisten en dirigenten – waaronder de jonge dirigent Gustavo Dudamel – is El Sistema een factor van formaat geworden in het opleiden van professionele musici. Maar de grootste prestatie vormen de meer dan 250.000 kinderen die overal in het land naar muziekscholen gaan.

Het Teresa Carreño Jeugdorkest – waarin jongeren van 15+ spelen – is één van de boegbeelden van El Sistema. Dit 180 man sterke orkest zette op 7 oktober de Grote Zaal van het Concertgebouw op zijn kop met werken van Bernstein, Chavez, Copland en Tsjaikovski, gevolgd door wel drie uitbundige toegiften. Een feest! Om het belang te onderstrepen van initiatieven tot continuering, verrijking en grotere waardering van de klassieke muziek, stond de Erasmusprijs dit jaar in het teken van de ‘Toekomst van de Europese Klassieke Muziek.’ El Sistema is een prachtig voorbeeld, én een bron van inspiratie voor soortgelijke muziekeducatieprojecten overal ter wereld.

De Erasmusprijs is een prestigieuze onderscheiding voor een persoon die een uitzonderlijk belangrijke bijdrage heeft geleverd aan cultuur, wetenschap en samenleving in Europa. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden van Euro 150.000; het onderwerp verschilt per jaar. Rondom de uitreiking worden activiteiten georganiseerd, zoals boekuitgaven, conferenties, masterclasses, lezingen, filmprogramma’s en tentoonstellingen. Het doel is het belang van culturele waarden te onderstrepen en het onderwerp van dat jaar bekendheid te geven bij een groter publiek, met nadruk ook jongeren en studenten. Recente thema’s zijn: religie en moderniteit, cultuur en historisch bewustzijn, kosmopolitisme, internationaal strafrecht. Op het gebied van muziek werd de Erasmusprijs eerder uitgereikt aan Mauricio Kagel en

U kunt direct bijdragen aan de doelstellingen van de Stichting door middel van schenkingen en nalatenschappen. De Stichting Praemium Erasmianum is een algemeen nut beogende instelling (ANBI). Nalatenschappen en schenkingen aan ANBI-instellingen zijn vrijgesteld van schenkings- en successierecht. Opgericht door ZKH Prins Bernhard der Nederlanden in 1958, is de Stichting een kleine, professioneel werkende organisatie onder koninklijke patronage. Het prijsgeld en de activiteiten worden bekostigd uit het eigen vermogen van de Stichting. De Stichting houdt zich aan de richtlijnen van het Centraal Bureau Fondsenwerving. Voorzitter is Martijn Sanders; de directeur is Max Sparreboom

Was u erbij op 7 oktober in het Concertgebouw?

Peter Sellars (1998), Bernard Haitink (1991), Nikolaus Harnoncourt en Gustav Leonhardt (1980), en Olivier Messiaen (1971).

T 020 6752753 www.erasmusprijs.org

U A

Nee?

N S

Dan heeft u iets gemist!

Profiel

www.klassiekezaken.nl

‘De muziek van Bach blijft je verwonderen’

marco borggrevei

Een nieuwe cd van de Nederlandse Bachvereniging, terwijl ze het al zo druk hebben. Zo’n vijftig concerten per jaar, tournees, educatieve projecten. Dan al die Matthäussen en Johannessen ertussendoor, die zo’n beetje vaste prik zijn rond Pasen. En toch, dirigent Jos vanVeldhoven hoor je niet klagen. ‘Er is altijd het gevaar van de routine, maar daar moet je de strijd mee aangaan. Elk jaar opnieuw teruggaan naar de tekst en de partituur. Daarin vind je vanzelf nieuwe invalshoeken. Er is heel veel muziek die ik voor geen goud jaarlijks uit zou voeren, maar Bach wel. Zijn muziek blijft verwonderen. Dat is nu juist het bijzondere.’ En inderdaad, nieuwe invalshoeken zijn ook voor deze cd weer gevonden. Bijvoorbeeld doordat in het Magnificat in D (BWV 243) zogenaamde Einlagen van oudere barokcomponisten zijn ingevoegd, interpolaties die indertijd vrij gebruikelijk waren in Noord-Duitsland.Tussen de verzen van het Magnificat door werden kerstliederen gezongen, soms gewoon op Duitse tekst maar natuurlijk

Jos van Veldhoven

fotograaf

Regeren isvooruitzien en dat geldt ook voor de cd-industrie. Tijdig inspelen op kroonjaren, herdenkingen, feesten en natuurlijk ook de kerst.Voor de donkere dagen gezellig thuis met spirituele gedachten - heeft de Nederlandse Bachvereniging het materiaal al klaar: muziek die de grote Bach schreef om de kerstdagen sfeeren genotvol door te komen.

wel met het kerstfeest verbonden. Zo hoor je op op. De cd is een juweel. Een voortreffelijke uitvoedeze cd ineens ‘Hoe schoon lichtet de morghen ring én dito opname, zoals we dat van Channel ster’ van Sweelinck en ‘Ehre sei Gottes in der Classics’ opnameleider Jared Sachs gewend zijn. Höhe’ van Bachs schoonvader Johann Michael. Ook de vormgeving is onberispelijk, mét een tekst Leuk idee, vooral omdat deze stukken van een in het Nederlands. En wie hierdoor zo enthousiast oudere generatie zijn. Het is alsof je even teruggaat wordt over de Nederlandse Bachvereniging dat tot in de tijd.Achter deze opluisteringen gaat natuur- een bezoek aan de concertzaal wordt besloten: lijk Jos vanVeldhoven schuil.Voortdurend is hij als momenteel toert het ensemble door het land met artistiek leider speurend naar onbekend reper- werk van Johann Rosenmüller en in december toire, waarvan hij in de kwarteeuw dat hij nu de met vespers van Claudio Monteverdi. Het speelscepter zwaait bij de Nederlandse Bachvereniging schema is te vinden op www.bachvereniging.nl. al menig pareltje speelklaar heeft gemaakt. door Doronagan Kerstmuziek is gewijd aan de juist geboren door Jos van der Zanden Messias. De cd opent dan ook met een en al vrolijkheid, een lachfestijn zoals alleen Bach dat kan korting verklanken: dartele polyfonie met een tintje De symboliek, namelijk een motief in de vorm Kortings van een lachende mond. Deze cantate n counpto u ‘Unser Mund sei voll Lachens’ (BWV ku de vinden in m... 110) hoor je niet vaak.Toch zal de muziekAangenakacd Klassie liefhebber passages herkennen, want Bach 2010 januari 2011 * geldig tot 31 speelde, zoals hij dat wel vaker deed, leentjebuur bij zichzelf en gebruikte stukken uit ouJohann Sebastian Bach dere werken opnieuw. Merkt toch niemand, moet Cantate ‘Unser Mund sei voll Lachens’, BWV 110, hij gedacht hebben. Geef hem eens ongelijk: muMagnificat, BWV 243 Johannette Zomer, Dorothee Mields e.a. ziek werd indertijd als iets ambachtelijks beNederlandse Bachvereniging o.l.v. Jos vanVeldhoven schouwd, men wilde zo snel mogelijk weer iets Channel Classics CCS SA 32010 nieuws. Een componist werkte tegen de klippen

€ 9,-

december 2010

Philippe portret

Herreweghe heeft grote plannen met zijn eigen label Phi

Philippe Herreweghe is bij menigeen vooral bekend als Bach-dirigent, maar hij doet meer en ook Mahler is bij hem in goede handen. Voor zijn nieuwe eigen label Phi nam hij diens Vierde Symfonie op, de meest toegankelijke. Dat is dan ook meteen de eerste opname voor dat nieuwe label. Een verrukkelijk visitekaartje, want wanneer klinkt Mahler zo authentiek, zo openbarend als hier?

M Mahler omschreef deVierde tegenover zijn vrouw Alma als een oud schilderij tegen een gouden achtergrond. Volgens Herreweghe dacht Mahler bij het componeren van deze laatnegentiende-eeuwse symfonie dan ook aan de gedroomde klank van een orkest uit de achttiende eeuw. Een orkest dat ook als kamermuziekensemble zou kunnen klinken en waarin ook ruimte was voor solisten. Een klank waar Beethoven zowat een eeuw eerder naar op zoek was, maar die hij door de beperkingen van de orkesten uit die tijd niet kon realiseren. De laatromanticus Mahler had die mogelijkheden wel en Herreweghe probeerde nu deze wellicht ideale klank van Mahler te reconstrueren. Het lijkt er inderdaad op dat het de Belgische dirigent met zijn Orchestre des Champs-Élysées is gelukt die volle, maar ook doorzichtige en genuanceerde klank op de cd te krijgen. Het is dan ook een schitterende opname die zich onderscheidt van zeer vele andere.

16 december 2010

Herreweghe en zijn orkest hebben nu eenmaal de nodige kennis en ervaring omtrent de muziekpraktijk van Mahlers tijd en zeker ook van die uit de eeuw daarvoor. De instrumenten waren destijds anders, ze werden anders bespeeld en anders was ook de toepassing van het vibrato. Bovendien zat er tijdens het fin de siècle een andere spiritualiteit in de lucht dan vandaag.Vanuit die kennis en dat gevoel ontstond een cd die beslist een nieuwe impuls is voor de populariteit van dit werk. Toch was de ontvangst van de Vierde bij de première in 1901 te München gereserveerd. Er was verbazing omdat Mahler teruggreep op tradities. Bovendien was de toon na zijn drie eerdere symfonieën, die de donkere kanten van de ziel belichtten, opeens verrassend licht. Mahler schreef het werk toen hij als dirigent werkte aan de Negende van Beethoven met die grootse optimistisch gezongen apotheose, zo redeneert Herreweghe. Niet zo gek dus dat deze Vierde klinkt als een

stralend loflied op het eeuwige leven, culminerend in het lied ’Das himmlische Leben’. Herreweghe en zijn musici plus de sopraan Rosemary Joshua voelen dat perfect aan. De Gentse dirigent begon zijn eigen cd-bedrijf teneinde de volle artistieke vrijheid te krijgen om met dit orkest en zijn al even onvolprezen Collegium Vocale Gent authentieke cd-producties te maken. Zijn plannen voor de toekomst zijn veelbelovend. Vier- tot vijfmaal per jaar verschijnt er een nieuwe opname.Symfonieën en koorwerken uit de diverse stijlperioden. Ook de ooit in Europa toonaangevende Vlaamse polyfonie komt aan bod.Verder mag het publiek zich verheugen op een nieuwe reeks Bach-opnamen, een specialiteit van Herreweghe. Komend voorjaar brengt de motetten van Bach. Daarna volgen cd’s met werken van Josquin des Prez,Brahms en de Missa Solemnis van Beethoven. door Hans Visser

Gustav Mahler Symfonie Nr. 4

Rosemary Joshua, Orchestre des Champs-Élysées o.l.v. Philippe Herreweghe lph 001

foto eric larrayadieu

Mahlers Vierde als stralend loflied op het leven

www.klassiekezaken.nl

december 2010

Philippe Jaroussk fotograaf Simon fowler

zingt

Philippe Jaroussky: een sterzanger. De Franse countertenor staat al jaren op de belangrijke podia van de wereld met zijn lichte, zachtaardige, vaak als engelachtig omschreven stem-geluid. Voor het label Virgin Classics heeft hij inmiddels zijn achtste cd opgenomen. Met de dirigent Emmanuelle Haïm en het oudemuziekensemble Concerto Köln verdiepte Jaroussky zich in opera-arias uit de Weense periode van Antonio Caldara: Caldara in Vienna – Forgotten castrato arias. 18 december 2010

Voor de muziek van Caldara, tijdgenoot van Bach en Händel, snuffelde Jaroussky – hij doet altijd zelf musicologisch onderzoek voor een nieuwe uitgave – in de bibliotheken van Parijs enWenen.‘Caldara is een beroemde naam, maar van zijn operaproductie is nauwelijks iets opgenomen’,vertelt de tweeëndertigjarige zanger met open blik. ‘Ik kende de kwaliteit van zijn werk en ik was er zeker van mooie dingen te ontdekken. Als ik zo’n “vergeten” opera lees, dan wil ik graag het hele werk op het toneel brengen. Dat geeft me in de toekomst misschien de energie om me op het dirigeren toe te leggen.’ Caldara heeft in zijnWeense tijd meer dan vijftig opera’ s geschreven. Een hele klus om voor de opname een bescheiden selectie te maken.‘De uiteindelijke keuze is tot stand gekomen in overleg met

Profiel

Emmanuelle.Van bepaalde aria’s die ik niet had gekozen, heeft zij me toch overtuigd. Heel interessant, een andere invalshoek, zelfs al is het je eigen project.’ ‘Ik hou ervan een cd samen te stellen alsof je in de keuken een cocktail bereidt. Op deze uitgave staan heel diverse aria’s. Ik wilde alle kleuren laten horen die Caldara heeft gebruikt. Neem “Se un core annodi” uit Achille in Sciro: kort, fris, niet virtuoos. Je moet lang studeren om de eenvoud te vinden binnen de complexiteit van dit repertoire.Waar Händel enVivaldi vaak een massage zijn voor de stem, is dat bij Caldara minder het geval. “Se mai senti spirarti sul volto” uit La clemenza di Tito is een lange aria waarin je lieflijk moet blijven, niet te tragisch mag klinken, maar meer pathétique, en tegelijkertijd de juiste spanning moet vinden.’ Caldara inVienna is de eerste uitgave waarop de Parijzenaar met een Duits orkest werkt. ‘Tijdens de opname was ik onder de indruk van de concentratie van het gezelschap. Perfecte stilte, iedereen was erbij met z’n hoofd. Het driehoeksmodel bevalt me,wanneer er overleg is tussen alle drie de partijen. In de manuscripten staat niet veel over de uitvoeringspraktijk, dus je deelt inzichten, praat over nuances.’ Serieuze muziek, intelligent vertolkt, jazeker. Philippe Jaroussky neemt zowel (vroeg)barok als jonger repertoire onder de loep. Hij geeft ook zonder moeite en totaal naturel een performance weg, zoals de dag na het gesprek. In het Amsterdamse Concertgebouw zet de jeune homme de zaal op zijn kop als hij subtiel swingend op het podium staat met een jazzy weergave van een Monteverdiaria, begeleid door het ensemble L’Arpeggiata. Jaroussky’s agenda is volgeboekt tot in 2013.Daarna legt hij voor acht maanden alles stil. ‘Ik ga even andere dingen doen,zoals reizen naar delen van de wereld waar ik nooit ben geweest. Ik wil niet als ik vijftig ben wakker worden en denken:O,mijn God, ik ben alleen maar met muziek bezig geweest!’

‘Ik wilde een cd samenstellen alsof je in de keuken een cocktail bereidt’

Caldara

ssky

f lupasigeina excop de

kijk oor 68 ve iale Sp cieding b aan

Antonio Caldara Caldara in Vienna

Philippe Jaroussky, Concerto Köln o.l.v. Emmanuelle Haïm Deluxe editie: 64881027; Standaard editie: 64192727

www.klassiekezaken.nl

door Frederike Berntsen december 2010

6945450

9063512

6408002

VARIOUS ARTISTS

FABIO BIONDI

Tannhäuser

Klara4Kids: Van Aap tot Zwaan

Vivaldi Ercole

EMI - Home of the Opera, zowel op dvd als cd. Vraag uw winkelier om de actie-folder!

Een beestachtige leuke klassieke cd voor groot en klein, incl. een prachtig geïllustreerd boekje!

Hercules herboren! Villazon en DiDonato schitteren in deze opera olv. Fabio Bondi.

6419640

6420010

6422992

BERNARD HAITINK

JOSÉ VAN DAM

RENAUD CAPUÇON/FRANK BRALEY

DAVID FRAY

Le Meilleur de José Van Dam

Beethoven: Complete Sonatas for violin and piano

Mozart: Concertos No. 22 & 25 Meesterpianist David Fray: op cd olv. niemand minder dan Jaap van Zweden én voor concerten eind november in Nederland!

6286680

‘’Beethoven’s music is a rite of passage for every violinist.” ~ Renaud Capuçon

9469472

2cd ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van de bekendste Belgische tenor.

QUATUOR ÉBÈNE

The original Carols from Clare

Fiction 9178259

JOHN RUTTER Voor het eerst compleet op cd, deze 28 Carols. Een prachtige kerstgeschenk.

“The Ebène Quartet: a string quartet that can easily morph into a jazz band.” ~ the New York Times

PLACIDO DOMINGO Simon Boccanegra - Live from the Royal Opera House Prachtige 2dvd olv. Antonio Pappano, die begin december het KCO in Amsterdam dirigeert.

emiclassics.com

youtube.com/emiclassics

f ace bo ok.com/emivirginclassics

Succesproductie met Eva-Maria Westbroek op dvd

Pistool, rode jas, cowboyhoed: DNO’s La fanciulla del West verschijnt op dvd, met als middelpunt Eva-Maria Westbroek als het symbool voor de hoop op een betere toekomst.

‘Ik stop met de school!’Als een bulderende leraar het roept tegen een paar brugklasmeiden, liggen die gierend van het lachen over hun tafels, maar als Minnie het zegt, krijgt ze een hele kroeg vol ultraruige cowboys smekend op de knieën: ‘Nee Minnie, niet doen!’ De heldin van Puccini’s La fanciulla delWest is stoer, lief en wijs. Ze weet wat mannen die de hele dag op jacht zijn naar het grote geld nodig hebben: een stukje Bijbelles. Door te lezen uit dat boek vol intrigerende verhalen leert ze hun de waarde van schoonheid, van nieuwe onbekende woorden, van het mooie in alle mensen en van de suggestie dat het nooit een goed idee is om met de duivel in zee te gaan. Dat zo eens op een rijtje zettend: is Minnie niet de ideale kandidate om als pleitbezorgster naar de Tweede Kamer te sturen voor het behoud van het culturele leven? Ze zou het zo kunnen, gewapend met haar pistool en begeleid door wat Puccini voor haar componeerde: de allermooiste opkomstmuziek van alle opera’s van alle planeten van alle zonnestelsels van het hele universum. In haar lange, rode jas prijkt ze kordaat op de nieuwe dvd van de opvoering bij De Nederlandse Opera in 2009, als een strijdbaar symbool voor alles wat goed en mooi is aan muziektheater. De Minnie van DNO was - het was op de televisie bij DeWereld Draait Door, dus ook ‘niet-elitaire’ mensen konden het te weten komen - Eva-Maria

www.klassiekezaken.nl

Dat Ellen Rabiner haar mooie alt en natuurlijke waardigheid leent aan het in het libretto ietwat gênant afgeschilderde personage van de indianenvrouwWowkle,doet de uitvoering enorm veel goed, alsmede het feit dat de groep mannen rond Minnie - een mix van solisten van buitenaf en zangers uit het Koor van de Nederlandse Opera - de bende goudzoekers als een subtiel gedifferentieerde reeks karakters neerzet. Minnie valt voor Dick Johnson en dat heeft ongetwijfeld niet alleen met zijn veelbelovende voornaam te maken, maar zeker ook met de heldhaftig ogende en dito zingende ZoranTodorovich. Als extra voegt Opus Arte een dvd toe met hoogtepunten uit het repertoire van DNO:mooie,vreemde, soms ietwat weirde producties waarover je lang en intens kunt discussiëren. Gelukkig maar. Mensen die slechts in goedkope termen over kunst kunnen praten, zijn immers stierlijk vervelend.

Westbroek, in een productie van Nikolaus Lehnhoff en Raimund Bauer. Het is een schouwspel in zwart en wit en sterk op het netvlies werkende kleuren, waarin de vergelijking tussen de goudzoekers van de negentiende eeuw en de geldjagers van de eenentwintigste haarscherp wordt getrokken.Vocaal en dramatisch is Westbroeks vertolking daarin niet alleen een invulling, maar bijna een liefdesverklaring aan de rol: de volledige oprechtheid van haar gevoelens straalt haar in het eerste bedrijf uit de ogen en in het tweede bedrijf legt ze Minnies verliefde kant met een vleugje luchtigheid aandoenlijk bloot. In het derde draait ze wat in andere handen een lachwekkende regie- door Hein van eEkert ingreep had kunnen worden om tot een hoogtepunt: haar afdalen van verlichte trappen als een zeer overtuigende Jean Harlow-lookalike is goed exclusi f verkrijgbae voor een open doekje. De andere momenten tijdens dear waarop Lehnhoff de draak lijkt te willen steken Aangena m... Klassiek a met typisch Amerikaans escapisme voe2010 campagn e gen een stukje romantische humor toe d v d van de allerbeste soort: als intellectueel ingestelde toeschouwer lach je, maar tegelijkertijd droomt de innerlijke gevoelsslechts*99 mens zalig weg bij de grote Bambi’s rond Giacomo Puccini ekt Minnies rozige trailer, bij troubadour Jake voorraad str La fanciulla del West * zolang de Eva-MariaWestbroek - sopraan, Lucio Gallo Wallace als countryzanger en Lucio Gallo’s bariton e.v.a. Nederlands Philharmonisch Orkest sheriff Jack Rance als een flamboyante Errol Flynn o.l.v. Carlo Ricci Opus Arte - OA 1039A gone evil.

TOP ITEM

€ 24,

december 2010

All you want 30 cadeau suggesties uit de najaarsrelease van Deutsche Grammophon en Decca

2 CD

7 CD

17 CD

2 CD

24 december 2010

2 CD

for christmas Bij aanschaf van twee titels ontvangt u een sfeervol

Kerst-album cadeau

2 CD

7 CD

3 CD

www.klassiekezaken.nl

2 CD december 2010

Podium

Dag in de Branding Een percussie-stuk voor de elektronisch versterkte hersengolven van uitvoerend componist Alvin Lucier. Een radiofonisch eerbetoon van Gilius van Bergeijk aan Franz Schubert. Een Oud-Griekse tragedie van Aischylos, door klankarchitect Iannis Xenakis in een avant-gardistisch operakostuum gehesen. Het is zomaar een greep uit de programma’s van het Haagse festival Dag in de Branding, een eendaagse modernemuziekmarathon die sinds 2006 vier keer per jaar langs verschillende locaties in de hofstad voert.

