Isorropia+Zoi No02

Η ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩ Ν Ε Δ Κ & Ε Ε Κ

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΤΕΥΧΟΣ No 02, ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

GR21CO00006 GR21CO00006

FIRST PAGE ‣ ΑΡΧΗ ΤΑΞΙΔΙΟΥ

Ατενίζοντας το φως στην άκρη του τούνελ Αγαπητοί αναγνώστες,

Σ

την εποχή της μετάλλαξης Όμικρον αδημονούμε να δούμε το «Ωμέγα» στην αλφάβητο του SARS-CoV-2, σημάδι ότι διανύουμε τα τελευταία μέτρα της μακριάς και σκοτεινής σήραγγας. Νομοτελειακά, η πανδημία θα τελειώσει. Μια υπόνοια φωτός στην άκρη του τούνελ μάς θυμίζει ότι η ζωή είναι εκεί έξω και μας περιμένει σχεδόν όπως την αφήσαμε. Ας συνταχθούμε με την επιστήμη και ας βαδίσουμε στη νέα χρονιά με τη συγκρατημένη αισιοδοξία που μας προσφέρουν τα εμβόλια και τα πολλά υποσχόμενα φάρμακα, τα οποία σύντομα θα προστεθούν στη φαρέτρα μας. Κι αν οι μάσκες κρύψουν το χαμόγελό μας, θα είναι για λίγο ακόμη. Οι καλές, ξέγνοιαστες μέρες μάς περιμένουν με αγκαλιές και φιλιά. Ειδικά εσείς, οι αναγνώστες μας, έχετε στο πλευρό σας τους ειδικούς επιστήμονες, ορισμένοι από τους οποίους υπογράφουν τα άρθρα του περιοδικού μας. Με τη συμβολή τους μείνατε και μένετε μακριά από τον κίνδυνο της νόσου και συνεχίζετε όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικά τη ζωή σας. Με το όχημα της επιστήμης, που υπηρετούμε στην έκδοσή μας, οδηγείστε σε ασφαλείς δρόμους πληροφόρησης. Μείνετε μαζί μας. Μείνετε ασφαλείς και υγιείς μέχρι την άκρη του τούνελ. Με αυτή την αισιόδοξη ματιά σάς καλώ να κλείσουμε το κεφάλαιο 2021. Ένα κεφάλαιο που μας κλόνισε αλλά και μας δίδαξε πολλά, ώστε να περάσουμε στο 2022 πιο σοφοί και ταπεινοί.

Για τον χαιρετισμό της δύσκολης αυτής χρονιάς δανείζομαι μια φράση από τα λατινικά: Quod nocet, saepe docet. (Αυτό που βλάπτει, συχνά διδάσκει)

Καλή ανάγνωση, Ευαγγελία Ματθαίου, Διευθύντρια έκδοσης και Εμπορική Διευθύντρια του περιοδικού

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

03

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - ID

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 ΤΕΥΧΟΣ No 02

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΩΝ... ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΌ ΤΩΝ

ΣΕΛ. 12 Συνεχής Επιμόρφωση.

6ο Παγκύπριο Διαβητολογικό Συνέδριο

16

Τα νέα μας. Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη – Συμμετοχή στο 34ο πανελλήνιο ετήσιο συνέδριο της Δ.Ε.Β.Ε. – Επιστημονική διαδικτυακή εκδήλωση ΣΕΛ. 20 Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2. 13 Μύθοι & Αλήθειες

06

24

Μείωση νέων περιστατικών ΣΔ. Ένα τιτάνιο έργο

ΣΕΛ. 28 Αντίσταση στην Ινσουλίνη

32

Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα & ΣΔτ1. Μια κρίσιμη σχέση

ΣΕΛ. 34 Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Μια σύντομη γνωριμία

36

Σακχαρώδης Διαβήτης Κύησης. Για υγιείς μαμάδες και υγιή μωρά

ΣΕΛ. 42 Σακχαρώδης Διαβήτης & Όραση. Με το βλέμμα στραμμένο στην πρόληψη

46

ΣΔ & Στεφανιαία Νόσος. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν

ΣΕΛ. 48 Κακοήθης Εξωτερική Ωτίτιδα. Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Μιχάλης Ζουβάνης Αντιπρόεδρος: Πολύκαρπος Ευριπίδου Γραμματέας: Μάριος Μιχαήλ Ταμίας: Δημήτρης Δημητρίου Μέλη: Ηλίας Καμπούρης Γιώργος Παπαέτης Άγγελος Κυριάκου

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος: Στέλια Ιωαννίδου-Καδή Αντιπρόεδρος: Κώστας Όξινος Γραμματέας: Ζήνωνας Ξυδάς Ταμίας: Δώρος Πολυδώρου Μέλη: Μαρινέλλα ΚυριακίδουΧειμώνα, Νίκος Σκορδής, Μιχάλης Πίκολος

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ CYPRUS SOCIETY FOR THE STUDY OF DIABETES Πεκίνου 3, 3021 Λεμεσός, τηλ. +357 99629942 – +357 99514910, fax +357 25342348 – +357 25251920, www.etdicy.com, Email: etdiavkyprou@gmail.com

ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΥΠΡΟΥ CYPRUS ENDOCRINE SOCIETY Ανδρέα Αβρααμίδη 55-57, 2024 Στρόβολος, Λευκωσία, τηλ. +357 22200418, fax +357 22200686, Email: stelia.kadis@aretaeio. com

Το περιοδικό εκδίδεται με τη συνεργασία Επιστημονικής Συντακτικής Επιτροπής. Υπεύθυνοι Επιστημονικής Συντακτικής Επιτροπής Πολύκαρπος Ευριπίδου, Στέλια Ιωαννίδου-Καδή Μέλη Επιστημονικής Συντακτικής Επιτροπής Σάββας Ιωάννου, Άγγελος Κυριάκου, Ζήνωνας Ξυδάς, Γιώργος Παπαέτης Συνεργάτες τεύχους Στέλια Ιωαννίδου-Καδή, Ηλίας Καμπούρης, Ανδρέας Κόντος, Άγγελος Κυριάκου, Μάριος Λεμονιάτης, Θάλεια Λουκά, Κωνσταντίνος Χ. Μακρής, Κροίσος Παναγή, Μιχάλης Πίκολος, Ευτέρπη Τίγγη Παραγωγή – Έκδοση The Media Workshop M.ΕΠΕ Λεωφόρος Κηφισίας 294 & Ναυαρίνου 27, 15232 Χαλάνδρι Τηλ.: 216 100 5190, Email: info.tmworkshop@gmail.com Managing Partner: Νικόλαος Παπαβασιλείου Δημιουργικός Σχεδιασμός – Επιμέλεια Έκδοσης The Workshop Custom Magazines Laboratory Διευθύντρια Έκδοσης: Ευαγγελία Ματθαίου Creative Art Director: Θοδωρής Λαλάγκας Art Director: Σωτήρης Κωτσόπουλος Διόρθωση Κειμένων: Αθηνά Καρατζογιάννη Συντακτική Ομάδα: Λένα Παμφίλη, Νίκος Σεφέρης Φωτογραφίες: shutterstock Εμπορική Διεύθυνση: Ευαγγελία Ματθαίου

Δεν επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη. Ο εκδότης δεν φέρει ευθύνη για τις απόψεις των συντακτών του περιοδικού όπως αυτές διατυπώνονται στα κείμενα του περιοδικού, καθώς οι γνώμες που εκφράζονται στα θέματα δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά τις απόψεις του εκδότη. Το περιοδικό διατίθεται δωρεάν.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΜΗΝΥΜΑ ‣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ ΕΔΚ

08

Θετική ανταπόκριση & δυναμική συνέχεια

Η επιτυχία του πρώτου τεύχους, που ενθουσίασε το κοινό και τους συναδέλφους, μας έδωσε τη δύναμη να συνεχίσουμε την προσπάθεια.

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Η

Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου σε συνεργασία με την Ενδοκρινολογική Εταιρεία Κύπρου βρίσκονται στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσουν το δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Ισορροπία και Ζωή», με θέματα που αφορούν τον Σακχαρώδη Διαβήτη. Μπορώ να πω ότι το πρώτο τεύχος είχε μεγάλη επιτυχία και ανταπόκριση, το αγκάλιασε ο κόσμος, κάτι που μας ώθησε να συνεχίσουμε την αρθρογραφία. Ένα τεύχος που ενθουσίασε, εκτός από το κοινό, και τους συναδέλφους διαφόρων ειδικοτήτων. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια πολυσυστηματική νόσος, γι’ αυτό και αντιμετωπίζεται από ομάδα ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων. Έτσι και σε αυτό το τεύχος συμμετέχουν αξιόλογοι συνάδελφοι αρκετά καταρτισμένοι στον τομέα τους. Είναι πολύ σημαντικό το κοινό να γνωρίζει τι είναι ο Διαβήτης, τα αίτια, τα συμπτώματα, την αντιμετώπιση, τόσο της θεραπείας όσο και των επιπλοκών του, αλλά και τις παθήσεις που μπορεί να σχετίζονται με αυτόν. Σημαντική βέβαια είναι και η πρόληψη, που αφορά ιδιαίτερα τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2. Το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Μέρας Διαβήτη, που εορτάζεται στις 14 Νοεμβρίου κάθε χρόνο, είναι «Σακχαρώδης Διαβήτης – Πρόσβαση στην ολοκληρωμένη φροντίδα».

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

Πρόσβαση στην εκπαίδευση και ενημέρωση των ασθενών, πρόσβαση στη θεραπεία –είτε είναι δισκία είτε είναι ενέσιμα–, πρόσβαση στις νεότερες τεχνολογικές εξελίξεις, πρόσβαση σε προγράμματα πρόληψης του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2 μέσω αλλαγής τρόπου ζωής (δίαιτα και άσκηση).

Από τη δική μας πλευρά, ως ιατροί με ειδικό ενδιαφέρον στον Διαβήτη, θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε στο πλευρό των ατόμων με Διαβήτη μέσα από την ενημέρωση και όχι μόνο. Εύχομαι να απολαύσετε την ανάγνωση και αυτού του τεύχους. Να ευχαριστήσω τις δύο Επιστημονικές Εταιρείες για τη συνεργασία, τους αρθρογράφους, τον εκδοτικό οίκο, τους χορηγούς, γιατί χωρίς αυτούς δεν θα ήταν εφικτό να συνεχίσουμε την έκδοση, και όσους συνέβαλαν στη δημιουργία του περιοδικού. Με εκτίμηση, Δρ Πολύκαρπος Ευριπίδου, Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου

ΜΗΝΥΜΑ ‣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ ΕΕΚ

10

Μια σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοεκτίμησης

Η επιτυχία και η θετική ανταπόκριση που είχε το πρώτο τεύχος μάς έδωσαν τη δύναμη και την ώθηση να προχωρήσουμε στη δημιουργία του επόμενου.

C

M C Y M CM Y MY CM CY MY CMY CY K CMY

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

Μ

ε ιδιαίτερη χαρά σάς καλωσορίζω στο δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Ισορροπία και Ζωή». Το περιοδικό με θέμα τον Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) αποτελεί την υλοποίηση του κοινού οράματος της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας Κύπρου και της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου για τη δημιουργία διαύλου άμεσης επικοινωνίας με το κοινό, με στόχο την ευαισθητοποίηση και σωστή ενημέρωση για την ύπουλη αυτή ασθένεια. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού κυκλοφόρησε την άνοιξη του 2021 και περιλάμβανε εμπεριστατωμένα άρθρα που ετοίμασαν ιατροί αλλά και άλλοι επαγγελματίες υγείας. Άγγιξε θέματα όπως ο ΣΔ και η πανδημία της νόσου του κορωνοϊού (COVID-19), οι χρόνιες επιπλοκές του ΣΔ, ο ΣΔ κύησης, το παιδί και ο ΣΔ, η σημασία της άσκησης και της διατροφής στον ΣΔ. Οι συντάκτες των άρθρων, χρησιμοποιώντας γλώσσα απλή και κατανοητή, μπόρεσαν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των αναγνωστών και να τους προσφέρουν γνώση και σημαντικές συμβουλές εν μέσω της πανδημίας. Η προσπάθειά μας αγκαλιάστηκε από το κοινό και ήμασταν

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

δέκτες θετικών σχολίων τόσο από ασθενείς όσο και από επαγγελματίες υγείας. Η θετική ανταπόκριση που είχαμε αποτέλεσε και την κινητήρια δύναμη για να προχωρήσουμε στην κυκλοφορία του δεύτερου τεύχους του περιοδικού, το οποίο και κρατάτε στα χέρια σας. Και αυτό το τεύχος αναφέρεται σε σημαντικά θέματα, όπως η κατάρριψη των πιο συχνών μύθων που σχετίζονται με τον ΣΔτ2, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η αυτοάνοσος θυρεοειδίτιδα και ο ΣΔτ1, η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, ο ΣΔ και η στεφανιαία νόσος. Θα ήθελα να τονίσω ότι, πέρα από τους συντάκτες, η κυκλοφορία του δεύτερου τεύχους του περιοδικού οφείλεται για ακόμη μια φορά στους στενούς μας συνεργάτες που είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή-έκδοση του περιοδικού αλλά και στους χορηγούς μας. Τους ευχαριστώ όλους θερμά. Εύχομαι η σχέση στήριξης, εμπιστοσύνης και αλληλοεκτίμησης μεταξύ των συντελεστών του περιοδικού και των αναγνωστών μας να συνεχιστεί μέσα και από το δεύτερο τεύχος του. Σας εύχομαι καλή ανάγνωση, Δρ Στέλια Ιωαννίδου-Καδή, Ενδοκρινολόγος, Πρόεδρος της Ενδοκρινολογικής Εταιρείας Κύπρου

K

ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ ‣ ΔΙΑΡΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

ου Ιατρικού Συλλόγου. Υπό το φως της επετείου συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ανακάλυψη της ινσουλίνης και με σύνθημα την ελεύθερη πρόσβαση όλων των ατόμων με διαβήτη σε όλες τις διαθέσιμες υπηρεσίες θεραπείας, διακεκριμένοι ειδικοί του χώρου θα παρουσιάσουν στο Συνέδριο όλα τα τελευταία δεδομένα στον χώρο, προσαρμοσμένα στο επίπεδο της κλινικής πράξης, τόσο για τον ειδικό όσο και τον γενικό γιατρό.

Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Ο πρόεδρος της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου, Δρ Μιχάλης Ζουβάνης, στον χαιρετισμό που δημοσίευσε για το Συνέδριο είπε:

12

6ο Παγκύπριο Διαβητολογικό Συνέδριο Υπό το φως της ιστορικής επετείου

ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Το Σάββατο 19 και την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2022, θα πραγματοποιηθεί το 6ο Παγκύπριο Διαβητολογικό Συνέδριο. Το Συνέδριο διοργανώνεται από την Εταιρεία Διαβητολογίας

Κύπρου, με τη συμπαράσταση της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ) και της Διαβητολογικής Εταιρείας Βόρειας Ελλάδας (ΔΕΒΕ) και υπό την αιγίδα του Έντιμου Υπουργού Υγείας και του Παγκύπρι-

«Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, φίλοι της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου, νιώθω ιδιαίτερα χαρούμενος, που μπορώ σήμερα εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΔΙΚΥ, να σας προσκαλέσω να παρακολουθήσετε τις εργασίες του 6ου Παγκύπριου Διαβητολογικού Συνεδρίου, το οποίο διοργανώνει η Εταιρεία μας στις 19 και 20 Φεβρουαρίου 2022 στο ξενοδοχείο Atlantica Miramare, στην πανέμορφη Λεμεσό. Η πανδημία του κορωνοϊού, έχει καταφέρει να φέρει την κοινωνία στα όρια των αντοχών της. Έχουμε όμως την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε και να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις των καιρών. Η επιστήμη προχωρά και η συνεχιζόμενη ιατρική εκπαίδευση, είναι μια αδήριτη ανάγκη. Ο διαβήτης συνεχίζει να είναι ένα τεράστιο πρόβλημα υγείας και οι εξελίξεις δεν σταμάτησαν λόγω της πανδημίας. Ιδιαίτερα τώρα που οι διαβητικοί ασθενείς μας απειλούνται

THE VENUE ΤΟ 6ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ θα φιλοξενηθεί στο ξενοδοχείο Atlantica Miramare στη Λεμεσό το Σάββατο 19 και την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2022. Στην καρδιά της τουριστικής ζώνης της πανέμορφης Λεμεσού, με τα γαλάζια νερά της Μεσογείου να «χαϊδεύουν» την παραλία του, συνιστά το ιδανικό σημείο συνάντησης των φίλων και συναδέλφων της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

Είμαστε περήφανοι που είμαστε μέρος της ερευνητικής κοινότητας που έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει επιστημονική αριστεία και καινοτομία για να βοηθήσει τα άτομα με Διαβήτη Τύπου 2.

