The Mach|ne - Art Press - Issue 02 - July 2015

Ιούλιος 2015 - Τιμή 4.00€

art press ΚΑΡΥΟΦΥΛΛΙΑ ΚΑΡΑΜΠΕΤΗ DAVID LYNCH ZENOS FRUDAKIS YOEL SOTO ΛΕΝΑ ΔΡΟΣΑΚΗ ANGELIKA DUSK ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΣΚΕΠΕΤΖΗ ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΝΤΑΚΗΣ DON’T PANIC PUPPET THEATER THE BLUE SQUARE

02

Πάρ´το αλλιώς... μπορείς

Ιδιοκτησία - Έκδοση The Mach|ne I.K.E.

Διεύθυνση Σύνταξης Αντιγόνη Παφίλη Αρχισυνταξία

Δανάη Φαίδρα Θωμαΐδου Art Director

Νικόλαος Τσάπογλου

Θυμάσαι να μου πεις πότε σταμάτησαν οι άνθρωποι να λένε καλημέρα; Πότε σταμάτησαν να σου μιλούν πρώτα και μετά να σε ρωτούν “από που περνάει το 319”; Πότε έχασαν αυτό που κάποτε ήταν αυτονόητο; Γιατί πρέπει στο μετρό να ακούς τη μουσική από τα ακουστικά του άλλου; Γιατί να μιλάς ουρλιάζοντας στο κινητό σου λες και δεν υπάρχει κάποιος άλλος δίπλα σου; Γιατί οι ήχοι των κινητών τηλεφώνων να είναι τόσο δυνατοί, όταν βρίσκεσαι σε δημόσιο χώρο; Πότε χάθηκε η ευγένεια; Και δεν μιλάω για χειροφιλήματα κυριών και άνοιγματα πόρτας. Πόσες φορές έφαγες -σχεδόν- την πόρτα στο κεφάλι βγαίνοντας ή μπαίνοντας σε μία τράπεζα; Η πρώτη -εύκολη ίσως- ερμηνεία που θα έδινε κανείς είναι ότι έχουμε όλοι βυθιστεί στον δικό μας κόσμο και χρόνο και δεν προλαβαίνουμε πια να δημιουργούμε αυτές τις καλές συνθήκες που περιγράφω, δεν προλαβαίνουμε πια να μιλάμε παρά μόνο θέλουμε έτοιμη την πληροφορία για να τελειώνουμε και να πάμε παρακάτω. Ίσως υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας, όσον αφορά στην ταχύτητα που ζούμε. Αλλά μόνο για αυτό!

Εμπορική Διεύθυνση

Δημήτρης Καλαμάρης Συντακτική ομάδα

Πάνος Σουρούνης, Αναστασία Βουτσά, Χριστίνα Δρανγγανά, Γιάννης Καλύβας, Νάντια

Δρακούλα, Πόπη Αναστούλη, Τάσος Μπιμπισίδης, Μαριάννα Τζιράκη,

Φανή Κελεσίδου, Νίκος Ορφανός, Βίκυ Λιακοπούλου, Αντώνης

Τσόκος, Κέλλυ Σχοινά, Σπύρος

Παγιατάκης, Μαριλένα Βαϊνανίδη Σχεδιασμός OneDot

Νομικός Σύμβουλος

Νικόλαος Αναστασόπουλος Έδρα

Καντακουζηνού 12 - Αθήνα Εκτύπωση

Ηλιότυπο Α.Ε.Β.Ε.Ε

Όταν, πριν λίγο καιρό, δούλευα στην τηλεόραση ως δημοσιογράφος, είχα πιάσει πολλές φορές τον εαυτό μου, συζυτώντας με άλλους, να θέλω να “τρέχω” από το ένα θέμα στο άλλο, να απαιτώ με ένα τρόπο όλο και πιο γρήγορες ταχύτητες στις κουβέντες. Ακόμη και η μαμά μου, μου φαινόταν ότι μιλούσε πολύ αργά και κάθε φορά που ήθελε να μου πει κάτι ήθελα με ένα τρόπο να πατήσω το fast forward και να την πάω κατευθείαν στην επόμενη παράγραφο. Η διαφορά όμως είναι ότι όλη αυτή η διαδικασία συνέβαινε μέσα μου και μόνο και δεν την έβγαζα προς τα έξω γιατί αντιλαμβανόμουν ότι θα γινόμουν αγενής. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στη Νέα Υόρκη υπέστην το μεγαλύτερο σοκ της ζωής μου, αφενός και αφετέρου κατάλαβα τί εστί ευγένεια σε όλα τα επίπεδα. Πουθενά και σε κανέναν δημόσιο χώρο δεν άκουγες κανέναν να ουρλιάζει στο κινητό. Για την ακρίβεια όλα τα κινητά ήταν αθόρυβα εξού και δεν άκουσα ποτέ κάποιο να χτυπάει. Δεν άκουγες όμως ούτε τη μουσική των ακουστικών του διπλανού σου. Και ενώ σε αυτή την πόλη τρέχουν όλοι με απίστευτες ταχύτητες- ίσως πολύ μεγαλύτερες και από τις δικές μας- πάντα όταν κάποιος ήθελε να σε ρωτήσει κάτι στο δρόμο, πρώτα σε χαιρετούσε χαμογελαστά και ύστερα σε ρωτούσε. Ακόμη και στα ταμεία των σούπερ- μάρκετ, όπου σχηματίζονταν τεράστιες ουρές ανθρώπων που περίμεναν να πληρώσουν, οι υπάλληλοι στα ταμεία, πάντα σε χαιρετούσαν και σε ρωτούσαν πώς ήταν η μέρα σου. Και μην βιαστείτε να μου πείτε ότι λόγω κρίσης γίναμε αγενείς γιατί και πάλι έχω να θυμηθώ αντίστοιχα “ωραία” σκηνικά προ 2008.

Επικοινωνία

www.themachine.gr

info@themachine.gr 2130154320 Follow us

Facebook: The Mach|ne.

Twitter: @TheMachineAP

Instagram: @themachinegr Το «The Machine – Art Press» συνιστά ελεύθερο βήμα έκφρασης των εκάστοτε αρθρογράφων. Το περιεχόμενο των δημοσιευμάτων δεν αποτελεί επίσημη θέση της εκδότριας εταιρείας, η οποία, σε καμία περίπτωση, δεν υιοθετεί τις εκπεφρασμένες θέσεις και απόψεις των αρθρογράφων, ούτε φέρει οποιαδήποτε ευθύνη για αυτές. Απαγορεύεται ρητά η όποια αναδημοσίευση άνευ άδειας του εκδότη.

Μαζί με τη κατάρρευση της αστικής τάξης στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια βιώνουμε όλο και πιο έντονα αυτό που όλοι παραδεχόμαστε στις παρέες και στις συζητήσεις μας…τις συνέπειες της διαλυμένης παιδείας. Μην αναρωτιέστε, ποια είναι τα αποτελέσματα της κακής παιδείας και ενός ελλιπούς εκπαιδευτικού συστήματος! Είναι αυτό ακριβώς και άλλα περισσότερα. Προτείνω κάτι σαν άσκηση λοιπόν. Την επόμενη φορά που θα πάτε στο περίπτερο δοκιμάστε να χαιρετίσετε τον περιπτερά και να τον ρωτήσετε πώς είναι σήμερα. Το ίδιο και με τον υπάλληλο στα εισιτήρια του μετρό. Αν δείτε έναν τουρίστα να δείχνει χαμένος και να ψάχνει στο χάρτη προσφερθείτε μόνος σας να βοηθήσετε και να πείτε μια καλημέρα! Θα νιώσετε τόσο όμορφα ακόμη και αν οι άλλοι σας στραβοκοιτάξουν και ποιός ξέρει…καποια στιγμή μπορεί να το αναστρέψουμε όλο αυτό! Και να γίνουμε ξανά αυτοί που οι ίδιοι θα θαυμάζουμε!

Αντιγόνη Παφίλη

antigoni@themachine.gr

3

48

A N G ELI K A D 72 US K

Ben Hopper 44

ZENOS FRUDAKIS

8

ΣΠΥΡΟΣ ΚΟ Ν ΤΑ ΚΗ Σ

DA N I D LYN CH

16

72

52

ΧΡΥ ΣΟΥΛ Α ΣΚΕΠ Ε Τ ΖΗ

56

DON’T PΑNIC PAPPET THEATER Κ Α ΡΥΟΦΥΛ Λ ΙΑ Κ Α ΡΑ Μ Π Ε Τ Η 22

28

Λ ΕΝ Α Δ ΡΟΣ Α ΚΗ

Φωτογραφία Εξωφύλλου: Μαριλένα Βαϊνανίδη 38

YO EL SOTO

Στο νησί... Του Πάνου Σουρούνη

Δεν υπάρχει κάτι άλλο στο μυαλό. Όποια και αν είναι η πραγματικότητα εκεί έξω. Εμείς ήδη ταξιδεύουμε όπου το μυαλό, η ψυχή και το σώμα βρίσκουν τη δική τους ευτυχία. Στο δρόμο του καλοκαιριού βρίσκονται τα περισσότερα σημεία ευτυχίας. Εκεί που το μπλε ξαπλώνει κάτω από τον ήλιο χωρίς καμία δεύτερη σκέψη. Εννοείται πως ο καθένας μας έχει το δικό του ησυχαστήριο και παράδεισο διακοπών. Δεν θα μαλώσουμε για το πoύ είναι πιο ωραία. Η ζωή με έκανε να αγαπήσω το νησί για το οποίο ο Γιάννης Πάριος μας τραγουδά τόσα χρόνια. Η Πάρος είναι το θέμα μας. Εννοείται πως θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε άλλο νησί που μπορεί να απορροφήσει στο πορτρέτο του και εμάς. Σε ένα πορτρέτο που το γαλάζιο και το άσπρο βρίσκουν την πιο όμορφη εκδοχή τους. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω ότι αυτό το νησί δεν έχει μόνο την κοσμοπολίτικη Νάουσα, αλλά έχει και αλλά χαρίσματα, πιο αθόρυβα. Επίσης θα ήθελα να αναφέρω,ότι ακόμα δεν έχω βρει την ψαρόβαρκα, που λέει ο Πάριος, αυτήν που λέγεται “Το Μωρό Μου”. Παρακάτω κάνω δώρο σε εσάς και στον ΕΟΤ (αν υπάρχει ακόμα) την προσωπική μου μουσική χαρτογράφηση του νησιού. Η συγκεκριμένη έρευνα έχει ξεκινήσει να πραγματοποιείται 12 χρόνια από εμένα και ενός τζιπ to rent από την Παροικιά. Τα “διαλεγμένα” τραγούδια συνήθως αλλάζουν κάθε καλοκαίρι. Αλλά κάποια μένουν για πάντα, όπως η αγάπη για το νησί. Βασική μας αφετηρία, η παραλία του Λωλαντώνη για καθαρά προσωπικούς και οικογενειακούς λόγους.

Λωλαντώνης – Χρυσή Ακτή (Νέα) Ωρα: 13:00 Βασικός Προορισμός. Η παραλία που το surf γίνεται ακροβατικό για κάποιους και για κάποιους άλλους πόλεμος –μάχη – άγριο “ξύλo”. Η διάρκεια αυτής της διαδρομής με μια μέση ταχύτητα στα 60 χιλιόμετρα/ώρα είναι 6 φορές το “Warning Shots” των Thievery Corporation. Η επιστροφή, λόγω του ξύλου από τον αέρα και τα κύματα, χρειάζεται κάτι πιο γαλήνιο. Οπότε ακούτε 5 φορές το “Runaway” των National και φτάσατε στον προορισμό σας. Λωλαντώνης –Ξαπλώστρα Λωλαντώνη Τις μεσημεριανές ώρες κοιμάμαι σε μια ξαπλώστρα και στα ακουστικά δεν παίζει κάτι. Σίγουρα είναι η πιο όμορφη μουσική επιλογή. Κανένα τραγούδι δεν περιέχει τον ήχο των κυμάτων με το σαγηνευτικό θόρυβο του μεσημεριανού αέρα. Ίσως μόνο κάποια τραγούδια του Παυλίδη να το έχουν καταφέρει αυτό. Λωλαντώνης – Γύρος του νησιού Ώρα: 8 και κάτι Βασικός Προορισμός: Το κυνήγι του ήλιου από την αντίθετη κατεύθυνση μέχρι να κάνει και αυτός βουτιά στα νερά του Αιγαίου. Αυτή η περιπέτεια έχει διάρκεια 9 φορές το “Χάθηκα” των Ξύλινων Σπαθιών ή 8 φορές το “Away from my land” της Μόνικα. Λεύκες - Επιστροφή στον Λωλαντώνη

Λωλαντώνης – Παροικιά

Ώρα: 22:00 (ίσως και λίγο νωρίτερα)

Ωρα: 9 π.μ.

Οι Λεύκες είναι ένα από τα πιο όμορφα ορεινά χωριά των Κυκλάδων. Όσο το περπατάς νιώθεις πως πρωταγωνιστείς σε μια ταινία που θα κερδίσει όσκαρ σκηνοθεσίας. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο soundtrack για τα βράδια. Τα τζιτζίκια μόνο επιτρέπονται κάτι τέτοιες βραδιές. Στο νησί τις γαλάζιες νύχτες που λέει και ο ποιητής μόνο εσύ πρέπει να διαλέγεις τα τραγούδια ή τις σιωπές. Μεταξύ μας στις σιωπές κρύβονται τα όμορφοτερα τραγούδια.

Βασικός Προορισμός: Ο φούρνος (δεν λέμε ονόματα) πίσω από την τράπεζα της πλατείας με το καλύτερο κουλούρι με μήλο ή φέτα ή ελιά ή και σκέτο κουλούρι. Η διάρκεια αυτής της διαδρομής με μια μέση ταχύτητα στα 50 χιλιόμετρα/ώρα είναι 8 φόρες περίπου το “Δεν είμαι από εδώ” του Παύλου Παυλίδη . Η επιστροφή από Παροικιά προς Λωλαντώνη είναι 9 φόρες το “Bong’’ των Vodka Juniors. Συνήθως κάνω περισσότερη ώρα να γυρίσω, γιατί τρώω το ένα κουλούρι στο δρόμο. Μεταξύ μας αυτό το τελευταίο ε; Όταν φτάνω πίσω λέω πως δεν έφαγα τίποτα στο δρόμο.

Καλές βουτιές και να θυμάστε σε καλοκαίρια μετριέται η ζωή...

Συνέντευξη: Νικόλαος Τσάπογλου

Σπύρος Κοντάκης Ο Σπύρος Κοντάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από μικρή ηλικία είχε δύο μεγάλες αγάπες, τη μουσική και τις μακέτες. Προσανατολιζόταν για αεροναυπηγός αλλά τελικά στην ηλικία των δεκαοκτώ χρόνων ήταν πλέον επαγγελματίας κιθαρίστας, έτσι στα είκοσί του μετακομίζει στην Αγγλία για να κυνηγήσει το όνειρό του στη μουσική. Μέσα στα τέσσερα χρόνια διαμονής του στο Λονδίνο είχε πολλές συμμετοχές σε βρετανικά συγκροτήματα και μιούζικαλ. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα συμμετέχει παίζοντας κιθάρα σε πολλές δισκογραφικές δουλειές. Σχεδόν μια δεκαπενταετία αργότερα συνειδητοποιεί ότι η μουσική έχει πάψει να τον γεμίζει, και έτσι αποφασίζει να ασχοληθεί με τη δεύτερη αγάπη του, τις κατασκευές και τις μακέτες. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατασκευάζει τα πρώτα του φωτιστικά και μαζί με τους πίνακες ζωγραφικής του στήνει την πρώτη του έκθεση στην Αθήνα. Στη συνέχεια, έχοντας αυξήσει τις κατασκευές του, κάνει έκθεση στο Παρίσι και δέχεται πολύ καλές κριτικές. Η μία έκθεση φέρνει την άλλη, αποκτά το κοινό του και πλέον είναι, άξια, ένας από τους επιτυχημένους Έλληνες σχεδιαστές της εποχής μας.

Τα πρώτα χρόνια που ζούσα στην Αγγλία πέρασα δύσκολα... προσπαθούσα να τα βγάλω πέρα μόνος μου, κάνοντας ταυτόχρονα πολλά πράγματα στη μουσική. Κάτι σαν... one man show! Πάντα, ακόμα και σήμερα, παίρνω πολλά προσωπικά ρίσκα. Αυτή την περίοδο ετοιμάζω μια νέα σειρά accessorize που έχουν να κάνουν με αντικείμενα σπιτιού, όπως υφάσματα επίπλων, πετσέτες, σεντόνια κ.ά. κρατώντας –σε συνεργασία με γαλλικούς οίκουςτην υψηλότερη δυνατή ποιότητα. Φιλοδοξώ τα προϊόντα μου να χαρακτηρίζονται από τα καλύτερα υλικά, σε περιορισμένο αριθμό συλλεκτικών κομματιών. Η έμπνευση των σχεδίων μου έρχεται ξαφνικά και ακόμα και αν θεωρούνται, κατά μία έννοια, ανισόρροπα (!) θέλω να τα κρατάω έτσι. Δεν ψάχνω να βρω το τέλειο. Όπως μου λένε και στο εξωτερικό είναι “out of balance”. Ακόμα και αν κάτι, σε πρώτη ανάγνωση, θεωρείται λάθος, μου αρέσει να το συνεχίζω! Δεν προσπαθώ να αποδομήσω το υλικό, ούτε να ανταγωνιστώ τους σχεδιαστές του εξωτερικού, να κάνω την καρέκλα πιο ελαφριά για παράδειγμα. Με ενδιαφέρει πιο πολύ η αίσθηση, η μυρωδιά, που παραπέμπουν στη μνήμη! Θέλω ό,τι δημιουργώ να αποπνέει σεβασμό και να δημιουργεί μία καθημερινή αίσθηση επικοινωνίας με τον χρήστη του κάθε αντικειμένου. Αυτό που έχει σημασία για εμένα είναι να είμαι συνεπής σε αυτό που έχω στο μυαλό μου, με οποιοδήποτε κόστος. Ακόμα και αν αποτύχεις πρέπει να το αγαπάς.

9

Τα έπιπλά σου τα κατασκευάζεις στην Ελλάδα; Ναι, δυστυχώς και ευτυχώς! Δυστυχώς γιατί η διαδικασία είναι πολύ χρονοβόρα, καθώς δεν υπάρχει ένα εργοστάσιο στο οποίο μπορώ να κάνω όλη τη δουλειά. Για παράδειγμα, από άλλον παίρνω τα ξύλα, άλλος μου τα κόβει, άλλος τα λουστράρει κ.ο.κ. ΄ Ποιες άλλες διαφορές έχεις εντοπίσει ανάμεσα στον τρόπο που γίνονται οι κατασκευές μεταξύ Ελλάδας και εξωτερικού; Έχουν να κάνουν με το ταλέντο ή με την τεχνογνωσία; Το ταλέντο δεν αρκεί, τα υπόλοιπα είναι δύσκολα. Από την μια είναι φοβερά ψυχοφθόρα διαδικασία αλλά από

10

την άλλη είναι πολύ δημιουργική. Στην Ελλάδα έχουμε πολλά κενά στην προσέγγιση, στην κουλτούρα, στις ταχύτητες κατασκευής και η έλλειψη τεχνογνωσίας δημιουργεί μεγάλα προβλήματα. Για παράδειγμα, σε πολλές εκθέσεις που έχω παρακολουθήσει στην Ιταλία έχω δει έπιπλα που μπορεί εσωτερικά να είναι από άχυρο αλλά το φινίρισμά τους είναι από σοκαριστικά ωραίο γυαλί, ενώ στην Ελλάδα έχουμε εξαιρετικούς μάστορες που δουλεύουν τα καλύτερα ξύλα και το αποτέλεσμα δεν είναι καλό! Αν πεις σε ένα παλιό Έλληνα τεχνίτη που έφτιαχνε τις καταπληκτικές ψάθινες καρέκλες να αλλάξει μία βίδα θα σε βρίσει! Ενώ ο Ιταλός το έκανε επιστήμη και έχει πιο ανοιχτό μυαλό. Οι νεότεροι μπορεί να είναι πιο ανοιχτοί σε ιδέες αλλά δεν έχουν ούτε τα χρήματα, ούτε την τεχνογνωσία που χρειάζεται. Επίσης πολλοί Έλληνες προσπαθούν να αντιγράψουν τους Ιταλούς. Είναι χαζό και ανέφικτο να θέλουν να πουλήσουν κάτι που έχει επηρεαστεί από τον δικό τους σχεδιασμό. Αυτό που έχει σημασία είναι να δημιουργείς κάτι που θα έχει την δική σου ταυτότητα, όχι απαραίτητα την ελληνική, αλλά να είναι κάτι ξεχωριστό. Όσο δύσκολο και αν είναι, σε ό,τι καταπιάνεσαι, πρέπει να βγάζεις τον εαυτό σου, να ξεγυμνώνεσαι. Έχεις αγοραστικό κοινό στην Ελλάδα; Ναι, αν και το μεγαλύτερο είναι στο εξωτερικό. Για παράδειγμα στη Γαλλία, έχουν μια ιδιαίτερη κουλτούρα σχετικά με τα έπιπλα, αναλύουν τα πάντα, το ποιος είμαι, πώς δημιουργώ, σχολιάζουν μέχρι και τα “νερά” που βλέπουν στο ξύλο! Υπάρχουν αρκετοί συλλέκτες που ενδιαφέρθηκαν για τα έργα μου. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι –και λόγω της οικονομικής κρίσης- δεν μπαίνουν εύκολα στην διαδικασία να ψάξουν και να αγοράσουν τέτοιου είδους αντικείμενα, ενώ παράλληλα δεν τους κεντρίζει τόσο το ενδιαφέρον το ελληνικό προϊόν, το βλέπουν με άλλο μάτι αν έρθει από το εξωτερικό. Μπορεί να μου δίνουν τα εύσημα και να υπάρχει ενθουσιασμός για το εγχείρημά μου ως Έλληνας, αλλά στην πράξη, στο να αγοράσουν δηλαδή τα έργα μου είναι... κουμπωμένοι! Αναφέρομαι σε ανθρώπους που έχουν χρήματα! Ενώ μου έχουν τύχει και άνθρωποι που, αν και δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, εκτιμούν τη δουλειά μου και το δείχνουν έμπρακτα κάνοντας οικονομίες για να αγοράσουν το παραμικρό! Πληροφορίες kontakidesign.com

11

Αεροφωτογραφία

Φωτογραφίες: Γιώργης Γερόλυμπος

Η πρώτη γραμμή στο έδαφος

Η πρώτη γραμμή στο έδαφος

Ξενάγηση στο μέλλον Εκεί που η θάλασσα συναντάει την πόλη, σε λιγότερο από ένα χρόνο, η εικόνα του πολιτιστικού χάρτη της Αθήνας θα αλλάξει ριζικά. Λίγες μέρες πριν το τετραήμερο εκδηλώσεων «Η Νύχτα Μέρα», στο νεογέννητο πάρκο Σταύρος Νιάρχος, προσκληθήκαμε για μια εισαγωγή στα όσα θα ακολουθήσουν εν όψει της ολοκλήρωσης του μεγάλου έργου Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος, και παράδοσης του στο ελληνικό κράτος το 2016. Στο πουλμανάκι της ξενάγησης μας περιμένουν τα φωσφοριζέ μας γιλέκα και τα κράνη του εργοταξίου. Έτσι, όλοι ασορτί, είμαστε έτοιμοι για την ξενάγησή μας στο πάρκο. Αν και το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη, ήδη μπορούμε να έχουμε μια πρώτη σχηματισμένη εικόνα. Ελιές, πεύκα, λεβάντες, λεμονοθύμαρα, αμυγδαλιές, ροδιές, πλατάνια και πολλά άλλα δέντρα, θάμνοι και φυτά θα συνθέτουν αυτόν τον περιβαλλοντικό πίνακα που θα μπορούμε όλοι οι πολίτες να απολαύσουμε. Ήδη έχει γίνει μεγάλο μέρος της φύτευσης με προέλευση από την Ελλάδα και την

Της Νάντιας Δρακούλα naddrac@gmail.com

κεντρική Ευρώπη. Μιλάμε για εκατοντάδες δέντρα και χιλιάδες θάμνους. Στη βόλτα μας στο πάρκο βλέπουμε παράλληλα από μακριά τις εργασίες των κατασκευών των κτηρίων. Οι μηχανικοί των έργων δεν προλαβαίνουν να απαντούν στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων. Καθώς μιλάνε διαβάζω μια περηφάνια στο πρόσωπό τους ανάμεικτη με ανυπομονησία να μοιραστούν μαζί μας την τελική εικόνα για την οποία καταβάλλουν καθημερινά κόπο και ψυχικό περίσσευμα. Όσοι περνάμε συχνά από την παραλιακή θα έχουμε διαπιστώσει ότι πρόκειται για ένα από τα πιο ταχύτατα εξελισσόμενα έργα, πράγμα σπάνιο για την Ελλάδα. Σκέφτομαι ότι όποιος δουλεύει εδώ, θα αισθάνεται στο μέλλον ένα αίσθημα μεγάλης ικανοποίησης για το ότι συνέβαλε και εκείνος. Όπως μας το περιέγραψε και ο διευθύνων σύμβουλος Γιάννης Τροχόπουλος, το έργο αρχικά λεγόταν triple project αναφερόμενο φυσικά στη συνύπαρξη της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και φυσικά του βοτανικού κήπου, Πάρκο 13

Κέντρο Επισκεπτών

Σταύρος Νιάρχος. Άρα μιλάμε για τη συνύπαρξη τεχνών, ψυχαγωγίας, εκπαίδευσης και φυσικά περιβαλλοντικής απόλαυσης μέσα στον αστικό ιστό. Δύο βασικοί πυλώνες στηρίζουν το όραμα της ομάδας του αρχιτέκτονα Renzo Piano, τουλάχιστον όπως εγώ τους αντιλαμβάνομαι. Η σχέση της Αθήνας με τη θάλασσα και η ανάγκη του πολίτη για επαφή με τη φύση άμεσα συνδεδεμένη με τη βιωσιμότητααειφορία των κτηριακών εγκαταστάσεων και τα χαμηλά λειτουργικά κόστη μέσα από την ενεργειακή κατασκευή. Παραθέτω μόνο κάποια στοιχεία: Γυάλινο παρατηρητήριο με θέα στην Ακρόπολη και στη θάλασσα, δεντροφυτεμένες οροφές, χαράξεις των

