ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗΣ #43 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016 by The Media Workshop

ISSN : 1791-4574

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.ΔΙ.

www.elodi.org

Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2016 #43

◗ Συνέντευξη της διαβητικής Σοφίας Μανέα για το πως βίωσε την εγκυμοσύνη της ◗ Καρδιολογικός έλεγχος σε άτομα με διαβήτη ◗ Επίδραση της βαριατρικής χειρουργικής στο σακχαρώδη διαβήτη ◗ Οι καινούργιες αμερικανικές διατροφικές οδηγίες 2015 - 2020 ◗ Το κόστος του διαβητικού ποδιού ◗ Τατουάζ και piercing σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Τώρα μπορείτε να είστε πολύ σίγουροι για τις μετρήσεις του σακχάρου

Σύστηµα Μέτρησης Γλυκόζης Αίµατος

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

Σφάλµα Γλυκόζης

σας!

Πριν την διόρθωση Hct

Μετά την διόρθωση Hct Αιµατοκρίτης%

Αιµατοκρίτης% 0

Ο µετρητής σακχάρου αίµατος On Call Vivid προσφέρει: • 100% ακρίβεια µετρήσεων • Προειδοποίηση για εµφάνιση κετονών • Αυτόµατη διόρθωση του αιµατοκρίτη

H αυτόµατη διόρθωση αιµατοκρίτη ελαχιστοποιεί το σφάλµα της µέτρησης της γλυκόζης για βέλτιστη ακρίβεια

Σκαρφιστήρες και βελόνες ινσουλίνης τύπου πέννας υψηλής τεχνολογίας Ποιότητα από την Σκανδιναβία

Συµβατότητα µε τις περισσότερες συσκευές και τις πένες ινσουλίνης που κυκλοφορούν στην αγορά.

Σκαρφιστήρες VITREX. Οι σκαρφιστήρες Vitrex των 30G είναι στείρες βελόνες τρυπήµατος υψηλών προδιαγραφών. Βελόνες Ινσουλίνης EasyDrip. Οι βελόνες ινσουλίνης τεχνολογίας λεπτού τοιχώµατος Easydrip είναι για συσκευές τύπου πέννας και διατίθενται σε δύο µεγέθη: • 30G x 5/16” - 0,3 x 8mm, (8mm/30G) • 32G x 5/32” - 0,23 x 4mm, (4mm/32G) που είναι κατάλληλες για παιδιά.

Approved by

Πληρεί τις τελευταίες προδιαγραφές ISO15197:2013

Η αξιόπιστη λύση για την υγεία σας 2

Οιδίποδος 1-3 &ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ Παράδροµος Αττικής Οδού 33-35, 15238 Χαλάνδρι ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016 Τηλ.: 2107488821, Fax: 2107488827, www.winmedica.gr • info@winmedica.gr

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ταυτοτητα ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.ΔΙ.

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Ιδιοκτησία ΕΛΟΔΙ, Φερών 8, 104 34 Αθήνα τηλ: 210 88 38 113, φαξ: 210 88 38 118 e-mails: info@elodi.org - elodi@elodi.org website: www.elodi.org

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Γεώργιος Ν. Κουκούλης, αναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίας ΜΕΛΗ

Έκδοση The Media Workshop M.ΕΠΕ

Ανδριανή Βαζαίου, παιδίατρος, αναπλ. διευθύντρια Α' παιδιατρικής κλινικής, υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου, Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Γενικός Διευθυντής: Νικόλαος Παπαβασιλείου Λεωφόρος Κηφισίας 294 & Ναυαρίνου 27, 15232 Χαλάνδρι. Τηλ.: 216 100 5180, fax: 216 100 5127,

Ανδρομάχη Βρυωνίδου, ενδοκρινολόγος, συντονίστρια διευθύντρια τμήματος, ενδοκρινολογίας και μεταβολισμού, υπεύθυνη διαβητολογικού κέντρου ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΕ

Δημιουργικός Σχεδιασμός – Επιμέλεια Έκδοσης TheWorkshop - Custom Publishing Laboratory

Χριστίνα Κανακά, παιδίατρος - παιδοενδοκρινολόγος - διαβητολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής

Θεόδωρος Αλεξανδρίδης, καθηγητής παθολογίας - ενδοκρινολογίας, διευθυντής ενδοκρινολογικού τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών

Αρχισυνταξία & Συντονισμός ύλης: Μαρία Χατζηδάκη maria_hatzidaki@yahoo.gr

Αικατερίνη Δάκου-Βουτετάκη, ομότιμη καθηγήτρια παιδιατρικής - ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Creative Art Director: Βασίλης Καδινόπουλος

Γεώργιος Δημητριάδης, καθηγητής παθολογίας, Β' προπαιδευτική παθολογική κλινική & μονάδα έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν»

Art Director: Βασιλική Πατσή

Χρήστος Ζούπας, ειδικός παθολόγος - διαβητολόγος, διευθυντής διαβητολογικής κλινικής Νοσοκομείο «Υγεία»

Εμπορική Διεύθυνση: Ευαγγελία Ματθαίου

Βασίλειος Καραμάνος, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Εκτύπωση: Pressious-Arvanitidis ΑΒΕΕ ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ Γ.Γ.Ε. 018331 Η συντακτική επιτροπή, ο εκδότης και ο ιδιοκτήτης δεν φέρουν ευθύνη για οποιαδήποτε βλάβη ηθική ή σωματική προκληθεί από τη χρήση μεθόδων, προϊόντων ή εφαρμογή ιδεών που περιέχονται στις δημοσιεύσεις. Η έγκριση δημοσίευσης οποιασδήποτε μελέτης ή διαφημιστικού υλικού δεν σημαίνει αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα ή τns εταιρείας που διαφημίζει το προϊόν. Η ευθύνη αφορά τoυs συγγραφείς ή τιs διαφημιζόμενες εταιρείεs. Για τα αποστελλόμενα κείμενα, έντυπα και φωτογραφίες λαμβάνεται αυτομάτως το δικαίωμα δημοσίευσης. Το υλικό που αποστέλλεται στο περιοδικό για δημοσίευση δεν επιστρέφεται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

Νικόλαος Κεφαλάς, παιδίατρος-ενδοκρινολόγος Χρήστος Μπαρτσόκας, ομότιμος καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής παιδιατρικής κλινικής Νοσοκομείου «Μητέρα» Νικόλαος Τεντολούρης, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ «Λαϊκό» Χαράλαμπος Τούντας, αναπληρωτής καθηγητής παθολογίας, διευθυντής παθολογικής κλινικής «Λευκός Σταυρός» Παναγιώτης Χαλβατζιώτης, επίκουρος καθηγητής παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Διεύθυντρια Έκδοσης: Ευαγγελία Ματθαίου

Πρακτορεία: Shutterstock

ενδοκρινολογίας - νεανικού διαβήτη, Α' παιδιατρική κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

Νικόλαος Λ. Κατσιλάμπρος, ομότιμος καθηγητής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, αντιπρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕΔΙ) Όλγα Κορδονούρη, καθηγήτρια παιδιατρικής, υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείο Παίδων, Ανόβερο, Γερμανία Χρήστος Μανές, ειδικός παθολόγος - διαβητολόγος, αναπλ. διευθυντής Γ' παθολογικής κλινικής, υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου ΓΠΝΘ «Παπαγεωργίου» Ασημίνα Μητράκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Ζαδάλλα Μούσλεχ, ενδοκρινολόγος, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Αλεξάνδρα Μπαργιώτα, επίκουρη καθηγήτρια παθολογίας-ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Μαριάννα Μπενρουμπή, παθολόγος, διευθύντρια Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΝ Αθηνών «Πολυκλινική» Ηλίας Μυγδάλης, παθολόγος, διευθυντής Β' παθολογικής κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείο «ΝΙΜΤΣ» Κωνσταντίνος Πολυχρονάκος, καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής του εργαστηρίου ενδοκρινολογικής γενετικής, Πανεπιστήμιο McGill, διευθυντής τμήματος παιδιατρικής ενδοκρινολογίας, Νοσοκομείο Παίδων Μόντρεαλ Σωτήριος Ράπτης, καθηγητής παθολογίας, ενδοκρινολογίας μεταβολισμού και σακχαρώδη διαβήτη των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ουλμ Γερμανίας, πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕΔΙ) Βασιλική Σπηλιώτη, καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, υπεύθυνη Μονάδας Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας και Διαβήτη Στέλιος Τίγκας, επίκουρος καθηγητής ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Αγαθοκλής Τσατσούλης, καθηγητής παθολογίας ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Δημήτριος Χιώτης, παιδίατρος - ενδοκρινολόγος Γεώργιος Χρούσος, καθηγητής παιδιατρικής, διευθυντής Α' παιδιατρικής κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών Helen Vlassara, MD, the Mount Sinai Chair on Diabetes and Aging, professor of geriatrics, medicine and molecular medicine, director, Division of Experimental Diabetes and Aging, Brookdale Department of Geriatrics, Mt Sinai School of Medicine

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

περιεχομενα

22 42 46 6

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

περιεχομενα 6 Γεώργιος Ν. Κουκούλης 42-45 Οι καινούργιες EDITORIAL

Διατροφή και Άμυνα

Διευθυντής σύνταξης περιοδικού ΕΛΟΔΙ

αμερικανικές

8-13 Συνέντευξη

διατροφικές οδηγίες 2015 - 2020 για καλύτερη υγεία

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

της Σοφίας Μανέα άτομο με διαβήτη τύπου 1

46-49 Τατουάζ και piercing ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη

14-15 50-51 Ανακαλύπτοντας το διαβήτη μου 18-21 Καρδιολογικός Έλεγχος ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑ

Διαβήτης η αιτία

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

Η εμπειρία μιας διαβητικής με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

σε άτομα με διαβήτη

22-26 Αυτοανοσία

52-54 Άσκηση σε παιδιά και

28-30 Επίδραση της βαριατρικής

55 56-58 Πάσχα στα Χανιά,

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 Ρύθμιση του Διαβήτη

χειρουργικής στο σακχαρώδη διαβήτη

32-34 63 Παγκόσμιο Συνέδριο Επιστημονικές και Κοινωνικές Δράσεις

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

εφήβους με ΣΔ τύπου 1 δελτια τυπου ΑΠΟΔΡΑΣΗ

το στολίδι της Κρήτης

59 Χάρης Βασιλόπουλος Τιμής ένεκεν

ΚΑΙ ΤΖΩΝ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ

της IDF στο Βανκούβερ του Καναδά

36-37 Το κόστος του διαβητικού ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

61 62-63 οδηγος διαβητολογικων σημεια διανομης χρηστικα

κεντρων

ποδιού

38-41 Ο ρόλος των α-κυττάρων Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ

στην παθογένεια του σακχαρώδη διαβήτη

Μας ρωτάτε - σας απαντάμε

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

editorial Αγαπητοί αναγνώστες Η κυκλοφορία του παρόντος τεύχους του περιοδικού (πρώτο τεύχος του 2016) συμπίπτει με την είσοδο της άνοιξης που μας εξέπληξε ευχάριστα εισβάλοντας νωρίτερα από ότι την περιμέναμε. Το ξύπνημα της φύσης, που ο αρχαίος Ελληνικός μύθος ερμηνεύει ως ξέσπασμα χαράς της μητέρας για την επιστροφή της κόρης της Περσεφόνης, συμβολίζει την νομοτελειακή εκπλήρωση των προσδοκιών που συνιστά σημαντικό στοιχείο δύναμης και αισιοδοξίας στη συνεχή προσπάθεια των ανθρώπων να διαχειριστούν τις καθημερινές αντιξοότητες πορευμένοι στο μέλλον. Η ανάδειξη των μελών του νέου διοικητικού συμβουλίου στις πρόσφατες εκλογές της ΕΛΟΔΙ αποτελούν μεταφορικά την «άνοιξη» της Ομοσπονδίας αφού δίνουν την δυνατότητα της εκκίνησης ενός νέου κύκλου κατά τον οποίο νέες ιδέες και δράσεις θα οδηγήσουν στην υλοποίηση των στόχων. Συγχαίρουμε τα νέα μέλη για την εκλογή τους και τους ευχόμαστε καλή δύναμη. Με την ίδια διάθεση στην αρχή της νέας πορείας, το περιοδικό έρχεται να ικανοποιήσει την ανάγκη των αναγνωστών του για ενημέρωση έχοντας στο ανά χείρας τεύχος σημαντικά άρθρα που αναφέρονται στην ανάπτυξη χειρουργικών μεθόδων για την αντιμετώπιση του διαβήτη σε άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία, την πιθανότητα ανάπτυξης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων, την οικονομική παράμετρο αντιμετώπισης του διαβητικού ποδιού, τη δυνατότητα και τις προϋποθέσεις των ατόμων με διαβήτη να προβαίνουν, εφόσον το επιθυμούν, σε διακοσμητική διάστιξη (τατουάζ) και διάτρηση (piercing) κ.α. Ιδιαίτερη αναφορά οφείλω να κάνω στη συνέντευξη της κ. Σ. Μανέα, άτομο με ΣΔ τύπου 1, που μέσα από την εμπειρία της εγκυμοσύνης και της απόκτησης της κόρης της στέλνει σε όλους το μήνυμα ότι ο διαβήτης δεν είναι εμπόδιο στη ζωή. Ακολουθώντας το μήνυμα της, οφείλουμε, ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί, να ανοιχτούμε στην κοινωνία και να παλέψουμε ώστε να επαλειφθεί η στρεβλή αντίληψη ότι η παρουσία διαβήτη αποτελεί στίγμα και εμπόδιο, για όποιον τον έχει, να ζήσει φυσιολογικά τη ζωή του. Γεώργιος Ν. Κουκούλης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Διευθυντής Σύνταξης

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Με τεχνολογία

OneTouch Verio® Με πολλές πληροφορίες

OneTouch Verio Flex™ Άμεσα

OneTouch Verio® IQ Έξυπνα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

10 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Αγαπητή Σοφία, έχοντας διαβήτη τύπου 1, ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις που έκανες, όταν αποφάσισες με τον σύζυγο σου να κάνετε παιδί; To πρώτο πράγμα που σκέφτηκα είναι η άριστη ρύθμιση του διαβήτη μου. Αυτό συνοδευόταν από το να βρω τον απόλυτα καταρτισμένο διαβητολόγο που μαζί με εμένα θα φτάναμε στην τέλεια ρύθμιση, τόσο πριν, όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Όλα τα άλλα ήρθαν ως δεύτερες σκέψεις, εξίσου όμως σημαντικές για την επίτευξη του στόχου που ήταν η έναρξη μιας καλής και ασφαλούς εγκυμοσύνης τόσο για εμένα όσο και για το έμβρυο. Μέσα σε αυτά ήταν ο απαιτούμενος προ-έλεγχος του διαβήτη σε όλα τα επίπεδα (μάτια – νεφρά - θυρεοειδής) και η συνεργασία με έναν εξειδικευμένο γυναικολόγο που να αναλάβει να φέρει εις πέρας την εγκυμοσύνη έχοντας πλήρη γνώση για το διαβήτη τύπου 1. Από την πληροφόρηση που είχες, από τους επιστήμονες ή τα βιβλία, υπήρξαν πράγματα που σε προβλημάτισαν στο να πάρεις την απόφαση να κάνεις το παιδί σου; Της Μαρίας Χατζηδάκη

Όταν η ρύθμισή σου είναι καλή δεν έχεις να φοβηθείς απολύτως τίποτα. Το μόνο που με προβλημάτιζε ήταν αν θα βρω τους κατάλληλους – εξειδικευμένους - ιατρούς που θα μπορέσω να εμπιστευτώ ώστε να γίνουν όλα όπως πρέπει. Και αυτό το λέω διότι όταν έχεις διαβήτη 25 χρόνια έχεις την κρίση να αξιολογήσεις τα όσα ακούς και

Συνέντευξη της Σοφίας Μανέα άτομο με διαβήτη τύπου 1 Το «μυστικό» για όλα τα γεγονότα που θέλουμε να καταλήγουν σε επιτυχία είναι η άριστη ρύθμιση και ο σωστός προγραμματισμός. Δύο εξίσου σημαντικοί παράγοντες, που πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μυαλού μας, τόσο πριν όσο και μετά την επιτυχή έκβαση των γεγονότων. Η μητρότητα δεν είναι μια απόφαση στιγμής, αλλά μια συνειδητή επιλογή που θέλει θυσίες.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ

διαβάζεις. Μπορείς να ξέρεις αν ανήκεις στη γενική κατηγορία του πληθυσμού, ή αποτελείς την εξαίρεση. Παράλληλα βέβαια στην Ελλάδα η ύπαρξη και μόνο του διαβήτη δημιουργεί φόβο και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ακόμη και στους ίδιους τους ιατρούς, οι οποίοι δυστυχώς δεν βλέπουν εξατομικευμένα το άτομο αλλά την πάθηση.

«Ο φόβος που υπήρχε ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα γεννηθεί το μωρό. Όσες κοπέλες με διαβήτη είχα γνωρίσει μου επιβεβαίωναν τον κανόνα που οι περισσότεροι γυναικολόγοι ακολουθούσαν. «Μια γυναίκα με διαβήτη γεννάει αποκλειστικά με καισαρική, διότι τα μωρά γίνονται μακροσωμικά.»

Ύστερα από την εμπειρία που είχες, πιστεύεις ότι υπάρχει σωστή πληροφόρηση των κοριτσιών με διαβήτη τύπου 1 από τους γιατρούς, ώστε να αποφασίσουν να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια; Και σε αυτό το σημείο δυστυχώς μειονεκτούμε. Η πληροφόρηση είναι ελλιπέστατη και πολλές φορές επιφανειακή με αποτέλεσμα οι ουσιώδεις και σημαντικές πληροφορίες που πρέπει να γνωρίζει η κάθε κοπέλα που επιθυμεί να ξεκινήσει μια εγκυμοσύνη να μην επικοινωνούνται ποτέ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι περισσότερες κοπέλες να ξεκινούν μια κύηση χωρίς να έχει προηγηθεί η κατάλληλη προετοιμασία με ό,τι συνέπειες αυτό συνεπάγεται.

12 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Θα θέλαμε να μας μιλήσεις για το βίωμα σου ως εγκυμονούσα και την πορεία της εγκυμοσύνης σου. Ποιες ήταν οι συμβουλές του γυναικολόγου και του ενδοκρινολόγου σου σχετικά με το τι θα πρέπει να προσέχεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σου; Όλα ήταν τέλεια, χωρίς υπερβολή. Η εγκυμοσύνη κύλισε απόλυτα ομαλά, χωρίς στερήσεις και καταπίεση. Τουναντίον, την περίοδο αυτή το φαγητό ήταν πλούσιο, ποιοτικότερο, η δραστηριότητα αυξημένη και η διάθεση ακόμη ποιο θετική. Θεωρώ ότι η ύπαρξη του διαβήτη, υπό την προϋπόθεση της σωστής ρύθμισης, σε μαθαίνει να ακολουθείς ένα πρόγραμμα απολύτως ισορροπημένο τόσο σε επίπεδο διατροφής όσο και σε κάθε επίπεδο, παράγοντες που αποτελούν το Α και το Ω για μια καλή εγκυμοσύνη. Οι συμβουλές των ιατρών μου εστιάστηκαν αποκλειστικά στους παράγοντες που καθορίζουν τη ρύθμιση (τακτικές μετρήσεις, επίπεδα γλυκόζης εντός καθορισμένων ορίων, πρόσληψη συγκεκριμένων θερμίδων, αποφυγή τροφών με αυξημένο γλυκαιμικό δείκτη).

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Τι άλλαξε στην καθημερινότητά σου (συχνές μετρήσεις, προσεκτική ρύθμιση κα) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης; Το πρόγραμμα στην καθημερινότητα δεν είχε εκπτώσεις. Σε κάθε περίπτωση έπρεπε να ακολουθείς πιστά το χρόνο με ότι αυτό συνοδευόταν. Αυτό που άλλαξε ήταν η συχνότητα των μετρήσεων (12 ημερησίως), ο τύπος ινσουλίνης, η συχνότητα των ενέσεων, οι μονάδες ινσουλίνης, οι ώρες του φαγητού και το είδος των τροφών. Υπήρξε κάποιος μεγάλος φόβος όσον αφορά την πορεία της εγκυμοσύνης σου; Ο φόβος που υπήρχε ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα γεννηθεί το μωρό. Όσες κοπέλες με διαβήτη είχα γνωρίσει μου επιβεβαίωναν τον κανόνα που οι περισσότεροι γυναικολόγοι ακολουθούσαν. «Μια γυναίκα με διαβήτη γεννάει αποκλειστικά με καισαρική, διότι τα μωρά γίνονται μακροσωμικά». Εγώ λοιπόν καθ' όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μου φρόντισα, προκειμένου να μη δημιουργηθεί μακροσωμία στο έμβρυο, να επιτυγχάνω την απόλυτη ρύθμιση του σακχάρου και έλεγχο του σωματικού βάρους μου. Τελικά όμως, αν και όλα πήγαν τέλεια, η καισαρική ήταν αναπόφευκτη διότι το μωρό ήταν 4,2 κιλά και ύψους 55 πόντων. Ο διαβήτης λοιπόν δεν ήταν η αιτία της καισαρικής αλλά οι κληρονομικοί παράγοντες των γονέων που στην περίπτωσή μου, τόσο εγώ όσο και ο σύζυγος μου, ξεπερνάμε κατά πολύ το μέσο όρο ύψους.

14 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Πλέον κρατάς στην αγκαλιά σου το παιδί σου, ένα γερό και δυνατό κοριτσάκι. Πως βίωσες την περίοδο θηλασμού. Έχουν αλλάξει οι διατροφικές σου συνήθειες. Ποιες είναι οι νέες απαιτήσεις σου σε ινσουλίνη; Θεωρούσα ότι ο θηλασμός θα ήταν παιχνιδάκι, μπροστά σε όλα τα άλλα που ήταν πλέον παρελθόν. Παρά το γεγονός ότι είχα διαβάσει σχετικά άρθρα και είχα παρακολουθήσει πολλά μαθήματα και σεμινάρια για το μητρικό θηλασμό, στην πράξη τα δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά. Έπρεπε να υπερνικήσω τον αρχικό πόνο και παράλληλα να αναδιαμορφώσω τόσο το διαιτολόγιο μου όσο και τις ανάγκες σε ινσουλίνη. Η επιμονή μου, καθώς και οι συμβουλές της διαβητολόγου μου, ήταν τα δύο και μοναδικά στοιχεία που με βοήθησαν ώστε να εδραιωθεί αποκλειστικά ο μητρικός θηλασμός. Ποια είναι η συμβουλή σου στα κορίτσια που έχουν διαβήτη τύπου 1 και θέλουν να αποκτήσουν παιδιά; Το «μυστικό» για όλα τα γεγονότα που θέλουμε να καταλήγουν σε επιτυχία είναι η άριστη ρύθμιση και ο σωστός προγραμματισμός. Δύο εξίσου σημαντικοί παράγοντες, που πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μυαλού μας, τόσο πριν όσο και μετά την επιτυχή έκβαση των γεγονότων. Η μητρότητα δεν είναι μια απόφαση στιγμής, αλλά μια συνειδητή επιλογή Σ που θέλει θυσίες.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ειδησεογραφια Η στοχευμένη άσκηση μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά τα άτομα με διαβήτη τύπου 2

Εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα υπόσχονται ρύθμιση του διαβήτη τύπου 1 Νέες ελπίδες έρχεται να δημιουργήσει η ανακάλυψη των επιστημόνων σύμφωνα με την οποία η μεταμόσχευση κυττάρων που αντιδρούν στη γλυκόζη και παράγουν ινσουλίνη προσφέρει τη δυνατότητα για την αποκατάσταση του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με διαβήτη τύπου 1. Η μεταμόσχευση παγκρέατος και η έγχυση πτωματικών νησίδων παγκρέατος εφαρμόζονται σήμερα σε κλινικές μελέτες, αλλά αυτές οι προσεγγίσεις παραμένουν περιορισμένες λόγω των δυσμενών επιπτώσεων της ανοσοκατασταλτικής θεραπείας κατά τη διάρκεια ζωής του αποδέκτη και την περιορισμένη προσφορά των ιστών του δότη. Η έλλειψη αυτή μπορεί πλέον να αντιμετωπιστεί με ώριμα β-κύτταρα που ανταποκρίνονται στη γλυκόζη και τα οποία προέρχονται από ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα (τα επονομαζόμενα κύτταρα SC-β) που μπορούν να αποτελούν μια απεριόριστη πηγή ανθρώπινων κυττάρων για θεραπεία αντικατάστασης των κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Πειράματα που έγινα σε ζωικά μοντέλα έδειξαν την πρώτη μακροπρόθεσμη γλυκαιμική ρύθμιση χρησιμοποιώντας ανθρώπινακύτταρα SC-β. Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine.