Copyright © 2021 Merck Sharp & Dohme Corp., a subsidiary of Merck & Co., Inc. All rights reserved. CY-NON-00056 Last Revised: Feb 2021 For more information please contact MSD in Cyprus at 80000 673. www.msd-cyprus.com.cy

ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ ‣ ΔΙΑΡΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

14

και είναι ευάλωτοι από τον κορωνοϊό. Έτσι η ΕΔΙΚΥ, βρήκε τον τρόπο να φέρει τις νεότερες εξελίξεις στον χώρο του Σακχαρώδους Διαβήτη κοντά σε όλους τους συναδέλφους, διοργανώνοντας ένα υβριδικό συνέδριο που θα επιτρέπει στους συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν είτε διά ζώσης, είτε μέσω διαδικτύου τις εργασίες του συνεδρίου. Όλα τα τελευταία δεδομένα στον χώρο μας, προσαρμοσμένα στο επίπεδο της κλινικής πράξης, τόσο για τον ειδικό όσο και τον γενικό γιατρό, θα παρουσιαστούν από διακεκριμένους ειδικούς στον χώρο. Στην προσπάθειά μας αυτή βρίσκουμε στήριγμα και συμπαράσταση από τις αδελφές εταιρείες της Ελλάδας, την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) και τη Διαβητολογική Εταιρεία Βόρειας Ελλάδας (ΔΕΒΕ).

Τους ευχαριστούμε θερμά που βρίσκονται διαχρονικά δίπλα μας. Με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την ανακάλυψη της Ινσουλίνης και με σύνθημα την ελεύθερη πρόσβαση όλων των διαβητικών ασθενών σε όλες τις διαθέσιμες υπηρεσίες θεραπείας του Διαβήτη, σας προσκαλώ λοιπόν να συμμετέχετε στο συνέδριό μας για την προσωπική σας ενημέρωση. Η εγγραφή στις εργασίες του συνεδρίου είναι δωρεάν και θα γίνεται ηλεκτρονικά. Αυτό θα σας δώσει τη δυνατότητα παρακολούθησης τόσο με φυσική παρουσία, όσο και διαδικτυακά. Το συνέδριο θα ακολουθήσει αυστηρά τα πρωτόκολλα του Υπουργείου Υγείας για την πανδημία για την προστασία όλων των συμμετεχόντων. Προσδοκούμε σε ένα πετυχημένο συνέδριο, με τη συμμετοχή όσο

Έχουμε την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε και να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις των καιρών.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

το δυνατόν περισσοτέρων συναδέλφων. Ελπίζουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις και τις ανάγκες σας. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την παρουσία σας και την ενεργό συμμετοχή σας. Στους συμμετέχοντες θα παραχωρηθούv μόρια συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης από τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο. Με βαθιά εκτίμηση, Δρ Μιχάλης Ζουβάνης, Παθολόγος-Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος, Πρόεδρος της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου»

GR21CD00001

Μίλα για το Διαβήτη σου

GR21CD00001

Μπορείς να τον ρυθμίσεις

Μια πρωτοβουλία της Novo Nordisk Ελλάς Ε.Π.Ε. Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

Μια πρωτοβουλία της Novo Nordisk Ελλάς Ε.Π.Ε. Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ ‣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ

16

Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη δημιουργήθηκε το 1991 από τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η 14η Νοεμβρίου είναι η μέρα γενεθλίων του Καναδού νομπελίστα γιατρού Frederick Banting (1891-1941), ο οποίος ανακάλυψε την ινσουλίνη μαζί με τον βιοχημικό John Macleod (1876-1925) το 1921 και έσωσε εκατομμύρια ζωές. Υπό το φως του σημαντικού αυτού χρονολογικού ορόσημου, η ΕΔΚ εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Η 14η Νοεμβρίου γιορτάζεται ανά το παγκόσμιο ως Ημέρα Διαβήτη. Με την ευκαιρία ετούτη και με δεδομένο ότι φέτος η παγκόσμια αυτή γιορτή έχει επετειακό χαρακτήρα, αφού συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ανακάλυψη της ινσουλίνης, η Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου απευθύνεται στους Κύπριους πολίτες, με σκοπό να τους αφυπνίσει και να τους ενημερώσει γύρω από τη σημαντική αυτή ασθένεια. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης λαμβάνει πλέον διαστάσεις πανδημίας, με περίπου 463 εκατομμύρια ασθενείς ανά το παγκόσμιο το 2019, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί στα 700 εκατομμύρια μέχρι το 2045. Στη χώρα μας ένας στους δέκα περίπου συνανθρώπους μας πάσχει από διαβήτη. Ορισμένοι εξ αυτών δεν το γνωρίζουν καν. Φέτος το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη

είναι “Πρόσβαση στη φροντίδα για τον διαβήτη”. Στόχος της Διαβητολογικής Εταιρείας είναι να βοηθήσει τον Κύπριο ασθενή να μπορεί να έχει στη διάθεσή του όλη την γκάμα εξειδικευμένων υπηρεσιών που χρειάζεται ένας σύγχρονος διαβητικός ασθενής. Για τον σκοπό τούτο πρέπει να επιστρατευτούν όλοι οι διαθέσιμοι πάροχοι ιατρικών υπηρεσιών που σχετίζονται με τον διαβήτη, με κύριο άξονα το ΓεΣΥ, αλλά και με τη συμμετοχή των εκτός ΓεΣΥ υπηρεσιών. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης, ως γνωστόν, είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από ψηλό σάκχαρο στο αίμα και οφείλεται στην απόλυτη (τύπου 1 Διαβήτης) ή σχετική (τύπου 2 Διαβήτης) έλλειψη ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και είναι ζωτικής σημασίας στη σωστή χρήση της γλυκόζης από τα κύτταρα του σώματος, αφού η γλυκόζη είναι το καύσιμο του οργανισμού μας. Τυχόν μη χρήση ή κακή χρήση οδηγεί σε υπεργλυκαιμία,

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

η οποία με τη σειρά της οδηγεί στις γνωστές χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη, όπως τύφλωση, νεφροπάθεια, νευροπάθεια, αγγειακή νόσος, που οδηγεί σε καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά επεισόδια, γάγγραινα και ακρωτηριασμούς. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης χαρακτηρίζεται και από μια σειρά άλλων προβλημάτων υγείας, που στο σύνολό τους επηρεάζουν την ποιότητα, αλλά και τη διάρκεια της ζωής του διαβητικού ασθενή. Εκατό χρόνια μετά την ανακάλυψη της ινσουλίνης, η θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη έχει κάνει τεράστια άλματα προόδου. Δυστυχώς, σημαντικά συστατικά που συνθέτουν τη θεραπεία του διαβητικού ασθενή παραμένουν μη προσβάσιμα ή δεν χρησιμοποιούνται σωστά, με αποτέλεσμα οι επιπλοκές να ταλαιπωρούν τους ασθενείς και να επιβαρύνουν τα συστήματα υγείας όλων των χωρών. Ο διαβήτης χρειάζεται μια διεπιστημονική

34ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ Δ.Ε.Β.Ε.

Δ

υναμικό παρών έδωσε η ΕΔΙΚΥ στο συνέδριο που διοργάνωσε η αδελφή εταιρεία μεταξύ 10-14 Νοεμβρίου 2021 στο ξενοδοχείο Macedonia Palace της Θεσσαλονίκης. Η Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου, σε Τράπεζα που φιλοξενήθηκε στο πλαίσιο του Συνεδρίου με τη συμμετοχή των Μιχαήλ Ζουβάνη, Πολύκαρπου Ευριπίδου, Μάριου Μιχαήλ, Δημήτριου Δημητρίου και Γιώργου Παπαέτη, αξιοποιώντας τα γνωστικά τους αντικείμενα, παρουσίασαν στους συναδέλφους τις εξελίξεις στον ΣΔ και την επιστήμη 100 χρόνια μετά την ανακάλυψη της ινσουλίνης, ο εορτασμός της οποίας συνιστούσε και το κεντρικό θέμα του Συνεδρίου. Ο καθηγητής κ. Σωτήριος Τσιόδρας τίμησε με την παρουσία του την τελετή έναρξης μιλώντας για την «Πανδημία COVID-19 και τις τρέχουσες προκλήσεις» στην εναρκτήρια ομιλία του.

ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ ‣ ΧΡΟΝΙΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ

προσέγγιση, από ομάδα επιστημόνων, γιατρών αλλά και παραϊατρικών ειδικοτήτων. Η σωστή χρήση των καινοτόμων φαρμάκων, η χρήση της τεχνολογίας, αλλά και θέματα όπως σωστή διατροφή, άσκηση και εκπαίδευση είναι απαραίτητα συστατικά στην επίτευξη του στόχου, που δεν είναι άλλος από την κατά το δυνατόν καλύτερη διαχείριση της ασθένειας και βελτίωση της ζωής των ασθενών. Η Διαβητολογική Εταιρεία Κύπρου ευελπιστεί να γίνει ο ενορχηστρωτής και σύμβουλος μιας τέτοιας πρωτοβουλίας που σκοπό θα έχει την πρόληψη του Σ. Διαβήτη κατ’ αρχάς, αλλά και τον άριστο χειρισμό αυτών που έχουν την ασθένεια, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ζωής των ασθενών με διαβήτη». Η ΕΕΚ, με τη σειρά της, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Με ευκαιρία την Παγκόσμια Ημέρα για τον Σακχαρώδη Διαβήτη, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 14 Νοεμβρίου, η Ενδοκρινολογική Εταιρεία Κύπρου θα ήθελε να ενημερώσει για την ύπουλη αυτή πάθηση, η οποία επηρεάζει τουλάχιστον 500 εκατομμύρια άτομα ανά το παγκόσμιο, με τα κρούσματα να αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό. Κύριος στόχος είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού για γρήγορη διάγνωση και αποτελεσματικό έλεγχο της νόσου. Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας είναι “Πρόσβαση στη φροντίδα για τον διαβήτη” και επικεντρώνεται στον ρόλο που έχουμε να διαδραματίσουμε όλοι μας για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στον σωστό έλεγχο και θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια χρόνια πάθηση, που εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την παραγόμενη ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα να πάρουν τη γλυκόζη από το αίμα και να τη χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας. Στον Σακχαρώδη Διαβήτη, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται, με αποτέλεσμα τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες επιπλοκές που αφορούν μεγάλα αγγεία, όπως της καρδιάς, του εγκεφάλου

ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΒΗΤΗ 2021-2027 Δρ. Ιωσήφ Κάσιος ‣ κ. Ειρήνη Γεωργίου ‣ Δρ. Νίκος Παναγίδης ‣ Δρ. Ανδρέας Στυλιανού ‣ κ. Άντρια Μιχαήλ κ. Έλενα Γαβριήλ Δρ. Πολύκαρπος Ευριπίδου Δρ. Δώρος Πολυδώρου

‣ ‣ ‣ ‣

Δρ. Δημήτρης Δημητρίου ‣ κ. Σταύρος Μιχαήλ ‣ κ. Ντίνα Κωνσταντινίδη ‣ Δρ. Ελένη Ανδρέου ‣ κ. Αντώνης Κυρμίζη ‣ κ. Έλενα Σταύρου ‣

Πρόεδρος Λειτουργός Υπηρεσιών Υγείας Α’, Διοίκηση ΥΥ, εκπρόσωπος Διοίκησης Υπουργείου Υγείας Ιατρικός Λειτουργός 1ης Τάξης – Κεντρικά Γραφεία ΙΥ&ΥΔΥ, εκπρόσωπος ΙΥ&ΥΔΥ Βοηθός Διευθυντή / Τμήματος ΓΝ Λάρνακας, εκπρόσωπος ΙΥ&ΥΔΥ Φαρμακοποιός, εκπρόσωπος Φαρμακευτικών Υπηρεσιών Εκπρόσωπος Νοσηλευτικών Υπηρεσιών Εκπρόσωπος Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) Ενδοκρινολόγος, εκπρόσωπος Ενδοκρινολογικής Εταιρείας Κύπρου Εκπρόσωπος Διαβητολογικής Εταιρείας Κύπρου Πρόεδρος Παγκύπριου Διαβητικού Συνδέσμου Κύπρου / Αναπληρωτής, μέλος κ. Αντωνάκης Μαυρίδης Πρόεδρος Συνδέσμου Ατόμων με Διαβήτη Κύπρου Πρόεδρος Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου Ποδολόγος, εκπρόσωπος Παγκύπριου Συλλόγου Εγγεγραμμένων Ποδολόγων Κύπρου Εκπρόσωπος Ένωσης Συντακτών Κύπρου

και των άκρων, καθώς και μικρά αγγεία, όπως των ματιών, των νεφρών και των νεύρων. Η διαχείριση των ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη βασίζεται στη σωστή λειτουργία μιας διεπιστημονικής ομάδας, που αποτελείται από ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό. Έναν αιώνα μετά την ανακάλυψή της, η ινσουλίνη και άλλα θεμελιώδη συστατικά της φροντίδας του διαβήτη παραμένουν είτε μη προσβάσιμα είτε δεν χρησιμοποιούνται σωστά. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στη θεραπεία του διαβήτη είναι αλματώδης, με νέα καινοτόμα φάρμακα, νέες ινσουλίνες αλλά και τεχνολογικά βοηθήματα, όπως η αντλία ινσουλίνης και η συσκευή συνεχούς καταμέτρησης γλυκόζης. Ως Ενδοκρινολογική Εταιρεία Κύπρου, θα θέλαμε

να συμβάλουμε στη βελτίωση της προσβασιμότητας στον σωστό έλεγχο και θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη μέσα από την κλινική μας πράξη, την εκπροσώπηση της Εταιρείας μας στην Εθνική Επιτροπή για τον Σακχαρώδη Διαβήτη και τη συμβολή μας στη δημιουργία πρωτοκόλλων που αφορούν τη διαχείριση του Σακχαρώδους Διαβήτη, τα οποία να βασίζονται σε διεθνείς και ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες». Στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη και της επετείου της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ανακάλυψη της ινσουλίνης, διοργανώθηκε συνέντευξη Τύπου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, στην οποία απηύθυνε χαιρετισμό ο Υπουργός Υγείας κ. Μιχάλης Χατζηπαντέλα.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ Β’ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΔΠΘ Πιστή στη φιλοσοφία της για ενίσχυση της Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης, η Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου συμμετείχε σε Τράπεζα που διοργανώθηκε στο πλαίσιο Διαδικτυακής Εκδήλωσης του Διαβητολογικού Κέντρου της Β’ Παθολογικής Κλινικής του ΔΠΘ. Για τις εξελίξεις στον ΣΔ και τις εφαρμογές τους στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας παρουσίασαν οι Μιχαήλ Ζουβάνης, Πολύκαρπος Ευριπίδου, Μάριος Μιχαήλ, Δημήτριος Δημητρίου και Άγγελος Κυριακού. Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα της ΕΔΙΚΥ.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

17

ΜΥΘ ΟΣ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2 ΤΗΣ ΔΡ ΣΤΕΛΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ-ΚΑΔΗ, ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΥ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ‣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Σ Ο Θ Υ Μ

Α ΛΗ ΘΕΙ A 21

Σ Ο Θ Υ Μ

ΜΥΘΟΙ & ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ‣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Η αφετηρία

22

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 (ΣΔ2), όπως και πολλές άλλες χρόνιες παθήσεις, περιβάλλεται από λανθασμένες αντιλήψεις/μύθους που διαιωνίζονται από στόμα σε στόμα αλλά και μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένους χειρισμούς από τους ασθενείς και τους οικείους τους, με αρνητικό αντίκτυπο στην πρόληψη και τη θεραπεία του ΣΔ2. Ο κυριότερος στόχος του περιοδικού «Ισορροπία και Ζωή» είναι η σωστή ενημέρωση σε σχέση με τον ΣΔ2. Το παρόν άρθρο έχει ως συγκεκριμένο στόχο να καταρρίψει τους πιο γνωστούς μύθους στον τομέα αυτόν και να αποκαταστήσει την αλήθεια προς όφελος των ασθενών. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

✖ ΜΥΘΟΣ 1 Ο ΣΔ2 εμφανίζεται μόνο σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 1

Είναι γεγονός ότι η αύξηση του σωματικού βάρους πάνω από το φυσιολογικό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ2 και ότι τα άτομα με ΣΔ2 είναι στην πλειονότητά τους υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Είναι λανθασμένο όμως να πιστεύουμε πως άτομα με φυσιολογικό σωματικό βάρος δεν κινδυνεύουν, καθώς η εμφάνιση ΣΔ2 επηρεάζεται από πολλούς άλλους παράγοντες, όπως η κακή διατροφή, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η κληρονομικότητα, η ηλικία, η εθνικότητα κ.λπ.