D De inzet van Dag in de Branding is de eigentijdse toonkunst te voorzien van een ‘duidelijker profiel’ en het publiek bekend te maken met de ‘diversiteit van de muziek van nu’. Het Platform voor Nieuwe Muziek, een convenant van de Johan Wagenaar Stichting en enkele toonaangevende Haagse podiumkunstinstellingen, voorziet hiertoe elk kwartaal in een ruim aanbod van hedendaagse klanken. Klanken die uiteen kunnen lopen van de repetitieve minimal-mantra’s van Steve Reichs Six Piano’s (maart 2008) tot Frederic Rzewski’s even eclectische als virtuoze pianovariaties op het Chileense volkslied The people united will never be defeated (maart 2009). Klanken die kunnen variëren van Hans Werner Henzes monumentale liedcyclus Voices (maart 2010) tot de elektronische klanksculpturen, afkomstig uit driedimensionale installaties van Rob van Rijswijk en Jeroen Strijbos. Binnen het gevarieerde muziekaanbod ruimt de festivalorganisatie bovendien een speciale plek in voor ‘projecten die om uiteenlopende www.klassiekezaken.nl

redenen vaak buiten de reguliere programmering vallen’. Zo’n Bijzonder Project is de opera Rage d’amours van componist Rob Zuidam, in 2005 een van de hoogtepunten op het Holland Festival en onlangs door de gemeente Den Haag bekroond met de Kees van Baarenprijs. Het werk verhaalt met tekstflarden uit historische bronnen en muzikale verwijzingen naar zestiende-eeuwse polyfonie over de grenzeloze liefde die Johanna deWaanzinnige (14791555) koesterde voor haar gemaal Filips de Schone (14781506). Een hartstocht die zelfs over de grens van de dood voerde, want alvorens zot Jeanneke voor de rest van haar leven in een kloostertoren werd opgesloten, zeulde zij Filips’ stoffelijk overschot geruime tijd met zich mee op nachtelijke zwerftochten door Midden-Spanje. Geregeld liet ze de processie halt houden, om de kist te openen en haar gade te omhelzen en te kussen of omdat het haar voorspelde moment van zijn wederopstanding nabij zou zijn. Op 11 december zal de achttiende editie van Dag in de Branding van start gaan met Zuidams klinkende essay over mateloze passie. In het kader van de uitreiking van de Kees van Baaren-

Opera Rage d’amours over grenzeloze hartstocht prijs vindt daags erna een tweede voorstelling plaats. Op de bühne namen als Claron McFadden en Romain Bischoff, en in de bak het Residentie Orkest onder leiding van Otto Tausk. Met het oog op een breed publieksbereik is de toegang gratis.Wel even aanmelden via de internetsite. www.dagindebranding.nl door Joep Christenhusz december 2010

‘We luisteren naar elkaar, we dagen elkaar uit’ Janine Jansen en haar muziekvrienden brengen de kerstdagen weer door in Utrecht ‘Of ik dat écht wel leuk vind, van kerstmis tot nieuwjaar werken? Ja, die vraag wordt mij elk jaar wel een paar keer gesteld. Maar sinds het eerste festival, in 2003, kan ik steeds uit de grond van mijn hart zeggen: ja, dat vind ik fantastisch! En ik niet alleen, want anders zouden we nu niet al de achtste editie beleven. Mijn vrienden uit de muziekwereld willen zich hun jaarlijkse ‘party’ in Utrecht ook niet laten ontgaan. Het lijkt wel of ze met het jaar enthousiaster worden. Dat is voor mij natuurlijk een geweldige stimulans. Het festival is een muziekfeest, daar is het uiteraard om begonnen. Maar het is ook een familiefeest, en ook daarom kan ik mij verheugen op al die repetities en concerten.’

Er kan geen twijfel over bestaan: Janine Jansen ziet uit naar het – nee, naar haar Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht, dat voor zondag 26 t/m donderdag 30 december 2010 op de agenda staat. Elk jaar weer is de Domstad tijdens de stemmige kerstweek een vaste ankerplaats voor de topvioliste, wier naam seizoen na seizoen in New York, Tokio, Wenen, Londen en Berlijn op de affiches van de grote concertzalen prijkt. In dat rijtje hoort Utrecht ook thuis, en daar zijn duizenden muziekliefhebbers blij mee, getuige de volle zalen die het festival jaar na jaar trekt.

Een greep uit de programmering

Bach en Dutilleux, Mozart en Messiaen, Schumann en Schnittke

Maandag 27 december Schumann Pianotrio in g | Kurtág Hommage à R. Sch. Mozart Strijkkwintet in g, KV 516

Ook het programma van deze festivaleditie is weer als een trektocht door het landschap van drie eeuwen muziekgeschiedenis. Bekende vergezichten worden afgewisseld met minder bekende panorama’s. Naast geliefde hoogtepunten uit het kamermuziekrepertoire klinkt muziek die we niet zouden horen wanneer Janine alleen de weg van de minste weerstand zou bewandelen. Maar dat is een weg waarop je haar niet tegenkomt: ‘Met al die geweldige collega’s, die ieder hun eigen, unieke talent meebrengen, is het festival juist een uitgelezen kans om niet alleen de grote klassiekers te spelen, zoals de Sonate voor piano en viool van César Franck of een adembenemend strijkkwintet van Mozart, maar ook weinig gehoorde muziek, zoals de Schumann-hommage van György Kurtág, of Thème et variations van Olivier Messiaen, een stuk waar ik als kind al gek op was. Daarom doen we ook niet aan thema’s. Die zou ik alleen maar als beperking ervaren. Ik wil juist héél veel verschillende dingen voorbij laten komen. Dát maakt het spannend. We proberen dingen uit, want dat is het mooie van kamermuziek maken met vrienden: dat je samen naar een mooi resultaat toewerkt. We luisteren naar elkaar, en we dagen elkaar uit. En omdat we elkaar in de loop van de jaren steeds beter leren kennen, kunnen we ook steeds verder, steeds dieper gaan.’ Tekst Mathieu Heinrichs

Zondag 26 december Kerstconcert: muzikale vertelling op basis van een Russisch Sprookje, met live tekenaar Maandag 27 december Ravel Sonate voor viool en cello | Messiaen Thème et variations Franck Sonate voor piano en viool in A

Dinsdag 28 december Schönberg Verklärte Nacht | Beethoven Klarinettrio in Bes, op. 11 | Bach Zesde Brandenburgs concert Woensdag 29 december Rossini Eerste sonate a quattro in G | Dutilleux Trois strophes sur le nom de Sacher | Ravel Vioolsonate in G Woensdag 29 december Mahler Pianokwartet | Schnittke Pianokwintet Dvorák Pianotrio ‘Dumky’ Donderdag 30 december Dubugnon Ellébores, op. 2 | Brahms Klarinettrio, op. 114 Chausson Concert in D, op. 21

Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht 26 t/m 30 december 2010 Meer informatie www.kamermuziekfestival.nl

Een bijlage van Codæx Nederland • Prinsengracht 17 • 1015 DK Amsterdam • T +31 20 6129724 • F +31 20 6894405

DE MOOISTE RELEASES VAN HET NAJAAR 2010

• Thomas oliemans, rasarTiesT • opera rara 40 Years • Jansons zegevierT • Theo loevendie, 80 Jaar • mel Bonis herondekT • magnificaT, een feesT van lichT

DNO A WORLD CLASS OPERA COMPANy

BOVENDIEN ONTVANGT U BIJ ELKE TITEL DE SAMpLER DNO A WORLD CLASS OpERA COMpANy DVD GRATIS!

JOHN ADAMS Doctor Atomic Finley/Rivera/Owens/Netherlands Philharmonic Orch./Renes OA 0998 • 2DVD

CLAUDIO MONTEVERDI Pierre Audi’s Monteverdi Cycle Ainsley/Johnson/Chance McFadden/De Nederlandse Op. Stubbs/Porcelijn/Rousset/Wilson OA 0972 • 7DVD • Box Set

VINCENZO BELLINI Norma Papian/Smith/Tsirakidis/ Netherlands Chamber Orch./ Reynolds OA 0959 • 2DVD

FRANCESCO CAVALLI Ercole Amante Pisaroni/Cangemi/Zomer/Concerto Koln/NPS/Bolton OA 1020 • 2DVD

TAN DUN Marco Polo Workman/Castle/De Nederlandse Opera/Dun OA 1010 • DVD

CLAUDIO MONTEVERDI Il Ritorno d’Ulisse in Patria

CLAUDIO MONTEVERDI L’Incoronazione di Poppea

CLAUDIO MONTEVERDI L’Orfeo

Rolfe Johnson/Araya De Nederlandse Opera/Baroque Wilson OA 0926 • DVD

Haymon/Chance/Les Talents Lyriques/ Rouset OA 0924 • 2DVD

Ainsley/Balleys/Chance Tragicomedia/Concerto Palat Stubbs OA 0928 • 2DVD

DMITRI SHOSTAKOVICH Lady MacBeth of Mtsensk Westbroek/Ventris/Vaneev/ Koninklijk Concertgebouw/Jansons OA 0965 • 2DVD

OLIVIER MESSIAEN Saint Francois d’Assise Tilling/Gilfry/Delamboye/The Hague Philharmonic Or Metzmacher OA 1007 • 3DVD

WOLFGANG AMADEUS MOZART Cosi fan Tutti/Le Nozze di Figaro/ Don Giovanni Magee/Pisaroni/Matthews/Neth. Cham. Orch./Metzmacher OA 3020 • 4DVD

€ 24,99* *WINKELADVIESPRIJS, Incl Sampler Dit artikel maakt deel uit van de actie Aangenaam Klassiek 2010 en valt niet onder de 50% DNO campagne

EVA-MARIA WESTBROEK

EEN STOERE EN KWETSBARE DIVA GIACOMO pUCCINI La Fanciulla del West Westbroek/Gallo/Todorovich De Nederlandse Opera Carlo Rizzi OA BD7075 • BLR GIACOMO pUCCINI La Fanciulla del West + SAMPLER DNO Westbroek/Gallo/Todorovich De Nederlandse Opera Carlo Rizzi OA 1039 AK • 2DVD

Het Londense label Opus Arte doet al jarenlang zijn best voor de mooie producties van de Nederlandse Opera. De Ring en de Monteverdi-cyclus, maar ook Ercole Amante van Cavalli of Doctor Atomic van John Adams vinden we, overigens Nederlands ondertiteld, terug in de catalogus. La Fanciulla is, andermaal volgens de Volkskrant, muzikaal een grensverleggende opera met verassende harmonische tinten en voortvarende muzikale dialoog. In de regie van Nicolaus Lehnhoff en Raimund Bauer wordt het wilde westen vervangen door het wilde oosten. Geen paarden en indianen, maar leren jassen in de ondergrondse en de skyline van de wereldstad New york, gehuld in beelden van film en decadentie.

Deze mooie productie is momenteel, inclusief de sampler en voor een verlaagde prijs, in het kader De weergaloze productie van La Fanciulla del West van de actie Aangenaam Klassiek als ‘Topitem met was een absoluut succes in 2009 in Amsterdam. Meerwaarde’ in de winkel te verkrijgen. Het Muziektheater stond op z’n kop voor deze ‘Puccini, grand cru, zonder sentimentele galm’, Dit najaar zorgt distributeur Codaex voor een exzoals de Volkskrant schreef. Maar de operaliefheb- clusieve actie in de speciaalzaken met alle titels bers in de hoofdstad klapten en gilden natuurlijk van De Nederlandse Opera voor een zeer aantrekvooral voor hun nieuwe lieveling Eva-Maria Westkelijke prijs. U kunt zo bijvoorbeeld Norma, Mabroek, die na haar triomfen met Lady Macbeth van dame Butterfly of de complete Ring van Wagner in Mtsensk en La Wally zich een plek in de harten prima uitvoeringen en voor een vriendelijke prijs heeft verworven. aan uw catalogus toevoegen.

WOLFGANG AMADEUS MOZART Die Entfuhrung aus dem Serail Aikin/Montvidas/Rydl/De Nederlandse Opera/Carydis OA 1003 • 2DVD

SERGEI pROKOFIEV The love for three oranges Rotterdam Philh.Orch/De Nederlandse Opera/Deneve OA 0957 • 2DVD

GIACOMO pUCCINI Madame Butterfly Netherlands PO/Chorus of de Nederlandse Opera Wilson/de Waart OA 0936 • 2DVD

GIUSEppE VERDI Reves d’un Marco Polo McFadden/Naruki/Schonberg Ensemble/Asko Ensemble Leeuw OA 0943 • 2DVD

RICHARD WAGNER Gotterdammerung Kruse/Rydl/Smit/Nederlands Philharmonisch Orkest Haenchen OA 0949 • 3DVD

RICHARD WAGNER Siegfried Kruse/Clark/Smit/Rotterdams Philharmonisch Orkest Haenchen OA 0948 • 3DVD

JEAN-pHILIppE RAMEAU Castor et Pollux

Gens/Panzarella/Testé/Les Talens Lyriques/Rousset OA 0999 • 2DVD

RICHARD WAGNER Das Rheingold Brocheler/Smit/Clark/Runkel/ Residentie Orkest/Haenchen OA 0946 • 2DVD

GIUSEppE VERDI Don Carlo Lloyd/Villazon/Croft/Royal Concertgebouw Orchestra Chailly OA 0933 • 2DVD

RICHARD WAGNER Die Walkure Keyes/Secunde/Rydl/De Nederlandse Opera/Haenchen OA 0947 • 3DVD

Bis

BayErisChE rUNdFUNK

LiNN

pJoTr iLyiCh TChaiKoVsKy Symphony No.5 / Francesca Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks

ThoMas arNE Artaxerxes Classical Opera Company Ian Page

ENCorEs Fröst and Friends

900105

In december 1887 vertrok Tchaikovsky voor een lange reis, met als doel steden als Berlijn, Parijs, Londen en Wenen bekend te maken met zijn muziek. Deze tournee zou hem inderdaad de internationale erkenning brengen die hij zocht, waarover hij uiterst tevreden was. Bij zijn terugkeer, ruim vier maanden later, werd hij echter opnieuw overvallen door twijfels en zou geruime tijd nodig hebben om aan een nieuwe symfonie te gaan werken. Toch zou hij al snel klaar zijn met zijn vijfde, maar deze zou door de critici totaal anders ontvangen worden dan door het zeer enthousiaste publiek. Met deze uitgave voegt dirigent Mariss Jansons wederom een staalkaart van zijn kunnen aan de toch al niet kleine catalogus toe.

Bissa 1823

CKd 358 • 2saCd

ChaNdos

ChaNNEL CLassiCs

ChaNdos GEorG FriEdriCh haNdEL Flavio Mead/Joshua/Summers/Early Opera Company Christian Curnyn

€ 29,95* *WINKELADVIESPRIJS

MoZarT/CrUsELL/KrEUTZEr Works for Bassoon and Orchestra Karen Geoghegan / BBC Philharmonic Gianandrea Noseda

LUdWiG VaN BEEThoVEN Diabelli Variations Gary Cooper CCs 29110

ChaN 10613

hypErioN ChaN 0773 • 2Cd

De ster uit deze toch al prachtige versie van Handel’s Flavio, is de jonge counter tenor Tim Mead, die studeerde aan het King’s College in Cambridge en de Royal College of Music. Naast optredens op festivals in Göttingen en Edinburgh, werkte Mead ook al met de grote operahuizen, zoals De Nederlandse Opera. Samen met de Early Opera Company o.l.v. Christian Curnyn en de andere solisten als Iestyn Davies (ook countertenor) en Rosemary Joshua, is dit een heerlijke uitvoering geworden over de koning van Lombardije. ikon i & ii Beide TiJdeliJk voordelig

ChaNdos LUdWiG VaN BEEThoVEN Complete Piano Sonatas Louis Lortie

€ 49,95* *WINKELADVIESPRIJS

ikon ii Holst Singers Steven Layton Cda 67756 • Cda 66928 ChaN 10616 • 9Cd

Louis Lortie heeft meer dan dertig opnamen voor het label Chandos gemaakt, waarbij hij een repertoire speelde van Mozart tot Stravinsky. Zijn opname van de Eroica variaties van Beethoven won een Edison en zijn opnamen van Schumann en Brahms konden bogen op een CD of the Year onderscheiding bij het BBC Music Magazine. Met deze fraaie set zijn alle piano sonates van Beethoven in één keer verkrijgbaar, in de prachtige uitvoering van deze Frans-Canadese pianist.

In 1997 maakten The Holst Singers en Stephen Layton een album dat direct een cult-klassieker en een bestseller werd: Ikon (CDA 66928). Het album bevatte een selectie van grote Russische koormuziek uit de 19e eeuw, duizelingwekkend in grandiose schoonheid. Nu hebben de krachten zich wederom gebundeld voor deze opvolger, Ikon II. Veel van de hier opgenomen werken zijn van componisten wiens namen niet snel bekend zullen zijn, maar de uitzonderlijke kwaliteit van de muziek is onmiskenbaar en direct aansprekend.

häNssLEr

Bis

siGNUM

GEorGE aUriC Les Facheux/La pastorale Deutsche Radio Philharmonie haEN 93265

hypErioN

VyTaUTas MisKiNis Time is endless Royal Holloway Choir Rupert Gough

JohaNN sEBasTiaN BaCh, Cantatas Vol.47 Bach Collegium Japan / Masaaki Suzuki

JohaNN sEBasTiaN BaCh, hohe Messe Rodolphus / Southern Sinfonia

De reeks met opnamen van de complete serie kantaten van Johann Sebastian Bach door Masaaki Suzuki en het Bach Collegium Japan wordt steeds indrukwekkender. Bovendien als men bedenkt dat het ensemble buiten deze reeks om nog tijd heeft om zich op andere bijzondere werken uit vooral de barok te storten. Slecht vijf jaar na de oprichting van het ensemble is al begonnen aan deze lijvige reeks en er wordt telkens opnieuw naar een nieuw deel uitgekeken, want de kwaliteit blijft hoog. Solisten op dit deel zijn Hana Blazikova, Robin Blaze en Peter Kooij.

Het Rodolphus koor bestaat sinds 1983 en bestaat uit studenten van de Eton koor colleges, in de leeftijd tot 25 jaar. Elk jaar trekken de zes colleges zo’n 350 jonge zangers, waarvan de besten worden uitgenodigd voor dit koor. In 2000 gaf het ensemble zijn eerste uitvoering van de Hohe Messe van J.S.Bach, met het Orchestra of the Age of Enlightment. Nu verschijnt dan dit werk op cd, uitgevoerd door een groep die in de pers geroemd wordt vanwege zuiverheid, expressie, dynamiek, gevoeligheid en balans.

Bissa 1861

siGCd 218

CarUs

ChaNdos

Cda 67818

häNssLEr

WiLhELM FriEdEMaNN BaCh Cantatas i Mields/Romberger/Poplutz/Mertens Ralf Otto CarUs 83362

CarUs 83429

WiToLd LUTosLaWsKi orchestral Works BBC Symphony Orchestra Edward Gardner Chsa 5082

hypErioN

about Christmas Berlin Voices

WiLhELM FriEdEMaNN BaCh Cantatas ii Rastatter Hofkapelle Jürgen Ochs

siGNUM

haEN 98609

3 voor 1 piETro LoCaTELLi L’arte del Violino Elizabeth Wallfisch/The Raglan Baroque Players JohaNN sEBasTiaN BaCh Weihnachtsoratorium Hymnus-Chorknaben Stuttgart Ensemble ‘76

Cds 44391 • 3Cd

MaX rEGEr Choral Music Consortium Andrew-John Smith Cda 67762

GUsTaV MahLEr symphony No.4 Philharmonia Charles Mackerras siGCd 219

haEN 98622 • 2Cd

DE MOOISTE RELEASES VAN HET NAJAAR 2010

häNssLEr

CarUs

BayErisChE rUNdFUNK

CarUs

JohaNN ChrisTiaN BaCh Mailänder Vesperpsalmen Süddeutscher Kammerchor/Concerto Köln Gerhard Jenemann CarUs 83347 • 2Cd

ChaNdos LUdWiG VaN BEEThoVEN Symphony No.9 Stoyanova / Braun / Schade / Volle / Mariss Jansons 900108

LUiGi ChErUBiNi Requiem in c minor Kammerchor Stuttgart / Hofkapelle Stuttgart Frieder Bernius CarUs 83227

ChaNdos

ChaNNEL CLassiCs

diETriCh BUXTEhUdE/WECKMaNN Membra Jesu nostri Soloists / Fretwork / The Purcell Quartet ChaN 0775

ChaNdos

EdWard ELGar Violin Concerto / Polonia Tasmin Little / Royal Scottish National Orchestra Andrew Davis

BESPROKEN IN DEZE KLASSIEKE ZAKEN

Chsa 5083

sVEN-daVid saNdsTroM Nordic Sounds Swedish Radio Choir Peter Dijkstra CCs 29910

ETCETEra

raVEL/dEBUssy/MassENET Piano Concertos / Fantaisie Jean-Efflam Bavouzet/BBC Symphony Orchestra

hypErioN

Chsa 5084

sUpraphoN

MELaNiE BoNis Piano Works Veerle Peters KTC 1422

roBErT sChUMaNN Kinderszenen / Davidsbündlertänze Angela Hewitt Cda 67780

TiJdeliJk in priJs verlaagd

aNToNiN dVoraK String Quartets Ops.106 & 96 Pavel Haas Quartet sU 4038

CoLLEGiUM

Lso LiVE adviesprijs

BESPROKEN IN DEZE KLASSIEKE ZAKEN

22,95 14,95 aTTaCCa

GiUsEppE VErdi Otello O’Neill / Finley / Schwanewilms/LSO Carl Davis

JohN rUTTEr A Song in Season The Cambridge Singers / John Rutter CoLCd 135

Lso 0700

LiNN ETCETEra

ThEo LoEVENdiE De Nachtegaal en andere werken Visser / Ensemble M / Beths / de Leeuw Porcelijn / Renes aTT 210122

häNssLEr

FraNZ sChUBErT Winterreise Peter Harvey / Gary Cooper

MarTiJN paddiNG Three Concerti Sikkens / Luijmes / Hulst Asko / Schönberg / Siebens

CKd 371

KTC 1406

NaXos roBErT sChUMaNN Complete Works for Piano and Orchestra Florian Uhlig / Christoph Poppen

pENTaToNE

haEN 93264

hypErioN

haNs oTTE Das Buch der Klänge Ralph van Raat 8572444

FraNZ sChUBErT Piano Duets Steven Osborne/Paul Lewis

KodaLy/BarToK/LiGETi Dances from Galánta / Deux Portraits Gulbenkian Orchestra / Lawrence Foster pTC 5186360

Cda 67665

hypErioN

ChaNdos

hypErioN

GoETZ/WiENiaWsKi romantic piano Concerto Vol 52 Hamish Milne BBC Scottish Sympony Orchestra

JohaNNEs BrahMs The Complete Variations Garrick Ohlsson Cda 67777 • 2Cd

Cda 67791

BayErisChE rUNdFUNK

WiLLiaM Byrd The Complete Keyboard Music Davitt Moroney Cds 44461 • 7Cd

ChaNdos

Bis

hEar My Words: ChoraL CLassiCs FroM sT JohN’s Choir of St John’s College Andrew Nethsingha Chsa 5085

siGNUM

aNToN BrUCKNEr symphony No.8 Rafael Kubelik 900703

aNToN BrUCKNEr Symphony No.2 Swedish Chamber Orchestra Thomas Dausgaard

The Virtuoso Clarinet Collins/Lane ChaN 10615

Bissa 1829

JohaNN sEBasTiaN BaCh Christmas Oratorio King’s Singers siGCd 215

Coro

a TradiTioNaL ChrisTMas CaroL CoLLECTioN VoL.ii The Sixteen Harry Christophers Cor 16085

De OLYMPUS TOP 100 is een selectie van de 100 best verkochte, meest actuele titels van het label NAXOS. De selectie wordt regelmatig vernieuwd.

