Leipzig
Düsseldorf Frankfurt
München
Schaal 30
E37
Mi
tte
B218
lla
nd
kan
al
Teksten en redactie: de betrokken partners, Teutoburger Wald Tourismus, Schacht 11 | Ontwerp: deteringdesign.de | Kaartmateriaal: ALPSTEIN Tourismus GmbH & Co.KG, Duitsland: Geoinformatie van © Landmeetkundige bureaus Duitsland en het BKG (www.bkg.bund.de) | Foto‘s: de betrokken partners, AUbE-Tourismusberatung, Wald und Holz NRW, T. Conrad, A. Hub, S. Elert, M. Wöstheinrich, LWL / A. Thünker, M. Detering, M. Schrumpf, F. Grawe, H. Appelbaum, W. Henke, S. Jonek, StelzerFoto, LWL / Sánchez / Jähne, K.-H. Ochs, LWL / M. Holtappels. | Druk: Print Vertriebs GmbH, Minden | Nota bene: alle gegevens onder voorbehoud van wijzigingen. Herdruk B68 van teksten en afbeeldingen alleen met toestemming van de uitgever, 3de druk, oplage: april 2013.
nal
Mittellandka
Ibbenbüren
01 B475
Dor t
E37
mun
B481
01
na l
Hilter am Teutoburger Wald
Dissen am Teutoburger T e ut Wald o
Bad Rothenfelde
B475
Greven
33
Bad Laer E37
en in de TEUTO_Navigator via www.teutoburgerwald.de/navigator k
H erm an nshöh en & Co.
Wandelregio Teutoburgerwoud 1
Welln essPlus Teutobu rgerwou d
B476
Wellness, baden, thermen
Münster
B64
B64
Hagen
Informatie Gemeente Delbrück Marktstraße 6 45 33129 Delbrück Duitsland B54 0 Tel.: +49(0)5250. 99 61 12 tourist@stadt-delbrueck.de www.stadt-delbrueck.de
Met het openbaar vervoer Met de DE 5 „Der Steinhorster“ tot aan eindhalte „Steinhorst, Kindergarten“. Hier beginnen de wandelroutes A1 en A2 door het beschermd natuurgebied.
14
Iserlohn
GRÄFLICHER PARK
Hemer
Bezoekersadres Brunnenstraße 1 33014 Bad Driburg Duitsland
B236
10 km
Natuurschoon aan beide kanten van de Ems De Steinhorster Becken is uitgegroeid tot een van de grootste door mensenhanden geschapen biotoop in Noordrijn-Westfalen. Het is een rustplaats van talloze trekvogels, verblijf van zeldzame watervogels en libellen en een paradijs voor natuurliefhebbers Het mozaïek uit watervlakken, eilandjes en moerassen is 82 hectare groot. De wandelroute over de kruin van de dijk en de speciaal opgerichte uitkijktorens bieden indrukwekkende uitzichten over het natuurgebied. Tijdens deze ontdekkingstocht wordt de bezoeker betoverd door het natuurschoon van de Steinhorster Becken.
Rondleidingen Openbare rondleidingen di 14.30 uur Met het openbaar vervoer Vanaf station Bad Driburg binnen ca. 7 minuten te voet te bereiken
B1
20
Lippstadt
Erwitte E331
E331
er
Afte Alm
e Bad
Rüthen
Altenbeken
B68
Lichtenau
Sundern (Sauerland)
Bijzondere tuinenkunst door de eeuwen heen Al sinds 1782 verzorgt de familie van de Graaf von Oeynhausen-Sierstorpff hun 60 ha grote landschapspark. Door de eeuwen heen is er een bijzondere mix van historische en moderne tuinenkunst ontstaan. Zo herinneren een klein bos en het Diotima-eiland aan het verblijf van de dichter Friedrich Hölderlin. Daarnaast bevinden zich de botanische tuinen van de Nederlandse tuinarchitect Piet Oudolf, ontworpen in 2009. Echte trekpleisters zijn bovendien het wildpark en de rozentuin.
B55
10
Met het openbaar vervoer Station Hövelhof: start direct vanaf het station Centraal station Paderborn: richting centrum – Domplatz Station Salzkotten: ca. 100 m richting Verner Straße Fietsbussen zie www.nph.de
WEWELSBURG Bezoekersadres / Informatie Streekmuseum Wewelsburg B480 Burgwall 19 33142 Büren-Wewelsburg B251 Duitsland Tel.: +49(0)2955. 76 220 www.wewelsburg.de
Brilon
46
e B241
Beverungen
13
Willebadessen
B241
E331
B7
Marsberg
Diemelstadt
Liebenau
44
B7
Meschede Fietstochten langs de schoonheden van het Paderborner Land De 252 kilometer lange fietsroute verbindt de schoonheden van de natuur en de talrijke culturele monumenten van het Paderborner Land. Fietsers genieten van de lange weg door het heidelandschap van de Senne en de bossen van het Eggegebergte. Men fietst langs de bronnen van de Ems en de Pader, de machtige Wewelsburg en het imposante spoorwegviaduct in Altenbeken. De fietsroute is bijna volledig van het autoverkeer afgesloten. Langs de verschillende fietspaden is de Westfaalse gastvrijheid ruimschoots te vinden.
Diemel
Olsberg
Openingstijden Di – vrij 10 – 17 uur Za, zo en feestdagen 10 – 18 uur Maandag gesloten
Een driehoekige burcht en veel geschiedenis De Wewelsburg, de enige burcht in Duitsland
Met het openbaar vervoer in de vorm van een driehoek, is het kenmerk Vanaf station Paderborn met bus 460 richting Büren-Wewelsburg van het Paderborner Land. Prins-bisschop von Fürstenberg liet de burcht tussen 1603 en 1609 tot aan de school
opnieuw bouwen en integreerde daarbij oudere bouwwerken in de stijl van de late renaissance. Tegenwoordig bevinden zich hier een jeugdherberg, het Historisch Museum van de hoogstift Paderborn en het herdenkingscentrum Wewelsburg met de vaste tentoonstelling Ideologie en terreur van de SS.
hammerhof Informatiecentrum B252 Bezoekersadres / Informatie Wald und Holz NRW Regionalforstamt Hochstift Informatiecentrum Hammerhof Walme 50 34414 Warburg-Scherfede Duitsland Tel.: +49(0)5642. 94 97 50 hammerhof@wald-undholz.nrw.de www.wald-und-holz.nrw.de/ hammerhof
Volkmarsen
12
Bad Arolsen
B83
Immenhausen
13
Zierenberg
B450
Wolfhagen Informatie
Wildpark en wandelingen met de boswachter
Europese bizons, edelherten, wilde paarden en everzwijnen – bezoekers van het milieueducatiecentrum van Wald und Holz NRW kunnen deze normaal gesproken schuwe bosbewoners van dichtbij beleven. In een idyllisch dal aan de rand Met het openbaar vervoer van de zuidelijke Egge ligt het uitgestrekte Vanaf station Warburg-Scherfede wildpark, waar de dieren leven. Boswachters bus 506 (zondag van mei t/m organiseren rondleidingen door het wildpark oktober ook de Wisent-lijn) tot en de bossen en vertellen hierbij van alles over aan Scherfede-West resp. Hammerhof de natuur en de economische betekenis van het bosgebied. Openingstijden Café im Hammerhof di – za vanaf 14 uur, zo vanaf 9 uur
E331 Bezoekersadres Parkeerplaats „Holzweg“ Würrigser Strasse 4 | 37688 Beverungen-Würgassen Duitsland Parkeerplaats direct aan de Weser44 Skywalk (51,6510°N, 9,4356°O) VVV Beverungen Weserstraße 12 37688 Beverungen | Duitsland tourist.information@ beverungen.de Tel.: +49(0)5273. 392-0 www.beverungen.de www.erlesene-natur.de
Vellmar
WELLNESS & BEAUTY Beauty- en wellness-oase van ruim 1.000 m2 Bio- en kelosauna Damessauna met stoombad en Finse sauna Poollandschap met jacuzzi-ligbedden Cosmetische gezichts- en lichaamsbehandelingen, pedicure en manicure Klankschaalmassage en LaStone-therapie
GERRY WEBER SPORTPARK HOTEL
Roger-Federer-Allee 6 (voorm. Weststraße 16) D-33790 HalleWestfalen Telefoon +49 (0) 5201 899-0 Fax +49 (0) 5201 899-440 www.gerryweber-sportparkhotel.de infohotel@gerryweber-world.de
B3
Steen op steen Een historische steenfabriek uit begin 20ste eeuw met een origineel inventaris vormt het hart van het LWL-industriemuseum. Het in 1979 stilgezette bedrijf, een nog altijd belangrijk deel van Lage, brengt deze bedrijfstak weer tot leven. Een historische treinwagon en het voormalige arbeidersverblijf vertoont de reis- en leefomstandigheden van de Lippische pannenbakkers, die tijdens de zomer met duizenden tegelijk buiten de regio gingen werken.