16 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει να λαμβάνουν «συγκεκριμένες οδηγίες» άσκησης οι οποίες να είναι προσαρμοσμένες στο κάθε άτομο και οι οποίες θα καθορίζουν το είδος, τη διάρκεια, την ένταση και τη συχνότητα των προπονήσεων, αναφέρει οδηγία του Κέντρου Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι, παρά το γεγονός ότι η άσκηση βελτιώνει τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης, οι περισσότεροι άνθρωποι με διαβήτη δεν ασχολούνται τακτικά με την άσκηση. Οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει να ασκούνται με τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έως έντονης αερόβιας άσκησης την εβδομάδα, η οποία να κατανέμεται τουλάχιστον σε τρεις ημέρες την εβδομάδα. Επίσης προτείνουν και την άσκηση αντοχής, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Ωστόσο προτείνεται στους γιατρούς να δίνουν συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τον τύπο, τη λειτουργία, τη διάρκεια, την ένταση και την εβδομαδιαία συχνότητα των ασκήσεων, λαμβάνοντας υπόψη και τις συνθήκες υγιεινής, πιθανές αντενδείξεις και το ρεαλιστικό προσωπικό στόχο του κάθε ατόμου.

ειδησεογραφια Πατάτες και εγκυμοσύνη: μια συνταγή για το διαβήτη; Ο ύπνος του Σαββατοκύριακου θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη Εάν αγαπάτε τον ύπνο του Σαββατοκύριακου, τώρα μπορείτε να κοιμάστε χωρίς ενοχές. Μια πρόσφατη μελέτη, που πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Ύπνου του Πανεπιστημίου του Σικάγο, έδειξε ότι μερικές επιπλέον ώρες ύπνου δεν λειτουργούν μόνο ως μια χαλαρωτική θεραπεία, αλλά και ως πρόληψη για το διαβήτη. Δυστυχώς ο νέος τρόπος ζωής των ανθρώπων φαίνεται ότι έχει μειώσει κατά 1-2 ώρες τον καθημερινό ύπνο των ανθρώπων του δυτικού κόσμου. Μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Diabetes Care, διαπίστωσε ότι οι διαβητικοί οι οποίοι δεν κοιμόντουσαν επαρκώς είχαν κατά 23% υψηλότερα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα τους το πρωί και 48% υψηλότερα επίπεδα της ινσουλίνης τους. Με άλλα λόγια, οι διαβητικοί που δεν κοιμόντουσαν επαρκώς είχαν 82% υψηλότερη αντίσταση στην ινσουλίνη από τους διαβητικούς που είχαν κοιμηθεί επαρκώς. Όλα δείχνουν ότι η έλλειψη ύπνου όχι μόνο επιδεινώνει την υγεία των διαβητικών ατόμων, αλλά θέτει επίσης σε κίνδυνο και τα υγιή άτομα στο να αναπτύξουν διαβήτη.

Νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό BMJ περιγράφει τη σχέση μεταξύ της αυξημένης κατανάλωσης πατάτας πριν από την εγκυμοσύνη με τον αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη κύησης. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πατάτες έρχεται τρίτη κατά σειρά κατανάλωσης, μετά το ρύζι και το σιτάρι. Στις ΗΠΑ, το 35% των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας τρώνε πατάτες σε καθημερινή βάση. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη Βοστώνη αποφάσισαν να μελετήσουν τις πατάτες σε σχέση με την εγκυμοσύνη. Η ομάδα παρακολούθησε περισσότερες από 21.693 μονήρεις κυήσεις κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 10 ετών. Ο ΔΜΣ, το οικογενειακό ιστορικό για διαβήτη και η μεγαλύτερη κατανάλωση πατάτας πριν από την εγκυμοσύνη φάνηκε ότι συνδέονται με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κύησης. Ο διαβήτης κύησης προκαλεί σημαντικές ανησυχίες διότι δεν σχετίζεται μόνο με την αρνητική περιγεννητική έκβαση αλλά αποτελεί και μακροπρόθεσμα για τη μητέρα και το παιδί παράγοντα κινδύνου για διαταραχές από την καρδιά και τα αγγεία.

Κάθε 20 δευτερόλεπτα ακρωτηριάζεται και ένας διαβητικός Έντονη ανησυχία δημιουργούν στην επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι κάθε 20 δευτερόλεπτα γίνεται και ένας ακρωτηριασμός. Το διαβητικό πόδι αποτελεί σήμερα μια από τις σημαντικότερες απειλές για το διαβητικό άτομο. Παρ΄ όλες τις επισημάνσεις και τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων, φαίνεται ότι τα διαβητικά άτομα αψηφούν τη σοβαρότητα της κατάστασης διαιωνίζοντας με αυτό τον τρόπο το σοβαρό αυτό πρόβλημα των ακρωτηριασμών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη, που παρουσιάστηκαν προσφάτως, το 70% των ακρωτηριασμών που διενεργούνται παγκοσμίως αφορά διαβητικά άτομα τα οποία διατρέχουν 23-25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να χάσουν το ένα ή και τα δύο πόδια τους συγκριτικά με τις υπόλοιπες ομάδες ασθενών. Σύμφωνα με στοιχεία της Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού, στην Ελλάδα το 4% -5% των διαβητικών ατόμων εμφανίζουν έλκη στα πόδια, γεγονός που σημαίνει ότι 40.000-50.000 άτομα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακρωτηριασμού, και τελικώς πραγματοποιούνται περίπου 2.000-3.000 ακρωτηριασμοί κάτω άκρων κάθε χρόνο.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

18 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

Του Κωνσταντίνου Μακρυλάκη Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ, Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό

Καρδιολογικός έλεγχο σε άτομα με διαβήτη Ως στεφανιαία νόσος (ΣΝ) ορίζεται η αθηροσκληρυντική στένωση των στεφανιαίων αρτηριών, των αρτηριών δηλαδή που αιματώνουν τον καρδιακό μυ. Η κλινική εκδήλωση της νόσου μπορεί να είναι η σταθερή στηθάγχη, η ασταθής στηθάγχη, το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ο αιφνίδιος θάνατος.

ΣΝ αποτελεί την κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας των διαβητικών, καθώς ενοχοποιείται για το 60% - 80% των θανάτων των ασθενών αυτών, ενώ εμφανίζει 2 - 4 φορές μεγαλύτερη συχνότητα στον διαβητικό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Η αυξημένη αυτή συχνότητα

εμφάνισης της ΣΝ αφορά και τους δύο τύπους ΣΔ (Τύπο 1 και 2), και μάλιστα θεωρείται περισσότερο αυξημένη για τον τύπο 1 ΣΔ, στον οποίο ο κίνδυνος καρδιαγγειακής θνησιμότητας αυξάνει μετά από 10 έτη νόσου και ευθύνεται για το 40% των θανάτων μετά από 20 έτη διαβήτη.

20 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Η ΣΝ έχει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στους διαβητικούς ασθενείς, που την καθιστούν περισσότερο σοβαρή και επιθετική. Είναι συχνά πιο εκτεταμένη, (πολυαγγειακή νόσος) και προσβάλλει συχνότερα περιφερικότερα, μικρότερα, αγγεία (με αποτέλεσμα να είναι και πιο δύσκολες οι επεμβά-

σεις επαναγγείωσης, σε σχέση με μη διαβητικά άτομα). Η αθηροσκληρυντική πλάκα της ΣΝ των διαβητικών ασθενών παρουσιάζει μεγαλύτερη διήθηση από μακροφάγα και έχει περισσότερα λιπαρά συστατικά, πράγμα που την καθιστά πιο ασταθή και αυξάνει τον κίνδυνο για ρήξη της και εμφάνιση καρδιαγγειακού συμβάματος. Επιπρόσθετα, οι στεφανιαίες αθηροσκληρυντικές αλλοιώσεις των διαβητικών είναι περισσότερο διάχυτες και πολυεστιακές, συνοδεύονται δε από γενικευμένη ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και διαταραχές της μικροκυκλοφορίας στο μυοκάρδιο. Η ΣΝ στο διαβήτη εμφανίζεται σε νεαρότερη ηλικία απ’ ότι στους μη διαβητικούς (περίπου 15 χρόνια νωρίτερα) και είναι πιο συχνή στις διαβητικές γυναίκες. Επίσης η ΣΝ στον διαβήτη είναι συχνότερα σιωπηλή (δεν δίνει δηλαδή κλινικά υποκειμενικά συμπτώματα), πράγμα που δυσκολεύει την έγκαιρη διάγνωση. Πιθανολογείται ότι το γεγονός αυτό οφείλεται, μερικώς τουλάχιστον, σε βλάβη του αυτόνομου νευρικού συστήματος εξαιτίας του διαβήτη. Λόγω όλων αυτών των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, η πρόγνωση της ΣΝ στους διαβητικούς ασθενείς είναι χειρότερη απ’ ότι στους μη διαβητικούς [ακόμα και μετά από επεμβάσεις επαναγγείωσης του μυοκαρδίου (αορτοστεφανιαία παράκαμψη ή αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent) τα ποσοστά επαναστένωσης και η περιεγχειρητική ή μακροχρόνια έκβαση είναι χειρότερη στους διαβητικούς ασθενείς]. Έτσι, θεωρείται από πολλούς ότι ο ΣΔ είναι ισοδύναμος με τη ΣΝ όσον αφορά την καρδιαγγειακή πρόγνωση, δηλαδή ότι οι διαβητικοί που δεν έχουν ιστορικό

ΣΝ έχουν κίνδυνο να αναπτύξουν ένα καρδιαγγειακό σύμβαμα στο μέλλον ίδιο με τους μη-διαβητικούς που έχουν ήδη εκδήλωση ΣΝ. Παρόλο που αυτό έχει δειχτεί ότι δεν ισχύει για όλους τους διαβητικούς [εξαρτάται από τη διάρκεια της νόσου, τη ρύθμιση του διαβήτη και την ύπαρξη άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, κάπνισμα, καθιστική ζωή, κλπ)], δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι διαβητικοί έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών συμβαμάτων από τους

μη διαβητικούς, σε όλα τα στάδια της νόσου. Ο κίνδυνος αυτός θεωρείται ότι εξισώνεται με τους στεφανιαίους, μηδιαβητικούς ασθενείς, μετά από 12 - 15 έτη διαβήτη. Ο κίνδυνος μάλιστα ανάπτυξης ΣΝ αρχίζει να αυξάνει ήδη από τη φάση του προδιαβήτη, πριν την κλινική εκδήλωση δηλαδή του ΣΔ. Οι διαβητικοί ασθενείς έχουν γενικά μεγαλύτερο φορτίο αθηρογόνων παραγόντων κινδύνου

σε σχέση με τους μη διαβητικούς (υπέρταση, δυσλιπιδιαμία, παχυσαρκία, καθιστική ζωή, υπερπηκτικότητα, κλπ). Πολλοί από τους παράγοντες αυτούς είναι παρόντες ήδη από την προδιαβητική φάση, δεδομένου ότι οι περισσότεροι διαβητικοί παρουσιάζουν χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου (συνδρόμου αντίστασης στην ινσουλίνη), που αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών. Προσυμπτωματικός έλεγχος ατόμων με διαβήτη για ΣΝ Ως προσυμπτωματικός έλεγχος (screening) ορίζεται η προσπάθεια αναγνώρισης κάποιας νόσου ή των παραγόντων κινδύνου της νόσου αυτής, προτού εμφανιστούν οι αντίστοιχες κλινικές εκδηλώσεις. Αυτό μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της πρωτογενούς πρόληψης, η οποία αποσκοπεί στην πρόληψη εμφάνισης της νόσου σε ασθενείς χωρίς ανάλογες κλινικές ενδείξεις, μέσω της ταυτοποίησης των ατόμων υψηλού κινδύνου, τα οποία είναι πιθανό να ωφεληθούν από την έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος όμως έχει νόημα στις περιπτώσεις που η έγκαιρη διάγνωση (κατά την προσυμπτωματική φάση της νόσου) βελτιώνει την κλινική έκβαση της νόσου, συγκριτικά με το αν η διάγνωση θα γινόταν μετά την έναρξη της συμπτωματολογίας. Με άλλα λόγια, στην προκειμένη περίπτωση των ασυμπτωματικών ασθενών με διαβήτη, δεν αρκεί να βρεθεί πρώιμα ότι πάσχουν από ασυμπτωματική ΣΝ, αλλά και να αποδειχθεί ότι η πρώιμη διάγνωση θα οδηγήσει (με κάποια παρέμβαση) σε

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ

μείωση της νοσηρότητας ή θνησιμότητας των ατόμων αυτών (δηλαδή θα οδηγήσει σε μείωση του κινδύνου εμφάνισης π.χ. εμφραγμάτων μυοκαρδίου ή θανάτου από καρδιαγγειακά). Στη μεγαλύτερη μελέτη που έχει διεξαχθεί για το θέμα αυτό μέχρι σήμερα (μελέτη DIAD), ο προσυμπτωματικός έλεγχος για ύπαρξη ΣΝ σε 1123 διαβητικούς τύπου 2 χωρίς συμπτώματα ΣΝ, που τυχαιοποιήθηκαν να υποβληθούν σε φαρμακευτική δοκιμασία κόπωσης, με αδενοσίνη, με παράλληλη ραδιοϊσοτοπική απεικόνιση (σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου μετά φαρμακευτική κόπωση με αδενοσίνη), σε σύγκριση με κανένα προσυμπτωματικό έλεγχο, δεν έδειξε κανένα όφελος μείωσης καρδιαγγειακών συμβαμάτων ή θανάτων στην ομάδα που τυχαιοποιήθηκε να ελεγχθεί προσυμπτωματικά. Το ίδιο αρνητικό αποτέλεσμα είχε μια παρόμοια μικρότερη μελέτη από τη Γαλλία σε 631 διαβητικούς (μελέτη DYNAMIT), καθώς και μια τρίτη Αμερικάνικη μελέτη, που εξέτασε το όφελος του προσυμπτωματικού ελέγχου για ΣΝ 900 διαβητικών ασθενών (τύπου 1

ή 2) χωρίς προηγούμενο καρδιαγγειακό νόσημα, οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν να υποβληθούν προληπτικά σε αξονική στεφανιογραφία (και να πάρουν θεραπεία ανάλογα με τα ευρήματα) ή απλά να παρακολουθηθούν χωρίς προληπτική στεφανιογραφία (μελέτη FACTOR-64). Τα άτομα που ελέγχθηκαν προληπτικά με αξονική στεφανιογραφία δεν είχαν κανένα όφελος όσον αφορά τη μείωση εμφραγμάτων ή θνητότητας από καρδιαγγειακά. Αλλά και μελέτες οι οποίες εξέτασαν το όφελος επεμβατικής προσέγγισης (με αγγειοπλαστική των στεφανιαίων αρτηριών ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη [by-pass]) μαζί με βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή σε άτομα με διαβήτη με σταθεροποιημένη ή ασυμπτωματική ΣΝ, σε σύγκριση με μόνο βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή, απέτυχαν και αυτές να δείξουν όφελος για την επεμβατική προσέγγιση (μελέτες COURAGE και BARI-2D). Ο λόγος προφανώς είναι ότι η ΣΝ είναι μια πολυεστιακή, πολυαγγειακή, συστηματική νόσος και δεν περιορίζεται σε ένα μόνο σημείο του στεφανιαίου αγγεια-

22 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

κού δικτύου. Έτσι η διάνοιξη ενός μόνο τμήματος μιας στεφανιαίας αρτηρίας δεν επιφέρει σπουδαία μείωση του κινδύνου για μελλοντικά συμβάματα ή θανάτους, ανεξάρτητα από τη βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή θεραπείας των γνωστών παραγόντων κινδύνου ΣΝ (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, υπεργλυκαιμία, παχυσαρκία, κάπνισμα, αντιαιμοπεταλιακή αγωγή). Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, δεν συνιστάται από τους διεθνείς επιστημονικούς οργανισμούς (Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία, κλπ) ο προσυμπτωματικός έλεγχος για ύπαρξη ΣΝ σε ασυμπτωματικούς διαβητικούς ασθενείς (παρά μόνο αν παρουσιάζουν παθολογικό ΗΚΓ ηρεμίας ή άτυπα συμπτώματα ΣΝ). Αντίθετα, δίδεται έμφαση στην αντιμετώπιση - θεραπεία των γνωστών παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου με βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή (για ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, των λιπιδίων, της υπεργλυκαιμίας, της λειτουργίας των αιμοπεταλίων με αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα), διακο-

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ πή του καπνίσματος και βέλτιστη υγιεινοδιαιτητική προσέγγιση για απώλεια βάρους και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία (ΑΗΑ) και το Αμερικανικό Κολλέγιο Καρδιολογίας (ΑCC) προτείνουν έλεγχο με δοκιμασία κοπώσεως σε ασυμπτωματικούς διαβητικούς ασθενείς μόνο όταν πρόκειται να ξεκινήσουν πρόγραμμα μέτριας ή αυξημένης έντασης άσκησης και εντάσσονται τουλάχιστον σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες: » έχουν ηλικία μεγαλύτερη από 35 έτη, » έχουν διάρκεια ΣΔ τύπου 2 που ξεπερνά τη δεκαετία, » έχουν ΣΔ τύπου 1 τουλάχιστον από 15ετίας, » έχουν οποιονδήποτε επιπλέον παράγοντα για εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου, » παρουσιάζουν μικροαγγειακές επιπλοκές (αμφιβληστροειδοπάθεια ή νεφροπάθεια, συμπεριλαμβανομένης της μικροαλβουμινουρίας), » περιφερειακή αγγειακή νόσο ή » αυτόνομη νευροπάθεια. Συμπερασματικά λοιπόν, ο ευρύτερος καρδιολογικός έλεγχος ασυμπτωματικών ατόμων με διαβήτη με φυσιολογικό ΗΚΓ ηρεμίας δεν έχει δειχθεί

ότι οδηγεί στη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων με κλινικό όφελος μεγαλύτερο από εκείνο που προσφέρει η επιβαλλόμενη αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου. Τούτο στηρίζεται στο ότι ακόμη και με την ανεύρεση βλαβών που οδηγούν σε επεμβατική θεραπευτική παρέμβαση, δεν φαίνεται να αποκομίζουν οι ασυμπτωματικοί ασθενείς πρόσθετα οφέλη σε σχέση με εκείνα που θα είχαν χωρίς παρέμβαση, αλλά με επιθετική αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου. Κατά συνέπεια, δεν συνιστάται η διενέργεια προληπτικών καρδιολογικών εξετάσεων (π.χ. προληπτικών τεστ κοπώσεως, μέτρηση σκορ ασβεστίου των στεφανιαίων αρτηριών, ή ακόμα και αξονικών στεφανιογραφιών) σε ασυμπτωματικούς ασθενείς, που δυστυχώς γίνονται μερικές φορές άσκοπα για την προσυμπτωματική διάγνωση της στεφανιαίας νόσου. Πρόληψη και αντιμετώπιση Δεδομένου ότι οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη ΣΝ στον διαβήτη είναι οι ίδιοι με τους μη-διαβητικούς ασθενείς (ηλικία, κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία, καθιστική ζωή, οικογενειακό ιστορικό πρώιμης ΣΝ, υπερπηκτικότητα,

κλπ), μαζί με τη συμβολή επιπροσθέτως της υπεργλυκαιμίας, η πρόληψη ανάπτυξης της στεφανιαίας νόσου στηρίζεται στην αντιμετώπιση / ρύθμιση όλων των παραγόντων αυτών. Ειδικά για την υπεργλυκαιμία, η επίδρασή της στην εμφάνιση και εξέλιξη της διαβητικής μακροαγγειοπάθειας έχει καταδειχθεί επιδημιολογικά, αλλά σε μελέτες παρέμβασης, η μείωση της HbA1c δεν συνοδευόταν από ανάλογη μείωση της συχνότητας των μακροαγγειοπαθητικών εκδηλώσεων. Μόνο στη μελέτη UΚPDS η πολύ πρώιμη ρύθμιση του σακχάρου σε νεοδιαγνωσμένους διαβητικούς μείωσε τις μακροαγγειακές επιπλοκές και τη θνησιμότητα, αλλά σε βάθος εικοσιπενταετίας. Συμπερασματικά λοιπόν, η στρατηγική αντιμετώπισης της στεφανιαίας νόσου στον σακχαρώδη διαβήτη είναι πολυεπίπεδη και πολυπαραγοντική. Δεν εξαντλείται μόνο στην άριστη γλυκαιμική ρύθμιση, αλλά περιλαμβάνει οδηγίες, συμβουλές και εκπαίδευση του διαβητικού ασθενούς, όπως επίσης και ορθά επιλεγμένη φαρμακευτική – και όχι μόνο - αντιμετώπιση των διαφόρων παραγόντων κινδύνου και των πιθανών επιπλοκών που προκαλούνται από τη στεφανιαία νόσο. Σ

βιβλιογραφία � Lawrence H. Young; Frans J. Th. Wackers; Deborah A. Chyun; et al. Cardiac Outcomes After Screening for Asymptomatic Coronary Artery Disease in Patients With Type 2 Diabetes. The DIAD Study: A Randomized Controlled Trial. JAMA. 2009;301:1547-1555 � American Diabetes Association, Cardiovascular disease and risk management. Diabetes Care 2015;38 (Suppl 1): S49-S57 � Marwick TH, Hordern MD, Miller T, Chyun DA, Bertoni AG, Blumenthal RS, Philippides G, Rocchini A. Exercise training for type 2 diabetes mellitus: impact on cardiovascular risk: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation 2009;119:32443262

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Αυτοανοσία και σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (ΣΔ1) είναι μια ενδοκρινική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση καταστροφή των β-κύτταρων του παγκρέατος τα οποία παράγουν ινσουλίνη, με επακόλουθο τη μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης, την υπεργλυκαιμία και τη μεταβολική απορρύθμιση.