μονοπατιών του πάρκου που ακολουθούν τις αστικές χαράξεις, κτήρια συντήρησης, μονάδα αφαλάτωσης, μεσογειακοί κήποι, παιδικές χαρές, η «Εσπλανάδα» και άλλα πολλά που καθιστούν σίγουρη πιστεύω τη διάκριση της πλατινένιας ενεργειακής πιστοποίησης. Στο ίδιο το πάρκο δεν έχει χρησιμοποιηθεί μπετόν παρά μόνο θηραϊκή γη και κεραμάλευρο για τις επιφάνειες πεζοπορίας, ενώ θα υπάρχει κανάλι μήκους 400 μέτρων με θαλασσινό νερό το οποίο θα καταλήγει στη θάλασσα. Στις όχθες του θα μπορούμε να δροσιστούμε στη σκιά μεγάλων πλατανιών. Στην Εθνική Βιβλιοθήκη θα μιλάμε για τον Πύργο των Βιβλίων με τα μπαλκόνια που θα τον πλαισιώνουν, ενώ η Λυρική σκηνή θα έχει ένα υπερσύγχρονο

Ο Renzo Piano με συνεργάτες

14

Ξενάγηση στο Πάρκο

ενεργειακό στέγαστρο, ένα σύνθετο έργο, αποτελούμενο από 717 κομμάτια. Το στέγαστρο αυτό θα παράγει 2GW/h ενέργειας ανά έτος και το νερό των εγκαταστάσεων θα ανακυκλώνεται και θα επανατροφοδοτεί τις κτηριακές ανάγκες. Το έργο κοστολογείται στα 566 εκατομμύρια ευρώ και φορέας διαχείρισής του είναι η μονομετοχική εταιρεία Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ΑΕ. Μόλις ολοκληρωθεί το έργο-όπως εκτιμούν οι ίδιοι περί τον Απρίλιο του 2016το ίδρυμα θα παραδώσει τη μετοχή του στο Ελληνικό Δημόσιο και στην εποπτεία του Υπ. Εθν. Οικονομίας. Στο άκουσμα της προοπτικής αυτής κάποιοι δημοσιογράφοι συζητάμε τις σκέψεις μας για το πώς το κράτος μας θα διαχειριστεί κατάλληλα και όπως αρμόζει σε ένα τόσο τεράστιο και απαιτητικό έργο, για τις γενιές που θα ακολουθήσουν. Δυστυχώς η εμπειρία μας, ως πολίτες αυτής της χώρας, μάς έχει κάνει αρκετά σκεπτικιστές και επιφυλακτικούς, για όταν αναλαμβάνουν οι κυβερνήσεις, σε σημείο που να αισθανόμαστε ασφαλείς και αισιόδοξοι μόνο εντός ιδιωτικών ορίων. Η ενατένιση όμως στη θάλασσα και η μυρωδιά του θυμαριού διώχνει τις γκρίζες σκέψεις. Επιστρέφοντας στο πουλμανάκι και με το κράνος αγκαλιά χαμογελάω. Για την ώρα κρατάω τη χαρά που εύχομαι να ζήσω κάτω από αυτά τα πλατάνια. Άλλωστε, τα παιδιά θα παίζουν κάπου δίπλα στις παιδικές χαρές…©

Φύτευση

15

David Lynch

ένας μουσικός ταξιδευτής 16

Συνέντευξη Δανάη Φαίδρα Θωμαΐδου

Ο διεξιοτέχνης μουσικός και συνθέτης David Lynch, ανήκει στους ανθρώπους που τους αρέσει να ταξιδεύουν, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ήταν μόλις 21 ετών όταν αποφάσισε να αφήσει τη γεννέτειρά του –το Λος Άντζελες της Αμερικής- για να γυρίσει όλο τον κόσμο. Οι χώρες της Ευρώπης και το Μαρόκο ήταν μερικοί από τους προορισμούς στους οποίους βρέθηκε μέχρι να καταλήξει στην Ελλάδα. Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του στον αυτοσχεδιασμό Jazz, τη σύνθεση, την αρμονία και παίζοντας σαξόφωνο, φλάουτο, πλήκτρα και κρουστά χτίζει μια μεγάλη και ξεχωριστή καριέρα στην νέα του πατρίδα. Σήμερα, περίπου τριάντα χρόνια μετά, μετρά πολλές και σημαντικές συνεργασίες με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Έχει βρεθεί επί σκηνής με τον Barry White και τους The Temptations. Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη του συγκροτήματος «ISKRA» μαζί με τους Τάκη Φαραζή (πιάνο, keyboards), Γιώργο Φακανά (ηλεκτρικό μπάσο) και Νίκο Τουλιάτο (κρουστά). Στη συνέχεια δημιούργησε το συγκρότημα Human Touch με τον Σταύρο Λάντσια (πλήκτρα), τον Γιώτη Κιουρτσόγλου (μπάσο) και τον Νίκο Καπηλίδη (τύμπανα). Οι Ελλη Πασπαλά, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Ελένη Καραΐνδρου, ο Θάνος Μικρούτσικος και πολλοί άλλοι γίνονται κατά καιρούς συνοδοιπόροι στο καλλιτεχνικό ταξίδι του που, όπως θα διαπιστώσετε στη συνέχεια, φαίνεται να μη σταματά ποτέ να ψάχνει νέους τόπους, τρόπους και ανθρώπους! Φέτος συνεργάστηκε με εννέα (!) συγκροτήματα, ενώ παράλληλα “τρέχει” ένα πολύ ξεχωριστό project με τίτλο “Play” μαζί με τους Έλλη Πασπαλά, Τάκη Φαραζή και Vassilikos.

David Lynch… Το φετινό Χειμώνα, είχα μία διαφορετική επαγγελματική προσέγγιση. Αποφάσισα, και το έκανα, να παίζω σε πολλά γκρουπ, πέραν του συγκροτήματος «Human Touch», που μετράει περίπου δεκαοκτώ χρόνια και αποτελεί... σταθερό σημείο αναφοράς. Ετοιμάζουμε και κάτι καινούριο. Ωστόσο, ένιωσα την ανάγκη να αναζητήσω και άλλα μονοπάτια. Θέλησα, κατά μία έννοια, να εμβαθύνω στο όργανό μου, το σαξόφωνο, να διευρύνω τις συνεργασίες μου και τον τρόπο που γράφω, να βρω «κάτι» παραπάνω! Δεν μου αρέσει να μένω στο σίγουρο, στο άνετο. Θέλω να δοκιμάζω καινούρια πράγματα, έτσι φέτος έπαιξα με εννέα συγκροτήματα! Το καθένα μου έδινε κάτι ξεχωριστό και ακόμα και αν δεν ήταν δικά μου, το έζησα σα να ήταν. Τώρα, σκέφτομαι να κάνω ένα project μόνο για σαξόφωνο, αλλά θέλω να ανακαλύψω ξανά τον ήχο μου και να μπει σε άλλη διάσταση. Είναι πράγματα που νοιώθω σα να με περιμένουν αλλά χρειάζονται χρόνο για να ωριμάσουν. Ως τότε, δε διστάζεις να πειραματιστείς με νέους ήχους και νέους συνεργάτες... Τελευταία, στο πλαίσιο των νέων πραγμάτων που θέλω να κάνω, έχω συνεργαστεί με πολύ ενδιαφέροντες νέους μουσικούς, που κατά κάποιο τρόπο ο ένας έφερε τον άλλο, αλυσιδωτά. Για παράδειγμα, πριν από περίπου δύο χρόνια συνεργάστηκα με τον Adedejii

Adetayo, στο πλαίσιο μιας συναυλίας με αφρικανική μουσική, η οποία μου άρεσε πολύ! Μέσω του Adedejii γνώρισα τον πιανίστα Βαγγέλη Στεφανόπουλο και το συγκρότημά του Singularity Project. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο, πολυρυθμικό στυλ μουσικής που, όμως, βγαίνει από την ψυχή! Στη συνέχεια, γνώρισα τον καταπληκτικό μπασίστα Yoel Soto και το συγκρότημα Dat Funk, στο οποίο συνεργάζεται με τον Adedejii! Από την άλλη, στους Dat Funk, παίζει τύμπανα ο -για χρόνιασυνεργάτης μου Μιχάλης Καπιλίδης, ο Αστέριος Παπασταματάκης (keyboards), κ.ά. Τα γκρουπ που ανέφερα απαιτούν πολύ δύσκολα παιξίματα. Με την έννοια ότι θέλουν τεχνική αλλά θέλουν να είσαι και μέσα στο ρυθμό, στο groove, γρήγορο, hot groove! Από όσο ξέρω... θέλει και αυτοσχεδιασμό. Φυσικά, αυτοσχεδιασμό σε όλα. Για εμένα άλλωστε είναι τρόπος ζωής. Στην ουσία για όλους μας είναι ακόμα και όταν δεν το συνειδητοποιούμε! Μαθαίνουμε κάποια συγκεκριμένα πράγματα αλλά μετά, το πώς τα προσαρμόζουμε ή όχι στη ζωή μας είναι... αυτοσχεδιασμός. Συγκεκριμένα στη μουσική πρόκειται για μια αυθόρμητη σύνθεση, είναι κάτι που εκείνη τη στιγμή γεννιέται δεν υπήρξε πριν και δε θα υπάρχει μετά. Ακόμα και να προσπαθήσουμε να το επαναλάβουμε, δεν θα είναι ποτέ το ίδιο. Γιατί αισθάνεσαι ότι θέλεις να κάνεις και πράγματα έξω από τα γνωστά λιμέρια σου; Γιατί αισθάνομαι ότι... δεν γίνεται αλλιώς! Δε μπορώ να δεχτώ τον ίδιο μου τον εαυτό αν δεν το κάνω! (γελάει). Όταν διακρίνω ότι αρχίζω να επαναλαμβάνομαι, νιώθω ότι δε ζω, δεν δέχομαι το να μην εξελίσσομαι. Βέβαια αυτές οι εναλλαγές κάποιες φορές κοστίζουν... Βάζεις τον εαυτό σου σε δοκιμασίες χωρίς να σημαίνει ότι πάντοτε σου βγαίνει σε καλό. Άλλοτε αφορά καθαρά προσωπικές δουλειές και άλλοτε το να γράφω για άλλους. Αυτή την περίοδο κάνω κυρίως το δεύτερο. Από επιλογή; Ναι, συναισθηματικά είχα ανάγκη να κάνω άλλα πράγματα, δεν ήθελα πολύ να βρίσκομαι στο στούντιο. Είναι ένα, υπέροχο μεν, υπόγειο, αλλά δεν ήθελα να βρίσκομαι μόνος μου πολλές ώρες στο στούντιο δε. Ήθελα να είμαι έξω, με άλλους, να παίζουμε, ήθελα να είμαι σε μια κίνηση. Έχω γράψει κάποια πράγματα αλλά είναι τέτοιου είδους, είναι... υπογείου! (γελάει) Μοναχικό και δύσκολο σπορ όλη η διαδικασία; Ναι, είναι μοναχικό. Δύσκολη είναι η εκκίνηση, το να ξεκινήσεις κάτι από το μηδέν. Εκείνη τη στιγμή είσαι γυμνός, είσαι άδειος, ειδικά αν δεν έχεις μια συγκεκριμένη αφορμή. Πριν την πρώτη νότα είναι μεγάλο βάσανο, σχεδόν υπαρξιακό ζήτημα κάθε φορά. (γελάει) Όταν όμως “αρπάξει” η ιδέα μετά σε “πάει” σε ένα ρυθμό όπου δεν μπορείς να σταματήσεις! Πώς προκύπτει η πολυπόθητη έμπνευση λοιπόν; Πέρα από τα δεδομένα που μπορεί να φέρουν έμπνευση, δηλαδή έρωτες, πόνοι, υπερβολικά συναισθήματα, μια εικόνα, μια εμπειρία, για εμένα 17

περισσότερη σημασία έχει το υποσυνείδητο, η φιλοσοφία του να ζεις. Στο να βρίσκω μια ερμηνεία, ένα νόημα, μια άλλη διάσταση στα πράγματα όχι απλώς στο προφανές. Σε αυτά που αισθανόμαστε και πρέπει να τα αντιληφθούμε λίγο πιο βαθιά, να βρούμε το νόημά τους. Μιλάω δηλαδή περισσότερο για καθημερινά πράγματα και σχέσεις ανθρώπων και ενέργειες που είναι γύρω μας και μου “βγάζουν” νέες εικόνες και μεταφορικές έννοιες. Επειδή η μουσική είναι κάτι πιο αφηρημένο σε σύγκριση με τους στίχους, αυτά που βγαίνουν τα ανακαλύπτω στην πορεία, ξεκλειδώνουν αθέατες πόρτες που ποτέ δεν μπορείς να προβλέψεις πού θα σε βγάλουν. Είναι σα να περπατάς στη φύση και ξαφνικά σού βγαίνει μια νότα που σε οδηγεί στις επόμενες και τις εναρμονίζεις, μετά βάζεις μια φωνή, κάποιο κρουστό, δύο τρία σαξόφωνα. Έρχονται πράγματα με τόση φόρα που σε ξαφνιάζουν και δεν μπορείς να τα προβλέψεις. Μετά από ώρες, μέρες, εβδομάδες συνειδητοποιείς τι συνέβη, το αποτέλεσμα και λες “ευχαριστώ”. Αυτό είναι που με κρατάει στη ζωή κατά κάποιο τρόπο. (γελάει) Τα χρειάζομαι αυτά. Τώρα τελευταία δεν είμαι τόσο σε αυτή τη διαδικασία, μέσα στο Χειμώνα το έκανα. Μουσική στην Ελλάδα... Μπορεί να φαίνεται ότι έχει αλλάξει μορφή αλλά οι έννοιες παραμένουν ίδιες, οι αναλογίες αλλάζουν. Δηλαδή ο διχασμός μεταξύ «ζω μια πιο αληθινή σχέση με τον εαυτό μου και τον περίγυρο μου», μεταξύ του «πάω στη γρήγορη συνταγή επειδή έχει αποδείξει ότι μπορεί να πιάσει». Το ευφήμερο σαφώς υπήρχε πάντοτε, είναι μέρος της φύσης της μάζας. Δε δηλώνω ότι είμαι κάτι διαφορετικό από αυτό ή ότι είμαι ανώτερος ή κατώτερος. Το θέμα είναι απλώς τι πρόθεση έχει ο καθένας στο να κάνει τρόπο ζωής την επιλογή του. Αλλά αυτό έχει να κάνει και με το τι, πώς και με ποια συχνότητα προβάλλεται κάθε είδος μουσικής. Αν ο κόσμος άκουγε από όλα με την ίδια συχνότητα μπορεί να έκανε άλλες επιλογές. Πρέπει να μπορούμε να αξιολογούμε ό,τι μας σερβίρεται. Για παράδειγμα, μπορεί να φάω μία δύο φορές το χρόνο junk food, αλλά όταν ο άλλος μαγειρεύει ωραία, με μπαχάρια και με μεράκι θα το εκτιμήσω και θα το γευτώ πολύ διαφορετικά. Εσύ, λοιπόν πώς αξιολογείς τις επιλογές σου; Είσαι ευχαριστημένος; Για τις περισσότερες. (γελάει) Σε πληροφορώ ότι δεν είμαι πάντα! Ακόμα, όμως, και από μια «χάλια επιλογή» με ενδιαφέρει να μαθαίνω τι έφταιξε ώστε να την αποφύγω το συντομότερο δυνατό. Ερχόμενος στην Ελλάδα, από ένα περιβάλλον τόσο διαφορετικό σε πολλά επίπεδα πώς κατάφερες να ξεχωρίσεις; Να ξεχωρίσω...; Ναι, εντέλει έτσι μου λένε! (γελάει). Χαίρομαι αν συμβαίνει. Πάνως, όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, όπου και αν βρισκόμουν δεν ήθελα να είμαι το ίδιο με τους άλλους. Πάντα υπήρχε αυτό το “αυτός είναι διαφορετικός”. Σε σχέση με αυτο, όσο ήμουν στην Αμερική, ήταν πιο ευνοϊκά γιατί υπήρχε μια μεγαλύτερη 18

ευκολία σε κάποια πράγματα όσον αφορά τη μουσική. Ξέρεις, όλοι μας έχουμε κάποια δωράκια τα οποία μας δίνει η φύση, μικρά ταλέντα εννοώ, και επομένως μια ευκολία, γιατί ταλέντο σημαίνει ότι έχεις και μια ευκολία σε κάτι. Όλοι μας έχουμε κάποιες τάσεις που μας βοηθάνε και έχουν ροή, βγαίνουν πιο αβίαστα. Εμένα η μουσική μου μού έχει δείξει ότι υπάρχει κάποιο ίχνος (γελάει). Οπότε αυτό με βοηθούσε να μπορώ να είμαι διαφορετικός μαζί με την τάση μου. Για παράδειγμα, στη σχολή τζαζ στην Αμερική μου έλεγαν ότι υπάρχει μια τάδε φόρμα που ακολουθείται στο 90% των τζαζ κομματιών και η πρώτη μου αντίδραση ήταν ότι άρα εγώ δε θα κάνω αυτό, δε θα είμαι αυτό! (γελάει). Με το ίδιο σκεπτικό πορεύτηκα. Τώρα, στην Ελλάδα απλώς ζω με τη διαίσθησή μου. Για παράδειγμα αυτή την ώρα είμαι προβληματισμένος, η σκέψη του να φτιάξω μια καινούρια μπάντα, παρόλο που φαντάζει ωραία ιδέα, είναι βαριά! Γιατί όντως εδώ δεν κυλάνε εύκολα οι μπάντες. Είναι μια ευθύνη που σηκώνεις επάνω σου, κλείνεις τα πάντα μόνος σου, επικοινωνίες, διαπραγματεύσεις, συντήρηση, οπότε αν και το αγαπάω πολύ και το έχω κάνει αρκετές φορές, με προβληματίζει. Ωστόσο όταν έχω πολύ έτοιμο υλικό, γυρω στα πέντε (!) ολοκληρωμένα πρότζεκτ, που για διάφορους λόγους, έχουν μείνει στα ράφια... καταλαβαίνεις ότι οι συνθήκες δεν ευνοούν πάντα. Γιατί κάθονται “στα ράφια” όπως λες; Θα σου αναφέρω ένα από τα πέντε για να καταλάβεις. Είχα συνεργαστεί με ένα γκρουπ, πριν τρία χρόνια περίπου, που ηχογραφήσαμε, έχουμε εξώφυλλο, όλα είναι έτοιμα απλώς χρειάζομαι κάποιον να του δώσει μια ώθηση, πέρα από το μουσικό κομμάτι. Δεν συνέβη, χρειάστηκαν κάποια χρήματα παραπάνω, και τελικά είπα «άστο!». Δεν σε εκνευρίζει αυτό;! Φυσικά, με εκνευρίζει! Με πονάει γιατί ξέρω ότι αυτές οι δημιουργίες έχουν από μόνες τους ζωή και είναι κρίμα να τους την στερούμε! Έφτασαν μέχρι ένα σημείο και μπλόκαραν για άλλους λόγους, δεν έκαναν την έξοδό τους! Θέλω να τους το προσφέρω, ίσως κάποια στιγμή τα καταφέρω. Αν και η επόμενη σκέψη είναι “τώρα δεν είμαι εκεί τώρα είμαι αλλού, έχω προχωρήσει σε άλλο επίπεδο” ωστόσο είναι κρίμα να τα γνωρίζουν λίγοι άνθρωποι, όσο ωραίο και αν είναι κάποιες στιγμές αυτό το «κοινό μυστικό». Η συνεχής αναζήτησή σου μου θυμίζει κάτι που έχεις πει, ότι στα 20 αποφάσισες να φύγεις από την Αμερική, να ταξιδέψεις παντού, να δοκιμάσεις πράγματα, χωρίς να ξέρεις ούτε που θα πας, ούτε πόσο θα κάτσεις. Ένα κομμάτι του εαυτού μου εξακολουθεί να ζητάει αυτή την αναζήτηση. Θυμάμαι τον πατέρα μου να μου λέει κάτι που έχει χαρακτεί βαθιά μέσα μου: «το σύμπαν δεν μπορεί να πολλαπλασιάζει το μηδέν, οπότε πρέπει να του δώσεις κάτι και αν το κάνεις, αν κινηθείς, αν δοκιμάσεις, αν ψαχτείς, αυτό το κάτι θα πολλαπλασιαστεί. Από το μηδέν δεν γίνεται τίποτα. Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει πάντα να είμαστε

19

υπερκινητικοί, αλλά πρέπει να είμαστε καλοί πομποί και καλοί δέκτες των πραγμάτων. Να βλέπουμε μπροστά, διαισθητικά, με τις κεραίες μας, να μην είμαστε τυφλοί, να μην είμαστε φοβισμένοι, να κοιτάμε τα πράγματα και τον εαυτό μας κατάμουτρα! Χωρίς να κρίνουμε. Να αξιολογούμε. Αυτό είναι πολύ σημαντικό και στις κοινωνίες μας. Έχεις συνεργαστεί με τον Βarry White και τους The Temptations! Έχω παίξει από λίγο και με τους δύο. Δεν ήμουν μέλος της μπάντας. Σε κάποιε από τις περιοδείες τους χρειάστηκαν κάποιους μουσικούς και έτσι βρέθηκα α συνεργάζομαι.α Βέβαια εγώ με τους Temptations έπαθα πλάκα, γιατί το κομμάτι “Papa was a Rollin’ Stone” το άκουγα από μωρό και όταν βρέθηκα να το παίζω μαζί τους είχα ανατριχιάσει απο πάνω μέχρι κάτω! Ήταν πολύ ξεχωριστές εμπειρίες. Επίσης θυμάμαι να παίζω με τον Joe Higgs, που ήταν δάσκαλος του Bob Marley, αλλά σε πιο... χύμα ρυθμούς! Σκέψου ότι παίζαμε χωρίς να έχουμε κάνει πρόβα! (γελάει) Μου είχαν στείλει το υλικό, το έμαθα, το έπαιξα. Στον χώρο μας πρέπει να είσαι πάντα “απίκο”! ‘Ετοιμος να ανταπεξέλθεις κάθε στιγμή, αυτό καλλιεργείται με την πείρα μέσα στα χρόνια. Τώρα; Αυτή την περίοδο κάνω μια πολύ ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερη δουλειά που με κάνει χαρούμενο. Ονομάζεται «Play» και αποτελείται από την Έλλη Πασπαλά, τον Vassilikos, τον Τάκη Φαραζή και εμένα. Έχουμε κάνει ήδη αρκετές εμφανίσεις και θα συνεχίσουμε και εντός του καλοκαιριού. Μου αρέσει πολύ το γεγονός ότι έχουμε κάνει εντελώς καινούριες ενορχηστρώσεις και όλοι μας παίζουμε πολλά όργανα. O Vassilikos παίζει κιθάρα, μπάσο, τύμπανα και πηγαίνει από το ένα στο άλλο αναλόγως το κομμάτι! Εγώ παίζω πνευστά σαξόφωνο, φλάουτο, τύμπανο και πολλά άλλα κρουστά. Τραγουδάμε όλοι καποια φωνητικά και γίνεται μια πολύ ωραία μίξη. Ο Τάκης παίζει πολλά πλήκτρα, ενώ η Έλλη τραγουδάει και παίζει κάποια κρουστά, δίνοντας συνολικά μια πολύ προοπτική στο project «Play». Με τους δύο τελευταίους έχω συνεργασία ετών και πολύ καλή χημεία, ο Vassilikos σαν πιο φρέσκια συνεργασία, έχω να πω ότι είναι μεγάλο ταλέντο! Όλοι μας έχουμε μια κοινή αισθητική και αυτό είναι βασικό. Ωστόσο, δεδομένης της κατάστασης, μπορεί ένας μουσικός να επιβιώσει; Ο φίλος μου Θοδωρής Ρέλλος, που παίζει σαξόφωνο στους Mode Plagal, είπε «έτσι κι αλλιώς πάντα σε κρίση ήμασταν εμείς οι μουσικοί». Έτσι είναι, κυρίως για αυτούς που θέλουν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Εδώ όσοι έπαιζαν σε νυχτερινά μαγαζιά περνούν κρίση, ενώ κάποτε ήταν μια χαρά... Και όταν μιλάω για “κάτι διαφορετικό” δεν αναφέρομαι σε κάτι που κάποιος το επιδιώκει επί τούτου. Δεν πρέπει να είναι πολυτέλεια το να θέλεις να κάνεις κάτι το οποίο σε εκφράζει, αν είναι η ζωή σου αυτό, δε γίνεται να κάνεις αλλιώς! Μέχρι στιγμής επιβιώνω, μου φαίνεται, και έχω σκεφτεί ότι μέχρι να φύγουμε από εδώ θα λέμε “είδες κατάφερα 20

και έφτασα μέχρι εδώ” (γελάει). Δεν τα βλέπω όλα αισιόδοξα, πιστεύω όμως στη ζωή κατά κάποιον τρόπο. Ποιο από τα κομμάτια σου είναι μέσα σου φυλαγμένο σε πιο... ξεχωριστή θέση και γιατί; Εννοείς κάποιο που να κατοικεί βαθιά μέσα μου... (παύση) Είναι πολλά, και βλέπεις ότι και μόνο που το σκέφτομαι βουρκώνω, γιατί η κάθε φάση της ζωής μου γεννά κάθε φορά πολύ μοναδικά κομμάτια. Για εμένα, καθένα είναι μια ύπαρξη, είναι αυτό το περίεργο που πηγάζει από μέσα μου και βγαίνει όταν ακουμπίσει κάτι αληθινό. Δεν μου συμβαίνει πάντα, αλλά όταν γράφω και με συνεπαίρνει είναι σαν να γίνεται έκρηξη! Συγκινούμαι τόσο πολύ... θυμάμαι ακόμα πολύ έντονα τον δίσκο “Wandering home”... Τον κόπο, τις δυσκολίες, τους φόβους, όλες τις διαδικασίες που έγιναν ώσπου κάποια στιγμή άρχισε όλο αυτό να ξεχειλίζει και να μου βγαίνουν τόσα πράγματα... όλα θέλουν το ξεκλείδωμά τους για να συμβούν, αλλά όταν συμβεί, ακόμα και αν περάσει χρόνος, είναι μοναδικό. Από μηδέν γίνεται κάτι! Όπως έλεγε και ο πατέρας σου... Ναι! Όταν αρχίζει να βγαίνει προς τα έξω καταλαβαίνεις ότι η πηγή δε στερεύει ποτέ, το θέμα είναι αν το αφήνεις ή όχι να συμβεί. Είναι πολλά τα προσωπικά του καθένα, οι φόβοι και οι υπαρξιακές αναζητήσεις, οι ανασφάλειες για το «αν θα μπορέσω να γράψω κάτι καλό» και ένα σωρό άλλα «ανθρώπινα»... Πρέπει να τα ξεπερνάμε! Σκέψου ότι η δισκογραφική που το πήρε στα χέρια της, το πρώτο πράγμα που είπε ήταν «δεν είναι radio friendly», επειδή τα κομμάτια είχαν μεγάλη διάρκεια. Πρόκειται για μια δουλειά πολύ μοναδική. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο άκουσμα. Όχι όμως με την έννοια «άκου πόσο ωραία το έχω γράψει». Άλλωστε εγώ νοιώθω σαν αποδέκτης μιας κατάστασης που απλά άφησα τον εαυτό μου να γίνει ο διαμεσολαβητής και στην συνέχεια πομπός μέσα από το σαξόφωνο. Η επικοινωνία, η έκφραση είναι μία, η αλήθεια είναι μία, δεν είναι δική μου ή δική σου... Προσεχείς συναυλίες Play – με Έλλη Πασπαλά, Vassilikos, Τάκη Φαραζή 10/7 Αθήνα, Κηποθέατρο Παπάγου 25/7 Χαλκιδική, Φεστιβάλ Σάνης 8/8 Κέα, Αμφιθέατρο Λαογραφικού Μουσείου στον Μυλοπόταμο 16/8 Πάρος, Θέατρο Αρχίλοχος 17/8 Νάξος, Πύργος Μπαζαίου 19/8 Σαντορίνη, Εργοστάσιο Τεχνών 20/8 Τήνος, Θέατρο στο Κουμάρο 3/9 Θεσσαλονίκη, Μονή Λαζαριστών 11/9 Ελευσίνα, Αισχύλεια 25/9 Νέα Σμύρνη, Ιωνικές Γιορτές 8/7 με Human Touch - Ζωγράφου (ανοιχτό θέατρο) 12/7 με Γιώργο Φακανά - Βάμος Κρήτης 18/7 με Human Touch - Ζαγορά Πηλίου

21

SPITISHOOT

Της Μαριλένας Βαϊνανίδη

Λένα Δροσάκη

Η Λένα Δροσάκη είναι η φετινή νικήτρια του βραβείου Μελίνα Μερκούρη για τη συμμετοχή της στις παραστάσεις που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Σκουρλέτης, «Ramona Travel- Η γη της καλοσύνης» της Γλυκερίας Μπασδέκη, που παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260 (στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών) και «Πολιτισμός: μια κοσμική τραγωδία» του Δημήτρη Δημητριάδη, που παρουσιάστηκε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης).