Kassel
Tachtig meter boven de rivier de Wezer biedt de Wezer-Skywalk een indrukwekkend uitzicht over het Wezerdal. Dit dal ligt tussen Bad Karlshafen en Würgassen. Het panoramaplatform is letterlijk Met het openbaar vervoer het hoogtepunt van het district Höxter. De weg Dichtstbijzijnde stations: hiernaartoe loopt dwars door de oeroude bossen Lauenförde en Bad Karlshafen van het beschermd natuurgebied „Hannoversche Bus 220 vanaf Beverungen tot aan halte „Bürgermeister-Rox-Platz“ Klippen“, gelegen in drie deelstaten, NoordrijnWestfalen, Nedersaksen en Hessen. Gezinnen kunnen het avonturenpad Holzweg beklimmen. Onderweg vertelt het ‘vliegend hert’ Klippi allerlei leuke wetenswaardigheden over de bossen.
07
Bezoekersadres Parkstraße / Am Stadtgarten 33332 Gütersloh | Duitsland Informatie ServiceCenter van Gütersloh Marketing GmbH Berliner Straße 63 33330 Gütersloh Duitsland Tel.: +49(0)5241. 21 13 60 info@guetersloh-marketing.de www.tourismus.guetersloh.de Met het openbaar vervoer: Vanaf het „Zentrale OmnibusBetrieb“ (ZOB) bij centraal station Gütersloh: Ma – vrij: bus 202 tot aan Am Anger Za / zon,- en feestdagen: bus 222 tot aan Am Anger
03.05.1
r o. f 23 eu a l va n a et hote l n e t r a Ka ten m gemen p.p. in een Arran o r u e 2 r! va na f 9 r soons k a me e p e t we
BOTANISCHE TUINEN
B251
Over rotsen en water
Mediterrane keuken van topklasse Sunday Lunch Seizoensgerechten Front Cooking Gourmet Wellness Gastronomie op locatie Premium Catering
1228018_ImageAZ_SPHotel_105x210_nl_vg_RZ.indd 1
Met het openbaar vervoer Vanaf station Lage de Westfalenbahn RB 72, bus 942 (B.S-Hölserheide, Pivitsort) tot aan halte Ziegeleimuseum, ca. 10 minuten lopen
WEZER-SKYWALK
Avontuurlijke fietstocht langs molens, burchten en internationale wateren De schitterende en afwisselende fietstocht de Wittekindsroute loopt over 142 kilometer door het Wittekindsland rondom Herford. Tot de talrijke bezienswaardigheden langs de route behoren onder andere het Hücker Moor met het meer, de gradeerwerken, historische molens, het waterslot Ulenburg en het Aqua Magica terrein. Onderweg liggen bezienswaardige stadjes met leuke restaurants en cafeetjes. De route kan afgelegd worden in vier verschillende dag-etappen. Voor een ontspannen dagtocht zijn ook kortere deelroutes mogelijk.
Bezoekersadres / Informatie LWL-Industriemuseum Steenfabriek Lage Spikernheide 77 32791 Lage Duitsland Tel.: +49(0)5232. 94 900 ziegelei-lage@lwl.org www.lwl-industriemuseum.de Openingstijden Di – zo en feestdagen 10 – 18 uur
Grebenstein
4 sterren-hotel 101 kamers/5 suites Moderne conferentie- en feestzalen Historisch spiekergebouw Terras aan het meer met mediterrane flair Fitnessruimte, tennis-, squash- en badmintonbanen Golfterrein met 27 holes Evenementen en concerten in het GERRY WEBER STADION
STEENFABRIEK-MUSEUM LWL-Industriemuseum 06
B80
Hofgeismar
Warburg
11
B7
B83
Borgentreich
24
Aabachtalsperre
Bad Karlshafen
Trendelburg
12
B480
Met het openbaar vervoer Vanaf verschillende stations: Mesch-Neue Mühle, Bad Oeynhausen, Bünde, Bruchmühlen, Bad Salzuflen, Vlotho
Neth
23
V
Fietsroute-brochure Biologische Station Ravensberg im Kreis Herford e. V. Am Herrenhaus 27 32278 Kirchlengern Duitsland Tel.: +49(0)5223. 78 250 info@bshf.de
B64
Aa
B7
PADERBORNER LAND ROUTE Informatie VVV Paderborner Land Königstraße 16 33142 Büren Duitsland Tel.: +49(0)2591. 97 03 00 info@paderborner-land.de www.paderborner-land.de www.facebook.com/ paderbornerland
V
22
Brakel
B252
44
Warstein
09
Höxter
05
Informatie VVV Wittekindsland Lange Straße 111 32602 Vlotho Duitsland Tel.: +49(0)5733. 88 11 89 info@wittekindsland.de www.fahr-im-kreis.de
Holzminden
HOTEL, SPORT & EVENEMENTEN
RESTAURANT “LA FONTANA”
WITTEKINDSROUTE
B497
09
11
Wünnenberg
B516
21
V
Büren B229
Marienmünster
Nieheim
Bad Driburg
33
B64 B239
Emm
B64
Borchen
Flughafen Paderborn-Lippstadt
B1
L
Hohlweg tot aan de Schachtschleuse
Steinheim
Schlangen
Bad Lippspringe
ippe
Paderborn 10
Salzkotten Geseke
B229
Balve
V
Weser
B252
isch Velmerstot Preuß 468
B55
B515
Informatie Gräflicher Park Brunnenallee 1 33014 Bad Driburg Duitsland Tel.: +49(0)5253. 95 230 info@graeflicher-park.de www.graeflicher-park.de
19
Schepen over de kanaalbrug De kanaalbrug, die het Middellandkanaal over de Wezer voert, is de best bezochte technische bezienswaardigheid in de regio. Via een goed bewegwijzerde rondweg of tijdens gegidste rondleidingen maken bezoekers kennis met de bijna 100 jaar oude kanaalbrug. Startpunt is het informatiecentrum bij de schutsluis. Naast Met het openbaar vervoer: een bezienswaardige tentoonstelling beschikt Vanaf station Minden alle bus- deze ook over een gezellige bistro. Niet ver lijnen naar ZOB, bij ZOB overhiervandaan kunnen bezoekers terecht voor stappen op lijn 501 tot aan halte Parkhotel, dan te voet richting de een rondvaart met een passagiersschip. Openingstijden Tentoonstelling in het informatiecentrum april – okt., dagelijks 9 – 17 uur, zon,- en feestdagen tot 18 uur Rondleidingen: Iedere eerste en derde zondag in de maand van april t/m oktober. Reserveren aanbevolen.
Lügde
Schieder-Schwalenberg
Horn-Bad Meinberg
V
Bodenwerder
Emmerstausee
Werre
18
33
Delbrück
Bad Pyrmont
Blomberg
B1
17
Augustdorf
e
Menden (Sauerland)
08
15
Informatie Minden Marketing GmbH Domstraße 2 32423 Minden | Duitsland Tel.: +49(0)571. 82 90 659 info@mindenmarketing.de www.minden-erleben.de
B83
Barntrup
04
Bezoekersadres Sympherstraße 16 32425 Minden | Duitsland
B1
B66
B239
16
Aa
STEINHORSTER BECKEN
Lemgo
B66
Lipp
44
Dörentrup Bega
KANAALBRUG MINDEN
Extertal
Lage
Wadersloh
Soest
V
06
B1
B238
Hövelhof
Langenberg
Lippe
09
Van gloeiende massa tot aan de finishing touch In de glastoren van Gernheim kunnen bezoekers dagelijks zien hoe uit een gloeiendhete glasMet het openbaar vervoer massa verschillende vazen en kommen worden Minden/Westf. Centraal station: gemaakt en hoe deze daarna worden afgewerkt bus 501 vanaf Minden richting Petershagen tot aan Petershagen met slijp,- en graveerwerk. Het industriële Marktplatz, dan met bus 530 monument uit 1826 is uniek in zijn soort. richting Uchte of per taxibus Behalve een ontdekkingstocht door de 700 (reserveren aanbevolen) tot aan jaar oude glas-geschiedenis biedt het museum halte „Petershagen-Ovenstädt bovendien een blik op het dagelijks leven van Gernheim“ de mensen van toen. Te zien zijn bijvoorbeeld de oudste arbeidershuisjes van Westfalen, het fabriekshuis en de mandenvlechterij.
B217
Hameln
Kalletal
Openingstijden Di – zo 10 – 18 uur kassa sluit om 17:30 uur
Bad Münder am Deister
B83n
Leopoldshöhe
Senne
Unna
Schwerte
46
B61
08
Weser
Met het openbaar vervoer Vanaf station Osnabrück met bus 465/466
Toen Sophie Charlotte, eerste koningin in Pruissen, hier in 1668 ter wereld kwam, waren Slot Iburg en de benedictijnenabdij al 600 jaar oud. Tijdens een rondleiding kunnen bezoekers meer te weten komen over de geschiedenis van deze ooit weerbare residentie. Pronkstuk is de barokke ridderzaal met perspectivische plafondschilderingen en de portretten van de bisschoppen en prins-bisschoppen die hier tot 1673 woonachtig waren. De archeologische tentoonstelling van het slotmuseum is zeker de moeite waard.