24 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΤΩΝ Σοφία Γραμματικού, Ανδρομάχη Βρυωνίδου – Μπομποτά, Τμήμα Ενδοκρινολογίας & Μεταβολισμού, Διαβητολογικό Κέντρο Νοσοκομείο Κοργιαλένειο – Μπενάκειο, ΕΕΣ

ν και η εμφάνιση του ΣΔ1 κάποτε θεωρούνταν ότι περιορίζεται σε παιδιά και εφήβους, τώρα γνωρίζουμε ότι μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με το υψηλότερο όμως ποσοστό εμφάνισης πριν από την ηλικία των 30 ετών. Μέχρι σήμερα, έχουν εντοπιστεί περίπου 50 γονίδια ευαισθησίας (προδιαθεσικά) για το ΣΔ1. Τα γονίδια αυτά φέρουν επίσης ένα δυνητικό κίνδυνο και για άλλα αυτοάνοσα νοσήματα που εμφανίζονται ταυτόχρονα, είτε μέσα σε ένα στενό χρονικό διάστημα μετά την εμφάνιση του ΣΔ1. Έτσι μπορεί μερικώς να εξηγηθεί, γιατί στο ένα τρίτο του συνό-

λου των ασθενών με ΣΔ1 συνυπάρχουν και άλλα ενδοκρινικά νοσήματα. Αυτές οι σχετιζόμενες αυτοάνοσες διαταραχές είναι είτε οργανοειδικά νοσήματα που αφορούν ένα όργανο (π.χ. επινεφρίδια - νόσος Addison, θυρεοειδής-αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα) και μπορούν να οδηγήσουν σε πολυαδενικό αυτοάνοσο σύνδρομο (APS), ή μη οργανοειδικά αυτοάνοσα νοσήματα σχετιζόμενα με ιστούς ή κύτταρα (π.χ. αρθρικός υμένας -ρευματοειδής αρθρίτιδα, εντερικό επιθήλιο - κοιλιοκάκη). Η διακύμανση στις ανωτέρω συννοσηρότητες μπορεί να κατέχει το κλειδί για την κατανόηση της παθογένειας των αυτοάνοσων νοσημάτων, αλλά μπορεί

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

και να περιπλέκει ταυτόχρονα τη διάγνωση και τη θεραπεία του ΣΔ1 και ως εκ τούτου αυτές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιατρική κοινότητα. Περίπου το 5% - 10% του συνόλου των νεοδιαγνωσθέντων ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη (περίπου 400 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο) έχει ΣΔ1. Ο αριθμός μπορεί να είναι ακόμη υψηλότερος, αφού 5% - 15% του συνόλου των ενηλίκων με διαβήτη τύπου 2 έχει θετικά αυτοαντισώματα έναντι των παγκρεατικών νησιδίων. Η προσαρμοσμένη στην ηλικία συχνότητα κυμαίνεται από 0.1/100000/ έτος (στην Κίνα) σε 40,9/1000000/έτος (στην Φινλανδία), με υψηλότερα ποσοστά κρουσμάτων στη Βόρεια Αμερική και τους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς. Μεγάλες μελέτες επιβεβαίωσαν τη συνεχιζόμενη άνοδο της επίπτωσης του ΣΔ1 στην Ευρώπη από το 1989 μέχρι το 2008 κατά περίπου 3% - 4% ετησίως, η οποία είναι υψηλότερη από τη μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 2,8%. Υπάρχει μια μικρή διαφορά στο φύλο, με τους άρρενες να έχουν την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης μεταξύ 10 - 14 ετών, ενώ οι γυναίκες μεταξύ των 5 - 9 ετών. Η εκδήλωση του ΣΔ1 συμβαίνει κυρίως μεταξύ των ηλικιών 8 έως 14 χρόνων και σχετίζεται άμεσα με την

26 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

έναρξη της εφηβείας. Τα κλινικά συμπτώματα που προκαλούνται από τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης λόγω του ΣΔ1 αναπτύσσονται ταχέως και ποικίλλουν, από χρόνια κόπωση, απώλεια βάρους, πολυδιψία και πολυουρία έως τα συμπτώματα της διαβητικής κετοξέωσης (ναυτία, οξεία κοιλία ή ακόμη και κώμα). Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην τυπική εικόνα και τα κλινικά σημεία αλλά και τη μέτρηση των αυτοαντισώματων που στρέφονται κατά των κύτταρων των νησιδίων του παγκρέατος (ICA) (πίνακας), της ινσουλίνης (IAA), της γλουταμινικής αποκαρβοξυλάσης (GADA), της τυροσινικής φωσφατάσης (IA2A) και του μεταφορέα 8 ψευδαργύρου (ZnT8A), τα οποία είναι θετικά στο 95% των περιπτώσεων. Τα ανωτέρω αυτοαντισώματα μπορεί να εμφανιστούν μήνες ή χρόνια πριν από την κλινική εκδήλωση της νόσου και έχουν διαφορετική ευαισθησία, ειδικότητα και προγνωστική σημασία. Τα πρώτα αντισώματα που εμφανίζονται σε νεαρά παιδιά είναι τα ΙΑΑ, με αιχμή κάτω από την ηλικία των πέντε ετών, και ένας έγκυρος τίτλος μπορεί να μετρηθεί μόνο πριν την έναρξη της θεραπείας με ινσουλίνη. Επιπρόσθετα, οι τίτλοι των ICA, ZnT8A και ΙΑΑ αντισωμάτων έχει αναφερθεί

οτι μειώνονται μετά την έναρξη του ΣΔ1, ενώ οι τίτλοι των GAD αντισωμάτων επιμένουν για χρόνια στους διαβητικούς ασθενείς ανεξάρτητα από τη φλεγμονώδη καταστροφή των β-κυττάρων. Ως εκ τούτου, η μέτρηση των GAD αντισωμάτων προτιμάται σε ενήλικες με καθυστερημένη εμφάνιση ΣΔ. Τα ZnT8A αντισώματα μπορεί να βρεθούν θετικά στο 25% των ασθενών με ΣΔ1 και αρνητικούς τίτλους για ICAs, GADAs, IA2As και ΙΑΑ, και στο 33% περίπου των ασθενών με αυτοάνοσες διαταραχές που συνδέονται με το ΣΔ1. Λαμβάνοντας υπόψη την επικράτηση των οργανοειδικών αυτοαντισωμάτων και το ρόλο τους στη διάγνωση του ΣΔ1, η ύπαρξη αυτοάνοσου συστατικού στην εκδήλωση της νόσου φαίνεται αδιαμφισβήτητη. Συσχέτιση του ΣΔ1 με άλλες ενδοκρινοπάθειες Σε ασθενείς με ΣΔ1 έχουν περιγραφεί πρόσθετα ή σχετιζόμενα αυτοάνοσα νοσήματα τα οποία μπορεί να αφορούν την οργανοειδική αλλά και τη συστηματική αυτοανοσία. Τα ακόλουθα αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί να συνυπάρχουν με ΣΔ1 και απαριθμούνται κατά σειρά συχνότητας (πίνακας):

αυτοάνοσα νοσήματα του θυρεοειδούς (AITD, 15% - 30%), αυτοάνοση γαστρίτιδα τύπου Α (15%), κακοήθης αναιμία (10%), κοιλιοκάκη (4% - 9%), λεύκη (1% - 7%), ρευματοειδής αρθρίτιδα (1,2%), συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (1,15%), αυτοάνοση επινεφριδιακή ανεπάρκεια, ή νόσος του Addison, (0,5%) και σκλήρυνση κατά πλάκας (0,2%). Εκτός από ένα κοινό περιβάλλον, πολλοί επικαλυπτόμενοι παράγοντες κινδύνου για το ΣΔ1 και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν ταυτοποιηθεί. Και ενώ ο ρόλος των αντιγόνων HLA τάξης I τα οποία αναγνωρίζουν τα D8-T λεμφοκύτταρα είναι γνωστός σε ότι αφορά το ΣΔ1 και την κοιλιοκάκη, πρόσφατες μελέτες έδειξαν επίσης μια κοινή ευαισθησία για τις ασθένειες αυτές με τα αντιγόνα HLA τάξης II. Το HLA-DQ2 μπορεί να βρεθεί στο 90% των ασθενών με κοιλιοκάκη και στο 55% των ασθενών με ΣΔ1, ενώ το HLA-DQ8 είναι παρόν σε περίπου 10% και 70%, των ασθενών, αντίστοιχα. Σε ασθενείς με ετεροζυγωτία HLADQ2DQ8, ένα τρανς-διμερές (DQ2α/8β) δεσμεύει ένα πεπτίδιο γλιαδίνης και ειδικά για το ΣΔ1 αντιγόνα, γεγονός που εμπλέκει τόσο τη γλουτένη όσο και το εντερικό μικροβίωμα σαν πρόσθετους παράγοντες ή παράγοντες που πυροδο-

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Συγνότητα άλλων αυτοάνοσων διαταραχών σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 (ΣΔ1) και στο γενικό πληθυσμό* Ασθενείς με ΣΔ1

Γενικός πληθυσμός

Συνοδό νόσημα

Ειδικό Αντίσωμας

Παρουσία αντισωμάτων (%)

Εκδήλωση της νόσου (%)

Παρουσία αντισωμάτων (%

Εκδήλωση της νόσου (%)

ΣΔ1

ICA

85-90

100

1-3

0,1-1

Αυτοάνοση θυρεοειδίτις

TPO

15-30

10-20

2-10

0,5-9

Νόσος Graves

TSHR

1-18

3-6

1-2

0,1-2

Νόσος Addison

21-OH

0,7-2

0,5-0,8

0,6

0,01-0,14

Αυτοάνοση υποφυσίτις

3,6

0,4-0,9

0,5

0,24-0,80

Αυτοάνοση γαστρίτις

APCA

13-25

5-10

2,5-12

TGL

8-12

1-9

0,5-1

0,5

Επεξηγήσεις: ICA= έναντι νησιδίου παγκρέατος, TPO= έναντι θυρεοειδικής υπεροξειδάσης, TSHR= έναντι του υποδοχέα της θυροειδοτρόπου ορμόνης, 21-0Η= έναντι της 21-υδροξυλάσης, ΡΑ= έναντι της υποφύσεως, APCA= έναντι των τοιχωματικών κυττάρων του στομάχου, TGL= έναντι της ιστικής τρανσγλουταμινάσης. * Από την βιβλιογραφική παραπομπή (1).

τούν τα αυτοάνοσα νοσήματα. Το APS χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό δύο αυτοάνοσων ενδοκρινοπάθειων τουλάχιστον και μπορεί να ταξινομηθεί σε μια νεανική μορφή (τύπος APS I) και μια ενήλικη μορφή, η οποία στη συνέχεια υποδιαιρείται ανάλογα με το συγκεκριμένο τύπο των αυτοάνοσων αδενικών νόσων (τύποι APS II-IV). Μεταξύ των τεσσάρων τύπων APS, ο τύπος I στα παιδιά χαρακτηρίζεται από την παρουσία βλεννοδερματικής καντιντίασης που συνοδεύεται από νόσο Addison, ή / και αυτοάνοσο υποπαραθυρεοειδισμό, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί ΣΔ1, νόσος Graves, υπογοναδισμός, λεύκη ή κακοήθης αναιμία. Στο APS τύπου II υπάρχει απαραίτητα νόσος του Addison και μπορεί να συνοδεύεται από αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, ΣΔ1, υπογοναδισμό, λεύκη, μυασθένεια Gravis και αλωπεκία. Στο APS τύπου III υπάρχει ΣΔ1 και αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα, αλλά απουσία της νόσου Addison και τέλος στο ΑPS τύπου IV ο ΣΔ1 συνδέεται με ψωρίαση και κοιλιοκάκη. Συμπερασματικά, ο εκτεταμένος αιματολογικός έλεγχος για άλλα αυτοάνοσα νοσήματα είναι πλήρως δικαιολογημέ-

νος σε άτομα που εμφανίζουν ΣΔ1. Επομένως, σε όλα τα παιδιά και έφηβους με ΣΔ1 πρέπει να γίνεται διερεύνηση για θυρεοειδική, γαστρική και εντερική αυτοανοσία, κατά τη διάγνωση του διαβήτη. Έπειτα σε όλους τους ασθενείς με ΣΔ1 πρέπει να γίνεται ανά έτος προσδιορισμός των θυρεοειδικών αντισωμάτων και ανά τρία έτη περίπου μέτρηση των αντιτοιχωματικών αντισώματων (APCA). Τα παιδιά πρέπει να ελέγχονται για κοιλιοκάκη με τα ειδικά αντισώματα (ιστικής τρανσγλουταμινάσης) ετησίως ως την ηλικία των 10 και μετά ανά διετία. Έλεγχος για επινεφριδιακή αυτοανοσία πρέπει να γίνεται μετά την ηλικία των 18 σε ασθενείς με ΣΔ1, και ειδικά σε αυτούς με θετικό οικογενειακό ιστορικό για νόσο Addison. Σε ασθενείς με αρνητικά αντισώματα, αλλά με σημεία και συμπτώματα ενδεικτικά για κοιλιοκάκη, γαστρίτιδα, νόσο Addison, ή άλλη σπάνια αυτοάνοση νόσο, πρέπει να διερευνάται η παρουσία σχετικών αντισωμάτων, ειδικά εάν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό, επειδή η σχετιζόμενη αυτοανοσία μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποΣ τε στιγμή κατά τη διάρκεια του διαβήτη.

βιβλιογραφία 1. Hansen MP, Matheis N, Kahaly GJ. World J Diabetes 2015; 6: 67 - 79. 2. Tsirogianni A, Pipi E, Soufleros K.Autoimmunity Reviews 2009; 8:687 – 691. 3. Kakleas K, Soldatou A, Karachaliou F, Karavanaki K. Autoimmunity Reviews 2015; 15:781 – 797. 4. Kawasaki E. ClinPediatrEndocrinol 2014; 23: 99 – 105. 5. Joffe BI, Distiller LA. World J Diabetes 2014; 5: 901 - 904.

28 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

CMY

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Ρύθμιση του Διαβήτη

Του Αντώνη Πολυμέρη, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»

Επίδραση της βαριατρικής χειρουργικής στο σακχαρώδη διαβήτη

παχυσαρκία συνοδεύεται από μια πλειάδα συννοσηροτήτων, ανάμεσα στις οποίες ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) κατέχει πρωτεύουσα θέση. Μάλιστα η συσχέτιση αυτών τω δύο είναι τόσο στενή ώστε πολλοί αναφέρουν την συνύπαρξή τους με τον κοινό όρο "diabesity" από τη σύνθεση των λέξεων diabetes και obesity.

30 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Όταν αναφερόμαστε στον ΣΔ2 η σκέψη μας οδεύει στο ήπαρ, στον μυικό και λιπώδη ιστό και βέβαια στο β κύτταρο και καθόλου δεν στοχεύουμε στο γαστρεντερικό σύστημα, το οποίο αποτελεί το όργανο που δίνει στον εγκέφαλο τις πρώτες πληροφορίες για το φορτίο τροφής και παράλληλα με την έκκριση διαφόρων ορμονών, αλλά και με νευρωνικά σήματα, ασκεί ουσιαστικό ρόλο στον έλεγχο του μεταβολισμού τόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα όσο και περιφερικά. Είναι λοιπόν πολύ λογικό να σκεφθεί κάποιος

ότι επεμβαίνοντας χειρουργικά στο γαστρεντερικό σύστημα θα μπορούσε να επηρεάσει τη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη. Πράγματι, η βαριατρική χειρουργική μέσω της μείωσης του σωματικού βάρους, αλλά και της τροποποίησης της έκκρισης διάφορων γαστρεντερικών ορμονών, επιτυγχάνει σημαντική βελτίωση μέχρι και ίαση του ΣΔ2 αλλά και άλλων συννοσηροτήτων, όπως της υπερλιπιδαιμίας και της υπέρτασης, και τελικά σημαντική μείωση της θνησιμότητας. Τύποι βαριατρικής χειρουργικής Οι βαριατρικές επεμβάσεις, που ίσως ορθότερα θα πρέπει να αναφέρονται με τον όρο «μεταβολικές», δεδομένων των ευεργετικών αποτελεσμάτων τους σε διάφορες μεταβολικές διαταραχές, διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: περιοριστικού τύπου, δυσαπορροφητικές και μικτές. Στις περιοριστικού τύπου επεμβάσεις μειώνεται το μέγεθος του στομάχου με αποτέλεσμα γρήγορο κορεσμό και μειωμένη πρόσληψη θερμίδων. Οι συνηθέστερες περιοριστικού τύπου επεμβάσεις είναι η κάθετη γαστροπλαστική, το γαστρικό μανίκι και η τοποθέτηση ρυθμιζόμενου γαστρικού δακτυλίου. Στις δυσαπορροφητικές επεμβάσεις μειώνεται το μήκος του λεπτού εντέρου με αποτέλεσμα μειωμένη απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών της τροφής. Οι μικτές τεχνικές όπως η Roux en Y και η χολοπαγκρεατική παράκαμψη είναι οι πιο δραστικές. Βαριατρική χειρουργική και ΣΔ2 Είναι γνωστό ότι η φαρμακευτική θεραπεία συνήθως δεν επιτυγχάνει τους στόχους, όσον αφορά στην καλή ρύθμιση του ΣΔ2. Αυτό είναι περισσότερο συχνό στους παχύσαρκους διαβητικούς, οι οποίοι άλλωστε αποτελούν και την πλειοψηφία των διαβητικών ασθενών. Άλλωστε πολλά αντιδιαβητικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης, προκαλούν περαιτέρω αύξηση του ήδη αυξημένου σωματικού βάρους περιπλέκοντας έτσι την κατάσταση. Σε μια μελέτη του 2008, από τους Dixon JB και συνεργάτες στο JAMA, η τοποθέτηση ρυθμιζόμενου γαστρικού δακτυλίου σε παχύσαρκους διαβητικούς είχε σαν αποτέλεσμα πλήρη ύφεση του ΣΔ2 σε ποσοστό 73% για τουλάχιστον 2 χρόνια. Μια μετα-ανάλυση 136 μελετών με πάνω από 22.000 παχύσαρκους διαβητικούς έδειξε ότι ο διαβήτης εξαφανίσθηκε στο 76,8% των ασθενών μετά από κάποιου τύπου βαριατρική επέμβαση. Μάλιστα σαν πιό δραστικές

αναδείχθηκαν η Roux en Y γαστρική παράκαμψη και η χολοπαγκρεατική παράκαμψη. Μια άλλη μεγάλη μετα-ανάλυση 621 μελετών και 135.246 χειρουργημένων παχύσαρκων διαβητικών ασθενών έδειξε πλήρη ύφεση του διαβήτη στο 78,1%. Παράλληλα, φαίνεται ότι μετεγχειρητικά μειώνεται η θνησιμότητα των διαβητικών ασθενών και η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων τα οποία είναι πολύ συχνά στους διαβητικούς με κακή ρύθμιση του σακχάρου τους. Στην καλή μετεγχειρητική ρύθμιση του ΣΔ2 συμμετέχει βέβαια η μείωση του σωματικού βάρους που είναι αποτέλεσμα της μεί-

ωσης της καταναλισκόμενης τροφής και της δυσαπορόφησης, αλλά και άλλοι μηχανισμοί όπως η τροποποίηση της έκκρισης διαφόρων λιποκυτοκινών και οι αλλαγές της μικροχλωρίδας του εντέρου. Έξ΄ άλλου, η παρατηρούμενη άμεση μετεγχειρητική βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και η αποκατάσταση της ευγλυκαιμίας προτού επιτευχθεί οποιαδήποτε απώλεια βάρους δείχνει τη συμμετοχή και άλλων μηχανισμών,

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

όπως η αύξηση του GLP1 και η μεταβολή των νευρωνικών σημάτων τα οποία σχετίζονται με το αίσθημα της όρεξης και του κορεσμού, που το έντερο στέλνει κεντρικά στον εγκέφαλο. Πρόσφατες οδηγίες από τον IDF (International Diabetes Federation) για τη θεραπεία του ΣΔ2 αναφέρουν ότι η βαριατρική χειρουργική θεωρείται κατάλληλη θεραπεία για παχύσαρκους διαβητικούς, με δείκτη μάζας σώματος (BMA) BMI - ≥35 kg/m2 που δεν επιτυγχάνουν με συντηρητική αγωγή τους θεραπευτικούς στόχους. Ακόμα και λιγότερο παχύσαρκοι διαβητικοί (BMI 30 - 35 kg/m2) κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν επίσης να ευεργετηθούν αφού υποβληθούν σε βαριατρική επέμβαση. Πέραν της βελτίωσης του ΣΔ2 και άλλες συννοσηρότητες της παχυσαρκίας βελτιώνονται μετά από βαριατρική επέμβαση, όπως η υπερλιπιδαιμία και η αρτηριακή υπέρταση, με μηχανισμούς που δεν είναι απόλυτα σαφείς. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι πολλοί ασθενείς μετεγχειρητικά πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης με ιχνοστοιχεία και βιταμίνες, λόγω της ανεπάρκειάς τους στο πλαίσιο της δυσαπορόφησης. Απαιτείται ακόμα πρόγραμμα σωστής διατροφής συνδυασμένο με σωματική άσκηση για τη διατήρηση ενός καλού αποτελέσμα-

τος, δεδομένου ότι, όπως φαίνεται από διάφορες μελέτες, πολλοί παχύσαρκοι διαβητικοί με την πάροδο του χρόνου ξανακερδίζουν το απωλεσθέν μετεγχειρητικά σωματικό βάρος χάνοντας έτσι τα μέχρι τότε κεκτηθέντα πλεονεκτήματα. Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό παχυσάρκων διαβητικών παραμένει ελεύθερο νόσου, δηλαδή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη. Εν κατακλείδι, η σωστή επιλογή των υποψηφίων για βαριατρική επέμβαση διαβητικών ασθενών και η ένταξή τους μετεγχειρητικά σε ένα εντατικοποιημένο πρόγραμμα παρακολούθησης, ισορροπημένης διατροφής και άσκησης μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα του σακχαρώδη διαβήτη και σε όλα τα συμπαρομαρτούντα. Σ

βιβλιογραφία 1. P olymeris A. The pluses and minuses of bariatric surgery for morbid obesity: An endocrinological perspective. Hormones 2012, 11(3):233-240 2. R ubino F, Schauer PR, Kaplan LM, Cummings DE. Metabolic surgery to treat type 2 diabetes: Clinical outcomes and mechanisms of action. Ann Rev Med 2010; 61:393-411

32 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

3. Buchwald H, Estok R, Fahrbach K, Banel D, Jensen MD, Pories WJ, Bantle JP, Sledge I. Weight and Type 2 Diabetes after Bariatric Surgery: Systematic Review and Meta-analysis. Am J Med 2009; 122: 248-256 4. S chernthaner G1,Morton JM. Bariatric surgery in patients with morbid obesity and type 2 diabetes.Diabetes Care. 2008 Feb;31 Suppl 2:S297-302

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Επιστημονικές και Κοινωνικές Δράσεις

Του Δημήτριου Μηνά, Πρόεδρος Πανθεσσαλικού Συλλόγου Ατόμων με Διαβήτη

63ο Παγκόσμιο Συνέδριο της IDF στο Βανκούβερ του Καναδά

συμμετοχή στο 63ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη, (IDF), στο Βανκούβερ του Καναδά, στο διάστημα από 28 Νοεμβρίου έως 4 Δεκεμβρίου 2015, μπορεί χωρίς δισταγμό να χαρακτηριστεί μοναδική εμπειρία και πηγή γνώσης, τόσο για τη δράση της IDF, όσο και για τις επιστημονικές εξελίξεις στο πρόβλημα της αντιμετώπισης, είτε προληπτικά, είτε θερα-

πευτικά, του σακχαρώδους διαβήτη. Θεωρώ προνόμιο τη συμμετοχή μου στο συνέδριο αυτό, εκπροσωπώντας την ΕΛΟΔΙ. Το συνέδριο είχε διάρκεια πέντε, (5) ημερών, από τις οποίες οι δύο ημέρες ήταν αφιερωμένες στην παράθεση της δραστηριότητας της παγκόσμιας οργάνωσης, στη λήψη αποφάσεων διοικητικού χαρακτήρα, και στην εκλογή των οργάνων της διεθνούς ομοσπονδίας παγκόσμια και