24

25

http://www.spitishoot.com

26

Η Λένα στο σπίτι θέλει να είναι πάντα καθαρός ο νεροχύτης και κλειστό το καπάκι της τουαλέτας. Το βράδυ αφήνει έξω από το μπάνιο ένα φωτάκι ανοιχτό. Της αρέσει να έχει στην τροφοθήκη μπισκότα, πατατάκια, ρυζογκοφρέτες και παστέλια. Στην είσοδο της πολυκατοικίας της βρίσκονται δυο πιάνα. Μια φορά ένας φίλος της μπήκε χωρίς να χτυπήσει το κουδούνι και άρχισε να παίζει το αγαπημένο της τραγούδι. Η κυρία που μένει απο πάνω της ποτίζει τα λουλούδια κάθε βράδυ στις δύο και στάζει νερό πάνω στο σίδερο του μπαλκόνιου της χειμώνα καλοκαίρι. Κανένα ρολόι στο σπίτι της δε λειτουργεί.

27

Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη πιστεύει ότι αν δεν ζήσεις τον έρωτα, είσαι φτωχός.

Συνέντευξη: Τάσος Μπιμπισίδης Φωτογραφίες: Νικόλαος Τσάπογλου Styling: Χάρης Σταματόπουλος Ρούχα: Ioanna Kourbela @Χοροστάσιο - Taratsa Bar

«...η πρώτη μου φορά πάνω στη σκηνή, ήταν σε ηλικία 10 ετών, όταν υποδύθηκα στο σχολείου μια Σουλιώτισσα. Ήταν η γυναίκα ενός προδότη, οπότε το δράμα της ήταν διπλό (γελάει). Θυμάμαι που χορεύαμε το χορό του Ζαλόγγου και αποχαιρετούσα, υποτίθεται, τον γιο μου, τον οποίο υποδυόταν το παιδί της νονάς μου. Πάνω λοιπόν στη δραματική σκηνή που θρηνούσα, ο καημένος στεναχωρήθηκε και άρχισε να κλαίει. Αυτή ήταν η πρώτη αμήχανη στιγμή μου επί σκηνής, αλλά συνέχισα απτόητη, σαν επαγγελματίας.» (γελάει) Μετά την ηρωική Σουλιώτισσα ωστόσο, πέρασαν από τα χέρια της οι σπουδαιότεροι ρόλοι του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Το όνομά της ταυτίστηκε με τους κορυφαίους τραγικούς ποιητές, με την Επίδαυρο και το Εθνικό Θέατρο, με σημαντικούς σκηνοθέτες, αλλά και με τις πειραματικές ομάδες από τις οποίες ξεκίνησε και συνεχίζει να αναζητά. Κι αυτό γιατί η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη είναι μια ηθοποιός, ταγμένη στην τέχνη της, με πλήρη αίσθηση της πραγματικότητας, με γνώσεις, διαύγεια και απόλυτη προσήλωση στον καλλιτεχνικό της εαυτό. Κάπως έτσι, αναρωτήθηκα:

Πόσο απέχει η εικόνα που έχει ο κόσμος για εσάς από αυτό που τελικά είσαστε; Δεν ξέρω τι μπορεί να φαντάζεται ο καθένας (γελάει)! Θα χρησιμοποιήσω μια φράση του Πιραντέλο που λέει ότι «είμαστε ένας, κανένας, και χίλιοι ένας». Νομίζω πως όλοι οι άνθρωποι έχουμε πολλές και διαφορετικές πλευρές που προσαρμόζονται ανάλογα σε σχέση με αυτούς που συνδιαλεγόμαστε. Αυτό που θα ήθελα να ξέρει ο κόσμος είναι ότι είμαι ένας πολύ εργατικός και συνεπής άνθρωπος, αφιερωμένος στην τέχνη του. Κινούμαι, πάντα και μόνο, με γνώμονα τις καλλιτεχνικές μου αξίες. Πώς καταφέρατε να μείνετε πιστή σε αυτό και να μην γίνετε “προϊόν” των θεάτρων, της τηλεόρασης ή των παραγωγών; Νομίζω πως έχει να κάνει με μια αυθεντική σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτό που είμαι και σε αυτό που κάνω. Λατρεύω τη δουλειά μου και της αφιερώνω πάρα πολύ χρόνο από τη ζωή μου. Μελετώ αυστηρά τόσο στις πρόβες όσο και στο σπίτι μου, και προσπαθώ να στηρίζω κάθε ρόλο με το 100% της προσωπικής μου αλήθειας. Θέλω αυτό που παρουσιάζω να αγγίζει τον θεατή, είτε σε συγκινησιακό είτε σε πνευματικό επίπεδο, και να δίνει τροφή για σκέψη. Αυτός είναι εξάλλου ο στόχος της τέχνης και αυτόν θέλω να υπηρετώ. Από εκεί και πέρα, το άλλο κομμάτι της δουλειάς μου, το πιο λαμπερό, τα events, οι διαφημίσεις, τα τηλεοπτικά ή το να βγαίνεις στα Mέσα και να διατυμπανίζεις όσα κάνεις, δεν είναι του χαρακτήρα μου. Το αντίθετο μάλιστα, δεν αγαπώ ιδιαίτερα τις συνεντεύξεις, παρά μόνο αν υπάρχει κάποιος λόγος, όπως η παρουσίαση μιας δουλειάς. Γενικά προσπαθώ να κάνω, όσο γίνεται,

πιο σεμνές εμφανίσεις. Σήμερα, τι ζητάει η εποχή μας από έναν ηθοποιό; Σοβαρότητα και προσωπική αλήθεια! Δεδομένου μάλιστα ότι αυτή τη στιγμή βιώνουμε μια τραγική κατάσταση στην Ελλάδα, δεν μπορούμε να κινούμαστε ερήμην των πραγμάτων. Πρέπει να ακούμε την ανάγκη του κόσμου και να προσπαθούμε με αυτό που παρουσιάζουμε να απαλύνουμε λιγάκι την άσχημη πραγματικότητα που βιώνουμε. Να δώσουμε μια στήριξη, ένα καταφύγιο. Η υψηλή τέχνη μάς ακολουθεί αρκετό καιρό μέσα μας, δεν είναι μόνο μια απόλαυση της στιγμής. Όταν ανατρέχουμε στη μνήμη μας, η υψηλή τέχνη είναι εκεί και μας διαμορφώνει. Δυστυχώς όμως, δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, παρά μόνο να αγγίξει τις ψυχές των ανθρώπων. Φαντάζομαι ότι θα ακούτε όμορφα λόγια από τους θεατές που βλέπουν τις παραστάσεις σας! Υπάρχει πάντα ένα feedback που πραγματικά έχουμε ανάγκη. Πολλές φορές ο κόσμος διστάζει να έρθει στα καμαρίνια. Άλλοι φοβούνται μην ενοχλήσουν και άλλοι ντρέπονται. Κακώς! Αφενός δεν υπάρχει κανένας λόγος να ντρέπονται να μας πλησιάσουν -δεν είμαστε κάτι διαφορετικό άλλωστε- και αφετέρου, τουλάχιστον σε σχέση με εμένα, μετά από μια παράσταση είναι τόσο ψηλά η αδρεναλίνη μου, οπότε εκείνη την ώρα μπορώ να δεχτώ τα πάντα. Είναι η καλύτερη στιγμή της ημέρας! Η ενέργεια και η διάθεσή σου είναι στα ύψη, γιατί έχεις υποστεί την κάθαρση της παράστασης. Προσωπικά έχω ανάγκη την επαφή με το κοινό. Το χειροκρότημα είναι υπέροχο, αλλά είναι απρόσωπο. Δεν είναι το ίδιο με το να έχεις δίπλα σου τον θεατή να σου μιλάει, να σου εκφράζει τα συναισθήματα που ένιωσε, να σου δείχνει την συγκίνησή του στα μάτια του. Πολλές φορές στις μέρες μας έρχονται θεατές και μας λένε: «σας ευχαριστούμε που μας στηρίζετε σε αυτούς του δύσκολους καιρούς». Εσείς όμως είστε αυτοί που μας στηρίζετε! Το θέατρο δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχαν θεατές και εμείς δεν θα είχαμε την δυνατότητα να κάνουμε αυτή την υπέροχη δουλειά. Γι’ αυτό πιστεύω τόσο στη σχέση μας με το κοινό. Την απρόσωπη εποχή των σταρ την ξεπεράσαμε; Αν ανατρέξετε σε παλιές μου συνεντεύξεις, ακόμη και την εποχή του ’90 που άρχισε να με ανακαλύπτει ο κόσμος μέσα από τηλεοπτικές δουλειές που είχα κάνει, έλεγα ότι δεν μου αρέσει η λέξη σταρ. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου σταρ και δεν νομίζω ότι υφίσταται αυτός ο όρος στην Ελλάδα. Είναι μια έννοια που έχει κάτι μυθικό, κάτι που έχει κληροδοτηθεί μέσα από το Hollywood της λάμψης και του glamour. Στην Αμερική είναι πολύ διαφορετικά τα μεγέθη και τεράστιος ο αριθμός των ανθρώπων στον οποίο απευθύνονται. Εδώ είσαι μέσα στην Αθήνα, περπατάς στον δρόμο και βλέπεις έξω από το σπίτι σου την φτώχεια, τον κόσμο που ψάχνει στα σκουπίδια, τα παιδιά που κάνουν ενέσεις. Ζεις μέσα σε όλο αυτό, ανησυχείς για το μέλλον σου και την ασφάλειά σου. Δηλαδή σας ρωτώ, πώς να 29

αισθάνεσαι μέσα σε όλα αυτά ότι είσαι κάτι ιδιαίτερο; Δεν είσαι τίποτα, είσαι ένα με όλους τους άλλους. Γενικότερα βέβαια δεν πιστεύω στις ταξικές διακρίσεις. Δεν θεωρώ ότι το να έχεις χρήματα ή φήμη σε κάνει κάτι ξεχωριστό, ακριβώς γιατί πιστεύω στην ισοτιμία των ανθρώπων. Είμαστε πλασμένοι από την ίδια ύλη, έχουμε τις ίδιες ανάγκες, τις ίδιες ελπίδες, τους ίδιους φόβους και αντιμετωπίζουμε την ίδια τραγική μοίρα: γεννιόμαστε μόνοι μας, πεθαίνουμε μόνοι μας, και στο μεσοδιάστημα ζει ο καθένας μας αυτά που ζει. Ενώπιον του Θεού και του θανάτου είμαστε ίσοι. Γιατί όμως ο άνθρωπος δεν μπόρεσε πότε επί της ουσίας να αποδεχτεί αυτή την ισοτιμία που περιγράφετε; Μεγάλοι φιλόσοφοι και κοινωνικά ρεύματα έχουν στηριχτεί πάνω στην ιδεολογία της ισότητας, αλλά βλέπουμε ότι στην πράξη δυστυχώς έσπασαν τα μούτρα τους! Αυτό συμβαίνει λόγω της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου όντος. Οι αρχαίοι τραγικοί και ο Σαίξπηρ τα είπαν όλα αυτά. Ο άνθρωπος είναι ένα συνονθύλευμα αντιφατικών πραγμάτων και βρίσκεται στην αιώνια πάλη ανάμεσα στις δυνάμεις του σκότους και του φωτός. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές η απληστία και τα σκοτάδια υπερτερούν. Πιστεύω στην ισοτιμία μας, όπως επίσης πιστεύω απόλυτα και στην ομορφιά της διαφορετικότητας. Διαφορετικότητα στο φύλο, στην καταγωγή, στη νοοτροπία, στις κοινωνικές καταβολές, στις απόψεις, στην σεξουαλική ταυτότητα, στις σεξουαλικές προτιμήσεις, στις πολιτικές ιδέες! Γι’ αυτό είναι ωραίος ο κόσμος μας, γιατί είναι πλουραλιστικός και ανοιχτός. Θεωρώ ότι από την στιγμή που ο Θεός ή η φύση μας έπλασαν με τόσες διαφοροποιήσεις, έχουμε όλοι την ίδια θέση κάτω από τον ήλιο. Τα φαινόμενα του ρατσισμού, του σεξισμού και της επιθετικότητας απέναντι σε ό,τι είναι αλλιώτικο, δείχνουν τελικά τη δική μας αδυναμία και την έλλειψη ανθρωπιάς, ήθους και παιδείας. Δεν μπόρεσα ποτέ να κατανοήσω τους ανθρώπους που γίνονται επιθετικοί απέναντι σε κάποιον επειδή διαφέρει από αυτούς!

Αν ήμουν ένα παιδί που μεγάλωσε μέσα σε ένα διαμέρισμα σίγουρα θα είχα άλλα ερεθίσματα. Τα παιδικά μας χρόνια είναι αυτά που μας διαμορφώνουν, και για εμένα τα χρόνια αυτά ήταν άρρηκτα συνυφασμένα με τη φύση! Έζησα όμορφα στον τόπο μου, στο χωριό Δόξα στον Έβρο, κοντά στην Ορεστιάδα και το Διδυμότειχο. Συναναστράφηκα ωραίους ανθρώπους! Εξάλλου, το λέει όλος ο κόσμος ότι οι βορειοελλαδίτες είναι γλυκείς άνθρωποι, με ειλικρίνεια και ομορφιά. Η επαφή με τη γη, με το πράσινο και με τα νερά, οι διαδρομές μέσα στα χωράφια, τα δέντρα που σκαρφαλώναμε για να πάρουμε φρούτα, τα αθώα παιχνίδια με τις πυγολαμπίδες, τα χρώματα του ουρανού… όλα αυτά με διαμόρφωσαν και με έκαναν να αντιλαμβάνομαι τον άνθρωπο αλλιώς. Αργότερα, όταν πήγα σχολείο στη πόλη, ανακάλυψα ότι ο υπέροχος κλειστός κόσμος του χωριού δεν ίσχυε παντού. Εκεί είχα να αντιμετωπίσω τις ταξικές διακρίσεις και τα παιδιά των υψηλών κοινωνικών τάξεων της εποχής, που με έβλεπαν σαν την χωριατοπούλα που είχε μόνο ένα παλτουδάκι όλο κι όλο να φοράει πάνω από την ποδιά της (γελάει). Γρήγορα όμως έγινα η πρώτη μαθήτρια της τάξης και κέρδισα την αγάπη των δασκάλων και των συμμαθητών μου! Ποια ερεθίσματα είχε μια χωριατοπούλα, όπως λέτε, ώστε να αποφασίσει να γίνει ηθοποιός; (γελάει) Το παλιό ελληνικό σινεμά που βλέπαμε με έκανε να θέλω να γίνω ηθοποιός. Μπορεί να μην είχε τεράστια καλλιτεχνική αξία, αλλά είναι σαν πνευματική κληρονομιά, σαν κομμάτι της κουλτούρας μας. Η Αλίκη, η Καρέζη, ο Κούρκουλος, ο Βέγγος, οι φουστανέλες (γελάει). Όλα με επηρέασαν. Τα έβλεπα στο καφενείο του πατέρα μου, πάνω στο σεντόνι που απλώναμε στον τοίχο, και μου άνοιγαν ένα κόσμο που φάνταζε μαγικός και τελικά καθόρισε τη ζωή μου! Σήμερα λοιπόν, μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας και εξαιρετικών παραστάσεων, έχετε ακόμη άγχος πάνω στη σκηνή;

Με οργή και θλίψη. Θυμώνω πάρα πολύ που δεν έχουν ένα βαθύτερο έρεισμα και δεν βάζουν τον εαυτό τους να σκεφτεί. Τους λυπάμαι! Δεν ξέρω τι ζωές έχουν, τι παιδικά βιώματα. Δεν τους άγγιξε ποτέ ένα βιβλίο; Μια μουσική, ένα τραγούδι, μια ταινία; Δεν υπήρξε ποτέ κάτι που να τους έκανε να αισθανθούν διαφορετικά για τους συνανθρώπους τους; Αναρωτιέμαι, πώς άφησαν το κτήνος μέσα τους να κυριαρχήσει; Εξοργίζομαι με την συμπεριφορά τους απέναντι σε άλλους ανθρώπους που μπορεί να είναι πιο αδύναμοι σωματικά ή κοινωνικά, αλλά μέσα τους αυτοί είναι οι δυνατοί. Αυτοί είναι οι ήρωες. Οι άνθρωποι θα έπρεπε να είναι ελεύθεροι να ζουν την μοναδικότητα της ζωής και της ύπαρξης, χωρίς περιορισμούς και δεσμεύσεις.

Έχω πάντοτε απίστευτο άγχος! Από τις πρόβες ακόμη δεν μπορώ να κοιμηθώ. Όταν συμμετέχεις σε ένα τόσο σπουδαίο έργο, έχεις ένα κείμενο που έχει παιχτεί τόσες φορές από σημαντικούς ηθοποιούς και εκπροσωπείς το Εθνικό Θέατρο, δεν γίνεται να μην έχεις άγχος. Θέλεις αυτό που κάνεις να αρέσει. Σίγουρα ο καθένας έχει διαφορετική αισθητική και δεν γίνεται να αρέσεις σε όλους. Όταν η σκηνοθετική γραμμή ακολουθεί ένα συγκεκριμένο ύφος, οι οπαδοί του αντίθετου ρεύματος σαφώς δεν θα μείνουν ικανοποιημένοι. Γι’ αυτό ο ηθοποιός προσπαθεί να υπερασπιστεί αυτό που κάνει με όλη του την αλήθεια. Μεγαλώνοντας, η αίσθηση της ευθύνης είναι ακόμη πιο μεγάλη, καθώς ο κόσμος περιμένει περισσότερα. Δε νομίζω ότι μου συγχωρούνται αδυναμίες σήμερα, ειδικά σε ένα τόσο σημαντικό και ιερό χώρο όπως η Επίδαυρος!

Καταλαβαίνω ότι έχετε πολύ στενή σχέση με τη φύση! Θα ήσασταν, πιστεύετε, διαφορετική αν είχατε μεγαλώσει σε ένα αστικό περιβάλλον;

Μιας και το αναφέρατε, σε σχέση με την μεγάλη συζήτηση που γίνεται γύρω από το ποιοι πρέπει να παίζουν στην Επίδαυρο, ποια είναι η γνώμη σας;

Πώς αντιμετωπίζετε αυτούς τους ανθρώπους;

30

31

32

Η Επίδαυρος είναι το ωραιότερο θέατρο του κόσμου και ο σημαντικότερος χώρος για την τέχνη μας. Για αυτό το λόγο πρέπει να είναι ανοιχτή όχι μόνο σε Έλληνες, αλλά και σε ξένους καλλιτέχνες. Ακόμη, πρέπει να είναι ανοιχτή στους νέους ανθρώπους, γιατί οι νέοι έχουν την τόλμη να πάνε τα πράγματα παραπέρα, εκεί που ίσως οι παλιότεροι φοβούνται ή δεν ξέρουν να τα πάνε. Κάθε γενιά εξελίσσεται, κουβαλάει άλλους κόσμους μέσα της, άλλη αισθητική. Είναι φυσικό λοιπόν τα έργα τέχνης να τα διαβάζει μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Εμένα με ενδιαφέρει πολύ μια πειραματική ή μια πρωτοποριακή εκδοχή των κλασσικών έργων. Έχετε συμμετάσχει αρκετές φορές σε πειραματικές παραστάσεις νέων ομάδων... Θα προτιμούσα να είμαι σε ακόμη περισσότερες πειραματικές παραστάσεις, αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να το κάνω. Η δουλειά μας είναι και επιβίωση. Διαφορετικά δεν θα έχω να πληρώσω τη ΔΕΗ! Στην Ελλάδα πάντοτε οι ηθοποιοί ήταν μεσαίου εισοδήματος. Κάποια μεγάλα ονόματα μπορεί να έβγαλαν χρήματα, αλλά αναλάμβαναν και άλλες δουλειές, όπως μια παραγωγή ή μια θεατρική επιχείρηση. Ο κοινός εργαζόμενος ηθοποιός που κινείται από επιλογή, αποκλειστικά στο χώρο της τέχνης, έχει πολύ συγκεκριμένα οικονομικά. Προσωπικά επιμένω να δημιουργώ σε αυτό το χώρο και να επικεντρώνομαι στην καλλιτεχνία μου. Δεν θέλω να είμαι σε ένα έργο που δεν με αφορά ή σε μια τηλεοπτική παραγωγή που δεν έχει να μου πει τίποτα. Για αυτό και θαυμάζω τα νέα παιδιά που δημιουργούν ομάδες και προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα από αυτό. Έτσι κινήθηκα και εγώ όταν ξεκινούσα, και παρόλο που δεν είχαμε κυριολεκτικά να ζήσουμε, βρίσκαμε τρόπους να κάνουμε την τέχνη που θέλαμε. Μεγαλώνοντας όμως, όλες οι ευθύνες έρχονται πάνω σου. Πρέπει να συντηρηθείς, να βοηθήσεις ίσως τους γονείς σου, να φτιάξεις το σπίτι σου. Όταν συνεργάζομαι με το Εθνικό Θέατρο νιώθω απόλυτα τυχερή που έχω ένα σταθερό μισθό και μια ασφάλιση. Γιατί τώρα πια δεν υπάρχει ασφάλιση στους ηθοποιούς. Η ασφάλισή μας είναι ωρομίσθια, δηλαδή δεν πρόκειται να μαζέψεις ποτέ τα ένσημα που απαιτούνται για να πάρεις μια σύνταξη ή για να έχεις μια νοσοκομειακή περίθαλψη, πράγμα που συμβαίνει πια σχεδόν σε όλους στη χώρα μας. Οι Έλληνες λοιπόν σήμερα, είναι σαν τις γυναίκες της Τροίας που παρακολουθούμε στις Τρωάδες του Ευριπίδη και θα παρουσιάσετε φέτος με το Εθνικό Θέατρο; Βέβαια! Οι γυναίκες αυτές θρηνούν για το πώς τις κατάντησαν και για την απώλεια της πατρίδας τους. Βρέθηκαν ξαφνικά με αβέβαιο μέλλον, χωρίς τίποτα στα χέρια τους, με κατεστραμμένα οράματα, να τις σέρνουν στο δρόμο για να τις κάνουν σκλάβες ξένων. Η Εκάβη που υποδύομαι και οι υπόλοιποι ήρωες, αντιμετωπίζουν μια τεράστια ανατροπή στη ζωή τους μετά τον πόλεμο. Πρόκειται για ένα θέμα που δυστυχώς ζούμε ακόμη και σήμερα. Και δεν μιλώ μόνο

για την Ελλάδα. Σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα της προσφυγιάς, της αναγκαστικής μετανάστευσης των ανθρώπων που δεν έχουν άλλη επιλογή παρά μόνο να αφήσουν τις χώρες τους για ένα καλύτερο μέλλον. Άνθρωποι που προσπαθούν να προστατέψουν το μοναδικό πράγμα που έχουν, δηλαδή τη ζωή τους. Μετράμε καθημερινά χιλιάδες θανάτους στη Μεσόγειο, στο Αιγαίο, στον Έβρο, και όσοι καταφέρνουν να διασωθούν αντιμετωπίζουν μια κτηνωδία. Η Ευρώπη που πλουτίζει πουλώντας όπλα, δημιουργεί τις ορδές των καταδικασμένων αυτών ανθρώπων και δεν κάνει τίποτα. Γι’ αυτό έρχεται η τέχνη να μιλήσει για εκείνους. Ο Ευριπίδης μιλούσε από τότε για τον ηθικό ξεπεσμό όσων συμμετέχουν σε έναν οποιοδήποτε πόλεμο. Δεν αλλάζει ο άνθρωπος δηλαδή; Είναι ίδιοι οι άνθρωποι νομίζω! Είναι όμως και το οικονομικό σύστημα τέτοιο, που δημιουργεί πολύ πιο σκληρούς μηχανισμούς κίνησης απ’ ό,τι η ευαισθησία ή η ανθρωπιά των ποιητών και των απλών ανθρώπων. Και οι απλοί άνθρωποι είναι αυτοί που πληρώνουν το μεγάλο τίμημα. Τα ανώνυμα θύματα της ιστορίας. Τελικά μετά από όλα αυτά, ποιος σας έμαθε περισσότερα; Η ζωή ή το θέατρο; (γελάει) Μα για μένα είναι αλληλένδετοι όροι αυτοί. Το θέατρο είναι η ζωή μου. Η καθημερινότητά μου, οι χειμώνες μου, τα καλοκαίρια μου, οι γιορτές, οι αργίες, τα πάντα είναι συνδεδεμένα με το θέατρο. Ζω, κοιμάμαι, ξυπνάω και ονειρεύομαι μέσα από αυτά τα κείμενα, που σαφώς με τροφοδοτούν με πολύτιμο υλικό για σκέψεις, που ίσως δεν θα είχα την ευκαιρία να κάνω. Το θέατρο μου έδωσε αφορμές να δω τις διαφορετικές πλευρές του ανθρώπινου ψυχισμού, να δείχνω μεγαλύτερη κατανόηση στους γύρω μου και να καταλαβαίνω την αλήθεια μας! Ο έρωτας σάς τροφοδοτεί; Ο έρωτας είναι ένα αναγκαίο στήριγμα, μια πηγή συναισθημάτων, ομορφιάς, γαλήνης, έμπνευσης, συντροφικότητας, μοιράσματος. Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς τον έρωτα! Είναι από αυτά που σου δίνει η ζωή για να σε κάνει να αντιληφθείς τη μεγάλη αξία τού να είναι κανείς ζωντανός. Πράγματα για τα οποία πολλές φορές πληρώνεις ένα τίμημα -αυτός είναι ο φυσικός νόμος εξάλλου- αλλά σου δίνουν τόσα πολλά! Αν δεν ζήσεις τον έρωτα είσαι φτωχός. Πληροφορίες Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη υποδύεται την Εκάβη στις «Τρωάδες» του Ευριπίδη. Η παράσταση θα ανοίξει το φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου στις 3 και 4 Ιουλίου και θα περιοδέψει σε όλη την Ελλάδα. Η παραγωγή ανήκει στο Εθνικό Θέατρο, η σκηνοθεσία στον Σωτήρη Χατζάκη και η μουσική στον Δημήτρη Παπαδημητρίου. Πρωταγωνιστούν οι Νίκος Ψαρράς, Κόρα Καρβούνη, Μαρία Κίτσου, Ελένη Ρουσσινού, Θέμης Πάνου, Κρατερός Κατσούλης κ.ά.