Bezoekersadres / Informatie LWL-Industriemuseum Glashütte Gernheim Gernheim 12 32469 Petershagen Duitsland Tel.: +49(0)5707. 93 110 glashuette-gernheim@lwl.org www.lwl-industriemuseum.de
Springe Hessisch Oldendorf
Openingstijden Rondleidingen: za + zo 15 uur (april – okt ook vrij 15 uur) Museum: vrij – zo 14:30 – 17 uur Rittersaal: Mai – Oktober ma – do 14 – 16 uur
Een ridderzaal voor bisschoppen
glashütte gernheim LWL-Industriemuseum 03
2
E30
Vlotho
2
Barsinghausen
B442
Rinteln
Bad Salzuflen
Schloß Holte-Stukenbrock Verl
Rietberg
Bad Nenndorf
B83
B514
Detmold
07
B61
06
Oerlinghausen 2
Porta Westfalica
Seelze
Bückeburg
Bad Oeynhausen
E34
Herford
B61
Gütersloh
„Hockendes Weib“ en broedende oehoes Wandelen en bewonderen – de indrukwekkende B442 Sachsenhagen E30 klippen van Dörenther bieden een veelzijdige Met het openbaar vervoer kanal met de natuurbelevenis. In de tot wel 40 meter hoge rotsen llandIbbenbüren Vanaf Mittestation zijn duidelijk verschillende figuren te herkennen RVM-buslijn nr. 63 en S 50 vrouw). Volgens Tot aan halte „Dörenther Berg“ zoals het Hockende Weib (gehurkte 2 of „Sommerrodelbahn“ een oude legende veranderde hier een moeder in steen zodat haar kinderen vaste grond onder hun voeten zouden hebben en zo de overstroming konden overleven. Geen sage is, datB65 de klippen tot een beschermd natuurgebied behoren, waar zelfs oehoes broeden. Verschillende plekken, zoals de Rodenberg Almhütte, bieden een fantastisch uitzicht.
Obernkirchen
B65
B61n
V
07
05
Bielefeld 10 12
Steinhagen
04
05
B239
E34
Bergkamen
Dortmund
02
11
B475
Binnen het goed uitgebouwde fietsnetwerk kan E34 zowel de beginnende als de geoefende fietser kiezen B61 uit passende fietsroutes en een groot aantal excursies. Deze meerdaagse routes zijn onderdeel van B63 Bönen 2 regionale themaroutes zoals bijvoorbeeld de KlosterGarten-Route, Mühlenroute, Wittekindsroute, Paderborner Kamen Werl Land Route, Grünes Netz Bielefeld, Fürstenroute Lippe B1 en de Der Picknicker. Wie B1 44 niets wil missen, kan bij een E331 van de „movelo“-stations of Meer i n form ati e E37 bij andere aanbieders een Teutoburger Wald Tourismus | B516 OWL GmbH E-bike huren. Dankzij de extra aandrijving komt de Holzwickede fietser sneller over de berg heen en heeft daardoor 445 Jahnplatz 5 | 33602 Bielefeld | Duitsland de mogelijkheid om aan1 uitgebreidere en avontuurliFröndenberg/Ruhr Tel.: +49(0)521. 9673325 jkere dag-etappen deel te nemen. Meer uitstapjes en info@teutoburgerwald.de B7 tips zijn te vinden op www.teutoburgerwald.de www.radregion-teutoburgerwald.de k B233
Bad Holzhausen
08
Rheda-Wiedenbrück
2
Hamm
B233 Fietsregio Waltrop Teutoburgerwoud
V
Hiddenhausen Enger
E34
Ahlen
Lünen
B68
Stadthagen
B482
Hüllhorst
W Werther (Westf.) a ld
HerzebrockClarholz
Oelde
04 Minden
B239
13
Harsewinkel
Het interactief plannen van verschillende uitstapjes
B7
V
B513
Gezondheidsexcursies
Excu rsi e met of zon der e-b i ke B54
Halle (Westf.)
Versmold
Hille
Eggegebirge
Wandelaars komen en gaan. Degenen die naar het TeutoburB219 Even weg uit de dagelijkse sleur – en meer dan dat: het gerwoud komen, gaan uitgerust Teutoburgerwoud blijft u verwennen. Met regionale en weg. De talrijke wandelroutes wereldse wellness-behandelingen, met een weldadig Sassenberg zijn uitstekend bewegwijzerd. Ze lopen door twee landschap, gevarieerde cultuur en een goede gastroB51en natuurparken naar schitterende uitzichten Ems nomie. Een paar dagen er tussenuit, even Warendorfontspannen, bezienswaardige plaatsen. De „Hermannshöhen“ Telgte genieten van de rust – en daarna helemaal opgeladen B64 behoren tot de „TopTrails of Germany“ en bestaan uit en vol energie weer aan de „Hermannsweg“ en de „Eggeweg“. Allebei zijn ze het werk. Het effect van de voorzien van het keurmerk „Qualitätsweg Wanderbathermen en baden van het res Deutschland“. Ook de „Viaduct-wandelroute“ en Teutoburgerwoud werkt de „Hansaweg“ zijn van dit keurmerk voorzien. Meer nog lang na. De weg naar informatie en tips over wandel,- en fietsroutes zijn te wellness is niet lang: vanaf vinden op een groot aantal steden is www.teutoburgerwald.de/wanderregion k E37 de Teuto makkelijk en snel www.hermannshoehen.de k te bereiken. Verschillende dagarrangementen zorgen B54 VitalWan derWelten voor een korte ontspanning. Meer informatie via 1 www.teutoburgerwald.de/wellnessurlaub B475 k www.wellnessplus-teutoburgerwald.de k Gezondheid uit de natuur maakt Ennigerloh Sendenhorst de Teuto tot geneeskrachtige tuin TEUTO _ Navigator van Duitsland: frisse lucht en geneeskrachtige veengebieden. Thermenbaden en opwekkendeDrensteinfurt Kneipp-sauna’s. Het vitaliserende Dat vindt men alleen in het Teutoburgerwoud. GeB58 mineraalwater en de zoutwaterschiktB58 voor zowel losse excursies als voor bijzondere bronnen, waarvan het water in de combinaties: van stadscultuur tot landelijk genot en Gradeerwerken verdampt. Het prachtige landschap van historische monumenten en moderne architecvitaliseert en ontspant al bij de eerste aanblik. tuur tot klassiekers en geheime tips. Wie thuis al zijn E34 Beckum Al deze sterke punten komen samen in de arrangeB63 uitstapjes en culturele belevenissen wil plannen, vindt menten van de VitalWanderWelt, die de wandelinin de interactieve kaart de „TEUTO_Navigator“ allerlei gen met fitness,- ontspannings,- en yogaoefeningen informatie, routevoorstellen en tips. Ook kan men de E37 combineert. De twee tot 14 kilometer lange routes smartphone-app „Mein Teuto“ gratis2downloaden. B61 zorgen voor geschikte wandelingen. Het TeutoburTe vinden op Selm gerwoud biedt talrijke mogelijkheden om op een www.teutoburgerwald.de/navigator k gezonde manier te ontspannen. Meer informatie via www.teuto-navigator.de k www.teutoburgerwald.de/gesundheitsorte k Werne Lippe www.vitalwanderwelt.de k
er
B61
Löhne
Spenge
Borgholzhausen r g
Aa
Espelkamp
E30
bu
Petershagen
Bünde Kirchlengern
Hase
s-Ka
02
Lienen
Steinfurt
e
t Dü
B51
Bad Iburg
e
Else
Weser
B65
Melle
30
Georgsmarienhütte Hagen am Lengerich Teutoburger Wald
ebirg
B239
Lübbecke
Rödinghausen
Hasbergen
1
d-Em
Emsdetten
Osnabrück
E30
Tecklenburg
B219
eng
03
03
B65
Bad Essen W Preußisch Oldendorf ieh
Rheine
Bezoekersadres Parkeerplaats bij de Neubrückstraße, Delbrück Duitsland
Stemwede
B51
Colofon: Uitgever: OstWestfalenLippe GmbH Afdeling Teutoburger wald Tourismus Jahnplatz 5, 33602 Bielefeld, Duitsland Herbert Weber, bedrijfsleider
Spoorweg/station Wateren Platteland Bosgebied Stad
Bramsche
Hörstel10 km
0 B65
Plaats binnen de VitalWanderWelt Rijksweg Snelweg
Wunstorf
Weser
V
Rahden
el
B70
13 Extra tip
Informatie VVV Bad Iburg Am Gografenhof 3 49186 Bad Iburg Duitsland Tel.: +49(0)5403. 40 466 tourist-info@badiburg.de www.badiburg.de
Di em
Bielefeld
Berlin
Informatie VVV Ibbenbüren Bachstraße B441 14 49477 Ibbenbüren Duitsland Tel.: +49(0)5451. 54 54 540 touristinformation@ tourismus-ibbenbueren.de www.tourismus-ibbenbueren.de
e
Hannover
24 Excursie
Bezoekersadres Schlossstraße 49186 Bad Iburg Duitsland
Steinhuder Meer
02
SLOT IBURG
Bezoekersadres Ibbenbüren, parkeerplaats bij de Münsterstraße / B 219 (N52° 14’ 47,52 E7° 41’ 43,31)
Neth
Hamburg
B218 Comfortabel met het OV Reisschema en informatie over tarieven van excursies in de vakantieregio Teutoburgerwoud verkrijgt u via +49 (0)5231. 977681 of via www.dersechser.de
Werre
Legenda
Rehburg-Loccum
Noordelijkste punt van Noordrijn-Westfalen
Große Aue
Ligging in Duitsland
01
Excursiekaarten
B68
24 excursies
Freren Vakantieregio Teutoburgerwoud
Rübenberge
DÖRENTHER KLIPPEN
+ extra tips
Dümmer
Klassiekers en geheime tips om te bewonderen, beleven en genieten
B214
www.teutoburgerwald.de
a
se
Fürstenau
Meer dan alleen een weekendje weg! ontspannen · genieten · beleven Geneeskrachtige planten en bloemenpracht De botanische tuinen van Gütersloh ontvangt regelmatig onderscheidingen. In 2012 ontvingen ‘de tuinen’ de internationaal gerenommeerde Green Flag Award. De reden hiervoor kunnen de bezoekers zelf ervaren in acht thematuinen. Dit kan ook in de apothekerstuin met meer dan 100 geneeskrachtige kruiden, waar diens helende werking wordt toegelicht. De lavendeltuin biedt een ontspannen genot voor alle zintuigen. Een architectonische blikvanger is het licht doorlatende Palmenhaus-Café.