Bariton Thomas Oliemans is een van de grootste vocale talenten van het moment. Ook buiten de landsgrenzen is dat inmiddels opgepikt, want hij zingt de komende jaren aan befaamde operahuizen als Covent Garden in Londen en de Munt in Brussel. Begin december presenteert het Nederlandse label Etcetera de tweede cd van Thomas met de beroemde liederencyclus Schwanengesang van Franz Schubert. Magistraal begeleid door meesterpianist Malcolm Martineau, zingt Thomas met een ongekende intensiteit, zoals hij dat eerder deed op zijn eerste cd voor het label, genaamd Mirages, met werken van Poulenc en Fauré. Deze cd vormt een prachtige opmaat van een seizoen waarin Thomas ook in Nederland veelvuldig op de grote podia te zien zal zijn. Zo zingt hij de hoofdrol in de nieuwe opera Legende van Peter-Jan Wagemans bij De Nederlandse Opera, en in juni bij de Nationale Reisopera de rol van Marcello in La Bohème van Puccini.

nieUW

FRANZ SCHUBERT Schwanengesang Thomas Oliemans / Malcolm Martineau KTC 1420 GABRIEL FAURE FRANCIS POULENC Mirages Thomas Oliemans Malcolm Martineau KTC 1366

THOMAS OLIEMANS ARTIEST IN HART EN NIEREN oNdiNE

hypErioN

GiMELL

adviesprijs

29,95 19,95 PER CD BOX

MUZio CLEMENTi The Complete piano sonatas Vol 6 Howard Shelley aULis saLLiNEN The red Line Jorma Hynninen/Finnish National Opera Mikko Franck

Cda 67819

opUs arTE

odV 4008

opUs arTE

sacred Music in the renaissance - Volume 1 / 2 / 3 The Tallis Scholars / Peter Phillips GiMBX 301 • 4Cd | GiMBX 302 • 4Cd | GiMBX 303 • 4Cd

Dit eerste deel van een set van drie gelijktijdig verschenen sets met de mooiste opnamen van de Tallis Scholars, beslaat de periode 1980-1989, met als opener hun meest bekende en geroemde uitvoering van het Miserere van Allegri. Dit werk werd sindsdien al meer dan 350 keer door het ensemble uitgevoerd en wordt nog altijd het meest gevraagd. Het leidde ook direct tot een grote reputatie in de uitvoeringstraditie van oude muziek en vanaf die eerste opname zouden de Scholars steeds meer de perfectie benaderen, zowel technisch als muzikaal. De mooiste opnamen zijn dus nu verschenen, verdeeld over drie sets die verder nog de periodes 1990-1999 en 2000-2009 beslaan. Een waardig document voor dit al dertig jaar bestaande ensemble, verpakt met boekjes in drie talen hypErioN

shosTaKoViCh/JopLiN/ELias Elite syncopations / The Judas Tree Concerto Lamb / Nunez / Choe / McRae / Royal Opera House / Grier / Clark / Wordsworth

pJoTr iLyiCh TChaiKoVsKy Cherevichki Diadkova / Mikhailov Vassiliev / Royal Opera House Alexander Polianichko Claudio Abbado oa Bd7073 oa 1037

hypErioN

orGaN FirEWorKs VoL.14 Christopher Herrick Cda 67758

FraNZ LisZT songs Matthew Polenzani/Julius Drake Cda 67782

oa Bd7074 oa 1038

REMASTERED QUADRO RECORDING In the early 1970s, Philips Classics was already highly aware of the advantages offered by Multi Channel music reproduction compared to the stereo techniques in use at the time. The quadraphonic tapes (4-channel recording) from that period are a classic example of a recording technique way ahead of its time. The advantages of a Multi Channel recording and reproduction system are self-evident: the sound is much more natural, the resolution is better and the spatial impression is much more convincing than Stereo. Although amazing results were achieved on the recording side, it turned out to be almost impossible to reproduce the improved quality on the gramophone record of the time in combination with the sound systems used by consumers in their homes.

30 LEGENDARy PENTATONE RQR TITLES NOw AT MID PRICE*

Now – over a quarter of a century later – thanks to the arrival of the Multi Channel Super Audio CD (SACD), there is finally a system available which allows us to release these recordings in their original form. Pentatone will be issuing these exceptionally good Multi Channel recordings – never before released in this form – in a special series. 30 titles are now available for a limited period at mid-price until the 1st of January 2011.

aNToNiN dVoraK Symphony No.9/Carnival Overture San Francisco symphony orchestra Seji Ozawa pTC 5186168

Opera Rara Viert Feest! Tijdelijk 20 Titels met 40% Korting CelebRating 40 YeaRs – then and nOw Recording the World’s Rarest Operas Various Artists ORC 248

ORC 249 Mercadante

* Deze titel maakt geen onderdeel uit van de actie

Het gespecialiseerde label Opera Rara bestaat al veertig jaar en viert dat door een selectie uit de catalogus met veertig procent korting aan te bieden gedurende de maanden november en december. Gewoonlijk brengt het label vergeten opera’s onder het voetlicht, die in mooie versies en door middel van prima opname technieken op cd worden uitgebracht. De opera I Normanni a Parigi van Saverio Mercadante is een van die vergeten opera’s, waarvan voorheen slechts weinig op geluidsdrager te vinden was. Naast de selectie uit titels brengt Opera Rara een feestelijk overzicht uit, Celebrating 40 Years, dat een bescheiden weerslag is van al die jaren opera uitgaven.

8570995

8572270

8572510

8572037

8572451

8572595

8570549

8557345

8559643

8572178

8111358

8111359

8578109

8578125

8578137

8578134

DE MOOISTE RELEASES VAN HET NAJAAR 2010

NEW RELEASES

Jos van Veldhoven

& de Nederlandse Bachvereniging

Een Feest van Licht Alle muziek op deze cd kan in direct verband worden gebracht met het kerstfeest en met de compositie van het Magnificat gaf Bach direct zijn visitekaartje af, ook omdat het gezien wordt als het ‘eerste werkelijk grootschalige en complexe stuk kerkmuziek’. In de zevendelige cantate Unser Mund sei voll Lachens trekt het opvallende openingskoor alle aandacht, de stralende ouverture begroet op feestelijke wijze de Heiland. In de tijd van Bach was het gebruikelijk om kerkdiensten te larderen met muzikale intermezzo’s, niet enkel van de componist zelf, maar ook met werken van anderen, zoals op deze cd te vinden is via composities van Sweelinck, Verrijt, Schein en Johann Michael Bach. Jos van Veldhoven en de Nederlandse Bachvereniging hebben ondertussen een indrukwekkend oeuvre opgebouwd, met vrijwel alle belangrijke koorwerken uit de barok van vooral J.S.Bach en zullen daar binnenkort zeker nog indrukwekkende uitgaven aan toevoegen. JOHANN SEBASTIAN BACH Magnificat Netherlands Bach Society & Jos van Veldhoven CCS 32010

*WINKELADVIESPRIJS

€ 29,95*

€ 9,- korTing meT korTingsBon

JOHANN SEBASTIAN BACH Christmas Oratorio Johannette Zomer / Annette Markert Gerd Türk / Peter Harvey The Netherlands Bach Society / Jos van Veldhoven CCS 30809 • 2SACD

gesignaleerd

Liefdesbrieven

Magdalena Kozená zong ze al als lid in het kinderkoor van het Filharmonisch Orkest in Brno om er daarna nooit meer afstand van te doen. Als iemand een bijzondere band heeft met Italiaanse liefdesliederen uit de vroege zeventiende eeuw is zij het wel. De bijna goddelijke eenvoud, de directheid en de expressiviteit van de melodie die recht naar het hart voert, zijn op zich al kenmerken die sneller in één adem worden genoemd met Italiaanse muziek dan met materiaal uit andere windstreken, maar de zeggingskracht van deze kunststukjes is ongeëvenaard.

Hoewel de titel van haar cd Lettere amorose is ontleend aan werken van Claudio Monteverdi, heeft Kozená ervoor gekozen vooral liederen van andere, meestal minder bekende, componisten op te nemen.Overigens blijkt het gezegde dat onbekend onbemind maakt nergens minder op te gaan dan voor dit genre. Integendeel: deze cd herbergt juweeltjes die de luisteraar bij de eerste kennismaking alleen maar zullen verbazen. Ze klinken vertrouwd vanwege hun eenvoud, maar ademen tegelijk een prettig soort ongrijpbaarheid. De merkwaardige dissonantbehandeling leidt niet zelden tot modern aandoende klanken die op even onnavolgbare wijze ontstaan als ze ook weer verdwijnen. Bovendien zijn ze geschreven in een tijd dat verschillen tussen kunstmuziek en popmuziek www.klassiekezaken.nl

minder groot waren en ze overal met dezelfde op- een instrument bij kiest – een vrijheid die we niet rechte overtuiging werden gezongen: op straat, in zijn gewend in de klassieke muziek.’ Het levert onde kerk, in de kroeg. En verder is het typische en- derwijl de mooiste combinaties op die het historisemblemuziek waar iedereen een even aantrek- sche klankbeeld van Private Musicke alleen maar lijkt te versterken.Voeg daarbij de tijdloze schoonkelijk aandeel in heeft. Voor een allround zangeres als Kozená, die zich heid van Kozená’s warme en diepe stemgeluid en beroepshalve vaak bezighoudt met ‘grote namen’, je hebt de beste ingrediënten om deze liefdesliedevoelt een dergelijk project als vakantie. ‘Omdat ren tot leven te brengen. deze liederen technisch gezien niet moeilijk zijn, door Doron kom je sneller tot de kern van het musiceren’, ver- door Andrew van Parijs telt ze in het boekje bij haar cd. Misschien is het mooiste voorbeeld hiervan wel het meeslepende ‘L’Eraclito amoroso’ van Barbara Strozzi. Niet alkorting leen het opnemen van een cd met oude ItaliDe aanse liefdesliederen is voor Kozená een Kortings n bijzondere ervaring, het werken met Pierre counpto u ku de Pitzls ensemble Private Musicke is dat vinden in enaam... g n a A evenzeer. Aan de ene kant staat een gelaucd Klassiek 2010 i 2011 werd zangeres, aan de andere kant vinden we uar jan 31 tot * geldig een groep instrumentalisten die steeds opnieuw in staat is te improviseren en te verrassen. Caccini, Kapsberger, Merula, Het waren volgens Kozená dan ook verre van geMonteverdi, Strozzi e. a. Lettere amorose bruikelijke opnamesessies.‘Ons uitgangspunt met Magdalena Kozená, Private Musicke betrekking tot dit repertoire is dat iedereen vrij is o.l.v. Pierre Pitzl DG 000289 477 8764 8 in het maken van eigen arrangementen en daar zelf

€ 9,-

december 2010

fotografie Esther Haase

van Magdalena

Luister is hét toonaangevende klassieke

t et MeM

ITeDSCIDS RssA T RkslasA GklaG k ie C ieke

KR OORO IVEOV S E S I PS AS

KI E K AS ISES L KA LS

muziektijdschrift en verschijnt acht keer per jaar. Nu nog méér pagina’s vol interviews, recensies, beschouwingen en portretten van componisten en uitvoerenden!

jede ibeijbdi en t i e i s t i i isv esns OpOvp treotReuRsus G o r G t, aarta, r ! W a e W d doe !g EdEod nist itsertuegru t e gn pirdigirei e toptod gnedned n e u g e u d e nodn anva DeDoe aknatenntevn nlliini k llei nozBoeB z e n c e n i VinVc

anvan esus

jldtijd aina

Elke uitgave met een prachtige gratis compilatie cd. Word nu lid en ontvang Luister een half jaar lang voor slechts €

. . . . . . n n ee v v o o h t h t e e e e B B r r e e v v o o RRoollll

g g n n a a L L g g n n LLaa 42

NR 670 ndd

december 2010

24,-

Tel: 0900 - 2022 708 (€ 0,10 per minuut) E-mail: abonnement@bcm.nl www.luister.nl 57.95 € 7.9€ .95

:51

€ 7 530:2:41053:1:51713:43 1 1-009-2 9-2300

30-0

g ... n n e La thov Bee

ini Belnl van e o z en nte end

2010 is het jaar waarin we Mahlers honderdvijftigste geboortedag vieren. En in 2011 herdenken we zijn dood, honderd jaar geleden. Het Koninklijk Concertgebouworkest viert deze keer geen groots Mahlerfeest maar geeft, uitgesmeerd over twee seizoenen, een uitgelezen serie concerten waarin één voor één alle symfonieën aan bod komen (ook deTiende), plus Das Lied von der Erde. Grote dirigenten zijn erbij betrokken, onder wie Iván Fischer, Pierre Boulez, Bernard Haitink en natuurlijk chef-dirigent Mariss Jansons, die de nummers 2, 3 en 8 voor zijn rekening neemt: machtige symfonieën met een cruciaal aandeel van de menselijke stem. Het geheel wordt begeleid door een imposant boekwerk (een ‘postmoderne doos’) met prettig leesbare artikelen waarin Mahlers symfonisch werk op de snijtafel ligt bij muzikaal goed ingevoerde auteurs als P.F. Thomése, Maarten ´t Hart, Elmer Schönberger en Konrad Boehmer. Zo kom je als Mahleradept www.klassiekezaken.nl

Bezielde Mahlers van Mariss Jansons op cd gezet

fotograaf

Gustav Mahler is voor de derde keer het middelpuntvan een Amsterdams feestje.Het eerste Mahlerfeest van het Concertgebouworkest was in 1920, met als aanstichter Willem Mengelberg.In 1995 vierden we het tweede Mahlerfeest met Riccardo Chailly, die de eer deelde met andere beroemde maestro’s. Dit jaar is de Mahlerherdenking indrukwekkend van start gegaan. Twee nieuwe cd’s getuigen ervan.

matthias schrader

special

− en wie is dat niet? − helemaal aan je trekken. emotie op Jansons’ expressieve gezicht.‘Sommige Als u in december 2009 het concert van Mariss symfonieën’, zegt Mariss Jansons, ‘waaronder de Jansons heeft ondergaan – ‘meegemaakt’ is te Tweede, hebben een universele boodschap; de zwak uitgedrukt − met deTweede symfonie, heeft Derde gaat vooral over de Natuur en de Held. u een magische ervaring gehad. De perfectie van Maar bij elke symfonie kan een luisteraar iets vinorkestspel en zang (Bernarda Fink, Ricarda den wat dicht bij hem staat.’ Ook die Derde, al Merbeth, Groot Omroepkoor) was ongelooflijk. even fabuleus gespeeld in februari 2010, zal op het Maar gladde of zielloze perfectie was het bepaald RCO-label worden uitgebracht.Iets om popelend niet. Iedereen, op het podium en in de zaal, leek naar uit te zien. door Doron bezield van één emotie. En dat voor een orkest dat door gerard scheltens deze muziek zo vaak heeft gespeeld en voor een verwend publiek dat zijn Mahler echt wel kent. exclusi f Een ervaring om voor altijd vast te willen houden. verkrijgbae De cd die het RCO-label uitbrengt van deTweede tijdens dear A a ngenaam... (RCO 10002 met bonus-dvd) is dan ook bij Klassiek 2010 voorbaat al geslaagd. Dat Jansons een campagn e d c 2 sa us groot dirigent is, wisten we allang, maar n o b + dvd ook voor hem moeten deze concerten iets uitzonderlijks zijn geweest. ‘Mahlers muziek is geen entertainment’, zegt hij, ‘maar een bron van geestelijke groei.Er zitten wel lichtvoetige passages in, met straatdeuntjes en marsen, maar die kunnen niet los van de rest worden gezien. De grote spanningsbogen, daar gaat het om.’ Beluister de cd en beleef die spanningsbogen mee. De bonus-dvd onthult de

EM TOP IT ts* slech

99 € 19, * zolang de

ekt voorraad str

Gustav Mahler symphony Nr. 2

Bernarda Fink, Ricarda Merbeth Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mariss Jansons rco live - rco 10002

december 2010

advertorial

Muziek uit Polen

Het klooster Jasna Góra: huis van de Zwarte Madonna van Cz˛estochowa Het klooster Jasna Góra ( bet. Lichte berg) is het grootste Maria-Pelgrimsoord van Polen en ligt in de stad Cz˛estochowa. Sinds 1382 wordt het klooster bewoond door volgelingen van de Heilige Paulus de Kluizenaar (Ordo Sancti Pauli Primi Eremitae: OSPPE). Deze kloosterorde zag beeldende kunst en muziek bij uitstek als vorm om hun religie te belijden.

Naast de beroemde icoon van de Zwarte Madonna van Cz˛e stochowa, waaraan vele miraculeuze verhalen verbonden zijn en daardoor miljoenen bedevaartgangers trekt, biedt het klooster ook een archief met meer dan 3000 composities van ruim 100 verschillende componisten. Het Poolse cd-label Musicon zal onder de naam Musica Claromontana een reeks opnames produceren uit dit archief en zich voorlopig toeleggen op de periode 1700-1800. Bijna alles wat verschijnt, was niet eerder op cd te koop.

44 december 2010

Het classicisme in de muziek voert in deze serie de hoofdtoon en daardoor hebben we te maken met ronduit bruisende en boeiende muziek. Joseph Haydn was bekend met enkele componisten uit het klooster en sprak zijn bewondering uit voor hun composities. Met name de werken van Broeder Amando Ivanˇcic en ´ Eryk Brikner zijn van hoge kwaliteit en vonden veel waardering bij een breed publiek. Hun muziek werd gekend in Oostenrijk, Zwitserland en Hongarije! Vanzelfsprekend omvat

het oeuvre in dit archief veelal religieuze muziek, maar ook symfonisch repertoire is er in terug te vinden. Alle opnames zijn met veel zorg en toewijding gemaakt. Ensembles als o.a. La Tempesta, Capella Claromontana, Sine Nomine, Concerto Polacco en dirigent Paul Esswood verlenen hun medewerking aan deze serie. Zij staan garant voor heel veel mooie muziek waar nog veel aan te ontdekken valt want het zal nog lang duren voordat deze bron uitgedroogd is. tekst hugo de groot

Jonas Kaufmann schittert in veristische verhalen

Het gaat goed met de Duitse tenor Jonas Kaufmann. Heel goed zelfs. Vrijwel iedere operarol ligt binnen zijn bereik, hij is de zangpartner van de grootste diva’s en wordt door de meest toonaangevende operahuizen gecontracteerd. En ook op het gebied van cd’s gaat het hem voor de wind. Zo is deze herfst bij Decca, waar hij exclusief onder contract staat, alweer zijn vierde soloalbum verschenen. Hierop zingt hij verismo-aria’s met een Nederlands tintje.

Dat de 41-jarige Jonas Kaufmann het alleen van zijn knappe uiterlijk zou moeten hebben is inmiddels wel achterhaald. Hoewel hij het niet slecht zou doen in de nieuwste commercial van Hugo Boss gaat het uiteindelijk om zijn allround zangtalent. En dat heeft hij.Want zonder overdrijven kan hij gerust een muzikale duizendpoot worden genoemd. Sinds hij begin jaren negentig actief is geworden in het muziektheater heeft hij in de meest uiteenlopende producties meegedaan. Een willekeurige greep: Nerone in Monteverdi’s Poppea in Zürich, Belmonte bij de Salzburger Festspiele, Don José in de Scala en aan de NewYorkse Met Cavaradossi in Tosca (als eerste Duitse tenor in ruim honderd jaar). Zijn jongste triomf vierde hij de afgelopen zomer. In het Wagner-mekka Bayreuth maakte hij zijn debuut in de titelrol van Lohengrin, geënsceneerd door de controversiële regisseur Hans Neuenfels. Het toonaangevende Duitse tijdschrift Opernglas was kritisch over deze opvoering maar schreef over Kaufmann dat ‘zijn Lohengrin zowel technisch als stilistisch boven alle twijfel was verheven’. Dat hij behalve het operageweld ook de intimiteit van het www.klassiekezaken.nl

lied en de gewijde sfeer van het oratorium opzoekt, onderstreept zijn veelzijdigheid nog eens. Daarvan getuigen zowel zijn vorige solo-opname van Schuberts Die schöne Müllerin als zijn vele optredens in de concertzaal. Jammer dat hij zo weinig in ons land te horen is. De laatste keer was zeven jaar geleden in het Concertgebouw met Berlioz’ Grande messe des morts. Daardoor moeten we het hier doen met zijn nieuwste cd, waarop hij hoogtepunten uit de periode van het verisme ten gehore brengt. Dit subgenre binnen de laatromantische opera begon met Mascagni’s eenakter Cavalleria rusticana en beleefde zijn hoogtijdagen in Italië tussen 1890 en 1920. Het publiek had genoeg van de onwaarachtige libretto’s die mijlenver van de echte wereld afstonden en verlangde naar realistische verhalen: alledaagse gebeurtenissen waarbij gewone stervelingen dingen meemaken die voor iedereen herkenbaar zijn. Dat dit vaak muzikaal een nogal pathetische uitwerking had met grote vocale uitbarstingen en theatrale orkesteffecten vond men alleen maar prachtig. Zoals te verwachten kan Kaufmann ook met deze muziek goed uit

de voeten. Samen met zijn favoriete dirigent Antonio Pappano selecteerde hij met zorg een gevarieerd aantal aria’s van bekende (Leoncavallo, Ponchielli) en minder bekende (Zandonai, Refice) componisten.Met zijn warme tenorstem,die soms baritonaal aandoet, geeft hij op meeslepende wijze precies dát waar deze muziek om vraagt, maar zonder overdreven sentimenteel te worden. De climax op deze schijf is het grote slotduet ‘Vicino a te’ uit Giordano’s Andrea Chénier. Niemand minder dan onze eigen Eva-Maria Westbroek vertolkt hier de rol van Maddalena, die samen met haar geliefde Chénier op het punt staat te sterven. Kaufmann is uiterst content met haar bijdrage en vindt haar ‘een van de meest geweldige personen die je je kunt voorstellen’. En dat is te horen.Met volle overtuiging omarmen zij de dood terwijl hun liefde te allen tijde zal overwinnen. Als dat geen ware veristische gevoelens zijn. door Frans Jansen

Leoncavallo, Mascagni, Giordano, Ponchielli, Zandonai, Recife Verismo Arias

Jonas Kaufmann, Eva-MariaWestbroek, Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v.Antonio Pappano Decca 0289 478 2258 5

december 2010

foto decca

Gesignaleerd

CD BESPREKINGEN orkest

orkest

ARVO PÄRT

JOHANN WENZEL KALLIWODA

Cantique

Symphonies 2 & 4

Rundfunk Sinfonieorchester Berlin, RIAS Kammerchor o.l.v. Kristjan Järvi

Kölner Akademie o.l.v. Michael Alexander Willens

SONY 86697723342

CPO 777 469-2

l een halve eeuw zijn ze met elkaar bevriend, de families Järvi en Pärt. Tegelijk ontvluchtten ze Estland en sindsdien is er altijd contact gebleven. Vader Neeme en zoon Kristjan Järvi dirigeerden al menige

première van hun beroemde landgenoot, die dan steeds intensief betrokken was bij de uitvoering. Dat geldt ook voor deze cd, waarbij ex-radioregisseur Pärt de gelegenheid kreeg om eigenhandig de puntjes op de i’s te zetten. Het heeft geleid tot opnamen die door een ringetje zijn te halen.Twee wereldpremières worden hier gepresenteerd, Stabat mater en Cantique, met als intermezzo de inmiddels legendarische Derde symfonie uit 1971, opgedragen aan Neeme Järvi. Hoezeer keek hetWesten in de jaren zeventig niet op van die merkwaardig ingetogen, maar tegelijk regressieve sfeerstukken van Pärt. De herintroductie van het tonale idioom was eigenlijk not done, stond haaks op de tijdgeest. En toch, het werk heeft in vier decennia weinig aan overtuigingskracht verloren. Sterker, met zijn mengeling van Oost-Europese exotiek en klankrijkdom en met zijn religieuze ondertoon is het een icoon geworden. Hetzelfde geldt voor het Stabat mater, een must voor elke Pärt-verzamelaar, want het is een première: de componist heeft in 2008 een ouder werk uit 1985 herzien.