✖ ΜΥΘΟΣ 2 Αν έχω οικογενειακό ιστορικό ΣΔ2, θα αποκτήσω οπωσδήποτε και εγώ.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 2

Η κληρονομικότητα είναι πολύ σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση ΣΔ2, αλλά δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητο πως κάτι τέτοιο θα συμβεί. Αν το άτομο ακολουθεί σωστή διατροφή και σωματική άσκηση και διατηρεί φυσιολογικό σωματικό βάρος, η πιθανότητα να αποκτήσει ΣΔ2 μειώνεται σημαντικά.

✖ ΜΥΘΟΣ 3 Αν δεν έχω οικογενειακό ΣΔ2, δεν κινδυνεύω.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 3

Η απουσία κληρονομικότητας δεν αποκλείει την εμφάνιση ΣΔ2. Πιο συγκεκριμένα, όπως έχω προαναφέρει, η εμφάνιση ΣΔ2 επηρεάζεται από πολλούς άλλους παράγοντες, όπως το αυξημένο σωματικό βάρος, την κακή διατροφή, την έλλειψη σωματικής άσκησης κ.λπ.

✖ ΜΥΘΟΣ 4 Ο ΣΔ2 εμφανίζεται μόνο σε μεγάλες ηλικίες.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 4

O ΣΔ2 μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Δυστυχώς, αν και αφορά κατά κύριο λόγο τους ενήλικες, λόγω της μεγάλης αύξησης της παιδικής παχυσαρκίας, της κακής διατροφής και της καθιστικής ζωής, αναφέρονται πλέον περιστατικά σε παιδιά και εφήβους.

✖ ΜΥΘΟΣ 5 Ο ΣΔ2 προκαλείται από την υπερκατανάλωση γλυκών.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 5

Η εμφάνιση του ΣΔ2 επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, γενετικούς και περιβαλλοντικούς. Η υπερκατα-

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ‣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

νάλωση γλυκών δεν προκαλεί άμεσα ΣΔ2, αν και προωθεί, όπως και η υπερκατανάλωση υδατανθράκων και λιπαρών, την παχυσαρκία.

μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, όπως αγγειοπάθεια, νευροπάθεια και νεφροπάθεια τόσο στον ΣΔ2 όσο και στον ΣΔ1.

✖ ΜΥΘΟΣ 6

✖ ΜΥΘΟΣ 10

Όποιος έχει ΣΔ2 δεν πρέπει να τρώει ποτέ γλυκά.

Αν παίρνω φάρμακα από το στόμα χωρίς ινσουλίνη, έχω «ήπιο» ΣΔ2.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 6

Αν και τα γλυκά πρέπει να αποφεύγονται όταν κάποιος έχει ΣΔ2, έπειτα από συνεννόηση με τον γιατρό ή τον κλινικό διαιτολόγο που τον παρακολουθεί, ο ασθενής μπορεί να τα προσθέσει στο διαιτολόγιό του με μέτρο.

✖ ΜΥΘΟΣ 7 Όποιος έχει ΣΔ2 πρέπει να ακολουθεί «ειδική διατροφή για διαβητικούς».

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 7

Τα άτομα με ΣΔ2 δεν πρέπει να ακολουθούν «ειδική διατροφή». Αντιθέτως, πρέπει να ακολουθούν το ίδιο υγιεινό πρόγραμμα διατροφής όπως και οι μη διαβητικοί. Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στην πρόσληψη υδατανθράκων κυρίως από φρούτα, λαχανικά, τρόφιμα ολικής άλεσης, όσπρια και γαλακτοκομικά και σε μικρότερο βαθμό από άσπρο ψωμί, πατάτες, ρύζι, μακαρόνια. Βασίζεται, επίσης, στην κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε μονοακόρεστα και ω-3 λιπαρά οξέα (ελαιόλαδο, λαδερό ψάρι) αντί τροφίμων υψηλών σε κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα, αλάτι και ζάχαρη (κόκκινο κρέας, αλλαντικά, σνακ, γλυκίσματα, παγωτά).

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 10

Η σοβαρότητα του ΣΔ2 καθορίζεται από τη γλυκαιμική ρύθμιση και την ύπαρξη ή όχι σοβαρών επιπλοκών, και όχι από τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής. Αν παίρνεις φάρμακα από το στόμα, αλλά δεν πετυχαίνεις καλή γλυκαιμική ρύθμιση, τότε κινδυνεύεις περισσότερο από επιπλοκές σε σχέση με έναν ασθενή που παίρνει ινσουλίνη και έχει άριστη γλυκαιμική ρύθμιση.

✖ ΜΥΘΟΣ 11 Αν το σάκχαρό μου είναι υπό έλεγχο, δεν κινδυνεύω από επιπλοκές.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 11

Η καλή γλυκαιμική ρύθμιση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των επιπλοκών του ΣΔ2. Δεν είναι όμως ο μοναδικός παράγοντας που πρέπει να προσέχουμε. Η αρτηριακή υπέρταση, η αυξημένη χοληστερόλη, το κάπνισμα και η καθιστική ζωή παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.

✖ ΜΥΘΟΣ 12

✖ ΜΥΘΟΣ 8

Στόχος της αντιμετώπισης του ΣΔ2 είναι η αποφυγή έναρξης θεραπείας με ινσουλίνη.

Όποιος έχει ΣΔ2 πρέπει να καταναλώνει «προϊόντα για διαβητικούς».

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 12

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 8

Η κατανάλωση «προϊόντων για διαβητικούς» δεν έχει να προσφέρει κάποιο όφελος στην αντιμετώπιση των ατόμων με ΣΔ2. Τα «προϊόντα για διαβητικούς», όπως τα γλυκά, τα μπισκότα και οι σοκολάτες με γλυκαντικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατα προϊόντων που περιέχουν ζάχαρη. Είναι όμως συνήθως ακριβά προϊόντα, με χαμηλή διατροφική αξία και αυξημένα κορεσμένα λιπαρά και θερμίδες. Είναι σημαντικό να ελέγχουμε τη σύσταση των προϊόντων αυτών και να τα καταναλώνουμε με μέτρο.

✖ ΜΥΘΟΣ 9 Ο ΣΔ2 δεν είναι τόσο σοβαρός όσο ο ΣΔ1.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 9

Δεν υπάρχει καμία μορφή ΣΔ που να θεωρείται «αθώα». Η αύξηση του σακχάρου πάνω από το φυσιολογικό, για

Πρωταρχικός στόχος της αντιμετώπισης του ΣΔ2 είναι η καλή γλυκαιμική ρύθμιση και η αποφυγή επιπλοκών ανεξάρτητα από τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει ο ασθενής. Η φοβία για τη χρήση ινσουλίνης δεν πρέπει να καθυστερεί την προσθήκη της, που σε πολλές περιπτώσεις είναι σωτήρια.

✖ ΜΥΘΟΣ 13 Η έναρξη θεραπείας με ινσουλίνη στον ΣΔ2 σημαίνει θεραπεία με ινσουλίνη διά βίου.

✓ ΑΛΗΘΕΙΑ 13

Η έναρξη θεραπείας με ινσουλίνη στον ΣΔ2 προκύπτει συνήθως πολλά χρόνια μετά τη διάγνωση, όταν η λειτουργία του παγκρέατος έχει μειωθεί σημαντικά, και είναι αναγκαίο να συνεχιστεί διά βίου. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η χρήση ινσουλίνης μπορεί να είναι παροδική, όπως κατά τη διάρκεια μιας νοσηλείας, ενός χειρουργείου, της εγκυμοσύνης, της θεραπείας με κορτικοστεροειδή.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

23

ΠΡΟΛΗΨΗ ‣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ΜΕΙΩΣΗ ΝΕΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΔ

ΕΝΑ ΤΙΤΑΝΙΟ ΕΡΓΟ 24

ΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Χ. ΜΑΚΡΗ, PHD, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ – ΔΙΕΘΝΕΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΤΕΠΑΚ ΚΑΙ ΔΡ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ, FRCP (UK), MA, ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΥΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ – ΔΙΕΘΝΕΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΤΕΠΑΚ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΠΡΟΛΗΨΗ ‣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Η μείωση των νέων περιστατικών σακχαρώδους διαβήτη που απαιτείται από την Πολιτεία στην Κύπρο φαντάζει ως ένα τιτάνιο έργο. Χρειάζεται να γίνουν δυναμικές παρεμβάσεις και να δράσουμε άμεσα αλλά και προληπτικά, για να αναχαιτίσουμε τις επιπτώσεις της κοινωνικής μάστιγας που λέγεται διαβήτης τύπου 2.

Τ

α ποσοστά εμφάνισης νέων περιστατικών χρόνιων νοσημάτων, όπως ο διαβήτης τύπου ΙΙ (σακχαρώδης διαβήτης, ΔΤ2), η παχυσαρκία κ.ά., παρουσιάζουν τα τελευταία 20 χρόνια μια ανοδική πορεία για τον γενικό πληθυσμό της Κύπρου, η οποία καταγράφεται σταθερά πάνω από τον μέσο όρο κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρουσίασε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η Κύπρος κατατάσσεται πρώτη μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας (WHO-COSI, 2021)1. Ενώ καταγράφεται αύξηση του επιπολασμού (συχνότητα στο σύνολο του πληθυσμού) της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου (παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτης ή/και υπερλιπιδαιμία) στους ενήλικες σε όλες τις δυτικές χώρες, η Κύπρος έχει ξεπεράσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και τις ΗΠΑ, με περισσότερο από το 67% των ανδρών να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η παχυσαρκία αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, που αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στην Κύπρο, αλλά και συναφών νοσημάτων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, όπου και για αυτό το νόσημα η Κύπρος κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά επιπολασμού στην Ευρώπη (10,3% του συνόλου του πληθυσμού) και βρίσκεται πολύ πιο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Έρευνες έχουν δείξει πως για κάθε 1 κιλό αύξησης του σωματικού βάρους του γενικού πληθυσμού παρατηρείται μια αύξηση του ρίσκου εμφάνισης ΔΤ2 κατά περίπου 5%2.

Η ΑΝΑΓΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ Για την αντιμετώπιση των άνωθεν προκλήσεων, η επιτροπή ανάπτυξης Εθνικής Στρατηγικής της Κύπρου για τον ΔΤ2 εξέδωσε το 2016 μια δέσμη μέτρων, τα οποία ναι μεν κινούνται προς την ορθή κατεύθυνση, ωστόσο δεν γνωρίζουμε σε ποιον βαθμό έχουν εφαρμοστεί, το ποσοστό αποτελεσματικότητάς τους και την τυχόν λήψη διορθωτικών κινήσεων. Από τότε δεν γνωρίζουμε εάν έχει επικαιροποιηθεί η εν λόγω στρατηγική αλλά και ποιες δέσμες μέτρων είναι σε εφαρμογή. Εκτιμούμε ότι για την αναστροφή του πολύ υψηλού ποσοστού διαβήτη στην Κύπρο απαιτούνται στρατηγικές δράσεις οι οποίες θα πρέπει να εφαρμοστούν πιλοτικά πρώτα σε μέρος του πληθυσμού για κάποια χρόνια, και φυσικά τα αποτελέσματά τους θα φανούν εις βάθος χρόνου, προτού εφαρμοστούν σε ευρεία κλίμακα για αποτελεσματικότερη εφαρμογή τους. Για παράδειγμα, πρακτικές δημόσιας υγείας πετυχημένες σε άλλες χώρες επικεντρώνονται σε στρατηγικές δράσεις πρωτογενούς πρόληψης, π.χ. σε σχολεία, στη βάση σχετικών πολιτικών δημόσιας υγείας. Πολιτικές πρωτογενούς πρόληψης και έγκαιρης πρόωρης διάγνωσης αποτελούν τα κύρια όπλα κατά του ΔΤ2. Τονίζουμε ότι δίνοντας έμφαση στην πρόληψη μη γενετικών παραγόντων ρίσκου, δηλαδή δίδοντας βάρος σε περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου του ΔΤ2 (π.χ. κακή διατροφή, έλλειψη άσκησης, έκθεση σε χημικά), θα μπορέσουμε να πετύχουμε σταδιακά τη μείωση νέων περιστατικών της νόσου αυτής στην Κύπρο.

ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ Αν, για παράδειγμα, η Κύπρος καταφέρει να πετύχει μια μείωση της τάξης έστω και κατά 2-4% του υφιστάμενου ποσοστού συχνότητας της παιδικής παχυσαρκίας μέσω στοχευμένων παρεμβατικών δράσεων στα σχολεία στα επόμενα 5 χρόνια, αυτό εις βάθος χρόνου θα μεταφραζόταν σε σημαντικά λιγότερα νέα περιστατικά ενήλικης παχυσαρκίας και, συνακόλουθα, μείωση στα νέα περιστατικά ΔΤ2, με εξοικονόμηση κρατικών κονδυλίων για την υγεία. Τώρα είναι η ώρα να εφαρμόσουμε την ευρωπαϊκή στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» στο σχολείο, προωθώντας τη βιώσιμη κατανάλωση τροφίμων και τη μετάβαση σε μια υγιεινή και βιώσιμη διατροφή των παιδιών στο σχολείο. Η προώθηση των ντόπιων και εποχικών προϊόντων και η εισαγωγή βιολογικών φρούτων και λαχανικών στα σχολεία μπορεί να συμβάλει στη διατροφική βελτίωση του σχολικού γεύματος και, κατ’ επέκταση, να συμβάλει τα μέγιστα στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συμπεριφορών μακροπρόθεσμα, με σκοπό τον έλεγχο και σταδιακή μείωση του επιπολασμού της παιδικής παχυσαρκίας.