Fascinerende shows, betoverende sfeer en een uitstekende keuken – met deze drieklank inspireren wij onze gasten. Met om de maand een nieuw, adembenemend programma.
GOP Variététheater bij het Kaiserpalais Bad Oeynhausen Im Kurgarten 8 · (navigatie Morsbachallee) · D-32545 Bad Oeynhausen Tickethotline: +49(0) 57 31 74 48-0 · variete.de
HISTORISCH CENTRUM TECKLENBURG TECKLENBURGER LAND Informatie Tecklenburger Land Tourismus e. V. Markt 7 49545 Tecklenburg Duitsland Tel.: +49(0)5482. 92 91 82 info@tecklenburger-land- tourismus.de www.tecklenburger-land- tourismus.de
01
HISTORISCH KUURPARK BAD HOLZHAUSEN
Kleine bergstad met groot theater
02
Het oude riddergoed is nu het „gastenhuis“
De Tecklenburg hoog boven het gelijknamige bergstadje was in de 12e eeuw de grootste en machtigste burcht van Noord-Duitsland. Inmiddels behoort de burcht tot de grootste openluchttheaters van Duitsland. De historische vesting beschikt over 2300 zitplaatsen en is voorzien van moderne theatertechniek, waardoor professionele voorstellingen moMet het openbaar vervoer gelijk zijn. De burcht en het middeleeuwse Vanaf station Lengerich stadje zijn startpunt en knooppunt van talrilijn R45 en R46; vanaf station jke mooie wandelingen en fietstochten door Ibbenbüren lijn R63. Zon,- en feestdagen van mei t/m het Münsterland, het Teutoburgerwoud en oktober met de recreatiebus langs veel schitterende, historische dorpen. F2 vanaf Münster en F10 In de buurt van Tecklenburg ligt de ‘Nasse vanaf Osnabrück Dreieck’ bij Bevergern, waar het Middellanden het Dortmund-Ems-Kanaal samenvloeien. Ook het bizarre rotslandschap van de Dörenther Klippen bij Ibbenbüren, waar veel sagen over bestaan, is een bezoek waard. Op de weg naar Lengerich is nog een uniek natuurmonument te vinden: het Canyon-meer. Dit water is het middelpunt van een beschermd natuurgebied en heeft een bijzonder mooie smaragdgroene kleur – iets dat normaal gesproken alleen in natuurfilms te zien is.
Die alten Rittersleut zouden er vreemd van opkijken. Toen zij in 1558 het landgoed Holzhausen bouwden, werd deze door een brede gracht afgeschermd. Tegenwoordig dient hun herenhuis als gastenhuis van het kuuroord Bad Holzhausen. Compleet gerenoveerd en helemaal opgedirkt. In de, over twee etages verdeelde, ruimtes, vinden Bezoekersadres jaarlijks verschillende evenementen plaats. Hudenbeck 11, 32361 Preußisch In de zomer worden er in het liefdevol Oldendorf-Bad Holzhausen onderhouden kuurpark, open air concerten Duitsland georganiseerd. Het kuurpark is vijf hectare Informatie groot. Tussen de bloeiende perken en de VVV Preußisch Oldendorf Hudenbeck 2, 32361 Preußisch kleine vijvertjes staan reusachtige bomen, Oldendorf-Bad Holzhausen die minstens zo oud zijn als het herenhuis Duitsland zelf. Het park is ook geschikt voor actieve Tel.: +49(0)5742. 70 37 94 touristik@preussischoldendorf.de uitstapjes In de generatietuin bevinden zich www.preussischoldendorf.de toestellen voor jong en oud. Bovendien is het park het startpunt van een wandelroute naar Openingstijden Het gastenhuis en het kuurpark het naastgelegen herenhuis. zijn het hele jaar door geopend. Over beweging gesproken: bij de ingang van De toegang is gratis (m.u.v. het park zet het rad van de historische wabepaalde evenementen). termolen zich regelmatig in beweging. Deze Met het openbaar vervoer is gesaneerd en functioneert nog prima.
GRADEERWERK
KUNSTHALLE
BAD SALZUFLEN
Bezoekersadres Parkeergarage Kurpark P2 Parkeerplaats Sophienstraße Sophienstraße 32105 Bad Salzuflen Duitsland
09
Frisse zeelucht in de nevelruimte
Het Gradeerwerk is het kenmerk van het geneeskrachtige oord Bad Salzuflen en is uniek in zijn soort. Zijn machtige houtvlechtwerk-wanden kenmerkt al sinds Informatie de 18de eeuw het stadsbeeld. Het gradeStaatsbad Salzuflen GmbH erwerk is oorspronkelijk gebouwd voor de VVV | Parkstraße 20 zoutwinning. Tegenwoordig dient het als 32105 Bad Salzuflen reusachtig openlucht inhalatorium. Het Tel.: +49(0)5222. 18 31 83 info@staatsbad-salzuflen.de onafgebroken sijpelende zoutwater, uit een www.staatsbad-salzuflen.de diepte van 1000 meter, creëert – middenin Openingstijden de stad – een gezond klimaat, dat normaal April – okt. dagelijks 10 – 18 uur gesproken alleen aan zee te vinden is. Sinds Rondleidingen dagelijks om het historische gradeerwerk in 2007 vanaf de 11 en 15 uur grond opnieuw werd opgebouwd, herbergt Met het openbaar vervoer het een aantal bijzonderheden die in Europa Vanaf station Bad Salzuflen Bus uniek zijn. Aan de binnenkant loopt een 943 richting Waldemeine/Heide tot aan het bezoekerscentrum gang met kleine nissen naar een zoutwaternevelruimte. De geneeskrachtige ‚zeelucht’ heeft een bijzonder intensieve werking. Met zachte muziek en in het schijnsel van de sterrenhemel-installatie kan de bezoeker hier helemaal tot rust komen.
LWL-OPENLUCHTMUSEUM DETMOLD Bezoekersadres Neustadt 26 Detmold Duitsland Informatie LWL-Openluchtmuseum Detmold, Westfälisches Landesmuseum für Volkskunde Krummes Haus 32760 Detmold Duitsland Tel.: +49(0)5231. 70 60 www.lwl-freilichtmuseumdetmold.de Openingstijden April – okt, di – zo en feestdagen 9 – 18 uur Met het openbaar vervoer Bus 701 (Berlebeck) of 703 (Hiddesen) vanaf station Detmold tot halte Freilichtmuseum
17
MÜHLENKREIS MINDEN-LÜBBECKE Informatie Molendistrict Minden-Lübbecke Postbus 2580 32382 Minden Duitsland Tel.: +49(0)571. 80 72 31 70 www.muehlenkreis.de info@muehlenkreis.de
03
Genieten van kunst en de natuur
Musea en openluchttheaters, landwinkels en boerencafés: de LandArt-route verbindt meer dan zeventig routepunten in het hele molendistrict (Mühlenkreis). Schilders en beeldhouwers openen de deuren van hun ateliers voor het publiek. Bezoekers kunnen Met het openbaar vervoer glasblazers aan het werk zien of een bezoek Het is mogelijk om de route te brengen aan een marionettenmaker, die haar beginnen vanaf verschillende stations: Bad Oeynhausen, Porta werkruimte in een historische molen heeft Westfalica, Minden / Westfalen, ingericht. Degenen die zelf creatief aan de Petershagen-Lahde, Holzhausenslag willen, kunnen een workshop boeken bij Heddinghausen, Preußisch Oldendorf, Lübbecke / Westfalen, een van de vele LandArt-kunstenaars. Espelkamp, Rahden (Kr. Lübbecke) Openluchttheaters en theaterzalen bieden steeds een nieuw theaterprogramma. Op www.landart-muehlenkreis.de vindt u een actueel programma. Langs de hele route zijn talrijke boerencafés te vinden. In de landwinkels zijn verschillende regionale specialiteiten te verkrijgen. De vijf regionale deeletappen van de LandArt-route zijn makkelijk binnen een dag te fietsen. Fietskaarten van de LandArt-route zijn verkrijgbaar bij het adres rechts op de pagina.