33

Σημειώσεις ενός Φεστιβάλ. Ο Στρίντμπεργκ, ο χορός και η περφόμανς. Της Νάντιας Δρακούλα naddrac@gmail.com

Διάλεξα κάποιες από τις σκόρπιες σημειώσεις μου από το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεστιβάλ Αθηνών, για τέσσερις ξένες παραγωγές που μας επισκέφτηκαν και που συζητήθηκαν αρκετά ανάμεσα στα θεατρικά καθίσματα- προκαλώντας αντίστοιχα debate και ατελείωτες συζητήσεις μεταξύ των γνώριμων προσώπων που συναντάμε κάθε χρόνο στους φεστιβαλικούς χώρους. Τις μοιράζομαι μαζί σας. Για τον Στρίντμπεργκ και τις προσωπικές αναφορές του, έχουν γραφτεί ατελείωτες σελίδες, που ενίοτε παραπέμπουν στην προβληματική σχέση του με την αριστοκράτισσα γυναίκα του, την αμφισβήτηση του γνησίου πατρότητας των παιδιών του κ.ά. , πληροφορίες που σίγουρα έχουν τροφοδοτήσει την πένα του με μια ευθεία αναμέτρηση με το γυναικείο φύλο -αναμέτρηση για την οποία έχει κατηγορηθεί και για μισογυνισμό- και που έχουν χαρακτηρίσει τη σύνθετη φυσιογνωμία του. Τα παραπάνω, για να κάνω εισαγωγή στη διασκευασμένη Miss Julie της Γιάελ Φάρμπερ και της Baxter Company. H νοτιοαφρικάνικη ανάγνωση ενός βορειοευρωπαϊκού δράματος, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Του προσδίδει έναν αισθησιασμό που παραπέμπει σε μια ζεστή χώρα, στην αφρικάνικη σαβάνα. Είναι δηλαδή ένα σχεδόν καινούργιο έργο. Ευθέως ανάλογα περνάμε από τον ταξικό προβληματισμό του Σουηδού συγγραφέα στις φυλετικές διακρίσεις του Απαρτχάιντ που ταλανίζουν τη συγγραφέα-σκηνοθέτη Φάρμπερ. Η Τζούλια είναι πλούσια λευκή Νοτιοαφρικανή, ο Ζαν (εδώ Τζόν) έγχρωμος υπηρέτης, η Κριστίν από αρραβωνιαστικιά, μητέρα του. Η σεξουαλικότητα είναι έντονα παρούσα, σε σημείο που κάποιοι να μιλούν για πορνογραφική προσέγγιση, αλλά τελικά διαπιστώνω ότι είναι τόσο λεπτή η έκφανση αυτή. Οι απόψεις διίστανται τόσο, όσο κάποιοι να συμφωνήσουν στο τι είναι τελικά ποιητικό και τι πορνογραφικό, τι όμορφο και τι σεξουαλικό. Η Χίλντα Κρονζ παίρνει κατά γενική ομολογία εύσημα επί της σκηνής. Σωματικότητα, τελετουργικά μοτίβα , ήχοι Αφρικής, θάνατος, αδιέξοδο. Η Μαγκύ Μαρέν από την άλλη, έχει σίγουρα το δικό της κοινό στην Ελλάδα. Λόγω του Φεστιβάλ μάς επισκέπτεται συχνά πυκνά. Φέτος δύο παραγωγές της τράβηξαν την προσοχή μας. Στο Bit ο ήχος είναι εκκωφαντικός και διαρκεί για πάντα. Οι performers ανεβοκατεβαίνουν κεκλιμένους διαδρόμους χορεύοντας πιασμένοι χέρι-χέρι, κάτι που παραπέμπει στους δικούς μας συρτούς στα δύο. Ο χορός (;) στη συνέχεια “σκοτεινιάζει”. Μεσολαβούν βιασμοί, όργια, πτώσεις, τρομακτικοί καλόγεροι και το μοτίβο επαναλαμβάνεται μέχρι να σβήσει εκκωφαντικά. Πιστεύω ότι σίγουρα το πιο εφευρετικό σημείο που αξίζει να θυμόμαστε είναι όντως αυτός ο ομαδικός επαναλαμβανόμενος χορός που διανύει τη φρίκη της ανθρωπότητας. Ειδικά για εμάς τους Έλληνες είναι μια διαφορετική ανάγνωση της παράδοσης μας. Από την άλλη, οι πιο νατουραλιστικές στιγμές των βιασμών ομολογώ ότι με κούρασαν. Ίσως να έχω γενικότερα κουραστεί να τις βλέπω στο θέατρο τόσο παραστατικά. Σε τόσο εννοιολογικές σκηνοθετικές αφηγήσεις έχω την αίσθηση ότι κάπως φτηναίνουν το ολικό αποτέλεσμα. Η ίδια καλλιτέχνης μάς δίνει στην παράσταση Singspiele μαθήματα περφόρμανς μέσα από τον Ντειβιντ Μαμπούς. Μου θυμίζει λίγο τεχνικές της Commedia Del Arte, για το πώς η μετατόπιση του κέντρου βάρους του περφόρμερ δημιουργεί εκ νέου κάθε φορά διαφορετική ερμηνεία πάνω στη σκηνή. Ένας άνδρας αλλάζει συνεχώς ταυτότητα, γίνεται ανθρωπάκι, μάγκας, γόης, γυναίκα, σταρ, αγωνιστής, παιδί. Ο ρυθμός είναι αργός, ίσως απελπιστικά αργός μέσα σε μια ώρα και κάτι αλλά το μήνυμα περνάει. Θα προτιμούσα αυτή την παράσταση αυτή μέσα σε ένα 34

Miss Julie της Baxter Company

Ο Ντέιβιντ Μάμπους στο Singspiele της Μαγκύ Μαρέν

σύγχρονο μουσείο, σκέφτομαι. Η ίδια η Μαρέν λέει στις συνεντεύξεις της ότι δεν αντιλαμβάνεται το χορό με τις αναγνωρισμένες κινήσεις του. Προσωπικά δεν βρίσκω καμία ανάγκη να αλλάξουμε τη συλλογική αντίληψη για το τι είναι χορός, τουλάχιστον μέσα στους αιώνες. Η απόλαυση των αισθήσεων μέσα από το συγχρονισμό μουσικής και σώματος είναι τόσο μεγάλη ώστε να μην επιθυμώ και εδώ τη λογική, τη σκέψη. Άλλωστε αυτό δεν καλύπτει ο όρος περφόρμανς; Μιλώντας για χορό ακολουθεί το γνήσιο τέκνο της. Αν η Ο ομαδικός χορός του Bit

36

Μαρέν έχει το κοινό της στην Ελλάδα τότε η Γκιλλέμ θα έλεγε κάποιος ότι έχει φανατικούς θαυμαστές, με όρους ροκ. Αναμεσά τους και η γράφουσα. Το κατάμεστο Ηρώδειο έχει κάτι από τον παλμό και την προσδοκία που είχαμε όταν βρεθήκαμε, τα παιδιά των 90’s, πριν κάποια χρόνια στην επανένωση των Στέρεο Νόβα, σε ένα βιομηχανικό χώρο. Όσοι ήσασταν εκεί ξέρετε για τι μιλάω. Έτσι λοιπόν στα μεγάλα γεγονότα, όπως εδώ έχουμε την τελευταία παράσταση της Συλβί Γκιλλέμ στην Ελλάδα στην τελευταία περιοδεία της στον κόσμο,

Συλβί Γκιλλέμ στο Here After

οι προσδοκίες είναι μεγάλες αλλά καμία φορά καλύτερα να είμαστε πιο εγκρατείς. Τι εννοώ; Έχοντας θαρρώ παρακολουθήσει τις περισσότερες παραστάσεις της Γκιλλέμ στην Αθήνα αυτή τη φορά κάπως πέρασε και δεν άγγιξε. Ίσως φταίει ότι στις ίδιες θέσεις την είχα δει στο Μπολερό και στην Ιεροτελεστία της Άνοιξης, ίσως φταίει το περσινό νουέτο με τον Άκραμ Καν, σε κάθε περίπτωση το πάθος της, που μας ταρακουνάει από τη θέση δεν πέρασε τόσο απέναντι. Εξαιρώ το Here and After, σε χορογραφία Russel Maliphant και πρωτότυπη μουσική Andy Cowton που ερμήνευσαν η Γκιλλέμ με την Εμανουέλα Μοντανάρι. Η ομορφιά και η ειλικρίνεια της χορευτικής τους σχέσης ήταν αφοπλιστική. Ο χορογραφικός αποχαιρετισμός Bye– χορογραφία Mats Ek-, ήταν κάτι που είδαμε ξανά στο Φεστιβάλ. Θυμάμαι ότι δεν είχα ενθουσιαστεί ούτε την πρώτη φορά. Ο λόγος ίσως να είναι ότι όπως και το ντουέτο Duo των Gjoka και Watts, έτσι και το Bye δεν ταίριαξαν στον επιβλητικό χώρο του Ηρωδείου, που κάπως σαν να καταπίνει καθετί ιδιαίτερα προσωπικό και σκηνοθετικά αφαιρετικό.

Συλβί Γκιλλέμ στο Techne

Χάρηκα παρόλα αυτά και πάλι με το χιούμορ της ένταξης του βίντεο και αντιλαμβάνομαι σίγουρα τη δική της προσωπική αφήγηση. Τριάντα εννέα λαμπρά χρόνια είναι αυτά, αναμφίβολα κάτι θα της χαρίσεις σαν θεατής. Η δική της ουσιαστική περφόρμανς, για μένα, αυτή τη φορά, ήταν στο χειροκρότημα του συγκινημένου κοινού. Ευγνωμοσύνη εκατέρωθεν. Εδώ κάπου τελειώνουν οι σημειώσεις μου και ξεκινάω επόμενη σελίδα. Έτσι λέει και η Συλβί. «Αυτή είναι μια Ζωή εν εξελίξει. Η Ζωή μου.»© 37

ΡΟΥΜΠΑ 13 Όποιος σου ‘δωσε αυτό το στόμα πρώτα (πώς να συνοδέψεις το γέλιο τούτο δίχως να πρέπει να κλέψεις άλλες ψυχές!) έπρεπε ύστερα να επινοήσει πνεύμα.

Από πανοραμικό αραβούργημα έκλεψε μάτια και φαρμάκι έκανε την κόμη∙ έκλεψε σώμα ανώνυμο, πρωτόφαντο, που από χορούς της φωτιάς, βρέθηκε ξυπνητό την άλλη μέρα σε γη ασπρισμένη σε μπαμπάκι, και σε άλλη, σαρωμένη, να καθαρίζει το πάτωμα.

Χρειάστηκε τόσο αίμα νέγρικο κι ινδιάνικο για να υπολογιστεί η μεγαλύτερη επινόηση.

Θεέ μου, ούτε κι εσύ δεν ξέρεις τι έκανες!

Yoel Soto Απόδοση στα ελληνικά Σαπφώ Διαμάντη

Yoel Soto Gonzales… από την Κούβα με αγάπη

Συνέντευξη Δανάη Φαίδρα Θωμαΐδου

O μουσικός Yoel Soto Gonzales γεννήθηκε στην Αβάνα. Μεγάλωσε στην πόλη Σιεν Φουέγος, όπου από πολύ μικρή ηλικία, σχεδόν χωρίς να το καταλάβει, έθεσε τις βάσεις για την μετέπειτα καλλιτεχνική πορεία του. Ο μπασίστας, κιθαρίστας, συνθέτης, ερμηνευτής και ποιητής μετά από σημαντικές συνεργασίες και συναυλίες στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη, τα τελευταία δέκα χρόνια ζει στην Ελλάδα. Ιδρυτής νέων μουσικών σχημάτων και σταθερό μέλος άλλων (Sigularity Project, La Cucaracha, All Star meeting, Neo Yoruba People). Παράλληλα είναι δάσκαλος μουσικής αλλά και εμπνευστής μουσικών project με φιλανθρωπικό χαρακτήρα (πιο πρόσφατο «The Panagiotara Project» κατά της κακοποίησης των γυναικών) και με τον ποιητικό λόγο να τον χαρακτηρίζει στις περισσότερες δουλειές του, δείχνει να είναι σε συνεχή καλλιτεχνική... εγρήγορση! Πρόσφατα παρουσίασε το νέο δίσκο του με τίτλο ETERNA, στο 7ο Ιβηρικοαμερικανικό Φεστιβάλ Λ.Ε.Α. (Λογοτεχνία εν Αθήναις), στον οποίο αρκετά από τα κομμάτια είναι μελοποιημένα ποιήματά του, δίνοντας την αίσθηση μιας πιο avant garde κουβανέζικης τρόβας. Ταυτόχρονα συμμετέχει στο νέο δίσκο του σαξοφωνίστα Δημήτρη Τσάκα «A man dreams» που κυκλοφορεί τον Οκτώβριο. Οι συνεργασίες του στην Ελλάδα περιλαμβάνουν ονόματα όπως Φοίβος Δεληβοριάς, Φίλιππος Πλιάτσικας, Active Member, Εύα Λουκάτου, Chico Freeman, Janet Capuya, κ.ά. Πώς, όμως, ξεκίνησαν όλα τα παραπάνω; ...Ο πατέρας μου, όντας τραγουδιστής, με έπαιρνε πάντα μαζί του στις πρόβες και στα live που έκανε με άλλους μουσικούς. Ακόμα και όταν ήμουν πολύ μικρός, θυμάμαι να μου δίνουν μικρά κρουστά όργανα, όπως κλάβες ή μαράκες, για να κρατάω το ρυθμό. Αν και κουραζόμουν μένοντας ξύπνιος ως αργά τη νύχτα και έχοντας πρωινό ξύπνημα για να πάω στο σχολείο, μου άρεσε πολύ να είμαι πίσω από τον πατέρα μου παίζοντας, χορεύοντας και απολαμβάνοντας τη μουσική. Έτσι, από τα πρώτα χρόνια της ζωής μου η μουσική με είχε κερδίσει. Σε ηλικία 11 ετών ξεκίνησα μαθήματα κλασικής κιθάρας και ηλεκτρικού μπάσου, μετά από προτροπή του πατέρα μου, ξεκίνησα να παίζω σε ένα σχολικό συγκρότημα και έκτοτε... δεν σταμάτησα ποτέ! Άρα ο πατέρας σου έπαιξε καταλυτικό ρόλο για να γίνεις μουσικός, πόσω μάλλον σε συνδυασμό με την Κούβα που είναι ένας τόπος γεμάτος μουσική και χορό! Σωστά; Ναι, το έχουμε στο αίμα μας! Οι περισσότεροι, χωρίς απαραίτητα να έχουν σπουδάσει ή να είναι επαγγελματίες, ασχολούνται με τη μουσική και με το χορό. Το μήλο έπεσε κάτω από τη μηλιά. Η ιστορία επαναλαμβάνεται με τα παιδιά σου; Ναι. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην καθημερινότητα της δικής μου οικογένεια. Η μουσική είναι πάντα παρούσα. Μάλιστα πρόσφατα, στην παρουσίαση του νέου δίσκου μου (ETERNA) είχα μαζί μου τους γιους μου, που είναι 8 και 6,5 χρονών αντίστοιχα, και κάποια στιγμή ανέβηκαν στη σκηνή και τραγουδήσαμε όλοι μαζί ένα από τα κομμάτια μου. Αν και τραγουδάμε καθημερινά στο σπίτι, 40

στο αυτοκίνητο, όπου και αν είμαστε οικογενειακώς, ήταν η πρώτη φορά που το κάναμε σε live και με δυσκολία κρατήθηκα να μην κλάψω! Πως ξεκίνησες την επαγγελματική πορεία σου; Όταν σε ηλικία 17 ετών μετακόμισα στην Αβάνα, ξεκίνησα να παίζω πλάι σε έναν από τους πιο σημαντικούς latin jazz μουσικούς της Κούβας, τον Bobby Carcasses. Τότε έκανα τα πρώτα μεγάλα μουσικά βήματά μου. Παίξαμε στο Havana Jazz Festival (διεθνές φεστιβάλ μουσικής), σε τηλεοπτικές εκπομπές, σε πολλές συναυλίες, έχοντας συνεργασίες με πολλούς μουσικούς και συγκροτήματα. Ένα χρόνο αργότερα, μαζί με μία από τις μπάντες που συνεργαζόμουν (Havana Mambo Orchestra), κλήθηκα να πάω στην Ιταλία για αρκετό χρονικό διάστημα. Έζησα στο Τορίνο για 9 χρόνια και γύρισα όλη την Ευρώπη παίζοντας σε συναυλίες, φεστιβάλ, κ.λπ. Η Ελλάδα πώς προέκυψε; Σχεδόν τυχαία! Πριν δέκα χρόνια, ένας φίλος Κουβανός που ζούσε στην Ελλάδα μού πρότεινε να τον επισκεφτώ για 15 ημέρες και να παίξω με την μπάντα του στην Θεσσαλονίκη. Εκείνη την περίοδο, μόλις είχα βγάλει ένα cd στην Κούβα και αφού εκκρεμούσαν κάποιες δουλειές και είχα κάποιες κενές μέρες επαγγελματικά, σκέφτηκα να έρθω και να κάτσω λίγο παραπάνω. Τελικά έμεινα μόνιμα, χωρίς να καταλάβω πώς, παρόλο που η πρώτη μου εντύπωση δεν ήταν ενθουσιώδης. Γιατί; Γιατί η Ελλάδα τότε, συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες που επισκεπτόμουν και δούλευα, ήταν αρκετά πιο «πίσω». Αρχικά, δεν ήθελα να ξεκινήσω ξανά από το μηδέν, κάνοντας πράγματα που είχα κάνει προ πολλού. Αλλά με έναν περίεργο τρόπο με κέρδισε... η ελευθερία και η ζωντάνια που απέπνεε αυτός ο τόπος, μου άρεσε να βλέπω τον κόσμο να διασκεδάζει μέχρι τα ξημερώματα. Αυτό μού κέντρισε πολύ το ενδιαφέρον, γιατί ήταν κάτι στο οποίο δεν ήμουν συνηθισμένος από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που ζούσα τα τελευταία χρόνια. Αυτή η αίσθηση ζωντάνιας που θύμιζε λίγο και αυτή της πατρίδας μου, σε συνδυασμό με το μεγάλο ενδιαφέρον που υπήρχε για τα latin, και παίζαμε live καθημερινά, με κράτησαν χωρίς να το καταλάβω! Άρα, με τον ερχομό σου στην Ελλάδα έκανες την επανεκκίνηση που ήθελες να αποφύγεις! Κατά κάποιο τρόπο ναι. Ξεκίνησα με τη μπάντα Mano Cube του φίλου που ανέφερα νωρίτερα. Λίγα χρόνια αργότερα αποφάσισα να κάνω το δικό μου Latin Jazz Project και ήταν τιμή μου να παίξω με τους: Δημήτρη Τσάκα (σαξόφωνο), Δημήτρης Σεβδαλή (πιάνο), Αλέξανδρο Κτιστάκη (ντραμς), που θεωρώ ότι είναι από τους καλύτερους μουσικούς στην Ελλάδα. Αργότερα, μου πρότειναν να γίνω μαέστρος για μια ορχήστρα που θα είχε ως καλεσμένους πολλούς γνωστούς μουσικούς και τραγουδιστές από το Πουέρτο Ρίκο, στο πλαίσιο μιας σειράς εκδηλώσεων και περιοδειών ανά την Ελλάδα. Η βασική ομάδα μας αποτελούταν από δέκα μουσικούς και μου θύμιζε τις πολυμελείς μπάντες που ήξερα από την

41

ζωή μου στην Λατινική Αμερική. Μου άρεσε πολύ που έπαιζα την αυθεντική μουσική της χώρας μου και υπήρχε μεγάλη ανταπόκριση από τον κόσμο. Στη συνέχεια συνεργάστηκα με πολλούς Έλληνες μουσικούς. Με πιο πρόσφατη συνεργασία με τον Φοίβο Δεληβοριά... παρόλο που, από ό,τι συμπεραίνω, προτιμούσες τους ξένους συνεργάτες, που ήταν πιο κοντά στη δική σου κουλτούρα... Για να είμαι ειλικρινής υπήρχε μια περίοδος που φοβόμουν να συνεργαστώ με Έλληνες καλλιτέχνες σε πιο... μόνιμη βάση, γιατί ήθελα να αποφύγω το ενδεχόμενο να κάνω πράγματα που δεν με αντιπροσωπεύουν. Ενώ με ανθρώπους που είχαν παρόμοια εμπειρία με εμένα ήταν πιο εύκολο. Σχετικά με την τελευταία συνεργασία που αναφέρεις, κατά καιρούς τύχαινε να συνεργαστώ σε διάφορα project με τον Κωστή Χριστοδούλου, που είναι πιανίστας και μαέστρος του Φοίβου, ο οποίος με πρότεινε. Από τον περασμένο Νοέμβριο είμαι μέλος της μπάντας τους και πλέον μπορώ να πω ότι η συνεργασία μου με τον Φοίβο είναι από αυτές που απολαμβάνω πολύ! Ο ποιητικός τρόπος που γράφει μοιάζει πολύ με τον δικό μου και μου αρέσει πολύ, με τιμά η συνεργασία μας. Τώρα κάνουμε groovy παραλλαγές των πολύ γνωστών τραγουδιών του με latin, jazz, funk, reggae επιρροές! Έχει τρομερό ενδιαφέρον. Κρίση... Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν δυσκολέψει πολύ για όλους. Νομίζω ότι στην Ελλάδα θα έπρεπε να προωθούν περισσότερο την Τέχνη. Υπάρχουν πάρα πολλοί αξιόλογοι καλλιτέχνες, που δεν κάνουν τίποτα γιατί η χώρα –σαν κράτος, όχι σαν άνθρωποι- δεν τους βοηθά να εξελιχθούν. Το αντίθετο. Με ενοχλεί, και δεν μιλώ για εμένα αλλά, για τους Έλληνες καλλιτέχνες που έχουν ποιότητα και δεν προχωράνε. Συμβαίνουν πολύ λιγότερα από αυτά που θα μπορούσαν. Όχι ότι θεωρώ ότι τα προηγούμενα χρόνια ήταν πολύ καλύτερα, απλά πλέον εκτός από το γεγονός ότι οι ευκαιρίες είναι ελάχιστες, έχουν μειωθεί κατά πολύ και τα χρήματα! Είναι πολύ δύσκολο να ζεις από την τέχνη. Πρέπει να κάνεις πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Όμως, δεν μου αρέσει να παίζω μουσική μόνο για τα χρήματα. Το έχω κάνει μία-δύο φορές στην καριέρα μου. Αν κάτι δεν μου αρέσει, όπως με προτρέπει και η γυναίκα μου που είναι επίσης καλλιτέχνης (μουσικός και γραφίστρια), δεν το κάνω καθόλου! Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να ασχολούμαστε μόνο μα όσα μας εκφράζουν. Ποίηση... Ξεκίνησα να γράφω ποίηση όταν ήμουν εικοσιτεσσάρων. Τότε ζούσα στην Ιταλία. Αν και στην αρχή ήμουν διστακτικός στο να επικοινωνήσω σε κόσμο τα ποιήματά μου, μία φίλη ζωγράφος μού πρότεινε να κάνουμε μαζί ένα ιδιαίτερο project. Βασισμένη στα ποιήματά μου, ζωγράφισε πίνακες και τους παρουσιάσαμε –μαζί με τα ποιήματα- σε μία έκθεση στο Τορίνο. Αυτό μου έδωσε μεγάλη ώθηση στο να συνεχίσω να γράφω. Όταν ήρθα στην Ελλάδα, ήμουν τυχερός γιατί –μέσω κοινών γνωστών- ήρθα σε επαφή με μια καθηγήτρια που δίδασκε Καραϊβική Λογοτεχνία και Ποίηση και αγαπούσε πολύ 42