ΒΙΩΣΙΜΕΣ & ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Εκτός από τις παρεμβάσεις που απαιτούνται στα σχολεία, σημαντικές μπορεί να είναι και οι στοχευμένες

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

25

ΠΡΟΛΗΨΗ ‣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

πάρκα) μέσα στα αστικά κέντρα. Απαιτείται ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών υγείας της Πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης (δήμοι) για να μπορέσει να αποδώσει τα μέγιστα το πολλά υποσχόμενο σχέδιο ΣΒΑΚ στην ποιότητα ζωής και υγεία των πολιτών. Επιπλέον, ένα τέτοιο πρόγραμμα συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών ρύπων και επομένως στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΚΤΕΣ Μια άλλη κατηγορία ρίσκου εμφάνισης ΔΤ2 περιλαμβάνει διάφορα χημικά που χρησιμοποιούνται εκτενώς στην καθημερινότητά μας, π.χ. πλαστικά, φυτοφάρμακα κ.ά. Αυτοί οι ούτως καλούμενοι ενδοκρινικοί διαταράκτες (endocrine disruptors) φαίνεται να έχουν έναν αρνητικό αντίκτυπο στην ορμονική ισορροπία του οργανισμού, τον μεταβολισμό και αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση ΔΤ2. Για το θέμα τούτο δίνονται νομικές μάχες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να απαγορευτεί η χρήση όσο περισσότερων ενδοκρινικών διαταρακτών είναι δυνατό (π.χ. βλ. την περίπτωση του πλαστικοποιητή δισφαινόλη Α). Επίσης, παγκύπρια έρευνα για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων κατέδειξε ότι η πρώτη και σημαντικότερη έννοια των Κυπρίων αναφορικά με την ασφάλεια τροφίμων είναι τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε τροφές. Ταυ-

26

Αναμένεται από την Πολιτεία να δώσει ενεργό ρόλο σε ακαδημαϊκά ιδρύματα δημόσιας υγείας στην Κύπρο, για να υποστηρίξουν και να υποβοηθήσουν τις παρεμβατικές προσπάθειες αναστροφής της επιδημίας του ΔΤ2. δράσεις δημόσιας υγείας στο αστικό περιβάλλον. Απαιτούνται βιώσιμες και αειφόρες λύσεις που προάγουν τη μειωμένη χρήση του αυτοκινήτου στο κέντρο πόλεων, την προώθηση της φυσικής δραστηριότητας/άσκησης και το περπάτημα, τη χρήση του ποδηλάτου και άλλων μέσων μεταφοράς που είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Ο Σχεδιασμός Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) για τις πόλεις της Κύπρου (π.χ. Λεμεσός) είναι στα σκαριά, αλλά για να εφαρμοστεί αποτελεσματικά χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και να καμφθούν λόμπι και εμμονές σε παλιές πρακτικές που πλέον δεν αποδίδουν. Όπως αναφέρεται στο κείμενο για την Εθνική Στρατηγική του ΔΤ2 χρειάζεται «προώθηση κριτηρίων σχεδιασμού κτηρίων που να προωθούν εργονομικά την άσκηση» και στο ίδιο μήκος κύματος ενθαρρύνονται παρεμβάσεις αστικού σχεδιασμού που να προωθούν τη φυσική άσκηση σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους (π.χ.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

τόχρονα, μαζί με την Ισλανδία και τη Μάλτα, η Κύπρος κατατάσσεται πρώτη από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σε ποσοστά ανιχνεύσιμων φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα (EFSA, 2018). Συνυπολογίζοντας και τις εισροές φρούτων και λαχανικών από τα κατεχόμενα, όπου επιτρέπεται η χρήση φυτοφαρμάκων απαγορευμένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω της τοξικότητάς τους για τον άνθρωπο, αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα το κενό δημόσιας υγείας που έχει δημιουργηθεί.

ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΓΕΥΜΑ Η έλλειψη υγιεινής διατροφής είναι σημαντικός παράγοντας ρίσκου για τον διαβήτη τύπου 2. Γνωρίζουμε και από δικές μας έρευνες που δημοσιεύσαμε στο έντυπο «European Journal of Public Health» (https:// academic.oup.com/eurpub/article/25/6/1012/2467512)

ΠΡΟΛΗΨΗ ‣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

πως ο βαθμός πιστής συμμόρφωσης των Κυπρίων στη μεσογειακή διατροφή έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, και ιδιαίτερα στις νεαρότερες ηλικιακές ομάδες. Τα τελευταία χρόνια ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση μια δέσμη μέτρων καταπολέμησης της παιδικής παχυσαρκίας και κακής διατροφής, όπως 1) Εφαρμογή του προγράμματος «COSI» για την επιτήρηση της παιδικής παχυσαρκίας, 2) Υλοποίηση του προγράμματος «APPLICATION» – εφαρμογή στα κινητά με διατροφικές πληροφορίες και εισηγήσεις προς τα παιδιά και τους γονείς, 3) Εφαρμογή του προγράμματος «Μεσογειακό γεύμα» στην Ε’ και ΣΤ’ τάξη των δημοτικών σχολείων με την ενεργό συμμετοχή των παιδιών, 4) Συνέχιση και ενίσχυση της προσπάθειας για μείωση στη διαφήμιση τροφίμων προς τα παιδιά κ.ά. Εντούτοις, πιστεύουμε ακράδαντα ότι αυτά τα μέτρα θα επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα μόνο εάν συνοδεύονται από προγράμματα διαρκούς παρακολούθησης, αξιολόγησης και επικαιροποίησής τους για αποτελεσματικότερη εφαρμογή των παρεμβατικών μέτρων από αρμόδιους φορείς δημόσιας υγείας.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Ας εξετάσουμε και τι θα μπορούσε σταδιακά να αλλάξει σε ατομικό επίπεδο. Ατομικές συμπεριφορές και

1

2

τάσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής οι οποίες μειώνουν τη φυσική δραστηριότητα, όπως ο χρόνος που ξοδεύουμε μπροστά σε οθόνες τηλεόρασης και σε άλλες οθόνες, τείνουν να σχετίζονται με δείκτες κακής διατροφής (πολλά γλυκά, τσιπς και μειωμένα φρούτα και λαχανικά) και μειωμένων ωρών ύπνου, επηρεάζοντας αρνητικά τον μεταβολισμό του ανθρώπου. Και εδώ, η πρωτογενής πρόληψη στο σχολείο αποτελεί τη βάση και την αρχή παρεμβατικών μέτρων αλλαγής τρόπου ζωής. Βεβαίως αντιλαμβανόμαστε τη δυσκολία εφαρμογής μιας έστω και μικρής αλλαγής του υφιστάμενου τρόπου ζωής, αλλά εδώ έγκειται ο ρόλος της εκπαίδευσης του κοινού και του σωστού προγραμματισμού και ενημέρωσης από τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας και, κατ’ επέκταση, του κράτους. Συμπερασματικά, οφείλουμε να δράσουμε άμεσα αλλά και προληπτικά για να αναχαιτίσουμε επιτέλους τις επιπτώσεις της κοινωνικής μάστιγας που λέγεται διαβήτης τύπου 2. Αναμένεται από την Πολιτεία να δώσει ενεργό ρόλο σε ακαδημαϊκά ιδρύματα δημόσιας υγείας στην Κύπρο, για να υποστηρίξουν και να υποβοηθήσουν τις παρεμβατικές προσπάθειες αναστροφής της επιδημίας του ΔΤ2, αλλιώς οι προγραμματικές εξαγγελίες μέτρων αναχαίτησης του ΔΤ2 που αναφέρθηκαν πιο πάνω κινδυνεύουν να μη στεφθούν με επιτυχία.

WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI): report on the fourth round of data collection, 2015–2017. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2021. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO ES Ford, DF Williamson, S Liu, 1997. Weight change and diabetes incidence: findings from a national cohort of US adults. Am J Epidemiol., 1;146(3):214-22. doi: 10.1093/oxfordjournals.aje.a009256.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

27

ΥΓΕΙΑ ‣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ

Αντίσταση στην Ινσουλίνη ΤΟΥ ΔΡ ΗΛΙΑ ΚΑΜΠΟΥΡΗ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΥ – ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ

28

Συνήθως παρατηρείται σε συνδυασμό με παχυσαρκία, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε άλλα αίτια. Ο γιατρός σας θα θέσει τους θεραπευτικούς στόχους με βάση τους παράγοντες κινδύνου. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ

Ορισμός Ως αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί ευρέως να οριστεί η υπό του φυσιολογικού βιολογική ανταπόκριση του οργανισμού (ιστών) στα φυσιολογικά επίπεδα ινσουλίνης. Στην κλινική πράξη ο όρος αναφέρεται στην κατάσταση στην οποία έχουμε ανεπαρκή-υποτονική αντίδραση της γλυκόζης σε συγκεκριμένη συγκέντρωση ινσουλίνης. Η ανταπόκριση της γλυκόζης (η μείωση στο αίμα) είναι μικρότερη από ό,τι θα έπρεπε. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μερικά χρόνια μετά τη θεραπευτική χρήση της ινσουλίνης, το 1922, για να περιγράψει διαβητικούς ασθενείς που χρειάζονταν ολοένα αυξανόμενες δόσεις ινσουλίνης για να ελέγξουν την υπεργλυκαιμία. Ο λόγος ήταν ότι οι περισσότεροι ανέπτυσσαν αντισώματα έναντι της ινσουλίνης, η οποία, σημειωτέον, τότε δεν ήταν «καθαρή» ούτε ανθρώπινη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη συνήθως παρατηρείται σε συνδυασμό με παχυσαρκία, αλλά μπορεί να οφείλεται και σε άλλα αίτια.

ΚΥΡΙΑ ΑΙΤΙΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ Κληρονομικά αίτια αντίστασης κυττάρων στόχων

• • • •

Λεπρεχουανισμός (μεταλλάξεις υποδοχέα) Σύνδρομο Rabson-Mendenhall Τύπου Α σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη Λιποδυστροφίες

Δερματικά

• Μελανίζουσα ακάνθωση (κυρίως σε αυχένα, μασχάλες) • Δερματικά στίγματα • Αλωπεκία – φαλάκρα Αναπαραγωγή

• • • •

Αμηνόρροια Υπερτρίχωση Δασυτριχισμός Στειρότητα

Ανάπτυξη

• Φυσιολογική • Ανεπαρκής • Αυξημένη Λιπώδης ιστός

• Λιποατροφία • Λιποϋπερτροφία • Παχυσαρκία Μυοσκελετικό

• Κράμπες • Μυϊκή υπερτροφία • Ψευδομεγαλακρία Μεταβολισμός λιπών (Υπερτριγλυκεριδαιμία) Αυτοανοσία (Σύνδρομο τύπου Β)

Δευτεροπαθής αντίσταση στην ινσουλίνη

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΛΙΠΟΥΣ

• Παχυσαρκία • Στρες, λοίμωξη λόγω παραγωγής ανταγωνιστικών ορμονών (κορτιζόλη, κατεχολαμίνες, αυξητική) • Φάρμακα (γλυκοκορτικοειδή, αντιρετροïκά, αντισυλληπτικά) • Καθιστική ζωή • Εγκυμοσύνη • Ανοσολογικά αίτια • Διάφορα (ασιτία, ουραιμία, κίρρωση)

Σε καταστάσεις με παχυσαρκία παρατηρείται κεντρικού/κοιλιακού τύπου παχυσαρκία και έκτοπη κατανομή λίπους (σε μυς, ήπαρ). Στις δυτικού τύπου κοινωνίες είναι συνεχώς αυξανόμενος ο αριθμός των ατόμων που παρουσιάζουν παχυσαρκία και κοιλιακή παχυσαρκία. Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα στην κυκλοφορία και η αυξημένη εναπόθεση λίπους στους μυς και το ήπαρ οδηγούν σε μεταβολικές διαταραχές, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, αλλά και στην πρόκληση μιας ήπιας αλλά χρόνιας φλεγμονώδους κατάστασης στον οργανισμό.

Συνέπειες αντίστασης στην ινσουλίνη

• • • • •

Διαβήτης τύπου 2 Καρδιαγγειακή νόσος Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Μεταβολικό σύνδρομο Κακοήθειες σχετιζόμενες με παχυσαρκία (π.χ. καρκίνος ενδομητρίου) • Λιπώδης διήθηση ήπατος

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ Ρύθμιση γλυκόζης

Διαβήτης, διαταραχή ανοχής γλυκόζης (κυρίως μεταγευματικά), φυσιολογική, υπογλυκαιμία

ΛΙΠΟΑΤΡΟΦΙΑ Τα λιποδυστροφικά σύνδρομα χαρακτηρίζονται από πλήρη ή μερική έλλειψη λίπους από τον οργανισμό, μερικές φορές με εναπόθεση λίπους σε σημεία που δεν θα έπρεπε να υπάρχει (μύες, ήπαρ). Τα σύνδρομα αυτά μπορεί να είναι κληρονομικά ή και όχι (επίκτητα), όπως συμβαίνει με αντιρετροϊκά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με AIDS.

ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Η παχυσαρκία –και ειδικά η κοιλιακή παχυσαρκία– σχετίζεται με αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης στη χρησιμοποίηση της γλυκόζης και λιπαρών οξέων στον οργανισμό, κάτι που συχνά οδηγεί σε διαβήτη

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

29

ΥΓΕΙΑ ‣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ

τύπου 2. Πολλοί ασθενείς με αντίσταση στην ινσουλίνη έχουν αρχικά φυσιολογικά επίπεδα ή λίγο αυξημένα επίπεδα γλυκόζης. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, τα β-κύτταρα του παγκρέατος, που παράγουν την ινσουλίνη, «κουράζονται» και αδυνατούν να αντιρροπίσουν την αντίσταση και αναπτύσσεται υπεργλυκαιμία. Οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν διαταραχή γλυκόζης νηστείας ή διαταραγμένη ανοχή γλυκόζης (μεταγευματικά) πριν αναπτύξουν διαβήτη. Αυτή η κατάσταση, η προδιαβητική, μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Άλλοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν μεταγευματική υπογλυκαιμία λόγω πολύ υψηλών επιπέδων ινσουλίνης.

Είναι χρήσιμο να αξιολογηθεί και ποσοτικά η αντίσταση στην ινσουλίνη σε παχύσαρκους ασθενείς, καθώς βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2 και τις επιπλοκές του: καρδιαγγειακή νόσο και κακοήθειες (εντέρου, μαστού, ενδομητρίου). Εργαστηριακός έλεγχος: λιπίδια (χοληστερίνη, τριγλυκερίδια), ινσουλίνη νηστείας. Επίσης χρησιμοποιείται ο λόγος/κλάσμα ινσουλίνης/ γλυκόζη, που έχει αξία να γίνεται στα πρώτα στάδια, όπου τα β κύτταρα του παγκρέατος εκκρίνουν ακόμα ικανοποιητικές ποσότητες ινσουλίνης. Η SHBG χρησιμοποιείται ως δείκτης για αντίσταση ινσουλίνης. Χαμηλές τιμές σχετίζονται με αντίσταση στην ινσουλίνη.

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

30

Σε ασθενείς με παχυσαρκία –ειδικά κοιλιακή–, αντίσταση στην ινσουλίνη, υπερινσουλιναιμία και υπεργλυκαιμία παρατηρείται διαταραχή του ενδοθηλίου των αγγείων, υπέρταση, διαταραχή λιπιδίων και φλεγμονή, που οδηγεί στην ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου. Το μεταβολικό σύνδρομο ορίζεται ως η συνύπαρξη μεταβολικών παραγόντων κινδύνου για διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακής νόσου.