Station Holzhausen-Heddinghausen, 700 m lopen via de Bahnhofstraße; Met de bus: bus 626, halte Auebrück, 200 m lopen.
Bezoekersadres / Informatie Kunsthalle Bielefeld Artur-Ladebeck-Straße 5 33602 Bielefeld Duitsland Tel.: +49(0)521. 32 99 95 00 info@kunsthalle-bielefeld.de www.kunsthalle-bielefeld.de
10 Moderne kunst en sculpturen in de buitenlucht
In 1968 werd de Kunsthalle Bielefeld geopend als museum en expositieruimte voor internationale kunst uit de 20e eeuw. Het gebouw werd ontworpen door de New Yorkse architect en kunsthistoricus Philip Johnson. De Kunsthalle vertoont jaarlijks vier grote Openingstijden exposities met thema’s als klassiek moderne, di – zo 11 – 18 uur woe 11 – 21 uur, za 10 – 18 uur expressionistische en moderne kunst en (maandag gesloten) fotografie. Exposities zoals Picasso 1905 in Met het openbaar vervoer Paris, Sonia Delaunays Welt der Kunst en Vanaf station Bielefeld een expositie van de succesvolle Japanse arStadtBahn-lijn 1 richting Senne chitect Sou Fujimoto trokken veel bezoekers. tot aan Kunsthalle/Adenauerplatz In een aparte ruimte zijn verzamelingen van de stad Bielefeld tentoongesteld, waaronder een aantal meesterwerken van het expressionisme. In het sculpturenpark worden kubistische beeldhouwkunst en werken van Max Ernst, Man Ray, Anselm Kiefer en Georg Baselitz getoond. De Kunsthalle Bielefeld ligt aan de rand van de binnenstad. De stad Bielefeld biedt talrijke bezienswaardigheden, winkel- en recreatiemogelijkheden.
ADLERWARTE BERLEBECK DETMOLD
18
Vliegdemonstraties – roofvogels in hun element Deze roofvogelopvang is de oudste en soortenrijkste van Europa. Het heeft ruim 180 verschillende roofvogels van meer dan 48 soorten uit de hele wereld. De imposante witkoparend en luchtacrobaten als de lannervalk, de sakervalk, de monniksgier en de vale gier zijn hier te bewonderen. Een fascinerende belevenis zijn de vogelshows. Met adembenemende manoBezoekersadres / euvres vliegen de verschillende roofvogels vlak Informatie boven de hoofden van de bezoekers en landen Adlerwarte Berlebeck daarna keurig op de vuist van de valkenier. Hangsteinstraße, parkeerplaats Adlerwarte Hier ervaart men allerlei wetenswaardigheden 32760 Detmold over de leefgewoontes van de roofvogels, de Duitsland soortbescherming en de werkzaamheden van de Tel.: +49(0)5231. 47171 vogelopvang. Zowel in het interactieve museum info@adlerwarte-berlebeck.de www.adlerwarte-berlebeck.de als langs het natuurpad, maken bezoekers op Openingstijden verschillende manieren kennis met de wereld Begin maart tot begin november van de roofvogels. In de speeltuin kunnen de dagelijks 9.30 – 17.30 uur kinderen ravotten en op het overdekte panoVogelshows Begin maart tot begin november ramaterras kan men heerlijk ontspannen. Hier genieten grote en kleine bezoekers van een dagelijks 11 + 15 uur betoverend uitzicht over het Teutoburgerwoud. Met het openbaar vervoer Vanaf station Detmold buslijn 701 (de bus vertrekt elk kwartier resp. half uur)
MOLENROUTE
MÜHLENKREIS MINDEN-LÜBBECKE Bezoekersadres (Fotomotiv) Windmühle Struckhof / Schnathorst | Wulferdingser Straße 16 32609 Hüllhorst-Schnathorst Duitsland
04
KAISER-WILHELM-DENKMAL Porta Westfalica
Met de fiets door het mooiste molenlandschap van Duitsland
05
Uitzicht en doorbraakdal
De drieënveertig wind-, water- en rosmolens maken Minden-Lübbecke tot molenregio. De Informatie molens zijn zorgvuldig en met veel toewijMühlenkreis Minden-Lübbecke ding gerestaureerd. Ook heeft de regio een Postfach 2580 | 32382 Minden volledig functionerende stift-molen langs de Duitsland | Tel.: +49(0)571. 80 72 31 70 Wezer bij Minden: een uniek monument in info@muehlenkreis.de www.muehlenkreis.de Duitsland. De monumenten laten de bezoekers de ontwikkeling zien van het molenbeOpeningstijden Bijna alle molens zijn ook buiten staan vanaf ca. 1650. Alle historische molens de maal,- een bakdagen op worden tussen april en oktober afwisselend afspraak voor groepen geopend. in werking gesteld. Bovendien verbindt de Deels met gids. lange molenroute (320 km) verschillende Met het openbaar vervoer bezienswaardigheden. De zeer goed bewegHet is mogelijk om de route te beginnen vanaf verschillende wijzerde fietsroute loopt langs de Wezer en stations: Bad Oeynhausen, het Wezer- en Wiehengebergte, door Moore Porta Westfalica, Minden/Westf., en boerenlandschappen, langs typisch WestPetershagen-Lahde, HolzhausenHeddinghausen, Pr. Oldendorf, faalse dorpen en levendige stadjes. Langs de Lübbecke/Westf., Espelkamp, route bevinden zich verschillende restauRahden (Kr. Lübbecke) rants die Westfaalse specialiteiten serveren. Fietsroutes zijn individueel samen te stellen. U kunt ook eenvoudig een georganiseerde (rond)tocht boeken. Deze zijn inclusief bagagetransport.
Bezoekersadres Kaiserstraße 32457 Porta Westfalica Duitsland Informatie Toeristen Informatie Kempstraße 1 32457 Porta Westfalica Tel.: +49(0)571. 791 280 tourismus@portawestfalica.de www.portawestfalica.de Rondleidingen van mei – oktober, iedere 1e zaterdag van de maand Start: 15 uur Duur: ca. 45 minuten Kosten: 2,– Euro per persoon Vooraf aanmelden niet noodzakelijk
Het Kaiser Wilhelm Denkmal is een van de belangrijkste en best bezochte monumenten van Duitsland. Het monument werd tussen 1892 en 1896 gebouwd uit zandsteen en steekt met haar 82 meter hoog boven Porta Westfalica uit. Porta Westfalica ligt in het doorbraakdal van de Wezer, gelegen tussen het Wiehen- en het Wezergebergte, en werd in 2006 uitgeroepen tot nationaal natuurgebied. Vanaf het monument hebben bezoekers een grandioos uitzicht over het Weserbergland en de Noord-Duitse laagvlakte. Het Kaiser Wilhelm Denkmal vormt bovendien een knooppunt van belangrijke routes in dit aantrekkelijke wandelgebied. In de buurt zijn historische vestigingsmuren en resten van een kruiskerk uit de 10e eeuw te vinden, een rariteit in de geschiedenis van de bouwkunst. Er zijn talrijke mogelijkheden voor recreatie, zoals een tochtje met een passagiersschip of een bezoek aan het kampeeren recreatiegebied Grosser Weserbogen. Een vlucht met een zweefvliegtuig biedt een prachtig uitzicht over het hele gebied.
