STADSBEESTJES

Foto © BRUZZ Tekst Lieselotte Vervoort

12

Over viervoetige- of gevleugelde bewoners van de stad.

DE VOS

Meer en meer wordt de vos waargenomen in de stad, op de website van Natuurpunt spreekt men zelfs al over de “stadsvos”. Een stadsbeestje bij uitstek dus! Laten we het dan ook eens hebben over deze hondachtige. In 2018 verscheen er op sociale media en in de pers een foto van een vos op een tram in Ukkel. Een grappig beeld dat illustreert hoezeer de vos ingeburgerd raakt in de stad en minder bang wordt van mensen. Toch is de vos van nature erg schuw, hoe komt het dier dan in de stad terecht?

Bijna uitgestorven

Laat ons eerst even teruggaan naar de twintigste eeuw, toen de vos bijna uitgestorven was in Vlaanderen en Brussel. Er werd intensief op de vos gejaagd, niet alleen voor zijn mooie pels of omdat hij de kippen ging opeten, maar ook omdat hij een belangrijke verspreider was van hondsdolheid of rabiës. Deze vreselijke ziekte leidt zo goed als altijd tot de dood, zowel voor het dier als voor de mens. Tot in de jaren 1930 waren er sterfgevallen door hondsdolheid in België, ook vandaag sterven er wereldwijd nog 59 000 mensen per jaar aan deze ziekte, vooral in Afrika en Azië. Ons land is door de WHO officieel “rabiësvrij” verklaard sinds 2001. Er wordt dan ook streng toegezien op de import van honden en katten uit landen waar de ziekte nog wel voorkomt, aangezien zowel hond - als katachtigen maar bijvoorbeeld ook vleermuizen drager van de ziekte kunnen zijn. (Recent was er hierover nog het verhaal van katje Lee dat niet zomaar van Peru naar België mocht komen) Zo kwam de vos aan zijn slechte reputatie als ziekteverspreider naast zijn al niet te goede naam als sluwe kippendief. En natuurlijk maakte ook zijn mooie pels hem een geliefde prooi voor (bont) jagers. Dat alles bracht de vos aan de rand van de uitroeiing… Sinds 1989 is er in België een grootschalige vaccinatiecampagne opgezet tegen rabiës, en zo zijn vossen massaal gevaccineerd in grote delen van Europa. Nu ze gevaccineerd zijn en niet meer dodelijk ziek worden, herstelt het bestand zich en zijn er dus opnieuw veel vossen.

De vos ontdekt de stad

Er wordt nog steeds op hen gejaagd, ook in België, maar de jacht is beperkt en aan strengere regels gebonden. Meer vossen wil ook zeggen dat ze meer leefgebied nodig hebben… En laat dit roofdier nu net heel territoriaal zijn. Een vos laat geen andere vos toe op zijn territorium. Als de jonge vosjes weggaan van de moeder worden ze onverbiddelijk uit haar gebied verdreven en moeten ze op zoek gaan naar een eigen territorium. En zo… komen die jonge vossen in de stad terecht! Er is namelijk niet zoveel natuur meer, dus komen veel dieren dichter bij de mens leven omdat ze nu eenmaal niet anders kunnen… en omdat wij mensen overal zijn en niet genoeg plaats overlaten voor de dieren.

Een bijkomende verklaring is dat jonge vossen de stad ontdekt hebben als een plaats waar ze makkelijk kunnen leven. Ze zijn opportunisten en eten bijna alles, dus ook in het afval vinden ze veel lekkers. Er zijn ook veel ratten te vinden, samen met kippen het lievelingskostje van de vos.

Ook zijn er in de stad veel verlaten gebouwen waar vossen graag hun schuilplaats maken. Misschien begint de vos de stad gewoon wel leuk te vinden!

Moeten we nu bang zijn van de vos?

De kans dat een mens door een vos zou aangevallen worden is zeer klein. Vossen zijn schuw en mijden contact met mensen. Probeer weliswaar nooit het dier in het nauw te drijven, dan kan hij bijten omdat hij zichzelf wil verdedigen. Raak om die reden ook nooit een vos aan, vind je een ziek dier, bel dan altijd naar een opvangcentrum zoals de opvang voor vogels en wilde dieren (KMDB Veeweyde) in Anderlecht die het dier komen ophalen en professionele hulp bieden.

Probeer ook niet om een vos “tam” te maken. Sommige mensen gaan vossen voederen in hun tuin, en zo gebeurt het dat zo’n dier weleens in huis belandt… De vos blijft een wild dier en zal bijten van zodra hij zich bedreigd voelt. Laat het dier dus gewoon met rust en hij vormt geen enkel gevaar. Vossen zijn alleen een gevaar voor kippen en knaagdieren. Onze sluwe vrienden jagen alleen in de schemering of ‘s nachts. Er bestaan “vosveilige” kippenhokken, en ook knaagdieren zoals cavia’s of konijnen kunnen vanaf ‘s avonds maar beter goed opgesloten zijn.

De vos wordt van oudsher zowel gehaat als geliefd. In de Middeleeuwse verhalen van “den Vos Reynaerde” is de sluwe vos iedereen altijd te slim af. Hij is de sympathieke schurk, de vrijbuiter die de gevestigde orde belachelijk maakt met zijn listen. In werkelijkheid maakt de vos zich vooral nuttig met het vangen van ratten en muizen en helpt op die manier plagen van deze knaagdieren vermijden.

De stadsvos is een voorbeeld van hoe dieren zich aanpassen aan een nieuwe, door de mens gedomineerde omgeving. Het zijn alleszins mooie en fascinerende dieren en waar kan Reynaert zich beter ophouden dan in de stad van “kiekenfretters” en vrijbuiters?

Vind je een zieke vos, bel dan altijd naar een opvangcentrum zoals de opvang voor vogels en wilde dieren (KMDB Veeweyde) in Anderlecht die het dier komen ophalen en professionele hulp bieden.

13