ΜΕΛΑΝΙΖΟΥΣΑ ΑΚΑΝΘΩΣΗ Συνίσταται σε δερματικές κηλίδες – σημάδια που σχετίζονται με αντίσταση στην ινσουλίνη ανεξαρτήτως αιτίας. Είναι καφεοειδείς, υπερκερατωτικές πλάκες που συνήθως εντοπίζονται σε αυχένα, μασχάλες, βουβωνική χώρα και αγκώνες, αλλά μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε στο σώμα εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα. Ο κοινός παρονομαστής είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη, αυξημένη ινσουλίνη ορού και αυξημένος IGF-1.

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ Γυναίκες με αντίσταση στην ινσουλίνη παρουσιάζουν συχνά αναπαραγωγικές ανωμαλίες, ενώ οι άντρες όχι. Οι γυναίκες παρουσιάζουν συνήθως υπερτρίχωση ή δασυτριχισμό, διαταραχές περιόδου και γονιμότητας. Οι ωοθήκες παρουσιάζουν εικόνα πολυκυστικού συνδρόμου.

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Στους περισσότερους ασθενείς είναι φυσιολογική. Υπάρχουν όμως δύο παιδιατρικά σύνδρομα, με σοβαρού βαθμού αντίσταση στην ινσουλίνη. Ο λεπρεχανισμός, που συνήθως οδηγεί σε θάνατο μετά τη γέννα, και το σύνδρομο Rabson-Mendenhall, στο οποίο η ανάπτυξη του παιδιού είναι διαταραγμένη – ελλειμματική. Υπάρχει επίσης η ψευδομεγαλακρία, που σχετίζεται με αυξημένη σωματική ανάπτυξη.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Σχετιζόμενη με παχυσαρκία: Η διάγνωση της αντίστασης στην ινσουλίνη στηρίζεται κυρίως σε κλινικά ευρήματα: Υπεργλυκαιμία, Υπερλιπιδαιμία, Κοιλιακή παχυσαρκία, Υπέρταση

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

Θεραπεία ΔΙΑΙΤΑ Η απώλεια βάρους βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Δίαιτες που έχουν μελετηθεί, με θετικά αποτελέσματα, είναι η μεσογειακού τύπου διατροφή. Δίαιτες με χαμηλή πρόσληψη αλατιού και αυξημένη λήψη γαλακτοκομικών. Διατροφές με τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, με δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά και αποχή από σακχαρούχα ποτά.

ΑΣΚΗΣΗ Η άσκηση, εκτός από την απώλεια βάρους, συμβάλλει και με την εκλεκτική απώλεια κοιλιακού λίπους, κυρίως σε γυναίκες. Να αναφερθεί ότι η αφαίρεση κοιλιακού λίπους με λιποαναρρόφηση δεν βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη ή τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Αυτό δείχνει ότι το αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας που δημιουργείται με τη δίαιτα και άσκηση είναι απαραίτητο για την επίτευξη του μεταβολικού οφέλους.

ΦΑΡΜΑΚΑ Από τα αντιδιαβητικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη Τ2, η μετφορμίνη και οι θειαζολιδινεδιόνες βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Η μετφορμίνη προλαμβάνει ή αναστέλλει την ανάπτυξη διαβήτη. Βρέθηκε όμως ότι οι εντατικές αλλαγές στον τρόπο ζωής (δίαιτα, άσκηση) είναι πιο αποτελεσματικές. Επίσης, αν υπάρχουν συνοδές παθολογικές μεταβολικές παράμετροι, χρειάζεται η έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας και γι’ αυτές (λιπίδια, υπέρταση).

ΥΓΕΙΑ ‣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

ΣΤOΧΟΙ 1ος χρόνος (μείωση σωματικού βάρους 7%-10%)

Κοιλιακή παχυσαρκία Συνέχιση απώλειας βάρους με τελικό στόχο BMI<25 kg/m²

Καθιστική ζωή

Τουλάχιστον 30 λεπτά άσκηση μέτριας έντασης 5-7 ημέρες/εβδομάδα

Δίαιτα

Μείωση λήψης κορεσμένων λιπών

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟI ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔYΝΟΥ

ΣΤOΧΟΙ Πρωταρχικός η ψηλή LDL LDL<100 mg/dl Μέτριος κίνδυνος: <130 mg/dl Χαμηλός κίνδυνος: <160 mg/dl

Δευτερογενής η ψηλή non HDL Δυσλιπιδαιμία

Υψηλός κίνδυνος: <130 mg/dl Μέτριος κίνδυνος: <160 mg/dl Χαμηλός κίνδυνος: <190 mg/dl

Τριτογενής η χαμηλή HDL Αύξηση όσο το δυνατόν με μείωση βάρους και άσκηση

Αυξημένη αρτηριακή πίεση

Αυξημένη γλυκόζη

Μείωση τουλάχιστον σε <140/90

Σε διαταραχή ανοχής γλυκόζης, μείωση βάρους και άσκηση

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

31

ΥΓΕΙΑ ‣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ

Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα & ΣΔτ1

Μια κρίσιμη σχέση Ο ΣΔτ1 είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα και, όπως συμβαίνει με αυτές τις παθήσεις, οι ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν και κάποια άλλη αυτοάνοση ασθένεια, με πιο συχνή τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ειδικά αν πρόκειται για κορίτσια. ΤΗΣ DR. MED. ΘΑΛΕΙΑΣ ΛΟΥΚΑ, ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΥ

32

Ο

σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 είναι μία από τις πιο συχνές ασθένειες της παιδικής/εφηβικής ηλικίας και χαρακτηρίζεται από την έλλειψη μιας σημαντικής ορμόνης για τη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, της ινσουλίνης. Η ινσουλίνη παράγεται από κύτταρα του παγκρέατος, τα λεγόμενα βήτα κύτταρα. Στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 αυτά τα κύτταρα καταστρέφονται από αντισώματα που δημιουργούνται και έτσι δεν μπορούν πλέον να παραγάγουν ινσουλίνη.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, δηλαδή, είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα και, όπως συμβαίνει με αυτές τις παθήσεις, οι ασθενείς έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν και κάποια άλλη αυτοάνοση ασθένεια, με πιο συχνή τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ειδικά αν πρόκειται για κορίτσια. Περίπου ένας στους πέντε ασθενείς με ΣΔ τύπου 1 έχει αυξημένα αντιθυρεοειδικά αντισώματα. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να ελέγχονται οι θυρεοειδικές ορμόνες σε ασθενείς με ΣΔ τύπου 1 τουλάχιστον σε ετήσια βάση ή όταν εμφανιστούν συμπτώματα που θα μπορούσαν να οφείλονται σε υποθυρεοειδισμό.

ΥΓΕΙΑ ‣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΤΙΔΑ HASHIMOTO; Με απλά λόγια, πρόκειται για μια φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα, η οποία προκαλείται από αντισώματα τα οποία δρουν ενάντια στον θυρεοειδή και καταστρέφουν σιγά σιγά τα θυρεοειδικά κύτταρα, καθιστώντας τα ανίκανα να παράγουν θυροξίνη και προκαλώντας έτσι υποθυρεοειδισμό. Στα αρχικά στάδια της νόσου μπορεί να υπάρχει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή η θυροξίνη να είναι αυξημένη. Αυτό δεν γίνεται επειδή ο θυρεοειδής παράγει περισσότερες ορμόνες, αλλά επειδή με την καταστροφή τους τα κύτταρα του θυρεοειδούς, τα οποία είναι σαν μπαλόνια γεμάτα με θυρεοειδικές ορμόνες, ελευθερώνουν τις ορμόνες στο αίμα. Αυτός ο αρχικός υπερθυρεοειδισμός, δηλαδή, αντικατοπτρίζει την ελευθέρωση των ορμονών στο αίμα από τα κατεστραμμένα κύτταρα. Σε αυτήν τη φάση δεν χρειάζεται συνήθως κάποια θεραπεία, εκτός και αν ο ασθενής έχει συμπτώματα όπως ταχυκαρδίες, τρέμουλο στα χέρια, εφίδρωση κτλ., για τα οποία μπορεί να δοθεί μια συμπτωματική αγωγή. Συνήθως η λειτουργία του θυρεοειδούς επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα, αλλά μετά από κάποιο διάστημα –μήνες ή και χρόνια– ο θυρεοειδής δεν μπορεί πλέον να παραγάγει αρκετή θυροξίνη, περνώντας έτσι στον υποθυρεοειδισμό.

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση γίνεται μέσω αναλύσεων αίματος, υπερήχου του θυρεοειδούς και κλινικής εξέτασης.

ΠΩΣ «ΔΙΑΒΑΖΩ» ΤΙΣ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΜΟΥ ΤSH: Ορμόνη που παράγεται στην υπόφυση και δίνει οδηγίες στον θυρεοειδή για το κατά πόσον πρέπει να αυξήσει ή να μειώσει την παραγωγή θυροξίνης. Αυξάνεται στον υποθυρεοειδισμό, μειώνεται στον υπερθυρεοειδισμό. fT4: Ελεύθερη θυροξίνη fT3: Ελεύθερη τριιωδοθυρονίνη Thyreoperoxidase-antibodies: Αντισώματα εναντίον ενός ενζύμου που είναι σημαντικό για την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.

Thyreoglobulin-antibodies: Αντισώματα εναντίον μιας πρωτεΐνης που έχει επίσης σημαντικό ρόλο στην παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Και τα δύο αυτά αντισώματα μπορεί να είναι αυξημένα στη θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ Τα πιθανά συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού δεν είναι συγκεκριμένα, αλλά σε κάθε ασθενή διαφορετικά. Κάποιες φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα και η διάγνωση γίνεται τυχαία μέσω των αναλύσεων. Μερικά από τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι τα εξής: • Εύκολη κόπωση • Αλλαγές στη διάθεση • Αδυναμία, έλλειψη ενέργειας

• • • • • • • •

Προβλήματα στη συγκέντρωση Ευαισθησία στο κρύο Χαμηλή αρτηριακή πίεση ή/και σφίξεις Ξηροδερμία Τριχόπτωση Δυσκοιλιότητα Προβλήματα στην περίοδο Οιδήματα

ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ; Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για την πάθηση αυτή, είναι όμως πολύ καλά αντιμετωπίσιμη δίνοντας την ορμόνη που λείπει, δηλαδή τη θυροξίνη. Οι ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Hashimoto μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή υπό την αγωγή υποκατάστασης. Η ένδειξη για αγωγή δίνεται αναλόγως των συμπτωμάτων. Αν το fT4 είναι φυσιολογικό και το TSH ήπια αυξημένο, μπορούμε να περιμένουμε όσον αφορά την αγωγή αλλά όταν πια και το fT4 πέσει κάτω από τα φυσιολογικά όρια τότε θα πρέπει να λάβει ο ασθενής θυροξίνη. Στόχος είναι να επιστρέψουν οι ορμόνες στο αίμα στα φυσιολογικά επίπεδα και να έχουν υποχωρήσει τα αρχικά συμπτώματα. Αν τα συμπτώματα επιμένουν ενώ οι ορμόνες βρίσκονται πια στα φυσιολογικά επίπεδα θα πρέπει να αποκλειστούν άλλες αιτίες. Η παρακολούθηση του ασθενή υπό την αγωγή γίνεται μέσω των τακτικών αναλύσεων, υπερήχων και της κλινικής εξέτασης από τον ενδοκρινολόγο. Αντίθετα με την κοινή άποψη, δεν μπορεί να θεραπευτεί η θυρεοειδίτιδα μέσω της διατροφής και ούτε πρέπει να αποφεύγονται συγκεκριμένες κατηγορίες φαγητών.

HASHIMOTO & ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Συνήθως δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα όσον αφορά τη γονιμότητα όταν η ασθενής έχει ρυθμιστεί. Καλό θα ήταν να ξεκινήσει η εγκυμοσύνη με έναν καλά ρυθμισμένο διαβήτη και έναν καλά ρυθμισμένο θυρεοειδή. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω της αυξημένης ανάγκης για θυροξίνη, η δόση πρέπει να αυξηθεί και οι ορμόνες να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα (συνήθως κάθε 4-6 εβδομάδες).

Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για τη θυρεοειδίτιδα, είναι όμως πολύ καλά αντιμετωπίσιμη δίνοντας την ορμόνη που λείπει, δηλαδή τη θυροξίνη.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

33

ΥΓΕΙΑ ‣ ΠΡΟΛΗΨΗ

34

Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη

Μια σύντομη γνωριμία

Στη μάχη που δίνει καθημερινά ο θεράπων ιατρός με τον ΣΔ διαθέτει ένα σημαντικό όπλο πρόληψης: την εξέταση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης. Οι μελέτες καταδεικνύουν ότι η διατήρησή της κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα μειώνει τον κίνδυνο διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, νευροπάθειας και νεφροπάθειας, ενώ σε άτομα με νεοδιαγνωσθέντα ΣΔ είναι δυνατόν να προλάβει εμφράγματα και εγκεφαλικά. ΤΟΥ ΔΡ ΜΙΧΑΛΗ Κ. ΠΙΚΟΛΟΥ, ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟΥ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΠΡΟΛΗΨΗ

1. Τι είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c); Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μια ανάλυση αίματος η οποία αντανακλά τον μέσο όρο γλυκόζης αίματος των τελευταίων 2-3 μηνών. Χρησιμοποιείται για 2 λόγους: • Για να μας υποδείξει εάν ένα άτομο έχει σακχαρώδη διαβήτη ή προδιαβήτη.

• Για να μας δείξει εάν η ρύθμιση του σακχάρου σε ένα άτομο με διαβήτη είναι ικανοποιητική.

2. Τι σημαίνουν οι τιμές; Εάν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μεγαλύτερη από 6,5%, αυτό σημαίνει ότι το άτομο έχει σακχαρώδη διαβήτη, αλλά η εξέταση χρειάζεται να επαναληφθεί. Εάν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι 5,7% – 6,4%, τότε το άτομο έχει προδιαβήτη. Δέκα τοις εκατό (10%) των ατόμων με προδιαβήτη εμφανίζουν διαβήτη κάθε χρόνο και επίσης άτομα με προδιαβήτη έχουν πιο αυξημένο κίνδυνο για εμφράγματα και εγκεφαλικά σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν προδιαβήτη. Επομένως, άτομα με προδιαβήτη χρειάζεται να αρχίσουν ενέργειες για αποφυγή διαβήτη, για παράδειγμα, αυξάνοντας την άσκηση και χάνοντας βάρος εάν είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.

3. Ποιος είναι ο αριθμός-στόχος της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη; Σε άτομα με υπάρχοντα διαβήτη η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη χρειάζεται να είναι συνήθως 7,0% ή λιγότερη, αλλά οι ατομικοί στόχοι του καθενός είναι δυνατόν να είναι διαφορετικοί και αυτό χρειάζεται να συζητηθεί με τον θεράποντα ιατρό, αφού όλα τα άτομα με διαβήτη δεν είναι τα ίδια.

4. Πόσο συχνά πρέπει κάποιος να ελέγχει τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη; Άτομα με προδιαβήτη θα ήταν καλό να ελέγχουν τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη κάθε 1-2 χρόνια. Άτομα με καλά ελεγχόμενο διαβήτη κάθε 6 μήνες. Άτομα με όχι καλά ρυθμισμένο διαβήτη ή με αλλαγές στο θεραπευτικό σχήμα κάθε 3 μήνες και έγκυοι με σακχαρώδη διαβήτη κάθε 1-2 μήνες.

νεφροπάθεια (βλάβη στα νεφρά). Σε άτομα με νεοδιαγνωσθέντα σακχαρώδη διαβήτη, η διατήρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κοντά στο φυσιολογικό είναι δυνατόν να προλάβει εμφράγματα και εγκεφαλικά.