AQUA MAGICA
06
LÖHNE
Poëtische bronnen en de kracht van het water Op zowel entertainende als op leerzame wijze belicht het natuur,- en cultuurpark Aqua Magica de thema’s water en bronnen. Informatie Hoofdattractie van dit uitgestrekte complex AQUA MAGICA Bad Oeynhausen & Löhne GmbH is de waterkrater. Wie hier 18 meter de diepte Koblenzer Straße 20c inzakt, beleeft de kracht en het oer geweld 32584 Löhne van het water van dichtbij. Met regelmatige Duitsland tussenpozen wordt er uit de bodem van de Tel.: +49(0)5731. 30 2000 krater een waterfontein 30 meter de lucht in infoaquamagica@loehne.de www.aquamagica.de gespoten, begeleidt door licht,- en geluidsinstallaties. Overige attracties zijn de themaMet het openbaar vervoer: Vanaf het station Löhne Buslinie tuinen, de laan van het klimaat met 240 438 Richting Bad Oeynhausen platanen, het Aqua Magica-Café in de kassen tot aan de halte Aqua Magica. en de unieke, origineel ontworpen, speelplekTaxibusje, 30 min. Vooraf reserveken. De talrijke evenementen zorgen voor ren tel. +49(0)1801. 21 22 21 nog meer afwisseling. Een echte trekpleister met interregionale aantrekkingskracht is het internationale literatuurfestival poëtische bronnen dat eind augustus plaatsvindt. Bekende auteurs en jonge poëten uit binnenen buitenland staan tijdens debatten en lezingen op het podium.
DIERENPARK OLDERDISSEN BIELEFELD
Bezoekersadres / Informatie Heimat-Tierpark Olderdissen Dornberger Straße 149a 33619 Bielefeld Duitsland Tel.: +49(0)521. 51 29 56 umweltbetrieb@bielefeld.de www.bielefeld.de Openingstijden Dagelijks, dag en nacht Met het openbaar vervoer Vanaf station Bielefeld lijn 24 richting Tierpark
EXTERNSTEINE
SPARRENBURG
Niet ver van het centrum van Bielefeld bevindt zich het dierenpark Olderdissen. Dit is een van de meest geliefde uitstapjes in de regio. In 1930 werd het dierenpark gebouwd op een voormalige boerderij met als motto: het behoud van de inheemse natuur. Nu huisvest het park ca. vierhonderdvijftig dieren van honderd soorten, waaronder een aantal beschermde en in Duitsland met uitsterven bedreigde diersoorten, zoals wolven, lynxen, bizons, wilde katten en raven. Echte trekpleisters zijn de twee bruine beren Max en Jule. In de roofvogelopvang worden gewonde uilen, oehoes en buteo’s verzorgd. Voor kinderen is er een dierentuinschool en een mooie speeltuin. Ook is er een café met een groot terras. Het dierenpark is het hele jaar door 24 uur per dag geopend en de toegang is gratis. Een korte wandeling brengt de bezoeker naar de botanische tuinen van Bielefeld – ook deze zijn dag en nacht geopend en de toegang is gratis.
19
Natuurmonument, gebedshuis en uitkijkplatform
Een rij van bizarre puntrotsen, sommige zijn wel 35 meter hoog, steekt hier uit een verder vlakke bodem. Al vanaf de steentijd zijn mensen door de Externsteine gefascineerd. Tijdens een rondleiding ontdekken bezoekers de cultische en religieuze betekenissen van deze zandsteen-formatie door de eeuwen heen en Openingstijden April – okt, dagelijks 10 – 18 uur worden sporen getoond die talrijke onbekende nov – maart zie: kunstenaars in de rotsen achterlieten. Ook heel www.externsteine-info.de indrukwekkend is het kruisafneming-reliëf wat Rondleidingen ontstaan is rond 1150. Het is een van de eerste April – okt, zon,- en feestdagen en belangrijkste christelijke monumentale plas11 uur en op aanvraag. Start vanaf het informatiecentrum tieken in Noordwest-Europa. In het moderne informatiecentrum direct naast de Externsteine Met het openbaar vervoer Vanaf station Horn-Bad Meinberg is duidelijke en overzichtelijke informatie te met bus 782 richting Detmold tot verkrijgen over verschillende archeologische, Externsteine; April – oktober tijdens cultuur-historische en natuurkundige onderzoweekenden ook met eken. Tijdens een wandeling langs de imposante de toeristenbus 792, www.naturparkbus.de stenen, proeven bezoekers de geheimzinnige sfeer. Tevens genieten zij van de rust in dit beschermd natuurgebied. Na een korte klim heeft men een schitterend uitzicht vanaf de top van een van de rotsen. Ook biedt het panoramaplatform op het gradeerwerk een schitterend uitzicht over het kuurpark en de historische architectuur van het kuuroord.
12
BIELEFELD
Waar Max en Jule zich thuis voelen
HORN-BAD MEINBERG Bezoekersadres / Informatie Informatiecentrum Externsteine Externsteinerstraße 35 32805 Horn-Bad Meinberg Duitsland Tel.: +49(0)5234. 202 97 96 www.externsteine-info.de www.landesverband-lippe.de
11
KLOOSTER MARIENFELD HARSEWINKEL
Verre uitzichten, ondergrondse gangen en middeleeuwse feesten Op de kam van het Teutoburgerwoud, hoog boven de stad, ligt de burcht De Sparrenburg. Tijdens de eerste helft van de 13e eeuw werd deze burcht door Graaf von Ravensberg gebouwd. De burcht diende als woonverblijf van landsheren en beschermde door zijn positie de stad en de handelsroute langs de Bezoekersadres Bielefelder bergpas. Van april t/m oktober Am Sparrenberg kan de burcht dagelijks worden bezocht. 33602 Bielefeld De 37 meter hoge burchttoren biedt een Duitsland fantastisch uitzicht. Tijdens een rondleiding Informatie door de Kazematten – het wijdvertakte, Toeristen Informatie in het nieuwe stadhuis ondergrondse gangensysteem – krijgt de Niederwall 23 bezoeker allerlei spannende wetenswaar33602 Bielefeld digheden te horen over de geschiedenis van Duitsland de burcht. Dikke muren, donkere kerkers en Tel.: +49(0)521. 51 69 99 touristinfo@bielefeld- nauwe schachten laten zien onder welke marketing.de omstandigheden de soldaten vroeger de www.sparrenburg.info burcht en de stad verdedigd hebben. Tot eind Openingstijden oktober worden er twee keer per dag openApril – oktober, 10 – 18 uur bare rondleidingen aangeboden. Bijzonder Met het openbaar vervoer hoogtepunt is het jaarlijkse SparrenburchtVanaf station Bielefeld feest tijdens het laatste weekend van juli. StadtBahn-lijn 2, richting Sieker Dit spektakel met ridders, goochelaars en tot aan Landgericht handwerkers trekt duizenden bezoekers naar de burcht.
PADERBRONNEN PADERBORN Bezoekersadres Paderborn, centrum Informationen VVV Paderborn Marienplatz 2a 33098 Paderborn Duitsland Tel.: +49(0)5251. 88 29 80 tourist-info@paderborn.de www.paderborn.de
20
Krachtig begin, snelle afloop: Duitslands kortste rivier
De paderbronnen: voor de oude Germanen golden ze als heiligdom, voor keizer Karel vormden ze een doopvont die de Saksen tot Christenen bekeerde, en voor de huidige inwoners van Paderborn en haar bezoekers zijn de paderbronnen een oase van rust, midden in de binnenstad. De zes paderbronnen worden Openingstijden gevoed door meer dan tweehonderd bronnen April – oktober Ma – vrij 10 – 18 uur, Za 10 – 16 uur tussen het winkelcentrum en de Kaiserpfalz November – maart en tussen de stadsbibliotheek en de Dom. Per Ma – vrij 10 – 17 uur, Ta 10 – 14 uur Informatie over rondleidingen: seconde gulpt hier zo’n vijfduizend liter water www.paderborn.de/fuehrungen uit de grond – genoeg om veertig badkuipen mee te vullen. Dit maakt het centrum van Met het openbaar vervoer de stad (150.000 inwoners) tot het sterkste Vanaf station Paderborn lijn 2,4,8,9 tot aan Rathausplatz brongebied van Duitsland. Het snel stromende water drijft niet alleen talrijke molens aan, maar is ook onmisbaar bij de productie van het Paderborner brood en het beroemde Paderborner bier. In het stadscentrum vloeien de stromingen samen tot de rivier de Pader. Deze rivier mondt al na vier kilometer bij Slot Neuhaus uit in de Lippe en is zo de kortste rivier van Duitsland
13
Kleine brouwerij en orgelmuziek
Bezoekersadres Klosterhof 33428 Harsewinkel-Marienfeld Duitsland Informatie Stadt Harsewinkel Münsterstraße 14 33428 Harsewinkel Duitsland Tel.: +49(0)5247. 93 52 00 info@harsewinkel.de www.harsewinkel.de Rondleidingen Individuele rondleidingen op aanvraag Met het openbaar vervoer Vanaf station Gütersloh bus 71 richting Versmold tot aan halte station Bahnhof (Marienfeld); twee minuten lopen tot aan klooster Marienfeld
Het cisterciënzer-klooster Marienfeld gold als een van de belangrijkste abdijen in Westfalen. Ruim 200 jaar na opheffing is hun rijkdom nog altijd goed zichtbaar in de gebouwen van het klooster. Vooral de romaanse kloosterkerk, gebouwd in de 12de eeuw, is goed behouden gebleven. Het pronkstuk van het Godshuis is het orgel van Johann Patroclus Möller uit het jaar 1751. Het zorgvuldig gerestaureerde instrument is regelmatig te horen tijdens concerten. De kloostertuin is naar historisch voorbeeld opnieuw aangelegd. Hier vindt men perken met meer dan tachtig verschillende soorten geneeskrachtige planten. In de kloosterwinkel heeft broeder Simeon muziek en een groot aantal boeken, antiquiteiten en wijnen in de aanbieding. Geheel naar kloosterlijke traditie wordt er in het restaurant Klosterkeller origineel gebrouwen kloosterbier geschonken. In het Kloostercafé wordt koffie met Kuchen geserveerd.