34 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

περιφερειακά. Ιδιαίτερα ευχάριστη εξέλιξη για την Ελλάδα ήταν η εκλογή του καθηγητή Κωνσταντίνου Μακριλάκη στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. Οι επόμενες τρεις ημέρες ήταν αφιερωμένες σε θέματα επιστημονικού περιεχομένου, με ιδιαίτερη αναφορά στις τελευταίες εξελίξεις στην έρευνα και τα αποτελέσματά της στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους

διαβήτη. Η τεράστια σημασία του συνεδρίου φαίνεται και από την αθρόα παγκόσμια συμμετοχή. Οι χώρες που συμμετείχαν έφθασαν στον αριθμό των 177 γεμίζοντας με τους αντιπροσώπους τους κυριολεκτικά τους χώρους του συνεδριακού κέντρου της πόλης του Βανκούβερ, ενός ιδιαίτερα εκτεταμένου κτιριακού συγκροτήματος, στο τουριστικό λιμάνι της πόλης, με εγκαταστάσεις και διευκολύνσεις τεχνολογίας αιχμής. Θα ήταν κοινός τόπος να γίνει αναφορά στην άρτια οργάνωση του συνεδρίου και στις διευκολύνσεις προς του συνέδρους. Στην καλή ατμόσφαιρα βοήθησε ιδιαίτερα και ο ήπιος καιρός, κάτι αρκετά σπάνιο για την εποχή και για την πόλη του βόρειου Καναδά. Συμπερασματικά, τονίστηκε η δράση της IDF στην παροχή βοήθειας στους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη ανά τον πλανήτη, βελτιώνοντας την πρόσβαση στην φροντίδα και δημιουργώντας δυναμικές συνεργασίες μεταξύ των ατόμων με διαβήτη, των λειτουργών της υγείας και όλων όσοι εμπλέκονται στον τομέα αυτόν. Κορυφαία επιδίωξη στο όραμα αυτό είναι η κοινή πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα, η νεολαία, η δημιουργία συνεργασιών, η υποστήριξη, η επικοινωνία. Η προσπάθεια που καταβάλλεται είναι αυτή η προσήλωση στην υλοποίηση αυτού του οράματος να μεταδοθεί σε όλα τα μέλη, νομικά και φυσικά πρόσωπα, ώστε να αναπτυχθούν περαιτέρω οι δράσεις. Η ομοσπονδία συνέχισε την προσπάθειά της για τη δημιουργία στρατηγικών συνεργασιών για την επίτευξη των πολλαπλών στόχων της, με δεδομένο ότι η επιδημία του διαβήτη είναι σοβαρό πρόβλημα, τόσο για τα άτομα, όσο

και για το κοινωνικό σύνολο. Έτσι, πέτυχε την εμπλοκή των ηγετών των χωρών G20 και την παρουσία της σε σημαντικά γεγονότα, όπως η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και η Συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ώστε να αναπτυχθούν δίκτυα για την αντιμετώπιση σοβαρών επιπλοκών του διαβήτη, όπως η αμφιβληστρο-

ειδοπάθεια. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η IDF να έχει καθιερωθεί ως ο παγκόσμιος υποστηρικτής των ατόμων με διαβήτη. Σημαντικό ενδιαφέρον επιδείχθηκε στη νεολαία, μέσα από το Πρόγραμμα Ανάπτυξης Ηγεσίας Νέων της IDF, (YLD). Ήδη 70 νέοι με διαβήτη από όλο τον κόσμο εκπαιδεύτηκαν στην ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων, από το προηγούμενο συνέδριο στο Ντουμπάϊ, και αυτό συνεχίστηκε στο Βανκούβερ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας σημαντικός αριθμός προγραμμάτων στις τοπικές οργανώσεις που είναι μέλη της IDF, χάρη στη σκληρή δουλειά και την προσήλωση των νέων ηγετικών στελεχών. Η ανάπτυξη της παγκόσμιας οργάνωσης έγινε φανερή από το ενδιαφέρον για την

ένταξη σ’ αυτήν πολλών χωρών και οργανώσεων. Έτσι, στο συνέδριο του Βανκούβερ έγιναν δεκτές ως τακτικά μέλη οργανώσεις από τις χώρες Ζουαζιλάνδη, Κροατία, Γεωργία, Λιβύη, Παλαιστίνη, Σαουδική Αραβία, Χιλή, Ισημερινό και Ονδούρα. Η λυπηρή διαπίστωση για τη χώρα μας είναι ότι οι αντίστοιχες οργανώσεις δεν ασχολούνται στο παραμικρό με τα προγράμματα παγκοσμίου επιπέδου της IDF, εξαντλώντας τη δραστηριότητά τους στους διαδρόμους των υπουργείων και τα γραφεία των παραγόντων. Θα συνιστούσα περισσότερη μελέτη των προγραμμάτων αυτών και μεγαλύτερη ανάπτυξη των δεσμών με την IDF. Το επόμενο συνέδριο θα γίνει το Δεκέμβριο του 2017 στο Αμπού Ντάμπι. Σ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Μία σπουδαία πρωτοβουλία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 Της Μαρίας Χατζηδάκη

πό την αιγίδα της ΕΔΕ και της ΕΛΟΔΙ και με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων η πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης της Sanofi έχει ως στόχο την ενημέρωση δασκάλων, γονέων και μαθητών για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και τη διαχείρισή του. Στο πλαίσιο της εκστρατείας το βιβλίο «Ο Παντεσπάνιους κι εγώ - Το ημερολόγιο ενός παιδιού με σακχαρώδη διαβήτη», η θεατρική του διασκευή και το ενημερωτικό υλικό για τους εκπαιδευτικούς αποστέλλεται σε όλα τα δημοτικά σχολεία Ελλάδας. Ο κ. Αριστείδης Ράπτης, Πρόεδρος ΔΣ της Ελληνικής Ομοσπονδίας για τον Διαβήτη (ΕΛΟΔΙ), αναφέρθηκε στη σπουδαία αυτή κίνηση η οποία θα

βοηθήσει ουσιαστικά τα παιδιά με διαβήτη. Και συμπλήρωσε: «Η ενημέρωση της σχολικής κοινότητας μέσω του βιβλίου «Ο Παντεσπάνιους κι εγώ: Το ημερολόγιο ενός παιδιού με σακχαρώδη διαβήτη» ελπίζουμε να βελτιώσει την αποδοχή και υποστήριξη των παιδιών που ζουν με διαβήτη και να τα βοηθήσει να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους». Ο Παντεσπάνιους κι εγώ – Το ημερολόγιο ενός παιδιού με σακχαρώδη διαβήτη Για τις ανάγκες της εκστρατείας ο γνωστός συγγραφέας Φίλιππος Μανδηλαράς συνέγραψε το βιβλίο με τίτλο: «Ο Παντεσπάνιους κι εγώ – Το ημερολό-

γιο ενός παιδιού με σακχαρώδη διαβήτη» σε εικονογράφηση της Ναταλίας Καπατσούλια. Ο Παύλος, ο 11χρονος ήρωας του βιβλίου, αιφνιδιάζεται όταν μαθαίνει ότι έχει παιδικό διαβήτη. Η πρόκληση είναι μεγάλη και αλλάζει τη συμπεριφορά του στο σπίτι και στο σχολείο. Θα καταφέρει ο Παύλος να καταλάβει ότι «δεν είναι δύσκολο να ζεις με τον διαβήτη, αλλά το δύσκολο είναι να ζεις για τον διαβήτη»; Επίσης δημιουργήθηκε για τον ίδιο σκοπό, ειδικός οδηγός, για την επιστημονική ενημέρωση των εκπαιδευτικών στα σχολεία.

Για πληροφορίες επισκεφτείτε τον ιστότοπο kalikardia.gr.

Αρχαιρεσίες στην Ελληνική Ομοσπονδία για τον Διαβήτη Την Κυριακή 6 Μαρτίου 2016, πραγματοποιήθαν η Ετήσια Γενική Συνέλευση και οι αρχαιρεσίες της Ελληνικής Ομοσπονδίας για τον Διαβήτη. Οι νεοεκλεγέντες σύμβουλοι είναι: Πετκίδης Αθανάσιος, Ράπτης Αριστείδης, Ιωαννίδης Κωνσταντίνος, Συκιώτης Δημήτριος, Τεντολούρης Νικόλαος, Βλαστάρης Σοφοκλής, Καλλιπολίτου Αγγελική, Αθανασίου Σπύρος, Βερίγος Νικόλαος. Η συγκρότηση σε σώμα

36 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

του νέου Διοικητικού Συμβουλίου θα γίνει μέσα στο προσεχές δεκαπενθήμερο. Μετά το τέλος των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης πραγματοποιήθηκε η κοπή της πίτας της Ομοσπονδίας. Ο πλειοψηφήσας σύμβουλος κ. Αθανάσιος Πετκίδης εξέφρασε την ικανοποίησή του για την συμμετοχή των αντιπροσώπων πανελλαδικά και ευχήθηκε καλή επιτυχία στους εκλεγέντες για το δύσκολο έργο που αναλαμβάνουν.

Πολύσπορο Αρτοσκεύασμα Χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη* Για τον έλεγχο του γλυκαιμικού φορτίου να ζητάτε τη συμβουλή γιατρού

Πιστοποίηση Πανεπιστημίου Oxford Brookes, School of Life Sciences, Nutrition and Food Science Group, UK

✔ Υπέροχη Γεύση ✔ Πηγή Εδώδιμων Ινών

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Του Νικόλαου Τεντολούρη, Αναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. και Διαβητολογικό Κέντρο Λαϊκό

Το κόστος του διαβητικού ποδιού

σακχαρώδης διαβήτης είναι η συχνότερη χρόνια μεταβολική νόσος που προσβάλλει το 8% περίπου του ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες. Η νόσος είναι χαρακτηρισμένη ως «ύπουλη» καθώς, ενώ τα πρώτα χρόνια ενδέχεται να μην προκαλεί συμπτώματα, μπορεί με την πάροδο των ετών να προκαλέσει επιπλοκές, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η νεφρική νόσος, οι βλάβες του αμφιβληστροειδούς, καθώς και τα προβλήματα του διαβητικού ποδιού. Σε ό,τι αφορά το διαβητικό πόδι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (I.D.F.), το 70% των ακρωτηριασμών που διενερ-

38 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

γούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο αφορά άτομα με διαβήτη, οι οποίοι διατρέχουν 15 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ακρωτηριασμού σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς διαβήτη. Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα ένα ποσοστό της τάξης του 30% έχει παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ελκών. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, υπολογίζεται ότι το 4% - 5% των διαβητικών ασθενών εμφανίζει έλκη στα πόδια. Αν τα έλκη δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τότε ο κίνδυνος ακρωτηριασμού είναι μεγάλος. Οποιοσδήποτε πόνος στα κάτω άκρα, οποιαδήποτε σχισμή, ιδίως στα πέλματα, πρέπει να αναφέ-

ρεται άμεσα στο θεράποντα ιατρό. Πόδια που ελέγχονται καθημερινά δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες για πλήρη θεραπεία. Η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας είναι πρωταρχικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των διαβητικών ελκών. Εκτός από το κοινωνικό κόστος (περιορισμός της δραστηριότητας, αποχή από την εργασία, ανάγκη βοήθειας από το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον) στα προβλήματα του ποδιού προστίθεται και υπέρογκο οικονομικό κόστος. Σύμφωνα με τους ειδικούς στα οικονομικά της υγείας, το κόστος αυτό μπορεί να γίνει δυσβάστακτο για κάθε σύστημα υγείας, καθώς αναπαράγεται συνεχώς εξαιτίας πολλών σημαντικών παραμέτρων. Αυτές είναι η μακροχρόνια παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, τα έξοδα αποκατάστασης, η αυξημένη ανάγκη οικιακής φροντίδας και κοινωνικών υπηρεσιών, η απώλεια θέσεων εργασίας και η πρόωρη συνταξιοδότηση. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: στις Η.Π.Α. εκτιμάται ότι δαπανώνται κάθε χρόνο περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια για τις παθήσεις του διαβητικού ποδιού, ενώ το συνολικό ετήσιο κόστος του σακχαρώδη διαβήτη αγγίζει τα 116 δισεκατομμύρια δολάρια. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το άμεσο ετήσιο κόστος ανά ασθενή με διαβητικό πόδι είναι περίπου 6.143 Ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος, δηλαδή ανικανότητα για εργασία, επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου κτλ, ενώ το κόστος θεραπείας του απλού διαβητικού ασθενούς είναι 5 φορές μικρότερο, δηλαδή 1.299 Ευρώ. Το συνολικό ετήσιο κόστος από τα έλκη στη χώρα μας ανέρχεται στα 300 εκατομμύρια Ευρώ. Ταυτόχρονα, το κόστος του ακρωτηριασμού ανέρχεται σε περίπου 30.000 - 60.000 Ευρώ, ανάλογα με το επίπεδο του ακρωτηριασμού. Για όλους αυτούς τους λόγους, υψίστης σημασίας είναι η σωστή πρόληψη, καθώς από την εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων πρόληψης – μείωσης των ακρωτηριασμών το ετήσιο οικονομικό όφελος θα ανερχόταν σε περίπου 50 εκατομμύρια Ευρώ. Οι διεθνείς εποπτικοί οργανισμοί υγείας (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη) προτείνουν την οργάνωση φροντίδας για το διαβητικό πόδι ως το μόνο αποτελεσματικό μέσο μείωσης των ακρωτηριασμών. Η οργάνωση φροντίδας αρχίζει από τα προγράμματα πρόληψης σε όλο το διαβητικό πληθυσμό. Η φροντίδα για το διαβητικό πόδι θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ίδρυση

Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού στις δομές της δημόσιας υγείας και ιδιαίτερα στα δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια νοσοκομεία. Τα δεδομένα πολλών μελετών κατέδειξαν ότι η συχνότητα εμφάνισης ελκών στα πόδια, και κατά συνέπεια των ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 80% αν ακολουθούνταν πρακτικές εκπαίδευσης και πρόληψης από οργανωμένα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού. Μάλιστα, πολλές κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών έλαβαν μέτρα και δημιούργησαν Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού σε εθνική κλίμακα. Πρόσφατα αποτελέσματα από χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Γερμανία και το Βέλγιο έδειξαν μείωση των ακρωτηριασμών μέχρι και 60%. Προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι δραστηριότητες διεθνών Οργανισμών (Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβητικό Πόδι) και ευρωπαϊκών επιστημονικών εταιριών (Ευρωπαϊκή Ομάδα Μελέτης του Διαβητικού Ποδιού), καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας Διαβητικού Ποδιού. Η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια πρέπει να παρέχεται από τα οργανωμένα αυτά κέντρα που διαθέτουν προσωπικό με εμπειρία. Στα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού γίνεται συστηματική εργασία και πραγματικά σώζονται τα πόδια των ασθενών με διαβήτη. Σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας τους πρέπει να γίνεται εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών για την πρόληψη των ελκών. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη χώρα μας αποτελεί η αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, που καταγράφεται από τους ειδικούς τα τελευταία χρόνια και η μείωση των ακρωτηριασμών. Απουσιάζει όμως από τον προγραμματισμό των εθνικών υπηρεσιών υγείας η δημιουργία Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού. Η δημιουργία αυτών των ιατρείων είναι σήμερα επιτακτική και η χώρα μας πρέπει να σταματήσει να είναι ουραγός στις εξελίξεις που συμΣ βαίνουν στην υπόλοιπη Ευρώπη.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ

40 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Των Φωτεινή Δημητροπούλου, Ανδρομάχη Βρυωνίδου - Μπομποτά, Τμήμα Ενδοκρινολογίας & Μεταβολισμού, Διαβητολογικό Κέντρο Νοσοκομείο Κοργιαλένειο – Μπενάκειο, ΕΕΣ

Ο ρόλος των α-κυττάρων στην παθογένεια του σακχαρώδη διαβήτη

ριν από 40 χρόνια περίπου, οι Unger & Orci (1975) διατύπωσαν την διορμονική υπόθεση (bihormonal hypothesis) προκειμένου να εξηγηθεί η παθοφυσιολογία του σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ). Σύμφωνα με αυτή, ο ΣΔ είναι αποτέλεσμα ανεπάρκειας ή αντίστασης στην ινσουλίνη και, παράλληλα, απόλυτης ή σχετικής περίσσειας γλυκαγόνης, η οποία προκαλεί μεγαλύτερη ηπατική παραγωγή γλυκόζης σε σχέση με τη χρησιμοποίηση αυτής και οδηγεί σε υπεργλυκαιμία. Παρόλα αυτά, η διερεύνηση της παθογένειας του ΣΔ είχε για δεκαετίες επικεντρωθεί στη λειτουργία και επιβίωση των β-κυττάρων του παγκρέατος, ενώ η έρευνα για το ρόλο των α-κυττάρων στην ομοιοστασία της γλυκόζης ήταν περιορισμένη. Το φυσιολογικό πάγκρεας περιέχει περίπου 1 εκατομμύριο νησίδια που αποτελούν το 1% - 2% της συνολικής μάζας του. Τα νησίδια αποτελούν τμήμα του διάχυτου νευρο-ενδοκρινικού συστήματος του γαστρεντερικού σωλήνα και περιλαμβάνουν τουλάχιστον πέντε τύπους ενδοκρινικών κυττάρων. Τα α-κύτταρα παράγουν τη γλυκαγόνη (15% - 20%), τα β-κύτταρα παράγουν την ινσουλίνη και την αμυλίνη (68% - 70%), τα δ-κύτταρα παράγουν τη σωματοστατίνη (5% - 10%), τα κύτταρα F, ή PP, παράγουν το παγκρεατικό πολυπεπτίδιο (2% - 5%) και τα κύτταρα Ε

παράγουν τη γκρελίνη και αποτελούν μόλις το 1% του κυτταρικού πληθυσμού των νησιδίων. Η επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων επιτυγχάνεται με το πλούσιο αγγειακό και νευρικό δίκτυο που τα περιβάλλει καθώς και τους υποδοχείς που φέρουν για τα προϊόντα των γειτονικών κυττάρων (σχήμα). Έτσι ασκούν αυτοκρινικές και παρακρινικές δράσεις που καθιστούν κάθε νησίδιο και ολόκληρο το πάγκρεας αυτόνομα όργανα για τη ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης στον οργανισμό. Την τελευταία δεκαετία, σημαντική προόδος έχει επιτευχθεί στη κατανόηση της λειτουργίας των α-κυττάρων σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο. Τα α-κύτταρα φέρουν ATP-εξαρτώμενους διαύλους K+ καθώς και διαύλους Na+ και Ca++ μέσω των οποίων οι διακυμάνσεις της εξωκυττάριας γλυκόζης μεταβάλλουν το δυναμικό και την ηλεκτρική δραστηριότητα της κυτταρικής μεμβράνης, με επακόλουθη μείωση ή αύξηση της έκκρισης γλυκαγόνης (σε υπεργλυκαιμία και υπογλυκαιμία αντίστοιχα). Επιπρόσθετα, έχει δειχθεί ότι και τα λιπαρά οξέα και μερικά αμινοξέα μπορούν να προκαλέσουν την απελευθέρωση γλυκαγόνης από τα α-κύτταρα. Αντίθετα, η σωματοστατίνη που παράγεται από τα δ-παγκρεατικά κύτταρα, και το GLP-1 που παράγεται από τα L-κύτταρα του λεπτού εντέρου, αναστέλλουν την

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ

απελευθέρωση της γλυκαγόνης. Υποδοχείς γλυκαγόνης έχουν βρεθεί σε σημαντικούς ιστούς όπως στο ήπαρ, στο πάγκρεας, στη καρδιά, στους νεφρούς, στον εγκέφαλο και στις λείες μυϊκές ίνες, μέσω των οποίων η ορμόνη ασκεί τις δράσεις της. Κύρια δράση της γλυκαγόνης είναι η ομοιοστασία της γλυκόζης. Αντίθετα με την ινσουλίνη, που μειώνει την γλυκόζη πλάσματος διεγείροντας την πρόσληψή της από περιφερικούς ιστούς στόχους, η γλυκαγόνη προκαλεί αύξηση της γλυκόζης μέσω της γλυκογονόλυσης και της ηπατικής νεογλυκογένεσης. Με αυτό τον τρόπο παίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της ευγλυκαιμίας, κυρίως σε κατάσταση νηστείας. Η δυσλειτουργία των α-κυττάρων στον ΣΔ είναι επαρκώς τεκμηριωμένη. Η αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης και η μείωση της έκκρισης αυτής στους ασθενείς με ΣΔ2 συνοδεύονται από αυξημένα επίπεδα γλυκαγόνης τόσο στην κατάσταση νηστείας, όσο και στη μεταγευματική. Άλλη διαταραχή στους διαβητικούς είναι και η απουσία αναστολής της έκκρισης γλυκαγόνης σε συνθήκες υπεργλυκαιμίας, γεγονός που συνεισφέρει σε ακόμα μεγαλύτερη μεταγευματική υπεργλυκαιμία τόσο στον ΣΔ1, όσο και στον ΣΔ2. Τέλος, μειωμένη απαντητικότητα των α-κυττάρων στις χαμηλές συγκεντρώσεις γλυκόζης έχει παρατηρηθεί στον ΣΔ1 και το μακροχρόνιο ΣΔ2, με επακόλουθο αυξημένο

42 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

κίνδυνο σοβαρών υπογλυκαιμικών επεισοδίων, ειδικότερα στους ασθενείς που λαμβάνουν ινσουλίνη. Όλα τα ανωτέρω προβλήματα δυσλειτουργίας των α-κυττάρων έχουν αποδοθεί σε διαταραχές που περιλαμβάνουν ελαττωματική αίσθηση της γλυκόζης (defective glucose sensing), απώλεια της λειτουργικότητας των β-κυττάρων, αντίσταση στην ινσουλίνη και δυσλειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Η γλυκαγόνη και τα προσομοιάζοντα σε αυτή πεπτίδια (GLP-1 και GLP-2) προέρχονται από την εκλεκτική πρωτεόλυση της προγλυκαγόνης από ειδικές πεπτιδάσες, τις κονβερτάσες (PCs). Υπό φυσιολογικές μεταβολικές συνθήκες στα ώριμα α-κύτταρα η προγλυκαγόνη με την επίδραση της προορμόνης-κονβερτάσης-2 (PC2) διασπάται σε γλυκαγόνη ως κύριο βιοδραστικό πεπτίδιο, ενώ τα GLP1 και GLP2 παραμένουν στο ανενεργό μόριο της προγλυκαγόνης. Σε αντίθεση με τα ώριμα α-κύτταρα που δεν εμφανίζουν σημαντική παραγωγή GLP1, τα άωρα, αδιαφοροποίητα α-κύτταρα παράγουν GLP1. Στο έντερο, η προγλυκαγόνη με την επίδραση της προορμόνης-κονβερτάσης-1/3 (PC1/3) διασπάται στα βιοδραστικά GLPs, με την γλυκαγόνη να παραμένει στο ανενεργό θραύσμα της προγλυκαγόνης. Ωστόσο, στο ΣΔ η υπολειτουργία των β-κυττάρων οδηγεί σε υπερπλασία των α-κυττάρων και ενεργοποίηση της PC1/3 στο πάγκρεας, με αποτέλεσμα να παράγεται εκτός από γλυκαγόνη και GLP-1. Παγκρεατικά νησίδια παχύσαρκων ασθενών με αντίσταση στην ινσουλίνη, ή ΣΔ2, καθώς επίσης και ασθενών με αυτοάνοσο ΣΔ1, παρουσιάζουν υπερπλασία των α-κυττάρων με παραγωγή GLP-1. Ο ακριβής μηχανισμός υπερπλασίας των α-κυττάρων που λαμβάνει χώρα σε ανεπάρκεια των β-κυττάρων δεν είναι γνωστός. Η έρευνα έχει εστιαστεί στην απελευθέρωση από τα τραυματισμένα β-κύτταρα παραγόντων (SDF-1, CXCL12, IL6) με παρακρινείς δράσεις στα α-κύτταρα που γειτνιάζουν με αυτά. Έτσι προωθείται η διαφοροποίησή τους σε ανώριμα α-κύτταρα που εκφράζουν την PC1/3, με αποτέλεσμα την παραγωγή GLP-1, που αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης και επιβίωσης των β-κυττάρων. Αυτός ο μηχανισμός προσομοιάζει με την πορεία των α-κυττάρων κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη των νησιδίων. Καθώς ο GLP-1 επάγει τον πολλαπλασιασμό και την κυτταροπροστασία των β-κυττάρων, ενδονησιδιακή παρακρινική σηματοδότηση μεταξύ τραυματισμένων β-κυττάρων και