Om door een ringetje te halen

JOS VAN DER ZANDEN

e uit Praag afkomstige Johann Wenzel Kalliwoda was als alom gerespecteerd componist en vioolvirtuoos in heel Europa in trek, wat in zijn 65-jarige leven zo’n 450 composities in allerlei genres heeft

opgeleverd. Zijn tijdgenoten bewonderden in hem dat hij te midden van de romantische revolutie zijn muziek beheerst vormgaf volgens de idealen van de klassieken. Als hopeloos ouderwets en onbeduidend raakte hij in de twintigste eeuw in de vergetelheid. Echt een geval dus voor het label CPO, dat gretig vergeten hoekjes afstruint. De Symfonieën nr. 2 en 4 zijn nu op cd gezet. Dat Kalliwoda een voetnoot in de muziekgeschiedenis is geworden, is toch enigszins ten onrechte, zo blijkt nu. Zijn muziek is misschien niet hemelbestormend of zielenroerend diepzinnig, maar in elk geval vormgegeven met onberispelijk vakmanschap en opvallende spitsvondigheden in de instrumentatie. Luister bijvoorbeeld hoe hij de mogelijkheden met de houtblazers in de finale van de Tweede symfonie tot het uiterste benut of raak verrast door de mysterieuze inleiding van deVierde. De op historische instrumenten musicerende Kölner Akademie houdt een pleidooi met een bewonderenswaardige mengeling van transparantie en bevlogenheid. Een leuke cd.

Bevlogen pleidooi voor Kalliwoda

DIMITRI VAN DER WERF

orkest

ANTON BRUCKNER

LUDWIG VAN BEETHOVEN Symphonie Nr. 9

Staatskapelle Dresden o.l.v. Christian Thielemann

Krassimira Stoyanova, Lioba Braun, Michael Schade, MichaelVolle, Chor und Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Mariss Jansons

PROFIL HÄNSSLER PH10031 (2 SACD’S)

BR KLASSIK 900108 (SACD)

Symphonie Nr. 8

et zal niet vaak voorkomen dat Christian Thielemann op korte termijn inspringt voor een collega. Half september 2009 maakte hij een uitzondering door na een drukke zomer in Bayreuth zijn vakantie af te

breken en twee concerten in Dresden over te nemen van Fabio Luisi. Luttele maanden vóór de ziekmelding had Luisi laten weten dat hij zijn dirigentschap van de Staatskapelle Dresden in 2012 zou beëindigen. Bij de vervanging speelden muziekpolitieke overwegingen ongetwijfeld een rol.Thielemann bedong dat hij Bruckners Achtste symfonie zou dirigeren en maakte hiervan een klinkende sollicitatiebrief. Na afloop van de concerten kozen de leden van de Staatskapelle Dresden hem tot nieuwe chef-dirigent. De cd-uitgave van de live-uitvoeringen laat horen waarom. Ook als luisteraar voel je Thielemanns vaste hand van dirigeren en kom je in de ban van de wijze waarop elke noot op zijn plaats valt in een tot in details afgewerkt, krachtig en stralend geheel. Bestaat er overigens één orkest met een mooiere klank voor deze muziek dan de Staatskapelle Dresden? Thielemann heeft al laten weten dat hij met zijn nieuwe orkest een complete Brucknercyclus wil uitvoeren. Hopelijk krijgt deze prachtige uitgave dus een vervolg.

Alles valt op zijn plaats in prachtige Bruckner

NIEK NELISSEN december 2010 2010 4 6 december 46

ltijd weer een lastig werk voor dirigenten, Beethovens Negende. Geschreven op het breukvlak van classicisme en romantiek. Barstensvol pathos, maar toch met klassieke vormen. Een ouderwets

wollige uitvoering is passé, maar in een ‘authentieke’ aanpak klinkt de symfonie al snel wat ielig en gekunsteld. De Negende vraagt om een gulden middenweg en die biedt deze cd met een uit de kluiten gewassen orkest en een topdirigent die de krachten perfect weet te doseren. Je hoort meteen dat de 67-jarige Mariss Jansons een brug slaat en naar matigheid streeft, zoals hij dat ook doet wanneer hij met zulke muziek voor het Concertgebouworkest staat. Hier vraagt hij van het Orkest van de Beierse Omroep, waarvan hij eveneens chef-dirigent is, niet zozeer brutaliteit als wel het uiterste aan precisie. Op erupties in de partituur wordt een beetje de rem gezet, alsof Jansons wil zeggen: hoho, dit is geen Bruckner. Door de ietwat gematigde tempi klinkt de symfonie uitermate doorzichtig en hoor je vrijwel alles wat erin verborgen zit. Contrapuntische stemmen in de blazers gaan een eigen leven leiden. Een mooie liveopname van een concert, gegeven in oktober 2007 in hetVaticaan, in aanwezigheid van de paus.

Jansons vindt de gulden middenweg

JOS VAN DER ZANDEN

CD BESPREKINGEN orkest

concert

MARTIJN PADDING

MIKHAIL GLINKA

Three concerti

Orchestral works Solisten, MusicaViva o.l.v. Alexander Rudin

Martine Sikkenk, Dirk Luijmes, Heleen Hulst, Asko|Schönberg o.l.v. Etienne Siebens

FUGA LIBERA FUG 571

ETCETERA KTC 1406

ikhail Glinka (1804-1857) staat te boek als de vader van de Russische muziek. Dat wil niet zeggen dat er vóór hem in Rusland geen muziek bestond. Hij integreerde de bestaande muziek in een

stijl die sterk westers-klassiek aandoet en waarin het Russische vaak niet meer is dan een kleur of exotisch element. Zijn oudste werken op deze cd, twee ouvertures, hadden ook door een westerling gecomponeerd kunnen zijn. Zelfs bij de drie dansen uit de opera Een leven voor de tsaar kan men aarzelen over de herkomst van de maker. Anders is het met het orkestwerk Kamarinskaya en de Valse-fantaisie, van oorsprong een pianowerk maar hier te horen in een orkestversie. Dat het Russische minder opvalt, hangt ook samen met de uitvoerenden, die eerder uit zijn op een verfijnde, afgewogen klank dan op een vertoon van hartstocht. Het Moskouse kamerorkest MusicaViva geeft de werken een prachtig aanschijn, als ware Glinka een Russische Mozart of Mendelssohn. Ook de schitterende solisten voegen zich naar deze opvatting. Het Russische zit niet in de pathetiek, maar in de prachtige samensmelting van Franse elegantie en onberekenbare vormen. Ook dat is een aspect van ‘de Russische ziel’.

Verfijnde uitvoering van Glinka’s orkestwerken

EMANUEL OVERBEEKE

e nieuwste cd met muziek van Martijn Padding, uitgevoerd door het Asko| Schönberg Ensemble, heeft de werking van een verfrissend bad. De Three concerti die erop staan, zijn recentelijk gecomponeerd en

bezitten alle drie een energieke klankkwaliteit. Het oudste werk, Eight metal strings, heeft Padding in 2007 gemaakt. Hierin is voor de mandoline, prikkelend bespeeld door Martine Sikkenk, een hoofdrol weggelegd.Tot het begeleidend instrumentarium behoort onder meer een fietspomp, en ook klinkt er af en toe een kreet. Met het First harmonium concerto (2008) heeft de componist vorig jaar een prijs op het International Rostrum of Composers in Parijs gewonnen. Het traporgel, hier onder handen genomen door Dirk Luijmes, blijkt uitermate geschikt als solo-instrument: nu eens sprookjesachtig vertellend, dan weer krachtig pulserend. Last but not least op deze uitgave: het vioolconcert White eagle uit 2009, dat Padding heeft geschreven voor Heleen Hulst. Zij verleidt de luisteraar met vioolkunst op hoog niveau. Mooi: de geheimzinnige weidsheid van het titeldeel, waarin de witte adelaar klinkt zoals de componist het dier in Zuid-India heeft gehoord. Met het Asko|Schönberg onder leiding van Etienne Siebens heeft Padding spitse vertolkers gevonden voor zijn speelse en uitnodigende composities.

De werking van een verfrissend bad

FREDERIKE BERNTSEN

concert

DUTILLEUX, D’HAENE

CAMILLE SAINT-SAËNS

Vioolconcerten

Symphonie no. 3 ‘avec orgue’, Concerto pour piano no. 4

Yossif Ivanov, Orchestre de l’Opéra National de Lyon o.l.v. Kazushi Ono

Daniel Roth, Jean-François Heisser, Les Siècles o.l.v. François-Xavier Roth

APARTE AP 0007

MUSICALES ACTES SUD ASM 04

ossif Ivanov heeft snel een plaats veroverd aan het firmament van de violisten van de jongere generatie. Een eerste prijs in Montreal en een tweede op het Koningin Elizabeth Concours effenden zijn pad naar de

wereldroem. Op deze cd legt hij met drie eigentijdse werken indringend getuigenis af van zijn artistieke en technische kwaliteiten. Na een grillige Nocturne van Henri Dutilleux vol staccato-effecten, toverachtige lyriek en moderne maar altijd warm communicerende harmonieën, interpreteert hij het vioolconcert L’arbre des songes van dezelfde componist.Yossif Ivanov toont zich een uitstekend pleitbezorger voor dit werk, dat zo langzamerhand klassiek aan het worden is. Zijn toon is zinnelijk, dan weer krachtig en altijd hoogst expressief. De dialogen met het orkest worden daarbij exact gerealiseerd. Onder leiding van Kazushi Ono speelt het Orchestre de l’Opéra National de Lyon op de top van zijn kunnen. De partituur met veel originele passages voor het slagwerk komt krachtig maar ook kamermuzikaal slank tot leven. Het Vioolconcert uit 1990 van Dutilleuxs leerling Rafaël D’Haene krijgt een niet minder intensieve en treffende interpretatie. Dit complexe polyfone werk wordt briljant tot klinken gebracht. Een juweel van een cd.

Expressief pleidooi voor eigentijdse vioolconcerten

WILLEM VELDHUIZEN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

es Siècles is een van de beste Franse ensembles van dit moment. Het is in 2003 opgericht door de dirigent François-Xavier Roth. Hij heeft getalenteerde musici bijeengebracht die spelen op de historische

instrumenten waarvoor de componist de muziek heeft geschreven. Zo heeft hij voor deze opname een authentiek negentiende-eeuws orkest samengesteld en voor Saint-Saëns’ Derde symfonie het orgel van Cavaillé-Coll in de Parijse Église Saint-Sulpice gekozen. Het resultaat mag er zijn. Het wordt vooral gekenmerkt door een volmaakte balans tussen de strijkers en de blazers. Daardoor is de doorzichtigheid groter dan in veel andere opnamen en ontstaat er een veelkleurig klankbeeld. François-Xavier Roth zorgt voor elegante gedrevenheid, voor intense rust in het langzame deel en pronk en pathos in de finale. De organist Daniel Roth is het hier volkomen mee eens en musiceert in het laatste deel gul mee.Voor hetVierde pianoconcert van Saint-Saëns neemt Jean-François Heisser plaats achter een Erard-vleugel uit 1874. Dit oergezonde, ‘spielfreudige’ werk, sierlijk van factuur en lichtvoetig in zijn drama, vindt in deze pianist een eersteklas pleitbezorger. Zo is deze cd van de eerste tot de laatste noot een uitdagend en met veel fantasie gerealiseerd feest.

Saint-Saëns op historische instrumenten

WILLEM VELDHUIZEN december 2010 2010 december

4 7 47

LPH_001_Gustav Mahler Symphonie No. 4_AD Klassieke zaken 105x285 11/10/10 13:26 P

CD BESPREKINGEN concert

PHI Philippe Herreweghe

TANSMAN, BOULANGER, GERSHWIN Pianoconcerten

David Greilsammer, Orchestre Philharmonique de Radio France o.l.v. Steven Sloane

nieuw label van

NAÏVE V 5224

Gustav Mahler Symphonie No. 4 Rosemary Joshua – Orchestre des Champs-Elysées Philippe Herreweghe

e pianist David Greilsammer, een van de jonge kopstukken van het label Naïve, levert met het Orchestre Philharmonique de Radio France een veel interessantere cd af dan de titel doet vermoeden.

Tansman,Boulanger,Gershwin lijkt een samenraapsel van drie werken voor piano en orkest, twee vrijwel onbekend en één misschien wel te vaak gespeeld. Het is daarentegen een meesterlijk document van een tijdgeest en van intermenselijke relaties. HetTweede pianoconcert van de Pool AlexanderTansman ging in 1927 in Boston in première en de echo’s van Gershwins Rhapsody in blue uit 1924 zijn niet ver weg. Logisch dat Gershwin Tansman, die hij al sinds 1923 kende, na de uitvoering een genie noemde. Tansman had het vak geleerd van Nadia Boulanger, dezelfde die Gershwins verzoek om hem als leerling aan te nemen beantwoordde met de vraag:‘Waarom het risico lopen slechte kunstmuziek te schrijven als je al George Gershwin bent?’Terwijl de pianoconcerten van Gershwin en Tansman voor die tijd bijzonder modern zijn, lijkt Boulangers Fantaisie een mooie herinnering aan de voorbije romantiek.Voor Greilsammer, het orkest en de dirigent Steven Sloane maakt het niets uit; zij spelen alle stukken met evenveel overgave.

Drie pianoconcerten in een meesterlijk tijdsbeeld

PAUL JANSSEN

LPH 001

Gustav Mahler Symphonie No. 4 Rosemary Joshua – Orchestre des Champs-Elysées Philippe Herreweghe Te verwachten in 2011

concert

EDWARD ELGAR Violin concerto, Interlude from The crown of India, Polonia Tasmin Little, Royal Scottish National Orchestra o.l.v. Sir Andrew Davis CHANDOS CHSA 5083 (SACD)

Josquin Desprez

J.S. Bach

Philippe Herreweghe

onderd jaar geleden, op 10 november 1910, ging het Vioolconcert van Edward Elgar in première met de Oostenrijkse violist Fritz Kreisler als solist en de componist als dirigent. Het zou

Elgars laatste grote succes worden, want de werken die daarna in première gingen, zoals de Tweede symfonie en het Celloconcert, werden veel lauwer ontvangen. Ook vandaag de dag nog staat het Vioolconcert van Elgar te boek als de ‘grootste Engelse bijdrage aan de romantische traditie van het vioolconcert’. Reden voor Chandos om het honderdjarig bestaan van dit concert te vieren met een opname met de Engelse violiste Tasmin Little en het Royal Scottish National Orchestra onder leiding van Sir Andrew Davis. Little geldt al jaren als een van de grote Elgarvertolkers en ze stelt in deze opname geen moment teleur. Een leuk detail is dat ze naast de oorspronkelijke cadens ook de versie speelt die Elgar heeft gemaakt voor de eerste plaatopname in 1916 met de violiste Marie Hall.Vanwege de akoestische beperkingen is de cadens toen opgepimpt met twee harpen. Met de ‘Interlude’ uit The crown of India voor viool en orkest en het zelden opgenomen Polonia is deze cd de gedroomde viering van een eeuwfeest.

Elgars Vioolconcert is honderd geworden

J .Brahms Philippe Herreweghe

distributie:

www.outhere-music.com

48 december 2010

PAUL JANSSEN

concert

WOLFGANG AMADEUS MOZART

ROBERT SCHUMANN

Concertos no. 9 (Jeunehomme), 12 & 14

SämtlicheWerke für Klavier und Orchester

Edna Stern, Orchestre d’Auvergne o.l.v. Arie van Beek

Florian Uhlig, Deutsche Radio Philharmonie o.l.v. Christoph Poppen

ZIG-ZAG TERRITOIRES ZZT 100901

HÄNSSLER CLASSIC HAEN 93264

ls ik deze uitvoeringen moet typeren met een term uit de beeldende kunst, dan met de term schijnbaar pointillistisch. De aandacht voor de expressieve kracht van details is zo groot, vooral in KV 271

(‘Jeunehomme’), dat de vertolking fragmentarisch dreigt te worden. De lange lijn gaat niet verloren, maar heeft duidelijk geen prioriteit. Daarentegen lijken de vertolkingen van de overige twee pianoconcerten veel meer gericht op een grote eenheid. De winst bij KV 271 is een meer dan gebruikelijke aandacht voor bijzondere momenten, die verklaren waarom dit concert in het tekstboekje wordt aangeduid als Mozarts ‘Eroïca’. De winst bij de overige twee is een grotere evenwichtigheid, met als licht nadeel een minder opvallende aanpak. Dat KV 271 eruit springt, verbaast niet. Arie van Beek heeft een reputatie op te houden als uitstekend vertolker van twintigste-eeuwse muziek. Die reputatie maakt hij waar door met een twintigste-eeuwse blik naar achttiende-eeuwse muziek te kijken en door de soliste Edna Stern daarin mee te krijgen. Zelden klonken Mozarts concerten zo overtuigend modern, zonder de gebruikelijke façade van schitterend classicisme. De kracht van Mozart leggen deze musici nu eens niet in het decorum, maar in de woelingen. Een verfrissend geluid.

Verfrissend geluid in Mozarts pianoconcerten

EMANUEL OVERBEEKE

e cd-industrie gebruikt tegenwoordig het ongebruikelijke om een cd aantrekkelijk te maken. Neem Florian Uhligs cd met Schumanns verzamelde werk voor piano en orkest. Op zich al bijzonder om al

deze werken bij elkaar te brengen: het prachtige Pianoconcert in a natuurlijk, in gezelschap van de minder bekende Konzertsatz in d, de Introductie en Allegro appassionato in G opus 92 en het Concert-allegro opus134 (geschreven in zijn laatste componeerjaar). Maar er is ook een primeur op de cd: de Abegg-variaties opus 1 in een versie met orkest, gereconstrueerd door Joachim Draheim. Schumann zelf speelde al met het idee een versie met orkest te maken en liet zelfs enkele orkestmaten als introductie na. Draheims reconstructie is aardig. Interessanter nog is de reconstructie die de Belgische pianist Jozef De Beenhouwer in 1986 heeft gemaakt van de Konzertsatz in d uit 1839, het eerste deel van een onvoltooid pianoconcert. Florian Uhlig, die ook Schumanns volledige oeuvre voor piano solo opneemt, begrijpt deze smachtende muziek uitstekend en speelt haar vol passie. In de overige werken horen we secuur, aanstekelijk en expressief spel. Uhlig wordt uitstekend begeleid door de Deutsche Radio Philharmonie onder leiding van Christoph Poppen.

Florian Uhlig begrijpt Schumann uitstekend

DORON NAGAN

concert

PROKOFJEV, RAVEL Pianoconcerten AnnaVinnitskaya, Deutsches Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. GilbertVarga

DEBUSSY, RAVEL, MASSENET Fantaisie voor piano en orkest, Pianoconcert in G, e.a.

Jean-Efflam Bavouzet piano, BBC Symphony Orchestra o.l.v. Yan Pascal Tortelier

NAÏVE V 5238

CHANDOS CHSA 5084 (SACD)

nna Vinnitskaya’s tweede cd, haar eerste met orkest, is een evenwichtige en mooie combinatie van twee prachtige klassiekers uit het begin van de twintigste eeuw: het Pianoconcert in G van Ravel en

het Tweede pianoconcert in g van Prokofjev. Deze componisten waren in hun tijd gematigde modernisten. Ze wortelden in de klassieke traditie (Mozart was Ravels favoriet, Haydn die van Prokofjev), maar beiden hanteerden wel innovatieve harmonieën, soms afkomstig uit de jazz. Kortom, hun muziek ademde een nieuwe frisheid. De verschillen tussen de twee zijn evident, zeker in deze twee concerten: Ravel wilde een licht, pretentieloos werk schrijven, Prokofjev daarentegen streefde met zijn Tweede pianoconcert naar meer diepgang ten opzichte van zijn Eerste, dat indertijd het etiket oppervlakkig opgeplakt kreeg. Anna Vinnitskaya heeft de boodschap begrepen. Prokofjev, waarmee zij in 2007 in Brussel het Koningin Elizabeth Concours heeft gewonnen, klinkt bij haar heel serieus. Haar spel is in dit werk nadrukkelijk en gedecideerd in de toonvorming, alsof zij de tonen uit steen houwt en daarmee de inhoud meer gewicht geeft. Ravel daarentegen speelt ze rechttoe rechtaan, zonder opsmuk, waarbij ze de prachtige muziek voor zichzelf laat spreken.

Twee pianoklassiekers uit de twintigste eeuw

DORON NAGAN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

et is geweldig dat Jean-Efflam Bavouzet op zijn tweede cd voor Chandos de zelden uitgevoerde Fantaisie voor piano en orkest van Debussy speelt. Dit is een prachtig werk van een 27-jarige componist

die weliswaar nog niet helemaal zijn volwassen taal heeft gevonden (invloeden van Fauré en Franck zijn zeker nog aanwezig), maar die wel al een eigen geluid heeft. Bavouzets spel is formidabel. Hij speelt met een vanzelfsprekende autoriteit, trefzeker en volkomen naturel, vol nuance en expressie. De begeleiding door het BBC Symphony Orchestra onder leiding van Yan Pascal Tortelier vormt een mooie synthese met het pianospel. Dit perfecte en harmonieuze huwelijk tussen solist en orkest leidt ook in Ravels Pianoconcert in G en in diens Concert voor de linkerhand tot prachtige resultaten. Bavouzets spel heeft een aantrekkelijke verfijning, zijn toucher is beschaafd, zijn toon genuanceerd en waar nodig lyrisch. De interpretatie van het Adagio uit het Pianoconcert in G is subliem: vol dromerige expressie, rijk genuanceerd, gevoelig gefraseerd en getimed. Kortom, een superieure cd. De toegiften zijn bijzonder origineel: zes stukken voor piano solo van Jules Massenet.