WESTFALEN CULINARIUM NIEHEIM
21
583 tot aan Nieheim Kornhaus
HERFORD
07
TUINBOUWTENTOONSTELLINGEN NATUURPARK RIETBERG Bezoekersadres Torfweg 33397 Rietberg Duitsland Informatie Gartenschaupark Rietberg GmbH Rathausstraße 36 33397 Rietberg Duitsland Tel.: +49(0)5244. 98 62 92 info@gartenschaupark-rietberg.de www.gartenschaupark-rietberg.de Met het openbaar vervoer Vanaf Gütersloh met bus 77, vanaf Rheda-Wiedenbrück met lijn 76 en vanaf station Lippstadt met lijn 80; ingang van het park direct naast ZOB
14
Cultuur, natuur en een reuzenglijbaan Het tuinbouwpark, gelegen tussen het beschermd natuurgebied Rietberger Emsniederung en het stadsdeel Neuenkirchen, biedt verschillende excursiemogelijkheden. Het park heeft een oppervlakte van 40 hectare. Liefhebbers kunnen het unieke natuurpark voor regeneratieve energie dat in 2011 geopend werd, bezoeken. Hier kunnen de bezoekers milieu,- en klimaatbescherming van dichtbij beleven. Zo bevindt zich in het informatie,- en technologiecentrum een huis dat met de zon meedraait. Het rolstoeltoegankelijke tuinbouwpark staat vol met bloeiende perken en klassieke thematuinen. Romantici kunnen hun hart ophalen bij de uitgestrekte waterplassen. Ook gezinnen met kinderen komen aan hun trekken bij de 23 meter hoge glijbaan, in de waterspeeltuinen en in het klimpark schnurstracks. Voor de rustzoekers zijn er in het uitgestrekte park veel gezellige picknickplekken. Ook is er een bassin om in te pootjebaden.
CORVEY
22
HÖXTER
Rijksabdij, slot, museum – wereldcultuur lang de Wezer Vlakbij het vakwerkstadje Höxter ligt de bijna 1200 jaar oude Corvey. Dit is het meest indrukwekkende routepunt van de Wezer-fietsroute. Vlak na de oprichting behoorde Corvey al tot een van de belangrijkste pre-romaanse kloosters en groeide van benedictijnenabdij in de middeleeuwen uit tot belangrijk politiek, Bezoekersadres cultureel en religieus centrum van Europa. Slot Corvey Bijna 200 jaar geleden viel de voormalige ri37671 Höxter jksabdij in handen van de hertogelijke familie Duitsland Von Rabitor. Sindsdien dient Corvey als slot. Informatie De roerige geschiedenis van Corvey is terug te Kulturkreis Höxter-Corvey GmbH Tel.: +49(0)5271. 69 40 10 vinden in de architectuur en de kunstwerken. empfang@schloss-corvey.de Tijdens rondleidingen genieten de bezoekers www.schloss-corvey.de van de mystieke pre-romaanse fresco en de Openingstijden pracht van een barokke residentie. De partiMei – sept, dagelijks 10 – 18 uur culiere bibliotheek behoort, met ruim 74.000 april + okt, di – zo 10 – 18 uur Openbare rondleidingen za, zo boeken, tot een van de grootste in Duitsland. en feestdagen 11 en 15 uur De bibliotheek deed vroeger dienst als werkMet het openbaar vervoer plaats van de dichter August Hoffmann von Station „Höxter-Rathaus“, beperkt Fallersleben. Corvey is goed op weg om door busverkeer tot aan halte „Corvey“; de UNESCO tot werelderfgoed uitgeroepen te Alternatief is de taxi of een wandeling langs de Wezer: worden. De beslissing wordt verwacht in 2014. ca. 30 minuten (2 km)
Gesponsord door:
WIDUKIND MUSEUM Enger ENGER
Bezoekersadres / Informatie Marta Herford GmbH Goebenstraße 2-10 32052 Herford Duitsland Tel.: +49(0)5221. 99 44 300 info@marta-herford.de www.marta-herford.de VVV Herford Linnenbauerplatz 6 32052 Herford Duitsland Tel.: +49(0)5221. 18 91 526 tourist-info@herford.de www.herford.de
In het 1200 jaar oude Herford vind je restanten uit de geschiedenis naast moderne gebouwen. Waar ooit het oudste Saksische vrouwenklooster voor de hoge adel werd gebouwd en waar Widukind keizer Karel de Grote overmeesterde, bevindt zich nu een gotisch gebouw met een modern ontwerp van de Amerikaanse architect Frank Gehry: Marta Herford. Dit spectaculaire, icoonrijke ontwerp is met zijn bijzondere vormen al een kunstwerk op zich. Binnen wordt een gevarieerd programma van moderne kunst vanuit een bijzonder oogpunt gepresenteerd. Na een bezoek kunnen bezoekers heerlijk ontspannen in het Marta Café. Het terras van het café biedt een schitterend uitzicht over de Aa. Tijdens een stadswandeling of deelname aan een van de interessante dagprogramma’s maakt de bezoeker kennis met het levendige contrast tussen de middeleeuwen en de moderne tijd.
Openingstijden Di – zo en feestdagen 11 – 18 uur
EMS-ERLEBNISWELT
SCHLOSS HOLTE-STUKENBROCK Bezoekersadres Barbaraweg 1 33758 Schloß Holte-Stukenbrock Duitsland
15
De geschiedenis van de rivier vanaf de bron
In slot Holte-Stukenbrock ontspringt de Ems en vervolgt zijn loop door de Senne richting Noordzee. Vanaf een steiger is te zien hoe Informatie het water ontspringt vanuit het moeras. Wie Stadtmarketing Schloß HolteStukenbrock het verdere verloop of zelfs de monding wil Rathausstraße 2 aanschouwen, kan de rivier volgen via de 375 33758 Schloß Holte-Stukenbrock kilometer lange EmsRadweg. Ook het EMSDuitsland erlebniswelt, op slechts 2 kilometer afstand, Tel.: +49(0)5207. 89 0 50 stadtmarketing.shs@gt-net.de is een bezoek waard. „Uitproberen, beleven www.schlossholte-stukenbrock.de en de Ems actief leren kennen“ luidt het www.ems-erlebniswelt.de motto van de interactieve tentoonstelling Openingstijden waar men op een leuke manier van alles over Nov en maart, za + zo 10 – 17 uur, de rivier te weten komt. Ook thema’s zoals april – okt, di – vrij 15 – 17 uur, cultuur en industrie langs de Ems komen za + zo 10 – 17 uur aan bod. Een turfsteker, een apotheker en Met het openbaar vervoer een Senne-boerin komen aan het woord. Vanaf station Schloß Holte bus 84.1 tot halte Forellkrug Het gedetailleerde model van het moderne cruiseschip Aurora verwijst naar de Meyer Werft in Papenburg. Bij kinderen is vooral populair de virtuele Ems-vlucht in het luchtschip. De avonturentuin biedt een versnelde wandeling door de regio’s langs de Ems. De strandstoelen in het Senne-zand zorgen voor het echte strandgevoel.
KLOOSTER DALHEIM
LWL-STREEKmuseum VOOR KloOsterCultUur Bezoekersadres / Informatie Stichting klooster Dalheim LWL-streekmuseum voor kloostercultuur | Am Kloster 9 33165 Lichtenau Duitsland Tel.: +49(0)5292. 93 190 kloster-dalheim@lwl.org www.stiftung-klosterdalheim.lwl.org
23
Kruidentuinen en Europese ontwikkelingen
Achter het voormalige Augustijnen-stift Dalheim schuilt een spannende en roerige geschiedenis. In het goed onderhouden klooster bevindt zich Duitslands enige streekmuseum over de geschiedenis van de Europese kloostercultuur. De vaste en wisselende tentoonstellingen laten verschillende aspecten van het leven in de kloosterorde Openingstijden zien – van het dagelijks leven van de nonnen Di – zo 10 – 18 uur, gesloten op maandag (Behalve op feestdagen) en monniken tot aan de politieke, economische en religieuze ontwikkelingen in Europa, het hele jaar geopend (Met uitzondering van 24, 25 en 31.12.) die veelvuldig werden beïnvloed door het Met het openbaar vervoer klooster. De belangrijkste bezienswaardigheid Vanaf centraal station Paderborn is het klooster zelf. Het complex is in barokke met bus 482 Richting Lichtenaustijl opgetrokken, en omvat ook oudere Dalheim tot aan Dalheim-Mitte. Ma – vrij: heen 10:55 / 11:55 uur bouwstijlen, zoals in de gotische kerk en de terug 15:42 uur kruisgang. De barokke tuinen zijn opnieuw Za/zo/feestdagen: heen 10:10 / aangelegd. Vroeger waren deze alleen voor de 13:10 uur terug 16:15 / 19:15 uur kanunniken toegankelijk; tegenwoordig kan iedereen genieten van de prachtige bloemen en geneeskrachtige planten.