υγιών θα μπορούσε να πυροδοτήσει διαδικασίες αφενός επιδιόρθωσης β-κυττάρων και αφετέρου μετασχηματισμού α-κυττάρων σε λειτουργούντα β-κύτταρα. Γενετικές μελέτες σε ποντίκια δείχνουν ότι αμφίδρομη μεταμόρφωση α- και β-κυττάρων διαμορφώνεται από τις κυτταρικές αναλογίες των μεταγραφικών παραγόντων Arx και Pax4. Υψηλές και χαμηλές αναλογίες Arx / Pax4 καθορίζουν τον φαινότυπο των α- και β-κυττάρων αντίστοιχα. Ένα ακόμα από τα μυστήρια στην κατανόηση της παθογένειας του διαβήτη είναι το πώς τα α-κύτταρα παραμένουν σχετικά προστατευμένα στο τοξικό περιβάλλον που δημιουργείται από το μεταβολικό στρες (συνθήκες χρόνιας υπεργλυκαιμίας και υπερλιπιδαιμίας), ενώ τα β-κύτταρα δεν προστατεύονται και πεθαίνουν με απόπτωση. Πρόσφατα δεδομένα στον άνθρωπο κατέδειξαν ότι η προστασία των α-κυττάρων στον διαβήτη τύπου 2 οφείλεται στην έκφραση ψηλότερων ποσών παραγόντων επιβίωσης από τα β-κύτταρα. Οι πρωτεΐνες επιβίωσης περιλαμβάνουν τις Bcl-2, Bcl-xl, Boi-vv, Mcl-1 και Α1. Ακόμα και στο ΣΔ 1 τα α-κύτταρα διατηρούνται παρά τις κυτταροτοξικές πρωτεΐνες που παράγονται από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού τα οποία διηθούν τα νησίδια του παγκρέατος. Η ικανότητα των α-κυττάρων να επιβιώνουν καλύτερα από τα β-κύτταρα σε ένα φλεγμονώδες περιβάλλον, όπως στο ΣΔ 1, φαίνεται να οφείλεται στη διαφορετική έκφραση του υπεροξειδίου της δισμουτάσης 2, ενός σημαντικού αντιοξειδωτικού ενζύμου. Με βάση πρόσφατα ευρήματα σχετικά με την βιολογία των α-κυττάρων, θεραπευτικές στρατηγικές θα μπορούσαν να εστιαστούν στη δημιουργία συνδυασμού ανταγωνιστών των υποδοχέων γλυκαγόνης και μικρών μορίων που θα στοχεύουν στα α-κύτταρα και θα καταστέλλουν την έκφραση του μεταγραφικού παράγοντα Arx, ή θα αυξάνουν την έκφραση του Pax4. Ο ανταγωνισμός της δράσης της

Σχήμα:Σχηματικήαπεικόνισητηςαλληλορύθμισηςτωνενδοκρινικώνκυττάρωντωννησιδίωντουπαγκρέατοςσε συνθήκες χαμηλής και υψηλής συγκέντρωσης της γλυκόζης

γλυκαγόνης θα μειώσει την ηπατική νεογλυκογένεση και συνεπώς και την υπεργλυκαιμία, ενώ ο έλεγχος του λόγου Arx / Pax4 θα συμβάλει στο μετασχηματισμό των α-κυττάρων σε β-κύτταρα. Συμπερασματικά, με δεδομένο τον ρόλο των α-κυττάρων στην παθογένεια του ΣΔ και λόγω της συνεχώς αυξανόμενης επίπτωσης αυτού, η έρευνα στρέφεται σε αναζήτηση νέων φαρμακολογικών και κυτταρικών προσεγγίσεων αξιοποιώντας τα συγκεκριμένα κύτταρα. Στόχοι αποτελούν αφενός η δημιουργία αντιδιαβητικών φαρμάκων βασισμένων στον ανταγωνισμό της γλυκαγόνης και αφετέρου η νεογένεση και η δια-διαφοροποίηση για τη δημιουργία νέων Σ β-κυττάρων. Υπάρχει μέλλον.

βιβλιογραφία 1. Q uesada I, Tuduri E, Ripoll C and Nadal A. Physiology of the pancreatic a-cell and glucagon secretion: role in glucose homeostasis and diabetes. J Endocrinol 2008; 199:5–19. 2. G aisano H, MacDonald P and Vranic M. Glucagon secretion and signaling in the development of diabetes. Front Physiol

2012; 3:349. 3. W ali J, Thomas H. Pancreatic alpha cells hold the key to survival. EBioMedicine 2015; 2:368-369. 4. H abener J, Stanojevic V. α-cell role in β-cell generation and regeneration. Islets 2012; 4:188-198.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Διατροφή και Άμυνα

Οι καινούργιες αμερικανικές διατροφικές οδηγίες 2015 - 2020 για καλύτερη υγεία

Του Βασίλειου Παπαμίκου, Νοσοκομειακός Διαιτολόγος ΓΝΑ «Κοργιαλένειο – Μπενάκειο», M.Med.Sci Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Πανεπιστημίου Γλασκώβης, MSc Healthcare Manager, Πανεπιστημίου Αθηνών, Πτυχιούχος Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

ον Ιανουαρίο του 2016, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (USDA) ενημέρωσε το κοινό για τις νέες διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές. Οι διατροφικές οδηγίες στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν να ανανεωθούν από το 2010, ενώ η πρώτη τους εκδοχή εμφανίστηκε το 1980. Έπειτα από την προσθήκη και αξιολόγηση όλων των νεότερων επιστημονικών δεδομένων έφτασε ο καιρός αυτές οι οδηγίες να ανανεωθούν. Στις

44 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Ηνωμένες Πολιτείες άλλωστε οι διατροφικές κατευθηντήριες γραμμές ανανεώνονται βάσει νόμου και προγραμματισμού κάθε πέντε χρόνια και αφορούν στα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των δύο ετών. Στα άτομα αυτά συμπεριλαμβάνονται και όσοι διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης κάποιας χρόνιας εκφυλιστικής ασθένειας. Συνοπτικά, τα σημαντικότερα μηνύματα των νέων οδηγιών είναι τα εξής:

1 Τα σιτηρά πρέπει να αποτελούν κομμάτι του καθημερινού διαιτολογίου, και μάλιστα τα μισά από αυτά να είναι ολικής άλεσης. 2 Έμφαση στην κατανάλωση ποικιλίας λαχανικών, με ποικιλία χρωμάτων όπως το σκούρο πράσινο, το κόκκινο, το κίτρινο και το πορτοκαλί. 3 Προτίμηση στα αληθινά φρούτα. 4 Κατανάλωση ποικιλίας πηγών πρωτεΐνης η οποία δεν βρίσκεται μόνο στο κόκκινο κρέας και στα πουλερικά, αλλά και στο ψάρι, τα αυγά, τα όσπρια, τη σόγια, τους σπόρους και τους ξηρούς καρπούς.

5 Αντικατάσταση στα πλήρη γαλακτοκομικά με την ημίπαχη ή άπαχη εκδοχή τους. 6 Τα έλαια, όπως το ελαιόλαδο, αποτελούν πηγή ωφέλιμων λιπαρών τα οποία όμως εξασφαλίζονται και από τρόφιμα όπως τα λιπαρά ψάρια και οι ξηροί καρποί. 7 Η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών θα πρέπει να περιορίζεται σε λιγότερο από 10% των συνολικών καταναλισκόμενων θερμίδων ημερησίως, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα προστιθέμενα σάκχαρα. 8 Περιορισμός του αλατιού στη διατροφή, με την κατανάλωση να ορίζεται σε μόλις 2.300 mgr νατρίου την ημέρα.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Η κριτική ανάλυση των οδηγιών βοηθά σίγουρα στην καλύτερη κατανόησή τους. Οι οδηγίες πλέον εστιάζουν την προσοχή των ειδικών και του κοινού στο συνολικό διατροφικό πρότυπο και την επίδραση που αυτό έχει στην υγεία παρά σε μεμονωμένα τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Ο αναφερόμενος στόχος των οδηγιών είναι η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους, αν και οι επιδράσεις της διατροφής στην υγεία είναι πολύ πιο σύνθετες μέσω της πολυδιάστατης δράσης των μακρο - και - μικροθρεπτικών συστατικών σε όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος. Θα ήταν συνετό το σωματικό βάρος να μην αποτελεί τον μοναδικό στόχο των οδηγιών. Οι οδηγίες επίσης δέχτηκαν έντονη κριτική για την ιδιαίτερα «ευρεία και αόριστη γλωσσική αναφορά τους» σε

ημερησίως. Η σύσταση που αφορά τα σιτηρά ολικής άλεσης (τα μισά από τα σιτηρά να είναι ολικής άλεσης) έρχεται δυνητικά σε ασυμφωνία με τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα που υποδεικνύουν όλα τα σιτηρά της καθημερινής μας διατροφής να είναι μη επεξεργασμένα. Επιπρόσθετα, η «χαλαρή» σύσταση για τα σιτηρά σε συνδυασμό με τη σύσταση για τη ζάχαρη πιθανότατα θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλες διακυμάνσεις τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Συνεχίζοντας, οι οδηγίες, εστιάζουν στις διατροφικές πηγές του καλίου, του ασβεστίου και τις βιταμίνης D, ενώ καλό θα ήταν να γίνεται επιπρόσθετη αναφορά στον ρόλο και τις διατροφικές πηγές των υπολοίπων βιταμινών και μετάλλων. Αναφορά γίνεται από τις οδηγίες και στην κατανάλωση

τρόφιμα που έχουν «αυξημένη θρεπτική πυκνότητα» παρά στη δημιουργία πολύ πιο συγκεκριμένων συστάσεων. Το συνιστώμενο ποσοστό των προστιθέμενων σακχάρων δε πρέπει να ξεπερνά το επίπεδο του 10% των ημερήσιων καταλισκόμενων θερμίδων. Σε μια συμβατική δίαιτα 2000 θερμίδων δηλαδή οι 200 θερμίδες (12 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη ή περίπου 1 κουτάκι σακχαρούχου αναψυκτικού) δυνητικά θα μπορούσαν να προέρχονται από τη ζάχαρη. Οι 12 κουταλιές ζάχαρης μπορεί να φαίνονται ως μια υπερβολικά «χαλαρή» σύσταση, αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γεγονός πως πολλοί Αμερικανοί καταναλώνουν μέχρι και 22 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρης

αλατιού. Η μέση ημερήσια πρόσληψη νατρίου των αμερικανών ανέρχεται σε 3,440 mgr (περίπου 1,5 κουταλάκι του γλυκού μαγειρικού αλατιού ημερησίως) τη στιγμή που η σύσταση αφορά επίπεδα των 2300 mgr νατρίου (1 κουταλάκι του γλυκού μαγειρικό αλάτι ημερησίως). Αν αυτές οι ποσότητες νατρίου αναχθούν σε γραμμάρια μαγειρικού αλατιού τότε η σύσταση γίνεται 5,75 γραμμάρια μαγειρικού αλατιού ημερησίως και η μέση ημερήσια κατανάλωση στις ΗΠΑ αγγίζει τα 8,6 γραμμάρια μαγειρικού αλατιού ημερησίως. Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη η μέση κατανάλωση αλατιού κυμαίνεται στα 8 - 11 γραμμάρια ημερησίως (1,5 κ.γ. – 2 κ.γ. μαγειρικού αλατιού). Σε σχέση με τις πηγές

46 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

προέλευσης της κατανάλωσης αλατιού, έρευνες σε ευρωπαϊκά κράτη έχουν δείξει ότι το 70% - 75% του προσλαμβανόμενου νατρίου προέρχεται από επεξεργασμένες τροφές και από τα γεύματα εκτός σπιτιού (ενώ ένα 10% - 15% από φυσικές μη επεξεργασμένες τροφές και ένα 10% - 15% από την προσθήκη αλατιού κατά τη διάρκεια μαγειρέματος και στο τραπέζι. Ένα πρόσθετο νέο στοιχείο των οδηγιών αποτελεί η απουσία σύστασης για την διαιτητική χοληστερόλη. Τα τελευταία 50 χρόνια η σύσταση αφορούσε ημερήσια κατανάλωση διαιτητικής χοληστερόλης όχι μεγαλύτερης των 300 χιλιοστογραμμαρίων (mgr). Στις τελευταίες οδηγίες η σύσταση αυτή δεν υπάρχει πλέον καθότι τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι δεν υφίσταται κάποια σχέση ανάμε-

εντέρου από την υπερκατανάλωσή τους (50 γραμμάρια επεξεργασμένου κρέατος την ημέρα – δηλαδή λιγότερο από δύο φέτες μπέικον – αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης ορθοκολικού καρκίνου κατά 18%). Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι μέσα στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων των ΗΠΑ η συμβουλευτική επιτροπή που διενέργησε την ανασκόπηση των βιβλιογραφικών δεδομένων συνέστησε να συμπεριληφθεί οδηγία για μείωση του κόκκινου κρέατος και των επεξεργασμένων κρεάτων. Ανακεφαλαιώνοντας, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός πως οι διατροφικές συστάσεις προς τον οποιοδήποτε πληθυσμό, και ιδιαίτερα η ερμηνεία τους, επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο σίτισης δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Στην Ελλάδα ανάλογες οδηγίες είχαν εκδοθεί το 1999

σα στην κατανάλωση διατροφικής χοληστερόλης και των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα. Σε συμφωνία και με τα συμπεράσματα της αναφοράς της Αμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρείας (AHA / ACC report) η χοληστερόλη είναι μια θρεπτική ουσία της οποίας η αυξημένη κατανάλωση δεν συνιστά πρόβλημα. Τέλος, οι οδηγίες φαίνεται επίσης ότι δε λαμβάνουν επαρκώς υπόψη την πρόσφατη (2 μήνες πριν) σύσταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την μείωση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος και των επεξεργασμένων κρεάτων, αφού η ανασκόπηση των δεδομένων υπέδειξε αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του παχέος

(http://panacea.med.uoa.gr/topic.aspx?id=178). Πολύ πρόσφατα, εκδόθηκαν οι ανανεωμένες διατροφικές συστάσεις προς τον πληθυσμό οι οποίες είναι προσβάσιμες ψηφιακά στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.diatrofikoiodigoi. gr. Κρίνεται λοιπόν σκόπιμο όλοι και ιδιαίτερα οι ειδικοί που καθημερινά εξασκούν τη συμβουλευτική να μελετήσουν, όχι απλά να διαβάσουν, αλλά και να συγκρίνουν τις οδηγίες, ώστε με τα εξειδικευμένα επιστημονικά και κριτικά φίλτρα που διαθέτουν να οδηγήσουν τους συμπολίτες και καταναλωτές σε επιλογές που δε θα στοχεύουν μόνο στον έλεγχο του σωματικού βάρους αλλά και στη διατήρηση της συνοΣ λικής υγείας τους. ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

ΤΟΥ Σαράντη Λιβαδά Ενδοκρινολόγος, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Νοσοκομείο Metropolitan

Τατουάζ και piercing σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη

διακοσμητική διάστιξη, ή αλλιώς τατουάζ, είναι μια πανάρχαια πρακτική που συναντάται σε διάφορα μέρη του κόσμου και σε πολλές ιστορικές περιόδους. Σήμερα, παραμένει η δημοφιλέστερη τεχνική διακόσμησης του ανθρώπινου σώματος παγκοσμίως, ίσως γιατί θεωρείται όμορφο, μοντέρνο, “cool”. Το ποσοστό των ατόμων που φέρουν τατουάζ είναι πολύ μεγάλο στον αναπτυγμένο κόσμο. Χαρακτηριστικά δε, το 24% των Αμερικανών, το 12% των Άγγλων και το 9% των Γερμανών φέρουν στο σώμα τους κάποιο τατουάζ. Αν κάποιος πάσχει από διαβήτη, η δημιουργία τατουάζ δεν αντενδείκνυται, αλλά έχει σημαντικό ρίσκο. Μια ειδική κατηγορία είναι τα ιατρικά τατουάζ. Κάποιοι ασθενείς, συνήθως τύπου 1, φέρουν σχέδια που δηλώνουν την πάθηση τους. Αυτή η επιλογή μπορεί να αποβεί σωτήρια σε περίπτωση που χάσουν τις αισθήσεις τους και επιπλέον ευαισθητοποιεί την κοινωνία για το διαβήτη. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος λοίμωξης κατά τη διενέργεια ενός τατουάζ πρέπει ο ασθενής να έχει καλή ρύθμιση. Όταν κάποιος κάνει τατουάζ, το δέρμα του τρυπιέται από 50 έως 3.00 0 φορές το λεπτό. Το δέρμα προστατεύει τον οργανισμό από μολύνσεις, κατά συνέπεια, αν το σάκχαρο δεν είναι καλά ρυθμισμένο, αυξάνεται ο κίνδυνος επιμόλυνσης. Ως εκ τούτου, δεν ενδείκνυται η διενέργεια

48 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

τατουάζ αν η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (ΗbA1c) ξεπερνά το 9%, αλλά θεωρείται ασφαλές αν η ΗbA1c είναι μικρότερη του 8%. Γενικά, θα πρέπει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα να αξιολογούνται πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη διενέργεια του τατουάζ, επειδή η διαδικασία του τατουάζ είναι χρονοβόρα, επίμονη και αγχωτική, ειδικότερα αν πρόκειται για μεγάλο και σύνθετο σχέδιο. Οι τιμές όμως του σακχάρου πρέπει να επιστρέψουν σε φυσιολογικά επίπεδα την επόμενη μέρα. Σκόπιμο είναι να φάτε κάτι μια ώρα πριν, για να μειωθούν οι πιθανότητες για υπογλυκαιμία, λιποθυμία και τάση για έμετο και να συνοδεύεστε από κάποιον που γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση υπογλυκαιμίας. Μεγάλη σημασία έχει επίσης το σημείο στο οποίο θα γίνει το τατουάζ και κάποιες περιοχές του σώματος πρέπει να αποφεύγονται. Αυτές είναι οι περιοχές με κακή κυκλοφορία αίματος, όπως οι γλουτοί, οι γάμπες και τα μετατάρσια, αλλά και όλα τα σημεία που γίνονται ενέσεις ινσουλίνης (χέρια, κοιλιά, μηροί) γιατί χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επουλωθούν. Επίσης, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, και καλύτερα να αποφεύγονται, τα τατουάζ αν ο ασθενής πάσχει από νευροπάθεια, γιατί μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά η επούλωση. Τέλος, σε περιπτώσεις αλλεργίας στις βαφές, καλό θα ήταν να αποφευχθεί το τατουάζ.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ 1-3/2016 17 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑΟΛΟΥΣ ΟΛΟΥΣ1-3/2016 49

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες απλές πρακτικές συμβουλές για την επιλογή του studio που θα γίνει ένα τατουάζ: » Βεβαιωθείτε ότι το στούντιο τατουάζ έχει άδεια και εφαρμόζει τις πρακτικές υγιεινής και ασφάλειας – ελέγξτε τη φήμη του. » Βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιεί νέα βελόνα αποκλειστικά για εσάς, αποστειρώνει τα εργαλεία μεταξύ των πελατών και χρησιμοποιεί αποστειρωμένα κουτιά αποθήκευσης βελονών. » Βεβαιωθείτε πως το άτομο που σας κάνει τατουάζ έχει πλύνει τα χέρια του, χρησιμοποιεί καθαρά γάντια, καθαρίζει την περιοχή που θα τρυπηθεί, χρησιμοποιεί ξυραφάκι μιας χρήσης, καλύπτει το τατουάζ αφού τελειώσει και σας παρέχει οδηγίες για την μετέπειτα παρακολούθηση. » Ορισμένοι καλλιτέχνες δεν εκτελούν τατουάζ σε διαβητικούς χωρίς βεβαίωση γιατρού. Γι΄ αυτό λοι-

Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος λοίμωξης κατά τη διενέργεια ενός τατουάζ πρέπει ο ασθενής να έχει καλή ρύθμιση.

50 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

πόν, επισκεφθείτε τον γιατρό σας κατά το στάδιο του σχεδιασμού και βεβαιωθείτε πως είναι ασφαλές να μπείτε στη διαδικασία. Αν κάποιοι ασθενείς αποφασίσουν να αποκτήσουν ένα τατουάζ πρέπει να το σκεφτούν καλά πριν το κάνουν, καθώς το 50% των ανθρώπων που φέρουν τατουάζ έχουν μετανιώσει και το 30% θέλουν να το αφαιρέσουν. Πλην όμως, η αφαίρεση ενός τατουάζ είναι επώδυνη, κοστοβόρα και το δέρμα δεν επανέρχεται στην αρχική κατάσταση αφήνοντας σημάδια και ουλές. Η διακοσμητική διάτρηση, το piercing, είναι μία πανάρχαια τεχνική με επικρατούσες τις διατρήσεις των αυτιών και της μύτης. Στις ΗΠΑ, το 83% του πληθυσμού έχει piercing στα αυτιά. Τα τελευταία χρόνια είναι διαδεδομένο και σε άλλες περιοχές του σώματος. Χαρακτηριστικά, σε μελέτη του 2012 σε προπτυχιακούς φοιτητές πανεπιστημίου στις ΗΠΑ ,το 16% των γυναικών και το 4% των ανδρών έφεραν piercing στη γλώσσα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Περιοχή

Χρόνος επούλωσης

Ομφαλός

4 - 12 μήνες

Ρουθούνι

2 - 4 μήνες

Πιθανό πρόβλημα Η απολύμανση πριν από τη διάτρηση και η καθαριότητα μετά διάτρηση μπορεί να είναι δύσκολη λόγω του υγρού βλεννογόνου στην εσωτερική επιφάνεια της μύτης

Γλώσσα

4 εβδομάδες

Κίνδυνος τρώσης μεγάλων αιμοφόρων αγγείων – νεύρων. Δυσκολία στην κατάποση του φαγητού

Χείλη

2 - 3 μήνες

Σε όλα τα κοσμήματα στο στόμα υπάρχει πιθανότητα σχηματισμού οδοντικής πλάκας. Συνίσταται ενδελεχής παρακολούθηση και συχνό πλύσιμο δοντιών.

