ARCHIEFBEELDEN
NIEUWPOORT DEEL 2
ARCHIEFBEELDEN
NIEUWPOORT deel ii LELIÈ V R E WA LTER
ARCHIEFBEELDEN
NIEUWPOORT deel ii
WA LTER LELI EVRE
Eerste uitgave 2011 The History Press The Mill, Brimscombe Port, Stroud, Gloucestershire, gl5 2qg Verenigd Koninkrijk www.thehistorypress.co.uk www.uitgeverijtempus.be Š WALTER LELIEVRE, 2011 Alle rechten voorbehouden. Alle rechten op reproductie, vertaling en adaptatie, zelfs gedeeltelijk en onder gelijk welke vorm, zijn voorbehouden voor alle landen. The right of WALTER LELIEVRE to be identified as the Author of this work has been asserted in accordance with the Copyrights, Designs and Patents Act 1988. All rights reserved. No part of this book may be reprinted or reproduced or utilised in any form or by any electronic, mechanical or other means, now known or hereafter invented, including photocopying and recording, or in any information storage or retrieval system, without the permission in writing from the Publishers. British Library Cataloguing in Publication Data. A catalogue record for this book is available from the British Library. isbn 978 1 84588 656 1 nur 693
Inhoud een twee drie
Inleiding
7
Van onder het stof gehaald
9
Sociaal en cultureel leven van Nieuwpoort
23
Patrimonium
59
Inleiding Deze editie kwam voornamelijk tot stand dankzij de fotoverzameling van twee personen (tevens een koppel) die in Nieuwpoort gekend zijn als “de wandelende Nieuwpoortse geschiedenisboeken”, namelijk Jules en Bertha Callenaere - Dehouck. Het IJzerstadje telt veel inwoners die zich voor de plaatselijke geschiedenis interesseren en die aldus in de loop van de jaren een unieke collectie opbouwden. Maar allen moeten het toegeven: het echtpaar Callenaere overtreft hen. Geen boek, geen tijdsdocument, geen foto, geen ‘archiefstuk’ of het is in het bezit van Jules en Bertha. Jules Callenaere werd op 15 september 1922 in het Waalse Soignies geboren. Zijn vader (Henri) is afkomstig van Nieuwpoort - Bad (Groenendijk), maar week uit naar Wallonië om in een steenbakkerij te werken. Hij huwde met een vrouw uit Namen (Marie Vande Weghe). Heimwee dreef het gezin terug naar de geboortestreek en aldus kwam Jules in maart 1924 terecht in Nieuwpoort, waar zijn ouders in een noodwoning op het “Koerseplein” gingen wonen. Bertha Dehouck is een geboren Nieuwpoortse (zoals haar ouders). Zij zag het levenslicht op 15 december 1926. Haar vader (Frans) was behanger-garnierder maar stierf in 1939 op amper 43-jarige leeftijd. Moeder Dehouck (Amandine Vanseveren) was verplicht om de gordijnenwinkel verder alleen uit te baten (50 jaar lang).Jules en Bertha huwden op 30 juni 1945 en vestigden zich in de Ieperstraat. Hun huwelijk bracht een een zoon Frans (11-08-1946) voort die thans een horeca-zaak uitbaat. Jules deed dienst als sluiswachter van 1942 tot 1945. Na de oorlog werd hij opgeroepen om zijn militaire dienst te doen en daarna werkte hij in de Briquetterie Florizoone. In 1964 werd Jules wegens gezondheidsredenen werkonbekwaam. Om de tijd te verdrijven begon hij postzegels te verzamelen. Aldus kwam hij in contact met andere verzamelaars en eind 1972 breidde hij zijn verzameling uit met postkaarten, foto’s, munten, medailles, kaarten, schilderijen, krantenknipsels, folders, affiches, plannen en andere documentatie over de Nieuwpoortse regio. Toen Bertha, werkzaam in de Rijksbasisschool, op rust ging, begon het echtpaar zich volledig toe te leggen op hun hobby. Jules was de opzoeker en Bertha was het “duiveltje-doet-al”. 7