Harmonieus huwelijk van pianist, dirigent en orkest

DORON NAGAN december 2010 2010 49 december 49

Alia Vox AVSA9875

CD BESPREKINGEN concert

BARTÓK, KODÁLY, LIGETI Rapsodie nr. 1,Twee portretten; Dansen uit Galánta, Háry János-suite; Roemeens concert Mihaela Costea, Gulbenkian Orchestra Lisbon o.l.v. Lawrence Foster PENTATONE CLASSICS PTC 5186 360 (SACD)

3 SACD’s + 1 DVD + een boekwerk in meerdere talen

DINASTIA BORGIA Church and Power in the Renaissance Montserrat Figueras / La Capella Reial de Catalunya Hespèrion XXI / Jordi Savall

en terugblik op een spetterende verliefdheid, dat levert meeslepende muziek op. Mihaela Costea, concertmeester en soliste bij het Orquestra Gulbenkian, moet ervan genoten hebben Bartóks eerste portret zo

liefdevol uit te tekenen. De verliefdheid van de componist is al over als hij in 1911 de voor een jonge violiste geschreven muziek de titel ‘Een ideaal’ geeft. Het tweede portret noemt hij ‘Een grotesk’. Ach, weemoed en opluchting, berusting en nieuwe energie, daar krijgen we niet gauw genoeg van. Wat het overtuigend maakt, is de authenticiteit. Kodály denkt terug aan de zigeunermuziek uit de streek waar hij opgroeide en hoort daarin een traditie die zo’n honderd jaar oud is. Dat geeft hem de kans die dierbare klanken een eigen vorm te geven, waar toch ook herinneringen aan Liszt in te beluisteren zijn. En Ligeti kan het onder het stalinistische regime niet laten de muziek uit zijn geboorteland op te schrijven met inbegrip van de verboden dissonanten. Zijn ‘Roemeens concert’ kan pas veel later worden uitgevoerd. Nu staat dit alles gelukkig op een cd. Krachtige uitvoeringen die Polyhymnia vlekkeloos live heeft opgenomen in het Grande Auditório van de Calouste Gulbenkian Foundation in Lissabon.

Muziek vol weemoed en nieuwe energie

BAREND LINDERS

vocaal

Reformatie & Contrareformatie

VIVALDI Arie per tenore

Ricercar RIC101

Topi Lehtipuu, I Barocchisti o.l.v. Diego Fasolis NAÏVE OP 30504

D Jérôme Lejeune (auteur) 8 CD’s en een boek in kleur van meer dan 200 pagina’s inclusief Nederlandse tekst

Voor meer info:

info@amg-records.com december 2010 2010 50 december 50

e Vivaldi Edition van het label Naïve blijft een even krankzinnig als belangwekkend project. Het label is sinds het begin van deze eeuw bezig om de ruim 450 werken van Vivaldi die in de Biblioteca Nazionale

in Turijn liggen op cd te zetten. Uiteindelijk zal de editie ruim honderd cd’s bevatten, die niet alleen Vivaldi’s omvangrijke oeuvre recht doen, maar ook een grote rol spelen in de herwaardering voor ‘il prete rosso’.Vooral de vaak onderschatte operacomponist Vivaldi heeft dankzij deze editie klank en betekenis gekregen. Ook dit vijftiende deel van de subreeks ‘Opere teatrali’ draagt bij aan de correctie van het beeld van Vivaldi als operacomponist. De volslagen onafhankelijk opererendeVivaldi schoof in een tijd dat de castraat de dienst uitmaakte steeds vaker de tenor als belangrijkste stem naar voren. Dat hij dit vooral deed door de tenor van fantastische aria’s te voorzien maakt deze cd duidelijk: stuk voor stuk even dramatische als meeslepende werken, zoals ‘Care pupille’ uit de opera Tigrane. De voormalig zanger van de Finse alternatieve rockband Höyry-kone en laatbloeier op het operatoneel Topi Lehtipuu voelt de emoties haarfijn aan en maakt, gesteund door I Barocchisti, van elke aria een verhaal op zich.

Vivaldi dramatisch en meeslepend

PAUL JANSSEN

koor

vocaal

JOHANN CHRISTIAN BACH

FRANZ SCHUBERT

MailänderVesperpsalmen

Winterreise Peter Harvey, Gary Cooper

Solisten, Süddeutscher Kammerchor, Concerto Köln o.l.v. Gerhard Jenemann

LINN RECORDS CKD 371(SACD)

CARUS 83347

e bariton Peter Harvey is wel de ideale zanger voor Schuberts Winterreise. Hij heeft een - en dat voor een Engelsman! - smetteloze uitspraak en een bewonderenswaardig correcte dictie van Duitse

probleemwoorden. Aan zo iemand geef je je vanaf het eerste moment met gerust hart over. Zijn sterke, door en door intelligente geluid boeit vanaf de eerste zin en doet steeds verlangen naar meer. Gary Cooper, onder meer bekend als begeleider van de barokvioliste Rachel Podger in sonates van Mozart, staat hem terzijde. De fortepiano uit het begin van de negentiende eeuw is zelf als een boerenschuur waar wind en regen doorheen gieren. Dat mag bij de late Schubert: niet comfortabel, maar confronterend. Nu eens is de klank bleek of fluwelig dof, dan weer met belletjes rinkelend of snijdend en scherp. Een breed palet. Geen Winterreise om lekker bij achterover te leunen. Harvey en Cooper nemen ons bij de hand en laten niet los. Eenmaal op pad moeten we de weg ten einde gaan, de kelk van het bittere lijden tot op de bodem leegdrinken om helemaal aan het einde een wonderbaarlijke verzoening met de dood te ondergaan.

Niet comfortabel, maar confronterend

JURJEN VIS

et was een strategische keuze van Carl Philipp Emanuel Bach om zijn broer Johann Christian naar Italië te sturen. Toen hij zijn ruim twintig jaar jongere broer onder zijn hoede had, moest hij wel merken hoe

snel deze zich de Berlijnse componeerstijl eigen maakte. Voordat Carl Philipp zelf de hete adem van zijn familielid in de nek zou beginnen te voelen, kon broerlief maar beter de concurrentie aangaan met anderen. Maar om echt succesvol te kunnen worden was de overgang van het protestantse tot het rooms-katholieke geloof een dringende vereiste en dat was iets wat de andere leden van de Bach-familie met lede ogen aanzagen. Laat dat een principekwestie zijn, de schoonheid van de vespermuziek die de nog jonge Johann Christian tussen 1758 en 1760 voor de Dom van Milaan heeft gecomponeerd, doet veel, zo niet alles vergeten. Er staan wereldpremières op deze dubbel-cd! Die zijn de prachtige uitvoering overigens zeker waard. Met een maximum aan zeggingskracht en fijne kleurschakeringen tussen solo- en tuttipassages blijft er weinig te wensen over. Handig van Carus: enkele composities zijn ook in de vorm van bladmuziek via het label te verkrijgen.

De schoonheid van Milanese vespermuziek

ANDREW VAN PARIJS

koor

JOHN RUTTER A song in season The Cambridge Singers, Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. John Rutter

Nordic sounds Swedish Radio Choir o.l.v. Peter Dijkstra CHANNEL CLASSICS CCS SA 29910 (SACD)

COLLEGIUM RECORDS COLCD 135

SVEN-DAVID SANDSTRÖM

010 jaar geleden was het bijna kerst. Koning Herodes voelde de bui al hangen, Maria en Jozef waren onderweg door de woestijn en de Drie Wijzen stonden op het punt hun kamelen van stal te halen voor de flinke

reis uit misschien wel India helemaal naar Bethlehem.Van de hedendaagse componisten is er maar één die het kerstgevoel ultiem in muziek kan vatten, en dat is de Britse componist, organist en koordirigent John Rutter. Op deze nieuwe release van Collegium Records, eigendom van de in Cambridge woonachtige Rutter, is het elke track raak, zeker ook vanwege de goddelijk zingende Cambridge Singers en het boven elke twijfel verheven Royal Philharmonic Orchestra. Het bijzondere aan dit album is dat alle werken moeiteloos bij 25 en 26 december passen, maar lang niet allemaal gecomponeerd zijn voor de midwinterzonnewende. Neem Wells jubilate en zeker ook het spetterende Winchester Te deum, waar organist John Birch voor aanschuift: de ene kerstboom is nog fraaier versierd dan de andere. Wilt u het mooiste voor het laatste bewaren? Carol of the magi: de kamelen moet u er zelf bij denken.

oed te merken dat de koordirigent Peter Dijkstra, althans als het om cd-opnamen gaat, definitief onderdak heeft gevonden bij het Nederlandse audiofiele label Channel Classics. Ook goed nieuws

voor Sven-David Sandström. En toen werd het stil..., maar schaamt u zich vooral niet: ook ondergetekende koorfreak had nog nooit een noot van deze Zweedse componist gehoord. Op www.sdsandstrom.net krijgt u wat indrukken, maar deze cd beluisteren is natuurlijk veel leuker. Voor Sandström staat één ding centraal bij het componeren, en dat zijn emoties. Niets subjectiever dan het menselijk gevoel, maar het beroeren van gevoelens van de luisteraar kan voor een componist een doel op zich worden. Peter Dijkstra’s eerste contact met het fenomenale Zweeds Radiokoor was met het even fenomenale Friede auf Erden (1907) van Arnold Schönberg. Geen wonder dat hij op Sandström inzet bij het kamerkoor waarvan hij sinds 2007 de chef is: de zeven hier opgenomen koorstukken liggen qua sfeer meestal niet ver van het kooridioom van de expressionist der expressionisten. Dijkstra benoemt deze klanken als ‘Nordic sounds’, vandaar de titel van deze cd. Recensenten zouden inderdaad misschien wat vaker achter hun geluidsinstallatie vandaan moeten komen.

Noordelijke klanken De ene kerstboom van onbekende Zweed is nog fraaier versierd dan de andere

ARJAN VAN DIJK www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

ARJAN VAN DIJK december 2010 2010 december

5 1 51

CD BESPREKINGEN koor

kamermuziek

ROBERT SCHUMANN

LUIGI CHERUBINI

Klavierwerke & Kammermusik, X

Requiem in c Kammerchor Stuttgart, Hofkapelle Stuttgart o.l.v. Frieder Bernius

Gordan Nikolitch, Daishin Kashimoto, Lise Berthaud, François Salque, Eric Le Sage

CARUS 83227 (SACD)

ALPHA 166

uigi Cherubini moet een handige jongen geweest zijn. Terwijl de Franse Revolutie woedde, was deze Florentijn op 35-jarige leeftijd al inspecteur aan het conservatorium van Parijs. Zijn contacten met Haydn en

Beethoven waren vol wederzijds respect, en in 1822 werd hij directeur van deze hogeschool. Behalve strijkkwartetten componeerde Cherubini kerkmuziek, waarvan zijn Requiem in c-klein het meest in het oor blijft springen. Deze donker geïnstrumenteerde dodenmis klonk voor het eerst in 1817 in de kathedraal van Saint-Denis tijdens een herdenkingsdienst voor Lodewijk XVI, die in 1793 de guillotine niet overleefde. Cherubini’s meesterwerk blijft lastig te plaatsen. Bij de openingsmaten komt kort een associatie met Verdi op, maar daar blijft het bij. Mozart is zeker niet ver weg, maar de muzikale halfgod uit Salzburg was veruit genialer en had vooral veel meer gevoel voor drama. In Cherubini moet Salieri postuum zijn meerdere erkennen, maar hoe dan ook: dit werk valt en staat met de uitvoering. Die is hier verdienstelijk en derhalve wat ‘under par’ voor Frieder Bernius. Prima vondst om een gregoriaanse schola de tractus te laten zingen, maar niet waarschijnlijk dat dat in de Parijse koningskerk ook zo ging.

Donkere dodenmis van Cherubini

et omslag van deze cd toont een schilderij uit 1857 van de destijds beroemde schilder Waldmüller met de drie gratiën in Victoriaanse gedaante. Die vlag dekt de lading voorbeeldig. De muziek en nog meer

de uitvoering ervan zijn toonbeelden van Duits-romantische evenwichtigheid, van een klassiek gevoel voor structuur, weliswaar overgoten met demonstratieve innigheid, maar altijd keurig in de plooi van de gevestigde bourgeoisie. Dit is muziek van, voor en door nette burgers die op beschaafde wijze de emoties willen laten vieren. Geen van de musici neemt het voortouw en de composities staan in deze uitvoering dichter bij de werken van Mendelssohn en Brahms dan bij de grillige, turbulente pianostukken van de jonge Schumann. Die aanpak is verfrissend. Nu eens niet het Pianokwintet en het Pianokwartet als verkapte pianoconcerten of als de voortzetting van een wilde jeugd. De musici zijn gepokt en gemazeld in de kamermuziek. Als ze elkaar al opzwepen, doen ze dat eerder in de richting van grotere introvertie dan van enorme uitbundigheid. De grootse extase van de vertrouwde uitvoeringen is gebleven, maar deze is het resultaat van een alsmaar toenemende verinnerlijking. Op het niveau van deze musici klinkt die nieuwe aanpak volstrekt vanzelfsprekend.

Schumanns kamermuziek krijgt een nieuwe aanpak

EMANUEL OVERBEEKE

ARJAN VAN DIJK

kamermuziek

AUGUST KLUGHARDT

ANTONÍN DVORÁK

Piano quintet, String quintet

String quartets G major op. 106 & F major op. 96 ‘American’

Leipziger Streichquartett, Olga Gollej, Julian Steckel

Pavel Haas Quartet

MDG 307 1652-2

SUPRAPHON SU 4038

eeft u ooit van August Klughardt (1847-1902) gehoord? Nee? Ik ook niet. Hoe onterecht! Deze Duitse romanticus was misschien niet innoverend, maar wat is zijn muziek mooi! En plezierig om

naar te luisteren! Wat kunt u verwachten? Een heerlijk potje smachtende Schubert, vermengd met energieke Brahms en (voornamelijk) rustig voortkabbelende (ik bedoel het niet negatief!) Mendelssohn. Gek genoeg doet zijn muziek mij ook denken aan Nederlandse componisten zoals Van Bree (diens Allegro voor vier strijkkwartetten komt bijna om de hoek kijken) en Röntgen. Zowel het Pianokwintet als het Strijkkwintet is betoverend mooi, ook al is het ene iets virtuozer dan het andere; de grommende cello maakt de boel lekker spannend. De uitvoering kan niet mooier. Niet beter. Niet romantischer. Gewoon ouderwetse perfectie ten voeten uit.Van de Leipziger wisten we het al, maar de pianiste Olga Gollej is voor mij een ware ontdekking. Het is guur buiten, de winter komt eraan. Daar kunnen wij niets aan doen. Maar aan de sfeer thuis des te meer. Zet de kachel aan en de cd op.Wedden dat u er ook verliefd op wordt? Kopen!

De kachel aan, de cd op

BASIA JAWORSKI december 2010 2010 5 2 december 52

et spel van het Tsjechische Pavel Haas Kwartet is vol Slavisch vuur en weemoed. Dat komt wel bijzonder tot uiting wanneer er twee kwartetten van Dvorák op de lessenaars van de musici staan.Diens beroemde

‘Amerikaanse’ Kwartet opus 96 en het twee jaar later gecomponeerde en minder bekende Strijkkwartet in G opus 106 staan bol van Slavische, meeslepende warmbloedigheid en couleur locale. Neem het Strijkkwartet opus 106, een aantrekkelijk werk vol heftige stemmingswisselingen. De twee jonge vrouwen en twee jonge mannen van het Pavel Haas Kwartet brengen deze verscheidenheid aan emoties goed over, hun spel is soms fluisterzacht, dan weer vol woeste passie. Mooi is het langzame deel, dat als een weemoedig kerstlied begint; Dvorák heeft dit kwartet in 1895 vlak voor kerst voltooid. In het daaropvolgende ‘Molto vivace’, een soort boerendans, spatten de vonken ervan af. De zelfbewustheid waarmee de jonge musici beide kwartetten spelen (let op de voortreffelijke altviolist!) bewijst weer eens dat het Pavel Haas Kwartet een ensemble is vol warme passie en muzikale drift. Ideaal in deze prachtige kamermuziek.

Warme passie en muzikale drift in Dvoráks kwartetten

DORON NAGAN

CD BESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

ENESCU, KURTÁG, RAVEL, E.A. Kopatchinskaja Rapsodia

MARIJN SIMONS

Patricia & Emilia Kopatchinskaja, Viktor Kopatchinsky, Mihaela Ursuleasa

Simons conducts Simons

NAÏVE V 5193

QUINTONE Q 10004

e maakt momenteel een stormachtige carrière door, de violiste Patricia Kopatchinskaja, al dan niet in het gezelschap van de Turkse componist en pianist Fazil Say. Dat is natuurlijk het resultaat van een aantal jaren

hard werken, maar ook het gevolg van een speling van het lot. Was het immers niet een krantenknipsel, getiteld ‘Hoofdstad zoekt muzikaal talent’, dat haar vader Viktor Kopatchinsky, werkend op het Moldavische platteland, letterlijk aan kwam waaien, waarna hij het leven aldaar abrupt verruilde voor een bestaan in de hoofdstad Kishinev? Alsof hij van tevoren kon bedenken dat hij ooit een van ’s werelds beste cimbalomspelers zou worden, die met zijn ensemble Rapsodia zo’n driehonderd keer per jaar zou optreden. De titel van deze cd is dan ook niet zomaar gekozen: de inhoud van het programma dat dit ‘goedlopend familiebedrijf’ ons voorschotelt, is minstens even afwisselend als het genre rapsodie volgens menig muzikaal woordenboek zou moeten zijn. Een wervelende show met volksmuziek dan wel op volksmuziek geënte composities van onder meer György Kurtág, George Enescu en Maurice Ravel, die zo bol staat van de energie dat het jammer is dat er slechts één cd mee is gevuld.

Wervelende show bruist van de energie

ANDREW VAN PARIJS

Simons Ensemble o.l.v. Marijn Simons

en smiley in een chatprogramma. Het Roemeense woord voor bosbessen. Een Chinees verkeersbord in LA. De Nederlandse componist Marijn Simons staat open voor inspiratie uit onverwachte hoeken.

Het spoort hem aan tot composities waar de verbeeldingskracht van afspat, zo blijkt uit deze geweldige cd. Hij heeft zijn eigen Simons Ensemble in het leven geroepen, dat onder zijn leiding deze stukken bewonderenswaardig perfect, met swing, humor, nostalgie en waar het moet aanstekelijke gekte uitvoert. Voor wie nooit van Marijn Simons heeft gehoord: hij viel op als vioolspelend en componerend wonderkind en wist zijn werk als tiener al te slijten bij grote orkesten als het Rotterdams Philharmonisch en het Los Angeles Philharmonic. Hij is nu 28 en wonderkind af. Hij dirigeert (onlangs nog Madama Butterfly van Puccini), componeert, speelt viool (als concertmeester in het Orkest van Aken) en heeft nu dus zijn eigen ensemble. Midden in de muziekpraktijk staan, zoals een eeuw geleden de meeste componisten deden, blijkt nog altijd te werken. Dit is muziek waar kleur, plezier en bezieling uit spreekt.Van harte aanbevolen.

Swing, humor, nostalgie en aanstekelijke gekte

DIMITRI VAN DER WERF

kamermuziek

FERDINAND RIES

ANTON BRUCKNER, HANS ROTT

Fluitkwartetten

Strijkkwartetten

Oxalys

Israel String Quartet

FUGA LIBERA FUG 576

QUINTONE Q 10002 (SACD)

e componist Ferdinand Ries had dubbel pech. Hij werd veertien jaar na Beethoven in Bonn geboren en hij raakte ook nog bevriend met de man die voor iedere muziekliefhebber het gesprek van de dag was.

Hij werkte als secretaris en kopiist voor Beethoven, maar schreef ondertussen zelf ook een aardig oeuvre bijeen: acht symfonieën, 26 strijkkwartetten, negen pianoconcerten en meer. Het is repertoire dat doorgaans in de kelders van de muziekgeschiedenis figureert, al was het alleen maar omdat men de opmerking van Beethoven dat Ries hem ‘te veel imiteerde’ voor waar heeft aangenomen. Alleen de zes kwartetten voor fluit, viool, altviool en cello staan wel eens op het programma, omdat ze in de fluitliteratuur een belangrijke plek innemen. Het Brusselse ensemble Oxalys heeft nu alle zes op een dubbel-cd gezet. Een buitengewone aanwinst voor de fluitliefhebbers. De kwartetten opus 145 zijn wel vaker aan de cd toevertrouwd, maar nog niet eerder in combinatie met de drie destijds ongepubliceerde kwartettenWoO 35. Deze lijken meer op persoonlijke studies, maar het ensemble met de fluitistToon Fret in de hoofdrol speelt alles voorbeeldig en met een aangename schwung. Ook de Nederlandstalige toelichtingen zijn uitstekend.

Buitengewone aanwinst voor fluitliefhebbers

PAUL JANSSEN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

ruckner voltooide zijn Strijkkwartet in c-klein in 1862. Bijna een eeuw later werd het werk in première gebracht. Het Israel String Quartet heeft de compositie op zijn recente cd gezet in een uitvoering zonder soesa.

Er worden geen hoge toppen beklommen, van zwoegen en zweten lijkt nauwelijks sprake. Kalmte, zonder gezapigheid, ligt aan de basis van de interpretatie. Deze aanpak is prettig voor het ontspannen luistergenot en past bij dit opus van Bruckner, dat nog niet de diepgang bezit van zijn latere composities. Minstens zo interessant is het Strijkkwartet in c-klein van Hans Rott, een orgelleerling van Bruckner aan het Weens conservatorium in de jaren zeventig van de negentiende eeuw. Bruckner stak zijn bewondering voor zijn zestienjarige pupil niet onder stoelen of banken, roemde Rotts talent, charme en improvisatievermogen en beschouwde hem als zijn beste leerling. Rott, die slechts zesentwintig jaar is geworden, schreef het vijfdelige kwartet tussen 1878 en 1880. Ook in dit werk leggen de musici gezonde nuchterheid en welhaast ingehouden passie aan de dag.Wildebrasmaten en intens gestreken weemoed komen tot klinken in een welgemanierde spanningsopbouw.

Wildebrasmaten en intense weemoed

FREDERIKE BERNTSEN december 2010 2010 december

CD BESPREKINGEN orgel ss

kamermuziek dvd

THEO LOEVENDIE De nachtegaal e.a.

JOHANN SEBASTIAN BACH

LieuweVisser, Ensemble M, Reinbert de Leeuw, Dorothy Dorow e.a.

Die Kunst der Fuge

ATTACCA ATT 210122

RICERCAR RIC 303 (2 CD’S)

eze dvd is samengesteld ter ere van de tachtigste verjaardag van Theo Loevendie op 17 september. Geamuseerd en relativerend kijkt de tachtigjarige ons aan vanaf de omslag: ‘Wie doet me wat?’

Die houding spreekt ook uit zijn muziek en opvallend zijn de consistentie en de veerkracht. In de improvisaties van de meester, uit 1988 en 2009, is het hart van Azië uitgestort. Inmiddels zijn er jaren verstreken. Na zijn laatste solo legt Loevendie zijn saxofoon in het mandje van zijn rollator en schuifelt het podium af. Intiem en ontroerend en aandoenlijk zoals de musici achter hem vol liefde naar hem kijken. Even onvergetelijk is de bloedmooie opname van De nachtegaal uit 1982 met een zeer verzorgde, prachtig reciterende Lieuwe Visser (nog niet aangeraakt door de lolligheid die Kees van Kooten een kwarteeuw later in het verhaal zou leggen, ook geweldig) en al die goden uit het Ensemble M van dertig jaar geleden met Reinbert de Leeuw voorop. De opname van de Six Turkish folkpoems uit 1979 met Dorothy Dorow spant de kroon: zangeres en compositie zijn om verliefd op te worden. Dit werk staat op gelijke hoogte met de Folk songs van Luciano Berio.