Αυτί (λοβός)

6 - 8 εβδομάδες

Θηλή

3 - 6 μήνες

Αυτί (χόνδρος)

4 - 12 μήνες

Φρύδι

6 - 8 εβδομάδες

Το piercing, όπως και το τατουάζ, δεν απαγορεύεται στο διαβητικό, θέλει όμως κι αυτό προσοχή και καλή ρύθμιση του σακχάρου. Με κακή ρύθμιση αυξάνεται ο χρόνος επούλωσης. Στον πίνακα 1 αναγράφονται ο χρόνος επούλωσης και οι συνηθέστερες επιπλοκές ανά σημείο διάτρησης. Επιπλέον, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λοίμωξης. Η μόλυνση σημαίνει παρατεταμένη ερυθρότητα και οίδημα, αίσθηση θερμότητας, πόνο, δερματικές βλάβες και, κυρίως, περαιτέρω επιδείνωση της υπεργλυκαιμίας. Για να αποφεύγονται οι μολύνσεις, ιδιαίτερη σημασία έχουν και οι κανόνες καθαριότητας. Βεβαιωθείτε πως τα χέρια του ατόμου που κάνει το piercing είναι καθαρά, φοράει καθαρά γάντια, καθαρίζει την περιοχή που

Κίνδυνος βλάβης των νεύρων κάτω από το φρύδι

θα τρυπηθεί, χρησιμοποιεί ξυραφάκι μίας χρήσης, αποστειρωμένες βελόνες, δεν χρησιμοποιεί «πιστόλι» και σας δίνει οδηγίες για την μετέπειτα παρακολούθηση. Δεν πρέπει να γίνεται piercing σε άτομα που κάνουν εύκολα ουλές, ειδικά αν σχηματίζουν χηλοειδή. Τέλος, επειδή πολλοί άνθρωποι είναι αλλεργικοί στο νικέλιο, υλικό που υπάρχει σε πολλά σκουλαρίκια, σκόπιμο είναι να προτιμώνται κοσμήματα από ατσάλι, χρυσό και τιτάνιο. Εν κατακλείδι, τόσο τα τατουάζ όσο και τα piercing δεν απαγορεύονται σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Χρειάζεται όμως ιδιαίτερη προσοχή, γιατί αν δεν ακολουθούνται οι κανόνες υγιεινής και το άτομο με σακχαρώδη διαβήτη είναι αρρύθμιστος είναι πιθανό Σ να αναπτυχθούν επιπλοκές.

βιβλιογραφία 1. C harlton J, Adamson KA, Strachan MWJ, McKnight J. Body piercing: a dangerous practice in type 1 diabetes? Pract. Diab. Int. May 2006 Vol. 23 No. 4, 166 - 8. 2. Mayers LB, Judelson DA, Moriarty BW, et al. Prevalence of Body Art (Body Piercing and Tatooing) in University Undergraduates and Incidence of Medical Complications. Mayo Clin. Proc. 2002; 77: 29 – 34. 3. W hittle JG, Lamden KH. Lip and tongue piercing: experiences and views of general dental practitioners in South Lancashire. Prim Dent Care 2004; 11(3): 92 – 96. 4. S mith RA, Wang J, Sidal T. Complications and implications of body piercing in the head and neck. Gen Otolaryngology 2002; 10(3): 199 – 205. 5. King L. Impaired wound healing in patients with diabetes. Nursing Standard 2001; 15(38): 39 – 45. 6. Μ αυρίδου Κα., Μπασούκας Ιδ. Τατουάζ: Από το κοινωνικό περιθώριο στη γονιδιακή Ιατρική. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 2011, 28(5):583 595. 7. www.Diabetes.co.uk

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Διαβήτης η αιτία

Της ΙΜ, Γυναίκας με διαβήτη τύπου 2

Ανακαλύπτοντας το διαβήτη μου Η εμπειρία μιας γυναίκας με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

ρύθμιση του σακχάρου στον σακχαρώδη διαβήτη είναι μια συνεχής προσπάθεια που προϋποθέτει την ενεργή συμμετοχή του ατόμου που πάσχει. Είναι υποχρέωση που απαιτεί θυσίες (μικρές ή μεγαλύτερες) και αλλαγές στις

συνήθειες που αποτελούν την δεύτερη φύση μας. Οι οδηγίες του γιατρού διατυπώνονται εύκολα, αλλά η εφαρμογή τους αποτελεί το δύσκολο μέρος. Η προσπάθεια, για την εφαρμογή κανόνων που οδηγούν στην καλή ρύθμιση του σακχάρου, είναι

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016 1-3/2016 50 52 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

σημαντικά μεγαλύτερη στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, αλλά και στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 δεν είναι αμελητέα. Τις δυσκολίες και τα προβλήματα δείχνει η εμπειρία μια ασθενούς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, που ακολουθεί:

«Ο διαβήτης είναι μια δύσκολη κατάσταση. Το ξέρω έχοντας ζήσει 25 χρόνια με το διαβήτη (πρώτα διαβήτης κύησης και μετά διαβήτης τύπου 2) βιώνοντας πολλά στάδια και αλλαγές. Όταν ήμουν έγκυος και εκδήλωσα το διαβήτη πήρα ινσουλίνη και αργότερα, μη μπορώντας να ελέγξω το σάκχαρο μου, πήρα ενέσιμη εξανατίδη (Byetta). Μέτραγα τους υδατάνθρακες που έτρωγα και ακολούθησα διάφορες δίαιτες αδυνατίσματος που κυκλοφορούσαν στο διαδίκτυο. Επίσης, σε περίοδο βουλιμίας, επισκέφτηκα κάποιο διαιτολόγο. Παρόλα αυτά, σήμερα στην ηλικία των 62 ετών, μετά από πολλές παλινδρομήσεις, το πρωινό μου σάκχαρο ήταν 98 mg/dl και η τελευταία μου γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 5,7%. Πώς όμως έφθασα ως εδώ; Θα ευχόμουν να μπορούσα να πω ότι αυτό έγινε σαν από θαύμα χωρίς καμιά προσπάθεια, ότι ήμουν τυχερή και ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα. Ωστόσο, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία μου και ελπίζω να σας βοηθήσει να αναζητήσετε και εσείς ό,τι μπορεί να σας βοηθήσει. Δείτε τι κάνω εγώ: 1 Περιορίζω όσο μπορώ περισσότερο τους υδατάνθρακες Δεν τρέφομαι μόνο με παγωτό και κέικ. Τρώω τα πάντα, ρύζι, μακαρόνια, ψωμί, φρούτα, καρότα, πατάτες και έχω εξορίσει τα δημητριακά ολικής άλεσης και το καστανό ρύζι από το διαιτολόγιο μου. Ο ενδοκρινολόγος μου ενέκρινε τη δίαιτα μου, αν και είναι επιφυλακτικός αν αυτή είναι κατάλληλη για τον καθένα με διαβήτη.

2 Στηρίζομαι σε ζωικές πρωτεΐνες χωρίς λίπος και λαχανικά Ασπράδι αυγών, κοτόπουλο, ψάρι, πρωτεΐνες από σόγια, τυρί, ξηροί καρποί και κάπου - κάπου κόκκινο κρέας που συνδυάζω με λαχανικά πτωχά σε υδατάνθρακες (μπρόκολο, λάχανο, κολοκυθάκι κτλ), αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του διαιτολογίου μου. Και στην κορυφή του διαιτολογίου μου προσθέτω ένα ποτήρι κρασί και ένα μικρό κομμάτι μαύρης σοκολάτας την ημέρα. Έχω χάσει 5 κιλά, αλλά εάν θεωρείτε ότι είμαι αδύνατη κάνετε λάθος. Αν ρωτάτε για το σάκχαρο μου, απαντώ ότι είναι καλά ρυθμισμένο. 3 Ασκούμαι συστηματικά Όταν ήμουν νεότερη, έτρεχα 10 χιλιόμετρα την ημέρα. Τα γόνατα μου δεν αντέχουν πια σε τέτοιες αποστάσεις, αλλά δεν σταμάτησα τη σωματική δραστηριότητα. Πέντε ημέρες την εβδομάδα κάνω μία ώρα ποδήλατο στο σπίτι (σταθερό ποδήλατο) και δύο ημέρες την εβδομάδα συμμετέχω σε πρόγραμμα τόνωσης της φυσικής μου σωματικής κατάστασης (ανύψωση βαρών, περπάτημα, ασκήσεις μυϊκής τάσης κτλ). Το πρόγραμμα τόνωσης με προστατεύει από την πλήξη και με βοηθάει να αυξήσω την απώλεια θερμίδων ώστε να μπορώ να τρώω περισσότερο. 4 Έχω συχνή επικοινωνία με τον γιατρό μου Εκτός από τη δίαιτα και την σωματική δραστηριότητα, λαμβάνω μετφορμίνη (Glucophage) και γλιμεπιρίδη (solosa). Στο παρελθόν, κάποια στιγμή, χρησιμοποίησα ενέσιμα φάρμακα που ρύθμιζαν το σάκχαρο μου αλλά τα εγκατέλειψα γιατί ανησυχούσα για τις

μακροχρόνιες επιπτώσεις τους στην υγεία μου. Φυσικά το έκανα αφού προηγουμένως το κουβέντιασα με τον ενδοκρινολόγο μου. Ένοιωσα ασφαλής με τις συμβουλές του γιατί έχουμε αναπτύξει πολύ καλή σχέση ως συνεργάτες στη φροντίδα της υγείας μου. Κάθε έξη μήνες, όταν τον επισκέπτομαι στο γραφείο του, μου δίνει τη δυνατότητα να συζητήσω μαζί του όχι μόνο τα τελευταία αποτελέσματα αλλά και άλλα θέματα όπως τα άγχη μου, τη δίαιτα μου και ό,τι άλλο με απασχολεί. 5 Προσπαθώ να αποφεύγω το στρες Ένα ελαφρό κρυολόγημα, το αυξημένο φορτίο στη δουλειά και οικογενειακά προβλήματα ανεβάζουν το σάκχαρο μου, παρόλο που δεν αλλάζω τη δίαιτα μου, λόγω του άγχους. Απέτυχα να το ελέγξω με διαλογισμό, που δεν συμπαθώ ιδιαίτερα, και αποφάσισα να μην του δίνω πολύ σημασία. Αν, για παράδειγμα, κάποια φορά έχω παρόρμηση να φάω παγωτό, γίνομαι προσεκτική, ώστε αυτό να μην γίνει συστηματικά και στραφεί εναντίον της υγείας μου. Με αυτοσυγκράτηση, παίρνω μια βαθειά αναπνοή και απλά απολαμβάνω το διάλλειμα – έχω καταφέρει να διατηρώ το σάκχαρο μου φυσιολογικό. Όπως προείπα, το πρόγραμμα μου δεν είναι λύση για τον καθένα. Το κύριο μήνυμα μου είναι ότι το να ρυθμίζεις καλά τον σακχαρώδη διαβήτη σου είναι μια προσπάθεια συνεχής. Μερικές φορές μέσα από την προσπάθεια και τα λάθη, και στη συνέχεια με περισσότερη προσπάθεια και λάθη, μπορείς να διαμορφώσεις ένα πρόγραμμα το οποίο να δουλεύει για σένα. Σ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016 1-3/2016 51 53

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

54 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΛΒΑΤΣΙΩΤΗ Επίκουρος Καθηγητής Β΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν»

Άσκηση σε παιδιά και εφήβους με ΣΔ τύπου 1

α άτομα με τύπου 1 σακχαρώδη διαβήτη, που δεν έχουν εμφανίσει καμία από τις χρόνιες επιπλοκές και έχουν επιτύχει ικανοποιητικού βαθμού ρύθμιση του διαβητικού τους συνδρόμου, δύνανται να συμμετέχουν πλήρως σε προγράμματα αυξημένης φυσικής δραστηριότητας, χωρίς να εξαιρείται και ο πρωταθλητισμός σε οιαδήποτε άθλημα1. Προτείνεται η συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα άσκησης μετρίας έντασης τουλάχιστον 150 λεπτών / εβδομάδα. Είναι όμως απολύτως απαραίτητο να έχουν αποκτήσει την γνώση και εμπειρία ώστε να προσαρμόζουν το δοσολογικό σχήμα της ινσουλινοθεραπείας τους αλλά και την ποσότητα των προσλαμβανομένων θερμίδων ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις. Για την επιτυχή παρέμβαση, αλλά και τη πρόληψη ανεπιθύμητων καταστάσεων, είναι απαραίτητη η λεπτομερής καταγραφή του βαθμού γλυκαιμίας μέσω της αυτομέτρησης. Η εμφάνιση υπογλυκαιμίας, που μπορεί να συμβεί κατά την διάρκεια, αμέσως μετά, ή και αρκετές ώρες μετά το πέρας του προγράμματος άσκησης, είναι αρκετά συχνή. Αυτή η επιπλοκή είναι δυνατόν να αποφευχθεί με την κατάλληλη εκπαίδευση του διαβητικού ατόμου και την τακτική αυτομέτρηση των επιπέδων σακχάρου αίματος. Δεν είναι απαραίτητη η χωρίς ιδιαίτερο λόγο λήψη υδατανθρακούχου γεύμα-

τος πριν την έναρξη της άσκησης για προληπτικούς λόγους αλλά θεωρείται απαραίτητη η γνώση από τον διαβητικό η χρονική διάρκεια δράσης κάθε ινσουλινικού σκευάσματος που λαμβάνει και ο βαθμός γλυκαιμίας για να προσαρμόσει αντίστοιχα την ένταση, την βαρύτητα και την χρονική διάρκεια του προγράμματος άσκησης που πρόκειται να συμμετάσχει. Παιδική και εφηβική ηλικία Η διαχείριση των επιπτώσεων της άσκησης στον μεταβολισμό σε νεαρές ηλικίες αποτελεί μια πρόκληση τόσο για το άτομο με διαβήτη όσο και για τους γονείς αλλά και τον θεράποντα ιατρό. Η εκπαίδευση, η σωστή προετοιμασία, αλλά και η συσσώρευση εμπειρίας θα αποτελέσουν τους πυλώνες της ορθής και επιτυχημένης αντιμετώπισης των καταστάσεων που μπορεί να δυσχεράνουν την συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες2. Αεροβική άθληση και καρδιοαναπνευστική λειτουργία στην άσκηση. Παιδιά και έφηβοι με τύπου 1 διαβήτη μπορεί να παρουσιάζουν αποκλίσεις τόσο στο επίπεδο της μέγιστη έντασης άσκησης3 που μπορεί να συμμετέχουν (VO2max), αλλά και στην απόδοση όταν βρίσκονται σε κακό μεταβολικό έλεγ-

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

χο4. Η μειωμένη φυσική δραστηριότητα και η υπολειπόμενη φυσική κατάσταση των εφήβων με τύπου 1 διαβήτη θεωρούνται ως οι αιτίες της μειωμένης απόδοσης στην άσκηση και όχι η καρδιακή λειτουργία ή τα επίπεδα του VO2max5. Εντούτοις τα παιδιά με τύπου 1 διαβήτη έχουν υψηλότερα επίπεδα συστολικής πίεσης, έχει αναφερθεί πάχυνση της βασικής μεμβράνης των τριχοειδικών αγγείων καθώς και διαταραχές της ροής του αίματος στον σκελετικό μυ6,7,8. Επομένως είναι πιθανό οι μεταβολικές ιδιαιτερότητες στον τύπου 1 σακχαρώδη διαβήτη να παίζουν ρόλο στην απόδοση στην άσκηση. Παρόλα αυτά η εμπειρία έχει δείξει ότι τα παιδιά με καλό μεταβολικό έλεγχο και με την απαραίτητη εκπαίδευση μπορούν να ανταγωνισθούν ισότιμα τους μη διαβητικούς συνομηλίκους τους αθλητές και να επιτύχουν παγκόσμιες πρωτιές στα αθλήματα που αγαπούν9.

Υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση Η πλειονότητα των παιδιών και των εφήβων με τύπου 1 διαβήτη που ασκείται για αρκετό διάστημα και για 1 - 3 ώρες μετά την χορήγηση ινσουλίνης παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα γλυκόζης που μπορεί να οδηγήσουν σε υπογλυκαιμία. Παράλληλα έχουν περιγραφεί βαριά υπογλυκαιμικά επεισόδια πολύ αργότερα από το πέρας της άσκησης, έως και 36 ώρες μετά, ιδιαίτερα σε παιδιά με σημαντική ενασχόληση στον αθλητισμό10. Η συχνότερη εμφάνιση όμως αυτών των επεισοδίων καταγράφεται συνήθως 6 - 10 ώρες μετά το πέρας της άσκησης και οι γονείς των παιδιών που αθλούνται αργά το βράδυ θα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τον κίνδυνο νυκτερινής υπογλυκαιμίας. Υπεργλυκαιμία κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση Παρόλο που έχει προηγηθεί χορήγηση ινσουλίνης πριν την έναρξη έχει παρατηρηθεί υπεργλυκαιμία κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά το πέρας της μακράς διαρκείας άσκησης με μέτρια ή βαριά καταπόνηση11. Το φαινόμενο αυτό φαίνεται να οφείλεται στην αυξημένη αδρενεργική δραΣ στηριότητα κατά την άσκηση.

56 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

βιβλιογραφία 1. Wasserman DH, Zinman B. Exercise in individuals with IDDM. Diabetes Care 17:924-937, 1994 2. Silverstein J, Klingensmith G, Copeland K, Plotnick L, Kaufman F, Laffel L, Deeb L, Grey M, Anderson B, Holzmeister LA, Clark N. Care of children and adolescents with type 1 diabetes: a statement of the American Diabetes Association. Diabetes Care 2005; 28(1):186-212. 3. Baraldi E, Monciotti C, Fillipone M,, Santuz P, Magagnin G, Zanconato S, Zacchello F. Gas exchange during exercise in diabetic children Pediatr Pulmonol 13:155-60, 1992 4. Baran D, Dorchy H. Physical fitness in diabetic adolescents. Bull Eur Physiopathol Respir 18:51-8, 5. Rowland TW, Martha PMJ, Reiter EO, Cunningham LN. The influence of diabetes mellitus on cardiovascular function in children and adolescents Int J Sports Med 13:431-5, 1992 6. Nordgren H, Freyschuss U, Person B. Blood pressure response to physical exercise in healthy adolescents and adolescents with insulin dependent diabetes mellitus. Clin Sci (Colch) 86:425-32, 1994 7. Sosenko JM, Miettinen OS, Williamson JR, Gabbay KH. Muscle capillary basement membrane thickness and long term glycemia in type 1 diabetes mellitus. N Engl J Med 309:1546-50, 1983 8. Ewald U, Tuvemo T, Reduced vascular reactivity in diabetic children and its relation to diabetic control Acta Pediatr Scand 74:77-84, 1985 9. A.Peters Harmel Olympics Dispatch I: August 15, 2004 Medscape Diabetes & Endocrinology, August 2004 www.medscape.com/ viewarticle/487683 10. McDonald MJ. Postexercise late-onset hypoglycemia in insulin dependent diabetes patients. Diabetes Care 10:584-88, 1987 11. Yasar SA, Tulassay T, Madacsy L, Korner A, Szucs L, Nagy I, Szabo A, Miltenyi M. Sympathetic adrenergic activity and acid base regulation under acute physical stress in type 1 (insulin dependent ) diabetic children Horm Res 42:110-5, 1994Α

δελτια τυπου Η MENARINI DIAGNOSTICS, με αίσθημα ευθύνης. Πλήρης συμμόρφωση κατά ISO 15197:2013. Η MENARINI DIAGNOSTICS, με αίσθημα ευθύνης, σας ενημερώνει ότι όλα τα συστήματα μέτρησης σακχάρου GlucoMen είναι τα πρώτα που διατίθενται με βεβαίωση πλήρους συμμόρφωσης στα νέα ποιοτικά πρότυπα ISO 15197:2013 με την υπογραφή ΤUV Γερμανίας, του μεγαλύτερου στον κόσμο οργανισμού πιστοποίησης ποιότητας. Με την επίσημη πλέον διαβεβαίωση της TUV, τα συστήματα μέτρησης σακχάρου GlucoMen σας παρέχουν όλα τα πλεονεκτήματα και την ασφάλεια της πλήρους συμμόρφωσης στις απαιτήσεις του ISO 15197:2013. • Αξιοπιστία • Ακρίβεια • Επαναληψιμότητα Τα συστήματα μέτρησης σακχάρου GlucoMen αποτελούν το πλέον αξιόπιστο εργαλείο, στη διάθεση των ατόμων με διαβήτη καθώς και των επιστημόνων υγείας, στην καθημερινή διαχείριση του διαβήτη. 0% συμμετοχή ασθενούς, 100% αποζημίωση από τα ασφαλιστικά ταμεία

One Touch Verio εξελίσσοντας τον αυτοέλεγχο του σακχάρου Με την υπογραφή της εταιρείας LifeScan της Johnson & Johnson η αναβαθμισμένη σειρά μετρητών σακχάρου One Touch Verio απλοποιεί και εξελίσσει τη διαδικασία της αυτό-μέτρησης, σηματοδοτώντας τη μετάβαση στη νέα εποχή σε ό,τι αφορά τον αυτοέλεγχο των διαβητικών.

One Touch Verio συνδυάζει τον Δείκτη Κλίμακας με την αυτοματοποιημένη ενημέρωση σχετικά με την πρόοδο στη διαχείριση του διαβήτη.

One Touch Verio Flex πρωτοπορεί μέσω του Δείκτη Κλίμακας 3 Χρωμάτων ο οποίος προσδιορίζει αν η κάθε μέτρηση κινείται εντός του ενδεδειγμένου για τον χρήστη εύρους.

One Touch Verio IQ διαθέτει αυτοματοποιημένη εύρεση τάσεων, καταργώντας την ανάγκη τήρησης ημερολογίου.

Κοινά χαρακτηριστικά όλων η χρήση των ταινιών Verio , η αξιοπιστία, η πρωτοποριακή τεχνολογία, η ευκολία στη χρήση και ο εργονομικός σχεδιασμός. Και οι τρεις έχουν πιστοποίηση ISO 2013.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΑΠΟΔΡΑΣΗ

Της Μαρίας Χατζηδάκη

Πάσχα στα Χανιά, το στολίδι της Κρήτης

α Χανιά έχουν χαρακτηριστεί ως μια από τις ομορφότερες πόλεις της Κρήτης, αλλά και όλης της Ελλάδας. Ως μια τέτοια πόλη, δεν θα μπορούσε παρά να θαμπώνει με την ομορφιά της κάθε επισκέπτη της. Ας ανακαλύψουμε όμως τις ομορφιές αυτού του τόπου και ας ταξιδέψουμε στην ιστορία και τον πολιτισμό που μέχρι τις μέρες φανερώνεται έκδηλα από την μία άκρη του νομού των Χανίων ως στην άλλη. Η ιστορία τις πόλης των Χανίων Οι αρχαιολογικές έρευνες στην πόλη των Χανίων αποδεικνύουν περίτρανα ότι είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια τις Κυδωνίας, μιας ιδιαίτερα αξιόλογης αρχαίας πόλης. Η πόλη χτίστηκε κατά τους προϊστορικούς χρόνους από τον

58 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Κύδωνα, ο οποίος ήταν γιος – σύμφωνα με τους αρχαίους Κρήτες – του Ερμή και κατ’ άλλους του Απόλλωνα και της νύμφης Ακακαλίδας, κόρης του Μίνωα. Η Κυδωνία αναφέρεται από τον Όμηρο ως μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Κρήτης, ενώ οι Κύδωνες θεωρούνται ως προελληνικό φύλο. Οι αρχαίοι συγγραφείς θεωρούν την Κυδωνία ως την «μητέρα των άλλων κρητικών πόλεων». Τρεις είναι οι εκδοχές όσον αφορά την ετυμολογία του τοπωνυμίου τις πόλης. Πιθανόν να έχει προκύψει από την παραφθορά του ονόματος Χθονία, που ήταν ένα από τα αρχαία ονόματα τις Κρήτης. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή προέρχεται από το Αραβικό Χάνι ή τέλος από την Αλχανία κώμη (προάστιο ή συνοικία τις Κυδωνίας).