08
Mythes en legendes rondom de Hertog van Saksen
Tussen gotiek en Gehry
Met het openbaar vervoer Vanaf station Herford richting Goebenstraße (Stationsplein links), ca. 3 minuten lopen
Culinaire onthullingen in verrassende musea De geheimen van de Westfaalse grondstoffen worden onthuld tijdens vier tentoonstellingen in het historische hart van Nieheim. Door te voelen, luisteren, ruiken en proeven krijgen de bezoekers antwoord op vragen als “Wat is het geheim van goed bier; hoe komen de gaten en de aroma in de kaas? Waarom smaakt de Westfaalse beenham zo bijzonder gekruid; Bezoekersadres / wat onderscheidt een roggebrood van alle Informatie andere broden?” De spannende geschiedenis Westfalen Culinarium van de Westfaalse specialiteiten worden tot Lange Straße 12 33039 Nieheim leven gewekt door de uitgebreide multimedia Duitsland tentoonstellingen. Hier ontdekt men waarom Tel.: +49(0)5274. 8304 het bierbrouwen in de middeleeuwen als info@westfalen-culinarium.de vrouwenwerk werd gezien, terwijl de vrouwww.kasesemuseum.de wencafés toen uit den boze waren. In Menne’s Openingstijden April – okt, woe – zo 10 – 18 uur. Nieheimer Schaukäserei komt de bezoeker Groepsaanvragen ook buiten nog meer te weten over kaas en ook het openingstijden mogelijk unieke Sackmuseum van de bewonersvereniMet het openbaar vervoer ging is een bezoekje waard. Daarna is het tijd Vanaf station Steinheim / Westf. om te genieten van al dat lekkers; dat kan in bus 575 tot aa Nieheim Kornhaus. het restaurant Meilenstein. Vanaf station Bad Driburg bus
MARTa Herford
Bezoekersadres Bültestraße (parkeerplaats) 32584 Löhne Duitsland
Met het openbaar vervoer Geen directe verbinding Station: Porta Westfalica
BIELEFELD
Een reis door tijd en ruimte In het grootste openluchtmuseum van Duitsland kunnen bezoekers alles te weten komen over het dagelijks leven in de afgelopen eeuwen. Het museum bevat meer dan 100 historische gebouwen, die in originele staat zijn behouden. Hiertoe behoort bijvoorbeeld een Lippisch meierhof uit de 16de eeuw, het woonhuis van de Joodse familie Uhlman uit de jaren ‘30 en een tankstation uit de jaren ‘60. Bovendien zijn er verschillende werkplaatsen te bewonderen met een nog compleet origineel en volledig functionerend interieur. Zo is het interieur van een fotograaf, een smid, een bakker en een molenaar te zien. In de tuinen, die naar historisch voorbeeld zijn ontworpen, groeien oude cultuurgewassen, die elders al lang in vergetelheid zijn geraakt. Bovendien draagt het museum van het district Westfalen-Lippe (LWL) bij aan het actief onderhouden van zeldzame dierenrassen, zoals de Sennepaarden, het Siegerländer runderras en de Lippe-ganzen. Op het museumterrein van ruim 90 hectare, zorgen drie herbergen voor een historische sfeer en een eigentijds culinair genot.
LANDART-ROUTE
Widukind: was hij van Saksische adel, een heidense vrijheidsstrijder, een christelijke held of juist een verraderlijke aanvoerder? De Frankische bronnen berichtten tussen de jaren 772 tot 785 over de heftige strijd tussen de Franken en de Saksen. De aanvoerder van de Saksen was Widukind, die zich aan het eind van Bezoekersadres / de strijd overgeeft en zich laat dopen. De rest Informatie van Widukinds leven blijft een blinde vlek in Widukind Museum Enger de geschiedenis. Des te groter is de WidukindKirchplatz 10 32130 Enger mythe, waar het museum in Enger zich geheel Duitsland aan heeft gewijd. Het multimediale museum Tel.: +49(0)5224. 91 09 95 info@widukind-museum-enger.de laat zien hoe het beeld van de Saksische www.widukind-museum-enger.de adel in de loop der tijd veranderde. – Ook het museumaanbod voor kinderen is erg populair. Openingstijden Spelenderwijs leren zij over de vroege middeDi – za 15 – 18 uur, zo 11 – 18 uur leeuwen, bijvoorbeeld tijdens stadrally’s of een Met het openbaar vervoer Vanaf station Herford lijn 465 of ‘Knochenkrimi’. Vanaf 17 november 2013 tot 466 richting Spenge vermoedelijk april 2014 vertoont het museum tot aan Enger, Bahnhofstraße. de lopende tentoonstelling Engers verlorener Vanaf station Bünde lijn 654 Schatz. Het Kunstgewerbemuseum Berlin stelt richting Enger tot aan Bahnhofstraße. hiervoor stukken uit de bekende middeleeuwse kerkschatten ter beschikking.
HERMANNSDENKMAL DETMOLD
Bezoekersadres Grotenburg 50 32760 Detmold, OT Hiddesen Duitsland
16
Hoe de reus in het Teutoburgerwoud verscheen
Het verhaal van Hermann, de vorst van de Cherusken die ruim 2000 jaar geleden de Informatie Romeinse troepen versloeg, is genoegzaam VVV Lippe & Detmold Tel.: +49(0)5231. 301 48 63 bekend. Maar hoe komt regio Detmold aan www.hermannsdenkmal.de het monument voor deze vorst? Het Teutoburwww.landesverband-lippe.de gerwoud heeft de 53,5 meter hoge HerOpeningstijden mannsdenkmal te danken aan de architect en Hermannsmonument: kunstenaar Ernst von Bandel. Hij besteedde Maart – okt, 9 – 18 uur zijn complete vermogen en een groot deel van nov – feb, 9:30 – 16 uur zijn leven aan de bouw van dit monument. VVV Lippe & Detmold: In 1838 begon hij zijn bouwwerkzaamheden April – okt, dagelijks 10 – 18 uur op berg Grotenburg (386 m). Echter, ondanks nov – maart zie: www.hermannsdenkmal.de het enthousiasme aan het begin van de bouw lieten de sponsoren het na een tijdje afweten Rondleidingen April – okt, zon- en feestdagen en Von Bandel raakte snel door zijn vermogen uur en op aanvraag. heen. Hij moest zijn werk daardoor verspreiStart vanaf de toeristeninformatie den over 37 jaar. Pas in de zomer van 1875, vlak bij het Hermannsmonument. voor zijn dood, maakte Met het openbaar vervoer Von Bandel de feestelijke Vanaf station Detmold onthulling mee. Bezoekers toeristenlijn 792 richting Schieder (April – oktober die deelnemen aan een tijdens het weekend) rondleiding, ontdekken nog www.naturparkbus.de meer spannende verhalen over het monument en zijn ontwerper. Ook mag de constructie van binnen bekeken worden.
NATUURPARK AATAL BAD WÜNNENBERG Bezoekersadres Naturnahes Aatal Am Kurpark 1 33181 Bad Wünnenberg Duitsland
24
Op blote voeten door de beek en met de kabelbaan over het water.
In het „Natuurpark Aatal“ vinden bezoekers rust en ontspanning langs talrijke paden tussen de Aabach-stuwdam en het kuurpark Informatie Bad Wünnenberg Touristik GmbH van het kuuroord Bad Wünnenberg. De weg Im Aatal 3 langs de oever van het stuwmeer is erg po33181 Bad Wünnenberg pulair bij wandelaars, skaters en fietsers. Een Duitsland wandelpad brengt de natuurliefhebber langs Tel.: +49(0)2953 / 99 880 info@bad-wuennenberg.de het leefgebied van damherten, rood wild en www.bad-wuennenberg.de oerossen. Het blote-voeten-pad loopt over Met het openbaar vervoer houten bruggen over de Aa, dwars door de Bonefeld bus 410 (Paderborn) beek en zorgt voor een ideale combinatie van of S80 (Paderborn) halte plezier en gezonde Kneipp-behandelingen. Schäferstraße In het Avonturenpark Aatal is via een groot aantal bomen een klimparcours uitgezet. Kinderen vanaf 5 jaar kunnen hier veilig naar de top klimmen. Vanaf het hoogtepunt van de tocht brengt een 500 meter lange kabelbaan de bezoekers weer naar beneden. Een kanotochtje over het ‘kleine broertje’ van het stuwmeer zorgt voor de nodige afwisseling. Wie ondertussen honger heeft gekregen, kan terecht in het „Aatal Haus“ voor een lekker kop koffie met Kuchen.