6. Υπάρχουν περιπτώσεις που τα αποτελέσματα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι λανθασμένα; Παρόλο που η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μάς δίνει σημαντικές πληροφορίες, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να είναι ψευδώς πιο ψηλή, όπως στις παρακάτω καταστάσεις: • Αναιμία λόγω έλλειψης Β12 ή φολικού.

• Αιμοσφαιρινοπάθειες ή ψευδώς πιο χαμηλή: • Αιμόλυση • Μετά από μετάγγιση αίματος • Θεραπεία αναιμίας με σίδηρο, Β12 ή φολικό • Χρήση ερυθροποιητίνης • Χρόνια νεφρική νόσος, αιμοκάθαρση

7. Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι αρκετή από μόνη της να δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη ρύθμιση του σακχάρου; Αν και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο, άλλα δεδομένα είναι δυνατόν να χρειάζονται. Για παράδειγμα, η μέτρηση του σακχάρου με μηχανάκι στο σπίτι δίνει πληροφορίες για τη διακύμανση του σακχάρου σε διαφορετικές στιγμές της ημέρας, το οποίο είναι μια σημαντική παράμετρος που δείχνει εάν φάρμακα και τρόπος ζωής διατηρούν τη γλυκόζη αίματος εντός επιθυμητών ορίων. Επίσης, κυρίως σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, η χρήση σένσορα συνεχούς μέτρησης/καταγραφής σακχάρου δίνει επιπρόσθετες πληροφορίες (χρόνος εντός επιθυμητού εύρους, γλυκαιμική διακύμανση), οι οποίες σε συνδυασμό με τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μπορούν να βοηθήσουν τον θεράποντα ιατρό να προβεί σε ενδεδειγμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις.

5. Γιατί είναι σημαντικός ο έλεγχος της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη; Μελέτες δείχνουν ότι κρατώντας τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη κοντά στο φυσιολογικό ελαττώνεται ο κίνδυνος για διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (βλάβη στα αγγεία των ματιών που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και τύφλωση), νευροπάθεια (βλάβη στα νεύρα),

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

35

ΥΓΕΙΑ ‣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

ΓΙΑ ΥΓΙΕΙΣ ΜΑΜΑΔΕΣ ΚΑΙ ΥΓΙΗ ΜΩΡΑ 36

Τι είναι ο Διαβήτης της Κύησης;

Ο

Σακχαρώδης Διαβήτης της Κύησης (ΣΔΚ) είναι μια συχνή πάθηση, η οποία επηρεάζει μέχρι και το 4-5% των γυναικών κατά την εγκυμοσύνη, συνήθως στο 2ο ή στο 3ο τρίμηνο, και έχει λάβει ιδιαίτερη επιστημονική προσοχή την τελευταία δεκαετία λόγω της αύξησης της παχυσαρκίας στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Ο ΣΔΚ εμφανίζεται λόγω της αύξησης των ορμονών που παράγονται από τον πλακούντα και τη μητέρα, που ανταγωνίζονται την ινσουλίνη της μητέρας, με αποτέλεσμα τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Διάφορες επιστημονικές έρευνες απέδειξαν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο ΣΔΚ αυξάνει τη συχνότητα των επιπλοκών της εγκυμοσύνης τόσο στη μητέρα, όσο και στο έμβρυο. Τέτοιες επιπλοκές συμπεριλαμβάνουν μακροσωμία του εμβρύου, δυστοκία του ώμου, αυξημένο κίνδυνο τοκετού με καισαρική τομή, νεογνική υπογλυκαιμία, πρόωρο τοκετό και αυξημένη θνησιμότητα τόσο στο έμβρυο όσο και στη μητέρα. Η έγκαιρη και άμεση διάγνωση και αντιμετώπιση του ΣΔΚ με επαρκή και αυστηρό έλεγχο της γλυκόζης έχει ως επακόλουθο τη δραματική μείωση της συχνότητας των προαναφερθέντων επιπλοκών και την επαναφορά της συχνότητας εμφάνισής τους σχεδόν στα ίδια επίπεδα με γυναίκες που δεν πάσχουν από ΣΔΚ.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

Ο ΣΔΚ είναι μια συχνή πάθηση και έχει λάβει ιδιαίτερη επιστημονική προσοχή την τελευταία δεκαετία λόγω της αύξησης της παχυσαρκίας στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Οι έγκυοι με ΣΔΚ θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά από εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα, ενώ έχει διαπιστωθεί ότι οι περισσότερες γυναίκες έχουν υγιή εγκυμοσύνη και υγιή νεογνά. Μια πολύ σημαντική θεραπεία είναι η διατροφική αντιμετώπιση, με την αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες. ΤΗΣ ΔΡ ΕΥΤΕΡΠΗΣ ΤΙΓΓΗ, ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΥ

37

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

ΥΓΕΙΑ ‣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

ΠΟΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΧΟΥΝ ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΚΙΝΔΥΝΟ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΥΗΣΗΣ; • Παχυσαρκία: Οι γυναίκες με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) >30 kg/m2 έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης.

• Ιστορικό προηγούμενης κύησης με ΣΔΚ: Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση.

• Οικογενειακό ιστορικό συγγενούς πρώτου βαθμού με διαβήτη τύπου 2.

• Προηγούμενη εγκυμοσύνη με νεογνό με μακροσωμία (βάρος γέννησης > 4 κιλών).

• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

• Εθνικότητα: Οικογενειακή προέλευση από τη Νότια Ασία, την Κίνα, την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΥΗΣΗΣ

38

Όσον αφορά στη διάγνωση του ΣΔΚ, αυτή μπορεί να επιτευχθεί με εξετάσεις αίματος μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης με το τεστ ανοχής στη γλυκόζη. Σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα, ο έλεγχος ανοχής στη γλυκόζη συνιστάται σε εγκύους με τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου. Συγκεκριμένα, η διάγνωση προϋποθέτει πως είτε η γλυκόζη νηστείας είναι περισσότερη από 100mg/dl (5.6mmol/L) είτε πως η γλυκόζη δύο ώρες μετά από καμπύλη γλυκόζης είναι περισσότερη από 140mg/dl (7.8mmol/L). Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά τα κριτήρια διαφέρουν από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του διαβήτη τύπου 1 ή 2. Στις γυναίκες με προηγούμενο ιστορικό ΣΔΚ, η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη πρέπει να γίνεται στις αρχές της εγκυμοσύνης (16η-18η εβδομάδα) καθώς επίσης και επαναληπτικός έλεγχος στις 24-28 εβδομάδες.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ Οι έγκυοι με ΣΔΚ θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά από εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει διαβητολόγο, μαιευτήρα και κλινικό διαιτολόγο με εμπειρία στον διαβήτη. Θα πρέπει να αυξηθεί επιπλέον η προγεννητική φροντίδα μόλις διαγνωστεί ο ΣΔΚ, που σημαίνει περισσότερες επισκέψεις στον μαιευτήρα για τη στενή παρακολούθηση με τακτικά υπερηχογραφήματα ανάπτυξης του εμβρύου.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Η πιο σημαντική θεραπεία για το ΣΔΚ είναι η διατροφή και η άσκηση. Ο ΣΔΚ βελτιώνεται συνήθως με αυτές τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, αν και σε ορισμένες γυναίκες θα πρέπει να χορηγηθούν δισκία μετφορμίνης ή/και ενέσιμη ινσουλίνη.

ΣΥΧΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Ο συστηματικός έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα πριν από το πρόγευμα και μετά τα γεύματα βοηθά στη σωστή αντιμετώπιση του ΣΔΚ. Αν τα επίπεδα γλυκόζης δεν φτάσουν σε φυσιολογικά επίπεδα μετά από 1-2 εβδομάδες ή αν το υπερηχογράφημα δείχνει ότι το έμβρυο έχει μεγαλύτερο βάρος από το αναμενόμενο, συνιστάται η χορήγηση δισκίων μετφορμίνης ή ενέσιμη ινσουλίνη.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ Μετά τη διάγνωση του ΣΔΚ συνιστάται ο συστηματικός υπερηχογραφικός έλεγχος για τη διαπίστωση της ανάπτυξης του εμβρύου κάθε τέσσερις εβδομάδες από τις 28 εβδομάδες. Στον υπερηχογραφικό έλεγχο γίνεται μέτρηση της περιμέτρου της κεφαλής του εμβρύου, της περιμέτρου της κοιλιάς και του μήκους του μηριαίου οστού του εμβρύου. Επίσης, γίνεται μέτρηση του αμνιακού υγρού, για να αποκλειστεί υδράμνιον, και έλεγχος Doppler της ομφαλικής αρτηρίας. Οι μετρήσεις αυτές συγκρίνονται με αντίστοιχες μετρήσεις πολλών φυσιολογικών εμβρύων με την ίδια ηλικία κύησης και έτσι ανιχνεύονται πιθανές αποκλίσεις από το φυσιολογικό, είτε στις μετρήσεις κάθε οργάνου ξεχωριστά είτε στο συνολικό μέγεθος του εμβρύου. Με τον ίδιο τρόπο προκύπτει και το κατά προσέγγιση βάρος του εμβρύου. Ενδείκνυται σε κάθε επίσκεψη στον μαιευτήρα το αναμενόμενο βάρος του εμβρύου να καταγράφεται σε καμπύλες ανάπτυξης του εμβρύου, έτσι ώστε να γίνεται σύγκριση με τις προηγούμενες μετρήσεις για τυχόν διάγνωση μακροσωμικού εμβρύου ή πιθανής ενδομήτριας καθυστέρησης ανάπτυξης. Στις περιπτώσεις όπου παρατηρείται οποιαδήποτε απόκλιση σε σχέση με την ανάπτυξη του εμβρύου, όπως καθυστέρηση ανάπτυξης, μειωμένο ή αυξημένο αμνιακό υγρό κ.λπ., τότε ο υπερηχογραφικός έλεγχος ανάπτυξης πρέπει να γίνεται πιο τακτικά, για παράδειγμα, κάθε

ΥΓΕΙΑ ‣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

Επιπτώσεις του ΣΔΚ στο έμβρυο

Επιπτώσεις του ΣΔΚ στη μητέρα

Μακροσωμία εμβρύου (μεγάλη αύξηση του βάρους και εναπόθεση λίπους) – βάρος άνω των 4 κιλών

Δυστοκία (δύσκολος τοκετός με αυξημένη συχνότητα τραυματισμού του νεογνού)

Αυξημένος κίνδυνος τραυματισμού και ασφυξίας κατά τη διάρκεια του τοκετού

Αυξημένος κίνδυνος για καισαρική τομή λόγω του μεγάλου μεγέθους του νεογνού

Υπογλυκαιμία μετά τον τοκετό (λόγω της υπερπαραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας του νεογνού)

Προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και κατά τη διάρκεια της κύησης)

Αυξημένη συχνότητα εμβρυικού θανάτου Αυξημένος κίνδυνος για παιδική και εφηβική παχυσαρκία και ανάπτυξη διαβήτη στο μέλλον

Αυξημένος κίνδυνος για την ανάπτυξη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία Πρόωρος τοκετός

39

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

ΥΓΕΙΑ ‣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

Η πλειοψηφία των γυναικών με ΣΔΚ μπορεί να τον διαχειρίζεται ικανοποιητικά με σωστή διατροφή, άσκηση και ελεγχόμενη αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αποφεύγοντας έτσι οποιαδήποτε φαρμακευτικά σκευάσματα.

40

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

δύο εβδομάδες για τις μετρήσεις και κάθε εβδομάδα για έλεγχο της αιματικής ροής στην ομφαλική αρτηρία.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Οι θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση του ΣΔΚ περιλαμβάνουν: 1. Διατροφική αντιμετώπιση 2. Διά του στόματος φάρμακα, κυρίως μετφορμίνη, και 3. Ινσουλίνη Μια πολύ σημαντική θεραπεία είναι η διατροφική αντιμετώπιση, με την αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, όπου δίνεται σημασία κυρίως στη μερική μείωση της ποσότητας και στον σωστό καταμερισμό των υδατανθράκων, και την προτίμηση στα φαγητά/γεύματα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Αξιοσημείωτο είναι πως με το ΣΔΚ οι κύριες περίοδοι υπεργλυκαιμίας είναι μετά τα γεύματα, και αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι τα επίπεδα των ορμονών (π.χ. κορτιζόλη, αδρεναλίνη και αυξητική ορμόνη) που ανταγωνίζονται την ινσουλίνη αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των γυναικών με ΣΔΚ μπορεί να τον διαχειρίζεται ικανοποιητικά με σωστή διατροφή, άσκηση και ελεγχόμενη αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αποφεύγοντας έτσι οποιαδήποτε φαρμακευτικά σκευάσματα. Κατόπιν πολλών επιστημονικών μελετών, αποδείχθηκε ότι η χορήγηση της μετφορμίνης είναι ασφαλής για την αντιμετώπιση του ΣΔΚ, χωρίς να επιφέρει επιπλοκές στη μητέρα ή στην ανάπτυξη του εμβρύου. Η μετφορμίνη χρησιμοποιείται συστηματικά σε δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες την τελευταία δεκαετία, σε πολλές χώρες (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Σουηδία, Ινδία κ.λπ.) με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα και συνολικά χωρίς να φαίνεται να διαφέρει από την ινσουλίνη όσον αφορά διάφορες επιπλοκές στη μητέρα ή στο έμβρυο. Η μετφορμίνη είναι αποτελεσματική στη μείωση της υπεργλυκαιμίας και έχει το πλεονέκτημα ότι δίνεται διά του στόματος και δεν προκαλεί υπογλυκαιμίες ούτε αύξηση του βάρους. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλέσει γαστρεντερολογικές διαταραχές και γι’ αυτόν τον λόγο συστήνεται να χορηγείται παράλληλα με τα γεύματα και επίσης να αρχίζει σε μικρή δόση και η δοσολογία της να αυξάνεται σταδιακά. Συνολικά, η μετφορμίνη παρουσιάζεται σαν πρώτη γραμμή φαρμακευτικής θεραπείας σε διάφορα πρωτόκολλα (π.χ. The National Institute for Health and Care Excellence – Ηνωμένο Βασίλειο) αν και ακόμη δεν έχει επίσημη ένδειξη για χρήση στο ΣΔΚ. Τέλος, η ινσουλίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί αν ο ΣΔΚ δεν είναι ελεγχόμενος ικανοποιητικά με τη διατροφή και με τη χορήγηση μετφορμίνης. Το πλεονέκτημα της ινσουλίνης είναι ότι μπορεί να μειώσει το σάκχαρο πιο γρήγορα απ’ ό,τι η μετφορμίνη και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στα πιο προχωρημένα στάδια της κύησης. Όμως, πάντα δίνεται σε ενέσιμη μορφή και έχει τη δυνατότητα να προκαλεί υπογλυκαιμίες και αύξηση του βάρους. Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιες από τις γυναίκες που αρχι-

κά παίρνουν μετφορμίνη τελικά καταλήγουν να παίρνουν ινσουλίνη ή διπλή θεραπεία, με συνδυασμό μετφορμίνης και ινσουλίνης. Επίσης, σε μεμονωμένες περιπτώσεις, όπου υπάρχει δυσκολία ελέγχου του σακχάρου με υποδόριες ενέσεις ινσουλίνης, χορηγείται αντλία ινσουλίνης.