την Κούβα. Στο τέλος αποκτήσαμε σχέση σαν «μητέραςγιου», γεγονός που με βοήθησε στο να συνεχίσω να διαβάζω πολύ και να γράφω ποίηση. Από πού εμπνέεσαι για τα ποιήματά σου; Είμαι φανατικός των γυναικών! Δεν μου αρέσουν απλά, τις αγαπώ και τις σέβομαι. Αυτός είναι ο λόγος που σε κάθε ευκαιρία προσπαθώ να βοηθάω τις κακοποιημένες γυναίκες, να τις φροντίζω με όποιον τρόπο μπορώ. Εξού και το The Panagiotara project, στο οποίο έχω μεταφράσει στα Ισπανικά μερικούς στίχους από το τραγούδι «Μια μέρα μιας Μαίρης» του Λουκιανού Κηλαηδόνη, που αποτελεί ένα αφιέρωμα στις κακοποιημένες γυναίκες και έχει ηχογραφηθεί από 21 ανθρώπους, 19 γυναίκες και 2 άντρες, τραγουδιστές και μουσικούς. Τα χρήματα από τις πωλήσεις του συγκεκριμένου single θα πάνε στο Κέντρο Στήριξης Κακοποιημένων Γυναικών «Καταφύγιο Γυναίκας» στην Θεσσαλονίκη. Αφορμή για το συγκεκριμένο στάθηκε η συνομιλία με μια παλιά φίλη, κατά την οποία έμαθα ότι στο αρκετό διάστημα που είχα να μάθω νέα της, πέρασε πολύ δύσκολη περίοδο γιατί ο τότε σύζυγός της την κακοποιούσε λεκτικά και σωματικά. Με πλήγωσε, με θύμωσε το συγκεκριμένο γεγονός, που φυσικά συμβαίνει σε πολλές γυναίκες, και έτσι θέλησα να κάνω το The Panagiotaras Project. Η νέα μου δουλειά με τίτλο «Eterna» είναι ένα αφιέρωμα στις γυναίκες, με τραγούδια και ποιήματα που κυρίως μιλούν για την ελευθερία και είναι γραμμένα ενάντια σε κάθε είδους δικτατορίες! Στην Ελλάδα έχεις αντιμετωπίσει ρατσισμό; Μου έχει συμβεί κατά καιρούς. Θυμάμαι ένα περιστατικό πριν μερικά χρόνια. Είχα εμπλακεί σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα στο κέντρο της Αθήνας, για το οποίο δεν ήμουν ο υπαίτιος. Ωστόσο, οι αυτόπτες μάρτυρες μου επιτέθηκαν λεκτικά φωνάζοντας και βρίζοντας παρόλο που δεν έφταιγα. Το συνηθέστερο «παλιομαύρε, πήγαινε στην χώρα σου» έδινε και έπαιρνε! Ένιωσα πάρα πολύ άσχημα και αδικημένος. Βέβαια κατανοώ ότι ο κόσμος που βρισκόταν τριγύρω, μπήκε λίγο στη λογική του γηπέδου (!), άκουσε τους υπόλοιπους να φωνάζουν και έκανε το ίδιο... σχεδόν αντανακλαστικά! Σε καμία περίπτωση δεν λέω ότι ζω σε μία ρατσιστική χώρα και ότι θα ήθελα να φύγω, αλλά εκείνη η στιγμή έχει χαραχτεί στο μυαλό μου με άσχημο τρόπο. Τα τελευταία χρόνια τέτοια κρούσματα έχουν αυξηθεί και είναι κρίμα να ρίχνει ο κόσμος την ευθύνη της οικονομικής κατάστασης ολόκληρης της χώρας στους μετανάστες. Αυτό που με θυμώνει περισσότερο είναι ότι κάποιοι χρησιμοποιούν την ανέχεια άλλων ανθρώπων για να προωθήσουν τον φασισμό και δυστυχώς αυτή η τακτική λειτουργεί. Κάνω το καλύτερο που μπορώ ώστε αυτό να σταματήσει. Προσεχείς συναυλίες 8 Ιουλίου- Latin All Stars Meeting Orchestra- 4th Cuban Festival-Θέατρο Πέτρας 16 Ιουλίου-Φοίβος Δεληβοριάς-Up Festival-Κουφονήσια 29 Ιουλίου-Φοίβος Δεληβοριάς-River Party-Νεστόριο Καστοριάς 30 Αυγούστου-Singularity Project-Jazz Festival-Τήνος

43

Zenos Frudakis

Συνέντευξη: Αναστασία Βουτσά

Ο καλλιτέχνης Ζήνος Φρυδάκης (Zenos Frudakis) γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο των Ηνωμένων Πολιτειών το 1951. Είναι το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά του Ελληνικής καταγωγής ποιητή Βασίλη Φρυδάκη (ο οποίος έφτασε στην Αμερική όντας ακόμη παιδί) και της Κασσιανής Αλέξη - Φρυδάκη. Το 1972 ο Ζήνος ξεκίνησε τις σπουδές του στις Καλές Τέχνες στην Ακαδημία Τεχνών της Pennsylvania. Ο καλλιτέχνες ξεκίνησε να ασχολείται με την τέχνη (συγκεκριμένα με την γλυπτική) από πολύ μικρή ηλικία. «Θυμάμαι να κάθομαι στο οικογενειακό τραπέζι, ενώ η μητέρα μου έφτιαχνε ψωμί... Εγώ, έφτιαχνα μικρές φιγούρες από ζυμάρι τις οποίες αργότερα η μητέρα μου έψηνε για εμένα, κάτι ανάλογο με την ενασχόλησή μου με τον μπρούτζο σήμερα» περιγράφει ο καλλιτέχνης. Καθώς έδινε μορφή και σχήμα στο ζυμάρι, στον αέρα περιφέροντας το άρωμα του σπιτικού ψωμιού και οι νότες από τη λίρα την οποία έπαιζε ο πατέρας του, Βασίλης. Όταν επικοινώνησα αρχικά με τον Ζήνο με ενδιέφερε να μάθω κάποιες λεπτομέρειες για το έργο του «Freedom», ένα γλυπτό από μπρούτζο σε λίγο μεγαλύτερες από τις φυσικές διαστάσεις που βρίσκεται εκτεθειμένο ως δημόσιο έργο στην πόλη της Φιλαδέλφεια. Μετά από την επικοινωνία μαζί του, κατάλαβα ότι είχα να κάνω με έναν πολύ φιλικό, προσιτό, ενδιαφέροντα και μορφωμένο άνθρωπο που ενώ διαμορφώνει τα γλυπτά του, η γλυπτική τέχνη διαμορφώνει εκείνον τον ίδιο. Μέσα από την τέχνη του ο καλλιτέχνης, σαν άλλος John Keats (Άγγλος ποιητής του καλλιτεχνικού ρεύματος του ρομαντισμού), ψάχνει την ομορφιά. «Η ομορφιά είναι αληθής, και η αλήθεια όμορφη». Ο ίδιος δεν μπορεί να προσδιορίσει ακριβώς τον λόγο που ασχολείται με την τέχνη. «Είναι μάλλον θέμα γονιδιακό» εικάζει. Είναι μια ερώτηση βαθιά φιλοσοφική. Γιατί για παράδειγμα οι τραγουδιστές τραγουδούν και οι χορευτές χορεύουν; Η απάντηση είναι απλή, γιατί γεννήθηκαν με την ικανότητα να εκφράζονται μέσω του τραγουδιού ή του χορού, μέσω της τέχνης. Έτσι και ο Zenos Frudakis, γεννήθηκε με το χάρισμα να δίνει μορφή και σχήμα στα έργα του, να εκφράζεται μέσα από την αποτύπωση των ιδεών και των σκέψεών του στον χώρο των τριών διαστάσεων, μέσα από τα υλικά που χρησιμοποιεί στα γλυπτά του. «Το ταλέντο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι στη δουλειά ενός καλλιτέχνη», δηλώνει ο ίδιος. Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο σημαντικό στοιχείο που ο Ζήνος Φρυδάκης πιστεύει πως κάθε καλλιτέχνης οφείλει να ακολουθεί πιστά στη ζωή του και δεν είναι κάτι άλλο πέρα από την καλή, συνεχή εκπαίδευση και ενημέρωση. «Η ουσιαστική γνώση του κόσμου, και της ιστορίας του κόσμου είναι βασικό συστατικό της καλλιτεχνικής προόδου. Όπως ο γλύπτης Rodin, που εμπνεύστηκε από την τέχνη του παρελθόντος και με σεβασμό προσπάθησε να την επεκτείνει», αναφέρει χαρακτηριστικά. Ο Ζήνος δεν χρειάζεται να εμπνευστεί πριν δημιουργήσει ένα έργο. Όπως δηλώνει ο ίδιος «κάτι τέτοιο αφορά μόνο τους ερασιτέχνες». Οι επαγγελματίες καλλιτέχνες, απλώς ξεκινούν να δουλεύουν. Φυσικά κατά καιρούς έχει αντλήσει την έμπνευσή του από διάφορες πηγές όπως είναι η αγάπη, η φιλοδοξία και η όχι και τόσο ποιητική επιθυμία τού να μπορεί να συντηρήσει μόνος του τον εαυτό του. Αν είναι κάτι που τον ενοχλεί στον χώρο της τέχνης, βρίσκεται κάπου εκεί, στην πεζή πραγματικότητα της εμπορικότητας της τέχνης. Δεν του αρέσει η περιρρέουσα αντίληψη που πρεσβεύει πως «οτιδήποτε μπορεί να είναι τέχνη» και η οποία ξεκίνησε να επικρατεί στο χώρο της τέχνης ιδιαίτερα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, οι πωλήσεις καθώς και η ανάθεση έργων είναι από την άλλη μια αναπόφευκτη πραγματικότητα και 45

ο τρόπος με τον οποίο αυτοσυντηρείται ο καλλιτέχνης. Τι είναι εκείνο χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσες να ζήσεις τον ρωτάω. «Υποθέτω πως αυτή η ερώτηση δεν είναι και τόσο γενική» μου λέει. «Φυσικά όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκες στη ζωή όπως αγάπη, φιλία, οικογένεια, καταφύγιο, φαγητό... Υποθέτω πως η ερώτησή σου στοχεύει στο τι είναι εκείνο χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσα να ζήσω ως γλύπτης. Δεν θα μπορούσα χωρίς την ανάθεση των έργων και δίχως το στούντιο μου!» Όσο για το αν ονειρεύεται κάποιο ιδανικό καλλιτεχνικό project, και παρόλο που έχω την αίσθηση πως όλοι οι καλλιτέχνες πάντα αφήνουν τα περιθώρια για κάτι τέτοιο, φαίνεται πως ο Ζήνος Φρυδάκης έφτασε πιο κοντά από τον καθένα στην εκπλήρωση του καλλιτεχνικού project των ονείρων του, που δεν είναι άλλο από το έργο «Freedom». Φυσικά, έχει και άλλα έργα στο μυαλό του. «Θα ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο τέχνης που θα έχει πάνω από όλα κοινωνική ευθύνη. Παρόλο που τέτοιου είδους ανησυχίες φαίνονται αρκετά μέσα από τα έργα μου, θα ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο τέχνης που θα έχει την κοινωνική ευθύνη ως κεντρικό θέμα». «Κατά την άποψή μου», συνεχίζει, «στον κόσμο που ζούμε οι κοινωνικές απειλές του πολέμου, της ασθένειας, της φτώχιας, της θρησκείας, και της πολιτικής, για να αναφέρω μόνο κάποιες από αυτές, καθιστούν μεγάλη την ευθύνη των καλλιτεχνών να μιλήσουν δημόσια για αυτές και να προσπαθήσουν να κάνουν τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος».

Το έργο «Freedom» αποτελεί ένα εικονιστικό έργο που καταγράφει την ανθρώπινη ανάγκη για ελευθερία. Το στοιχείο της κίνησης είναι έντονο σε αυτό το γλυπτό και αποτελείται από τέσσερις φιγούρες σε τέσσερις διαδοχικές φάσεις. Σε πρώτη φάση αποτυπώνει μια ανθρώπινη μορφή ακίνητη και ανέκφραστη να βρίσκεται ενσωματωμένη στον μπρούτζινο τοίχο. Σε δεύτερη φάση, η φιγούρα κάνει μια πρώτη κίνηση για να σπάσει τα δεσμά που την κρατούν στάσιμη, πράγμα που σχεδόν καταφέρνει σε μια τρίτη φάση, ενώ η τέταρτη απεικόνιση, θέλει τη φιγούρα να έχει απομακρυνθεί ολοκληρωτικά από τον καθηλωτικό τοίχο και να κινείται ελεύθερα στον δημόσιο χώρο. Ο καλλιτέχνης ξεκίνησε να δουλεύει στο συγκεκριμένο έργο με τον παραδοσιακό τρόπο της γλυπτικής, δημιουργώντας μικρότερες φιγούρες-προσχέδια από πηλό. Σκοπός αυτής της διαδικασίας υπήρξε η καλύτερη και πιστή απεικόνιση των λεπτομερειών της κίνησης του έργου στην μεγάλη κλίμακα. Το έργο «Freedom» έχει ύψος δύο μέτρα και μήκος έξι μέτρα. Ο Ζήνος Φρυδάκης έχει δημιουργήσει πάνω από εκατό μπρούτζινα γλυπτά σε φυσικό μέγεθος τα οποία βρίσκονται εκτεθειμένα σε δημόσια μέρη. Ο καλλιτέχνης έχει ταξιδέψει αρκετά σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, κάθε γλυπτό του αποτελεί για εκείνον «ένα ταξίδι» από το οποίο μαθαίνει, αναπτύσσει και στο τέλος γίνεται ο άνθρωπος που είναι σήμερα. Ανάμεσα σε άλλες, μια συμβουλή που ο καλλιτέχνης ακολουθεί στη ζωή του προστάζει πως «η υπεροχή δεν είναι συνώνυμο της επιτυχίας».

47

H Angelika Dusk ήξερε από τριών ετών ότι θα γίνει μουσικός! Συνέντευξη Τάσος Μπιμπισίδης

48

Η Angelika Dusk ανήκει στη γενιά των νέων δραστήριων καλλιτεχνών που γεμίζουν με φρέσκους ήχους την ελληνική αγγλόφωνη μουσική σκηνή που μεγαλώνει ευχάριστα. Όπως η ίδια λέει χαρακτηριστικά, ήξερε από τα τρία της ότι θα ασχοληθεί με τη μουσική, όταν τραγουδούσε στο σκύλο της και χόρευε μπροστά στον καθρέφτη, καθώς φανταζόταν χιλιάδες κόσμου να την αποθεώνει! Επειδή λοιπόν ανήκει στους ανθρώπους που έχουν πίστη στον εαυτό τους και στους στόχους τους, αποφάσισε να παρατήσει την πιο συμβατική ζωή που είχε και να κυνηγήσει το παιδικό της όνειρο. Τα κατάφερε! Την συναντήσαμε και μας εξήγησε το πώς… Οι συναυλίες της… στο δωμάτιό της! Νομίζω ότι κατά βάθος, ήμουν ένα κορίτσι που ήξερε από τριών χρονών ότι θα γίνει μουσικός! Δεν μεγάλωσα σε μουσική οικογένεια, αλλά έχω ένα πατέρα που λατρεύει τη μουσική και είχε πολλά και διαφορετικά ακούσματα. Δίσκους, κασέτες, πολλά είδη μουσικής, jazz, κλασικά, τα πάντα. Στο σπίτι έπαιζε σχεδόν συνέχεια κάτι και από πολύ μικρή ένιωθα ότι η μουσική με κάνει χαρούμενη. Θυμάμαι όταν γυρνούσα από το σχολείο, έβαζα ένα συγκεκριμένο cd, το Beverly Hills Cop, χόρευα σαν τρελή, και φανταζόμουν ότι έχω πολύ μεγάλο κοινό που με παρακολουθεί. Αυτές ήταν οι πρώτες μου συναυλίες, μέσα στο δωμάτιό μου (γελάει). Στην πραγματικότητα βέβαια, το κοινό μου ήταν μόνο ο σκύλος μου… Η Αμερική, η Αγγλία και η συνεργασία με την Ε.Ρ.Τ. και το Φεστιβάλ Αθηνών. Στα 18 μου έφυγα στην Αμερική για να σπουδάσω κλασική μουσική στο Brown University. Στη συνέχεια βρέθηκα στο Λονδίνο, όπου σπούδασα σύγχρονο τραγούδι -jazz, funk, pop, rock- είδη που με εκφράζουν και με έκαναν να αγαπήσω αυτή τη δουλειά ακόμα περισσότερο. Όταν γύρισα όμως πίσω έκανα πράγματα που δεν με γέμιζαν. Ακολούθησα τα ‘’πρέπει’’, το να έχεις μια σοβαρή και σταθερή δουλειά. Εργάστηκα λοιπόν στο Φεστιβάλ Αθηνών και στην οργάνωση συναυλιών στην ΕΡΤ. Κάποια στιγμή όμως, κατάλαβα ότι δεν πρόκειται να είμαι χαρούμενη αν δεν ασχοληθώ αποκλειστικά με τη μουσική. Έτσι αποφάσισα να τα σταματήσω όλα και να επικεντρωθώ σε αυτό. Άρχισα να ψάχνομαι καλλιτεχνικά, να ακούω νέες μουσικές, να αναζητώ αυτό ακριβώς που με εκφράζει. Μέχρι τότε δεν είχα γράψει ποτέ τίποτα. Πριν από 3 χρόνια έγραψα το πρώτο μου τραγούδι! Συνεργάστηκα με διάφορους παραγωγούς που με βοήθησαν πολύ και με “ξεκλείδωσαν” καλλιτεχνικά. Κάπως έτσι χτίστηκε η μουσική προσωπικότητα που έχω. Βέβαια, δεν είναι εύκολο, ειδικά σήμερα που κυριολεκτικά δεν ξέρουμε τι θα απογίνουμε, να πεις ότι θα ακολουθήσεις το όνειρό σου και θα προσπαθήσεις να ζήσεις από αυτό. Αλλά από την άλλη μια ζωή την έχουμε! Το να κάνεις κάτι που δεν σου αρέσει ενώ μπορείς να κυνηγήσεις αυτό που θέλεις, το βρίσκω λάθος. Ξέρω πολύ καλά ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τα όνειρά τους και τους στόχους τους, αλλά λίγοι είναι αυτοί που τελικά τους ακολουθούν. Tο

γνωρίζω γιατί έτσι ήμουν κι εγώ. Ένιωθα ότι δεν ζούσα. Όταν αποφάσισα να ασχοληθώ μόνο με την μουσική ήταν σαν να ανακάλυψα τελικά τον εαυτό μου, σαν να μπήκα σε έναν άλλο κόσμο. Τώρα που η μουσική έχει την πρώτη θέση στη ζωή μου, νιώθω ευτυχισμένη.

The Pop side of music! Ένας καλλιτέχνης για να είναι καλλιτέχνης και για να πετύχει, πιστεύω ότι πρέπει να είναι αυθεντικός. Να τραγουδάει τους στίχους που τον εκφράζουν, να έχει τις μουσικές που του αρέσουν, και να στηρίζει το ύφος που του ταιριάζει. Αν είσαι ειλικρινής στη δουλειά σου και παρουσιάζεις αυτό που είσαι και όχι κάτι άλλο, τότε σίγουρα μπορείς να πετύχεις. Είναι σημαντικό να κάνουμε μουσική που αρέσει πρώτα σε εμάς, και όχι μουσική κατά παραγγελία για να αρέσει στον κόσμο ή για να παιχτεί στα ραδιόφωνα. Εκεί χάνεις τον εαυτό σου. Επίσης πρέπει να είσαι ειλικρινής στη σκηνή, ειδικά στην pop κουλτούρα που η εικόνα και η αισθητική παίζει μεγάλο ρόλο. Πεθαίνω ας πούμε για την Florence, την Alicia Keys, τη Pink - παρόλο που στο αυτοκίνητο ακούω μόνο heavy metal (γελάει). Στο εξωτερικό είναι τεράστιο το κίνημα της pop. Αυτοί που βρίσκονται σήμερα στο νούμερο ένα της παγκόσμιας μουσικής βιομηχανίας είναι pop καλλιτέχνες. Σκέψου την Taylor Swift, την Katy Perry ή την Lady Gaga που είναι φοβερό ταλέντο και απίστευτη φωνή! Όλοι αυτοί βέβαια στήνουν έναν καινούργιο κόσμο γύρω τους, μια ολοκληρωμένη εικόνα γύρω από το ποιοι είναι και το τι παρουσιάζουν. Νομίζω ότι η pop είναι ένας συνδυασμός τεχνών. Στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να βγαίνουν πολλά σχήματα σε αυτό το στυλ και να ακούγεται γενικά το αγγλόφωνο τραγούδι από ελληνικές μπάντες ή Έλληνες καλλιτέχνες! Ξέρουμε βέβαια ότι θα υπερτερεί πάντα η λαϊκή μουσική και το ελληνικό τραγούδι, ίσως γιατί έχουμε μεγάλη μουσική κληρονομιά. Μου αρέσουν τα παλιά ωραία λαϊκά τραγούδια και οι παραδοσιακοί μας ήχοι, όπως αρέσουν σε όλους μας. Από εκεί και πέρα δεν προτιμώ τα μπουζούκια με την σημερινή τους εξέλιξη, δεν είναι του στυλ μου. Η δημιουργία της μουσικής! Θα ήθελα να ακούει κανείς τα τραγούδια Μου και να του λένε κάτι! Να τα νιώθει, να μιλάνε μέσα του. Είναι το πιο σημαντικό για εμένα. Οι στίχοι μου συνήθως γράφονται αυθόρμητα, είτε σε στιγμές απόλυτης χαράς και ευτυχίας, είτε σε στιγμές που “τα έχω πάρει” με κάτι και θέλω κάπου να ξεσπάσω! Αποσυμπιέζομαι γράφοντας, οπότε όσα αισθάνομαι βγαίνουν πάνω στο χαρτί και στη συνέχεια στο τραγούδι που θα δημιουργηθεί. Σε σχέση με τη μελωδία, μου αρέσει να δουλεύω με διαφορετικούς ήχους και μουσικές, να το ψάχνω, να πειραματίζομαι κατά τη διάρκεια μιας σύνθεσης. Μου αρέσει πολύ και να συνεργάζομαι γράφοντας, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά στην Ελλάδα. Στο εξωτερικό οι καλλιτέχνες γράφουν όλοι μαζί, σαν παρέα. Τα πιο επιτυχημένα κομμάτια βλέπεις ότι έχουν γραφτεί από τρία ή τέσσερα άτομα! Πιστεύω πολύ σε αυτό γιατί όταν συνεργάζεσαι με τόσους ανθρώπους και ανταλλάσεις ιδέες, μια απλή μελωδία μπορεί να απογειωθεί όταν βάζει ο καθένας τα δικά του στοιχεία. Εξάλλου, εξ ορισμού η μουσική είναι ένα 49

ομαδικό ‘’άθλημα’’. Δεν μπορείς να παίζεις μόνος σου! Θέλεις μουσικούς, όργανα, πρόβες. Όλα αυτά λοιπόν απαιτούν συνεργασία. Αν η συνεργασία αυτή γίνεται από την αρχή, τότε το αποτέλεσμα θα είναι σίγουρα πολύ πιο ενδιαφέρον. Εξάλλου, είναι και διασκεδαστική η διαδικασία του να είσαι μαζί με πολλούς μουσικούς μέσα σε ένα στούντιο και να ψάχνεις μαζί τους νότες, μελωδίες, ήχους! Η ζωή στην Ελλάδα… Υπάρχουν αμέτρητα πράγματα που δεν μου αρέσουν στην Ελλάδα, αλλά παρόλα αυτά δεν υπάρχει άλλη χώρα σαν την δική μας (γελάει). Ενώ ζούσα για χρόνια στην Αμερική και την Αγγλία, ήξερα από την αρχή ότι θα γυρίσω πίσω. Λείπει κάτι από το εξωτερικό, λείπει η ζεστασιά, η αμεσότητα, οι ευκολίες που έχουμε στην Ελλάδα. Στο Λονδίνο ας πούμε είσαι απλά ένας ακόμη αριθμός που περπατάει στο δρόμο. Όλα είναι αγχωτικά, γκρίζα, ασταμάτητα. Βέβαια από την άλλη, κι εδώ είμαστε σε μια χώρα με άπειρα ελαττώματα! Το γεγονός ότι δεν έχουμε καμία οργάνωση και κάνει ο καθένας ό,τι θέλει χωρίς να υπολογίζει τους γύρω του, με εκνευρίζει αφάνταστα. Δεν ξέρω αν θα ζήσουμε να δούμε ποτέ μια πολιτισμένη χώρα. Ο καθένας κάνει ό,τι θέλει, καπνίζει όπου θέλει, πετάει τα σκουπίδια του όπου θέλει, περνάει τα φανάρια με κόκκινο, χτίζει το σπίτι του όπου του έρθει! Θα ήθελα να νιώθω λίγο μεγαλύτερη ασφάλεια και γενικά να έχουμε μια πιο οργανωμένη καθημερινότητα. Να μην φοβάμαι να περάσω το φανάρι για να μην με πατήσουν, να είναι πιο πολιτισμένοι οι άνθρωποι με τα ζώα, να υπάρχει μεγαλύτερη ευγένεια και αισθητική στους δημόσιους χώρους. Ωστόσο, παρόλο που ζω στην Κηφισιά γιατί θέλω να είμαι δίπλα στη φύση και 50

να ακούω τα πουλάκια κάθε πρωί, είμαι άνθρωπος που βρίσκεται καθημερινά στο κέντρο της πόλης. Βγαίνω στην Καρύτση, στο Σύνταγμα ή στο Μεταξουργείο στα ωραία ταβερνάκια που έχουμε. Αυτά δεν μπορείς να τα βρεις στο εξωτερικό!

The future is now! Σήμερα είμαι σε δημιουργική φάση. Σε οίστρο! Γίνονται πολλά ωραία πράγματα που με γεμίζουν. Όταν γράφω συνέχεια καινούργια τραγούδια είμαι ικανοποιημένη από τον εαυτό μου και νιώθω ότι περνάω καλά. Νομίζω ότι αυτό το έχουμε όλοι οι μουσικοί, γιατί μέσα από τη δουλειά μας εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και τον εαυτό μας. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε ο πρώτος μου δίσκος με τίτλο «Marionette», μετά από πολλούς μήνες δουλειάς. Ελπίζω να ακουστεί και να αρέσει. Έχουμε κάνει και μια συνεργασία με τους Playmen που έχει παίξει ήδη αρκετά. Πέρα από αυτά, είμαι πολύ χαρούμενη που έχω σχηματίσει μια ωραία μπάντα και κάνουμε live. Πρόσφατα έκανα το open act σε μια από τις τελευταίες συναυλίες της Μαριέττας Φαφούτη, με την οποία θα κάνω άλλες δύο συνεργασίες, στις 17 Ιουλίου στον Κήπου του Μεγάρου Μουσικής και στα τέλη Σεπτεμβρίου στο Gazarte! Ακόμη, θα παίξω στις 2 Αυγούστου στο River Party στο Νεστόριο, και ένα βράδυ του Σεπτέμβρη στο Νομισματικό Μουσείο, στο κέντρο της Αθήνας. Πληροφορίες

Ο δίσκος «Marionette» της Angelika Dusk κυκλοφορεί από την Snowcage Records. Περισσότερα μπορείτε να βρείτε στο www.angelikadusk.com

51

Περί τέχνης ο λόγος...