Eerbetoon aan Theo Loevendie

Bernard Foccroulle

ie Kunst der Fuge (BWV 1080) van Johann Sebastian Bach is als geen ander werk een speelbal van speculaties en wetenschappelijke studies. Het zou Bachs laatste werk zijn geweest. Onderzoek leert dat hij

al in 1742 aan de cyclus was begonnen, deze in 1746 afrondde en tot kort voor zijn dood in 1750 nog aanvullingen en correcties aanbracht. Uiteindelijk telde het werk veertien plus twee fuga’s (Contrapunctus) en vier canons. De twaalfde en dertiende fuga verschijnen twee keer, de eerste keer ‘rectus’ en daarna gespiegeld (‘inversus’). Halverwege de veertiende fuga is de pen van Bach gestopt. Voor Bernard Foccroulle (de voormalige intendant van de Brusselse Munt) is dat geen probleem. Na de ‘onvoltooide’ speelt hij ook nog een eigenhandig voltooide versie. Die sluit bij het geheel aan alsof Bach het zo gewild zou hebben. Met Die Kunst der Fuge heeft Bach alle geleerde techniek van zijn tijd op een briljante manier klinkend gemaakt. De cyclus wordt door Foccroulle uitermate doorzichtig vertolkt op het prachtig klinkende orgel van Dominique Thomas in de Eglise réformée du Bouclier in Straatsburg. De gebruikte registraties staan keurig afgedrukt.

Prachtige opname van Die Kunst der Fuge

AAD ALBLAS

JURJEN VIS

piano

SCHUMANN, RACHMANINOV

MEL BONIS

Fantasie, opus 16; Etudes-tableaux, opus 39

La cathédrale blessée: Piano works

Alexander Drozdov

Veerle Peeters

QUINTONE Q 10008

ETCETERA KTC 1422

instens zevenduizend uur studeren op jonge leeftijd met intensieve begeleiding schijnt een voorwaarde te zijn om topmusicus te worden, las ik ergens. In Oost-Europa lukt dat aardig, waar jonge talenten

op ‘speciale muziekscholen’ drie keer per week ruim een uur privéles krijgen. Daar steken onze muziekscholen met groepslessen van veertig minuten – soms nog minder – schraal bij af. Onze topconservatoria zijn gelukkig stukken beter en trekken ook uit Oost-Europa studenten. Die blijven vaak na hun studie in Nederland hangen. Dat betekent een verrijking van ons muziekleven. Alexander Drozdov koos na het gerenommeerde Gnessin Instituut in Moskou voor een vervolgopleiding in Amsterdam. Hij studeerde er kort geleden af, gaf al meerdere door de pers goed ontvangen recitals en debuteert nu op cd. Een verrassende combinatie: Schumanns immer overrompelende Fantasie en Rachmaninovs door schilderkunst en poëzie geïnspireerde Etudes-tableaux, opus 39. Van Drozdov gaan we nog veel horen. Dit is subliem pianospel, onberispelijk beheerst, bevlogen, vol gevoel en opvallend nobel. Hij houdt zich verre van effectbejag en recht op zijn doel afgaand maakt hij veel indruk.

Van Alexander Drozdov gaan we nog veel horen

DIMITRI VAN DER WERF december 2010 2010 5 4 december 54

ij het smelten van de poolkappen aan het einde van de twintigste eeuw kwam ook het oeuvre van Mélanie Bonis (1858-1937) aan het licht. Een stichting die in 2000 is opgericht door haar achterkleindochter,

beijvert zich voor uitvoering en opname van haar werken. Deze cd is de vijftiende in de reeks. ‘Mel’ Bonis heeft een reusachtig en qua bezetting zeer afwisselend oeuvre nagelaten. Veel verschil is er overigens niet tussen Le songe (opus 180) en de Impromptu (opus 1). De oriëntatie van het titelwerk La cathédrale blessée doet denken aan Debussy’s La cathédrale engloutie. Bonis verwijst in deze compositie echter naar de kathedraal van Reims, die in 1915 door de Duitsers in puin is geschoten. Ook in Mélisande (opus 34) lijkt ze schatplichtig aan Debussy. Bonis’ melodiek, harmonische taal en vormbewustzijn zijn echter lichtjaren daarvan verwijderd. Zij vist in de vijver waar Chopin en Rachmaninov de toon aangeven; Debussy was daaruit al ruim voor 1890 verdwenen. Is het daarom niet interessant? Geenszins. Bonis schrijft pianistisch heel mooi en haar adem is breed. Als componiste nam ze de ruimte die ze als vrouw niet kreeg.

Pianomuziek van onbekende componiste Mel Bonis

JURJEN VIS

CD BESPREKINGEN piano

piano

FRÉDÉRIC CHOPIN

HANS OTTE

Ballades, Piano concerto no. 2

Das Buch der Klänge Ralph van Raat

Lise de la Salle, Staatkapelle Dresden o.l.v. Fabio Luisi

NAXOS 8572444

NAÏVE V 5215

e Nederlandse pianist Ralph van Raat bouwt bij het label Naxos een bijzondere discografie op. Welkome cd’s zijn het, met zelden opgenomen werken van hedendaagse componisten als John Adams,

Frederic Rzewski en Magnus Lindberg. Zijn jongste cd is een belangwekkende toevoeging aan de catalogus. Met zijn krachtige vertolkingskunst breekt Van Raat een lans voor de Duitse pianist, componist, dichter en radiopromotor Hans Otte (1926-2007), een bescheiden maar o zo belangrijke figuur in de recente Duitse muziekgeschiedenis. Als initiator van het festival Pro musica nova van Radio Bremen haalde hij in de jaren zestig en zeventig destijds nog onbekende Amerikaanse componisten als John Cage enTerry Riley naar Europa. Bovendien schreef hij zelf een even wonderlijk als omvangrijk oeuvre bijeen. Wonderlijk, omdat hij geheel zijn eigen weg ging. Zo ook in de tussen 1979 en 1982 geschreven ‘pianobijbel’ Das Buch der Klänge. De twaalf delen vormen een mix van Amerikaans minimalisme, Oosterse fijnzinnigheid, Messiaenachtige klankblokken en Oost-Europese spiritualiteit en waren daarmee hun tijd aardig vooruit.Van Raat speelt de even makkelijk aansprekende als lastig uit te voeren werken met gezag en zorgde bovendien eigenhandig voor de informatieve toelichtingen. Ook geschikt voor luisteraars die bang zijn voor hedendaagse muziek.

Hans Otte ging zijn eigen weg

PAUL JANSSEN

ise de la Salle is in 1988 geboren. Ondanks haar jeugd wordt haar spel gekenmerkt door een grote rijpheid. Geen andere pianist bouwt Chopins Ballades zo spannend traag op om de espressivo-uitbarstingen nog

overrompelender te doen uitkomen. Deze aanvankelijke bedachtzaamheid, de contemplatie die dit spel zo sterk karakteriseert, verzandt nergens in lege, spanningsloze retoriek. Steeds zijn zin en zeggingskracht voorhanden. Maar ook passagewerk, polyfonie en harmonische kleur komen overtuigend uit de verf. Dat hetTweede pianoconcert eveneens met grote inspiratie en poëtische kracht tot klinken wordt gebracht, is na de Ballades geen verrassing. Het Maestoso klinkt breed, soeverein en bezit tevens de lichte kwaliteit van een virtuoze improvisatie. In het Larghetto valt ook op hoe natuurlijk Lise de la Salles muzikaliteit is.Nergens hapert haar artistieke adem,nergens doet ze Chopins sensibele wereld geweld aan. De Finale vat haar indrukwekkende prestatie nog eens samen: voorbeeldige sierlijkheid en verfijnd drama vermengen zich tot een weldadig geheel. Het doet haast vergeten hoe goed de Staatkapelle Dresden onder leiding van Fabio Luisi begeleidt en hoe sterk de ensemblecultuur van dit orkest is. Een prachtige cd, die ook opnametechnisch aan de hoogste moderne eisen voldoet.

Indrukwekkende prestatie van jonge pianiste

WILLEM VELDHUIZEN

piano

ROBERT SCHUMANN Davidsbündlertänze, Kinderszenen, Sonata in G minor

FRANZ SCHUBERT

Angela Hewitt

Steven Osborne, Paul Lewis

HYPERION CDA 67780

HYPERION CDA 67665

Piano duets

ngela Hewitts opname van alle belangrijke klavierwerken van Bach is wel omschreven als ‘een van de gloriemomenten uit de opnamegeschiedenis van onze eeuw’. Maar we kunnen deze pianiste allang

niet meer exclusief met de barok en met Bach in het bijzonder associëren. Ze speelt met evenveel verfijning Chabrier, Ravel, Messiaen en Chopin, om maar enkele voorbeelden te noemen. Deze cd is geheel gewijd aan Robert Schumann. Angela Hewitt kiest voor een grillige, speelse aanpak, vol verrassingselementen, fraaie tempovrijheden en grote contrasten.Toch blijft haar interpretatie altijd stijlvol en technisch hoogstaand. Na de verrukkelijke, delicate Kinderszenen verrast zij in de Davidsbündlertänze met groots orkestraal spel. Ze heeft alles in huis om Schumanns extreem grillige scherzonatuur recht te doen. En zo klinkt er een danssuite die amper concurrentie te duchten heeft. De Sonate in g-klein, een hyperintensief werk dat soms haast uit zijn voegen dreigt te barsten, houdt Hewitt strak in de hand. De notenmassa’s blijven parelen en de vele tussenstemmen blijven steeds hoorbaar, zelfs in de voortrazende presto-passages. Eusebius en Florestan kunnen elkaar de hand schudden. Dit is Schumann-spel dat staat als een huis en dat lang mee zal gaan.

Deze Schumann staat als een huis

WILLEM VELDHUIZEN www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

inds de kleine Mozart en zijn zusje Nannerl Europa vertederden door samen onderhoudende quatre-mainswerken te spelen, is schrijven voor piano vierhandig iets wat vele componisten op zijn minst eens

geprobeerd moesten hebben. Schubert componeerde zelfs een omvangrijk oeuvre voor piano vierhandig bij elkaar. Ruim veertig composities zijn overgeleverd. Hoewel hij vanaf zijn vroegste tot zijn laatste composities pianoduetten schreef, waren er twee pieken: de eerste in 1818, toen hij lesgaf aan de prinsessen Marie en Caroline Esterházy, de tweede na 1823, toen zijn vrienden op regelmatige basis Schubertiades organiseerden. Hoewel dit riekt naar vrolijke ‘huismuziek’, zijn vooral de werken uit die laatste periode, zoals de Fantasie in f (D 940) en het Rondo in A (D 951), het laatste werk dat hij voor deze bezetting heeft gemaakt, composities die fier naast de laatste sonates kunnen staan. De Engelse pianisten Paul Lewis en Steven Osborne spelen al enige jaren samen om dit ook bij het grote publiek bekend te maken. Nu hebben ze, gezeten achter een moderne Steinway, zes werken uit de jaren 1824-1828 opgenomen om hun kruistocht kracht bij te zetten. Het resultaat heeft maar twee woorden nodig: missie geslaagd.

Vierhandige kruistocht voor Schubert

PAUL JANSSEN december 2010 2010 december

555 5

CD BESPREKINGEN

Opera op wereldniveau

renaissance

Bernd Alois Zimmermann

DIVERSE COMPONISTEN

Die Soldaten

Cecus: Alexander Agricola and his contemporaries Graindelavoix o.l.v. Björn Schmelzer GLOSSA GCD P 32105

9 12 16 18 20 23 25 28 nov 2010

reserveren 020 625 5455 www.dno.nl

lexander Agricola was omstreeks 1500 een tijdgenoot van Josquin des Prez. Zijn Cecus non judicat de coloribus (Een blinde oordeelt niet over kleuren) vormt het uitgangspunt van deze cd, waarop onder meer

werken staan die worden geassocieerd met blinde musici. Daarmee verbonden zijn vragen over geheugen en improvisatie in de muziek. Hier horen we geen homogeen vocaal ensemble als het Hilliard. Graindelavoix werkt juist met zangers die een duidelijk van elkaar te onderscheiden timbre hebben. Ook de instrumentalisten vervullen een andere rol dan meestal in dergelijke muziek. Ze spelen niet gewoon met de vocale partijen mee, maar improviseren door het stemmenweefsel heen of ertegenin. Hoewel dit ook vroeger misschien de praktijk is geweest, zijn er weinig ensembles die het aandurven. De ervaring van Björn Schmelzer en de zijnen heeft geleerd dat het publiek er ook nog niet overal klaar voor is. Dus is het maar goed dat het Spaanse label Glossa de nek uitsteekt en de cd’s van Graindelavoix uitbrengt, met de zorgvuldige presentatie die zo’n bijzondere benadering verdient. Ook wie zweert bij Engelse vocale ensembles zou hier eens naar moeten luisteren.

Bijzondere benadering van renaissancemuziek

MARCEL BIJLO

renaissance

ALEXANDER AGRICOLA Missa In myne zyn Capilla Flamenca o.l.v. Dirk Snellings RICERCAR RIC 306

oen keizer Karel V met zijn hele hofhouding van Brussel naar Madrid verhuisde, nam hij ook een groep musici mee. Deze zou de naam Capilla Flamenca krijgen en een van de leden was Alexander Agricola.

Het is dus niet zomaar dat Dirk Snellings zijn Leuvense ensemble heeft genoemd naar de Vlaamse kapel aan het Spaanse hof van Karel V. De Capilla Flamenca houdt zich intensief bezig met het zestiende-eeuwse repertoire van componisten uit de Nederlanden, dat door heel Europa circuleerde. Op deze cd staat een mis die Agricola heeft gebaseerd op zijn eigen driestemmige chanson ‘In myne zyn’, een van de zeldzame miscomposities gebaseerd op een Nederlandstalig chanson. Daarnaast vinden we andere chansons en motetten, zoals altijd bij dit ensemble met de grootst mogelijke zorg geselecteerd en prachtig uitgevoerd. Capilla Flamenca heeft op diverse labels soortgelijke portret-cd’s gewijd aan componisten en is nu onder contract bij het (Waalse!) fijnproeverslabel Ricercar. Daar kan de werkwijze worden voortgezet, want er zijn nog tal van componisten, bekend en iets minder bekend, aan wie Capilla Flamenca zo’n fraaie cd zou kunnen wijden. Deze is weer een parel aan de toch al zo rijke kroon van dit ensemble.

Een parel aan de kroon van de Capilla Flamenca

Foto: Hans van den Bogaard

MARCEL BIJLO

barok

GIOVANNI BONONCINI

ALESSANDRO SCARLATTI Nisi dominus, Salve regina

Barbara ninfa ingrata

Solisten, Concerto de’ Cavalieri

Cyril Auvity, L’Yriade

o.l.v. Marcello Di Lisa

RAMÉE RAM 1006

CPO 777 476-2

iovanni Bononcini was een van de productiefste componisten op het gebied van de wereldlijke cantate. Hij schreef er liefst 283, veel meer dan zijn grote concurrent Händel, maar in tegenstelling tot

‘il caro Sassone’ (Händels bijnaam in Italië) is Bononcini enigszins in de vergetelheid geraakt. En dat terwijl tijdgenoten, en niet de minsten, zijn cantates hoger aansloegen dan die van Händel. Hoog tijd voor rehabilitatie dus, en Cyril Auvity maakt met zijn ensemble L’Yriade een goed begin.Van de 283 cantates kennen we er dankzij deze cd nu in ieder geval vier en zoals ze worden uitgevoerd door dit ensemble wil ik de andere 279 ook wel horen. Opmerkelijk trouwens dat Bononcini ze voor tenor heeft gecomponeerd. Dit stemtype was in Italië bepaald niet hip. In Frankrijk juist wel, maar daar hadden ze weer niet zoveel op met Italiaanse cantates. Cyril Auvity, die al vaak te horen was in Franse barokopera’s, heeft een prachtige stem en weet Bononcini’s schakeringen fraai over te brengen. Ook de instrumentale sinfonia’s zijn zeer de moeite waard. Het label Ramée, altijd in voor iets bijzonders, brengt met deze cd een prachtig eerbetoon aan een van die bijna vergeten barokcomponisten.

Prachtig eerbetoon aan vergeten barokcomponist

MARCEL BIJLO

lessandro Scarlatti is voor velen waarschijnlijk vooral de vader van het klaviergenie Domenico. Historisch gezien al belangwekkend genoeg, maar het doet hem hopeloos tekort. Deze Italiaanse componist

was actief in alle genres en speelde een belangrijke rol bij de vorming van Georg Friedrich Händel en diens evolutie op het gebied van het oratorium. Daarnaast componeerde Scarlatti ook zelf hemeltergend mooie religieuze muziek. Een van zijn zettingen van het Salve regina (hij maakte er vijf) is misschien bekend, maar dan houdt het al snel op. Het in 2003 opgerichte Concerto de’ Cavalieri probeert hier onder leiding van Marcello Di Lisa verandering in te brengen. Naast programma’s rond wereldlijke cantates en opera’s van Scarlatti wijden zij er een aan zijn religieuze muziek. Die staat nu op een wonderschone cd, de eerste van het gezelschap, die de sfeer van oude kathedralen zomaar uit de luidsprekers laat komen. Schitterend loepzuiver zingende solisten die geen franje nodig hebben om het mooiste uit de noten te halen, een stuwend instrumentaal ensemble en met Benedicta et venerabilis es zelfs een cdpremière. Het werk van Scarlatti is even melodieus als grillig, maar houdt je met deze opname wel op het puntje van de stoel.

De sfeer van oude kerken schalt uit de luidsprekers

PAUL JANSSEN

barok

DIVERSE COMPONISTEN

PURCELL, BLOW

Parole e querele d’amore

Odes & songs

Agnès Mellon, DominiqueVisse, Ensemble Barcarole

Carlos Mena, Damien Guillon, Ricercar Consort o.l.v. Philippe Pierlot

ZIG-ZAG TERRITOIRES ZZT 101001

MIRARE MIR 109

gnès Mellon en Dominique Visse behoren tot de eerste generatie Franse zangers die samen met William Christie de Franse barokmuziek stevig op de kaart heeft gezet. Tegenwoordig is Dominique Visse

overal ter wereld op de operapodia te vinden en heeft Agnès Mellon haar eigen Ensemble Barcarole, waarmee ze de meest uiteenlopende muziektheatrale projecten realiseert.Voor deze cd met Italiaanse madrigalen zijn ze weer eens samen de studio in gegaan.We horen werken van Monteverdi, maar ook van minder bekende componisten als Giovanni Felice Sances,Tarquinio Merula en Marco da Gagliano. Carissimi kennen we vooral als oratoriumcomponist, maar hij heeft zich ook met wereldlijke zaken beziggehouden. Het zal niet verbazen dat de liefde het hoofdthema van dit programma is − over iets anders werd in de barok ook nauwelijks gezongen − maar aan de titel van de cd is al te zien dat de liefde verschillende gedaantes kent. Het kamerduet of tweestemmig madrigaal was hiervoor het ideale voertuig. De bijna op gelijke hoogte zingende stemmen kunnen naar hartenlust om elkaar heen kronkelen, maar elkaar ook flink bekvechten. De uitersten worden door Mellon enVisse overtuigend gerealiseerd, op het stevige fundament van de continuospelers van Barcarole.

Naar hartenlust beminnen en bekvechten

MARCEL BIJLO www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

eze cd begint met een lange elegie van John Blow, geschreven naar aanleiding van de dood van zijn leerling Henry Purcell. Purcells dood was een schok. Hij was pas 36 jaar oud, en Blow wijdde dan ook zijn

mooiste noten aan zijn veel beroemdere leerling. Het werk is gecomponeerd voor twee countertenors, twee blokfluiten en continuo. Deze combinatie komen we ook bij Purcell veel tegen, misschien omdat zowel stemtype als instrument melancholiek kan klinken. Het Engelse woord voor blokfluit is ‘recorder’, en dat heeft niets met opnameapparatuur te maken maar komt van het werkwoord ‘to record’, dat kwelen betekent. De cd bevat naast Blows werk allerlei liederen van Purcell waarin blokfluiten soleren. De prachtig zingende Carlos Mena en Damien Guillon doen haast vergeten dat we hier géén Engelse zangers horen zoals meestal in dit repertoire. Zij zijn wel countertenors uit de Engelse school, die veel minder macho is dan de Amerikaanse, waartoe bijvoorbeeld David Daniels behoort. Andreas Scholl en Philippe Jaroussky hebben iets van beide stijlen. Mena en Guillon krijgen prachtig tegenspel van het Ricercar Consort en er klinken ook een aantal instrumentale stukken van Purcell. Een wondermooie cd.

Melancholieke muziek van Purcell en Blow

MARCEL BIJLO december 2010 2010 december

5 57 7

CD BESPREKINGEN barok

barok

DIVERSE COMPONISTEN

JOHANN ROSENMÜLLER Beatus vir: motets et sonates

Et la fleur vole: Airs à danser et airs de cour autour de 1600

Raquel Andueza,Wolf Matthias Friedrich, Gli Incogniti o.l.v. Amandine Beyer

Les Musiciens de Saint-Julien o.l.v. François Lazarevitch

ZIG-ZAG TERRITOIRES ZZT 100801

ALPHA 167

ohann Rosenmüller (1619-1684) was aanvankelijk werkzaam in Leipzig. Hij componeerde in de door Heinrich Schütz ontwikkelde Duits-Italiaanse stijl. Schütz was in Venetië bij Giovanni Gabrieli in de leer geweest en

had diens imposante meerkorige stijl in de Duitse kerkmuziek geïntroduceerd. Ook de muziek van Monteverdi was hem niet onbekend en hij componeerde de eerste, helaas verloren gegane, opera op Duitse tekst. Schütz was tijdens een bezoek aan Leipzig in 1645 vol lof over de jonge Rosenmüller. Maar in 1655 moest deze de stad verlaten omdat hij daar werd beschuldigd van kindermisbruik. Hij vestigde zich in Venetië en veranderde zijn naam in Giovanni Rosenmiller. Hij was er al eerder geweest en kende alle geheimen van de Venetiaanse stijl. Het ensemble Gli Incogniti voert op deze cd klein bezette kerkmuziek en instrumentale sonates van hem uit. De sopraan Raquel Andueza en de bariton Wolf Matthias Friedrich zingen prachtig en laten de Italiaanse invloed goed uitkomen. Die horen we niet alleen in Rosenmüllers kerkmuziek, maar ook in zijn sonates, waarin overigens ook Franse invloed doorklinkt. Amandine Beyer heeft een mooie, afwisselende selectie gemaakt uit Rosenmüllers oeuvre. Het ensemble speelt gedreven en weet van tempo maken.