ΤΟΚΕΤΟΣ O ΣΔΚ δεν αποτελεί απόλυτη ένδειξη για καισαρική τομή. Αντιθέτως, στις εγκύους με καλά ελεγχόμενο ΣΔΚ με διατροφή ο τοκετός μπορεί να προγραμματιστεί μέχρι και τις 40 εβδομάδες. Εφόσον ο ΣΔΚ είναι ελεγχόμενος, είτε με μετφορμίνη είτε με ινσουλίνη ή και με συνδυασμό των δύο, τότε ενδείκνυται πρόκληση τοκετού γύρω στις 38 εβδομάδες. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις από την καμπύλη ανάπτυξης του εμβρύου ότι το έμβρυο είναι μακροσωμικό, τότε θα πρέπει να προσφέρεται καισαρική τομή ή πρόκληση τοκετού εφόσον η μητέρα ενημερωθεί για τους κινδύνους που ενέχουν. Είναι σημαντικό τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα να ελέγχονται κάθε ώρα κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό, για να εξασφαλιστεί ότι παραμένουν σε ικανοποιητικό επίπεδο. Αν τα επίπεδα γλυκόζης υπερβαίνουν τα φυσιολογικά επίπεδα, τότε ίσως να χρειαστεί να χορηγηθεί ορός ινσουλίνης για να επανέλθουν στα φυσιολογικά όρια κατά τη διάρκεια του τοκετού. O ορός ινσουλίνης χορηγείται και στις γυναίκες με ΣΔΚ ελεγχόμενο με ινσουλίνη.

ΛΟΧΕΙΑ Μετά τον τοκετό συνιστάται ο έλεγχος της γλυκόζης στο αίμα για 24 ώρες, ενώ παράλληλα η μητέρα μπορεί να σταματήσει οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή λαμβανόταν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Θα πρέπει να γίνει έλεγχος του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα του βρέφους λίγες ώρες μετά τη γέννηση για να βεβαιωθεί ότι δεν παρουσιάζει υπογλυκαιμία. Γι’ αυτό η σίτιση του βρέφους πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατόν μετά τον τοκετό και στη συνέχεια κάθε 2-3 ώρες για να παραμείνουν σταθερά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΤΟΚΕΤΟ Οι γυναίκες με ΣΔΚ παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο (30%) εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στα επόμενα 5 χρόνια. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να γίνεται έλεγχος της γλυκόζης νηστείας ή καμπύλη γλυκόζης 6-8 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Η υγιεινή διατροφή, η άσκηση και η διατήρηση του βάρους στα φυσιολογικά επίπεδα σε σχέση με το ύψος της κάθε γυναίκας μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη στο μέλλον. Συμπερασματικά, οι περισσότερες γυναίκες που αναπτύσσουν ΣΔΚ έχουν υγιή εγκυμοσύνη και υγιή νεογνά. Εντούτοις, περιστασιακά ο ΣΔΚ μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, ειδικά αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα, γι’ αυτό και η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μειώνει αυτούς τους κινδύνους.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

41

ΥΓΕΙΑ ‣ ΟΡΑΣΗ

Η Σ Σ Α Α Ρ

Η

Σ& Ο ΤΗ

42

ΔΙΑΒ ΗΣ

Κ

Ρ Α Χ ΩΔ

Ο διαβήτης επηρεάζει ολόκληρο το σώμα με διάφορους μηχανισμούς. Πολύ σημαντική είναι η επίδρασή του στα μάτια, που μπορεί να επηρεαστούν με διάφορους τρόπους. Η καλύτερη θεραπεία για τις παθήσεις των ματιών που οφείλονται στον διαβήτη είναι πάντα η πρόληψη, με συχνές επισκέψεις στον οφθαλμίατρο για βυθοσκόπηση. ΤΟΥ ΔΡ ΑΝΔΡΕΑ ΚΟΝΤΟΥ, ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΥ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΟΡΑΣΗ

43

Με το βλέμμα στραμμένο στην πρόληψη ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

ΥΓΕΙΑ ‣ ΟΡΑΣΗ

Οι παθήσεις Τα ψηλά επίπεδα ζαχάρου στο αίμα που παρατηρούνται στον διαβήτη προκαλούν πρήξιμο του φακού μέσα στο μάτι, με αποτέλεσμα την παροδική αύξηση της μυωπίας, η οποία μπορεί να μεταβάλλεται μέρα με τη μέρα. Γι’ αυτόν τον λόγο ασθενείς με διαβήτη δεν πρέπει να μετρούνται για γυαλιά αν το ζάχαρο δεν είναι σταθερό. Επίσης, οι διαβητικοί ασθενείς παρουσιάζουν καταρράκτη νωρίτερα από τους μη διαβητικούς και σε ορισμένες περιπτώσεις παρουσιάζουν καταρράκτη που προχωρά πολύ γρήγορα.

στροειδούς, μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις στα αγγεία της κεντρικής περιοχής του αμφιβληστροειδούς (ωχρά κηλίδα). Οι αλλοιώσεις των αγγείων προκαλούν αιμορραγίες και διαρροή υγρού, προκαλώντας οίδημα της ωχράς κηλίδας. Η περιοχή αυτή είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση και ως εκ τούτου ο ασθενής μπορεί να δυσκολεύεται σε δραστηριότητες όπως το διάβασμα και η οδήγηση. Εκτός από τον καλό έλεγχο του διαβήτη, ο οφθαλμίατρος μπορεί να επέμβει με θεραπεία με laser ή με ενέσεις στο μάτι ή συνδυασμό των δύο. Οι ενέσεις καθώς και το laser είναι ανώδυνα και έχουν θεαματικά αποτελέσματα, ειδικά σε περιπτώσεις που το πρόβλημα έχει ανιχνευτεί νωρίς.

Αλλοιώσεις αμφιβληστροειδούς

Σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη

Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια: Ο αμφιβληστροειδής είναι η μεμβράνη νευρικού ιστού που ανιχνεύει το φως και μας δίνει την αίσθηση της όρασης. Σε αρκετούς ασθενείς με διαβήτη, και ειδικά σε ασθενείς με κακό έλεγχο του ζαχάρου ή/και μακροχρόνιο διαβήτη, παρουσιάζονται αλλοιώσεις των αγγείων του αμφιβληστροειδούς. Αυτές οι αλλοιώσεις οδηγούν αρχικά σε μικρές αιμορραγίες και αργότερα σε ισχαιμία του αμφιβληστροειδούς. Η ισχαιμία προκαλεί τη δημιουργία νέων αγγείων, τα οποία όμως είναι εύθραυστα, διαρρέουν υγρό

Νεοαγγειακό γλαύκωμα: Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ο διαβήτης προκαλεί τη δημιουργία νέων αγγείων λόγω ισχαιμίας. Εκτός απο τον αμφιβληστροειδή, νεόπλαστα αγγεία μπορεί να δημιουργηθούν και στο μπροστινό μέρος του ματιού, πάνω στην ίριδα. Σε αυτήν τη θέση μπορούν να φράξουν την παροχέτευση του υγρού από το μάτι και να προκαλέσουν ραγδαία αύξηση της πίεσης του ματιού. Αν και η θεραπεία με ενέσεις και laser βοηθά να σταθεροποιηθεί το μάτι, η πρόγνωση για την όραση δεν είναι πολύ καλή.

Αλλοιώσεις του φακού

44

Το πιο σημαντικό που πρέπει να τονιστεί είναι πως ο καλύτερος τρόπος αποφυγής της απώλειας όρασης στον διαβήτη είναι ο καλός έλεγχος του ζαχάρου από τα πρώτα στάδια της πάθησης. Ελκτική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς: Τα νεόπλαστα αγγεία που δημιουργούνται στον αμφιβληστροειδή μπορούν να προκαλέσουν ινώδεις μεμβράνες στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς. Οι μεμβράνες αυτές προκαλούν έλξη και αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, γεγονός που απειλεί την όραση. Με τις νέες τεχνικές στη χειρουργική υαλοειδούς/αμφιβληστροειδούς αυτές οι καταστάσεις είναι διαχειρίσιμες, χρειάζονται όμως πολύωρες και πολύπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις.

και αιμορραγούν, χωρίς να βελτιώνουν την αιμάτωση του αμφιβληστροειδούς. Αυτό το στάδιο ονομάζεται παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Εδώ μπορεί να επέμβει ο οφθαλμίατρος με τη θεραπεία με laser, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την ατροφία των νέων αγγείων. Αν δεν γίνει θεραπεία σε αυτό το στάδιο, τότε υπάρχει κίνδυνος για μεγάλη αιμορραγία μέσα στο μάτι, η οποία μπορεί να μειώσει δραματικά την όραση. Ευτυχώς και σε αυτό το στάδιο μπορεί να επέμβει ο οφθαλμίατρος με χειρουργική επέμβαση (υαλοειδεκτομή) για αφαίρεση της αιμορραγίας αν χρειαστεί. Υπάρχουν περιπτώσεις όμως στις οποίες τα νέα αγγεία προκαλούν πολύ σοβαρές επιπλοκές που θα συζητηθούν πιο κάτω.

Οι θεραπείες

Διαβητικό οίδημα ωχράς κηλίδας: Με τον ίδιο τρόπο που ο διαβήτης επηρεάζει όλα τα αγγεία του αμφιβλη-

Η καλύτερη θεραπεία για τις παθήσεις του ματιού που οφείλονται στον διαβήτη είναι η πρόληψη με συχνές επι-

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΟΡΑΣΗ

σκέψεις στον οφθαλμίατρο για βυθοσκόπηση. Επίσης, ο έλεγχος του ζαχάρου και της αρτηριακής πίεσης είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό της ζημιάς στα μάτια.

αποτελεσματικότητα με μικρότερο αριθμό ενέσεων και είναι πολύ υποσχόμενα για τη διατήρηση καλής όρασης στον διαβήτη.

Laser

Χειρουργικές επεμβάσεις

Η θεραπεία με laser εφαρμόζεται στο ιατρείο και είναι η καλύτερη θεραπεία για την αντιμετώπιση της νεοαγγείωσης και των σοβαρών επιπλοκών του διαβήτη, μειώνοντας σημαντικά το ποσοστό απώλειας όρασης, σύμφωνα με μεγάλες επιστημονικές μελέτες. Οι ίδιες μελέτες έχουν επίσης επισημάνει τη χρησιμότητα του laser χαμηλότερης ισχύος στη σταθεροποίηση της όρασης στο διαβητικό οίδημα ωχράς κηλίδας, ενώ η τελευταία εξέλιξη στη θεραπεία laser, το Micropulse subthreshold laser, έχει καλά αποτελέσματα χωρίς να προκαλεί παράπλευρη ζημιά στον αμφιβληστροειδή.

Πολλές από τις επιπλοκές του διαβήτη, π.χ. καταρράκτης, αιμορραγία υαλοειδούς, οίδημα ωχράς, επιωχρικές μεμβράνες και ελκτική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, απαιτούν χειρουργική αντιμετώπιση. Ακόμα και μια επέμβαση ρουτίνας, όπως ο καταρράκτης, απαιτεί ιδιαίτερο χειρισμό σε διαβητικούς ασθενείς πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το χειρουργείο, έτσι ώστε να μειωθεί η πιθανότητα επιπλοκών που συμβαίνουν συχνότερα σε αυτή την ομάδα ασθενών. Στις περιπτώσεις όπου η παθολογία εστιάζεται στο πίσω μέρος του ματιού (π.χ. αιμορραγία υαλοειδούς, επιωχρική μεμβράνη) χρειάζεται επέμβαση υαλοειδεκτομής, η οποία με τις σύγχρονες τεχνικές και τον εξοπλισμό προσφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα. Ακόμη και στις πολύ σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη, όπως το νεοαγγειακό γλαύκωμα και η ελκτική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, με τις σύγχρονες τεχνικές και θεραπείες μπορούμε να διατηρήσουμε ή και να βελτιώσουμε την όραση. Το πιο σημαντικό που πρέπει να τονιστεί είναι πως ο καλύτερος τρόπος αποφυγής της απώλειας όρασης στον διαβήτη είναι ο καλός έλεγχος του ζαχάρου από τα πρώτα στάδια της πάθησης, έτσι ώστε να μειωθεί η βλάβη στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς αλλά και ολόκληρου του σώματος, καθώς και η συχνή παρακολούθηση από οφθαλμίατρο για βυθοσκόπηση, έτσι ώστε να μπορούμε να επέμβουμε σε πιο πρώιμα στάδια της νόσου με καλύτερα αποτελέσματα.

Ενέσεις Η νεότερη θεραπεία για το διαβητικό οίδημα ωχράς είναι οι ενέσεις μέσα στην κοιλότητα του ματιού (ενδουαλοειδικές ενέσεις) με φάρμακα που σταματούν τη διαρροή υγρού από τα αγγεία, μειώνοντας ή και εξαλείφοντας το οίδημα της ωχράς, με βελτίωση της όρασης. Οι ενέσεις είναι ανώδυνες και γίνονται στο ιατρείο. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της περίπτωσης, μπορεί να χρειαστούν αρκετές ενέσεις ή και συνδυασμός με laser. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει αλματώδης πρόοδος στην εξέλιξη νέων ενέσιμων φαρμακευτικών σκευασμάτων, αρκετά εκ των οποίων βρίσκονται σήμερα στην τελευταία φάση κλινικών δοκιμών και θα είναι σύντομα διαθέσιμα. Τα νέα σκευάσματα έχουν δείξει μεγαλύτερη

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

45

ΥΓΕΙΑ ‣ ΠΡΟΛΗΨΗ

ΣΔ & ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΟΥ ΕΛΛΟΧΕΥΟΥΝ

46

Οι καρδιακές παθήσεις, ιδιαίτερα η στεφανιαία νόσος, είναι η κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας μεταξύ ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη. Οι ασθενείς με ΣΔ έχουν περισσότερους παράγοντες κινδύνου από τους μη διαβητικούς και είναι καλό να τους γνωρίζουν, ώστε να τους αντιμετωπίζουν σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό τους. ΤΟΥ ΔΡ ΜΑΡΙΟΥ ΛΕΜΟΝΙΑΤΗ, ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΠΡΟΛΗΨΗ

Σε σύγκριση με άτομα χωρίς διαβήτη, τα άτομα με διαβήτη έχουν υψηλότερο επιπολασμό στεφανιαίας νόσου, έχουν μεγαλύτερη έκταση στεφανιαίας ισχαιμίας και είναι περισσότερο πιθανό να έχουν έμφραγμα του μυοκαρδίου και σιωπηλή ισχαιμία του μυοκαρδίου.

O διαβήτης τύπου 2 θεωρείται ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου, γεγονός που τον κατατάσσει στην κατηγορία υψηλότερου κινδύνου. Αυτή η ταξινόμηση βασίζεται στην παρατήρηση ότι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 χωρίς προηγούμενο έμφραγμα μυοκαρδίου είχαν τον ίδιο κίνδυνο για έμφραγμα και θνησιμότητα από στεφανιαία νόσο όπως οι ασθενείς χωρίς διαβήτη που είχαν προηγούμενο έμφραγμα μυοκαρδίου. Η έκταση της νόσου στις στεφανιαίες αρτηρίες είναι μεγαλύτερη μεταξύ των διαβητικών ασθενών, και, σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς ασθενείς, οι διαβητικοί ασθενείς είχαν σημαντικά υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης νόσου πολλαπλών αγγείων. Οι ασθενείς με διαβήτη έχουν περισσότερους παράγοντες κινδύνου από τους μη διαβητικούς, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης, της παχυσαρκίας, της δυσλιπιδαιμίας και του αυξημένου ινωδογόνου πλάσματος. Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου υπάρχουν επίσης στην προδιαβητική κατάσταση πριν από την τελική εγκατάσταση του διαβήτη τύπου 2. Ασθενείς με κοιλιακή παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτη και δυσλιπιδαιμία θεωρείται ότι έχουν μεταβολικό σύνδρομο (ονομάζεται επίσης αντίσταση στην ινσουλίνη ή σύνδρομο Χ), το οποίο σχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου σε ασθενείς με διαβήτη ποικίλλει ευρέως ανάλογα με την παρουσία αυτών των παραγόντων κινδύνου. Τα στοιχεία είναι πιο ισχυρά για υπέρταση, αυξημένα επίπεδα LDL, κάπνισμα, μεταβολικό σύνδρομο, υπεργλυκαιμία και πρωτεϊνουρία. Για παράδειγμα, σε σύγκριση με ασθενείς με γλυκόζη νηστείας 75 mg/dL, ο κίνδυνος ενός συμβάντος ήταν υψηλότερος σε ασθενείς με γλυκόζη νηστείας 110 mg/dL ή γλυκόζη δύο ωρών 140 mg/dL.