Χρυσούλα Σκεπετζή 52

Συνέντευξη: Μαριάννα Τζιράκη Φωτογραφίες: Θεοδώρα Ξανθέα

Πόσες φορές δεν έχετε αναρωτηθεί τι σόι άνθρωποι είναι οι καλλιτέχνες! Πώς σκέφτονται, πώς συμπεριφέρονται, ποια τα ερεθίσματά τους, τι τους οδήγησε να ασχοληθούν με την τέχνη; Κάποια θεία φώτιση ίσως; Περίεργα πλάσματα βρε παιδί μου! Αυτό πάντα πίστευα... Έχουν ένα μοναδικό τρόπο στο να επικοινωνούν με τους άλλους και όχι απαραίτητα με τον συνηθισμένο, να μιλάνε δηλαδή. Θα το κάνουν, αλλά διαφορετικά. Να, για παράδειγμα με στίχους, με νότες, με ποιήματα, με συνθήματα... Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πώς το καταφέρνουν αυτό. Σαν να υπάρχει κάτι μέσα τους που τους οδηγεί στο να σκέφτονται και να ερμηνεύουν τα πάντα γύρω μας αλλά με μεγάλη μαεστρία. Πολλά από τα παραπάνω τα διαπίστωσα μέσα από μία συνάντηση με μια ζωγράφο. Κατάγεται από το Ρέθυμνο και στην πλάτη της κουβαλάει διακρίσεις αξιοζήλευτες. Παρόλα αυτά όμως, ζει στην επαρχιακή αυτή πόλη της Κρήτης και ασχολείται με τη μεγάλη της αγάπη, την τέχνη, με σεβασμό και σύνεση... Κυρίες και κύριοι ελάτε να γνωρίσουμε την Χρυσούλα Σκεπετζή! Δώσαμε ραντεβού σπίτι της, στο κέντρο της πόλης νωρίς το απόγευμα. Η Χρυσούλα Σκεπετζή αν και πολυάσχολος άνθρωπος, και μάλιστα με υποχρεώσεις που έπρεπε να τακτοποιηθούν άμεσα, βρήκε το χρόνο και ετοίμασε ένα κέικ μπανάνας για το καλωσόρισμα. Αφού μου προσέφερε ένα γενναιόδωρο κομμάτι μαζί με δροσερό νερό, κάτσαμε στο σαλόνι του σπιτιού της για να συζητήσουμε. Εγώ έμεινα να χαζεύω την ιδιαίτερη αισθητική του. Όμορφα γήινα έπιπλα έδεναν απόλυτα με τους πίνακες που, όπως μου ανέφερε, είχαν “ξεμείνει” από παλαιότερες εκθέσεις της. Αυτό είναι σίγουρα ένα σπίτι καλλιτέχνη, σκέφτηκα. Με την άκρη του ματιού μου, εντοπίζω το εργαστήριό της δίπλα από την κουζίνα. Περίμενα πώς και πώς την ώρα που θα με ξεναγούσε εκεί, στο “άδυτό της” κατά κάποιο τρόπο. Η συζήτηση με την εικαστικό δεν θα μπορούσε να μην είναι ενδιαφέρουσα. Είχα τόσες πολλές ερωτήσεις για κείνη, τόσες απορίες να λύσω προκειμένου να καταλάβω πώς λειτουργεί κάποιος που ασχολείται με την τέχνη. Πώς όμως ανακάλυψε την κλίση της; “Οι γονείς μου με θυμούνται όταν ήμουν σε μικρή ηλικία, να ζωγραφίζω τις χαρτοπετσέτες κατά την διάρκεια του φαγητού”. Και από τις χαρτοπετσέτες, έμελλε να χαράξει τη δική της πορεία, η οποία την κατέστησε ως μία από τις πιο σπουδαίες καλλιτέχνιδες με σημαντικές διακρίσεις για την ίδια αλλά και τη χώρα μας. Σπούδασε αρχιτεκτονικό σχέδιο, διακοσμητική και ζωγραφική στην Αθήνα. Σαν να λέμε, ακολούθησε το όνειρό της. Ένα όνειρο που μέχρι και σήμερα την βοηθάει να επικοινωνεί με τους γύρω της. Όταν ήταν μικρή, υπήρξε αρκετά εσωστρεφής. Η ίδια μάλιστα θα χαρακτήριζε τον εαυτό της με όρους ψυχολογίας “αγοραφοβικό” παιδί. Τα χαρτιά της και τα μολύβια

της ήταν εκείνα με τα οποία μπορούσε να “μιλήσει” και να φτιάξει δικούς της κόσμους. Η πρώτη σας έκθεση; “Η πρώτη μου έκθεση ήταν γεμάτη αναστολές, φοβίες και αγωνίες για το αποτέλεσμα και την αποδοχή. Είχα ανάγκη να ζω την κάθε στιγμή και με δυσκολία αποχωριζόμουν τα έργα μου! Το συναίσθημα της ιδιοκτησίας μου δημιουργούσε παραπάνω προβλήματα. Κάτι που αργότερα βέβαια ξεπέρασα. Να φανταστείτε ότι όσες μέρες διήρκησε η έκθεση εγώ τόσες μέρες κοιμόμουν τις νύχτες πάνω στους καναπέδες μέσα στον εκθεσιακό χώρο. Δεν έφευγα από δίπλα τους”. Αυτό για κάποιους μπορεί να φανεί υπερβολικό. Και όμως! Για εκείνη το κάθε έργο της είναι όπως μας είπε και ένα παιδί της! “Το νανούρισα, το κανάκεψα, το φρόντισα, επικοινώνησα μαζί του μέχρι την ενηλικίωσή του ώσπου να ανοίξει τα φτερά του για άλλες αγκαλιές. Η τέχνη για μένα είναι το οξυγόνο μου. Παίζει καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου. Αν δεν ακούγεται βαρύγδουπο αυτό που θα πω, γεννήθηκα για να υπηρετώ την τέχνη. Είναι πολύτιμο αγαθό. Είναι πολύτιμη όπως τα παιδιά μου”. Και κουβέντα στην κουβέντα, η Χρυσούλα Σκεπετζή πρότεινε να πάμε στο εργαστήρι της (επιτέλους!). Ένα εργαστήρι που την ώρα του απογεύματος είχε πλημμυρίσει από το φυσικό φως της ημέρας. Το πορτοκαλί χρώμα του τοίχου δημιουργούσε ένα πολύ ζεστό συναίσθημα. Τι σου είναι τα χρώματα τελικά! Τράβηξε την προσοχή μου ένα επιβλητικό αγγελάκι με μια πολύ χαριτωμένη φάτσα, κρεμασμένο στην μία άκρη του εργαστηρίου. Από την άλλη μεριά, διάφορες χειροτεχνίες στοιβαγμένες στο κεντρικό τραπέζι, χαρτόνια, και άλλα χαρτόνια, λευκά, χρωματιστά, ακουαρέλες, πινέλα, βαζάκια με μολύβια κάθε μεγέθους, καβαλέτα, πίνακες. Περιεργάστηκα για κάμποσα λεπτά όλα τα έργα τέχνης και έπειτα συνεχίσαμε τη συζήτηση. (Είπαμε, είχα πολλές απορίες!). Ρώτησα λοιπόν τη ζωγράφο σε τι πιστεύει. Ποιο είναι δηλαδή το μότο στο οποίο βασίζεται και προχωρά στη ζωή της. “Η αγάπη για έρευνα. Η επιμονή και η υπομονή για το καλύτερο δυνατό, η ανάγκη και η πολλή σκληρή δουλειά μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα. Έχω χάσει πολλές ώρες ύπνου και πολλές προσωπικές στιγμές στη ζωή μου για να έχω αυτό το αποτέλεσμα. Θέλει κόπο. Κι αν έχεις στήριγμα στην όποια σου προσπάθεια, τότε όλα καλά. Αν όχι, παλεύεις με όλες τις αντίξοες συνθήκες για να επικρατήσεις”. Τι ξεχωρίζει όμως μέσα από όλη αυτήν την πορεία της; Ποια διάκριση και ποια χώρα στην οποία ταξίδεψε τη σημάδεψε περισσότερο; Εκείνη, ξεχωρίζει την απονομή του βραβείου AΜDI IPECSI στην Κων/πολη το 1989. “Οριοθετώ τη ζωή μου πριν το ‘89 και μετά το ‘89. Μια καλλιτέχνης σχεδόν άγνωστη στην πατρίδα της αλλά και στον τόπο που γεννήθηκε της απονέμεται ένα κρατικό βραβείο. Ήταν σημαντική στιγμή στη ζωή μου. Κάθε φορά που νιώθω ανασφαλής επιστρέφω στην Κων/πολη. Ιδιαίτερα σημαντικές ήταν και οι δυο συμμετοχές μου στις δύο Μπιενάλε τέχνης του Μεξικού και της Αργεντινής όπου και 53

μου απονεμήθηκαν οι δεύτερες καλύτερες θέσεις. Στην περίπτωση του Μεξικού για την εγκατάστασή μου «Ο κόσμος σε κλωστές» και στην Αργεντινή για την μικτής τεχνικής έργα με τίτλο «Στάση στο χρόνο ή Σκοντάφτοντας συνεχώς στο παρελθόν», και το «Υπό απαγόρευση δεν νοείται ελευθερία». Οι τόσες διαδρομές μου και εκθέσεις στον κόσμο. Ωστόσο, σημαντικές στιγμές είναι όλες ανεξαρτήτως οι στιγμές που είσαι απέναντι από ένα τελάρο, μια κατασκευή ή μια εγκατάσταση. Άλλωστε η διαδρομή μέχρι να υλοποιηθεί ένα έργο όπου περνά από χίλια κύματα δεν έχει αξία; Αυτές κι αν έχουν. Όλες έχουν την αξία τους και ως τέτοιες τις εισπράττω. Μεγάλη αξία έχει επίσης η συναναστροφή με καλλιτέχνες από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Έχω εισπράξει από τα ταξίδια μου εξαιρετικές εμπειρίες. Οι βραβεύσεις είναι η ηθική ικανοποίηση ότι κάποιοι αναγνωρίζουν στο έργο σου την ταυτότητα που επιθυμούν όλοι οι καλλιτέχνες”. Τι είναι όμως αυτό που θα συμβούλευε τα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με την τέχνη; “Να δουλεύουν με αγάπη!” Αυτή είναι άλλωστε και η λέξη που 54

λατρεύει πιο πολύ. “Αγάπη, η αιώνια λέξη. Για μένα κρύβει όλο το μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ας αγαπηθούμε επιτέλους!” Και όσον αφορά στους νέους τούς συμβουλεύει να μην είναι η αναγνώριση ο αυτοσκοπός τους. Η κατάθεση ψυχής είναι πιο σημαντική. Κάπως έτσι έκλεισε η συζήτησή μας με την Χρυσούλα Σκεπετζή. Το κορίτσι που γεννήθηκε στο Ρέθυμνο και έζησε μέσα στην παλιά πόλη του, σε ένα σπίτι με κάγκελα να το περιτριγυρίζουν και ένα παράξενο αίσθημα να την ακολουθεί μέχρι και τώρα. Η ελευθερία και η διαχείρισή της. Δεν θυμάται τον εαυτό της να παίζει ως παιδί. Και όμως το μέλλον της επιφύλασσε πολλά. Μέσα από τις μπογιές και τα μολύβια της θα ακολουθούσε μια μοναδική πορεία που θα χάραζε με το δικό της χέρι στην κυριολεξία! “Ό,τι με στριμώχνει το διώχνω. Μέχρι το επόμενο στρίμωγμα. Η έννοια του εγκλωβισμού και μόνο ως έννοια μού βάζει δεσμά”. Κάπως έτσι εκείνη πέταξε, μακριά από δεσμά και κάγκελα, προσπαθώντας να απαλλάγει από όσα την εμπόδιζαν.

55

DON’T PANIC PUPPET THEATER

Συνέντευξη Δανάη Φαίδρα Θωμαΐδου

«Ας υποθέσουμε ότι ο καθένας από εμάς είναι ένα “νευρόσπαστο” (κινούμενη κούκλα) που βρίσκεται στα χέρια των Θεών για τη δική τους διασκέδαση ή επειδή είχαν ένα σοβαρό σκοπό για μας, για τον οποίο δε γνωρίζουμε τίποτα. Οι παρορμήσεις, που μας κινούν, μοιάζουν με κλωστές που τις τραβούν οι θεοί από διάφορες κατευθύνσεις…» (Αναφορά στις μαριονέτες από το βιβλίο «Οι Νόμοι» τού Πλάτωνος.) Ο Οράτιος ή ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος, στην ίδια λογική , αμφιβάλλουν για την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου συγκρίνοντάς τον με νευρόσπαστο, με μαριονέτα! Το θέατρο μαριονέτας, στη σημερινή του εκδοχή, ήταν η αφορμή για τη μικρή και γρήγορη περιδιάβαση στο χρόνο, που μάς γέννησε σκέψεις, όπως κάθε μορφή τέχνης άλλωστε... Μήπως τελικά το θέατρο μαριονέτας ήταν (ή είναι;) το σύμβολο της ανθρώπινης μοίρας; Απάντηση δεν έχουμε! Τι έχουμε; Λίγα ιστορικά στοιχεία και μια... συνάντηση με μαριονετίστες! Η τέχνη της μαριονέτας γεννήθηκε στην Ελλάδα περίπου τον πέμπτο αιώνα π.Χ. με την ονομασία αγάλματα-νευρόσπαστα (σπαστά νεύρα) ή πλαγγόνες (ειδώλια-αρθρωτές κούκλες με δυνατότητα κίνησης των μελών τους με τη χρήση νημάτων). Αυτές οι κούκλες δεν ήταν μόνο παιδικά παιχνίδια αλλά έπαιζαν ρόλο και στη ζωή των ενηλίκων με λατρευτικές και άλλες χρήσεις. Με τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία η τέχνη των νευροσπάστων μεταφέρεται στη Ρώμη και από εκεί σε όλη την Ευρώπη. Στο διάβα του χρόνου το θέατρο μαριονέτας (είτε σε σταθερή βάση, είτε μέσω 56

ιδιωτικών παραστάσεων σε αυλές βασιλιάδων και αστών, είτε στο δρόμο απο πλανόδιους καλλιτέχνες) αποτελούσε μια πραγματικότητα. Στο Λονδίνο για παράδειγμα, γύρω στο 1600, υπήρχαν 12 θέατρα μαριονέτας! Ας κλείσουμε όμως το κεφάλαιο «ιστορικά στοιχείαπληροφορίες» και ας έρθουμε στο «σήμερα», στο 2015 και στη συνάντησή μας με δύο νέες γυναίκες καλλιτέχνες, την Ελένη Ξυλούρη και την Λίτα Ασλάνογλου, που συνεχίζουν – με το δικό τους τρόποτην «ιστορία» της μαριονέτας, κατασκευάζοντας τις κούκλες τους και παίζοντας σε θέατρα, φεστιβάλ αλλά και σε δρόμους πολλών ευρωπαϊκών πόλεων. Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με κούκλες, μαριονέτες, σκίτσο, αλλά και η συνεργασία σας; Λίτα: Ξεκίνησα με σχέδιο, ζωγραφική, γλυπτική, κατασκευές, μέχρι που βρέθηκε στο δρόμο μου, το κουκλοθέατρο, που τα συνδυάζει όλα αυτά και πολλά ακόμη. Ελένη: Πριν από περίπου 10 χρόνια είχα την τύχη να βρεθώ στο εργαστήρι του Pepe Otal, στη Βαρκελώνη. Δίπλα του έμαθα για το κουκλοθέτρο και αγάπησα αυτή την τέχνη. Στη συνέχεια, στην Αθήνα, πήγα στο εργαστήρι τού Στάθη Μαρκόπουλου όπου και γνώρισα τη Λίτα. Αρχίσαμε να βγαίνουμε στο δρόμο με τις μαριονέτες μας, ταξιδεύαμε παρέα , η καθεμία με τη δική της παράσταση αλλά πάντα η μια κοντά στην άλλη. Στα δύσκολα και στα εύκολα! Εχοντας τις ίδιες εμπειρίες, βιώματα και παραστάσεις από το κουκλοθέατρο, μας

γεννήθηκε η ανάγκη να κάνουμε μια παράσταση από κοινού.

«Don’t Panic puppet theater»... προς τι αυτή η προσταγή, μέσα από το όνομα της καλλιτεχνικής ομάδα σας; Η φράση “Don’t Panic” είναι γραμμένη στο εξώφυλλο ενός βιβλίου-οδηγού «Γυρίστε τον Γαλαξία με οτοστοπ» που βρίσκεται μέσα στο μυθιστόρημα του Douglas Adams, “The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy”. Το μυθιστόρημα εξηγεί ότι αυτή η φράση είναι γραμμένη εκεί γιατί φαίνεται εξωφρενικά δύσκολο να χειριστείς τον οδηγό, αλλά και για να αποτρέψει τους διαγαλαξιακούς ταξιδιώτες από το να πανικοβληθούν. Εμείς διαλέξαμε αυτό το όνομα για τους ίδιους λόγους. Από τη μία για

απάντηση όμως είναι... Don’t Panic! Ψυχραιμία, ηρεμία, πολλή δουλειά και όλα θα πανε καλά! Είναι και πολύ βοηθητικό το γεγονός ότι είμαστε δυο. Η μια ηρεμεί την άλλη! Παράσταση στο δρόμο... πώς στήνεται; Είναι υπέροχο να παίζεις στο δρόμο. Υπέροχο επειδή είναι κάτι το διαφορετικό κάθε φορά. Άλλο το κοινό, άλλες οι αντιδράσεις, άλλη διάθεση έχει... η κούκλα! Υπάρχει μια ελευθερία με το να δουλεύεις στο δρόμο. Ξέρεις ότι όπου και να πας, έχοντας μαζί σου την κούκλα σου, θα μπορέσεις να έχεις τα απαραίτητα για να ζήσεις. Εχεις το δικό σου ωράριο. Ταξιδεύοντας γνωρίζεις από «μέσα» τον κόσμο της κάθε πόλης. Μετά από δυο τρεις μέρες που θα σε δουν οι κάτοικοι στο ίδιο πόστο, γίνεσαι μέρος της καθημερινότητάς τους, ένα μέλος της κοινωνίας τους. Όση όμως γλύκα έχει ο δρόμος, έχει και δυσκολίες. Έχεις να αντιμετωπίσεις κρύο, αέρα, αστυνομία, τον κάθε

εμάς, για να μην πανικοβαλόμαστε μπροστά σε κάθε δυσκολία που συναντάμε σε κάθε διαφορετικό στάδιο της δουλειάς μας και από την άλλη για να κρατήσουμε το κοινό ψύχραιμο! ...τι μπορεί να σας προκαλέσει πανικό; Η δουλειά μας ξεκινάει πολύ πριν φτάσουμε στο σημείο να την παρουσιάσουμε. Πανικό μας προκαλεί αυτό με το οποίο καταπιανόμαστε κάθε φορά. Στις κατασκευές όταν δεν μας «βγαίνει» αυτό που θέλουμε, στα φώτα όταν δε βρίσκουμε τον κατάλληλο φωτισμό, στη μουσική όταν δε μπορούμε να βρούμε αυτή που μας ταιριάζει για την παράσταση... όταν την ώρα της παράστασης, στα παρασκήνια, μπλέκονται δυο κούκλες μεταξύ τους… Η

τρελό που θα περάσει... Είναι στιγμές που νιώθεις πολύ εκτεθειμένος και αναζητάς τη σιγουριά ενός κλειστού χώρου με τέσσερις τοίχους! (Στιγμές που περνούν πολύ γρήγορα!) Στη ζυγαριά όμως με τα αρνητικά και τα θετικά του δρόμου υπερισχύουν τα θετικά! Το δρόμο δεν τον αλλάζουμε με τίποτα! Πώς αντιδρά το κοινό; Η αντίδραση του κοινού, επειδή ακριβώς δεν θα είναι επιλογή του το να έρθει να σε δει, όπως συμβαίνει π.χ. όταν πας στο θέατρο, αλλά θα σε συναντήσει εκεί που δεν το περιμένει, ποικίλει. Μπορεί να απλά να ρίξει μια ματιά και να προσπεράσει, να σταθεί για πολλή ώρα, να γελάσει, να παραξενευτεί, να... θυμώσει! Να αφήσει χρήματα, να μην αφήσει, να αφήσει λουλούδια, σημειώματα, φρούτα κ.λπ.

57

Μια ξεχωριστή εμπειρία από παράσταση δρόμου; Στο δρόμο έχεις συνέχεια απρόοπτα, που σου κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον γι’αυτό που κάνεις! Το παιδάκι (αλλά και ο ενήλικας πολλές φορές!) που χορεύει με την κούκλα, που έρχεται και σε φιλάει, που αρνείται να πάει για ύπνο αν δε φύγει και η κούκλα, το σκυλί που θρονιάζεται στην σκηνή σου, ή ο «τρελός» που χύνει μπύρα στα πόδια σου γιατί μεράκλωσε… Πού έχουν «ταξιδέψει» οι παραστάσεις σας; Έχουμε ταξιδέψει με τις προσωπικές μας παραστάσεις στο δρόμο, σε μπαρ και θέατρα, σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις. (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Βέλγιο, Σκωτία, Πορτογαλία, Φινλανδία, κ.ά.) Είτε στα πλαίσια κάποιου φεστιβάλ, είτε όχι. Με την παράσταση «Έπρεπε να πει Όχι!» συμμετείχαμε στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου και Παντομίμας Κιλκίς, στο 28th International Theatrical Festival Valise (Πολωνία), και το Σεπτέμβριο είμαστε καλεσμένες στο IVth World Puppet Carnival (Καζακστάν). Πόσο δεκτικοί είμαστε στην Ελλάδα για αυτό το είδος θεάτρου, συγκριτικά με την εμπειρία σας απο άλλες ευρωπαϊκες χώρες; Το κοινό στην Ελλάδα είναι θερμό, απολαμβάνει, χαίρεται και ενθουσιάζεται με μια «διαφορετική» παράσταση. Το δύσκολο είναι να αποφασίσουν να έρθουν, γιατί δε μπορούν να φανταστούν τι θα δουν. Υποθέτω ότι το να στηθεί από το μηδέν μία τέτοια παράσταση έχει πολλές δυσκολίες. Ποια διαδικασία ακολουθείτε από τη στιγμή της έμπνευσης και από πού αντλείτε την τελευταία; Από τα πάντα. Από ένα τραγούδι, έναν άνθρωπο, μια εικόνα, μια φράση… Έχει πολύ πολύ δρόμο για να ολοκληρωθεί μια παράσταση… Από την ιδέα στο 58

σενάριο, τη δραματουργία και τη σκηνοθεσία... από τις κατασκευές για τα σκηνικά και τις κούκλες (τι είδος κούκλας, τι μέγεθος, τι υλικά, τι χειριστήρια, τι σχέδια…). Φωτισμός. Δεν έχεις ιδέα από φωτισμό, δεν πειράζει, θα μάθεις! Αφού κάψεις διάφορα φωτάκια, αφού πέσει η ασφάλεια ολόκληρης της πολυκατοικίας, αφού κοντέψεις να πάθεις ηλεκτροπληξία και η υπομονή σου αρχίζει να εξαντλείται.... μια μέρα τα καταφέρνεις ως δια μαγείας! Άλλο δύσκολο κομμάτι που αντιμετωπίσαμε εμείς, ήταν η μουσική. Να βρεις κάποιον να σου γράψει μουσική που να ταιριάζει με αυτό που έχεις στο μυαλό σου. Σε αυτό, μετά από αρκετό καιρό ψάχνοντας την κατάλληλη, σταθήκαμε τυχερές που ο Γιώργος Καλούδης θέλησε να συνεργαστεί μαζί μας με αποτέλεσμα τώρα να έχουμε υπέροχη μουσική! Πρόβες. Και ξανά αλλαγές στη σκηνοθεσία, στις κατασκευές, στη μουσική και πρόβες και πάει λέγοντας... Θα πίστευε κανείς ότι το να βιοποριστείς από την τέχνη του δρόμου είναι όνειρο απατηλό, είναι ανέφικτο... Είναι δύσκολο εάν παίζεις σε θέατρα. Από το δρόμο όμως μπορείς να βιοπορίζεσαι. Όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές (ο καιρός καλός, η αστυνομία μακρυά) βγαίνει το μεροκάματο! Όνειρα; Ονειρευόμαστε ένα δρόμο... χωρίς αστυνομικούς, ένα θέατρο γεμάτο κόσμο και πολλά πολλά ταξίδια σε φεστιβάλ! Αποτυπώνονται κομμάτια του εαυτού σας στα σενάρια των έργων σας; Ό,τι δημιουργείς, είναι κομμάτι του εαυτού σου. Οι περισσότεροι που ασχολούνται με κούκλες/ μαριονέτες συνηθίζουν να λένε ότι κάθε μια έχει τη

δική της «ψυχή». Εσείς; Και βέβαια! Τότε, αν κάποια από τις κούκλες σας μιλούσε... τί θα έλεγε στους αναγνώστες; Η Jane, από το «Επρεπε να πει Όχι!», μετά από όσα πέρασε προειδοποιεί τον κόσμο: όχι σεξ πριν τον γάμο! Μιλάει αυτή αλλά ποιός την ακούει! Αυτό και μόνο κάνει πιο κατανοητή την επισήμανση «αυστηρά για ενήλικες» κάτω από τον τίτλο του! Μιλήστε μου για το project “She shoulda said No!”. Το “Έπρεπε να πει Όχι!” (“She shoulda said No!”) είναι η πρώτη μας παράσταση σαν ομάδα. Έχοντας την επιθυμία να δημιουργήσουμε κάτι νέο, συνεργαστήκαμε και, κάτω από αντίξοες συνθήκες, μένοντας η μία στην Καλαμάτα και η άλλη στην Κρήτη, δουλέψαμε αυτό το project κάπου στα μισά της απόστασης (Αθήνα). Είναι ένα κωμικό θρίλερ για ενήλικες, με ασπρόμαυρες φιγούρες δύο διαστάσεων, βασισμένο στις ταινίες τρόμου του ‘60. Μια κλασική ιστορία θρίλερ που συνδυάζει το δράμα με την κωμωδία και το παραμύθι, μέσα από ατμοσφαιρικές κινηματογραφικές εικόνες. Επηρεασμένο από τον βουβό κινηματογράφο δεν έχει λόγο αλλά γραπτό κείμενο με τη συνοδεία μουσικής που συνέθεσε και παίζει στη λύρα ο Γιώργος Καλούδης.