Muziek van een Duitser in Venetië

MARCEL BIJLO

ok amusementsmuziek verdient serieuze aandacht en de best mogelijke uitvoering. Dat is het idee achter het ensemble Les Musiciens de Saint-Julien. Net als op de twee eerdere cd’s worden we ook op deze

derde wat dat betreft niet teleurgesteld. Dansmuziek uit de verzameling Terpsichore van Michael Praetorius, in Frankrijk zeer populair, wordt afgewisseld met heerlijke, vederlichte Franse liedjes die aanleunen tegen volksmuziek. Frankrijk kent wat dat betreft een onuitputtelijk repertoire. Je komt in de Franse traditionele muziek nog steeds veel liedjes tegen die ooit een rol hebben gespeeld aan het hof. Omstreeks 1600 lagen volks- en hofmuziek nog dicht bij elkaar. Dat zou onder Lodewijk XIV grondig veranderen, maar onder zijn opvolger Lodewijk XV bloeide de ‘musique champêtre’ aan het hof weer helemaal op. De sopraan Annie Dufresne heeft precies het juiste timbre voor deze muziek: eveneens vederlicht en ongecompliceerd. De instrumentalisten, op fluiten, gamba’s, doedelzakken, tokkelinstrumenten en slagwerk, sluiten zich naadloos aan bij deze sfeer. Goed nieuws: in april zal het ensemble met dit programma door Nederland reizen. Iets om naar uit te zien in de donkere dagen die we nog voor de boeg hebben.

Lichte Franse liedjes voor donkere dagen

MARCEL BIJLO

barok

DIVERSE COMPONISTEN Il canto delle dame

JOHANN SEBASTIAN BACH

María Cristina Kiehr, Concerto Soave o.l.v. Jean-Marc Aymes

Cello suites

AMBRONAY AMY 025

RAMÉE RAM 1003 (2 CD’S)

et barokfestival in het Franse Ambronay stond in 2008 geheel in het teken van vrouwelijke componisten.Vorig jaar verscheen op het eigen label van het festival al een cd met werk van Barbara Strozzi en nu is er een

tweede met behalve composities van Strozzi ook muziek van onder anderen Francesca Caccini en Caterina Assandra. Componerende vrouwen zijn er door de hele geschiedenis heen geweest maar ze waren niet altijd in staat om hun werken gepubliceerd te krijgen. In Italië zien we in de zeventiende eeuw echter een groeiend aantal vrouwelijke componisten die hun werk konden uitgeven.Vaak waren ze zelf zangeressen en hun muziek is dan ook perfect voor de stem geschreven. De Argentijnse María Cristina Kiehr was met dit prachtige programma al in 2006 te horen tijdens het Festival Oude Muziek en ze maakte toen diepe indruk. Met haar heldere, strakke manier van zingen benadrukt ze de virtuositeit van deze muziek, maar ze schuwt de dramatiek geenszins.Vooral Barbara Strozzi haalt in haar cantates het onderste uit de kan en Kiehr weet uitstekend raad met al die snel wisselende emoties. Daarbij wordt ze subliem ondersteund door de instrumentalisten van Concerto Soave. Een cd vol ontdekkingen.

Dramatiek van vrouwelijke componisten

MARCEL BIJLO december 2010 2010 5 8 december 58

Dmitry Badiarov

o’n twee jaar geleden verraste de Vlaamse oudemuziekspecialist Sigiswald Kuijken met een opname van Bachs fameuze cellosuites gespeeld op de violoncello da spalla. Hij was er na diepgaand onderzoek,

deels in samenwerking met zijn leerling Dmitry Badiarov, van overtuigd dat Bach de suites voor deze ‘schoudercello’ heeft gecomponeerd. Het instrument hangt met een band om de nek en wordt tegen de schouder gedrukt als was het een uit de kluiten gewassen viool. Hiermee zouden problematische passages veel makkelijker speelbaar zijn, zo luidde een van de argumenten van Kuijken. Dmitry Badiarov speelt de suites op deze cd nu ook op de violoncello da spalla, en wel op een door hemzelf vervaardigd instrument dat uitstekend klinkt. Ook hij betoogt uitgebreid waarom Bach juist voor dit instrument heeft gecomponeerd. Een van zijn voornaamste redenen is dat Bach een instrument als dit, gebouwd door Johann Christian Hoffmann, in huis had. En hoewel Badiarov de favoriete opnamen van Casals en Rostropovitsj niet opeens van de troon stoot, slaagt hij erin een even mooie als overtuigende vertolking te realiseren. Licht, dansant en toch statig en voornaam. En dat is uiteindelijk de belangrijkste troef die deze Russische cellist in handen heeft.

Bachs cellosuites op een schoudercello

PAUL JANSSEN

CD BESPREKINGEN barok

barok

PERGOLESI, SCARLATTI, LEO

BUXTEHUDE, WECKMANN

Musica sacra

Membra Jesu nostri, Laudate pueri Dominum, Kommet her zu mir alle

Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini

Solisten, Fretwork & The Purcell Quartet

NAÏVE OP 30507 (3 CD’S)

CHANDOS CHAN 0775

it is in alle opzichten een aantrekkelijke uitgave. Drie cd’s van Concerto Italiano zijn onder de titel Musica sacra opnieuw uitgebracht in één box, met de oorspronkelijke boekjes. Iedere cd bevat een apart genre:

Stabat mater, Salve regina en Missa. Pergolesi is op alle drie de belangrijkste componist, zijn Stabat mater is met afstand het bekendste werk, maar ook Alessandro Scarlatti is goed vertegenwoordigd. Hij heeft voor exact dezelfde bezetting een aangrijpend Stabat mater gecomponeerd. Dit moet model hebben gestaan voor het werk van Pergolesi, maar heeft het niet tot de status van tranentrekker gebracht. Op de cd’s met missen horen we van zijn hand een feestelijke mis voor kerstavond. Ook de Missa romana van Pergolesi is een ontdekking, net als de wel zéér wereldse toonzetting van het Salve regina van Leonardo Leo. De uitvoeringen zitten vol verrassingen en dramatische accenten. Pergolesi’s Stabat mater klinkt hierdoor echt als nieuw, met een verbazingwekkend langzaam openingsdeel en in andere delen juist een veel sneller tempo dan we gewend zijn.Bij zo’n overbekend werk vallen die verschillen natuurlijk extra op, maar in de andere stukken horen we dezelfde aanpak. Dit is een geweldige cd-box voor de kerstdagen!

Geweldige cd-box voor de kerstdagen

MARCEL BIJLO

embra Jesu nostri, de cyclus van zeven overdenkingen bij het lichaam van de gekruisigde Jezus, is niet zomaar een werk van Buxtehude, zoals Emma Kirkby, Michael Chance en Peter Harvey

niet zomaar wat solisten zijn. En zo lijkt deze uitvoering, waarbij zowel aan het programma als aan de personele bezetting nog enkele namen zijn toegevoegd, al bij voorbaat een succes.Waarom ook niet? Een goedgeschoolde stem kan jaren mee en eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de stemmen van deze grote drie met de jaren aan volheid hebben gewonnen. Met de ervaring zit het dus wel goed, temeer omdat de serie Buxtehude-cantates waar The Purcell Quartet in samenwerking met Kirkby, Chance, Daniels en Harvey aan werkt, goede kritieken oogst. Bevat deze cd dan nog wel verrassingen? Zeker, want hoewel het grootste deel van de speeltijd is gewijd aan Buxtehude, is de cantate ‘Kommet her zu mir alle’ van Matthias Weckmann veel meer dan een bonustrack. Baspartijen met een omvang van ruim twee octaven en een veelheid aan coloraturen zijn niet van alledag en vormen in die zin ook voor de bariton Peter Harvey een delicatesse, die wij uiteraard graag met hem delen.

Gelouterde stemmen in cantates van Buxtehude

ANDREW VAN PARIJS

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH

Missae breves BWV 233 & 236

JOHANN SEBASTIAN BACH Cantatas, vol. 18

Solisten, Pygmalion o.l.v. Raphaël Pichon

Solisten, Monteverdi Choir, English Baroque Soloists o.l.v. Sir John Eliot Gardiner

ALPHA 170

SOLI DEO GLORIA SDG 174

e vier korte missen van Bach hebben decennialang nauwelijks aandacht gekregen, maar de laatste jaren mogen ze niet klagen. Cd-kopers kunnen al kiezen tussen vertolkingen van onder meer

Herreweghe, Junghänel en Koopman. Gezet naast deze heren, is Raphaël Pichon met het Franse gezelschap Pygmalion bepaald niet de slechtste. Hij benadrukt een cruciale eigenschap van Bachs religieuze muziek voor kleine bezetting: de volstrekte versmelting van aardse en hemelse liefde. Zelden in muziek en in vertolkingen wordt de Heer toegezongen met zoveel fysieke energie en tomeloze zinnelijkheid. Deze missen, katholiek van tekst en protestants van compositietechniek, krijgen de swingende kracht van een buitenWest-Europese eredienst, vooral in het Kyrie en het Gloria. In de overige, rustiger delen horen we muziek, gezongen met een intensiteit, intimiteit en introvertie die dichter staan bij Bachs cantates dan bij zijn veel majestueuzere Hohe Messe. De solisten voegen zich zo goed naar deze aanpak dat ze nauwelijks opvallen, wat pleit voor het hoge niveau van alle deelnemende musici. Zo is de cd een waardig vervolg op Pichons eerdere opname van Bachs twee andere korte missen.

Energie en zinnelijkheid in Bachs korte missen

EMANUEL OVERBEEKE www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

e kersttijd in Leipzig was nooit meer zo feestelijk als in de jaren twintig van de achttiende eeuw, toen veel van Bachs kerkmuziek voor de eerste maal werd uitgevoerd tijdens de eredienst op de betreffende

zon- en feestdagen. Alhoewel... Tijdens zijn Bach-pelgrimage in 2000, waarbij John Eliot Gardiner alle geestelijke cantates op historische locaties uitvoerde en opnam, werd tijdens het feest van Driekoningen de Bach-stad aangedaan. In de Nikolaikirche, samen met de Thomaskerk het belangrijkste godshuis van de stad, klonk onder meer de cantate ‘Sie werden aus Saba alle kommen’ (BWV 65). Zonder twijfel een van de mooiste werken die deThomascantor ooit componeerde en het hoogtepunt op deze dubbel-cd. Na het grootse openingsdeel met complexe koorfuga’s volgen twee contrasterende aria’s zoals alleen Bach dat kan. De eerste introvert en sober, de tweede uitbundig en juichend met een ongekend rijke instrumentatie (hoorns, blokfluiten, oboe da caccia’s en strijkers).Gardiner en de zijnen musiceren consequent op het allerhoogste niveau. Helaas heeft de meester het zelf zo nooit gehoord en daarmee wordt in technisch opzicht de luister van drie eeuwen terug overtroffen. Hopelijk zou Bach ook content zijn geweest met deze interpretatie want dat zou het ultieme kerstgevoel impliceren.

Onovertroffen kerst met Bach en Gardiner

FRANS JANSEN december 2010 2010 december

CD BESPREKINGEN barok

JOHANN ROSENMÜLLER Lo Zuane tedesco

stile antico zingt

Lorenza Donadini, Javier Robledano Cabrera, Daniel Issa, Lisandro Abadie, Ismael González Arróniz, I Fedeli PANCLASSICS PC 10222

e Duitse componist Johann Rosenmüller (1617-1684) ontsnapte op 38-jarige leeftijd uit de gevangenis in Leipzig, waar hij vast zat op verdenking van ontucht met koorknapen. Er is ook niets nieuws onder

de zon... Via Hamburg kwam hij terecht in Venetië, waar hij vervolgens 25 jaar lang carrière maakte onder de naam Giovanni Rosenmiller. Hier wist hij op geraffineerde wijze de Duitse en Italiaanse muziek tot een synthese te smeden, wat hem tot een van de belangrijkste componisten van zijn tijd maakte. Het relatief jonge gezelschap I Fedeli is gespecialiseerd in muziek rondom de cornetto. Dit thans in onbruik geraakte blaasinstrument, ook wel zink genoemd, beleefde zijn glorietijd in de zestiende en zeventiende eeuw. Het bezat opmerkelijke kenmerken: het was van hout gemaakt, werd aangeblazen als een trompet maar bespeeld als een blokfluit. Daarbij had het een groot bereik, waardoor er veel virtuoos repertoire voor is geschreven. Op deze cd heeft het Zwitserse ensemble gekozen voor vocale en instrumentale hoogtepunten uit Rosenmüllers Italiaanse tijd waarbij telkens de zink een belangrijk aandeel heeft. Resultaat is een nauwkeurige reconstructie van het klankidioom in de Dogenstad uit de periode tussen Monteverdi enVivaldi.

Marco Borggreve

Zeventiende-eeuws Venetië herleeft

FRANS JANSEN

barok

MONTEVERDI, MARAZZOLI Combattimenti!

SACD HMU 807517

Le Poème Harmonique o.l.v.Vincent Dumestre

Puer natus est

Muziek uit de renaissance voor advent en kerst

Het vocaalensemble Stile Antico heeft voor haar nieuwe album renaissancemuziek geselecteerd die geschreven is voor de advent en de kerst. Centraal staat de prachtige kerstmis in zeven delen geschreven door Thomas Tallis (“Er is een kind geboren”). Zijn hemelse muziek wordt aangevuld met muziek van zijn Engelse tijdgenoten William Byrd, Robert White en John Sheppard. Deze uitgave is dit jaar onderdeel van de nationale campagne Aangenaam… Klassiek 2010. Schrijft u zich ook in op onze nieuwsbrief!

ALPHA 172

e Poème Harmonique combineert op deze cd twee uitersten. Monteverdi’s beroemde Combattimento di Tancredi e Clorinda wordt gekoppeld aan iets nieuws: La fiera di Farfa, een intermedio uit 1639

van Marco Marazzoli. Deze combinatie is niet toevallig, want het stuk, opgevoerd tussen twee aktes van een opera, is gebaseerd op Monteverdi’s werk. Een intermedio speelt zich vaak af op het marktplein onder het volk. In dit geval gaat het om kermisgasten die besluiten de strijd tussenTancredi en Clorinda na te spelen, uiteraard met veel verwijzingen naar Monteverdi. Maar het spektakel loopt voledig uit de hand. Bij Monteverdi gaatTancredi de strijd aan met een ridder die zijn geliefde Clorinda in vermomming blijkt te zijn. Pas als hij haar gedood heeft, herkent hij haar. Maar in Marazzoli’s versie snappen de spelers het verhaal helemaal niet en dit leidt tot allerlei verwikkelingen. In februari ging Le Poème Harmonique met deze productie op tournee door Frankrijk, en Vincent Dumestre twijfelde eraan of hij dit stuk, waarin ook visueel het nodige gebeurt, wel op cd moest zetten. Gelukkig heeft hij dat toch gedaan en zijn zangers en instrumentalisten maken er een groot feest van. Ook Monteverdi’s madrigalen krijgen een ideale uitvoering.

Marazzoli steekt de draak met Monteverdi

MARCEL BIJLO

harmoniamundi.com 2010 60 december Sinds kort ook op uw mobiel & iPhone

barok

opera

JOHANN SEBASTIAN BACH Cantatas, vol. 12

ANDRÉ-MODESTE GRÉTRY

Solisten, Monteverdi Choir, English Baroque Soloists, o.l.v. John Eliot Gardiner

Céphale et Procris

SOLI DEO GLORIA SDG 171 (2 CD’S)

RICERCAR RIC 302 (2 CD’S)

Solisten, Choeur de Chambre de Namur, Les Agrémens o.l.v. GuyVan Waas

ls het om de complete cantates van de Thomascantor uit Leipzig gaat, kunt u ruimschoots terecht, van ultra-budget tot full-price. We gaan hier de verrichtingen van anderen niet onder de loep nemen, maar

als alleen het allerbeste goed genoeg is voor u, zoekt u dan niet verder. Sinds 1990 is John Eliot Gardiner, dirigent en oprichter van het Monteverdi Choir en de English Baroque Soloists, Commandeur in de Orde van het Britse koninkrijk. Deel 12 van zijn Bach Cantata Pilgrimage uit 2000 demonstreert uitvoerig het gelijk van Queen Elizabeth II. Aan de orde zijn de acht cantates voor de 22ste en 23ste zondag na Trinitatis. Toegegeven, niet alle tweehonderd overgeleverde kerkcantates van Sebastian (zoals Bach door intimi werd genoemd) zijn even geniaal, maar voor deze zondagen uit het kerkelijk jaar lukte het hem kennelijk maar niet van zijn Olympus af te komen. De tekstruimte is helaas alweer bijna op, maar wilt u luisteren naar de hemel volgens Johann Sebastian Bach: ‘Wachet auf, ruft uns die Stimme’, het openingskoraal van de gelijknamige cantate, BWV 140. En dan nog een compliment aan de opnametechnici van Polyhymnia: subliem werk.

Bach kwam niet van zijn Olympus af

ARJAN VAN DIJK

ndré-Modeste Grétry was een van de meest geliefde Franse operacomponisten van de tweede helft van de achttiende eeuw. Het Franse publiek had genoeg gekregen van de ‘tragédie lyrique’ en

vermaakte zich kostelijk bij de komische opera’s van Grétry. Die handelden niet langer over Griekse goden of Perzische koningen maar over gewone mensen. Een opvoering van Pergolesi’s La serva padrona in Parijs had de Fransen de ogen geopend voor dit nieuwe genre. De Belgische klarinettist en dirigent GuyVanWaas brak al eerder een lans voor Grétry en hij doet dat ook hier weer op overtuigende wijze. Tijdens het laatste Festival Oude Muziek was hij te gast met zijn orkest en met de geweldige bariton Pierre-Yves Pruvot, die ook in deze uitvoering van Céphale et Procris een hoofdrol vervult. Grétry’s muzikale humor krijgt alle ruimte. Die humor ligt vaak wat onder de oppervlakte, wat dat betreft zou je Grétry een voorloper van Jacques Offenbach kunnen noemen. Het is mooi om van deze toch nog altijd wat ondergewaardeerde componist een aantal opera’s compleet op cd te hebben, zeker als ze worden uitgevoerd door GuyVanWaas met zijn voortreffelijke orkest en dito zangerscast.

Grétry’s muzikale humor krijgt alle ruimte

MARCEL BIJLO

opera

GIUSEPPE VERDI

VERDI, DONIZETTI, PUCCINI

Otello

The Italian tenor

Simon O’Neill, Gerald Finley, Anne Schwanewilms e.a., London Symphony Orchestra o.l.v. Sir Colin Davis

Vittorio Grigolo, Orchestra del Teatro Regio di Parma o.l.v. Pier Giorgio Morandi

LSO LIVE LSO 0700 (2 SACD’S)

SONY CLASSICAL 88697 752572 8

p papier ziet het er niet echt idiomatisch uit. Een Nieuw-Zeelandse tenor als Otello, een Duitse sopraan als Desdemona, een Canadese bariton als Iago en een Engels orkest onder een Engelse dirigent.

Mijn verwachtingen waren dan ook niet hooggespannen toen ik de nieuwe, in december 2009 in het Londense Barbican live opgenomen Otello ging beluisteren. Deels kwamen ze ook uit: Simon O’Neill heeft een iel, dun geluid. Nergens klinkt hij als een veldheer en in zijn liefdesduetten klinkt hij eerder monotoon dan lyrisch. Maar hij verving op het laatste moment Torsten Kerl en dan wil je veel door de vingers zien. Anne Schwanewilms is voor mij een regelrechte misbezetting. O ja, zij heeft een prachtige, romige sopraan, maar ik mis de onschuld, de angst, de liefde, de oprechtheid. Zij intoneert niet helemaal zuiver en heeft bovendien de nare gewoonte de tonen naar boven te trekken. Maar Gerald Finley maakt heel veel goed, wat een verrassing! Zijn bariton klinkt echtVerdiaans en hij kleurt en speelt met zijn stem dat het een lieve lust is. Alleen al voor hem zou ik de opname niet meer willen missen. Het LSO zet zeer ferm in.Wat een tempo voor een 82-jarige dirigent!

Otello live uit Londen

BASIA JAWORSKI www.klassiekezaken.nl WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

ittorio Grigolo (geboren in 1977 in Arezzo, Toscane) behoort tot de lucky few die niet alleen een mooie stem hebben en er goed uitzien, maar ook nog eens op het juiste moment op de juiste plek waren.

Hij werd een ‘overnight hit’ door als Alfredo in La traviata ‘op het station’ op te treden. Een tijdje geleden zong hij de Duca in de wereldwijd live uitgezonden Rigoletto uit Mantua, met Domingo in de hoofdrol. Als jong, beginnend zanger heb je nog niet voldoende repertoire opgebouwd en moet je je tot de bekendste aria’s beperken. Grigolo zingt ook aria’s waar hij nog lang niet aan toe is. Het meest geslaagd vind ik zijn Rinuccio uit Gianni Schicchi: hier is hij helemaal op zijn plaats. Hij klinkt natuurlijk, jeugdig en hij zingt met een knipoog. Heerlijk! Heel mooi vind ik ook ‘Quando le sere al placido’ uit Luisa Miller. Aan het eind laat hij een prachtig diminuendo horen, iets waarmee alleen de besten uit de voeten kunnen. ‘Una furtiva lagrima’ daarentegen vind ik iets te gekunsteld, maar met een zeer smachtend gezongen ‘Ecco la casa’ (uit Puccini’s Le villi) brengt hij mij helemaal in vervoering.

Jonge Italiaanse tenor is een hit

BASIA JAWORSKI december 2010 2010 december

CD BESPREKINGEN opera

opera dvd

RICHARD WAGNER

KRIS DEFOORT

Rienzi, der Letzte der Tribunen

The woman who walked into doors Claron McFadden, Jacqueline Blom, Dreamtime, Prometheus Ensemble o.l.v. Etienne Siebens

Torsten Kerl, Camilla Nylund, Kate Aldrich e.a., koor en orkest van de Deutsche Oper Berlin o.l.v. Sebastian Lang-Lessing; regie: Philipp Stölzl

FUGA LIBERA FUG 709 (2 CD’S)

UNITEL CLASSICA 101 521 (2 DVD’S)

oe beluister je een opera, geschreven voor een zangeres, een actrice (beiden vertolken dezelfde rol) en een videoscherm? In de toelichting staat dat op het scherm behalve videobeelden ook de namen

van de personages verschijnen die de wereld van de hoofdpersoon bevolken. Plus de woorden die zij uitspreken. Het is dan wel in het cd-boekje afgedrukt, maar je kan ze niet zien, net zo min als de bewegingen van de actrice en de zangeres. Ook de interactie, die zo belangrijk schijnt te zijn, wordt je ontnomen.Verwarrend? Ja, nogal. Maar met het libretto in de hand kan je een heel eind komen. Zeker ook omdat de muziek zo beeldend is. En omdat de door Jacqueline Blom gesproken tekst suggestief is en op een ingenieuze manier versmelt met de prachtige zang van Claron McFadden. Het libretto, over een aan alcohol verslaafde vrouw die jarenlang door haar man is mishandeld, volgt vrijwel letterlijk het gelijknamige verhaal van Roddy Doyle. De muziek is net zo schrijnend.Voornamelijk free jazz-achtig, maar ook Ierse folklore en klassieke muziek zijn nooit ver weg. Mede dankzij Dreamtime, Defoorts eigen jazz-combo, en het Prometheus Ensemble blijft het spannend, zelfs zonder de eigenlijk onmisbare beelden.