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ▶ Υπέρταση: Η υπέρταση υπάρχει σε πολλούς ασθενείς με τύπο 2 διαβήτη αλλά γενικά δεν εμφανίζεται παρά μόνο μετά την έναρξη της νεφρικής νόσου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1. Κάθε μείωση 10 mmHg στη μέση συστολική πίεση συσχετίστηκε με 12% μείωση του κινδύνου για κάθε επιπλοκή που σχετίζεται με τον διαβήτη, και ο χαμηλότερος κίνδυνος υπάρχει σε συστολική πίεση κάτω από 120 mmHg. ▶ Δυσλιπιδαιμία: Η συσχέτιση της αυξημένης LDL χοληστερόλης με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο σε πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχει ενισχυθεί από τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που δείχνουν ότι η θεραπεία με στατίνες βελτιώνει τα αποτελέσματα σε διαβητικούς, συμπεριλαμβανομένων εκείνων χωρίς κλινική ένδειξη στεφανιαίας νόσου και εκείνων με τιμές κάτω των 116 mg/dL.

▶ Κάπνισμα: Όπως και στους μη διαβητικούς, το κάπνισμα σε ασθενείς με διαβήτη αυξάνει την καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα, αυξάνει την LDL χοληστερόλη στον ορό και μπορεί να επηρεάσει τον γλυκαιμικό έλεγχο. ▶ Υπεργλυκαιμία: Υπάρχει μια βαθμιαία αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου με την αύξηση της υπεργλυκαιμίας σε ασθενείς με διαβήτη. Για κάθε 1% αύξηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), ο σχετικός κίνδυνος για οποιοδήποτε καρδιαγγειακό συμβάν ήταν 1,18. Υπάρχει επίσης συσχέτιση μεταξύ της HbA1c και της έκτασης της στεφανιαίας νόσου. Η μέση HbA1c αυξάνεται προοδευτικά σε ασθενείς με νόσο ενός, δύο, τριών και τεσσάρων αγγείων. ▶ Επίδραση του γλυκαιμικού ελέγχου: Συνιστάται αυστηρός γλυκαιμικός έλεγχος τόσο για τον τύπο 1 όσο και για τον διαβήτη τύπου 2 λόγω των αποδεδειγμένων οφελών από άποψη μικροαγγειακής νόσου. Ο αυστηρός γλυκαιμικός έλεγχος είναι σημαντικός και σε ασθενείς με οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου. ▶ Γυναικείο φύλο: Η αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο σε ασθενείς με διαβήτη είναι μεγαλύτερος στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Ο σχετικός κίνδυνος για θανατηφόρο καρδιαγγειακή νόσο σε ασθενείς με διαβήτη ήταν 3,5 στις γυναίκες και 2,1 στους άνδρες. ▶ Μικρολευκωματινουρία: Η μικρολευκωματινουρία είναι η πρώτη κλινική εκδήλωση της διαβητικής νεφροπάθειας και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Ο κίνδυνος καρδιαγγειακού συμβάντος αυξάνεται προοδευτικά με αυξημένα επίπεδα μικρολευκωματινουρίας. ▶ Υπερομοκυστεϊναιμία: Η αυξημένη συγκέντρωση ομοκυστεΐνης στον ορό είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για αθηροσκλήρωση και σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου και θανάτου. ▶ Άσκηση: Η τακτική άσκηση σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και καρδιακού θανάτου τόσο για πρωτογενή όσο και για δευτερογενή πρόληψη. Διαβητικοί ασθενείς που περπατούν για τουλάχιστον δύο ώρες την εβδομάδα έχουν χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από καρδιαγγειακά επεισόδια σε σύγκριση με ανενεργά άτομα. ▶ Έλλειψη μέτριας πρόσληψης αλκοόλ: Η κατανάλωση μέτριας ποσότητας αλκοόλ μπορεί να έχει οφέλη για την υγεία, ιδιαίτερα όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο. Διαβητικοί ασθενείς που καταναλώνουν αλκοόλ σε εβδομαδιαία ή καθημερινή βάση έχουν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο σε σχέση με ασθενείς που σπάνια ή ποτέ δεν καταναλώνουν αλκοόλ.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

47

ΥΓΕΙΑ ‣ ΩΤΙΤΙΔΑ

48

Κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ

Η νόσος συνιστά απειλή για την υγεία των ηλικιωµένων διαβητικών και των ανοσοκατασταλµένων, τους οποίους πλήττει σχεδόν αποκλειστικά. Η έγκαιρη πρόγνωση και η ρύθµιση του διαβήτη του ασθενή είναι οι πιο σηµαντικοί παράγοντες στη θεραπεία. ΤΟΥ ΔΡ ΚΡΟΙΣΟΥ ΠΑΝΑΓΗ, ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟΥ, ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ ΚΕΦΑΛΗΣ & ΤΡΑΧΗΛΟΥ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021

ΥΓΕΙΑ ‣ ΩΤΙΤΙΔΑ

Η ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ Η νόσος ξεκινά σαν μια εξωτερική ωτίτιδα που προοδευτικά μπορεί να εξελιχθεί σε οστεομυελίτιδα της βάσης του κρανίου. Το μικρόβιο που την προκαλεί είναι η Pseudomonas aeruginosa, ένα Gram negative βακτήριο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η λοίμωξη από Aspergillus μπορεί να προκαλέσει τα ίδια συμπτώματα.

Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Ο ασθενής αναφέρει πόνο στην περιοχή του ακουστικού πόρου, ο οποίος έχει προοδευτικό χαρακτήρα. Τις περισσότερες φορές συνυπάρχει και μια δύσοσμη έκκριση. Ωτοσκοπικά, παρατηρείται ένα έλκος στη βάση του ακουστικού πόρου, το οποίο παρουσιάζει δυσκολία επούλωσης. Το οστό δεν καλύπτεται από δέρμα και μπορεί να συνυπάρχει και κοκκιωματώδης ιστός.

Η ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ Πέραν της κλινικής εικόνας και της κλινικής εξέτασης, η μαγνητική εγκεφάλου/λιθοειδούς οστού όπως και η αξονική λιθοειδούς οστού είναι πολύ χρήσιμες για να εξεταστεί η έκταση της νόσου καθώς και ο βαθμός των οστεολύσεων. Επίσης, η καλλιέργεια του εκκρίματος και η απομόνωση του μικροβίου είναι ένα πολύ σημαντικές.

Η ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διαφοροδιάγνωση περιλαμβάνει το χολοστεάτωμα του εξωτερικού ακουστικού πόρου, όπως και κακοήθη όγκο του οστού. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνεται υλικό για βιοψία.

ΟΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν μια μέση ωτίτιδα, μαστοειδίτιδα, λιθοειδίτιδα. Επιπλέον, μπορεί να έχουμε πάρεση των κρανιακών νεύρων VII, VIII, IX, X, XII, σήψη, θρόμβωση του σιγμοειδούς κόλπου, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, θάνατο.

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ο ΟΡΙΣΜΟΣ Η κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα ή νεκρωτική εξωτερική ωτίτιδα είναι μια μικροβιακή λοίμωξη που προσβάλλει τον εξωτερικό ακουστικό πόρο. Η νόσος αυτή εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε ηλικιωμένους διαβητικούς όπως και σε ανοσοκατασταλμένους. Οι πηγές: Hals-Nasen-Ohren-Heilkunde, Gerhard Grevers, Heinrich Iro, Rudolf Probst, 3 Αuflage

Μετά την ταυτοποίηση του μικροβίου δίνεται αντιβίωση βάσει του αντιβιογράμματος για 6 βδομάδες. Επίσης, ο ακουστικός πόρος πρέπει να καθαρίζεται τακτικά. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η ρύθμιση του διαβήτη του ασθενή. Στην περίπτωση που δεν έχουμε ανταπόκριση στη συντηρητική θεραπεία, τότε απαιτείται ο χειρουργικός καθαρισμός των οστεολύσεων, μέχρι την αφαίρεση τμήματος του λιθοειδούς οστού (lateral petrosectomy). Η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο είναι μια εναλλακτική μορφή θεραπείας.

Η ΠΡΟΓΝΩΣΗ Η πρόγνωση, αν γίνει η διάγνωση έγκαιρα και χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία, είναι αρκετά καλή. Αν εμφανιστούν επιπλοκές, όπως πάρεση κρανιακών νεύρων ή θρόμβωση του σιγμοειδούς κόλπου, τότε η θνητότητα υπολογίζεται στο 50%.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ - ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2021 • ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ

49

LAST PAGE ‣ ΜΙΚΡΑ & ΧΡΗΣΙΜΑ

Ημερολόγιο καταστρώματος

Στο τέλος του ταξιδιού, σταχυολογούμε κάποιες μικρές και χρήσιμες πληροφορίες για τον διαβήτη και το περιοδικό του...

( 14Μόλις ετών ) 50

ήταν ο Leonard Thompson όταν έγινε ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που έλαβε ένεση ινσουλίνης ως θεραπεία για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 1.

100 χρόνια πριν,

το πρωί της 11ης Ιανουαρίου 1922, ένας νεαρός γιατρός, ο E.P. Jeffrey, χορήγησε ενδομυϊκά 7,5 ml παγκρεατικού εκχυλίσματος στον Leonard Thompson.

2

ερευνητές, οι Frederick Banting και Charles Herbert Best, που εργάζονταν στο εργαστήριο του J.J.R. Macleod, στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, γίνονται οι πρώτοι που πετυχαίνουν να απομονώσουν ινσουλίνη από πάγκρεας σκύλου, το 1921.

Τα νησίδια του παγκρέατος οδήγησαν τον καθηγητή Macleod στην τελική ονομασία της ινσουλίνης, από τη λατινική λέξη «insula», που σημαίνει «νήσος» και μας παραπέμπει στα «νησίδια του Langerhans». Την πρότεινε στον Frederick Banting κι εκείνος τη βρήκε πολύ εύηχη και σωστή.

2-4 χρόνια ήταν ο μέσος όρος ζωής των παιδιών με σακχαρώδη διαβήτη στην προινσουλινική περίοδο, πριν η ανακάλυψη των Banting και Best αλλάξει τον τρόπο ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.

6ο ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Με σύνθημα την ελεύθερη πρόσβαση όλων των ατόμων με διαβήτη σε όλες τις διαθέσιμες υπηρεσίες θεραπείας, διακεκριμένοι ειδικοί του χώρου θα παρουσιάσουν στο 6ο Παγκύπριο Διαβητολογικό Συνέδριο όλα τα τελευταία δεδομένα, προσαρμοσμένα στο επίπεδο της κλινικής πράξης τόσο για τον ειδικό όσο και τον γενικό γιατρό. Το Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 19 και την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2022 στο ξενοδοχείο Atlantica Miramare στη Λεμεσό. Το Συνέδριο διοργανώνεται από την Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου με τη συμπαράσταση της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ) και της Διαβητολογικής Εταιρείας Βόρειας Ελλάδας (ΔΕΒΕ) και υπό την αιγίδα του Έντιμου Υπουργού Υγείας και του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου.

ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΖΩΗ • ΑΝΟΙΞΗ - ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 2021

ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Το Αρεταίειο συνεχίζει την πορεία του προς την Αριστεία, επενδύει στην καινοτομία και πρωτοπορεί στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Κύπρου. Η συνεχής βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών του Αρεταίειου Νοσοκομείου, επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη συστημάτων διαχείρισης ποιότητας με άμεσο όφελος για όλους τους ασθενείς του, με τις επενδύσεις σε πρωτοποριακό εξοπλισμό και τεχνολογία, με τη στελέχωσή του με άριστα εκπαιδευμένο ιατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό, καθώς επίσης και με την ομαδική εργασία καθιστώντας το ως ένα από τα πλέον σύγχρονα και αξιόπιστα ιατρικά κέντρα της Κύπρου. Σήμερα το Αρεταίειο Νοσοκομείο συμμετέχει στην εποχή της ψηφιοποίησης και της τεχνολογίας blockchain προσφέροντας το application E-HCert στους ασθενείς / επισκέπτες του. Σε συνεργασία με τις εταιρείες VeChain και i-Dante εδώ και 2 μήνες έχουν αναπτύξει μια πλατφόρμα που επιτρέπει στους ασθενείς να λαμβάνουν σε κινητές συσκευές τα αποτελέσματα των κλινικών εργαστηριακών εξετάσεων τους σε μορφή ψηφιακού πιστοποιητικού. Το E-HCert αντιπροσωπεύει μια νέα κατηγορία συστήματος αρχείων υγειονομικής περίθαλψης που συνδυάζει διαλειτουργικότητα, αμετάβλητοτητα, ιχνηλασιμότητα και συμμόρφωση με τις υπάρχουσες νομοθεσίες. Στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, αφού ο ασθενής λάβει εργαστηριακό έλεγχο, τα αποτελέσματα θα φορτωθούν αυτόματα στην εφαρμογή E-HCert και στο δημόσιο blockchain του VeChainThor. Χτισμένο στο VeChainToolChain ™, το πορτοφόλι E-HCert είναι προσβάσιμο με ασφάλεια χρησιμοποιώντας ιδιωτικά διαπιστευτήρια που δίνονται στον ασθενή μετά από μια διαδικασία εγγραφής στο Νοσοκομείο. Μόλις ολοκληρωθούν, τα δεδομένα είναι εύκολα προσπελάσιμα από τον κάτοχό του, διαθέσιμα για χρήση για να αποδείξουν την κατάσταση της υγείας τους όπως απαιτείται. Η πλατφόρμα διατηρεί τη συμμόρφωση του GDPR διασφαλίζοντας ότι τα προσωπικά δεδομένα παραμένουν υπό τον πλήρη έλεγχο του κατόχου, παρέχοντας πρόσβαση σε κυβερνητικές αρχές, εργοδότες ή άλλα μέρη κατά την αποκλειστική διακριτική ευχέρεια του ιδιοκτήτη, μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο τυχαίας έκθεσης τρίτων. Από τον Ιανουάριο του 2021, η εφαρμογή E-HCert χρησιμοποιείται από το Αρεταίειο Νοσοκομείο για όλες τις εργαστηριακές εξετάσεις, από το COVID-19 έως τη ρουτίνα της αιματολογικής εργασίας, με προβλέψιμη εξυπηρέτηση περισσότερων από 100.000 ατόμων ετησίως. Μαζί με την I-Dante και την VeChain θα είναι ηγετική δύναμη στον μετασχηματισμό του ευρωπαϊκού τομέα υγειονομικής περίθαλψης.

Photo Caption

«Η τεχνολογία Blockchain αντιπροσωπεύει την καλύτερη ευκαιρία να αναμορφώσουμε ριζικά το τρέχον παράδειγμα και να αλλάξουμε την παροχή υγειονομικής περίθαλψης, αποτελεσμάτων δοκιμών, θεραπευτικών, διαγνωστικών, καθώς και να προωθήσουμε τη διαδικασία και την ασφάλεια της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των μερών.» Στέλιος Γιάλλουρος Διευθυντής Πληροφορικής Αρεταίειο Νοσοκομείο

ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Ανδρέα Αβρααμίδη 55-57, 2024 Στρόβολος Λευκωσία, Κύπρος Website: www.aretaeio.com E-mail: info@aretaeio.com Ακολουθήστε μας στο facebook: https://www.facebook.com/aretaeiohospital