Τα αξιοθέατα των Χανίων Τις ημέρες του Πάσχα σας προτείνουμε να επισκεφθείτε την σπουδαία αυτή πόλη και να δείτε και μόνοι σας τις ομορφιές αυτού του τόπου. Ξεκινήστε με την παλιά πόλη και το λιμάνι με την βενετσιάνικη φυσιογνωμία των κτηρίων. Τον πεζόδρομο της οδού Σκρύδλωφ στα «Στιβανάδικα», που είναι από τους πιο τουριστικούς δρόμους των Χανίων. Τη Δημοτική Αγορά, που στο σταυροειδές οικοδόμημα στεγάζει μαγαζιά που προσφέρουν τη Χανιώτικη παραγωγή. Συνεχίζοντας την βόλτα κατά μήκος της ακτής θα βρείτε παλιά μαγαζιά για φαγητό και καφέ. Κατηφορίζοντας την οδό Δούκα θα βρεθείτε στο κέντρο της αριστοκρατικής συνοικίας της βενετσιάνικης πόλης όπου θα θαυμάσετε την αρχιτεκτονική των κτηρίων που σήμερα χρησιμοποιούνται για ξενώνες. Επισκεφθείτε και θαυμάστε στη πλατεία Μητροπόλεως τον επιβλητικό Ναό των Εισοδίων, την Καθολική Εκκλησία και το Ναό του Αγ. Φραγκίσκου που στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Από την πύλη του βυζαντινού τείχους θα βρεθείτε στο κέντρο της οχυρωμένης Ακρόπολης με τον Μινωικό Οικισμό. Διασχίζοντας την Ακτή Τομπάζη θα δείτε το μουσουλμανικό τέμενος και το τζαμί του Κιουτσούκ Χασάν. Στην άκρη του λιμανιού ορθώνεται το Φρούριο Φιρκάς, όπου στεγάζεται το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης και η Ιστορική Λαογραφική και Αρχαιολογική Εταιρεία Κρήτης. Στην οδό Θεοτοκοπούλου θα δείτε αριστερά τον ναό του San Salvatore, που φιλοξενεί τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή των Χανίων. Στην ιστορική πλατεία

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

της Σπλάντζιας θα δείτε τον Ναό του Αγίου Νικολάου με τον τούρκικο μιναρέ και τον αναγεννησιακό Ναό του Αγ. Ρόκκου. Επισκεφθείτε την ιστορική συνοικία της Χαλέπας και δείτε το Παλάτι του Πρίγκιπα Γεωργίου και το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου. Φαράγγια και φυσικά τοπία Φυσική μαγεία αποτελούν τα δεκάδες φαράγγια του νομού Χανίων. Το διασημότερο απ' όλα είναι το φαράγγι της Σαμαριάς, ή Φάραγγας, που έχει μήκος 16 χλμ. και πλάτος από 3,5 έως 150 μέτρα. Τα κάθετα τοιχώματα φθάνουν έως και τα 500 μέτρα. Για το πέρασμα του φαραγγιού χρειάζονται 5 με 6 ώρες και επιτρέπεται η διάβασή του από το Μάιο έως τον Οκτώβριο. Πλούσια βλάστηση έχει το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης στο Σέλινο, που το μήκος φθάνει στα 7,5 χλμ. και το πιο

στενό σημείο είναι 10μ. Από τα επιβλητικά είναι και το φαράγγι της Ίμβρου στα Σφακιά, με μήκος 7χλμ., πλάτος σε μερικά μέρη 2 μ. και ύψος τοιχωμάτων 300 μ. Άλλα άγρια φαράγγια είναι της Τρυπητής, του Κλάδου, του Ελυγιά, της Αράδενας, του Κουρέ, του Ασφένδου, του

πηγή 60 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Αγίου Νεκταρίου και του Καλλικράτη στα Σφακιά, του Θερίσου κοντά στα Χανιά - το μοναδικό που περνιέται με αυτοκίνητο - της Ρόκκας και της Πολυρρήνιας στην Κίσσαμο, των Μποριανών στα Καράνου και του Δικτάμου στα Κεραμειά, που είναι το μόνο με κατεύθυνση από Δύση προς Ανατολή. Σ

http://www.chania.gr/city/history-city/literature-history.html

Τιμής ένεκεν Βάνια Βλασοπούλου, Ενδοκρινολόγος Διευθύντρια στο Τμήμα Ενδοκρινολογίας Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ «Ευαγγελισμός»

Χάρης Βασιλόπουλος Δεν περίμενα πως θα αναφερόμουν τόσο νωρίς στην απώλεια ενός σπουδαίου επιστήμονα, ενός υπέροχου κι αγαπημένου φίλου, του Χάρη Βασιλόπουλου. Ο Χάρης πέθανε στις 6 Αυγούστου 2015. Μερικές φορές νομίζω ότι είναι ακόμα μαζί μας.

Χάρης ήταν ένας χαρισματικός άνθρωπος, αγωνιστής της ζωής, που μπορούσε να συγκεράσει τους κοινωνικούς αγώνες, την επιστήμη και την ανθρωπιά. Μια πορεία ζωής γεμάτη φως, με αισιοδοξία και με ποικίλα ενδιαφέροντα εκτός από την επιστήμη. Ευθύς σαν χαρακτήρας, με ανιδιοτέλεια και καθαρή σκέψη ο Χάρης κατάφερε να προσφέρει τα μέγιστα στην Ενδοκρινολογία και καθιερώνεται στο χώρο ανάμεσα στους κορυφαίους. Ειδικότερα, ασχολήθηκε με τον σακχαρώδη διαβήτη. Ήταν η ήρεμη δύναμη που πρόσφερε στους ασθενείς οδηγίες και συμβουλές και κατόρθωνε να φτιάχνει μια μοναδική, σπάνια σχέση με τον καθένα. Με πίστη στις καθαρές και φωτεινές κοινωνικές και ανθρώπινες αξίες ήξερε πως να στηρίζει τους νέους με ΣΔ1 και κυρίως ήξερε να τους ακούει. Έτσι, οι πάσχοντες αυτοί βρήκαν στο πρόσωπό του όχι μόνο τον ιδανικό γιατρό, αλλά κι ένα σύμμαχο στο πρόβλημά τους, κάποιον που πορεύεται μαζί τους και βοηθά στη λύση του. Η σχέση γιατρού - ασθενούς βρήκε το πραγματικό της νόημα. Με μεγάλη επιμονή, παρά τις δυσκολίες και τις ποικίλες αντιδράσεις, εμπνεύστηκε, και τελικά υλοποίησε ήδη από το 1992, τις ομάδες ιατρικής εκπαίδευσης και ψυχολογικής υποστήριξης με στόχο την αυτορρύθμιση των πασχόντων με ΣΔ1. Βρισκόταν δίπλα σε όλους προσωπικά και ομαδικά για να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και δύναμη στην αντιμε-

τώπιση της νόσου. Σεβόταν τις επιλογές του καθενός. Νομίζω πως το πέτυχε με το παραπάνω, αφού ακόμα και τώρα, μήνες μετά το θάνατό του, οι συμμετέχοντες στις ομάδες επιχειρούν να συνεχίσουν με συναντήσεις εκπαίδευσης και ψυχολογικής υποστήριξης, κι ίσως και τη δημιουργία μίας εκδήλωσης στη μνήμη του με υλικό που θα αντλήσουν από τις συναντήσεις τους. Οι ομάδες αυτές λειτούργησαν κανονικά μέχρι και τον Ιούνιο 2015, γιατί ο Χάρης δεν άφησε ούτε τον καρκίνο να τον καταβάλει, τον αντιμετώπισε με θάρρος και αισιοδοξία. Τυχεροί είναι όσοι γιατροί διδάχτηκαν από τον Χάρη, τυχεροί όσοι συνεργαστήκαμε μαζί του. Καλός δάσκαλος και κλινικός. Χαρισματική προσωπικότητα και αποτελεσματικός με οτιδήποτε είχε ασχοληθεί, ήταν η ήρεμη δύναμη που μπορούσε να κατευνάσει τα οξυμένα πνεύματα νεαρών και μεγαλύτερης ηλικίας συνεργατών. Απλός και γενναιόδωρος στην παροχή γνώσης, απλοποιούσε σύνθετες έννοιες, έφτανε στην καρδιά του προβλήματος. Χαίρομαι που υπήρξε φίλος και συνεργάτης για περισσότερα από 30 χρόνια. Τώρα μου λείπει, λείπει και στους υπόλοιπους συνεργάτες στο Τμήμα, στην οικογένειά του και στους καλούς του φίλους. Θα είναι πάντα στην καρδιά μας όλα τα υπόλοιπα χρόνια κι έτσι θα είναι πάντα παρών. Β. Βλασοπούλου

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

Τιμής ένεκεν

Δρ Έλλη Λάκκα – Παπαδόδημα, Διευθύντρια Κέντρου Ένδοκρινολογίας Διαβήτη – Μεταβολισμού Έυρωκλινικής Αθηνών

Τζων Αλιβιζάτος Έτσι έκανε την «Μικρή Πολυκλινική» ένα σύγχρονο Νοσοκομείο και Κέντρο Έρευνας

ε τον Τζων, λοιπόν, κι όλο το υπόλοιπο ανθρώπινο δυναμικό δημιουργήσαμε στην Πολυκλινική Αθηνών μία από τις μεγαλύτερες ενδοκρινολογικές μονάδες της χώρας. Την «Κλινική Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, Μεταβολισμού και Ραδιοϊσοτόπων», στην οποία πέρασα το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος της επιστημονικής και επαγγελματικής μου ζωής. Ήταν πρωτοβουλία και απόφαση του Τζων να χωρίσει τη παθολογική κλινική, της οποίας ήταν διευθυντής, σε παθολογική και ενδοκρινολογική κλινική, όπως επίσης να δημιουργήσει ξεχωριστό Διαβητολογικό Κέντρο, καθώς και ξεχωριστό Ορμονολογικό Εργαστήριο. Ανέθεσε την διεύθυνση σ’ όλες αυτές τις μονάδες στους στενούς του συνεργάτες, προσφέροντας τους έτσι την δυνατότητα να δείξουν το δικό τους ταλέντο, να αναπτύξουν τις ικανότητες τους και να εξελιχθούν. Πίστευε με πάθος στο βιο-ψυχο-κοινωνικό πρότυπο για την αρρώστια και την υγεία, θεωρούσε αναγκαία την ψυχοσωματική προσέγγιση του αρρώστου, έπρεπε να μπορείς, όπως έλεγε, «να μπαίνεις στα παπούτσια του αρρώστου - μόνο έτσι θα τον βοηθούσες». Γι΄ αυτό είχε οργανώσει σεμινάρια - μαθήματα για την εκπαίδευση των γιατρών της Πολυκλι-

νικής στην ψυχοσωματική προσέγγιση των ασθενών. Αξίζει να αναφέρω ακόμη κάποιες πρωτοβουλίες και αποφάσεις του, όπως ήταν η καθιέρωση της πενθήμερης εργασίας στην Πολυκλινική πολύ πριν εφαρμοστεί το πενθήμερο γενικά. Ένα άλλο πρωτοποριακό βήμα ήταν η κατάργηση του εισιτηρίου για την επίσκεψη στα εξωτερικά ιατρεία, εφαρμόζοντας την δωρεάν εξέταση. Με το δωρεάν εισιτήριο μπορούσε κανείς, αν χρειαζόταν, να επισκεφτεί γιατρούς διαφορετικής ειδικότητας. Όλα αυτά όταν το νοσοκομείο ήταν ιδιωτικού δικαίου. Αξίζει ακόμη να τονίσω την ανάγκη του για σεβασμό του διπλανού του. Αυτό τον ανάγκασε να σταματήσει αμέσως το κάπνισμα, μόλις συνειδητοποίησε, ότι αυτό το κάνει γιατί με αυτόν τον τρόπο σέβεται και προστατεύει τους διπλανούς του και όχι τον εαυτό του. Του άρεσε να έχει γύρω του ωραίες κοπέλες, χωρίς αυτό να μειώνει την θέση της αγαπημένης του συντρόφου, της Φανής, την οποία αγαπούσε και σεβόταν υπερβολικά και της οποίας η γνώμη ήταν καθοριστική για την ζωή του. Ήταν η σύμβουλος του. Ήταν εκλεκτικός συλλέκτης. Μια από τις μεγάλες του αδυναμίες ήταν οι τσάντες, τα τσαντάκια και τα πορτοφολάκια, από τα οποία διέθετε ολόκληρη

62 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

συλλογή. Το πάθος του βέβαια για ό,τι καινούργιο στην επιστήμη και την τεχνολογία ήταν αστείρευτο. Τον μαγνήτιζε, τον ενθουσίαζε κάθε καινούργια ανακάλυψη, λαχταρούσε να βρει τρόπο να την εφαρμόσει. Αυτό το πάθος τον είχε ωθήσει να κουβαλήσει στις αποσκευές του την κεφαλή του μηχανήματος ραδιοϊσοτόπων από τον Καναδά, τότε που ήρθε στην Ελλάδα, και να δημιουργήσει στην Πολυκλινική το 1956, το πρώτο τμήμα Ραδιοϊσοτόπων στην χώρα μας. Αλλά το μεγάλο του χόμπι ήταν η φωτογραφία, φωτογράφιζε πρόσωπα – πορτρέτα, φωτογράφιζε την ψυχή τους και την αντανάκλαση της δικής του ψυχής.Του άρεσαν τα ταξίδια, ταξίδευε συχνά, γύρισε όλο τον κόσμο και όπου πήγαινε πάντα έβρισκε κάτι «σπάνιο, μοναδικό». Τον τελευταίο καιρό περιορίστηκε, προσάραξε και ονειρευόταν το τελευταίο του μεγάλο ταξίδι στο Σύμπαν, εκεί όπου ίσως έχει ήδη συναντηθεί με τη Φανή του και τους αγαπημένους του φίλους και θα έχει ενημερωθεί από πρώτο χέρι για τα βαρυτικά κύματα. Καλό του ταξείδι.

σημεια διανομης ΑΝΑΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΣΤΑ ΕΞΗΣ ΣΗΜΕΙΑ:

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ Ν. ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΘΑΚΗΣ «ΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ» Σουηδίας 68, Αργοστόλι Κεφαλονιάς T. 6937 416600 / ionianseven@yahoo.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΑΓΩΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΑΝΙΚΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΠΕΑΝΔ Μακρυνίτσας 12-14 , Αθήνα / T. 210 77 96 660, F. 210 77 96 461 / www.peand.gr / info@peand.gr

ΕΝΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Λεωφ. Νίκης 3, Θεσσαλονίκη / T. 2310 223518, F. 2310 223 595 / www.diabetic.gr / info@diabetic.gr

ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΗ ΠΑΣΥΝΕΔ ΠΑΓΝΗ Βούτες Ηρακλείου Κρήτης / T. 6973 500 783, 2810 31 2501 / pasined.gr / ipatsakis@gmail.com

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΚΟΖΑΝΗΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ Εθν. Αντιστάσεως 11, 50 200, Πτολεμαϊδα T. 24630 28 188 / info@diabitiki-poria.gr www.diabitiki-poria.gr

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΑΛΗΝΟΣ Θεοφιλοπούλου 16, 117 43, Αθήνα T. 210 92 26 798, / www.galinos.org.gr info@galinos.org.gr

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Ν. ΗΜΑΘΙΑΣ «ΓΛΥΚΙΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ» Σοφρωνίου 25 (ΚΑΠΗ Νάουσας) Νάουσα, 59 200 Τ. 2332024947

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ Ορφέως 14 (Παλαιό Νοσοκομείο), Σέρρες T/F. 23210 58 791 / diabitikoi_serron@gmail.com

ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Σκουφά 29, 41 222, Λάρισα / T. 2410 25 24 31

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ Φερών 8, 104 34 Αθήνα / T. 210 88 38 118

ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΑΝΙΚΟ ΔΙΑΒΗΤΗ ΠΕΝΔΙ Μπουμπουλίνας 4, 454 45, Ιωάννινα, T/F. 26510 73 634 / enosidiaviti@gmail.com

ΠΑΝΘΕΣΣΑΛΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Σκουφά 29, 41222 , Λάρισα, Τ: 2410 2524 31 register@pasydi.gr

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΗΜΑΘΙΑΣ Σωφρονίου 25, 59 200, ΚΑΠΗ Νάουσας, Νάουσα T. 23320 24 947

Σε όλα τα διαβητολογικά κέντρα πανελλαδικά (βλ. σελίδες 62-63)

Αν δεν βρίσκετε το περιοδικό μας σε ένα από τα παραπάνω σημεία διανομής,

3 4 5

επικοινωνήστε με τα γραφεία της ΕΛΟΔΙ (Οδός Φερών 8, 104 34, Αθήνα) ενημερωθείτε στο www.elodi.org

ή αποστείλατε την παρακάτω αίτηση συνδρομής

Γίνετε δωρεάν συνδρομητές στο περιοδικό Σακχαρώδης Διαβήτης - Φροντίδα για όλους Aποστείλατε τα στοιχεία σας στο fax: 210 88 38 118, ή μπορείτε να αποστείλετε την αίτηση στα γραφεία της ΕΛΟΔΙ, Φερών 8, 104 34, Αθήνα ή ηλεκτρονικά στο www.elodi.org. Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 88 38 113 (09:00 - 13:00).

ISO

15197:2013

8001178888 χωρίς χρέωση Εξυπηρέτηση Πελατών τηλέφωνο 210 6875770 από κινητό αρασκευή 09:00-17:00 Ώρες λειτουργίας Δευτέρα-Π

ISSN : 1791-4574

Ιανουάριος - Φεβρουάρ

www.elodi.org

ΥΣ ΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡ

ISSN : 1791-4574 ΥΣ ΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

www.elodi.org

ISSN : 1791-4574

Φ Ρ

Ο Ν

λύση στην θεραπεία του σακχαρώδη

Πρέπει να θηλάζουν οι μητέρες Ευγηρία, υγιής και ενεργός τεύχος

ής & απόδοση Συμπληρώματα διατροφ

Σ Ο Υ ήριο Λ γυμναστ Ο στο νων Α Ιαθλουμέ

.ΔΙ. Σ Ε Λ . Ο μός, Ω Σ Η Τ Ηταθλητισ Ε Ν Η Μ Ε Ρ και πρω Ι Ο Δ Ι Κ Η Διαβήτης ΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡ έχουμε ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟ τι πρέπει να προσ ς - Δεκέμβριος 2015 # 42

Οκτώβριος - Νοέμβριο

ΔΙ ΑΒΗΤ ΗΣ

Η τεχνολογία θα δώσει τη

Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στο σακχαρώδη διαβήτη

διαβήτη τύπου 1

με σακχαρώδη διαβήτη;

γήρανση

ΟΛΟΥ Σ μας ΦΡ ΟΝΤΙΔ Α Γ ΙΑ

για την υγεία Νηστεία, ένα «διαμάντι»

ΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙ

Η ΤΗΣ ΕΛ.Ο.ΔΙ.

# 41

20 ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

Πρόγραµµα Επιβράβευσης

δικά προνόµια. Με 100% ακρίβεια και µονα 5/25/15 2:11 PM

ΤΜ Επιβράβευσης CONTOUR Ανακαλύψτε το Νέο Πρόγραµµα µοναδικούς κωδικούς NEXT Win της Bayer. Βρείτε τους CONTOURΤΜ NEXT σε κάθε συσκευασία ταινιών µέτρησης τους κωδικούς αυτούς που χρησιµοποιείτε. Εισάγετε τους Εξαργυρώστε πόντους. συλλέξτε ηλεκτρονικά και από µοναδικά προνόµια πόντους σας και επωφεληθείτε και σίγουρα! σχετικά µε τον διαβήτη σας. Απλά

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

FlexAdv21x28.indd 1

Επιθυμώ να λαμβάνω το περιοδικό: σε έντυπη μορφή σε ηλεκτρονική μορφή

ΣΑΚΧ ΑΡΩΔΗΣ

GLP-1 Αγωνιστές των υποδοχέων και παχυσαρκία

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΗΣ ία θεΧΑΡταΩΔιν ΚάΣΑΚ µετράει…

νων και των αποτελεσμάτων σακχάρου, συμπεριλαμβανομέ που μπορεί να όλων των μετρήσεων δραστηριότητα εφαρμόζονται στα αποτελέσματα ή από οποιαδήποτε άλλη για αυτούς. όρια τιμών που θέτετε, που είναι κατάλληλα φαρμακευτικής αγωγής * Τα χαμηλά και υψηλά χαμηλά και υψηλά όρια, γεύματα, από τη λήψη έγιναν πριν ή μετά από σας για τα ενδεδειγμένα από τις μετρήσεις που Ενημερώστε τους ασθενείς σακχάρου στο αίμα. επηρεάσει τα επίπεδα AW 2015 CO/VFX/1114/0111 Johnson Ελλάς ΑΕΒΕ © Lifescan Johnson &

Υπογραφή:

σία Μεταβολική μνήμη: Η σημα λοντος της επίδρασης του περιβάλ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑ ΝΟΣ

επιστημονικό Αφιέρωμα στο σπουδαίο και την αγάπη του έργο του, την ανθρωπιά για το άτομο με διαβήτη

α, από τη χρήση Καρδιαγγειακή ασφάλει θεραπειών των βασισμένων στην ινκρετίνη

CONTOURΤΜ NEXT Όλοι οι µετρητές επόµενης γενιάς απαιτήσεις ακρίβειας υπερκαλύπτουν τις αυστηρότερες † τεκµηριωµένη του ISO 15197:2013 προσφέροντας στενότερα και σε 1 ακρίβεια και αξιοπιστία ακόµη µε το εργαστήριο. όρια απόκλισης ±10% σε σχέση

απειλή Προδιαβήτης: μια ύπουλη πισθεί που μπορεί να αντιμετω Η αντιμετώπιση του παιδιού Τ1 στο σχολείο με σακχαρώδη διαβήτη

s.baye r.gr www.d iabete ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016 Μπείτε σήµερα στο

απαιτεί το 95% των αποτελεσµάτων του ∆ιεθνούς Οργανισµού Τυποποίησης και στα χέρια των χρηστών για συ† Το πρότυπο ISO 15197:2013 των τιµών αναφοράς στο εργαστήριο αναφοράς στο εργαστήριο και στα να εµπίπτουν εντός των ±15 mg/dL των τιµών <100 mg/dL και εντός του ±15% ΚΑΙ το 99% των ατοµικά µετρούµενων γκεντρώσεις γλυκόζης αίµατος γλυκόζης αίµατος ≥100 mg/dL, χέρια των χρηστών για συγκεντρώσεις εντός των Ζωνών Α και Β του Parkes-Consensus Error Grid. εµπίπτουν τιµών γλυκόζης θα πρέπει να Sci Tech 2013; 7(5):1386-1399. 1. Bernstein R. et al., J Diab

Κλινικής & Διαβητολογικού διευ/ντής Α’ Παθολογικής δυσκολίες για την Ανδρέας Μελιδώνης, συν. λόγω της κρίσης, αρκετές Κέντρου, ΓΝΠ «Τζάνειο»: «Υπάρχουν,σης των διαβητικών στην προτεινόμενη αγωγή» επίτευξη ικανοποιητικής συμμόρφω α Το εμβόλιο HPV στην προεφηβεί με νέο πρόσωπο κετοξέωση, μια επιπλοκή διαβητική κή Ευγλυκαιμι

L.GR.DC.04.2015.0046

e-mail:

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

τεύχος

Τηλέφωνο:

# 40

ΥΣ ΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡ

ς με USB – Δυνατότητα σύνδεση

ΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣ

20 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ 15 ΙΟΥΝΙΟΣ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

ς – Απλός, ακριβής και γρήγορο και – Μικρός, λεπτός, με μεγάλη ευανάγνωστη οθόνη

Ο Ν

ΟΛΟΥ Σ ΦΡ ΟΝΤΙΔ Α Γ ΙΑ ΤΗΣ ΕΛ.Ο.ΔΙ.

ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣΤ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ

ΤΚ:

Χρωμάτων που Δείκτης Κλίμακας Τριών με διαβήτη αν δείχνει άμεσα στα άτομα υ στο αίμα είναι η μέτρηση του σακχάρο * ή “υψηλή” , έτσι “χαμηλή”, “φυσιολογική” κανονικά τη ζωή τους. ώστε να συνεχίσουν

ISSN : 1791-4574

Περιοχή:

Γνωρίζοντας το ΝΕΟ™ OneTouch Verio Flex

Φ Ρ

.ΔΙ. ΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛ.Ο ΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕ ΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡ ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟ ιος - Μάρτιος 2014 # 39

ΔΙ ΑΒΗΤ ΗΣ

www.elodi.org

ο! Νέ

Διεύθυνση:

ΣΑΚΧ ΑΡΩΔΗΣ

τεύχος

Όνομα - Επώνυμο:

. Μπλέ, πράσινο, κόκκινο Τόσο εύκολο!

ΥΣ ΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟ ΔΙΑΒΗΤΗΣ - ΦΡ

Στοιχεία συνδρομητή

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

www.elodi.org

ύχος

Σύλλογοι ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη

ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ

χρηστικα Αθήνα » Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Αττικόν», Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Ρίµινι 1,ΤΚ 12462, Χαϊδάρι, Τ: 210 5831000, 2105832013 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 5326454 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Α' Παιδιατρική Κλινική Παν. Αθηνών, Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2013451, 210 7496312 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 7795538 » Γ.Ν. Αθηνών «Αλεξάνδρα», Β. Σοφίαs 80, ΤΚ 11528, Αθήνα, Τ: 210 7770501-4, (εξωτ. ιατρείο), Τ: 210 3381392, fax: 210 7770473 » Γ.Ν. Αθηνών «Γ. Γεννηµατάς», Λ. Μεσογείων 154, ΤΚ 15669, Παπάγου, Τ: 210 7768000, 210 7768283 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7705980 » Γ.Ν. Αθηνών «Ιπποκράτειο», Β' Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Β. Σοφίας 114, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7769000, 213 2088333 (εξωτ. ιατρείο) fax: 213 2088646 » Περιφερειακό Γ.Ν. Αθηνών «ΚοργιαλένειοΜπενάκειο Ε.Ε.Σ.», Ερυθρού Σταυρού 1, Αµπελόκηποι, ΤΚ 11526, Αθήνα, Τ: 210 6414000, 210 6414737 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6414800 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.& Α. Κυριακού», Λεωφ. Μεσογείων 24, ΤΚ 10024, Αθήνα, Τ: 213 2009800, 210 7726856 (εξωτ. ιατρείο), 213 2009856 » Γ.Ν. Αθηνών «Λαϊκό», Α' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αγ. Θωµά 17, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7456000, Τ: 210 7456874 (εξωτ. ιατρείο), 210 7456294 Τετ., 210 7456308 Πέµ., fax: 210 7791839 » Ν.Γ.Ν. «Ο Ευαγγελισµός», Ενδοκρινολογικό Τµήµα, Υψηλάντου 45, ΤΚ 10676, Αθήνα, Τ: 210 7201000, 210 7201258 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7291808

Τ: 2313303316 (ραντεβού), 2310 9933369 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994608 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 89200, 2310 892101, 2310 892616, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 856075 » Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκη «Παπαγεωργίου», Γ' Παθολογική Κλινική, Περιφ. Οδόs Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Τ: 2313 323000 (εξωτ. ιατρείο) (εσωτ. 4226 ή 4248), fax: 2310321862 Ιωάννινα » Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, Λεωφ. Σταύρου Νιάρχου, ΤΚ 45500, Ιωάννινα, Τ: 26510 99111, 26510 99227 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2651046617 Πάτρα » Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Πατρών, ΤΚ 26110, Πάτρα, Τ: 2610 999111, 2610 969149 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2610 969168

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ∆ΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ Στερεά Ελλάδα / Αττική & Πειραιάς » Μαιευτικό Γυναικολογικό κέντρο Αθηνών «Έλενα Ε. Βενιζέλου», Πλ. Ε. Βενιζέλου, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 6402000, 210 6402261 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6411156 » Π.Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Π.&Α. Κυριακού», Θηβών & Λεβαδείας 3, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 213 2009000, 213 2009310 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2009429 » Ν.Γ.Ν.Α. «Σπηλιοπούλειο», ∆. Σούτσου 21, ΤΚ 10671, Αθήνα, Τ: 210 6410445, 213 2023418 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6446951

» Ν.Γ.Ν. Αθηνών ΝΙΜΤΣ, Movήs Πετράκη 12, ΤΚ 11521, Αθήνα, Τ: 210 7288001, 210 7288111 (εξωτ. ιατρείο) fax: 210 7297958

» Γ.Ν.Μ. 1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ (Μελισσιών), Τέρµα Ζαΐµη, ΤΚ 15127, Μελίσσια, Τ: 210 8106200, 210 8106262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8041837

» Γ.Ν. Αθηνών «Πολυκλινική», Πειραιώς 3, ΤΚ 10552, Αθήνα, Τ: 210 5276000, 210 5276222 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5202944

» 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας, Π. Κανελλοπούλου 3, ΤΚ 15500, Χολαργός, Τ: 210 7463399, 210 7464093 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7715690

Πειραιάς » Γ.Ν.Π. «Άγιos Παντελεήμων», ∆ηµ. Μαντούβαλου 3, ΤΚ 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077660 (εξωτ. ιατρείο), fax: 213 2076426 » Γ.Ν. Πειραιά «Τζάννειο», Αφεντούλη & Ζαννή 1, ΤΚ 18536, Πειραιάς, Τ: 210 4592000, 210 4592174 & 583, (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4511709

» Γ.Ν.Ν.Θ. Αθηνών «Σωτηρία», Μεσογείων 152, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7778611-19, 210 7763194 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7778838 » Γ.Ν. Αθηνών «Σισµανόγλειο», Σισµανογλείου 1, Μαρούσι, ΤΚ 15126, Αθήνα, Τ: 210 8039001-60, 210 8039789 (εξωτ. ιατρείο), fax 210 8042700

Θεσσαλονίκη

» Γ.Ν.Ν. Αθηνών «Ελπίς», ∆ηµητσάνης 7, ΤΚ 11522, Αθήνα, Τ: 210 6434001, 210 6494270 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 6445602

» Π.Γ.Ν.θ. «ΑΧΕΠΑ», Α' Παθολογική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1, ΤΚ 54636, Θεσσαλονίκη,

» Γ.Ν. Βούλας «Ασκληπιείο», Βασ. Παύλου 1, ΤΚ 16673, Βούλα, Τ: 213 2163000, 2132163142 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8923326

64 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

» Γ.Ν. Πειραιά «Aγιos Παντελεήµων», Ενδοκρινολογικό Τµήµα, ∆. Μαντούβαλου 3, Νίκαια, ΤΚ 18484, Νίκαια, Τ: 213 2077000, 213 2077448 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 213 2076709 » Γ. Αντικαρκινικό Ν. Πειραιά «Μεταξά», Μπόταση 51, ΤΚ 18537, Πειραιάς, Τ: 213 2079670 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 4599774 » Γ.Ν.Α. «Γεώργιος Γεννηµατάς», Λεωφ. Μεσογείων 154, ΤΚ 15669, Αθήνα, Τ: 213 2032000, 213 2032283-4, fax: 210 7705980 » Γ.Ν.Α. «Αγία Όλγα», Αγίας 'Ολγας 3-5, ΤΚ 14231, Ν. Ιωνία, Τ: 213 2057000, 213 2057222 (εξωτ. ιατρείο) » ΕΝ.Ε. «Θριάσιο», Λεωφόρος Γ. Γεννηµατά, ΤΚ 19018, Μαγούλα, Τ: 213 2028000, 213 2028774 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 5551243 » Γ.Ν.Α. «Η Παµµακάριστος», Ιακωβάτων 43, ΤΚ 11144, Αθήνα, Τ: 210 2284851, 210 2001100, 210 2001344 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 2020002 » Ν.Γ.Ν.Α. «Αµαλία Φλέµινγκ», 25ns Μαρτίου 14, ΤΚ 15126, Μελίσσια, Τ: 210 8030303, 210 8038371 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 8038399 » Γ.Ν. Παίδων Αθηνών «Αγία Σοφία», Μ. Ασίας & Θηβών, ΤΚ 11527, Αθήνα, Τ: 210 7467000, 210 7467002 (εξωτ. ιατρείο), fax: 210 7797649 Ν. Βοιωτίας » Ν.Γ.Ν. Θηβών, Τσεβά 2, ΤΚ 32200, Θήβα, Τ: 22620 24444, 26623 50133 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22620 25406 Ν. Εύβοιας » Ν.Γ.Ν. Χαλκίδας, Γαζέπη 48, Χαλκίδα, ΤΚ 34100, Τ: 22210 21901-10, 22210 35259 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22210 85131 » Κ.Υ. Καρύστου, Πολ. Κάτσικα 56, ΤΚ 34001, Κάρυστος, Ν. Ευβοίας, Τ: 22243 50100, 22243 50104 (εξωτ. ιατρείο) Ν. Φθιώτιδας .Γ.Ν. Λαµίας, Παπασιοπούλου Τέρµα, Ν ΤΚ 35100, Λαµία, Τ: 22310 63000, 22310 63087 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22310 63324 Ν. Φωκίδος » Ν.Γ.Ν. Άµφισσας, Οικισµός ∆ροσοχωρίου, ΤΚ 33100, Άµφισσα, Τ: 22650 28460, (εσωτ: 171), fax: 2265022086 Μακεδονία / Ν. Θεσσαλονίκης » Ν.Γ.Ν.Θ. «Άγιos ∆ηµήτριος», Ελένης Ζωγράφου 2, ΤΚ 54634, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 322100, 2313 322427 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2313 322205 » Ν.Α.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Άγιos Παύλος», Εθνικής Αντίστασης 161, Φοίνικας, TK 54625, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 493400 (τηλ. κέντρο), 2310 49353 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 451727

οδηγος διαβητολογικων κεντρων Ο οδηγός διαβητολογικών κέντρων είναι σύµφωνος µε τα επίσηµα στοιχεία του ΕΚΕ∆Ι, όπως δημοσιεύτηκαν στις επίσηµες λίστες του ΕΚΕ∆Ι στις 7/7/2011.

» Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «ΑΧΕΠΑ», Β' Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Στ. Κυριακίδη 1,ΤΚ 54636, Θεσ/νίκη, 7/23/0 993111, 2310 993375-6 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 994803 » Ν.Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Γεννηµατάς» (κεντρικό), Εθνικής Αµύνης 41, ΤΚ 54635, Θεσσαλονίκη, Τ: 2310 211221, fax: 2310 210401 » Β' Γενικό Νοσοκομείο ΙΚΑ Θεσσαλονίκης, (Παναγία), Ν. Πλαστήρα 22, ΤΚ 55132, Κρήνη Θεσσαλονίκης, Τ: 2310 476936, fax: 2310 438322 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α' Παιδιατρική Κλινική Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892462 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 992784 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Α' Παθολογική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινουπόλεως 49, ΤΚ 54642, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 312000, 2310 892394 & 96 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310819758 » Γ.Π.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου», Α' Παθολογική Κλινική, Περιφ. Οδόs Θεσσαλονίκης, Ν. Ευκαρπία, ΤΚ 56403, Ν. Ευκαρπία Θεσσαλονίκης, Γ23/3 323000, 2310693251-2, (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 321862 » Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Παπανικολάου», ΤΚ 57010, Εξοχή, Θεσσαλονίκη, Τ: 2313 307000, 2313 307528 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2310 357603 » Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Αλεξ. Συµεωνίδη 2, ΤΚ 54351, Θεσσαλονίκη, Τ. 2310 898170 Ν. Κιλκίς » Νοσοκομείο Γουµένισσας, Μαυροπούλου 9, ΤΚ 61300, Γουµένισσα, Ν. Κιλκίς, 7/234304/4//, 23433 50321 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23430 428431 » Ν.Γ.Ν. Κιλκίς, Νοσοκομείου 1, ΤΚ 61100, Κιλκίς, Τ: 23413 51400,23413 51671 / 51498 (εξωτ. Ιατρείο), fax: 23413 51630 Ν. Πιερίας » Ν.Γ.Ν. Κατερίνns, 7ns Μεραρχίας 26, ΤΚ 60100, Κατερίνη, Τ: 23513 50200, 23513 50251 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23513 50115 Ν. Χαλκιδικής » Ν.Γ.Ν. Χαλκιδικής, ΤΚ 63100, Πολύγυρος, Τ: 23710 20101, 2371020248 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23710 23781 Ν. ∆ράµας » Γ.Ν.Ν. ∆ράµας, Τέρµα Ιπποκράτους, TK 66100, ∆ράµα, Τ: 25210 23351-55, 25210 61458, 61433, (εξωτ. ιατρείο), fax: 25210 21883 Ν. Καβάλας » Ν.Γ.Ν. Καβάλας, Ύψωµα Βασιλάκη, ΤΚ 65500, Περιοχή Αγ. Σύλλα, Καβάλα, Τ: 2513 501100, 2513 501231-2 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2513 501548

Ν. Σερρών

Ν. Καρδίτσας

» Ν.Γ.Ν. Σερρών, 3ο χλµ Σερρών-∆ράµας, ΤΚ 62100, Σέρρες, Τ 23210 94500, 23210 94567 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23210 94713

» Ν.Γ.Ν. Καρδίτσας, Τέρµα Ταυρωπού, ΤΚ 43100 Καρδίτσα, Τ: 24410 65555, 24413 51222 (εξωτ. ιατρείο) fax.: 24410 26313

Ν. Ηµαθίας

Θράκη /Ν. Έβρου

» Γ.Ν.Ν. Βέροια, Ασωµάιων Βεροίας 5, ΤΚ 59100, Βέροια, Τ: 23310 59100, 23313 51141 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23310 29920

» Π.Γ.Ν. Αλεξανδρούπολης, ∆ραγάνα, ΤΚ 68100, Αλεξανδρούπολη, Τ: 25510 74000, 25510 75520 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25510 76420

» Ν.Γ.Ν. Νάουσας, Νοσοκομείου 3, ΤΚ 59200, Νάουσα, Τ: 23320 22200, 23320 59241 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23320 23422 Ν. Κοζάνης » Ν.Γ.Ν. Κοζάνης «Μαµάτσειο», Μαµαισείου 1, ΤΚ 50100, Κοζάνη, Τ: 24610 67600, 24613 52647 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24613 52630 Ν.Πέλλης » Ν.Γ.Ν. Γιαννιτσών, Τέρµα Λάµπρου Καισώνη, ΤΚ 58100, Γιαννιτσά, Τ: 23820 56200, 23820 56536 (εξωτ. ιατρείο), fax: 23820 26553 Νησιά Αιγαίου Πελάγους / Ν. Λέσβου » Ν.Γ.Ν. Μυτιλήνης «Βοστάνειο», Ε. Βοσιάνη 48, ΤΚ 81100, Μυτιλήνη, Τ: 22510 57700, 22513 51540 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22510 40366 Ν. Σάµου » Ν.Γ.Ν. Σάµου «Άγιος Παντελεήµων», Κεφαλοπούλου 17, ΤΚ 83100, Σάµος, Τ: 22730 83100 (τηλ. κέντρο), 22730 83499 - 83136 (εξωτ. ιατρείο), fax: 22730 28968 / Κέντρο Υγείας Καρλοβασίου Τ: 22730 32222 Ήπειρος / Ν. Ιωαννίνων » Γ.Ν. Ιωαννίνων «Γ. Χατζηκώστα», Λεωφόρος Μακρυγιάννη, ΤΚ 45001, Ιωάννινα, Τ: 26510 80111, 26510 80444 - 80475 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2651031414 Θεσσαλία / Ν. Λάρισας » Πανεπιστημιακό Γ. Ν. Λάρισας, Μεζούρλο, ΤΚ 41110, Λάρισα, Τ: 2413 501000, 2413 5024308, 2431 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 611097

Ν. Ξάνθης » Ν.Γ.Ν. Ξάνθης, Νεάπολη Ξάνθης, TK 67100, Ξάνθη, Τ: 25410 47100, 25410 47261-262 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25410 72139 Ν. Ροδόπης » Ν.Γ.Ν. Κοµοτηνήs, Σισµανόγλου 45, ΤΚ 69100, Κοµοτηνή, Τ: 25313 51100, 25313 51465 (εξωτ. ιατρείο), fax: 25313 51527 Νησιά Ιονίου Πελάγους / Ν. Ζακύνθου » Ν.Γ.Ν. Ζακύνθου, ΤΚ 59200, Ζάκυνθος, Τ: 26950 59100, 26950 59221 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26950 42520 Ν. Λευκάδας » Ν.Γ.Ν. Λευκάδας, Βαλαωρίτου 24, ΤΚ 31100, Λευκάδα, Τ: 26450 38200, 26450 38284 (εξωτ. ιατρείο), fax: 26450 25377 Κρήτη / Ν. Ηρακλείου » Γ.Ν. Ηρακλείου «Βενιζέλειο», Λ. Κνωσσού 363, ΤΚ 71409, Ηράκλειο Κρήτης, Τ: 2810 368000, 2810 368174 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810 368684 » Πε..Πα.Γ.Ν. Ηρακλείου, Διασταύρωση Βουτών- Σταυρακίου, ΤΚ 71110, Βούτες Ηρακλείου, Τ: 2810 392111, 2810 392269 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2810542064 Ν. Χανίων » Ν.Γ.Ν. Χανίων «Άγιος Γεώργιος», Δημοκρατίας 81, ΤΚ 73134, Χανιά, Τ: 28210 22000, 28210 22594 (εξωτ. ιατρείο), fax: 28210 71112, 28210 22394 Πελοπόννησος / Ν. Αργολίδος

» Γ. Ν. Λάρισας, Τσακάλωφ 1, ΤΚ 41221, Λάρισα, Τ: 2410 230031, 2410 560384 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2410 535150

» Ν.Γ.Ν. Άργους, Κορίνθου 191, ΤΚ 21200, Άργος, Τ: 27513 60290, 27510 24455, 27510 64128 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27510 24644

Ν. Μαγνησίας

Ν. Αρκαδίας

» Ν.Γ.Ν. Βόλου «Αχιλλοπούλειο», Πολυµερή 134, ΤΚ 38222, Βόλος, Τ: 24210 94200, 24213 51115 (εξωτ. ιατρείο), fax: 24210 36870

»Ν .Γ.Ν. Τρίπολης «Ευαγγελίστρια», Ερ. Σταυρού (Τέρµα), ΤΚ 22100, Τρίπολη, Τ: 2710 371700, 2710 371809 (εξωτ. ιατρείο), fax: 2710 338175

Ν. Τρικάλων

Ν. Κορινθίας

» Ν.Γ.Ν. Τρικάλων, Καρδίτσης 56, ΤΚ 42100, Τρίκαλα, Τ: 24313 50100, 24313 50721 (εξωτ. ιατρείο), fax.: 24310 37392

» Ν.Γ.Ν. Κορίνθου, Λ. Αθηνών 53, ΤΚ 20100, Κόρινθος, Τ: 27413 61400, 27413 61549 (εξωτ. ιατρείο), fax: 27410 20529, 27413 61300

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ς τις τε μα λ ί ε τ Σ ς στο ς σα ι ε σ g τή di.or ερω @elo o f n i

ΕΣΥ, ντρια ύ θ υ Διε ώην ος, πρ ΕΚΠΑ ρ τ ία γήτρια Ψυχ η – θ ς α ο Κ ρ ουρη υχίατ ν Επίκ αιδοψ η Π ώ , ρ υ », π λο πού οφία γία Σ ιακο Α Λ Η α « δ ων Μάγ Παίδ ομείο κ ο σ Νο

Μας ρωτάτε - σας απαντάμε 2 Α κούω να μου λένε ότι δεν έχω αποδεχθεί τον διαβήτη μου. Τι εννοούν;

1 E ίναι πράγματι περισσότερο δύσκολη η ρύθμιση του διαβήτη στην εφηβεία; Πράγματι, είναι πιο δύσκολη η ρύθμιση γιατί δημιουργούνται συγκρούσεις εσωτερικές στον έφηβο, αλλά και με την οικογένειά του. Ο κάθε έφηβος θέλει να ανεξαρτητοποιηθεί από την οικογένειά του. Ο διαβήτης όμως κρατάει, ή φαίνεται ότι θέλει να κρατήσει, τον έφηβο κοντά στην οικογένεια. Ενώ ο έφηβος θέλει να μην είναι διαφορετικός από τους φίλους του, να μην έχει να σκεφθεί τι θα φάει, τι θα πιεί, ποια ώρα θα γυρίσει στο σπίτι. Ενώ θέλει να είναι ελεύθερος, ο διαβήτης (και οι γονείς) τον αναγκάζει να τα σκεφθεί όλα αυτά. Έτσι, υπάρχουν έφηβοι με διαβήτη που κάνουν παρατυπίες στο διαιτολόγιό τους, γράφουν ψεύτικες τιμές στα τετράδια παρακολούθησης, δεν μετράνε τη γλυκόζη στο αίμα τους, προσπαθώντας έτσι να αποδείξουν ότι δεν είναι διαφορετικοί από τους άλλους. Όμως ο έφηβος που εκτιμάει τον εαυτό του, που είναι αισιόδοξος και που πιστεύει ότι μπορεί να αντιμετωπίζει και να επιλύει προβλήματα, χαίρεται περισσότερο τη ζωή του και έχει καλλίτερη ρύθμιση του διαβήτη, όπως έδειξε σχετική μελέτη (Rose et al, Diabetes Care, 2002).

Αποδοχή του διαβήτη σημαίνει λιγότερο άγχος και κατάθλιψη και καλλίτερη σχέση με τους γονείς. Επίσης, σημαίνει καλλίτερες σχολικές επιδόσεις, περισσότερες φιλικές σχέσεις και μεγαλύτερη απόλαυση από τη ζωή. Αποδοχή σημαίνει ότι δεν αναγκάζεται ο έφηβος να κρατήσει τον διαβήτη μυστικό από τους άλλους, ότι έχει αποφασίσει να μην ασχολείται και να μη φοβάται τα κουτσομπολιά των συγγενών ή των συγχωριανών. Επίσης, σημαίνει ότι όταν βγαίνει έξω με την παρέα του θα φάει αυτό που πρέπει, γιατί αυτό ωφελεί το σώμα του που το σέβεται και το αγαπάει, και δεν θα φάει αυτό που τρώνε οι φίλοι για να μην είναι διαφορετικός. Αποδοχή του εαυτού σημαίνει ότι δεν ντρέπεται για τον εαυτό του και τις αδυναμίες του. Η αποδοχή του διαβήτη είναι προϊόν συνεργασίας διαφόρων παραγόντων, όπως η θετική στάση του παιδιού ή του εφήβου, η σωστή αντιμετώπιση από την πλευρά των γονιών, αλλά και η καλή πληροφόρηση του γιατρού και η ύπαρξη ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης της κοινωνίας.

3 Υπάρχουν φόβοι στα παιδιά και στους εφήβους που σχετίζονται με την ύπαρξη του διαβήτη; Ο φόβος της κληρονομικότητας απασχολεί τον έφηβο με διαβήτη. Μια έφηβη είπε: «Γιατί να κάνω παιδιά, για να έχουν το ίδιο πρόβλημα με μένα;». Σε πολύ μικρά ποσοστά κληρονομείται ο διαβήτης. Μια ειλικρινής και ενημερωτική συζήτηση πάνω σ’ αυτά τα θέματα με το γιατρό που σας παρακολουθεί είναι απαραίτητη. Μερικοί έφηβοι αναρωτιούνται, μήπως ο διαβήτης έχει σχέση με τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. «Ο διαβήτης κολλάει με το σεξ;» με ρώτησε ένας έφηβος κάποτε. Η απάντηση είναι ότι «δεν κολλάει». Τέτοιοι φόβοι είναι καλό να εκφράζονται γιατί η απελευθέρωση από τον φόβο είναι ανακουφιστική.

66 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016

68 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 1-3/2016