Eigentijdse opera vraagt om een dvd

BASIA JAWORSKI

at de Deutsche Oper in Berlijn lef heeft, bleek al in 2006 met Hans Neuenfels’ spraakmakende productie van Idomeneo. En begin dit jaar was het weer raak. Want het getuigt van moed in de voormalige

hoofdstad van het Derde RijkWagners vroege opera Rienzi te ensceneren in een pseudonazistische setting, met videobeelden die verwijzen naar de propagandafilms van Leni Riefenstahl. Wanneer men zich daarbij ook nog realiseert dat het werk Hitlers lievelingsstuk was en als inspiratiebron diende voor zijn verwerpelijke ideologie, dan geeft dat het geheel een extra macaber tintje. Blijkbaar is de tijd in Duitsland rijp voor dergelijke producties. De Romeinse tribuun annex dictator Rienzi weet aanvankelijk het volk voor zich te winnen om Rome zijn oude glans terug te geven. Uiteindelijk wordt hij door hetzelfde volk gelyncht wanneer tijdens de strijd te veel bloed vloeit. De regisseur Philipp Stölzl en de dirigent Sebastian LangLessing zijn erin geslaagd van dit verhaal een aangrijpende en huiveringwekkende voorstelling te maken die aanzet tot nadenken. Niet alleen over hoe het er in een fascistische dictatuur aan toe kan gaan, maar ook over de muzikale en maatschappelijke gedachtewereld van RichardWagner.

Wagners Rienzi in pseudonazistische setting

FRANS JANSEN

wereldmuziek

opera dvd

KAROL SZYMANOWSKI King Roger

Scott Hendricks, Olga Pasichnyk, John Graham-Hall,Will Hartmann, Wiener Symphoniker o.l.v. Sir Mark Elder; regie: David Pountney

ANTÓNIO ZAMBUJO

UNITEL CLASSICA 702808

WORLD VILLAGE WVF 479049

oed nieuws: muzikaal staat de Bregenzer opvoering van Krol Roger, een van de mooiste opera’s uit de vorige eeuw, op een zeer hoog niveau. Scott Hendricks (wat een acteur!) heeft het juiste timbre

voor Roger, Olga Pasichnyk zingt Roxana betoverend mooi, Will Hartmann is een overtuigende Pasterz en John Graham-Hall imponeert als Edrisi. DeWiener onder leiding van Sir Mark Elder spelen alsof hun leven ervan afhangt, maar misschien is dat ook zo? De beelden die de regisseur ons laat zien, zijn beangstigend, onrustig, overladen met erotiek en vooral bloederig. Aan het eind is iedereen dood. Moet dat? Blijkbaar wel, anders begrijpen we wellicht niet dat er een strijd gaande is tussen religie en hedonisme. Maar het staat noch in het libretto noch in de partituur. Ja, er broeit wat, onderhuids. En er zijn toespelingen, maar niet meer dan dat. Krol Roger is een symbolische parabel en het grootste effect bereik je dan door dingen juist níét te laten zien. Suggestie is meer dan genoeg. Er is maar één decor: alles speelt zich af op de trappen. Chapeau voor de zangers die daar overheen springen, rennen en dansen. En daarbij zingen. En, o ja: de belichting is bijzonder mooi.

Sterke muziek en bloederige beelden

BASIA JAWORSKI december 2010 2010 6 2 december 62

Guia

ehalve een succesvolle fadozanger en -componist is António Zambujo een hartstochtelijk pleitbezorger van de ‘cante alentejano’ uit de streek waar hij is opgegroeid. De Alentejo is een gebied in het

zuid-midden van Portugal dat in het noorden wordt begrensd door de rivier de Taag. De klarinet bracht António Zambujo als achtjarige naar het regionale conservatorium. Met familie en vrienden zong hij liederen van Amália Rodrigues, Maria Teresa de Noronha, Alfredo Marceneiro en anderen, en op zijn zestiende won hij een lokale fadowedstrijd. Na zijn klarinetstudie verhuisde António Zambujo naar Lissabon. Hij deed auditie voor de musical Amália, geregisseerd door Filipe La Féria, en groeide in de rol van Francisco Cruz, Amália’s eerste echtgenoot, uit tot een publieksfavoriet. In 2006 werd hij onderscheiden met de Amália Rodrigues Prijs. Op zijn vierde album Guia laat António Zambujo opnieuw horen waarom hij veelvuldig wordt geroemd om de diepgang in zijn muziek. Begeleid door gitaren en bas en soms een tuba of trompet is zijn warme stem de gids (‘guia’) in een wereld waarin fado en cante alentejano op subtiele wijze aan jazz en Braziliaanse bossa nova raken. Muziek die keer op keer verrast.

Een fadozanger die keer op keer verrast

CORNELL EVERS

Exclusief in de Aangenaam…Klassiek campagne:

de nieuwe titels van Lang Lang, Murray Perahia, Kurt Weill en Einaudi met veel meerwaarde! 2CD+ DVD

MET L BONNEN O’S VOORDEE 7 4 . L C R IN U E N DE HONDER

2CD

+D 2CD VD

TOPITEM Lang Lang Live in Vienna Deluxe Edition (2CD+Bonus DVD+booklet)

Johann Sebastian Bach Complete Piano Concertos Murray Perahia - piano (2CD)

€ 19,99*

€19,99*

Kurt Weill

Ludovico Einaudi

Die Dreigroschenoper Lotte Lenya, SFB Orchestra / Wilhelm BrücknerRuggeberg

Le Onde Ludovico Einaudi, piano

€ 9,99*

€9,99*

2CD+DV

€ 9,99

Maak kennis met Klassiek... Aangenaam...Klassiek presenteert 31 nieuwe toptitels van klassieke wereldsterren met honderden euro’s korting! Verkrijgbaar bij uw cd-speciaalzaak, (online) entertainmentwinkel en warenhuis. www.aangenaamklassiek.nl www.klassiekezaken.nl * Consumentenadviesprijs, Tijdelijk

verkrijgbaar en zolang de voorraad strekt

december 2010

foto Peter arno broer

column hans heg

Op YouTube circuleert een filmpje over Herbert von Karajan. In het kielzog van de Duitse troepen en in aanwezigheid van Winifred Wagner en andere nazi-aanhangers verovert hij in 1940 (kan ook 1941 zijn) Parijs met de ouverture tot Die Meistersinger von Nürnberg. Als een triomfantelijke veldheer staat hij voor de Berliner Philharmoniker. Het filmpje duurt slechts een paar minuten maar stemt uren tot nadenken. Zeker als je weet dat Clara Haskil in die tijd alles in het werk moet stellen om als Jodin aan de Duitsers te ontkomen. Eerst vlucht ze met het Orchestre National (waarin haar zusje Jeanne viool speelt) naar Rennes. Nadat de Duitsers ook het Noorden van Frankrijk hebben bezet, verhuist het hele orkest – met de opgejaagde Clara in hun midden – naar Zuid-Frankrijk. Daar wacht haar ander onheil. Het blijkt dat ze een hersentumor heeft.Een noodzakelijke operatie redt haar leven. Kort daarna is

64 december 2010

Monument voor Clara het lot haar wel gunstig. Op het nippertje weet ze ze boven zichzelf uitstijgen. En daarvan is gelukkig te ontsnappen aan een razzia. Dankzij vrienden en veel terug te vinden in de monumentale box die een visum voor Zwitserland. Haar biograaf Jérôme door Decca wordt uitgebracht naar aanleiding van Spycket: wat zouden we van haar lumineuze spel haar plotselinge dood in 1960 na een val van een hebben geweten als ze naar een concentrap op het Gare du Midi in Brussel. Het tratiekamp was afgevoerd? Bijna tragische einde van een even traginiets. Afgezien van een paar sche maar af en toe ook gloriniet erg karakteristieke euze carrière. In de Clara 78-toerenplaten met korte Haskil Edition zijn voor solowerken.Want hoewel het eerst alle (commercide in 1895 in Boekarest ële) opnamen gebundeld geboren Haskil al vroeg die ooit opWestminster, als wonderkind optrad, Decca, Philips en Deutkwam er van haar carrière sche Grammophon zijn aanvankelijk niet veel terecht. verschenen. Dit betekent dat Weinig engagementen, geen de Mozartconcerten KV 459 en geld, geen eigen vleugel. Bovendien 466 en het Derde van Beethoven in werd ze gehinderd door allerlei fysieke ongeverschillende versies zijn te beluisteren. Het makken, zoals een pijnlijke vergroeiing van haar d-klein concert van Mozart (KV 466) is zelfs vierruggenwervel. Pas na deTweedeWereldoorlog, ze maal aanwezig. UitWinterthur, Berlijn,Wenen en was de vijftig al gepasseerd, kwam haar carrière Parijs.Waarschijnlijk omdat ze nooit tevreden was. internationaal op gang. Mede dankzij een Haagse Als extra’s zijn een paar vooroorlogse Polydorimpresario, Johan Koning, en een platencontract uitgaven met werken van Soler, Pescetti en Haydn met Philips in 1951. Haar eerste opname met or- toegevoegd. Plus een nooit eerder op cd uitgekest maakte ze echter nog in Londen voor Decca, brachte versie van Schumanns Waldszenen uit dat de samenwerking niet continueerde. Dood- Londen – inclusief een flinke portie ruis. De latere zonde, want BeethovensVierde pianoconcert on- Philipsversie klinkt uiteraard veel beter. Als Scarder Carlo Zecchi is een wonder van schoonheid. latti- en Mozartvertolkster is Haskil echter uniek. Wat een briljant en sensitief spel.Wat een toucher. Zelfs als ze door matige orkesten als dat vanWinEn niet te vergeten die trillers, haar parels. De elf terthur of het Lamoureux-orkest wordt begeleid. sonates van Scarlatti uit 1950, bijna alle registraties van ‘haar’ pianoconcerten van Mozart, de completeVioolsonates van Beethoven plus een zestal van Mozart (met Arthur Grumiaux) en zeker de Abegg-variaties van Schumann behoren tot de ef hoogtepunten van haar discografie.Toch was clupasigina x e ze zelden tevreden over haar prestaties. op r de kijk vooiale 1 1 Hoewel ze haar instrument schijnbaar moeiSpecieding teloos beheerste (luister naar die briljante aanb Schumann, nooit meer overtroffen!), moest ze het regelmatig afleggen tegen haar nervositeit en onzekerheid. Misslagen of kleine vergissingen blemozart, beethoven, chopin e.a. ven dan ook niet uit. Mogelijk het gevolg van haar clara haskil edition Clara Haskil kwetsbare fysiek en door pijn of vermoeidheid aandecca 00289 478 2541 / 106 512 vkz getaste concentratievermogen.Maar als ze de geest kreeg en door haar partners werd opgestuwd kon

KRUISWOORD puzzel

door JAN PETER RAAT

16 18

Deze keer een ouderwetse muzikale puzzel:we hopen dat onze lezers aan de inhoud van de oplossing toekomen…

Verticaal

1 Duits romantisch componist

1 Speelt solopartij in een concert

5 Recensie

2 Eerbetoon 3 Nachtstuk

10 Opera van Verdi

4 Musical van Lloyd Webber.

11 Muziekinstrument

5 Figuur uit een opera van Mozart

13 Lage mannenstem

6 Russisch pianist/componist 7 Er nog bij

15 Ensemble van negen

9 Pools componist 12 Hoogste jongens/vrouwenstem

23 Poolse dans

16 Verlaagde toon

25 Jazzterm

17 Brits componist uit de 20e eeuw 19 Groot muzikaal theaterwerk

30 Duits romantisch componist

20 Altviool

31 Voornaam van een Ned.cellist

21 Oratorium van Händel

33 Legendarische pianist

22 Slaginstrument

36 Duits componist uit de 15e eeuw

24 Het Magnificat is een....

38 Faam

26 Figuur uit een opera van de Falla

39 Bekende dansvorm

27 Oostenrijks pianist

41 Opera van Händel

28 Bewerking van een eigen compositie

42 Klaagzang

29 Figuur uit een opera van Tsjaikowski 32 Middeleeuws muziekinstrument 34 Alarmtoon

35 Operacomponist

van Thomas Oliemans

37 Orkestwerk van Debussy

met dank aan Codaex

40 Moment

43 Vocale compositie

prijs winnaars

antwoord 16

Stuur uw oplossing met naam, adres en emailgegegevens voor 28 december 2010 aan: Vereniging Klassieke zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum. Onder de goede inzenders worden tien exemplaren verloot van de cd Mirages

44 Deel uit ballet van Khatsjatoerian

45 Bouwer van de “cellino”

26 Klassieke muziekvorm

18 Snaarinstrument

14 Treurig,zwaarmoedig (It.)

8 Amerikaans componist

Horizontaal

oplossing puzzel

Dhr. J.Traniello AMSTERDAM Mw.T. van Veldhoven ROZENDAAL Dhr./Mw. G.E. de Jeu LEIDSCHENDAM Mw. K. de Graaf OUDE TONGE Dhr./Mw. L. Jacobs ST-MICHIELSGESTEL Dhr./Mw. M.Tamminga PEIZE Mw. L. Leenstra WOUDENBERG Dhr. R. de Ridder HAARLEM Dhr. N.P. Munk DRIEBERGEN-RIJSENBURG Dhr./Mw. A.J. Evera DORDRECHT

Klassieke Zaken magazine nr.5 2010

antwoord S O L OO P T R E D E N www.klassiekezaken.nl

De prijswinnaars ontvangen de CD: Beau soir van Janine Jansen met dank aan Universal Music

december 2010

klassieke zaken specialisten

Winkels met een envelopje hebben postorderservice

ALKMAAR Klassika Z 

Canadaplein 11-13, 1811 KE 072-5280 131 | www.klassikaz.net | info@klassikaz.net

Almelo hilarius broekhuis 

Koornmarkt 24, 7607 HZ 0546-456717| www.boekhandelbroekhuis.nl klassiek@boekhandelbroekhuis.nl AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

Leusderweg 184-188, 3817 KE 033-4622222 | www.algemeneboekhandel.nl Algemene.boekhandel@wxs.nl AMSTELVEEN De Bijenkorf CD Afd.

Galerij 152, 1181 ZS 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

DEVENTER Plato Deventer 

Kleine Overstraat 33, 7411 JH 0570612539 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

De Woestijnroos 

Kleine Overstraat 30-32, 7411 JM 0570642491 | www.woestijnroos.nl | info@woestijnroos.nl

DRIEBERGEN CD Artline v.o.f. 

MAASTRICHT De Bijenkorf CD Afd.

Traaij 1-C, 3971 GB 0343521532 | www.cdendvd.nl | shop@cdendvd.nl

De Bijenkorf CD Afd.

vanLeest Klassiek  H. Boexstraat 12-14, 5611 AJ 040-2433970 | www.vanleestklassiek.nl

Charles Muziek 

Piazza 1, 5611 AE 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Weteringschans 193, 1017 XE 020-6265538 | charlesmuziek@planet.nl

Concerto 

Utrechtsestraat 54-60, 1017VP 020-6245467 | www.concerto.nu | inkoop@concerto.nu Music store 

Gelderlandplein 211, 1082 LX 020-6441696 | le-disque-dor@zonnet.nl

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Marktstraat 12, 7511 GD 053-4325210 | www.boekhandelbroekhuis.nl klassiek@boekhandelbroekhuis.nl

Plato Enschede 

Haverstraatpassage 54, 7511 EZ 0534316167 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

Kalverstraat 2-4, 1012 PC 020–6382525 www.fame.nl | info@fame.nl

Stationsstraat 131, 3851 ND 0341-552405 | www.riemer-walinga.nl info@riemer-walinga.nl

APELDOORN Plato Apeldoorn 

GRONINGEN Het Carillon 

Fame Music B.V. 

Kwinkenplein 6, 9712 GZ 050-3123625 | www.hetcarillon.nl | info@hetcarillon.nl

ARNHEM Muziekhandel Bergmann 

Plato Groningen 

Koningsstraat 19, 6811 DG 026-4423014 | www.bergmann.nl | cd@bergmann.nl

De Bijenkorf CD Afd.

BREDA Muziekhandel Spronk 

HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

HEngelo Boekhandel broekhuis 

Friesestraat 50, 7741 GX 0524-517332 | www.musicstore.nl | vogelzang31@zonnet.nl

Weemenstraat 45, 7551 EW 074- 2910267| www.boekhandelbroekhuis.nlklassiek@boekhandelbroekhuis.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene 

´s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

Binnenwatersloot 16, 2611 BK 015-2123853 | www.cdklassiek.nl | info@cdklassiek.nl

Snellestraat 44, 5211 EN 073-6131150 www.pietervanoscd.nl | pietervanoscd@home.nl

DEN HAAG De Bijenkorf CD Afd.

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD shop 

Wagenstraat 32, 2512 AX 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Zuiderhoofdstraat 2, 1561 AL 075-6216382 | www.erwinvermast.nl | info@erwinvermast.nl

caminada postorder 

LEEUWARDEN Poort 

VanLeest / Paagman

Frederik Hendriklaan 217, 2582 CB 070 3383838 | www.vanleestklassiek.nl

66 december 2010

Boekhandel Roelants  LUX, Marienburg 38-39, Van Broeckhuysenstraat 34 024-3221734 | www.roelants.com | roelants@roelants.com Kroese Klassiek 

Molenstraat 126, 6511 HL | 024-3221346 www.kroese-online.nl | Kroese.nijmegen@planet.nl

OLDENZAAL

Lansink HiFi, Video & CD’s  Postbus 178, 7570 AD 0541-512981 | lansinkhifi@planet.nl ROOSENDAAL Het Verboden Rijk 

Nieuwe Markt 66 e, 4701 AL 0165529223 | www.verbodenrijk.nl | info.verbodenrijk@libris.nl ROTTERDAM De Bijenkorf CD Afd.

Coolsingel 105, 3012 AG 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl vanLeest Donner Klassiek

Lijnbaan 150, 3012 ER 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl

Snijders Hifi CD Classique

UTRECHT De Bijenkorf CD Afd.

COEVORDEN Music Store 

Markt 51, 4331 LK 0118-886874 | www.drukkerijmiddelburg.nl muziek@drukkerijmiddelburg.nl

HAARLEM Bruno Klassiek 

Akerstraat 5, 6411 GV 045-5715550 | www.smeetsklassiek.nl | info@smeetsklassiek.nl

Postbus 96831, 2509 JE 070 3466277 | www.caminada.nl

Hoogstraat 137-139, 3011 PM 010-4125000 | www.snijders-hifi.com | info@snijders-hifi.com

Wilhelminastraat 24, 4818 SG 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl | info@muziekvanspronk.nl

MIDDELBURG De Drukkerij 

Oude Ebbingestraat 41, 9712 HB 0503135055 www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

Gierstraat 50, 2011 G 023-5323240 | www.brunoklassiek.nl | info@brunoklassiek.nl

Ketelstraat 45, 6811 CZ 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Achter hetVleeshuis 26, 6211 GS 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Brinklaan 15, 7311 LA 055-5213580 www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

NIJMEGEN

Nieuwe Rijn 34, 2312 JE 0715128157 | www.velvetmusic.nl Mastersound  Noordvliet 29, 3142 CH 010-5917822 | peter@mastersoundonline.nl

Van Baerlestraat 94, 1071 BB 020-6751653 | www.broekmans.com cdafdeling@broekmans.om

Dam 1, 1012 JS 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Velvet Music 

Voorstraat 435, 3311 CT 0786122169 | dordrechtklassiek@telfort.nl

Heuvel Galerie 140, 5611 DK (in het muziekgebouw Frits Philips) 0402465107 | www.bullitklassiek.nl | info@bullitklassiek.nl

Vrouwensteeg 4-6, 2312 DZ 0715149689 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

MAASSLUIS

DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

AMSTERDAM Broekmans & van Poppel 

Plato Leiden 

Voorstreek 6, 8911 JN 058-2123905 | www.poortmusic.nl | poort@poortmusic.nl LEIDEN Firma Van Luyken

Breestraat 97 071-5120035 | Vanluijken.klassiek@tiscali.nl

Sint Jacobsstraat 1a, 3511 BR 0900-0919 | www.vanleestklassiek.nl

Boudisque Classique 

Vredenburg 31, 3511 BC 0302321488 | www.boudisque.nl | utrecht@boudisque.nl Plato Utrecht 

Voorstraat 35, 3512 AJ 030-2310826 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu

VENLO Sounds Recordshop BV 

Parade 66, 5911 CE 077-3510625 | www.sounds-venlo.nl | info@sounds-venlo.nl

ZIERIKZEE Delta Discs 

Mol 15, 4301 JC 0111-414699 | ddisks@csnet.nl ZUTPHEN Music All In 

Beukerstraat 24, 7201 LE 0575-516444 | www.musicallin.net | info@musicallin.net

ZWOLLE Plato Zwolle 

Klokkensteeg 14, 8011 XV 0384225354 | www.platomania.nl | inkoop@concerto.nu Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Ook als een winkelier een cd uit het magazine niet op voorraad heeft, kunt u deze binnen een paar dagen thuis ontvangen of afhalen bij uw Klassieke Zaken Specialist.

DE NATIONALE ENTERTAINMENTCARD NU MET GRATIS CADEAUVERPAKKING! OOK VOOR KLASSIEKE CD’S EN DVD’S...

Adv sony ... en altijd een leuke manier om cadeau te geven tijdens de feestdagen. U heeft de keuze uit 3 verschillende cadeauverpakkingen: Sinterklaas, Kerst en de leukste cadeaubox versie! De Nationale EntertainmentCard en de gratis cadeauverpakkingen zijn verkrijgbaar bij ruim 2.500 winkels in heel Nederland. Kijk ook voor meer informatie op: www.nationale-entertainmentcard.nl

DE NATIONALE ENTERTAINMENTCARD, HET LEUKSTE CADEAU VAN NEDERLAND www.klassiekezaken.nl

exclusieve exclusieve aanbiedingen aanbieding

95 19,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

23,95

NU SLECHTS

Philippe Jaroussky en de vergeten aria’s van Caldara ‘Als je muziek ontdekt die niet eerder is opgenomen, voelt het alsof je je eigen schat hebt gevonden’, zegt de countertenor Philippe Jaroussky in een interview.In zijn zoektocht naar aria’s voor hoge mannenstem is hij aangekomen bij een componist bij wie het goed schatgraven is: Antonio Caldara. Deze tijdgenoot van Bach, Händel en Vivaldi heeft een riante collectie werken nagelaten. Jaroussky zelf boog zich over de oude partituren. Met dank aan Concerto Köln en de dirigente Emmanuelle Haïm ligt zijn kostbare vondst nu in de winkel: Caldara inVienna, een schijfje dat het verdient ontdekt te worden. Dimitrie Cantemir: The Book of the Science of Music Istanbul

Antonio Caldara Caldara in Vienna

HespèrionPhilippe XXI Jaroussky, o.l.v. Jordi Savall Concerto Köln o.l.v. Emmanuelle Haïm Virgin(sacd) Classics 64881027 (luxe VKZ editie) 106 511 vkz AliaVox AVSA 9870 / 096474

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 66* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 januari 2011. oktober 2009