Zij was zowel de secretaresse, boekhoudster, conservator, archivaris en woordvoerster bij de voorstellingen. Zij was ook jaren politiek actief (3 legislaturen) als gemeenteraads- en OCMW-raadslid. Vandaag de dag bestaat hun collectie uit meer dan dertigduizend stukken, voorwerpen en documentatie met informatie over Nieuwpoort en omliggende. Mettertijd trachten zij bij elk voorwerp “uitleg” te vinden en hiervoor snuisterden ze niet alleen in de respectievelijke gemeente-archieven maar kochten ze ook boeken en documenten en gingen ter plaatse personen interviewen. Geen wonder dat zij in de loop van de jaren een onschatbare collectie bijeenkregen. Deze unieke verzameling begon stilaan bekendheid te genieten in Nieuwpoort en omstreken. Regelmatig kregen Jules en Bertha studenten op bezoek om inlichtingen en documentatie te bekomen voor hun eindwerk. Ook de stadsdiensten komen regelmatig uit de berg geschiedkundige informatie putten. In vele geschiedkundige boeken over de Nieuwpoortse regio staan hun namen zowel in het dankwoord als bij “geraadpleegde werken en personen”. Zij hielden regelmatig tentoonstellingen (of hielpen andere verenigingen) en voordrachten over Nieuwpoort. Zij zetelden ook in vele cultureel - historische verenigingen zoals de Cultuurraad, Vrienden van het Patrimonium, heemkring Bachten de Kupe, Heemkring Ramscapple a/d IJser enz... “Blijven zoeken en alles openbaar maken” was hun motto. Hun stokpaardje is de jaarlijkse “Hobby- Ruilbeurs van verzamelaars” (gesticht in 1973) gedurende 10 dagen in de zaal Yseland van de vismijn. Deze beurs heeft een internationale bekendheid en gaat dit jaar zijn 38ste jaar in. Een paar jaar geleden, op 26 december 2007 hebben we afscheid moeten nemen van onze Jules, maar Bertha zet hun werk verder met de hulp van een paar vrienden. Op 14 oktober 2004 kreeg het echtpaar de titel van “Ereburgers van Nieuwpoort”. “Die titel krijg je niet zomaar,hé. Je moet daarvoor prestaties leveren die door velen gerespecteerd en gewaardeerd worden. En bovendien leven wij voor Nieuwpoort. Ik ben tevreden dat de stad dat inzag en ons met die titel beloonde”, besluit een fiere Bertha. Naast Bertha en Jules zou ik ook alle andere personen willen bedanken om hun bijdrage tot de realisatie van deze uitgave, met name: Marc Van Peel, Valère Questier, Damian Rommens, Luc David, Edwin Bonjé, Gilbert Devos, Bernard Rabaey en Charles Van Quackebeke. Vele personen op de foto’s worden niet vermeld omdat ik niet weet wie ze zijn, daarom is alle informatie welkom zodat dit kan vervolledigd worden in een volgende editie, bedankt. Tot de volgende uitgave!
8
een
Van onder het stof gehaald
Familiefoto van de families Vanseveren, Demesmaecker, Titteljon, Van Wulpen en Calcoen voor 1914
Leonie van Wulpen, Albert Vanseveren, Esperance Demesmaecker, Frans Dehouck, Amandine Vanseveren en Henri Vanseveren in 1924 10
Loods Henri Vanseveren en zijn echtgenote Esperance Demesmaecker in Cardiff in 1916.
Zeeloods Henri Vanseveren, Kapitein (van de boot) en Alfons Dumon (bevrachter) in 1920. 11
Albert Vanseveren, Esperance Demesmaecker met Antoinette en Justine Vanseveren en Henri Vanseveren.
Esperance Demesmaecker tussen de geiten en het pluimvee. 12
Familiefoto met Frans Dehouck, Amandine Vanseveren, Henri Vanseveren, Esperance Demesmaecker, Justine T’Jaeckx, Maurits Vanseveren, Honoré en Bertha Dehouck en Antoinette Vanseveren.
Overgrootmoeder Leonie van Wulpen met Antoinette Van Severen, Honoré en Bertha Dehouck in 1935. 13
Elisa Dehouck, Honoré Dehouck , Pauline Schram, Paul Schram en Amandine Vanseveren, Bertha en Honoré Dehouck op het strand van Nieuwpoort.
Bertha Dehouck, tante Elisa Dehouck- Schram, Amandine Vanseveren en Honoré Dehouck in 1939. 14
Winterhulp met HonorĂŠ Dehouck, Antoinette Vanseveren en Bertha Dehouck in 1943.
Een trouwfoto van Bertha Dehouck en Jules Callenaere in 1945. 15
Frans Neudt en Jules Callenaere in de Kokstraat voor 1940.
Frans Neudt en Jules Callenaere in 1945.
Jules Callenaere, Bertha Dehouck en August Stouf in juli 1945. 16
Jules Callenaere en Georges Van Hercke in de briquetterie Florizoone.
Bertha en zoon Frans met Amandine op 19 april 1949. 17
Diavoorstelling in de vismijn voor de heemkring Bachten de kupe met M. Messiaen, Dawyndt, J. Callenaere, B. Dehouck en A. Vanseveren.
De opening van een tentoonstelling over Nieuwpoort in de vismijn, met M. Vlamynck, G. G.Dalle, M.J. Moortgat, R. Dansercoer, B. Dehouck, G. Demerre en J. Callenaere in 1970. 18
‌
BENIEUWD NAAR DE REST VAN HET BOEK? Het is te koop in de plaatselijke boekenwinkel, supermarkt en krantenwinkel. U kunt het boek ook bestellen bij distributeur Agora (053 788700) of via het bestelformulier op www.uitgeverijtempus.be