Με ποιο τρόπο θα μπορούσε να ασχοληθεί κάποιος με την τέχνη σας; Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποια σχολή κουκλοθεάτρου, αλλά υπάρχουν πολύ καλά εργαστήρια, για να μάθεις τα πάντα για την τέχνη. Για την κατασκευή, την εμψύχωση, το στήσιμο μιας παράστασης. Μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες στη σελίδα της UNIMA HELLAS, στο forum και στο facebook: www.unimahellas.org http://forum.unimahellas.org https://www.facebook.com/unima.hellas Τι καινούριο ετοιμάζετε και πού μπορεί να σας δει το κοινό; Το κοινό, τώρα το καλοκαίρι μπορει να μας δει στους δρόμους της Αθήνας, του Ηρακλείου Κρήτης, της Καλαμάτας... Σε διάφορους δρόμους της Ελλάδας είναι πιθανόν να συναντήσει έναν χορευτή με κορμί φέτες και μια αγελαδίτσα, με κορμί λιγάκι παχουλό, να παίζει πιάνο. Για την παράσταση «Έπρεπε να πει Όχι!» μπορείτε να ενημερωθείτε για τις επόμενες παραστάσεις από το blog μας. http://dontpanicpuppettheater.blogspot.gr (σ. σ.: πηγή ιστορικών πληροφοριών Μαριονέττας Γκότση, www.marionette.gr)

Θέατρο

59

THE BLUE SQUA RE Facebook page: The Blue Square You tube channel: The Blue Square project Soundcloud: The Blue Square

60

ο - η - το Οριστικό άρθρο, χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του ονόματος που ακολουθεί. π.χ. ο Radim και ο Radical συμπληρώνουν τη συνέχεια των λέξεων! Ο ήχος… Κάποιες φορές ο ήχος μας παραπέμπει σε ψυχεδέλεια, άλλες φορές πάλι εμπεριέχει επιρροές από ευρωπαϊκά και ελληνικά κινηματογραφικά grooves περασμένων δεκαετιών. Ο τρόπος… Σίγουρα βάση αποτελεί το sampling, συνήθως από δίσκους βινυλίου, ωστόσο την ίδια και ίσως ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα στις συνθέσεις μας πλέον κατέχει η δημιουργία πρωτότυπων ηχογραφήσεων, αφού έτσι δεν περιοριζόμαστε πια στην επανάληψη/λούπα του βασικού sample. Εκτιμάμε πως η περίοδος που η μουσική παραγωγή περιοριζόταν σε ένα sampler έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της. Ο τόπος… Δεν μας σηκώνει. Ο κόσμος… Ζορίζεται. Ο στόχος… O άμεσος σχεδιασμός και η ολοκλήρωση ενός LP, το οποίο θα δουλευτεί κάτω από εκείνες τις συνθήκες που εμείς θεωρούμε κατάλληλες. Ο ενθουσιασμός… Γεννιέται όταν μια μουσική εξίσωση φτάνει στην επίλυσή της. Ο φόβος… Πηγάζει από την αίσθηση πως το αποτέλεσμα δεν είναι το αναμενόμενο. Η αρχή... H κοινή μουσική αναζήτηση μάς έβγαλε στον ίδιο δρόμο. Η έμπνευση... Έρχεται όταν οι διακόπτες των αισθήσεων βρίσκονται στη θέση ON. Ένα sample, κάποιο black & white film, η δουλειά ενός μουσικού, όλα μπορεί να λειτουργήσουν ως αφόρμηση. Η ιστορία... Ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2010 στο Ρεθύμνο, με την ιδέα εκ μέρους του Radim για το σχεδιασμό ενός ορχηστρικού concept με hip hop αισθητική. Τον Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς ολοκληρώσαμε και τα δύο πρώτα κομμάτια μας, “Tic Toc” και “The Old Devil Sunshine”, στα οποία είχαμε τη χαρά να συνεργαστούμε με τον μουσικό Μάνο Πατεράκη από τους σπουδαίους Gravitysays_i. Η ομάδα... Αποτελείται από δύο μέλη, τον Radim (Βασίλης Σουραής) και τον Radical (Χρήστος Βολωτάς). Είναι πολλά εκείνα που μας ενώνουν και μας συνδέουν: η φιλία των 10 χρόνων, η μεταξύ μας μουσική ταύτιση, τα παράλληλα νοητά ταξίδια, κάποια καλοκαίρια

στο Ροδάκινο της Νότιας Κρήτης και το μούδιασμα που νιώθαμε όταν μέσα στην πιο κατάλληλη χρονική συγκυρία ακούγαμε το Riders on The Storm των Doors. Η χαρά... Αντλείται από τη δημιουργία ενός μουσικού “σεναρίου”, από την μετέπειτα αναζήτηση και αγορά δίσκων - δειγμάτων καθώς και από την συγκέντρωση του υλικού που θα χρησιμοποιηθεί. Η όλη διαδικασία μάς γεμίζει ευχαρίστηση και ενθουσιασμό. Η δυσκολία... Πλέον μας χωρίζει η απόσταση Κρήτη - Αθήνα, η οποία όσον αφορά το δημιουργικό μέρος μέχρι πρόσφατα δεν στάθηκε εμπόδιο, μιας και τον τελευταίο χρόνο απλά ολοκληρώσαμε ιδέες οι οποίες είχαν ξεκινήσει στην Αθήνα. Τελευταία όμως βρισκόμαστε σε αναζήτηση νέας μουσικής ταυτότητας και παρόλο που δεν το φοβόμασταν, διαπιστώνουμε πως η απόσταση δυσκολεύει αρκετά τα πράγματα. Η σκηνή… Μετράει ήδη 20 και πλέον χρόνια και στηρίζεται πια στο ταλέντο ελαχίστων. Το δικό μας project είχε τη χαρά να συνυπάρξει σκηνικά με τρεις από αυτούς, έπειτα από προσωπική τους επιλογή: τον Wax Tailor, τον Bonobo και τον Gramatik. Το όνομα… Έχει 45 στροφές. Το ύφος… Είναι hip hop, όμως αυτό δεν είναι κάτι που μένει στατικό. Αντίθετα, διαφοροποιείται ανάλογα με τη φάση στην οποία βρισκόμαστε και τα ακούσματα που σηματοδοτούν την κάθε περίοδο. Το όνειρο… Η δημιουργία ενός score για ένα καλοστημένο, καλογυρισμένο και ατμοσφαιρικό film noir. Το λάθος… Είναι μέσα στις επιδιώξεις μας. Το πάθος… Είναι αυτό που μας κάνει δημιουργικούς, μας οδηγεί στην επιλογή των δειγμάτων, βγαίνει στις μελωδίες μας. Το αγαπημένο... μας συγκρότημα είναι οι Portishead. Το καινούργιο … Είναι πρόκληση. Σε όποια φάση και αν βρισκόμαστε δημιουργικά μάς αποπροσανατολίζει και χρειαζόμαστε χρόνο για να το επεξεργαστούμε. Για το λόγο αυτό, εξάλλου, οι στόχοι μας δεν είναι μακροπρόθεσμοι, αντίθετα εναλλάσσονται διαρκώς με νέους και έτσι θα καταλήγαμε να πούμε πως οι The Blue Square είναι hip hop συν κάτι το νέο.

61

Φωτογραφία: Μαριλένα Βαϊνανίδη

Ιστορίες διακριτικών ανθρώπων Του Αντώνη Τσόκου

Ο κύριος Δ. διαβάζει τους “New York Times” ΚΤΕΛ άγονης γραμμής. Χώρος υπομονής. Τρίτο τραπεζάκι δεξιά. Απέναντι από το κόκκινο ψυγείο με τα ανθρακούχα αναψυκτικά. Ο κύριος Δ. διαβάζει προσεκτικά τους New York Times. Η εφημερίδα του, παρά το κύρος και την ακριβή μελάνη, μυρίζει έντονα σαρδέλα. Πλάι του, ελαφρά καθήμενη, μια δεσποινίδα τουριστικού ενδιαφέροντος. Με βλέμμα λιπόθυμο από την πολύωρη αναμονή κρατά ένα χρυσομέταξο μαντίλι στην - κατά περίσταση - γαλλική της μύτη. Παραπλεύρως, ένας κύριος με μπλε, τεντωμένες στο όριο, τιράντες αναταράσσει με εκνευρισμό το μαύρο του μπαστούνι. Εμφανώς ενοχλημένος από την απόκοσμη μυρωδιά. Έφτασεεε, φωνάζει με περηφάνια ο τοπικός καφετζής. Αναγκάζοντας τους παραβρισκόμενους να στρέψουν το βλέμμα τους στον κακοτράχαλο δρόμο, σερβίροντας διακριτικά το δεύτερο ουζάκι με μεζέ σαρδέλα στον κύριο Δ.

62

Instagram: Όταν η Τεχνολογία σκότωσε την Τέχνη

Της Φανής Κελεσίδου

Το πάθος μου για κάθε τι σχετικό με Τέχνη και Τεχνολογία δεν το κρύβω. Πώς να το κρύψω άλλωστε; Μήνα με το μήνα σε αυτήν εδώ τη στήλη προσπαθώ (επιτυχημένα ελπίζω) να σκιαγραφήσω τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους η Τεχνολογία συνέβαλε (και συμβάλλει) στον εκσυγχρονισμό της Τέχνης και στην ανάδειξη νέων μορφών έκφρασης. Αυτή τη φορά, εντούτοις, αποφάσισα να κάνω ένα βήμα πίσω, να πάρω μια βαθιά ανάσα, και να αναρωτηθώ: Μήπως η πολλή Τεχνολογία βλάπτει; Μήπως τελικά το βαριέται το “high tech” ο καλλιτέχνης; Θα μου πεις, αγαπητέ αναγνώστη, από πού πηγάζει αυτή η “επαγρύπνηση”; Κοινώς, τι μύγα με τσίμπησε; Ένα έχω να πω: μία εικόνα χίλιες λέξεις, και στην προκειμένη περίπτωση, μια διαδικτυακή εφαρμογή χίλιες εικόνες! Ο λόγος περί Instagram, της “θαυματουργής” αυτής εφεύρεσης που σε “εξοπλίζει” με όλες τις γνώσεις και δεξιότητες γύρω από τη φωτογραφία, τις οποίες, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα χρειαζόσουν ένα δυο χρονάκια να αποκτήσεις. Για όσους δεν είναι γνώστες του θέματος, το Instagram δεν είναι άλλο από μια εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης που βασίζεται στην κοινοποίηση φωτογραφιών, κυρίως, και βίντεο δευτερευόντως. Με άλλα λόγια, βγάζεις μια selfie (γνωστή και ως αυτοπροσωπογραφία με κινητό ή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή) σε δεκάδες διαφορετικές εκδοχές, οι οποίες φυσικά μοιάζουν μεταξύ τους, και τις μοιράζεσαι με τους διαδικτυακούς σου φίλους. Το 64

Instragram, μέσω των εύκολων στη χρήση εργαλείων που διαθέτει, επιτρέπει στον χρήστη να επεξεργαστεί το φίλτρο, το κοντράστ, το φωτισμό, το χρώμα και πολλά άλλα στοιχεία μιας φωτογραφίας μόλις μέσα σε λίγα λεπτά. Υποθετικά μιλώντας, ο καθένας από εμάς μπορεί να λάβει το τίτλο του “καλλιτέχνη φωτογράφου” με ένα απλό κλικ. Υποθετικά μιλώντας πάντα, διότι η τέχνη της φωτογραφίας κρύβει μυστικά τρικ και απαιτεί όχι μόνο γνώση αλλά και πρακτική εφαρμογή. Ένας επιτυχημένος και καθιερωμένος στο χώρο φωτογράφος έχει περάσει ατέλειωτες ώρες κλεισμένος σε “σκοτεινούς θαλάμους” και έχει ρίξει ιδρώτα περιμένοντας να “πιάσει” το κατάλληλο φως. Η ψηφιακή τεχνολογία, σαφώς και έχει φέρει τη τέχνη της φωτογραφίας στο επόμενο επίπεδο, εφοδιάζοντας τον δημιουργό με πρωτοπόρα εργαλεία επεξεργασίας και καινοτόμες μεθόδους έκφρασης. H περίπτωση όμως του Instagram, θέτει το εξής ερώτημα: Μήπως η παρέμβαση της τεχνολογίας, αντί να εξυψώνει, υποβιβάζει την τέχνη της φωτογραφίας; Μήπως τα όρια του “επαγγελματισμού” και του “ερασιτεχνισμού” στην τέχνη γίνονται πλέον δυσδιάκριτα λόγω της τεχνολογίας; Μήπως πρέπει να σταθούμε για λίγο και να επαναξιολογήσουμε ποια ακριβώς οφείλει να είναι η “συμβολή” της τεχνολογίας στην τέχνη; Ο καθένας από εμάς μπορεί να κουβαλάει ένα κινητό τελευταίας τεχνολογίας στην τσέπη του και με αυτό να φωτογραφίζει την καθημερινότητα γύρω του.

Πρέπει να υποθέσουμε ότι με το πάτημα ενός κουμπιού αυτομάτως ο καθένας από εμάς μεταμορφώνεται σε “φωτογράφο”; Πόσοι από εμάς έχουμε πιάσει στα χέρια μας μια επαγγελματική κάμερα, και, πάνω απ’ όλα, πόσοι από εμάς ξέρουμε πώς να τη χειριστούμε; Η “κινητή” φωτογραφία – αυτή που “δημιουργεί” κανείς με το κινητό τηλέφωνό του – δεν είναι “πραγματική” φωτογραφία. Ο αληθινός καλλιτέχνης φωτογράφος δεν ορίζεται από τα λάικς στο ίντερνετ, αλλά από τα συναισθήματα που διεγείρουν τα έργα του. Η καλλιτεχνική φωτογραφία, αυτή που εκθέτουμε στις γκαλλερί, προϋποθέτει χρόνο, κόπο, έμπνευση και όραμα – όχι ένα απλό κλικ σε ένα από τα φίλτρα που διαθέτει το Instagram. Όσο εντυπωσιακές και μοναδικές κι αν φαντάζουν οι φωτογραφίες που φιγουράρουν στο Instagram, αν τις ξεγυμνώσεις από τα μονοδιάστατα και μονότονα φίλτρα, δεν είναι τίποτα παραπάνω από κοινές, ερασιτεχνικές απεικονίσεις στιγμών. Από την άλλη πλευρά, θα έλεγε κάθε δικηγόρος του διαβόλου που σέβεται τον εαυτό του, το Instagram, έδωσε τη δυνατότητα σε καλλιτέχνες του χώρου να διευρύνουν το κοινό τους και σε νέους με ταλέντο να προωθήσουν αποτελεσματικότερα τη δουλειά τους προσφέροντας έναν εύκολα προσβάσιμο διαδικτυακό χώρο ελεύθερης έκφρασης. Σε πιο ακραίες καταστάσεις, όπως στην περίπτωση του φωτογράφου και ζωγράφου Richard Prince, το Instagram αποτέλεσε όχι μόνο πηγή έμπνευσης αλλά και εισοδήματος.

Ο εν λόγω καλλιτέχνης κατ’ επάγγελμα, άρπαξε ένα μάτσο “screenshots” - στιγμιότυπα οθόνης ελληνιστί – από τις φωτογραφίες διαφόρων ανυποψίαστων χρηστών της δημοφιλούς εφαρμογής και τα εξέθεσε ως έργα τέχνης στο Frieze Art Fair στη Νέα Υόρκη. Κατάφερε την πώληση όλων σχεδόν των “έργων” και μάλιστα στην ασύλληπτη τιμή των $90,000 το καθένα. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν ο καλλιτέχνης ήθελε να περάσει κάποιο μήνυμα με τη συγκεκριμένη έκθεση υπό το τίτλο “New Portraits”, ούτε γνωρίζω τις νομικές λεπτομέρειες που του επέτρεψαν να φέρει σε πέρας το εγχείρημα. Αυτό που σοκάρει, δεν είναι η προσβλητική ίσως και σαρκαστική αυτή ενέργεια, αλλά η προθυμία του κοινού να πληρώσει ένα τόσο μεγάλο ποσό για κάτι το οποίο κάθε άλλο παρά γνήσια τέχνη είναι. Πριν το Instagram εισβάλει στη ζωή μας, η χρήση των κινητών περιοριζόταν σε κλήσεις, μηνύματα άντε και καμιά φωτογραφία να έχουμε να θυμόμαστε τη τάδε στγμή. Το Instagram επέβαλε στο λεξιλόγιο μας λέξεις όπως κάδρο, σύνθεση χρωμάτων, φωτισμός, φωτομέτρηση και πάει λέγοντας. Επειδή κρατάμε στο χέρι μας ένα κινητό τηλέφωνο τελευταίας τεχνολογίας αυτό δεν σημαίνει πως μπορούμε να αυτοαποκαλούμαστε “φωτογράφοι”. Η τέχνη, όποια μορφή και να λαμβάνει, είναι πάνω από όλα έκφραση ψυχής και σύλληψη πρωτοτυπίας. Στην τελική, αν αγοράσεις από το ράφι ενός καταστήματος έναν “κάν’ το μόνος σου” πίνακα Πικάσο (από αυτούς που ζωγραφίζεις τα κουτάκια με τους αριθμούς) σημαίνει πως είσαι ο Πικάσο; 65

I love to party Για πότε κοντοζυγώνουμε σε αυτό που λέμε “στην καρδιά του καλοκαιριού” ούτε που το κατάλαβα! Και αυτό το καλοκαίρι ζω και κοσμοιστορικές αλλαγές! Το φθινόπωρο θα με βρει άλλο άνθρωπο, κυριολεκτικά! Για να είμαι ακόμη πιο ακριβής με συν έναν άνθρωπο! Σύμφωνα με πρόχειρες δικές μου στατιστικές, για τις οποίες δεν οφείλω να σας μαρτυρήσω και τις πηγές μου, οι καλοκαιρινοί μήνες είναι, κατεξοχήν, μήνες για πάρτυ. Και αν μη τί άλλο είναι οι ιδανικοί!

Πάμε ξανά στα δικά μου τώρα. Τον Αύγουστο, λοιπόν, που θα έρθει με το καλό το μωράκι μου θέλω να το υποδεχτώ με τον καλύτερο τρόπο. Πώς! Με χαρά, με αγάπη, με πάρτυ. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω baby shower. Και μη μου πεις ότι είναι Αμερικανιά, γιατί το ξέρω και μου αρέσει. Όλη αυτή τη χαρούμενη διάθεση που έχω, θέλω να τη μεταφέρω παντού. Και να τη μοιραστώ! Η πρώτη φορά που άκουσα και είδα baby shower ήταν σε ένα επεισόδιο του sex and the city, γιατί να το κρύψω άλλωστε! Και ενθουσιάστηκα! Όλες οι φίλες λοιπόν, με αρχηγούς τη νονά και την αδερφή ή την κολλητή φίλη, οργανώνουν κάπου στον 8ο μήνα της εγκυμοσύνης ή και στην αρχή του 9ου, ένα πάρτυ για να καλοσωρίσουν το μωράκι! Τί πιο όμορφο! Και αν είναι και καλοκαίρι γίνεται στη βεράντα ή στον κήπο και εμένα μου ακούγεται ήδη τέλειο! Υπάρχει καλύτερος τρόπος να προετοιμαστείς ψυχολογικά για τη μεγαλύτερη αλλαγή της ζωής σου; Σερβίρονται άφθονα μη αλκοολούχα ποτά (ως συμπαράσταση στη μάνα), cupcakes και άλλα αμαρτωλά γλυκά! Όταν γνώρισα την Αγάπη, είπα ναι θα το κάνω με δόξα και τιμή. Και θα “μπω” μέσα σε αυτό. Το πάρτυ θα έχει θέμα και εγώ σαν νέα μανούλα θα κάνω τις πρώτες μου χειροτεχνίες, σαν αυτές που θα κάνω σε κάθε πάρτυ του παδιού μου. Γιατί τί αξία έχει να έρθει κάποιος και να μου τα ετοιμάσει όλα αν εγώ δεν ασχοληθώ με αυτό; Να το ζήσω! Θυμάμαι ακόμη τα πάρτυ που μας έκανε η μαμά μου και τις απίστευτες ιδέες που σκαρφιζόταν για να είναι κάθε φορά και πιο ωραία και διαφορετικά! Και τότε στα 80’s χωρίς καμία άλλη βοήθεια! Η Αγάπη είναι μια νέα μανούλα, αλλά κυρίως ένας άνθρωπος με φαντασία και πολλή μα πολλή αγάπη. Όνομα και πράμα! Αυτή είναι η ψυχή του lovetoparty.gr . Το lovetoparty. gr δεν είναι άλλη μία σελίδα στο διαδίκτυο. Εκεί βρίσκεις ιδέες για τα πιο ψαγμένα παιδικά πάρτυ! Στο lovetoparty.gr η φιλοσοφία είναι μία: “κατεβάζεις”, εκτυπώνεις, κόβεις, δημιουργείς. Αν έχεις τη δική σου ιδέα, ακόμη καλύτερα μπορείς να διαλέξεις εσύ το θέμα που θα έχει το baby shower που θες να διοργανώσεις ή και τα πρώτα γενέθλια ή η βάφτιση του μωρού σου να το ζητήσεις και να τα ετοιμάσεις εσύ με όλη σου την αγάπη για το παιδί σου! Θα τα έχεις όλα έτοιμα σε ένα κουτί. Έτοιμα να δημιουργήσεις και να τα στήσεις εσύ στο δικό σου χώρο! Στο εξωτερικό αυτή η ιδέα είναι εδώ και χρόνια διαδεδομένη. Στην Ελλάδα θα μας βάλει στο παιχνίδι η Αγάπη!

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να συμμετέχεις σε αυτή την προετοιμασία. Και στο λέω εγώ, που ακόμη και στο γάμο μου, μόνη μου έφτιαξα τις μπομπονιέρες. Φυσικά μου το επέτρεπε ο μικρός αριθμός των καλεσμένων. Αυτές τις στιγμές δεν θα τις ξεχάσω με τίποτα. Απογεύματα Αυγούστου να τυλίγω σε λευκό τούλι κουφέτα για τον ίδιο μου το γάμο!

Σε αυτό το τεύχος σου έχουμε και δώρο. Αν κόψεις τις κάρτες που θα βρεις στην δίπλα σελίδα θα έχεις δημιουργήσει το πιο πρωτότυπο παιχνίδι για το παιδί σου! Για την παραλία και όχι μόνο!

You love to party and you know it!

Antoula’s Stories Της Αντιγόνης Παφίλη

66

antigoni@themachine.gr

Tasty City

Ανηφορίζαμε την Καλλιδρομίου, στη σκιά του λόφου του Στρέφη, κάπου στις παρυφές του «νησιού» των Εξαρχείων. Πολλά τα πανέμορφα κτίρια της παλιάς Αθήνας, εγκαταλελειμμένα τα περισσότερα μάς προξένησαν θλίψη, η μελαγχολία όμως εξασθένησε όταν με τον αέρα μας πλημμύρισε ευχάριστες μυρωδιές που μας παρέσυραν σε μια μεγάλη καταπράσινη αυλή. Το «Άμα Λάχει», πριν γίνει «στης Νεφέλης» ήταν κουτουκομεζεδοπωλείο παλαιού τύπου και ακόμη πιο πριν Δημοτικό σχολείο. Στην αυλή του νιώσαμε σαν να προαυλιζόμαστε κι εμείς, σαν να ήρθε η αγαπημένη ώρα του διαλείμματος, η ώρα που θα τρέξουμε έξω αποδεσμευμένοι από οποιαδήποτε υποχρέωση για να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε το φαγητό μας. Ένα φαγητό όπως εκείνο που κουβαλούσαν από το σπίτι οι τότε μαθητές, δηλαδή περιποιημένο σπιτικό φαγητό. Οι ανθρώποι του μαγαζιού, αφού ήρθαν σε επαφή με παραγωγούς, και όχι μόνο, από διάφορα μέρη της χώρας, επέλεξαν προϊόντα με γνώμονα την ποιότητα και την αυθεντική γεύση. Το μενού έχει επιμεληθεί 68

ΑΜΑ ΛΑΧΕΙ στης Νεφέλης

Κέιμενο: Χριστίνα Δρανγγάνα Φωτογραφίες: Γιάννης Καλύβας

Καλλιδρομίου 69, Εξάρχεια, 210 3845978 ο σεφ Γιώργος Πολατίδης. Έχουμε να κάνουμε με ελληνική σύγχρονη κουζίνα, με ελαφρώς δημιουργικά στοιχεία, στη φιλοσοφία των μεζέδων. Δοκιμάσαμε πράσινη σαλάτα με ανθότυρο, η οποία ήταν φρεσκότατη, γυαλιστερή και πλούσια, με σπανάκι, μαρούλι, λιαστή ντομάτα, ρόδι και ντρέσινγκ μέλι-βαλσάμικο. Δυοσμομυζηθροπιτάκια με επικάλυψη ανθόμελου και σουσαμιού, τραγανά εξωτερικά, χωρίς αίσθηση λαδίλας, με την ήπια ξινή μυζήθρα που λιώνει στο στόμα να ακολουθεί την γλύκα του μελιού. Γαρίδες με κριθαράκι, φέτα και μαστίχα Χίου, ένα θαλασσινό κριθαρότο χωρίς έντονη αρμύρα αφού η παρουσία της φέτας ήταν διακριτική αφήνοντας να αναδειχθεί η θαλασσινή φρεσκάδα της γαρίδας με τη γλυκιά δροσιά της Μαστίχας. Χοιρινή τηγανιά με δενδρολίβανο, το κρέας είχε πάρει όμορφο χρυσοκοκαφετί χρώμα και το δενδρολίβανο ακούγονταν έντονα, όπως θα έπρεπε Αρνίσια κεμπάπ, καλοψημένα, ζουμερά, συνοδευμένα με την all time classic σάλτσα γιαουρτιού και τα απαραίτητα πιτάκια. Για επιδόρπιο ζεστή καρυδόπιτα με σάλτσα καραμέλας και παγωτό βανίλια, μια καρυδόπιτα χωρίς σιρόπι που περιμένει να μουσκευτεί στη ζεστή καραμέλα για να κρυώσει έπειτα στο παγωτό. Όσον αφορά τα ποτά, έχει γίνει μια πολύ καλή επιλογή χύμα κρασιών που θα λέγαμε πως στέκονται ισάξια απέναντι στα εμφιαλωμένα του καταλόγου, μπύρες από μικροζυθοποιίες καθώς και μεγάλη ποικιλία στα παραδοσιακά μας ούζοτσίπουρο. Όλα τα παραπάνω προσφέρονται σε μια πολύ καλή σχέση ποιότητας τιμής με γρήγορο, φιλικό σέρβις που δεν υποκρίνεται και που πραγματικά δεν σε αφήνει ξεκρέμαστο καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής σου εκεί. Και για να μην ξεχνιόμαστε, ωραία η αυλή τώρα που είναι καλοκαιράκι αλλά θα ξανάρθει ο Χειμώνας και θα πρέπει να μαζευτούμε μέσα στον κλειστό χώρο του Άμα Λάχει στης Νεφέλης συντροφιά με τις παλιές φωτογραφίες των μαθητών, που δεσπόζουν σε κάποιους τοίχους. Πολλοί ερχόμενοι στο χώρο ψάχνουν να βρουν το παιδικό τους πρόσωπο, των φίλων και των δασκάλων τους. Οι ψηλοτάβανες αίθουσες με τις τεράστιες πόρτες και τα πολλά παράθυρα αφήνουν το φως να διαχέεται άπλετο πάνω στις ξύλινες επιφάνειες δίνοντας στον χώρο την αίσθηση του ανοιχτού όπου μπορείς να αναπνεύσεις άνετα. Η Νεφέλη όμως δεν είναι μόνη έχει και την Βιολέτ που σερβίρει κλασική σπιτική Γαλλική κουζίνα σε κόκκινο καρό φόντο στον κάτω όροφο του κτιρίου και στην μικρότερη αυλή της. Ένας αυθεντικός «πολυχώρος» γεύσεων στην καρδιά της πόλης που λατρεύει να επανεφευρίσκει τον εαυτό του και που πραγματικά αξίζει να ανακαλύψετε ξανά και ξανά... https://www.facebook.com/amalaxeiresto 69

L i v e To B a k e Γαλατόπιτα

Του Σπύρου Παγιατάκη

Η μόδα στις γεύσεις και τη μαγειρική λέει ότι πρέπει να ψάξεις καλά τις παραδοσιακές ελληνικές συνταγές. Και αφού βρεις τις πιο καλές, τις πειράζεις λίγο για να τις κάνεις πιο “μοντέρνες”, αν και μερικές είναι “μοντέρνες” από τα πολύ παλιά χρόνια! Η γαλατόπιτα είναι ένα γλυκό που υπάρχει, με μικρές παραλλαγές, σε όλη την Ελλάδα. Με φύλλο ή χωρίς φύλλο. Με αγελαδινό, πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα. Με πολλά ή με λίγα αυγά. Με ζάχαρη ή με μέλι στο σερβίρισμα. Όπως και να έχει η τεχνική είναι ίδια και το αποτέλεσμα, αν και απλό, είναι εντυπωσιακό και πολύ γευστικό! Πρόκειται στην ουσία για μια ελληνική κρέμα φούρνου. Στους περισσότερους αρέσουν οι κρέμες γιατί θυμίζουν την παιδική ηλικία και ό,τι θυμίζει την ηλικία αυτή είναι ιερό και νόστιμο! Την πρώτη φορά που έφτιαξα γαλατόπιτα πήρα ιδέες από την κρέμα Καταλάνα και έτσι μπήκε φλούδα λεμονιού, που την κάνει πιο δροσερή, αλλά και λίγο κάρδαμο για να είναι πιο αρωματική. Αν προσέχεις τη διατροφή σου, μπορείς να χρησιμοποιήσεις γάλα με λίγα λιπαρά και μαργαρίνη αντί για βούτυρο, αλλά αν το γλυκό δεν είναι αμαρτωλό χάνει στη γεύση. Είναι πιο νόστιμη όταν είναι φρέσκια από το φούρνο σε θερμοκρασία δωμάτιου, αλλά και δροσερή από το ψυγείο πάλι καλή είναι!

Για ένα μεγάλο πιρέξ

2 λίτρα γάλα 400 γρ. ζάχαρη 340 γρ. ψιλό σιμιγδάλι 4 αυγά 80 γρ. βούτυρο 2 βανίλιες 2 σπόρους κάρδαμο ή ένα ξυλάκι κανέλας Φλούδα ενός λεμονιού Κρυσταλλική ζάχαρη και κανέλα για το σερβίρισμα

Προθερμαίνουμε το φούρνο στις αντιστάσεις πάνω κάτω στους 180C. Βράζουμε το γάλα με τη ζάχαρη, τη φλούδα του λεμονιού και το κάρδαμο. Ανακατεύουμε για να μην κολλήσει το γάλα. Μόλις φτάσει στο σημείο που θα αρχίσει να βράζει, αφαιρούμε τη φλούδα του λεμονιού και το κάρδαμο και προσθέτουμε σιμιγδάλι. Ανακατεύουμε με ένα σύρμα για λίγα λεπτά μέχρι το μείγμα να αρχίζει ελαφρώς να πήζει. Αποσύρουμε από τη φωτιά. Αμέσως χτυπάμε τα αυγά και τα προσθέτουμε ανακατεύοντας καλά με το σύρμα. Βάζουμε τη κρέμα σε ένα καλά βουτυρωμένο ταψί, στη μεσαία σχάρα του φούρνου και ψήνουμε για 30 με 40 λεπτά μέχρι να σταθεροποιηθεί και να πάρει χρώμα. Αφήνουμε να κρυώσει, κόβουμε σε κομμάτια και σερβίρουμε πασπαλίζοντας με ζάχαρη και κανέλα.

70

www.livetobake.gr

SPACE ODDITY

Ιούλιος 2015

This is Major Tom to Ground Control I’m stepping through the door And I’m floating in the most peculiar way Το πρώτο δεκαημέρο του Ιουλίου γιορτάζεται με τη σύνοδο της Αφροδίτης και του Δία στο λαμπερό ζώδιο του Λέοντα. Μεγαλοθυμία στην υπερβολή της κι ακόμα παραπέρα, αισιοδοξία, μεγάλα όνειρα για μεγάλα πράγματα, αχ!, ακόμα κι αν δεν υπήρχε αυτή η σύνοδος θα έπρεπε να την εφεύρουμε. Πολύ σύντομα στο θαυμαστό συμπόσιο καταφθάνει και ο Ουρανός να τριγωνίζει τη σύνοδο φέρνοντας εύνοια ξαφνική και απροσδόκητη, μια ευχάριστη έκπληξη από το πουθενά. Κάπου κρυμμένος σε μιαν άκρη στη γιορτή στέκεται κι ο Χείρωνας, ασθενής και θεραπευτής μαζί, σε όψη χιαστί με την Αφροδίτη και τον Δία, να επουλώνει τα τραύματα με πρωτόγονες μεθόδους. Κι όλα τα ωραία πράγματα κρατάνε τόσο όσο χρειάζεται για να μας στοιχειώσει η ανάμνησή τους και να προσπαθούμε με όλες μας τις δυνάμεις να τα κατακτήσουμε ξανά και ξανά. Ο Άρης έχει ήδη μπει στον κυκλοθυμικό και μυστικοπαθή Καρκίνο. Ο Άρης είναι ενέργεια παρορμητική, επεκτατική και δε σταματά ποτέ να διεκδικεί. Ένας υδάτινος Άρης σε πτώση έχει απόλυτη ανάγκη να εκφραστεί, κι αν δε μπορέσει να βρει εξωτερική έκφραση, θα στραφεί προς τα μέσα. Θα προχωρήσει βαθιά, στο σημείο που βρίσκεται το όριο των πρώτων μας αναμνήσεων. Αυτός ο Άρης στον Καρκίνο θα τριγωνίσει πρώτος τον Ποσειδώνα στους Ιχθείς, για να ακολουθήσει μετά από λίγο το τρίγωνο του Ερμή στον Καρκίνο με τον Ποσειδώνα και λίγο αργότερα η σύνοδος Άρη-Ερμή. Μπέρδεμα; Ναι. Οι όψεις είναι θετικές αλλά δεν παύει να υπάρχει ποσειδώνια εμπλοκή και στην επικοινωνία αλλά και στο θέμα της διεκδίκησης των επιθυμιών μας. Η καλή εκδοχή της όψης εκφράζεται μόνο με την απαραίτητη προϋπόθεση ενός ισχυρού Εγώ που μπορεί να διαχωρίσει τη φαντασία από την πραγματικότητα και να χρησιμοποιήσει τη δύναμη του Ποσειδώνα προς όφελός του. Σε έναν αδύναμο χάρτη αυτή η εκδοχή εκφράζεται ως φανατισμός, ως χειραγώγηση, ως αδυναμία αντίληψης του τι ειναι πραγματικό και τι είναι ψευδαίσθηση και αυτή θα είναι και η κυρίαρχη συλλογική τάση. Από τα μέσα του μήνα και ως το τέλος το τοπίο σκληραίνει απότομα. Ο Άρης και ο Ερμής κάνουν αντίθεση με τον Πλούτωνα από τον Αιγόκερω δίνοντας χώρο στις βίαιες εκδηλώσεις του Εγώ. Το συναισθηματικό τοπίο καθόλου δε διευκολύνει η ανάδρομη κίνηση του Κρόνου που έχει επιστρέψει στο ζώδιο του Σκορπιού και βάζει πάλι τους δύο πλανήτες (Κρόνο και Πλούτωνα) σε θέση αμοιβαίας υποδοχής όπου τα δύο αντίθετα τραβούν με όλη τους τη δύναμη. Στις 20/7 η Αφροδίτη μπαίνει στο ζώδιο της Παρθένου και γυρίζει ανάδρομη στις 27, ημερομηνία που συμπίπτει με τις μέρες που ο Κρόνος έρχεται να ζητήσει την πληρωμή του καθώς τετραγωνίζει τον Δία και την Αφροδίτη. «[…]and it’s question time, question time, question time, forever and forever and forever» (Harold Pinter, The Hothouse).

γράφει η astilbe

71

Κριός

21 Μαρτίου - 20 Απριλίου

Ο μήνας ξεκινά με την καθημερινότητα να αρχίζει να θυμίζει κάτι που λέγεται ζωή. Ο τρόπος που μιλάς και που σκέφτεσαι εμπλουτίζεται από το φαντασιακό σου τοπίο και το μυαλό σου χτίζει παλάτια. Όλη αυτή η ενέργεια είναι φαντασιακής υφής και μικρή επαφή έχει με την πραγματικότητα -αν έχει καθόλου. Να θυμηθείς μόνο ότι αν δεν έχεις διαχωρίσει το παραμύθι από την αλήθεια, στο τέλος του μήνα το τίμημα θα είναι μεγαλύτερο από ότι αξίζει. Ταυτόχρονα μνήμες από το πολύ μακρινό παρελθόν συμφύρονται με το παρόν με έναν τρόπο που δεν ξέρεις πότε αρχίζει το κουβάρι της παιδικής ηλικίας και γιατί δεν τελειώνει. Μήπως η λύση βρίσκεται στην απόφαση να μεγαλώσεις; Αυτή η παραδείσια επιστροφή του παρελθόντος που σε θυμώνει με την απουσία της δεν είναι παρά μια μεταγενέστερη κατασκευή. «Η ζωή είναι αλλού», όπως λέει κι ένας αγαπημένος μου Κριός.

Ταύρος

21 Απριλίου - 20 Μαίου

Πάλι ο έρωτας. Και ξανά και ξανά. Η παρόρμηση που αισθάνεσαι μέσα σου είναι μια δύναμη που σε υπερβαίνει. Δε ζητάει αλλά απαιτεί το μερίδιο του έρωτα που αναλογεί και σε σένα. Και ως παιδί της Αφροδίτης, πιστεύεις ότι δικαιούσαι μεγαλύτερη εύνοια από τους άλλους. Το μόνο που έχεις να κάνεις λοιπόν, είναι να ζητήσεις αυτό που πιστεύεις ότι δικαιούσαι. Και θα λάβεις. Και θα το ζήσεις με τον φαινομενικά ανέμελο τρόπο των ηρώων του Μαριβώ και της μεταφυσικής του ερωτικού παιχνιδιού. Καταστάσεις χαρμολύπης όπου οι λέξεις που είναι βαθιά θαμμένες μέσα σου θα

ζητήσουν να ανέβουν στη σκηνή σε ρόλο πρωταγωνιστή. Τι είναι αυτά που πιστεύεις και γιατί η έκφρασή τους είναι θολή σα κουνημένη φωτογραφία; Τι άνθρωπος θέλεις να είσαι τελικά και σε τι νόμισμα θα πληρώσεις αυτό που, με υπερβολή, θέλεις να είσαι; Θα πληρώσεις σε ανθρώπους.

Δίδυμος

21 Μαΐου - 21 Ιουνίου

για τα επαγγελματικά, χαράζει ένα χαμόγελο στα χείλη σου. Θυμήσου μόνο, όταν θα έρθουν οι μέρες της παλίρροιας των συναισθημάτων να σκεφτείς προτού γκρεμίσεις το φράγμα του ποταμιού και παρασύρει όποιον άνθρωπο βρεθεί στο ορμητικό του πέρασμα.

Λέων

23 Ιουλίου - 23 Αυγούστου

Ε, ναι, είναι η στιγμή σου. Τα φώτα είναι Είχες πολύ καιρό να αισθανθείς όλα στραμμένα επάνω σου, το κόκκινο καλά μέσα σου. Αυτό βγαίνει και στο χαλί είναι μπροστά σου, και εσύ κοινό, στους φίλους σου δηλαδή. περπατάς με αυτοπεποίθηση ενώ μέσα Και όοοολοι μαζί, και εσύ ή εσείς σου προβάρεις τον ευχαριστήριο λόγο -ανάλογα με το από πόσα άτομα και νοερά ευχαριστείς τους γονείς σου, αποτελείσαι, Δίδυμε- μοιάζετε με τον μάνατζερ που πίστεψε σε σένα, ήρωες από ρομαντικές κομεντί. Η το κοινό που σε στηρίζει όλα αυτά τα ζωή συνεχίζει να τρέχει, να τρέχει, χρόνια κτλ κτλ. Και νιώθεις περήφανος να τρέχει, κι εσύ παίζεις έναν από γιατί εσύ το δημιούργησες όλο αυτό. εκείνους τους χαριτωμένους Εσύ δημιούργησες τον εαυτό σου νευρωτικούς ήρωες που όλοι πάλι από την αρχή αλλάζοντας και τις μας ταυτιζόμαστε αλλά ποτέ δε αντιλήψεις του παρελθόντος. Σίγουρα μπορούμε να γίνουμε γιατί κανένας αισθάνεσαι πόσο διαφορετικός μας δε μπορεί να έχει τη δική σου φαίνεται ο κόσμος από εκεί που είσαι. αισιοδοξία. Και το πιο σημαντικό Να θυμηθείς μόνο ότι όσο ψηλά και είναι ότι δε στη χάρισε κανείς. Τη δούλεψες, την κατασκεύασες, να βρίσκεσαι δεν έχει κανένα νόημα εσύ, μόνος σου. Ναι, έχεις ακόμα αν είσαι μόνος. Έχεις ανάγκη να είναι πολλή δουλειά, ναι, το σώμα και οι φίλοι σου μαζί. Δεν είναι απλά το σου «χαλάει» συνέχεια και θέλει «κοινό που σε στηρίζει», είναι οι Φίλοι μικροεπιδιορθώσεις αλλά ζέστανε σου. Πιστεύω ότι κατάλαβες τι εννοώ. λίγο την καρδιά ενός Διδύμου κι άστον να δουλεύει για μερόνυχτα ασταμάτητα. Α, και πες σε έναν από Παρθένος όλους αυτούς που μαζευτήκατε εκεί 24 Αυγούστου - 22 Σεπτεμβρίου μέσα να προσέχει λίγο με εκείνα τα χρωματιστά χαρτάκια που Στην άκρη του ουράνιου τόξου είναι αγοράζουν πράγματα, έτσι; ένα τσουκάλι γεμάτο χρυσάφι. Αν κοιτάξεις πιο προσεκτικά θα δεις ότι στο δικό σου τσουκάλι αντί για χρυσά νομίσματα βρίσκεται κάτι πιο Καρκίνος ακριβό: οι φίλοι. Δεν έχουν δεσμούς 22 Ιουνίου - 22 Ιουλίου αίματος μαζί σου αλλά οι φίλοι, Η αρχή του μήνα ευνοεί αυτά που να ξέρεις, γεννιούνται, δε γίνονται. θέλεις και μπορείς να αγοράσεις. Είναι η πηγή της δύναμής σου και το Πιο σημαντικό όμως είναι η καταφύγιό σου για τους δύστροπους τύχη που θα έχεις σε αυτά που καιρούς. Τελευταία παρουσιάζεις μια δεν αγοράζονται καθώς είναι αντίφαση: από τη μια φλέγεσαι από ανεκτίμητης προσωπικής αξίας, την επιθυμία να χαθείς σε κάτι που δηλαδή, τα πράγματα στα οποία είναι μεγαλύτερο από σένα, κάτι που έχεις ταλέντο, το ακανθώδες ζήτημα της αυτοπεποίθησής σου ξεπερνάει τα όρια του Εγώ. Φέρνει που ειδικά τον τελευταίο καιρό έχεις στο νου την ιστορία του πλατωνικού απόλυτη ανάγκη και τα πράγματα μύθου που αναφέρεται στο Συμπόσιο που βρίσκονται ψηλά στην κλίμακα όταν οι άνθρωποι δεν είχαν χωριστεί των αξιών σου. Θυμήσου μόνο ότι ακόμα ο ένας από τον άλλο και τους δεν υπάρχει πιο μάταιο πράγμα από ζήλεψαν οι θεοί. Από την άλλη, στο το να έχεις και να μην είσαι αυτό μυαλό σου έχουν εγκατασταθεί φόβοι που θέλεις εσύ να είσαι. Φαίνεται που σου βάζουν περιορισμούς. Αυτό να υπάρχει μια ωραία ατμόσφαιρα μπορεί να σου κοστίσει εκείνο που και μια ευχάριστη, ξαφνική έκπληξη έχεις περισσότερο ανάγκη αυτόν τον καιρό.

www.collagenpower.gr

Ζυγός

23 Σεπτεμβρίου - 22 Οκτωβρίου

Ο φιλικός σου κύκλος που έχει διευρυνθεί τον τελευταίο χρόνο, γίνεται συνδετικός κρίκος και μια ξαφνική σχέση ή μια συνεργασία έρχεται ξαφνικά στο προσκήνιο. Θέλεις να αλλάξεις τρόπο σκέψης και οι αναδρομές σου στο παρελθόν σε οπλίζουν με την αίσθηση ότι κατέχεις τη φιλοσοφική λίθο, μικρέ μου Χάρι Πότερ. Αυτό είναι που πυροδοτεί την επιθυμία να πετάξεις από πάνω σου όλο το χώμα της γης, να μετατρέψεις τα μέταλλα σε χρυσάφι και να ζήσεις στη χώρα όπου τα όνειρα δεν τελειώνουν ποτέ. Μην το κάνεις. Κάνε σοφή διαλογή. Από τα δώρα της φαντασίας, πάρε μόνο εκείνα που μπορείς να σηκώσεις στο καλάθι σου κι από τη γήινη έκφρασή τους, πάρε εκείνα τα στοιχεία που θα σε βοηθήσουν να χτίσεις κάτι σταθερό. Δε μπορείς να χτίσεις χωρίς να κοπιάσεις και χωρίς να λερωθείς. Και αυτό δεν είναι η ασχήμια της υπόθεσης. Αυτό είναι η ομορφιά.

Σκορπιός

23 Οκτωβρίου- 22 Νοεμβρίου

Μια ευχάριστη έκπληξη στην επαγγελματική σου ζωή αναπτερώνει το πεσμένο σου ηθικό και βελτιώνει την εικόνα που θέλεις οι άλλοι να έχουν για σένα. Έχεις κοπιάσει πολύ για να τη δημιουργήσεις. Αυτό ακριβώς είναι που χρειαζόσουν κι έτσι επιτρέπεις στον εαυτό σου να αφεθεί σε περιπέτειες που φαίνεται να έχουν την ελαφρότητα (πόσο πολύ δε σου ταιριάζει αυτή η λέξη) των καλοκαιρινών ιστοριών. Η αλήθεια όμως είναι ότι αυτό κρύβει μια άγρια ανάγκη να επιβεβαιώσεις ερωτικά την ύπαρξή σου μέσα από μια ρομαντική ιστορία με τον τρόπο των ρομαντικών βιβλίων τσέπης που καταλήγουν στην πολτοποίηση. Είναι πολύ ανθρώπινο όλο αυτό, ξέρεις. Και να θυμηθείς στο τέλος του μήνα ότι πάνω απ’ όλα είσαι κι εσύ ένας άνθρωπος, σαν όλους τους άλλους. Και μέχρι να βρεις το ρόλο που σου ταιριάζει θα χρειαστεί να δοκιμάσεις πολλούς.

Τοξότης 23 Νοεμβρίου - 21 Δεκεμβρίου

Νιώθεις κάπως ο εαυτός σου πάλι, ε; Αναγνωρίζεις και πάλι το είδωλό σου στον καθρέφτη. Είσαι ακόμα εδώ. Δε χάθηκες για πολύ, είδες; Βοηθάει βέβαια σε αυτό το ευχάριστο συναίσθημα και το ταξίδι καθώς είτε βρίσκεσαι ήδη σε αυτό είτε το ετοιμάζεις. Ε, και μια απροσδόκητη ερωτική έκπληξη κάνει το τοπίο ακόμα πιο ελκυστικό. Μην τον νυχτώσεις όμως τον άνθρωπο και μην τον πεθάνεις στο μπλα μπλα μπλα και τις φιλοσοφικές προεκτάσεις των μετατραυματικών διαταραχών των ιστοριών του παρελθόντος. Γι’ αυτό το λόγο έχουμε τον ψυχαναλυτή μας που είναι και η δουλειά του στο κάτω κάτω να μας ακούει, ναι; Στην περίπτωση που τα μπερδέψεις και ταυτίσεις τον έρωτα με την ψυχανάλυση, θα κρονοδέρνεσαι μόνος σου καλοκαιριάτικα. Και στ’ αλήθεια τώρα, αυτό ήθελες από τη ζωή σου; Να γίνεις ένα κεφάλαιο σε βιβλίο του Ίρβιν Γιάλομ;

Αιγόκερως

22 Δεκεμβρίου - 19 Ιανουαρίου

Ένα πολύ σημαντικό μάθημα είναι η γνώση ότι δε μπορείς να ελέγχεις όσα νόμιζες πως μπορούσες. Αυτό ακούγεται σα τιμωρία στ’ αυτιά σου αλλά είναι ανάγκη μεγάλη να καταλάβεις ότι κάποιες φορές, και μάλιστα περισσότερες από όσες νομίζεις, μας κυβερνούν δυνάμεις που βρίσκονται έξω από τον εαυτό μας και σίγουρα είναι μεγαλύτερες από εμάς. Από εκεί που κρύβονται τα μυστικά έρχεται και η τύχη να σε συμφιλιώσει με αυτό που είσαι και να σου δείξει πόσο σοφά μεγαλώνεις. Κι όταν νυχτώσεις, να θυμηθείς, ότι το πεδίο της μάχης είναι μέσα σου και ότι ο Άλλος δεν είναι το νεκροταφείο των πτωμάτων σου. Σε ποια όνειρα άραγε νομίζεις ότι βάζει εμπόδιο το οικονομικό ζήτημα που σε βασανίζει; Σε τίποτα. Τώρα φτιάχνεις μια καινούρια, ενισχυμένη και βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού σου. Και ξέρεις ποιο είναι το καλύτερο; Θα σου αρέσει. Πολύ θα σου αρέσει.

Υδροχόος

20 Ιανουαρίου - 19 Φεβρουαρίου

Είσαι γοητευτικός αυτόν τον καιρό και το ξέρω ότι το ξέρεις. Και ακόμα καλύτερα είναι που

Drink collagen for Health & Beauty

το ξέρουν και οι άλλοι. Η σκέψη σου έλκει τους ανθρώπους γύρω σου όπως ο μαγνήτης έλκει τα ρινίσματα σιδήρου. Οι καλλιτεχνικές σου εξάψεις γίνονται λέξεις και προτάσεις όμορφες. Υπάρχει μια ποιητικότητα σε όλο αυτό βέβαια. Και αν είσαι ποιητής, έχει καλώς. Στην απίθανη περίπτωση που δεν είσαι ποιητής, καλό είναι να γνωρίζεις ότι η νεφελώδη οικονομική σου κατάσταση συμπαρασύρει στις νεφέλες και τα πράγματα τα οποία πάντα πίστευες ότι άξιζαν. Πιάσε λίγο γη γιατί με κάποιο τρόπο όλο αυτό σε συνδυασμό με τις δικές σου εσωτερικές αναταράξεις, θα επηρεάσει στο τέλος του μήνα την εργασιακή σου πραγματικότητα αλλά και τις επαγγελματική σου εικόνα. Σκέψου πολύ και μίλα λιγότερο.

Ιχθύς

20 Φεβρουαρίου - 20 Μαρτίου

Είναι υπέροχο να είσαι Ψάρι σε τέτοιες εποχές, δεν είναι; Είσαι ίσως και το μοναδικό ζώδιο που είναι από τη φύση του φτιαγμένο με τη σοφία των ηρώων των παραμυθιών και καταφέρνεις να επιβιώσεις λόγω των ομοιοτήτων που έχεις με τους φυστικί μονόκερους και όλα τα παράξενα πλάσματα των παγκόσμιων μυθολογιών. Αυτό που σε κανονικές συνθήκες είναι κατάρα καθώς βάζει τους εκπροσώπους του ζωδίου σε ένα είδος συνειδησιακού γκέτο, σε αυτούς τους παράξενους καιρούς που ξυπνήσαμε όλοι μαζί στους εφιάλτες της ιστορίας, αποδεικνύεται το πιο πανίσχυρο όπλο. Ο τρόπος που προσλαμβάνεις την πραγματικότητα και το εκρηκτικό κοκτέιλ που φτιάχνεις με τη φαντασία σου γίνεται ο Δούρειος Ίππος σου. Συνέχισε να γίνεσαι αυτό που γίνεσαι και μην αφήσεις τα ερωτικά σου που μοιάζουν με τις πρώτες πράξεις των κωμωδιών του Σαίξπηρ, εκεί που κανείς δεν έχει μάθει το μάθημά του ακόμα, να καθυστερήσουν αυτό που θέλεις να γίνεις.

74